IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

ABC sam skadam

komputer
Autorzy: Bartosz Danowski, Andrzej Pyrchla
ISBN: 83-7361-077-4
Format: B5, stron: 232

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Jednym z najwikszych atutw komputerw PC jest ich modularna budowa.

Chocia komputer jest urzdzeniem znacznie bardziej skomplikowanym od wielu
innych domowych sprztw (takich jak choby odtwarzacz wideo czy aparat cyfrowy),
samodzielnie zoy moe go nawet amator. Zyskuje przy tym pewno, e uyte
komponenty speniaj jego rzeczywiste wymagania, a nie odzwierciedlaj jedynie
stanw magazynowych firmy montujcej komputery. Umiejtno wymiany
poszczeglnych podzespow peceta przydaje si szczeglnie w przypadku,
gdy modernizujemy komputer. Transport sprztu do serwisu w celu wymiany karty
graficznej czy koci pamici to spora strata czasu: moesz samodzielnie wykona
t operacj w czasie zaledwie kilku minut.
Ksika ABC sam skadam komputer to praktyczny przewodnik dla wszystkich,
ktrzy nie obawiaj si samodzielnego grzebania we wntrznociach peceta.
Nie bj si, e co popsujesz: dziki tej ksice dowiesz si, jak poczy komponenty
komputera tak, by pracowa on szybko i stabilnie.
Skompletuj odpowiednie podzespoy
Przygotuj stanowisko pracy
Zamontuj pyt gwn, dyski i podcz zasilanie
Zamontuj kart graficzn i inne karty rozszerze
Podcz urzdzenia zewntrzne
Zdiagnozuj przyczyny ewentualnych bdw
Ustaw waciwe parametry BIOS-u
Zainstaluj system operacyjny Windows i podcz komputer do Internetu
Skonfiguruj komputer tak, by pracowa z maksymaln wydajnoci

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Do osb, ktre chc wycisn ze swojego sprztu maksimum moliwoci skierowany

jest rozdzia powicony podkrcaniu procesorw, pamici i kart graficznych.
Ksice towarzysz take dodatki opisujce najpopularniejsze programy diagnostyczne
oraz sposoby radzenia sobie z konfliktami przerwa.

Spis treci
Wstp ............................................................................................... 7
Rozdzia 1. Wybr platformy sprztowej ............................................................... 9
Procesory Intela......................................................................................................10
Procesory AMD......................................................................................................11
Co wybra .............................................................................................................13
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................14

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow ................................................ 17

Pyta gwna jako solidna podstawa komputera .........................................................17
Obudowa ...............................................................................................................21
Procesor i jego chodzenie .......................................................................................23
Karta graficzna i monitor .........................................................................................24
Pami operacyjna RAM ....................................................................................26
Dysk twardy...........................................................................................................27
Napdy CD-ROM lub DVD-ROM ...........................................................................28
Nagrywarki pyt CD i DVD .....................................................................................29
Karta dwikowa i goniki......................................................................................31
Pozostae elementy .................................................................................................32
Napd dyskietek 1,44 MB .................................................................................32
Karta telewizyjna ..............................................................................................32
Karta sieciowa ..................................................................................................33
Klawiatura i mysz .............................................................................................34
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................35

Rozdzia 3. Stanowisko pracy i potrzebne narzdzia............................................ 39

Stanowisko pracy....................................................................................................39
adunki elektrostatyczne, rnice potencjaw ..........................................................40
Potrzebne narzdzia ................................................................................................41
Podstawowe zasady bezpieczestwa.........................................................................42
Zabezpiecz komputer przed uszkodzeniem................................................................42
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................44

Rozdzia 4. Rozpoczynamy monta komputera .................................................... 45

Rnice w montau platform AMD i Intela ...............................................................45
Zaczynamy od przygotowania obudowy ...................................................................46
Przygotowanie i monta pyty gwnej......................................................................50
Korekcja ewentualnych ustawie pyty gwnej ...................................................50
Monta procesora .............................................................................................51
Monta radiatora z wentylatorem........................................................................53

ABC sam skadam komputer

Monta pamici RAM .......................................................................................56
Monta pyty gwnej we wntrzu obudowy........................................................56
Konfiguracja dyskw twardych, napdw CD-ROM
i innych urzdze wsppracujcych z kontrolerem IDE ..........................................58
Monta napdw CD-ROM, DVD-ROM, CD-RW ....................................................61
Monta stacji dyskietek ...........................................................................................63
Monta dysku twardego ..........................................................................................64
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................66

Rozdzia 5. Podczanie wewntrznego okablowania........................................... 67

Podczanie kabli zasilajcych .................................................................................67
Podczanie kabli sygnaowych ................................................................................72
Podczanie stacji dyskietek ...............................................................................73
Podczanie dyskw twardych i napdw optycznych ..........................................74
Podczanie kabla audio.....................................................................................77
Podczanie kabli panelu przedniego obudowy ....................................................79
Podczanie zewntrznych portw............................................................................83
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................86

Rozdzia 6. Instalacja karty graficznej i pozostaych kart rozszerze.................... 87

Karta graficzna AGP ..........................................................................................88
Instalacja kart PCI..............................................................................................90
Inne typy kart CNR, AMR ..................................................................................91
Pytania i praktyczne odpowiedzi ..............................................................................91

Rozdzia 7. Pierwsze uruchomienie i zakoczenie montau.................................. 93

Podczanie zewntrznych urzdze i zasilania..........................................................93
Pierwsze uruchomienie komputera ...........................................................................95
Porzdkowanie wntrza obudowy ............................................................................96
Zamknicie obudowy ............................................................................................ 100
Podczanie zasilania............................................................................................. 101
Podczanie monitora ............................................................................................ 101
Podczanie urzdze zewntrznych ....................................................................... 101
Klawiatura oraz mysz...................................................................................... 101
Urzdzenia USB ............................................................................................. 101
Drukarka lub skaner starszy model............................................................... 103
Goniki i mikrofon ......................................................................................... 103
Sie ............................................................................................................... 104
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 105

Rozdzia 8. Gdy pojawi si problemy............................................................... 107

Bdy sprztowe ................................................................................................... 107
Brak reakcji po wczeniu zasilania .................................................................. 107
Po wczeniu komputera ekran monitora pozostaje ciemny ................................. 108
Bdy sygnalizowane dwikiem ...................................................................... 110
Komputer uruchamia si, ale nie dziaa klawiatura ............................................. 111
Nie s widoczne napdy CD-ROM, DVD-ROM i inne ....................................... 112
Komputer nie rozpoznaje dysku twardego ......................................................... 112
Po wczeniu zasilania nie wiec si kontrolki,
ale komputer uruchamia si prawidowo ......................................................... 113
Dioda stacji dyskietek wieci bez przerwy......................................................... 113
Po uruchomieniu komputera wystpuje bd CMOS........................................... 113
Bd: Memory Test Fail ................................................................................... 114
Wentylator procesora po wczeniu zasilania zatrzymuje si po kilku sekundach .. 114
Komputer w trakcie uruchamiania sam si resetuje lub wycza .......................... 115

Spis treci

5
Komputer nie startuje z pyty CD ..................................................................... 116
Nie dziaa urzdzenie podpite do portu USB .................................................... 116
Bdy programowe................................................................................................ 116
Bd w trakcie instalacji systemu MS Windows 98 na duym dysku.................... 116
Bdy, problemy w trakcie formatowania dysku twardego lub partycjonowania .... 117
Modem nie wybiera numeru na pycie z chipsetem VIA ..................................... 117
Komputer nie potrafi wystartowa systemu z dysku twardego ............................. 118
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 118

Rozdzia 9. Konfiguracja BIOS-u ....................................................................... 119

Menu BIOS-u....................................................................................................... 120
Opcje menu Standard CMOS Features.................................................................... 121
Opcje menu Advanced BIOS Features.................................................................... 124
Opcje menu Advanced Chipset Features ................................................................. 128
Opcje menu Integrated Peripherals ......................................................................... 133
Opcje menu Power Management Setup................................................................... 136
Opcje menu CPU Setup/Frequency Voltage Control................................................. 139
Opcje menu PnP/PCI Configuration setup ............................................................... 140
Opcje menu PC Health Status ................................................................................ 141
Predefiniowane ustawienia BIOS-u ........................................................................ 142
Ustawienia hasa ................................................................................................... 143
Zapis kocowych ustawie .................................................................................... 144
Aktualizacja wersji BIOS-u ................................................................................... 144
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 147

Rozdzia 10. Przygotowanie dysku twardego do instalacji systemu ..................... 149

Dobr odpowiedniego systemu plikw.................................................................... 149
Podzia dysku na partycje ...................................................................................... 150
Partycje MS Windows 98 fdisk.................................................................... 152
Partycje MS Windows 2000/XP ....................................................................... 157
RAID alternatywa dla wymagajcych................................................................. 160
Dostpne tryby pracy RAID............................................................................. 160
Zakadanie macierzy........................................................................................ 162
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 163

Rozdzia 11. Instalacja systemu......................................................................... 165

Jak rozpozna legalny program?............................................................................. 165
Instalacja MS Windows 98 .................................................................................... 166
Instalacja MS Windows XP ................................................................................... 172
Instalacja, konfiguracja i testowanie urzdze ......................................................... 176
Pyta gwna................................................................................................... 177
Karta graficzna ............................................................................................... 178
Karta dwikowa ............................................................................................ 181
Drukarka........................................................................................................ 182
Modem .......................................................................................................... 184
Identyfikacja urzdze zainstalowanych w systemie................................................. 188
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 190

Rozdzia 12. Dostrajanie wieo zainstalowanego systemu ................................. 191

Aktualizacja sterownikw...................................................................................... 191
Aktualizacja systemu ............................................................................................ 192
Dostosowanie systemu operacyjnego do grania........................................................ 194
Konfiguracja poczenia z Internetem ..................................................................... 195
Internet w MS Windows 98 ............................................................................. 195
Internet w MS Windows XP ............................................................................ 200
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 204

ABC sam skadam komputer

Rozdzia 13. Wyciskamy sidme poty z komputera ............................................. 205

Podkrcanie procesora .......................................................................................... 205
Podkrcanie pamici ............................................................................................. 206
Podkrcanie karty graficznej .................................................................................. 207
Pytania i praktyczne odpowiedzi ............................................................................ 209

Dodatek ........................................................................................ 211

Oprogramowanie testowe ...................................................................................... 211
3dMark 2001.................................................................................................. 211
Testowanie dysku twardego ............................................................................. 213
Testowanie pamici RAM................................................................................ 213
Oglne testy komputera................................................................................... 214
Konflikty sprztowe przerwania IRQ ................................................................. 217
Sprawdzanie przydzielonych przerwa.............................................................. 218
Usuwanie konfliktw przerwa ........................................................................ 218
Ciekawe miejsca w Internecie ................................................................................ 219

Podsumowanie .............................................................................. 221

Skorowidz...................................................................................... 223

Rozdzia 2.

Kompletowanie
i dobr podzespow
Zakadamy, e zdecydowae si na jedn z dostpnych na naszym rynku platform
AMD lub Intela, i jeste przekonany co do susznoci swojego wyboru. Teraz
przysza pora na to, by skompletowa i odpowiednio dobra potrzebne podzespoy.
Zastanawialimy si, w jaki sposb przedstawi proces dobierania czci, a w kocu
zadecydowalimy, e opiszemy to na przykadzie wydajnego komputera z procesorem
Intel Pentium IV. Oczywicie na kocu rozdziau zamiecilimy przykadow konfiguracj alternatywnej platformy uywajcej procesora AMD Athlon XP, jednak ten
opis ma charakter przykadu.

Pyta gwna jako

solidna podstawa komputera
Pyta gwna bez niej, podobnie jak bez procesora, nie ma mowy o komputerze.
To wanie ona czy wszystkie elementy (podzespoy) i odpowiada za ich poprawn
prac. Dobra i stabilna pyta to klucz do sukcesu przy skadaniu wydajnego komputera,
ktry bdzie mg dugo suy uytkownikowi. Naszym zdaniem pyta gwna to jeden
z tych elementw, na ktrych nie warto, a wrcz nie wolno oszczdza.
Kupujc tani pyt gwn, z ca pewnoci zaoszczdzisz sporo pienidzy, ale
rwnie pewne jest to, e przez cay czas bdziesz mia problemy ze sprztem. Twj
komputer moe si sam restartowa lub czsto zawiesza. Moesz mie problemy
z zainstalowaniem niektrych urzdze lub te pewnego dnia moe si okaza, e nie
ma sterownikw dla tego urzdzenia dla nowego systemu operacyjnego. Kolejnym
rozczarowaniem, ktre moe Ci spotka gdy kupisz tani pyt, jest czsty brak
aktualizacji Bios-u.

18

ABC sam skadam komputer

Poza problemami z instalacj systemu czy te sterownikami tanie pyty gwne czsto
oferuj ograniczone moliwoci rozbudowy zestawu. W praktyce moe si to objawi
np. brakiem moliwoci zainstalowania nowszego i szybszego procesora czy te dodatkowych koci pamici. Dlatego te zalecamy, by zdecydowa si na nowoczesn
pyt gwn znanego producenta. Poza tym warto, by pyta bya kupowana na wyrost
i oferowaa wsparcie dla nowinek technologicznych, ktre za kilka miesicy stan si
standardem, jak np. zintegrowany kontroler SerialATA. Wyjtkiem od tej zasady jest
komputer przeznaczony do pracy biurowej, ktry z gry jest skazany na to, e nigdy
go nie bdziemy modernizowa. Praktyka pokazuje, e raz kupiony komputer biurowy pracuje adnych kilka lat i w chwili gdy firma uzna, e przydaaby si jego modernizacja, jest ona ju dawno niemoliwa lub zupenie nieopacalna. Dlatego nie ma
sensu kupowa drogich i nowoczesnych komputerw do pracy biurowej.
Rysunek 2.1.
Przykad
rozmieszczenia
elementw na pycie
gwnej. W tym
przypadku mamy
do czynienia z pyt
dla procesora AMD.
Porwnaj ten rysunek
z rysunkiem 2.2

W czasie pisania niniejszej ksiki odpowiednia naszym zdaniem pyta gwna

powinna by wyposaona w:

kontroler IDE 133,

kontroler RAID przydaje si przy rozbudowanych konfiguracjach,

kontroler SerialATA,

interfejs Bluetooth,

obsug pamici DDR wskazany tryb dwukanaowy,

USB 2,

FireWire,

AGP 8X,

zintegrowan kart sieciow.

Powinna take obsugiwa przysze modele procesorw.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

19

Oczywicie, w zalenoci od wybranego procesora, bdzie si ona rnia chipsetem,

jednak elementy, ktre wyszczeglnilimy s przydatne pomimo e niektre z nich na
razie s jedynie wodotryskami.
O ile obecno kontrolera IDE jest uzasadniona, to pewne wtpliwoci moe wzbudza RAID i SerialATA. SATA jest nowym standardem (w chwili pisania niniejszej
ksiki na naszym rynku by dostpny tylko jeden dysk twardy wsppracujcy z tym
interfejsem). Oczywicie sytuacja ta si zmieni i za kilka miesicy odpowiednie urzdzenia bdzie mona kupi w kadym sklepie. SATA, jak na razie, oferuje podobne
szybkoci przesyu danych do uzyskiwanych przez jej starszego brata ATA100,
ale kolejne wersje maj by duo szybsze. Obecnie do plusw tego standardu moemy zaliczy atwo uporzdkowania okablowania wewntrz obudowy i spore moliwoci rozwoju.
Kontroler RAID jest rozwizaniem przydatnym, gdy w swoim komputerze chcesz
zainstalowa wiksz liczb dyskw twardych lub napdw optycznych nagrywarek,
napdw CD-ROM czy te DVD-ROM. Wikszo kontrolerw RAID umoliwia jedynie podczenie dyskw twardych, ale dziki temu moemy zwolni cenne kanay
kontrolera IDE, ktry jest rozwizaniem uniwersalnym. Oczywicie najwaniejsz
funkcj RAID jest moliwo podczenia dyskw w kilku konfiguracjach, dziki
czemu moemy stworzy jeden duy dysk, uzyska moliwo pracy dwch dyskw
w trybie dublowania (te same dane s zapisywane w dwch kopiach na dwch dyskach)
oraz poczy obie opisane funkcje, czyli duy dysk pracujcy w mirroringu. W dodatku
do niniejszej ksiki opisalimy szczegowo wszystkie trzy tryby pracy RAID 0, 1
i 0 + 1 oraz przedstawilimy, w jaki sposb uruchomi RAID w domowych warunkach.
Interfejs Bluetooth jest rozwizaniem przeznaczonym do komunikacji bezprzewodowej.
Umoliwia on czenie kilku komputerw w sie bezprzewodow, potrafi obsugiwa
klawiatur czy mysz, a take pozwala na czenie si z telefonami komrkowymi (np.
z Noki 6310i). Jako e telefonia komrkowa w naszym kraju jest szalenie popularna,
modu Bluetooth moe okaza si przydatny w niedalekiej przyszoci.
Pamici typu DDR obecnie s jednym z szybszych rozwiza oferowanych do zastosowa domowych. S one uywane w komputerach zbudowanych zarwno na podstawie
procesorw Intela, jak i AMD. W czasie pisania niniejszej ksiki Intel wprowadzi
na rynek nowy chipset umoliwiajcy prac tych pamici w trybie dwukanaowym,
dziki czemu ich wydajno znaczco wzrosa. Rozwizanie to jest oferowane przez
najnowszy chipset dla procesora Intel Pentium IV o nazwie Granite Bay.
USB i USB2 oraz FireWire to dwa kolejne rozwizania uywane do czenia urzdze
zewntrznych z komputerem. Pierwszy interfejs jest zazwyczaj uywany do podczania drukarek, skanerw, klawiatur, myszy, nagrywarek CD i wielu innych. Natomiast FireWire i USB2 to rozwizanie preferowane przy podczaniu kamer cyfrowych czy te szybkich zewntrznych dyskw twardych. Naley pamita, e USB2,
jako nowszy standard, charakteryzuje si znacznie wiksz wydajnoci ni FireWire.
AGP to specjalny port przeznaczony do instalacji karty graficznej. Obecnie kada karta
jest instalowana w ten sposb, gdy tylko AGP umoliwia sprostanie ogromnym
wymaganiom nowoczesnych akceleratorw graficznych. Obecnie standardem jest AGP
pracujcy w trybie 8X.

20

ABC sam skadam komputer

Zintegrowana karta sieciowa to kolejne udogodnienie, ktre z dnia na dzie staje si

coraz bardziej popularne w naszym kraju. Niektrzy czytelnicy niniejszej ksiki mog
si oburzy, dlaczego uwaamy, e zintegrowana karta sieciowa jest obowizkowym
elementem komputera. Odpowied jest prosta obecnie coraz wicej komputerw
pracuje w blokowych sieciach komputerowych podczonych do Internetu lub te
uywa technologii ADSL w celu szybkiego dostpu do Sieci. Rozwizanie to wymaga
karty sieciowej. Oczywicie mona dokupi urzdzenie na oddzielnej karcie, jednak
wie si to z koniecznoci zajcia dodatkowego gniazda PCI, a poza tym jest znacznie
drosze ni rozwizanie zaproponowane przez nas. Wybierz pyt gwn ze zintegrowan kart sieciow, nawet jeeli na razie nie bdzie Ci ona potrzebna z ca
pewnoci prdzej czy pniej okae si ona niezbdna.
Rysunek 2.2.
Przykad
pyty gwnej
dla procesora
Intel Pentium IV
wykonanej
w standardzie ATX

Wybrana przez Ciebie pyta gwna powinna obsugiwa wszystkie dostpne na rynku
procesory oraz dysponowa pewnym marginesem do wykorzystania w przyszoci.
Dokadniej mwic, powinna ona umoliwia instalacj procesorw, ktrych jeszcze
nie ma na rynku, ale s ju zapowiedziane. Oczywicie zawsze istnieje prawdopodobiestwo, e nowy procesor nie bdzie obsugiwany przez pyt, ale regularna lektura
kilku portali internetowych powiconych tematowi komputerw pozwoli na zminimalizowanie moliwoci pomyki.
Jak widzisz, opisane pokrtce przez nas nowe technologie mog w najbliszej przyszoci
okaza si przydatne i w sytuacji, gdy skadasz dla siebie komputer, ktry w zaoeniu
ma by maszyn dobr, a do tego ma suy przez duszy czas, powinien posiada
nowoczesn pyt gwn. Pamitaj, lepiej wyda wicej pienidzy na pyt gwn
i zaoszczdzi w innym miejscu, ni kupowa tanie, mao przyszociowe rozwizania.
Na rysunku 2.3 zamiecilimy zdjcia podstawek dla procesorw Intel Pentium IV
i Celeron oraz AMD Athlon XP. Zwr uwag na rnic w wielkoci podstawek dla
obu procesorw staralimy si zachowa skal.
Rysunek 2.3.
Podstawki
pod procesory
z lewej
dla procesora Intel
Pentium IV i Celeron,
z prawej dla AMD
Athlon XP i Duron

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

21

W przypadku rozwizania firmy Intel podstawka jest umieszczona wewntrz specjalnej ramki odpowiedzialnej za monta wentylatora. Taka konstrukcja normalizuje
i rozwizuje problem z wielkoci radiatorw przeznaczonych dla tego procesora. Poza tym wewntrz ramki nie montuje si dodatkowych tranzystorw czy te innych
ukadw, dziki czemu zostao wyeliminowane prawdopodobiestwo, e jaki element nie bdzie pasowa.

Obudowa
Kolejnym wanym elementem kadego komputera jest obudowa. Ten, z pozoru mao
istotny, element dla dziaania komputera ma spore znaczenie. W obudowie musimy
zamontowa wszystkie podzespoy, a co za tym idzie powinna by ona funkcjonalna
i pakowna.
Na rynku komputerw PC mamy aktualnie dostpne obudowy typu wiea. Zazwyczaj
pozwalaj one na zamontowanie od trzech do czterech napdw 5,25", jednego lub
dwch napdw 3,5" widocznych na zewntrz oraz od dwch do czterech napdw
3,5" schowanych we wntrzu obudowy. Oczywicie moemy jeszcze spotka obudowy
oznaczone jako dua wiea ich pojemno jest znacznie wiksza. Kada nowoczesna
obudowa jest wykonana zgodnie ze standardem ATX, ktry okrela midzy innymi
rozkad elementw w jej wntrzu oraz rodzaj zasilacza.
Rysunek 2.4.
Przykad obudowy
komputerowej.
Na rysunku opisano
wszystkie elementy
skadowe

Liczba kieszeni sucych do montowania dyskw twardych, napdw optycznych

czy stacji dyskietek to jeden z elementw, na ktre powiniene zwrci uwag podczas
zakupu obudowy (pamitaj, e to nie jedyny wyznacznik jakoci obudowy).

22

ABC sam skadam komputer

Kada obudowa jest wyposaona w zasilacz, ktry powinien mie minimaln moc
rwn 300 watw. Nowoczesne komputery pochaniaj spore iloci mocy musz
mie zatem dobre zasilacze. Moc zasilacza to nie wszystko gdy zdecydowae si
na platform Pentium IV, musisz mie dodatkowy kabel zasilajcy, w ktry powinien
by wyposaony zasilacz.
Rysunek 2.5.
Minimalna
moc zasilacza
to 300 watw

Na rynku dostpne s specjalne przejciwki umoliwiajce wykorzystanie starych

typw zasilaczy ATX w konstrukcjach wyposaonych w procesor Intel Pentium IV.

Przy kupnie obudowy warto zwrci uwag na jej wykonanie. Mam tutaj na myli rodzaj blachy, z ktrej zrobiono poszczeglne elementy, jako wykocze, a take
wentylacj wntrza obudowy. W przypadku kupna obudowy dla platformy AMD lub
zestawu wyposaonego w kilka dyskw twardych, nagrywark CD, napd DVD oraz
wydajny akcelerator graficzny powstaje spora ilo ciepa we wntrzu komputera.
Nadmiar ciepa moe by przyczyn niestabilnej pracy caego zestawu spowodowanej
przegrzewaniem si niektrych elementw np. karty graficznej, pamici czy procesora.
Dlatego zawczasu warto wybra obudow, ktra pozwala na zabudowanie dodatkowych wentylatorw wtaczajcych powietrze do jej wntrza i wycigajcych je z niego.
Wentylator wtaczajcy powinien by montowany z przodu obudowy w jej dolnej czci,
natomiast wiatraczek wycigajcy ciepe powietrze musi znajdowa si z tyu obudowy bezporednio pod zasilaczem.
Oczywicie na cyrkulacj powietrza w obudowie ma rwnie wpyw liczba zamontowanych podzespow oraz ukad kabli poczeniowych. Dlatego w przypadku komputera
o rozbudowanej konfiguracji lepiej wybra wiksz obudow. W jednym z nastpnych
rozdziaw dowiesz si, jak poprawnie poukada kable, by nie przeszkadzay w optymalnym wietrzeniu wntrza komputera.
Dobra obudowa, poza optymalnym rozkadem elementw w jej wntrzu, jakoci
wykonania, moliwoci chodzenia, powinna pozwala na atwy dostp do jej wntrza,
a take do samej pyty gwnej. W obudowach z wyszej pki stosuje si ciekawe
rozwizanie, jakim jest moliwo wysunicia pyty gwnej. Patent ten mona porwna do szuflady wystarczy odkrci jedn lub dwie ruby i mona do tyu wysun
pyt wraz z kartami. Dziki temu mamy atwy dostp do wszystkich elementw.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

23

Podobnie jak w przypadku pyty gwnej, na obudowie mona zaoszczdzi. Wydajc

mniej pienidzy, musisz si liczy ze nisk jakoci wykonania, problemami z dopasowaniem niektrych elementw, a take z gonym zasilaczem. Pamitaj, jeeli zaley
Ci na cichym komputerze, nie oszczdzaj na obudowie, gdy tanie modele s wyposaone w gone zasilacze; poza tym jako wykonania powoduje, e mog one wpada
w rezonans, co jest przyczyn dodatkowego haasu.
Pamitaj, e w pudle z obudow powinien znajdowa si komplet rub oraz kabel
zasilajcy. W lepszych obudowach znajdziesz jeszcze metalowe zalepki, ktre montuje
si w tylnej czci obudowy.

Procesor i jego chodzenie

W zalenoci od wybranego procesora, musisz dobra do niego odpowiednie chodzenie.
W czasie pisania niniejszej ksiki podstawowym sposobem chodzenia procesora by
radiator oraz wentylator na nim zamontowany.
Rysunek 2.6.
Chodzenie
procesora
radiator
z wentylatorem.
Po lewej radiator
dla procesora Intel
Pentium IV,
po prawej dla AMD
Athlon XP i Duron

W przypadku procesorw firmy Intel chodzenie nie musi by ekstremalne, a co za tym

idzie moesz wybra wentylator mniej wydajny. Doskonale spisuje si radiator
z wentylatorem doczony do procesora w wersji BOX.
Jeeli kupie procesor bez ukadu chodzcego, warto poszuka radiatora z wentylatorem
zamocowanym na oysku kulkowym.
Nieco inaczej wyglda chodzenie procesora firmy AMD, gdy ukad ten synie ze
sporej iloci wydzielanego ciepa. Dlatego te musisz zainwestowa w duy i wydajny
radiator z szybkim wentylatorem, koniecznie z oyskiem kulkowym.
Pamitaj, e na chodzeniu dla procesora AMD nie ma co oszczdza, gdy w przypadku przegrzania moe si spali nie posiada bowiem skutecznego zabezpieczenia
termicznego, jak Pentium IV.
Jeeli planujesz podkrca procesor, nie moesz oszczdza na dobrym chodzeniu
zarwno w przypadku procesorw Intel, jak i AMD. Dobre efekty pokrcania w bardzo
duym stopniu zale od wydajnoci ukadu chodzcego procesor, a take samej
obudowy.

24

ABC sam skadam komputer

Oczywicie poza opisanym powyej sposobem chodzenia mona jeszcze spotka inne
rozwizanie. Mamy tutaj na myli bloki wodne, chodzenie ciekym azotem czy te
ogniwa Peltiera. Jednak s to technologie do ryzykowne i uywane przez wytrawnych
overclockerw, dlatego jedynie o nich wspominamy.

Karta graficzna i monitor

Karta graficzna to kolejny element komputera o kluczowym znaczeniu dla jego dziaania. Bez karty graficznej nie bdziesz mg uruchomi komputera, nie wspominajc
ju o moliwoci pracy. Obecnie wszystkie dostpne karty graficzne wsppracuj
z szyn AGP.
Rysunek 2.7.
Przykad karty
graficznej
przeznaczonej
do montau
w gniedzie AGP

W nowszych konstrukcjach pyt gwnych naley bezwzgldnie zwrci uwag na to,

jakiej karty chcesz uywa. Zamontowanie karty o innej specyfikacji napiciowej
moe doprowadzi do uszkodzenia pyty gwnej. W szczeglnoci dotyczy to pyt
gwnych opartych na chipsetach Intel 845 wszystkie odmiany, a take Intel 850.
Rwnie dla platformy AMD nie mona montowa kart AGP o napiciu 3,3 V (AGP 2X)
w gniazdach AGP pyt z chipsetem KT400 (AGP 8X).
Na rysunku 2.8 pokazalimy miejsca, w ktrych znajduj si wycicia w kartach
w zalenoci od napicia, z jakim pracuj. Oczywicie w praktyce na karcie jest tylko
jedno wycicie, a nie dwa, jak to wida na rysunku, chyba e masz do czynienia z kartami
uniwersalnymi.
Rysunek 2.8.
Grzebie karty
AGP z odpowiednimi
wyciciami
zabezpieczajcymi

W zdecydowanej wikszoci pyt gwnych producent zadba o wyeliminowanie

ewentualnej pomyki poprzez odpowiedni konstrukcj gniazda AGP i wyposay go
w wystpy odpowiadajce wyciciom na karcie graficznej. Niestety, w niektrych
konstrukcjach pyt gwnych mona spotka port AGP, do ktrego pasuj zarwno
karty graficzne AGP 2X (3,3 V), jak i AGP 4X/8X (1,5 V).

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

25

S to tak zwane uniwersalne porty AGP nie posiadaj one tzw. blokad mechanicznych,
systemu wystpw, odpowiadajcych wyciciom na kartach grafiki. Do tych slotw
powinny pasowa zarwno karty 3,3 V, jak i 1,5 V; warto jednak sprawdzi w dokumentacji pyty gwnej czy jest moliwo obsugi kart AGP w obu standardach napiciowych. Na kilka miesicy przed wydaniem niniejszej ksiki pojawiy si pyty
oraz karty graficzne pracujce z AGP 8X; s one zgodne z napiciem 1,5 V.
Tabela 2.1. Teoretyczna przepustowo magistrali AGP oraz napicie zasilania
Rodzaj AGP

Napicie

Przepustowo magistrali

AGP 1X

zasilanie 5 V

264 MB/s

AGP 2X

zasilanie 3,3 V

532 MB/s

AGP 4X

zasilanie 1,5 V

1064 MB/s

AGP 8X

zasilanie 1,5 V

2128 MB/s

Wybierajc kart graficzn, musisz zastanowi si, jak funkcj bdzie peni komputer.
Jeeli ma to by narzdzie pracy przeznaczone do przegldania zasobw Internetu,
pisania dokumentw, pracy z arkuszami kalkulacyjnymi czy te wystawiania faktur,
to kada z obecnie dostpnych kart graficznych speni Twoje oczekiwania.
Natomiast w przypadku gdy skadasz komputer przeznaczony do grania, zaryzykujemy
twierdzenie, e adna z kart dostpnych na rynku nie bdzie wystarczajca. W takim
przypadku proponujemy, by wybra jak najlepsz kart. W czasie pisania niniejszej
ksiki na uwag zasugiway karty zbudowane na podstawie koci Nvidia GeForce
4200 oraz 4600, a take ATI Radeon 9500 i 9700.
Warto zapamita, e tanie karty mao znanych producentw mog by przyczyn
niestabilnej pracy caego komputera. Wynika to z niskiej jakoci zastosowanych podzespow (koci pamici, ukadu chodzenia, etc.), dlatego proponujemy, by nie kupowa najtaszych kart tylko dlatego, e s one zbudowane na podstawie najszybszych
procesorw graficznych. Czasem warto kupi produkt markowego producenta zbudowany na nieco wolniejszych procesorach, a i tak w ostatecznym rozrachunku karta ta
moe by wydajniejsza ni wspomniany ju, teoretycznie wydajniejszy produkt. Rnica
ta wynika z jakoci uytych podzespow oraz dopracowania caej konstrukcji.
Dobr monitora jest bezporednio zwizany z kart graficzn, dlatego postanowilimy
przy tej okazji napisa tutaj kilka sw na ten temat. Pragniemy podkreli, e osoby,
ktre spdzaj duo czasu przed ekranem komputera nie powinny oszczdza na tym
elemencie. Im lepszy monitor, tym wiksze bezpieczestwo dla Twoich oczu. Naszym
zdaniem na dzie dzisiejszy standardem jest urzdzenie o przektnej 17", a z chwil
ukazania si niniejszej ksiki urzdzenia 19-calowe stan si jeszcze popularniejsze,
dlatego warto zastanowi si nad ich zakupem.
Jeden z nas uywa monitora ciekokrystalicznego firmy Eizo, ktry bezsprzecznie jest
jednym z najlepszych w swej klasie. Natomiast drugi z autorw jest tradycjonalist
i ceni sobie wysokiej jakoci monitory klasyczne, dlatego uywa urzdzenia firmy
IIyama o przektnej 19". Kady z nas jest w stanie przytoczy dziesitki argumentw
przemawiajcych na korzy jego monitora, dlatego te postanowilimy zaoszczdzi

26

ABC sam skadam komputer

czytelnikowi naszych ktni. Pragniemy jedynie, by podczas zakupu monitora dokadnie go sprawdzi i postara si o moliwo porwnania kilku urzdze. Zdecydowanie odradzamy zakup monitora bez jego uprzedniego przetestowania, gdy moe
to by przyczyn niemiych niespodzianek.

Pami operacyjna RAM

W czasie pisania niniejszej ksiki na rynku pamici krloway dwa rozwizania
przeznaczone dla platformy Intela oraz jedno dla AMD. Mamy tutaj na myli pamici
DDR oraz RAMBUS.
W niniejszej ksice skupimy si na pamiciach DDR, poniewa to wanie do nich
naley wikszoci rynku komputerw osobistych. Pamici te s wykorzystywane zarwno w komputerach z procesorami AMD, jak i Intela.
Pamici wystpuj aktualnie w trzech odmianach rnicych si czstotliwoci taktowania. S to DDR 266, DDR 333 oraz DDR 400. Zasada dziaania jest zbliona do
dziaania procesora firmy AMD i polega na tym, e pami jest fizycznie taktowana
szyn 133 MHz (DDR 266), 166 MHz (DDR 333) oraz 200 MHz (DDR 400), ale
ukad ten potrafi przesya dwukrotnie wicej danych, dziki wykorzystaniu rosncego
oraz opadajcego zbocza sygnau zegara przy transferze danych.
W czasie pisania niniejszej ksiki koci DDR 400 byy dopiero wprowadzane na rynek
i nie zostay jeszcze oficjalnie zatwierdzone przez organizacj JEDEC. W praktyce
oznacza to moliwo wystpienia problemw w pracy w niektrych konfiguracjach
sprztowych. Prawdopodobnie w chwili ukazana si niniejszej ksiki koci te stan
si standardem, dziki czemu nie bdzie ju zachodzio prawdopodobiestwo wystpowania problemw.
Przeomem, ktry mia miejsce kilka dni przed wysaniem niniejszej publikacji do druku,
jest pojawienie si moliwoci obsugi pamici DDR w trybie dwukanaowym. W praktyce wyglda to tak, e na pycie gwnej wyposaonej w takie rozwizanie naley zainstalowa dwie identyczne koci. Rozwizanie to pozwala na znaczn popraw wydajnoci pamici operacyjnej, co ma wpyw na szybko pracy caego komputera PC.
Poza pamiciami DDR, na rynku komputerw osobistych cay czas mona jeszcze
spotka koci oznaczone jako SDR. Pamici te byy uywane wraz z procesorami
Pentium III oraz pierwszymi Athlonami. Poza tym pierwotnie Intel promowa ten rodzaj
pamici dla taszych platform zbudowanych na podstawie procesorw Intel Pentium IV
i Intel Celeron i chipsetu Intel 845. Jednak z racji niskiej przepustowoci tych pamici
szybko ustpiy ona miejsca pamiciom DDR.
Rysunek 2.9 przedstawia przykadowy modu pamici RAM, w tym przypadku jest
to pami DDR. Wycicie oznaczone numerem 1 uniemoliwia odwrotny monta
w gniedzie. Boczne wycicia oznaczone numerem 2 su do mocowania pamici
w gniedzie. Ich zadaniem jest uniemoliwienie wysunicia si moduu z gniazda.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

27

Rysunek 2.9.
Pami RAM
ko DDR 333

Na rysunku 2.10 zamiecilimy przykadowy modu pamici RAM typu SDR. Wycicia
numer 1 uniemoliwiaj odwrotny monta w gniedzie. Natomiast wycicia boczne
oznaczone numerem 2 uniemoliwiaj wysunicie si moduu z gniazda.
Rysunek 2.10.
Pami typu SDR
znika z rynku,
jednak nadal
mona j kupi

Jak wida, atwo rozrni obydwa typy pamici. Pamici DDR posiadaj jedno wycicie,
a SDR dwa. Mamy nadziej, e teraz nie pomylisz pamici ze sob nie da si
bowiem w gniedzie dla pamici DDR osadzi innego moduu ni DDR i odwrotnie.

Dysk twardy
Dysk twardy to jeden z tych elementw w zestawie komputerowym, ktry jest urzdzeniem mechanicznym. Innymi sowy, w jego wntrzu znajduje si silnik, wirujce
talerze oraz gowice odpowiedzialne za zapis i odczyt.
Rysunek 2.11.
Dysk twardy typu IDE

Kade urzdzenie mechaniczne charakteryzuje si pewnym stopniem awaryjnoci.

W przypadku dyskw twardych moemy zaobserwowa ciekawe zjawisko. Mamy
tutaj na myli sytuacj, gdy dany producent oferuje dyski, ktre s doskonaej jakoci
i charakteryzuj si znikomym procentem awarii a do pewnego momentu, gdy na

28

ABC sam skadam komputer

rynku pojawi si nowa seria, ktra jest totalnym niewypaem, a co drugi dysk si psuje.
Dlatego trudno jednoznacznie wskaza na konkretnego producenta i jego produkty
poleci czy te skrytykowa. Chcemy, by nasza ksika bya poradnikiem ponadczasowym, ktry od samego pocztku stosuje si do pewnych zasad, dlatego te postanowilimy opisa oglnie trendy panujce na rynku dyskw twardych, natomiast do
Ciebie drogi czytelniku naley wybr konkretnego produktu.
Zacznijmy od tego, e nowoczesne dyski twarde wsppracuj z kontrolerami ATA100
lub ATA133. Nowoci wchodzc na rynek w czasie pisania niniejszej ksiki jest
interfejs SerialATA, ktry jest przeomem technologicznym ze wzgldu na zupenie
nowe spojrzenie na zagadnienie komunikacji komputer-dysk twardy. Naszym zdaniem,
o ile to moliwe, warto i z duchem postpu i zainwestowa w najnowsz technologi
w tym przypadku SerialATA. Standard ten w czasie pisania niniejszej ksiki
dopiero zdobywa rynek, ale za kilka miesicy nieodwoalnie bdzie na nim krlowa.
Nowoczesne dyski charakteryzuj si wysok szybkoci wirowania talerzy w ich
wntrzu. Obecnie szybko ta jest rwna 7 200 obrotom na minut. Poza tym na rynku
wystpuj jeszcze dyski wolniejsze, pracujce z szybkoci 5 400 obrotw na minut.
Oczywicie rnica w szybkoci wirowania talerzy przekada si na ich cen. Dlatego
naszym zdaniem do komputera domowego lub biurowego wystarczy dysk wolniejszy
ATA100 i 5 400 obrotw na minut. Natomiast komputery do specjalnych zada
(stacje graficzne, serwery, komputery do obrbki obrazu wideo czy te maszyny dla
graczy) powinny koniecznie mie dyski szybsze ATA100 lub ATA133 oraz SATA
o szybkoci wirowania talerzy 7 200 obrotw. Warto zwrci uwag na dyski z dodatkowym oznaczeniem AV, ktre oznacza, i urzdzenie jest przeznaczone do zastosowa multimedialnych, a co za tym idzie charakteryzuje si du wydajnoci.
Kolejn spraw, na ktr warto zwrci uwag przy wyborze dysku twardego jest
pami podrczna dysku. Obecnie wynosi ona od 2 do 8 MB, w zalenoci od modelu.
Ten parametr ma wpyw na wydajno samego dysku i warto na niego zwrci uwag
przy zakupie dysku do wydajnego komputera.
Ostatnim parametrem z punktu widzenia typowego uytkownika komputera i chyba
najwaniejszym jest pojemno dysku. W czasie pisania niniejszej ksiki na rynku
raczej trudno ju kupi dyski mniejsze ni 40 GB. Naszym zdaniem warto kupi jak
najwikszy dysk, gdy zapotrzebowanie na miejsce ronie w tempie zastraszajcym.
Rozsdnym podejciem bdzie kierowanie si zasobami posiadanych rodkw finansowych i wybranie caego zestawu, a nastpnie zagospodarowanie nadwyek pienidzy
na zakup wikszego dysku.
Dysk twardy w przypadku komputera PC powinien mie wymiar rwny 3,5 cala.
Oczywicie istniej jeszcze urzdzenia 2,5-calowe, ale maj one inne zastosowanie.

Napdy CD-ROM lub DVD-ROM

Napd optyczny, jakim jest CD-ROM lub DVD-ROM, to standard wyposaenia
komputera. Obecnie kady program jest sprzedawany na pycie CD lub DVD, a co za
tym idzie do jego zainstalowania konieczne jest posiadanie odpowiedniego czytnika.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

29

Na rynku dostpne s napdy CD-ROM umoliwiajce odczyt danych z pyt CD

o pojemnoci od 650 MB do 870 MB. Urzdzenia te obecnie pracuj z maksymaln
szybkoci rwn 52. W praktyce oznacza to, e w pewnych miejscach pyty CD
odczyt nastpuje z szybkoci 52 150 kB/s = 7,8 MB/s.
Pojedyncza prdko pracy napdu CD-ROM to 150 kB/s.

Alternatyw dla napdu CD-ROM jest czytnik DVD-ROM pozwalajcy na odczyt danych z nonika o pojemnoci do 4,7 GB. Urzdzenia obecnie dostpne w sprzeday pracuj z szybkoci 16, a pojedyncza prdko pracy urzdzenia DVD wynosi 1 350 kB/s.
Natomiast odczyt pyt CD w takich napdach oscyluje w granicach szybkoci 48.
Ciekawostk jest fakt, e napdy DVD umoliwiaj rwnie odczyt pyt CD, dziki
czemu wybierajc to urzdzenie, mamy pen kompatybilno w d. Oczywicie
czytnik DVD jest urzdzeniem nieco droszym, ale naszym zdaniem warto wybra
wanie to urzdzenie.
Rysunek 2.12.
Czytnik DVD-ROM

Napdy optyczne s przeznaczone do montowania w duych kieszeniach o wymiarze

5,25 cala.

Nagrywarki pyt CD i DVD

Opisane w poprzednim podrozdziale napdy CD-ROM i DVD-ROM umoliwiaj jedynie
odczyt pyt. W przypadku gdy chcesz nagrywa wasne pyty CD lub DVD, musisz
kupi urzdzenie popularnie zwane nagrywark.
Urzdzenie to z zewntrz wyglda jak zwyczajny napd CD-ROM, podstawowa rnica to moliwo zapisu danych na pycie. Nagrywarka pracuje w dwch trybach,
poniewa moc lasera przy odczycie i zapisie jest rna. Wikszo dostpnych napdw nie wymaga do poprawnej pracy instalacji dedykowanych sterownikw i jest
domylnie widziana jako napd CD-ROM, natomiast specjalne programy umoliwi
obsug zapisu.

30

ABC sam skadam komputer

Rynek komputerowy oferuje nam trzy typy urzdze, s to:

urzdzenia CD-R raczej ju nieprodukowane, ale mona je jeszcze spotka

na rynku,

urzdzenia CD-RW,

urzdzenia typu Combo.

Pierwszy z wymienionych typw urzdze pozwala jedynie na zapis pyt jednokrotnego zapisu CD-R (Compact Disk Recordable). Kademu urzdzeniu CD-R towarzyszy, poza nazw modelu, symbol, np. 2412. S to maksymalne prdkoci pracy
urzdzenia. Pierwsza liczba okrela prdko zapisu, w naszym przykadzie jest to 24,
co oznacza, e urzdzenie potrafi zapisywa pyty z prdkoci 24150 kB/s, co daje nam
3 600 kB/s. Warto 150 kB/s okrela pojedyncz prdko pracy nagrywarek, a take
napdw CD-ROM. Nasza przykadowa nagrywarka, poza maksymaln prdkoci 24,
bdzie dysponowa jeszcze niszymi prdkociami.
Kolejna warto, w naszym przypadku 12, okrela maksymaln prdko odczytu
pyt CD. Nagrywarka, poza moliwoci nagrywania pyt, dziaa identycznie z napdem
CD-ROM, chocia taki tryb pracy nie jest dla niej wskazany na dusz met. Prosz
zwrci uwag, e zapis dokonywany jest na nowych czystych pytach, natomiast
podczas odczytu nagranej pyty czsto mamy do czynienia z pytami zakurzonymi lub
ze ladami (odciskami) palcw. Te wszystkie zanieczyszczenia maj istotny wpyw
na trwao naszego urzdzenia. Nasza przykadowa nagrywarka pracuje z maksymaln prdkoci 12150 kB/s, co daje 1 800 kB/s. Oczywicie na rynku wystpuj
napdy o innych maksymalnych prdkociach, ale zasada obliczania prdkoci zapisu
jest taka sama.
Urzdzenia CD-RW, poza obsug pyt jednokrotnego zapisu CD-R, potrafi obsuy
pyty CD-RW (Compact Disk Recordable/ReWritable). Pyty takie mog by zapisywane
wielokrotnie. Zapisan pyt formatujemy i dziki temu staje si ona gotowa do ponownego uycia. Operacja taka moe by wykonywana setki razy.
Taki napd, podobnie jak jego poprzednik, jest oznaczony kilkoma symbolami:
321232. Jak wida, mamy podane trzy prdkoci, a nie dwie, jak poprzednio.
Pierwsza warto, podobnie jak w napdach CD-R, okrela maksymaln prdko zapisu pyt CD-R. Druga warto, w naszym przypadku 12, mwi nam, e napd ten
potrafi nagrywa pyty CD-RW z maksymaln prdkoci 12150 kB/s. Z podobn
prdkoci pyty CD-RW s czyszczone. Ostatnia warto okrela maksymaln prdko pracy urzdzenia jako czytnika pyt CD. Bardzo dugo napdy CD-RW oferoway zapis z prdkoci 4 dla pyt CD wielokrotnego zapisu i dopiero niedawno powstay rozwizania umoliwiajce nagrywanie takich pyt z wikszymi prdkociami.
Na dzie dzisiejszy maksymaln prdkoci zapisu pyty CD-RW jest 24 24150
kB/s, co daje nam 3 600 kB/s. Niestety, nowa technologia wymaga od nas stosowania
specjalnych pyt przystosowanych do zapisu z tak prdkoci. Noniki takie s oznaczane dodatkowo literami HS i niestety s drosze od typowej pyty dopuszczonej do
pracy z prdkoci 4.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

31

Ostania grupa urzdze Combo to nowa generacja urzdze czcych w sobie

cechy nagrywarki, czytnika pyt CD-R i CD-RW oraz czytnika pyt DVD. Urzdzenia te,
podobnie jak poprzednie napdy, posiadaj pewne oznaczenia prdkoci. Przykadowo,
moe to by 48124816. Pierwsza warto okrela maksymaln prdko nagrywania pyt CD-R, druga odpowiada za nagrywanie pyt CD-RW, trzecia natomiast to
prdko pracy napdu jako odtwarzacza CD-ROM. W zwizku z faktem, e jest to
napd Combo, moe on peni jeszcze jedn funkcj, a mianowicie odtwarzacza
DVD. Parametry jego pracy okrela warto czwarta maksymalna prdko pracy
naszego napdu to 161 350 kB/s. Prdko 1 350 kB/s to odpowiednik pojedynczej
prdkoci pracy napdu CD-ROM.
Poza opisanymi powyej napdami rynek zaczynaj zdobywa nagrywarki pyt DVD.
Hamulcem popularnoci tych nagrywarek jest cena, ktra oscyluje w granicach ptora
tysica zotych, a koszt czystego nonika to kolejne kilkanacie zotych. Oczywicie
za te pienidze dostajemy urzdzenia obsugujce pyty DVD, CD-R i CD-RW oraz
oferujce moliwo zapisu duej iloci danych.
Obecne nagrywarki DVD potrafi zapisywa pyty z szybkoci 4, dziki czemu
nagranie pyty o pojemnoci 4,7 GB zajmuje nieco ponad 15 minut.
Nagrywarki pyt CD i DVD s przeznaczone do montowania w duych kieszeniach
o wymiarze 5,25 cala.

Karta dwikowa i goniki

Zazwyczaj karta dwikowa to karta rozszerzenia i jest montowana we wntrzu komputera. Oczywicie mona spotka karty zintegrowane z pyt gwn lub bdce
urzdzeniami zewntrznymi podczanymi do portu USB komputera.
Rysunek 2.13.
Przykad prostej
karty dwikowej

Obecnie wszystkie karty dwikowe montowane we wntrzu komputera przeznaczone

s do instalacji w gniedzie PCI. Powszechna staje si obsuga dwiku w standardzie
4.1 i 5.1. Oczywicie dostpne s ju urzdzenia ze wsparciem dla standardu 7.1, ktry
ma na celu jeszcze lepsze oddanie dwiku przestrzennego.

32

ABC sam skadam komputer

Wybr odpowiedniej karty dwikowej zaley od przeznaczenia komputera. W przypadku komputera biurowego lub narzdzia pracy w zupenoci wystarczy karta
dwikowa zintegrowana z pyt gwn i dwa goniki uzupenione dodatkowym
gonikiem basowym subwooferem.
Zupenie inaczej wyglda sytuacja, gdy komputer peni funkcj wydajnego kombajnu
do grania lub ogldania filmw. W takim przypadku warto kupi dodatkow kart pozwalajc na uzyskanie dwiku w standardzie 5.1. Podczas pisania niniejszej ksiki
bezsprzecznym standardem byy karty firmy Creative o nazwie Live 5.1 lub Audigi.
Oczywicie sama karta to nie wszystko potrzebujesz jeszcze odpowiednich gonikw. Powinien to by zestaw skadajcy si z szeciu gonikw: czterech satelitw,
jednego gonika centralnego oraz gonika basowego (subwoofera). Dopiero taki zestaw da peny dwik przestrzenny i pozwoli w peni cieszy si filmami DVD oraz
nowymi grami.

Pozostae elementy
W poprzednich podrozdziaach opisalimy najwaniejsze elementy komputera, jednak
to nie wszystko. Poniej pokrtce opisalimy pozostae elementy skadowe komputera.

Napd dyskietek 1,44 MB

Napd dyskietek to jedno z tych urzdze, ktre cay czas jest montowane w komputerze
ale tak naprawd dawno ju przestao by uyteczne. Niewielka pojemno, dugi
czas dostpu, a take wysoka awaryjno nonikw dyskietek, nie przeszkodziy
temu, by napd ten zagoci ju chyba na stae w komputerze.
Niestety, jeszcze nie masz moliwoci zrezygnowania z zakupu tego napdu, gdy do
niektrych urzdze sterowniki nadal s udostpniane na dyskietkach, pomimo faktu,
e nonik ten jest znacznie droszy od pyty CD.
Rysunek 2.14.
Napd dyskietek

Karta telewizyjna
Karta telewizyjna, a dokadniej mwic tuner, to wewntrzna karta rozszerzajca
moliwoci komputera o funkcj telewizora.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

33

Rysunek 2.15.
Karta telewizyjna

Instalacja tunera telewizyjnego pozwala na uywanie komputera w charakterze telewizora

oraz cyfrowego magnetowidu. Karta tego typu jest instalowana w gniedzie PCI i bardzo
czsto jest wyposaona w radio i bezprzewodowego pilota, dziki czemu w prosty
sposb mona z niej korzysta.
Rozwizanie takie moe w zupenoci zastpi telewizor, a w poczeniu z odpowiednim oprogramowaniem daje znacznie wiksze moliwoci. Dodatkowo, za pomoc tunera
moesz wprowadzi do komputera sygna wideo z kamery czy te magnetowidu,
a nastpnie obrobi go i nagra na pyt CD lub DVD.
Decydujc si na zakup tunera, musisz pamita, e karty tego typu nie nadaj si do
zastosowa profesjonalnych.

Karta sieciowa
Przy okazji opisu pyty gwnej wspominalimy, e powinna ona posiada zintegrowan kart sieciow. Urzdzenie to jest przydatne coraz bardziej, gdy popularno szerokopasmowego dostpu do sieci wymaga jego instalacji w komputerze. Integracja
karty sieciowej z pyt gwn pozwala na zminimalizowanie jej kosztw, jednak
w przypadku gdy wybrana przez Ciebie pyta gwna nie posiada tego elementu, nie
zaamuj rk zawsze moesz dooy kart sieciow jako oddzielne urzdzenie.
Pamitaj, e na rynku wystpuj dwa rodzaje kart sieciowych. Rni si interfejsem,
za pomoc ktrego podczamy kart do sieci. Pierwszy rodzaj kart jest wyposaony
w gniazdo RJ45 i zazwyczaj s to karty o szybkoci 10/100 Mb/s. Drugi rodzaj kart to
karty wyposaone w gniazdo RJ45 oraz gniazdo BNC przeznaczone do podpicia kabla
koncentrycznego.
Wybr karty jest zaleny od rodzaju sieci, w ktrej bdziesz pracowa. Pamitaj, e karty
wymagane do poczenia modemw ADSL (szerokopasmowy dostp do Internetu)
musz mie gniazdo RJ45.

34

ABC sam skadam komputer

Rysunek 2.16.
Karta sieciowa
typu Combo

Klawiatura i mysz
Wybr klawiatury to sprawa indywidualna kadego uytkownika komputera. Jeden z nas
uywa klawiatury multimedialnej poszerzonej o dodatkowe klawisze uatwiajce prac
w sieci i obsug multimediw. Natomiast drugi z nas do dzi ceni sobie stary model
klawiatury, pozbawiony specjalnych klawiszy dla MS Windows, wyposaony w duy
klawisz Spacji oraz Enter.
Rysunek 2.17.
Klawiatura starego
typu uywana
przez jednego z nas

O ile w przypadku klawiatur od lat nie wida specjalnej rewolucji poza dodawaniem
nowych przyciskw i funkcji, to sytuacja wyglda nieco inaczej z myszami.
Pierwotnie mysz bya urzdzeniem mechaniczno-optycznym (rysunek 2.18) przesunicie myszy po stole powodowao ruch kulki umieszczonej w jej wntrzu; ta z kolei
napdzaa specjalne rolki, ktrych ruch by analizowany przez specjalne czujniki
optyczne. Rozwizanie to miao szereg wad, a gwnym wrogiem myszy by brud.
Rysunek 2.18.
Mysz mechaniczno-optyczna

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

35

Zupenie niedawno myszom mechanicznym wyrosa grona konkurencja w postaci

myszy optycznych (rysunek 2.19). W tym przypadku elementy mechaniczne (kulk
i rolki) zastpi czujnik optyczny (kamera). Rozwizanie to pozwala na wyeliminowanie problemu z kurzem oraz daje lepsz precyzj pracy urzdzenia. Niestety, wad
myszy optycznych jest ich cena, ktra w czasie pisania ksiki bya trzy razy wysza
ni w przypadku rozwiza mechanicznych.
Rysunek 2.19.
Mysz optyczna

W nowoczesnym komputerze zarwno mysz, jak i klawiatura s podczone do komputera za pomoc gniazda PS/2 lub portw USB.
Rysunek 2.20.
Kulka w myszy
mechanicznooptycznej (z lewej).
Ukad optyczny
w myszy nowej
generacji (z prawej)

Pytania i praktyczne odpowiedzi

P:

Na czym mona zaoszczdzi przy doborze podzespow do skadanego komputera?

O:

yjemy w takich czasach, e wikszo ludzi rozpaczliwie szuka moliwoci zaoszczdzenia kilku zotych niemal na wszystkim. Tendencja ta nie omija rwnie
nabywcw komputera lub wybranych podzespow. Komputer PC jest urzdzeniem o otwartej architekturze, dlatego wiele rzeczy mona do niego dokupi w przyszoci np. w nastpnym miesicu. Jednak bardzo wane takie dobranie niezbdnego minimum konfiguracyjnego, by komputer dao si w przyszoci atwo
rozbudowa.
Naszym zdaniem bezwzgldnie nie mona zaoszczdzi przy wyborze minimalnej konfiguracji na pycie gwnej. Tutaj warto wyda wicej nawet kosztem
reszty podzespow.

36

ABC sam skadam komputer

Przy doborze procesora zawsze mona kupi tasz okrojon wersj np. Intel
Celeron lub AMD Duron, dziki czemu uda si zaoszczdzi kilkaset zotych. W ten
sposb w najbliszej przyszoci posiadany procesor mona sprzeda bez duej
straty i dooy rnic w celu nabycia wydajniejszego ukadu.
Kupujc pami RAM, musisz pamita, e w komputerze mona zainstalowa
kilka koci pamici. Dlatego te nie musisz od razu mie np. 512 MB pamici;
na samym pocztku wystarczy np. 128 lub 256 MB. Dodatkow ko bdziesz
mg dokupi w niedalekiej przyszoci.
Pojemno dysku twardego rwnie jest rzecz, na ktrej mona zaoszczdzi.
Jednak w tym przypadku musisz pamita o tym, e bardzo czsto rnice pomidzy dyskiem 40 a 60 GB s znikome. Dlatego te oszczdno na dysku ma sens
np. w przypadku, gdy chcesz kupi dysk o pojemnoci 120 GB. Gdy brakuje Ci
pienidzy, moesz kupi urzdzenie o mniejszej pojemnoci np. 80 GB i za jaki
czas dokupi drugi dysk o pojemnoci 80 GB. W kadym komputerze moesz
zainstalowa kilka urzdze IDE. Zazwyczaj s to cztery urzdzenia, ale pomau
standardem jest osiem napdw.
Wanym elementem komputera jest karta graficzna i monitor. W zalenoci od
przeznaczenia komputera, moemy zaoszczdzi na karcie graficznej. Pamitaj,
e zestaw biurowy nie musi mie wydajnego akceleratora graficznego. W przypadku komputera dla gracza kada karta graficzna jest zbyt saba, by sprosta wymaganiom gier, dlatego na tym elemencie nie warto oszczdza. Naszym zdaniem
nie ma sensu kupowa na chwil karty ze rodkowej pki, by zmieni j za dwa
miesice na wydajny dopalacz. Takie rozwizanie przyniesie spore straty. W przypadku braku gotwki znacznie lepiej kupi tasz kart, gdy podczas jej sprzeday stracimy na niej mniej pienidzy.
Naszym zdaniem oszczdzanie na obudowie, napdzie CD-ROM czy te pozostaych elementach nie ma wikszego sensu. Jednak warto, by pamita o tym,
e nie kade urzdzenie musisz mie natychmiast. W przyszoci zawsze moesz
dokupi nagrywark pyt CD czy te inny element komputera.
P:

Czy kupno niemarkowych czci jest sposobem na oszczdzanie?

O;

Tak, to stosunkowo popularny sposb na oszczdzenie kilku zotych. Jednak naszym

zdaniem dziaanie takie bardzo czsto moe prowadzi do powstawania wielu
problemw z kompatybilnoci poszczeglnych czci skadowych komputera,
a take do niestabilnoci caego zestawu. Dlatego, jeeli tylko masz moliwo
przetestowania danych komponentw przed ich zakupem, zrb to koniecznie.

P:

Czy mog zrezygnowa z kupna stacji dyskietek?

O:

Coraz wicej producentw komputerw na wiecie tak wanie zrobio. Jednak,

naszym zdaniem, w Polsce na tak decyzj musimy jeszcze zaczeka. Wynika to
z faktu, e tradycyjna dyskietka nadal jest szalenie popularnym nonikiem danych
i nadal jest w uyciu w wielu biurach i firmach.

Rozdzia 2. Kompletowanie i dobr podzespow

37

P:

Czy istniej inne sposoby chodzenia procesora ni radiator z wentylatorem?

O:

Oczywicie tak. Musisz wiedzie, e wentylator z radiatorem to chodzenie aktywne.

Poza nim na rynku dostpne s ukady chodzenia pasywnego same radiatory
o specjalnej konstrukcji. Niestety, ich cena jest spor barier. Zalet chodzenia
pasywnego jest zupena cisza we wntrzu obudowy.
Innym rozwizaniem pozwalajcym na chodzenie wntrza komputera s specjalne instalacje wodne bloki wodne. Rozwizanie to pozwala chodzi procesor i inne podzespoy komputera za pomoc wody, ktra znajduje si w ukadzie
zamknitym. Obieg wody jest wymuszany za pomoc maej pompki, a za chodzenie odpowiada miniaturowa chodnica. W duym uproszczeniu mona to porwna z ukadem chodzenia silnika samochodowego.
Niestety, chodzenie wodne to do kosztowne i trudne w instalacji rozwizanie.
Musisz pamita, e nawet minimalny wyciek wody do wntrza komputera moe
by przyczyn powanej awarii.
Na rynku mona spotka jeszcze ekstremalne sposoby chodzenia komputera.
Mamy tutaj na myli ukady chodzone ciekymi gazami o bardzo niskich temperaturach oraz ogniwa Peltiera. O ile w przypadku chodzenia ciekym gazem
moemy potraktowa to rozwizanie jako ciekawostk, ogniwo Peltiera jest stosowane w naszym kraju. Rozwizanie to polega na odwrceniu przebiegu adunkw elektrycznych w specjalnej pytce, dziki czemu jedna strona pytki osiga
ujemne temperatury, natomiast z drugiej otrzymujemy wartoci rzdu kilkudziesiciu stopni dodatnich. U ywajc ogniw, musisz pamita o koniecznoci
poprawnej instalacji pyty na procesorze zimna strona do procesora. Poza tym
na ogniwie musi by zainstalowany bardzo wydajny ukad chodzenia blok
wodny lub radiator z wentylatorem, by odprowadzi wytworzone z drugiej strony
ciepo. Wad ogniw jest moliwo wytworzenia si szronu we wntrzu komputera, co moe by przyczyn zwarcia i awarii. Dokadniej mwic, jeeli do
elementu o ujemnej temperaturze (jedna strona pytki) dotrze gorce powietrze
z procesora, nastpi przejcie ze stanu gazowego w stay. Dlatego te bardzo
wan spraw jest odpowiednie izolowanie caego ukadu.