Vous êtes sur la page 1sur 5
CHUAN ISA VA CAC LOAI SO DO THUONG GAP TRONG BAN VE HE THONG CONG NGHIEP BUI THANH TUNG, NGUYEN VAN HUNG Trang tam nghién cfu va trién Khai cng nghé cao HiTech - BH Bach Khoa ude ta buée vao thdi ky hoi nhap, truée sur canh tranh ngay mét khéc ligt trén. thj trudng, céc nha sin xudt ludn phai cai tién day chuyén san xudt, img dung nhing céng nghé tu déng hod nhim ting nang suét va giam gid thanh san phdm. Tuy nhién c6 mét thyc té can nhin nh4n 1a di nga ky su méi ra trudng rat it duge tiép xtic voi thuc té va phai mat mot thoi gian dai dé nam bat cng nghé va cac hé théng san xuat. Trong m6t cudc diéu tra nhé duc tin hanh voi céc sinh vién sép ra trudng cia mot 86 trutng dai hoc ky thudt tai Ha Noi thi t6i hon 80% sinh vién sdp tot nghiép nganh dién, dién tir- ty dong hod - diéu khién cdm thay xa voi va la lim voi cdc Khai niém hé théng diéu khién phan tan DCS - mét trong nhimg hé thdng digu khién dang phé bién tai cdc nha may sn xuat; céc so dd P&ID, so d6 ISA hay SAMA thutng dugc ap dung trong ban vé hé théng digu khién qué trinh cia nha may. Trong khuén Khé bai bao nay chi xin duge giéi thigu vé mét s6 chudn trong cdc ban vé so 45 hé théng, nhat la trong linh vuc digu khién, thudng, dung trong céc nha may cOng nghiép. Chuan ISA - The Instrumentation, Systems, and Automation Society - trong cong nghiép dugc thiét lap tir nam 1945, 1a-mot t6 chife phi gi nhuan, di dau trong viée thiét lap cdc chudin trong linh vuc tur dong hoa céng nghiép trén toan thé gidi. TS chute nay da gitip cho hon 30.000 td chite thanh vién trén toan thé gidi giai quyét nhimg khé khan vé chuyén mén, dua ra céc gidi phap hang dau'vé ty dong. hoa cong nghiép. Déi v6i cac hé thong phitc tap va hién dai nhu cdc hé théng digu khién DCS, SCADA, hé lai phai phéi hop rat nhiéu cdc thiét bi do luong va dieu khién khac nhau, thuge céc ting hac nhau. Hau hét cdc thiét bi duge cé thé duge lap trinh va hoat déng tu dng. Voi téc dé phat 156] AUTOMATION ToDAY S67 (83) 2007 trién cong nghé 1 nhu hign nay, rét nhiéu cdc thiét bj va cong nghé cia mot hang khong, dap img duge § {§ nhu cdu ma phai phéi hop cia nhiéu hang, Cac chuyén gia ky thuat cong nghé cang gap nhigu khé khan trong, vige tigp can nhiing cng nghé méi_néu ho chi hoat dong hay Logo ciia ISA nghién ctu don ova Sa nin nay 18. Chinh vi vay, ISA gitip ho c6 duoc tiéng néi chung, ciing la cich nhanh nhat dé téng hop thong tin va tich hop hé théng. Ngoai ra, viée dao tao va chuyén giao céng nghé cho céc nha may cing thuan tién va higu qua hon rat nhiéu. Khi moi ra doi, ISA duge phat trién dua trén chudn cia My v6i tén goi la Instrument Society of America, phdi hop cang mét sé chun chau Au tao thanh mot chudn chung. Nhigm vu cia ISA gitip cho cac thanh-vién, nhing ngudi str dung va céc t6 chite trén toan thé gidi phat trién va img dung khoa hoc cong nghé, chia sé thdng tin; lién két cong nghé, cde thiét bi, céc hé théng hién dai nhdt, ty dng hoa trong tat ca cac nganh cng nghiép va tng dung. ISA tré thanh ng6n ngit chung cho tat c cdc qua trinh cong nghigp, né déng vai trd nhur soi da} lign két gitta cdc dinh nghia, co s6, chi dan va kién thuic vé cic hé théng do ludng va digu khién khi tich hop hé théng, ae Logo ciia ISA khi moi thanh lp ‘Céc chuan chinh trong ISA thudng gap: ISA-5.1-1984 - Instrumentation Symbols and Identification - Thiét lap chudn céc biéu tung va céc ki higu thiét bi, hé thong thiét bi trong thiét ké hé théng do Iwong va diéu khién. Giao dién van hanh phy cia thiét bi hién thi man hinh video két ndi bd diéu khién loggic hoc ham logic tuinty Vi dy biéu tugng va so dé cia ISA-5.3-1983 : 22 sex | aes | SRP Ae) eT a? canoe ISA-5.2-1976(R1992) - Binary Logic Diagrams for . Process Operations - cung cap mt phuong phap lién két cdc khdi logic, tuin ty hoat dong tir khoi dong, hoat dng, bio déng, dimg cia cac thiét bi va qua trinh trong cac linh vue céng nghiép. Cung cap céc ham logic co ban va cée ham logic phéi hop thong dung trong hé théng. Hoc & Lam wor Fea ott Fads ut ont Pua Ho.1 00 Ho, 20| Aan: No.1. i,t Ho. 1 0 Ne.20 — eee gaagiidi Vi du so dé va phan ti logic chudn ISA-5.2 Hai chudn nay thudng img dung trong cOng nghiép ‘hod chit, dau khi, san xudt dign ning, ‘dieu ‘hoa khong, khi, luyén kim va mét s6 qué trinh cOng nghiép khac. ISA-5.3-1983 - Graphic Symbols for Distributed Control/Shared Display Instrumentation, Logic and Computer Systems - thiét lap tai liéu cho lop cac thiét bj c6 chita may tinh, cdc bé diéu khién kha trinh, cdc 6 vi xit I ctia cdc hé thdng 06 chia sé didu khién, hién thi va mét sé giao dign khac. Céc biéu tugng duge cung cdp cho cac thiét bj trudng, thiét bi phong diéu Khign va mot 96 phan cing cap trudmg trong. mang truyén thong cia hé thong. | KY Giao dign van hanh Higin thy man phu cua thiét by Ky hinh video Két n6i b6 diéu khién logic hodc ham logic tudn ty Teen ii gw | mk Vi du biéu tugng va so dé cla ISA-5.3-1983 ISA-5.4-1991 - Instrument Loop Diagrams - Chuan nay thudmg duge sit dung trong thiét ké, xay dung, van hanh, bao dudg, va tai lap hé théng. Qui dinh 967 (83) 2007 TY DONG HOA NGAY NAY [57| Hoc & cho céc thiét bj c6 didu khién vong kin hog didu khién néi tang. Trong cdc ban vé Pé&ID thudng gap céc biéu tung va ki higu thudc chudn nay. Anstrument terminals or ‘numbers or both. (tis ‘suggested that identifying numbers or leners be the ‘mannfactarer’s designations) Vi du biéu tugng va so dé chudin ISA-5.4 ISA-5.5-1985 - Graphic Symbols for Process Displays - Hé théng biéu tugng dé hoa cho hién thi cic qué trinh thudng duge sir dung boi ngudi van hanh Oo Vi du biéu tugng va so dé chudn ISA-5.5 158] AUTOMATION Towa 55 7 (83) 2007 hay nhan vién ky thuat vao viée didu khién va gidm sét qua trinh, Trong céc nha may, cdc biéu tugng. nay thudng ding nhu chun dé xay dung giao dién van hanh, cac ban vé ky thuat, Panel van hanh diéu khién, cdc ban vé xa dung va lap dat thiét bj, cc chi thich,.. MOt kiéu ban vé kha phé bién dac bigt 4p dung trong cic hé théng c6 dong chay é cia chat long hoje = Yu mbt ban v6 PAID chat khi la ban vé P&IDs - Piping and Instrumentation Diagrams. Mot ban vé P&ID la mot ban ve chi tiét cia qué trinh bao gdm ca phan cig va phan mém (vd: cde dubng dng néi, cdc thiét bj, cic dung cy do va hién thi...) can thiét cho thiét ké, xay dung va van hanh. Co ba loai ban vé P&IDs la EFDs (Engineering Flow Diagrams), UFDs (Utility Flow Diagrams) va. MFDs (Mechanical Flow Diagrams). Ban vé duge thiét ké dé mé ta thong tin chitc nang vé hé théng hay thiét bi. Vi du nhu so dé duimg Ong, dong dan, bom, van, thiét bi, bd bién déi tin higu, bO didu khién va lién dong didu khién,... khéng c6 til chi thé hig quan hé va thir turcac thanh phan cia hé théng. Cac ban vé P&ID cting tuan theo chudn ANSI/ISA hodc theo chudn DIN 19227 nén céc biéu tugng thiét bi nhu cc loai van, cdc co céu chap hanh, cam bién, bd diéu khién, cc loai dung din, b6 chi thi,... dang trong ban vé cing giéng nhu 6 trong ban vé ISA. Trén ban vé P&ID thudmg 06 cac thiét bi va chtfe nang; co cdu co khi vai tén va sé hiéu; cdc kiéu van, hé théng 6ng véi c6 va tén, cdc tin higu vao/ra va lién dng; cac giao dién; vi tri dat, dau vao hé théng may tinh diéu khién; thir ty vat ly cdc thiét bi Dé doc duge ban vé P&ID ddi hdi phai nim chic cdc biéu tugng va cac ki hiéu chun, céc diéu kign trang thai hoat déng hay trang thai Ii cua thiét bi. Cac van thuy khi thudng la céc biéu tugng phitc tap nhat trong ban P&ID vi né mé ta chinh xac hoat dng cia van. Khi doc ban vé nén chia ban vé thanh céc ving nhé, trong mdi ving c6 nhang thiét bj lién két chat che v6i nhau va it dudng néi véi cdc ving khac. Sau dé tién hanh cac bude phan tich timg ving, diéu kién hoat dong va 16i, anh hudng cia mai ving t6i cdc ving khéc nhu thé nao dé c6 thé hiéu toan bé ban vé. Ngoai céc ban vé thong thuimg ding céc biéu tung va ki higu ciia chun ISA, ban vé P&ID con 6 m6t s6 ban vé dang anh (pictorial) va ban vé dang cat Sno M6t loai van thay luc trich (cut-away) thudmg img dung trong giao dién van ‘hanh va céc ban vé mé ta va lip dat hé théng. Riéng adi vi céc hé théng diéu khién trong cong. nghiép dc biet trong nganh cong nghiép nang lugng, noi ma hé théng didu khién phitc tap, phéi hop nhiéu déi tugng cing lic thi SAMA diagrams lai duoc str dung rat phd bién. Trong rat nhiéu cac cuén sich va tai ligu vé nguyén ly digu khién 1d hoi déu st dung da: so dé nay. Cac biéu tugng va qui ude biéu dién so d cia SAMA duge phat trién béi Scientific Apparatus Makers Association. Vé mat dinh nghia cho céc biéu tugng va thiét bj cia chudn SAMA 6 nhiéu diém tuong ty nhu véi chudn ISA nhung cac biéu tuong thi hac nhau. Biéu tuong céc khéi chiic ndng trong SAMA Tuy nhién, chudn SAMA PMC 22.1-1981 so dd chitc nang cia thiét bj va hé thong diéu khién khong cdn duge phat trién boi SAMA hay bit ky t6 chttc vé tiéu chuan nao khac ma sé duge tich hgp vao trong chudn ISA v6i tén SP7.40 WG1 Functional Diagram du dinh sé céng bé vao nim 2007, nhung SAMA sé vin tiép tuc duge str dung trong tuong lai. Mot 56 hang lon nhw ‘Siemens, MicroMod....thuing sit dung so dé nay trong cc tai ligu lién quan téi diéu khién 10 hoi nhu mét céng cu hu dung va higu qua dé chuyén giao cong nghé, dao tao va cung cap théng tin. Trong c4c nha may nhiét dign tai Viet Nam 6 rat nhidu tai ligu vé he théng diéu khién dang so dé SAMA. Function ‘Symbol Senet Some rar — rr Dierence Bor 2 oF Tier For Dera wit x 1 ‘Bigu tuong qua trinh xi tin hiéu trong SAMA So sanh so dé ISA va SAMA biéu dién mot vong diéu khién don ta thdy: bidu tuong transmitter uu lugng FT-xx la tugng tu trong ca hai so dd. Trong sod’ ISA, ngudi doc chi biét ¢6 b6 diéu chinh va hién thi hu FIC-xx, cdn trong so 46 SAMA cung cap chi tiét b6 diéu chinh dé diing bé diéu chinh PI voi gid tri dat 567 (63) 2007 TY BONG HOA GAY MAY [59] Hoc & Lam ra on Pd ro0 [rvo\ So sinh so dé ISA va SAMA chinh bang tay va cé thé chuyén switch gitta bing tay/t dong. Déi tuong diéu chinh 6 so dé ISA ta chi hin biéu tung c6 thé xéc dinh [a van chinh ru lugng, nhung & SAMA thi phai tra tir ki higu FCV-xx. SAMA sti dung cdc biéu tugng khac nhau cho méi khéi chit nang, di lién v6i biéu tugng cdc khéi chic nang biéu tugng qué trinh xt ly tin higu. C6 cdc khdi chiéc nang cho ca tin higu tuong ty va tin higu logic, c6 thé bigu dign do lign tyc cia tin higu. Vi dy véi cdc biéu tugng, bé diéu chinh PID thuong gap sé cé mét s6 cdch mé ta nhu trén so dé hinh bén. Cac so d3 2A, 2B, 2C chi la cdc cach biéu dién khéc nhau cia khéi didu chinh ding thuat ton diéu chinh PID, thuat todn nay sé tac dng lén sai Iéch tin higu dat va tin higu phan hdi. Riéng so dé 2D, chi ra cu tric chuan ciia thuat toan PID do Siemens bé sung. Trong cdu tnic nay, khdu vi phan sé téc d6ng truc tiép vao tin higu phan héi vé bo digu khién thay vi tac dong vao “ay es ae Ls De Céc so dé b6 diéu chinh PID [60] AUTOMATION Tooay 56 7 (83) 2007 sai Iéch tin higu dat va tin higu phan héi, digu nay sé giip tranh duge céc téc dong lam thay adi gid tri dat, Nhung hau hét cdc truéng hop, khéng nhat thiét phai vé khdc nhau nhwr vay trong so dd SAMA. So dé SAMA duge sir dung mé ta cdc phan bir thuc hién chic nang nao d6 trong chién luge didu khién. Cac biéu tugng duroe ding chung va khéng cu thé cho bat ky phan cig diéu khién dic bigt nao cing nhu khong phan diet thiét bi cia mot nha cung cap cu thé nao. Vi vay, trong mét s6 trudng hop cin phai them céc chi tiét di ke véi thiét bj nhim lam 16 hon chién luge diéu Khién. Vi dy: thém céc bé chi thi duge biéu dién bai kt higu () trong biéu tuong hinh tron nhu trén hin 4A. Ching hién thi ba bién chinh cia vong dieu chinh (qua trinh, gid tri dat, van). Ngudi van hanh dua vao ba bién nay dé xéc dinh trang thai hoat déng cia vong diéu chinh. Hon nia nguéi van hanh cé thé quan sat gid tri dat va gid trj tai thyc té dé diéu chinh 6 ché do bing tay hay ty dong. Trong mét sé trudng hop, cdc thiét bi dc bigt c6 nhung dc tinh dc bigt ma khong thé ding cc biéu tuong chung dé biéu dién hodc biéu dién qua phiic tap 06 thé chti thich va biéu dién trén. mét so dé riéng. ° ‘Trong mét so dé SAMA, ISA hay I&ID c6 thé sy phong phi vé mét thiét bi hay cac tinh nang wu viét cia thiét bj khong duge thé hign nhung do ding chung mét chuén céc biéu tuong va ki hiéu chung nén hé théng tr nén don gidn va dé ndm bat hon. Déi véi ngudi chua cé nhiéu kinh nghiém, can ndm chic cic biéu tugng, ki higu va cdc qui dinh trong cdc ban ve ky thuat true khi tigp can hé théng va céc fai ligu chuyén giao céng nghé cia cac nha cung cAp. Diéu nay giip cho vigc tim hiéu nguyén ly hoat dng, van hanh hé théng nhanh chéng va higu qua, lam chi duge hé théng, xt ly sy c5 hay c6 thé thiét ké va cai tién he théng khi can. Cac s0 dé be diéu chinh PID Tai ligu tham khéo 1. Professor D.P.Atherton, Professor G.W.lrwin, “Power- plant control and instrumentation - The control of boilers and HRSG systems”, The institution of Electrical Engineers, Lodon, United Kingdom, 2000. 2. Dukelow, Sam G ,”The control of boilers’, instrument Society of Americal 1986 3. wwwisa.org 4. www.sea.siemens.com 5. www.documentation.emersonprocess.com 6. resource.invensys.com

Vous aimerez peut-être aussi