SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Jan Kochanowski
Odprawa posłów greckich

Spis treści
1. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę? Grupa A ______________________________ 2
2. Sprawdzian na początek Czy znam lekturę? Grupa B ______________________________ 3
3. Scenariusz lekcji Polityka w „Odprawie posłów greckich”___________________________5
4. Scenariusz lekcji Konflikt młodych ze starymi w „Odprawie posłów greckich” __________ 8
5. Scenariusz lekcji Kodeks moralny polityka______________________________________ 11
6. Scenariusz lekcji Na czym polega prawdziwy patriotyzm? Analiza postaci Antenora ____ 14
7. Projekt edukacyjny O nierządne królestwo i zginienia bliskie ______________________ 17
8. Mapa myśli _____________________________________________________________ 20
9. Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa A _______________________________ 21
10. Sprawdzian na koniec Sprawdź, ile wiesz Grupa B ______________________________ 25
11. Bibliografia ____________________________________________________________ 30

Wszystkie cytaty z Odprawy posłów greckich w opracowaniu Juliana Krzyżanowskiego, Państwowy

Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.

Materiały przygotowała Anna Równy

www.dlanauczyciela.pl
© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę? Grupa A

1. Jak nazywała się kobieta porwana przez Parysa/Aleksandra? [0–1]

A. Medea
B. Helena
C. Kasandra

2. Przed kim odpowiada w Odprawie władca państwa? [0–1]

A. przed samym sobą
B. przed poddanymi
C. przed Bogiem

3. Ile epejsodiów obejmuje akcja dramatu? [0–1]

A. 4
B. 5
C. 6

4. Kogo poparła rada na zakończenie obrad? [0–1]

A. Aleksandra
B. Antenora
C. Iketaona

5. Który bohater przekonywał, aby Helena została w Troi? [0–1]

A. Aleksander
B. Antenor
C. Priam

6. Która bogini według Aleksandra podarowała mu żonę Menelaosa? [0–1]

A. Wenus
B. Hera
C. Atena
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Czy znam lekturę? Grupa B

1. Z jakiego miasta pochodziła ukochana Aleksandra?

A. z Troi
B. z Aten
C. ze Sparty

2. Kim był Priam dla Kasandry?

A. ojcem
B. bratem
C. wujkiem

3. Jak nazywał się prawowity mąż Heleny?

A. Ulisses
B. Menelaos
C. Aleksander

4. Kim był Menelaos?

A. królem Sparty
B. bratem Priama
C. przyjacielem Ulissesa

5. Czy Helena żałowała opuszczenia kraju?

A. tak
B. nie
C. nie miało to znaczenia

6. Kto rozmawiał z Heleną o Fortunie?

A. Pani Sprawiedliwa
B. Pani Spokojna
C. Pani Stara
SPRAWDZIAN NA POCZĄTEK

Klucz odpowiedzi A
1. B, 2. C, 3. B, 4. A, 5. A, 6. A

Propozycja punktacji
1) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
6) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi

Klucz odpowiedzi B
1. C, 2. A, 3. B, 4. A, 5. A, 6. C

Propozycja punktacji
1) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
6) 1 pkt – właściwa odpowiedź; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
SCENARIUSZ LEKCJI

Polityka w Odprawie posłów greckich 45 min

Cele lekcji
Uczeń: bada sposób zrealizowania problematyki politycznej w Odprawie posłów greckich za pomocą
charakterystyki świata przedstawionego; przypomina sobie i utrwala najważniejsze informacje
o epoce renesansu; doskonali umiejętność analizy tekstu dramatycznego

Metody nauczania
elementy wykładu, dyskusja, praca z tekstem, praca z kartą pracy Ile Kochanowski powiedział nam
o Troi?

Środki dydaktyczne
karta pracy, animacja Nowej Ery Dlaczego posłowie greccy przybyli do Troi? (plik dostępny na stronie
dlanauczyciela.pl), tekst Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego

Przebieg lekcji
1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od przypomnienia podstawowych informacji o renesansie. Zadaje
uczniom pytania: Kiedy i gdzie rozpoczęło się odrodzenie? Jakich znanych twórców tego okresu
możecie wymienić? Czym charakteryzuje się duch epoki? Jakie były główne hasła i założenia
renesansu? Nauczyciel koryguje i uzupełnia odpowiedzi uczniów.

2. Uczniowie oglądają animację do lektury zamieszczoną w materiałach Nowej Ery. Wyjaśnia ona
podłoże konfliktu między Troją a Grecją stanowiącego oś konstrukcyjną Odprawy. Nauczyciel tworzy
na tablicy schemat, którego celem jest rekapitulacja informacji świadczącej o mitologicznych
korzeniach utworu Kochanowskiego. Zadaje pytania pomocnicze: Kim są bohaterowie „Odprawy
posłów greckich”? Gdzie żyją? O co toczy się spór? Jaka sytuacja do niego doprowadziła? Co mówi
Kasandra? Uczniowie odpowiadają, nauczyciel notuje.

3. Praca z tekstem źródłowym. Uczniowie, sięgając do tekstu dramatu, wypełniają kartę pracy Ile
Kochanowski powiedział nam o Troi?, w której zbierają wszystkie informacje na temat Troi, jakie
Kochanowski zawarł w utworze. Formułują wniosek, że Odprawa koncentruje się na ustroju
politycznym Troi.
SCENARIUSZ LEKCJI

4. Nauczyciel pyta, dlaczego Troja została przedstawiona w dziele przede wszystkim pod kątem
polityki. Dlaczego Kochanowski położył nacisk na ukazanie mechanizmów działania republiki?
Następnie nauczyciel wyświetla mapę XVI-wiecznej Polski i na jej podstawie inicjuje dyskusję.
Uczniowie powinni dostrzec, że Rzeczpospolita była otoczona przez wpływowych, silnych sąsiadów,
którzy zagrażali jej terytoriom. W dyskusji powinna się też pojawić informacja o formie rządów
panujących w ówczesnej Polsce (król elekcyjny, zależny od rady składającej się z przedstawicieli
szlachty – parlamentaryzm szlachecki). W tym kontekście staje się zrozumiały cel poety – napisanie
sztuki podejmującej problem prowadzenia polityki, która nie byłaby krótkowzroczna, doraźna,
dyktowana przez partykularne interesy, ale odpowiedzialna, moralna, dbająca o dobro ogółu. W
Odprawie pobrzmiewa idea, podzielana przez wielu humanistów renesansowych, np. Erazma z
Rotterdamu czy Frycza Modrzewskiego, rozróżniania wojen na sprawiedliwe (obronne) i
niesprawiedliwe (zaczepne). Dopiero po wyczerpaniu całego arsenału środków pokojowych państwo
ma moralne prawo przystąpić do wojny.

5. Nauczyciel inicjuje dyskusję w klasie: Przed jakimi zagrożeniami przestrzega w „Odprawie posłów
greckich” Kochanowski? Ustami którego bohatera przemawia? Jaką wizję współpracy na rzecz dobra
ojczyzny kreśli? (Poeta ukazuje rządzenie jako rozwiązywanie sprzeczności, rozwiązywanie konfliktów
interesów).

Praca domowa
Przeczytaj fragment dzieła Andrzeja Frycza Modrzewskiego O poprawie Rzeczypospolitej (dostępne na
portalu Wolne Lektury) i scharakteryzuj wzorzec dobrego władcy. Które z tych cech można odnieść do
dzisiejszych rządzących?

Odpowiedzi do karty pracy Ile Kochanowski powiedział nam o Troi?

• ustrój Troi – Troja jest republiką (rzeczpospolitą, w. 396), król przed powzięciem decyzji zwołuje
radę, której głos jest dla niego wiążący (idzie za głosem większości)
• geografia – Grecy atakują Troję z morza, brak innych informacji
• społeczeństwo Troi – jego przedstawiciele biorą udział w podejmowaniu ważnych decyzji
decydujących o losach kraju
• kultura – brak informacji
• religia – Trojanie wierzą w tych samych bogów co Grecy; uznają, że Helena jest prezentem od
Wenus, a Kasandra wieszczy natchniona przez Apolla; Helena w rozmowie ze sługą powołuje się na
działanie Fortuny, od której wszystko zależy; pojawia się też Bóg pisany wielką literą –
prawdopodobnie chrześcijański Bóg Kochanowskiego
 KARTA PRACY

Karta pracy Ile Kochanowski powiedział nam o Troi?

1. Scharakteryzuj podane zagadnienia na podstawie tekstu tragedii. Zaznacz elementy
charakterystyki państwa, które poeta pozostawił bez opisu. Które rozwinął najbardziej?
Ustrój Troi (np. ustrój polityczny, sposób sprawowania i przejmowania władzy)
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Geografia (np. położenie kraju, dostęp do morza, ukształtowanie terenu)
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Społeczeństwo Troi (np. warstwy społeczne, liczebność, charakterystyka ludności)
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Kultura (np. tradycje, obyczaje, teatr, sztuka, literatura)
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Religia (np. bogowie i ich hierarchia, miejsca kultu, obrzędy sakralne)
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Na podstawie fragmentu O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego
scharakteryzuj wzorzec dobrego władcy. Czy jest on aktualny? Uzasadnij odpowiedź.
Pierwsza jest roztropność, która z ustawicznej zabawy z ludźmi uczonymi i wystrzegania
pochlebców roście, z czytania też ksiąg tak pisma świętego, jako też i inszych potrzebnych. Wtóra:
mierność popędliwościom serdecznym i rozkoszom cielesnym miarę zagranicza. Trzecia jest
sprawiedliwość, której pierwszy urząd jest cnoty zapłatą nagradzać, a występki karać, więcej
o rzeczypospolitej, niźli o swej własnej myślić, o wszystkich członkach rzeczypospolitej mieć pilne
staranie, a żadnego nie opuścić; między obywatelami ziemi stanowić równość, odjąwszy im pychę,
hardość i nadętość; o cnocie i zacności wszystkich jednako sądzić i myślić; żadnej części
rzeczypospolitej nie opuszczać, oskarżaniu nie zarazem i nie skwapliwie wierzyć, między wielkimi
pany nieprzyjaźni nie siać, ani też możności ich niszczyć albo tępić; niezgody między obywatelami
wykorzeniać, a zgodę stanowić, wiarę każdemu zachować, też i nieprzyjacielowi. Czwarta cnota
królowi należąca jest szczodrobliwość, mieć na to pilne baczenie: komu, co, dla czego a jako wiele
dać? Piąta jest męstwo a wielkie serce, skromnie wszystko znosić tak szczęśliwe, jako też przeciwne
rzeczy, a potem dla ojczyzny a dla sprawiedliwości gardło dać.
SCENARIUSZ LEKCJI

Konflikt młodych ze starymi w Odprawie posłów greckich 45 min

Cele lekcji
Uczeń: dostrzega w dramacie konflikt między młodością a starością i potrafi przypisać system wartości
obu stronom; interpretuje symbole młodości i starości w kulturze; rozwija umiejętność analizy tekstu
dramatycznego

Metody nauczania
elementy wykładu, dyskusja, praca z tekstem, praca z obrazem

Środki dydaktyczne
tekst Odprawy posłów greckich, reprodukcja obrazu Domenica Ghirlandaia Portret starego mężczyzny
z chłopcem

Przebieg lekcji
1. Uczniowie zapoznają się z reprodukcją obrazu Domenica Ghirlandaia Portret starego mężczyzny
z chłopcem z ok. 1490 r. i wypełniają kartę pracy dotyczącą tego tekstu kultury. Inspirując się dziełem
Ghirlandaia, tworzą obraz starości i młodości widzianej oczami artystów i zgodny z ich własnymi
wyobrażeniami.

2. Analiza pieśni By rozum był przy młodości rozpoczynającej pierwszy stasimon dramatu,
wykonywanej przez Chór. Uczniowie dyskutują nad tezą, że mądrość nie jest atrybutem młodości / do
mądrości trzeba dorosnąć z wiekiem. Nauczyciel dzieli klasę na zespoły, które szukają argumentów –
w historii, sztuce, literaturze – na poparcie lub obalenie tej tezy, a następnie wymieniają się
zebranymi dowodami.

3. Uczniowie odnoszą pieśń Chóru do postaci występujących w dramacie Kochanowskiego – Antenora

i Aleksandra. Charakteryzują tych bohaterów w kontekście konfliktu pokoleniowego (zad. 2. i 3.
w karcie pracy) i odczytują na forum klasy swoje wnioski.

Praca domowa
Jak rozumiesz początek pieśni By rozum był przy młodości? W jaki sposób człowiek dochodzi do
mądrości?
SCENARIUSZ LEKCJI

By rozum był przy młodości

Nigdy takiej obfitości
Pereł morze i ziemia złota nie urodzi,
Żeby tego nie mieli tym dostawać młodzi.

Odpowiedzi do karty pracy Oblicza starego i młodego wieku

1.
a) starzec: dostojny, płaszcz atrybutem bogactwa i wysokiego stanu, twarz zdeformowana chorobą,
niezbyt urodziwa, brzydka, odpychająca; chłopiec: śliczny, uroczy, piękny, słodki blondynek z
kręconymi włosami, aniołek
b) Malarz uchwycił intymną, bardzo osobistą scenę. Chłopiec wspiera się na starszym mężczyźnie,
zapewne swoim dziadku. Jest w niego zapatrzony, tak jakby świat wokół nie istniał. Widać w tym
geście zaufanie, poczucie bezpieczeństwa, oddanie. Podobnie starszy mężczyzna nie odrywa wzroku
od dziecka. Są tylko oni i nikt więcej. Uderza emocjonalna więź, bliskość, miłość między nimi.
c) indywidualne odpowiedzi uczniów
d) starość: np. doświadczenie, zachowawczość, rozwaga, wstrzemięźliwość
młodość: np. brak rozwagi, odwaga, śmiałość, niecierpliwość

2. Aleksander: lekkomyślny, śmiały, odważny, zaślepiony miłością, egoistyczny, używa wszelkich

chwytów – również nieetycznych (np. przekupstwa)
Antenor: opanowany, myśli o racji stanu, próbuje zrozumieć Aleksandra, cierpliwy

3. Postacie Antenora i Aleksandra można potraktować jako uosobienie cech starości i młodości, które
wchodzą ze sobą w burzliwy konflikt. Aleksander – reprezentant nieokiełzanej młodości – jest
politykiem zachłannym i nieobliczalnym w swoim dążeniu do celu. Posuwa się do użycia przekupstwa,
nie liczy się z niczym, żadna cena nie wydaje mu się zbyt wysoka, kiedy mu osobiście na czymś zależy.
Natomiast Antenor – reprezentant wyciszonej starości – kieruje się przede wszystkim racją stanu.
Analizuje argumenty Aleksandra, jednak kategorycznie sprzeciwia się oskarżeniom o nieuczciwość.
Uosabia mądrość i racjonalną analizę sytuacji politycznej.
 KARTA PRACY

Karta pracy Oblicza starego i młodego wieku

1. Zapoznaj się z reprodukcją obrazu Domenica Ghirlandaia Portret starego mężczyzny
z chłopcem i odpowiedz na pytania.
a) Jak malarz przedstawił postacie starca i chłopca? Opisz wygląd fizyczny każdego z nich.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
b) Scharakteryzuj relację łączącą bohaterów portretu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) Czy Twoim zdaniem starszy człowiek może czegoś nauczyć chłopca? I odwrotnie, czego
chłopiec mógłby nauczyć starca?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
d) Jeśli uznać, że dzieło jest alegorią dwóch okresów życia, jakie wartości możesz im
przypisać? Czy zawsze są to wartości przeciwstawne?
starość:_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
młodość:____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Jakimi cechami wykazują się przedstawiciele dwóch pokoleń w Odprawie?
Aleksander:_________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Antenor:____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Czy konflikt między Aleksandrem a Antenorem można traktować jako konflikt pokoleń?
Uzasadnij swoją odpowiedź.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SCENARIUSZ LEKCJI

Kodeks moralny polityka 45 min

Cele lekcji
Uczeń: rozwija umiejętność formułowania argumentów i budowania wypowiedzi argumentacyjnej;
uczy się pracy z kontekstami podczas interpretacji dzieła literackiego

Metody nauczania
elementy wykładu, dyskusja, praca z tekstem źródłowym

Środki dydaktyczne
podręcznik Ponad słowami 1.2 (s. 60–63)

Przebieg lekcji
1. Burza mózgów. Uczniowie podają swoje skojarzenia ze słowem moralność. Nauczyciel zapisuje je
na tablicy – posłużą do stworzenia definicji pojęcia. Uczniowie próbują odpowiedzieć na pytanie,
czym różni się moralność od etyki (moralność – zbiór konkretnych reguł postępowania, jak np.
Dekalog, etyka zaś jest dziedziną filozofii, która zajmuje się badaniem moralności, czyli analizuje to,
co leży u podstaw nakazów moralnych, oraz to, jakie skutki te nakazy wywołują).

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby wskazali zawody, które wymagają kierowania się szczególnymi
zasadami moralnymi, a następnie, by sformułowali kodeks etyczny lekarzy. Pyta, czy w Odprawie
znajdujemy tego typu wskazówki moralne. Dla kogo są one przeznaczone? Nauczyciel może zadać
pytania pomocnicze: Kto jest głównym bohaterem utworu? Komu poświęca się najwięcej miejsca
w dramacie? Jaką grupę zawodową przedstawia dzieło? Uczniowie dochodzą do wniosku,
że utwór kierowany jest do polityków / obozu rządzącego. Nauczyciel przybliża kontekst stworzenia
dramatu (nie znamy daty powstania utworu, według niektórych badaczy Kochanowski zaczął pisać
Odprawę jeszcze podczas swojej służby na dworze króla Zygmunta Augusta. Sztuka została
wystawiona z okazji ślubu kanclerza Jana Zamoyskiego, najpotężniejszego magnata Rzeczypospolitej.
Na premierze był obecny sam władca, Stefan Batory, dlatego należy traktować ją jako wydarzenie o
znaczeniu nie tyle towarzyskim, ile państwowym).

3. Praca z fragmentami tekstu źródłowego (podręcznik Ponad słowami 1.2, s. 57). Na podstawie pieśni
Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie uczniowie układają kodeks zasad moralnych, którymi powinien
się kierować polityk – karta pracy.
SCENARIUSZ LEKCJI

4. Uczniowie formułują argumenty poparte cytatami z tragedii, wskazujące, że na rządzących ciąży

szczególna odpowiedzialność za losy kraju. Tym bardziej powinni więc zapomnieć o swoich własnych
interesach na rzecz dobra ogółu.

Praca domowa
Wykonaj zadanie 2. z karty pracy.

Odpowiedzi do karty pracy „Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie”, czyli jaki powinien być polityk?

Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi, / Żeście miejsce zasiedli Boże na ziemi, / Z którego macie
nie tak swe własne rzeczy / Jako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy
Politycy piastują swoje stanowiska z woli bożej, są wybrańcami, dlatego ciążą na nich szczególne
obowiązki wobec reszty społeczeństwa. Muszą mieć na uwadze dobro wszystkich, całego narodu
(pełnią funkcję służebną). Nie mogą za to wykorzystywać uprzywilejowanej pozycji do załatwiania
własnych interesów (uczciwość). Ich egoizm może bowiem doprowadzić kraj do zguby.

A wam więc nad mniejszymi zwierzchność jest dana, / Ale i sami macie nad sobą pana
Politycy wprawdzie stoją wysoko w hierarchii społecznej, należą do elit, ale muszą pamiętać, że i oni
podlegają wyższej władzy (króla, Boga). Nie są zatem bezkarni, ich czyny podlegają ocenie i osądowi.

Przełożonych występki miasta zgubiły / I szerokie do gruntu carstwa zniszczyły

Zdarza się, że losy całych krajów zależą od postępowania jednostek. Nawet wielkie, silne państwa
upadają na skutek złych, głupich czy nieodpowiedzialnych czynów ich przywódców. Dlatego tym
większa spoczywa na nich odpowiedzialność – w ich rękach są bowiem losy narodów.
 KARTA PRACY

Karta pracy „Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie”, czyli jaki

powinien być polityk?
1. Znajdź w podanych fragmentach Pieśni XIV z Ksiąg Wtórych wskazówki, których poeta
udziela politykom.

Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi, / Żeście miejsce zasiedli Boże na ziemi, / Z którego
macie nie tak swe własne rzeczy / Jako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
A wam więc nad mniejszymi zwierzchność jest dana, / Ale i sami macie nad sobą pana
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Przełożonych występki miasta zgubiły / I szerokie do gruntu carstwa zniszczyły
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Filozof i publicysta Jan Hartman stworzył Kodeks Etyczny Polityka, zbiór zasad, którymi
powinni się kierować zawodowi politycy. Do zacytowanych początkowych zasad tego
Kodeksu dopisz kilka własnych punktów.
1. Polityk szanuje prawo, a zwłaszcza konstytucję, oraz dotrzymuje umów i przyrzeczeń.
2. Polityk działa przede wszystkim na rzecz dobra wspólnego i dobra kraju, przedkładając je
nad dobro swojego ugrupowania i swoje własne.
3. Polityk wystrzega się stosowania przemocy oraz wszelkich autorytarnych metod rządzenia,
naruszających zasady demokratycznego państwa prawa.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SCENARIUSZ LEKCJI

Na czym polega prawdziwy patriotyzm? Analiza postaci Antenora

45 min

Cele lekcji
Uczeń: tworzy definicję patrioty i postawy patriotycznej; rozwija umiejętność formułowania
argumentów i tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej; doskonali umiejętność analizy tekstu
dramatycznego

Metody nauczania
praca w parach, mapa myśli, elementy wykładu, dyskusja, praca z tekstem

Środki dydaktyczne
tekst źródłowy Odprawy posłów greckich

Przebieg lekcji
1. Uczniowie zastanawiają się w parach, jak zdefiniować pojęcia patriota oraz postawa patriotyczna.
Charakteryzują zachowania patriotyczne, wymieniają znanych patriotów i szukają odpowiedzi na
pytanie, co zadecydowało o tym, że osoby te zasłużyły sobie na taką opinię. Nauczyciel notuje na
tablicy spostrzeżenia uczniów w formie mapy myśli.

2. Uczniowie analizują tekst Kochanowskiego: początkową rozmowę Antenora z Aleksandrem,

wypowiedź Antenora podczas rady i jego dialog z Priamem. Na podstawie tych fragmentów
odpowiadają na pytania w karcie pracy.

3. Po przeanalizowaniu kreacji Antenora w dramacie uczniowie odpowiadają na pytanie, kim jest

patriota według Jana Kochanowskiego. Dostrzegają związek między patriotyzmem a mądrością –
warunek konieczny według renesansowego poety. Patriota musiał się cechować dojrzałością,
światłym umysłem, przenikliwością polityczną, rozwagą, stoickim dystansem, co wpisuje się
w odrodzeniową hierarchię wartości, na czele której stawiano rozum. Uczniowie zastanawiają się,
czy są to cechy, którymi można by scharakteryzować współczesny wzorzec patrioty. Dyskutują nad
współczesną wizją patriotyzmu.
SCENARIUSZ LEKCJI

Praca domowa
Jakie zadania stoją przed patriotą w Polsce obecnie? Dlaczego wśród powinności obywatelskich
niektórzy wymieniają płacenie podatków? Zanotuj swoje spostrzeżenia.

Odpowiedzi do karty pracy Jaki powinien być patriota?

• Aleksander chce zdyskredytować Antenora, rzuca cień na jego moralność, używa argumentów
ad personam.
• Antenor kieruje się racją stanu, a nie prywatnym interesem.
• Antenor odwołuje się do Boga i historii, aby zbić argumenty Aleksandra, jako jedyny buduje
argumentację odwołującą się do etyki.
• Po porażce Antenor udaje się na rozmowę z Priamem. W ten sposób próbuje wpłynąć na losy
królestwa.
• Zaangażowanie Antenora świadczy o jego postawie patriotycznej. Mimo przegranej na radzie nie
opuszcza kraju, tylko dostosowuje się do decyzji większości (praw republiki) i wdraża ją w życie.
Antenor kocha swój kraj. Nie jest zaślepiony dumą, pragnieniem przeforsowania swoich racji za
wszelką cenę i postawienia na swoim. Racjonalnie podchodzi do problemu – broni pokoju tak długo,
jak widzi szanse na jego utrzymanie, a gdy wróg podchodzi pod bramy miasta, nawołuje do działań
wojennych. Antenor to prawdziwy mąż stanu.
• Współcześni politycy mogliby się uczyć od Antenora dojrzałości, kierowania się trzeźwym umysłem,
przenikliwości politycznej, rozwagi, stoickiego spokoju.
 KARTA PRACY

Karta pracy Jaki powinien być patriota?

Przeczytaj trzy fragmenty Odprawy posłów greckich, w których wypowiada się Antenor: jego
rozmowę z Aleksandrem, radą oraz królem. Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania.

Dlaczego Aleksander zarzuca Antenorowi branie łapówek?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Jakimi racjami kieruje się Antenor na radzie?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Jakich argumentów używa Antenor, zwracając się do rady?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Jakie działania podejmuje Antenor po porażce na radzie?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Scharakteryzuj postawę Antenora.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Jakie cechy Antenora mogliby przejąć współcześni politycy?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
PROJEKT EDUKACYJNY

Prezentacja O nierządne królestwo i zginienia bliskie 4 tygodnie

Cele projektu
poszukiwanie i analiza literatury przedmiotu; selekcja materiałów źródłowych; kategoryzowanie
materiału literackiego; planowanie pracy w zespole; publiczne przedstawienie efektów pracy;
kształcenie umiejętności wystąpień publicznych; zapoznanie z rodzajami argumentów: argumentów
logicznych i odwołujących się do emocji

Rodzaj projektu
zbiorowy, klasowy

Zadanie
Według Włodzimierza Maciąga „Jan Kochanowski napisał 400 lat temu sztukę pozostającą wzorem
literatury zaangażowanej, tzn. literatury, której nie jest obojętne, co się dookoła dzieje, która chce na
to reagować, mówić do ludzi, urabiać opinię podług najlepszych obywatelskich intencji”. Uczniowie,
w grupach, przygotowują prezentację na temat literatury zaangażowanej. Szukają odpowiednich
utworów – pochodzących z wielu epok literackich – w których widoczne jest zaangażowanie autorów
w sprawy publiczne, w „naprawianie” rzeczywistości. Omawiają je w następujących punktach:
a) autor/epoka/gatunek
b) tło historyczne utworu
c) geneza powstania dramatu
d) przesłanie dzieła / intencje autora
e) opcjonalnie: sprawdzenie, czy autor osiągnął swój cel.

Zadania dla grup

1. Znalezienie tekstu wartego zainteresowania.
2. Zgromadzenie wiedzy historycznoliterackiej. Określenie w tym kontekście, czy znaleziony tekst
można nazwać literaturą zaangażowaną.
3. Opracowanie zgormadzonych informacji w formie prezentacji multimedialnej.
4. Przedstawienie efektów pracy na forum klasy.
5. Dyskusja na temat prezentacji, dzielenie się opiniami i informacjami.
PROJEKT EDUKACYJNY

Przykładowe źródła
Krystyna Cukrowska, W szufladzie z literaturą pisze o tym, że cała literatura jest zaangażowana,
„Parnasik” 2004, nr 5.
Kinga Dunin, Czytając Polskę. Literatura polska po roku 1989 wobec dylematów nowoczesności,
Warszawa 2004.
Igor Stokfiszewski, Czwarta władza literatura, „Ha!art” 2002, nr 4.
Igor Stokfiszewski, Pragmatyczna krytyka kultury, „Ha!art” 2005, nr 21.
Igor Stokfiszewski, Fikcje, „Ha!art” 2005, nr 22.
Igor Stokfiszewski, Od paradygmatu do ideologii, „FA-art” 2005, nr 2–3.
Sukces albo śmierć, czyli najnowsza proza w poszukiwaniu czytelnika, dyskusja z udziałem
Jerzego Jarzębskiego, Artura Madalińskiego, Dariusza Nowackiego, Justyny Sobolewskiej
i Krzysztofa Uniłowskiego „Opcje” 2006, nr 4.
Krzysztof Uniłowski, Pomysł na literaturę – odstąpię!, „FA-art” 2001, nr 1–2.
Krzysztof Uniłowski, Bezkrytyczna literatura, bezsilna krytyka, „Opcje” 2002, nr 6.
Jan Zięba, Klerk zaangażowany. Stefana Napierskiego nowoczesna krytyka literacka wobec dyskursów
krytycznych w dwudziestoleciu międzywojennym, Kraków 2006.

Harmonogram prac

Czas Działania Wskazówki

1. tydzień Zapoznanie się z celem projektu. Podział klasy
na zespoły, wyłonienie liderów grup,
sprawozdawców i sekretarzy. Podział prac
na etapy.
Zebranie materiałów – wyszukanie odpowiedniej
literatury podmiotu (utworów, które można
zaliczyć do literatury zaangażowanej)
i sprawdzenie jej pod kątem użyteczności
na potrzeby prezentacji.
2. tydzień Wyszukanie odpowiedniej literatury przedmiotu
potrzebnej do zrozumienia tła historycznego
utworów wybranych do prezentacji.
3. tydzień Przygotowanie prezentacji multimedialnej
na temat wybranych utworów.
Nauczyciel ustala z uczniami
założone terminy poszczególnych
etapów prac.
Nauczyciel ogranicza swoją rolę
do nakierowania lub sprawdzenia
utworzonej bibliografii, jednak
sam nie wskazuje konkretnych
utworów.
Uczniowie dokonują pogłębionej
analizy utworów.
PROJEKT EDUKACYJNY
Konsultacje z nauczycielem. Ustalenie formy
krótkiego wystąpienia publicznego.
4. tydzień Przedstawienie efektów pracy – prezentacji
multimedialnej oraz towarzyszącego jej wykładu.
Debata nad skutecznością oddziaływania
utworów omówionych w prezentacji.
Ocena prezentacji.
Nauczyciel pomaga wyjaśnić
niezrozumiałe kwestie, doradza,
rozstrzyga niejasności i rozwiązuje
problemy.
Nauczyciel udziela wskazówek
dotyczących wystąpień
publicznych.
Po wysłuchaniu wystąpień
przedstawicieli poszczególnych
grup uczniowie oceniają je według
wcześniej ustalonych kryteriów.
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz Grupa A

1. Kto to powiedział? Wpisz pod cytatami imiona bohaterów tragedii. [0–3]

Nie ufa swej sprawiedliwości,

Kto złotu mówić od siebie rzecz każe.
Lecz i to człowiek małego baczenia,
Który na zgubę rzeczypospolitej
Podarki bierze [...]
________________________

O matko moja, nierównoż to tego

Wieńca pleciono; więcej że daleko
Człowiek frasunków czuje niż radości
__________________________

Jakobyś już na oko, dobry Antenorze,

Nieprzyjaciela widział, tak się, widzę, boisz.
__________________________

2. Przedstaw genezę Odprawy posłów greckich. Uwzględnij bezpośrednie okoliczności

powstania utworu oraz tło historyczne: ówczesną sytuację polityczną Rzeczypospolitej,
a także idee epoki renesansu. [0–3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Przedstaw argumenty, którymi Antenor próbuje przekonać radę. [0–3]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Jaką rolę odgrywa w dramacie Kasandra? [0–2]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Wyjaśnij sens apelu zawartego w pieśni Chóru Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie. [0–3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

6. Czy bohaterów utworu można określić mianem tragicznych? Uzasadnij swoje zdanie. [0–3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

7. Określ uniwersalne przesłanie utworu. [0–3]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi
1. Nie ufa swej sprawiedliwości Antenor, O matko moja Helena, Jakobyś już na oko, dobry Antenorze
Priam

2. Odprawa wpisuje się w fascynację Kochanowskiego starożytnością, odzwierciedla też poglądy

humanistów renesansowych, którzy chętnie korzystali z antycznych dzieł i motywów, uważając je za
doskonałe wzorce do naśladowania i źródło inspiracji. Osią konstrukcyjną sztuki jest konflikt o Helenę,
który doprowadził do wojny trojańskiej. Kochanowski tłumaczył fragment Iliady Homera, temat ten
był mu bliski. Uniwersalny problem moralności, odpowiedzialności ludzi władzy, od których zależą losy
kraju, odniósł do trudnej sytuacji Rzeczypospolitej – targanej przez konflikty magnaterii, ze słabym
królem na czele i wiszącą groźbą wojny z Rosją. Sztukę wystawiono na ślubie wielkiego kanclerza Jana
Zamoyskiego, w obecności Stefana Batorego.

3. Antenor przekonuje, że należy spełnić żądania Greków, ponieważ w gruncie rzeczy są one słuszne.
Aleksander, porywając Helenę, złamał święte prawo gościnności. A Menelaos, skrzywdzony mąż,
ma prawo dochodzić swoich praw. Nie ma sensu ryzykować losu ojczyzny i brnąć w konflikt zbrojny
z Grekami z powodu prywatnej przygody Aleksandra. Cena jest zbyt wysoka. Upór królewicza
w dążeniu do realizacji pragnień miasto może przypłacić upadkiem. Antenor przypomina,
że wprawdzie Aleksander dostał Helenę od Wenus, ale przy okazji rozzłościł dwie inne boginie
i ma w nich wrogów. Odrzuca też argument, że sytuacja jest okazją, aby odpłacić się Grekom za
uprowadzenie Medei – to wydarzenie z przeszłości, bez związku ze sprawą.

4. Przez Kasandrę przemawia głos przeznaczenia, ku któremu zmierza Troja. To córka Priama, która
została wieszczką. Otrzymała od Apollina dar przewidywania przyszłości, jednak ponieważ odrzuciła
jego względy, została ukarana. Nikt nie wierzy jej proroctwom, dar stał się bezużyteczny. W Odprawie
Kasandra przewiduje upadek Troi, śmierć i zbezczeszczenie ciała Hektora, podstęp
z koniem trojańskim i rzeź mieszkańców.

5. Kochanowski za pośrednictwem Chóru apeluje do sumienia rządzących. Uświadamia im, jak wielka
odpowiedzialność na nich ciąży – nie tylko za siebie, ale za losy całej społeczności (stada bożego).
Przypomina, że powierzono im zadanie do wykonania i że będą musieli zdać z niego sprawę przed
wyższą instancją. Kiedy zwykły człowiek źle postępuje, ryzykuje jedynie własną przyszłością. Ale jak
historia pokazuje, nieraz państwa padały przez grzechy swoich przywódców. Muszą o tym pamiętać –
im więcej władzy, tym większa odpowiedzialność.
SPRAWDZIAN NA KONIEC

6. np. Postacie występujące w Odprawie nie są bohaterami tragicznymi. Istotą tragedii antycznej był
nierozwiązywalny konflikt między dążeniami jednostki a wyrokami losu
lub wolą bóstw: nieświadomy swej winy bohater swoimi działaniami ściągał na siebie nieszczęście
w postaci kary bogów. Natomiast Kochanowski pokazuje nieszczęście, którego można było uniknąć,
zawinione przez przywódców Troi. Powodowali się oni w większym stopniu prywatą niż interesem
zbiorowości, sięgali po łapówki i demagogię. Król nie staje na wysokości zadania, co jest wynikiem
jego słabości, a nie działania fatum.

7. Kochanowski pokazał dramat miasta, które niejako na własne życzenie skazuje się na zagładę.
Według poety losy państwa zależą od moralności rządzących, w takim ujęciu jednostka ma wpływ
na bieg historii. Dlatego tak ważne jest, aby ludzie u władzy traktowali poważnie swoje obowiązki,
przedkładali dobro wspólne nad interes prywatny, pamiętali, że zostaną rozliczeni ze swoich czynów,
kierowali się rozumem, a nie namiętnościami. Poeta ukazuje zagrożenia leżące w demagogii i słabej
władzy królewskiej. Utwór można interpretować jako aluzję do stanu Rzeczypospolitej (szlachecki
parlamentaryzm), a także w wymiarze uniwersalnym. Troja byłaby modelem państwa źle rządzonego,
zawłaszczonego przez prywatę przywódców, którzy nie biorą moralnej odpowiedzialności za
państwo. To państwo, które w wyniku zepsucia moralnego samo doprowadza się do upadku.

Propozycja punktacji
1) 3 pkt – podanie autorstwa 3 cytatów; 2 pkt – podanie autorstwa 2 cytatów; 1 pkt – podanie
autorstwa 1 cytatu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 3 pkt – podanie pełnej genezy; 2 pkt – podanie częściowej genezy; 1 pkt – podanie jednej
informacji dotyczącej genezy; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 3 pkt – pełne przedstawienie argumentacji; 2 pkt – częściowe przedstawienie argumentacji;
1 pkt – przedstawienie jednego argumentu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 2 pkt – pełne wyjaśnienie roli postaci w dramacie; 1 pkt – częściowe wyjaśnienie roli postaci
w dramacie; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 3 pkt – pełna interpretacja przesłania pieśni; 2 pkt – częściowa interpretacja przesłania pieśni;
1 pkt – próba interpretacji przesłania pieśni; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
6) 3 pkt – pełne uzasadnienie odpowiedzi; 2 pkt – częściowe uzasadnienie odpowiedzi; 1 pkt – próba
uzasadnienia odpowiedzi; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
7) 3 pkt – pełne sformułowanie przesłania; 2 pkt – częściowe sformułowanie przesłania; 1 pkt – próba
sformułowania przesłania; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Sprawdź, ile wiesz Grupa B

1. Kto to powiedział? Wpisz pod cytatami imiona bohaterów tragedii. [0–3]

Acz mi to słowa przykre i coś nie bez wróżki;

Na każdy rok nam każą radzić o obronie;
Ba, radźmy też o wojnie, nie wszytko się brońmy:
Radźmy, jako kogo bić; lepiej niż go czekać!
________________________

Po co mię próżno, srogi Apollo, trapisz,

Który, wieszczego ducha dawszy, nie dałeś
Wagi w słowiech [...]
________________________

O nierządne królestwo i zginienia bliskie,

Gdzie ani prawa ważą, ani sprawiedliwość
Ma miejsca, ale wszytko złotem kupić trzeba!
________________________

2. Scharakteryzuj świat przedstawiony w Odprawie posłów greckich. Uwzględnij czas

i miejsce akcji, bohaterów pierwszo- i drugoplanowych oraz wydarzenia w utworze. [0–3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Przedstaw argumenty, którymi Aleksander próbuje przekonać radę. [0–3]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Na czym polega demagogizm Iketaona? [0–2]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Wyjaśnij sens pieśni Chóru By rozum był przy młodości... [0–3]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

6. Czy Odprawę można określić mianem tragedii? Uzasadnij swoje zdanie. [0–3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

7. Określ uniwersalne przesłanie utworu. [0–3]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SPRAWDZIAN NA KONIEC

Klucz odpowiedzi
1. Acz mi to słowa przykre Antenor, Po co mię próżno, srogi Apollo, trapisz Kasandra, O nierządne
królestwo Ulisses

2. Akcja tragedii rozgrywa się tuż przed wybuchem wojny trojańskiej, w momencie gdy posłowie
greccy próbują jeszcze przekonać Trojan do pokojowego rozwiązania konfliktu. Czas akcji obejmuje
kilka godzin negocjacji i posiedzenia rady. Rzecz dzieje się przed pałacem królewskim. Głównym
wątkiem jest spór między wpływowymi Trojanami, jak zareagować na żądanie Greków: wydać
porwaną przez Aleksandra Helenę jej prawowitemu mężowi czy odrzucić ultimatum i zaryzykować
wojnę? Trojanom próbują przemówić do rozsądku posłowie greccy Menelaos i Ulisses. Frakcję
patriotyczną, kierującą się rozsądkiem, reprezentuje Antenor. Na drugim biegunie znajduje się
Aleksander, dla którego liczy się tylko jego własny interes. Pomiędzy nimi lawiruje król Priam, słaby
i bezwolny. Helena, o którą toczy się spór, nie ma żadnego wpływu na swój los. Kasandra, córka
Priama, wieszczy klęskę, ale nikt nie wierzy w jej proroctwa.

3. Aleksander powołuje się na wyroki bogów. Przypomina, że dostał Helenę od Wenus. Wszystko
odbyło się zatem legalnie, porwanie żony Menelaosa było z jego strony konsekwentnym
wypełnieniem postanowień umowy, którą mu zaproponowano. On się rzetelnie wywiązał ze swojego
obowiązku – wskazał Wenus jako najpiękniejszą boginię. Sami bogowie będą przeciwni, aby łamać
postanowienia tej transakcji. Aleksander powołuje się też na historię z Medeą. Skoro Grecy porwali
królewnę Kolchidy, nie mają teraz moralnego prawa, by żądać zwrotu Heleny (Aleksander
przypomina dziecko, które przyłapane na bójce tłumaczy się „to on mnie pierwszy uderzył!”).
Ponadto Aleksander wspomina o tym, że Grecy wyrządzili w przeszłości wiele krzywd Trojanom.

4. Iketaon stosuje typowe chwyty manipulacyjne – podburza Trojan, grając na ich emocjach, poczuciu
własnej wartości, dumie narodowej. Nie dba o losy ojczyzny, nieodpowiedzialnie kładzie na szali
bezpieczeństwo kraju, bagatelizuje zagrożenie. Odwołuje się do historii (porwania Medei przez
Greków), abstrakcyjnych idei, jak sprawiedliwość czy honor, trudnych do zweryfikowania czy obalenia
właściwymi argumentami, a zupełnie nie dba o racjonalną ocenę sytuacji.

5. Według Chóru jest absolutnie niemożliwe, aby ludzie w młodym wieku byli mądrzy i rozsądni. Nie
ma sposobu, aby mądrość towarzyszyła młodości. Do mądrości dochodzi się jedynie z wiekiem.
Dopiero tracąc młodość, nabywa się doświadczenia i wiedzy – trzeba coś pożegnać, aby coś zyskać.
Chór ubolewa, że ten rozdźwięk między młodością a rozsądkiem jest przyczyną wielu nieszczęść tego
świata. Nierozważni młodzi ściągają kłopoty na siebie i na innych. Nie kierują się rozumem, a
SPRAWDZIAN NA KONIEC

nieposkromionymi namiętnościami, i w efekcie tracą zdrowie i dobre imię. Szkodę ponosi też
ojczyzna. Krytyczna opinia Chóru odnosi się do Aleksandra, postaci będącej uosobieniem
lekkomyślnej, zgubnej młodości.

6. Wprawdzie kompozycja Odprawy naśladuje układ klasycznej tragedii: wstępna mowa Antenora
pełni funkcję prologu, a w dalszych partiach utworu możemy wyróżnić pięć scen (epejsodiów), które
są rozdzielone trzema wystąpieniami chóru (stasimonami) mającymi charakter komentarza i
pouczenia. Jednak postacie występujące w utworze nie są bohaterami tragicznymi. Trojanie mają
szansę podjąć właściwą decyzję, która uratuje ich od katastrofy. Ich życiem nie włada ślepe fatum.
Sami, na własne życzenie, skazują się na zagładę. Ewentualnie zaślepienie rządzących można
potraktować jako wyraz greckiej hybris, postawy zadufania, zgubnej pychy. Kochanowski przekształcił
antyczny wzorzec tragedii w duchu renesansowego humanizmu, który przyznał człowiekowi większą
siłę sprawczą, niż to robili starożytni Grecy.

7. Kochanowski pokazał dramat miasta, które niejako na własne życzenie skazuje się na zagładę.
Według poety losy państwa zależą od moralności rządzących – w takim ujęciu jednostka ma wpływ
na bieg historii. Dlatego tak ważne jest, aby ludzie u władzy traktowali poważnie swoje obowiązki,
przedkładali dobro wspólne nad interes prywatny, pamiętali, że zostaną rozliczeni ze swoich czynów,
kierowali się rozumem, a nie namiętnościami. Poeta ukazuje zagrożenia leżące w demagogii i słabej
władzy królewskiej. Utwór można interpretować jako aluzję do stanu Rzeczypospolitej (szlachecki
parlamentaryzm), a także w wymiarze uniwersalnym. Troja byłaby modelem państwa źle rządzonego,
zawłaszczonego przez prywatę przywódców, którzy nie biorą moralnej odpowiedzialności za
państwo. To państwo, które w wyniku zepsucia moralnego samo doprowadza się do upadku.

Propozycja punktacji
1) 3 pkt – podanie autorstwa 3 cytatów; 2 pkt – podanie autorstwa 2 cytatów; 1 pkt – podanie
autorstwa 1 cytatu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
2) 3 pkt – pełny opis świata przedstawionego; 2 pkt – częściowy opis świata przedstawionego; 1 pkt –
podanie jednej informacji dotyczącej świata przedstawionego; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
3) 3 pkt – pełne przedstawienie argumentacji; 2 pkt – częściowe przedstawienie argumentacji; 1 pkt –
przedstawienie jednego argumentu; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
4) 2 pkt – pełne wyjaśnienie działania postaci w dramacie; 1 pkt – częściowe wyjaśnienie działania
postaci w dramacie; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
5) 3 pkt – pełna interpretacja przesłania pieśni; 2 pkt – częściowa interpretacja przesłania pieśni;
1 pkt – próba interpretacji przesłania pieśni; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
SPRAWDZIAN NA KONIEC

6) 3 pkt – pełne uzasadnienie odpowiedzi; 2 pkt – częściowe uzasadnienie odpowiedzi; 1 pkt – próba
uzasadnienia odpowiedzi; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
7) 3 pkt – pełne sformułowanie przesłania; 2 pkt – częściowe sformułowanie przesłania; 1 pkt – próba
sformułowania przesłania; 0 pkt – brak właściwej odpowiedzi
 BIBLIOGRAFIA

Literatura podmiotu
Jan Kochanowski, Dzieła polskie, t. 2, oprac. Julian Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy,
Warszawa 1976. Dostępny: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/odprawa-poslow-greckich.html

Literatura przedmiotu
Jan Hartman, blog Loose blues. Jana Hartmana zapiski nieodpowiedzialne
https://hartman.blog.polityka.pl/2013/06/30/kodeks-etyczny-polityka/
Włodzimierz Maciąg, Posłów trzeba odprawić, [w:] Lektury obowiązkowe. Szkice, eseje, felietony na
temat lektur szkolnych, pod red. Stanisława Balbusa i Włodzimierza Maciąga, Wrocław 1975.
Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/o-poprawie-rzeczypospolitej.html

Warto przeczytać
Janina Abramowska, Ład i fortuna: o tragedii renesansowej w Polsce, Wrocław 1974.
Claude Backvis, Szkice o kulturze staropolskiej, Warszawa 1975.
Mirosław Korolko, Jana Kochanowskiego żywot i sprawy. Materiały, komentarze, przypuszczenia,
Warszawa 1985.
Julian Krzyżanowski, Poeta czarnoleski, Warszawa 1984.
Julian Lewański, Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981.
Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej do roku 1939, tłum. Maria Tarnowska, Wydawnictwo Znak,
Kraków 1993.
Jerzy Pelc, Literatura renesansu w Polsce, Warszawa 1994.
Jerzy Pelc, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1987.
Polska w epoce Odrodzenia. Państwo, społeczeństwo, kultura, pod red. Andrzeja Wyczańskiego,
Warszawa 1970.
Wiktor Weintraub, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977.
Jerzy Ziomek, Literatura odrodzenia, Warszawa 1987.
Jerzy Ziomek, Renesans, Warszawa 1973.