Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Lamarti̇ne'den Türkçeye Yapilan Çevi̇ri̇ler

    Transféré par

    Orhan Selçuk
    25 vues11 pages

    Titre original

    LAMARTİNE'DEN TÜRKÇEYE YAPILAN ÇEVİRİLER

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Formats disponibles

    PDF ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document

    Droits d'auteur :

    © All Rights Reserved
    Téléchargez comme PDF ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    25 vues11 pages

    Lamarti̇ne'den Türkçeye Yapilan Çevi̇ri̇ler

    Transféré par

    Orhan Selçuk

    Droits d'auteur :

    © All Rights Reserved
    Téléchargez comme PDF ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 11
    e'den Tiirkse'ye yapilan terciimeler dizerine 1854-1993 yillart arasinda Lamartin L, Universitesi, Tarkiyat Arastirmalan bir arastirma. KEFELI, Emel. Doktora. Marmara Ens., istanbul, 1993. 562 s., 184 ref. Danisman:Prof.Dr.Zeynep Kerman. Dili:Tr. 16 | 84 LA RELATION ORIENTALE : Cuapirre V ' Orient idéalisé, dira-t-on. Certes, mais limportant, dans une perspective anthropolo- gique, n’est pas tant la référence antique en soi : celle-ci constitue depuis longtemps un | modéle privilégié, en particulier 4 la fin du XVIIe siécle 47. En revanche, le choix des rituels Phospitalité comme élément signifiant du corpus homérique est révélateur de Vintérét que les voyageurs en Orient manifestent, a partir de la Restauration, pour une rencontre de nature intersubjective qui tente de contourner l’obstacle de Ia langue. Ce mouvement d’ouverture a autrui se manifeste de manidre exemplaire chez Lamartine. On va maintenant examiner son Voyage en Orient (1835), qui apparait a la fois comme le témoignage d’une crise d'identité collective et comme la tentative litté- raire d'y. apporter une réponse personnelle. Lamartine et le réve de fusion entre l’Orient et l’Occident \ i | ' ' ' | ! i | : ; ( \ i Du chrétien rationaliste au Ture « évangélique » | 4 t L’époque od Lamartine accomplit son premier voyage en Orient (juillet 1832-octobre Sarge Mousse, Le Keletioun Orientole Enquere. ‘ 1833) correspond & une période charnire de sa vie. Dans Sur la politique rationnelle, / | brochure parue en octobre 1831, Lamartine rend compte de ce qu'il appelle « le suicide Sur Com ‘ep hs y _s j de Juillet » 1, et, face & la crise de légitimité du pouvoir que représente la Révolution : Oe COMME C & 4 on deans fes preci? cde vous fe de 1830, il préconise « une organisation progressive et complete de ’ordre social sur le O Z ' principe de liberté d'action et d°égalité de droit »?. Cette nouvelle ere dont il annonce én Went (18124. - 186 ) Q nis 1485.5. §5- 1353 la venue est dite « évangélique ». Ce n'est sans doute pas un hasard si Lamartine : recourt & une vertu chrétienne comme la charité pour résoudre un probléme politique : | cest ’amour du prochain, pense-t-il, qui est A méme de répondre aux revendications : } dune plus grande justice sociale 3. Tout se passe comme s’jl voulait cicatriser la bles- LAA 4 | / sure de Juillet 1830 en cherchant 4 relier le passé 4 l’avenir. En effet, cette date est mar- iMt/A quée par deux changements importants : d’une part une perte de pouvoir du catholi- cisme comme religion d’Etat, d’autre part un bond en avant des libéraux 4. Lamartine, par fidélité aux Bourbons, démissionne de son poste de sect ‘aire d’ambassade en Italie au moment oii éclate la Révolution. Mais cette démission, rédi- i 1. Alphonse pz LaMARTINE, Sur la politique rationnelle, Paris, Gosselin, 1831, p. 20. i 2, Ibid, p. 21. h 3. Cette politique sociale est une philanthropie qui se distingue évidemment du futur socialisme. LAMARTINE la résume dans une lettre du 5 octobre 1842 & Martin-Doisy : «La charité de Etat bien ordonnée, pour empécher la richesse d’étre oppressive et la misére d’étre envieuse et révolutionnaire » (Cité par Henri Gurtteman, Lamartine (1940), Paris, Seuil, 1987, p. 74-75). 4, Sur ce point. voir Maurice AGULHON, « 1830 dans 'histoire du XIX¢ sidcle frangais », in : His- toire vagabonde, t. Il de Idéologies et politique dans la France du XIX¢ siécle, Paris, Gallimard, 1988, en particulier p. 36-37. aywss _47. Cf. la communication faite par Bronislaw Baczxo ef alii au colloque de Clermont-Ferrand (29- 30 juin 1972) : « Modéles antiques et “préromantiques” », in: Le préromantisme, hypothéque ou hypo- thase ?, Paris, Klincksieck, 1975, T.C. MARMARA UNIVERSITESI TURKIYAT ARASTIRMALARI ENSTITUSU YENI TURK EDEBIYATI BILIM DALI 1854- 1993 YILLARI ARASINDA LAMARTINE'DEN TURKCE'YE YAPILAN TERCUMELER UZERINDE BIR ARASTIRMA ( Doktora Tezi ) EMEL KEFELi Danigsman PROF. DR. ZEYNEP KERMAN Firkiye Divan! Vakti | islam Aragttrenalar: Merkezi Kittliphanesi ISTANBUL - 1993 Hichem \J ja - Evrope ond "Slew “Vrans\ lobed boy 4 Pees Heine Beckeley| an gern io)“. 5 3, ANOTHER’S E fundamental aspects of life, and Volney builds his theories on them. Ottoman tyranny, with its lust for plunder and its dispir- iting policies, crushes productive effort before it can get started, thereby forming the character of Turkish subjects and inclining them to indolence. This situation is especially conspicuous among the well-to-do and merchant classes, because “‘it is re- markable that when these people set to work, they display a liveliness and an intensity almost unknown among us.” Despite all these regressions, thousands of years of history lie deep in the soul of the Oriental. He is gentle, engaging, human, generous. He “has greater delicacy and openness, both in thought and manners’ than even the Frenchman, “as if, having been civilized long before us, the Asians still bore the marks of their earliest education.” And among Orientals one can always tell the Muslim by his steadiness in the face of life’s storms, by his courage, serenity, and rectitude, whereas the craftiness and instability of Greek Christians come from their state of subjection, which obliges them to meet the violence of their world with cunning. Though flawed by prejudice and naivete, Volney’s study of sexuality has a certain relevance. He seems to think that [slamic civilization knows nothing of love, in that it robs the sexual instinct of all the accessory elements that create love’s charm. Lovers, when there are any, can taste only a fugitive and hunted happiness, as if they were criminals—whence the necessity of extreme discretion. Polygamous marriage is a degrading hell. ft constitutes, ina way, a fantastic victory of man’s ego over the tuins of the life of another (i.e., his wives). But most of the time the satiety he experience makes him lose all desire, and constant household quarrels force him into the role of the flattered and detested tyrant. We have here a distinctly somber image of urban bourgeois society, where husbands and wives are alien- ated from one another, where authentic contact is broken off, where virtue itself is continually set at nought. In Voltaire, Montesquieu, and Volney we find neither the sympathy of Boulainvilliers, nor mystical enthusiasm, but poli- tics, character analysis, history of religion and institutions, all puy aa sa ereecerenenstt: hee smear Serrmmemeter emer 40! ee cin emsonnepceyanerpcoenettenot ptt creo “ff La warkian Alper se ba FRENCH INTELLECTUALS AND ISLAM of which culminate in either an internal critique of the West ora comparative vision of various civilizations. The West is un- doubtedly standing over the world and looking down, but the less direct that look, the more objective itis. The more caught up in concrete details, the harsher it is. That is why the travelers of the Romantic era are ultimately more prosaic than the philoso- phes, as they glide from abstract thoughts to images, from a sense of history’s universality to a sense of its particularity. In any case it is obvious that the Romantics wanted to visit the East for the aesthetic dividends to be gotten there. Some ROMANTIC TRAVELERS If I may venture a parallel between Chateaubriand and Lamartine, 1 would suggest that one was forever haunted by the medieval Christian past, with its grandeur, its hatreds, and its fantasms, whereas the other turned his eyes toward a universal future in which the fate of God and man would be played out. Both writers are alike in that they paint portraits (drawn vig- orously and pitilessly in the first case, seriously and delicately in the second) of the Islamic character, whose traits they, like their predecessors, explain by going back to the spirit and pri- mal influence of religion. For Chateaubriand, cruelty, des- potism, servility, and fanaticism come together in those nations that, by the very structure of their history, “belong essentially to the sword.” This history, as he sees it, was barbarous; it negated civilization and justified that awe-inspiring movement, the Crusades. It would be hard to imagine a more Manichaean attitude than Chateaubriand’s in the Itinerary from Paris to Jeru- salem. With incomparable vehemence and stylistic brilliance he evokes all the passions of the medieval period, reaffirming it as he glories in the splendors of a brutal and exclusive “we,” echoing, continuing, and reappropriating the Middle Ages as the core of a great tradition and a moment of truth in history.’ Lamartine addresses these problems from a different angle, because he was involved in a search for his own identity and — Kiirkcii bir sey asirmadi ya? Zayif iradesi olanlar1 anlatmasim em- rederken, Sakir Efendi agzindan su séz- lerin ciktigim isiterek dehset iginde kaldi: — Bir sey calmadi efendim. — Size de rahatsizhk oldu. — Estagfurullah efendimiz. — Su beyti nasil tefsir edersiniz? Konusarak kitap odasma girdiler. Ora- da bekleyen misafirler arasmda konusma- lar umumi mahiyette oldu. Hazir bulunan- larm arasindaki biitiin samimiyet ve an- lasmaya ragmen siyasi mevzular tehlikeli sayildigindan her zamanki gibi ilim ve fen vadisinde dolasild.. Bunlar Pasa’nm en mes'ud saatleri idi, Fakat Sakir Efendi igin rahat ve huzur kalmamusti. Ondan sonraki giinleri_miit- his bir vicdan azali iginde yasaci. Baska tiirlii yorumlamaya imkan yoktu: Emanete Inyanet etmisti, Geceleri kabuslar icinde riiyasida Ahmed aja ile kiirkgii kendisini bohcaltyarak Pasa’nin yatak odasma g6- tirtiyorlard.. Bir arahk derdini mahdum beylerden birine agmay: diisiindii. Hepsi elinde bii- yiimiisler, kendisinden hiisniihat mesket- misler, daima sevgi ve saygi géstermisler- di, Fakat genclife mahsus merhametsiz- likle miskinlizine giileceklerine de emindi. Nihayet biitiin gayretini toplayarak zih- nine su karan saflamca yerlestirdi: Pasa’ ya oldugu gibi itiraf etmeliydi. Adeta bir makine kurar gibi sézlerini hhazirladi, Pa- sa ile yalmz kaldigi ilk firsatta, hazurlan- mus mekanizmay1 meyusane bir cehd ile igletti ve Adeta bir yabancry: dinler gibi kendi sézlerini isiterek vak'ay1 sebepleriy- le birlikte anlatt. Pasa bir’ kahkaha atacakti, fakat ken- dini gic zaptetti. Séziinii salanmaga ab- gk defiil ise de, o rakik vicdanm wztwrabr- na giilmek zalimce bir hareket olacakt. bir ciddiyet ve samimiyetle sdyle mak ugruna, bin samur kiirk feda olsun! gerekecedi doiu ilk -balonu ucurmuslardir. «insanin Ugmasi igin 4-5 Kilometre Uzuniugunda Kanat Takmasi Lazim » (!) 1781 yilinda ‘Paris’ gazeteleri Francois Blanchard adl: birinin ugma tecri- beleri yaptigini, hatta yerden 24 metre yiikselmeye muvaffak olaugunu yaz- mislardi, Bunun iizerine devrin taninmig alimlerinden Lallande, bu haberi ya- yan gazetelerden birisine yolladig: mektupta suniari yazmistt: ‘ «Misaade ederseniz okuyuculariniza Glimlerin bu gibt meseleler karsisin- da susmalarinin sadece bunlari hafife almalarindan ileri geldigini sdyleyeyim. Giinkit bir insanm havaya yakselip orada durabimesi her cihetten imkansizdir. ilimler Akademisi iyelerinden Coulous, bir yil kadar evvelki toplantilanmizdan birinde bugiinkii viicut yapisi ile bir insanin ugmasi icin dért beg kilometre uzuniugunda kanatlari olmasi ve buntari saniyede bir kere hareket ettirmesi hesapladigint séylemistir. Béyle hayali seylerin hakikat olabilece- Gine ancak bir deli inanobilir ve agirliklar havadan az cisimlerin yardimiyle havaya yikselmek diisiincesi de, tatbikine asia imkén olmyan geylerdendir.s Cok gariptir ki, ayn yl Mongolfier kardesler Avignon’da sicak hava ile 50 Yazan: René Palmiery LUMUNUN yiiziincii:_yildéniimii_ mii- nasebetiyle Lamartine hakkinda cok seyler séylendi. Fakat, bir hareket adam bir devlet adam: olarak; romantik nes- lin bu tartisilmaz prensi simdi bile heye- © canh yorumlara konu olmaktadir. Lamartine’den cok kere politikada kay- bolmus bir sair olarak bahsedilmistir ve Guizot onun icin, «Ciddi bir adam degil- dir...» diyecek kadar ileri gitmistir. Hal- buki Lamartine, 1848 hareketine herhan- gi bir kapris veya saskmlik eseri olarak atilms dedildir. Daha 1829'dan itibaren, kendisinin (tribiinlerde) meclislerde gérev almasim temenni eden Victor Hugo'ya ce- ap verirken sunlari yazmaktadir: «Biz diizen istiyoruz ve hiirriyete deger _ veriyoruz; biz gecmiste degerli olan sey- lere karst saygiltyz; gelecekte arcu olu- | nacak ne varsa, onlar bicim de emelimic- | dir; bilhassa siyasetin tecriibi bir bilim 4 oldugunu biliyoruz.> Bu birkag kelime onun devlet adam rogramim dile getiriyor. Bunlara, sairin, iim ddse¥indeki babasina verdifi heye- canh cevabi ilave etmek yeter: — Sizin politikantz ne olacak? — Ben barigstan yana olacagim. - PARLAMENTER MUHALEFET Lamartine monarsik ziimreye mensup bir aileden gelmektedir. Babasi, svalye de Lamartine, -hicret etmeyi reddetmis lerin yam sira savunmaktan da geri kal- amistir..Ve kralin hizmetinde olmay1 ini bir emir sayan bu asker, Tuileries Oliimiiniin Yiiz Sekizinci Yildénimiinde Biiyiik Fransiz Sairi ve Devlet Adami LAMARTINE Geviren: Ali Canman Lamartine, Bergues Milletvekill. bahcesindeki bir catismada yaralandigi yakit, dliimden ancak bir bahgivanin gay- retieri sayesinde kurtulabilmistir. Bunun- ja beraber, bunalmm altiist ettigi bu un- vansiz asiller ailesi, XVIII. asrin felsefi fi- kirlerinden medet ummakta ve Fransiz jhtilalinin, milletin asillerden, ruhban si- mifmdan ve tiers-état‘lardan (eski Fran- sa’da halk sinifi) meydana gelen diisiinen si fo 5) __ ny pp, wr re wey Tenure y yn) 4 ite as/ELi] > ach Mecmuosi, yil:é [seoy: 3 LAN son 19 FO Heyat Biiyiik Fransiz ree Na Ps rn i " AMARTINE'IN dliimii iizerinden bir Biiyik Tir = tour gest, 101 yl domek, bel daa ba = W@ dogru olacak. Biiyiik Tiirk dostunun, . 100. éliim yilnda, kadirbilir basimmuz- AA dan, haturasimn etraflica anilmasi bek- lenirdi. Oysaki, dogumunun 150. yildé- nimi, Tirk matbuatmda, parlak bir sekilde, pek muhabbetli olarak yade- dilmisti. O zaman, biiyiik Fransiz sfi- rinin Tiirkler’e olan hayranhin, cesitli kalemler tarafindan, sevgi ve takdir dolu yazilarla dile getirilmisti. Oliimiiniin 100. yilnda, o renkli ve heyecanl makalelerden, o giizel duy- gular. aksettiren safiriardan mahrum } kalarak, milletimizin biiyiik dostunu —4deta— derin bir siikitla anmay: uygun gérmiige benziyoruz. Tirkler'i, yeryiiziiniin en serefll bir milleti, seclyeleri bakimmdan da en yiicesi ve necibi olarak tavsif eden La- | martine, o siralarda milletimiz aleyh- f tari olan Batillar’a karsi, cok kuvvet- Alphonse de Lamartine. A LAMARTINE'IN GENCLIGi . ' Lamartine, Fransa’da, Macon kasaba- sinda 1790 yilinda dogdu. Ailesi, biiyiik bir ciftlik sahibiydi. Daha kiiciik yasta agik havaya, kirlara, kisaca, tabiata asik olarak biiyiitiildii. Bir miiddet Lyon seh- ; Tinde tahsil etti, ama hi ilgilerini: gogunu annesinden ald. Ki | lige Szeniyordu. Sonunda hariciye mesle- #ini secti. Napoli, Londra, Toskana ata- gseliklerinde bulundu, Atina’da maslahat- giizarhk yapti. 1811’den itibaren kendisini siire ve ede- | -biyata verdi. O tarihlerde Napoli’de tabiat aski ile kadin askim bir arada tatti. Dost- luk yapti%: bir bahkg kz, Graziella adh | saheserini yaratmasma sebep oldu, 1817 yilinda Fransa’nin meshur kaplica - sehri olan Aix - les - Bains’de tanidigi bas- ‘ka bir giizel kadin ona, (G6l) adli gii- rini yazdirdi. Hemen her aksam ve her ;mehtaph gecede onunla sandal sefalan yapuyor, emenen cigeklere ugan kele- pbekler gibi ask hayati yasayan Lamartine, ler yaziyordu. ir kitab: olan «Sdirane Diisiince- Lamartine’e Tiirkiye’de hediye edilen giftlik ve bu hususta LAGER ai | Aye ee Ly «Allah, orada (Tiirkiye’de) buradakin- den (Fransa’dakinden) daha fazla gérii- niiyor. Bunun icin, Orada ihtiyarlamak ve dlmek istiyorum.» — Lamartine — li ve asil€ne miidafaalarda bulunmug- tur. Bu itibarla, Fransa’nin inlii s4ir ve edibi —asirlarca unutulamnyacak olan eserleriyle— igten gelen samimi duy- gularla, XIX. asrin en biiyiik Tiirk dos- tu idi. Suras1 muhakkaktr ki, Tiirkler’ in Franswlar’a karst, uzun yillardan- beri duydugu muhabbet ve temayiilde Lamartine gibi iinlii kisilerin biiyiik ro- li vardar. Onun gégiis kabartic: samimi dost- lugunu zamaninda takdir etmesini bi- len Tiirk biiyiikleri, s4irin bagi dara geldigi ve Tiirklye'ye yerlesmek arzu- sunda bulundugu sirada, vefah kucak- larm acmuslar ve Tiirk’e has olan cé- mertlikle, kendisine, Aydin civarwnda bir ciftlik hedlye etmislerdir. Bu yazmuzmn cergevesi icerisine gt recek olan ¢iftliZin hikéyesinden evvel, Lamartine’nin gencligine, siyast haya- tma kisaca géz gezdirelim: ler» i 1820 yilnda yazdi. Edebiyat saha- sida iiniinii saflayan ve her milletin di- line cevrilen eseri, bu oldu. Gencligi, sevmekle ve sevilmekle gecti. Bunun sebeplerinden biri de, cok yaki- stkh olmas: ve salon adam olarak yetis- tirilmis bulunmasiyd. Soylu bir aileden geldigi icin, cok kibar olarak yetistiril- mist Diger taraftan billur gibi bir sesi . Rahathkla ve tath konusmasi ile bir hatip oldu. Sairlikle hatiplik gibi iki meziyet, ona iin, san ve istikbal yolunu acmisti. Hele temiz kalbi, diiriistiiigii, zayiflan savunma tutkusu, genig ve emsalsiz tas- vir kabiliyeti, Lamartine'i séhretinin son basamajina gikardi. 1830 yilnda Akademi 4zAhgina secildi. Fransiz edebiyatinda, iiniinii, romantik bir devir agmakla salad. Lirizmin ku- rucusu oldu. Eserlerinde genellikle aile, insanhk, sevgi ve dliim temalarim igledi. LAMARTINE'IN TURKIYE’'YE TLK SEYAHATI Lamartine, debdebeyi, gosterisi seven Ik Turkler em UCN AT STN Lm ALS NN j SUETMBSI icin Lamartine’e verilen ve yekdnu 38.500 déniim tutan.¢iftliklerin ' igerisinde zeytinlikler, binalar, ahurlar, }. mer’alar, orman, diikkan, han, kahvehane, degirmen ve iki kticiik cay da vardir. Bu ciftlik, Fransizca eserlerde, peri ma- i sallarmdaki malikaneler gibi anlatilmak- tadir: L Vaktiyle bir imparator vards! Ulkesi- { nin giizel bir yerinde bir biiyiik sAire, cift- liklertyle, koyunlanyle, binlerce meyve agaclanyla, wmaklariyla, bir ormant ile bir malikdne hediye etti! $airi, bu cen- ) nette, kaygusuz yagamaya davet eden bu (kudretl cémert sultan, Osmankilar'm pa- disalu, diinyada Allah'm gélgesi olan Sul- , tan Abdiilmecid idi!» | LAMARTINE'LE YAPILAN ANLASMA Lamartine'in dilegi tizerine, padisah ta- rafindan uygun goriildiigii sekilde icar olunan arazinin icar seklini gésteren, sart- larim: belirten bir anlasma, sAirin vekili olan Charles Rolland ile hiikiimet arasin- da imzalanmstir. Bu mukavele hiikiim- leri kisaltiimig olarak asagida belirtilmis- . tir: Madde: 1 — 4 muhtelif ciftlik mecmuu F tahminen 38500 déniimliik arazi, Tire ka- | zasinda Regid Pasa’nm miilkii olup, hit f: kiimetce 25 yil miiddetle, yani 1850 sene- si basindan 1875 senesine kadar, Lamar- tine'’e kiraya verilmistir. Ciftliklerin igeri- sinde bulunan 4letler ve demirbaslardan gayrisi, bu miiddetin hitaminda — men- kul esya Lamartine’e ait olmak tizere— _mal sahibine kalacaktir. Bina ile arazinin imani, islahi icgin ne Lamartine’e, ne vere- > sesine tazminat namuyla bir sey verilme- yecektir. Ciftlizin hasilat bedeli icin sa- ) hibine hazinece gereken para verilecegin- » den, Lamartine ‘bundan. dolayi herhangi bir tediyede bulunmayacaktir. Madde: 2 — Osmanh hiikiimeti, Lamar- ; tine’i her tirlii miskiilattan koruyacak, memleket kanunlarma uygun olan dilek- lerini kabal ederek kolayhk gosterecek ve onu adilane bir sekilde ve sefkatle hima- ye ve siyanet edecektir. Madde: 3 — Lamartine'in vefati veya- hut 25 senenin bitiminden evvel, araziyi ‘askasma -verip gitmesi halinde, varisle- ri vesair adamlan, aymi sekilde koruna- caktir, Ancak, bakiye miiddet icin, iftlh in harigten birine terki halinde, miilkiin 5 FIFO 10. $3 wh 60- 66. 3. 4 Tarth Mecorwesi yl: é/ Alphonse de Lamartine. iT “Insanhga seref veren béyle bir milletin (Tiirkler'in) diismam olmak, insanhga diisman olmaktan farksizdir, Lamartine . | Yazan: Taha Toros Yerylizinin En gerem insamariels. / Lamartine asil sahibi, bakiye senelere isabet eden masraflan édemek suretiyle, tercih edile- cektir: Madde: 4 — Mal sahiplerine, belediye nizamatina gére ne gibi muamele yapih- yorsa, Lamartine hakkinda da 25 yil ay- m muamele yapilacak ve kiracidir diye, baska bir muamelede bulunulmayacaktir. Madde: 5 — Lamartine, halen ¢iftlikte sakin 50 aileden ibaret olan ekincilerin —étedenderi gelenek olarak mazhar ol- duklam— menfaat ve haklarima riayet edecektir. Madde: 6 — Gerek vergi, gerek Asar mevzuatina, belediye kanunlara, hiilasa ciftcilere uygulanmasi_mecburi kaidelere Lamartine de aynen tabi tutulacaktrr. Madde: 7 — isbu mukavele padisahin jzniyle Lamartine’in vekili Charles. Rol- land ile kararlasimbp imzalanmustir. Bu mukavele hiikiimlerine Fransa dev- leti, Fransa sefareti bir gana miidahale- de bulunamayacaktr. 16 Muharrem 1266 (1850) Fakat bu mukavele hiikiimleri hava da kaldi. Ciinkii bu ¢iftlikler Lamartine tarafindan hig bir zaman isletilemedi. Esasen, ciffliklerin igletilmesi biiyitk sermayeyi gerektiriyordu. Lamartine Fran- sa’daki mallarim satisa gikardiysa da bir tiirlii iyi miisteri bulamadi. Nihayet ser- mayesi eshama biliinmils bir sirket ku- rup, gerekli sermayeyi toplamak istedi. Bunun icin Paris'te genis negriyat yapt. Hatta Ege havalisinin eski graviirlerinden istifade ederek siislii hisse senetleri bas- ‘turd. Esasen cok borglu olan Lamartine, ye- ni bir borg bulamamanin iiziintiisit igeri- sinde kavramp duruyordu, Hatta bor¢ al- digi iki kisiye, ciftliginden 200’er déniim arazi terkine bile basvurdu. ‘Osmanh idarecileri bu mevzuda_pek hassastilar. Bu ciftlik igin, baslanna bir nevi kapitiilasyon havasi gelmesinden de endiseliydiler. Bu konuda uzun yazisma- lar oldu, Saire teklifler yapildi. Mukabil teklifler ve sartlar Babiali tarafindan in- celendi. Lamartine, her defasinda, sermaye te- darik etmekteki faaliyetinden, Fransa’da- ki miilkiiniin satisa qikarildigindan ve bunlari sagladiktan sonra yakinda Tiirki- ye'ye gelecefinden bahseden birgok mek- tup yazd. Fakat, sdirin ihtiyarhgi, ser- maye bulmaktaki aezi,, devrin idarecileri 61 LAMARTINE ET LA TURQUIE! pd UJIame PARTIE. CHAPITRE VII LAMIA KERMAN De méme que la terre, le peuple ture aussi, ‘n’a laissé d’intéresser Lamartine qui, en maintes occasions en a parlé avec sympathie et compré- hension. I] admire les vertus solides de ce peuple dont ‘I ne cessera plus de louer Ja franchise, la noble simplicité, la bravoure, la droiture ainsi gue la force qu’il attribue 4 ’idée de la fatalité qui régit les actes de celui-ci. L’écrivain qui s’intéresse surtout 4 l’Ame humaine, a étudié et observé avec attention, cela va sans dire, celle du peuple turc et ce qu’il a vu au fond de cette Ame l’a poussé 4 aimer et A estimer ce peuple honnéte, droit et probe qui gardait encore intactes ses vertus antiques. Déja. lorsqu’il était 4 Yaffa et qu'il avait regu la visite du Gouverneur dont il nous trace d’abord le portrait physique, Lamartine nous parle ainsi de la noblesse et de l’élévation qu’il a lues sur son visage: “Son regard - était fier, doux et ouvert comme le regard de tous les Tures en général. On sent que ces hommes n’ont rien a cacher; ils sont francs, parce qu’!ls sont forts: ils sont forts parce av’ils ne s'appuient jamais sur eux-mémes et sur une vaine habileté, mais toujours sur l’idée de ‘Dieu qui dirige tout, » sur la Providence qu’ils appellent Fatalité. Placez un Turc entre dix Euro- péens, vous le reconnaitrez toujours 4 l’élévation du regard, & la gravité de la pensée imprimée sur ses traits par ’habitude, et & la noble simplicité * de l’expression.?” Ailleurs, il dira encore que la civilisation orientale est au niveau de la civilisation européenne parce qu’elle est‘‘plus vieille, et originairement plus pure et plus parfaite’’: “A un oeil sans préjugé, continue-t-il, il n’y a pas de comparaison entre la noblesse, la décence, la grace sévére des moeurs arabes, turques indiennes, persanes, et les nétres. On sent en nous des peuples jeunes, sortant a peine de civilisations dures, grossiéres, incomp- létes: on sent en eux les enfants de bonne maison, les peuples héritiers de la sagesse et de la vertu antiques. Leur noblesse, qui n’est que la filiation des vertus primitives est écrite sur leurs fronts et empreinte dans toutes leurs coutumes; et puis il n’y a pas de peuple parmi eux. La civilisation morale, la seule dont je tiens compte, est partout de niveau. Le pasteur et P’émir } Les deux premiéres parties de cette étude ont été publiées dans Ja Revue de La Faculté des Lettres d’Ankara Décembre 1957 Tome XV, No. 4 2 Cf. 1 p. 316, Tome I. . 1993 lotar bul bntihara Dengssi, ct, 1998 Itharbal, 40f =/04 os eae LAMARTINEE GORE iSTANBUL Dr. M. KAYA BILGEGIL Bu makalede, Fransiz sairi Lamartine’in Sultan ikinci Mahmut ve Sultan Abdiilmecid devrelerine tesadiif eden iki seyahati esnasin- da, Osmanh payitahtim: meydana getiren muhtelif semt ve abideler iizerindeki miisthedeleriyle bunlardan aldagi intibalari inceliyece- giz. Bu isi yaparken miiellifin tahasstis tarzim. biiyitk bir sadakatle takip edebilmek icin, mekan, semtler, abideler, esya, zamanin muhte- lif tecellileri hakkinda kullandigi tabir, ve ifade tarzlarin. miimkiin mertebe muhafazaya gayret edecefiz. Lamartine’in Sark Seyahatleri: * Hemen belirtelim ki, bu seyahatlerin ikisinde de, gaye dogrudan dogruya Hilafet-merkezini ziyaret degildir. Voyage en Orient adli iki ciltlik bir esere sébep olan birinci seyahati, Yakin Sark topraklarimda birakuigi kizimin sthhati ile alakali idi. Mamafih, Ltibnan, Arz-1 mu- kaddes ve Suriye’yi dolastiktan sonra, Istanbul'da karar kilan bu yol- culugun bir de hissi sebebi olmalidir. Daha sdir yola gikarken, kendi- sini “muhdcir kuslara” benzeterek: ‘Fakat onlar gibi, beni de bir kuwvet fecre dogru gekiyor” demisti, ki, burada “fecir”, “Sark” ma’na- sina delalet etmektedir’. fki cilt tuttugunu yukarida da belirttigimiz bu seyahatnamenin ancak kiigik bir kism1 Tiirkiye ve bilhassa Istanbul’a tahsis edilmis- tir. Esisen, sdir de, Tiirk payitahtunda zo mayis 1833 ile 23 haziran 1838 tarihleri arasinda, takriben bir ay ikamet edebilmistir Bahis evi sahifeler, miiellifin istanbul semtleri kargisindaki samimi his- lerine makes olmak bakimindan hususi bir ehemmiyet tasir. Bu seyahatten derin hatiralar sakhyan Lamartine, “‘kendisini Sark’a sayisiz ve kuwvetli baglarla merbut hissediyordu. isler fena gi- dince, cadirim toplayp géz kamastinci iilkelere ve bedbahtlar igin cok merhametli insanlara dogru yol almagi diisiiniiyordu.?” Filhaki- ka, 24 nisan 1849 da TAnzimat ricalinden, Mustafa Resid Pasa’ya bir 1 Lamartine, Vovage en Orient, I. Paris, Nouvelle edition, 1913, s. 12. ADIEU'den. 2 Robert Matlé S.M. Lamartine Vovageur, Paris, E. de Boccard, édit. 1936, Chapitre TIT. Tore DI M U T, Kimildamiyorum, Bakamiyorum ta gézlerine Kim getirir geceyi yanvma Kim got Kuslare otiiken Konar eski kuglarin anisena yegilcek, Yitirilmis bir uzakhgr eager, Sessizligin mor agzinda. eB [seme tt2 Oclak-1961, 181184 (Ankera) 199% VII dliileyin, ( \e Tri yudizlar bir sevgi boslugundan El Ayak Yalmz kalmiglart, yalniz kalacaklarz igiter. Sallamr, gérmiis gecirmis agaclar., Diislerle aciarla birlikte Caglarin akip gittigi kandan, Topragun uykusunu yaprak yaprak. Kumildamyorum, Bakiyorum ta gézlerine anlamadan bos. Kim soyliiyor ama Yagamamin artik benim olmadigin. ¢ Sence esmer, sence giizel, Sence sicak, Kim getirir geceyi yatagzma Kim gétiiriir? Fazil Hiisni DAGLARCA 8 LAMARTINE’E VERILEN CiFTLIK HIKMET DIZDAROGLU Genet kilttirl olan herkes, Fransiz gairi, romancisi ve devlet adam: Lamartine (1790 - 1869)'in edebi kimligini, eserlerini bilir ama, ‘Tiirkiye’ye iki kez geldigini, sonunda da Tiirkiye'de yerlegmek istedigini bilen pek azdir samimm, Fransizca’dan ‘Tiirkge'ye ilk manzum ceviri, Sinasi’nin kalemiyle olmustur. Teretime.i Manzume adh kitabinda, Lamartine’den yapilmig 16 misrahk bir ceviri de gériyoruz. Bu, Premiéree Méditations Poétiques'in dokuzuncu parcasi olan Souvenir’in dért kitasmm ¢evirisidir. Kitabin ilk bastligi 1859 olduguna gore, ge- viri, herhalde, daha énceki yillarda yapimuistir. Sinasi’nin verdigi 6rnek tek kal- Mamigtir; daha sonraki yillarda, romanlarindan bir bilizti dilimize aktarilmigtir. Graziella. (Yusuf Neyyir, 1878), Genevieve (Halil Edip, 1885), Rafael (Ismail Hak- ja, 1893) Fransizcadan ve Lamartine'den yapilan ilk geviriler arasmdadir, Lamartine, tek yénlii bir adam degildi; sanatgihgi bile bir alana sikigip kal- mamusti : Sairdi, romanciydi, hatta tarihgiydi. O; slirler, romanlar, gezi eserleri, bilimsel incelemeler ortaya koyarken, bir yandan da tanm igleriyle ilgileniyor, cift- lk isletiyor, bir toprak adam: olmamin zevkini duymaga caligryordu. Tarihgi Ah- met Refik (Altmay)'in yazimiza temel kaynak olan aragtirmasmda!, Lamar- tine'in tarim iglerine duydugu ilginin sebepleri géyle belirtiliyor (sadelestirilerek almmistir) : Bundan duydugu umutsuzlukla, «Toprak élimtime sebep oldu. Artik beni gémse fyi olur!» diye hay- kiracakt1, Gergl Lamartine (poéste pure) taraflisi bir gairdir (Daniel Mornet, Fransiz, Edebiyat: Tarthi, Tiirkee cevirisi, s, 192). Glirlerinde tabiat gériintimlert cogkunlukla cizilmistir, Bunlardaki

    Vous aimerez peut-être aussi