Paulo Coelho

Zahir
przeoya Zuzanna Buat Silva tytu oryginau O Zahir

Drzewo Babel Warszawa 2005

Paulo Coelho

Zahir

koncepcja graficzna Micha Batory zdjcie autora Borys Buzin [Kazachstan] redakcja Maria Wiernikowska korekta Katarzyna Malinowska przygotowanie do druku PressEnter Copyright 2005 by Paulo Coelho Copyright for the Polish edition by Drzewo Babel, Warszawa 2005 This edition was published by arrangements with Sant Jordi Asociados, Barcelona, Spain. All rights reserved Drzewo Babel ul. Litewska 10/11 00-581 Warszawa ISBN 83-918441-9-6

w ksice wykorzystano fragmenty opowiadania Zahir Jorge Luisa Borgesa w tum. Zofii Chdzyskiej

Paulo Coelho

Zahir

Kt z was, gdy ma sto owiec, a zgubi jedn z nich, nie zostawia dziewidziesiciu dziewiciu na pustyni i nie idzie za zgubion, a j znajdzie?
ukasz 15,4

Paulo Coelho

Zahir

O Maryjo bez grzechu poczta, mdl si za nami, ktrzy si do Ciebie uciekamy. Amen

Paulo Coelho

Zahir

Jeli wyruszasz w podr do Itaki, Pragnij tego, by dugie byo wdrowanie, Pene przygd, pene dowiadcze. Lajstrygonw, Cyklopw, gniewnego Posejdona Nie obawiaj si. Nic takiego Na twojej drodze nie stanie, jeli myl Trwasz na wyynach, jeli tylko wyborne Uczucia dotykaj twego ducha i ciaa. Ani Lajstrygonw, ani Cyklopw, Ani okrutnego Posejdona nie spotkasz, Jeeli ich nie niesiesz w swojej duszy, Jeli wasna twa dusza nie wznieci ich przed tob. Pragnij tego, by wdrowanie byo dugie: eby mia wiele takich porankw lata, Kiedy, z jak uciech, z jakim rozradowaniem, Bdziesz podpywa do portw, nigdy przedtem nie widzianych; eby si zatrzymywa w handlowych stacjach Fenicjan I kupowa tam pikne rzeczy, Mas perow i koral, bursztyn i heban, I najrniejsze wyszukane olejki Ile ci si uda zmysowych wonnoci znale. Trzeba te, by egipskich miast odwiedzi wiele, Aby uczy si i jeszcze si uczy od tych, co wiedz. Przez cay ten czas pamitaj o Itace. Przybycie do niej twoim przeznaczeniem. Ale bynajmniej nie spiesz si w podry. Lepiej, by trwaa ona wiele lat, Aby stary ju by, gdy dobijesz do tej wyspy, Bogaty we wszystko, co zyskae po drodze, nie oczekujc wcale, by ci daa bogactwo Itaka. Itaka daa ci t pikn podr. Bez Haki nie wyruszyby w drog. Niczego wicej ju ci da nie moe. A jeli j znajdujesz ubog, Haka ci nie oszukaa. Gdy si stae tak mdry, po tylu dowiadczeniach, Ju zrozumiae, co znacz Haki.
Konstandinos Kawafis [1863-1933] tum. Zygmunt Kubiak

Paulo Coelho

Zahir

Dedykacja
W samochodzie napomknem, e skoczyem pierwsz wersj ksiki. Kiedy zaczlimy wspina si na pewn gr w Pirenejach, ktra dla nas jest wita, bo przeylimy tam wiele niesamowitych chwil, zapytaem, czy nie ciekawi jej, o czym jest ksika, jaki ma tytu. Odpowiedziaa, e od dawna chciaa zapyta, ale z szacunku dla mojej pracy wolaa nic nie mwi, czua tylko zadowolenie, ogromne zadowolenie. Powiedziaem jej, o czym jest ksika i jaki nadaem jej tytu. Szlimy dalej w milczeniu. W drodze powrotnej usyszelimy szelest, wiatr przybiera na sile, poruszajc bezlistnymi koronami drzew. Zblia si do nas, sprawiajc, e gra znw ujawniaa sw magi, sw moc. Wkrtce potem zacz pada nieg. Zatrzymaem si i kontemplowaem t chwil: spadajce biae patki, szare niebo, las, a obok ona. Ona, ktra przez wszystkie te lata bya zawsze przy mnie. Ju wtedy chciaem jej powiedzie, ale tego nie zrobiem. Niech si dowie, dopiero gdy po raz pierwszy bdzie przeglda te strony. Ta ksika jest dedykowana Tobie, Christino, moja ono. Autor

Paulo Coelho

Zahir

Wedug Jorge Luisa Borgesa pojcie Zahira wywodzi si z tradycji islamskiej i siga XVIII wieku. Zahir w jzyku arabskim znaczy: widoczny, obecny, niemogcy uj uwagi. Moe to by istota lub przedmiot. Gdy napotkamy go na swej drodze, zajmuje stopniowo cay nasz umys, a do momentu kiedy nie jestemy ju w stanie myle o niczym innym. Moe to by postrzegane jako oznaka witoci albo szalestwa. Faubourg Saint-Peres, Encyklopedia Niezwykoci, 1953

Paulo Coelho

Zahir

Jestem wolny

Ona, Ester, korespondentka wojenna, wanie wrcia z Iraku na krtko przed inwazj, lat trzydzieci, zamna, bezdzietna. On, nieznany mczyzna, wiek okoo dwudziestu piciu lat, brunet, rysy mongolskie. Po raz ostatni widziano oboje w kawiarni na ulicy Faubourg Saint-Honore. Policja wiedziaa, e spotykali si ju wczeniej, chocia nie wiadomo, ile razy. Ester zawsze podkrelaa, e mczyzna mwia o nim tylko Michai bardzo wiele dla niej znaczy, ale nigdy nie wyjawia, czy dla niej jako dziennikarki, czy jako kobiety. Policja wszcza ju formalne dochodzenie. Wzito pod uwag moliwo porwania, szantau i morderstwa nic dziwnego, bo kontaktowaa si z ludmi powizanymi z siatk terrorystyczn, aby zdoby informacje do pracy. Stwierdzono, e na par tygodni przed zaginiciem Ester z jej konta bankowego regularnie wypacano pewne sumy pienidzy. Prowadzcy spraw funkcjonariusze sdz, e moe to mie zwizek z opacaniem informatorw. Nie wzia ze sob adnych ubra, ale, co dziwne, nie odnaleziono jej paszportu. On, nieznajomy mody mczyzna, nie notowany na policji, nie pozostawi adnych ladw, ktre pozwoliyby ustali jego tosamo. Ona, Ester, dwie midzynarodowe nagrody dziennikarskie, lat trzydzieci, zamna. Moja ona. Natychmiast mnie zatrzymano w charakterze podejrzanego, poniewa odmwiem zoenia wyjanie, co robiem w dniu jej zniknicia. Ale oto stranik wizienny wanie otwiera drzwi celi i oznajmia, e jestem wolny. Dlaczego jestem wolny? Dlatego e dzisiaj wszyscy wiedz wszystko o wszystkich, wystarczy postawi pytanie, a informacja zostaje podana jak na tacy: gdzie ostatnio uye karty kredytowej, dokd chodzisz na piwo, z kim sypiasz. W moim wypadku to byo zupenie proste. Pewna kobieta, take dziennikarka,
8

Paulo Coelho

Zahir

przyjacika mojej ony, rozwiedziona a wic moga bez skrupuw si przyzna, e ze mn spaa dowiedziawszy si, e zostaem zatrzymany, przysza zawiadczy o mojej niewinnoci. Przedstawia konkretne dowody na to, e bya ze mn w dzie i w nocy, kiedy znikna Ester. Id na rozmow z szefem policji. On oddaje mi rzeczy osobiste, przeprasza i tumaczy, e moje nage zatrzymanie odbyo si zgodnie z prawem i nie mog ich zaskary. Wyjaniam, e nie mam najmniejszego zamiaru tego robi, wiem, e kady moe by podejrzany i zatrzymany na dwadziecia cztery godziny, nawet jeli nie popeni adnego przestpstwa. Jest pan wolny mwi, powtarzajc dokadnie sowa stranika. Pytam, czy to moliwe, by rzeczywicie co zego stao si mojej onie. Wspominaa, e w zwizku z kontaktami ze wiatem terrorystw czua si czasem obserwowana. Inspektor zbywa mnie milczeniem. Ponawiam pytanie, ale on nie odzywa si ani sowem. Pytam, czy jej paszport jest wany. Odpowiada, e oczywicie, przecie nie popenia adnego przestpstwa, dlaczego nie miaaby swobodnie podrowa? A wic istnieje ewentualno, e nie ma jej ju we Francji? Myli pan, e opucia pana z powodu tej dziewczyny, z ktr pan sypia? To nie paska sprawa ucinam krtko. Inspektor powanieje, mwi, e zostaem zatrzymany, poniewa tego wymaga rutynowe postpowanie, ale jemu osobicie jest bardzo przykro z powodu zaginicia mojej ony. On take jest onaty i chocia nie podobaj mu si moje ksiki (a wic wie, kim jestem! Nie a taki ignorant, na jakiego wyglda!), jest w stanie postawi si w mojej sytuacji i rozumie, jaki to musi by dla mnie wstrzs. Pytam, co powinienem teraz robi. On wrcza mi swoj wizytwk, proszc, abym odezwa si, jeli bd mie jakiekolwiek wieci od Ester tak scen mona zobaczy w kadym filmie akcji. Wcale mnie to nie przekonuje, inspektorzy policji zawsze wiedz wicej, ni chc wyjawi. Pyta mnie, czy poznaem mczyzn, z ktrym widziano Ester po raz ostatni. Odpowiadam, e znaem jego pseudonim, ale nigdy nie zetknem si z nim osobicie. Pyta, czy mielimy jakie kopoty w domu. Mwi, e jestemy razem od ponad dziesiciu lat i mielimy wszystkie zwyczajne problemy, jakie pojawiaj si w kadym maestwie, ni mniejsze, ni wiksze.
9

Paulo Coelho

Zahir

Ostronie pyta, czy nie rozmawialimy ostatnio o rozwodzie, a moe ona zastanawiaa si nad separacj? Odpowiadam, e tej kwestii nigdy nie poruszalimy, chocia powtarzam jak kade maestwo" kcilimy si od czasu do czasu. Czsto, czy tylko od czasu do czasu? Od czasu do czasu powtarzam z naciskiem. Pyta jeszcze bardziej ogldnie, czy ona wiedziaa o moim romansie z jej przyjacik. Odpowiadam, e spalimy razem tylko ten jeden jedyny raz. Nie by to aden romans, jedynie efekt braku pomysu. Dzie by szary i nudny, nie miaem nic do roboty po obiedzie, a may flirt zawsze pobudza do ycia tak oto wyldowalimy w ku. Idzie pan z kobiet do ka tylko dlatego, e dzie jest szary i nudny? Mam ochot odburkn, e tego rodzaju pytania wykraczaj chyba poza spraw, ale potrzebuj go i moe bd potrzebowa w przyszoci przecie istnieje niewidzialna instytucja zwana Bankiem Przysug, ktra zawsze mi si bardzo przydawaa. Czasami tak si zdarza. Nie dzieje si nic ciekawego, kobieta szuka ciepa, ja szukam przygody i ju. Nazajutrz oboje udajemy, e nic si nie stao i ycie toczy si dalej. Dzikuje mi za rozmow, ciska do na poegnanie, mwi, e w jego rodowisku takie rzeczy si nie zdarzaj. Bywa oczywicie znuenie i monotonia, a nawet pokusa, by pj z kim do ka ale jest wicej samokontroli, nikt nie robi wszystkiego, co mu wpadnie do gowy. Moe wrd artystw w tych sprawach panuje wiksza wolno dodaje. Odpowiadam, e znam jego rodowisko, ale nie chciabym teraz bawi si w wymian pogldw o ludzkiej naturze i normach moralnych. Milkn i czekam na jego ruch. Skoro ju mowa o wolnoci, moe pan odej koczy oficjalnie inspektor, nieco zawiedziony, e pisarz unika rozmowy z policjantem. Teraz, kiedy poznaem pana osobicie, moe przeczytam jak pask ksik. Powiedziaem, e nie podoba mi si to, co pan pisze, ale szczerze mwic, nigdy niczego nie czytaem. Nie pierwszy i nie ostatni raz sysz te sowa. No c, przynajmniej dziki temu spotkaniu zyskaem jednego czytelnika. Kaniam si i odchodz. Jestem wolny. Wyszedem z wizienia, moja ona znikna w tajemniczych okolicznociach, nie mam staych godzin pracy, atwo nawizuj kontakty z ludmi,
10

Paulo Coelho

Zahir

jestem bogaty, sawny i jeli naprawd Ester mnie porzucia, znajd szybko kogo, kto j zastpi. Jestem wolny i niezaleny. Tylko co to jest wolno? Przez wiksz cz ycia byem niewolnikiem czego, wic chyba powinienem rozumie sens sowa wolno. Od dziecka walczyem o ni jak o najdroszy skarb. Walczyem z rodzicami, ktrzy chcieli, ebym by inynierem, a nie pisarzem. Walczyem z rwienikami, ktrzy ju na pocztku roku szkolnego wybrali mnie na obiekt dokuczliwych kpin. Wiele krwi musiao popyn z mojego i z ich nosw, i wiele ran musiaem ukrywa przed matk bo czuem, e sam powinienem rozwizywa swoje problemy a udowodniem, e potrafi znie cigi bez jednej zy. Walczyem, eby zarobi na swoje utrzymanie, pracujc jako zaopatrzeniowiec w sklepie elaznym, eby wreszcie uwolni si od typowego rodzinnego szantau: Dajemy ci pienidze, wic to moesz robi, a tamtego nie". Jako nastolatek walczyem niestety bez powodzenia o moj pierwsz mio. Dziewczyna te mnie kochaa, w kocu jednak mnie zostawia, bo rodzice przekonali j, e nie mam widokw na przyszo. Walczyem z wrogoci rodowiska w moim nastpnym fachu, dziennikarstwie, kiedy mj pierwszy szef kaza mi czeka trzy godziny i zauway mnie dopiero, gdy zaczem drze na kawaki ksik, ktr wanie czyta. Spojrza na mnie zaskoczony i dostrzeg osob upart, ktra potrafi stawi czoo przeciwnikowi a to cecha niesychanie istotna dla dobrego reportera. Walczyem o ideay socjalizmu, trafiem do wizienia, wyszedem na wolno i dalej walczyem, czujc si bohaterem klasy robotniczej dopki nie usyszaem Beatlesw i nie stwierdziem, e wol by fanem rocka ni Marksa. Walczyem o mio mojej pierwszej, drugiej i trzeciej ony. Walczyem, aby mie odwag odej od pierwszej, drugiej i trzeciej, bo mio nie przetrwaa, a ja musiaem i dalej, szuka kogo, kto by mi przeznaczony a to nie bya adna z tych trzech kobiet. Walczyem sam ze sob, eby rzuci posad w gazecie i mie czas na napisanie ksiki, chocia wiedziaem doskonale, e w moim kraju nie zarabia si na literaturze. Poddaem si po roku, napisawszy ponad tysic stron, ktre wyday mi si absolutnie genialne, bo nawet ja sam nie byem w stanie ich poj. Podczas walki spotykaem ludzi, ktrzy duo mwili o wolnoci i im zacieklej bronili swojego prawa do niej, tym bardziej okazywali si ulegli presji rodzicw, maestw zawieranych do koca ycia", wagi, diet odchudzajcych, projektw
11

Paulo Coelho

Zahir

przerwanych w p drogi, kochankw, ktrym nie umieli powiedzie nie" albo dosy", weekendw, kiedy musieli zasiada do stou z ludmi, ktrych wcale nie chcieli spotyka. Niewolnicy luksusu, pozorw luksusu, pozorw pozorw luksusu. Niewolnicy ycia, ktrego sami nie wybrali, ale z ktrym si pogodzili poniewa dali si komu przekona, e to dla nich lepsze. I tak upyway im jednakowe dni i jednakowe noce, gdzie przygoda moga si zdarzy tylko w ksice albo w bez przerwy grajcym telewizorze. A kiedy otwieray si przed nimi jakie drzwi, mwili zawsze: To mnie nie interesuje, nie mam ochoty". A skd waciwie mieli wiedzie, czy maj ochot, czy nie, skoro nigdy nie sprbowali? Ale nie warto byo ich o to pyta. Tak naprawd bali si jakiejkolwiek zmiany, ktra mogaby zagrozi ich stabilizacji. Inspektor powiedzia, e jestem wolny. Owszem, jestem teraz wolny, ale tak samo wolny byem w wizieniu, bo wolno to stan ducha. Wci ceni j sobie najbardziej na wiecie. Oczywicie, przez to wypiem sporo wina, ktre mi nie smakowao, zrobiem wiele rzeczy, ktrych nie powinienem by robi i ktrych nie mam zamiaru powtarza, nabawiem si blizn na duszy i ciele, zraniem kilka osb ktre prosiem o wybaczenie, kiedy zrozumiaem, e wolno mi robi wszystko, co mi si ywnie podoba, ale nie mog wciga innych w moje szalestwo, w wir mojej dzikiej pasji ycia. Nie auj chwil, ktre przecierpiaem, nosz moje blizny niczym medale, wiem, e wolno ma wysok cen, rwnie wysok jak niewola. Jedyna rnica polega na tym, e t cen paci si z przyjemnoci i z umiechem, nawet jeli czasem bywa to umiech przez zy. Opuszczam komisariat. Jest pikny dzie, soneczna niedziela, ktra nijak si ma do mojego nastroju. Adwokat czeka na mnie przed bram komisariatu, ze sowami otuchy i bukietem kwiatw. Mwi, e obdzwoni wszystkie szpitale i kostnice (normalna rzecz, rutynowe postpowanie w przypadku czyjego zaginicia), ale nie odnalaz Ester. Dodaje, e udao mu si utrzyma w tajemnicy przed dziennikarzami miejsce mojego zatrzymania. Musimy teraz porozmawia i obmyli wsplnie strategi na wypadek przyszych zarzutw. Dzikuj za wszystko, co dla mnie zrobi. Wiem, e tak naprawd nie ma zamiaru obmyla ze mn adnej strategii po prostu nie chce zostawi mnie samego, bo boi si mojej reakcji (upij si i znowu mnie zamkn? wywoam jaki skandal? targn si na wasne ycie?). Odpowiadam, e mam teraz kilka wanych spraw do zaatwienia, a przecie obaj wietnie wiemy, e nie wszedem na razie w aden konflikt
12

Paulo Coelho

Zahir

z prawem. On nalega, ale nie zostawiam mu wyboru w kocu jestem wolnym czowiekiem. Wolnym. I rozpaczliwie samotnym. api takswk, jad do centrum Parya, wysiadam przy uku Triumfalnym. Id powoli przez Pola Elizejskie, w kierunku hotelu Bristol, dokd zawsze wpadalimy z Ester na filiank gorcej czekolady, kiedy ktre z nas wracao z dalekiej podry. To by nasz rytua powrotu do domu, do mioci, do siebie nawzajem, cho ycie popychao nas coraz czciej w przeciwne strony. Id. Ludzie wok mnie miej si, dzieci ciesz si przebyskami wiosny w rodku zimy, na jezdni normalny ruch, wszystko niby w porzdku. Tyle e nikt nie zdaje sobie sprawy, a moe udaje, e nie zdaje sobie sprawy, albo po prostu nikogo nie obchodzi fakt, e wanie straciem on. Czyby nie rozumieli, jak bardzo cierpi? Powinno by im przykro, powinni mi wspczu, solidaryzowa si z czowiekiem, ktrego serce krwawi z mioci. Ale oni si miej, zanurzeni po uszy w tej swojej maej, ndznej egzystencji od weekendu do weekendu. C za niedorzeczna myl! Przecie wiele z tych osb, ktre mijam, take ma zamane serce, a ja nawet si nie domylam ani dlaczego, ani jak bardzo cierpi. Wstpuj do jakiego baru, eby kupi papierosy, barman odpowiada mi po angielsku. Wchodz do apteki po moje ulubione mitowe cukierki tutaj te mwi do mnie po angielsku (chocia o obie rzeczy prosiem po francusku). Zanim docieram do hotelu, zatrzymuj mnie dwaj modziecy, ktrzy wanie przyjechali z Tuluzy. Szukaj jakiego sklepu, pytali ju wiele osb, ale nikt ich nie rozumie. Co si dzieje? Czyby podczas tych dwudziestu czterech godzin, ktre przesiedziaem w areszcie, zmieniono jzyk Pl Elizejskich? Turystyka i pienidze s w stanie dokona cudw. Czemu wczeniej tego nie zauwaaem? Pewnie dlatego, e oboje z Ester dawno ju nie pilimy gorcej czekolady w hotelu Bristol, chocia i ona, i ja ostatnimi czasy wracalimy z podry wielokrotnie. Zawsze byo co waniejszego. Zawsze bya jaka sprawa niecierpica zwoki. Tak, kochanie, wpadniemy na czekolad nastpnym razem, wracaj prdko, wiesz, e wypado mi dzisiaj naprawd wane spotkanie i nie mog przyjecha po ciebie na lotnisko, we takswk, komrk mam wczon, moesz zadzwoni, gdyby mnie pilnie potrzebowaa, a jeli nie to pa, widzimy si wieczorem. Komrka! Wycigam j z kieszeni i wczam natychmiast. Kilka pocze, za
13

Paulo Coelho

Zahir

kadym razem serce bije mi mocniej. Na maym ekranie widz imiona i nazwiska osb, ktre usioway si do mnie dobi, nie zamierzam jednak oddzwoni w najbliszym czasie. Moe pojawi si jaki numer nieznany". To mogaby by tylko ona, mj numer telefonu jest zastrzeony, zna go zaledwie dwadziecia par osb. Ale aden numer nieznany" si nie wywietla, dzwonili tylko przyjaciele i bliscy wsppracownicy. Pewnie chcieli wiedzie, co si stao, jako pomc (tylko jak?), zapyta, czy czego nie potrzebuj. Telefon dzwoni. Odebra? Moe z kim si spotka? Postanawiam jednak poby sam, dopki nie dotrze do mnie, co si waciwie stao. Wchodz do Bristolu. Ester zawsze mwia, e to jeden z niewielu paryskich hoteli, w ktrym klienci traktowani s jak gocie, a nie jak bezdomni szukajcy schronienia. Witaj mnie niczym dobrego znajomego, siadam przy stoliku obok piknego starego zegara, sucham pianina, patrz na ogrd. Musz wzi si w gar, przeanalizowa wszystkie opcje, ycie przecie toczy si dalej. Nie jestem ani pierwszym, ani ostatnim mczyzn, ktrego opucia ona ale czy to musiao zdarzy si akurat w tak pikny soneczny dzie, kiedy ludzie na ulicy miej si, dzieci podskakuj z radoci, a kierowcy jak jeden m zatrzymuj si przed przejciem dla pieszych? Bior serwetk. Musz wyrzuci te myli z gowy, przela je na papier. Emocje na na bok i zobaczmy, co mog zrobi. a) Rozway moliwo, e rzeczywicie zostaa porwana, jej yciu zagraa niebezpieczestwo, jestem jej mczyzn, towarzyszem na dobre i ze, powinienem poruszy niebo i ziemi, eby j odnale. Odpowied: Zabraa paszport. Policja o tym nie wie, ale wzia rwnie kilka rzeczy osobistych i portfel z obrazkami witych chronicymi od zego, ktry zawsze braa ze sob, kiedy jechaa za granic. Podja pienidze z konta. Wniosek: Przygotowywaa si do wyjazdu. b) Rozway moliwo, e daa si oszuka informatorowi. Odpowied: Wiele razy znajdowaa si w niebezpiecznych sytuacjach ryzyko byo wpisane w jej zawd. Ale zawsze mnie uprzedzaa, byem jedyn osob, ktrej moga ufa bezgranicznie. Mwia, dokd jedzie, z kim bdzie si kontaktowa (chocia, eby mnie nie naraa, zazwyczaj uywaa pseudonimw) i co powinienem zrobi, gdyby nie wrcia na czas.
14

Paulo Coelho

Zahir

Wniosek: Nie planowaa spotkania ze swoimi informatorami. c) Rozway moliwo, e spotkaa innego mczyzn. Odpowied: Odpowiedzi nie ma. Cho to jedyna hipoteza, ktra ma jaki sens. Nie potrafi si z tym pogodzi. Tak po prostu odesza, nie mwic mi ani sowa? Oboje szczycilimy si tym, e wsplnie stawiamy czoo yciowym trudnociom. Cierpielimy, ale nie okamywalimy si nigdy cho do regu gry naleao przemilczanie przygd pozamaeskich. Zmienia si bardzo, odkd poznaa tego Michaia, to prawda, ale czy to moe przekreli dziesi lat maestwa? Nawet gdyby si z nim przespaa, stracia dla niego gow, to przecie nie pooyaby na szali wszystkich naszych wsplnie spdzonych chwil, wszystkiego, co razem zdobylimy, nie rzuciaby si tak po prostu w wir nowej przygody, z ktrej nie ma powrotu. Bya wolna, moga podrowa, ile dusza zapragnie, ya otoczona mnstwem mczyzn, onierzy, ktrzy nie widzieli kobiety od miesicy. O nic jej nigdy nie pytaem, ona sama o niczym mi nie opowiadaa. Bylimy wolni i oboje z tego dumni. Ale znikna. Zostawia lady widoczne tylko dla mnie, zaszyfrowan wiadomo: odchodz. Dlaczego? Czy warto odpowiada na to pytanie? Nie warto. Bo odpowied zawiera moj niezdolno do zatrzymania przy sobie ukochanej kobiety. Czy warto szuka Ester i przekonywa, eby do mnie wrcia? Baga, ebra o jeszcze jedn szans dla naszego maestwa? To byoby aosne. Lepiej ju cierpie, liza rany w samotnoci, tak jak dawniej, kiedy porzucay mnie kobiety, ktre kochaem. Najpierw moje myli zaczn obsesyjnie kry wok niej, stan si okropnie zgorzkniay, bd irytowa przyjaci moim wiecznym narzekaniem, e porzucia mnie ona. Za wszelk cen bd prbowa zrozumie, co si stao, dniami i nocami bd rozpamitywa wszystkie spdzone z ni chwile. W kocu dojd do wniosku, e to ona bya dla mnie niedobra, cho ja zawsze dawaem z siebie wszystko co najlepsze. Zaczn si umawia na randki. Bd j widzia w kadej mijanej kobiecie na ulicy i drczy si dzie i noc, noc i dzie. To moe trwa tygodniami, miesicami, a nawet przez rok. A ktrego ranka obudz si i ju nie bd o niej myla. Wtedy zrozumiem, e najgorsze mino. Serce bd mia zranione, ale pozbieram si i znowu ycie zacznie by pikne. Tak ju byo i tak bdzie, na pewno. Kiedy kto odchodzi, kto
15

Paulo Coelho

Zahir

inny zajmuje jego miejsce spotkam now mio. Przez chwil upajam si myl o mojej nowej sytuacji samotnego milionera. Mog umawia si, z kim zechc i kiedy zechc, w biay dzie. Mog zachowywa si na przyjciach tak, jak si nie zachowywaem przez te ostatnie lata. Wieci szybko si rozejd i niebawem cay tabun kobiet modych albo nie cakiem ju modych, bogatych albo nie tak bogatych, jak z pozoru mogoby si wydawa, inteligentnych, a moe tylko na tyle przebiegych, eby mwi to, co ich zdaniem chciabym usysze zapuka do moich drzwi. Chc uwierzy w to, e cudownie jest by wolnym. Znowu wolnym. Gotowym na spotkanie prawdziwej mioci, kogo, kto na mnie czeka i kto nie pozwoli mi ju nigdy znale si w tak upokarzajcej sytuacji. Dopijam czekolad, zerkam na zegarek, wiem, e jeszcze za wczenie na to mie uczucie powrotu do wiata ludzi. Przez chwil wyobraam sobie, e Ester stanie w drzwiach, e przejdzie powoli po piknych perskich dywanach, usidzie przy mnie i nic nie mwic, zapali papierosa, spojrzy na ogrd i wemie mnie za rk. Mija p godziny, przez te pl godziny prawie uwierzyem w histori, ktr stworzyem w wyobrani, wreszcie dociera do mnie, e to czysta fantazja. Postanawiam nie wraca do domu. Id do recepcji, prosz o pokj, szczoteczk do zbw i dezodorant. Hotel jest wprawdzie peen, ale dyrektor daje mi do dyspozycji adny apartament z tarasem i widokiem na wie Eiffla. Pode mn dachy Parya, zapalaj si pierwsze wiata w oknach, rodziny zasiadaj do niedzielnej kolacji. I wraca to uczucie z Pl Elizejskich: im pikniejszy wiat wok mnie, tym podlej si czuj. adnej telewizji. adnej kolacji. Siadam na tarasie i przewijam do tyu cae moje ycie. Widz chopaka, ktry marzy o tym, by zosta sawnym pisarzem i nagle uwiadomi sobie, e wiat nie jest wcale taki pikny, jak mu si wydawao pisze w jzyku, ktrego prawie nikt nie rozumie, w kraju, w ktrym podobno nikt nie czyta. Rodzina zmusza go do podjcia studiw na uniwersytecie (wszystko jedno na jakim kierunku, synu, byleby tylko zdoby dyplom bez tego nic w yciu nie osigniesz"). On si buntuje. S szalone lata szedziesite, wczy si po wiecie z hippisami. W kocu poznaje piosenkarza, dla ktrego pisze par tekstw, i okazuje si, e zarabia wicej ni jego siostra, ktra posuchaa rodzicw i zostaa chemiczk. Pisz kolejne teksty, piosenkarz odnosi coraz wiksze sukcesy, kupuj par
16

Paulo Coelho

Zahir

mieszka, zrywam wspprac z piosenkarzem, ale mam do oszczdnoci, eby mc nie pracowa przez nastpnych kilka lat. eni si po raz pierwszy, z kobiet starsz ode mnie. Wiele si od niej ucz jak si kocha, jak prowadzi samochd, jak mwi po angielsku, jak spa do pna ale w kocu rozstajemy si, bo jej zdaniem jestem niedojrzay emocjonalnie, taki, co to poleci za byle podlotkiem z duym biustem". eni si po raz drugi i po raz trzeci z kobietami, ktrym ufam, ktre daj mi poczucie emocjonalnej stabilizacji. Mam to, czego chciaem, lecz odkrywam, e tej wymarzonej stabilizacji towarzyszy okropna nuda. Nastpne dwa rozwody. Znowu jestem wolny, ale to tylko zudzenie. Wolno to nie odrzucenie kompromisw, lecz wiadomy wybr i zgoda na wszystkie konsekwencje tego wyboru. Dalej szukam mioci i pisz teksty piosenek. Kiedy kto mnie pyta, czym si zajmuj, odpowiadam, e jestem pisarzem. Kiedy mwi, e zna teksty moich piosenek, odpowiadam, e to zaledwie cz mojej pracy. Kiedy przeprasza, e nie czyta adnej z moich ksiek, odpowiadam, e pracuj wanie nad powieci co oczywicie jest wierutnym kamstwem. Tak naprawd to mam i pienidze, i znajomoci, lecz nie mam odwagi napisa ksiki a przecie moje marzenie ma szans si wreszcie speni. Ale boj si sprbowa, bo jeli mi si nie uda, to nie wyobraam sobie reszty mojego ycia. Bezpieczniej jest pozostawa w sferze marze, ni ryzykowa popenienie bdu. Pewnego dnia moda dziennikarka prosi mnie o wywiad. Ciekawi j, e jestem autorem tekstw, ktre piewa cay kraj, a mnie nikt nie zna, bo zazwyczaj tylko piosenkarz pojawia si w mediach. adna, inteligentna, wyciszona. Po raz drugi spotykamy si na przyjciu, luno, bez zawodowego napicia. Jeszcze tej samej nocy udaje mi si zacign j do ka. Zakochuj si, ona sdzi, e nic z tego nie bdzie. Kiedy dzwoni, zawsze mwi, e jest zajta. Im bardziej mnie odpycha, tym bardziej mnie interesuje a w kocu udaje mi si j przekona, aby spdzia ze mn weekend na wsi (chocia byem czarn owc w rodzinie, jako jedyny z moich rwienikw miaem ju wasny dom na wsi jak wida, czasem warto si zbuntowa). Przez trzy dni jestemy odcici od wiata, chodzimy na dugie spacery po play, gotuj dla niej, ona opowiada o swojej pracy, a w kocu zakochuje si we mnie. Po powrocie do miasta zaczyna regularnie u mnie sypia. Pewnego ranka wychodzi wczeniej ni zwykle i wraca ze swoj maszyn do pisania. Od tej chwili, cho nic
17

Paulo Coelho

Zahir

nie zostao powiedziane wprost, mj dom staje si jej domem. Zaczynaj si te same konflikty, ktre znam ju z poprzednich zwizkw. Kobiety szukaj stabilizacji i wiernoci, ja za przygd i tego co nieznane. Tym razem jednak zwizek si nie rozpada. Mimo to po dwch latach czuj, e midzy nami koniec, e Ester zabierze z powrotem swoj maszyn do pisania i wszystko, co ze sob przyniosa. Myl, e to si nie uda. Ale przecie ty kochasz mnie, a ja kocham ciebie, prawda? Nie wiem. Jeli zapytasz, czy lubi by z tob, to odpowiem, e tak. Jeli jednak bdziesz chciaa wiedzie, czy jestem w stanie y bez ciebie, to te odpowiem, e tak. Nie chciaabym by mczyzn, bardzo si ciesz, e jestem kobiet. Od nas oczekujecie tylko, ebymy dobrze gotoway, oczywicie w duym uproszczeniu. Od mczyzn za wymaga si wszystkiego, absolutnie wszystkiego eby sprawdzili si w ku, utrzymywali dom, bronili potomstwa, zdobyli poywienie, odnieli sukces. Nie o to chodzi. Lubi by z tob, ale jestem pewien, e to si nie uda. Lubisz by ze mn, ale nie cierpisz by sam ze sob. Cigle szukasz nowych wrae, eby uciec od tego, co istotne. Wci potrzebujesz adrenaliny w yach i zapominasz, e tam powinna pync krew, nic wicej. Wcale nie uciekam od wanych spraw. Co na przykad jest takie wane? Napisanie ksiki. To akurat mog zrobi w kadej chwili. Wic zrb. A potem, jeli taka bdzie twoja wola, rozstaniemy si. Uwagi Ester wydaj mi si absurdalne. Mog napisa ksik, kiedy tylko zechc. Znam wydawcw, dziennikarzy, ludzi, ktrzy s mi co duni. Ester po prostu boi si mnie straci i wymyla sobie jakie historyjki. Mwi jej: basta! Nasz zwizek si wypali. Nie chodzi tu o to, eby wymylaa, co uczyni mnie szczliwym, chodzi o mio. A co to jest mio? pyta. Tumacz jej przez p godziny i w kocu zdaj sobie spraw, e nie potrafi poda definicji mioci. Ona mwi, e skoro nie umiem wytumaczy, co to jest mio, to moe sprbuj napisa ksik.
18

Paulo Coelho

Zahir

Odpowiadam, e te dwie sprawy nie maj ze sob nic wsplnego i e wyprowadz si jeszcze tego samego dnia do hotelu, czekajc, a ona znajdzie sobie jakie lokum. Ona mwi, e jeli o ni chodzi, to nie ma problemu, mog odej od razu, w cigu miesica mieszkanie bdzie puste, od jutra zacznie sobie czego szuka. Pakuj walizki, a ona siada i czyta ksik. Bkam, e jest ju pno, e pjd jutro. Ona radzi, ebym si pospieszy, bo jutro moja determinacja moe osabn. Pytam, czy chce si mnie pozby. Ona mieje si i mwi, e to przecie ja postanawiam odej. Kadziemy si spa. Nastpnego dnia moja ch odejcia jest ju o wiele sabsza, postanawiam jeszcze raz wszystko przemyle. Ester upiera si jednak, e sprawa nie jest zakoczona: jeli nie zaryzykuj i nie postawi na jedn kart tego, co uwaani za moje prawdziwe powoanie, to podobne sceny wczeniej czy pniej si powtrz. Bdzie nieszczliwa i wtedy to ona zechce mnie porzuci. Tylko e ona swj zamiar wprowadzi w ycie i spali za sob wszystkie mosty. Dopytuj si, co to waciwie znaczy. Znajd sobie kogo, zakocham si odpowiada. Potem wychodzi do redakcji, a ja postanawiam zrobi sobie dzie wolnego (oprcz pisania tekstw piosenek, pracuj troch w wytwrni pytowej) i zasiadam przed maszyn do pisania. Wstaj, czytam gazety, odpowiadam na wane listy, a potem na te mniej wane, notuj, co mam jeszcze do zrobienia, sucham muzyki, postanawiam pj na spacer, zamieniam par sw ze sprzedawc w piekarni, wracam do domu. Tak mija dzie, a ja nie napisaem ani linijki. Dochodz do wniosku, e nienawidz Ester, bo zmusza mnie do robienia tego, na co nie mam ochoty. Kiedy przychodzi po z pracy, o nic nie pyta wie, e nie udao mi si nic spodzi. Mwi, e moje spojrzenie dzisiaj jest takie samo jak wczoraj. Nastpnego dnia id do firmy, ale wieczorem znowu siadam przy biurku. Czytam, ogldam telewizj, sucham muzyki, wracam do maszyny i tak upywaj dwa miesice. Mam ju stert stron z pierwszym zdaniem", ale jak dotd nie udao mi si napisa do koca ani jednego akapitu. Usprawiedliwiam si sam przed sob, jak mog: w tym kraju nikt nie czyta, nie mam jeszcze gotowej fabuy. Albo wrcz przeciwnie: fabua ju jest, ale szukam sposobu na jej rozwinicie. Poza tym jestem okropnie zajty, musz napisa artyku i szybko skoczy tekst piosenki. Mijaj kolejne dwa miesice. Pewnego dnia zjawia si Ester i wrcza mi bilet na samolot.
19

Paulo Coelho

Zahir

Do tego mwi. Przesta udawa, e jeste taki zapracowany, odpowiedzialny i e wiat tak bardzo potrzebuje tego, co robisz. Wyjed w podr na jaki czas. Zawsze bd mg zosta szefem gazety, w ktrej publikuj swoje reportae, zawsze mam szans zosta dyrektorem wytwrni pytowej, dla ktrej pisz teksty piosenek i gdzie dali mi etat, ebym nie odszed do konkurencji. Zawsze mog wrci do tego, co robi teraz, ale moje marzenie nie moe ju duej czeka. Albo podejm wyzwanie, albo bd musia o nim zapomnie. Dokd jest ten bilet? Do Hiszpanii. Rzucam szklank o cian, wrzeszcz jak optany. Bilety s drogie, nie mog teraz zostawi pracy, mam przed sob karier i musz o ni dba. Strac kontakty w rodowisku muzycznym, a nie o mnie tu chodzi, tylko o nasze maestwo. Jeli zechc napisa ksik, nikt nie bdzie mnie w stanie powstrzyma. Moesz, chcesz, ale nie piszesz mwi ona. Twoim problemem nie jestem ja, lecz ty sam. Samotno dobrze ci zrobi. Pokazuje mi map. Mam polecie do Madrytu, a tam zapa autobus, ktry zawiezie mnie w Pireneje, na granic hiszpasko-francusk. Tam zaczyna si redniowieczny szlak pielgrzymw, droga do Santiago de Compostela, ktr musz pokona pieszo. Na kocu tej drogi Ester bdzie na mnie czeka i wtedy pogodzi si z kad moj decyzj: e ju jej nie kocham, e za krtko yem, by napisa powie, e nie chc ju by pisarzem, e to byy tylko modziecze mrzonki, nic wicej. Istne wariactwo! Kobieta, z ktr jestem od dwch dugich lat prawdziwa wieczno w zwizku miosnym decyduje, co mam robi w yciu, kae mi porzuci prac i przej piechot niemal ca Hiszpani! Pomys jest na tyle szalony, e postanawiam potraktowa go powanie. Upijam si przez kilka kolejnych nocy, ona ze mn, chocia wiem, e nie cierpi alkoholu. Staj si coraz bardziej agresywny, oskaram j, e chce odebra mi niezaleno, e ten zwariowany pomys zrodzi si w jej gowie tylko dlatego, e boi si mnie straci. Ona odpowiada ze stoickim spokojem, e ten pomys si narodzi, jeszcze kiedy chodziem do liceum i marzyem o tym, eby zosta pisarzem i teraz ju nie da si go odroczy. Albo si z tym zmierz, albo przez reszt ycia bd w kko eni si i rozwodzi, opowiadajc pikne historyjki o mojej przeszoci, staczajc si coraz bardziej.
20

Paulo Coelho

Zahir

Oczywicie nie mog jej przyzna racji, cho wiem, e mwi prawd. I im bardziej zdaj sobie z tego spraw, tym bardziej staj si agresywny. Ona udaje, e nie zauwaa moich kliwych uwag, przypomina tylko, e zblia si dzie lotu. Pewnej nocy, ju blisko wyznaczonej daty, Ester nie chce si ze mn kocha. Wypalam caego skrta z haszyszem, wypijam dwie butelki wina i mdlej na rodku salonu. Kiedy odzyskuj przytomno, dociera do mnie, e signem ju dna i nie pozostaje mi nic innego, jak odbi si i wypyn na powierzchni. I ja, ktry tak szczyciem si swoj odwag, nagle widz zupenie jasno, jak bardzo jestem tchrzliwy, wygodnicki i maostkowy. Tego ranka budz Ester pocaunkiem i mwi, e zgadzam si na jej pomys. Lec do Hiszpanii, w trzydzieci osiem dni przebywam pieszo drog do Santiago de Compostela. Kiedy docieram na miejsce, uwiadamiam sobie, e to dopiero pocztek mojej podry. Postanawiam zamieszka w Madrycie, y z tantiem z piosenek i pozwoli, eby ocean oddziela mnie od ciaa Ester chocia rozmawiamy czsto przez telefon i oficjalnie wci jestemy razem. To dla mnie wygodne, mam on, wiem, e zawsze mog do niej wrci, a jednoczenie ciesz si cakowit swobod. Zakochuj si w doktorantce z Katalonii, w Argentynce, ktra robi biuteri, w dziewczynie, ktra piewa w metrze. Tantiemy pozwalaj mi na dostatnie ycie, nie musz pracowa, mam czas na wszystko, nawet na... pisanie ksiki. Ksika zawsze moe poczeka do nastpnego dnia, przecie burmistrz Madrytu pod ciekawym hasem Madrid me mata [Madryt jest zabjczy] postanowi przeobrazi stolic w miejsce wielkiej cigej fiesty, zachca, by wczy si nocami po barach, wymyla romantyczn nazw movida madrilena [madrycki zgiek]. Nie mog zabawy odoy do jutra, wszystko jest takie pasjonujce, dni s za krtkie, a noce dugie. Pewnego piknego dnia dzwoni Ester i oznajmia, e przyjeda. Mwi, e musimy co wreszcie postanowi. Zjawi si za tydzie, mam wic troch czasu, eby wymyli na poczekaniu par zrcznych wykrtw (jad do Portugalii, ale wrc za miesic oznajmiam dziewczynie o jasnych wosach, ktra kiedy piewaa w metrze, a teraz mieszka u mnie i co noc hula ze mn w madryckim zgieku"). Sprztam mieszkanie, zacieram wszelkie lady kobiecej obecnoci, bagam przyjaci o cakowit dyskrecj: moja ona przyjeda na miesic. Ester wysiada z samolotu, ma okropn fryzur, ledwo j rozpoznaem.
21

Paulo Coelho

Zahir

Wczymy si po Hiszpanii, zwiedzamy miasteczka, ktre na jedn noc wydaj si wane, ale gdybym tam mia wrci, nie pamitabym nawet, gdzie byy. Chodzimy na corridy, koncerty flamenco, jestem najczulszym mem pod socem, chc, by wrcia do domu z poczuciem, e wci j kocham. Sam nie wiem, czemu mi na tym tak zaley. Moe podwiadomie czuj, e madrycki sen kiedy si skoczy? Mwi, e nie podoba mi si jej uczesanie, ona idzie do fryzjera i znowu jest pikna. Zostao ju tylko dziesi dni do koca jej wakacji, chc, eby wyjechaa zadowolona i zostawia mnie znowu samego w zabjczym Madrycie. Dyskoteki, ktre otwieraj si o dziesitej rano, walki bykw, niekoczce si rozmowy na te same tematy, alkohol, kobiety, znowu byki, wicej alkoholu, wicej kobiet i adnego, absolutnie adnego planu dnia. Pewnej niedzieli, po drodze do caonocnej knajpki, Ester porusza temat tabu: ksiki, ktr miaem napisa. Wypijam duszkiem butelk whisky, kopi w bram, ktr akurat mijamy, wymylam przypadkowym przechodniom i pytam, po co tu przyjechaa, skoro jej jedynym celem jest zatruwa mi ycie, stamsi ca moj rado. Ona milczy ale oboje zdajemy sobie spraw, e to ostatnie podrygi naszego zwizku. Spdzam bezsenn noc, nastpnego dnia wrzeszcz na kierownika hotelu, e telefon le dziaa, ajam sprztaczk, e od tygodnia nie zmieniaa pocieli, bior bardzo dug kpiel, eby wyleczy wczorajszego kaca, i wreszcie siadam przed maszyn do pisania, tylko po to, by pokaza Ester, e prbuj, naprawd prbuj pracowa. I nagle zdarza si cud. Patrz na kobiet, ktra siedzi naprzeciw mnie, wanie zaparzya kaw i czyta gazet, ma w oczach zmczenie i rozpacz, jak zwykle zachowuje si cicho, nie okazuje czuoci gestami, patrz na t kobiet, ktra sprawia, e powiedziaem tak", chocia chciaem powiedzie nie", zmusia mnie, ebym walczy o to, co uwaaa i miaa cakowit racj za najwaniejsze dla mnie, zgodzia si na dug rozk, bo jej mio do mnie bya wiksza ni jej mio do siebie samej, nie pozwolia, bym min si ze swoim powoaniem, i sprawia, e wyruszyem tropem moich marze. Patrz na t kobiet, jeszcze prawie dziewczyn, ktrej oczy mwi wicej ni usta, spokojn, czsto w duszy przestraszon, ale zawsze odwan w dziaaniu, ktra kocha nie poniajc si, nie proszc o wybaczenie, patrz, jak walczy o swojego mczyzn i nagle moje palce zaczynaj stuka w klawiatur. Pierwsze zdanie. Drugie.
22

Paulo Coelho

Zahir

Przez dwa dni prawie nie jem, pi tylko tyle, ile to konieczne, a sowa pojawiaj si same, nie wiadomo skd tak jak to si kiedy dziao z tekstami piosenek, kiedy po wielu ktniach i bezsensownych dyskusjach ja i mj partner wiedzielimy, e to" ju jest gotowe i trzeba tylko przela sowa na papier. Tym razem wiem, e to" pynie z serca Ester. Moja mio do niej rodzi si na nowo, pisz, bo ona istnieje i pokonaa trudnoci, nie narzekajc i nie robic z siebie ofiary. Zaczynam opowiada o jedynej rzeczy, ktra poruszya mnie w ostatnich latach o drodze do Santiago. Piszc, uwiadamiam sobie, e mj sposb widzenia wiata ulega wanym przemianom. Wiele lat studiowaem i praktykowaem magi, alchemi, wiedz tajemn. Fascynowaa mnie idea, e garstka wybracw moe mie w swoich rkach ogromn moc, ktr nie powinna si dzieli z reszt ludzkoci, gdy oddanie tego niesychanego potencjau w niepowoane rce byoby wielkim ryzykiem. Braem udzia w tajnych zebraniach, dawaem si wciga do egzotycznych sekt, kupowaem bardzo drogie ksiki z drugiego obiegu", powiciem wiele czasu i energii na odprawianie rytuaw i zakl. Przez lata wstpowaem i wystpowaem z rnych ugrupowa i bractw, zawsze udzc si tym, e spotkam kogo, kto odsoni przede mn tajemnice niewidzialnego wiata. I zawsze doznawaem rozczarowania, bo zwykle ci ludzie chocia wszyscy mieli dobre intencje ulegali jakim dogmatom i stawali si fanatykami, po prostu dlatego, e czasem jedynym ujciem dla wtpliwoci, ktre nieustannie nkaj ludzk dusz, jest fanatyzm. Odkryem co prawda, e wikszo z tych rytuaw dziaa. Ale odkryem take, e ci, ktrzy uwaali si za mistrzw, co posiedli tajemnic ycia, ci, ktrzy twierdzili, e znaj techniki pozwalajce kademu czowiekowi osign, co tylko zapragnie, stracili zupenie kontakt z naukami staroytnych. Przejcie drogi do Santiago, spotkania ze zwyczajnymi ludmi, odkrycie, e wszechwiat mwi jzykiem znakw" i eby go zrozumie, wystarczy patrze z otwartym umysem na to, co dzieje si wok nas, to wszystko sprawio, e zaczem wtpi, czy okultyzm jest jedynym sposobem dotarcia do tajemnicy. W ksice o pielgrzymce do Santiago zaczynam wic rozwaa inne moliwoci duchowego rozwoju i dochodz do takiego oto wniosku: Wystarczy by czujnym, lekcje zawsze przychodz, kiedy jestemy na nie gotowi, i jeli zwracasz uwag na znaki, dowiesz si wszystkiego, co jest ci

23

Paulo Coelho

Zahir

potrzebne, aby postawi nastpny krok. Czowiek ma w yciu dwa due dylematy: jeden to wiedzie, kiedy zacz, a drugi wiedzie, kiedy skoczy. Po tygodniu zaczynam pierwsz, drug, trzeci korekt. Madryt dla mnie ju nie jest zabjczy, pora wrci do domu czuj, e pewien cykl zosta zamknity i trzeba rozpocz nastpny. egnam si z tym miastem tak, jak zazwyczaj egnaem si w yciu, pocieszajc si w duchu, e zawsze mog zmieni zdanie i ktrego dnia tu wrci. Wracam do kraju z Ester. Rozgldam si za now prac, ale pki nie udaje mi si nic znale (a nie udaje mi si, bo nie jest mi to wida potrzebne), dalej poprawiam moj powie. Wtpi, czy normalny czowiek zainteresuje si kim, kto przeszed pieszo pewn drog w Hiszpanii, drog romantyczn, acz trudn. Cztery miesice pniej, kiedy zabieram si do dziesitej korekty, odkrywam, e maszynopis znikn. Nie ma te Ester. Gdy jestem ju bliski obdu, zjawia si ona z potwierdzeniem przekazu pocztowego wysaa maszynopis swojemu dawnemu narzeczonemu, ktry jest teraz wacicielem maego wydawnictwa. Byy narzeczony wydaje moj powie. W prasie nie pojawia si ani jedna recenzja, mimo to par osb kupuje ksik. Polecaj innym, ktrzy rwnie kupuj i polecaj kolejnym. Po szeciu miesicach pierwszy nakad zostaje wyczerpany. Rok pniej ukazuje si trzecie wydanie ksiki i zaczynam zarabia pienidze na tym, o czym nie miaem marzy na literaturze. Nie wiem, jak dugo to jeszcze potrwa, ale postanawiam y tak, jakby ta chwila bya ostatni. I okazuje si, e sukces otwiera mi wymarzone od dawna drzwi: inne wydawnictwa chc opublikowa moj nastpn powie. Poniewa nie da si co roku chodzi do Santiago, o czym mam teraz pisa? Czy znw ma si powtrzy dramat niemocy twrczej, bezowocnego wysiadywania przed maszyn? Dobrze byoby dalej dzieli si moj wizj wiata, opowiada o moich yciowych dowiadczeniach. Prbuj przez kilka kolejnych dni, przez wiele .nastpnych nocy, wreszcie poddaj si, dochodz do wniosku, e nie dam rady. Pewnego wieczoru wpada mi w rce przypadkiem (przypadkiem?) ciekawa historia z Bani tysica i jednej nocy. Rozpoznaem w niej metafor mojej wasnej drogi, dziki ktrej zrozumiaem, kim jestem i dlaczego tyle czasu zabrao mi podjcie decyzji, cho dawno powinienem by j podj. Ta ba stanowi dla mnie

24

Paulo Coelho

Zahir

inspiracj do napisania, jak mody pasterz pod wpywem snu wyrusza na poszukiwanie skarbu ukrytego w egipskich piramidach. Pisz o mioci, ktra na niego czeka, tak jak Ester czekaa na mnie, kiedy ja bkaem si po manowcach. Nie jestem ju czowiekiem, ktry marzy, eby by kim. Ju jestem kim. Jestem pasterzem, przemierzam pustyni, ale gdzie jest alchemik, ktry wskae mi dalsz drog? Kiedy kocz now powie, sam jestem zaskoczony kocowym efektem. Przypomina to ba dla dorosych, a przecie doroli wol czyta o wojnach, seksie i wadzy. Mimo to wydawca j przyjmuje, ksika wychodzi i dziki czytelnikom pojawia si na licie najlepiej sprzedajcych si ksiek w kraju. Trzy lata pniej moje maestwo przeywa rozkwit, robi to, co zawsze chciaem robi, pojawia si pierwszy przekad na jzyk obcy, potem drugi... Odnosz kolejny sukces moja ksika staje si znana na caym wiecie. Postanawiam przeprowadzi si do Parya, do paryskich kawiarni, paryskich pisarzy i ycia kulturalnego tego miasta. Odkrywam, e to wszystko niestety ju nie istnieje, kawiarnie pene s turystw i fotografii osb, ktre stay si sawne. Pisarze w wikszoci zwracaj uwag na styl, a nie na tre, prbuj by oryginalni i przez to staj si nudni. yj zamknici w swoim maym wiatku. Poznaj ciekawe francuskie wyraenie, podesa wind". Jego sens jest mniej wicej taki: ja mwi dobrze o twojej ksice, ty mwisz dobrze o mojej i w ten sposb tworzymy nowy trend kulturalny, now filozofi, robimy rewolucj, wprawdzie cierpimy, bo nikt nas nie rozumie, ale taki by los wszystkich geniuszy w przeszoci, wielcy artyci nigdy nie byli doceniani przez swoich wspczesnych. Podsyaniem windy" niektrym z pocztku nawet co udaje si osign ludzie nie maj odwagi otwarcie krytykowa czego, czego nie rozumiej. Ale wkrtce zdaj sobie spraw, e zostali oszukani, i przestaj wierzy w to, co pisz krytycy. Internet ze swoim prostym jzykiem zmienia wiat. W Paryu rozkwita rodowisko alternatywne. Modzi pisarze prbuj przebi si do publicznoci ze swoimi tekstami i swoim sposobem odczuwania wiata. Przyczam si do nich, spotykamy si w kawiarniach, ktrych nikt nie zna, bo ani oni, ani kawiarnie nie s sawne. Sam pracuj nad swoim stylem, a mj wydawca udziela mi lekcji o tym, co trzeba wiedzie o wzajemnych zalenociach midzy ludmi. Co to jest Bank Przysug?
25

Paulo Coelho

Zahir

Wiesz przecie. Kady wie. By moe. Wci jednak nie rozumiem, co to znaczy. Natknem si na to w ksice jakiego amerykaskiego pisarza. To najbardziej wpywowy bank na wiecie, obecny we wszystkich dziedzinach ycia. Pochodz z kraju o skromnych tradycjach literackich. Nie mgbym nikomu si przysuy. To nie ma najmniejszego znaczenia. Dam ci prosty przykad wiem, e kiedy staniesz si bardzo sawny i wpywowy. Czuj to, bo sam byem taki jak ty, ambitny, niezaleny, uczciwy. Dzi nie mam ju tyle energii co dawniej, ale prbuj ci pomc, bo nie mog, czy te nie chc stan w miejscu, nie umiecha mi si jeszcze emerytura, mam ochot dalej uczestniczy w tej arcyciekawej walce o wadz i saw. Zaczynam wic zasila twoje konto nie chodzi tu o pienidze, ale o kontakty. Przedstawiam ci Iksowi czy Ygrekowi, uatwiam negocjacje, o ile s zgodne z prawem. Ty wiesz, e co mi zawdziczasz, cho nie prosz o nic w zamian. I pewnego dnia... Wanie. Pewnego dnia prosz ci o co. Moesz odmwi, ale wiesz, e co jeste mi winien. Zrobisz to, o co ci prosz, a ja bd ci nadal pomaga. Inni zobacz, e jeste lojalny, i take zasil twoje konto cay czas chodzi tylko o kontakty, o nic innego, nasz wiat opiera si na kontaktach. Oni take poprosz ci o co pewnego dnia, a ty nie odmwisz i pomoesz temu, kto kiedy ci pomg, i tak z biegiem czasu twoja sie kontaktw rozprzestrzeni si na ca kul ziemsk, poznasz wszystkich, ktrych potrzebujesz zna, a twoje wpywy wci bd rosy. Mog ci przecie odmwi, nie zrobi tego, o co mnie prosisz. Oczywicie. Bank Przysug to inwestycja ryzykowna, tak jak kady inny bank. Nie oddasz mi przysugi, o ktr ci poprosiem, bo w twoim mniemaniu pomogem ci, gdy na to w peni zasugiwae, jeste najlepszy i wszyscy powinni chyli czoo przed twoim talentem. W porzdku, podzikuj ci i poprosz kogo innego, czyje konto zasilaem, lecz od tej chwili wszyscy bd ju wiedzie, chocia nic nie zostanie powiedziane wprost, e nie zasugujesz na zaufanie. Moesz zdoby pozycj, ale nie tak wysok, jak by chcia. W pewnym momencie twoja kariera zacznie powoli przygasa, dotrzesz do pmetka, ale nie do mety, bdziesz na wp zadowolony, na wp smutny, ani speniony, ani sfrustrowany. Ani gorcy, ani zimny, bdziesz letni, a ewangelista w witej ksidze mwi: Skoro jeste letni, chc ci wyrzuci z mych ust".
26

Paulo Coelho

Zahir

Wydawca czsto zasila kontaktami moje konto w Banku Przysug. Moje ksiki przetumaczono na francuski i, zgodnie z tradycj tego kraju, cudzoziemiec jest dobrze przyjty. Powiem wicej: cudzoziemiec odnosi sukces! Dziesi lat pniej mam ogromne mieszkanie z widokiem na Sekwan, czytelnicy mnie uwielbiaj, a krytycy nienawidz (podziwiali mnie, dopki nie sprzedaem pierwszych stu tysicy egzemplarzy, czyli przestaem by niezrozumianym geniuszem"). Zawsze na czas spacam dugi, a wkrtce sam zaczynam poycza kontakty. Moje wpywy rosn. Ucz si prosi i ucz si robi to, o co inni mnie poprosz. Ester dostaje pozwolenie na prac, pisze do francuskiej prasy. Mimo zwyczajnych konfliktw, jakie zdarzaj si w kadym maestwie, jestem szczliwy. Pierwszy raz w yciu dociera do mnie, e wszystkie moje poprzednie rozczarowania miosne i poraki maeskie nie miay nic wsplnego z moimi partnerkami, ale bray si z mojego wasnego rozgoryczenia. Ester zrozumiaa i uwiadomia mi prost spraw: eby j spotka, musiaem najpierw spotka si z samym sob. yjemy razem od omiu lat, uwaam, e jest kobiet mojego ycia i chocia od czasu do czasu (prawd mwic, dosy czsto) zdarza mi si w kim zadurzy, nigdy nie zawitaa mi w gowie myl o rozwodzie. Nie pytam, czy ona wie o moich romansach. A ona nigdy nie robi mi na ten temat adnych wymwek. Dlatego jestem bardzo zaskoczony, kiedy pewnego dnia po wyjciu z kina Ester oznajmia mi, e poprosia w redakcji, by wysali j do Afryki na reporta z wojny domowej. Co takiego?! Chc zosta korespondentk wojenn. Chyba oszalaa?! Po co ci to? Masz prac, o jakiej zawsze marzya. Dobrze zarabiasz, chocia tak naprawd nie musisz pracowa. Masz wszystkie potrzebne kontakty w Banku Przysug, masz talent i uznanie rodowiska. Powiedzmy, e musz troch poby sama. To z mojego powodu? Razem budujemy nasze ycie, kocham mojego mczyzn i on mnie kocha, cho nie jest najwierniejszym z mw. Nigdy wczeniej nie robia mi z tego powodu wyrzutw. Bo nie ma to dla mnie szczeglnego znaczenia. Co to jest wierno? Poczucie, e posiadam na zawsze czyje ciao i dusz? A ty sdzisz, e przez te wszystkie wsplnie spdzone lata nigdy nie przespaam si z adnym innym
27

Paulo Coelho

Zahir

mczyzn? Nie obchodzi mnie to. Nie chc nic o tym wiedzie. Nie chc o tym rozmawia. I ja nie chc. A wic o co chodzi z t wojn na zapomnianym przez Boga kracu wiata? Po prostu musz. Powiedziaam ju, e musz jecha. Czego ci tu brakuje? Mam wszystko, czego pragnie kada kobieta. A wic co jest nie tak? Wanie to. Mam wszystko, ale nie jestem szczliwa. I jest wielu takich jak ja. Przez te lata zrobiam wywiady z tumem ludzi: bogatych i biednych, wpywowych i zrezygnowanych. W ich oczach widziaam nieskoczon gorycz. Smutek nie zawsze uwiadomiony, ale zawsze obecny, niezalenie od tego, co mi mwili. Suchasz mnie? Sucham. I zastanawiam si. A wic, twoim zdaniem, nikt nie jest szczliwy? Niektrzy wydaj si szczliwi, po prostu nie myl o tym. Inni snuj plany na przyszo: wyjd za m, bd mie dom, dwjk dzieci, domek na wsi. I pki pochania ich realizacja tych planw, s jak byki wpatrzone w toreadora: reaguj instynktownie, pr do przodu, na olep. Zdobywaj samochd, czasem nawet ferrari, sdz, e to jest sens ycia i nigdy nie zadaj sobie pyta. Ale pomimo wszystko w ich oczach odbija si smutek duszy, z ktrego nawet nie zdaj sobie sprawy. A ty jeste szczliwy? Nie wiem. Nie mog powiedzie, e wszyscy s nieszczliwi. Wiem, e s bez przerwy zajci; haruj po godzinach, wychowuj dzieci, dbaj o wspmaonka, ubiegaj si o dyplomy, walcz o karier, snuj plany na przyszo, zastanawiaj si, co trzeba kupi, co trzeba mie, eby nie czu si gorszym, i tak dalej. Szczerze mwic, niewiele osb wyznao mi wprost: Jestem nieszczliwy". Wikszo zapewniaa: Mam si wietnie, osignem wszystko, co chciaem". Wtedy pytaam: Co takiego czyni ci szczliwym?", i syszaam w odpowiedzi: Mam wszystko, co mona sobie wymarzy rodzin, dom, prac, zdrowie". Dryam wic dalej: Czy zatrzymae si kiedy, eby pomyle, czy o to tylko w yciu chodzi?". Tak, tylko o to chodzi" zapewniali. A wic sens ycia to praca, rodzina, dzieci, ktre urosn
28

Paulo Coelho

Zahir

i pewnego dnia odejd, ona czy m, ktrzy z biegiem lat staj si bardziej przyjacimi ni kochankami, praca, ktra skoczy si pewnego dnia. I co wtedy zrobisz?". Odpowiedzi nie ma. Zmieniaj temat. Tak naprawd odpowiadaj: Kiedy moje dzieci dorosn, kiedy moja ona czy mj m stanie si bardziej przyjacielem ni namitnym kochankiem, kiedy przejd na emerytur, wreszcie bd mia czas, eby robi to, o czym zawsze marzyem: wyrusz w podr". Pytanie: Przecie powiedziae, e jeste teraz szczliwy. Czy nie robisz tego, o czym zawsze marzye?". Wtedy mwi, e s bardzo zajci, i zmieniaj temat. Jeli nie daj za wygran, zawsze w kocu przyznaj, e czego jednak im brak. Waciciel firmy nie zrobi jeszcze interesu ycia, gospodyni domowa chciaaby mie wicej niezalenoci albo pienidzy, zakochany boi si, e straci dziewczyn, absolwent uczelni zadaje sobie pytanie, czy to on wybra karier, czy raczej kto wybra za niego, dentysta wolaby by piosenkarzem, piosenkarz politykiem, polityk pisarzem, a pisarz rolnikiem. I nawet kiedy spotykaam kogo, kto robi to, co chcia, on te mia smutek na dnie serca. Nie znalaz spokoju. A wic zapytam jeszcze raz: czy ty jeste szczliwy? Nie. Mam ukochan on, wymarzon prac. Wolno, ktrej zazdroszcz mi wszyscy przyjaciele. Podre, zaszczyty, komplementy. Ale jest co... Co takiego? Myl, e kiedy si zatrzymuj, to moje ycie traci sens. Nie moesz si rozluni, spojrze na Pary, wzi mnie za rk i powiedzie: mam to, czego chciaem, a teraz cieszmy si czasem, ktry nam pozosta? Mog popatrze na Pary i wzi ci za rk, ale nie mog tak powiedzie. Dam gow, e na ulicy, ktr teraz idziemy, wszyscy czuj to samo. Spjrz na t eleganck pani, co wanie nas mina. Dzie za dniem prbuje zatrzyma czas, wci pilnuje swojej wagi, bo wierzy, e od niej zaley mio. Popatrz na t par z dwjk dzieci po tamtej stronie ulicy. Przeywaj momenty prawdziwego szczcia, kiedy wychodz razem na spacer, ale podwiadomo nie daje im spokoju. Boj si, e mog straci posad, zachorowa, a ubezpieczalnia nie wywie si z umowy, e dziecko wpadnie pod samochd. Gdy prbuj si bawi, myl jednoczenie, jak unikn tragedii, jak uchroni si przed wiatem. A ten kloszard na rogu?
29

Paulo Coelho

Zahir

Nie wiem, nigdy nie rozmawiaam z adnym kloszardem. On uosabia nieszczcie, ale jego oczy, jak zreszt oczy wszystkich ebrakw, wydaj si co ukrywa. Smutek jest tutaj tak ostentacyjny, e a trudno w niego uwierzy. Czego wic nam brakuje? Nie mam pojcia. Przegldam gazety, czytam wywiady ze sawami, wszyscy s umiechnici i zadowoleni. Ale poniewa yj pod jednym dachem ze sawnym czowiekiem, wiem, e to tylko pozory. Wszyscy s promienni i rozemiani tylko w tej chwili, do zdjcia, ale w nocy albo nad ranem to ju zupenie inna historia. Co mam zrobi, eby nadal o mnie pisali?", Jak ukry, e nie sta mnie na dotychczasowe luksusy?", Jak zwikszy moje bogactwo i sprawi, eby bardziej rzucao si w oczy?", Aktorka, z ktr na tym zdjciu miejemy si na bankiecie, moe jutro podkra mi rol! Czy jestem lepiej ubrana ni ona? Po co si do siebie wdziczymy, skoro tak naprawd si nie znosimy?", Dlaczego sprzedajemy szczcie czytelnikom, skoro sami jestemy gboko nieszczliwymi niewolnikami sawy?". Nie jestemy niewolnikami sawy. Nie wpadaj w paranoj, nie mwi o nas. Wic jak sdzisz, o co w tym wszystkim chodzi? Kilka lat temu przeczytaam w ksice bardzo ciekaw histori. Przypumy, e Hitler wygra drug wojn wiatow, zlikwidowa wszystkich ydw i przekona swj nard, e naprawd naley do wyszej rasy. Podrczniki historii zostaj napisane od nowa i sto lat pniej potomkowie Hitlera wykaczaj Indian. Po trzystu latach dziesitkuj Murzynw. Po piciu stuleciach potna machina wojenna usuwa z powierzchni ziemi ras t. Ksiki historyczne wspominaj wprawdzie o dawnych bitwach z barbarzycami, ale nikt nie czyta ich uwanie, bo co to kogo obchodzi. Tak wic dwa tysice lat po narodzinach faszyzmu w pewnym barze w Tokio ju od niemal piciu wiekw zamieszkanym przez wysokich bkitnookich blondynw Hans i Fritz pij piwo. W pewnym momencie Hans pyta Fritza: Czy mylisz, e zawsze tak byo?". To znaczy jak?" dopytuje si Fritz. Czy wiat zawsze tak wyglda?". Pewnie e tak. Przecie tego uczyli nas w szkole". No jasne, nie wiem, po co zadaj tak idiotyczne pytania", mwi Hans. Kocz piwo, zaczynaj rozmawia o czym innym i zapominaj o temacie. Nie musisz wybiega w tak odleg przyszo, wystarczy cofn si o dwa
30

Paulo Coelho

Zahir

tysice lat. Czy jeste w stanie otacza czci gilotyn, szubienic, krzeso elektryczne? Wiem, do czego zmierzasz, do krzya, najokrutniejszej tortury wymylonej przez czowieka. Pamitam, przeczytaam kiedy u Cycerona, e bya to kara potworna", powodujca mier w straszliwych mczarniach. A dzisiaj ludzie nosz krzy na szyi, wieszaj go na cianach, wielbi jako symbol religijny. Zapomnieli, e byo to przecie narzdzie tortur. Albo co takiego: potrzeba byo dwustu pidziesiciu lat, nim kto uzna, e pora skoczy z pogaskimi obrzdami, ktre odbyway si podczas zimowego przesilenia, kiedy Soce jest najdalej od Ziemi. Apostoowie i ich nastpcy, pochonici niesieniem Jezusowego przesania, nie przejmowali si natalis invict Solis, witem narodzin Mitry, boga soca, ktre przypadao dwudziestego pitego grudnia. A pewien biskup orzek, e to wito jest zagroeniem dla wiary chrzecijaskiej, i gotowe! Dzisiaj mamy msze, jaseka, prezenty, kazania, plastikowe dziecitka w drewnianych obkach i jestemy przekonani, wicie przekonani, e tego dnia narodzi si Chrystus! Mamy te choink. Czy wiesz, skd si wzia? Nie mam pojcia. wity Bonifacy postanowi schrystianizowa" rytua odprawiany ku czci maego Odyna. Raz do roku plemiona germaskie kady wok dbu prezenty, ktre dzieci musiay odnale. Wierzono, e w ten sposb sprawi rado pogaskiemu bstwu. Wrmy do historii Hansa i Fritza. A wic uwaasz, e nasza kultura, stosunki midzy ludmi, nasze pragnienia, zdobycze cywilizacji, to wszystko jest owocem le opowiedzianej historii? Przecie kiedy pisae o drodze do Santiago, doszede do tego samego wniosku. Wczeniej sdzie, e tylko garstka wybracw ma dostp do magicznych symboli. Dzisiaj ju wiesz, e ich znaczenie znamy wszyscy nawet jeli je zapomnielimy. C z tego, e to wiemy? Ludzie robi wszystko, eby sobie nie przypomnie, eby nie przyj do wiadomoci ogromnego potencjau magii, ktry w nich drzemie. Bo to by zachwiao rwnowag ich uporzdkowanego wiata. Mimo to wszyscy przecie mamy t zdolno, nie sdzisz? Oczywicie. Tylko brakuje nam odwagi, eby poda za marzeniami, za
31

Paulo Coelho

Zahir

znakami. Moe std bierze si ten smutek? Nie wiem. I nie twierdz, e cay czas jestem nieszczliwa. Kocham ciebie, uwielbiam moj prac, dobrze si bawi. Ale od czasu do czasu czuj gboki smutek, pomieszany niekiedy z poczuciem winy albo ze strachem. To wraenie mija, powraca i znw mija. Tak jak nasz Hans, zadaj sobie pytanie, a nie znajdujc odpowiedzi, po prostu zapominam. Mogabym ratowa godujce dzieci, zaoy towarzystwo ochrony delfinw, prbowa zbawia wiat w imi Jezusa, robi cokolwiek, co daoby mi poczucie, e jestem uyteczna, ale nie chc. To skd ten pomys, eby jecha na wojn? Bo myl, e na wojnie czowiek dotyka jakiej granicy. Nazajutrz moe zgin. A kto yje na granicy, staje si innym czowiekiem. Chcesz odpowiedzie na pytanie Hansa? No wanie. Dzisiaj, w tym piknym apartamencie Bristolu, z wie Eiffla rozbyskujc na pi minut za kadym razem, kiedy zegar wybije kolejn godzin, z zakorkowan butelk wina, z pust paczk po papierosach, z ludmi witajcymi mnie, jak gdyby nic si nie stao, sam sobie zadaj pytanie: Czy to wszystko zaczo si tamtego wanie dnia, po wyjciu z kina? Czy musiaem pozwoli jej wyjecha na poszukiwanie le opowiedzianej historii? Czy raczej powinienem by by bardziej stanowczy, kaza jej zapomnie o caej sprawie, bo przecie bya moj on, a ja potrzebowaem jej obecnoci i wsparcia? Bzdury! Tak samo wiedziaem wtedy, jak wiem teraz, e mogem tylko pogodzi si z jej decyzj. Gdybym postawi spraw na ostrzu noa i powiedzia: Wybieraj, albo ja, albo twj szalony pomys z wyjazdem na wojn", zaprzepacibym wszystko, co Ester dla mnie zrobia. Nawet jeli nie przekonaa mnie do swoich racji do tego, e trzeba jecha na poszukiwanie le opowiedzianej historii" doszedem do wniosku, e potrzebowaa troch wolnoci, przestrzeni, silnych wrae. C w tym zego? Tak wic zgodziem si zaznaczajc przy tym, e zaciga ogromny dug w Banku Przysug (jeli si nad tym zastanowi, byo to groteskowe). Przez dwa lata Ester ledzia z bliska rne konflikty zbrojne, zmieniajc kontynenty czciej ni buty. Za kadym razem kiedy wracaa, sdziem, e da sobie z tym spokj. Przecie w kocu zatskni za przyzwoitym jedzeniem, za azienk, kinem czy teatrem. Pytaem, czy znalaza wreszcie odpowied na pytanie Hansa, ale zawsze
32

Paulo Coelho

Zahir

odpowiadaa, e jest ju na dobrej drodze a ja musiaem si tym zadowoli. Czasem spdzaa wiele miesicy daleko od domu i wbrew temu, co mwi urzdowa historia maestwa" (zaczynam ju uywa jej terminologii), dugie rozki wzmacniay nasz mio, uzmysawiay nam, jak bardzo jestemy dla siebie wani. Nasz zwizek, ktry, jak mi si wydawao, osign swj punkt idealny w chwili, gdy przeprowadzilimy si do Parya, teraz by wietny. Jeli dobrze zrozumiaem, Michaia poznaa, kiedy szukaa tumacza, ktry jedziby z ni po Azji rodkowej. Na pocztku mwia o nim z wielkim entuzjazmem: kto wraliwy, kto widzia wiat taki, jaki jest naprawd, a nie taki, jak nam wmawiano, e by powinien. By o pi lat modszy od niej, ale mia dowiadczenia, ktre Ester nazywaa magicznymi". Suchaem cierpliwie i uprzejmie, jak gdyby ten mody czowiek i jego pomysy bardzo mnie interesoway, ale tak naprawd byem mylami gdzie indziej, miaem gow wypenion robot, pomysami na now powie, ripostami dla dziennikarzy i wydawcw, sposobami na uwiedzenie kobiety, ktra wydawaa si mn akurat zainteresowana, planami podry zwizanych z promocj moich ksiek. Nie wiem, czy ona to zauwaya, ale ja nie zauwayem, e Michai stopniowo zaciera si w naszych rozmowach, a wreszcie znikn z nich zupenie. Natomiast Ester zacza si zachowywa coraz bardziej ostentacyjnie. Kiedy bya w Paryu, coraz czciej wychodzia z domu wieczorami, twierdzc za kadym razem, e przygotowuje reporta o kloszardach. Przyszo mi do gowy, e ma romans. Przez tydzie biem si z mylami, czy powinienem wyrazi podejrzenia, czy raczej udawa, e nic si nie dzieje. Postanowiem to zignorowa, wychodzc z zaoenia, e czego oczy nie widz, tego sercu nie al". Wydawao mi si absolutnie niemoliwe, eby moga mnie opuci woya wiele trudu, by pomc mi sta si tym, kim jestem, nie wyrzeknie si tego wszystkiego dla jakiej przelotnej namitnoci. Gdyby tak naprawd obchodzi mnie wiat Ester, powinienem by zapyta chocia raz, co si stao z jej tumaczem, jego magiczn" wraliwoci. Powinienem by zaniepokoi si t cisz, tym brakiem informacji. Powinienem by j poprosi, eby cho raz zabraa mnie na swj reporta o kloszardach". Kiedy od czasu do czasu pytaa, czy interesuje mnie jej praca, miaem zawsze jedn odpowied: Oczywicie, e mnie interesuje, ale nie chc si wtrca. Chc, eby swobodnie speniaa swoje marzenia zgodnie z twoim wyborem, tak jak ty
33

Paulo Coelho

Zahir

pomoga mi zrealizowa moje". Co byo w gruncie rzeczy objawem totalnego braku zainteresowania. Ale poniewa ludzie zawsze wierz w to, w co chc wierzy, Ester zadowalaa si moj odpowiedzi. Znowu przypominaj mi si sowa inspektora policji, kiedy wypuszcza mnie z aresztu: Jest pan wolny. Co to jest wolno? Co znaczya wolno dla Ester? Wiedzie, e twj m nie interesuje si tym, co robisz? Czu si samotn, nie mie si z kim podzieli najintymniejszymi uczuciami, bo mczyzna, ktrego polubia, jest skoncentrowany tylko i wycznie na swojej pracy, na swojej wanej, wspaniaej, trudnej karierze? Spogldam znowu na wie Eiffla. Mina kolejna godzina, bo wiea znowu byszczy, jakby bya wysadzana diamentami. Nie wiem, ile razy ju rozbysa, odkd tu siedz przy oknie. Wiem tylko, e w imi wolnoci naszego maestwa nie zrozumiaem, e Michai znikn z opowieci mojej ony... ...by pojawi si w jakim barze i znikn znowu, tym razem zabierajc Ester ze sob, a ze sawnego pisarza zrobi typa podejrzanego o zbrodni. Albo, co gorsza, porzuconego mczyzn.

34

Paulo Coelho

Zahir

Pytanie Hansa

W Buenos Aires Zahirem jest pospolita dwudziesto-centowa moneta. Kto yletk lub scyzorykiem wydrapa na niej litery NT i cyfr dwa. Po drugiej stronie wybita jest data: 1929. (W Gudaracie, w kocu osiemnastego wieku, Zahirem by tygrys; na Jawie niewidomy z meczetu w Surakarcie, ukamienowany przez wiernych; w Persji astrolabium, ktre Nadir Shah kaza wrzuci na dno morza; w wizieniach Mahdiego, okoo 1892 roku, maleka busola, ktrej dotkn Rudolf Carl von Slatin przez strzpek turbanu...). Rok pniej budz si ze wspomnieniem opowiadania Jorge Luisa Borgesa: o czym, co raz dotknite albo ujrzane, nigdy nie moe zosta zapomniane i zajmuje wszystkie myli, doprowadzajc ci do obdu. Mj Zahir to nie romantyczne metafory ze lepcami, busolami, tygrysem czy monet. Mj Zahir ma imi. Nazywa si Ester. Wkrtce po tym, jak mnie aresztowali, moje nazwisko trafio na okadki brukowcw. Na pocztku zarzucali mi morderstwo, ale w obawie przed procesem koczyli zawsze stwierdzeniem", e zostaem uniewinniony (uniewinniony? przecie nawet nie byem oskarony!). Badali, czy gazeta si sprzedawaa (a sprzedawaa si, bo byem sawnym pisarzem, wszyscy chcieli wiedzie, jak czowiek, ktry tyle pisze o duchowoci, mg ukry swoj mroczn stron). Wtedy dziennikarze przypuszczali nowy atak, stwierdzajc, e moja ona ucieka, bo miaa do moich skokw w bok. Jaka niemiecka gazeta posuna si nawet do sugestii, e byem zwizany z pewn modsz o dwadziecia lat piosenkark, ktra wyznaa, e spotkaa si ze mn w Oslo (co byo prawd, ale spotkanie odbyo si w ramach Banku Przysug poprosi mnie o to przyjaciel, ktry zreszt by z nami podczas tej jedynej wsplnej kolacji). Piosenkarka powiedziaa, e do niczego midzy nami nie doszo (jeli nie doszo, to po co umiecili nasze zdjcie na okadce?) a przy okazji zareklamowaa swoj now pyt.
35

Paulo Coelho

Zahir

Wykorzystaa mnie oraz gazet dla wasnej reklamy i do dzi nie wiem, czy klska, jak poniosa na rynku muzycznym, to efekt tego typu taniej promocji (pyta nie bya najgorsza, jednak nieprzychylne recenzje w prasie j zniszczyy). Ale skandal wok znanego pisarza nie trwa dugo. W Europie, a w szczeglnoci we Francji niewierno nie tylko jest dopuszczalna, lecz po cichu wrcz podziwiana. Nikomu si nie podoba, jak w gazetach pisz o niemiej przygodzie, ktra mogaby si przydarzy jemu samemu. Temat zszed wic z okadek gazet, ale wci kryy rne pogoski: porwanie, ucieczka z domu z powodu zego traktowania (zdjcie kelnera, ktry mwi, e czsto si kcilimy; pamitam, rzeczywicie ktrego dnia wciekle kciem si na jego oczach z Ester o pewnego poudniowoamerykaskiego pisarza; miaa o nim zupenie inne zdanie ni ja). Pewien angielski brukowiec utrzymywa chocia bez specjalnego oddwiku e moja ona zesza do podziemia, bo popiera terrorystyczn organizacj islamsk. Ale na tym wiecie penym zdrad, rozwodw, morderstw, zamachw ju po miesicu caa sprawa posza w niepami. Dugoletnie dowiadczenie nauczyo mnie, e tego typu rewelacje nigdy nie miay wpywu na moich wiernych czytelnikw (raz co takiego ju si zdarzyo, kiedy pewien dziennikarz oznajmi w argentyskiej telewizji, e ma dowody" na to, i romansowaem potajemnie w Chile z przysz pierwsz dam tego kraju a jednak moje ksiki nie schodziy z list bestsellerw). Sensacje, jak mawia pewien amerykaski artysta, s po to, eby trway nie duej ni kwadrans. Ja miaem na gowie inne zmartwienia uporzdkowa swoje ycie, spotka now mio, pisa nastpne ksiki, ukry gdzie na granicy midzy mioci i nienawici wszelkie wspomnienie o mojej onie, a raczej musz wreszcie pogodzi si z tym faktem o mojej byej onie. Moje przewidywania z owego wieczoru w hotelu Bristol czciowo byy trafne. Na pocztku w ogle nie wychodziem z domu, nie wiedziaem, jak rozmawia z przyjacimi, jak spojrze im w oczy i powiedzie, ot tak, po prostu: ona mnie zostawia i odesza z modszym". Kiedy spotykalimy si wieczorami, wszyscy zachowywali si bardzo taktownie, ale po kilku kieliszkach wina sam czuem si w obowizku poruszy t niewygodn kwesti tak jakbym potrafi czyta w ich mylach, jakbym sdzi, e nie maj adnych innych zmartwie na gowie poza tym, by si dowiedzie co u mnie, ale s na tyle dobrze wychowani, eby o nic nie pyta. W zalenoci od mojego nastroju Ester bya albo wit, ktra rzeczywicie
36

Paulo Coelho

Zahir

zasugiwaa na lepszy los, albo podstpn zdrajczyni, ktra wpakowaa mnie w takie tarapaty, e zaczem uchodzi za przestpc. Przyjaciele, znajomi, wydawcy, ci, ktrzy siedzieli ze mn przy stole na licznych przyjciach, gdzie musiaem bywa, pocztkowo suchali mnie z pewn ciekawoci. Wkrtce jednak zauwayem, e prbuj delikatnie zmienia temat ten przesta by atrakcyjny; lepiej porozmawia o aktorce zamordowanej przez piosenkarza albo o nastolatce, ktra opowiedziaa w ksice swoje romanse ze znanymi politykami. Pewnego dnia w Madrycie zdaem sobie spraw, e zaproszenia na bankiety nie przychodz ju tak czsto jak kiedy. Wprawdzie wyrzucanie z siebie tych wszystkich uczu, obwinianie Ester lub ualanie si nad sob przynosio mi ulg, ale zaczynaem rozumie, e staem si kim gorszym ni zdradzony m. Staem si nudziarzem, ktrego lepiej omija wielkim ukiem. Od tej pory postanowiem cierpie w milczeniu i zaproszenia znowu przepeniay moj skrzynk na listy. Ale Zahir, o ktrym na pocztku mylaem z czuoci bd irytacj, wci rs mi w sercu. Zaczem szuka Ester w kadej kobiecie, ktr spotykaem. Widziaem j w barach, kinach, na przystankach autobusowych. Kilka razy kazaem kierowcy takswki zatrzyma si na rodku ulicy albo ledzi kogo, dopki nie przekonaem si, e to nie ta, ktrej szukam. Poniewa Zahir zawadn caym moim umysem, musiaem znale antidotum, ktre uratowaoby mnie przed depresj. Byo tylko jedno rozwizanie: znale sobie kogo. Poznaem trzy lub cztery kobiety, ktre mnie pocigay. W kocu zainteresowaem si Marie, trzydziestopicioletni francusk aktork mieszkajc w Mediolanie. Tylko ona nie mwia mi gupot w stylu: Podobasz mi si jako mczyzna, a nie jako osoba, ktr wszyscy chcieliby pozna", Wolaabym, eby nie by sawny" albo jeszcze gorzej: Nie interesuj mnie twoje pienidze". Tylko ona umiaa szczerze cieszy si moim sukcesem, bo sama bya sawna i wiedziaa, ile sawa kosztuje. Popularno jest jak afrodyzjak. By z mczyzn, ktry wybra wanie j, cho mg wybra wiele innych to schlebiao jej ego. Zaczlimy pokazywa si razem na balach i przyjciach. Snuto domysy na temat naszego romansu, ale ani ja, ani ona nie potwierdzalimy i nie zaprzeczalimy. Stalimy si wic tematem najwieszych plotek i paparazzim nie pozostawao nic innego, jak tylko czeka na synny pocaunek. Nigdy si nie doczekali, bo obydwoje uwaalimy takie afiszowanie si za zbyt prostackie. Ona
37

Paulo Coelho

Zahir

krcia filmy, ja miaem swoj prac. Kiedy tylko mogem, leciaem do Mediolanu, kiedy indziej ona odwiedzaa mnie w Paryu. Bylimy sobie bliscy, ale niezaleni od siebie. Marie udawaa, e nie wie, co dzieje si w moim sercu, ja udawaem, e nie wiem, co dzieje si w jej (ywia niespenion mio do onatego ssiada, chocia kobieta taka jak ona moga mie kadego mczyzn). Bylimy przyjacimi, kumplami, bawiy nas te same programy w telewizji, powiedziabym nawet, e czy nas szczeglny rodzaj mioci, innej ni to, co ja czuem do Ester, a Marie do swego onatego ssiada. Zaczem znowu spotyka si z czytelnikami, przyjmowaem zaproszenia na konferencje i bale dobroczynne, pisaem artykuy, wystpowaem w telewizji, w programach debiutujcych artystw. Robiem wszystko oprcz tego, co powinienem by robi: pisa ksik. Ale to mnie nie obchodzio, w gbi ducha uwaaem, e moja kariera pisarska dobiega koca, bo tej, ktrej zawdziczam pocztek, nie ma ju ze mn. Przeyem moje marzenie najintensywniej, jak mogem, dotarem do miejsca, gdzie niewielu udao si dotrze, teraz mog spdzi reszt ycia na zabawie. Tak mylaem kadego ranka. Po poudniu docierao do mnie, e jedyn rzecz, ktr chc robi, jest pisanie. Kiedy przychodzi wieczr, od nowa prbowaem przekona sam siebie, e ju spenio si moje marzenie i powinienem zacz nowy rozdzia ycia. Nastpny rok by bogosawionym rokiem kompostelaskim, ktry jest obchodzony zawsze, ilekro dwudziesty pity lipca, dzie witego Jakuba, przypada w niedziel. Wtedy specjalne drzwi w miejscowej katedrze s otwarte przez trzysta szedziesit pi dni w roku. Wedug tradycji na tego, kto wejdzie do katedry przez te drzwi, spynie szczeglne bogosawiestwo. W Hiszpanii odbywao si z tej okazji wiele uroczystoci, a poniewa czuem ogromn wdziczno z powodu pielgrzymki, jak kiedy tu odbyem, postanowiem wzi udzia przynajmniej w jednym wydarzeniu w konferencji, ktra odbywaa si w styczniu w Kraju Baskw. eby uciec od rutyny prbowa pisa ksik/pojecha na przyjcie/na lotnisko/odwiedzi wywiad/lotnisko Marie w Mediolanie/kolacja/hotel/lotnisko/Internet/lotnisko/

postanowiem pojecha tam samochodem, sam, tysic czterysta kilometrw. Wszystkie miejsca nawet te, gdzie nigdy wczeniej nie byem
38

Paulo Coelho

Zahir

przypominaj mi o moim Zahirze. Myl, e Ester chciaaby zobaczy to wszystko, zje obiad w tej restauracji, przej si tym brzegiem rzeki. Zatrzymuj si na nocleg w Bayonne i przed pjciem spa wczam telewizor. Widz, jak jakie pi tysicy ciarwek utkno na granicy midzy Francj i Hiszpani z powodu gwatownej i niespodziewanej zamieci nienej. Nazajutrz budz si z myl o powrocie do Parya. Mam doskona wymwk, eby odwoa spotkanie, organizatorzy na pewno zrozumiej. Drogi s nieprzejezdne, a na dodatek oblodzone, zarwno wadze francuskie, jak i hiszpaskie doradzaj pozostanie w domu w ten weekend, bo jazda jest bardzo niebezpieczna. Sytuacja na drogach pogorszya si od ubiegej nocy. Poranny dziennik podaje, e siedemnacie tysicy osb jest uwizionych na innym odcinku autostrady, do akcji ratunkowej wkroczya obrona cywilna, dostarcza im jedzenie i ciepe okrycia, bo paliwo w wielu samochodach ju si skoczyo i nie dziaa ogrzewanie. W hotelu radz mi, e jeli ju koniecznie musz jecha, jeli to sprawa ycia i mierci, to mog skrci w wsk boczn drog. Ten objazd wyduy moj podr o jakie dwie godziny i nie ma adnej gwarancji, e trasa bdzie przejezdna. Ale instynktownie ruszam dalej. Co pcha mnie naprzd, na liski asfalt, w wielogodzinne korki. Moe to nazwa miasta: Wiktoria. Moe myl, e przywyky do komfortu, straciem zdolno do improwizacji w sytuacjach kryzysowych. Moe entuzjazm ludzi, ktrzy prbuj wanie odbudowa kilkusetletni katedr i eby zwrci na to uwag szerszej publicznoci, zaprosili na prelekcje kilku znanych pisarzy. A moe to, co mwili niegdy zdobywcy Ameryki: Musimy eglowa, nie musimy y". A wic egluj. Po wielu godzinach docieram zestresowany do Wiktorii, gdzie czekaj na mnie ludzie jeszcze bardziej zdenerwowani ni ja. Mwi, e od trzydziestu lat nie byo takich opadw niegu, dzikuj mi za powicenie, ale wracamy do oficjalnego programu i zwiedzania katedry Najwitszej Marii Panny. Moda dziewczyna, z niezwykym blaskiem w oczach, zaczyna opowiada mi histori' katedry. Na pocztku by tu mur. Potem dobudowano do niego kaplic. Mino wiele lat i kaplica rozrosa si w koci. Jeszcze jeden wiek i koci sta si gotyck katedr. Katedra miaa swoje lata chway, potem zaczy si jakie problemy konstrukcyjne, przez jaki czas bya opuszczona, potem j odremontowano, znieksztacajc jej form. Co pokolenie kto prbowa to naprawi i przywrci jej
39

Paulo Coelho

Zahir

pierwotny ksztat. I tak, przez kolejne stulecia, tu wznoszono jedn cian, tam rozbierano belkowanie, gdzie indziej dodawano wzmocnienia, odsaniano i zamurowywano witrae. A katedra wci staa. Ogldam jej szkielet i roboty w toku. Architekci zapewniaj, e tym razem znaleli najlepsze rozwizanie. Wszdzie rusztowania i metalowe wsporniki, wspaniae teorie na temat nastpnych posuni, krytyka tego, co zrobiono wczeniej. I nagle, idc rodkiem nawy gwnej, dokonuj niesychanego odkrycia: to ja jestem katedr. Kady z nas jest katedr. Roniemy, zmieniamy si, natrafiamy na sabe punkty, ktre trzeba naprawi, nie zawsze wybieramy najlepsze rozwizania, ale pomimo wszystko wci przemy naprzd, prbujemy trzyma pion i pada na kolana nie przed cianami, oknami czy drzwiami, ale przed pust przestrzeni, ktra jest wewntrz, przestrzeni, w ktrej czcimy i podziwiamy to, co jest dla nas cenne i wane. Tak, bez wtpienia jestemy katedr. Ale co takiego znajduje si w pustej przestrzeni mojej wewntrznej katedry? Ester, mj Zahir. To ona wypenia ca przestrze. To ona jest jedynym powodem, dla ktrego yj. Rozgldam si wok, przygotowuj si do konferencji i uwiadamiam sobie, dlaczego zmierzyem si ze niegiem, korkami i gooledzi na drogach: by przypomnie sobie, e codziennie musz budowa siebie od nowa, i eby zrozumie po raz pierwszy w yciu e kocham jak istot ludzk bardziej ni siebie samego. W drodze powrotnej do Parya ju przy duo lepszej pogodzie wpadam w swego rodzaju trans: nie myl o niczym, jestem skupiony wycznie na jedzie. Kiedy docieram do domu, prosz gosposi, eby nie wpuszczaa nikogo, eby spaa u mnie przez najblisze kilka nocy, robia mi niadania, obiady i kolacje. Rozdeptuj modem, ktry pozwala mi czy si z Internetem, niszcz go doszcztnie. Wyrywam telefon ze ciany. Pakuj komrk do koperty, ktr wysyam do mojego wydawcy z prob, by mi jej nie odsya, pki sam po ni nie przyjd. Przez cay tydzie co rano spaceruj nad Sekwan, po powrocie zamykam si na klucz w gabinecie. Tak jakby pod dyktando anioa pisz ksik a raczej list. List do kobiety, ktr kocham i ktr zawsze bd kocha. Moe pewnego dnia ta ksika trafi do jej rk, a nawet jeli nie, jestem teraz w zgodzie z samym sob.
40

Paulo Coelho

Zahir

Przestaem ju walczy ze swoj zranion dum, nie szukam Ester na kadym rogu ulicy, w kadym kinie i barze, w Marie, w gazetach. Przeciwnie, jestem zadowolony, e ona yje. Pokazaa mi, e jestem zdolny do mioci, o jakiej mi si nawet nie nio. Pozwalam, by mj Zahir przemieni mnie w witego albo w szaleca. Czas rozdzierania, czas zszywania, ksika, ktrej tytu zaczerpnem z Ksigi Koheleta, ukazaa si w kocu kwietnia. W drugim tygodniu maja bya ju na szczycie list bestsellerw. Pisma literackie, ktre nigdy nie byy mi zbyt przychylne, tym razem zdwoiy atak. Kilka wycinkw z gazet wkleiem do zeszytu, gdzie od paru lat zbieram recenzje. Wszystkie brzmiay prawie tak samo, tyle e zmieniay si tytuy ksiek. ...i mioci) ...krtkie zdania, pytki styl (tak jakby dugie zdania gwarantoway gbi stylu) ...autor odkry tajemnic sukcesu marketing (tak jakbym urodzi si w kraju o wielkich tradycjach wydawniczych, posiada fortun i zainwestowa j w moj pierwsz ksik) ...zapewne ta jego powie bdzie si sprzedawaa rwnie dobrze jak poprzednie, co dowodzi jedynie, e czowiek nie jest gotowy, by spojrze w oczy tragedii, ktra nas otacza (tak jakby wiedzieli, co to znaczy by gotowym). Ale byy te inne artykuy, gdzie insynuowano, e chc zarobi na fali zeszorocznego skandalu. I rwnie tym razem krytyka przyniosa mi jeszcze wikszy rozgos. Moi wierni czytelnicy oczywicie ksik kupili, natomiast mionicy sensacji, ktrzy zdyli ju zapomnie o tamtej aferze, przypomnieli sobie i te kupili z czystej ciekawoci, eby pozna moj wersj zaginicia Ester (a poniewa ksika nic o tym nie mwia, bya swego rodzaju hymnem na cze mioci, zapewne si rozczarowali i przyznali racj krytykom). Prawa autorskie zostay natychmiast sprzedane do wszystkich krajw, gdzie wydano moje poprzednie ksiki. Marie, ktrej daem tekst do przeczytania, nim jeszcze wysaem go wydawcy, stana na wysokoci zadania: zamiast urzdza sceny zazdroci albo mwi, e nie powinienem tak obnaa duszy, zachcaa mnie do dalszej pracy i szczerze cieszya si moim sukcesem. Czytaa wwczas pisma nieznanego mistyka, ktrego sowa
41

znowu,

w naszych

burzliwych

czasach

autor

nie

mierzy

si

z rzeczywistoci, ale opowiada historie o mioci (tak jakby ludzie mogli y bez

Paulo Coelho

Zahir

przytaczaa przy kadej sposobnoci. Im bardziej ludzie nas chwal, tym bardziej powinnimy uwaa na to, co robimy. Krytyka nigdy mnie nie rozpieszczaa. Mwi o czytelnikach. Dostae wicej listw ni kiedykolwiek wczeniej. W kocu sam uwierzysz, e jeste lepszy, ni mylae, zgubi ci faszywe poczucie pewnoci siebie. To moe by bardzo niebezpieczne. Ale ja naprawd, odkd wrciem z wizyty w tej katedrze, sdz, e jestem lepszy, ni mylaem, i to nie ma nic wsplnego z listami od czytelnikw. Odkryem mio, cho moe to brzmi absurdalnie. Wspaniale. To, e w ogle nie obwiniasz swojej byej ony ani siebie, podoba mi si w tej ksice najbardziej. Zrozumiaem, e szkoda na to czasu. No i wietnie, wszechwiat zajmie si korygowaniem naszych bdw. Traktujesz zniknicie Ester jako swego rodzaju korekt"? Nie wierz w uzdrawiajc moc cierpienia czy tragedii. One po prostu stanowi cz ycia i nie naley ich uznawa za kar. Oglnie rzecz biorc, odbierajc nam to, co najwaniejsze przyjaci wszechwiat pokazuje nam, e bdzimy. I o ile si nie myl, to wanie ci si przytrafio. Nauczyem si czego ostatnio: prawdziwi przyjaciele to ci, ktrzy s przy tobie, gdy dobrze ci si wiedzie. Dopinguj ci, ciesz si z twoich zwycistw. Faszywi przyjaciele to ci, ktrzy pojawiaj si tylko w trudnych chwilach, ze smutn min, niby solidarni, podczas gdy tak naprawd twoje cierpienie jest pociech w ich ndznym yciu. Kiedy opucia mnie Ester, natychmiast osaczyo mnie mnstwo takich pocieszycieli". Nienawidz tego. Zgadzam si w stu procentach. Jestem wdziczny, e pojawia si w moim yciu, Marie. Za wczenie na wdziczno, nasz zwizek nie jest jeszcze do mocny. Zastanawiam si nad przeprowadzk do Parya. A moe ty by si przeprowadzi do Mediolanu? Ani mnie, ani tobie nie przeszkodzioby to przecie w pracy. Ty piszesz w domu, ja jestem w cigych rozjazdach. Chcesz zmieni temat, czy moemy o tym pogada? Wol zmieni temat. No to porozmawiajmy o czym innym. Napisae odwan ksik. Ale
42

Paulo Coelho

Zahir

szczerze mwic, zaskoczyo mnie, e nie wspominasz w niej w ogle o tym chopaku. On mnie nie interesuje. Oczywicie, e ci interesuje. Na pewno od czasu do czasu musisz si zastanawia, dlaczego wybraa jego. Nie zastanawiam si. Kamiesz. Ja bardzo chciaabym wiedzie, dlaczego mj ssiad nie rozwid si ze swoj nieciekaw on, zajt wiecznie domem, dziemi, mylc tylko o tym, eby obiad by na stole, a rachunki zapacone na czas. A skoro ja zadaj sobie takie pytanie, to ty pewnie te. Chcesz usysze, e go nienawidz, bo ukrad mi on? Nie. Chc usysze, e mu wybaczye. Nie jestem w stanie mu wybaczy. Wiem, e to trudne. Ale nie masz wyboru. Jeli tego nie zrobisz, wci bdziesz myla o krzywdzie, ktr ci wyrzdzi, i ten bl nigdy nie minie. Nie mwi, e masz go pokocha. Nie twierdz, e masz go odszuka. Nie sugeruj, eby dopatrywa si w nim anioa. Przypomnij mi jego imi. Jakie rosyjskie, prawda? Gwid na jego imi. Widzisz? Nie chcesz nawet wymwi jego imienia. Czy to jaki przesd? Michai. Prosz bardzo, tak ma na imi. Energia nienawici nie zaprowadzi ci donikd. Energia przebaczania, ktra jest wyrazem mioci, moe pozytywnie wpyn na twoje ycie. Mwisz teraz jak tybetaska mniszka. To pikne w teorii, ale niemoliwe w praktyce. Nie zapominaj, e byem ju wiele razy zraniony. No wanie, nosisz w sobie paczcego chopca, ktry ukrywa przed rodzicami, e jest najsabszy w szkole. Wci masz cechy cherlawego modzieca, z ktrym adna dziewczyna nie chciaa chodzi, ktry nigdy nie by dobry w adnym sporcie. Cigle nie moesz zapomnie o bliznach po krzywdach i niesprawiedliwociach, ktre ci w yciu spotkay. I co ci to daje? A kto ci powiedzia, e tak byo? Po prostu to wiem. Mona to wyczyta z twoich oczu. Wci ualasz si nad sob, bo bye ofiar silniejszych. A moe wrcz przeciwnie, chcesz zmieni si w mciciela, gotowego uderzy w tych, ktrzy ci zranili? Nie sdzisz, e to strata
43

Paulo Coelho

Zahir

czasu? Sdz, e to normalny ludzki odruch. Owszem, ale to nie jest ani mdre, ani rozsdne. Szanuj czas, ktry zosta ci dany na tej ziemi. Pamitaj, e Bg zawsze ci przebacza, wic przebaczaj i ty. Patrzc na tum ludzi, ktrzy przyszli na mj wieczr autorski w megaksigarni na Polach Elizejskich, mylaem o tym, ilu z nich miao takie same przeycia jak ja z moj on. Bardzo niewielu. Jedna, moe dwie osoby. A mimo to wikszo z nich utosamiaa si z tym, co napisaem w ostatniej ksice. Pisanie jest jednym z najbardziej samotnych zaj na wiecie. Raz na dwa lata siadam przed komputerem i zagldam w nieznane morza mojej duszy. Dostrzegam, e istniej tam pewne wysepki nowe pomysy, ktre tylko czekaj, eby je odkry. Wic wsiadam do mojej odzi, zwanej Sowem, i pyn w stron najbliszej z wysp. Po drodze znosz mnie morskie prdy, szalej wiatry i burze, ale mimo wyczerpania wci wiosuj, chocia wiem, e zboczyem z kursu i wyspa, do ktrej zmierzaem, znikna mi z oczu. Nie mog ju jednak zawrci. Musz pyn dalej albo przyjdzie mi uton na rodku oceanu. W owej chwili w mojej gowie kbi si straszliwe myli, wyobraam sobie, jak spdzam reszt ycia na odcinaniu kuponw od dawnych sukcesw lub na zgorzkniaym krytykowaniu modych pisarzy, bo sam nie mam ju weny na now ksik. A przecie marzyem o tym, by zosta pisarzem. Musz wic dalej tworzy zdania, akapity, rozdziay, musz pisa a do mierci, nie da si sparaliowa przez sukces czy porak, nie wpa w zasadzki. Bo inaczej jaki sens bdzie miao moje ycie? Kupi myn gdzie na poudniu Francji i zajm si uprawianiem ogrdka? Zaczn jedzi z wykadami, bo mwi jest atwiej, ni pisa? Zmylnie i tajemniczo wycofam si ze wiata, eby zbudowa wok siebie legend, rezygnujc z wielu codziennych przyjemnoci? Przeraony tymi mylami odkrywam w sobie pokady siy i odwagi, o jakie sam siebie nie podejrzewaem. Dziki nim zapuszczam si w nieznane obszary mojej duszy, daj si ponie niebezpiecznym prdom i w kocu dobijam do wyspy, do ktrej zmierzaem. Spdzam noce i dni na opisywaniu tego, co widz, zadajc sobie w duchu pytanie, po co waciwie to robi. Czy warto si tak wysila, skoro nie musz ju nic nikomu udowadnia, skoro osignem ju w yciu wicej, ni mogem sobie wymarzy? Zauwayem, e za kadym razem wszystko odbywa si wedug tego samego
44

Paulo Coelho

Zahir

schematu. Budz si o dziewitej rano, zaraz po niadaniu jestem gotowy, eby si do komputera. Ale najpierw czytam poranne gazety, wychodz na spacer, zagldam do najbliszego baru pogada ze znajomymi, wracam do domu, zerkam w stron komputera, lecz musz jeszcze wykona kilka wanych telefonw. Spogldam smtnie na komputer, ju pora obiadu, jem wyrzucajc sobie w duchu, e powinienem by pisa ju od jedenastej, ale teraz musz si chwil zdrzemn. Budz si o pitej po poudniu, wczam komputer, sprawdzam e-maile i widz, e Internet nie dziaa. Wystarczy wyj na chwil, najblisza kawiarenka internetowa jest o par krokw od domu, ale czy nie lepiej bdzie napisa cho par zda i pozby si tego poczucia winy? Zaczynam z musu, ocigam si ale nagle to" mnie pochania i ju nie mog si zatrzyma. Gosposia woa na kolacj, prosz, eby mi nie przeszkadzaa, za godzin znw woa, jestem godny, ale jeszcze tylko jedna linijka, jedno zdanie, jedna strona. Kiedy siadam do stou, kolacja dawno wystyga, jem w popiechu i wracam do komputera ju nie wiem, dokd zmierzam, wyspa zostaa odkryta, co mnie pcha w gb, natykam si tam na rzeczy, o ktrych mi si nie nio. Pij kaw, potem jeszcze jedn i w kocu o drugiej nad ranem przerywam pisanie, bo ledwie widz na oczy. Kad si do ka, jeszcze przez p godziny robi notatki, ktre mog mi si przyda w nastpnym rozdziale i ktre zawsze okazuj si bezuyteczne musz po prostu oczyci umys przed zaniciem. Obiecuj sobie solennie, e nazajutrz zaczn pisa o jedenastej rano. A nastpnego dnia wszystko si powtarza co do joty spacer, pogawdka, obiad, drzemka, poczucie winy, gniew z powodu Internetu, ktry nie dziaa, pierwsza strona napisana troch na si... I tak w kko. Ani si obejrz, jak mijaj dwa, trzy, cztery, jedenacie tygodni, wiem, e ju niedugo skocz, dopada mnie uczucie pustki, ktre ogarnia tego, kto ubra w sowa to, co by moe powinien by zachowa dla siebie. Ale teraz musz ju dotrze do ostatniego zdania i docieram. Dawniej, czytajc biografie pisarzy, miaem wraenie, e prbuj upiksza swj zawd, opowiadajc, e ksika pisze si sama, a pisarz przelewa j tylko na papier". Dzisiaj zdaj sobie spraw, e to cakowita prawda. Nikt nie wie, dlaczego prd znis go na t wanie wysp, a nie na tamt, o ktrej marzy. Potem zostaje ju tylko obsesyjne poprawianie, skracanie i kiedy nie jestem ju w stanie czyta w kko tych samych sw, wysyam tekst do wydawcy, ktry go jeszcze raz
45

Paulo Coelho

Zahir

redaguje i wydaje ksik. I zawsze ku mojemu zdziwieniu okazuje si, e inni take poszukiwali tej wyspy i znajduj j w mojej ksice. Jeden opowiada drugiemu, tajemniczy acuch si wydua i to, co pisarzowi wydawao si prac samotnika, zamienia si w pomost, w d, ktr dusze wdruj i cz si ze sob. Od tej pory nie jestem ju rozbitkiem zagubionym w ywiole oceanu. Odnajduj siebie dziki moim czytelnikom. Zaczynam rozumie to, co napisaem, kiedy widz, e rozumiej to inni, ale nigdy wczeniej. Bywaj takie krtkie, ulotne chwile jak ta, ktra wanie nadchodzi, kiedy spogldam w czyje oczy i wiem, e nie jestem sam. O ustalonej godzinie zaczynam podpisywa ksiki. Szybka wymiana spojrze, a jakie poczucie wsplnoty, radoci, wzajemnego szacunku. Uciski doni, listy, podarunki, uwagi. Po ptorej godziny prosz o dziesi minut przerwy, nikt nie protestuje. Mj wydawca (tak si ju utaro na moich spotkaniach autorskich) kae ludziom stojcym w kolejce poda kieliszek szampana (prbowaem wprowadzi ten zwyczaj w innych krajach, ale wszyscy twierdz, e francuski szampan jest za drogi i w kocu czstuje si czekajcych wod mineraln, co te jest oznak szacunku). Wracam do stolika. Dwie godziny pniej wbrew oczekiwaniom wcale nie jestem zmczony, wrcz przeciwnie, tryskam energi, mgbym tak pracowa przez ca noc. Tymczasem drzwi ju zamknito, kolejka powoli si kurczy, w rodku zostao jakie czterdzieci osb, potem trzydzieci, dwadziecia, jedenacie, pi, cztery, trzy, dwie... i nagle nasze oczy si spotykaj. Czekaem do koca. Chciaem by ostatni, bo mam dla pana wiadomo. Nie wiem, co powiedzie. Rozgldam si dookoa. Wydawca, dystrybutorzy i ksigarz rozmawiaj podekscytowani. Niedugo pjdziemy na kolacj, wzniesiemy toast i bdziemy rozprawia o tym, jak mino popoudnie, opowiada zabawne scenki, ktre rozegray si podczas podpisywania ksiek. Nigdy wczeniej go nie widziaem, ale wiem, kim jest. Bior ksik z jego rk i pisz: Dla Michaila, z serdecznociami". Nic nie mwi. Nie mog go teraz utraci niezrczne sowo czy gest mog sprawi, e odejdzie w sin dal. W uamku sekundy zdaj sobie spraw, e on i tylko on moe uratowa mnie od bogosawiestwa lub przeklestwa mojego Zahira, bo on jeden wie, gdzie ona jest. Wreszcie bd mg zada pytania, ktre od tak dawna kotuj si w moich mylach.
46

Paulo Coelho

Zahir

Ona ma si dobrze sysz. I prawdopodobnie przeczytaa pask ksik. Podchodz do mnie dystrybutorzy, wydawca i pracownicy ksigarni. ciskaj mi rk, mwi, e to by naprawd udany wieczr. Teraz idziemy odpocz, napi si wina, porozmawia. Chciabym pana zaprosi na kolacj mwi. By pan ostatni w kolejce, bdzie pan reprezentowa wszystkich czytelnikw, ktrzy tu dzi przyszli. Obawiam si, e nie mog. Jestem ju umwiony. Przyszedem tylko, aby przekaza wiadomo. Jak wiadomo? pyta waciciel ksigarni. On nigdy nikogo nie zaprasza! przychodzi mi w sukurs mj wydawca. Naprawd, niech si pan nie da dugo prosi i pjdzie z nami na kolacj! Bardzo dzikuj, ale w czwartki mam zawsze spotkanie. O ktrej? Za dwie godziny. A gdzie? W restauracji ormiaskiej. Mj kierowca, ktry jest Ormianinem, dopytuje si, o ktr restauracj chodzi, i mwi, e to tylko kwadrans od miejsca, dokd si wybieramy. Wszyscy chc mi sprawi przyjemno. Sdz, e jeli ju kogo zapraszam, to ta osoba powinna czu si szczliwa i zaszczycona moj propozycj, a wszystko inne moe poczeka. Jak ma pan na imi? pyta Marie. Michai. Michai widz, e Marie ju wszystko rozumie prosz z nami pj cho na godzink. To naprawd niedaleko. A potem kierowca zawiezie pana, dokd pan zechce. Albo, jeli pan woli, odwoamy rezerwacj i pjdziemy z panem do restauracji ormiaskiej moe tak byoby panu wygodniej ? Nie spuszczam z niego wzroku. Nie jest ani szczeglnie przystojny, ani szczeglnie brzydki. Ani wysoki, ani niski. Ubrany na czarno, z prostot i elegancj, a przez elegancj rozumiem cakowity brak metek i markowych napisw. Marie bierze Michaia pod rami i popycha go w stron wyjcia. W ksigarni pitrzy si jeszcze cay stos ksiek, ktre powinienem teraz podpisa dla czytelnikw, ktrzy nie mogli przyj. Umawiam si jednak, e zrobi to nazajutrz.
47

Paulo Coelho

Zahir

Dr mi nogi, serce wali jak motem, a musz udawa, e wszystko jest w porzdku, e ciesz si z dzisiejszego sukcesu, e interesuje mnie ten czy w komentarz. Przechodzimy przez Pola Elizejskie, soce zachodzi za uk Triumfalny, a dla mnie jest oczywiste, e to znak, dobry znak. O ile sprostam tej sytuacji... Dlaczego tak bardzo zaley mi na rozmowie z nim? Ludzie z wydawnictwa wci mnie zagaduj, odpowiadam automatycznie. Nikt nie zauwaa, e mylami jestem daleko. Dlaczego zaprosiem do stou kogo, kogo powinienem nienawidzi? O co mi waciwie chodzi? Czy chc si dowiedzie, gdzie jest Ester? Moe pragn zemci si na tym modym czowieku, ktry, cho teraz taki niepewny i zagubiony, zdoa zabra mi ukochan kobiet? Chc udowodni sobie, e jestem lepszy, o wiele lepszy ni on? Oczarowa go, czy ubaga, eby nakoni moj on do powrotu? Nie potrafi odpowiedzie na adne z tych pyta i nie ma to najmniejszego znaczenia. Do tej pory powiedziaem jedynie: Chciabym pana zaprosi na kolacj". Tyle razy wyobraaem sobie nasze spotkanie: chwytam go za kark, wal pici w twarz i upokarzam na oczach Ester. Albo sam dostaj od niego cigi, eby zobaczya, z jakim powiceniem o ni walcz. Wyobraaem sobie sceny pene agresji, udawanej obojtnoci, publiczny skandal ale nigdy nie przeszo mi przez myl zdanie: Chciabym pana zaprosi na kolacj". Nie mam pojcia, co zrobi za chwil, wiem tylko, e musz teraz pilnowa Marie, ktra idzie par krokw przede mn z Michaiem pod rk, jak z narzeczonym. Nie moe pozwoli mu odej", myl i dziwi si, dlaczego ona mi pomaga. Wie przecie, e dziki spotkaniu z tym modziecem mog si dowiedzie, gdzie jest moja ona. Wchodzimy do restauracji. Michaiowi zaley na tym, eby usi jak najdalej ode mnie, pewnie chce unikn bezporedniej rozmowy. Szampan, wdka i kawior zagldam do menu przeraony, e na same przystawki ksigarnia wydaa okoo tysica dolarw. Baha rozmowa, pytaj Michaia, co sdzi o tym wieczorze, mwi, e mu si podobao, pytaj o ksik, odpowiada, e bardzo mu si podobaa. Po chwili zapominaj o nim i wszyscy zwracaj si w moj stron pytaj, czy jestem zadowolony, czy kolejka bya zorganizowana, jak naley, czy ochrona dziaaa sprawnie. Serce wci mi wali, ale udaje mi si zachowa pozory spokoju. Dzikuj za wszystko, za doskonale zorganizowany i poprowadzony wieczr autorski.
48

Paulo Coelho

Zahir

Po pgodzinie rozmw i po wielu toastach zauwaam, e Michai si rozlunia. Nie jest ju w centrum zainteresowania, nie musi nic mwi, jeszcze troch i bdzie mg sobie pj. Wiem, e nie kama z t ormiask restauracj, i wydaje mi si, e wpadem na pewien trop. Moja ona jest wci w Paryu! Musz by uprzedzajco miy, musz zdoby jego zaufanie, pierwsze lody ju przeamaem. Po godzinie Michai spoglda na zegarek i widz, e zbiera si do wyjcia. Musz co natychmiast zrobi. Za kadym razem, gdy na niego patrz, czuj si coraz mniejszy i coraz mniej rozumiem. Dlaczego Ester zamienia mnie na kogo tak oderwanego od rzeczywistoci (wspominaa, e mia magiczn" moc). Sil si na swobodn pogawdk, co nie jest atwe wobec wroga, i myl gorczkowo musz co zrobi. Poznajmy bliej naszego czytelnika mwi gono i od razu zapada cisza. Pki jest tu jeszcze z nami, bo niedugo bdzie musia ju i, a nic nam o sobie nie powiedzia. Czym si pan zajmuje? Michai, chocia wypi sporo wdki, w jednej chwili trzewieje. Organizuj spotkania w restauracji ormiaskiej. Co to znaczy? Opowiadam historie i skaniam publiczno do opowiadania swoich. Robi to samo w moich ksikach. Wiem. Wanie to mnie zbliyo do... Zaraz wyjdzie na jaw, kim jest! Urodzi si pan we Francji? pyta Marie, przerywajc mu w p zdania (...zbliyo do paskiej ony"). Urodziem si na stepach Kazachstanu. Kazachstan. Kto zdobdzie si na odwag i zapyta, gdzie ley Kazachstan? Gdzie ley Kazachstan? pyta ksigarz. Szczliwi ci, ktrzy nie wstydz si ujawni swojej niewiedzy. Czekaem na to pytanie w oczach Michaia pojawia si bysk radoci. Zawsze kiedy mwi, e si tam urodziem, wszyscy myl Kazachstan z Pakistanem albo z Afganistanem. Mj kraj ley w Azji rodkowej. Ma zaledwie czternacie milionw mieszkacw i powierzchni kilka razy wiksz ni szedziesiciomilionowa Francja. A wic to kraj, gdzie nikt nie moe narzeka na brak przestrzeni artuje mj wydawca.
49

Paulo Coelho

Zahir

Kraj, gdzie przez cay dwudziesty wiek nikt nie mia prawa na nic narzeka. Kiedy komunistyczny reim zlikwidowa wasno prywatn, pozostawiono bydo samo sobie na stepie, a blisko pidziesit procent mieszkacw zgino z godu. Rozumiecie pastwo? Niemal poowa ludnoci umara z godu midzy 1932 a 1933 rokiem. Zapada cisza. Rozmowy o tragediach zawsze wywouj zgrzyt na przyjciu. W kocu kto taktownie zmienia temat. Ale ja chc, by mj czytelnik" opowiedzia co wicej o swoim kraju. Jak wyglda step? pytam. Gigantyczna rwnina poronita gwnie traw, przecie pan wie. Oczywicie, e wiem, ale musiaem jako podtrzyma rozmow. Przypomniao mi si co o Kazachstanie wtrca mj wydawca. Jaki czas temu dostaem tekst od pisarza, ktry tam mieszka. Opisywa prby jdrowe przeprowadzane na stepie. Nasz kraj ma krew w ziemi i w duszy. Naruszono to, co powinno zosta nietknite, i jeszcze przez wiele pokole bdziemy za ten bd sono paci. Udao si nam unicestwi cae morze. Nikt nie moe unicestwi morza! protestuje Marie. Mam dwadziecia pi lat i wystarczyo tyle samo, jednego pokolenia, eby wielkie jezioro wyscho na py. Komunistyczne wadze postanowiy odwrci bieg dwch rzek, Amu-darii i Syr-darii, aby nawodni plantacje baweny. Niestety, nie udao si, ale morze znikno bezpowrotnie, a niegdy yzna ziemia przeobrazia si w pustyni. Brak wody zupenie zmieni lokalny klimat. Teraz kadego roku ogromne burze piaskowe rozrzucaj po stepie sto pidziesit ton soli i pyu. Pidziesit milionw ludzi w piciu krajach zostao dotknitych t nieodpowiedzialn, i co gorsza, nieodwracaln decyzj sowieckich biurokratw. Resztka wody jest tak zanieczyszczona, e stanowi siedlisko wszelkich moliwych chorb. Zanotowaem w pamici to, co mwi. Kto wie, moe mi si to kiedy przyda na jakim spotkaniu autorskim albo odczycie? Michai mwi dalej, a w jego gosie mona byo wyczu, e bardziej przejmuje si tragedi swojego narodu ni ekologi. Mj dziadek opowiada, e Morze Aralskie nazywano niegdy Morzem Niebieskim, od koloru wody. Dzisiaj nie ma ju po nim najmniejszego ladu, a mimo to ludzie nie chc opuci swoich domw i przeprowadzi si w inne miejsce. Wci marz o falach, o rybach, maj jeszcze wdki, rozmawiaj o odziach i przyntach.
50

Paulo Coelho

Zahir

A te eksplozje atomowe, czy to prawda? nalega mj wydawca. Myl, e kady Kazach wie, co przecierpiaa jego ziemia. Przez czterdzieci lat, do 1989 roku kazachskie rwniny byy 456 razy wstrzsane wybuchami bomb atomowych i wodorowych. Sto szesnacie z tych eksplozji przeprowadzonych na otwartej przestrzeni osigno w sumie moc dwa i p tysica razy wiksz ni bomba zrzucona na Hiroszim. W wyniku tych eksplozji tysice osb zachorowao na raka puc, na wiat przyszo tysice dzieci z niedowadem lub brakiem koczyn, z wrodzon wad mzgu. Michai zerka na zegarek. Jeli pastwo pozwol, pjd ju. Poowa zebranych przy stole bardzo auje, bo rozmowa zacza by ciekawa. Druga poowa oddycha z ulg to absurd mwi o rzeczach tragicznych w ten radosny wieczr. Michai pozdrawia wszystkich skinieniem gowy i obejmuje mnie na poegnanie. Nie dlatego e poczu do mnie szczegln sympati, ale eby wyszepta mi do ucha: Ona ma si dobrze. Niech si pan nie martwi. Powiedzia mi: Niech si pan nie martwi"! Czym miabym si niby martwi? Tym, e opucia mnie ona, e byem aresztowany, przesuchiwany przez policj, e moje zdjcie trafio na pierwsze strony brukowcw, e dniami i nocami przeywaem katusze, e o may wos nie straciem przyjaci, e... ...e napisae Czas rozdzierania, czas zszywania. Bagam ci, jeste dorosy, nie oszukuj si. Oczywicie, e chciaby wiedzie, co si z ni dzieje. Powiem nawet wicej, chciaby si z ni zobaczy. Skoro tak, to dlaczego mi w tym pomoga? Teraz mam przynajmniej jaki trop. Wiem, e bywa co czwartek w jakiej ormiaskiej restauracji. I bardzo dobrze. Id za tym tropem. Nie kochasz mnie? Bardziej ni wczoraj i mniej ni jutro, jak to jest napisane na jakiej pocztwce. Tak, kocham ci. Prawd mwic, wpadam po uszy, zaczynam myle o przeprowadzce do tego ogromnego, pustego mieszkania i zawsze, kiedy prbuj o tym porozmawia, ty zmieniasz temat. Mimo to odsuwam na bok moj dum i znw napomykam, e dobrze by byo zamieszka wreszcie razem. Sysz, e jeszcze na to za wczenie, i myl, e moe boisz si mnie straci, tak jak stracie Ester. A moe jeszcze na ni czekasz albo nie chcesz wyrzec si swojej
51

Paulo Coelho

Zahir

wolnoci, boisz si by sam i boisz si by ze mn... tak wyglda ten nasz zwariowany zwizek. Ale skoro zapytae tak, kocham ci bardzo. A wic dlaczego mi pomoga? eby nie y wiecznie z duchem kobiety, ktra odesza bez sowa. Wierz, e dopiero gdy j spotkasz i zamkniesz ten rozdzia raz na zawsze, twoje serce naprawd bdzie mogo nalee do mnie. Pamitasz mojego ssiada, w ktrym si zakochaam? By tchrzem. Zabrako mu odwagi, by sign po to, czego przecie pragn. Sdzi, e to zbyt ryzykowne. Wiele razy mi mwie, e wolno absolutna nie istnieje, istnieje tylko wolno wyboru, a kiedy dokonamy wyboru, trzeba konsekwentnie dziaa w zgodzie z wasn decyzj. Im wyraniej dostrzegaam tchrzostwo mojego ssiada, tym bardziej podziwiaam ciebie, bo nadal masz odwag kocha kobiet, ktra ci zostawia i nie chce o tobie sysze. Nie tylko przyznae si sam przed sob do tej mioci, ale j ogosie caemu wiatu. Czytaam twoj ksik, a ten fragment znam na pami: Kiedy nie miaem ju nic do stracenia, dostaem wszystko. Kiedy przestaem by tym, kim byem, spotkaem samego siebie. Kiedy poznaem smak ponienia, zrozumiaem, e jestem wolny i mog sam wybra, dokd id. Nie wiem, czy jestem obkany, czy moje maestwo byo snem, ktrego nie rozumiaem, pki trwa. Wiem, e mog bez niej y, ale chciabym j jeszcze spotka eby powiedzie jej to, czego nigdy nie powiedziaem, kiedy bylimy razem: kocham ci bardziej ni siebie samego. Jeli bd mg to powiedzie, bd te mg i dalej, w pokoju, bo ta mio mnie odkupia. Michai powiedzia, e Ester chyba przeczytaa moj ksik. A to wystarczy. Moe i wystarczy, ale jeli mamy by razem, musisz si z ni spotka i powiedzie jej to prosto w oczy. Moe bdzie to niemoliwe, moe ona nie zechce ci wicej widzie, ale przynajmniej sprbuj. Ja uwolni si od widma kobiety idealnej", a ty od nieustannej obecnoci Zahira, jak go nazywasz. Jeste odwana. Nie, boj si. Ale nie mam wyboru. Nastpnego ranka przysigem sam sobie, e nie bd ju prbowa si dowiadywa, gdzie jest Ester. Przez dwa lata podwiadomie wolaem wierzy, e wyjechaa pod przymusem, zostaa porwana albo zaszantaowana przez jak bojwk terrorystyczn. Ale teraz, kiedy wiedziaem, e yje i ma si dobrze, jak twierdzi ten mody czowiek, po co jej szuka? Moja bya ona ma prawo do swojego

52

Paulo Coelho

Zahir

szczcia, a ja musz uszanowa jej decyzj. Wytrwaem w tym postanowieniu ze cztery godziny. Pnym popoudniem poszedem do kocioa, zapaliem wiec i zoyem przyrzeczenie, tym razem ju uroczyste i wite: Bd jej szuka. Marie miaa racj, byem ju na tyle dojrzay, by przesta si oszukiwa i udawa, e mnie to wcale nie interesuje. Szanowaem jej decyzj odejcia, ale przecie ta sama osoba, ktra tak bardzo pomoga mi w zbudowaniu mojego ycia, teraz prawie obrcia je w gruzy. Dlaczego ona, zawsze tak odwana, ucieka jak zodziej w rodku nocy, nie spojrzawszy mi w oczy, bez sowa wyjanienia? Bylimy wystarczajco doroli, eby dziaa i ponosi konsekwencje swoich czynw. Zachowanie mojej ony (poprawka: mojej byej ony) nie pasowao do niej, a ja musiaem dowiedzie si dlaczego. Jeszcze tydzie ca wieczno miaem czeka na to przedstawienie w restauracji. Udzieliem paru wywiadw, na ktre normalnie bym si nie zgodzi, napisaem kilka artykuw do gazet, wiczyem jog, medytowaem, przeczytaem ksik o rosyjskim malarzu, inn o zbrodniach w Nepalu, napisaem dwie przedmowy i cztery recenzje ksiek dla wydawcw, ktrzy prosili o to od dawna i ju chyba stracili nadziej. Mimo to wci miaem duo wolnego czasu. Spoytkowaem go wic na uregulowanie kilku zobowiza w Banku Przysug: przyjem zaproszenie na kolacj, na pogadanki w szkoach, gdzie uczyy si dzieci moich przyjaci, odwiedziem klub golfowy, podpisywaem ksiki w ksigarni przyjaciela na Avenue de Suffren (ten zaimprowizowany wieczr autorski ogoszono tylko na afiszu, ktry wisia w witrynie ksigarni przez trzy dni, i zebrao si gra dwadziecia osb). Moja sekretarka stwierdzia, e od dawna nie byem tak aktywny. Odparem, e do pracy zmobilizowaa mnie wiadomo, e moja ksika trafia na listy bestsellerw. Podczas tego tygodnia nie zrobiem jedynie dwch rzeczy. Po pierwsze, nie przeczytaem adnego z nadesanych rkopisw wedug moich adwokatw powinienem je od razu odsya, bo istnieje ryzyko, e pniej kto oskary mnie o plagiat (nigdy nie rozumiaem, dlaczego ludzie przysyali mi swoje teksty nie jestem przecie wydawc). Po drugie, nie sprawdziem w atlasie, gdzie znajduje si Kazachstan, cho wiedziaem, e eby zdoby zaufanie Michaia, powinienem wiedzie co wicej o kraju, z ktrego pochodzi. Tum czeka cierpliwie na otwarcie drzwi do sali w gbi restauracji. Nie ma tu nic z wdziku barw przy Saint-Germain de Pres, gdzie wytworni i elokwentni
53

Paulo Coelho

Zahir

gocie popijaj kaw, a obok kadej filianki stoi szklaneczka wody. Nic z elegancji teatralnych foyer ani z uroku kawiarnianych teatrzykw, ktrych teraz peno w caym miecie, gdzie artyci daj z siebie wszystko, w nadziei e na widowni znajdzie si jaki sawny impresario, ktry ujawni si dopiero po spektaklu, powie, e byli genialni, i da im anga na wielkiej scenie. Tak naprawd nie rozumiem, skd tu taki tum. W gazetach piszcych o yciu kulturalnym Parya nigdy nie natknem si na adn wzmiank o tym przedstawieniu. Rozmawiam z wacicielem, ktry, jak si okazuje, zamierza na te spotkania udostpni wkrtce ca restauracj. Z kadym tygodniem przychodzi coraz wicej ludzi mwi. Na pocztku zgodziem si na prob pewnej dziennikarki, ktra w zamian obiecaa napisa co na temat mojej restauracji. Zgodziem si, bo sala staa pusta w czwartki. Teraz przed przedstawieniem jedz kolacj i mamy chyba najlepszy utarg w tygodniu. Obawiaem si tylko, czy to aby nie jaka sekta. Jak pewnie pan wie, w tej kwestii tutejsze prawo jest bardzo surowe. Tak, wiedziaem kto kiedy nawet zasugerowa, e moje ksiki s zwizane z jak niebezpieczn ideologi czy wyznaniem, sprzecznym z powszechnie uznanymi wartociami. Pod tym wzgldem Francja, tak liberalna w kadej innej kwestii, cierpiaa na swego rodzaju paranoj. Ostatnio ukaza si obszerny raport o pewnych ugrupowaniach, ktre robiy pranie mzgw naiwnym. Tak jakby ludzie umieli sami wybra praktycznie wszystko szko, uniwersytet, past do zbw, samochd, film, ma i on, kochanka i kochank lecz w kwestii wiary pozwalali sob atwo manipulowa. Jak oni si reklamuj? pytam. Nie mam pojcia. Gdybym wiedzia, promowabym w ten sam sposb moj restauracj. I aby rozwia wszelkie wtpliwoci nie wie przecie, kim jestem dodaje: To nie jest adna sekta, gwarantuj. To artyci. Drzwi sali si otwieraj, tum wchodzi do rodka. Kady wrzuca do stojcego przy wejciu koszyka pi euro. W rodku, na prowizorycznej scenie, nie zwracajc najmniejszej uwagi na wchodzcych, stoj nieruchomo dwaj chopcy i dwie dziewczyny, wszyscy w biaych sukniach, suto marszczonych, tworzcych wok bioder wielkie koa. Oprcz tej czwrki zauwaam te nieco starszego mczyzn
54

Paulo Coelho

Zahir

z bbnem i kobiet z ogromnym, bogato zdobionym talerzem z brzu. Za kadym razem, kiedy od niechcenia dotyka instrumentu, spada deszcz metalicznych dwikw. Jeden z chopcw to Michai. Teraz wyglda zupenie inaczej, ni kiedy przyszed na mj wieczr autorski. Jego spojrzenie, utkwione w jakim punkcie przestrzeni, ma szczeglny blask. Gocie siadaj na rozstawionych po sali krzesach. Modzi ludzie ubrani tak, e gdybym ich spotka na ulicy, sdzibym, e to narkomani. Urzdnicy i biznesmeni w rednim wieku, z onami. Dwoje lub troje dzieci, moe dziesicioletnich, ktre pewnie przyszy z rodzicami. Starszych osb niewiele trudno tu dotrze, bo najblisza stacja metra znajduje si o pi przecznic std. Pij, pal, rozmawiaj gono, tak jakby na scenie nikogo nie byo. Dyskusje coraz bardziej si oywiaj, sycha wybuchy miechu, atmosfera jest wesoa, ale te w pewien sposb odwitna. Sekta? Chyba e bractwo palaczy. Rozgldam si niespokojnie na wszystkie strony, wci wydaje mi si, e widz Ester, ale zawsze, gdy podejd bliej, okazuje si, e to kto inny najczciej absolutnie niepodobny do mojej ony (czemu nie mog si przyzwyczai do mwienia o niej moja bya ona"?). Pytam elegancko ubran kobiet, co tu si bdzie dziao. Patrzy na mnie jak na przybysza z obcej planety, wyranie nie ma ochoty tumaczy nowicjuszowi tajemnic ycia. Historie o mioci mwi krtko. O mioci i energii. O mioci i energii? Lepiej nie dry tematu, chocia kobieta wyglda normalnie. Moe zapyta kogo innego? Chyba dam sobie spokj, za chwil sam si dowiem, o co tu chodzi. Jaki mczyzna spoglda na mnie i mwi z umiechem: Czytaem paskie ksiki. Domylam si, dlaczego pan tu przyszed. Zaczynam si ba; czyby wiedzia, co czyo Michaia z moj by on? Taki pisarz jak pan na pewno zna tradycj tengri, jest przecie bezporednio zwizana z tymi, ktrych nazywa pan wojownikami wiata. Oczywicie kami i oddycham z ulg. Nie mam zielonego pojcia o tengri. Dwadziecia minut pniej, kiedy na sali ledwie daje si oddycha z powodu dymu papierosw, rozlega si donony dwik metalowego talerza. Rozmowy milkn jak noem uci. Chaotyczny gwar przeobraa si nagle w atmosfer niemal
55

Paulo Coelho

Zahir

religijn. Na scenie i na widowni zapada kompletna cisza, tylko zza ciany dochodz odgosy restauracji. Michai zaczyna przemawia jak w transie: Mongolska przypowie o stworzeniu wiata powiada: Najpierw pojawi si dziki niebieskoszary pies, ktrego los zapisano ju w niebie. Jego on bya ania. Gos mu si zmieni, jest teraz pewniejszy i troch kobiecy. Tak rozpoczyna si jeszcze jedna opowie o mioci. Dziki pies jest odwany i silny, ania ma agodno, intuicj i wdzik. Myliwy i jego ofiara spotykaj si i zakochuj w sobie. Zgodnie z prawami natury jedno z nich powinno zniszczy drugie ale w mioci nie ma ani dobra, ani za, nie ma budowania ani burzenia, jest tylko ruch. Mio zmienia prawa natury. Michail robi gest rk i caa czwrka aktorw wykonuje obrt wok wasnej osi. Na stepach, skd pochodz, dzikiemu psu przypisuje si cechy kobiece. Instynkt kae mu polowa, ale jednoczenie jest bardzo niemiay i wraliwy. Posuguje si strategi, nie brutaln si. Jest odwany, czujny i szybki. W uamku sekundy potrafi z cakowitego rozlunienia spry si do skoku na upatrzon ofiar. A ania?", pomylaem, bo przecie wiem co o opowiadaniu historii. Michail te si na tym zna i odpowiedzia na pytanie, ktre wisiao w powietrzu. ania ma cechy mskie: szybko, znajomo ziemi. Oboje podruj przez swoje symboliczne wiaty, dwa przeciwlege bieguny, ktre si spotykaj. Dziki temu, e przezwyciaj wasn natur i dzielce ich bariery, wiat moe istnie. Tak gosi mongolski mit z dwch rnych pierwiastkw rodzi si mio. Wobec sprzecznoci mio si umacnia. W konfrontacji i przemianach mio si utrwala. Kady z nas ma wasny wiat. Ludzko zapacia wysok cen, by dotrze do punktu, w ktrym dzi jestemy, staramy si wszystko zorganizowa jak najlepiej, moe nie idealnie, ale udaje nam si jako ze sob wspy. Mimo to czego nam brakuje zawsze czego brakuje i dlatego zebralimy si tutaj dzisiaj, eby razem zastanowi si nad sensem ludzkiego istnienia. Opowiadajc historie, ktre z pozoru nie maj ze sob zwizku, poszukujc faktw, ktre wykraczaj poza powszechn percepcj rzeczywistoci, moe w ktrym z nastpnych pokole uda nam si odkry now drog. Kiedy Dante napisa Bosk komedi, powiedzia, e w dniu, w ktrym czowiek
56

Paulo Coelho

Zahir

otworzy serce na prawdziw mio, to, co dotd zdawao si dobrze poukadane, rozsypie si i wstrznie tym, co uwaamy za prawd. wiat stanie si prawdziwy dopiero wtedy, gdy ludzie naucz si kocha, bo na razie udz si jedynie, e znaj mio, a w rzeczywistoci nie maj odwagi spotka si z ni naprawd. Mio jest dzik si. Kiedy prbujemy j okiezna, poera nas. Kiedy prbujemy j uwizi, czyni z nas niewolnikw. Kiedy prbujemy j zrozumie, miesza nam w gowach. Ta sia jest na ziemi po to, by dawa nam rado, zbliy nas do blinich i do Boga. A my kochamy dzi tak, e za kad minut spokoju pacimy godzin udrki. Michai robi pauz. Znw sycha osobliwy dwik metalowego talerza. Jak co czwartek nie bdziemy opowiadali dzi historii o mioci, lecz o braku mioci. Popatrzymy, co jest na powierzchni, i sprbujemy zrozumie, co znajduje si pod spodem, tam gdzie ukryte s rda naszych obyczajw i wartoci. Kiedy uda nam si przebi przez t warstw, zobaczymy samych siebie. Kto ma ochot zacz? Kilka osb podnioso rk. Michai wskaza na dziewczyn o arabskich rysach. Obrcia si w stron samotnego mczyzny siedzcego w przeciwlegym kcie sali. Czy zdarzyo ci si mie kopoty z potencj? Sala zatrzsa si od miechu. Mczyzna jednak wymiga si od odpowiedzi. Pytasz, bo twj facet jest impotentem? Znowu wszyscy zarechotali. Nie odpara dziewczyna bez zaenowania. Ale to mu si przytrafio. I wiem, e gdybycie potraktowali serio moje pytanie, przyznalibycie, e was to take spotkao. Wszystkim mczyznom, bez wzgldu na narodowo i obyczaje, niezalenie od uczu do partnerki i jej atrakcyjnoci seksualnej, zdarza si impotencja i to najczciej z osob, ktrej najbardziej pragn. To normalne. Podczas wystpienia Michaia zaczem podejrzewa, e tworzy si tu jaka nowa sekta, ale chyba na zebraniach sekty nie pali si, nie pije i nie porusza takich delikatnych kwestii. Wanie, normalne cigna dalej dziewczyna. Dowiedziaam si tego od psychiatry, bo mylaam, e to moja wina. Przecie zawsze nam mwiono, e kady zdrowy mczyzna moe w kadej chwili mie erekcj. Kiedy mu to nie wychodzi, uwaa si za impotenta, a jego partnerka podejrzewa, e nie jest do
57

Paulo Coelho

Zahir

atrakcyjna, by go podnieci. To temat tabu, wic on nigdy nie rozmawia o tym z kolegami, tylko mwi swojej kobiecie synne zdanie: To mi si zdarza po raz pierwszy". Wstydzi si i najczciej odsuwa od partnerki, z ktr mgby stworzy udany zwizek, ale nie da sobie jeszcze jednej szansy. Gdyby mia wicej zaufania do przyjaci i przyzna si do swojej saboci, odkryby, e nie jest sam. Gdyby bardziej wierzy w mio partnerki, nie czuby si poniony. Rozlegaj si oklaski. Wiele osb zapala papierosa, jakby spad im kamie z serca. Michai oddaje gos mczynie, ktry wyglda na dyrektora midzynarodowej firmy. Jestem adwokatem, prowadz procesy dotyczce spornej separacji. Co to jest sporna separacja"? pada pytanie z gbi sali. Separacja, na ktr nie zgadza si jedna ze stron odpowiada adwokat, lekko zniecierpliwiony, e mona nie zna tak podstawowego terminu. Mw dalej pospiesza Michai ze stanowczoci, o ktr nie podejrzewabym tamtego niemiaego modzieca z naszego pierwszego spotkania. I adwokat kontynuuje: Otrzymaem dzi raport opracowany przez firm Human and Legal Resources z Londynu. Posuchajcie, co jest tam napisane: Po pierwsze, w kadej firmie dwie trzecie personelu nawizuje romans w pracy. Wyobracie to sobie! To znaczy, e w trzyosobowym biurze dwie osoby lduj ze sob w ku. Po drugie, dziesi procent spord nich rzuca z tego powodu prac, czterdzieci procent wie si na duej ni trzy miesice. W przypadku zawodw, ktre wymagaj dugiej nieobecnoci w domu, mniej wicej osiem osb na dziesi wie si z kim z pracy. To niewiarygodne! C, jeli kto ufa statystyce, to musi uzna te liczby! stwierdza mody czowiek o wygldzie bandyty. Nie wszyscy jednak wierz w statystyk! Z tego by wynikao, e moja matka musi zdradza mojego ojca. I to nie jej wina, lecz wina statystyki! Znw miech, znw zapalaj papierosy, znw ulga, tak jakby ci ludzie rozmawiali o sprawach, o ktrych dotd bali si nawet sucha, i to ich uwalnia od lku. Myl o Ester i o Michaile. W zawodach, ktre wymagaj dugiej nieobecnoci w domu, osiem osb na dziesi...".
58

Paulo Coelho

Zahir

Myl o sobie i o tym, ile razy mnie si to przytrafio. W kocu statystyka nie kamie, jest nas wielu. Ludzie opowiadaj jeszcze o zazdroci, o porzuceniu, o depresji ale ja si wyczam. Mj Zahir powrci z wielk si jestem w jednym pomieszczeniu z czowiekiem, ktry zabra mi on. Przez chwil mam wraenie, e uczestnicz w seansie terapii grupowej. Mj ssiad, ten, ktry mnie rozpozna, pyta, jak mi si podoba. Na chwil odrywa mnie to od Zahira, wic chtnie podtrzymuj konwersacj. Nie rozumiem, po co to wszystko. Wyglda to na jak grup wsparcia, spotkanie anonimowych alkoholikw albo poradni maesk. Czy to, co pan syszy, nie jest prawdziwe? Moe i jest. Ale powtarzam: po co to komu? Najwaniejsza cz wieczoru dopiero przed nami. Teraz chodzio o to, bymy poczuli, e nie jestemy osamotnieni. Kiedy opowiadamy o swoim yciu innym, okazuje si, e wikszo z nas przeya to samo. A co z tego wynika w praktyce? wiadomo, e nie jestemy sami, bardzo pomaga, atwiej nam wtedy uzmysowi sobie, w jakim momencie zbdzilimy i jeli si da, zmieni kurs. Ale tak jak powiedziaem, to tylko przejcie do nastpnego etapu: wezwania energii. Kim waciwie jest ten chopak? Nasz rozmow przerywa gong. Tym razem odzywa si starszy pan siedzcy przy bbnie. Cz racjonalna si skoczya. Przejdmy do rytuau, do uczucia, ktre wieczy i uwalnia. Gasn papierosy, cichnie brzk kieliszkw. W sali zapada dziwna cisza i jedna z dziewczt zaczyna modlitw. O Pani, zataczymy teraz na Twoj cze. Niechaj ten taniec uniesie nas wysoko. Powiedziaa Pani", czy si przesyszaem? Na pewno powiedziaa Pani". Druga dziewczyna zapala wiece. Gasn wiata. Cztery postacie w rozkloszowanych biaych sukniach schodz ze sceny i mieszaj si z widowni. Drugi modzieniec intonuje monotonn pie. Przez niemal p godziny powtarza t sam fraz gosem, ktry zdaje si wychodzi z brzucha. O dziwo, ten piew
59

wszystko

i wszystko

przemienia.

Nasz

taniec

rozwija

zdolno

przyjmowania mioci. Jedynie mio pobudza umys i siy twrcze, oczyszcza

Paulo Coelho

Zahir

sprawia, e zapominam na chwil o Zahirze, rozluniam si, czuj lekk senno. Nawet dziecko, ktre biegao dotd w kko, teraz ucicho, jakby zaczarowane. Niektrzy maj zamknite oczy, inni wpatruj si w podog albo w jaki niewidoczny punkt przestrzeni, tak jak przedtem Michai. Kiedy piew milknie, odzywaj si instrumenty perkusyjne talerz i bben w rytmie przypominajcym religijne obrzdy afrykaskie. Biae postacie wiruj wok wasnej osi, a publiczno robi miejsce, by dugie suknie mogy swobodnie kreli krgi w powietrzu. Rytm jest coraz szybszy, caa czwrka wiruje coraz prdzej i prdzej, wydobywajc z siebie dwiki, ktre nie pochodz z adnego znanego jzyka tak jakby rozmawiali z anioami albo z ow tajemnicz Pani". Mj ssiad wstaje i take zaczyna taczy, mamroczc pod nosem niezrozumiae sowa. Przycza si do nich jeszcze kilkanacie osb. Reszta widowni przyglda si temu z mieszanin czci i zachwytu. Nie wiem, jak dugo trwa ten taniec, ale moje serce bio w rytmie muzyki. Miaem przemon ochot przyczy si do taczcych, mwi dziwne sowa, wprawi ciao w ruch tylko samokontrola i obawa przed miesznoci powstrzymay mnie przed krceniem si w kko jak wariat. Mimo to, jak nigdy przedtem, posta Ester, mojego Zahira, majaczya przede mn i z umiechem prosia, bym wysawia Pani". Zmagaem si ze sob, by nie wczy si do nieznanego rytuau, i chciaem, eby si to wreszcie skoczyo. Prbowaem za wszelk cen skoncentrowa si na gwnym celu, dla ktrego znalazem si tutaj tej nocy porozmawia z Michaiem, sprawi, eby zaprowadzi mnie do mojego Zahira ale czuem, e ju duej nie wytrzymam bez ruchu. Wstaem z krzesa i kiedy prbowaem niemiao i ostronie stawia pierwsze kroki, muzyka nagle si urwaa. W sali owietlonej blaskiem wiec sycha byo tylko przyspieszone oddechy taczcych. Po chwili ucichy, zapalono wiata i wszystko wrcio do normalnoci. Napeniono kieliszki, dzieci znw zaczy biega i gono pokrzykiwa, i po chwili ju wszyscy rozmawiali w najlepsze, tak jakby absolutnie nic si nie zdarzyo. Na zakoczenie, posuchajcie przypowieci Almy rzeka dziewczyna, ktra wczeniej zapalaa wiece. Alma, kobieta od miedzianego talerza, mwia z wyranym wschodnim akcentem.
60

Paulo Coelho

Zahir

Pewien czowiek mia byka o rozoystych rogach przypominajcych tron. Wyobrazi sobie, e gdyby na nich usiad, poczuby si jak krl. Ktrego dnia, kiedy zwierz si zagapio, zrobi to, o czym od dawna marzy. W tej samej chwili byk skoczy na rwne nogi i zrzuci go na ziemi. ona nieszcznika zacza gono szlocha. Nie pacz pociesza j, jak tylko doszed do siebie. Troch si potukem, ale w kocu speniem swoje marzenie". Gocie powoli zbierali si do wyjcia. Zapytaem mojego ssiada, co czu podczas taca. Powinien pan wiedzie. O tym s paskie ksiki. Nie wiedziaem, ale musiaem udawa. Moe i wiem, jednak chciabym si upewni. Miaem poczucie, e wszedem w kontakt z energi wszechwiata, jakby Bg przenikn moj dusz powiedzia i wyszed pospiesznie. W opustoszaej sali zostaa ju tylko czworo aktorw, dwch muzykw i ja. Kobiety poszy si przebra do toalety. Mczyni zdjli biae szaty w sali i woyli zwyke ubrania. Potem pochowali instrumenty do dwch wielkich walizek. Najstarszy, ten, ktry podczas ceremonii gra na bbnie, przeliczy pienidze i rozdzieli je na sze rwnych czci. Chyba wanie wtedy Michai mnie zauway. Miaem nadziej, e si pan tu zjawi. Sdz, e wie pan, dlaczego tu jestem. Przed chwil boska energia przesza przez moje ciao i znam przyczyn wszystkiego. Wiem, po co jest wojna, i wiem, po co jest mio. Wiem, dlaczego mczyzna szuka kobiety, ktr kocha. Znowu poczuem, e stpam po ostrzu noa. Jeli wiedzia, e jestem tutaj z powodu Zahira, wiedzia take, e stanowi zagroenie dla jego zwizku z moj on. Czy moemy porozmawia jak dwaj ludzie honoru, ktrzy walcz o co, co jest tego warte? Michai jakby si zawaha. Zdaj sobie spraw, e wyjd z tego poturbowany mwiem dalej jak ten czowiek, ktry usiad na rogi byka, ale myl, e mi si to naley, bo wyrzdziem komu krzywd, chocia niewiadomie. Sdz, e Ester nigdy by mnie nie zostawia, gdybym potrafi doceni jej mio. Nic pan nie rozumie powiedzia Michai.
61

Paulo Coelho

Zahir

To

zdanie

o may

wos

nie moe

wytrcio mwi co

mnie

z rwnowagi.

Jak

dwudziestopicioletni

todzib

takiego

dowiadczonemu

mczynie, w sile wieku, ktry niejedno ju w yciu przeszed? Ale musiaem nad sob panowa i pokornie znosi wszystko, bo miaem jasny cel. Nie mogem ju duej y ze zjawami, nie mogem pozwoli, aby Zahir zawadn caym moim wiatem. Moe rzeczywicie nie rozumiem, dlatego tutaj jestem. A moe wanie po to, eby zrozumie. eby zrozumiawszy, uwolni si od przeszoci. Podobno wietnie wszystko pan rozumia, a nagle przesta rozumie, tak przynajmniej mwia Ester. Jak wikszo mw w pewnym momencie zacz pan traktowa on jak jeden ze sprztw domowych. Chciaem powiedzie, e auj, e sama mi tego nie powiedziaa. e nie daa mi szansy naprawienia bdw i zostawia mnie dla mokosa, ktry wkrtce bdzie postpowa tak jak ja. Ale odezwaem si o wiele ostroniej: Nie wierz panu. Przeczyta pan moj ksik, przyszed pan nawet na mj wieczr autorski, bo domyla si pan, co czuj, i chcia mnie uspokoi. Cigle nie mog si po tym pozbiera. Czy sysza pan kiedy o Zahirze? Wychowaem si w tradycji islamskiej. Wiem, co to Zahir. Ester zajmuje cay mj wiat. Sdziem, e gdy opisz to, co czuj, uwolni si od niej. Dzisiaj kocham j ju spokojniej, ale nie jestem w stanie myle o niczym innym. Bagam, zrobi, co tylko pan zechce, ale musi mi pan wytumaczy, dlaczego ona znikna w tak osobliwy sposb. Sam pan widzi, e nic z tego nie rozumiem. Z wielkim trudem przyszo mi prosi kochanka mojej ony, eby pomg mi zrozumie, co si waciwie stao. Gdyby Michai nie pojawi si na moim wieczorze autorskim, zapewne wystarczyaby mi tamta chwila w katedrze w Wiktorii, kiedy pogodziem si z moj mioci i napisaem potem Czas rozdzierania, czas zszywania. Lecz los mia wobec mnie inne plany i perspektywa ponownego spotkania z on wywrcia wszystko do gry nogami. Umwmy si na obiad zaproponowa Michai po duszej chwili. Pan naprawd nic nie rozumie. Ale boska energia, ktra przenikna dzi moje ciao, jest dla pana bardzo askawa. Umwilimy si na nastpny dzie. W drodze powrotnej przypomniaa mi si rozmowa z Ester. Byo to jakie trzy miesice przed jej znikniciem. Rozmawialimy
62

Paulo Coelho

Zahir

o boskiej energii. Ich oczy s naprawd inne. Boj si mierci, ale od strachu silniejsze jest powicenie. Ich ycie ma sens, poniewa s gotowi odda je dla sprawy. Mwisz o onierzach? Tak, mwi o onierzach. I o czym, czego nie potrafi w aden sposb zaakceptowa, a przecie nie mog udawa, e tego nie widz. Wojna jest rytuaem. Rytuaem krwi, ale jednoczenie rytuaem mioci. Zwariowaa! Moe i zwariowaam. Poznaam wielu korespondentw wojennych. Jed z kraju do kraju, tak jakby rutyna obcowania ze mierci staa si im niezbdna do ycia. Nie boj si niczego, tak samo jak onierze naraaj si na niebezpieczestwo. I to wszystko dla jednej relacji z frontu? Nie wierz. Oni po prostu nie potrafi ju y bez ryzyka, silnych przey, adrenaliny w yach. Jeden z nich, onaty, ojciec trjki dzieci, powiedzia mi, e najlepiej czuje si na polu bitwy, chocia bardzo kocha swoj rodzin i w kko mwi o onie i dzieciach. To niepojte! Ester, nie chc si wtrca w twoje sprawy, ale sdz, e te eksperymenty le si dla ciebie skocz. le moe si dla mnie skoczy ycie pozbawione sensu. Na wojnie wszyscy czuj, e uczestnicz w czym naprawd wanym. W historycznej chwili? Nie, to za mao, eby ryzykowa ycie. Zbliaj si do... prawdziwej istoty czowieczestwa. Do wojny? Nie, do mioci. Ty te tak mylisz? Tak, chyba tak. Powiedz w redakcji, e si wycofujesz. Z wymwienie. Nie potrafi. To jest jak narkotyk. Na froncie moje ycie ma sens. Przez wiele dni si nie myj, jem onierski chleb, pi trzy godziny na dob, budz si na pogos odlegej strzelaniny. Wiem, e w kadej chwili kto moe wrzuci granat do naszej kwatery, i to wszystko sprawia, e... e yj, rozumiesz? yj, kocham kad minut, kad sekund ycia. Nie ma miejsca na smutek, na wtpliwoci, nic z tych rzeczy. Zostaje tylko wielka mio do ycia. Suchasz mnie? Caym sob.
63

Paulo Coelho

Zahir

To tak jakby... boskie wiato byo tam, w rodku walki, w rodku najgorszego koszmaru. Jest strach przed i po strzelaninie, ale nigdy w trakcie. Bo wtedy widzisz czowieka doprowadzonego do ostatecznoci, czowieka zdolnego do czynw najbardziej heroicznych i najbardziej plugawych. Idzie pod gradem kul, eby ratowa rannego towarzysza, a jednoczenie strzela do wszystkiego, co si rusza, do dzieci, kobiet, starcw, do kogokolwiek, kto znajdzie si na linii frontu. Ludzie, ktrzy dotd yli uczciwie w swoich spokojnych, prowincjonalnych miasteczkach, teraz pldruj muzea, niszcz dziea sztuki, ktre przetrway wieki, i kradn przedmioty do niczego im niepotrzebne. Fotografuj wasne okruciestwa i chepi si nimi, zamiast prbowa za wszelk cen je zatuszowa. Dawni oszuci i zdrajcy maj na wojnie tak silne poczucie braterstwa i wsplnoty, e nie s zdolni do zego uczynku. Tak wic wszystko dziaa dokadnie na opak. To szalony wiat. Czy to pomogo ci odpowiedzie na pytanie, ktre Hans zada Fritzowi w tokijskim barze? Tak. Odpowiedzi s sowa jezuity Teilharda de Chardin, ktry uwaa, e wiat otulony jest warstw mioci: Opanowalimy ju energi wiatru, soca, przypyww i odpyww morza. Ale dzie, w ktrym czowiek zapanuje nad energi mioci, bdzie tak doniosy jak dzie, w ktrym wykrzesa ogie. I trzeba byo jecha a na front, eby si tego dowiedzie? Nie wiem. Ale zobaczyam, e na wojnie, cho moe wyda ci si to paradoksalne, ludzie s szczliwi. wiat ma dla nich sens. Tak jak mwiam ci wczeniej, cakowita wadza nad yciem innych albo powicenie dla sprawy nadaj sens ich yciu. Potrafi kocha bezgranicznie, bo nie maj ju nic do stracenia. miertelnie ranny onierz nigdy nie prosi lekarzy: Bagam, ratujcie mnie!". Jego ostatnie sowa brzmi zazwyczaj: Powiedz mojemu synowi i mojej onie, e ich kocham". W chwili najwikszej rozpaczy, beznadziei mwi o mioci! Czyli twoim zdaniem czowiek odnajduje sens ycia tylko na wojnie? Cay czas jestemy na wojnie. Bez ustanku zmagamy si ze mierci, wiedzc, e ona i tak w kocu zwyciy. W konflikcie zbrojnym to jest bardziej oczywiste, ale w codziennym yciu dzieje si to samo. Nie moemy sobie pozwoli na luksus bycia cigle nieszczliwymi. Czego ode mnie oczekujesz? Co mam zrobi? Potrzebuj pomocy. Nie pomagasz mi mwic: Wycofaj si, z wymwienie", bo to mnie tylko bardziej rozbija, wpdza w jeszcze wikszy zamt.
64

Paulo Coelho

Zahir

Musimy znale jaki sposb, aby energia czystej, absolutnej mioci moga przepyn przez nasze ciaa i promieniowa na cay wiat. Jeden tylko czowiek mnie rozumie. Mj tumacz, ktry twierdzi, e objawia mu si ta energia, ale on wydaje si troch z innego wiata. Nie mwisz przypadkiem o boskiej mioci? Jeli kto potrafi kocha bezwarunkowo i bezgranicznie, jest to przejaw boskiej mioci. Kiedy przemawia przez niego boska mio, kocha bliniego. Jeli za bdzie kocha swojego bliniego, pokocha i siebie. A kiedy pokocha siebie, wszystko wrci na swoje miejsce. Wtedy uda si odmieni histori. Polityka, teorie, podboje ani wojny nigdy nie zmieni biegu historii. To tylko powtrki tego, co si wydarzao nieskoczenie wiele razy od zarania dziejw. Historia si odmieni, kiedy bdziemy umieli uy energii mioci tak, jak uywamy energii wiatru, mrz, atomu. Sdzisz, e we dwoje moemy zbawi wiat? Myl, e jest nas wicej. Pomoesz mi? Oczywicie, tylko powiedz, co mam robi. Ale ja wanie tego nie wiem! Sympatyczna pizzeria, w ktrej czsto bywaem od czasu pierwszego przyjazdu do Parya, staa si ju czci mojej historii. Ostatnio zorganizowaem tu bankiet z okazji przyznania mi przez francuskie Ministerstwo Kultury orderu Kawalera Literatury i Sztuki cho wiele osb sdzio, e tak uroczysto powinnimy witowa w jakim wytworniejszym lokalu. Jednak Roberto, waciciel pizzerii, by moim dobrym duchem. Za kadym razem kiedy do niego przychodziem, przydarzao mi si w yciu co dobrego. Moglibymy wymienia si uprzejmociami na temat mojej nowej ksiki albo twojego spektaklu, ktry wywoa we mnie mieszane uczucia... To nie by aden spektakl, tylko spotkanie, na ktrym opowiadalimy sobie historie i taczylimy, by pobudzi energi mioci poprawi mnie Michai. Mgbym mwi o czymkolwiek, aby poczu si swobodnie. Ale obaj wiemy, e nie po to tu przyszlimy. Jestemy tutaj z powodu twojej ony powiedzia Michai, przybierajc wyzywajcy wyraz twarzy, typowy dla ludzi w jego wieku. Nie mia w sobie nic z niemiaego modzieca, ktry pojawi si na moim wieczorze autorskim, ani z duchowego przywdcy zgromadzenia w ormiaskiej restauracji.
65

Paulo Coelho

Zahir

Mylisz si, z powodu mojej byej ony. Chc prosi o jedn tylko przysug, zaprowad mnie do niej. Musi mi powiedzie prosto w oczy, dlaczego odesza. Dopiero wtedy uwolni si od mojego Zahira. W przeciwnym razie bd myla o niej dzie i noc, bez koca rozpamitujc nasz wspln przeszo, eby odkry moment, w ktrym popeniem bd i nasze drogi zaczy si rozchodzi. Michai rozemia si. To wietny pomys, eby przypomnie sobie wszystko od pocztku. Tak wanie mona wszystko zmieni. Doskonale, wolabym jednak zachowa filozoficzne wywody na inn okazj. Zdaj sobie spraw, e kady mody czowiek wie, jak zmieni wiat. Ale i ty pewnego dnia bdziesz mia tyle lat co ja i odkryjesz, e nie tak atwo wiat zmieni. Nie ma sensu teraz tego roztrzsa. Czy zrobisz dla mnie to, o co prosz? Chciabym najpierw o co zapyta. Czy ona si z tob poegnaa? Nie. Powiedziaa, e odchodzi? Nie powiedziaa i dobrze o tym wiesz. I sdzisz, e Ester moga zostawi mczyzn, z ktrym przeya ponad dziesi lat, tak po prostu, bez sowa wyjanienia? To wanie mnie najbardziej drczy. Do czego zmierzasz? Nasz rozmow zakci Roberto, ktry podszed przyj zamwienie. Michai wybra pizz neapolitask, ja poprosiem, eby Roberto sam wybra co dla mnie. To nie by najlepszy moment na czytanie menu. Natomiast pilnie potrzebowaem butelki czerwonego wina. Roberto zapyta z jakiego regionu, ale odburknem co niewyranie. Zrozumia, e ma sam decydowa i zostawi nas samych. Wino pojawio si na naszym stole w cigu trzydziestu sekund. Napeniem kieliszki. Co ona teraz robi? Naprawd chcesz wiedzie? Dranio mnie to jego odpowiadanie pytaniem na pytanie. Tak, chc wiedzie. Tka kilimy. I uczy francuskiego. Tka kilimy! Moja ona (bya ona, moe by to wreszcie przyj do wiadomoci!), ktra miaa wszystko, czego tylko moga zapragn, ktra skoczya dziennikarstwo na uniwersytecie i wadaa czterema jzykami, jest zmuszona tka
66

Paulo Coelho

Zahir

i dawa lekcje francuskiego?! I po to jedynie, by przey? Musz si opanowa. Nie mog teraz zrani jego mskiej dumy, cho uwaam, e to wstyd, e nie potrafi zapewni Ester godziwego ycia. Prosz zrozumie, co ja przeywam ju od miesicy. W niczym nie zagraam waszemu zwizkowi, potrzebuj dwch godzin, eby z ni porozmawia. Czy choby godziny. Nie odpowiedziae na moje pytanie. Znasz przecie Ester. Czy zostawiaby mczyzn swojego ycia bez wyjanie i bez poegnania? Sdz, e nie. Skd wic myl, e ci rzucia? I po co te zapewnienia, e nie zagraasz naszemu zwizkowi? Zmieszaem si. Jednoczenie zawita mi jakby niky promyk nadziei, cho nie wiedziaem waciwie na co. Chcesz powiedzie, e... ...chc powiedzie, e ona ci nie rzucia. Ani mnie. Po prostu znikna. Na jaki czas, a moe na reszt ycia, ale obaj musimy to uszanowa. I nagle jakby wiato rozbyso w tej pizzerii, ktra zawsze bya dla mnie askawa. Chciaem ze wszystkich si uwierzy w to, co mwi ten chopak, a Zahir pulsowa teraz we wszystkim, co mnie otaczao. Czy wiesz, gdzie ona teraz przebywa? Wiem. Ale musz uszanowa jej milczenie, chocia te mi jej ogromnie brakuje. Caa ta sytuacja jest niejasna take dla mnie. Albo Ester czuje si speniona w zetkniciu z wszechogarniajc mioci, albo czeka, e ktry z nas przyjedzie do niej, albo poznaa innego mczyzn, albo wycofaa si ze wiata. Cokolwiek by to byo, jeli postanowisz do niej jecha, nie mog ci powstrzyma. Ale po drodze musisz zrozumie, e trzeba spotka si nie tylko z jej ciaem, ale take z jej dusz. Chciaem skaka z radoci, uciska go, a zaraz potem miaem ochot go udusi. Moje uczucia zmieniay si w zawrotnym tempie. Czy ty i Ester... Czy spalimy ze sob? To nie twoja sprawa. Znalazem w Ester przyjacik, ktrej od dawna szukaem. Pomoga mi rozpocz powierzon misj. To anio, otwieraa drzwi, drogi i cieki, ktre nam pozwol jeli taka bdzie wola Pani przywrci na ziemi energi mioci. Mielimy wspln misj do spenienia. A eby ciebie uspokoi, mam dziewczyn, to ta blondynka, ktra bya ze mn na
67

Paulo Coelho

Zahir

scenie. Nazywa si Lukrecja i jest Woszk. Naprawd? Przysigam na bosk energi mioci, e mwi prawd. Wycign z kieszeni strzpek ciemnego materiau. Widzisz to? W rzeczywistoci ten materia jest jasnozielony, ale wydaje si czarny, bo jest na nim zakrzepa krew. Jaki onierz w dalekim kraju poprosi Ester przed mierci, eby zdja z niego koszul, pocia j na kawaki i rozdaa tym, ktrzy potrafi zrozumie przesanie pynce z jego mierci. Te masz taki talizman? Ester nigdy mi o tym nie wspominaa. Kademu, kto powinien otrzyma to przesanie, wrcza troch onierskiej krwi. Jakie jest to przesanie? Jeli nic ci nie daa, chyba nie mog odpowiedzie, chocia Ester nie prosia mnie o zachowanie tajemnicy. Czy znasz jeszcze kogo, kto miaby kawaek tej tkaniny? Wszyscy, ktrzy wystpuj ze mn na scenie. Jestemy razem, bo Ester nas poczya. Musz teraz porusza si ostronie, nawiza z nim kontakt. Zasili jego konto w Banku Przysug. Nie sposzy go, nie okazywa niepokoju. Popyta o niego, o jego prac, o kraj, o ktrym mwi z tak dum. Dowiedzie si, czy mwi prawd, czy ma jakie ukryte zamiary. Upewni si, e wci ma kontakt z Ester, e nie straci jej z oczu. Nawet jeli pochodzi z bardzo dalekiego kraju, gdzie obowizywa inny system wartoci, wiedziaem, e Bank Przysug dziaa wszdzie, to instytucja bez granic. Z jednej strony pragnem wierzy we wszystko, co mwi. Z drugiej moje serce do ju wycierpiao, przez tysic i jedn noc bezsennoci, kiedy przewracajc si z boku na bok, czekaem na chrobot klucza w zamku i na Ester, ktra wejdzie i pooy si bez sowa obok mnie. Obiecywaem sobie, e jeli pewnego dnia tak si stanie, nie bd jej robi adnych wymwek, o nic nie zapytam, tylko pocauj j i powiem: pij dobrze, kochanie", i obudzimy si razem nastpnego dnia przytuleni do siebie, jak gdyby ten koszmar nigdy si nie zdarzy. Roberto przynis nam pizz. Mia chyba szsty zmys, bo pojawi si dokadnie wtedy, kiedy potrzebowaem chwili do namysu. Popatrzyem Michaiowi w oczy. Spokojnie, mwiem sobie, panuj nad
68

Paulo Coelho

Zahir

emocjami, bo dostaniesz zawau. Jednym haustem wychyliem kieliszek wina do dna. Ktem oka dostrzegem, e on zrobi to samo. Czym si denerwuje? Wierz ci powiedziaem. Mamy czas, pogadajmy. Teraz mnie poprosisz, ebym ci do niej zaprowadzi. Popsu mi szyki, musz zacz od pocztku. Tak, poprosz o to. Sprbuj ci przekona, eby to dla mnie zrobi. Ale nie spieszy mi si, mamy jeszcze ca pizz do zjedzenia. Chciabym, eby mi opowiedzia co o sobie. Zauwayem, e trzs mu si rce i z wyranym wysikiem stara si nad tym zapanowa. Mam pewn misj do spenienia. Do tej pory mi si to nie udao. Ale myl, e mam jeszcze sporo czasu. Moe mgbym ci jako pomc. Oczywicie, e moesz mi pomc. Kady moe mi pomc, musi tylko dba o to, eby energia mioci rozprzestrzeniaa si po wiecie. Mog zrobi nawet wicej. Nie chciaem posuwa si dalej, eby sobie nie pomyla, e chc si wkupi w jego aski. Ostronie, nigdy do ostronoci. Moe i mwi prawd, ale moe kamie, prbujc erowa na mojej rozpaczy... Znam tylko jedn energi mioci cignem. To, co czuj do kobiety, ktra odesza... a moe raczej oddalia si i czeka gdzie na mnie. Gdybym mg si z ni spotka, bybym szczliwy. A wiat byby lepszy, bo przynajmniej jedno serce byoby zadowolone. Spojrza na sufit, spojrza na st, a ja celowo nie przerywaem milczenia. Sysz gos powiedzia w kocu, unikajc mojego wzroku. Wielk zalet pisania o duchowoci jest to, e przycigam osoby, ktre maj jaki dar, czasem prawdziwy, czciej urojony. Niektrzy prbuj si mn posuy do wasnych celw, inni chc mnie sprawdzi. Na wasne oczy widziaem ju tyle niezwykych rzeczy, e nie wtpi w cuda, wierz, e wszystko jest moliwe, a czowiek powoli odkrywa to, co ju zapomnia swoj wewntrzn moc. Ale to nie bya odpowiednia chwila na tak rozmow. Interesowa mnie wycznie Zahir. Zahir znw musia nosi imi Ester. Michai, prosz posucha... Tak naprawd nie nazywam si Michai, tylko Oleg.
69

Paulo Coelho

Zahir

A wic Oleg... Michai to imi, ktre sam sobie wybraem, kiedy postanowiem odrodzi si dla ycia. Archanio Micha, wojownik z ognist wczni, otwierajcy drog, aby jak ich nazywae? wojownicy wiata mogli si spotka. To jest moja misja. Moja take. Nie wolaby porozmawia o Ester? Co? Znw kieruje rozmow na temat, ktry naprawd mnie interesuje? Nie czuj si dobrze wymamrota. Jego oczy bdziy po sali, mtne i nieobecne. Nie chc o tym mwi. Gos... Zachowywa si dziwnie, naprawd dziwnie. Do czego jeszcze si posunie, eby wywrze na mnie wraenie? Czy skoczy si na tym, e poprosi, jak wielu innych, bym napisa ksik o jego nadprzyrodzonych mocach? Kiedy mam przed sob jasny cel, jestem gotw na wszystko, aby go osign w kocu o tym wanie mwi w moich ksikach, a nie wolno sprzeniewierza si wasnym sowom. Mam teraz jeden cel: popatrze raz jeszcze w oczy Zahira. Michai dostarczy mi zupenie nowych informacji: nie byli kochankami, ona mnie wcale nie rzucia, a jej powrt to tylko kwestia czasu. Moliwa bya te opcja, e spotkanie w pizzerii jest jedn wielk fars. Chopak, ktry nie ma jak zarobi na ycie, eruje na cudzym nieszczciu. Kolejny kieliszek wypiem duszkiem. Michai zrobi to samo. Bd ostrony, podpowiada mi instynkt. Tak, chc porozmawia o Ester. Ale chciabym take dowiedzie si czego wicej o tobie. Nieprawda. Chcesz mnie oczarowa i sprawi, ebym zrobi to, co i tak od samego pocztku miaem zamiar zrobi. Ale zalepia ci rozpacz, podejrzewasz, e kami, prbujc wykorzysta sytuacj. Michai jakby czyta w moich mylach, a do tego mwi goniej, ni wypadao. Ludzie przy ssiednich stolikach rzucali w nasz stron ukradkowe spojrzenia. Chcesz na mnie zrobi wraenie, a nie wiesz, e twoje ksiki naznaczyy moje ycie, duo mnie nauczyy. Bl uczyni ci lepym, maostkowym, optanym tylko jedn myl, Zahirem. To nie twoja mio do niej sprawia, e przyjem zaproszenie na obiad. Wcale nie jestem pewien, czy ty j naprawd kochasz, moe tylko przemawia przez ciebie zraniona duma. Jestem tu z powodu... Mwi coraz goniej, zacz rozglda si na wszystkie strony, jakby traci
70

Paulo Coelho

Zahir

panowanie nad sob. ...wiata... Co si dzieje? Jestem tu z powodu jej mioci do ciebie! Dobrze si czujesz? Roberto zauway, e co jest nie tak. Podszed do naszego stolika, pooy rk na ramieniu Michaia i powiedzia swobodnie: C, widz, e moja pizza jest do niczego. Nie musicie paci, panowie, moecie ju i. Idealne rozwizanie. Po prostu wsta, wyj i unikn aosnego przedstawienia: ja i chopak, ktry udaje przypyw mocy magicznych tylko po to, by mnie oszoomi albo wprowadzi w zakopotanie cho sdziem, e chodzi o co wicej ni teatralny spektakl. Czy czujesz powiew wiatru? Od tego momentu byem pewien, e jednak nie udaje. Przeciwnie, musia dokonywa nadludzkiego wysiku, aby zapanowa nad sob. Wpad w jeszcze wiksz panik ni ja. wiata, widz wiata! Prosz mnie std wyprowadzi! Jego ciaem wstrzsay spazmatyczne drgawki. Nie dao si ju unikn skandalu. Gocie zaczli zrywa si z miejsc. W Kazach... Nie zdoa dokoczy. Przewrci st resztki pizzy, kieliszki i talerze wyldoway na ludziach przy ssiednim stoliku. Przez jego twarz przebiegy skurcze, cay dygota, a oczy wychodziy mu z orbit. Odrzuci gow w ty i usyszaem chrzst koci. Podbieg do nas jaki czowiek. Roberto podtrzyma Michaia, chronic go przed upadkiem, a nieznajomy chwyci z podogi yeczk i wetkn mu do ust. Wszystko to trwao nie duej ni kilka sekund, ale mnie wydawao si wiecznoci. Wyobraziem sobie brukowce opisujce znanego pisarza pomimo niechci caej krytyki, kandydata do wanej nagrody literackiej ktry urzdzi w pizzerii seans spirytystyczny, eby cign powszechn uwag na swoj now ksik. Paranoja. Nastpnie ujawniono by, e medium to mczyzna, ktry uciek z moj on, i cay ten cyrk zaczby si od pocztku, a ja nie miaem w sobie do si, by przey to po raz kolejny. Rzecz jasna w pizzerii siedzieli jacy moi znajomi, ale czy ktry z nich by
71

Paulo Coelho

Zahir

naprawd moim przyjacielem? Czy zechc zachowa dyskrecj? Michai przesta si trz. Roberto przytrzymywa go na krzele, a nieznajomy zmierzy mu cinienie, zajrza pod powieki i spojrza na mnie. To na pewno nie pierwszy atak. Jak dugo si znacie? Czsto tu przychodzi powiedzia Roberto, widzc, e nie jestem w stanie wykrztusi z siebie sowa. Ale pierwszy raz mu si to tutaj zdarzyo, chocia miaem ju tu u siebie takie sytuacje. Zauwayem. Pan nie straci zimnej krwi. Pi do mnie, musiaem by okropnie blady. Nieznajomy wrci do swojego stolika, a Roberto prbowa jako rozadowa atmosfer: To lekarz pewnej znanej aktorki. Ale pan chyba bardziej potrzebuje pomocy ni paski go. Michai albo Oleg, czy jak tam si zwao to indywiduum siedzce naprzeciwko mnie, powoli odzyskiwa przytomno. Rozejrza si wok i umiechn z zakopotaniem. Przepraszam szepn. Staraem nad tym zapanowa. Usiowaem zrobi dobr min do zej gry. Roberto znowu mnie poratowa: Prosz si nie martwi. Naszego pisarza sta na to, eby zapaci za potuczone talerze. I zaraz potem zwrci si do mnie. To po prostu atak epilepsji, nic strasznego. Wyszlimy z restauracji. Michai od razu zatrzyma takswk. Przecie nie zdylimy porozmawia! Dokd jedziesz? Jestem wykoczony. Wiesz, gdzie mnie szuka. Istniej dwa wiaty: wymarzony i rzeczywisty. W wiecie moich marze Michai mwi prawd, to wszystko byo po prostu trudnym momentem w moim yciu, kryzysem, jaki moe przydarzy si w kadym zwizku. Ester czekaa na mnie cierpliwie, z nadziej e zrozumiem, co byo nie tak midzy nami, pojad po ni, poprosz o przebaczenie i znw bdziemy razem. W wiecie marze Michai i ja gadalimy jak starzy przyjaciele, wychodzilimy z pizzerii, apalimy takswk i ju po chwili dzwonilimy do drzwi, gdzie moja bya ona (a moe jednak ona? teraz wtpliwo si odwrcia) tkaa rano kilimy, a po poudniu udzielaa lekcji francuskiego. Noc spaa sama, tak jak ja, czekajc na dzwonek do drzwi i na ma, ktry przyszedby z bukietem kwiatw i zabra j na filiank gorcej czekolady do hotelu przy Polach Elizejskich.
72

Paulo Coelho

Zahir

W wiecie rzeczywistym kade spotkanie z Michaiem byo pene napicia z powodu wypadku w pizzerii. Wszystko, co mwi, byo jedynie wytworem jego chorej wyobrani i tak jak ja, on rwnie nie mia bladego pojcia, gdzie teraz jest Ester. W wiecie rzeczywistym o godzinie 11.45 staem na peronie Dworca Wschodniego, czekajc na pocig ze Strasburga, eby powita wielkiego amerykaskiego aktora i reysera zapalonego do ekranizacji jednej z moich ksiek. Do tej pory na kad propozycj przeniesienia na ekran ktrej z moich powieci miaem jedn odpowied: Nie jestem zainteresowany". Wierz, e czowiek, czytajc ksik, tworzy w gowie swj wasny film, postaciom nadaje twarze, buduje scenariusze, syszy dwiki, czuje zapachy. Ja zawsze po obejrzeniu filmu nakrconego na podstawie ulubionej ksiki wychodz z kina rozczarowany, oszukany i upieram si, e ksika bya lepsza. Jednak tym razem moja agentka nalegaa. Twierdzia, e ten aktor i producent naley do naszej druyny" i chce zrobi co zupenie innego, ni kiedykolwiek nam proponowano. Spotkanie zostao ustalone przed dwoma miesicami. Mielimy pj dzisiaj na kolacj, omwi wszystkie szczegy, zobaczy, czy rzeczywicie znajdziemy wsplny jzyk. Ale w cigu ostatnich dwch tygodni mj kalendarz wywrci si do gry nogami. Dzi jest czwartek, musz i do ormiaskiej restauracji i nawiza kontakt z modym epileptykiem, ktry rzekomo syszy gosy, a jest jedyn osob znajc miejsce pobytu mojego Zahira. Odebraem to jako znak, eby nie sprzedawa praw autorskich, i prbowaem telefonicznie odwoa spotkanie z aktorem. On jednak nalega, twierdzi, e moemy zrezygnowa z kolacji i pj nastpnego dnia na obiad. Kt by si martwi perspektyw samotnej nocy w Paryu?", powiedzia, czym mnie rozbroi. W moim wymarzonym wiecie Ester wci bya moj towarzyszk ycia, a jej mio dodawaa mi si, eby i dalej i odkrywa wasne granice. W wiecie rzeczywistym bya tylko obsesj, ktra wysysaa ze mnie energi, zajmowaa ca przestrze, tak e jedynie olbrzymim wysikiem woli zmuszaem si, by pracowa, spotyka si z producentami, udziela wywiadw. Jak to moliwe, e po dwch latach cigle nie mogem o niej zapomnie? Miaem do zadrczania si, roztrzsania wszystkich ewentualnoci, szukania ucieczki w pisaniu ksiek, uprawiania jogi, pracy spoecznej, wizyt u przyjaci,
73

Paulo Coelho

Zahir

flirtw, chodzenia na kolacje, do kina (rzecz jasna wykluczone adaptacje literatury, tylko filmy wedug oryginalnych scenariuszy), do teatru, do opery, na mecze pikarskie. Mimo to Zahir wci by gr i tkwi we mnie jak zadra, zmusza do powtarzania w kko: Dabym wszystko, eby ona bya tu ze mn". Zerknem na zegar w hali dworca miaem jeszcze pitnacie minut. W wiecie marze Michai by moim sprzymierzecem. W wiecie rzeczywistym nie miaem na to adnego dowodu, tylko ogromne pragnienie, eby to, co mwi, okazao si prawd. On za rwnie dobrze mg by ukrytym wrogiem. Wracay wci te same pytania. Dlaczego nic mi nie powiedziaa? Czy chodzio jej o to pytanie Hansa? Czy postanowia zbawi wiat, tak jak napomkna w naszej rozmowie o mioci i wojnie, a teraz przygotowywaa" mnie do tej misji? Wpatrywaem si w tory kolejowe. Ester i ja podamy naprzd rwnolegle, lecz nasze drogi nigdy ju si nie spotykaj. Dwa przeznaczenia, ktre... Szyny. Jaka jest odlego midzy nimi? eby odpdzi od siebie Zahira, zapytaem o to kolejarza, ktry sta na peronie. Sto czterdzieci trzy i p centymetra albo cztery stopy i osiem i p cala wyrecytowa bez zajknienia. Sprawia wraenie czowieka zadowolonego z ycia, dumnego ze swojej pracy i w aden sposb nie pasowa do idee fixe Ester, e wszyscy ukrywamy w sercu ogromny smutek. Co za absurdalna liczba! Sto czterdzieci trzy i p centymetra albo cztery stopy i osiem i p cala? Bzdury. Sto pidziesit centymetrw, to rozumiem, to byoby logiczne. Albo pi stp. Jaka okrga liczba, prosta do zapamitania dla mechanikw, konstruktorw pocigw i pracownikw kolei. Dlaczego tyle? mczyem biedaka. Bo koa wagonw rozstawione s w takiej odlegoci od siebie. Ale koa s w takiej odlegoci od siebie, bo dystans midzy szynami jest wanie taki a nie inny, nie sdzi pan? Czy uwaa pan, e musz wiedzie wszystko na temat pocigw tylko dlatego, e pracuj na dworcu? Tak jest, i ju. Nie by ju tym samym szczliwym czowiekiem, zadowolonym ze swojego zajcia. Umia odpowiedzie na jedno pytanie, ale nic poza tym. Przeprosiem go
74

Paulo Coelho

Zahir

i przez reszt czasu wpatrywaem si w szyny, czujc, e one chc mi co powiedzie. Moe to dziwne, lecz tory kolejowe zdaway si opowiada o moim maestwie i o wszystkich maestwach. Aktor przyjecha i okaza si sympatyczniejszy, ni si spodziewaem. Odstawiem go do mojego ulubionego hotelu i wrciem do domu. Ku mojemu zaskoczeniu czekaa tam na mnie Marie, bo zdjcia do filmu zostay przeoone o tydzie z powodu zej pogody. Dzi czwartek. Idziesz na spotkanie w ormiaskiej restauracji? Czyby chciaa i tam ze mn? Tak. Id z tob. A moe wolaby i sam? Chyba tak. Mimo to pjd. Nie urodzi si jeszcze czowiek, ktry by mi dyktowa, co mam robi. Czy wiesz, dlaczego szyny kolejowe le w odlegoci stu czterdziestu trzech i p centymetra od siebie? Nie mam pojcia, ale mog poszuka w Internecie. Czy to wane? Bardzo. Zostawmy na chwil szyny. Rozmawiaam wanie z przyjacimi. Uwielbiaj twoje ksiki. Mwi, e kto, kto napisa Czas rozdzierania, czas zszywania oraz histori o pasterzu i pielgrzymce do Santiago, musi by mdrcem, ktry zna odpowied na kade pytanie. Sama wietnie wiesz, e tak wcale nie jest. Jak w takim razie udaje ci si przekaza czytelnikom prawdy, ktrych nie znasz? Bo one s we mnie. Wszystko, o czym pisz, stanowi jak cz mojej duszy, to lekcje, ktre dostaem od ycia i prbuj zastosowa do siebie. Sam jestem czytelnikiem swoich ksiek. Odkrywaj przede mn co, o czym wiedziaem, ale czego nie byem do koca wiadomy. A czytelnicy? Myl, e z nimi dzieje si podobnie. Ksika zreszt mona to samo powiedzie o filmie, o muzyce, ogrodzie, widoku ze szczytu gry co nam objawia. Objawia znaczy odsoni. cign zason z czego, co ju istnieje, to troch co innego ni uczy, jak lepiej y. W tej chwili, jak sama wiesz, cierpi
75

Paulo Coelho

Zahir

z mioci. Moe to by zstpieniem do piekie, ale moe by te objawieniem. Dopiero po napisaniu Czasu rozdzierania, czasu zszywania uwiadomiem sobie, e potrafi kocha. Dotaro to do mnie z ca jasnoci, kiedy wystukiwaem na klawiaturze komputera sowa tej powieci. A duchowo, obecna niemal na wszystkich stronach twoich ksiek? Zaczyna mi si podoba pomys, eby posza ze mn do ormiaskiej restauracji. Tam odkryjesz, a raczej uwiadomisz sobie trzy wane sprawy. Po pierwsze: w chwili, kiedy czowiek postanowi zmierzy si z problemem, odkrywa, e ma na to o wiele wicej siy, ni przypuszcza. Po drugie: energia i mdro pochodz z tego samego nieznanego rda, ktre zazwyczaj nazywamy Bogiem. Przez cae ycie, odkd wszedem na drog, ktr uwaam za wasn, prbuj oddawa cze tej energii, podcza si do niej kadego dnia, kierowa si znakami, uczy si robic co, a nie tylko mylc, e robi. Po trzecie: nikt nie jest samotny w swoich troskach. Zawsze istnieje kto, kto martwi si, cieszy albo tak samo cierpi jak ty. To dodaje ci si, eby stawi czoo wyzwaniom. Czy to dotyczy take cierpienia z mioci? To dotyczy wszystkiego. Jeli przyszo cierpienie, lepiej je przyj, bo nie zlikwidujesz go, udajc, e go nie ma. Jeli przysza rado, lepiej j przyj, ni ba si, e pewnego dnia si skoczy. S ludzie, ktrzy speniaj si tylko dziki powiceniu i wyrzeczeniom. S tacy, ktrzy czuj si czci ludzkoci tylko wtedy, kiedy myl, e s szczliwi. Ale dlaczego waciwie o tym mwimy? Bo jestem zakochana i boj si cierpienia, ktre moe mnie czeka. Nie bj si. Jedyny sposb na uniknicie tego cierpienia to nie kocha w ogle. Wiem, e Ester tu jest. Ze spotkania z Michaiem opowiedziae tylko o jego ataku epilepsji. To dla mnie zy znak, cho moe dobry znak dla ciebie. Dla mnie to te moe by zy znak. Wiesz, o co chciaabym ci zapyta? Czy kochasz mnie tak mocno, jak ja kocham ciebie? Ale nie mam odwagi spyta. Dlaczego wci wchodz w nieudane zwizki z mczyznami? Jest mi bardzo le, kiedy yj sama. Poniewa chc zawsze by z kim zwizana, cay czas musz by fantastyczna, inteligentna, wraliwa, wyjtkowa. Wysiek uwodzenia zmusza mnie do dawania z siebie tego, co we mnie najlepsze, i to w jaki sposb mnie wzbogaca. Ale nie mam pewnoci, czy to dobra droga.
76

Paulo Coelho

Zahir

Chcesz wiedzie, czy jestem w stanie wci kocha kobiet, ktra mnie porzucia bez sowa wyjanienia? Czytaam twoj ksik. Wiem, e jeste w stanie. Chcesz zapyta, czy pomimo mojej mioci do Ester jestem w stanie kocha ciebie? Nie omieliabym si zada takiego pytania, bo odpowied moe mnie zrani. Chcesz wiedzie, czy serce mczyzny albo kobiety moe kocha wicej ni jedn osob naraz? To pytanie nie jest ju tak bezporednie, wic chciaabym, eby odpowiedzia. Myl, e to moliwe. Chyba e jedna z tych osb staje si... ...Zahirem? Ale bd o ciebie walczy, bo warto. Mczyzna, ktry potrafi tak kocha kobiet, jak ty kochae... lub kochasz Ester, zasuguje na mj szacunek i starania. Aby udowodni ci, e pragn by z tob i e wiele dla mnie znaczysz, zrobi, o co mnie poprosie, cho to zadanie absurdalne. Dowiem si, dlaczego tory kolejowe maj szeroko czterech stp i omiu i p cala. Byo dokadnie tak, jak przewidzia waciciel ormiaskiej restauracji. Tydzie pniej ju nie tylko sala w gbi, ale caa restauracja bya zatoczona. Marie przypatrywaa si zebranym z zaciekawieniem i od czasu do czasu rzucaa jakie uwagi. Dlaczego przychodz tu z dziemi? Moe nie maj z kim ich zostawi? Rwno o dziewitej sze osb dwoje muzykw w orientalnych strojach i czworo modych ludzi w biaych sukniach weszo na scen. Kelnerzy przestali obsugiwa goci i wszyscy zamilkli. W mongolskiej przypowieci o stworzeniu wiata ania spotyka dzikiego psa zacz Michai nieswoim gosem. To dwa stworzenia o zupenie odmiennych naturach: w przyrodzie dziki pies zabija ani, eby j zje. W mongolskiej przypowieci oboje rozumiej, e potrzebuj si nawzajem i musz poczy siy, eby przetrwa we wrogim wiecie. Dlatego najpierw powinni nauczy si kocha. A eby kocha, musz przesta by sob, bo inaczej nie da si y we dwoje. Z biegiem czasu dziki pies uznaje, e jego instynkt, dotd skupiony na walce o przetrwanie, suy jednak wyszemu
77

Paulo Coelho

Zahir

celowi: sprzymierzy si z drug istot, by stworzy wiat na nowo. Zrobi pauz. Kiedy taczymy, kiedy wirujemy wok wasnej osi, porusza nami ta sama energia, ktra wznosi si do Naszej Pani i wraca do nas z ca si, tak samo jak woda, ktra wyparowuje z rzek, zmienia si w chmur i wraca na ziemi w postaci deszczu. Opowiem warn dzisiaj o acuchu mioci. Raz pewien wieniak zapuka do bramy klasztornej i poda furtianowi, ktry mu otworzy, ki soczystych winogron. Drogi bracie furtianie, oto najdorodniejsze owoce z mojej winnicy. Przynosz ci je w prezencie. Dzikuj! Zaraz zanios je opatowi, na pewno ucieszy si z tak wspaniaego daru. Nie rb tego, przyniosem je specjalnie dla ciebie. Dla mnie? Ale ja nie zasuguj na tak pikny podarunek. Zawsze kiedy stukaem do drzwi, ty mi otwierae. Kiedy potrzebowaem pomocy, bo susza zniszczya moje plony, codziennie dawae mi kromk chleba i szklank wina. Chciabym, eby ta ki winogron daa ci troch mioci soca, orzewiajcego deszczu i boskiego cudu stworzenia. Brat furtian przyj wic ki winogron i cay ranek j podziwia. Bya naprawd pikna. Dlatego mimo wszystko postanowi odda j opatowi, ktry zawsze suy mu dobr rad. Opat bardzo ucieszy si z winogron, ale przypomnia sobie, e w zakonie jest pewien ciko chory brat, i pomyla: Dam mu je, moe go troch podnios na duchu". Ale winogrona niedugo pozostay w celi chorego. Kucharz opiekuje si mn, podtyka mi najsmakowitsze kski. Jestem pewien, e ta ki go uraduje" pomyla chory zakonnik i kiedy kucharz pojawi si z obiadem, wrczy mu winogrona. To dla ciebie. Kadego dnia masz do czynienia z darami natury, na pewno docenisz to boskie dzieo. Kucharz zachwyci si doskonaoci kici i zapragn, eby dostrzeg j take jego pomocnik. Ten z kolei uzna, e tak pikne owoce s godne, by zanie je w darze zakrystianowi strzegcemu Najwitszego Sakramentu. Wiele osb w zakonie uwaao go za witego. Zakrystian da winogrona w prezencie najmodszemu z nowicjuszy, eby i on
78

Paulo Coelho

Zahir

mg

przekona

si,

jak

boska

doskonao

objawia

si

we

wszystkich

najdrobniejszych dzieach stworzenia. Kiedy nowicjusz otrzyma owoce, jego serce przepenia wdziczno dla Boga, bo nigdy nie widzia tak cudownej kici. Przypomnia sobie wtedy, jak przyby po raz pierwszy do klasztoru, i pomyla o osobie, ktra otworzya mu wwczas drzwi. Ten prosty gest sprawi, e jest teraz tutaj, w tym zgromadzeniu, wrd osb, ktre umiej doceni cuda. I nim jeszcze zapad zmierzch, zanis ki winogron bratu furtianowi. Spdzasz tu cae dnie samotnie, te winogrona na pewno sprawi ci rado. Smacznego. I wtedy brat furtian zrozumia, e owoce rzeczywicie s przeznaczone dla niego. Zjad je, rozkoszujc si kadym gronem z osobna i uszczliwiony uda si na spoczynek. Tak zamkno si koo radoci i szczcia, ktre otacza zawsze tego, kto obcuje z energi mioci. Alma uderzya w ozdobny talerz. Jak w kady czwartek suchamy opowieci o mioci i opowiadamy historie o niekochaniu. Zobaczmy, co jest na powierzchni, potem krok po kroku zrozumiemy to, co kryje si pod spodem: nasze obyczaje i wartoci. A kiedy przebijemy si i przez t warstw, uda nam si odnale siebie samych. Kto zaczyna? Podnioso si wiele rk i ku zdumieniu Marie, moja te. Szeptano, ludzie wiercili si na krzesach. Michai wskaza na wysok, adn kobiet o niebieskich oczach. W zeszym tygodniu pojechaam odwiedzi przyjaciela, ktry mieszka sam w grach, blisko kad chwil. Mojemu mowi od pocztku nie podoba si pomys tego wyjazdu. Zna mojego przyjaciela i wiedzia, e jego ulubione rozrywki to polowanie na dzikie ptactwo i uwodzenie kobiet. Ale ja chciaam porozmawia wanie z nim, uwaaam, e tylko on moe mi pomc. M radzi, bym posza do psychoterapeuty, pojechaa gdzie wypocz. Pokcilimy si i mimo jego protestw zdecydowaam si na wyjazd. Przyjaciel odebra mnie z lotniska, dugo rozmawialimy, potem zjedlimy kolacj, wypilimy kieliszek wybornego wina, pogadalimy jeszcze troch i poszam spa. Nazajutrz rano wybralimy si w gry, a potem odwiz mnie na lotnisko. Gdy tylko wrciam do domu, rozpoczo si przesuchanie. By sam? Tak. Nie
79

granicy

z Hiszpani. Ten

czowiek

ceni

rozkosze

ycia

i wielokrotnie mi powtarza, e prawdziwa mdro polega na tym, by cieszy si

Paulo Coelho

Zahir

ma adnej kobiety? Nie. Pilicie co? Pilimy. Dlaczego nie chcesz o tym ze mn rozmawia? Przecie rozmawiam! Bylicie sami w domu w grach, w romantycznej scenerii, prawda? Tak. I mimo to nic midzy wami nie zaszo? Nic. Sdzisz, e w to uwierz? A dlaczego miaby nie wierzy? Dlatego e to jest wbrew ludzkiej naturze mczyzna i kobieta, ktrzy s sam na sam, pij wino i opowiadaj sobie najskrytsze sekrety, musz wyldowa w ku! Zgadzam si z mem. To rzeczywicie wbrew temu, co nam wpojono. On nigdy mi nie uwierzy, cho to szczera prawda. Od tej pory nasze ycie zamienio si w istne pieko. Wiem, e w kocu to minie, ale te mczarnie niczemu nie su. Cierpimy, bo nam wmwiono, e kiedy mczyzna i kobieta podobaj si sobie, to przy sprzyjajcych okolicznociach zawsze kocz w ku. Oklaski. Ludzie zapalaj papierosy, sycha brzk kieliszkw. Co tu si waciwie dzieje? szepcze mi do ucha Marie. Maeska terapia grupowa? Na tym polega to spotkanie". Nikt tu nie mwi, co jest dobre, a co ze, nikt nikogo nie ocenia, po prostu ludzie opowiadaj, co im ley na sercu. Ale dlaczego tak publicznie, kiedy inni pal papierosy i popijaj wino? Moe tak jest im atwiej. A jeli tak jest atwiej, po co to zmienia? atwiej? Wobec obcych ludzi, ktrzy jutro mog wszystko powtrzy jej mowi? Kto inny zabra ju glos, wic nie zdyem Marie wytumaczy, e to nie ma najmniejszego znaczenia, bo wszyscy zebrali si tutaj, by mwi o niekochaniu, ktre podszywa si pod mio. Jestem mem tej kobiety odezwa si mczyzna, ktry musia by co najmniej dwadziecia lat starszy od tej adnej blondynki. Wszystko, co powiedziaa przed chwil, jest prawd. Ale jest co, o czym ona nie wie, bo nie miaem odwagi jej tego wyzna. Zrobi to teraz. Kiedy wyjechaa w gry, przez ca noc nie mogem zasn. Zaczem wyobraa sobie w najdrobniejszych szczegach, co si tam moe dzia. Przyjeda, kominek ju rozpalony, ona zdejmuje paszcz, potem sweter. Pod cienkim podkoszulkiem nie ma nawet stanika. Wyranie rysuje si ksztat jej piersi. Ona udaje, e nie dostrzega jego spojrzenia. Idzie do kuchni po drug butelk szampana. Ma na sobie bardzo obcise dinsy, wie doskonale, e on poera j wzrokiem. Wraca, mwi o sprawach naprawd intymnych i staj si sobie bliscy.
80

Paulo Coelho

Zahir

Temat, ktry j tam przywid, ju obgadali. Dzwoni komrka to ja, chc si dowiedzie, czy wszystko w porzdku. Ona podchodzi do niego, przykada mu do ucha telefon i suchaj mnie oboje, a mwi bardzo taktownie, bo wiem, e za pno na jakiekolwiek naciski. Udaj wic, e wcale si nie martwi, i radz, eby nacieszya si grami, bo nastpnego dnia wraca ju do Parya, bdzie musiaa zaj si domem, zakupami i dziemi. Rozczam si, wiedzc, e on sucha naszej rozmowy. I cho wczeniej siedzieli na osobnych fotelach, teraz siedz bardzo blisko siebie. W tym momencie przestaem ju myle o tym, co si dzieje w grach. Wstaem, zajrzaem do dziecinnego pokoju, podszedem do okna, spojrzaem na dachy Parya i wiecie, co poczuem? Podniecenie. Szalone podniecenie. Myl o tym, e moja ona moe wanie w tej chwili cauje si z innym mczyzn, a potem si z nim kocha, bya dla mnie podniecajca. Czuem si paskudnie. Jak mogo podnieci mnie co takiego?! Nastpnego dnia rozmawiaem o tym z dwoma przyjacimi. Oczywicie nie przyznaem si, e chodzi o mnie, tylko zapytaem, czy kiedykolwiek czuli podniecenie, kiedy na przyjciu jaki obcy mczyzna zaglda ich onom za dekolt. Obaj wymigali si od odpowiedzi. To tabu! Ale obaj przyznali, e dobrze jest wiedzie, e ich ony poda jaki inny mczyzna, i na tym rozmowa stana. Czy to skryte fantazje erotyczne wszystkich mczyzn? Nie wiem. Przeszlimy w domu pieko, bo sam nie rozumiem, co si waciwie ze mn dziao. A poniewa nie rozumiem, j wini za to, e wywoaa we mnie co, co zachwiao moim wiatem. Tym razem zapalio si duo papierosw, ale nie byo oklaskw. Tak jakby ten temat nawet tutaj by tabu. Trzymajc podniesion rk, zastanawiaem si, czy zgadzam si z tym panem. Co prawda, wyobraaem sobie podobne sceny z Ester i onierzami na froncie, ale nie miaem odwagi przyzna si do tego nawet przed samym sob. Michai spojrza w moj stron i skin gow. Sam nie wiem, kiedy wstaem, popatrzyem na publiczno, ktra nie ochona jeszcze po wyznaniach mczyzny podniecajcego si na myl o tym, e jego on posiad inny. Nikt wic nie zwraca na mnie uwagi i to mi pomogo zacz. Z gry przepraszam za to, e nie bd tak bezporedni jak moi przedmwcy, ale te chciabym co powiedzie. Byem dzisiaj na dworcu i odkryem, e szyny kolejowe s umieszczone w odlegoci stu czterdziestu trzech i p
81

Paulo Coelho

Zahir

centymetra, czy te czterech stp i omiu i p cala od siebie. Skd tak dziwny wymiar? Poprosiem moj dziewczyn, aby znalaza odpowied na to pytanie, i oto rezultat jej poszukiwa. Kiedy budowano pierwsze wagony kolejowe, uywano tych samych narzdzi co do wyrobu powozw konnych. A dlaczego midzy koami powozw bya taka, a nie inna odlego? Bo antyczne drogi miay tak szeroko i powozy byy do nich dostosowane. Kto zadecydowa o takiej szerokoci drg? I tu cofamy si do naprawd odlegej przeszoci. Ot ustanowili to staroytni Rzymianie, pierwsi wielcy budowniczy drg. Z jakiego powodu? Wojenne rydwany Rzymian byy zaprzone w dwa konie kiedy ustawio si obok siebie konie hodowanej wwczas rasy, zajmoway dokadnie sto czterdzieci trzy i p centymetra. W ten oto sposb rozstaw torw, po ktrych mkn dzi nasze superszybkie pocigi, zosta ustalony przez staroytnych Rzymian. Kiedy emigranci z Europy budowali w Ameryce kolej, posuyli si tym samym wzorcem. Co wicej, promy kosmiczne zostay skrojone na t sam miar. Wprawdzie amerykascy inynierowie uwaali, e baki z paliwem powinny by szersze, lecz byy produkowane w stanie Utah i transportowane kolej do Centrum Lotw Kosmicznych na Florydzie, nie mogy wic by szersze ni tunele nad torami. Wniosek: wszyscy musieli dostosowa si do tego, co Rzymianie uznali za miar idealn. Ale jaki to ma zwizek z maestwem? zapytacie. Wziem gboki oddech. Niektrzy wydawali si zupenie znudzeni torami kolejowymi i zaczli co szepta midzy sob. Inni suchali mnie z uwag wrd nich byli Marie i Michai. Ot ma to wiele wsplnego z maestwem i z obiema opowieciami, ktrych wysuchalimy wczeniej. W jakim momencie pojawi si kto, kto zdecydowa: W chwili zawarcia maestwa wiecie si na reszt ycia. Odtd bdziecie szli obok siebie, jak dwie szyny kolejowe, wedug dokadnego wzorca. Nie bdziecie mogli nic zmieni, ani si od siebie oddali, ani przybliy. Reguy mwi jasno: bdcie rozsdni, mylcie o dzieciach, o przyszoci, musicie by jak dwie szyny, ktre zachowuj midzy sob tak sam odlego na stacji pocztkowej, w poowie drogi i na stacji kocowej. Nie pozwalajcie, by wasza mio si zmieniaa, eby rosa na pocztku albo malaa w rodku to zbyt ryzykowne. Tak wic, po euforii pierwszych paru lat macie utrzyma t sam odlego, t sam
82

Paulo Coelho

Zahir

trwao, t sam funkcjonalno. Jestecie tu po to, aby pocig przeduania gatunku jecha ku przyszoci. Wasze dzieci bd szczliwe, pod warunkiem e bdziecie pozostawa w odlegoci stu czterdziestu trzech i p centymetra od siebie. A jeli nie jestecie zadowoleni z tego niezmiennego trwania, mylcie o potomstwie, ktre wydalicie na ten wiat. Pamitajcie o ssiadach. Pokacie im, e jestecie szczliwi, e w niedziel rozpalacie grilla, wieczorami ogldacie telewizj, wspieracie lokaln spoeczno. Niech wszyscy widz, w jak doskonaej harmonii yjecie. Nie rozgldajcie si na boki, bo a nu napotkacie czyj wzrok, a to ju stwarza pokus i moe doprowadzi do kryzysu maestwa, rozwodu, depresji. Umiechajcie si do zdj. Poustawiajcie rodzinne fotografie w salonie tak, aby wszyscy je widzieli. Odchudzajcie si, uprawiajcie sport przede wszystkim uprawiajcie sport, bycie mogli pozosta sklejeni ze sob przez reszt ycia. Kiedy sport ju nie pomaga, zafundujcie sobie operacj plastyczn. I nigdy nie zapominajcie o reguach, ktre zostay ustalone i ktrych trzeba bezwzgldnie przestrzega. Kto je ustanowi? To nie ma znaczenia, nie zadawajcie takich pyta, reguy i tak bd obowizywa zawsze, czy si wam to podoba, czy nie. Usiadem. Kilka entuzjastycznych oklaskw, troch obojtnoci i moje obawy, czy aby nie przeholowaem. Marie patrzya na mnie z mieszanin podziwu i zaskoczenia. Kobieta na scenie uderzya w metalowy talerz. Teraz bd taczy na cze mioci, na cze Pani" szepnem do ucha Marie. Wychodz na papierosa. Moesz przecie zapali tutaj. Musz chwil poby sam. Chocia nadesza ju wiosna, na dworze wci byo bardzo zimno. Potrzebowaem jednak wieego powietrza. Po co ja to wszystko powiedziaem? Moje maestwo z Ester nigdy tak nie wygldao. Wcale nie bylimy jak dwie szyny kolejowe, zawsze biegnce rwnolegle do siebie, beznamitnie poprawne, w doskonaej harmonii. Mielimy wzloty i upadki, wiele razy jedno albo drugie grozio odejciem, ale mimo to bylimy wci razem. A do tego momentu przed dwoma laty. Albo do chwili, w ktrej Ester zacza si zastanawia, dlaczego nie jest szczliwa. Nikt nie powinien si zastanawia nad tym, dlaczego nie jest szczliwy. W tym
83

Paulo Coelho

Zahir

pytaniu drzemie podstpny wirus, ktry wszystko niszczy. Jeli sobie zadamy to pytanie, zaraz bdziemy chcieli wiedzie, co nas uszczliwia. A jeli okae si, e w naszym obecnym yciu tego brak, to albo natychmiast je zmienimy, albo poczujemy si jeszcze bardziej nieszczliwi. Moja aktualna sytuacja bya taka: mam kochank, kobiet pikn i z charakterem, w pracy mi idzie, z czasem wszystko si jako uoy. Lepiej da sobie spokj, pogodzi si z tym, co mam, nie naladowa Ester, nie zwraca uwagi na cudze spojrzenia i tak jak proponowaa Marie, uoy sobie z ni ycie. Nie, nie mog tak myle. Jeli zaczn si zachowywa tak, jak tego ode mnie oczekuj inni, stan si ich niewolnikiem. Musz narzuci sobie niesychan dyscyplin, by tego unikn, bo czowiek zawsze chce zrobi komu przyjemno a zwaszcza sobie samemu. Ale gdybym tak postpi, stracibym nie tylko Ester, ale take Marie, prac, przyszo, szacunek do samego siebie i do wszystkiego, co kiedykolwiek napisaem i powiedziaem. Kiedy wrciem do restauracji, ludzie zbierali si do wyjcia. Michai stan przede mn ju w normalnym ubraniu. To, co si stao w pizzerii... Nie przejmuj si odparem. Przejdmy si nad Sekwan. Marie zachowaa si bardzo taktownie. Powiedziaa, e chce ju wraca do domu, bo musi wczenie pooy si spa. Poprosiem, eby podwioza nas takswk do mostu przy wiey Eiffla; stamtd mogem wrci piechot. W pierwszym odruchu chciaem zapyta Michaia, gdzie mieszka, ale w por ugryzem si w jzyk. Mgby sobie pomyle, e chc go podej, sprawdzi czy Ester si u niego nie ukrywa. Po drodze Marie wypytywaa go, jaki jest sens tych spotka", a on powtarza wci to samo, e to sposb na odzyskanie mioci. Podobaa mi si twoja metafora o torach kolejowych powiedzia. Tak wanie zagubilimy mio. Kiedy ustalono dokadne reguy, wedug ktrych ma si ona przejawia. A kiedy to si stao? spytaa Marie. Nie wiem. Ale wiem, e moemy sprawi, aby ta energia wrcia. Wiem, bo mio do mnie mwi, kiedy tacz albo kiedy sysz gos. Marie nie wiedziaa, co to znaczy sysze gos", ale dotarlimy ju do mostu. Obaj wysiedlimy z takswki i zanurzylimy si w chodn parysk noc.
84

Paulo Coelho

Zahir

Przestraszye si wtedy, prawda? Najwikszym niebezpieczestwem w takich chwilach jest to, e mona si udawi wasnym jzykiem. Na szczcie waciciel pizzerii wiedzia, jak zareagowa. Pewnie mu si ju takie sytuacje zdarzay, tylko jego diagnoza bya bdna. To nie epilepsja, tylko kontakt z energi. Rzecz jasna to bya epilepsja, ale sprzeczanie si z nim nie prowadzio donikd. Prbowaem zachowywa si naturalnie. Musiaem panowa nad sytuacj, a byem zaskoczony, e tym razem tak atwo zgodzi si na wsplny spacer. Potrzebuj ci. Musisz napisa o tym, jak wana jest mio powiedzia Michai. Wszyscy wiedz, jak wana jest mio. Prawie wszystkie ksiki s o tym. Wic ujm to inaczej. Chciabym, eby napisa co o Nowym Odrodzeniu. Co to jest Nowe Odrodzenie? To okres w historii podobny do tego, ktry mia miejsce w Europie w pitnastym i szesnastym wieku, kiedy geniusze tacy jak Erazm z Rotterdamu, Leonardo da Vinci czy Micha Anio odrzucili sztywne konwencje narzucone im przez epok i signli do przeszoci. Jak wtedy, tak i teraz wracamy do jzyka magii, alchemii, do idei Bogini Matki, postpowania zgodnie z wasnym sumieniem, a nie z tym, czego od nas da Koci czy spoeczestwo. Podobnie jak w szesnastowiecznej Florencji, odkrywamy dzisiaj na nowo, e tajemnica przyszoci zawarta jest w przeszoci. A wracajc do twojej historii o pocigu, pomyl, w ilu jeszcze sprawach poddajemy si wzorcom, ktrych sami nie rozumiemy? Masz tak wielu wiernych czytelnikw, nie mgby poruszy tego tematu? Nigdy nie pisaem na zamwienie obruszyem si, przypominajc sobie, e musz si szanowa. Jeli temat okae si ciekawy, jeli bdzie lea mi na sercu, jeli d zwana Sowem zawiezie mnie na t wysp, moe napisz o tym. Ale to nie ma nic wsplnego z moim poszukiwaniem Ester. Wiem i nie stawiam adnych warunkw. Po prostu o tym wspomniaem, bo to moim zdaniem naprawd wane. Czy ona mwia ci kiedy o Banku Przysug? Tak, ale tu nie chodzi o Bank Przysug. Chodzi o misj, ktrej sam nie bd w stanie wypeni. Czy twoj misj s te spotkania w ormiaskiej restauracji? To tylko niewielka jej cz. W pitki robimy to samo z ebrakami, a
85

Paulo Coelho

Zahir

w rody z nowymi koczownikami. Nowi koczownicy?! Lepiej mu teraz nie przerywa. Dzisiejszy Michai nie ma w sobie ani krzty arogancji z pizzerii, ani cienia charyzmy z restauracji, ani grama niepokoju z wieczoru autorskiego. Jest teraz po prostu kumplem, z ktrym mona przegada noc o problemach tego wiata. Potrafi pisa tylko o tym, co rzeczywicie gboko mnie porusza. Czy miaby ochot porozmawia kiedy z kloszardami? spyta. Przypomniao mi si, co mwia Ester o pozornym smutku w oczach najwikszych ndzarzy tego wiata. Zastanowi si nad tym. Zblialimy si do Luwru. Michai zatrzyma si, opar o kamienn balustrad na nadbrzeu i razem przygldalimy si przepywajcym statkom, ktre olepiay nas wiatami. Zobacz, co robi turyci powiedziaem pierwsz lepsz rzecz, jaka przysza mi do gowy, bo baem si, e Michai si znudzi i pjdzie do domu. Widz tylko to, co owietlaj reflektory statku. Jutro pjd zobaczy Mon Liz i powiedz, e zwiedzili Luwr. Kiedy wrc do domu, bd si chwali, e znaj Pary. A tak naprawd przepynli tylko statkiem i zobaczyli jeden obraz, jeden jedyny. Czym si rni ogldanie filmu pornograficznego od uprawiania seksu? To taka sama rnica jak zwiedzi miasto a pozna naprawd, co si w nim dzieje, wpa do baru na rogu, przej si ulicami, ktrych prno by szuka w przewodnikach, zgubi si w nich po to, by dowiedzie si czego o sobie. Podziwiam twoje mocne nerwy. Opowiadasz o statkach na rzece, a czekasz tylko na odpowiedni moment, eby zada pytanie, z ktrym do mnie przyszede. Nie krpuj si i powiedz otwarcie, co chciaby wiedzie. W jego gosie nie byo nawet cienia napastliwoci, wic postanowiem zagra w otwarte karty. Gdzie jest Ester teraz? Fizycznie bardzo daleko, w Azji rodkowej. Duchowo bardzo blisko. Dzie i noc towarzyszy mi jej umiech, a w uszach dwicz sowa pene zapau. To ona mnie tu przywioza, dwudziestojednoletniego biedaka bez przyszoci. Dla ludzi z mojej wioski byem odmiecem, chorym psychicznie albo czarownikiem, ktry zawar pakt z diabem, a dla ludzi z miasta wieniakiem szukajcym pracy. Ktrego dnia opowiem ci dokadniej histori mojego ycia. Szczliwym trafem
86

Paulo Coelho

Zahir

znaem angielski i dziki temu zostaem tumaczem Ester. Pewnego dnia znalelimy si na granicy kraju, do ktrego ona prbowaa si przedosta. Amerykanie zakadali tam bazy wojskowe, przygotowujc si do ataku na Afganistan. Nie dostaa wizy. Znaem w grach wszystkie cieki, wic pomogem jej przej zielon granic. W cigu tygodnia, ktry spdzilimy wtedy razem, zrozumiaem, e nie jestem sam, e ona mnie rozumie. Zapytaem, co robi tak daleko od domu. Po kilku wykrtach opowiedziaa mi wreszcie to, co pewnie opowiadaa i tobie. Szukaa miejsca, gdzie kryje si szczcie. Ja z kolei opowiedziaem jej o mojej misji, eby energia mioci wrcia na ziemi. W gbi ducha oboje poszukiwalimy tego samego. Jaki czas pniej Ester pojechaa do ambasady francuskiej i zaatwia mi wiz jako tumaczowi jzyka kazachskiego, chocia tak naprawd w moim kraju mwi si tylko po rosyjsku. Przyjechaem tutaj. Spotykalimy si za kadym razem, kiedy wracaa z zagranicznych podry. Jeszcze dwukrotnie pojechalimy razem do Kazachstanu. Interesowaa j ogromnie tradycja tengri, a szczeglnie pewien koczownik, ktrego poznaa na stepie. Wierzya, e on zna odpowied na kade pytanie. Chciaem si dowiedzie czego o tengri, ale to mogo poczeka. Michai mwi dalej, a w jego oczach widziaem, e tskni za Ester, tak samo jak ja. Rozpoczlimy prac w Paryu. To ona wpada na pomys cotygodniowych spotka. Mwia: W stosunkach midzy ludmi najwaniejsza jest rozmowa, ale ludzie przestali ze sob rozmawia, nie potrafi sucha si nawzajem. Chodz do teatru, do kina, ogldaj telewizj, suchaj radia, czytaj ksiki, ale prawie zupenie ze sob nie rozmawiaj. Jeli wic mamy zamiar zmieni wiat, musimy wrci do czasw, kiedy wojownicy zbierali si wok ogniska i snuli opowieci". Rzeczywicie, Ester uwaaa, e wszystko co w naszym yciu byo wane, narodzio si z dugich rozmw przy kawiarnianych stolikach albo podczas wsplnych spacerw. Ja zaproponowaem, eby organizowa te spotkania we czwartki, zgodnie z nasz tradycj. Ona wpada na pomys, eby czasami wychodzi noc na ulice Parya. Mwia, e tylko kloszardzi nie udaj, e s szczliwi, przeciwnie odgrywaj smutnych. Daa mi do przeczytania twoje ksiki. Zrozumiaem, e ty rwnie, cho moe tylko podwiadomie, nisz o lepszym wiecie, jak my oboje. Zrozumiaem, e nie
87

Paulo Coelho

Zahir

jestem sam, cho tylko ja sysz gos. Z czasem, kiedy na te spotkania przychodzio coraz wicej ludzi, zaczem wierzy, e jestem w stanie wypeni moj misj i pomc energii mioci powrci na ziemi. Trzeba byo jednak sign do przeszoci, do momentu, w ktrym ona odpyna, czy te si ukrya. Dlaczego Ester mnie zostawia? Michaia zdenerwowao troch to pytanie, ale nie potrafiem mwi o niczym innym. Z mioci. Ona nie jest szyn kolejow biegnc obok ciebie. Nie podporzdkuje si narzuconym reguom, ty chyba te. Mam nadziej, e rozumiesz, jak bardzo mi jej brakuje? A wic... A wic, jeli chcesz si z ni zobaczy, mog ci powiedzie, gdzie ona jest. Chciaem zrobi to wczeniej, ale gos mwi mi, e jeszcze nie teraz i e nikt nie powinien przeszkadza jej w spotkaniu z energi mioci. Szanuj ten gos, a on nas chroni: mnie, ciebie i Ester. Kiedy nadejdzie ta odpowiednia chwila? Moe jutro, moe za rok, moe nigdy. Gos to energia, dlatego czy on udzi tylko wtedy, gdy oboje s do tego naprawd gotowi. Wszyscy prbuj na si przyspiesza bieg wydarze a pada to sowo, ktrego nie chcieli usysze: odejd". Jeli nie posuchasz tego gosu i przyjdziesz za wczenie albo za pno, nigdy nie uda ci si to, co zamierzye. Wol usysze odejd", ni by optany Zahirem dzie i noc. Jeli Ester mi to powie, przestanie by obsesj, a stanie si kobiet, ktra myli i yje po swojemu. Przestanie by twoim Zahirem, ale to bdzie wielka strata. Jeli dwoje ludzi potrafi by przejawem energii mioci, to naprawd pomagaj wszystkim innym kobietom i mczyznom na ziemi. Straszysz mnie. Ja j kocham. Wiesz, e cigle j kocham, a twoim zdaniem i ona mnie nadal kocha. Nie wiem, co to znaczy by gotowym, ale nie potrafi y spokojnie, wiedzc, e kto na mnie czeka, a tym bardziej Ester. Z tego, co wiem, w jakim momencie si pogubie. wiat zacz si krci wok ciebie, tylko i wycznie wok ciebie. To nieprawda. Miaa swobod wyboru. Postanowia zosta korespondentk wojenn, wbrew mojej woli. Sdzia, e powinna szuka przyczyn ludzkiego
88

Paulo Coelho

Zahir

nieszczcia, cho przekonywaem j, e nie mona ich znale. Czy ona chce, ebym by szyn w torach, biegnc wci rwnolegle na t sam bzdurn odlego od niej, tylko dlatego, e Rzymianie tak wymylili? Wrcz przeciwnie. Michai ruszy dalej, a ja za nim. Wierzysz, e sysz gos? Szczerze mwic, sam nie wiem. Lecz skoro jestemy w tej okolicy, to co ci poka. Wszyscy myl, e to ataki padaczki, a ja nie wyprowadzam ich z bdu. Tak jest atwiej. Ale ten gos przemawia do mnie od dziecka, od kiedy ujrzaem t posta. Jak posta? Kiedy ci opowiem. Ilekro o co ci prosz, sysz, e opowiesz mi o tym pniej. Gos mwi mi, e jeste niespokojny, jakby wystraszony. W pizzerii, kiedy poczuem powiew ciepego wiatru i zobaczyem wiata, to by znak, e cz si z energi. Wiedziaem, e przybya, by pomc nam obu. Jeli sdzisz, e wszystko, co mwi, to tylko chore urojenia epileptyka, ktry chce wykorzysta zranione uczucia sawnego pisarza, to jutro dam ci map z zaznaczonym miejscem jej pobytu i jed. Ale ja czuj, e gos chce nam co jeszcze przekaza. Mog wiedzie co? Czy jak zwykle powiesz mi potem"? Opowiem o tym wkrtce. Sam nie do koca rozumiem t wiadomo. Mimo to obiecaj, e dasz mi adres Ester i map. Obiecuj. Przyrzekam na bosk energi mioci. A co takiego chciae mi pokaza? To wskazaem palcem zocony pomnik dziewczyny na koniu. Ona te syszaa gosy. Dopki ludzie jej suchali, wszystko szo dobrze. Kiedy zaczli wtpi, szala zwycistwa przechylia si na stron wroga. Joanna d'Arc, Dziewica Orleaska, bohaterka wojny stuletniej, ktra w wieku siedemnastu lat zostaa mianowana komendantem oddziaw, poniewa... syszaa gosy. To one podpowiedziay jej najlepsz strategi, jak pokona Anglikw. Dwa lata pniej zostaa oskarona o czary i spalona na stosie. W jednej z moich ksiek przytoczyem fragment z jej przesuchania z dwudziestego czwartego lutego 1431 roku.
89

Paulo Coelho

Zahir

Bya wtedy przesuchiwana przez doktora Jeana Beaupere'a. Zapytana, czy syszaa gos, odrzeka: Syszaam trzy razy, wczoraj i dzisiaj. Rano, w godzinie nieszporw i kiedy grali na Ave Maria". Zapytana, czy gos znajdowa si w jej komnacie, odpowiedziaa, e nie wie, ale e obudzi j rankiem. Nie byo go w komnacie, lecz by w zamku. Spytaa, co ma czyni, a gos kaza jej wsta z ka i zoy donie. "Wtedy powiedziaa biskupowi, ktry j przesuchiwa: Twierdzisz, panie, e jeste moim sdzi. Uwaaj przeto bacznie na to, co zamierzasz uczyni, bo jestem wysanniczk Boga, ty za znajdujesz si w wielkim niebezpieczestwie. Gos objawi mi sprawy, ktre mam powierzy krlowi, nie tobie, panie. Ten gos, ktry od duszego czasu sysz, pochodzi od Boga, a ja bardziej boj si przeciwstawi temu gosowi ni tobie". Chyba nie sugerujesz, e... e jeste wcieleniem Joanny d'Arc? Nie, nie sdz. Ona umara, majc niespena dziewitnacie lat, a ty masz ju dwadziecia pi. Ona dowodzia wielk armi, a ty, sdzc z tego, co sysz, nie potrafisz nawet pokierowa wasnym yciem. Usiedlimy na murku nad Sekwan. Wierz w znaki cignem. Wierz w przeznaczenie. Wierz, e kady czowiek kadego dnia wie, jaka decyzja jest dla niego najlepsza. Wierz, e przegraem, e w ktrym momencie straciem kontakt z ukochan kobiet. A teraz musz zamkn cykl. Chc dosta map i chc do niej pojecha. Spojrza mi prosto w oczy, jakby znw wpada w trans. Wyczuem, e zblia si atak w rodku nocy, w zupenie wyludnionym miejscu. Wizje day mi si. Ta sia jest niemal widoczna, namacalna. Mog ni kierowa, ale nie potrafi jej powstrzyma. Dzi jest ju za pno na tego typu rozmowy. Jestem zmczony, ty pewnie te. Chciabym, eby da mi map z zaznaczonym miejscem pobytu Ester. Gos... Jutro po poudniu dam ci map. Gdzie mog j zostawi? Podaem mu swj adres. Byem zdziwiony, e nie wiedzia, gdzie mieszkalimy. Sdzisz, e sypiaem z twoj on? Nigdy bym o to nie zapyta. To nie moja sprawa. Ale pytae ju o to wtedy w pizzerii.
90

Paulo Coelho

Zahir

Zapomniaem. Oczywicie, e to moja sprawa, ale teraz jego odpowied ju mnie nie interesowaa. Oczy Michaia si zmieniy. Szukaem w kieszeni czego, co mgbym wetkn mu do ust w razie ataku, ale on wydawa si spokojny, chyba opanowa sytuacj. Sysz teraz gos. Jutro wezm map, notatki, rozkad lotw. Wierz, e ona na ciebie czeka. Wierz, e wiat stanie si lepszy, jeli cho dwie osoby bd szczliwsze. Ale gos podszeptuje mi take, e jutro nie uda nam si spotka. Jestem jutro umwiony na obiad z aktorem, ktry przyjecha specjalnie ze Stanw. Tego nie mog odwoa, ale przez reszt dnia bd czeka na ciebie. Gos mi mwi, e jutro si nie spotkamy. Czy ten gos zabrania ci pomc mi w odnalezieniu Ester? Nie sdz. Przyszedem na twj wieczr autorski za jego podszeptem. Od tamtej pory wiedziaem mniej wicej, jak si sprawy potocz. Czytaem przecie Czas rozdzierania, czas zszywania. A wic powiedziaem, umierajc ze strachu, e si rozmyli zrobimy tak, jak ustalilimy. Od drugiej po poudniu jestem do twojej dyspozycji. Ale gos mwi, e jeszcze nie pora. Pamitaj, e mi przyrzeke. W porzdku. Wycign rk na poegnanie, zapewniajc, e wpadnie do mnie nazajutrz pnym popoudniem. Gos mwi, e pozwoli na to, jak przyjdzie czas tak brzmiay jego ostatnie sowa tego wieczoru. Jeli o mnie chodzi, w drodze do domu syszaem tylko jeden gos: gos Ester mwicej o mioci. A kiedy przypominaem sobie ca nasz rozmow, docierao do mnie, e mwia wtedy o naszym maestwie. Jako pitnastolatka miaam szalon ochot pozna seks. Ale to by owoc zakazany, grzech. Nie mogam zrozumie dlaczego. Ty te tak mylae? Wiesz, czemu wszystkie religie na kuli ziemskiej, nawet wrd najbardziej prymitywnych plemion, uwaaj seks za co zakazanego? Skd w ogle ten temat? Wic dlaczego seks jest zakazany? Z powodu jedzenia. Jedzenia?! Tysice lat temu, kiedy plemiona wdroway, panowaa seksualna swoboda,
91

Paulo Coelho

Zahir

rodzio si mnstwo dzieci. Ale im plemi bardziej si rozrastao, tym trudniej byo mu przetrwa. O jedzenie trzeba byo walczy, zwyciali najsilniejsi mczyni, a zabijano najsabszych kobiety i dzieci. A jak wiadomo, mczyni bez kobiet nie s w stanie przeduy gatunku. Jaki czowiek, patrzc na klsk ssiedniego plemienia, postanowi uratowa swoje. Stworzy wic mit: bogowie zabronili uprawia mio ze wszystkimi kobietami, trzeba wybra sobie jedn, najwyej dwie partnerki. Nawet jeli z tych zwizkw nie narodziy si dzieci, z powodu bezpodnoci, impotencji czy z innych przyczyn, pod adnym pozorem nie wolno byo zmienia partnerw. Wszyscy uwierzyli w t histori, bo ten, kto j wymyli, przemawia w imieniu bogw i zapewne mia co, co wyrniao go spord innych, kalectwo, chorob wywoujc konwulsje albo jaki szczeglny dar. I tak sta si pierwszym wodzem plemienia. Po paru latach plemi stao si najsilniejsze w okolicy. Skadao si z pewnej liczby mczyzn, zdolnych zdoby poywienie dla caej spoecznoci, z pewnej liczby kobiet, zdolnych do reprodukcji, i pewnej liczby dzieci, ktre zasil szeregi myliwych i reproduktorek. Czy wiesz, co jest najwiksz przyjemnoci kobiet w maestwie? Seks. Nic z tych rzeczy! Karmienie. Przygldanie si, jak twj mczyzna je. To chluba kobiety, ktra cay dzie myli, co przygotuje na kolacj. A powd tego moe wanie tkwi w zamierzchej historii w widmie godu, grobie wyginicia gatunku i w instynkcie przetrwania. Brakuje ci dzieci? Nie mamy dzieci. Jak moe mi brakowa czego, czego nigdy nie miaam? Sdzisz, e dzieci zmieniyby co w naszym maestwie? Skd mam wiedzie? Patrzc na znajomych, zastanawiam si, czy s szczliwsi z powodu posiadania dzieci. Jedni tak, inni nie bardzo. Mog by szczliwsi z dziemi, ale to ani nie poprawio, ani nie pogorszyo relacji midzy nimi. Wci sdz, e maj prawo sprawdza si nawzajem. Wci myl, e musz dotrzyma obietnicy by zawsze szczliwym maestwem", nawet za cen nieszczcia na co dzie. Wojna ci szkodzi, Ester. Stykasz si tam z rzeczywistoci zupenie odmienn od naszego zwykego ycia. Tak, wiem, e pewnego dnia umr, wic przeywam kady dzie tak, jakby by cudem. Ale to nie znaczy, e musz bez przerwy myle o mioci, szczciu, seksie czy maestwie.
92

Paulo Coelho

Zahir

Na wojnie si nie myli. Po prostu istniej i kropka. Wiem, e w kadej chwili moe mnie trafi zabkana kula i myl sobie: Jak dobrze, e nie musz si martwi o to, co stanie si z moim dzieckiem". Ale myl take: Szkoda, umr i nic po mnie nie zostanie. Umiaam tylko straci ycie, a nie umiaam nikomu go da". Czy w naszym zwizku dzieje si co zego? Pytam, poniewa czasem wydaje mi si, e chcesz mi co powiedzie, ale w jakim momencie urywasz rozmow. Tak, chyba co jest z nami nie tak. Powinnimy by razem szczliwi. Uwaasz, e zawdziczasz mi wszystko, kim jeste, ja myl, e powinnam czu si uprzywilejowana, e mam przy sobie mczyzn takiego jak ty. To prawda, mam on, ktr kocham. Moe nie zawsze potrafi to doceni i czasem dopadaj mnie wtpliwoci, e co jest ze mn nie w porzdku. Ciesz si, e to rozumiesz. Wszystko jest w porzdku zarwno z tob, jak i ze mn, a jednak ja te zadaj sobie to samo pytanie. Nie w porzdku jest sposb, w jaki okazujemy sobie nasz mio. Jeli przyznamy si przed sob, e to rodzi trudnoci, moe uda si nam jako z nimi upora i bdziemy szczliwi. To bdzie ciga walka, dziki ktrej bdziemy wci aktywni, ywi, gotowi do odkrywania nowych wiatw. Teraz jednak zmierzamy do punktu, gdzie niby wszystko si ukada, gdzie mio przestaje stawia wyzwania, a staje si zaledwie wygodnym rozwizaniem. Co ci w tym przeszkadza? Wszystko. Czuj, e energia mioci, to co nazywamy namitnoci, przestaa pyn przez moje ciao i dusz. Ale co zostao. Zostao? Czy tak si kocz wszystkie maestwa? Czy namitno zawsze musi ustpi miejsca czemu, co nazywamy dojrzaym zwizkiem"? Potrzebuj ci. Brakuje mi ciebie. Czasem bywam zazdrosna. Kiedy jestem daleko, lubi pomyle o tym, co masz na kolacj, cho wiem, e ty najczciej nie zwracasz uwagi na to, co jesz. Ale brakuje nam radoci. Nieprawda. Kiedy jeste daleko, chciabym, eby bya blisko. Wyobraam sobie nasze rozmowy po twoim czy moim powrocie z podry. Dzwoni, eby usysze twj gos. Zapewniam ci, e wci jestem zakochany. Tak samo jest ze mn. Ale co si dzieje, gdy jestemy blisko? Kcimy si o gupstwa, chcemy si nawzajem zmienia, narzuci drugiemu swj punkt
93

Paulo Coelho

Zahir

widzenia, za wszelk cen mie racj. Oskarasz mnie o rzeczy, ktre nie maj najmniejszego sensu, ja zachowuj si tak samo. Czasami mwimy sobie w duchu: Jak cudownie byoby by wolnym, nie mie adnych zobowiza". Masz racj. Tego wanie nie rozumiem, bo przecie mam pewno, e jestem z kobiet, ktrej pragn. I ja jestem z mczyzn, ktrego zawsze chciaam mie przy sobie. Sdzisz, e mona to jako zmieni? Z kadym dniem jestem coraz starsza, coraz mniej mczyzn na mnie patrzy i coraz czciej myl, e lepiej podda si, zostawi wszystko tak, jak jest. Z pewnoci mogabym si tak oszukiwa przez reszt ycia. Tymczasem zawsze, gdy jad na wojn, zauwaam, e mio jest silniejsza, o wiele silniejsza od nienawici, ktra kae ludziom zabija. W takich chwilach, tylko w takich chwilach myl, e mog to zmieni. Nie moesz zawsze y wojn. Tym bardziej nie mog y tym zudnym pokojem u twego boku. Ten pokj niszczy najcenniejsze, co mam nasz zwizek. Mimo e nasza mio jest wci tak samo intensywna. Miliony osb na wiecie borykaj si z tym samym problemem, dzielnie to znosz i jako udaje im si przebrn przez chwile zwtpienia. Po pierwszym, drugim, trzecim kryzysie w kocu odnajduj spokj. Dobrze wiesz, e tak nie jest. Inaczej nie napisaby swoich ksiek. Postanowiem zaprosi amerykaskiego aktora do pizzerii Roberta. Musiaem tam wrci, eby zatrze ze wraenie, jakie mogem wywoa ostatnim razem. Przed wyjciem z domu udzieliem gosposi dokadnych wskazwek, co ma zrobi, gdyby pod moj nieobecno zjawi si z przesyk modzieniec o mongolskich rysach. Miaa obowizkowo zaprosi go do salonu i poda mu, co tylko zechce. A gdyby nie mg zaczeka, niech dopilnuje, eby koniecznie zostawi to, co dla mnie przynis. Pod adnym pozorem nie moe odej z kopert! Zapaem takswk i poprosiem kierowc, eby wysadzi mnie na rogu ulic Saint-Germain i Saint-Peres. Wprawdzie myo, ale stamtd do restauracji miaem dwa kroki. Z daleka widziaem ju dyskretny szyld i szeroki umiech Roberta, ktry czasem wychodzi na papierosa. Z naprzeciwka zbliaa si kobieta z dzieckiem w wzku. Poniewa chodnik by wski i nie zmiecilibymy si oboje, zszedem na jezdni, eby j przepuci.
94

Paulo Coelho

Zahir

I wtedy, jak na zwolnionym filmie, wiat obrci si o sto osiemdziesit stopni. Ziemia staa si niebem, a niebo ziemi, ujrzaem kilka architektonicznych detali dachu kamienicy na rogu, ktrych dotd nie zauwayem, cho przechodziem tdy tyle razy. Pamitam uczucie zdziwienia, wiatr gwidcy mi w uszach, dalekie szczekanie psa, a potem wszystko pogryo si w ciemnoci. Zostaem z ogromn prdkoci wessany do czarnej dziury. Gdzie na jej kocu dostrzegem wiato. Zanim dotarem do tego wiata, niewidzialne rce wycigny mnie stamtd gwatownie i ocknem si, syszc odgosy bieganiny dookoa. Wszystko trwao nie duej ni kilka sekund. Poczuem w ustach smak krwi, zapach mokrego asfaltu i nagle zdaem sobie spraw, e miaem wypadek. To traciem, to odzyskiwaem przytomno. Prbowaem si poruszy, ale nie daem rady. Ktem oka dostrzegem, e kto ley obok mnie, czuem zapach tej osoby, jej perfumy. Pomylaem z przeraeniem: To musi by ta kobieta z wzkiem, ktra sza z naprzeciwka. Kto nachyli si nade mn, usiujc mnie podnie. Krzyknem, eby mnie nie ruszano, bo to moe by niebezpieczne. Dowiedziaem si kiedy podczas jakiej rozmowy bez znaczenia, na przyjciu bez znaczenia, e przy uszkodzeniu krgosupa kady nieostrony ruch moe spowodowa parali na reszt ycia. Walczyem, eby zachowa przytomno, czekaem na bl, ale nie nadchodzi. Chciaem si poruszy, lecz uznaem, e nie warto. Czuem co w rodzaju odrtwienia, bezwadu. Znowu poprosiem, eby mnie nie dotykano. W kocu usyszaem dalekie wycie karetki i zrozumiaem, e mog zasn, nie musz ju walczy o ycie. Strac je albo zachowam, to nie zaleao ju ode mnie, lecz od lekarzy, pielgniarek, od szczcia, od Tego", od Boga. Usyszaem gos jakiej dziewczynki, ktra mwia, jak si nazywa, ale nie udao mi si zapamita. Uspokajaa mnie, e na pewno bd y. Chciaem wierzy jej sowom, prosiem, eby zostaa przy mnie, ale znikna. Zaoono mi na szyj plastikow obrcz, mask na twarz i znw zapadem w gboki sen. Kiedy odzyskaem przytomno, okropnie szumiao mi w uszach, reszta bya cisz i zupen ciemnoci. Nagle wpadem w panik, byem pewien, e nios mnie w trumnie i za chwil pochowaj ywcem! Prbowaem wydosta si z tej trumny, ale nie udao mi si poruszy nawet jednym palcem. Przez jaki czas, ktry wyda mi si wiecznoci, czuem, e co pcha mnie do przodu. Nie miaem na to adnego wpywu i wtedy, zbierajc resztki
95

Paulo Coelho

Zahir

si, krzyknem. Krzyk odbi si echem od cian i prawie mnie oguszy. Z pewnoci jednak ten krzyk mnie ocali, bo nagle gdzie w okolicy moich stp pojawi si promyk wiata. Wic zauwayli, e yj! wiato, bogosawione wiato, ratowao mnie od uduszenia, najgorszej z tortur. Wreszcie zdejmowali wieko trumny. Byem oblany zimnym potem, czuem straszliwy bl, ale jednoczenie wielk ulg. Chwaa Bogu! Zdali sobie spraw z pomyki. Jaka rado mc wrci na ten wiat! wiato dotaro wreszcie do moich oczu. Delikatna do dotkna mojej doni, jaki anio otar mi pot z czoa. Prosz si nie martwi przemwi zotowosy anio w biaej sukni. Nie jestem anioem, nie umar pan, to nie jest trumna, tylko aparat do rezonansu magnetycznego. Chcielimy sprawdzi, czy nie ma pan wewntrznych obrae. Wydaje si, e to nic powanego, ale musi pan zosta na obserwacji. adnego zamania? Tylko stuczenia. Gdybym przyniosa lustro, przestraszyby si pan wasnego odbicia. Ale za par dni nie bdzie po tym ladu. Prbowaem si podnie, lecz kobieta powstrzymaa mnie agodnie. Strasznie zabolaa mnie gowa, a jknem. Tak wanie czuje si czowiek po wypadku. Mam wraenie, e co przede mn ukrywacie wymamrotaem z wysikiem. Jestem dorosy, yem intensywnie, nie boj si prawdy. Zaraz co rozsadzi mi czaszk. Pojawio si dwch pielgniarzy, ktrzy przeoyli mnie na wzek. Zauwayem, e na szyi mam konierz ortopedyczny. Podobno nikomu nie pozwoli si pan dotyka powiedzia anio. To bya doskonaa decyzja. Bdzie pan musia pochodzi przez pewien czas w tym konierzu i jeli nie bdzie niespodzianek a niestety wszystkiego nie jestemy w stanie przewidzie wkrtce bdzie po strachu. Kiedy? Nie mog tu zosta. Nie doczekaem si odpowiedzi. Przed gabinetem rentgenowskim czekaa na mnie umiechnita Marie. Najwidoczniej lekarze uspokoili j, e to nic powanego. Pogadzia mnie po wosach, ukrywajc przeraenie, jakie musiao j ogarn na mj widok. Nasz may orszak posuwa si szpitalnym korytarzem. Marie, dwch
96

Paulo Coelho

Zahir

pielgniarzy pchajcych wzek i anio w bieli. Gowa mi pkaa. Siostro, moja gowa... Nie jestem pielgniark, tylko lekarzem prowadzcym do czasu, a przyjedzie paski doktor. A o gow prosz si nie martwi. W chwili wypadku mechanizm obronny zamyka wszystkie naczynia krwionone, by nie doszo do wykrwawienia. Kiedy do mzgu dociera informacja, e niebezpieczestwo mino, naczynia znowu si otwieraj, krew zaczyna pyn, a to boli. Jeli sobie pan yczy, mog poda jakie rodki przeciwblowe i nasenne. Odmwiem. I z jakiego ciemnego zakamarka mojej duszy wychyno zdanie, ktre syszaem wczoraj: Gos mwi, e pozwoli na to dopiero, gdy nadejdzie pora". Michai nie mg tego wiedzie. To przecie niemoliwe, eby ten wypadek na rogu ulic Saint-Germain i Saint-Peres by rezultatem jakiego kosmicznego spisku, czym z gry ukartowanym przez bogw, zbyt zajtych losem tej nieszczsnej planety dcej do zagady, eby odrywa si od swoich obowizkw tylko po to, aby przeszkodzi mi w spotkaniu z Zahirem! Ten modzieniec nie mg przewidzie przyszoci, chyba e... naprawd sysza gos, naprawd istnia jaki plan, o wiele powaniejszy, ni mogem sobie wyobrazi. Tego ju byo dla mnie za wiele: wymuszony umiech Marie, prawdopodobiestwo, e Michai rzeczywicie syszy gosy, bl nie do wytrzymania. Pani doktor, zmieniem zdanie. Chc pospa, nie znios duej tego blu. Lekarka szepna co jednemu z pielgniarzy. Po chwili poczuem ukucie w rami i zaraz potem spaem jak suse. Kiedy si obudziem, zaczem wypytywa o dokadny przebieg zdarzenia. Niepokoiem si, czy kobieta idca z naprzeciwka uratowaa si, co si stao z jej dzieckiem. Marie kazaa mi nie myle o tym i odpoczywa, ale przyszed doktor Louit, mj lekarz i serdeczny przyjaciel, i uzna, e mona mi wszystko opowiedzie. Zostaem potrcony przez motocykl. Czowiek, ktrego widziaem lecego wtedy obok, to by wanie motocyklista. Przewieziono go do tego samego szpitala i te mia sporo szczcia troch si tylko poturbowa, bo jecha w kasku. Policyjne dochodzenie przeprowadzone zaraz po wypadku wykazao, e w momencie zderzenia znajdowaem si na rodku jezdni, naraajc ycie motocyklisty. Wygldao wic na to, e to ja byem wszystkiemu winien, ale chopak nie chcia skada adnej skargi. Marie bya u niego, dowiedziaa si, e jest emigrantem i pracuje na czarno, ba si wic jakiegokolwiek kontaktu z policj. Wyszed ze
97

Paulo Coelho

Zahir

szpitala nastpnego dnia. Jak to nastpnego dnia? To znaczy, e le tu ju ponad dob? Leysz tu od trzech dni. Po rezonansie magnetycznym lekarka zadzwonia do mnie z zapytaniem, czy wci podawa ci rodki uspokajajce. Poniewa syszaem, e jeste poirytowany i przygnbiony, zgodziem si. I co teraz? Przede wszystkim spdzisz jeszcze dwa dni w szpitalu i przez trzy tygodnie bdziesz nosi konierz. Krytyczne czterdzieci osiem godzin ju mino, ale mog wystpi jakie powikania. Nie warto jednak martwi si na zapas. To znaczy, e jeszcze mog umrze? Jak dobrze wiesz, wszyscy nie tylko moemy, ale musimy umrze. Ale czy mog umrze na skutek tego wypadku? Doktor Louit wzi gboki oddech. Tak. Istnieje znikome ryzyko, e gdzie utworzy si skrzep, ktrego aparatura medyczna nie wykrya, a to moe spowodowa wylew. Jest take moliwo, e jaka komrka zwariowaa i zacz si rak. Nie powiniene mu mwi takich rzeczy! achna si Marie. Przyjanimy si od lat. Zapyta, wic odpowiadam. A teraz przepraszam was, ale musz ju wraca do gabinetu. Medycyna jest inna, ni mylicie. W waszym wiecie jeli dziecko idzie kupi pi jabek, a wraca do domu z dwoma, to dochodzicie do wniosku, e trzy zjado. W moim wiecie istniej inne moliwoci. Mogo zje jabka, ale mogo te zosta okradzione, nie starczyo mu pienidzy na kupienie piciu jabek, zgubio jabka po drodze, spotkao kogo godnego i podzielio si z nim owocami, i tak dalej. W moim wiecie wszystko jest moliwe, wszystko jest wzgldne. Co wiesz na temat epilepsji? Marie w lot poja, e chodzi o Michaia, i z trudem krya niezadowolenie. Natychmiast wstaa, mwic, e musi ju i, bo czekaj na ni na planie. Doktor Louit zatrzyma si jeszcze w drzwiach, eby odpowiedzie. Epilepsja? Nadmiar impulsw elektrycznych w pewnym obszarze mzgu wywouje sabsze bd silniejsze konwulsje. Nie ma adnych wiarygodnych bada na ten temat. Sdzi si, e atak nadchodzi, kiedy chory przeywa due napicie. Ale nie masz si czego obawia, bo chocia ta choroba moe si ujawni w kadym wieku, to raczej nie z powodu wypadku.
98

Paulo Coelho

Zahir

A co j wywouje? Nie jestem specjalist od epilepsji, lecz jeli chcesz, mog popyta. Tak, bybym ci wdziczny. Mam jeszcze jedno pytanie, tylko prosz, nie myl, e co nie tak z moj gow. Czy to moliwe, eby epileptycy syszeli gosy i potrafili przewidywa przyszo? Kto przewidzia ten wypadek? Mniej wicej. Tak to odczytaem. Wybacz, musz ju i, a chc jeszcze podwie Marie. Sprbuj si czego o epilepsji dowiedzie. Podczas tych dwch dni, kiedy Marie bya daleko, i pomimo szoku wywoanego wypadkiem Zahir wrci. Wiedziaem, e jeli chopak dotrzyma sowa, to w domu czeka na mnie koperta z adresem Ester. Teraz jednak si baem. A jeli Michai mwi prawd, jeli rzeczywicie sysza gos? Prbowaem przypomnie sobie szczegy wypadku. Zszedem z chodnika, zobaczyem nadjedajcy samochd, ale by w bezpiecznej odlegoci. Potrci mnie motocykl, ktry zapewne prbowa wyprzedzi ten samochd, a ja nie mogem go widzie. Wierz w znaki. Po mojej pielgrzymce do Santiago wszystko diametralnie si odmienio. To, czego szukamy, znajduje si zawsze w zasigu naszego wzroku, wystarczy rozglda si wok uwanie i w skupieniu, eby odkry, dokd Bg chce nas zaprowadzi i w ktr stron najlepiej i. Nauczyem si take szanowa tajemnic. Jak mwi Einstein, Bg nie gra w koci ze wszechwiatem, wszystko si ze sob czy i ma jaki sens. Cho ten sens niemal przez cay czas pozostaje ukryty, moemy pozna, e zbliamy si do naszej prawdziwej misji na tej ziemi, kiedy energia entuzjazmu towarzyszy naszym dziaaniom. Jeli tak jest, to wietnie. Jeli jej nie ma, lepiej zmieni kurs. Kiedy jestemy na dobrej drodze, kierujemy si znakami i czasem zrobimy niewaciwy krok, wtedy Bg spieszy z pomoc i chroni nas przed popenieniem bdu. Czyby wic ten wypadek by znakiem? Czyby Michai owego wieczoru przeczu co, co byo przeznaczone dla mnie? Doszedem do wniosku, e tak wanie byo. I by moe dlatego, e postanowiem przyj to, co byo mi pisane, i odda si w rce opatrznoci, zauwayem, e Zahir nieco osab. Wiedziaem, e wystarczy otworzy kopert, przeczyta adres i zapuka do drzwi Ester.
99

Paulo Coelho

Zahir

Ale znaki mwiy, e jeszcze nie czas. Skoro naprawd bya dla mnie tak wana, jak mylaem, skoro wci mnie kochaa (jak twierdzi chopak), po co si spieszy, ryzykujc powtrk bdw z przeszoci? Jak wic unikn popenienia tych samych bdw? Pozna lepiej samego siebie, dowiedzie si, co si zmienio, co spowodowao to zatrzymanie w drodze, dotd zawsze radosnej. Czy to wystarczy? Nie, musz si take dowiedzie, kim bya Ester jakie zmiany w niej zaszy podczas naszego wsplnego ycia. Czy wystarczy odpowiedzie na te dwa pytania? Brakowao jeszcze trzeciego: dlaczego los nas poczy? Majc duo wolnego czasu w szpitalu, zrobiem rachunek sumienia. Zawsze szukaem przygd i poczucia bezpieczestwa jednoczenie, chocia wiedziaem, e nie id w parze. Mimo e kochaem Ester, atwo zadurzaem si w innych kobietach, tylko dlatego, e uwodzenie to jedna z najbardziej pasjonujcych gier na wiecie. Czy umiaem okazywa mio onie? Moe czasami, ale na pewno nie zawsze. Dlaczego? Bo nie wydawao mi si to potrzebne, przecie ona nie powinna wtpi w moje uczucia, wiedziaa doskonale, e j kocham. Wiele lat temu kto zapyta mnie, czy jest co, co czy wszystkie kobiety, z ktrymi byem. Odpowied bya bardzo prosta ja. To odkrycie uwiadomio mi, e straciem duo czasu na poszukiwanie kobiety idealnej. Moje partnerki si zmieniay, a ja pozostawaem wci taki sam, nie wykorzystujc nic z tego, co razem przeywalimy. Miaem mnstwo narzeczonych, ale zawsze czekaem na idea. Albo ja dominowaem, albo byem zdominowany, a zwizki nie wykraczay poza ten schemat dopki nie zjawia si Ester i nie wywrcia wszystkiego do gry nogami. Mylaem o niej z czuoci. To ju nie bya obsesyjna potrzeba, eby j odnale i dowiedzie si, dlaczego odesza bez sowa. Chocia Czas rozdzierania, czas zszywania by rzeczywicie rozpraw na temat mojego maestwa, przede wszystkim by wiadectwem, ktre chciaem wystawi sam sobie: e potrafi kocha, naprawd za kim tskni. Ester zasugiwaa na wicej ni sowa, a przecie nawet sw, zwykych sw brako, kiedy bylimy razem. Trzeba umie zauway, kiedy jaki etap ycia dobiega koca. Zakoczy cykl, zatrzasn drzwi, zamkn rozdzia niewane, jak to nazwiemy, wane, eby
100

Paulo Coelho

Zahir

zostawi za sob to, co ju mino. Powoli zaczynao do mnie dociera, e nie mog cofn si w przeszo, e nic ju nie bdzie takie samo jak wczeniej. Teraz dopiero zaczynaem rozumie, e te dwa lata, ktre wydaway mi si potwornym piekem, miay swj sens. A ten sens to co o wiele wicej ni moje maestwo. Kady mczyzna i kada kobieta poczeni s energi, ktr wielu nazywa mioci, ale tak naprawd to pierwotna materia, z ktrej zbudowany jest wszechwiat. T energi nie mona manipulowa, to ona nas agodnie prowadzi, z niej pynie caa nasza mdro. Kiedy prbujemy nagi j do naszych pragnie, koczy si to rozpacz, frustracj i rozczarowaniem, bo ta energia jest wolna i nieokieznana. Spdzimy reszt ycia, wmawiajc sobie, e kochamy kogo lub co, podczas gdy tak naprawd cierpimy, bo zamiast przyj moc tej energii, umniejszamy j, dopasowujc do naszych wyobrae o wiecie. Im wicej o tym mylaem, tym bardziej Zahir sab, a ja zbliaem si do siebie samego. Przygotowywaem si do dugiej i cikiej pracy, ktra wymaga bdzie milczenia, medytacji i wytrwaoci. Wypadek pomg mi zrozumie, e nie mog robi nic na si, skoro czas zszywania" jeszcze nie nadszed. Przypomniaem sobie sowa doktora Louita: po wstrzsie, jaki przeyem, mier moe przyj w kadej chwili. A gdyby tak si rzeczywicie stao? Gdyby za dziesi minut moje serce przestao bi? Do sali wszed pielgniarz z kolacj. Czy myla pan kiedy o swoim pogrzebie? zapytaem. Prosz si nie martwi. Bdzie pan y, ju jest pan w duo lepszej formie. Nie martwi si. Wiem, e bd y, bo gos mi to powiedzia. Specjalnie wspomniaem o gosie", eby go troch sprowokowa. Popatrzy na mnie podejrzliwie, mylc, e powinni mnie jeszcze raz przebada i sprawdzi, czy mzg nie zosta uszkodzony. Wiem, e bd y. Moe jeszcze dzie, moe rok, a moe czterdzieci lat. Ale pewnego dnia, mimo wszelkich postpw nauki, opuszcz ten wiat i zostan pochowany. Wanie o tym rozmylaem i dlatego spytaem, czy pan te si nad tym kiedy zastanawia. Nigdy o tym nie mylaem i nie chc myle. Przeraa mnie, e wszystko si kiedy skoczy. Czy tego chcemy, czy nie, czy si na to zgadzamy, czy nie, taka jest
101

Paulo Coelho

Zahir

rzeczywisto i nikt przed ni nie ucieknie. Wic moe warto o tym porozmawia? Mam jeszcze kilku innych pacjentw do obsuenia powiedzia, postawi jedzenie na stoliku i wyszed szybko, jakby chcia uciec. Nie tyle ode mnie, ile od moich sw. Jeli pielgniarz nie mia ochoty o tym rozmawia, to moe sam si nad tym zastanowi? Przypomnia mi si fragment wiersza, ktrego nauczyem si w dziecistwie. Kiedy zjawi si ta, ktrej nikt nie pragnie Moe bd si ba. A moe umiechn si i powiem: Mj dzie by dobry, moe nadej noc. Zastanie bowiem zaorane pole, Nakryty st, posprztany dom, Kada rzecz bdzie na swoim miejscu. Chciabym, eby tak wanie byo kada rzecz na swoim miejscu. A jakie bdzie moje epitafium? Zarwno ja, jak i Ester sporzdzilimy ju testamenty. Oboje chcielimy by spaleni. Moje prochy rozrzuci wiatr na przeczy Cebreiro, po drodze do Santiago. Jej prochy maj zosta rozsypane nad oceanem. Nie bdzie wic kamienia nagrobnego z inskrypcj. Ale gdybym mg wybra jakie zdanie, poprosibym, eby napisano: Umar ywy". Moe si to komu wyda niedorzecznoci, lecz znaem cae mnstwo ludzi, ktrzy przestali y, chocia wci chodzili do pracy, jedli, spotykali si z innymi. Robili to wszystko automatycznie, nie doceniajc magii kadego dnia, nie mylc o tym, jak wielkim cudem jest ycie, jakby zapominajc, e nastpna minuta moe by ich ostatni na tej planecie. Nie byo sensu tumaczy tego pielgniarzowi. A zreszt po naczynia przyszed ju kto inny, kto zacz ze mn dziwaczn rozmow, bo pewnie tak kaza mu lekarz. Pyta, czy pamitam, jak si nazywam i ktry mamy teraz rok, kto jest prezydentem Stanw Zjednoczonych, i o inne sprawy w tym stylu, o ktre pytaj ci tylko wtedy, gdy chc sprawdzi, czy nie brak ci pitej klepki. A to wszystko dlatego, e zadaem pytanie, ktre powinna postawi sobie kada istota ludzka: Czy pomylae ju o swoim pogrzebie? Czy zdajesz sobie spraw, e wczeniej czy pniej umrzesz? Tego dnia wieczorem zasypiaem w pogodnym nastroju. Zahir powoli znika, wracaa Ester i gdybym mia dzisiaj umrze, mimo tego wszystkiego, co wydarzyo si w moim yciu, mimo poraek, zniknicia ony, krzywd, jakie mi wyrzdzono albo
102

Paulo Coelho

Zahir

jakie ja wyrzdziem innym, bd ywy do ostatniej minuty i z pewnoci bd mg powiedzie z czystym sumieniem: Mj dzie by dobry, moe nadej noc. Dwa dni pniej byem ju w domu. Marie posza przygotowa obiad, a ja postanowiem przejrze korespondencj, ktrej sporo si nagromadzio. Gosposia oznajmia mi, e koperta, na ktr czekaem w zeszym tygodniu, ley na moim biurku, i o dziwo, nie pobiegem jej od razu otworzy. Zjedlimy obiad, zapytaem Marie o jej zdjcia, ona o moje plany. W konierzu ortopedycznym nie bardzo mogem wychodzi. Marie przyrzeka, e zostanie ze mn tak dugo, jak bd chcia. Mam tylko krtkie nagranie dla jakiej koreaskiej telewizji, ale mog je przesun albo po prostu odwoa. Oczywicie, jeli mnie potrzebujesz. Potrzebuj ci i bardzo si ciesz, e moesz zosta ze mn. Zadzwonia do swojej agentki i poprosia j o zmian terminw. Usyszaem, jak tumaczya: Nie mw przypadkiem, e zachorowaam. Jestem przesdna. Ilekro tak si tumaczyam, zawsze potem rzeczywicie ldowaam w ku. Powiedz, e musz opiekowa si kim, kogo kocham". Byo sporo pilnych spraw: odwoa wywiady, odpowiedzie na zaproszenia, podzikowa za telefony i kwiaty, a do tego jeszcze napisa zalege artykuy, przedmowy, recenzje. Marie caymi dniami ustalaa razem z moj agentk kalendarz na najblisze dni, tak eby nikogo nie pomin. Wieczorami przy kolacji rozmawialimy na rne tematy, ciekawe i banalne, jak wszystkie pary pod socem. Wydaje si, e ten wypadek, otarcie si o mier przywrcio ci do ycia powiedziaa mi ktrego wieczoru po paru kieliszkach wina. Tak chyba dzieje si z kadym. Ale, jeli pozwolisz nie chc, by pomyla, e przemawia przeze mnie zazdro od kiedy wrcie do domu, nie mwisz ju o Ester. Tak samo byo, gdy skoczye pisa Czas rozdzierania, czas zszywania. Ksika zadziaaa jak terapia. Szkoda tylko, e na tak krtko. Czy sugerujesz, e ten wypadek mg spowodowa jakie trwae zmiany w moim mzgu? Cho nie byo w tym adnej zaczepki, Marie wolaa zmieni temat i opowiedziaa mi, jak straszliwie si baa, lecc helikopterem z Monako do Cannes. Tej nocy kochalimy si i cho przeszkadza nam bardzo mj konierz ortopedyczny, bylimy sobie naprawd bliscy. Po czterech dniach gigantyczna sterta papierw znikna z mojego biurka.
103

Paulo Coelho

Zahir

Zostaa tylko dua biaa koperta. Marie chciaa j otworzy, ale powiedziaem, e to moe poczeka. Taktownie o nic nie pytaa. Mogy to by przecie wycigi z mojego konta bankowego albo poufny list od jakiej wielbicielki. Ja rwnie niczego nie wyjaniaem, zabraem kopert z biurka i wetknem midzy ksiki, eby nie kusi Zahira. Ani przez chwil moja mio do Ester nie osaba. Kady dzie w szpitalu budzi we mnie wspomnienie czego ciekawego, nie zawsze z naszych rozmw, czsto po prostu z chwil, ktre spdzilimy razem w milczeniu. Znw widziaem oczy dziewczyny zawsze tsknicej do przygd, kobiety dumnej z sukcesu ma, dziennikarki pasjonujcej si tematem, o ktrym pisaa, i od pewnego momentu ony, ktra nie widziaa dla siebie miejsca w moim yciu. To smutne spojrzenie si pojawio, jeszcze zanim zostaa korespondentk wojenn. Byo weselsze, kiedy wracaa z pola walki, ale po paru dniach spdzonych w domu znw przygasao. Pewnego popoudnia zadzwoni telefon. Do ciebie powiedziaa Marie, podajc mi suchawk. Po drugiej stronie usyszaem Michaia. Mwi, jak mu przykro z powodu mojego wypadku, i zapyta, czy dotara do mnie koperta. Tak, mam j tutaj. Kiedy zamierzasz jecha? Marie bya obok, pomylaem, e lepiej bdzie zmieni temat. Porozmawiamy o tym, jak si spotkamy. Niczego nie dam, ale obiecae mi pomc. Zazwyczaj dotrzymuj obietnic. Zobaczymy si, jak tylko poczuj si troch lepiej. Poda mi numer swojej komrki, rozczyem si i zauwayem, e Marie nie jest ju t sam kobiet. A wic wszystko bdzie dalej tak samo westchna. Nie. Wszystko si zmienio. Powinienem by wyjawi jej prawd, e wci chc si zobaczy z Ester, e wiem ju, gdzie ona jest, e kiedy nadejdzie odpowiedni moment, wsid do pocigu, do takswki, samolotu czy czegokolwiek, co zawiezie mnie do niej. Ale to oznaczao utrat kobiety, ktra bya teraz ze mn, akceptowaa moje wybory, na rozliczne sposoby okazywaa mi, jak wiele dla niej znacz.
104

Paulo Coelho

Zahir

Zachowaem si jak tchrz. Wstydziem si, ale takie byo ycie i na swj sposb, trudny do opisania, ja te kochaem Marie. Milczaem rwnie dlatego, e zawsze wierzyem w znaki i wspominajc chwile ciszy u boku mojej ony, wiedziaem z gosami czy bez, z jakiej przyczyny albo bez przyczyny e godzina spotkania jeszcze nie wybia. Bardziej ni na naszych rozmowach musiaem si teraz skoncentrowa na naszym milczeniu. Milczenie pomagao mi zrozumie wiat, w ktrym wszystko szo jak z patka, i rozpozna chwil, w ktrej co si zepsuo. Marie patrzya mi prosto w oczy. Czy miaem prawo by nielojalny wobec kobiety, ktra zrobia dla mnie tak wiele? Czuem si niezrcznie, ale nie mogem teraz wszystkiego jej wyzna, chyba e... chyba e jako inaczej, nie bezporednio. Marie, wyobra sobie dwch straakw, ktrzy ugasili poar w lesie. Jeden z nich ma twarz ca w sadzy, drugi jest zupenie czysty. Ktry z nich umyje twarz w strumyku? Niezbyt mdre pytanie, oczywicie ten brudny. A wanie e nie! Ten brudny popatrzy na swojego towarzysza i bdzie myla, e jest czysty. I na odwrt, ten z czyst twarz popatrzy na umorusanego koleg i powie sobie w duchu: Pewnie i ja tak wygldam, musz si umy". Co chcesz przez to powiedzie? Lec te par dni w szpitalu zrozumiaem, e w kobietach, ktre kochaem, zawsze poszukiwaem sam siebie. Patrzyem w ich czyste, pikne twarze i widziaem w nich swoje odbicie. I odwrotnie, one patrzyy na mnie, widziay sadz na mojej twarzy i choby nie wiem jak byy inteligentne i pewne siebie, w kocu take widziay swoje odbicie we mnie i zaczynay sdzi, e s gorsze, ni rzeczywicie byy. Prosz ci, nie popenij tego bdu. Chciaem doda, e to przytrafio si take Ester. A uzmysowiem to sobie dopiero, kiedy przypomniao mi si, jak zmieniao si jej spojrzenie. Wykorzystywaem jej wiato i energi, ktre daway mi szczcie, a jej pewno pozwalaa mi i naprzd. Ona patrzya na mnie i czua si maa i brzydka, poniewa z biegiem lat moja kariera w ktrej tak bardzo mi pomoga odsuna nasz zwizek na drugi plan. Dlatego ebym mg znw si z ni zobaczy, moja twarz powinna sta si tak czysta, jak jej. Zanim j spotkam, musz najpierw spotka siebie samego.

105

Paulo Coelho

Zahir

Ni Ariadny

Przychodz na wiat w maej osadzie, kilka kilometrw od nieco wikszej wioski, gdzie mieci si szkoa i muzeum poety, ktry y tam dawno temu. Mj ojciec ma prawie siedemdziesit lat, moja matka dwadziecia pi. Poznali si niedawno. On przyby tu z Rosji sprzedawa dywany, ale kiedy j spotka, postanowi rzuci dla niej wszystko. Ona mogaby by jego wnuczk, ale zachowuje si jak jego matka, usypia go bo on cierpi na bezsenno ju od siedemnastego roku ycia, kiedy wysali go na wojn z Niemcami, pod Stalingrad. Bya to jedna z najduszych i najbardziej krwawych bitew podczas drugiej wojny wiatowej. W batalionie mojego ojca z trzech tysicy mczyzn przeyo zaledwie trzech. To dziwne, ale on nie mwi przyszedem na wiat w maej osadzie", prawie wcale nie uywa czasu przeszego. Wszystko w jego opowieci dzieje si tu i teraz. Mj ojciec walczy pod Stalingradem. Kiedy wraca z patrolu zwiadowczego z najlepszym przyjacielem, swoim rwienikiem, zaskakuje ich strzelanina. Chowaj si w leju po bombie i le tam przez dwa dni, w niegu i bocie, bez jedzenia, trzsc si z zimna. Sysz gosy Rosjan dochodzce z budynku obok, wiedz, e powinni tam si przedosta, ale strzay nie ustaj. Powietrze przesycone jest zapachem krwi, ranni dzie i noc woaj o pomoc. Nagle zapada cisza. Przyjaciel ojca wstaje, sdzc, e Niemcy si wycofali. Ojciec prbuje chwyci go za nogi, krzyczy: Na ziemi!". Ale jest ju za pno, kula przebija czaszk. Mijaj kolejne dwa dni. Ojciec wci siedzi w wyrwie w ziemi z trupem przyjaciela. Wci powtarza: Na ziemi!". W kocu kto go odnajduje i prowadzi do bunkra. Nie ma co je, onierzom zostaa tylko amunicja i papierosy. Jedz tyto. Tydzie pniej zaczynaj zjada ciaa zabitych i zamarznitych towarzyszy. Przybywa z odsiecz trzeci batalion. Ratuj tych, co przeyli, opatruj rannych, a potem wszyscy wracaj na front. Stalingrad nie moe upa, tu chodzi o przyszo Rosji. Po czterech miesicach zacitych walk, kanibalizmu, amputowania odmroonych koczyn, Niemcy w kocu si poddaj. To pocztek
106

Paulo Coelho

Zahir

upadku Hitlera i jego Trzeciej Rzeszy. Ojciec wraca pieszo do swojej wioski, odlegej o prawie tysic kilometrw od Stalingradu. Od tej pory drcz go koszmary, co noc ni mu si przyjaciel, ktrego nie zdoa uratowa. Dwa lata pniej wojna si koczy. Ojciec dostaje medal, ale wci jest bez pracy. Zapraszaj go na uroczyste ceremonie, ale nie ma co je. Jest bohaterem Stalingradu, ale udaje mu si przey tylko dziki drobnym robotom, za marne grosze. W kocu zdobywa posad sprzedawcy dywanw. Nie moe spa, wic podruje noc, poznaje przemytnikw, zyskuje ich zaufanie i pienidze zaczynaj napywa. Komunistyczna wadza wpada na jego trop i oskara go o przemyt. Mimo e jest bohaterem wojennym, na dziesi lat zostaje zesany na Syberi jako wrg ludu". Kiedy go wreszcie wypuszczaj na wolno, jest ju starym czowiekiem, a jedyn rzecz, na jakiej si zna, s dywany. Udaje mu si odnowi dawne kontakty, dostaje kilka sztuk na sprzeda, ale nie ma nabywcw. Czasy s cikie. Postanawia wic znw wyjecha, po drodze ebrze, w kocu dociera do Kazachstanu. Jest stary i samotny, lecz musi pracowa, eby mie co je. W cigu dnia wykonuje drobne prace, w nocy prawie nie pi, wci budzi si z okrzykiem Na ziemi!". Co ciekawe, mimo wszystkich przej, bezsennoci, kiepskiego odywiania, zmartwie, wieku, papierosw, ktre pali bez przerwy, ma elazne zdrowie. W maej wiosce spotyka dziewczyn, ktra zaprasza go do domu rodzicw. Gocinno jest wita w tych stronach. ciel mu w pokoju gocinnym, ale w nocy wszystkich budz okrzyki Na ziemi!". Dziewczyna przychodzi do niego, odmawia modlitw, kadzie mu rk na czole i mj ojciec po raz pierwszy od dziesitkw lat spokojnie zasypia. Nazajutrz ona mwi, e jeszcze jako dziewczynka miaa sen, e starzec da jej syna. Czekaa ju tyle lat, kilku kandydatw do jej rki odtrcia. Rodzice bardzo si martwi, nie chc, eby ich jedyna crka bya samotna i odrzucona przez spoeczno. Pyta, czy nie chciaby si z ni oeni. On jest zaskoczony mogaby by jego wnuczk. Nic jej nie odpowiada. Kiedy zachodzi soce, prosi, aby znw pooya mu rk na czole. I znowu przesypia ca noc. Temat maestwa powraca nastpnego ranka, tym razem w obecnoci rodzicw, ktrzy godz si na wszystko, byle tylko crka wysza za m i nie
107

Paulo Coelho

Zahir

przynosia wstydu rodzinie. Opowiadaj ssiadom histori o bogatym sprzedawcy dywanw, ktry przyby z dalekiej krainy, gdzie tak znuyo go ycie w luksusie, e porzuci wszystko i wyruszy na poszukiwanie przygd. Ludzie w wiosce wyobraaj sobie wspaniae prezenty, konta w banku, ogromne bogactwa, zazdroszcz mojej matce, e poznaa kogo, kto zabierze j daleko z tego koca wiata. Ojciec sucha tych historii z niebotycznym zdumieniem. On, przez tyle lat sam jak palec, ndzarz, poniewierajcy si po wiecie, moe mie wreszcie prawdziwy dom. Zgadza si na maestwo i na kamstwa o jego przeszoci. Bior lub w obrzdku muzumaskim. Dwa miesice pniej moja matka zachodzi w ci. Mam ojca do sidmego roku ycia. Sypia dobrze, pracuje w polu, poluje, opowiada mieszkacom wioski o swoich posiadociach, majtku i patrzy na moj matk tak, jakby bya jedynym dobrem, jakie go w yciu spotkao. Ja yj w przekonaniu, e jestem synem bogacza, a do pewnej nocy, kiedy ojciec wyjawia mi tajemnic swojej przeszoci i maestwa z moj matk. Mwi, e wkrtce umrze i rzeczywicie cztery miesice potem umiera. Wydaje ostatnie tchnienie w ramionach mojej matki, umiechajc si tak, jakby te wszystkie tragedie nigdy mu si nie przydarzyy. Umiera szczliwy. Poznaem losy Michaia pewnej wiosennej, bardzo chodnej nocy. Z ca pewnoci nie by to jednak stalingradzki mrz, gdzie temperatura spadaa nawet do minus trzydziestu piciu stopni. Siedzimy z kloszardami, grzejc si w cieple ogniska. Dotarem tutaj po drugim telefonie od Michaia, speniajc moj cz obietnicy. Nie zapyta ju o kopert, ktr zostawi u mnie w domu. Moe wiedzia dziki gosowi e w kocu postanowiem poda za znakami i pozwoli, by sprawy toczyy si swoim rytmem, tak by stopniowo uwolni si od Zahira. Kiedy zaproponowa spotkanie na jednym z najbardziej niebezpiecznych przedmie Parya, przestraszyem si. Normalnie w takiej sytuacji wykrcibym si obowizkami albo prbowabym go przekona, ebymy spotkali si w jakiej knajpce, gdzie moglibymy spokojnie porozmawia o naszych sprawach. Wprawdzie obawiaem si kolejnego ataku epilepsji, ale teraz ju bym wiedzia, jak zareagowa. Wolaem to ni uliczn bjk, bo w moim konierzu ortopedycznym byem bez szans. Michai nalega. Chcia koniecznie, ebym spotka si z kloszardami. Oni byli wani dla niego i dla Ester. W szpitalu dotaro do mnie w kocu, e co w moim yciu byo nie tak i e jak najszybciej musz si zmieni. Tylko co zrobi, eby si zmieni?
108

Paulo Coelho

Zahir

Na przykad chodzi do niebezpiecznych dzielnic i spotyka ludzi z marginesu. Istnieje legenda o greckim herosie Tezeuszu, ktry zapuszcza si do labiryntu, by zabi potwora. Jego ukochana, Ariadna, daje mu kbek nici, aby rozwijajc j, zaznacza sobie drog powrotn. Siedzc teraz wrd tych ludzi i suchajc historii Michaia, zdaem sobie spraw, e od dawna nie czuem tak przyjemnego dreszczu emocji, jaki pojawia si w zetkniciu z nieznanym, z przygod. Kto wie, moe ni Ariadny czekaa na mnie w miejscach, ktrych nigdy bym nie odwiedzi, gdybym nie by absolutnie przekonany, e musz dokona olbrzymiego wysiku, by co zmieni w moim yciu. Dostrzegem, e kloszardzi odnosz si do Michaia z wielk atencj i suchaj go z uwag. Najwaniejsze spotkania nie zawsze odbywaj si przy elegancko zastawionych stoach, w klimatyzowanych restauracjach. Droga do szkoy zajmuje mi codziennie prawie godzin. Patrz na kobiety idce po wod, na bezkresny step, na dugie pocigi wiozce rosyjskich onierzy, na onieone szczyty gr, za ktrymi, jak mi kto powiedzia, rozciga si ogromny kraj, Chiny. W wiosce oprcz szkoy jest muzeum, powicone tutejszemu poecie, meczet i trzy, cztery uliczki. Wpajaj nam szczytne ideay: mamy walczy o zwycistwo komunizmu i o rwno wszystkich ludzi na ziemi. Nie wierz w to, bo nawet w naszej wiosce istniej spore rnice midzy ludmi przedstawiciele partii komunistycznej stoj ponad reszt, od czasu do czasu jed do duego miasta, Ama Aty, i wracaj obadowani frykasami, prezentami dla dzieci, drogimi strojami. Pewnego popoudnia, wracajc do domu, czuj silny powiew wiatru, widz wiato wok i na kilka chwil trac przytomno. Kiedy otwieram oczy, le na ziemi, a w powietrzu nade mn unosi si dziewczynka w biaej sukni przewizanej niebieskim paskiem. Umiecha si do mnie, nic nie mwi, a potem znika. Pdem ruszam do domu, przerywam matce robot i opowiadam, co mi si przytrafio. Jest przeraona, prosi, ebym nigdy nikomu tego nie powtarza. Tumaczy mi, e to wszystko halucynacje. Jak mona wytumaczy co tak skomplikowanego omioletniemu chopcu? Uparcie obstaj przy swoim, widziaem t dziewczynk, jestem w stanie opisa j w najdrobniejszych szczegach. I wcale si nie baem, przybiegem do domu nie dlatego e uciekaem, tylko chciaem jak najszybciej zda jej relacj z tego, co si wydarzyo. Nazajutrz, wracajc ze szkoy, wypatruj wszdzie dziewczynki, ale nigdzie jej
109

Paulo Coelho

Zahir

nie ma. Przez tydzie nic si nie dzieje i zaczynam wierzy, e matka miaa racj, musiaem niechccy si zdrzemn i to wszystko mi si przynio. Jednak pewnego ranka w drodze do szkoy znowu widz unoszc si w powietrzu dziewczynk otoczon blaskiem. Tym razem ani nie upadem, ani nie widziaem wiate. Ona si do mnie umiecha, ja odpowiadam jej umiechem, pytam, jak ma na imi, ale ona milczy. W szkole wypytuj kolegw, czy oni te widzieli kiedy unoszc si w powietrzu dziewczynk. Wybuchaj miechem. Podczas lekcji wzywa mnie dyrektor. Tumaczy mi, e pewnie cierpi na jakie zaburzenia psychiczne, bo zjawy nie istniej. Istnieje tylko rzeczywisto, ktr widzimy, a religia zostaa wymylona, aby omami lud. Pytam o meczet w pobliskim miasteczku. Twierdzi, e chodz tam tylko zacofani starcy, ktrzy nie maj siy budowa socjalistycznego adu. Potem grozi mi, e jeli bd rozpowiada te niestworzone historie, wyrzuci mnie ze szkoy. Jestem przeraony, prosz, eby nie mwi o tym mojej matce. Obiecuje, e nic nie powie, jeli przyznam si kolegom, e ca t bajk wyssaem z palca. On dotrzymuje swojej obietnicy, a ja swojej. Moi koledzy nawet nie s ciekawi, gdzie widuj dziewczynk. Ale od tej pory przez cay miesic ona ukazuje mi si dzie w dzie. Czasem najpierw mdlej, czasem nie dzieje si nic. Nie rozmawiamy ze sob, po prostu jestemy razem tak dugo, jak ona chce. Moja matka zaczyna si niepokoi, nie wracam ju do domu jak zawsze o tej samej porze. Pewnego wieczoru zmusza mnie, ebym si przyzna, co robi po lekcjach. Powtarzam jej histori o dziewczynce. Ku memu zdziwieniu zamiast znowu mnie zgani, mwi, e pjdzie ze mn w to miejsce. Nastpnego dnia wstajemy wczenie, idziemy tam, dziewczynka si pojawia, ale matka jej nie widzi. Prosi, abym zapyta j o ojca. Nie rozumiem po co, ale robi to i wtedy po raz pierwszy sysz gos. Dziewczynka nie porusza wprawdzie ustami, ale ze mn rozmawia. Mwi, e mj ojciec ma si dobrze, e nas chroni, e cierpienie, ktrego dowiadczy na ziemi, zostao mu wynagrodzone. Radzi, ebym porozmawia z matk o piecyku. Kiedy powtarzam matce to, co usyszaem, wybucha paczem. Mwi, e ojciec musia mie zawsze przy sobie piecyk, bo drczyy go wspomnienia z wojny. Dziewczynka prosi, ebym nastpnym razem, kiedy bd tdy przechodzi, zawiza na krzaku wstk z wypisan na niej prob. Wizje powtarzaj si przez cay nastpny rok. Moja matka opowiada o tym
110

Paulo Coelho

Zahir

najbardziej zaufanym przyjacikom, one przekazuj to dalej i na krzaku pojawia si mnstwo wstek. Wszystko to odbywa si w wielkiej tajemnicy. Kobiety wypytuj o swoich bliskich zmarych, ja sucham gosu i przekazuj odpowied. Najczciej maj si tam dobrze. Tylko dwa razy dziewczynka prosi, ebymy poszli na najblisze wzgrze o wschodzie soca i odmwili modlitw za dusze zmarych. Podobno czasem wpadam w trans, przewracam si na ziemi, mamrocz niezrozumiae sowa nic potem nie pamitam. Odgaduj tylko, kiedy ten trans si zblia. Czuj wtedy ciepy wiatr i widz unoszce si wok mnie kule wietlne. Pewnego razu, kiedy prowadz grup na spotkanie z dziewczynk, zatrzymuj nas milicjanci. Kobiety podnosz krzyk, protestuj, ale nie udaje nam si przej. Eskortuj mnie do szkoy. Tam dyrektor oznajmia, e zostaem wyrzucony za wywoanie zamieszek i szerzenie zabobonw. W drodze powrotnej widz, e krzak zosta city, a na ziemi ley peno wstek. Siadam tam i pacz w samotnoci, bo uwiadamiam sobie, e skoczyy si najszczliwsze dni mojego ycia. Wtedy znowu pojawia si dziewczynka. Pociesza mnie, e to wszystko, nawet zniszczenie krzaka, byo zaplanowane. I od tej pory ona zawsze bdzie przy mnie i zawsze bdzie suy mi rad. Nigdy nie powiedziaa, jak ma na imi? pyta jeden z kloszardw. Nigdy. To nie ma znaczenia. Wiem, kiedy ze mn rozmawia. Czy moglibymy dowiedzie si teraz czego o naszych zmarych? Nie. Teraz mam inn misj. Mog opowiada dalej? Musisz mwi. Ale najpierw chciabym co powiedzie. Na poudniowym wschodzie Francji ley miejscowo Lourdes. Wiele lat temu maa pasterka widziaa tam dziewczynk bardzo podobn do tej z twojej wizji. Mylisz si mwi stary ebrak z metalow protez zamiast nogi. Ta pasterka, Bernadetta, widziaa Najwitsz Panienk. Napisaem kiedy ksik o objawieniach, musiaem wic dokadnie przestudiowa t kwesti wyjaniam. Czytaem wszystko, co zostao na ten temat opublikowane pod koniec dziewitnastego wieku. Dotarem do raportw policji, wadz kocielnych i naukowcw. W adnym z nich nie ma nawet sowa, e Bernadetta widziaa kobiet. Podkrelaa zawsze, e to bya dziewczynka, powtarzaa to uparcie do koca ycia. Bardzo zdenerwowa j posg, ktry ustawiono w grocie. Upieraa si, e nie jest w ogle podobny do postaci z jej wizji. Widziaa przecie dziecko, a nie kobiet. Mimo to Koci przywaszczy sobie t
111

Paulo Coelho

Zahir

histori, to miejsce oraz wizje Bernadetty, interpretujc je jako objawienie Matki Boej. Prawda posza w niepami, bo powtarzane przez lata kamstwo w kocu przekonao wszystkich. Jedyna rnica midzy objawieniem Michaia a tym, co widziaa Bernadetta, jest taka, e maa dziewczynka" na prob Bernadetty powiedziaa, jak ma na imi. I co powiedziaa? zaciekawi si Michai. Jestem Niepokalane Poczcie". Nie jest to zwyczajne imi, takie jak Beata, Maria czy Izabela. Ona opisuje siebie jako fakt, wydarzenie, zjawisko, co mona tumaczy jako jestem narodzinami bez seksu". Prosz, opowiadaj dalej. Chciabym ci przedtem o co zapyta zwraca si do mnie jeden z ebrakw, mniej wicej w moim wieku. Powiedziae, e napisae ksik. Jaki jest jej tytu? Napisaem wiele ksiek. I wymieniam tytu ksiki, w ktrej wspominam histori Bernadetty i jej objawie. Jeste mem tej dziennikarki? A wic jeste mem Ester? ebraczka w podartych achmanach, zielonym kapeluszu i purpurowym paszczu, wybausza oczy ze zdumienia. Nie wiem, co mam powiedzie. Dlaczego przestaa nas odwiedza? pyta inny. Mam nadziej, e nie zgina! Zawsze jedzi do krajw, gdzie jest bardzo niebezpiecznie. Wiele razy jej mwiem, eby daa sobie z tym spokj! Zobacz co od niej dostaem! I wyciga z kieszeni pomity strzpek tkaniny zaplamionej krwi, kawaek koszuli zmarego onierza. Nie zgina odpowiadam. Ale dziwi mnie, e tu przychodzia. Czemu? Bo jestemy gorsi? le mnie zrozumiae, nie oceniam was. Jestem po prostu zaskoczony, ale ciesz si, e si tego dowiedziaem. Wdka wypita na rozgrzewk zaczyna ju dziaa. Kpisz sobie mwi potny dugowosy mczyzna z wielodniowym zarostem na twarzy. Wyno si std, jeli ci si nie podoba nasze towarzystwo. C, ja take piem i czuj w sobie odwag. A kim wy jestecie? Jakie ycie wybralicie? Jestecie zdrowi, zdolni do pracy, ale wolicie nic nie robi. Jestemy ludmi, ktrzy postanowili y poza", rozumiesz? Poza tym
112

Paulo Coelho

Zahir

wiatem, ktry rozpada si na kawaki, poza ludmi, ktrzy yj w cigym strachu, e co strac, poza tymi, ktrzy spaceruj ulicami, jak gdyby wszystko byo w najlepszym porzdku, podczas gdy jest le, bardzo le! A ty nie ebrzesz? Nie prosisz o jamun swojego szefa albo waciciela domu, w ktrym mieszkasz? Nie wstyd ci tak marnowa ycia? pyta kobieta w purpurowym paszczu. Kto powiedzia, e je marnuj? Robi to, co chc! A czego chcesz? wczy si potny mczyzna. y na czubku wiata? Skd wiesz, e gra jest lepsza od doliny? Sdzisz, e nie umiemy y, prawda? Twoja ona wiedziaa doskonale, czego chcemy od ycia! A wiesz czego? Spokoju! I wolnego czasu! I eby nikt nas nie zmusza do podania za mod tutaj mamy swoj wasn mod! Pijemy, kiedy mamy na to ochot, pimy tam, gdzie nam si podoba! Nikt z nas tutaj nie wybra niewolnictwa i jestemy z tego bardzo dumni. Chocia wy uwaacie nas za dziadw. W ich gosach wyczuwam coraz wicej agresji. Chcecie usysze dalszy cig mojej opowieci, czy wolicie, ebymy sobie poszli? pyta Michai, eby uspokoi troch nastroje. On nas krytykuje! oburzy si ten z elazn nog. Przyszed tu, eby nas osdza, ocenia, jakby by samym Bogiem! Sycha jakie mamrotanie, kto klepie mnie po ramieniu, podaje papierosa, a butelka wdki znowu trafia w moje rce. Napicie powoli opada. Wci jestem w szoku, e ci ludzie znaj Ester. I jak wida, znaj j lepiej ni ja, dostali przecie od niej kawaek zakrwawionej onierskiej koszuli. Michai cignie dalej: Poniewa nie mam gdzie si uczy, a jestem jeszcze za may, eby zajmowa si komi, ktre s chlub naszego regionu, zostaj pasterzem owiec. W pierwszym tygodniu mojej pracy zdycha jagni i wie obiega plotka, e jestem dzieckiem przekltym, synem czowieka, ktry przyby z dalekich stron, obieca mojej matce bogactwa, a w kocu zostawi nas z niczym. Chocia komunici zapewniaj, e religia to opium dla ludu, cho w szkole ucz nas, e istnieje tylko rzeczywisto materialna, a to, czego nie widz nasze oczy, jest wytworem wyobrani pradawne wierzenia stepu, przekazywane z pokolenia na pokolenie z ust do ust, przetrway do dzi. Od kiedy cito mj krzak, nie widuj ju dziewczynki, lecz wci towarzyszy mi jej gos. Prosz, eby pomoga mi w opiece nad stadami, ona mwi, e musz by
113

Paulo Coelho

Zahir

cierpliwy, nadejd dla mnie cikie czasy, ale nim skocz dwadziecia dwa lata, z dalekiego kraju przyjedzie kobieta i zabierze mnie ze sob w wiat. Mwi take, e mam misj do spenienia: pomc, by prawdziwa energia mioci rozprzestrzenia si na caej kuli ziemskiej. Waciciel owiec daje wiar plotkom, ktre kr na mj temat. Powtarzaj je i prbuj mi szkodzi ci sami ludzie, ktrym dziewczynka pomagaa przez ostatni rok. Pewnego dnia mj chlebodawca idzie do siedziby partii w ssiedniej wiosce i tam dowiaduje si, e zarwno ja, jak i moja matka jestemy uznani za wrogw ludu. Natychmiast wyrzuca mnie z pracy. Nic jeszcze nie zarobiem, ale mamy z czego y, bo moja matka nadal pracuje jako hafciarka w zakadach wkienniczych w najwikszym miecie powiatu. Tam nikt nie wie, e jestemy wrogami ludu i klasy robotniczej. Dyrekcji zaley jedynie, eby lczaa nad haftami od witu do zmierzchu. Poniewa mam duo wolnego czasu, wcz si po stepie z myliwymi. Oni rwnie znaj moj histori, ale wierz, e mam magiczn moc, bo zawsze, kiedy z nimi poluj, trafiaj na lisy. Przesiaduj caymi dniami w muzeum poety, ogldam pamitki po nim, czytam jego ksiki, sucham, kiedy kto recytuje jego wiersze. Czasami czuj wiatr i widz kule wietlne, upadam na ziemi wtedy gos mwi mi o rzeczach bardzo konkretnych, takich jak okresy suszy, zaraza byda, przybycie kupcw. Nie opowiadam o tym nikomu, tylko matce, ktra coraz bardziej si o mnie martwi. Pewnego razu, gdy w okolicy pojawia si akurat lekarz, prowadzi mnie do niego. On wysuchuje uwanie mojej historii, robi notatki, bada mi oczy specjalnym aparatem, bada serce, puka w kolano i stwierdza pewn odmian epilepsji. Pociesza, bo to nie jest zaraliwe i ataki z wiekiem powinny ustpi. Wiem, e to wcale nie choroba, ale dla spokoju matki udaj, e uwierzyem. Kustosz muzeum zauway moje rozpaczliwe prby nauczenia si czegokolwiek, ulitowa si nade mn i sam zacz udziela mi lekcji. Ucz si geografii i literatury. A take, co w przyszoci okae si dla mnie najwaniejsze jzyka angielskiego. Pewnego wieczoru gos prosi mnie, abym powiedzia kustoszowi, e wkrtce zajmie odpowiedzialne stanowisko. Kiedy przekazuj mu t wiadomo, mieje si pod nosem i mwi wprost, e nie ma na to adnych szans, bo nigdy nie zapisa si do partii. Jest bogobojnym muzumaninem. Mam pitnacie lat. Jakie dwa miesice po naszej rozmowie czuj, e co si
114

Paulo Coelho

Zahir

zaczyna zmienia w naszym regionie. Zazwyczaj aroganccy urzdnicy staj si uprzejmi jak nigdy. Pytaj, czy nie chciabym wrci do szkoy. Dugie pocigi pene rosyjskich wojsk sun w kierunku granicy. Pewnego popoudnia, gdy ucz si przy biurku, ktre kiedy naleao do poety, wbiega przeraony kustosz. Spoglda na mnie niepewnie i mwi, e na naszych oczach rozgrywa si ostatnia rzecz, ktrej mona byo si spodziewa upadek komunistycznego reimu. Dawne republiki sowieckie ogaszaj niepodlego. Z Ama Aty przychodz wieci o tworzeniu nowego rzdu, a jego, kustosza muzeum, mianowano gubernatorem prowincji! Zamiast ucieszy si i mnie uciska, pyta, skd wiedziaem. Kto mi o tym mwi? Czy tajne suby kazay mi go szpiegowa, bo nie nalea do partii? Czy moe co byoby najstraszniejsze zawarem kiedy pakt z diabem? Odpowiadam, e przecie zna moj histori: objawienia, ataki, pozwalajce mi sysze gos, ktrego nikt inny nie syszy. On mwi, e to bzdury, nic innego jak choroba. Jest tylko jeden prorok, Mahomet, i wszystko, co trzeba byo objawi, zostao ju objawione. Ale pomimo to, cignie dalej, diabe wci jest na tym wiecie i ucieka si do wszelkiego rodzaju sztuczek nawet do rzekomego daru przewidywania przyszoci eby oszuka naiwnych i odcign ludzi od prawdziwej wiary. Zaj si mn, bo islam wymaga od wiernych miosierdzia, ale teraz gboko tego auje, bo albo jestem agentem tajnych sub, albo wysannikiem szatana. I z miejsca zakazuje mi wstpu do muzeum. Nadchodz trudne czasy, cho i wczeniej nie byo atwo. Pastwowe zakady wkiennicze, w ktrych pracuje moja matka, przechodz w rce prywatne. Nowi waciciele maj inne pomysy, przeprowadzaj restrukturyzacj zakadw wkienniczych i zwalniaj moj matk. Dwa miesice pniej nie mamy ju za co y i nie pozostaje nam nic innego, jak wyjecha w poszukiwaniu pracy. Moi dziadkowie nie chc wyjeda. Wol umrze z godu, ni opuci ziemi, na ktrej si urodzili i spdzili cae ycie. Ja i matka jedziemy do Ama Aty. Po raz pierwszy widz due miasto. Jestem pod wraeniem samochodw, gigantycznych budynkw, podwietlanych reklam, ruchomych schodw, a najbardziej wind. Mama dostaje posad ekspedientki, ja pracuj na stacji benzynowej jako pomocnik mechanika. Du cz pienidzy wysyamy dziadkom, ale i tak starcza nam na rzeczy, ktrych nigdy przedtem nie widziaem: kino, wesoe miasteczko, mecze piki nonej.
115

Paulo Coelho

Zahir

Po przeprowadzce do miasta ataki ustaj, znika take dziewczynka, wraz z ni gos. Wcale si tym nie martwi. Jestem tak zafascynowany Ama At i zajty zarabianiem na ycie, e nie brakuje mi niewidzialnej przyjaciki, ktra towarzyszya mi od smego roku ycia. Dociera do mnie, e majc gow na karku, bd mg w kocu zosta kim. A do pewnej niedzielnej nocy, kiedy wygldam przez jedyne okno naszego mieszkanka na ma wyboist uliczk i bardzo si denerwuj, bo poprzedniego dnia w warsztacie wgniotem samochd, wprowadzajc go do garau. Boj si, e nazajutrz wylej mnie z pracy. Boj si tak bardzo, e przez cay dzie nie mog nic przekn. I nagle znw czuj powiew wiatru, widz osobliwe wiato. Matka pniej mi opowiadaa, e upadem na ziemi, bekotaem w jakim nieznanym jzyku, a trans trwa duej ni zwykle. Wtedy gos przypomnia mi o mojej misji. Kiedy przytomniej, znw czuj obecno dziewczynki i cho jej nie widz, mog z ni rozmawia. Ale to ju mnie nie interesuje opuszczajc rodzinn wiosk, zostawiem za sob cay mj wiat. Mimo to prbuj si dowiedzie, jaka jest ta moja misja. Gos odpowiada, e taka sama, jak misja caego rodzaju ludzkiego; nasyci wiat energi mioci. Pytam jedynie o to, co mi w tym momencie ley na sercu: Co zrobi mj pracodawca, kiedy dowie si o stuczce? Mam si przyzna bez obaw, on na pewno zrozumie. Pracuj ju pi lat na stacji benzynowej. Mam kilku przyjaci, chodz na pierwsze randki, odkrywam ycie erotyczne, uczestnicz w ulicznych bjkach... yj normalnie, jak wszyscy modzi ludzie. Mam kilka atakw, ale kiedy opowiadam, e to dziaanie wyszych si", przyjaciele zaczynaj darzy mnie respektem. Prosz mnie o pomoc, zwierzaj si z zawodw miosnych, kopotw rodzinnych, lecz ja gosu ju o nic nie pytam, bo krzak city w mojej wsi by dla mnie przestrog. Pamitam, jak mi si odwdziczyli. Znajomi nalegaj, wic wymylam, e nale do tajnego bractwa i nic nie mog im wyjawi. W owym czasie, po latach przeladowa religijnych, mistycyzm i ezoteryka stay si w Ama Acie bardzo modne. Pojawia si wiele ksiek o siach nadprzyrodzonych. Mistrzowie i guru napywaj z Chin i Indii, mno si kursy samodoskonalenia i rozwoju osobistego. Zapisuj si na kilka z nich i widz, e niczego si tam nie ucz. Ufam tylko gosowi, ale jestem zbyt zajty, eby przywizywa wag do tego, co mwi. Pewnego dnia jaka kobieta podjeda samochodem terenowym na stacj
116

Paulo Coelho

Zahir

benzynow, na ktrej pracuj, i prosi, ebym napeni jej bak. Mwi po rosyjsku z du trudnoci i okropnym akcentem. Oddycha z ulg, gdy odpowiadam jej po angielsku. Pyta, czy nie znam jakiego tumacza, ktry mgby jej towarzyszy w podry w gb kraju. W chwili, kiedy to mwi, czuj wszdzie intensywn obecno dziewczynki i zdaj sobie spraw, e wanie na t kobiet czekaem cae ycie. To moja jedyna szansa, nie mog jej przegapi. Proponuj tej kobiecie, e zostan jej tumaczem i przewodnikiem. Odpowiada, e ja mam przecie prac, a ona potrzebuje kogo bardziej dowiadczonego, starszego, kto moe swobodnie podrowa. Zapewniam, e znam wszystkie cieki na stepie i w grach, i kami, e nie jestem tu zatrudniony na stae. Bagam, eby daa mi szans. Niechtnie, ale umawia si ze mn na rozmow w najlepszym hotelu w miecie. W holu sprawdza moj znajomo angielskiego, zadaje mi szereg pyta na temat geografii Azji rodkowej, chce wiedzie, kim jestem i skd pochodz. Jest nieufna, nie mwi mi, co dokadnie robi ani dokd si wybiera. Staram si wywrze na niej dobre wraenie, ale widz, e nie jest do koca przekonana. Uwiadamiam sobie z zaskoczeniem, e zakochuj si w tej kobiecie, ktr znam od paru godzin. Staram si opanowa niepokj i znowu chc, by gos mnie poprowadzi. Wzywam na pomoc niewidzialn dziewczynk, obiecuj, e wypeni powierzon mi misj, jeli tylko dostan t prac. To przecie ona przepowiedziaa mi, e pewnego dnia jaka kobieta wywiezie mnie daleko std. Czuem jej obecno, kiedy cudzoziemka zatrzymaa si, eby zatankowa, potrzebuj teraz pozytywnej odpowiedzi. Po dugim odpytywaniu cudzoziemka chyba zaczyna mi ufa. Uprzedza mnie, e to, co zamierza zrobi, jest nielegalne. Jest dziennikark i chce napisa reporta o amerykaskich bazach wojskowych powstajcych w ssiednim kraju. Bd zapleczem dla wojny, ktra lada moment wybuchnie. Poniewa nie dostaa wizy, musimy przej przez zielon granic pieszo. Informatorzy dostarczyli jej map i pokazali, ktrdy trzeba i, ale nie powie mi nic wicej, pki nie bdziemy daleko od Ama Aty. Jeli wci jestem gotw z ni jecha, mam zjawi si w hotelu za dwa dni o jedenastej. Przyrzeka mi zapat tylko za tydzie. Nie wie, e ryzykuj utrat staych zarobkw, z ktrych utrzymuj matk i dziadkw, strac take zaufanie szefa, ktry daje mi prac, mimo e par razy widzia konwulsje, czy te ataki epilepsji", jak on nazywa momenty, w ktrych nawizuj kontakt z nieznanym
117

Paulo Coelho

Zahir

wiatem. Na poegnanie kobieta wyjawia mi swoje imi, Ester. Uprzedza, e jeli donios na ni na policj, natychmiast zostanie aresztowana i deportowana. Mwi te, e s takie chwile w yciu, kiedy trzeba lepo zaufa intuicji, i teraz wanie to robi. Prosz, eby si nie martwia. Korci mnie, by opowiedzie jej o dziwnym glosie i objawieniach, ale w kocu gryz si w jzyk. Po powrocie do domu rozmawiam z matk, mwi, e znalazem now prac jako tumacz, lepiej patn, ale bd musia wyjecha na jaki czas. Ona przyjmuje to ze spokojem. Wszystko idzie jak z patka. le pi, nastpnego dnia zjawiam si na stacji wczeniej ni zwykle. Oznajmiam, e dostaem propozycj nowej pracy. Szef ostrzega wczeniej czy pniej odkryj, e jestem chory, to due ryzyko zamienia pewne na nieznane. Ale podobnie jak wczeniej moja matka, godzi si bez wikszych problemw. Tak jakby tego dnia gos skania kadego, kto stoi na mojej drodze, eby uatwi mi zadanie i pomg postawi pierwszy krok. Kiedy spotykamy si w hotelu, tumacz jej, e jeli nas zapi, ona moe najwyej zosta deportowana, ale ja skocz w wizieniu, pewnie na wiele lat. Ja podejmuj wiksze ryzyko, powinna mi wic zaufa. Wydaje si, e to do niej dociera. Cae dwa dni jedziemy przez step, na granicy czeka na ni grupa mczyzn. Ester znika i wkrtce potem wraca, rozczarowana i zirytowana. Wojna wisi ju na wosku, wszystkie drogi s pilnie strzeone, nie moe jecha dalej, bo na pewno zatrzymaliby j jako szpiega. Wyruszamy w drog powrotn. Ester, wczeniej tak pewna siebie, teraz jest przygnbiona. eby j czym zaj, recytuj wiersze poety, ktry y niedaleko mojej wioski, myl o tym, e za czterdzieci osiem godzin mj sen si skoczy. Musz jednak ufa gosowi i zrobi wszystko, eby nie wyjechaa tak nagle, jak si pojawia. Moe powinienem przekona j, e zawsze na ni czekaem, e jest dla mnie bardzo wana. Tej nocy, kiedy leymy ju w piworach pod ska, prbuj wzi j za rk. Ona delikatnie si odsuwa, mwic, e jest matk. Popeniem gaf. Nie mam ju nic do stracenia, wic opowiadam jej o wizjach z dziecistwa, o misji szerzenia mioci, o diagnozie lekarza: epilepsji. Ku mojemu zdziwieniu Ester doskonale mnie rozumie. Opowiada troch o swoim yciu, mwi, e kocha ma i on take j kocha, ale z biegiem lat co
118

Paulo Coelho

Zahir

wanego si midzy nimi zagubio. Woli by z dala od domu, eby nie widzie, jak jej maestwo powoli si rozpada. Miaa w yciu wszystko, ale nie bya szczliwa. I cho mogaby udawa, e niczego wicej nie chce od ycia, umiera ze strachu, e wpadnie w depresj i ktrego dnia popeni samobjstwo. Dlatego postanowia zostawi wszystko i wyruszy na poszukiwanie przygody, eby nie myle o mioci, ktra si powoli wypala. Im dalej zapuszczaa si w te poszukiwania, tym bardziej czua si zagubiona i samotna. Ma wraenie, e ju na zawsze zgubia kierunek, a to, co si wanie zdarzyo, to znak, e powinna pogodzi si z tym wrci do codziennoci. Proponuj, ebymy sprbowali przekra si innym, sabiej strzeonym szlakiem. Znam przemytnikw z Ama Aty, ktrzy mog nam pomc. Ona jednak stracia ochot na dalsz wypraw, jest zniechcona, gotowa zrezygnowa. W tym momencie gos prosi mnie, ebym powici j ziemi. Nie wiedzc dokadnie, co robi, wstaj, otwieram plecak, zanurzam opuszki palcw w maym soiczku z olejem, ktry zabralimy do gotowania. Kad jej do na czole, modl si w ciszy i prosz o si dla niej, bo jej poszukiwanie jest wane dla nas wszystkich. Gos mwi do mnie, a ja powtarzam to, co sysz, e przemiana cho jednej istoty ludzkiej oznacza przemian caej ludzkoci. Ona mnie obejmuje, czuj, e ziemia j bogosawi, i trwamy tak objci przez kilka godzin. Na koniec pytam j, czy wierzy w to, e sysz gos. Ona odpowiada: I tak, i nie. Wierzy, e w nas wszystkich drzemi moce, ktrych nigdy nie uywamy, i sdzi, e mnie, dziki atakom epilepsji, udao si mie do tych mocy dostp, i moemy to razem sprawdzi. Chciaaby zrobi wywiad z pewnym koczownikiem przebywajcym na pnoc od Ama Aty. Chodz o nim suchy, e posiada magiczn moc. Mog z ni jecha, jeli chc. Kiedy pada jego nazwisko, kojarz, e znam wnuka tego czowieka i to moe nam pomc. Przejedamy przez Ama At, zatrzymujc si tylko po to, eby napeni bak i kupi jaki prowiant. Jedziemy w kierunku maej osady pooonej nad sztucznym jeziorem, utworzonym jeszcze przez wadze sowieckie. Id do domu starego koczownika i cho jestem znajomym jego wnuka, musimy czeka wiele godzin. Tum ludzi stoi cierpliwie w kolejce, eby usysze rad od czowieka, ktry uchodzi za witego. W kocu nadchodzi nasza kolej. Podczas tumaczenia tej rozmowy dowiaduj si wielu rzeczy, ktre zawsze chciaem wiedzie.
119

Paulo Coelho

Zahir

Ester pyta, dlaczego ludzie s nieszczliwi. To proste odpowiada starzec. S uwizieni w swojej historii osobistej. Wszyscy sdz, e gwnym celem ycia jest wypenianie planu. Nikt nie zadaje sobie pytania, czy to jego wasny plan, czy raczej wymylony przez kogo innego. Gromadz dowiadczenia, wspomnienia, przedmioty, pomysy, a to zbyt wiele do udwignicia. I w ten sposb zapominaj o wasnych marzeniach. Ester wspomina, e wielu ludzi jej mwio: Jeste szczciar, ty przynajmniej wiesz, czego chcesz od ycia. Ja nie wiem, czego chc". Jak to nie wiedz? oburza si mdrzec. Ile znasz osb, ktre mwi: Nie speniem nic z tego, co chciaem. C, taka jest rzeczywisto". Skoro twierdz, e nie zrobili tego, co chcieli, musz zatem wiedzie, czego chcieli. Natomiast rzeczywisto to tylko opowie innych o wiecie i o tym, jak powinnimy w nim postpowa. Wiele osb mwi co jeszcze gorszego: Jestem zadowolony, bo powicam si dla tych, ktrych kocham". Czy sdzisz, e osoby, ktre nas kochaj, ycz sobie, bymy dla nich cierpieli? Czy twoim zdaniem mio jest rdem cierpienia? Szczerze mwic, tak. A nie powinna by. Jeli zapomn histori, ktr mi wpajano od dziecka, wraz z ni zapomn take wane lekcje ycia. Po co wic si tak wysilaam, tak staraam, eby zdoby dowiadczenie i umie sobie radzi z karier zawodow, kryzysami maeskimi, zwtpieniem? Zgromadzona wiedza suy nam moe do gotowania, do kontrolowania wydatkw, do ubierania si ciepo w zimie, zachowania pewnych granic i do tego, eby wiedzie, dokd jad tramwaje i autobusy. Czy wierzysz jednak, e twoje poprzednie dowiadczenia miosne nauczyy ci lepiej kocha? Pomogy mi odkry, czego pragn. Nie o to pytam. Czy twoje poprzednie dowiadczenia miosne pomogy ci lepiej kocha twojego ma? Wrcz przeciwnie. eby powici si zupenie mojemu mowi, musiaam zapomnie o ranach po poprzednich mczyznach. Czy o to panu chodzi? Aby prawdziwa energia mioci moga przenikn do twojej duszy, musisz si narodzi na nowo. Dlaczego ludzie s nieszczliwi? Bo chc uwizi t energi,
120

Paulo Coelho

Zahir

a to niemoliwe. Zapomnie o narzuconej nam historii, znaczy oczyci dusz, pozwoli, aby energia mioci objawiaa si zgodnie ze sw natur i po prostu da jej si prowadzi. To bardzo romantyczne, ale niestety zarazem bardzo trudne. Dlatego e mio jest spleciona z wieloma rnymi sprawami: z obietnicami, obowizkami wobec dzieci, rodziny, spoeczestwa... ...a po jakim czasie take z rozpacz, samotnoci, prb kontrolowania tego, czego kontrolowa si nie da. Wedug tradycji stepowej tengri, eby y peni ycia, trzeba by w cigym ruchu, tylko w ten sposb kady dzie bdzie inny od poprzedniego. Przechodzc przez miasta, nomadzi myleli: Biedni s ci, ktrzy tu mieszkaj. Dla nich wszystko jest wci takie samo". Prawdopodobnie mieszkacy miast myleli o nomadach: Nieszcznicy, nie maj gdzie si podzia". Nomadzi nie mieli przeszoci, jedynie teraniejszo, dlatego zawsze byli szczliwi dopki komunistyczna wadza nie zmusia ich do osiadego trybu ycia i nie uwizia w kochozach. Od tego czasu stopniowo zaczli wierzy w histori, ktr spoeczestwo narzuca jako jedyn prawdziw. Dzisiaj stracili ju swoj tosamo. Nikt w dzisiejszych czasach nie moe cae ycie wdrowa. Wprawdzie nie mona wdrowa fizycznie, ale mona duchowo. I cigle dalej, zostawi za sob histori, ktr nam wmwiono, i wszystko, co nam narzucono. Co robi, aby uwolni si od historii, ktr nam wmwiono? Powtarza j na gos, we wszystkich najdrobniejszych szczegach. W miar opowiadania egnamy si z tym, kim bylimy, a wtedy zobaczysz sama, jeli zechcesz sprbowa otwiera si przed nami nowa, nieznana przestrze. Trzeba powtarza t dawn histori wiele razy, a przestanie by wana. Tylko tyle? I jeszcze co. W miar jak nasza przestrze wewntrzna si oczyszcza, eby unikn poczucia pustki, trzeba j szybko czym wypeni choby prowizorycznie. Czym? Innymi historiami, dowiadczeniami, ktrych dotd unikalimy, albo obawialimy si ich. W ten sposb zmieniamy si i ronie w nas mio. A kiedy ronie mio, my roniemy wraz z ni. Ale to znaczy, e moemy straci rzeczy, ktre byy dla nas wane.
121

Paulo Coelho

Zahir

Nigdy. Rzeczy wane zostaj, odchodz tylko te, ktre uwaalimy za istotne, cho naprawd s bezuyteczne tak jak pozorne poczucie wadzy nad mioci. W tym momencie starzec przerywa, bo skoczy si ju czas Ester i czekaj nastpni. Cho nalegam, on jest nieugity. Zachca j jednak, by kiedy jeszcze przysza, wtedy powie wicej. Ester zostaje w Kazachstanie jeszcze przez tydzie i obiecuje, e wrci. Podczas tego tygodnia wielokrotnie opowiadam jej moj histori, a ona opowiada mi wiele razy o swoim yciu. Dostrzegamy, e starzec mia racj, czego si pozbywamy, jestemy lejsi, cho nie szczliwsi. Ale starzec radzi, by szybko wypeni czym pust przestrze. Przed wyjazdem Ester pyta mnie, czy nie chciabym pojecha do Francji, ebymy mogli kontynuowa proces zapominania. Nie ma tam nikogo, z kim mogaby to robi, nie moe porozmawia o tym z mem ani z ludmi, z ktrymi pracuje, potrzebuje kogo z zewntrz, z daleka, kogo, kto nie uczestniczy wczeniej w jej historii osobistej. Odpowiadam, e chtnie pojad. Dopiero teraz mwi jej o przepowiedni. Ale nie znam francuskiego, a umiem jedynie zajmowa si owcami na stepie i obsugiwa stacj benzynow. Na poegnanie, ju na lotnisku, Ester kae mi zapisa si na intensywny kurs francuskiego. Pytam, dlaczego mnie zaprasza. Ona powtarza to, co powiedziaa ju wczeniej. Wyznaje, e boi si pustej przestrzeni, ktra otwiera si w miar zapominania historii osobistej, obawia si, e wszystko powrci ze zdwojon si i nie uda jej si uwolni od przeszoci. Prosi, bym nie przejmowa si biletami lotniczymi ani wizami, ona si o to zatroszczy. Tu przed przejciem przez kontrol paszportow patrzy na mnie z umiechem i wyznaje, e ona take na mnie czekaa od dawna, chocia nie zdawaa sobie z tego sprawy. To byy dla niej najradoniejsze dni wcigu ostatnich trzech lat. Zaczynam pracowa jako ochroniarz w nocnym klubie ze striptizem, za dnia ucz si francuskiego. Co dziwne, ataki zdarzaj si coraz rzadziej i obecno dziewczynki nie jest ju tak wyrana. Wspominam matce, e dostaem zaproszenie do Francji, a ona twierdzi, e jestem bardzo naiwny, ta kobieta nie da wicej znaku ycia. Rok pniej Ester zjawia si w Ama Acie. Wojna ju wybucha, kto inny opublikowa artyku o tajnych amerykaskich bazach, jednak wywiad ze starcem
122

Paulo Coelho

Zahir

bardzo si spodoba i dostaa zamwienie na duy reporta o gincej kulturze nomadw. A poza tym od dawna ju nie opowiadaa nikomu historii osobistej i zaczyna znowu popada w depresj. Pomagam jej nawiza kontakt z ostatnimi plemionami koczownikw yjcych w tradycji tengri i z miejscowymi szamanami. Mwi ju pynnie po francusku. Podczas kolacji ona daje mi do wypenienia papiery z konsulatu. Potem zdobywa dla mnie wiz, kupuje bilet i w kocu lec do Parya. Oboje uwiadamiamy sobie, e w miar jak oczyszczamy gow ze starych, ju przeytych historii, otwiera si nowa przestrze i przeywamy jak tajemnicz rado, ronie nasza intuicja, stajemy si odwaniejsi, otwarci na ryzyko. Postpujemy dobrze albo le lecz dziaamy, a to najwaniejsze. Dni s bardziej intensywne i mijaj wolniej. W Paryu zaczynam szuka jakiej pracy, ale Ester ma ju dla mnie gotowy plan. Umwia si z wacicielem pewnego baru, e raz w tygodniu bd mg tam wystpowa. Powiedziaa mu, e w moim kraju odbywaj si egzotyczne spektakle, podczas ktrych ludzie mwi o swoim yciu i oprniaj gow z niepotrzebnych myli. Na pocztku trudno przycign bywalcw baru, jednak najbardziej podchmieleni zapalaj si do naszego pomysu i wie o spektaklu zaczyna kry po okolicy. Przyjd opowiedzie swoj star histori i odkry now", mwi may odrcznie napisany afisz w witrynie baru i zaczyna si pojawia publiczno spragniona nowoci. Pewnego wieczoru czuj co dziwnego. Mam wraenie, e to nie ja znajduj si na maej zaimprowizowanej scenie w kcie baru, lecz gos. Zamiast jak zwykle snu legendy ludw stepowych i zachca zebranych, aby opowiadali swoje historie, przekazuj im to, o co gos mnie prosi. Pod koniec spotkania jeden ze suchaczy wybucha paczem i zwierza si z intymnych szczegw swojego maestwa obcym ludziom, ktrzy siedz na widowni. To samo powtarza si tydzie pniej. Gos mwi przeze mnie, prosi, aby ludzie opowiadali teraz tylko historie o niekochaniu, i stwarza to atmosfer tak specyficzn, e Francuzi, zazwyczaj powcigliwi, mwi publicznie o swoim yciu osobistym. Wtedy te zaczynam lepiej kontrolowa moje ataki. Kiedy, bdc na scenie, widz wiata i czuj powiew wiatru, wpadam w trans i na uamek sekundy trac kontakt z rzeczywistoci, jednak w sposb niezauwaalny dla innych. Ataki epilepsji zdarzaj mi si tylko wtedy, gdy jestem bardzo zdenerwowany.
123

Paulo Coelho

Zahir

Z czasem docza do mnie troje modych ludzi, ktrzy nie maj nic do roboty poza wczeniem si po wiecie nomadzi zachodniego wiata. Przychodzi maestwo muzykw z Kazachstanu, ktre nie znalazo dotd adnej pracy, a usyszao o sukcesie" rodaka. Dodajemy do naszych spotka instrumenty perkusyjne. Bar jest ju dla nas za may. Udaje nam si zdoby wicej miejsca w restauracji, w ktrej teraz wystpujemy, ale tu te robi si ciasno. Bo kiedy ludzie opowiadaj swoje historie, wielki ciar spada im z serca i zaczynaj taczy. Wtedy spywa na nich energia i przechodz radykaln przemian. Smutek znika z ich ycia, wraca smak przygody, a mio ktra teoretycznie powinna by zagroona tyloma zmianami wzmacnia si. Ci, co raz sprbowali, polecaj nasze spotkania przyjacioom. Ester dalej podruje i pisze artykuy, ale zawsze kiedy jest w Paryu, uczestniczy w spotkaniach. Pewnej nocy mwi, e praca w restauracji nie wystarczy, to kropla w morzu. Trafia tylko do ludzi, ktrych sta na wejcie do lokalu. Musimy zacz pracowa z modzie. Gdzie jest ta modzie? pytam. W drodze, w podry, porzucili wszystko, ubieraj si jak ebracy albo postacie z filmw science fiction. Mwi take, e kloszardzi nie maj narzuconej im historii, moe wic warto zobaczy, czego mona si od nich nauczy. W ten sposb poznaem was. Taka jest moja historia. Nigdy nie pytalicie, kim jestem ani co robi, bo was to nie obchodzio. Ale dzisiaj, w obecnoci sawnego pisarza, postanowiem j opowiedzie. Przecie mwie o swojej przeszoci zauwaya ebraczka w kapeluszu, ktry nie pasowa do paszcza. Chocia stary nomada... Kim s nomadzi? przerywa kto inny. To ludzie tacy jak my odpowiada dumna z siebie, e zna to sowo. Ludzie wolni, ktrzy maj tylko tyle, co mog unie. Niezupenie poprawiam j. Oni nie s biedni. A co ty wiesz o biedzie? Wysoki agresywny mczyzna, ktremu tym razem jeszcze wicej wdki kry w yach, patrzy mi hardo w oczy. Sdzisz, e bieda to brak pienidzy? e jestemy ndzarzami tylko dlatego, e prosimy o jamun bogatych pisarzy, maestwa z wyrzutami sumienia, turystw, ktrzy uwaaj, e Pary jest brudny, albo modych idealistw, ktrym wydaje si, e mog zbawi wiat? To ludzie twojego pokroju s biedni, bo nie jestecie panami swojego
124

Paulo Coelho

Zahir

czasu, nie wolno wam robi tego, na co macie ochot, musicie przestrzega zasad, ktrych sami nie ustanowilicie i ktrych nawet nie rozumiecie. Michai znowu przerywa rozmow. Ale co waciwie chciaa wiedzie? zwraca si do ebraczki. Chciaam zapyta, dlaczego opowiedziae nam swoj histori, skoro stary koczownik kaza ci j zapomnie. To ju nie jest moja historia. Za kadym razem, kiedy mwi o swoich przeyciach, czuj si, jakbym opowiada co, co jest ju zupenie poza mn. Teraz pozosta tylko gos, chwila obecna i misja... Nie cierpi z powodu tego, co przeszedem. Sdz, e wanie dziki tym przeciwnociom losu staem si tym, kim dzisiaj jestem. Czuj si jak wojownik po latach wicze, ktry ju nie pamita szczegw lekcji, ale w odpowiedniej chwili potrafi zada cios. A dlaczego przychodzilicie do nas z t dziennikark? eby si posili. Jak powiedzia starzec na stepie, wiat, ktry znamy dzisiaj, to zaledwie historia, ktr nam wpojono, ale to nie jest caa prawda. Inna historia opowiada o darach, o mocy, o umiejtnoci wyjcia daleko poza to, co znamy. Chocia od dziecka obcowaem z tajemniczym gosem i przez jaki czas ukazywaa mi si otoczona blaskiem dziewczynka, Ester uzmysowia mi, e nie jestem sam. Poznaa mnie z ludmi, ktrzy rwnie byli obdarzeni jak wyjtkow moc: zginali sztuce si woli, za pomoc zardzewiaych skalpeli, bez znieczulenia operowali chorych, ktrzy zaraz po zabiegu wstawali i wracali do domu o wasnych siach. Ja dopiero si ucz, jak rozwija mj nieznany potencja, ale potrzebuj sprzymierzecw, ludzi takich jak wy, ktrzy rwnie nie maj historii osobistej. Wprawdzie teraz wypadaa moja kolej na opowie, lecz byo ju bardzo pno, a ja musiaem nastpnego dnia wczenie wsta, bo lekarz mia mi zdj konierz ortopedyczny. Zapytaem Michaia, czy chce, ebym go podwiz. Odpar, e musi si troch przej, bo tej nocy bardzo zatskni za Ester. Opuszczamy kloszardw i idziemy w stron bulwaru, gdzie mog zapa takswk. Sdz, e ta kobieta ma racj mwi. Jeli opowiada si jak histori, nie mona si od niej uwolni. Ja jestem wolny. Ale kiedy sam zaczniesz opowiada, zrozumiesz i w tym cay sekret e niektre historie s niedokoczone, jakby zostay przerwane w poowie. A wtedy tkwi tym mocniej w nas, bo kiedy nie zamkniemy jakiego
125

Paulo Coelho

Zahir

etapu, nie moemy przej do nastpnego. Przypomniao mi si, e w Internecie czytaem podobny tekst (przypisywany zreszt bdnie mojej osobie): Dlatego tak wane jest, aby pozwoli pewnym rzeczom odej. Uwolni si od nich. Odci. Zamkn cykl. Nie z powodu dumy, saboci czy pychy, ale po prostu dlatego, e na co ju nie ma miejsca w twoim yciu. Zamknij drzwi, zmie pyt, posprztaj dom, strzepnij kurz. Przesta by tym, kim bye. Bd tym, kim jeste. Musisz zrozumie, e to nie jest gra znaczonymi kartami. Raz wygrywamy, raz przegrywamy. Nie oczekuj, e inni ci co zwrc, doceni twj wysiek, odkryj twj geniusz, odwzajemni twoj mio. Co to za przerwane historie"? spytaem. Ester tu nie ma. Wtedy nie udao jej si do koca oczyci duszy ze smutku, tak aby moga powrci do niej rado. Dlaczego? Dlatego e jej historia, jak historie wielu osb, jest uwikana w energi mioci. Ester nie moe si rozwija, wic musi wyrzec si mioci albo zaczeka, a ukochany dorwna jej kroku. W nieudanych maestwach, kiedy jedno z dwojga si zatrzymuje, drugie zmuszone jest zrobi to samo. A kiedy on lub ona czeka, w ich yciu pojawiaj si kochankowie lub kochanki, dziaalno dobroczynna, nadopiekuczo wobec dzieci, pracoholizm czy inne naogi. Byoby o wiele prociej porozmawia otwarcie o sprawie, nie da za wygran, krzycze: Zrbmy co z tym, ruszmy do przodu, przecie umieramy z nudy, ze zmartwienia, ze strachu!". Powiedziae mi wanie, e Ester nie moe do koca uwolni si od smutku z mojego powodu. Wcale tak nie powiedziaem. Nikt nie ma prawa nikogo wini. Powiedziaem tylko, e staa przed wyborem: przesta ci kocha albo sprawi, eby wyszed jej na spotkanie. I wybraa to drugie. Tak. Ale szczerze mwic, gdyby to miao zalee ode mnie, pojechalibymy do niej dopiero wtedy, kiedy pozwoli na to gos. Prosz bardzo, konierz ortopedyczny znika ju z twojego ycia, mam nadziej, raz na zawsze. Powiniene przez jaki czas unika gwatownych ruchw, bo minie musz si znw przyzwyczai do dziaania. Nawiasem mwic, jak si miewa ta dziewczyna od przepowiedni? Jaka dziewczyna? Jakie przepowiednie? W szpitalu wspominae mi, e kto sysza gos zza wiatw

126

Paulo Coelho

Zahir

i przepowiedzia twj wypadek. To nie bya dziewczyna. A ty obiecae, e dowiesz si czego o epilepsji. Rozmawiaem si ze specjalist. Pytaem, czy zna podobne przypadki. Jego odpowied troch mnie zaskoczya, ale po raz kolejny przypomniaa mi, e i medycyna ma swoje tajemnice. Pamitasz histori o chopcu, ktry wyszed z domu po pi jabek, a wrci z dwoma? Tak, mg je zgubi, da w prezencie, kupi mniej, bo byy drosze... Nie martw si, wiem, e na nic nie ma jednej absolutnie pewnej odpowiedzi. Ale powiedz mi najpierw, czy Joanna d'Arc miaa epilepsj? Wanie o niej wspomnia mj przyjaciel. Joanna d'Arc zacza sysze gosy w wieku trzynastu lat. Jej zeznania wskazuj na to, e widziaa wiata a to jeden z symptomw ataku. Wedug neurolog Lydii Bayne, dowiadczenia ekstatyczne witej wojowniczki byy spowodowane przez co, co jest nazywane epilepsj muzykogenn, wywoywan przez pewien okrelony rodzaj muzyki. W przypadku Joanny d'Arc by to dwik dzwonw. Czy ten znajomy mia kiedy napad padaczki w twojej obecnoci? Tak. Czy graa wtedy jaka muzyka? Nie pamitam. A nawet gdyby bya, szczk sztucw i gwar nie pozwoliyby nam wiele usysze. Czy wydawa si spity? Tak, by bardzo spity. To moe by drugi powd ataku. Temat jest starszy, ni si z pozoru wydaje. Ju w Mezopotamii istniay bardzo dokadne opisy tego, co nazywano chorob upadku", po ktrym nastpuj konwulsje. Staroytni sdzili, e bya ona spowodowana dziaaniem demonw, ktre wdzieray si do ciaa chorego. Duo pniej Grek Hipokrates opisa konwulsje jako problem dysfunkcji mzgu. Mimo to nawet dzisiaj epileptycy wci padaj ofiar przesdw. Nic dziwnego. Kiedy to si stao na moich oczach, byem przeraony. Poniewa mwie co o przepowiedni, poprosiem przyjaciela, by skoncentrowa swoje poszukiwania w tym wanie kierunku. Wikszo naukowcw jest zgodna co do tego, e chocia wielu sawnych ludzi cierpiao na t przypado, nie dawaa ona nikomu adnych mocy nadprzyrodzonych. A jednak z powodu synnych epileptykw ludzie wierzyli, e ataki otacza jaka mistyczna aura".
127

Paulo Coelho

Zahir

Synni epileptycy, czyli na przykad... ...Napoleon, Aleksander Wielki, Dante. Nie bd dalej wylicza, bo przecie ciebie zaintrygowaa przepowiednia. Jak ten czowiek si nazywa? I tak go nie znasz, a pewnie ju czeka na ciebie nastpny pacjent. Moe starczy na dzi? Naukowcy, ktrzy studiuj Bibli, twierdz, e aposto Pawe by epileptykiem. Mwi tak, bo kiedy wchodzi do Damaszku, zobaczy przed sob jasne wiato, ktre powalio go na ziemi, olepio i sprawio, e przez kilka nastpnych dni nie mg je ani pi. W literaturze medycznej jest to okrelane jako padaczka skroniowa. Nie wierz, eby Koci si z tym zgadza. Nawet ja si z tym nie zgadzam, ale tak mwi literatura fachowa. S take epileptycy, ktrzy dokonuj samookalecze, jak choby Vincent van Gogh. Opisywa on swoje konwulsje jako wewntrzne burze". W przytuku Saint-Remy, gdzie zosta zamknity, pielgniarze widzieli atak. Na szczcie dziki malarstwu udao mu si zamieni autodestrukcj w rekonstrukcj wiata. Podejrzewa si, e Lewis Carroll w Alicji w Krainie Czarw opisa wasne przeycia zwizane z t chorob. Wikszo epileptykw dobrze zna dowiadczenie Alicji, ktra na pocztku ksiki wpada do czarnej dziury. Podrujc po Krainie Czarw, Alicja widzi wiele unoszcych si w powietrzu przedmiotw i czuje, e jej ciao jest niezwykle lekkie to rwnie precyzyjny opis dozna, ktre towarzysz atakom. Mona by sdzi, e epileptycy maj skonnoci artystyczne. W adnym wypadku. Po prostu artyci czasem bywaj sawni i o nich wicej si mwi. Dzieje literatury pene s przykadw pisarzy z podejrzewan lub stwierdzon epilepsj: Moliere, Edgar Allan Poe, Flaubert. Dostojewski mia pierwszy atak w wieku dziewiciu lat i mwi, e w takich chwilach ogarnia go wielki spokj albo wrcz przeciwnie, gbokie przygnbienie. Prosz, nie sugeruj si tym i nie myl, e moesz sta si ofiar tej choroby po wypadku, jaki ci si zdarzy. Mwiem ci ju, e chodzi o znajomego. Czy ten jasnowidz istnieje naprawd, czy wymylie to wszystko, bo podejrzewasz, e zemdlae, schodzc z chodnika? A skd! Zreszt nie cierpi rozmw o chorobach. Ilekro czytam jak medyczn ksik, natychmiast zaczynam odczuwa wszystkie opisane tam
128

Paulo Coelho

Zahir

symptomy. Powiem ci co i prosz, nie zrozum mnie le. Sdz, e ten wypadek by dla ciebie wielkim dobrodziejstwem. Wydajesz si spokojniejszy, mniej natarczywy. Oczywicie, blisko mierci zawsze sprawia, e staramy si y lepiej. Powiedziaa mi to twoja ona, wrczajc kawaek poplamionej krwi tkaniny, ktry zawsze nosz przy sobie. Cho, jako lekarz, codziennie obcuj ze mierci. Czy wyjania, dlaczego daje ci t tkanin? Uya bardzo szlachetnych sw, eby opisa to, co robi z racji mojego zawodu. Powiedziaa, e potrafi czy rzemioso z intuicj, wiedz z mioci. Podobno pewien umierajcy onierz poprosi, eby zdja z niego koszul, pocia na kawaki i rozdaa je ludziom, ktrzy prbuj ukaza wiat taki, jaki jest naprawd. Wyobraam sobie, e ty, z twoimi ksikami, take masz taki talizman. Nie mam. A wiesz dlaczego? Wiem. Albo raczej wanie to odkrywam. Poniewa jestem nie tylko twoim lekarzem, ale take przyjacielem, powiem ci co. Jeli ten czowiek z epilepsj twierdzi, e potrafi przepowiada przyszo, to w ogle nie ma pojcia o medycynie. Zagrzeb, Chorwacja, 6.30 rano. Siedzimy z Marie obok zamarznitej fontanny. W tym roku wiosna postanowia nie przychodzi, najwidoczniej zima przejdzie od razu w lato. Na rodku fontanny stoi rzeba na wysokim postumencie. Cae popoudnie udzielaem wywiadw i nie jestem ju w stanie powiedzie ani sowa wicej o mojej nowej ksice. Pytania dziennikarzy s takie jak zwykle. Czy moja ona przeczytaa ksik (odpowiadam, e nie wiem). Czy uwaam, e krytycy s wobec mnie niesprawiedliwi (sucham?). Czy moi czytelnicy nie byli zbulwersowani ujawnieniem w Czasie rozdzierania, czasie zszywania intymnych szczegw mojego ycia (pisarz moe pisa tylko o swoim yciu). Czy powstanie ekranizacja moich powieci (powtarzam po raz setny, e film powstaje w gowie czytelnika i zabroniem sprzeday praw autorskich do wszystkich ksiek). Co myl o mioci, bo pisz o mioci. Co zrobi, eby by szczliwym w mioci, mioci, mioci... Po wywiadach kolacja z wydawc to cz rytuau. Siedz przy stole z miejscowymi osobistociami, ktre zawsze
129

zadaj

mi

pytania

dokadnie

Paulo Coelho

Zahir

w momencie, gdy wkadam widelec do ust, zazwyczaj pytajc o jedno: skd czerpi natchnienie. Prbuj co zje, ale musz by miy, rozmawia, wywiza si z roli znakomitoci, opowiedzie co ciekawego, pozostawi dobre wraenie. Wiem, e wydawca jest bohaterem, bo nigdy nie ma pewnoci, czy ksika si sprzeda. Mgby sprzedawa banany albo mydo, s bezpieczniejsze, nie maj tyle pychy w sobie, przeronitego ego, nie narzekaj, e promocja zostaa le zorganizowana albo e w jakiej ksigarni zabrako ich ksiki. Po kolacji scenariusz taki jak zawsze. Gospodarze chc mi wszystko pokaza: zabytki, sawne miejsca, modne bary. Przewodnik, ktry zna miasto jak wasn kiesze, bombarduje mnie informacjami, musz udawa, e bardzo mnie to wszystko interesuje, od czasu do czasu o co zapyta, by byo wida, e sucham uwanie. Poznaem prawie wszystkie zabytki, muzea i sawne miejsca we wszystkich miastach a odwiedziem ich sporo, promujc moje ksiki i nie pamitam z tego nic a nic. Zostaj mi w gowie tylko jakie niespodziewane sytuacje, spotkania z czytelnikami, bary i ulice, ktrymi szedem, skrcaem gdzie przypadkiem i nagle natykaem si na co cudownego. Zamierzam kiedy napisa przewodnik, w ktrym byyby tylko mapy i adresy hoteli. Reszta stron zostaaby pusta. Kady musiaby uoy sobie wasn tras, sam odkry restauracje, zabytki i wszystkie wspaniaoci, ktrych pene jest kade miasto, ale nigdy si o nich nie pisze dlatego, e w historii, ktr nam narzucono" nie ma ich w rozdziale zobaczy koniecznie". Byem ju kiedy w Zagrzebiu. A ta fontanna cho nie pojawia si w adnym przewodniku dla mnie osobicie wiele wicej znaczy ni cokolwiek innego, co tu widziaem. Bo jest pikna, odkryem j przez przypadek i wie si z pewn histori. Wiele lat temu, kiedy za modu wczyem si po wiecie szukajc przygd, siedziaem tu z chorwackim malarzem, ktry przejecha ze mn szmat drogi. Ja zmierzaem w stron Turcji, on wraca do domu. egnalimy si wanie w tym miejscu, popijajc wino i wspominajc nasz podr. Rozmawialimy o religii, kobietach, muzyce, cenach hoteli, narkotykach, o wszystkim oprcz mioci, bo wtedy kochalimy, nie potrzebujc o tym mwi. Malarz wrci do domu, ja natomiast poznaem pikn dziewczyn i mielimy burzliwy trzydniowy romans. Kochalimy si szaleczo, gdy wiedzielimy oboje, e to nie potrwa dugo. Dziki niej zrozumiaem ducha tego narodu i nigdy o tym nie zapomniaem, tak jak nie zapomniaem tej fontanny i poegnania z moim
130

Paulo Coelho

Zahir

towarzyszem podry. Dlatego wanie po wywiadach, autografach, po kolacji, zwiedzaniu zabytkw, doprowadziem do obdu moich wydawcw, proszc, eby zaprowadzili mnie do tej fontanny. Zapytali, gdzie ona jest nie miaem pojcia, nie wiedziaem rwnie, e w Zagrzebiu jest tyle fontann. Po godzinie poszukiwa w kocu j znalelimy. Poprosiem o butelk wina i poegnalimy si z gocinnymi gospodarzami. Usiedlimy z Marie przy fontannie i w milczeniu, popijajc wino, czekalimy przytuleni na wschd soca. Codziennie jeste bardziej rozpromieniony powiedziaa Marie z gow opart na moim ramieniu. Bo prbuj zapomnie, kim jestem. Albo raczej nie potrzebuj ju dwiga ciaru mojej historii na plecach. Opowiadam jej o rozmowie Michaia z koczownikiem na stepie. Z aktorami dzieje si co podobnego mwi. Z kad now rol musimy przesta by tym, kim jestemy, eby wcieli si w posta. Ale w kocu stajemy si zagubieni i neurotyczni. Czy ty naprawd sdzisz, e to dobry pomys, eby zostawi z boku swoj histori osobist? Przecie sama zauwaya, e jestem w lepszej formie. Sdz, e nie jeste ju takim egoist. Bardzo mi si podobaa ucieczka od tego zwariowanego wiatka i szukanie fontanny. Ale to przecie jest sprzeczne z tym, co mi opowiadae. Ta fontanna jest czci twojej historii. To dla mnie pewien symbol. Ale nie nosz jej w sobie, nie myl o niej, nie zrobiem zdj, eby pokazywa przyjacioom, nie tskni za malarzem, ktry odjecha, ani za dziewczyn, w ktrej byem wtedy zakochany. Dobrze, e tu wrciem, lecz gdybym tego nie zrobi, nie zmienioby to w niczym moich przey. Rozumiem. Ciesz si. A mnie jest smutno, bo to znaczy, e odejdziesz. Wiedziaam o tym od chwili, kiedy si spotkalimy po raz pierwszy, a mimo to jest mi ciko, bo si przyzwyczaiam. Przyzwyczajenie to wanie najwikszy problem. Ludzka rzecz. To dlatego kobieta, z ktr si oeniem, zamienia si w Zahira. Do dnia wypadku byem przekonany, e mog by szczliwy tylko z ni, ale wcale nie
131

Paulo Coelho

Zahir

dlatego, e j kocham nade wszystko na wiecie. Raczej dlatego, e tylko ona mnie rozumiaa, wiedziaa, co lubi, znaa moje dziwactwa i mj sposb postrzegania wiata. Byem wdziczny za wszystko, co dla mnie zrobia, i sdziem, e ona powinna by wdziczna za to, co ja zrobiem dla niej. Przyzwyczaiem si patrze na wiat jej oczami. Pamitasz t opowie o dwch straakach, ktrzy gasili poar i jeden z nich mia twarz brudn od sadzy? Marie cofna gow z mojego ramienia i zobaczyem, e jej oczy s pene ez. No wic wiat by dla mnie odbiciem pikna Ester cignem dalej. Czy to jest mio? Czy uzalenienie? Nie wiem. Myl, e mio i uzalenienie chodz w parze. By moe. Ale zamy, e zamiast napisa Czas rozdzierania, czas zszywania, czyli list do kobiety, ktra mnie porzucia, wybrabym inny scenariusz, na przykad taki: M i ona s ju razem od dziesiciu lat. Kiedy kochali si codziennie, teraz tylko raz na tydzie, ale to przestao by wane. czy ich poczucie wsplnoty, wspieraj si wzajemnie, s przyjacimi. Jemu jest smutno, kiedy musi sam je kolacj, bo ona zostaa duej w pracy. Ona tskni, kiedy on podruje, lecz rozumie, e to cz jego zawodu. Czuj, e czego zaczyna brakowa, ale s doroli, osignli dojrzao, wiedz, jak wane jest podtrzymywanie zwizku, nawet niekoniecznie ze wzgldu na dzieci. Coraz wicej czasu powicaj pracy, dzieciom, coraz mniej dbaj o swoje maestwo, w ktrym pozornie wszystko ukada si bardzo dobrze, nie ma adnej trzeciej ani adnego trzeciego. Zauwaaj, e co jest nie w porzdku. Nie potrafi uchwyci problemu. Z upywem czasu staj si coraz bardziej zaleni jedno od drugiego, a w kocu przychodzi staro, mija szansa na rozpoczcie nowego ycia. Wynajduj sobie coraz to nowe zajcia: czytanie, wyszywanie, telewizja, przyjaciele ale zawsze jest ta rozmowa przy kolacji albo rozmowa po kolacji. On atwo si irytuje, ona milczy czciej ni zwykle. Kade z nich czuje, e oddalaj si od siebie, i nie wiedz dlaczego. Dochodz do wniosku, e takie wida musi by maestwo, nie chc rozmawia o tym z przyjacimi. Uchodz za bardzo szczliw par, ktra wzajemnie si wspiera i ma podobne zainteresowania. Tu kochanek si pojawia, tam kochanka, nic powanego, rzecz jasna. Wane i bezwzgldnie konieczne jest zachowywa si tak, jakby nic si nie dziao. Zbyt pno ju na zmiany. Znam t histori, chocia nie z wasnego dowiadczenia. Sdz, e
132

Paulo Coelho

Zahir

jestemy w yciu przyuczani do znoszenia takich sytuacji. Zrzucam paszcz i wdrapuj si na otaczajcy fontann murek. Marie pyta, co zamierzam zrobi. Podej do kolumny. Zwariowae! Ju wiosna, ld jest bardzo cienki. Musz tam doj. Stawiam ostronie stop, tafla lodu porusza si caa, ale si nie amie. Patrzc, jak wstaje soce, zaoyem si o co z Bogiem. Jeli uda mi si doj do kolumny i wrci, a ld si nie zaamie, to bdzie znak, e jestem na dobrej drodze. Nie wygupiaj si! Wpadniesz do wody. No i co? Najwyej troch zmarzn, ale hotel jest przecie tu obok. Stawiam drug stop. Jestem ju w poowie drogi, ld odrywa si od brzegu, troch wody dostaje si na powierzchni, ale tafla wci jest caa. Id w kierunku kolumny, to tylko cztery metry w t i z powrotem. W najgorszym wypadku grozi mi zimna kpiel. Nie dopuszczam do siebie myli, e moe mi si nie uda. Postawiem pierwszy krok, musz doj do celu. Id powoli, docieram do kolumny, dotykam jej rk, sysz, jak ld trzeszczy wszdzie, lecz wci jestem na powierzchni. Moja pierwsza reakcja to wrci biegiem, ale co mi mwi, e wtedy moje kroki byyby gwatowniejsze, cisze i wpadbym do wody. Musz wraca powoli, w takim samym tempie, jak tu przyszedem. Soce wanie wstaje i troch mnie olepia. Widz tylko sylwetk Marie, zarys budynkw i drzew okalajcych plac. Tafla lodu jest coraz bardziej chybotliwa, woda tryska tu i tam, zalewa powierzchni. Wiem jednak, mam zupen pewno, e uda mi si doj do brzegu. Bo jestem w harmonii z tym dniem, z moimi wyborami, znam granice wytrzymaoci zamarznitej wody, wiem, jak z ni postpowa, jak prosi, eby nie zrobia mi krzywdy. Ogarnia mnie swego rodzaju trans, euforia jestem znw dzieckiem, robi co zakazanego, niewaciwego, ale sprawia mi to dzik frajd. Co za rado! Szalone pakty z Bogiem w rodzaju jeli uda mi si to, wydarzy si tamto", znaki, ktre pyn nie ze wiata zewntrznego, ale z instynktu, daru zapominania dawnych regu i tworzenia nowych. Dzikuj Bogu za to, e spotkaem Michaia, epileptyka, ktremu wydaje si, e syszy gos. Poszedem na jego spektakl, eby odnale on, a skoczyo si to tym, e sam siebie nie poznaj. Staem si bladym odbiciem dawnego siebie. Czy
133

Paulo Coelho

Zahir

Ester wci jest dla mnie taka wana? Sdz, e tak. To jej mio zmienia pewnego razu moje ycie, a teraz przemienia mnie samego. Byem stary, moja przeszo stawaa si zbyt cika do uniesienia, zbyt powana, eby zaryzykowa wejcie do fontanny, zakad z Bogiem, wymuszanie znaku. Zapomniaem, e kadego dnia trzeba powtarza pielgrzymk do Santiago, odrzuca niepotrzebny baga, zostawiajc tylko to, co konieczne, eby przey dzie. Pozwoli, eby energia mioci krya swobodnie, z zewntrz do rodka i ze rodka na zewntrz. Znowu trzask, ld pka. Ja jednak wiem, e dojd, bo jestem lekki, leciutki jak pirko, mgbym teraz nawet chodzi po chmurach i nie spadbym na ziemi. Nie nios ciaru sawy, historii osobistej, gotowych scenariuszy. Jestem przezroczysty, pozwalam, eby promienie soca przenikay moje ciao i rozwietlay dusz. Wiele jeszcze we mnie ciemnych miejsc, ale i one wkrtce bd czyste dziki odwadze i wytrwaoci. Jeszcze jeden krok i przypominam sobie o kopercie na moim biurku. Niebawem j otworz i zamiast i po lodzie, pjd drog, ktra zaprowadzi mnie do Ester. Ju nie dlatego, e pragn mie j przy sobie jest wolna i moe zosta tam, gdzie jest. Ju nie dlatego, e dniem i noc ni o Zahirze niszczycielska, miosna obsesja chyba znikna. Ju nie dlatego, e przyzwyczaiem si do przeszoci i z caych si pragn do niej wrci. Kolejny krok, kolejny trzask, ale zbawienny brzeg jest ju blisko. Otworz kopert i pojad do niej dlatego, e jak mwi Michai, epileptyk, jasnowidz, guru z ormiaskiej restauracji t histori trzeba zakoczy. Kiedy wszystko zostanie ju opowiedziane i powtrzone wiele razy, kiedy miejsca, przez ktre przeszedem, chwile, ktre przeyem, kroki, ktre postawiem z jej powodu, zamieni si w odlege wspomnienia, zostanie tylko mio, czysta mio. Nie bd czu, e co musz", nie bd sdzi, e jej potrzebuj, bo tylko ona jest w stanie mnie zrozumie, bo si przyzwyczaiem, bo zna moje wady i zalety, wie, jakie tosty lubi je przed snem, ktry dziennik ogldam w telewizji, gdy si budz. Wie o moich obowizkowych porannych spacerach, o strzelaniu z uku, o godzinach spdzonych przed ekranem komputera, o mojej wciekoci, gdy gosposia kolejny raz woa, e obiad na stole. To zniknie. Zostanie tylko mio, ktra porusza niebo, gwiazdy, ludzi, kwiaty, motyle, zmusza do chodzenia po cienkim lodzie, napenia nas radoci i lkiem, i nadaje wszystkiemu sens.
134

Paulo Coelho

Zahir

Dotykam kamiennego murka, chwytam wycignit do. Marie pomaga mi zapa rwnowag i zeskoczy na ziemi. Jestem z ciebie dumna. Nigdy bym si na to nie odwaya. Ja te jeszcze niedawno bym tego nie zrobi. Moe wydaje ci si to dziecinne, nieodpowiedzialne, niepotrzebne, pozbawione sensu, ale ja si odradzam i musz na nowo ryzykowa. wiato poranka dobrze ci robi. Przemawiasz jak mdrzec. Mdrcy nie robi tego, co wanie zrobiem. Musz napisa wany tekst dla pewnego czasopisma, ktre udzielio mi duego kredytu w Banku Przysug. Mam setki, tysice pomysw, tylko nie wiem, ktry z nich jest wart mojego wysiku, mojego skupienia, mojej krwi. Nie po raz pierwszy mi si to zdarza. Teraz jednak mam wraenie, e powiedziaem wszystko o tym, co dla mnie wane, trac pami, zapominam, kim jestem. Podchodz do okna, spogldam na ulic, prbuj przekona sam siebie, e jestem czowiekiem spenionym zawodowo, nie musz ju niczego nikomu udowadnia. Mog wycofa si do domku w grach i spdzi tam reszt ycia, czytajc, spacerujc i gawdzc z ssiadami o kuchni i pogodzie. Mwi sobie i powtarzam, e osignem ju to, co udao si tylko nielicznym pisarzom moje ksiki s wydawane niemal we wszystkich jzykach wiata. Po co si przejmowa jakim artykuem, choby dla najszacowniejszego czasopisma? Z powodu Banku Przysug. Musz wic co koniecznie napisa, ale co ja mam ludziom powiedzie? e powinni zapomnie historie, ktre im opowiadano, i nie ba si ryzyka? Odpowiedz, e s wolni i robi to, co sami wybrali. e powinni pozwoli energii mioci pyn swobodnie? Odpowiedz, e kochaj, kochaj za kadym razem mocniej. Jakby dawao si zmierzy mio, jak mierzy si odlego midzy torami kolejowymi, wysoko budynkw i ilo drody potrzebnych do ciasta. Wracam do biurka. Koperta od Michaia ley ju otwarta. Wiem, gdzie jest Ester, musz si tylko dowiedzie, jak tam dotrze. Dzwoni do Michaia. Pytam, co robi dzi wieczorem. Czy mog zaprosi go na kolacj? Dzisiaj nie, wychodzi ze swoj dziewczyn, Lukrecj. W przyszym tygodniu moemy wybra si gdzie z jego przyjacimi.
135

Paulo Coelho

Zahir

Ale ja w przyszym tygodniu mam odczyt w Stanach. Nie ma popiechu, poczekamy dwa tygodnie. Opowiadam mu przygod z fontann. Pewnie usyszae gos, ktry kaza ci przej po lodzie stwierdza. Nie syszaem adnego gosu. Dlaczego wic to zrobie? Bo poczuem, e musz to zrobi i ju. Wanie, to jest po prostu inny sposb syszenia gosu. Zaoyem si z Bogiem. Jeli uda mi si przej przez ld, to znak, e jestem gotowy. Myl wic, e jestem gotowy. A wic gos da ci znak, ktrego potrzebowae. A tobie powiedzia co na mj temat? Nie. Ale to nie ma ju znaczenia. Kiedy stalimy nad Sekwan i mwiem, e ta chwila jeszcze nie nadesza, zrozumiaem, e sam poczujesz, kiedy nadejdzie odpowiedni moment. Naprawd, nie syszaem adnego gosu. To ty tak mylisz. Inni zreszt te. Tymczasem jednak, jak wynika ze sw dziewczynki z mojej wizji wszyscy ludzie cay czas sysz gosy. To dziki nim wiemy, e pojawi si znak, rozumiesz? Postanawiam nie wdawa si w dyskusj. Potrzebuj tylko kilku praktycznych informacji: gdzie mog wypoyczy samochd, jak dugo potrwa podr, jak odnale dom Ester. Oprcz mapy mam przed sob tylko list niedokadnych wskazwek jecha brzegiem jeziora, poszuka placu, na ktrym stoi jaka fabryczka, skrci w prawo i tak dalej. Moe zna kogo, kto mgby mi pomc. Umawiamy si na kolejne spotkanie. Michai prosi, ebym ubra si w miar dyskretnie plemi" bdzie pielgrzymowa przez Pary. Co to znowu za plemi? Ludzie, ktrzy pracuj ze mn w restauracji odpowiada, nie wdajc si w szczegy. Pytam, czy nie potrzebuje czego z Ameryki. Prosi, ebym przywiz mu pewien lek na zgag. Troch mnie to dziwi, ale zapisuj sobie w notesie. A artyku? Siadam przy biurku i znw si zastanawiam, o czym napisa. Znw spogldam na otwart kopert i dochodz do wniosku, e wcale nie zaskoczyo mnie to, co znalazem w rodku. Po kilku spotkaniach z Michaiem tego si wanie
136

Paulo Coelho

Zahir

spodziewaem. Ester mieszka na stepie, w maej wiosce w Azji rodkowej, a dokadnie w Kazachstanie. Ju mi si nie spieszy. W dalszym cigu przygldam si mojej historii, opowiadam j obsesyjnie i szczegowo Marie. Ona postanowia zrobi to samo. Jestem zaskoczony, ale wydaje si, e to dziaa. Marie staje si pewniejsza siebie, mniej nerwowa. Nie wiem, dlaczego tak bardzo chc spotka Ester. Mio do niej rozwietla teraz moje ycie, uczy mnie, wzbogaca i to powinno wystarczy. Ale przypominam sobie sowa Michaia: Historia musi zosta zakoczona" i postanawiam i dalej. Wiem, e odkryj w kocu, w ktrym momencie tafla naszego maestwa pka, a my brnlimy dalej w zimnej wodzie, jak gdyby nic si nie stao. Wiem, e odkryj to, jeszcze zanim dotr do tej wioski. Bym mg zamkn cykl. Albo go przeduy. Artyku! Czyby Ester znowu staa si Zahirem i nie pozwala mi myle o niczym innym? Nic z tych rzeczy. Kiedy musz zrobi co pilnego, co wymaga twrczej energii, a tak wyglda moja praca, za kadym razem wpadam niemal w histeri, a gdy postanawiam ju si podda, pojawia si pomys na tekst. Prbowaem pracowa inaczej, robi wszystko z wyprzedzeniem, ale wydaje si, e moja wyobrania dziaa dopiero w obliczu gigantycznej presji. Nie mog zlekceway Banku Przysug, musz wysa trzy strony tylko trzy! O problemach w zwizku! I to akurat ja! Ale wydawcy sdz, e kto, kto napisa Czas rozdzierania, czas zszywania, musi wietnie rozumie, co dzieje si w ludzkim sercu. Prbuj wej do Internetu, ale nie mog si poczy. Od dnia, w ktrym w przypywie szau rozdeptaem modem, komputer nigdy ju nie zadziaa normalnie. Wzywaem rnych informatykw, ktrzy ogldali komputer i nie stwierdzali adnych usterek. Pytali, w czym tkwi problem, testowali przez p godziny, zmieniali ustawienia, gwarantowali, e bd ley nie u mnie, lecz w serwerze. Dawaem si przekona, w kocu wszystko dziaao, czuem si gupio, e w ogle kogo wzywaem. Mijay dwie lub trzy godziny i komputer znw si zawiesza, a Internet rozcza. Dzi, po miesicach fizycznej i psychicznej udrki, poddaj si, przyznaj, e technologia jest potniejsza ode mnie. Dziaa wedug wasnego widzimisi, a jeli akurat nie ma ochoty, to lepiej sobie poczyta gazet, pj na spacer z nadziej, e kablom i poczeniom telefonicznym poprawi si humor, i wszystko
137

Paulo Coelho

Zahir

zacznie normalnie funkcjonowa. Nie jestem jej panem i wadc, odkryem, e ona yje wasnym yciem. Prbuj jeszcze par razy, wiem jednak z dowiadczenia, e lepiej odoy na jaki czas szukanie w sieci. Najwiksza biblioteka wiata, Internet, zamkna przede mn swoje podwoje. Wic moe przejrze gazety i tam poszuka inspiracji? Bior jakie czasopismo, ktre rano przyszo poczt, i wpada mi w oko niezwyky wywiad z kobiet, ktra wanie opublikowaa ksik... wiecie o czym? o mioci. Ten temat mnie chyba przeladuje. Dziennikarka pyta, czy jedynym sposobem osignicia szczcia przez czowieka jest spotkanie ukochanej osoby. Autorka odpowiada, e nie. Myl, e tylko mio daje szczcie, zrodzia si dosy niedawno, w kocu siedemnastego wieku. Od tej pory ludzie ucz si wierzy, e mio powinna trwa wiecznie, a maestwo to najlepszy sposb jej praktykowania. Dawniej nie byo tyle optymizmu w kwestii dugotrwaej namitnoci. Historia Romea i Julii nie jest opowieci o szczciu, lecz tragedi. W ostatnich latach oczekiwania wobec maestwa, jako drogi rozwoju osobistego, bardzo wzrosy. Wraz z nimi nasiliy si te rozczarowania i frustracje. To do odwana opinia, ale nie na wiele mi si zda, gwnie dlatego, e z ni si nie zgadzam. Szukam na pce ksiki, ktra nie miaaby nic wsplnego z relacjami damsko-mskimi. Jest. Magiczne praktyki w pnocnym Meksyku. Musz odwiey gow, odpry si, bo obsesja nie pomoe mi w napisaniu artykuu. Kartkuj j niespiesznie i nagle natrafiam na zaskakujcy fragment: Akomodator zawsze pojawia si w naszym yciu takie wydarzenie, ktre sprawia, e przestajemy si rozwija. Jaki wstrzs, gorzka poraka, zawd miosny, a nawet zwycistwo, ktrego sens zrozumielimy opacznie, powoduje, e budzi si w nas tchrzostwo i stajemy w miejscu. Czarownik w procesie rozwijania swoich ukrytych mocy musi najpierw uwolni si od tego punktu akomodacji. W tym celu powinien zrobi rachunek sumienia i uwiadomi sobie, w jakim punkcie ycia si znajduje. Akomodator! To mi przypomina moj praktyk ucznictwa jedynego sportu, ktry mnie pociga kiedy mistrz mwi, e adnego strzau nie da si powtrzy, a prby uczenia si na sukcesach lub bdach nie posun nas ani o krok naprzd. Trzeba powtarza setki, tysice razy ten sam gest, dopki nie uwolnimy si od ambicji trafienia w tarcz i sami nie staniemy si strza, ukiem i celem. W tym momencie prowadzi nas energia Tego" (mj mistrz kyudo, japoskiego ucznictwa,

138

Paulo Coelho

Zahir

nigdy nie uywa sowa Bg") i wypuszczamy strza nie wtedy, kiedy chcemy, lecz kiedy Ten uwaa, e nadesza ju pora. Akomodator. Zaczyna si wyania jeszcze jeden skrawek mojej historii osobistej. Jaka szkoda, e nie ma ze mn Marie! Chciaem porozmawia z kim o moim dziecistwie. Zawsze rozrabiaem, biem sabszych, bo byem najstarszym dzieckiem w rodzinie. Pewnego dnia sam oberwaem w kocu od kuzyna i od tego momentu zaczem myle, e nigdy ju nie zdoam wygra adnej bjki. Odtd unikaem jakiejkolwiek fizycznej konfrontacji, chocia przez to uchodziem za tchrza i czuem si upokorzony w oczach kumpli, a co gorsza, dziewczyn. Akomodator. Przez dwa lata prbowaem nauczy si gra na skrzypcach. Na pocztku dobrze mi szo, ale dotarem do punktu, kiedy przestaem robi postpy. Odkryem, e inni ucz si szybciej ode mnie, wmwiem sobie, e jestem mierny, i eby oszczdzi sobie wstydu, ogosiem, e mnie to ju nie interesuje. Tak samo byo z bilardem, pik non, kolarstwem. Trenowaem, dopki w miar mi wychodzio, ale zawsze przychodzia taka chwila, e traciem zapa, stawaem w miejscu, nie byem w stanie zrobi kroku naprzd. Dlaczego? Poniewa historia, ktr nam opowiedziano, mwi, e w pewnym okrelonym momencie ycia osigamy granic naszych moliwoci", ktrej przekroczy si nie da. Raz jeszcze przypomniaem sobie walk, jak stoczyem sam ze sob, aby wymiga si od pisarskiego powoania, i tylko Ester nigdy si nie zgodzia na to, eby akomodator dyktowa zasady i ogranicza moje marzenia. Ten krtki fragment, ktry wanie przeczytaem, pasowa do pomysu zapomnienia historii osobistej i zaufania instynktowi, ktry rozwin si w nas pod wpywem niepowodze i przeciwnoci losu. Tak dziaali czarownicy w Meksyku, tak zalecali koczownicy yjcy na stepach Azji rodkowej. ...zawsze pojawia si w naszym yciu takie wydarzenie, ktre sprawia, e przestajemy si rozwija. To odnosio si co do joty do maestwa w ogle, a w szczeglnoci do mojego zwizku z Ester. Tak, teraz mogem napisa artyku. Usiadem do komputera, w p godziny miaem ju konspekt i byem cakiem zadowolony. Opowiedziaem to w formie

139

Paulo Coelho

Zahir

dialogu i cho rozmowa wygldaa na zmylon, tak naprawd wydarzya si w pokoju hotelowym w Amsterdamie, po caym dniu intensywnej promocji ksiki, zakoczonej jak zwykle kolacj i zwiedzaniem miasta. W moim artykule nie pojawiaj si ani imiona postaci, ani miejsce, w ktrym ta scena si rozgrywa. W rzeczywistoci Ester stoi w podkoszulku, patrzc na kana, ktry przepywa pod naszymi oknami. Jeszcze nie jest korespondentk wojenn, jeszcze w oczach ma rado, kocha swoj prac, jedzi ze mn zawsze, kiedy tylko moe, a ycie wci jest wielk przygod. Ja le na ku, mylami jestem daleko, zastanawiam si nad jutrzejszym rozkadem dnia. W zeszym tygodniu robiam wywiad z policjantem. Opowiada mi, e podczas przesucha zwykle stosuje si technik dobrego i zego policjanta. Zaczyna zawsze ten zy", ktry straszy, nie przestrzega adnych zasad, wrzeszczy, wali pici w st. Kiedy wizie jest ju zastraszony, wchodzi dobry" policjant, kae tamtemu przesta, czstuje przesuchiwanego papierosem, staje si jego wsplnikiem i w ten sposb osiga swj cel. Syszaem ju kiedy o tym. Opowiedzia mi take co, co mnie przerazio. Na pocztku lat siedemdziesitych grupa amerykaskich naukowcw z Uniwersytetu w Stanford postanowia stworzy symulacj wizienia, eby bada sychologi przesucha. Wybrano dwudziestu czterech studentw, ochotnikw, ktrych podzielono na stranikw" i winiw". Po siedmiu dniach eksperyment trzeba byo przerwa. Stranicy", dziewczta i chopcy z dobrych domw, o normalnym systemie wartoci, przeobrazili si w istne bestie. Stosowanie tortur stao si rutyn, naduycia seksualne wobec winiw" byy na porzdku dziennym. Studenci, ktrzy brali udzia w dowiadczeniu, zarwno stranicy", jak i winiowie", doznali tak wielkiego urazu psychicznego, e wymagali dugiej terapii. Eksperyment nigdy nie zosta powtrzony. To ciekawe. Ciekawe? Co chcesz przez to powiedzie? Mwi ci o czym najwyszej wagi: o zdolnoci czowieka do wyrzdzania za, gdy tylko pojawia si sposobno. Mwi o mojej pracy, o tym, czego si dowiedziaam o ludzkiej naturze! I to wanie wydaje mi si ciekawe. Dlaczego si denerwujesz? Denerwuj si? Jak mog si denerwowa na kogo, kto w ogle nie
140

Paulo Coelho

Zahir

zwraca uwagi na to, co mwi? Jak mog si zoci na czowieka, ktry nawet mnie nie prowokuje, tylko ley sobie, gapic si w sufit? Pia co dzisiaj? Tego te nie wiesz, prawda? Spdziam z tob cay wieczr, a nawet nie zauwaye, czy piam, czy nie! Zwracae si do mnie tylko wtedy, gdy chciae, abym ci przytakna albo gdy potrzebowae jakiej adnej anegdotki na swj temat! Czy nie rozumiesz, e tyram od rana i jestem wykoczony? Chod spa, jutro porozmawiamy. I tak si dzieje od tygodni, miesicy, przez ostatnie dwa lata! Prbuj z tob rozmawia, ale ty jeste zmczony, idziemy spa z tym porozmawiamy jutro"! A jutro s zawsze tysice waniejszych spraw, kolejny dzie pracy, kolacja, idziemy spa, porozmawiamy jutro". Tak wyglda nasze ycie. Czekam z utsknieniem na dzie, w ktrym znowu bdziesz ze mn. A si tym zmcz, przestan ci o cokolwiek prosi i stworz sobie osobny wiat, w ktrym w razie potrzeby zawsze bd si moga schroni. wiat, ktry bdzie na tyle bliski, by nie wygldao, e prowadz osobne ycie, i na tyle daleki, by nie wygldao, e wdzieram si na twj teren. Czego ty waciwie chcesz ode mnie? ebym przesta pracowa? Mam rzuci wszystko, co zdobylimy z tak wielkim trudem, i popyniemy sobie w rejs po Karaibach? Nie rozumiesz, e lubi to, co robi, i nie mam najmniejszego zamiaru niczego w moim yciu zmienia? W swoich ksikach piszesz, jak wana jest mio, potrzeba przygody i rado z walki o swoje marzenia. A z kim teraz rozmawiam? Z czowiekiem, ktry nie czyta tego, co pisze, ktry myli mio z wygod, przygody z niepotrzebnym ryzykiem, a rado z obowizkiem. Gdzie jest mczyzna, ktrego polubiam i ktry mnie sucha? A gdzie kobieta, z ktr ja si oeniem? Ta, ktra zawsze bya dla ciebie czua, wspieraa ci i zachcaa do dziaania? Jej ciao jest tutaj, patrzy na kana Singel w Amsterdamie i pewnie bdzie przy tobie do koca ycia. Ale dusza tej kobiety stoi w drzwiach tego pokoju, gotowa do wyjcia. Z jakiego powodu? Z powodu tego przekltego zdania porozmawiamy jutro". Wystarczy? Jeli nie, to pomyl jeszcze o tym, e kobieta, ktr polubie, bya pena zapau,
141

Paulo Coelho

Zahir

pomysw, radoci, pragnie, a teraz na twoich oczach przemienia si w kur domow. To mieszne. Tak, to jest mieszne. Po prostu bzdura, rzecz bez znaczenia, szczeglnie jeli pomylimy, e mamy wszystko, czego do szczcia potrzeba: zdrowie, saw, pienidze, nie rozmawiamy o ewentualnych kochankach, nigdy nie urzdzalimy sobie scen zazdroci. Poza tym na wiecie miliony dzieci umieraj z godu, szalej wojny, choroby, huragany, tragedie zdarzaj si praktycznie w kadej sekundzie. A wic na co ja si mog uskara? Moe ju czas, ebymy mieli dziecko? W ten wanie sposb wszystkie znajome pary rozwizyway swoje problemy maeskie decydujc si na dziecko! Tak bardzo bronie swojej wolnoci i uwaae, e trzeba to odoy na pniej, a teraz nagle zmienie zdanie? Sdz, e nadesza odpowiednia pora. Nie byo jeszcze tak nieodpowiedniej pory! Ja nie chc twojego dziecka. Chc dziecko mczyzny, ktrego znaam, ktry mia marzenia i sta przy mnie! Jeli pewnego dnia zdecyduj si zaj w ci, to tylko z kim, kto mnie rozumie, towarzyszy mi, sucha, co do niego mwi, i naprawd mnie pragnie! Teraz jestem ju pewien, e pia. Obiecuj, e jutro porozmawiamy, ale po si ju, jestem naprawd wykoczony. Wic porozmawiajmy jutro. A jeli moja dusza, ktra stoi w drzwiach tego pokoju, postanowi odej, specjalnie nas to nie dotknie. Nie odejdzie. Kiedy dobrze znae moj dusz, ale ju dawno temu stracie z ni kontakt. Nie wiesz, jak bardzo si zmienia, jak rozpaczliwie blaga, eby jej wysucha. Choby w tak banalnych kwestiach jak eksperymenty na amerykaskich uniwersytetach. Jeli twoja dusza tak bardzo si zmieniaa, to dlaczego ty wci jeste taka sama? Z tchrzostwa. I dlatego e wci mam nadziej, e jutro porozmawiamy. Z powodu tego wszystkiego, co razem udao nam si stworzy. Nie chc widzie, jak to si rozpada w py. A najpowaniejszy powd jest taki, e si z tym pogodziam. Przed chwil oskaraa mnie o to samo.
142

Paulo Coelho

Zahir

Masz racj. Patrzyam na ciebie i mylaam, e to ty jeste taki, ale tak naprawd chodzi tu o mnie. Tej nocy bd si modli arliwie, z caego serca, bd prosi Boga, aby nie pozwoli mi przey reszty ycia w taki sposb. Sucham oklaskw, sala pka w szwach. Zaraz zacznie si to, przez co ju w przeddzie nie pi spotkanie autorskie. Konferansjer mwi na wstpie, e nie musi mnie przedstawia co jest oczywist gupot, bo przecie po to wanie tu jest, a poza tym wielu obecnych, przycignitych by moe przez przyjaci, nie wie dokadnie, kim jestem. Mimo tego wstpu rzuca kilka epizodw z mojego yciorysu, mwi o moich zaletach, nagrodach, o milionach sprzedanych ksiek. Dzikuje sponsorom i przekazuje mi mikrofon. Ja take dzikuj. Mwi, e najwaniejsze, co mam do powiedzenia, zawarem w swoich ksikach, ale wydaje mi si, e moim obowizkiem wobec czytelnikw jest pokazanie czowieka, ktry kryje si za tymi sowami. Wyjaniam, e czowiek moe da z siebie jedynie to co w nim najlepsze bo zawsze przecie szuka mioci i akceptacji. Tak wic moje ksiki s zaledwie wierzchokiem gry ponad chmurami albo wysepk na oceanie. Kiedy smuga wiata pada na t wysepk, wszystko wydaje si uporzdkowane, ale pod powierzchni ukrywa si nieznane, ciemno i nieprzerwane poszukiwanie samego siebie. Opowiadam, jak ciko byo mi napisa Czas rozdzierania, czas zszywania i e wiele fragmentw tej ksiki zaczynam rozumie dopiero teraz, kiedy czytam j ponownie, jakby twrczo bya zawsze hojniejsza i wspanialsza ni twrca. Mwi, e nie ma nic nudniej szego ni czytanie wywiadw albo spotkania z autorami opowiadajcymi o bohaterach swoich ksiek. Tekst musi broni si sam, w przeciwnym wypadku ksika nie nadaje si do czytania. Pisarz, wystpujc publicznie, powinien ukaza cho kawaek swojego wiata, a nie prbowa objania przesanie swoich ksiek. Dlatego wanie zaczynam mwi o czym bardziej osobistym: Jaki czas temu udaem si do Genewy, eby udzieli kilku wywiadw. Wieczorem, po pracy, kiedy przyjacika odwoaa umwion kolacj, wyszedem na miasto. Noc bya ciepa, na ulicach pusto, w barach i restauracjach ttnio ycie, wszystko wydawao si spokojne, harmonijne i pikne, a tu nagle... ...nagle zdaem sobie spraw, e jestem zupenie sam. Oczywicie bywaem samotny wiele razy tego roku. Oczywicie o dwie godziny
143

Paulo Coelho

Zahir

lotu std czekaa na mnie ukochana. Oczywicie po dniu wytonej pracy nie ma nic lepszego jak spacer uliczkami starego miasta, kiedy nie musisz z nikim rozmawia, tylko choniesz pikno otaczajcego ci wiata. Ale uczucie, jakie si we mnie pojawio, to bya dotkliwa, bolesna samotno. Nie miaem z kim si podzieli tym miastem, tym spacerem, swoimi rozterkami. Chwyciem za komrk. W kocu mam sporo przyjaci. Byo jednak za pno, eby do kogokolwiek dzwoni. Pomylaem, e wejd do jakiego baru, zamwi co do picia. Na pewno kto mnie rozpozna i zaprosi do stolika. Oparem si jednak pokusie i sprbowaem przey t chwil do koca, i odkryem, i nie istnieje nic gorszego od poczucia, e nasze istnienie lub nieistnienie nie jest dla nikogo wane, nikogo nie interesuj nasze przemylenia na temat ycia, a wiat spokojnie moe toczy si dalej bez naszej kopotliwej obecnoci. Zaczem sobie wyobraa, ile tysicy osb yo w przewiadczeniu, e s bezuyteczne i aosne niewane jak byy bogate, czarujce czy pene wdziku tylko dlatego, e byy same tej nocy, wczorajszej take i pewnie jutro te bd same. Studenci, ktrzy nie mieli z kim wyj na miasto, staruszkowie siedzcy przed telewizorem, bo to by ich jedyny kontakt ze wiatem. Biznesmeni w hotelowych pokojach, zastanawiajcy si, czy to, co robi, ma jaki sens. Kobiety, ktre spdziy cae popoudnie malujc si i czeszc, eby pj do baru i udawa, e wcale nie szukaj towarzystwa, chc sobie tylko udowodni, e jeszcze s atrakcyjne. Mczyni zerkaj na nie, zagaduj, a one odrzucaj z wyszoci wszelkie prby zblienia, poniewa czuj si gorsze. Boj si, e kto odkryje, e s samotnymi matkami, zatrudnionymi na podrzdnych stanowiskach, nie umiej rozmawia o tym, co dzieje si w wiecie, bo haruj od witu do nocy, eby zarobi na ycie i nie maj czasu na czytanie gazet. Ludzie, ktrzy patrz na siebie w lustrze i uwaaj, e s brzydcy. Poniewa pikno jest dla nich najwaniejsze, zadowalaj si ogldaniem czasopism, w ktrych wszyscy s pikni, bogaci i sawni. Mowie i ony, ktrzy zjedli wanie kolacj i chtnie porozmawialiby tak jak dawniej, ale maj ju inne zmartwienia, inne waniejsze rzeczy na gowie, rozmowa moe poczeka do jutra, a potem znowu do jutra... Tego dnia po poudniu jadem obiad z przyjacik, ktra wanie si rozwioda i stwierdzia, e jest wreszcie wolna, o czym zawsze marzya. Kamstwo! Nikt z nas nie chce takiej wolnoci, wszyscy chcemy kompromisu, chcemy mie przy sobie
144

Paulo Coelho

Zahir

kogo, z kim moglibymy podziwia uroki Genewy, rozmawia o ksikach, filmach, dzieli si jedn kanapk, bo nie starcza nam na dwie. Lepiej zje poow kanapki na spk z kim ni ca w samotnoci. Lepiej, eby kontemplacj miasta przerwa nam mczyzna, ktry chce wrci do domu na wany mecz w telewizji, albo kobieta, ktra zatrzymuje si przed wystaw sklepu i przerywa nasz wywd na temat wiey katedralnej, ni mie Genew ca dla siebie, mie czas i wity spokj na zwiedzanie. Lepiej by godnym ni samotnym. Dlatego e kiedy jeste sam a nie mwi tu o samotnoci z wyboru, lecz o takiej, ktr musimy znosi to tak jakby by wykluczony z ludzkiej spoecznoci. Na drugim brzegu rzeki czeka na mnie elegancki hotel. Wygodny apartament, mia, uwana i dyskretna obsuga, wszystko najwyszej jakoci. A jednak ten luksus sprawi, e poczuem si jeszcze gorzej, bo powinienem by zadowolony z tego, co osignem. W drodze powrotnej mijaem ludzi w takiej samej sytuacji jak ja i zauwayem dwa rodzaje spojrze: aroganckie tych, co udawali, e wybrali samotno w t pikn noc, albo smutne tych, ktrym byo wstyd, e s sami. Opowiadam o tym, bo mylaem ostatnio o pewnym hotelu w Amsterdamie, o kobiecie, ktra bya tam ze mn i mwia mi o swoim yciu. Opowiadam o tym, bo chocia Kohelet mwi, e po czasie rozdzierania nadchodzi czas zszywania, to zdarza si, e czas rozdzierania zostawia bardzo gbokie blizny. A o wiele gorzej jest da odczu komu bliskiemu, e nic dla nas nie znaczy, ni w samotnoci aonie spacerowa po Genewie. Zapada duga cisza, a po niej rozbrzmiay oklaski. Dotarem do ponurego miejsca w jednej z dzielnic Parya, gdzie pono ttnio ycie kulturalne. Mina dobra chwila, zanim w grupce niechlujnie ubranych ludzi rozpoznaem znajomych, ktrzy w nienobiaych szatach wystpowali co czwartek w restauracji ormiaskiej. Dlaczego przebralicie si tak dziwacznie? Czy to wpyw jakiego filmu? To nie jest przebranie odpar Michai. Czy ty nie zmieniasz ubrania przed uroczyst kolacj? A kiedy idziesz gra w golfa, nie wkadasz krawata i marynarki? Dobrze, wic zapytam inaczej: dlaczego przebralicie si za bezdomnych? Bo teraz jestemy bezdomni.
145

Paulo Coelho

Zahir

Po raz ostatni zmieniam wic moje pytanie: co tu robicie w takich strojach? W restauracji sycilimy ciaa i mwilimy o energii mioci ludziom, ktrzy maj wiele do stracenia. Wrd kloszardw sycilimy nasze dusze i rozmawialimy z tymi, ktrzy nie maj nic do stracenia. Teraz rozpoczyna si najwaniejsza nasza praca: spotkanie z podziemnym ruchem odnowy wiata. Ci ludzie yj tak, jakby dzie dzisiejszy by ostatni, podczas gdy starzy yj, jakby by pierwszy. Michai mwi o zjawisku, ktre, jak zdyem zauway, z kadym dniem zatacza coraz szersze krgi. O modych ludziach w brudnych, ale oryginalnych strojach, wzorowanych na mundurach wojskowych albo filmach science fiction. W uszach, nozdrzach, wargach, ukach brwiowych kolczyki. Na gowach dziwaczne fryzury. Czsto wygldajcy gronie owczarek niemiecki przy nodze. Kiedy przyjaciel powiedzia mi nie wiem, czy to prawda e maj psy, eby policja nie moga ich zatrzyma, bo nie wiedziaaby, co pocz ze zwierzakiem. Zacza kry butelka wdki. Pocignem yk, wyobraajc sobie, co by byo, gdyby kto mnie zobaczy. Pewnie by powiedziano, e zbieram materia do kolejnej ksiki. Jestem gotowy. Jad do Ester i potrzebuj paru wskazwek, bo nie znam w ogle twojego kraju. Pojad tam z tob. Co?! Tego nie przewidziaem. Moja podr bya powrotem do wszystkiego, co straciem, i miaa si zakoczy w wiosce na stepach Azji to byo co bardzo osobistego i miao si odby bez wiadkw. O ile kupisz mi bilet, rzecz jasna. Musz jecha do Kazachstanu, tskni za moim krajem. Czy nie masz tu nic do roboty? Nie powiniene by w czwartki na spektaklu? Wci nazywasz to spektaklem. Mwiem ju, e to jest spotkanie, na ktrym staramy si oywi na nowo to, comy zagubili tradycj rozmowy. A zreszt nie martw si. Anastazja wskaza na dziewczyn z kolczykiem w nosie pracuje nad swoim darem. Moe si wszystkim zaj pod moj nieobecno. Jest zazdrosny wtrcia Alma, ktra w ormiaskiej restauracji graa na talerzu z brzu. Ma o co odezwa si chopak cay w skrze z metalowymi nitami, agrafkami i broszkami imitujcymi yletki. Michai jest modszy, przystojniejszy
146

Paulo Coelho

Zahir

i ma lepszy kontakt z energi. Ale nie jest tak sawny, tak bogaty i nie zna tylu ustosunkowanych ludzi odpara Anastazja. Z punktu widzenia kobiety szans s wic wyrwnane. Wszyscy wybuchaj miechem, butelka wdki zatacza kolejn rund. I tylko ja nie widziaem w tym nic zabawnego, dziwiem si jedynie sam sobie; od wielu lat nie siedziaem na paryskim chodniku i sprawiao mi to spor frajd. Czy wiecie, e plemi jest bardzo liczne? Widywaem je wszdzie, od wiey Eiffla po miasto Tarbes, gdzie byem ostatnio. Nie rozumiem, o co w tym waciwie chodzi. Zapewniam ci, e plemi dociera dalej ni Tarbes, przemierza szlaki tak ciekawe, jak choby droga do Santiago. Jed gdzie po Francji albo po innych krajach Europy, pozostajc spoecznoci poza spoeczestwem. Obawiaj si dnia powrotu do domu, pjcia do pracy, ponownego kontaktu z maonkiem. Bd z tym walczy, jak dugo si da. S bogaci albo biedni, nie przywizuj szczeglnej wagi do pienidzy. Bardzo si wyrniaj z tumu, mimo to inni staraj si udawa, e ich nie zauwaaj, bo si ich boj. Po co wam ta agresja? Pasja niszczenia te bywa twrcza. Gdybymy wygldali mniej agresywnie, sklepy byyby zawalone ciuchami imitujcymi nasz styl, wydawano by kultowe czasopisma o nowym ruchu, ktry rewolucyjnymi obyczajami wywraca wiat do gry nogami", mielibymy swoje programy telewizyjne, socjologowie pisaliby o nas artykuy, psychologowie doradzaliby rodzinom i wszystko by si rozmyo. Dlatego im mniej ludzie o nas wiedz, tym lepiej. Nasz atak to rodzaj obrony. Przyszedem tu po kilka wskazwek, nic wicej. Spdzenie nocy w waszym towarzystwie moe by naprawd wzbogacajce, moe pomc mi oddali si od historii osobistej, ktra zamyka mnie na nowe dowiadczenia. Jednak nie mam zamiaru zabiera ze sob nikogo w t podr. Jeli odmwisz mi pomocy, to i tak Bank Przysug da mi wszystkie potrzebne kontakty. Wyjedam za dwa dni. Jutro wieczorem mam jeszcze wan kolacj, a potem dwa tygodnie wolnego. Michai si zawaha. Do ciebie naley decyzja. Masz map i nazw wioski. Znalezienie domu, w ktrym mieszka Ester, nie powinno by trudne. Moim zdaniem Bank Przysug pomoe ci dotrze najwyej do Ama Aty, ale nie dalej, bo na stepie obowizuj inne zasady. A jeli o mnie chodzi, to chyba woyem ju troch na twoje konto
147

Paulo Coelho

Zahir

w Banku Przysug, nie sdzisz? Nadszed czas wypaty, tskni za matk. Mia racj. Powinnimy ju wzi si do pracy przerwa nam rozmow m Almy. Dlaczego chcesz ze mn jecha? Czy rzeczywicie z tsknoty za matk? Michai nie odpowiedzia. Mczyzna uderzy w bben, Alma w zdobiony talerz, reszta prosia przechodniw o datki. Po co on waciwie chcia ze mn jecha? I jak mam liczy na Bank Przysug na stepie, skoro nie znam tam zupenie nikogo? W ambasadzie Kazachstanu mogem dosta wiz, w wypoyczalni samochd, a w konsulacie francuskim w Ama Acie przewodnika. Czy bd potrzebowa czego jeszcze? Staem nieruchomo, patrzc na grup tych oberwacw i nie wiedziaem, co robi. To nie bya pora na rozmowy o podry. W domu czekaa na mnie robota i dziewczyna. Dlaczego by sobie nie pj ju teraz? Bo czuem si swobodnie. Robiem rzeczy, ktrych nie robiem od lat, otwieraem si na nowe doznania, oddalajc si od mojego akomodatora, moe nie byo to szczeglnie interesujce, ale przynajmniej bya to jaka odmiana. Wdka si skoczya, pojawi si rum. Nie cierpi rumu, ale nic innego nie byo, wic piem i rum. Muzycy grali na bbnie i na talerzu, a kiedy kto odway si zbliy, dziewczyny wycigay rce po datki. Zaczepiony przechodzie zazwyczaj przyspiesza kroku, ale zawsze w jego stron leciao: Dzikuj, dobrej nocy". Pewien czowiek, widzc, e nie napadli go, lecz podzikowali, wrci i da im troch pienidzy. Po jakich dziesiciu minutach tego spektaklu, podczas ktrego nikt nie odezwa si do mnie ani sowem, poszedem do baru, kupiem dwie butelki wdki, wrciem i wylaem rum do rynsztoka. Anastazj chyba ucieszy mj gest, sprbowaem wic do niej zagada. Czy moecie mi wyjani, dlaczego macie wszdzie kolczyki? A dlaczego wy nosicie biuteri? Buty na obcasie? Wydekoltowane sukienki nawet zim? To nie jest odpowied. Mamy kolczyki, bo jestemy nowymi barbarzycami najedajcymi Rzym. Skoro nikt z nas nie nosi munduru, co musi odrnia plemi najedcw. Brzmiao to tak, jakby odgrywali wan rol w dziejach. Jednak dla ludzi wracajcych wanie do domu bya to banda bezrobotnych, ktrzy nie maj gdzie
148

Paulo Coelho

Zahir

spa, zalegaj ulice Parya, odstraszaj turystw i doprowadzaj do szau wasnych rodzicw, bo wydali ich na wiat, a teraz nie maj na nich adnego wpywu. Przeszedem ju przez to w czasach najwikszej potgi hippisw: gigantyczne koncerty rockowe, dugie wosy, barwne stroje, symbol wikingw palce uoone w ksztacie litery V na znak mioci i pokoju. A w kocu, jak twierdzi Michai, hippisi stali si jeszcze jednym produktem konsumpcji, zniknli z powierzchni ziemi, sprzedali swoje ikony. Zblia si samotny mczyzna. Chopak w czarnej skrze z agrafkami podszed do niego z wycignit rk, proszc o pienidze. Ale zamiast przyspieszy kroku i zamrucze pod nosem co w rodzaju nie mam drobnych", mczyzna zatrzyma si i powiedzia gono: Budz si co rano z tysicem euro dugu, sen z powiek spdza mi kredyt mieszkaniowy, sytuacja gospodarcza Europy i wydatki mojej ony! Wiedzie mi si o wiele gorzej ni wam, a na dodatek yj w cigym stresie! Czy moglibycie da mi cho jedno euro? Lukrecja, dziewczyna Michaia, wycigna z kieszeni pidziesit euro. Masz, kup sobie kawioru. Naley ci si odrobina przyjemnoci w twoim smtnym yciu. Mczyzna podzikowa jej i odszed, tak jakby to bya najnormalniejsza rzecz pod socem. Pidziesit euro! Ta Woszka miaa w kieszeni pidziesit euro! Czemu wic ebrz na ulicy? Mam do siedzenia tutaj powiedzia chopak ubrany w skr. Dokd idziemy? zapyta Michai. Poszuka reszty. Na pnoc czy na poudnie? Anastazja postanowia, e na zachd, a skoro, jak usyszaem wczeniej, rozwijaa swj dar intuicji, wszyscy ruszyli jej ladem. Poszlimy najpierw do wiey witego Jakuba, gdzie wiele wiekw temu zbierali si pielgrzymi idcy do Santiago de Compostela. Minlimy katedr Notre Dame, gdzie doczyo jeszcze paru nowych barbarzycw". Wdka si ju skoczya i postanowiem dokupi jeszcze dwie butelki, cho nie miaem pewnoci, czy wszyscy tutaj s penoletni. Nikt mi nawet nie podzikowa, uwaali to za normalne. Byem ju troch podpity. Zainteresowaem si jedn z nowo przybyych dziewczyn. Modzi ludzie z plemienia nowych barbarzycw przekrzykiwali si,
149

Paulo Coelho

Zahir

kopic puszki ze mietnika i nie mwili nic, absolutnie nic ciekawego. Przeszlimy na drugi brzeg Sekwany i nagle zatrzymalimy si przed czerwono-bia tam, jak oznacza si roboty drogowe. Tama bya rozcignita w poprzek chodnika, musielimy zej na jezdni i wrci na chodnik pi metrw dalej. Cigle tu jest ucieszy, ktry z chopcw. Co cigle tu jest? zapytaem. Co to za jeden? Nasz przyjaciel odpara Lukrecja. Na pewno czytae jego ksiki. Ten chopak rozpozna mnie, ale nie okaza ani zdziwienia, ani szacunku. Wrcz przeciwnie, zapyta bezceremonialnie, czy mog da mu jakie pienidze. Odmwiem. Jeli chcesz wiedzie, dlaczego ta tama jest tutaj, daj mi dwa euro. Wszystko ma swoj cen. A informacja to jeden z najdroszych towarw na wiecie. Nikt nie przyszed mi z pomoc, wic chcia nie chcia, musiaem zapaci dwa euro za odpowied. To my rozwiesilimy t tam par dni temu. Jeli dobrze si przyjrzysz, zauwaysz, e nie ma tam adnych robt, nic, tylko ta kretyska czerwono-biaa tama zagradza przejcie chodnikiem. Ale nikt nie zadaje sobie pytania, co tu robi ten kawaek plastiku. Wszyscy schodz posusznie na jezdni i id ryzykujc, e wpadn pod samochd, dopiero za ni wracaj na chodnik. A propos, czytaem gdzie, e miae wypadek, to prawda? Wanie dlatego, e zszedem na jezdni. Nie martw si, kiedy ludzie schodz z chodnika, s podwjnie uwani. To zainspirowao nas do uycia tamy. Chcielimy, eby si rozejrzeli, co si wok nich dzieje. Nic z tych rzeczy odezwaa si ta adna dziewczyna. To po prostu kawa, eby mona si byo troch pomia z posusznych i bezmylnych bawanw. Nie ma w tym adnego ukrytego sensu i na pewno nikt nie wpadnie pod samochd. Doczyo jeszcze par osb, teraz byo nas jedenacioro i dwa owczarki niemieckie. Nie prosili ju o pienidze, bo nikt nie mia zbliy si do bandy dzikusw rozbawionych przeraeniem, jakie budzili w porzdnych obywatelach. Alkohol si skoczy, wszyscy spogldali na mnie tak, jakbym mia obowizek
150

Paulo Coelho

Zahir

stawia im wdk przez ca noc. Zrozumiaem, e to bya moja przepustka do dalszej wdrwki, zaczem rozglda si za jakim sklepem. Dziewczyna, na ktr zwrciem uwag moga by moj crk chyba zauwaya moje spojrzenia i zagaia rozmow. Wiedziaem, e chciaa mnie sprowokowa, ale poszedem na to. Spytaa, czy wiem, ile samochodw i ile latarni jest na rewersie dziesiciodolarowego banknotu. Samochodw i latarni? Nie wiesz. Nie patrzysz na pienidze. No to ja ci powiem, e mona si tam doliczy czterech samochodw i jedenastu latarni. Cztery samochody i jedenacie latarni?! Przyrzekem sobie to sprawdzi, jak tylko wpadnie mi w rce taki banknot. Czy kr tu narkotyki? Gwnie alkohol, ale co poza tym te jest. Niewiele, bo to nie jest w naszym stylu. Raczej twoje pokolenie gustowao w narkotykach, prawda? Narkotykiem mojej matki jest gotowanie obiadu, obsesyjne sprztanie domu i zadrczanie si z mojego powodu. Kiedy mojemu ojcu le id interesy, ona cierpi. Masz pojcie?! Cierpi! Cierpi z mojego powodu, z powodu moich braci, z powodu swoich rodzicw i z kadego innego powodu. A ja miaam by cigle zadowolona, ale to tak mnie doowao, e postanowiam znikn z domu. Ale to bya osobista historia! To tak jak twoja ona wtrci jaki blondyn z kolczykiem w wardze. Ona te znikna z domu. Dlaczego? Czy te musiaa udawa wiecznie zadowolon? Nawet tutaj ?! Czyby i ktre z nich miao kawaek poplamionej krwi tkaniny? Ona tak samo cierpiaa zamiaa si Lukrecja. Ale ju nie cierpi i to jest prawdziwa odwaga! Co moja ona tutaj robia? Bya z Mongoem, tym co ma dziwaczne pomysy na temat mioci. Zadawaa pytania. Opowiadaa swoj histori. Pewnego piknego dnia przestaa pyta i opowiada. Skarya si, e jest ju zmczona ebraniem. Poradzilimy jej, eby zostawia wszystko i pojechaa z nami, planowalimy wtedy podr do pnocnej Afryki. Powiedziaa, e ma inne plany, jedzie w drug stron. Nie czytae jego ostatniej ksiki? zwrcia si do blondyna Anastazja.
151

Paulo Coelho

Zahir

Syszaem, e jest okropnie ckliwa, nie interesuj mnie takie historie. Kiedy wreszcie kupimy jak gorza? Ludzie schodzili nam z drogi, jakbymy byli samurajami wchodzcymi do wioski, wandalami przybywajcymi do zachodnich miast, barbarzycami zdobywajcymi Rzym. Chocia nikt z nas nie robi adnych gronych gestw, agresja bya w strojach, kolczykach, haaliwych rozmowach, w odmiennoci. Dotarlimy wreszcie do sklepu nocnego. Ze zgroz zobaczyem, e wszyscy wchodz do rodka i sigaj do towarw na pkach. Kogo ja tutaj znaem? Jedynie Michaia, a i tak nie byem pewien, czy by ze mn do koca szczery. A jeli co ukradn? A jeli kto z nich ma bro? Jestem tu z nimi, czy jako najstarszy bd pocignity do odpowiedzialnoci? Sklepikarz nie spuszcza oka z lustra zawieszonego pod sufitem. Banda, widzc, e waciciel si denerwuje, rozpierzcha si po caym sklepie, dajc sobie jakie znaki. Napicie roso. eby std czym prdzej wyj, chwyciem trzy butelki wdki i szybko podszedem do kasy. Kobieta, ktra wanie pacia za papierosy, powiedziaa do kasjera, e w czasach jej modoci Pary syn z bohemy artystycznej, ale nie byo tylu bezdomnych, ktrzy stwarzaj publiczne zagroenie. I poradzia, eby wezwa policj. Jestem pewna, e zaraz zrobi co strasznego dodaa szeptem. Sklepikarz by przeraony t inwazj na jego may wiat, budowany latami pracy i poyczek; moe rano pracowa tu jego syn, po poudniu ona, a wieczorem on sam. Da znak kobiecie i ju wiedziaem, e wezwa policj. Nie cierpi miesza si w nie swoje sprawy. Ale nienawidz te wasnego strachu. Zawsze kiedy wylezie ze mnie tchrz, trac do siebie szacunek na kilka dni. Prosz si nie niepokoi... Byo ju za pno. Weszo dwch policjantw, ale modzi ludzie ubrani jak kosmici nie zwrcili na nich uwagi starcie z przedstawicielami wadzy to dla nich codzienno. Wiedzieli, e nie popenili adnej zbrodni (oprcz zamachu na panujc mod, ale i to mogo si zmieni w kolekcjach nastpnego sezonu). Na pewno si bali, ale nie dali tego po sobie pozna i przekrzykiwali si w najlepsze. Kiedy widziaam komika, ktry twierdzi, e wszyscy gupcy powinni mie gupot wpisan do dowodw osobistych powiedziaa gono Anastazja. Wtedy
152

Paulo Coelho

Zahir

od razu byoby wiadomo, z kim mamy do czynienia. Jasne, gupcy s prawdziwym zagroeniem dla spoeczestwa! odkrzykna dziewczyna o anielskiej twarzy, w stroju wampirzycy, ktra chwil wczeniej rozmawiaa ze mn o latarniach i samochodach na banknocie dziesiciodolarowym. Powinni by badani raz do roku i dostawa pozwolenia na poruszanie si po ulicach, tak jak kierowcy dostaj prawa jazdy. Policjanci, niewiele starsi od czonkw plemienia, nie mwili nic. Wiecie, na co mam ochot? usyszaem gos Michaia ukrytego za regaem. Pozamienia etykietki na produktach. Ludzie nigdy by si w tym nie poapali. Nie wiedzieliby, co je na ciepo, co na zimno, co gotowa, a co smay. Bez dokadnej instrukcji nie wiedz, jak przygotowa jedzenie. Stracili instynkt samozachowawczy. Do tej pory wszyscy mwili pynnie po francusku, ale u Michaia sycha byo wyranie obcy akcent. Chciabym zobaczy paski paszport odezwa si jeden z policjantw. On jest ze mn. Te sowa wyrway mi si, chocia wiedziaem, e to moe wywoa nowy skandal. Policjant popatrzy na mnie uwanie. Nie mwiem do pana. Ale skoro ju si pan wtrci i poniewa jest tu pan z nimi, mam nadziej, e ma pan przy sobie jaki dokument tosamoci. I moe wyjani pan przy okazji, dlaczego kupuje pan wdk z ludmi dwa razy modszymi od siebie. Mogem odmwi nie miaem obowizku nosi dokumentw przy sobie. Ale zaniepokoiem si o Michaia, przy ktrym stan jeden z policjantw. Czy on w ogle ma pozwolenie na pobyt we Francji? Co ja o nim wiedziaem poza tym, e mia wizje i epilepsj? Czy napita sytuacja moga wywoa nowy atak? Wyjem z kieszeni prawo jazdy. To pan jest... Tak. Czytaem jedn z paskich ksiek. Ale to oczywicie nie znaczy, e stoi pan ponad prawem. Fakt, e i on jest moim czytelnikiem, rozbroi mnie zupenie. Przede mn sta chopak z ogolon gow, rwnie ubrany w mundur, chocia zupenie niepodobny do uniformu wyrniajcego plemi. Pewnie jeszcze niedawno te si buntowa,
153

Paulo Coelho

Zahir

chcia' pokaza, e jest inny ni starsze pokolenie, gwide na autorytety, moe nawet w swoim buncie balansowa czasem na granicy prawa, lecz tak by jednak nie wyldowa w wizieniu. Moe mia ojca, ktry nigdy nie zostawia mu wyboru, rodzin na utrzymaniu albo po prostu ba si wyj poza wiat, ktry dobrze zna. Nie stawiam si wcale ponad prawem odpowiedziaem agodnie. Ale nikt tu nie zama prawa. Czy waciciel sklepu albo ta pani przy kasie chc zoy jak skarg? Kiedy si obrciem, kobieta, ktra wspominaa cyganeri artystyczn czasw swojej modoci, prorokini tragedii, ktra miaa si zaraz wydarzy, straniczka dobrych obyczajw, rozpyna si w powietrzu. Bez wtpienia jutro bdzie chwali si ssiadom, e udaremnia napad na sklep. Nie bdzie adnej skargi powiedzia sklepikarz zagubiony w wiecie, gdzie ludzie mwili za gono, lecz najwidoczniej nie robili nic zego. Ta wdka jest dla pana? Skinem gow. Policjanci widzieli, e wszyscy s podpici; nie chcieli zadrania sytuacji, ale nie zamierzali te udawa, e nic si nie stao. wiat bez gupcw byby chaosem! zacz znw chopak w skrze z acuchami. Zamiast bezrobocia, jak dzisiaj, mielibymy nadmiar miejsc pracy i zero chtnych do roboty! Dosy! Zamknijcie si ju! Mj gos zabrzmia bardzo stanowczo. Zapada cisza. Krew pulsowaa mi w skroniach, ale rozmawiaem z policjantami tak, jakbym by najbardziej opanowanym czowiekiem pod socem. Gdyby byli naprawd niebezpieczni, toby was nie zaczepiali. Jeden z policjantw zwrci si do sklepikarza: Jeli uzna pan, e jestemy potrzebni, bdziemy w pobliu. I zanim wyszli, powiedzia do drugiego tak, by byo sycha w caym sklepie: Wol mie do czynienia z gupcami ni uera si z bandytami. Masz stuprocentow racj odrzek drugi. Gupcy s mieszni i niegroni. I zasalutowali mi na poegnanie. Jedyne, co przyszo mi do gowy po wyjciu ze sklepu, to rozbi butelki z wdk. Jedna z nich jednak ocalaa i szybko zacza kry z rk do rk. Wida byo, e mimo wszystko najedli si strachu, tak samo zreszt jak ja. Z t rnic, e
154

Paulo Coelho

Zahir

oni, wyczuwajc zagroenie, ruszaj do ataku. le si czuj powiedzia Michai. Chodmy std. Zastanawiaem si: std" czyli dokd? Kady do swojego domu? Kady na swoje osiedle? A moe kady pod swj most? Nikt nie zapyta, czy ja te std" id, szedem wic dalej z nimi. Zaniepokoiy mnie sowa Michaia, e si le czuje. A wic nie uda si porozmawia tej nocy o podry do Kazachstanu. Czy powinienem ju sobie pj? Czy i z nimi dalej, eby zobaczy to dokd"? Nagle zdaem sobie spraw, e zaczem cakiem niele si bawi i mam ochot poderwa dziewczyn w przebraniu wampirzycy. A wic naprzd! I wia w razie niebezpieczestwa. Przechodzilimy przez zupenie nieznan mi okolic. Mylaem o wszystkim, co si ze mn dziao. Plemi. Symboliczny powrt do czasw, kiedy ludzie wdrowali, dla bezpieczestwa czyli si w grupy, gdzie przeycie zaleao od tak niewielu rzeczy. Plemi wewntrz innego wrogiego plemienia, zwanego spoeczestwem, idzie przez place, budzc postrach i nieufno. Grupa ludzi, ktrzy skrzyknli si, aby stworzy spoeczno idealn. Wiedziaem o nich tylko tyle, e kolczykuj si i nosz dziwaczne stroje. Jaki maj system wartoci? Co myl o yciu? Z czego yj? Czy maj jakie marzenia? Czy wystarcza im wczenie si po wiecie? To wszystko bardziej mnie ciekawi ni jutrzejszy bankiet, gdzie wiadomo z gry, co si wydarzy. Wiedziaem, e to efekt wdki, ale czuem si wolny, a moja historia osobista bya coraz dalej ode mnie. Istniaa tylko chwila obecna, intuicja, Zahir znikn... Zahir? Zahir znikn, ale nagle zdaem sobie spraw, e to co wicej ni obsesja, ni jedna z tysica kolumn meczetu w Kordobie z opowiadania Borgesa, wicej ni kobieta, ktra znikna na stepach Azji mj koszmar z ostatnich dwch lat. Zahir to maniakalne przywizanie do tego wszystkiego, co przechodzi z pokolenia na pokolenie, nie zostawiajc adnego pytania bez odpowiedzi, zajmuje ca przestrze i nie dopuszcza myli, e co mona zmieni. Wyglda na to, e wszechpotny Zahir rodzi si razem z czowiekiem i ju w dziecistwie cakowicie go przeera. Od tej pory narzuca mu na reszt ycia swoje reguy: Odmiecy s niebezpieczni, nale do obcego plemienia, ktre chce zaj nasze ziemie i porwa nasze kobiety.
155

Paulo Coelho

Zahir

Masz si oeni i mie dzieci, by przetrwa gatunek. Mioci jest mao, starcza jej zaledwie dla jednej osoby i najmniejsz wzmiank, e ludzkie serce jest w stanie pomieci wicej, uznaje si za czyst herezj. Wze maeski daje ci prawo do ciaa i duszy drugiej osoby. Wykonuj znienawidzon prac, poniewa jeste tylko jednym z trybw zorganizowanego spoeczestwa gdyby kady robi to, co lubi, nic by nie dziaao prawidowo. Kupuj biuteri, w ten sposb identyfikujesz si z twoim plemieniem i odrniasz od obcych. Wymiewaj i traktuj z ironi kadego, kto otwarcie wyraa swoje uczucia, bo wystarczy, e jeden z czonkw plemienia pokae, co czuje, a narazi na niebezpieczestwo cae plemi. Nie mw nie", bo bardziej ci lubi, kiedy mwisz tak", a to pozwala przetrwa w nieprzyjaznym rodowisku. Waniejsze jest, co myl inni, ni co sam czujesz. Nigdy nie wywouj skandalu, bo to mogoby przycign uwag wroga. Jeli zachowujesz si inaczej, zostaniesz wykluczony z plemienia, poniewa demoralizujesz reszt i burzysz ad, ktry tak trudno byo zbudowa. Dbaj o wystrj twojej nowej jaskini, a jeli si na tym nie znasz, wezwij dekoratora wntrz, ktry stanie na gowie, aby pokaza innym, e masz dobry gust. Jedz trzy razy dziennie, nawet jeli nie jeste godny. Odmawiaj sobie jedzenia, kiedy nie miecisz si w kanonach pikna, nawet jeli skrca ci z godu. Ubieraj si zgodnie z nakazami mody, kochaj si z ochot lub bez, zabijaj w imi granic, pragnij, eby czas szybko pyn, byle do emerytury, wybieraj politykw, narzekaj, e ycie jest drogie, czsto zmieniaj fryzur, potpiaj odmiecw, chod do wityni w niedziele, w soboty lub w pitki w zalenoci od wyznania, tam pro o odpuszczenie grzechw, bd dumny, e to ty znasz prawd, i pogardzaj innym plemieniem, bo czci faszywego boka. Spraw, by dzieci poszy w twoje lady, w kocu jeste starszy i lepiej znasz ten wiat. Musz zdoby dyplom, nawet jeli nigdy nie dostan pracy w dziedzinie, ktr kazae im wybra. Niech si ucz algebry, trygonometrii i kodeksu Hammurabiego, co im si nigdy nie przyda, ale kto kiedy uzna, e trzeba je zna. Nie wolno im nigdy zasmuca rodzicw, nawet gdyby z tego powodu musiay
156

Paulo Coelho

Zahir

wyrzec si wszystkiego, co sprawia im przyjemno. Maj sucha muzyki po cichu, mwi pgosem, paka w ukryciu. Tak mwi ja, wszechmocny Zahir, ten, ktry ustanowi reguy gry, odstp midzy szynami kolejowymi, pojcie sukcesu, sposb kochania, wysoko pensji. Zatrzymujemy si przed do eleganck kamienic w bogatej dzielnicy. Kto wystukuje kod do bramy i wchodzimy na trzecie pitro. Wyobraaem sobie, e na grze czeka wyrozumiaa rodzina, ktra toleruje przyjaci swojego dziecka byle tylko nie straci z nim kontaktu i mc trzyma rk na pulsie. Ale kiedy Lukrecja otworzya drzwi, okazao si, e wewntrz jest ciemno. Gdy oczy przywyky ju do bladej powiaty sczcej si przez okna z ulicy, zobaczyem duy pusty salon. Jego jedyn dekoracj by kominek, nieuywany chyba od lat. Dwumetrowy blondyn, w dugim paszczu z gabardyny i fryzurze na Irokeza, poszed do kuchni i wrci z zapalonymi wiecami. Wszyscy usiedli w krgu na pododze i po raz pierwszy tej nocy naprawd si wystraszyem. Wydawao mi si, e bior udzia w filmie grozy, za chwil zacznie si rytua satanistyczny, a ofiar bdzie cudzoziemiec, ktry nierozwanie si tu znalaz. Michai by blady, jego oczy poruszay si bezadnie, nie mogy si na niczym zatrzyma i to mnie zaniepokoio jeszcze bardziej. Zaraz zacznie si atak. Czy ci ludzie wiedz, jak pomc epileptykowi? Czy nie lepiej ulotni si std jak najprdzej, eby nie wplta si w jakie tarapaty? By moe, takie zachowanie byoby rozsdne i pasowaoby do wiata, gdzie byem sawnym pisarzem, ktry pisze o duchowoci i powinien wieci przykadem. Tak, gdybym by rozsdny, uprzedzibym Lukrecj, e w razie ataku trzeba wetkn co chopakowi do ust, by nie udawi si wasnym jzykiem. Na pewno o tym wiedziaa, ale w wiecie wyznawcw spoecznego Zahira, eby mie spokojne sumienie, nie wolno polega na cudzym rozsdku. Przed wypadkiem tak wanie bym postpi. Ale teraz moja historia osobista nie bya ju tak wana. Ju nie bya histori, stawaa si znowu legend, poszukiwaniem, przygod, podr w gb siebie i poza siebie. Znowu przyszed taki czas, kiedy wszystko wok mnie si zmieniao i zapragnem, eby tak byo do koca moich dni (przypomniao mi si epitafium, jakie kiedy sobie wymyliem: umar ywy"). Dziki dowiadczeniu umiaem dziaa szybko i sprawnie, ale nie zawsze mogem sobie przypomnie lekcje, jakie otrzymaem od ycia. Czy mona wyobrazi sobie wojownika, ktry w rodku walki zatrzymuje si i namyla, jaki cios jest najlepszy?
157

Paulo Coelho

Zahir

Zginby w okamgnieniu. Wojownik, ktry jest we mnie, dziki swojej intuicji i technice zdecydowa w uamku sekundy, e trzeba zosta i kontynuowa dowiadczenie tej nocy, mimo e zrobio si ju pno, byem pijany, zmczony i baem si, e Marie moga si obudzi i teraz martwi si albo zoci. Usiadem obok Michaia, eby w razie konwulsji szybko zadziaa. Zauwayem, e najwyraniej zapanowa nad atakiem epilepsji! Powoli si uspokaja, a jego oczy znowu miay intensywny blask, jak na scenie w ormiaskiej restauracji. Zaczniemy jak zwykle od modlitwy powiedzia. I ci ludzie, ktrzy jeszcze przed chwil byli agresywnymi, pijanymi chuliganami, podali sobie rce w wielkim krgu. Nawet wilczury spokojnie pooyy si w kcie. O Pani, kiedy patrz na samochody, wystawy, na ludzi zajtych tylko sob, na budynki i na pomniki, widz, e Ciebie tam nie ma. Spraw, aby udao nam si sprowadzi Ci z powrotem. O Pani, rozpoznajemy Twoj obecno w prbach, na jakie nas wystawiasz. Daj nam si, ebymy si nie poddali. Obymy wspominali Ci ze spokojem i stanowczoci, nawet w tych chwilach, kiedy trudno nam pogodzi si z mioci do Ciebie. Zauwayem, e wszyscy mieli na sobie taki sam symbol.

Czasem bya to broszka albo metalowy breloczek, czasem haft albo zwyky rysunek na ubraniu. Chciabym zadedykowa ten wieczr czowiekowi, ktry usiad obok mnie, bo chcia mnie chroni. Skd wiedzia? To dobry czowiek. Zrozumia, e mio przemienia, i poddaje si tej przemianie. Wci niesie w sercu ciar swojej historii osobistej, ale w miar moliwoci stara si od niej uwalnia. Dlatego spdzi z nami t noc. Jest mem kobiety, ktr wszyscy znamy i ktra w dowd swojej przyjani daa mi ten talizman. Michai wyj kawaek tkaniny poplamionej krwi i pooy przed sob. To skrawek koszuli polegego na wojnie. Nieznany onierz przed mierci

158

Paulo Coelho

Zahir

poprosi j: Potnij moj koszul, kawaki rozdaj tym, ktrzy wierz w mier i wanie dlatego potrafi y tak, jakby to by ich ostatni dzie na ziemi. Powiedz im, e widziaem oblicze Boga. Niech si nie lkaj, ale te nie zniechcaj. Niech szukaj jedynej prawdy, ktr jest mio. I niech yj w zgodzie z jej prawami". Wszyscy patrzyli z szacunkiem na strzpek tkaniny. Urodzilimy si w czasach buntu. Oddajemy mu si z entuzjazmem, ryzykujemy wasne ycie i modo, a nagle ogarnia nas strach. Po radoci prowokacji przychodz prawdziwe wyzwania: zmczenie, monotonia, zwtpienie we wasne moliwoci. Niektrzy przyjaciele si wycofali. Musimy stawia czoo samotnoci, niespodziewanym wiraom, a po kolejnym upadku, w pojedynk, zaczynamy pyta sami siebie, czy warto tak si wysila. Michai zrobi pauz. Warto. Warto i dalej. I idziemy dalej, nawet kiedy wiemy, e nasza dusza, cho niemiertelna, jest zapltana w pajczyn czasu. Bdziemy prbowali z caych si wyrywa si z tej sieci. Kiedy okae si to ju niemoliwe, powrcimy do historii, ktr nam narzucono, ale pozostan nam wspomnienia naszych bitew i bdziemy gotowi znw podj walk, jak tylko nadarzy si sprzyjajca sposobno. Amen. Amen powtrzyli wszyscy. Musz porozmawia z Pani odezwa si blondyn uczesany na Irokeza. Nie dzi. Jestem zmczony. Rozleg si pomruk rozczarowania. W przeciwiestwie do goci w restauracji ormiaskiej, ci tutaj znali histori Michaia, wiedzieli, e sysza gos. Michai wsta i poszed do kuchni po szklank wody. Ruszyem za nim. Zapytaem, jak udao im si zdoby to mieszkanie. Wyjani, e prawo francuskie pozwala na zajcie nieruchomoci, ktrej nie uywa jej waciciel. Innymi sowy by to squat. Nie mogem opdzi si od myli, e Marie na mnie czeka. Michai zapa mnie za rami. Wiem, e wybierasz si na step. Prosz po raz ostatni: zabierz mnie ze sob. Musz wrci do mojego kraju, choby na krtko, a nie mam pienidzy. Tskni za rodakami, za matk, za przyjacimi. Mgbym powiedzie, e gos mwi mi, e bdziesz mnie potrzebowa, ale to nieprawda. Moesz znale Ester bez niczyjej pomocy. Natomiast ja potrzebuj posili si energi mojej ziemi. Dam ci pienidze na podr.
159

Paulo Coelho

Zahir

Wiem, e moesz to zrobi. Ale chciabym tam pojecha z tob. Odwiedzi wiosk, gdzie jest teraz Ester, poczu na twarzy stepowy wiatr, pomc ci przeby drog do kobiety, ktr kochasz. Ona bya i wci jest bardzo wana dla mnie. Widzc jej przemiany i jej determinacj, wiele si nauczyem i wci chc si od niej uczy. Pamitasz, jak mwiem o niedokoczonych historiach? Chciabym by przy tobie a do momentu, kiedy staniemy przed domem, w ktrym mieszka Ester. W ten sposb przeybym do koca ten okres w twoim i moim yciu. Gdy dotrzemy przed jej dom, zostawi was samych. Nie wiedziaem, co powiedzie. Postanowiem zmieni temat i zapytaem, kim s jego przyjaciele. Ludzie, ktrzy boj si, e skocz tak jak twoje pokolenie. Marzylicie o tym, eby zmieni wiat, ale uleglicie prozie ycia. Udajemy, e jestemy silni, poniewa jestemy sabi. Jest nas jeszcze niewielu, bardzo niewielu, ale mam nadziej, e to si wkrtce zmieni. Nie mona si cay czas oszukiwa. No to jak bdzie z moj prob? Michai, dobrze wiesz, e naprawd prbuj jako uwolni si od mojej historii osobistej. Jeszcze niedawno mylaem, e duo wygodniej bdzie mi podrowa z tob. Znasz kraj, zwyczaje i czubym si bezpiecznie. Ale teraz wydaje mi si, e powinienem sam zwin ni Ariadny i wydosta si z labiryntu, do ktrego si wpakowaem. Moje ycie si zmienio, wydaje mi si, e odmodniaem o dziesi, dwadziecia lat a to wystarczy, eby wyruszy na poszukiwanie przygd. Kiedy si wybierasz? Jak tylko dostan wiz. Za dwa, trzy dni. Niech Pani ma ci w swojej opiece. Gos mi mwi, e to dobry moment. Gdyby zmieni zdanie, daj mi zna. Ostronie ominem ludzi, ktrzy spali pokotem na pododze, i wyszedem na dwr. W drodze do domu mylaem o tym, e ycie jest o wiele weselsze, ni sdz ludzie w moim wieku. Zawsze mona sta si znowu modym i szalonym. Byem tak skoncentrowany na chwili obecnej, e zdziwio mnie, i mijani przechodnie nie odsuwaj si, ebym mg przej, i nie spuszczaj oczu ze strachu. Nikt nie zwraca na mnie uwagi i podobao mi si to. Miasto byo znw jak za czasw Henryka V, kiedy potpiony za zdrad wiary protestanckiej i lub z katoliczk krl powiedzia: Pary wart jest mszy".
160

Paulo Coelho

Zahir

By wart o wiele wicej. Szedem przez to pikne miasto i wspominaem masakry religijne, krwawe rzezie krlw, cierpicych malarzy, pijanych pisarzy, filozofw-samobjcw, wojownikw, ktrzy wyruszali na podbj wiata, zdrajcw, ktrzy jednym gestem obalali dynastie, zapomniane kiedy historie, ktre teraz powracaj i s opowiadane od nowa. Po raz pierwszy od dawna wrciem do domu i nie wczyem od razu komputera, eby sprawdzi, czy kto do mnie napisa, czy nie ma jakiej wiadomoci, na ktr trzeba pilnie odpowiedzie. Wszystko mogo poczeka. Nie wszedem te do sypialni, eby sprawdzi, czy Marie pi, bo wiedziaem, e tylko udaje. Nie wczyem telewizora, eby zobaczy wieczorne wiadomoci, bo od dziecka sysz wci te same informacje: jeden kraj zagraa drugiemu, kto komu zarzuca nieuczciwo, sytuacja gospodarcza si pogarsza, wybucha wielka afera. Izrael i Palestyna od pidziesiciu lat nie mog doj do porozumienia, kto podoy kolejn bomb, trzsienie ziemi pozbawio tysice ludzi dachu nad gow. Przypomniao mi si, e tego ranka z braku zamachw terrorystycznych wielkie stacje telewizyjne pokazyway jako wiadomo dnia bunt na Haiti. Co mnie obchodzio Haiti? Czy to zmieniao co w moim yciu, w yciu mojej ony albo plemienia" Michaila? Czy wpywao na ceny chleba w Paryu? Jak mogem powici pi minut mojego cennego ycia na suchanie o prezydencie i rebeliantach, ogldajc wci te same demonstracje uliczne powtarzane w kko? A wszystko podane tak, jakby byo to wielkie wydarzenie w dziejach ludzkoci! Bunt na Haiti! I ja w to uwierzyem, i ogldaem do samego koca. Rzeczywicie, gupcy powinni by regularnie badani. Dziki takim jak ja zbiorowa gupota kwitnie. Otworzyem okno, wpuszczajc do pokoju nocny chd. Rozebraem si i stanem w oknie, nie mylc o niczym. Czuem tylko, jak moje stopy dotykaj podogi, moje oczy wpatruj si w wie Eiffla, a moje uszy sysz szczekanie psw, wycie klaksonw i niezrozumiay gwar rozmw. Nie byem sob, nie byem nikim i to byo cudowne. Jeste dzi jaka dziwna. Dlaczego dziwna? Wydajesz si smutna. Wcale nie jestem smutna. Wszystko w porzdku. Widzisz? W twoim gosie brzmi fasz. Jeste smutna z mojego powodu, ale boisz si cokolwiek powiedzie.
161

Paulo Coelho

Zahir

Dlaczego miaabym by smutna? Bo wczoraj wrciem pno i na dodatek pijany. Nawet nie zapytaa, gdzie byem. Nie obchodzi mnie to. Jak to ci nie obchodzi? Przecie mwiem, e wychodz z Michaiem. I nie spotkae si z nim? Spotkaem. No to o co mam pyta? Czy nie sdzisz, e kiedy twj ukochany wraca pno, powinna przynajmniej sprbowa dowiedzie si, co si stao? A co si stao? Nic. Z grup jego przyjaci wczyem si po miecie. Aha. Uwierzya w to? Dlaczego miaabym nie wierzy? Wydaje mi si, e ju mnie nie kochasz. Nie jeste zazdrosna. Jeste obojtna. Czy to normalne, e wracam nad ranem? Przecie jeste wolnym czowiekiem. Oczywicie. No wic to chyba normalne, e wracasz nad ranem. Co w tym dziwnego? Gdybym bya twoj matk, martwiabym si, ale jeste dorosy, prawda? Czemu mczyni oczekuj od kobiet, by traktoway ich jak dzieci. Nie mwi o tym. Mwi o zazdroci. Byby zadowolony, gdybym zrobia ci przy niadaniu scen? Lepiej nie, ssiedzi usysz. Nie dbam o ssiadw. Nie robi ci scen, bo nie mam na to najmniejszej ochoty. To nie byo atwe, ale w kocu pogodziam si z tym, co powiedziae mi w Zagrzebiu i prbuj przyzwyczai si do tej myli. Jednak gdyby to miao ci uszczliwi, mog udawa, e jestem zazdrosna, wcieka albo oszalaa z blu. Jeste dzi naprawd dziwna. Zaczynam myle, e nic ju dla ciebie nie znacz. A ja zaczynam myle o dziennikarzu, ktry czeka na ciebie w salonie i pewnie wszystko syszy. Ach prawda! Dziennikarz. Musz wczy automat. Wiem dokadnie, jakie
162

Paulo Coelho

Zahir

pytania mi zada. Wiem, jak si zacznie ten wywiad (Porozmawiajmy o paskiej nowej ksice. Jakie jest jej gwne przesanie?"). Wiem, jaka bdzie moja odpowied (Gdybym mia jakie przesanie, napisabym jedno, dwa zdania, a nie ca ksik"). Wiem, e zapyta, co myl o prasie, ktra zazwyczaj bardzo niepochlebnie odnosi si do mojej twrczoci. Wiem, e na koniec zada mi pytanie: Czy pisze pan ju now ksik? Jakie s paskie najblisze plany?". Ja za odpowiem: To tajemnica". Wywiad zaczyna si tak, jak przewidywaem: Porozmawiajmy o paskiej nowej ksice. Jakie jest jej gwne przesanie? Gdybym mia jakie przesanie, to napisabym po prostu jedno, dwa zdania. A dlaczego pan pisze? Odkryem, e to najlepszy sposb, eby dzieli si z innymi tym, co mnie porusza. To zdanie take zostao wypowiedziane automatycznie. Zatrzymuj jednak maszynk i poprawiam si: Nie, t histori mona opowiedzie inaczej. Jak to mona opowiedzie inaczej ? Czy to znaczy, e nie jest pan zadowolony z Czasu rozdzierania, czasu zszywania? Jestem bardzo zadowolony z ksiki, ale nie jestem zadowolony z odpowiedzi, ktrej udzieliem panu przed chwil. Dlaczego pisz? Prawdziwa odpowied brzmi: pisz, poniewa chc by kochany. Dziennikarz patrzy na mnie podejrzliwie. Skd nagle tak osobiste wyznania? Pisz, poniewa kiedy byem nastolatkiem, graem w pik jak noga, nie miaem samochodu, pienidzy ani muskulw. Mwienie o tym kosztowao mnie wiele wysiku. Rozmowa z Marie przypomniaa mi przeszo, ktra stracia ju sens. Trzeba byo opowiedzie kolejn cz mojej prawdziwej historii osobistej i wreszcie si od niej uwolni. Cignem dalej: Nie nosiem te modnych ciuchw. A gwnie to interesowao dziewczyny z klasy, wic nie zwracay na mnie uwagi. Wieczorami, zamiast umawia si na randki, jak moi kumple, siedziaem w domu, wymylajc sobie wiat, w ktrym mgbym by szczliwy. Cae moje towarzystwo to byli pisarze i ich ksiki. Pewnego dnia napisaem wiersz dla dziewczyny, ktra mieszkaa na mojej ulicy.
163

Paulo Coelho

Zahir

Kolega mi go podkrad, a potem odczyta przed ca klas. Wszyscy ryczeli ze miechu, e jestem zakochany. Ale dziewczyna, ktrej zadedykowaem wiersz, si nie miaa. Nazajutrz, kiedy poszlimy z klas do teatru, poprosia, ebym usiad obok niej. Wyszlimy stamtd, trzymajc si za rce. I ja, brzydki, saby, niemodnie ubrany, szedem z najpikniejsz dziewczyn z klasy. Wziem gboki oddech. Poczuem si tak, jakbym wrci do tamtego dnia, kiedy jej rka dotkna mojej i zmienia cae moje ycie. A to wszystko za spraw jednego wiersza cignem. Dziki niemu zrozumiaem wan rzecz, e piszc, ukazujc mj niewidzialny wiat, mog rywalizowa na rwnych prawach z widzialnym wiatem moich rwienikw: ich si fizyczn, modnymi ciuchami, samochodami i wynikami w sporcie. Dziennikarz by troch zaskoczony, ja jeszcze bardziej. Opanowa zmieszanie i pyta dalej: Jak pan sdzi, dlaczego krytyka jest tak nieprzychylna wobec pana? Automat w tym momencie odpowiedziaby: Wystarczy przeczyta biografi ktregokolwiek z klasykw literatury nie chc si z nimi bro Boe porwnywa by odkry, e krytycy zawsze byli wobec nich bezlitoni. Powd jest prosty. Krytycy s wyjtkowo niekonsekwentni. Kiedy mwi o polityce, s demokratami, ale kiedy przychodzi im mwi o kulturze, zmieniaj si w faszystw. Uwaaj, e ludzie umiej wybiera politykw do wadz, lecz nie potrafi samodzielnie wybra filmw, pyt i ksiek". Czy sysza pan o prawie z Jante? spytaem. I hop! Znowu udao mi si wyczy automat, cho wiedziaem, e dziennikarz raczej nie zamieci mojej odpowiedzi. Nie, nigdy nie syszaem. Istniao pewnie od zarania dziejw, a zostao opublikowane dopiero w 1933 roku przez pewnego duskiego pisarza. W maym miasteczku Jante jego wadcy spisali dziesi przykaza dla tamtejszej ludnoci. Wiem, e obowizuj one nie tylko w Jante, ale w kadym zaktku wiata. Gdybym mia streci ten tekst krtko, powiedziabym tak: Bd przecitny i anonimowy, a nigdy nie bdziesz mia w yciu problemw. Lecz gdyby prbowa si wychyli...". Chciabym pozna te przykazania z Jante przerywa mi dziennikarz szczerze zaciekawiony.
164

Paulo Coelho

Zahir

Nie mam ich tutaj, ale mog panu da streszczenie tego tekstu. Podszedem do komputera i wydrukowaem: Jeste nikim, nie miej myle, e wiesz wicej ni my. Nic nie znaczysz, nie udaje ci si nic dobrze zrobi, twoja praca niczemu nie suy, nie sprzeciwiaj si nam, a bdziesz mg y szczliwie. Zawsze powanie traktuj to, co mwimy, i nigdy nie wymiewaj naszych opinii. Dziennikarz zoy kartk i wsadzi j do kieszeni. Ma pan racj. Jeli jeste nikim, a twoja praca nie ma adnego oddwiku, zasugujesz na pochway. Jeli jednak wybie si ponad przecitno, odniose sukces, to wystpujesz przeciwko prawu i naley ci si kara. Jakie szczcie, e sam do tego doszed. Tak myl nie tylko krytycy dodaem. Tak zachowuje si wikszo ludzi. Po poudniu zadzwoniem na komrk Michaia. Jedmy razem. Nie by zaskoczony. Podzikowa tylko i zapyta, dlaczego zmieniem zdanie. Przez ostatnie dwa lata moje ycie krcio si wok Zahira. Odkd ci poznaem, wszedem na zapomnian drog, jakby opuszczony szlak kolejowy, ktry zars traw. Nie dotarem jeszcze do stacji docelowej, wic nie mog przerwa w p drogi. Zapyta, czy dostaem wiz. Wyjaniem mu, e zatroszczy si o to Bank Przysug. Przyjaciel z Rosji zadzwoni do swojej ukochanej, szefowej sieci telewizyjnej w Kazachstanie. Ona zadzwonia do ambasadora w Paryu i tego samego dnia po poudniu czekaa ju na mnie wiza. Kiedy wyjedamy? Jutro. Potrzebne mi tylko twoje prawdziwe dane, eby kupi bilety biuro podry czeka na drugiej linii. Zanim si rozczysz, chciabym ci co powiedzie. Podoba mi si metafora o rozstawie szyn i opuszczonej linii kolejowej. Ale nie sdz, eby zabiera mnie z tego powodu. Sdz, e wyjania to tekst, ktry kiedy napisae. Znam go na pami, bo twoja ona czsto ten fragment cytowaa. Jest o wiele bardziej romantyczny ni twj Bank Przysug: Wojownik wiata nigdy nie zapomina, co to wdziczno. Anioy dopomogy mu podczas bitwy, siy niebiaskie ustawiy kad rzecz na odpowiednim miejscu i sprawiy, e wojownik mg da z siebie wszystko. Dlatego, kiedy zachodzi soce,
165

Paulo Coelho

Zahir

klka i dzikuje Opiekuczemu Paszczowi, ktry go otula. Jego towarzysze mwi: Ale on ma szczcie!". Lecz on wie, e szczciem jest umie patrze wok siebie i widzie, gdzie s przyjaciele, bo w ich sowach mona usysze wiadomo od aniow. Nie zawsze pamitam, co sam napisaem, ale dzikuj. Do jutra. Musz teraz zaatwi wszystko z biurem podry. Czekam dwadziecia minut, eby kto w radio-taxi raczy podnie suchawk. W kocu opryskliwa telefonistka kae mi czeka jeszcze p godziny. Marie wydaje si wesoa w swojej zmysowej i wytwornej czarnej sukni. Przypomina mi si mczyzna, ktry w restauracji ormiaskiej opowiada, jak podniecaa go myl, e inni podaj jego ony. Jestem przekonany, e na dzisiejszy bankiet wszystkie kobiety ubior si tak, by ich biust znalaz si w centrum uwagi. A ich mowie i narzeczeni, widzc, e inni patrz na nie z podaniem, pomyl sobie: Tak, podziwiajcie sobie z daleka. Ona jest moja. Jestem najlepszy i mam to co, o czym wy moecie jedynie pomarzy". Nie id tam robi interesw ani podpisywa umw. Nie bd udziela wywiadw, po prostu wezm udzia w uroczystym przyjciu i spac dug zacignity w Banku Przysug. Zjem kolacj, siedzc obok jakiego nudziarza, ktry na pewno zapyta, skd czerpi inspiracj do moich ksiek. Naprzeciwko bdzie pewnie stercza jaki pontny biust, zapewne ony jednego z moich znajomych i cay czas bd musia uwaa, eby mj wzrok nie spocz na nim ani na chwil. Bo jeli cho przez uamek sekundy popatrz w tamt stron, ona na pewno opowie pniej mowi, e prbowaem j uwie. Czekajc na takswk, ukadam w gowie list tematw, ktre mog si pojawi: a) O wygldzie: Jaka pikna torebka!", W tej sukience jest ci naprawd cudownie!", wietnie pani dzi wyglda!". A kiedy wracaj do domu, mwi, e wszyscy byli le ubrani i wygldali na ciko chorych. b) O podrach: Musicie koniecznie pozna Arub, jest naprawd fantastyczna", Nie ma nic cudowniejszego na wiecie ni szklaneczka martini na play w Cancun noc". Tak naprawd wcale dobrze si nie bawili, przez kilka dni mieli po prostu zudzenie wolnoci. Musiao si im podoba, bo wydali mnstwo pienidzy. c) Jeszcze o podrach, tym razem do miejsc, ktre mona krytykowa: Byem w Rio, nie masz pojcia, jakie to niebezpieczne miasto", Bieda na ulicach

166

Paulo Coelho

Zahir

Kalkuty naprawd robi wraenie". W gbi ducha chodzi im o to, eby gdzie daleko poczu swoj wyszo, bo w ich byle jakim wiecie, do ktrego wrc, przynajmniej nie ma ndzy ani przemocy. d) O modnych terapiach: Sok z kiekw pszenicy w tydzie poprawia wygld wosw", Dwa dni spdziem w spa w Biarritz, tamtejsza woda otwiera pory i eliminuje toksyny z organizmu". Za tydzie okae si, e sok z kiekw pszenicy nie ma adnych cudownych waciwoci, a kada ciepa woda otwiera pory i eliminuje toksyny. e) Inne tematy: Od duszego czasu nie widziaem ju Iksa, co on teraz porabia?", Podobno Ygrek musiaa sprzeda mieszkanie, bo ma kopoty finansowe". Mona te obmawia tych, ktrzy nie zostali zaproszeni na przyjcie, byle tylko na koniec zrobi niewinn, wspczujc mink i powiedzie, e to mimo wszystko wyjtkowa osoba. f) Drobne ale osobiste dla urozmaicenia konwersacji: Marz, eby w moim yciu co si zmienio", Martwi si o moje dzieci. To, czego suchaj, w niczym nie przypomina muzyki, a to, co czytaj, na pewno nie jest literatur pikn". Czekaj, a kto powie: U mnie jest dokadnie tak samo". Czuj si wtedy mniej samotni i opuszczaj przyjcie pokrzepieni na duchu. g) Na przyjciach dla intelektualistw, a takie wanie zapowiada si dzisiaj, rozmawia si o wojnie na Bliskim Wschodzie, o problemach islamu, o ostatnim wernisau, o modnym filozofie, o powieci science fiction, ktrej nikt nie zna, o muzyce, ktra nie jest ju taka jak dawniej. Wygosimy mdre opinie, cakowicie sprzeczne z tym, co naprawd mylimy. Wiele nas kosztuje chodzenie na wystawy, czytanie beznadziejnych ksiek, ogldanie nudnych filmw tylko po to, eby mie o czym rozmawia na takich wanie przyjciach. Podjeda takswka. W drodze mwi Marie, e nie cierpi bankietw. Odpowiada, e w kocu i tak dobrze si tam bawi co zreszt jest prawd. Wchodzimy do jednej z najbardziej eleganckich restauracji w miecie i kierujemy si do sali, gdzie odbywa si fina konkursu literackiego, w ktrym byem jurorem. Wszyscy stoj z kieliszkiem szampana, rozmawiaj, niektrzy pozdrawiaj mnie, inni tylko patrz w moim kierunku i mwi co midzy sob. Organizator konkursu wita mnie i przedstawia nieznonie irytujcym zdaniem: Tego pana nie musz nikomu przedstawia". Niektrzy umiechaj si, bo rzeczywicie mnie rozpoznaj, inni si tylko umiechaj, nie majc pojcia, kim jestem, ale na wszelki
167

Paulo Coelho

Zahir

wypadek udaj, e wiedz przyznanie si do niewiedzy oznaczaoby, e wypadli z kursu, przestali w tym eleganckim wiecie istnie. Przypominam sobie plemi", ktre poznaem wczorajszej nocy, i dodaj: gupcw trzeba zaadowa na statek i wywie na rodek oceanu. Na tym statku codziennie odbywayby si uroczyste bankiety, na ktrych przedstawiano by ich sobie nawzajem w nieskoczono, dopki by nie zapamitali, kto jest kim. W mylach ukadam katalog osb, ktre bywaj na takich bankietach. Dziesi procent stanowi Czonkowie, ludzie, ktrzy maj wadz decyzyjn i s tu z powodu Banku Przysug. Rozgldaj si, szacuj, kto mogyby si im przyda w interesach, patrz, skd cign nalenoci, gdzie zainwestowa. W mig potrafi oceni, czy opacao im si przyj, czy nie, jako pierwsi wychodz, nigdy nie trac czasu. Dwa procent to Talenty, ci maj przed sob naprawd obiecujc przyszo. Udao im si zdoby ju par szczytw, dowiedzieli si o istnieniu Banku Przysug i s jego potencjalnymi klientami. Mog wywiadczy wan przysug, ale na razie nie rozdaj jeszcze kart. S mili dla wszystkich, bo nigdy nie wiedz dokadnie, z kim maj do czynienia. S o wiele bardziej otwarci ni Czonkowie, bo kady trop moe ich gdzie zaprowadzi. Trzy procent nazwaem Tupamaru, w hodzie dawnym partyzantom urugwajskim. Udao im si przenikn do tego rodowiska i prbuj za wszelk cen nawiza jakie kontakty. Miotaj si wic, nie wiedz, czy powinni zosta tutaj, czy raczej przenie si na inne przyjcie, ktre odbywa si w tym samym czasie. S niespokojni, chc jak najszybciej udowodni, e maj talent. Ale przyszli bez zaproszenia, nie zdobyli adnego szczytu i gdy tylko si to wyda, nikt ju nawet nie spojrzy w ich stron. Pozostae osiemdziesit pi procent to Tace ochrzciem ich tak, bo podobnie jak nie ma przyjcia bez tego sprztu, tak nie ma imprezy bez nich. Tace nie kojarz wprawdzie, o co tu chodzi, ale wiedz, e trzeba tu by. Znaleli si na licie goci, bo organizatorzy dobrze wiedz, e im na przyjciu wicej ludzi, tym wieczr bardziej udany. Taca jest zazwyczaj kim eks-wanym: eks-bankierem, eksdyrektorem, eks-mem sawnej kobiety, eks-on jakiego mczyzny, ktry dzisiaj jest u wadzy. S ksitami z krajw, gdzie nie ma ju monarchii, markizami, ktrzy yj z wynajmu swoich paacw. Chodz z przyjcia na przyjcie, z jednej kolacji na drug zastanawiam si, czy ich od tego nie mdli.
168

Paulo Coelho

Zahir

Marie powiedziaa kiedy, e istniej pracoholicy i imprezoholicy. Jedni i drudzy s nieszczliwi, bo wiedz, e co trac, ale nie potrafi skoczy z naogiem. Rozmawiam z organizatorem festiwalu kina i literatury, gdy podchodzi do mnie jaka moda, adna blondynka i mwi, e bardzo jej si podoba Czas rozdzierania, czas zszywania. Dodaje, e pochodzi z jednego z krajw nadbatyckich i pracuje w brany filmowej. Od razu zakwalifikowaem j do Tupamaru, zagaduje bowiem do mnie, a celuje tak naprawd w organizatorw festiwalu. Cho popenia ten prawie niewybaczalny bd, jest jeszcze nadzieja, e to niedowiadczony Talent. Organizator pyta, co to znaczy w brany filmowej". Dziewczyna wyjania, e pisze recenzje dla jakiej gazety i opublikowaa wanie ksik (O kinie? Nie, o swoim yciu. Pewnie krtkim i nieciekawym). No i grzech gwny. Zbyt szybko chce si wprosi na tegoroczny festiwal. Organizator odpowiada, e z jej kraju zostaa ju zaproszona moja wydawczyni, kobieta wpywowa i przedsibiorcza (na dodatek bardzo pikna, myl po cichu), po czym wraca do rozmowy ze mn. Tupamaru stoi przez chwil, przestpujc z nogi na nog, nie wiedzc, co powiedzie, a potem si oddala. Wikszo dzisiejszych goci Tupamaru, Talenty i Tace to rodowisko artystyczne, jako e chodzi o konkurs literacki. Tylko Czonkowie s inni. To sponsorzy i osoby zwizane z fundacjami wspomagajcymi obiecujcych artystw, muzea, festiwale muzyki klasycznej. Po kuluarowych dyskusjach o tym, kto najbardziej naciska, eby otrzyma dzisiejsz nagrod, jeden z organizatorw wchodzi na scen, prosi, ebymy wszyscy usiedli na wyznaczonych miejscach przy stoach (wszyscy siadamy), opowiada kilka dowcipw (to naley do rytuau, wszyscy si miejemy) i mwi, e nazwiska zwycizcw poznamy midzy przystawkami a zup. Siadam przy honorowym stole, dziki czemu jestem daleko od Tac, ale take daleko od interesujcych i penych entuzjazmu Talentw. Siedz midzy szefow koncernu samochodowego, sponsork dzisiejszego przyjcia, a spadkobierczyni wielkiej fortuny, ktra postanowia wspiera sztuk. Ku mojemu zaskoczeniu adna z nich nie ma prowokujcego dekoltu. Przy stole siedzi jeszcze dyrektor firmy produkujcej perfumy, arabski ksi (ktry pewnie akurat zatrzyma si w Paryu i zosta zowiony przez jedn ze sponsorek, eby doda splendoru dzisiejszej uroczystoci), bankier z Izraela kolekcjonujcy
169

czternastowieczne

rkopisy,

Paulo Coelho

Zahir

organizator konkursu, konsul Francji w Monako i blondwosa pikno nie mam pojcia, co tutaj robi, ale wyglda mi na kochank organizatora. Co chwila musz wkada okulary i dyskretnie odczytywa imiona i nazwiska moich ssiadw (ja te powinienem si znale na statku gupcw i by zapraszany na to samo przyjcie conajmniej dziesi razy, dopki nie wkuj na pami nazwisk goci). Marie, jak kae protok, zostaa posadzona przy innym stole. Kto kiedy wymyli, e podczas formalnych bankietw pary powinny siedzie osobno. Tak wic nigdy nie wiesz, czy osoba, obok ktrej siedzisz, jest wolna czy zamna, a moe zamna, ale otwarta na propozycje. Moliwe, e ten kto wychodzi z zaoenia, i posadzone obok siebie pary bd rozmawia wycznie ze sob. Ale gdyby tak byo, po co wychodzi z domu, bra takswk i jecha na bankiet? Jak przewidywaem, rozmowa zaczyna si krci wok wydarze kulturalnych ach, co za cudowna wystawa, a czyta pan t byskotliw krytyk Iksa? Chciabym sprbowa przystawek, podano wanie kawior z ososiem, ale co chwila kto mnie pyta o sukces mojej nowej ksiki, o to, skd czerpi inspiracj do pisania i czy pracuj ju nad now powieci. Wszyscy pokazuj, jak bardzo s obyci, cytuj niby mimochodem, rzecz jasna pewn sawn osob, z ktr s serdecznie zaprzyjanieni. Wszyscy potrafi rozprawia swobodnie o aktualnociach politycznych czy o problemach, z jakimi boryka si kultura. A moe bymy tak porozmawiali o czym innym? To zdanie wyrywa mi si nieoczekiwanie. Gocie przy stole milkn. W kocu przerywanie innym to oznaka bardzo zego wychowania, a jeszcze gorsze jest zwracanie uwagi na siebie. Ale wyglda na to, e wczorajsza wczga po ulicach Parya spowodowaa we mnie nieodwracalne zmiany i nie trawi ju tego typu rozmw. Moemy porozmawia o akomodatorze, takim momencie w naszym yciu, w ktrym rezygnujemy z dalszej drogi i zadowalamy si tym, co mamy. Nikt nie wykazuje najmniejszego zainteresowania. Postanawiam wic zmieni temat. Moemy porozmawia o tym, jak wane jest zapomnie o historii, ktr nam wmwiono, i sprbowa y troch inaczej. Cho raz dziennie zrobi co nieoczekiwanego zagada do nieznajomego w restauracji, odwiedzi kogo w szpitalu, wej do kauy, posucha, co maj nam do powiedzenia nasi bliscy, pozwoli kry swobodnie energii mioci, zamiast zamyka j w soiku i chowa
170

Paulo Coelho

Zahir

w kredensie. Czy chodzi panu o zdrady maeskie? pyta szef koncernu prasowego. Nie. Chodzi o to, by by mioci, a nie mie mio. Wtedy mamy pewno, e jestemy z kim dlatego, e tego chcemy, a nie dlatego, e tego wymagaj konwenanse. Konsul francuski w Monako delikatnie, cho ze szczypt ironii wyjania mi, e obecni przy tym stole z tego prawa i z takiej wolnoci korzystaj. Wszyscy przytakuj, cho nikt w to nie wierzy. Porozmawiajmy o seksie! krzyczy blondynka, ktra nie wiadomo co waciwie tu robi. To o wiele ciekawsze i nie tak skomplikowane! Przynajmniej jej sowa s szczere. Jedna z moich ssiadek wybucha ironicznym miechem, ale ja przyklaskuj blondynce. Seks jest rzeczywicie o wiele ciekawszy, lecz sdz, e to niewiele odbiega od tematu, nie uwaa pani? Poza tym seks nie jest ju adnym tabu. A co jest tabu paskim zdaniem? organizator dzisiejszego wieczoru poczu si nieswojo. Na przykad pienidze. Wszyscy tutaj mamy lub przynajmniej udajemy, e mamy pienidze. Wierzymy, e zostalimy tu zaproszeni, bo jestemy bogaci, sawni i wpywowi. Ale czy kiedykolwiek skorzystalimy z takiego wieczoru jak ten, eby si dowiedzie, ile tak naprawd zarabia kady z nas? Skoro jestemy tak pewni siebie, tacy wani, dlaczego nie widzie wiata takiego, jaki jest, a nie jak nam si wydaje, e by powinien? Do czego pan zmierza? pyta szefowa koncernu samochodowego. To duga historia. Mgbym zacz od opowieci o Hansie i Fritzu popijajcych piwo w pewnym barze w Tokio, potem przej do stepowego koczownika, ktry twierdzi, e aby sta si tym, kim jestemy naprawd, trzeba zapomnie o naszych wyobraeniach o sobie. Nic z tego nie rozumiem. Moe lepiej przejdmy od razu do sedna. Chc wiedzie, ile zarabia kady z was. Innymi sowy, co to znaczy, zasiada przy honorowym stole na tym przyjciu. Zapada milczenie moja gra chyba si tutaj skoczy. Wszyscy patrz na mnie z obaw. Sytuacja finansowa to jeszcze wiksze tabu ni seks, zdrady, korupcja, parlamentarne intrygi. Ale arabski szejk, moe znudzony ju prnymi rozmowami na bankietach,
171

Paulo Coelho

Zahir

moe przybity, bo lekarz oznajmi mu dzi, e jest nieuleczalnie chory, a moe z zupenie innego powodu postanawia wzi udzia w grze: Zarabiam okoo dwudziestu tysicy euro miesicznie, za zgod parlamentu mojego kraju. Nie odpowiada to jednak temu, co wydaj, poniewa mam jeszcze do dyspozycji nieograniczon kwot tak zwanego funduszu reprezentacyjnego i samochd z szoferem z ambasady. Moje ubrania s wasnoci pastwa. Jutro lec do innego europejskiego kraju prywatnym odrzutowcem. Pilot, paliwo i opaty lotniskowe s pokrywane z funduszu reprezentacyjnego. I koczy sowami: Rzeczywisto widzialna nie da si cile okreli. Skoro ksi zdoby si na tak szczero, a jest on pod wzgldem hierarchii najwaniejsz osob przy stole, reszta nie moe zostawi Jego Wysokoci w krpujcej sytuacji. Musi wzi udzia w grze. Nie wiem, ile dokadnie zarabiam mwi gospodarz wieczoru, klasyczny przedstawiciel Banku Przysug, o takich jak on mwi si lobbysta. Okoo dziesiciu tysicy euro miesicznie, ale mam take fundusz reprezentacyjny z organizacji, ktrym przewodnicz. Mog wlicza wszystko niadania, obiady, kolacje, hotele, przeloty, a nawet garnitury, cho prywatnego samolotu nie posiadam. Wino si skoczyo, gospodarz daje znak i nasze kieliszki znowu s pene. Teraz kolej na szefow koncernu samochodowego, ktrej z pocztku pomys si nie podoba, ale teraz zacza si dobrze bawi. Mam pensj na podobnym poziomie i rwnie mam nieograniczony fundusz reprezentacyjny. Osoby przy moim stole mwi po kolei, ile zarabiaj. Najbogatszy okaza si bankier z dochodem dziesiciu milionw euro rocznie i oprcz tego stale waloryzowanymi akcjami swojego banku. Dziewczyna o blond wosach, ktra nie zostaa przedstawiona, postanowia wycofa si z zabawy. To moja sodka tajemnica i nie powinna nikogo interesowa. Oczywicie, e nie powinna, ale takie s zasady tej gry powiedzia organizator przyjcia. Dziewczyna nie chciaa jednak wzi w niej udziau. Odmawiajc, postawia si ponad reszt ona jedyna miaa tajemnic. A poniewa stana ponad, grupa
172

Paulo Coelho

Zahir

zacza patrze na ni z niechci. eby unikn ponienia z powodu swojej aosnej pensji, upokorzya ca reszt, zasaniajc si tajemnic. Nie zdawaa sobie sprawy, e wikszo obecnych balansowaa na skraju przepaci, trzymajc si kurczowo funduszy reprezentacyjnych, ktrych mogli zosta pozbawieni z dnia na dzie. Jak mona si tego byo spodziewa, pytanie wrcio do mnie. To zaley. Jeli wydam now ksik, zarabiam okoo piciu milionw dolarw rocznie. Jeli nic nie napisz nowego, to okoo dwch milionw, z tytuu praw autorskich od ju wydanych ksiek. Zadae to pytanie, bo chciae si pochwali, jak duo zarabiasz powiedziaa tajemnicza" dziewczyna. Zrozumiaa, e popenia przed chwil bd, i prbowaa teraz si ratowa, przystpujc do ataku. Na nikim nie zrobio to jednak wraenia, Przeciwnie przerwa jej ksi. Sdziem, e tak gony autor zarabia o wiele wicej. Punkt dla mnie. Blondynka ju nie otworzy ust do koca wieczoru. Rozmowa o pienidzach przeamaa ca seri tabu, bo tabu dotyczce zarobkw jest jednym z najwikszych. Kelner zacz pojawia si czciej, oprnialimy kolejne butelki wina z zawrotn prdkoci. Organizator konkursu wszed na scen bardzo wesoy, ogosi zwycizc, da mu nagrod i wrci do dalszej rozmowy, ktra nie zostaa przerwana ani na chwil, cho dobre wychowanie kae milcze, kiedy kto mwi. Rozmawialimy o tym, co robimy z naszymi pienidzmi (gwnie kupowalimy wolny czas", podrujc albo uprawiajc jaki snobistyczny sport). Zastanawiaem si przez chwil, czy nie zaproponowa rozmowy na temat pogrzebu, jaki chcieliby mie. mier jest jeszcze wikszym tabu ni pienidze. Nastrj by jednak tak radosny, wszyscy tak si rozgadali, e daem sobie spokj. Rozmawiacie o pienidzach, ale tak naprawd nie macie pojcia, co to s pienidze stwierdzi bankier. Ludzie wierz, e pokolorowany papierek, plastikowa karta albo moneta wyprodukowana z metalu pitej kategorii maj jak warto. Gorzej, wasze pienidze, wasze miliony dolarw to nic innego jak impulsy elektroniczne. Nie wiedzielicie o tym? Oczywicie, wszyscy wiedzieli. Dawno temu bogactwem byo to, co maj na sobie te damy cign bankier. Ozdoby zrobione z niezwykle rzadkich mineraw, atwe w transporcie,
173

Paulo Coelho

Zahir

dajce si policzy i podzieli. Biuteria z pere, zota, szlachetnych kamieni. Kady dosownie obnosi si ze swoim bogactwem. Potem wymieniano je za bydo lub zboe, a nikt nie chodzi po ulicach, cignc za sob krowy albo worki z ziarnem. Zabawne, e wci zachowujemy si jak prymitywne plemiona dalej nosimy ozdoby, eby pokaza nasze bogactwo, chocia czsto mamy wicej ozdb ni pienidzy. To kodeks plemienny powiedziaem. W czasach mojej modoci nosilimy dugie wosy, a dzisiaj modzi robi sobie piercing. W ten sposb rozpoznaj si ludzie o podobnych pogldach, cho tymi kolczykami nie da si za nic zapaci. Ale czy elektroniczne impulsy, ktre mamy na kontach w banku, mog nam zapewni cho jedn dodatkow godzin ycia? Nie. Czy mog przywrci do ycia drogie nam istoty? Nie. Czy mog zapewni nam mio? Mio jak najbardziej zaartowaa szefowa koncernu samochodowego. W jej oczach czai si jednak ogromny smutek. Przypomniaa mi si Ester i to, co powiedziaem dziennikarzowi dzisiaj rano. W gbi ducha wiedzielimy, e wszystkie nasze ozdoby, karty kredytowe, nasze bogactwo, wadza i inteligencja suy miay tylko temu, by zdoby mio, czuo i by z kim, kto nas kocha. Nie zawsze odezwa si dyrektor fabryki perfum, spogldajc na mnie. Ma pan racj, nie zawsze. Zazwyczaj jednak mog. A poniewa patrzy pan na mnie, rozumiem, co chce pan powiedzie: e ona odesza ode mnie, choci jestem bogaty. A przy okazji, czy kto z was wie, ile samochodw i ile latarni jest na rewersie dziesiciodolarwki? Nikt nie wiedzia i nie mia ochoty si dowiedzie. Wtek miosny kompletnie zepsu weso atmosfer i znowu zaczlimy rozmawia o nagrodach literackich, o ekspozycjach muzealnych, filmie, ktry mia wanie premier, spektaklu teatralnym, ktry odnis nadspodziewany sukces. Jak si bawia na bankiecie? Normalnie. Tak jak zawsze. A mnie udao si sprowokowa ciekaw rozmow na temat pienidzy. Ale skoczya si tragicznie. O ktrej wylatujesz? Wychodz z domu o sidmej rano. Ty te lecisz do Berlina, moemy zamwi jedn takswk.
174

Paulo Coelho

Zahir

Dokd si wybierasz? Przecie wiesz. Nie pytaa mnie o to, ale wiesz. Tak, wiem. Wiesz te, e wanie mwimy sobie egnaj". Moglibymy wrci do momentu, w ktrym ci poznaam. Mczyzna kompletnie rozbity po odejciu ony i kobieta beznadziejnie zakochana w kim, kto mieszka obok. Mogabym znowu powtrzy to, co powiedziaam ci kiedy: bd walczy do koca. Walczyam i przegraam. Teraz chc wyleczy rany i zacz nowy rozdzia. Ja take walczyem i te przegraem. Nie prbuj zszywa tego, co si rozdaro. Chc po prostu doprowadzi t spraw do koca. Codziennie cierpi, cierpi od wielu dugich miesicy, prbujc pokaza ci, e bardzo ci kocham i e wszystko jest bez znaczenia, kiedy nie ma ci przy mnie. Ale teraz, mimo e wci cierpi, stwierdziam do". Koniec. Jestem wyczerpana. Tamtej nocy w Zagrzebiu zoyam bro i powiedziaam sobie: jeli ma przyj nastpny cios, niech przychodzi. Niech mnie powali na ziemi, niech mnie znokautuje, ktrego dnia si pozbieram. Na pewno kogo spotkasz. Oczywicie. Jestem moda, adna, inteligentna i czarujca. Ale nie przeyj ju tego, co przeyam z tob. Przeyjesz nowe wzruszenia. I chc, by wiedziaa, cho moe w to nie uwierzysz, e kochaem ci, kiedy bylimy razem. Wiem, ale to wcale nie zmniejsza mojego blu. Pojedziemy jutro oddzielnymi takswkami. Nie cierpi poegna, zwaszcza na dworcach albo na lotniskach.

175

Paulo Coelho

Zahir

Powrt do Itaki

Przepimy si tutaj, a jutro ruszymy dalej konno. Mj samochd nie przejedzie przez stepowe wertepy. Zatrzymujemy si przy jakim bunkrze, ktry przypomina ruiny z drugiej wojny wiatowej. Starszy pan z on i wnuczk wita nas i prowadzi do skromnego, ale czystego pokoju. I nie zapomnij wybra sobie imienia doda Dos. Nie sdz, eby miao to dla niego znaczenie zaprotestowa Michai. Oczywicie, e ma nalega Dos. Widziaem si ostatnio z jego on. Wiem, co myli, co odkrya i czego oczekuje. Dos by uprzejmy i stanowczy zarazem. Dobrze, wybior sobie imi, posucham jego rad, sprbuj pozby si mojej osobistej historii i wej w swoj legend chobym mia to zrobi tylko dla witego spokoju. Byem wyczerpany, poprzedniej nocy spaem raptem dwie godziny. Nie zdyem si jeszcze przyzwyczai do ogromnej rnicy czasu. Przylecielimy do Ama Aty okoo jedenastej w nocy czasu lokalnego. We Francji bya szsta po poudniu. Michai zostawi mnie w hotelu. Zdrzemnem si troch, zbudziem przed witem, popatrzyem na upione miasto i pomylaem, ze w Paryu dopiero siadaj do kolacji. Byem godny, zapytaem obsug hotelow, czy mgbym dosta co do jedzenia. Oczywicie, ale powinien pan postara si zasn, inaczej paski organizm bdzie wci funkcjonowa wedug czasu europejskiego. Najgorsza tortura, jak znam, to zmusza si do snu. Zjadem kanapk i postanowiem si przej. Zadaem recepcjonicie zwyczajowe pytanie: Czy o tej porze jest tu niebezpiecznie?". Powiedzia, e nie. Zaczem wic bka si po pustych uliczkach, wskich zaukach, szerokich alejach. Miasto jak kade inne krzykliwe reklamy, od czasu do czasu przejeda wz policyjny, tu ebrak, tam prostytutka. Musiaem powtarza sobie na gos, e jestem w Kazachstanie, bo
176

Paulo Coelho

Zahir

mgbym si udzi, e kr po jakiej nieznanej dzielnicy Parya. Jestem w Kazachstanie! powtarzaem wyludnionemu miastu, a kto nagle odpowiedzia: Pewnie, e jeste w Kazachstanie. Podskoczyem. Niedaleko ode mnie na awce siedzia jaki mczyzna z plecakiem. Wsta, przedstawi si jako Jan z Holandii i doda: Wiem, po co tu przyjechae. Przyjaciel Michaia? Kto z tajnej policji depcze mi po pitach? Po co? Z tego samego powodu co ja. eby przej Jedwabnym Szlakiem. Ja id z Turcji, ze Stambuu. Odetchnem z ulg. Na piechot? Przez ca Azj? Potrzebowaem tego. Byem niezadowolony ze swojego ycia. Mam pienidze, kochajc on, dzieci. Jestem wacicielem fabryki poczoch w Rotterdamie. Z pocztku wiedziaem, o co walcz o finansow stabilizacj mojej rodziny. Teraz ju nie wiem. Wszystko, co wczeniej dawao mi satysfakcj, teraz wywouje nud i zniechcenie. Dla dobra mojego maestwa, mioci do dzieci, zapau do pracy, postanowiem wzi sobie dwa miesice wolnego i spojrze na wasne ycie z dystansu. I to zaczyna procentowa. Zrobiem ostatnio co bardzo podobnego. Czy duo jest tu turystw? Duo. Bardzo duo. Bywa te niebezpiecznie ze wzgldu na skomplikowan sytuacj polityczn pastw azjatyckich. Poza tym nienawidz tu ludzi z Zachodu. Ale mona sobie z tym poradzi. Zawsze szanowano tutaj wdrowcw, o ile nie byli szpiegami. Co robisz w Ama Acie? To samo co ty. Przyjechaem zakoczy tu pewien etap mojej drogi. Czy ty te miae problem ze spaniem? Wanie si obudziem. Im wczeniej std wyrusz, tym wiksza szansa, e przed wieczorem dotr do najbliszego miasta. Inaczej bd musia spdzi noc na stepie, co mi si nie umiecha, bo bywa tam potwornie zimno i bez przerwy hula wiatr. A wic szerokiej drogi. Zosta jeszcze chwil. Mam ochot z kim pogada, a nieczsto spotyka si tu ludzi, ktrzy mwi po angielsku.
177

Paulo Coelho

Zahir

I zacz opowiada mi swoje ycie. Ja za gorczkowo prbowaem sobie przypomnie, co wiem o Jedwabnym Szlaku, dawnym trakcie handlowym, ktry czy Europ z krajami Dalekiego Wschodu. Najbardziej znana droga rozpoczynaa si w Bejrucie i wioda przez Antiochi a do brzegw tej Rzeki w Chinach. W Azji rodkowej jednak rozgaziaa si w rnych kierunkach. Wzdu szlaku powstaway liczne osady handlowe, ktre z czasem zamieniay si w miasta, niszczone w walkach midzyplemiennych, odbudowywane z mozoem przez mieszkacw, znowu niszczone i znowu przywracane do ycia. Chocia przewoono tamtdy praktycznie wszystko zoto, egzotyczne zwierzta, ko soniow, nasiona rolin uprawnych, idee polityczne, chocia przejedali tamtdy uchodcy z wojen domowych, uzbrojeni zbjcy, prywatne wojska, ktre ochraniay karawany to wanie jedwab by najrzadszym i najbardziej podanym towarem. Jednym z odgazie Jedwabnego Szlaku z Indii do Chin przenikn buddyzm. Wyjechaem z Antiochii ledwie z dwustoma dolarami przy duszy powiedzia Jan. Opisywa mi gry, pejzae, egzotyczne plemiona, cige kontrole policyjne we wszystkich mijanych krajach. Pewnie trudno ci mnie zrozumie, ale musiaem sprawdzi, czy potrafi na powrt sta si tym, kim jestem. Rozumiem to lepiej, ni ci si wydaje. Musiaem prosi o jedzenie, czasem ebra, ale ku mojemu zdumieniu ludzie okazywali si bardzo hojni i serdeczni. Zebra? Spojrzaem podejrzliwie na jego ubranie i plecak, szukajc symbolu plemienia", ale nic takiego nie dostrzegem. Czy bye kiedy w restauracji ormiaskiej w Paryu? Byem w wielu restauracjach ormiaskich, ale nigdy w Paryu. A czy znasz kogo o imieniu Michai? To bardzo popularne imi w tym regionie. Jeli nawet znaem, to niestety nie pamitam i nie mog ci pomc. Nie o to chodzi. Jestem po prostu zaskoczony pewnym zbiegiem okolicznoci. Wyglda na to, e wiele osb w rnych, odlegych zaktkach wiata tak samo myli i zachowuje si bardzo podobnie. Kiedy rozpoczynasz tak podr, masz wraenie, e nigdy nie uda ci si dotrze do celu. Zaczynasz traci wiar, czujesz si opuszczony, dzie i noc mylisz tylko o tym, eby zrezygnowa. Ale jeli uda ci si wytrwa tydzie, dojdziesz do koca.
178

Paulo Coelho

Zahir

Ostatnio chodziem wci po ulicach tego samego miasta i dopiero wczoraj dotarem w zupenie nowe miejsce. Czy mog ci pobogosawi? Popatrzy na mnie dziwnie. Nie podruj z pobudek religijnych. Jeste ksidzem? Nie, nie jestem ksidzem. Po prostu poczuem, e powinienem ci pobogosawi na drog. Jak sam wiesz, niektre rzeczy wymykaj si zwykej logice. Holender o imieniu Jan, ktrego nigdy ju pewnie nie spotkam, pochyli gow i zamkn oczy. Pooyem donie na jego ramionach i w moim ojczystym jzyku, ktrego on na pewno nie rozumia, poprosiem, eby bezpiecznie dotar do celu, eby zostawi na Jedwabnym Szlaku swj smutek i poczucie bezsensu, eby wrci do rodziny z oczyszczon dusz i spojrzeniem penym blasku. Podzikowa mi, zaoy plecak i ruszy przed siebie w stron Chin. Wrciem do hotelu uwiadamiajc sobie, e nigdy w yciu nikogo nie pobogosawiem. Ale dziaaem pod wpywem impulsu, a impuls pyn prosto z serca, wic moja modlitwa zostanie wysuchana. Nazajutrz Michai pojawi si u mnie z przyjacielem, Dosem, ktry zamierza jecha z nami. Dos mia samochd, zna moj on, stepowe bezdroa i te chcia by blisko, kiedy dotr do wioski, gdzie zamieszkaa Ester. Nie bardzo mi si to umiechao. Najpierw Michai, teraz jego przyjaciel za duo tego dobrego. W kocu dotr na miejsce w otoczeniu tumu ciekawskich, ktrzy bd mi bili brawo albo zalej si rzewnymi zami, zalenie od finau. Ale byem zbyt zmczony, eby si sprzeciwia. Jutro zadam spenienia obietnicy: nikt nie bdzie wiadkiem naszego spotkania. Wsiedlimy do samochodu i przez jaki czas jechalimy Jedwabnym Szlakiem. Zapytali mnie, czy o nim syszaem. Kiedy opowiedziaem im o wdrowcu, ktrego spotkaem zeszej nocy, odrzekli, e coraz wicej tu takich podrnikw i wkrtce Kazachstan rozkwitnie dziki turystyce. Dwie godziny pniej zjechalimy z gwnej szosy i dotarlimy do bunkra, w ktrym siedzimy teraz, jemy ryb i suchamy wiatru delikatnie gwidcego na stepie. Ester bya dla mnie bardzo wana tumaczy Dos, pokazujc mi zdjcie jednego ze swoich obrazw, na ktrym dostrzegam kawaek tkaniny poplamionej krwi. Marzyem o tym, eby std wyjecha, jak Oleg... Lepiej nazywaj mnie Michai, bo nasz go nie bdzie wiedzia, o kim
179

Paulo Coelho

Zahir

mwisz. Marzyem, eby si std wyrwa, podobnie jak wielu moich rwienikw. Pewnego dnia zadzwoni do mnie Oleg, a raczej Michai. Ester, jego dobry duch, chciaa spdzi jaki czas na stepie. Prosi, ebym jej pomg. Zgodziem si bez wahania. Liczyem, e Ester zaatwi mi to samo co Michaiowi: wiz, przelot i prac we Francji. Miaem zabra j do dalekiej wioski, ktr znaa ze swojego poprzedniego pobytu. O nic nie pytaem. Po drodze postanowia odwiedzi jurt pewnego koczownika, ktrego poznaa kilka lat temu. Jakie byo moje zdziwienie, kiedy okazao si, e to mj dziadek! Przyj j serdecznie. Powiedzia, e cho sama Ester sdzi, e jest smutna, dusz ma ju woln i radosn, a energia mioci znw zaczyna w niej kry i bdzie to miao wpyw na cay wiat, nawet na jej ma. Przekaza jej wiele z tradycji ludw stepowych, a mnie kaza nauczy j reszty. W kocu zadecydowa, e moe zachowa swoje imi, cho to wbrew tutejszej tradycji. Podczas gdy ona uczya si od mojego dziadka, ja uczyem si od niej. Zrozumiaem wtedy, e wcale nie musz jecha daleko, tak jak Michai. e moja misja to zosta na tym pustkowiu, na stepie, zrozumie jego barwy i przemienia je na obrazy. Dlaczego moja ona musiaa si tak wiele nauczy, skoro twj dziadek twierdzi, e powinnimy o wszystkim zapomnie? Jutro sam si przekonasz zakoczy Dos. I nazajutrz ujrzaem bezkresny step, ktry wydawa si pusty, ale jego skpa, niska rolinno ttnia ukrytym yciem. Zobaczyem zupenie paski horyzont, gigantyczn pust przestrze, usyszaem ttent koskich kopyt, spokojny wiatr i pustk, absolutn pustk dookoa. Tak jakby wiat wybra to miejsce, eby pokaza swj bezmiar, prostot i zoono. Jakby czowiek mg nawet powinien by niczym step: pusty, nieskoczony, a zarazem peen ycia. Spojrzaem na lazurowe niebo, zdjem okulary soneczne. Zalao mnie wiato i poczucie, e nie ma mnie nigdzie i zarazem jestem wszdzie. Jechalimy w milczeniu, zatrzymujc si tylko po to, eby napoi konie w strumyczkach, ktrych nigdy bym nie znalaz, gdybym podrowa sam. Czasem gdzie w oddali, na tle stepu i nieba, widywalimy innych jedcw pasterzy prowadzcych stada. Dokd zmierzam? Nie wiedziaem i nie miao to znaczenia. Kobieta, ktrej szukaem, bya gdzie na tym pustkowiu. Mogem dotkn jej duszy i usysze
180

Paulo Coelho

Zahir

melodi, ktr nucia, tkajc kilimy. Teraz rozumiaem, dlaczego wybraa to miejsce. Nie byo tu nic, absolutnie nic, co rozpraszaoby uwag, tylko pustka, ktrej tak szukaa, i wiatr, ktry po trochu rozwiewa jej bl. Czy wyobraaa sobie, e pewnego dnia przyjad konno a tutaj, eby si z ni spotka? I naraz odniosem wraenie, jakbym znalaz si w raju. Mam poczucie, e to wyjtkowa chwila w moim yciu, poczucie, ktre najczciej dociera do nas dopiero po fakcie, kiedy magiczny moment ju minie. Jestem tutaj, bez przeszoci, bez przyszoci, w cakowitej harmonii z tym porankiem, z muzyk koskich kopyt, z agodnym wiatrem, ktry owiewa moje ciao. Spywa na mnie niespodziewana aska zadumy nad niebem, ziemi i ludmi. Wpadam w swoist adoracj, ekstaz, wielk wdziczno za to, e yj. Modl si po cichu, suchajc odgosw przyrody i z ca moc dociera do mnie, e wiat niewidzialny zawsze objawia si w wiecie widzialnym. Pytam niebo o to, o co pytaem matk, kiedy byem may: Dlaczego kochamy jednych, a nienawidzimy drugich? Dokd idziemy po mierci? Po co si rodzimy, skoro i tak w kocu musimy umrze? Kim jest Bg? Step odpowiada mi nieustajcym szumem wiatru. I to wystarcza: wiem, e najwaniejsze w yciu pytania pozostan na zawsze bez odpowiedzi, a mimo to mog i dalej. Na horyzoncie wyrosy szczyty gr. Dos zarzdzi postj nad strumieniem. Tutaj spdzimy noc. Zdjlimy z koni juki i rozbilimy namiot. Michai zacz kopa d. Tak jak robili koczownicy, rozpalimy ognisko w dole oboonym kamieniami, eby wiatr go nie zgasi. Na poudniu, na tle gr pojawi si wielki tuman pyu. Po chwili galopujce konie. Pokazaem je Dosowi i Michaiowi. Zerwali si na rwne nogi, zaniepokojeni. Wymienili midzy sob par sw po rosyjsku i Dos spokojnie powrci do rozbijania namiotu, a Michai rozpali ogie. Co si dzieje? spytaem. Chocia pozornie jestemy na pustkowiu, zauwaye pewnie, e od czasu do czasu mijalimy pasterzy, jedcw, strumyki, wie, lisy. Wydaje ci si, e widzisz wszystko wok, skd wic wzili si ci ludzie? Gdzie maj domy? Gdzie stada? Ta pustka to tylko zudzenie. Wci obserwujemy i wci jestemy obserwowani. Dla kogo z zewntrz, kto nie potrafi odczyta sygnaw, step wydaje
181

Paulo Coelho

Zahir

si cakiem pusty. My, wychowani tutaj, potrafimy z daleka dostrzec jurty, okrge namioty, ktre zlewaj si z krajobrazem. Umiemy odgadn, co si dzieje, widzc, dokd zmierzaj jedcy. Dawniej od tych wanie umiejtnoci zaleao przetrwanie plemienia, bo na stepie roio si od wrogw, najedcw i przemytnikw. A teraz za wiadomo. Tutejsi mieszkacy odkryli, e kierujemy si w stron wioski pooonej u podna gr, i wysali ju do nas swoich ludzi. Chc zabi szamana, ktry syszy gos, oraz mczyzn, ktry jedzie zakci spokj cudzoziemki. Wybuchn miechem. artowaem. Bd cierpliwy, wkrtce wszystko zrozumiesz. Jedcy byli coraz bliej. Po chwili ju widziaem ich wyranie. Dziwne. Jaki mczyzna prbuje dogoni kobiet na koniu. Moe to i dziwne, ale tak tu si yje. Kobieta z dugim batem w doni przegalopowaa obok nas. Krzykna co, umiechna si do Dosa, jakby na powitanie, i zacza zatacza uk wok naszego obozowiska. Gonicy j mczyzna, zlany potem, ale umiechnity od ucha do ucha, take pozdrowi nas krtko i pogna jej ladem. Nina powinna by milsza powiedzia Michai. Nie musi tego robi. Wanie dlatego, e nie musi, nie jest mia stwierdzi Dos. Wystarczy, e jest pikna i ma dobrego rumaka. Ale ona zabawia si tak ze wszystkimi. Mnie udao si kiedy zrzuci j z konia pochwali si Dos. Skoro mwicie ju po angielsku, to chyba chcecie, ebym co zrozumia. Kobieta miaa si, jechaa coraz szybciej, a jej miech napenia step radoci. To po prostu rodzaj flirtu. Nazywa si Kyz kuu, czyli zrzuci dziewczyn z sioda". Mczyzna, ktry j goni, by coraz bliej, ale widziaem, e jego ko ju sabnie. Potem opowiem ci o tengri, kulturze stepu cign Dos. Ale pki jeszcze przygldasz si tej gonitwie, wytumacz ci jedn wan rzecz: tutaj, na tych ziemiach, kobieta rzdzi wszystkim. Ona ma we wszystkim pierwszestwo. Rozwdka bierze poow majtku, nawet jeli to ona odchodzi. Kiedy mczyzna widzi kobiet w biaym turbanie, co oznacza, e jest matk, musi pooy rk na
182

Paulo Coelho

Zahir

sercu i skoni przed ni gow na znak szacunku. A co to ma wsplnego ze zrzucaniem dziewczyny z sioda"? W wiosce, ktra ley u podna tych gr, grupa mczyzn na koniach zebraa si wok Niny, ktra uchodzi za najatrakcyjniejsz dziewczyn w okolicy. Zaczli si bawi w ludow zabaw Kyz kuu, ktra ma korzenie w prastarych czasach, kiedy kobiety ze stepu, zwane amazonkami, byy rwnie wojowniczkami. Dawno temu nikt nie prosi rodziny o pozwolenie na lub. Dziewczyna na wydaniu i pretendenci do jej rki zbierali si w wyznaczonym miejscu, wszyscy konno. Ona kilka razy okraa mczyzn, miejc si, prowokujc ich i choszczc batem. W kocu najdzielniejszy decydowa si j ciga. Jeli nie udao mu si zapa dziewczyny, by wystawiony na pomiewisko. Odtd cigna si za nim opinia kiepskiego jedca, a to najwikszy wstyd dla wojownika. Jeli udao mu si zbliy do dziewczyny i mimo wistu bata cign j na ziemi, mg j pocaowa i poj za on. Oczywicie zarwno wtedy, jak i teraz dziewczyny wiedziay, od kogo ucieka, a komu pozwoli si schwyta. Nina najwyraniej chciaa si tylko zabawi. Znowu zacza oddala si od chopaka i zawrcia w kierunku, skd przyjechaa. To nie bya tylko zabawa. Teraz Nina wie, e jestemy blisko, i moe zanie do wioski nowin. Mam dwa pytania. Pierwsze moe wam si wyda gupie: czy wci tak wybieraj narzeczonych? Dos odrzek, e dzisiaj to tylko zabawa. Tak jak na Zachodzie modzi ludzie ubieraj si w okrelony sposb i chodz do modnych klubw, na stepie flirtuje si za pomoc Kyz kuu. Nina upokorzya ju wielu chopakw i pozwolia, eby kilku cigno j z konia kokietuje, podobnie jak dziewczyny we wszystkich dyskotekach wiata. Drugie pytanie: Czy w tej wiosce u podna gr mieszka teraz moja ona? Dos potakujco skin gow. Skoro to tylko dwie godziny std mwiem dalej jedmy jak najprdzej, noc spdzimy ju tam. Do zmierzchu pozostao jeszcze sporo czasu. Tylko dwie godziny dziel nas od wioski, ale nie pojedziemy tam od razu z dwch prostych powodw. Po pierwsze, nawet gdyby Nina si tu nie zjawia, kto na pewno ju nas widzia i poinformowa Ester, e si zbliamy. Bdzie moga zadecydowa: czy chce si z nami zobaczy, czy woli schroni si na kilka dni
183

Paulo Coelho

Zahir

w ssiedniej wiosce a wwczas my za ni nie pojedziemy. cisno mi si serce. Po tym wszystkim, co zrobiem, eby dotrze a tutaj? Przesta si nad sob uala, bo to oznacza, e nic nie rozumiesz. Dlaczego sdzisz, e twj wysiek powinien zosta nagrodzony ulegoci, wdzicznoci i uznaniem ze strony osoby, ktr kochasz? Przyjechae a tutaj, bo tdy wioda twoja droga, a nie po to, eby zasuy na mio ony. Cho mogo si to wydawa niesprawiedliwe, mia racj. Zapytaem, jaki jest drugi powd. Nie wybrae sobie jeszcze imienia. To niewane achn si Michai. On tego nie rozumie, nie naley do naszej kultury. Dla mnie jest to wane powiedzia Dos. Dziadek prosi, ebym dba o cudzoziemk, tak samo jak ona dbaa o mnie. Zawdziczam Ester spokj mojej duszy i chc, eby jej dusza take pozostawaa w spokoju. On musi wybra imi. Musi na zawsze wymaza z pamici swoj histori blu i cierpienia, i zaakceptowa to, e jest teraz nowym czowiekiem, ktry wanie si odrodzi i odtd bdzie si odradza kadego dnia. W przeciwnym razie, jeli znw wrc do siebie, bdzie chcia dosta zapat za to, co kiedy przez ni wycierpia. Wybraem imi ju wczoraj powiedziaem. Wyjawisz mi je o zachodzie soca. Gdy soce zbliao si do horyzontu, pojechalimy na prawdziw pustyni. Wrd gigantycznych gr piasku usyszaem osobliwy dwik, jakie echo i intensywne wibracje. Michai powiedzia, e to jedno z niewielu miejsc na wiecie, gdzie wydmy piewaj. Kiedy opowiadaem o tym w Paryu, uwierzono mi tylko dlatego, e pewien Amerykanin zarzeka si, e widzia co podobnego na wasne oczy w pnocnej Afryce. Na caym wiecie istnieje tylko trzydzieci takich miejsc. Dzisiaj nauka potrafi wyjani wszystko: ze wzgldu na wyjtkowe uksztatowanie terenu wiatr wciska si midzy ziarenka piasku i w ten sposb powstaje w dwik. Dla naszych przodkw byo to miejsce magiczne. To wielki zaszczyt, e Dos da ci szans tutaj wanie przyj nowe imi. Zaczlimy wspina si na jedn z wydm, wiatr si wzmaga i dwik przybiera na sile. Kiedy dotarlimy ju na szczyt, zobaczylimy wyraniej acuch
184

Paulo Coelho

Zahir

gr na poudniu i gigantyczn rwnin wok nas. Obr si w stron zachodzcego soca i zdejmij ubranie powiedzia Dos. Rozebraem si, o nic nie pytajc. Byo mi potwornie zimno, ale oni najwidoczniej si nie troszczyli o moje samopoczucie. Michai uklkn, jakby do modlitwy. Dos spojrza w niebo, na ziemi, na mnie i pooy mi donie na ramionach tak samo jak ja niewiadomie zrobiem, gdy bogosawiem Jana, Holendra. W imi Pani, bogosawi ci. Powicam ci ziemi, ktra jest Pani. W imi konia, bogosawi ci. Powicam ci wiatu i prosz, eby pomg ci i twoj drog. W imi bezkresnego stepu, bogosawi ci. Powicam ci nieskoczonej Mdroci i prosz, eby twj horyzont by szerszy ni to, co widzisz. Wybrae sobie imi i teraz wymwisz je po raz pierwszy. W imi bezkresnego stepu, wybieram imi. Nie przejmowaem si, czy dziaam zgodnie z rytuaem. Czuem, e prowadzi mnie pie wiatru na wydmach. Wiele wiekw temu pewien poeta opisa wdrwk Odyseusza, ktry wraca na Itak, gdzie oczekiwaa go ukochana. Opar si sztormom, czekao go wiele niebezpieczestw i pokus. Raz chcia go pore jednooki potwr, Cyklop. Odyseusz wyupi mu jedyne oko. Bracia Cyklopa, syszc krzyki, przybyli na pomoc. Z daleka pytali, kto go skrzywdzi. Nikt!" wrzasn potwr, bo tak mu si Odyseusz przedstawi. Bracia uznali, e Cyklop oszala i odeszli, a Odyseusz mg popyn dalej, do czekajcej na niego ony. Nazywasz si Odyseusz? Nazywam si Nikt. Trzs si cay, jakby tysice malutkich igie wbijao si w moj skr. Skoncentruj si na tym zimnie mwi Dos. Pozwl, eby zajo cay twj umys, nie zostawiajc miejsca na nic innego, a stanie si twoim towarzyszem, bliskim przyjacielem. Nie prbuj nad nim panowa. Nie myl o socu, bo bdzie jeszcze gorzej. Jeli bdziesz tskni do ciepa, zimno poczuje si niechciane i niekochane. Moje minie kurczyy si i rozkurczay, eby produkowa energi, ktra utrzyma organizm przy yciu. Ale zrobiem to, co kaza Dos, poniewa mu ufaem. Zby mi szczkay, minie dray, a ja powtarzaem w mylach: Nie walczcie, zimno jest naszym sprzymierzecem". Minie jednak nie usuchay; przez kwadrans draem jak osika, pki nie osaby, przestay mn wstrzsa i popadem w stan
185

Paulo Coelho

Zahir

odrtwienia. Chciaem usi, ale Michai mnie przytrzyma. Staem wic i wydawao si, e sowa Dosa dochodz z bardzo daleka, z miejsca, w ktrym step styka si z niebem: Witaj, wdrowcze przemierzajcy step. Witaj tu, gdzie mwi si, e niebo jest niebieskie, nawet gdy skryje si za szarymi chmurami. Witaj w krainie tengri. Bd mym gociem. Jestem tu, eby odda cze twoim poszukiwaniom. Michai da mi do wypicia co, co natychmiast mnie rozgrzao. Dos pomg mi si ubra, zeszlimy z wydm, ktre rozmawiay ze sob, dosiedlimy koni i wrcilimy do obozu. Zanim jeszcze zabrali si do gotowania, zapadem w gboki sen. Co si dzieje? Jeszcze noc? Ju dawno nasta dzie. To tylko burza piaskowa. W okulary soneczne, trzeba chroni oczy. Gdzie jest Dos? Wrci do Ama Aty. Poruszya mnie wczorajsza ceremonia, cho prawd mwic, nie musia jej odprawia. Ty pewnie mylisz, e bya to strata czasu, no i e moge si nabawi zapalenia puc. Zrozum, prosz, to by jego sposb na pokazanie, jak serdecznie jeste tu witany. Nie powinienem tyle spa. Przed nami tylko dwie godziny jazdy. Dotrzemy na miejsce, nim soce bdzie w zenicie. Musz si wykpa i zmieni ubranie. To niemoliwe, jestemy na stepie. Wlej troch oleju do garnka, ale najpierw ofiaruj go Pani. Po soli to tutaj najcenniejszy produkt. Co to znaczy tengri? Kult nieba", rodzaj religii bez religii. Przeszli tdy buddyci, hinduici, katolicy, muzumanie, wyznawcy rnych sekt, wierze, zabobonw. Koczownicy nawracali si, by unikn przeladowa, ale tak naprawd wci wierzyli tylko w jedno, e Bosko jest zawsze i wszdzie. Nie da si wyj jej z przyrody i zamkn w ksigach czy w czterech cianach. Odkd znowu dotknem stopami tej ziemi, czuj si lepiej. Rzeczywicie potrzebowaem posili si jej energi. Dzikuj, e zabrae mnie ze sob. A ja ci dzikuj, e poznae mnie z Dosem. Wczoraj, kiedy mnie bogosawi, poczuem, e to wyjtkowy czowiek.
186

Paulo Coelho

Zahir

Uczy si od swojego dziadka, on z kolei od swojego ojca, ktry rwnie uczy si od swojego ojca i tak od wielu pokole. Sposb ycia nomadw i brak pisma do koca dziewitnastego wieku stworzyy tradycj akyna, osoby, ktra powinna pamita histori i przekazywa j nastpnym pokoleniom. Dos jest akynem. Mam jednak nadziej, e kiedy mwi uczy si", nie rozumiesz tego jako gromadzi wiedz". Stepowe opowieci nie maj wiele wsplnego z datami, imionami czy faktami. To legendy o bohaterach i bohaterkach, zwierztach i bitwach, o symbolach istoty czowieka, a nie tylko o jego czynach. To nie opowieci o zwycizcach i zwycionych, ale o ludziach, ktrzy id przez wiat, kontempluj step i poddaj si energii mioci. Podgrzewaj olej troch wolniej, bo zacznie pryska. Poczuem si wczoraj pobogosawiony. Chciabym si tak poczu. Kiedy odwiedziem matk w Ama Acie, zapytaa, jak mi si wiedzie, czy dobrze zarabiam. Skamaem, powiedziaem, e w Paryu wietnie mi si powodzi, e gram w przedstawieniu teatralnym, ktre odnioso wielki sukces. Wracam dzi w swoje rodzinne strony. Wydaje mi si, jakbym wyjecha wczoraj i przez cay ten czas, kiedy byem za granic, nie zrobiem nic wanego. Rozmawiam z kloszardami, wcz si z plemieniem", organizuj spotkania w restauracji i po co? Po nic. Nie jestem taki jak Dos, nie uczy mnie ojciec ani dziadek. Mam jedynie gos, ktry mnie prowadzi, a czasem wydaje mi si, e to tylko halucynacje. Moe mam po prostu ataki epilepsji, nic wicej. Przed chwil dzikowae mi za przyjazd tutaj. Teraz jednak odnosz wraenie, e ten powrt ci unieszczliwi. Zdecyduj si na co. Czuj i to, i to, jedno nie wyklucza drugiego, nie musz wybiera, umiem porusza si wrd sprzecznoci. Michai, chc ci co wyzna. Mn take, odkd ci poznaem, miotay sprzeczne uczucia. Najpierw ci nienawidziem, potem zaczem tolerowa, a w miar jak lepiej ci poznawaem, ta tolerancja zamieniaa si w szacunek. Jeste jeszcze bardzo mody, a to, co czujesz, jest zupenie normalne. To bezsilno. Nie wiem, na ile osb wywara wpyw twoja praca, ale jednego jestem pewien zmienie moje ycie. Chciae po prostu odnale on. I wci chc. Ale dziki temu musiaem przej wicej ni stepy
187

Paulo Coelho

Zahir

Kazachstanu. Odbyem dalek podr do mojej przeszoci, odkryem, gdzie popeniem bdy, kiedy si zatrzymaem, zobaczyem moment, w ktrym straciem Ester taki moment Indianie z Meksyku nazywaj akomodatorem. Przeyem rzeczy, ktrych w moim wieku nie spodziewaem si ju dowiadczy. A wszystko dziki temu, e bye moim przewodnikiem, nawet o tym nie wiedzc. I jeszcze jedno. Wierz, e syszysz gos. Wierz, e miae wizje w dziecistwie. Zawsze w to wierzyem, a teraz wierz jeszcze bardziej. Nie jeste tym samym czowiekiem, ktrego poznaem. To prawda. Mam nadziej, ze Ester bdzie zadowolona. A czy ty jeste zadowolony? Oczywicie. I to wystarczy. Zjedzmy co teraz, przeczekamy burz piaskow i ruszymy w dalsz drog. Chc jecha zaraz, mimo burzy. Zgoda. Burza nie jest znakiem, to po prostu skutek wyschnicia Morza Aralskiego. Gwatowny wiatr uspokaja si troch i konie jad szybciej. Wjedamy w dolin, krajobraz zmienia si cakowicie. Na paskim dotd horyzoncie wyrosy wysokie nagie skay. Patrz w prawo i widz krzak, a na nim peno przywizanych wstek. To tutaj! To tutaj widziae... Nie. Mj krzak zosta city. Wic co to jest? Miejsce, gdzie musiao si zdarzy co wanego. Michai zsiada z konia, otwiera plecak, wyciga n, ucina kawaek rkawa swojej koszuli i przyczepia do gazki. Jego oczy si zmieniaj. Moe obok niego jest ta dziewczynka? Nie chc jednak o nic pyta. Robi to samo. Prosz o ochron, o pomoc, czuj jak obecno przy sobie. Oto spenia si moje marzenie, dobiega koca duga podr powrotna do kobiety, ktr kocham. Wskakujemy na konie. On nie mwi mi, jakie mia yczenie, ja take milcz. Par minut pniej pojawiaj si biae domki osady. Czeka na nas jaki mczyzna. Podchodzi do Michaia, przez chwil rozmawiaj po rosyjsku i mczyzna odchodzi. Czego chcia?
188

Paulo Coelho

Zahir

Prosi, ebym przyszed wyleczy mu crk. Pewnie Nina powiedziaa, e dzisiaj przyjedam, a starsi ludzie pamitaj jeszcze moje wizje. Waha si. Nikogo wicej nie wida, to pewnie pora pracy albo posiku. Jedziemy gwn ulic, ktra prowadzi do biaego domku otoczonego ogrodem. Michai, pamitaj o tym, co ci powiedziaem dzisiaj rano. By moe, jeste tylko epileptykiem, ktry nie chce przyj do wiadomoci swojej choroby i podwiadomie stworzy ca t histori z gosem. Ale by moe, masz do wypenienia wan misj: nauczy ludzi, jak maj zapomnie swoj histori osobist i otworzy si na czyst, bosk energi mioci. Nie rozumiem ci. Przez te wszystkie miesice, odkd si znamy, mwie w kko o tej chwili o spotkaniu z Ester. I nagle, od dzisiejszego ranka, wydajesz si bardziej przejmowa mn ni czymkolwiek innym. Czyby to efekt wczorajszego rytuau Dosa? Jestem pewien, e tak. Chciaem mu wyzna, e jestem przeraony. Wol myle o wszystkim, byle nie o tym, co ma si za chwil wydarzy. Jestem dzisiaj najbardziej wielkoduszn istot pod socem, poniewa mj cel jest ju blisko, a ja boj si tego, co mnie czeka. Staram si wic by pomocny dla innych, by pokaza Bogu, e jestem dobrym czowiekiem i zasuguj na bogosawiestwo, ktrego tak wytrwale szukaem. Michai zsiad z konia. Pjd do domu tego czowieka, ktry ma chor crk, i zajm si twoim koniem na czas waszej rozmowy. Wskaza may biay budynek wrd drzew. To tutaj. Staraem si za wszelk cen zapanowa nad sob. Co ona teraz robi? Ju ci mwiem, uczy si tka kilimy, a w zamian daje lekcje francuskiego. Nawiasem mwic, to bardzo trudna sztuka, cho jak step wydaje si prosta. Barwniki pochodz z rolin, ktre trzeba zerwa w odpowiednim czasie, bo inaczej trac swoje waciwoci. Potem rozkada si owcze runo na ziemi, polewa si je ciep wod i przdzie ni, pki runo jest jeszcze wilgotne. Dopiero po wielu dniach, kiedy soce wysuszy wen, zaczyna si tkanie. Ornamenty kocowe wykonywane s przez dzieci. Rka dorosego jest za dua na tak filigranowe i delikatne zdobienia.
189

Paulo Coelho

Zahir

Zatrzyma si. Tylko nie mw mi teraz adnych frazesw na temat pracujcych dzieci. Tu chodzi o tradycj, ktr trzeba uszanowa. Jak Ester si miewa? Nie wiem. Ostatni raz rozmawiaem z ni jakie p roku temu. Michai, to jeszcze jeden znak kilimy. Kilimy? Kiedy wczoraj Dos zapyta mnie o imi, opowiedziaem histori o wojowniku, ktry powraca na wysp do swojej ukochanej. Ta wyspa nazywa si Itaka, a kobieta ma na imi Penelopa. A wiesz, czym zajmuje si Penelopa, odkd Odyseusz wyjecha na wojn? Tka! Tka caun dla swego tecia, a poniewa Odys si spnia, kadej nocy pruje to, co utkaa, i rano zaczyna od nowa. Wielu mczyzn zabiega o jej wzgldy, ale ona marzy tylko o powrocie tego, ktrego kocha. W kocu, kiedy zmczona czekaniem postanawia utka caun do koca, zjawia si Odyseusz. Tak si skada, e to nie jest Itaka, a ona nie nazywa si Penelopa. Oddaj konia Michaiowi i pokonuj pieszo sto metrw dzielcych mnie od tej, ktra kiedy bya moj on, potem przeobrazia si w Zahira, a teraz znowu stawaa si ukochan, o ktrej marzy mczyzna, kiedy wraca z wojny albo z pracy. Mam peno piasku na twarzy i na ubraniu, jestem brudny, zlany potem, chocia jest chodno. Myl o swoim wygldzie, najbardziej powierzchownej rzeczy na wiecie. Tak jakbym odby ca t dug drog do mojej wasnej Itaki tylko po to, eby pokaza si w nowej koszuli. Przez tych sto metrw, jakie mnie dziel od Ester, musz przemyle wszystko, co si wydarzyo, odkd odesza a moe ja odszedem? Co mam powiedzie na powitanie? Mylaem o tym wiele razy. Dugo czekaem na ten moment", Zrozumiaem, e si myliem", Przyjechaem tutaj, by powiedzie ci, e ci kocham", Nigdy nie bya tak pikna"... W kocu zdecydowaem si na: Cze!". Tak jakby nigdy nie wyjedaa. Jakby min zaledwie jeden dzie, a nie dwa lata, dziewi miesicy, jedenacie dni i jedenacie godzin. A ona na pewno sama zrozumie, e si zmieniem, podajc jej ladem, odwiedzajc miejsca, w ktrych bywaa, cho z pocztku sam o tym nie wiedziaem
190

Paulo Coelho

Zahir

i nie przywizywaem do tego znaczenia. Widziaem kawaek zakrwawionej tkaniny w rce ebraka, w doniach ludzi modych i starych w ormiaskiej restauracji w Paryu. Widziaem go u malarza, u lekarza i u modego chopaka, ktry twierdzi, e ma wizje i syszy gosy. W tej wdrwce na nowo poznaem kobiet, z ktr si oeniem, i na nowo odkryem sens ycia, ktry tyle razy si zmieni, a teraz zmienia si po raz kolejny. Chocia od lat bylimy maestwem, tak naprawd nigdy mojej ony nie poznaem. Stworzyem sobie histori miosn", jak w kinie, w ksikach, w gazetach, jak w telewizji. W mojej historii mio" rosa tylko do pewnego rozmiaru i od tej pory wystarczyo j jedynie podtrzyma przy yciu, jak rolin, podlewajc od czasu do czasu i usuwajc zesche licie. Mio" bya take synonimem czuoci, bezpieczestwa, prestiu, wygody i sukcesu. Wyraaem mio" umiechami, sowami kocham ci" albo jak cudownie, e wrcia". Ale sprawy byy bardziej skomplikowane, ni mi si wydawao. Bywao, e kochaem Ester na zabj, zanim przeszedem przez ulic, lecz gdy znalazem si ju po drugiej stronie, czuem si osaczony, smutny, poniewa byem z kim zwizany, a miaem szalon ochot na nowe przygody. Mylaem wtedy: Ju jej nie kocham". A kiedy mio wracaa, mocna jak kiedy, dopaday mnie wtpliwoci i mwiem sobie: To chyba przyzwyczajenie". Pewnie Ester mylaa podobnie i pocieszaa si w duchu: To gupstwa! Jestemy szczliwi, moemy y tak dalej". W kocu czytalimy te same ksiki, ogldalimy te same filmy, te same seriale w telewizji, i nigdzie nie byo powiedziane, e mio to co wicej ni szczliwe zakoczenie. Po co wic tyle od siebie wymagaa? Gdyby powtarzaa sobie kadego ranka, e jest zadowolona z ycia, w kocu nie tylko sama by w to uwierzya, ale uwierzyliby wszyscy wok. C, ona mylaa inaczej. I postpowaa inaczej. Prbowaa mi to pokaza, ale ja byem lepy musiaem j utraci, by zrozumie, e mio odzyskana ma smak najsodszego miodu. Teraz jestem tutaj, id ulic upionej wioski, po raz kolejny z powodu tej kobiety. Pajczyna, ktra mnie wizia wszystkie historie miosne s takie same" pka, kiedy potrci mnie motocykl. W szpitalu mio mwia mi: Jestem wszystkim i niczym. Jestem jak wiatr i nie mog wej tam, gdzie okna i drzwi s zamknite". Tumaczyem mioci: Przecie jestem otwarty!". Wiatr jest utkany z powietrza szeptaa. W twoim domu jest powietrze,
191

Paulo Coelho

Zahir

lecz wszystko zaryglowae na cztery spusty. Meble pokrywa kurz, wilgo niszczy obrazy i plami ciany. Ty nadal oddychasz i znasz jak cz mnie, ale ja nie jestem czci, jestem caoci, a tej nie poznasz nigdy". Zobaczyem zakurzone meble, obrazy zarte przez wilgo. Nie miaem innego wyjcia, jak otworzy okna i drzwi na ocie. Kiedy to zrobiem, wiatr zmit cay mj dom. Chciaem zachowa wspomnienia, uchroni to, co zdobyem z takim wysikiem, ale wszystko znikno, a ja byem pusty niczym step. I doskonale rozumiaem, dlaczego Ester postanowia przyjecha wanie tutaj, na pusty step. A poniewa byem pusty, wiatr przynis mi wiele nowego dwiki, ktrych nigdy nie syszaem, ludzi, ktrych wczeniej nie znaem. Odnalazem dawn rado ycia, bo uwolniem si od mojej historii osobistej, zniszczyem akomodatora, odkryem, e tak jak nomadzi i szamani na stepie, jestem w stanie bogosawi innych ludzi. Odkryem, e czuj si duo lepiej, e jestem silniejszy, ni sdziem. Czas wytrca z rytmu tylko tych, ktrzy nigdy nie mieli odwagi i w swoim wasnym tempie. Pewnego dnia z powodu kobiety wyruszyem w dug pielgrzymk po swoje marzenie. Wiele lat pniej ta sama kobieta zmusia mnie, ebym znowu zacz i, tym razem by spotka si z czowiekiem, ktrego zgubiem po drodze. Teraz myl o wszystkim, byle nie o sprawach wanych. Nuc pod nosem jak melodi, dziwi si, czemu nie ma tu adnych samochodw, zauwaam, e but mnie obciera, a mj zegarek wci wskazuje czas europejski. A wszystko dlatego, e ta kobieta, moja ona, moja przewodniczka i mio mojego ycia, jest ledwie o kilka krokw std. Kada bahostka pozwala mi uciec od rzeczywistoci, ktrej od tak dawna poszukiwaem, a teraz nie mam odwagi stan z ni twarz w twarz. Siadam na schodach przed domem, zapalam papierosa. Zastanawiam si nad powrotem do Francji. Jestem ju tu, gdzie chciaem doj, po co i dalej? Wstaj, nogi mi dr. Ale zamiast obrci si i odej, wycieram twarz z piasku, otrzepuj ubranie, naciskam klamk i wchodz. Nawet gdybym wiedzia, e na zawsze straciem kobiet, ktr kocham, musz sprbowa doceni bogosawiestwa, ktre Bg zsya mi dzisiaj. aski nie da si zachowa na pniej. Nie ma takiego banku, w ktrym mgbym j zdeponowa i uy, kiedy znowu bd w zgodzie z samym sob. Jeli nie skorzystam z tych
192

Paulo Coelho

Zahir

bogosawiestw, teraz strac je bezpowrotnie. Bg dobrze wie, e jestemy artystami ycia. Jednego dnia daje nam duto rzebiarskie, innego dnia farby i pdzie do malowania, jeszcze innego piro i papier do pisania. Ale nigdy nie uda mi si namalowa dutem obrazu ani pdzlem stworzy rzeby. Dlatego, cho to bardzo trudne, musz przyj mae bogosawiestwa dnia dzisiejszego, ktre wydaj mi si teraz przeklestwem, bo cierpi, a dzie jest pikny, wieci soce i dzieci na ulicy piewaj. Tylko w ten sposb bd w stanie przey ten bl, zostawi go za sob i odbudowa swoje ycie. Pokj by zalany wiatem. Kiedy wszedem, Ester podniosa oczy, umiechna si i dalej czytaa na gos Czas rozdzierania, czas zszywania kobietom i dzieciom siedzcym na ziemi wrd kolorowych tkanin. Zawsze, kiedy robia pauz, powtarzay ostatni fragment, nie odrywajc oczu od pracy. Miaem cinite gardo, ale opanowaem si, eby si nie rozpaka, i nic ju nie czuem. Wpatrywaem si caym sob w t scen, suchajc moich sw w jej ustach, a wok byy tylko kolory, wiato i ludzie cakowicie skupieni na tym, co robi. W kocu, jak powiedzia pewien perski mdrzec, mio jest chorob, z ktrej nikt nie pragnie si wyleczy. Ten, kogo dotkna, nie chce wrci do zdrowia, kto cierpi z jej powodu, nie szuka lekarza. Ester zamkna ksik. Suchacze podnieli oczy i zobaczyli mnie. To mj przyjaciel, id si z nim przej powiedziaa. Na dzisiaj koniec lekcji. Wszyscy rozemiali si i pozdrowili mnie serdecznie. Ona podesza, pocaowaa mnie w policzek, uja pod rami i wyszlimy. Cze! przywitaem j. Czekaam na ciebie powiedziaa. Przytuliem j, pooyem gow na jej ramieniu i rozpakaem si. Gadzia mnie po wosach, a dotyk jej rki sprawia, e zaczynaem rozumie co, czego nie chciaem rozumie, pogodziem si z tym, z czym nie chciaem si pogodzi. Czekaam na ciebie na wiele sposobw mwia, widzc, e powoli si uspokajam. Czekaam jak zrozpaczona kobieta, ktra wie, e jej mczyzna nigdy
193

Paulo Coelho

Zahir

nic nie zrozumie, wic nigdy za ni nie pojedzie, i bdzie musiaa wsi do samolotu i ruszy w drog powrotn, a gdy nadejdzie kolejny kryzys, znowu wyjecha, i znowu wrci, i wyjeda, i wraca... Wiatr ucich, drzewa suchay tego, co do mnie mwia. Czekaam, jak Penelopa czekaa na Odyseusza, jak Julia na Romea, jak Beatrycze na Dantego. Pustka stepu bya pena wspomnie o tobie, o wsplnie spdzonych chwilach, o krajach, ktre zwiedzilimy, o naszych radociach i ktniach. Obejrzaam si wtedy za siebie, na ciek wydeptan przez moje stopy i nie zobaczyam tam ciebie. Cierpiaam. Zrozumiaam, e weszam na drog, z ktrej nie ma powrotu, wic nie pozostaje mi nic innego, jak i naprzd. Pojechaam do mdrego koczownika i poprosiam, eby nauczy mnie, jak zapomnie histori osobist i otworzy si na mio, ktra jest wszdzie wok. Zaczam uczy si u niego tradycji tengri. Pewnego dnia zobaczyam t mio odbit w czyich oczach. To byy oczy Dosa, malarza. Milczaem. Cierpienie mnie przygniatao. Nie wierzyam, e mogabym jeszcze kiedy pokocha. Dos nauczy mnie rosyjskiego i opowiedzia, e dla ludzi stepu niebo zawsze jest niebieskie, nawet gdy si skryje za szarymi chmurami. Wzi mnie za rk i pomg mi si przebi przez te chmury. Zanim pokochaam jego, nauczy mnie kocha siebie sam. Uwiadomi mi, e moje serce naley do mnie i do Boga, do nikogo wicej. Powiedzia, e moja przeszo bdzie ze mn zawsze, ale jeli uda mi si uwolni od myli i skupi na uczuciach, zrozumiem, e w teraniejszoci jest zawsze przestrze wielka jak step i mog wypeni j mioci i radoci ycia. W kocu wytumaczy mi, e cierpienie rodzi si wtedy, gdy oczekujemy, e inni bd nas kocha tak, jak to sobie wymylilimy, a nie tak jak naprawd powinna objawia si mio, ktra jest wolna i nieujarzmiona, porywa nas swoj si i nie pozwala nam si zatrzyma. Popatrzyem jej prosto w oczy. Kochasz go? Kochaam. I wci go kochasz? Mylisz, e to by byo moliwe? Mylisz, e gdybym kochaa innego
194

Paulo Coelho

Zahir

mczyzn, to wiedzc o twoim przyjedzie, pozostaabym tutaj? Myl, e nie. Myl, e cay ranek czekaa, a otworz drzwi. To dlaczego zadajesz gupie pytania? Bo brak mi pewnoci siebie, pomylaem. Ale w gbi duszy cieszyem si, e prbowaa na nowo spotka mio. Jestem w ciy. I nagle cay wiat run mi na gow, ale trwao to tylko uamek sekundy. Z Dosem? Nie. Z kim, kto przyjecha i odjecha. Rozemiaem si, chocia serce miaem cinite. No tak, niewiele tu do roboty na tym kocu wiata powiedziaem. To nie jest koniec wiata odpara Ester, wybuchajc miechem. Ale ju czas wraca do Parya. Dzwonili od ciebie z pracy, pytali, gdzie ci mog znale. Chcieli, eby zrobia reporta w Afganistanie. Musisz im powiedzie, e teraz to absolutnie niemoliwe. Dlaczego niemoliwe? Jeste w ciy! Chcesz, eby dziecko chono ju teraz negatywn energi wojny?! Czy mylisz, e dziecko powstrzyma mnie od pracy? A waciwie dlaczego si martwisz? Przecie ty nic w tej sprawie nie zrobie! Jak to nie zrobiem! Dziki mnie przyjechaa tutaj! Sdzisz, e to mao? Wycigna z kieszeni biaej sukienki skrawek tkaniny poplamiony krwi i podaa mi z oczami penymi ez. To dla ciebie. Brakowao mi naszych ktni. A po chwili dodaa: Popro Michaia, eby zaatwi nam jeszcze jednego konia. Wstaem, wziem j w ramiona i pobogosawiem tak, jak sam zostaem pobogosawiony.

195

Paulo Coelho

Zahir

Od autora

Pisaem Zahira w czasie mojej wasnej wdrwki po wiecie, midzy styczniem i czerwcem 2004 roku. Poszczeglne czci ksiki powstaway w Paryu i w Saint-Martin (Francja), w Madrycie i w Barcelonie (Hiszpania), w Amsterdamie (Holandia), na autostradzie (Belgia), w Ama Acie i na okolicznych stepach (Kazachstan). Chciabym podzikowa moim francuskim wydawcom, Anne i Alainowi Carriere, ktrzy wzili na siebie trud zdobycia wszystkich informacji na temat przepisw francuskiego prawa cytowanych w ksice. Wzmiank o Banku Przysug przeczytaem po raz pierwszy w Ognisku prnoci Toma Wolfe'a. Ksika, ktr czytaa Ester i w ktrej przytoczona zostaa historia o rozmowie Fritza i Hansa w Tokio, to Izmael Daniela Quinna. Cytowany przez Marie mistyk to Kenan Rifai. Wikszo dialogw plemienia nowych barbarzycw z Parya zostaa mi podsunita przez modych ludzi, ktrzy nale do takich grup. Niektre teksty znalazem w Internecie, ale niestety, nie mogem ustali ich autorw. Strofy, ktrych gwny bohater nauczy si w dziecistwie i ktre sobie przypomina w szpitalu (Kiedy zjawi si ta, ktrej nikt nie pragnie...), to fragment wiersza Consoada Brazylijczyka Manuela Bandeiry. Niektre komentarze Marie, zaraz po tym, jak gwny bohater idzie na dworzec, eby spotka si z aktorem, narodziy si podczas rozmowy ze szwedzk aktork, Agnet Sjodin. Idea zapominania historii osobistej, chocia znana w wielu tradycjach inicjacyjnych, zostaa dokadnie opisana w ksice Podr do Ixtlan Carlosa Castanedy. Prawo z Jante zostao opisane przez duskiego pisarza Aksela Sandemose w powieci Uciekinier przekracza swoje granice. Dwie osoby, ktrych przyja jest dla mnie zaszczytem, Dmitrij Woskobojnikow i Jewgienia Dotsuk, uatwiy mi podr po Kazachstanie. W Ama Acie spotkaem si z Imangalim Tasmagabetowem, autorem ksiki
196

Paulo Coelho

Zahir

The Centaurs of the Great Steppe, znawc tamtejszej kultury, ktry przekaza mi wiele informacji na temat sytuacji politycznej i kulturalnej Kazachstanu, dawnej i aktualnej. Dzikuj take Prezydentowi Republiki, Nursutanowi Nazarbajewowi, za znakomite przyjcie i korzystam z okazji, by mu pogratulowa, gdy zaprzesta prb nuklearnych w swoim kraju, nie wykorzysta kazachskiego arsenau atomowego, jaki mia do dyspozycji, i opowiedzia si za jego cakowit likwidacj. I w kocu wiele z moich magicznych dowiadcze na stepie zawdziczam trzem osobom, ktre mi towarzyszyy i ktre miay dla mnie duo cierpliwoci: Kajsarowi Alimkulowowi, Dosowi (Dosbolowi Kasymowowi), utalentowanemu malarzowi, ktry sta si inspiracj dla postaci o tym samym imieniu pojawiajcej si pod koniec ksiki, oraz Marii Nimirowskiej, ktra pocztkowo bya tylko moj tumaczk, a staa si przyjacik.

197