Vous êtes sur la page 1sur 51
ad MINA) SANG BO CONG AN TRUONG BAI HOC AN NINH NHAN DAN TAI LIGU.ON THI TUYEN-SINH TUYEN MOI VAN-BANG 2 TRONG CAND NAM 2023 MON LY LUAN CHUNG VE NHA NUGC VA PHAP LUAT Cha bién TS. Nguyén Thi Thu Huong Tham gia bién soan ThS. Bui Dinh Tién ThS. Phi Manh Long THANH PHO HO CHi MINH - 2023 LOINOIDAU - Ly lun chung vé nha nuée va phép luét 18 mén khoa hoc trong hé théng khoa hoc phap 1y cé méi quan hé véi chit nghia duy vat bién chiing, chi nghia duy vat lich sir, chinh tri hoc... Bay la mén khoa hoc 6 vj tri quan trong vi néi dung cita Ly Inn chung vé nha nude va phép luat ¢6 ¥ nghfa tao co sé khoa hoc va co sé phong phép Iwén cho vige xay dung, hodn thign céc nganh lugt va cdc mén khoa hoe phép ly chuyén nganh, Nghién cir ndm ving ngi dung Ly Iuin chung vé nha nude va php Indt khéng chi gitip xdc djnh n6i dung co ban ciia nha mudc, phap luat tir 46 c6 duge phuong php lun 48 nghién citu, tiép cn cdc linh vyc cy thé cia céc nginh luat khde ma edn ob phuong, phap lun dé van dung gidi quyét cdc van dé lign quan dén céng tic Céng an, gép phan quan trong trong vigc bao vé an ninh quéc gia, trat ty an toan xa héi. Dui sy chi dgo cia Ban giém higu Truong Dai hoc An ninh nhén dan, nhim dap ing nhu cau nghién cttu, hoc tap ciia hoc vién 6n thi tuyén sinh tuyén mdi vin bing 2, Khoa Luat td chitc bién soan “Tai lidu dn thi tuyén sink Tuyén méi Van bang 2 trong CAND nim 2023 Mon L§ lugn chung vé Nhé nude vie Phép lu@t” voi nhiing ngi dung co ban, cét 16i ly Infn vé nha nude va php lust, phit hop véi chi truong, duéng 16), chinb sich ca Dang, Nha nude ta trong xy dung, hodn thién Nha nude phap quyén XHCN Vigt Nam va dinh huéng chuong trinh dao tao ctia Nha trrdng déi voi hoc vién tuyén méi vin bing 2. Ly ludn chung vé nha nuéc va phép iudt li bao gdm nhiéu van dé rong 1én, phire tap. Mic dit Tap thé téc gia da rét cd ging nhung khé trénh khdi nhiing khiém khuyét, han ché. Mong nhan duge sit déng gdp cia ban doc dé Tai liéu ngay cing duge hoan thign hon. Xin chan thanh cém on va tran trong gi thigu tai ligu cing ban doc! TRUONG DAI HOC AN NINH NHAN DAN CHUYEN BE 1. NGUON GOC, BAN CHAT, DAC TRUNG, CHUC 5 NANG, KIEU VA HINH THUC NHA NUGC (2) Neudn géc cita nha muse Trong khoa hoc phap ly, cé nhiéu quan diém ludn gidi vé nguén géc cia nha nude. Theo quan diém cua chi nghia Mac-Lénin, sy xudt hién cua Nha nude la mét hign trgng khach quan nhung khéng phai la hién tong vinh ctu va bat bién. Nha nude chi xuat hién khi x4 hoi loai ngudi da phat trién dén mét giai doan nhat dinh c6 day du nhimg diéu kign cn thiét cho su hinh thanh nha nude. Nha nude lu6n van d6ng, phat trién va tiéu vong khi nhing diéu kién khdch quan cho sit t6n tai va phat trién cua ching khéng con nita. Nha nude xuat hign tryc tiép tir su tan ra ciia ché 46 cOng sin nguyén thoy. Nha nude chi xuat hién 6 noi nao va thai gian nao khi da hinh thanh tr hitu vé tai san (tién dé kinh t8); xudt hién su phan chia xa hoi thnh céc giai cdp déi khang va mau thudn gitta cdc giai cap gay git dén mite khong thé didu hoa durge (tién dé xa hdi). Trong xa héi céng sin nguyén thiy, chua c6 sy phan chia giai cp va Khéng c6 dau tranh giai cép. Xa hgi nay da xudt hién sy quan ly & mite thdp duéi dang quyén lye céng cGng mang tinh x4 hdi do thi tdc, bé lac td chitc ra dé bao vé quyén. Su phat trign khéng ngimg cia luc lugng san xudt Lim cho kinh té, x héi va con ngudi lién tue phat trién, Vé kinh té, hoat dOng san xudt ciia xa héi lién tuc mé réng va chuyén mén héa dan t6i ba Lin phan céng lao déng xa hdi: chin nudi tach khdi trong trot, thi céng nghiép tich khdi néng nghiép va thuong nghigp ra di, Nang suat lao déng tang, cla cai du thira ngay céng nhiéu da gia ting su tich lily tai san, gop phan hinh thanh va phat trién ché d6 tu hitu, Vé xa hoi, ché 46 tu hitu cing véi sy xuat hign gia dinh lam té chite thi tc — b6 lac dan dan tan ra, dan dén su phan héa giau nghéo va mau thu ngay cang gia tang. Xa hoi dan dan hinh thanh cdc t4p doan ngudi cé dia vi kinh té - x hoi khac nhau vé nhiéu phuong dign. Mau thuan gitta cdc tang lop, giai cp trong xa hi ngay cang gay git. Dé diéu hanh va quan ly xa h6i méi, d0i hoi phai c6 mot t6 chire mai. TS chite 46 do giai cdp nam uu thé vé kinh t8 lap ra, 1 cng cu quyén lure ctia giai 4 cap nhim 16 chite thuc hién sy thdng tri giai cp, dap tit mau thuin gitta cae giai cp hodc gitt cho chiing ¢ trong vong trat tyr. Dé chinh 1a nha nude. Nhu vay, nha nude khéng xuat hién mét céch ngdu nhién ma la san phim cuia sur phat trién mang tinh ndi tai trong lang xa héi thi téc - b6 lac. Sur ra déi cia nha nude la tat yéu dura trén nhimg tién 48 vé kinh té va x hOi. Dé 1 ché 46 tw hitu vé tai san va sy phan chia xa hoi thanh céc giai cdp d6i khang Chit nghia Mac - Lénin cho ring nha nude 1a b§ may trén dp cia giai cap nay d6i v6i giai cp khée. Tuy nhién, bén canh vige bdo vé loi ich ciia giai cp cam quyén thi nha nude efing phai cht y quan tim dén Ioi ich chung iia toan xa hoi, Néu khéng chai trong vai trd x3 hdi cia nha nude thi giai cdp théng tri sé gp nhiéu khé khan trong qué trinh cai tri va quan ly xa hoi, tham chi sé mat dia vi thong tri Theo 46, Nha medic la m6t 16 chite déc biét cia quyén luc chinh tri, mot “ b6 may chuyén lam nhiém vu cuong ché va thc hién cdc chite nang quan by date biét nhim duy tri trét ne xd hGi, thuc hién muc dich bao vé dia vi ctta giai cdp thong iri trong xa hdi. an chat nha muse Ban chat nha nude la tng hop nhig mdi lién hé, thudc tinh én dinh bén trong ciia nha nude, quy dinh sy tén tai va phat trién cua nha nude. Nha nude tnrdc hét 14 mét b6’ may tin p giai cdp va sau 46 1A mot bé méy phyc vu xa hdi, dé chinh 14 ban chat cia nha nude, Ban chat nha nude thé hign 6 tinh giai cap va tinh x4 hdi cia nha nude. - Tinh giai cdp cita nha meée + Nha nude c6 tinh giai cp vi syrra déi ciia nha nude 1a do déu tranh giai cép. + Nha nude luén thude vé mét giai cp nhat dink. Nha nude tn tai dé phuc vu cho muc dich giai cp théng tri. + Nha nuéc li b6 may curing ché dic ip thing tri, 1a cong cu sc bén nhat ma giai cAp théng tri sir dung dé bao vé igi ich cua minh va tran dp giai cdp bi wi. + Tinh giai cp t6n tai trong tat ca cdc kiéu nha nuée nhung mic 46 biéu hién 6 méi kiéu nha nude li khong gidng nhau. - Tinh x@ héi cia nha nude + Nha nude sé khong thé tén tai néu chi ‘Phuc vu Ioi ich cia giai cp théng tri ma khng bao vé loi ich, dap ting nguygn vong va y chi cita cdc giai, ting Khde trong xa hdi . + Xét vé mat Igi ich xa hi, ngoai nhig Igi ich riéng cita timg giai cp, bao gid cfing ton tai nhiing loi ich chung cia tat ca cdc giai,cdp, ting lép trong x2 hdi, trong 46 cé nliting loi ich thude’ vé nln loai. Vi vay, nha nude bao vé Ioi ich” chung cia x4 hdi cling la bao vé Igi ich ctta giai cp théng tri. + Tinh xa hdi cta nha nude tén tai trong tat cd cdc kiéu nha nude nhumg mite a6 biéu hién 6 cdc kiéu nha nudc khéc nhau la khong giéng nhau. Nha nude luén mang tinh giai cp va tinh x4 hdi. Hai thudc tinh nay cing ton tai trong nha nude. Méi tuong quan gita hai thudc tinh nay khdc nhau & nhig nha muéc khéc nhau va ty thudc ting giai doan lich sir cu thé. ~ Ban chétt cita nha niedc Viet Nam hién nay + Nha nuéc C6ng hida xa hdi chi nghia Viét Nam la nha nude hp quyén xa hdi chit nghia cla Nhan dan, do Nhan dan, vi Nhén dan. + Nha nude Céng hda xa héi chi nghia Viét Nam tryc tiép t6 chite va quan ly cdc mat quan trong cia doi séng xa hdi. + Nha nude Céng hoa xa b6i chia nghia Viét Nam 18 nha nudc din cht thyc su va rng rai; Nha nude déng vai trd quyét dinh thuc hign dan chi xa hoi chit nghia 6 Vigt Nam. + Nha nude Céng héa x4 héi chi nghia Viét Nam 1a nha nuéc théng nhit ctia cdc dan téc cing sinh séng trén lanh thé Vit Nam. + Nha nude Cong hda x4 héi chi: nghia Viét Nam dat dudi sw lanh dao tia Dang COng san Viét Nam. + Nha nude Cong hoa x4 héi chi nghia Viét Nam 1a nha nuéc ctia théi ki qué d6 lén Chi nghia xa hdi 3. Cée dic trung co’ ban ciia nha nuée Trong xa hi cé giai cp, cdc nha nude déu cé nhiing dic trang co ban sau day, - Nha nude phan chia lank thé thank cdc don vi hanh chinh vat thue hién quan ly dan ew theo lank thd Lanh thé 1a dau higu dic thi cia aha nude - quéc gi dai dién chinh thite cho quéc gia, khi néi dén lanh thé 1a 48 cp dén inh thd cita 6 Nha nude la nguéi m6t nha nude nhat dink. Nha nude c6 Tinh thé riéng va quan ly bat ctt ai & trong lanh thé cia minh. , Chi cé nha nuée méi cé quyén phan chia lanh thé thanh don vj hanh chinh ~ lanh thé. Nha nue phan chia inh thé thinh cdc don vi hanh chinh va thc ‘hién quan ly dan cu theo lanh thd ma khéng phy thudc vao cdc yéu té Khac nh huyét théng, gidi tinh, nghé nghiép, t6n gido... ~ Nha nuéc cé cht: quyén quéc gia Cha quyén quéc gia 1a quyén tdi cao, quyén lam chi quéc gia cia nha nude trong pham vi ldnh thé cia minh, quyén ty quyét dinh cdc céng viée cia quéc gia vé déi n6i va déc lap, binh ding trong quan hé déi ngoai. Day IA thudc tinh chinh tri - phdp li khéng thé tach rdi cla quéc gia va 1a dau hiéu rit dae trung, dién binh cia nha nude ma khéng mét té chic ndo o6 duge. Quéc gia chi dugc hinh thanh khi nha nude xudt hién va chi quyén quéc gia thudéc vé nha nude dang cai tri quéc gia dé. - Nha nuéc thiét lap m6t quyén le céng céng dac biét Quyén Ie nha nude 1 m6t dang quyén lye chinh tri mang tinh cht “céng”, khéng con héa nhdp véi cOng déng dan cu ma dudng nhw téch khdi x8 hGi, dig trén xd h6i va 4p dung chung cho tat c4 cdc chu thé trong x4 hdi. Quyén hye nay mang tinh chinh ui, giai cp, dug nha nude sir dung dé duy tri dia vi cia giai cdp théng tri, lam diu sy xung d6t giai cp va gitt cho sy xung dét nim trong vong “trat ty”. Nha mudc lap ra b§ may hing manh duge td chite chat ché va dugc trao nhiing quyén nang dic biét, c6 site manh cudng ché dé duy tri va thue hién quyén lye cia minh. - Nha nuée c6 quyén ban hanh phap ludt, thita nhGn phép lugt va thee hién quan bj xa h6i bang phdp ludt Nha nude dat ra cdc quy tac riéng mang tinh dic thi - dé 1a phdp Iudt dé quan ly xd hi. Chi nha nude méi cé quyén ban hanh, thira nhan phap luat. Nha nuée str dung php luat nhu mét céng cu quan trong nhat 48 quan ly xa hoi. Khdc Y6i cdc quy pham khéc, phap Iuat ludn duge nha nude dam bao thyc hién bing stre manh cuéng ché, Chinh vi vay, viée ban hinh, thia nhan php luat 1 mét trong nhiing dic trig co ban cba nha nude. - Nha nuéc c6 quyén quy dinh céc loai thué va thc hién viée thu thé dudi hinh thic bat budc véi 6 heong va thoi han dn dinh truée 7 Thué la Khodn thu ma nha nude buge cdc chi thé khée phai déng gop dé duy tri hoat déng cia b6 may nha mréc va cung tng nhing dich vu céng. Khong mét t6 chite nao cé quyén dat ra thud, quy dinh vé thué va thu thué ngoai nha nude. Théng qua ché d6 thué Khéa va sir dung ngan séch ma nha nude o6 thé duy tri hoat d6ng cia bg may nha mudc, ddu tr va téi phan phdi nguén luc xa hdi, thuc hién céng bang, thtic ddy x4 hdi phat trién. 4. Chire ning cia Nha nuée : a. Khai nigm va phan Jogi chite ning nha nude Chite nding cia nha nude la nhing phucong dién (mat) hoat déng chi yéu ctia nha nude nhém aé thee hién nhiing nhiém vu ctia whit meéc. C6 nhiéu cach tiép cn dé nghién citu chite ning cia nha nude. Can cit vao pham vi hoat déng cia nha medic, chite nang cia nha meéc duge chia thank chitc nding déi ndi va chite nding déi ngoai; ~ Chite nang di ni cua nha nude Chie ning déi ndi ciia nha nude [A nhing mit hoat déng chi yéu cia nha nude trong pham vi ndi b6 quéc gia. Chitc nang d6i n6i cia nha nuéc cé nhiing ndi dung co ban sau day: + Bao dam va bao vé su théng tri cia giai cp théng tr] déi véi cdc giai cp khdc trong pham vi Ianh thé quéc gia; + Phat trién nén kinh té quéc gia; + Cung tmg dich vu céng; + Phat trién gido duc, y té, vin héa, bao dam an ninh, trat tu. ~ Chite nang déi ngoai cla nha nude Chite nang déi ngoai cia nha nude 1a nhiing phuong dién hoat déng cia nha nuéc véi tr céch 1a dai dién chinh thie cia quéc gia trong méi quan hé véi cae quéc gia khdc. Chite ning déi ngoai cé vai tro quan trong trong viée bao dam an ninh chinh tri cing nhu thie day phat kinh té cia cdc quéc gia. Trong thyc té, chite nang déi ngoai duge thé hién mét cach cy thé qua viée xay dung va thyc thi chinh sach déi ngoai cia cdc nha nude. Chtrc nang d6i ngoai cia nha nude cé nhiing ndi dung chit yéu sau day: + Phong thi dat nudc, chéng sur x4m luge tir bén ngoai; + Thiét lap méi quan hé bang giao voi cdc nuéc khéc. Cain cit vio hoat ding cia nha medic trong linh vec xa h6i, chite nang cia nha nude diege phan chia theo Tinh vec cu thé nlx chite ning kinh té, chite nang x4 hdi, chifc nang bao vé trat tu phap Iuat, chtte ning bao vé dat nude, chic ning tran dp... b. Chute nang ciia nha nude Vigt Nam hign nay Nha mudc Céng héa xa héi chi nghia Viét Nam cé nhing chite ning sau: - Chie nang chinh tri; - Chite ning kinh té; - Chite nang xa héi; - Chic nang bao vé trat tr phdp luat, quyén va li ich hop phap cia ca nhin, t6 chite trong x4 héi; - Chite nang bao vé - Chite ning quan hé véi cde nude khdc. 5. Kiéu nha nude Kiéu nha nude 1a tong thé nhig dau hiéu (dc diém) co ban cia nha nude, thé hién ban chat giai cap, vai tro xa hi va nhiing diéu kién phat sinh, tén tai va phat trién cia nha nude trong mét hinh thai kinh té - x4 h6i nhdt dinh. Nhin loai da trai qua nam hinh thai kinh té - x4 hdi 1A c6ng sin nguyén thay, chiém hiru né Ié, phong kién, tu ban chi nghia va x hoi chi nghia. Trong hinh thai kinh té x4 hi cng san nguyén thy chua cé nha nudc. Do dé, chi cd bén kiéu nha nude tuong img véi bén hinh thai kink té - xa h6i sau d6 1a kiéu nha nude chiém hth né 1é, kiéu nha nude phong kiéa? kiéu nha nude tr san va kiéu nha nuée x4 h6i chi nghia. Mai kiéu nha nude tuy 48a mang nhimg dac trmg iia nha nude néi chung nhung Iai cé nhimg chite nang riéng. a. Nha nude chi nd. Nha nude chi né 1a kiéu nha nuée ra ddi do yéu cdu cia cude déu tanh giai cp trong long xa héi khéng thé digu hoa duoc. Nha nuéc chii né 1 céng cu nude; chuyén chinh cia giai cdp chi n6 chéng lai né 1é va cac ting 1ép xa hdi khdc. Nha nude chit né c6 cde chite ning co ban sau a: + Chife niing bao vé va cing cé ché 6 sé hiu cia chi né d6i voi tu ligu san xudt va né 16. + Chite ning dan 4p sy phan khang cia né Ié va cdc ting lép bi béc Iét khac bang bao luc. + Chire ning théng tri vé mat tu tudng. 9 + Chite nang tién hanh chién tranh xam luge va t6 chite phong thit quéc gia. b. Nha nue phong kién Nha nude phong kién la kiéu nha nude ra doi cing véi sir ra doi va xée lap vai trd théng tri cla phuomg thife sin xuat phong kién, Nha nuéc phong kién la cng cu chuyén chinh cia giai cp dia chu phong kién chéng lai néng dan va cdc ting lop xa hi khde, Nha nude phong kién thyc hign cdc chite nang co ban sau day: + Chite nang bao vé va phat trién ché d6 s6 hiru phong kién, duy tri béc l6t cia giai cdp dja chit phong kién 46i véi néng dan va céc ting lép lao dng khéc; * Chite nang dan 4p sy chéng déi cita néng dan va xay dmg hé tur tuéng ciia giai cp dia chit phong kién thanh hé tu tuéng thdng tri; + Chite nang tién hanh chién tranh x4m hrgc va phong thii quéc gia. c: Nha nuée tw san Nha nude tu sin 1a kiéu nba nude ra didi trén co s6 su thiét lap cua phuong thite san xuat tu ban chi nghia. Qua mdi thdi ky, nha nuée tr san c6 nhidu bién “A6i to 16m. Tuy, vay, vé tong thé, chitc ning cita céc nha nude tu san trong lich sir cling nhu 6 vao thai diém hign nay cé mot sé chitc nang chung sau day: + Cac nha. made tur sin déu thyre hign viée bio v6, duy tri va cing cd surthéng tri ca giai cp tu san wén cdc phuong dién kinh té, chinh tri va-van hoa, tu tuéng; + Chite nang phat trién kinh té; + Chite ning xd hoi cia nha nude tu san; + Cac chute nang d6i ngoai cia nha nude tu sin. d. Nha nude x4 hdi chit nghia Nha nude x4 hdi chi: nghia 1a kiéu nha nude tién bo nhdt va cing ding thdi 1a kiéu nha nude cudi cing trong lich sit. Nha nude x& hoi chit nghfa la nha nude cia aiai cp céng nhan va nhan dan lao dng thyc hign viée chuyén chinh V6i thiéu s6 béc l6t da bj dinh dé va trin ap moi hanh dng xam pham t6i Big ich cua déng dao quan ching nhan din ‘ fe 2 i & Gis rit _Zheetie Siw hee fink thire nha nuée << Phe SS Bate NN = chee chink Hinh thire nha nude 1a cach thitc’t ree thye fe af Ive va nhing phuong php dé thuc hign quyén lye nha nuéc. Hinh thire nha nuée i khdi nigm dugc hinh thanh béi ba yéu t6: hinh thite chinh thé, hiinh thite céu tric va ché 46 chinh tr). a, Hinh thite chinh thé Hinh thie chink thé la cich thite t6 chit, trinh ty lap ra cde co quan t6i cao cita Nha nude va str xdc lap méi quan hé gitta cdc co quan véi nhau; gitta cdc co quan dé véi nhan dan. N6i t6i hinh thitc chinh thé 1a néi t6i co cu, trinh ty thanh lép, su phan dinh chite nang ciia cde co quan nha nude t6i cao, 1a néi téi mdi quan hé gitta cdc co quan d6 véi nhau va véi nhan dan cing nhw su tham gia cia nhan dan vao t6 chitc va hoat dng ciia cdc co quan nha nurse. Hinh thite chinh thé duge chia thinh hai dang co ban: chinh thé quan chi va chinh thé céng héa. - Dc diém co ban cia chinh thé quan chi: + Quyén lye t6i cao ciia Nha nude tap trang toan b> hay mét phin trong tay ngudi dimg dau. + Vigc chuyén giao quyén luc theo nguyén tic thira ké, Chinh thé quan cha duge chia thanh chinh thé quén chi tuyét déi va chinh thé quan chit han ché: + Chinh thé quan chit tuyét d6i: ngudi dimg diu nha mde (vua, hodng dé) c6 quyén lye tuyét déi, v6 han, + Chinh thé quan chit han ché: quyén Iyc t6i cao ctia Nha nude duge san sé m6t phan cho ngwéi dimg diu nha nude va cho mét co quan quyén lye khéc, nhur nghi vién trong Nha nude tu san cé chinh thé quan ch. - Dic dim co ban cia chinh thé cng hda: H2., 96, P69 Aiphop 2048 + Quyén lyc téi cao cita nha nude thuge vé mét co quan duge bau ra theo nhigm ky. + Chinh thé + COng héa dan chit c6 dc diém chung la cdc ting Iép nhan dan cé quyén ‘Ong hoa duge chia thinh: cOng hoa dan chii va cng hoa quy téc. tham gia bau cir dé lap ra cdc co quan quyén lyc cia nha nuéc. + COng héa qui tc c6 dac diém 1a quyén bau cit chi danh cho cdc ting lp qui t6c. b. Hinh thite cau tric nha nude . Hinh thite cdu trie nha nude la su cau tao nha nude thanh céc don vi hanh chinh lanh thé va su xdc lp méi quan hé giita céc co quan nha nude véi nhau, gitta trang uong véi dia phuong. Vé cu tric, Nha nude duge chia thinh hai loai: Nhd nuée don nhét va Nha nudc lién bang, - Nha nude don nhit 06 dic diémiA;-D40 , + Nha nude c6 chi quyén chung. + C6 hé théng co quan quyén lye va co quan quan ly théng nhdt tir trung uong dén dja phuong. + Cé hé thong phép luat duy nat va théng nhat. + Céng dan chi c6é mét quéc tich. - Nha nude lién bang cé dac diém: Théng thwdng, Nha nudc lién bang cé6 hai hé théng co quan quyén lye va €9 quan quan ly; C6 hai hé théng phap Iuat; Nha nuéc lién bang cé chit quyén chung, déng thii mdi nuéc thanh vién c6 cha quyén riéng. c. Ché 46 chinh tri Ché d6 chinh trj 18 tng thé cdc phuong phap va thi doan ma nha nude sir dung dé thuc hign quyén Ie ciia minh. Ché d6 chinh tri duge chia thanh hai loai: + Ché 46 phan dan chu (chuyén ché, dc tai, phat xit). Dé danh gid trinh 46, tinh chdt din chi cia mot nha nude, mot ché 46, nguodi ta dua ra rat nhiéu tiéu chi khac nhau, thim chi trainguge nhau, Céc tiéu chi sau day duge nhiéu nha nghién ciru thira nhan: + Cé hay khéng su tdn tai cia co quan dai dién do dan bau ra; + Kha nang ciia céng dan trong viée thyc hién cdc quyén di due Hién phap ghi nhan; + Cé hay khéng sy tén tai va hoat d6ng céng khai ctia cdc t6 chitc din cht, doan thé quan ching; + Su binh dang ca cong dan trudc phap luat; + Su tén trong déi véi phdp lat. Hinh thie chinh thé, hinh thite cau tric nha nude va ché 46 chinh tri 1a ba yéu t6 tao thinh khéi niém hinh thie nha nude cdn duge nghién ctu Ki trong timg kiéu nha nude. 12 0% 24 GIA" CHUYEN DE 2. NHA NUOC PHAP QUYEN VA XAY DUNG NHA. NUOC PI QUYEN XA HOI CHU NGHIA VIET NAM (kha niém, dc diém chung cia nha nude phap quyén Tu tuéng vé nha nude phap quyén 1a mét gid tri quy bau cia nhan loai duoc xép ngang hang voi nhing gid tri khac nhu nén dan chu, ché 46 lap hién.* Tu txéng nha nude phép quyén duge hinh thanh tir thoi cé dai va hoan thién dan trong cugc dau tranh chéng sy I6ng quyén cia yua chia va ché 46 quan chit chuyén ché, Nhiing tir tuéng d6 tiép tuc durge cde nha tur tuéng chinh tri - phap ly tu san phat trién va hinh thanh mét thé gidi quan phap ly mdi, dé 1a thé gidi quan chéng Iai su chuyén quyén, dic quyén, tinh trang v6 php luat, kh’ing dink manh mé nhimg tw tudng nhan dao, cdc nguyén tac tu do binh dang; tim tdi nhimg co cu, hinh thire va céng cy chéng Iai sy tiém quyén va tinh trang v6 trach nhiém cua quyén lye, Dé chinh 14 m6t ndi dung cét 1di ctia mét hoc thuyét méi, hoc thuyét nha nude phdp quyén tu san. Hoc thuyét nay duge phat trién, hoan thién qua céc nha tu tuéng vi dai théi Ki nay nbw: John Locke, Montesquieu, Canto, Héghen. Nha nude phap quyén 14 nha nude trong dé phuong thie t6 chite, xay dung va van hanh b§ my nha nude do phép Iuat quy dinh va thira nhén tinh t6i cao ciia phap Iuat; bao ham vige xéc dinh r6 ring quyén 14p phap, hanh phap va tw phap, véi hé théng phap luat day du, rd rang, minh bach, thé hién y chi va nguyén vong cia nhén dan dé diéu chinh nhimg quan hé phap luat phat sinh trong xa hgi, nhat 1 viée bao dam quyén va loi ich hop phdp co ban cia cong dan (hoc con ngwdi néi chung). Dac diém chung cia nha nude phap quyén la: - Nha nude php quyén duge t6 chite va hoat dong dua trén co sé chi quyén nhin dan. - Hién phap c6 vai tro t6i cao, cing véi cae dao luat vi hé thong phap luat hoan thién, tién bd, minh bach, giit vi tri chi phdi déi voi nha nude va xa héi. - Nha nude duge t6 chife theo nguyén ly cia hoc thuyét phan quyén dé trénh lam quyén, bao dam dan chi. - Binh ding gitta nha nude va céng dan. - Tén trong va bao dam trén thuc té céc quyén con ngudi, quyén ty do, din chi ciia céng dan. i) Ren 8 ca Ac ddr ede ARE vette php quan, Labo BE Aeic tnges Oe annkh erp ee) - Tu phap dgc lap. - Tén trong luat phdp va tap quan quéc té. Ngoai nhing dic diém trén, nha nude phap quyén x4 hGi chi nghia con cé thém m6t dac diém 14 duge dt dudi sy Hanh dao cua Dang Cong san 2. Quan diém vé xy dung Nha mwée php quyén x4 hdi chi nghia Vide Nam Nam Vige xay dymg Nha nude phdp quyén xa h6i chi: nghia Vigt Nam phai quan triét cdc quan diém da dugc chi 16 trong Nghi quyét s6 27-NQ/TW ngay 09/11/2022 cua Ban chdp hanh Trung vong Dang khéa XIII, bao gm: - Kién dinh, van dung va phat trién s4ng tao chu nghia Médc - Lénin, tw tuéng Hé Chi Minh; kién dinh muc tiéu déc 14p dan t6c va chit nghia x4 hdi; kién dinh duéng 16i déi méi va bao dim su lanh dao, cdm quyén cia Dang. Nam viing va xtr ly t6t cdc méi quan hé lén gitta Dang lanh dao, Nha nuéc quan ly va Nhan dan lim chi; gidta nha nude, thi trudng va xa hdi; gitta thyc hinh dan chi x4 hdi chi nghia va ting cudng phap ché, bao dim ky cong xi hdi. - Thue hién nhat quan nguyén tac tat cd quyén lye nha nude thude vé Nhan dn, phat huy quyén Lim chi ciia Nhan dan trong Nha nude php quyén xa hdi cho nghia Viét Nam; quyén luc nha nude 1a théng nhat, cé su phan céng ranh mach, phéi hop chat ché, kiém soat higu qua gitta cdc co quan nha nude trong vige thuc hign cdc quyén lap php, hanh php, tur phap duéi sur gidm sét ctia Nhan dan. - Bao dam thugng tén Hién php va php luat. Nha nuéc phdp quyén x4 héi ‘fa Viét Nam t6 chirc va hoat déng theo Hién phap va phdp Iwat, quan ly xd hdi bing Hién php va php luat, déng thai coi trong gido duc, nang cao dao dite xa hdi chi nghia; thé ché héa kip thoi, day du va té chitc thuc hién hiéu qua chi truong, dudng Idi cia Dang; ldy con ngudi 1a trung tam, myc d6ng luc phat trién d4t nuéc; Nha nude tén trong, bao dam, bao vé quyén con chu n chi thé va ngudi, quyén céng dan. - Bam sat thyc tién dit nude va xu thé phat trién ciia théi dai, ké thira nhimg thanh tyu da dat dugc, tiép thu cé chon loc kinh nghiém quéc té pha hop voi Viét Nam; két hop sire manh dn t6c v6i ste manh thai dai, site manh quéc gia v6i sire manh quéc té; bao dim cao nhat lgi ich quéc gia - dan tdc, bio vé viing chic d6c lap, chi: quyén, théng nhat va toan ven linh thd, an ninh quéc gia, ché 46 x hGi cha nghia. 14 ~ Bao dam tong thé, dong b6, lién thong gitta déi méi lap phdp, cai cdch hanh chinh, cai céch tr phép; két hop hai hoa gitta ké thita, én dinh véi déi mai, phat trién; tién hanh khan truong, nghiém minh, nhat quan, c6 trong tam, trong diém va 16 trinh, bude di vimg chic. Nhimg van dé thuc tign doi hoi, 44 10, duge thu tién chimg minh la dting, 06 su théng nat cao thi kién quyét thuc hién; nhing van dé chua 16, cdn nhiéu y kién khée nhau thi tiép tuc nghién ctru, tong két thuc tién, thuc hign thi diém Khi co quan 6 thim quyén cho phép; nhiing chi truong da thuc hign, nhung khéng phi hgp thi nghién ciru diéu chinh, stra di kip thoi. 3. N6i dung x4y dyng Nha nude php quyén xf hdi chi nghia Vigt Nam Neghi quyét s6 27-NQ/TW ngay 09/11/2022 cia Ban chap hanh Tring uong Dang kh6a XIII da chi rd mudi n6i dung trong tm xay dung va hoan thién nha nude phap quyén xa hoi chi nghia Viét’ Nam. Bao gdm: M6t la, day manh tuyén truyén, phé bién, gido duc, nang cao nhén thite vé Nha nuéc phap quyén xa héi chi nghia Viet Nam - Ting cudng tong két thuc tién, nghién ciru, xay dumg va hoan thién hé thng ly luan vé Nha nuée php quyén x4 héi chi nghia Viét Nam. Théng nhat nhfin thie vé cde die trmg cia Nha nude phép quyén xa hdi chi nghia Viét Nam, dé 1a: Nha nurée php quyén xa h6i chi nghia Vigt Nam do Dang Cong san Vigt Nam Linh dao; Nha nude ciia Nhan dan, do Nhan dan, vi Nhan dan; quyén con ngudi, quyén céng din duge céng nin, t6n trong, bio dim, bao vé theo Hién php va phap Inat; Nha nudc duge t6 chite va hoat d6ng theo Hién phap va phép luat, quan ly x4 h6i bang Hién phap va php luat; quyén lye nha nude la théng nhat, c6 swt phin cng rinh mach, phéi hop chat ché va kiém soat higu qua gitta cde co quan nha nude trong thyc hién cdc quyén lap phap, hanh phap, tur phap; hé thong php luat dan chi, cdng bing, nhan dao, day di, dong bé, théng nhat, kip thoi, kha thi, céng khai, minh bach, dn dinh, dé tiép can, durge thu hién aghiém minh va nhat quan; déc lép ciia toa dn theo tham quyén xét xi, thim phan, hi tham xét xir dc lap va chi tudn theo phap ludt; ton trong va bio dam thyc hign céc diéu uée quéc té ma nue Cong hoa xa héi chi nghia Viét Nam la thanh vién, bao dam cao nhat Igi ich quéc gia - dan tc trén co so cac nguyén tic co ban cita Hién churong Lién Hop Quéc va tut phap quéc té, - Day manh tuyén truyén, phé bién, gido duc nang cao nhan thite cho cén b6, dang vién va Nhan dan vé Hién php va phdp luat, vé Nha nude php quyén 1s xG hOi chi ngha Vigt Nam va yeu cdu, nhiém vu tiép tyc xay dung, hoan thién Nha nuéc php quyén xa hoi chi nghia Viét Nam trong giai doan méi. Quén triét sdu sic viée xy dung va hoan thién Nha nuéc phap quyén xa hdi chit nghia Viét Nam 18 nbiém vu trong tm eta d6i moi hé théng chinh tri; duge tién hanh dng 6 v6i thye hién dén chi x4 hi chi ngha va phat trién kinh 18 thi trudng dinh huéng x3 hdi chi nghia. Hai lé, bao dé quyén lam chit cia Nhdn dan, thuong t6n Hién phdp va hap ludt, tn trong, bdo dém va bao vé quyén con nguoi, quyén cong dan ~ Thé ché héa day da va thy hign diing din, higu qua co ché Nhan dan thuc hién quyén Inc nha nude bing din chit trac tigp, dan cht dai dién, nhit Ia dan chit 6:co sd. Téng két vige thy hign va nghién ettu hoan thign cdc quy dinh phdp luat theo hudng phat huy tt hon cdc hinh thire dan cht: tryc tiép cia Nhan dan; 6 co ché bao dam thuc hién quyén cua Nhan din tham gia thao ludn va kién aghi véi co quan nha nurde vé céc vin 48 cia co's6, dia phuong va cd nude; cong Khai, minh bach trong vige tiép nhén, xt IY, gidi quyét, phan di y kién, kién nghi, phan dnh, khiéu nai, t6 edo ctia Nhan dan, Béi méi co ché bau cit dé Iya chon duge nhiing ngudi xting dang dai dién cho Nhén dan; nghién ctu viée bé phiéu bau cif cia céng dan Viét Nam dang 6 nude ngodi, lam 13 nhiing trrng hop khéng dugc bau cit. - Xéy dung y thie va 16i séng thygng tén Hién phap va phap luat trong hé théng chinh tr] va todn xa hi; dura ni dung pht hop v8 Hién phap va Nha nuée phap quyén xd hi chi nghia Vigt Nam vio chuong trinh dio tao, bi duéng cia hg théng giéo duc quéc dan. Nang cao ¥ thite trich nhiém, nding ye cia cén ba, dang vign, cOng chite, vién chite trong thy thi Hién phép, phap lugt. Cu thé héa va xay dug co ché dé cae chu thé thyc hién ay di quyén va tréch nhiém bao ve Hién phép. ~ Tigp tuc thé ché héa, cu thé héa kip thoi, day di quan diém, chi trrong cla Dang va quy dinh cia Hién phap vé quyén con ngudi, quyén va nghia va co ban cia cng dan; ngi luft hoa cée diéu ude quéc té vé quyén con ngwoi ma Viet Nam da tham gia; x4c dinh 16 trach nhigm cia co quan nha nude trong viée ton trong, bao dam, bao vé quyén con ngudi, quyén céng dan. Thyc hién tét nguyén tc céng dan duoc lam tat ca nhiing gi php Int khéng cdm. 16 ee Ba la, tiép tuc hodn thién hé thing phdp luat va cor ché t6 chite thec hién phdp ludt nghiém minh, hiéu qua, bao dam yéu cdu phat trién dat nudc nhanh va bén ving - Xay dymg hé théng phap Int dan chi, céng bing, nhan dao, day du, kip thi, déng b6, thong nhat, cOng khai, minh bach, dn dinb, kha thi, d& tiép cn, du dy quyén va Igi ich hop php, chinh dang cia ngudi dan, t6 chitc, doanh nghiép lim trung tam, thitc day ddi méi sing tao. Tap trung hoan thién hé théng phép luat trén tat c4 cdc linh vuc, thdo go kip thdi khé khan, vuéng mic, khoi day, phat huy moi tiém ning va ngudn luc, tao d6ng luc mdi cho phat trién nhanh va bén vimg ciia dat made. kha ning digu chinh cdc quan hé xa - Tiép tuc déi méi, hoan thién quy trinh x4y dung phdp Iuat, bio dam chuyén nghiép, khoa hoc, kip thoi, kha thi, higu qua. Quy dinh 1 hon quy trinh xAy dung chinh s4ch, phan dinh r6 quy trinh [3p phap va quy trinh xay dyng van ban duéi ludt, Phat huy tinh nang dng, sang tao, tich oye, vai tro, trach nhiém | cilia cde chi thé, dic biét I Chih phi trong quy trinh Ip phap. Phat huy vai trd cia Mat tran Té quéc Viét Nam, cdc té chite chinh trj - x4 hdi va Nhan dan, chuyén gia, nha khoa hoc tham gia xfy dung phap luat - Tiép tuc déi mdi céng téc pho bién, gido duc phap Xéy dung mang luéi, nding cao ning luc cla hé théng dich vu phap ly, trg gitip phép ly va hé trg phap ly dé ngudi dan va doanh nghiép dé tiép can phdp luat. Déi moi co ché thi hanh php luat, gan két chit ché gitta xy dung phép luat véi thy hién php ludt, bao dam phap luat duge thuc hign céng bing, nghiém minh, nat quén, kip thdi, higu luc, higu qua. Xdc dinh 13 tréch nhiém cia td chitc, cé nhan, nhét 1a tréch nhiém cia ngudi dimg dau trong t6 chtte thi hanh phdp luat. - Phat trién nguén nhan luc phap luat, hién dai héa phuong thirc, phuong tién xay dung phap Iuat va t8 che thc hién phap Inat. Cing cd, kién toan t6 chitc phap ché, 18 chitc lam céng tac phap luat; nang cao nang Inc, trinh 46, ban inh chinh tri cla di ngii cn bd, cng chic Lim cng téc xay dung va thi hanh phap luat. Bén 1a, tiép tuc d6i méi 16 cute va néng cao chat lwong hoat déng cita Quéc héi - Tiép tuc xay dung Quéc hi thuc sy la co quan dai biéu cao nhat cia Nhan dan, dai dién cho ¥ chi, nguyén vong cla Nhn dan, la co quan quyén lye nha 17 nude cao nhét; phét huy tinh din chu, phép quyén, hién dai, chuyén nghiép, khoa hoc, céng khai, minh bach, higu Iuc, higu qua trong td chire va hoat dong, bao dim Quéc hoi thyc hign tét chic nang lap php, quyét dinh céc van 8 quan trong cia dat nude, giém sit t6i cao déi véi hoat dong cia Nha nude. - BE cao vai trd trung tam cia dai biéu Quéc h6i; nang cao chat luong, hiéu qua hoat dong, bio darn tiéu chudn, co céu dai biéu Quéc héi; ting hop Iy sé luong dai biéu Quéc hoi chuyén trach, gidm sé lugng dai biéu céng téc & cde co quan hanh phép, tu php. - Tiép tc ddi méi 16 chite, hoat dng cia Quéc hGi theo huéng nghién ctu ting hop ly s6 ky hop cla Quéc héi dong cia Uy ban Thudng va Quéc hgi dé thuc hign tt chite nang, nhiém vu do ; Kign toan td chite, ning cao hiéu qua hoat Hién php quy dinh; ~ Tiép tue di méi cin ban, ndng cao chét lugng, higu qua hoat 4éng 1p phap, bao dim quan tr] quéc gia bling Hién phép va phap ludt, dap tmg yéu cau hi nhap quéc té. ~ Tiép tuc nghién ctu dé xéc dinh 16 hon pham vi, é6i tugng, phuong phép, hinh thitc gidm sat tdi cao cia Quée hoi phi hop thye tin; nang cao chat lugng hoat dong chat van, giai trinh, gidm sét vin ban quy pham phdp luat. - Déi méi quy trinh quyét dinh vé ngan séch nha nude bao dim thuc chat, di déi v6i gidm sat viée thuc hién ngn séch, timg bude thay thé viée ban hanh cde nghj quyét bing céc dao Iudt vé tdi chinh, ngan sach, Nam la, tiép tuc thyc hién t6t thiét ché Chi: tich medc theo Hién phap Nhén thntc ding, day di, sau sc vé vj tei, quyén han, nhiém vu ciia Chi tich nude véi vai trd 14 nguyén thit quéc gia. Tiép tue nghién citu lam 15 hon nhigm vu, quyén han cia Chu tich nude trong vai trd théng Iinh cdc lye lugng vii trang, Chit tich H6i déng quéc phong va an ninb, trong hoat dGng déi ngi, déi ngoai, trong méi quan hé véi Quéc h6i, Chinh phi, toa 4n nhan dan, vién Kiém sét nhan dan theo quy dinh ctia Hién phap. Sdu 1a, tiép tuc d6i moi 16 chute va hoat déng cia Chinh phii, chinh quyén dja phuong; xdy dung nén hanh chink nha nude phuc vu Nhén dén, chuyén nghigp, phdp quyén, hién dai, higu luc, hiéu qua 18 ~ Tiép tue déi méi t8 cite va hoat dng cia Chinh phi, chinh quyén dia phuong theo hung tinh gon, hoat déng hiéu luc, higu qua; td chite cdc b6, cdc co quan chuyén mén da nganh, da linh vyc; gidm hgp ly s6 lugng cdc b6, co quan ngang b§ va co quan chuyén mén thude ty ban nhén dan cép tinh, odp buyén. Tang curdng vai trd, ndng cao tréch nhiém cia b6 trudng voi tu cdch thank vién Chinh phi trong quan ly vi mé va xay dung chinh sch. Thuc hién nguyén te mét vige chi giao cho m@t co quan chi tri, chiu tréch nhiém chinh, cdc co quan c6 lién quan phéi hop thyc hién; timg buée x6a b6 co ché phdi hop lién nganh, gin véi viée xéc dinh 16 tréch nhiém cia ngudi dimg dau ~ Xée dinh 1 va thyc hién day dt vj tri, vai trd, thdm quyén, trach nhiém ctia Chinh phit trong x4y dung phap luat, nang cao ning luc phan tmg chinh sich; bao dam chi déng tham gia, phdi hop chit ché, ting cudng kiém soat clia Chinh phi déi v6i nén hanh chinh quéc gia va vigc thuc hién quyén lap phap. ~ Xay dung nén hanh chinh phuc vu Nhan dan, dan chi, phap quyén, chuyén nghiép, hign dai, khoa hoc, trong sch, cOng khai, minh bach, tgo méi truong thudn Ii cho ngudi dan, doanh nghiép. Tiép tuc déy manh cai cach hanh chinh, trong tm 1a nang cao chat rong di ngii cn bd, céng chito, vién chite véi ba tru c6t chinh: Té chite b6 may; céng vu, cng chic; hanh chinh dién tt va chuyén 46i 86. ~ Hoan thién t6 chite chinh quyén dia phuong phi hop véi cde dia ban dé thi-néng thon, mién nti, hai déo, don vi hanh chinh - kinh té dc biét; giam cap chinh quyén phi hop & mét sé dja phuong; xay dung m6 hinh quan tr] chinh quyén dja phuong phi hgp véi ting dia ban, gn véi yéu cdu phat trién cdc ving, khu kinh té. - Tiép tue sip xép céc don vi hanh chinh cdp huyén, cdp xa; nghién citu thi diém sip xép don vi hanh chinh cp tinh phi hop véi quy hoach téng thé cde don vi hanh chinh ctia quéc gia va ting dia phuong. - Day manh phén cdp, phn quyén khoa hoc, hop ly, di d6i véi nang cao tréch nhiém, gin véi bao dim nguén lye, nang luc thyc hién phdp lust cho cde ja phuong va cdc bd; ting cudng kiém tra, gidm sét; bdo dim quan ly théng nhét cia Chinh pha, phat huy vai tro chii dOng, sing tao, ty chju trach nhiém cita timg dja phuong va céc bd. - Tp trung phat trign toan dign va néng cao chat long nguén nhan lye dip img yéu cau cia nén hanh chinh quéc gia; cai céch manh mé ché 46 céng vu, céng chiic; hoan thién hé théng tiéu chudn chic danh, vi tri viée lam, tiéu chudn nghiép vu, tiéu chi dénh gid cén bd, céng chitc, vién chite dua trén két qua thyc hign nhiém vu duge giao bang san pham cu thé va su hai long ctia ngudi din, doanh nghiép. Bay la, xdy dung nén te phdp chuyén nghiép, hién dai, cong bang, nghiém minh, liém chinh, phung se T6 quéc, phuc vu Nhdn dan - Hoan thién chinh séch, phap ludt lign quan dén tu phap, bao dam tén trong va bao vé quyén con ngudi, quyén céng dan. Hoan thién co ché phong ngiva, ngin chin, xir ly moi hanh vi can thiép tréi phap ludt vio hoat dong tur php; bao dam tinh déc lap cla toa an theo tham quyén xét xt, thdm phan, héi thdm xét x0 Gc lap va chi tuan theo phap luat. - Xay dung ché dinh td tung tu phap My xét xir 1A trung tam, tranh‘tung li 46t pha; bdo dim té tung wr phép dan cha, cOng bing, vin minh, phap quyén, hign dai, nghiém minh, cn, béo dam va bao vé quyén con ngudi, quyén céng dan. Ap dung higu qua tha tuc 16 tung tu phap rit gon; két hgp cdo phuong thite phi t6 tung tr phdp véi cde phwong thite té tung t php. - Hoan thién co ché dé khic phuc tinh trang quan hé gitta céc cdp tda an 1a quan hé hanh chinh, béo dam déc lap gitta cdc cap xét xit va déc lip cta thim phén, h@i tham Khi xét xit. Phin dinh 16 nhiém vu xét xt so thm, xét xir phic tham, xét lai ban 4n, quyét dinh theo tha tue gidm déc thim, tdi tham; xay dung toa an dign tk. X4c dinh thm quyén ciia toa an dé thyc hién day dui, ding din quyén tu php; mé rong thém quyén cia tda dn trong xét xir cde vi pham hanh chinh, quyét dinh mot sé van 48 lién quan dén quyén con ngudi, quyén céng dan. Nghién ciru 1am r6 tham quyén hOi ding xét xt khoi t6 vu dn tai phién toa, nhiing trung hop toa dn thu thap chimg ctf trong hoat dong xét xt. - Hoan thién thé ché dé vign kiém sét nhan dan thuc hién tét chite nang thye hanh quyén céng td va kiém sét hoat déng tu php; hoan thién co ché ting cuéng trach nhiém céng t6 trong hoat dng diéu tra, ting cuong kiém soat bén trong thuc hanh quyén cong thdm phén, hdi thdm xét xir dc lp va chi tun theo phap Iuat. iém sat hoat dng xét x pha hop voi nguyén tac 20 ~ Tigp tye ra soat, diéu chinh, hoan thién chitc nang, nhiém vy, t6 chite b6 may ella co quan diéu tra va cde co quan duge giao nhiém vu tién hanh mét sé hoat déng diéu tra theo huéng tinh, gon, chuyén nghiép, chat Iuong, hiéu lyre, higu qua, dap tmg yéu cdu, nhiém vu duge giao va gop phan béo dam quyén con ngudi, quyén céng dan adi voi ngudi bi gitt, bj bit, tam git, tam giam theo quy dinh cua phap luat. - Tiép tuc déi moi té chitc va hoat d6ng cia hé théng co quan thi hanh dn. Hoan thign co’ ché thi hanh én hinh sw theo huéng nang cao hon nia higu qua céng tac quan ly gido duc, cai tao pham nhfn, quan ly, gidm sat, gido duc ngudi chap hanh dn hinh sy tai c6ng déng; bao dam va bio vé tét hon quyén con ngudi, quyén céng dan d6i véi ngudi chap hanh én theo quy dinh cita phép luat. ~ Hoan thign thé ché vé luat su va hanh nghé Iuat su, bao dam dé luat sir thyc hign tét quyén, nghia vu, trich nhiém theo quy dinh ca phép Iuat. Nang cao higu lye, higu qua quan ly nha nude va trach nhigm tw quan cia té chite x4 di - nghé nghiép déi véi lugt su, ting cudng ky ludt, ky cuong trong hoat déng hank nghé luat su. - Tiép tuc hoan thign co ché huy déng nguén luc 4é x4 hi héa va phat trién céc linh vyc céng chiing, hoa gidi, trong tai, thira phat lai, gidm dinh tw phép; xay dung di nga hanh nghé céng chimg, hoa giai, trong tai, thia phat lai, giém dink tw phép da vé sé lvong va bao dam chit long, hoat déng chuyén nghiép, tan thi phép Iuét va chun myc dao dite nghé nghiép, dap img tét nhu cdu ctia x8 hoi. - Nang cao vai trd, tinh chuyén nghiép va chat Iugng tro gitip phép ly, nhat 1A trong hoat dong t6 tung tu phép; hién dai héa, ting cudng tmg dung céng nghé théng tin trong hé théng tr¢ gidp phap ly; mo rong déi trong duoc tro gitip phdp ly phi hop voi didu kién cia dat nude. ~ Phat trién nhén lye tw phap dii s6 long, béo dam chat lugng, ¢6 co cdu hop ly. Nang cao chit luong dao tao nhan hyc tur php; ra soat, sip xép hop ly cdc co sé dao tao cir nhan lat. Xéc dinb 16 hé tiéu chuan vé chuyén mén nghiép vu, ban linh chinh tri, phim chat dao dtic, trich nhiém nghé nghiép, kién thire phép Iudt, kinh té, xa héi va kinh nghiém thy tién di véi timg chttc dan, nbn hrc tu phdp. Tam la, hoan thién co ché kiém sodt quyén lec nha nucéc; ddy manh phong, chéng tham nhiing, tiéu cuc 21 - Hoan thién co ché thyc thi quyén lye nha nude, xéc dinh r6 hon vai trd, vi tri, chite nang, nhiém vu, quyén han cu thé ciia méi co quan va méi quan hé gitta cdc co quan nha nuéc trong thyc hién céc quyén l4p phdp, hanh phép, tw phdp; bao dim quyén lyre nha nude 1a théng nit, cd sy phan céng ranh mach, phéi hop chit ché va ting cudng kiém soat quyén Iue bén trong méi co quan va gitta cic co quan nha nuéc, gitta Trung uong va dja phuong, gitta cdc cdp chinh quyén dia phuong va giita cdc co quan trong ciing mét edp chinh quyén. ~ Két hop chit ché, higu qua cdc co ché kiém tra, gidm sét, kiém soat quyén luc nha nude cia Dang, Nha nudc va Nhfn dan; thyc hién day di nguyén tic tap trung dan chi, tréch nhiém giai trinh, cng khai, minh bach trong timg co quan nha nude. - Kién quyét, kién tri ddu tranh, ngin ch&n, ddy Ii tham nhiing, tiéu cue. Nghién ciru thinh lap cdc thiét ché méi vé kiém sodt quyén lyc, phong, chéng tham nhfing, tiéu cyc; ban hanh cdc quy dinh vé kiém sodt quyén luc dé phong, chéng tham nhiing, tiéu cwe trong céng tic thanh tra, kiém tra, kiém todn, diéu tra, truy (6, xét x, thi hanh n; trong cOng tac xy dung phép luat va quan ly, sir dung tai chinh, tai sn céng. Chin la, ting cudng, chi déng hoi nhép quéc té ddp img yéu cdu xdy dung, hodn thién Nha nuéc phép quyén xi hgi chit nghia Viét Nam, xdy dung va bao vé 6 quéc trong tinh hinh moi quéc té toan dign, su rong, thyc chat, hiéu qua, thyc hién nhét quén dudng 16i di ngogi déc Jap, tu chi, hda binh, hiiu nghi, hop tac va phat trién; bao dam cao nhat loi ich quéc gia - dan téc trén oo s6 cde nguyén tac co ban ctla Hién chuong Lién Hop Quéc va phap luat quéc té; gitt ving déc lap, cha quyén, théng nhdt va toan ven lanh thé, an ninh quéc gia, ché 4 x4 hdi chi nghia. Chi déng tham gia, dong gdp vao viée xay dung, dinh hinh cdc thé ché da phuong va trat tx quéc té, khu co ché dé cha d6ng, tich oye hdi nl vue. Hoan thién phép Iuat digu chinh méi quan hé gitta phdp Indt Viét Nam va phép luat quéc té; gidi quyét higu qua cdc xung d6t vé thm quyén va phdp luat gitta Vigt Nam va cdc quéc gia khéc, bao dam tét cdc quyén va loi ich hgp phép, chinh dang ciia ca nhan, td chic, co quan nha nuéc Viét Nam. - Nang cao hiéu qua, chat long dao tao nhan luc hop tac phap nat quéc té xay dung co ché thite day su tham gia va hién dién ciia chuyén gia phap Iuat Viét 22 Nam trong cdc thiét ché phap luat quéc 16; hoan thign co ché phap ly vé bao hd, bao vé quyén, Igi ich hop phap, chinh dang cia céng dan, phép nhan Viét Nam & nude ngoai. ~ Tang cudng céng tic thong tin 46i ngoai vé chu truong, dudng léi cia Ding, chinh sdch, phdp Iugt cia Nha nude, nhimg thanh tyu trong xay dug, hoan thign Nha nude phdp quyén x4 h6i chi nghia, phat trién kinh ¢é - xa héi, bao dam va bao vé quyén con ngudi, quyén cong dan ciia Viét Nam. Mudi la, ting cuéng su lank dao cia Dang, phat huy vai tré ciia Mat tran T6 quoc Viét Nam va nhén dan trong xéy ding, hoan thin Nha nude phép quyén xd hoi chit nghia Viét Nam ~ Tigp tue d4i méi phuong thitc linh dao cia Dang, bao dam sy lanh dao toan dién, théng nhat ctia Dang; phat huy tréch nhiém, tinh chit d6ng, sang tao va higu luc, higu qua trong quan ly, diéu hanh ciia Nha nude. Tiép tyc déi mdi, ning cao cht Iuong xay dyng, ban hanh va t6 chitc thue hién nghi guyét cla Ding. Tang cudng linh dao xay dung t6 chite bd may, xay dung d6i nga cdn bd, céng chife cc cap di pham chat, ning luc va uy tin, dép tmg yéu cdu, nhiém va xay dung va hoan thién Nha nude phap quyén xa h6i chii nghia Viét Nam - Tiép tuc cy thé héa, thé ché héa, hoan thién, thye hién tét co ché "Dang lanh dao, Nha nuéc quan ly, Nhdn dan lam chit" va phuong cham "dan biét, dan ban, dan lam, dén kiém tra, dan gidm sét, dén thu huéng". Moi chi trrong, dudng Idi cia Dang, chinh sich, phap Iudt cla Nha nuée déu vi loi ich va hanh phic cua Nhan dan; phat huy day di quyén lim chi, tinh tich cuc, sng tao cia Nhan dan. - Tigp tuc déi mdi t6 chite b6 may, co ché hoat d6ng, phat huy day di, higu qua vai trd ciia Mat tran Té quéc Vigt Nam, cdc t6 chitc chinh tri - xa héi, doan thé trong xAy dung, hoan thign Nha nude phép quyén xa h6i chi nghia Viét Nam. Xay dyng va hoan thién co ché dé Mat tran T6 quéc Viét Nam va cac td ehite chinh tj - xa hi thyc hign t6t vai trd ndng cdt trong viée phat huy quyén lam chii cha Nhin dan, gidm sat, phan bién xa hdi, tham gia xay dumg Dang, Nha nude, kiém soat quyén Ic nha nude va phong, chéng tham nhiing, tiéu cue, g6p phan tang cudng sitc manh dai doan két toan dan tc trong xay dung va bio vé Té quéc 23 CHUVEN Di 3.KHAINIEM, BAN CHAT, RMKUVA HINH THUC PHAP LUAT () Khai nigm Phap ludt ra d6i gan lién véi su ra doi cia ché d6 tu hitu vé tu ligu san xuat, giai doan ma xa h6i da phén chia giai cp va hinh thanh nha nude. Hign van ton tai nbiéu quan niém khéc nhau vé phép luat nhu: phép luat la ting hop nhimg quy pham do nha made dé ra; phap luit la su thé hign ¥ chi cia giai cdp théng tri x hoi; phdp luat 1a tdt ca nhimg gi diéu chinh hanh vi con ngudi trong xa hdi. Phép lugt 1a y chi ciia giai cap thong tri duge dé 1én thanh ludt, cdi y chi ma ndi dung ciia né do cac quan hé kinh té thong tri quyét dinh. Dinh nghia khdi nigm php luat sau day duge thira nhdn rong rai hién nay; Phap Ingt la hé thong cdc quy tic xit xw do nha medc ban hanh hodc thiva nhdn va bao dim thuc hién, thé hién ¥ chi ctia giai cdp théng tri trong xa héi, la nhdn 16 diéu chink cdc quan hé xa hoi. Bin chat ctia phap Inat Ciing nur ban chat cia nha nude, ban chat cia phép Iudt la nhimg daw higu, diac diém bén trong, mang tinh quy luat va quyét dinh sy tén tai cua phap luat. Ban chat phap Iuat duge xem xét trén hai phuong dign: Tinh giai cp ciia phap luat va tinh x4 hi cita phap luat. - Tinh giai cdp cia phap Iuat Phap Iuat la san phim ctia xa hdi ¢6 giai cdp, 1a ¥ chi cita giai cdp thdng tri duge dé lén thanh Iugt. Noi dung y chi dé ciing duge bio dam bing luc lugng vat chat cia giai cp théng tri. Phap luat phai bao vé Igi ich cho giai cp théng tri, duy tri su théng tri cua giai cdp théng trj ddi voi toan xa hdi. Phap luat dugc ban hanh hode thita nhén boi nha nuée va dam bio thy hign bang nha nude théng qua nhiéu phuong phdp khdc nhau. Tinh giai cp 1 thugc tinh chung cia bat ky kiéu phap luat nao nhung méi kiéu phap luat lai cé nhimg nét biéu hién riéng. - Tinh x h6i ca phap luat 4 Bén canh tinh giai cp, phap ludt con thé hign tinh xa hoi. Ngoai y chi cita giai cp théng tri, phap Inat khéng thé bé qua ¥ chi va loi ich cia cdc giai cdp, tang lép khac trong xa héi. Trong nhiéu truéng hop, loi ich cita giai cdp théng tr) phil hop véi Igi ich cia cdc giai cép, ting lép khéc trong xa hoi. Do vay, phap luat bao vé loi ich cia giai cdp thong tri cling chinh la bao vé loi ich oiia cédc giai cp, ting \6p khdc trong xa hgi. Phép lugt gidi quyét nhimg van dé chung cia toan x hoi nhu trimg tri hing hanh vi xm hai loi ich cia nha nude va nhan dan, Iuét héa nhiing hanh vi thiét the dé bao vé moi trudng sng, bao vé nhu cu thiét yéu cia céc ting I6p nhan dan va loi ich chung cita nhan loai, cita céng déng quéc té... Nha nude nghién ciru, nhgn dign nhimg quan hé x4 hdi mang tinh phd biga, én dinh, phi hop véi quy luat khéch quan, phi hop v6i Igi ich cua sé dong 4é ghi nhan trong phép luat Tinh giai cap va tinh xa héi tin tai trong tt cd cdc kidu phép luat nhung matic 46 biéu hign cia méi thudc tinh nay ciia cdc kiéu phép Iuat La khéng gidéng hau. Trong 46, tinh giai cdp ngiy cing giam, tinh xa hoi cua phdp ludt ngay cang tang. 3. Kiéu va hinh thie phap luat Kiéi hién ban chat giai cép va nhitng diéu kit mot hinh thai kinh té - xé hoi nhdt dinh, phdp ludt la tong thé cac déu hiéu, dac diém co ban cia hap ludt, the 16n tai va phat trién cia phdp ludt trong M6i hinh thai kinh té - xa hi trong img véi mot kiéu phap luat Trong lich str xa h6i loai ngudi da tén tai bén kiéu phdp luat sau day: a. Kiéu phdp luat chi né Phép luat chi né 14 kiéu phép luat ra doi cing voi su ra di cia nha nude chit n6. Co s6 kinh té ciia php Iuat chi né 1a quan hé chiém hau ciia chii né déi v6i né Ig va cdc tu ligu san xuat chi yéu clia xa hdi. Phap Iuat chit n6 t6 chite va bao vé quyén lye nha nude cia giai cép chi nd. Phép luat chit n6 bao vé va ciing cO quyén nw hiu cia chi né déi véi tu ligu san xuat va né 1é, hop phap héa quyén sé hitu né 1é ctia chi nd, quy dinh va cing c6 tinh trang bat binh dang gitta chi n6 véi nhimg ngudi lao dong khac. Phap Iuét chi 25 n6 mang nang nhimg dau an ciia cdc quy pham x hOi trong ché 46 cng san nguyén thay. b. Kiéu phap luat phong kién Phap ludt phong kién 1a kiéu phap luat ra di cing véi sy ra doi cua ché d6 phong kién va nha nude phong kién. Ban chat cia phép ludt phong kién do co sé kinh té cia xa hi phong kién quyét dinh. Php luat phong kién 1a phap luat dang cap va dic quyén phong kién, hgp phap héa bao Ive va sy chuyén quyén tiry tién cia giai cp dia chi phong kién. Phép luat phong kién quy dinh nhimg hinh phat tin bao déi véi nhimg hanb vi xdm pham trat ty phong kién. Phap Iuat phong kién chju anh hudng nang né cia t6n gido va mang tinh tan man, thiéu su thong nhat. c. Kiéu phap luat tr san Ban chat cia phép luat tur san 1a ¥ chi ciia giai cp tr san dé [én thanh luat, cai ¥ chi ma ni dung ciia né do diéu kién sinh hoat vat chat cia giai cp tr san gnyét dink. ~ — Phép ludt or san bao vé su théng tri vé mat chinh trj va tu tuong cia giai cép tu san. Phdp luat tr san ghi nhan va bao vé ché d6 sé hiru tw nhan vé tw liu san xuat. Phap Iudt tr san cdn céng khai ghi nhan nguyén tic phan chia quyén luc trong t6 chiro va hoat déng cia b6 may nha nude, nguyén tac tu do hop déng. Phap Iudt tu sn thira nhan quyén con ngudi va x4y dymg ndi dung nay thanh mot ché dinh phap luat. d. Kiéu phap luat x4 hdi cha nghia Phap luat x4 hdi chu nghia I kiéu phdp luat tién bd nhdt trong lich sit xa héi loai ngudi. Phdp ludt x4 hoi chi nghia thé hién ¥ chi, nguyén vong cia giai cp céng nh4n va nhan dan lao déng. Phap luat x4 hoi chu nghia ghi nhén va bio vé ché d6 céng hitu vé tu ligu san xudt ch yéu. Phdp ludt x4 hi chi nghia thé hign tinh dan chu réng rai hon so vdi cac kiéu phap luat xudt hién truéc 46. Hinh thie php nat Hinh thite phap luat la cach thite ma giai cp cdm quyén sir dung dé lam cho y chi ca giai cap minh tré thanh phdp luat. Ly lan chung vé Nha nude va phép ludt chia hinh thie phap luat thanh inh thie bén trong va hinh thire bén ngoai cia phap luat hai loai are bx Weds nid dhiig & *° dong betting a. Hinh thire bén trong (cén goi 1a hinh thitc ndi tai) thé hién co cdu bén trong cua phép lugt, bao gdm cae nginh Iudt, ché dinh phap Tuat va quy pham phép Iuat. Nganh ludt la m6t hé théng cae quy pham phip luat diéu chinh mét linh vue quan hé x4 hOi nhat dinh duge xac dinh dia theo déi tugng diéu chinh va phuong phap diéu chinh nhat dinh. Ché dinh phap Init 14 hé théng cdc quy pham phdp Iuat diéu chinh cae quan hé x4 hdi cing loai trong cing mot nganh luat, Quy pham phap Iuat 14 quy tae xtr sy mang tinh bat bude chung do nha nude dit ra hodc thira nhan. b. Hinh thite bén ngoai ciia phap Iudi thé hign co ché bén ngoai cia phap luat. Hinh thre bén ngoai cua phap Iudt thé hign trong phap luat cia timg quée gia khéng gidng nhau. Hinh thie bén ngoai cia phap luit gdm vin ban quy pham phap luat, tap quan phap, tién 1é php: + Van ban quy pham phap luat 14 van ban do co quan nha nude c6 tham quyén (hoe cé nhin, 6 chire duge nha nude trac quyén) ban hanh theo tht tue, trinh ty luat dinh, trong 46 c6 cae quy tac xit sy chung, duc nha nude bao dim thuc hién nhim diéu chinh cac quan hé xa hdi. + Tap quan phap 1a hinh thite phap Inat trong dé cc quy pham hinh thanh tir tp quin duge nha nuéc thira nhdn va bdo dim thyc hign. Néi cach khdc, tap quan phap 1a tap quan duge nha nude thira nin va dp dung dé diéu chinh cic quan hé xa hi. Tap quan phép cing voi dao dite c6 tac dung hd try cho phép luat g6p phan lam cho viée 4p dung phap lut bao dam tinh céng bing va hop ly. + Tién 1é phdp la hinh thie phap Iuat trong 6 Nha nude thira nhan cdc quyét dinh ctia co quan xét xir hay co quan hanh chinh khi giai quyét nhimg vu vige cu thé va coi dé Ia quy tic (mau mute) 48 4p dung khi giai quyét nhimg va viée tuong ty. Tién 1g phap dugc hinh thanh khéng phai do co quan lép phdp thong qua vige xy dug php luat ma do co quan xét xir va co quan hanh chinh thong qua hoat d6ng 4p dung phap lwat tao ra. 27 > CHUYEN DE 4. QUY PHAM PHAP LUAT. (a Khai nigm Quy pham phdp ludt la quy tée xi se chung do Nha medic ban hanh hode thira nhGn va bao dam thuc hién nham diéu chinh cdc quan hé So véi quy pham xa hdi khac, quy pham php luat c6 - Quy pham phdp luit chi do co quan nha nude c6 thm quyen, cdc nha chire trach durge trao quyén ban hanh hodc thira nhan, Diy ld dac diém co ban phén bit quy pham phdp luat véi cdc quy pham xa hgi khdc, phan Anh con dudng hinh thinh cia quy pham phép luat. Nhimg quy tac xtr su khOng do cdc nha nuée ban hanh hoic thiza nhin thi khéng phai la quy pham phép luat., = Quy pham phép ludt la quy the xir sue chung, duge thyc hién nhigu lan trong doi séng xa hdi. Quy pham phdp luat duge coi nhu khuén mau, chudn muc cho hanh vi, xt sur, hoat déng cia céc chi thé ma ndi dung ciiané chita dung, hudng din cach thite xir sit cho cho thé khi & vao.diéu kign, hodn cénh cu thé hode xc dinh cde nguyen téc chung cua phdp Iuat, nguyén tic budge cac cht thé phai tuan thi. Quy pham phap Iuat sé durge thyc hign, ap dung lap lai nhiéu lin trong doi séng xa hdi. - Quy pham_phap ludt cé tinh xde dinh, tinh hé théng va tinh hinh théec. Quy pham phdp Iudt x4c dinh mét cach 16 rang, chinh x4c nhimg gi cac chit thé duge lam, phai lam va khéng duge lam... Quy pham phap luat duoc ban hanh phai bao dam tinh nhat quan, trinh su chong chéo, mau thudn vé néi dung. Noi dung cita quy pham php luat dugc dién dat chinh thitc trong nhtmg hinh thie phap ly xe dinh. - Quy pham php luat duge nha nude bio dam thuc hién trén co sé 06 thé ap dung cc bién phép cudng ché nha nude. Véi tu cach la mét 6 chize hgp phdp, céng khai va c6 quyén Iyc bao tram toan x3 hdi, nhA nude 14 chit thé duy nhat cé quyén ban hanh, thira nhan céc quy pham phép Iuat. Nha mudc dam bao cho quy pham phap Iuat duge thie hién bing nhiéu bién phap khdc nhau nhu cae bién phap mang tinh kinh té, gido duc, huéng din, t6 chitc, cuéng ché... 28 Q@ Co cau cia quy pham phap luat Co céu cia quy pham phép ludt la céc bo phan hop thanh quy pham phap luat. Quy pham phép luat duoc hop thanh bai ba b6 phan: gid dinh, quy dinh va ché tai. a, Gia djnh Gia dinh 1a b6 phan cia quy pham phép luat trong d6 néu lén hoan canh, diéu kign eu thé ciia cuge sng ma khi 6 vao hoan cinh, diéu kign 46 chu thé phai xir sy theo nhimg qui tic do nha nude dt ra B6 ph§n gia dinh néu ra hoan canh, diéu kign cy thé va chi ra chu thé (ca nhan, t6 chitc). Théng thudng thi gid dinh chi néu mét hoan canh didn kign. Tuy nhién, cling c6 trong hgp trong gid dinh néu lén nhiéu hoan canh, didu kién. Trong khoa hoc phap ly c6 nhiéu cdch phan Ioai gia dinh. Can cit vao sé lwong diéu kién va hoan canh cé thé phan thanh: Gia dinh don gidn va gid dinh phic tap. + Gia dinh gin don 1a gid dinh chi néu Ién mét diéu kién, hoan canh. Vi du: Khoan 1, Diéu 22, Hién phép nim 2013 quy dinh “Céng’dan-cd quyén cé noi 6 hop phap” + Gia dinh phite tap 1a gid dinh néu lén nhidu didu kién, hoan cnh khdc'nhau va cdc diéu kién hoan canh nay c6 méi lign hé mét thiét, rang bude nha. = | : _Vi dy: Khoan 1, Digu 182 B6 luat hinh sy nim 2015 quy dinh “Ngudi nao dang c6 vo, c6 chéng ma két hén hoc chung séng nur vg chéng véi ngudi khéc hode ngudi chua c6 vg, chua cé chéng ma két hén hoae chung séng nhur vo chéng véi ngudi ma minh biét 15 li dang c6 chéng, cd vg thude mdt trong cae trong hop sau day, thi bi phat canh cdo, phat cai tao khong giam git dén 01 nim hodc phat ti tir 03 thang dén 01 nam: a) Lam cho quan hé hén nhan ctia mét hodc hai bén din dén ly hon; b) Da bi xtr phat vi pham hanh chinh vé hanh vi nay ma cdn vi pham” Gia dinh la b6 phan khong thé thiéu trong quy pham phép luét. Néu thiéu gia dinh thi quy pham php luat tré nén v6 nghia. b. Quy din Quy dinh 14 b6 phin cia quy pham phap luat trong dé néu len cach thite xir st cho chi thé thyc hién khi & vao hoan canh, diéu kién néu trong gid dinh. 29 Quy dinh 1a b phan chit yéu cia quy pham phap luat vi nd néu len yeu cau xtt su déi véi chi thé. B6 phan quy dinh c6 thé néu lén mét cach xir su, cing cé thé néu ra nhiéu cach xir sur cho phép chi thé Iva chon. Khoa hoe php ly c6 nhiéu cach phan chia bo phan quy dinh cia quy pham phép Iudt, tay nhién cach phan chia phé bién hién nay la cin cit vao tinh chit, phuong phdp tac déng lén cdc quan hé xa héi cé thé phan thanh: Quy dinh cm va bat bude, quy dink ty nghi va quy dinh giao quyén + Quy dinh cém va bat bude: Néu lén mét cach dirt khoat, cu thé cdch xir su bude chii thé phai tun theo ma khéng cé sy Iya chon khéc. + Quy dinh thy nghi: Khéng néu dit khoat mét cach xir su cu thé ma néu ra hai hay nhiéu céch xir sy dé céc cha thé duge quyén Iya chon céch xir su phii hop t6i uu. + Quy dinh giao quyén: Giao cho mét chii thé nao dé duge quyén sir dung cach xir sy nhat dinh trong hoan canh va diéu kién nhat dinh. ¢. Ché tai Ché tai 14 b6 phan cia quy pham php luat néu lén bién phap xir ly ma nha nude dur kin sé 4p dung déi voi chi: thé khong xtr sy theo diing quy tie xir su da duge chi ra trong b6 phén quy dinh khi 6 diéu kign hoan cinh di duge du ligu trong b9 phan gia dinh, Can cit vio tinh chat ctia bién phap xir ly va co quan 4p dung ngudi ta chia ché tai thinh bén loai: Ché tai hinh su, ché tai hanh chinh, ché tai ky luat va ché tai dan su. + Ché tai hinh su do Toa an ap dung déi véi ngudi pham tdi. Vi dy: Hinh phat gém hai loai hinh phat chinh va hinh phat bé sung. + Ché tai hanh chinh gém cae bién phdp xir ly: Canh cdo, phat tién, tich Phap luat quy dinh thim quyén thu phuong tign, tude quyén sir dung gidy phé| xir ly cn cir vao chite ning quan ly va tinh chat cia vi pliam. + Ché tai ky luat 1a bin phap xt ly 4p dung d6i véi can b6, vién chite 66 vi pham gom: Khién tréch, canh cdo, budc théi viée, cach chitc. +Ché su. Ché tai dan sy gom: Bdi thudng thiét hai, phat vi pham hop déng, trach nhiém vat chat, budc phai thyc hién nghia vy nhat dinh, lan su do Téa dn ap dung khi giai quyét cdc vy tranh chap dan 30 Can cit vao tinh dit khodt cia bién phap xir ly, ché tai durgc chia thanh ché tai 6 dinh va ché tai khéng c6 dinh: + Ché tai cé dinh 1a ché tai chi ra bién phap xir ly cy thé, dirt khoat. + Ché tai khéng cé dinh (tong d6i dn dinh) 1a ché tai néu ra cdc bién phap xir ly khdc nhau ho§e quy dinh mirc th4p nhat va cao nhat ctia bién phdp xt ly. 31 CHUYEN DE 5. QUAN HE PHAP LUAT @) Knai nigm, aie aiém Quan hé php ludt \& quan hé xa héi duge cc quy pham phép luat diéu chinh. Néi cach khdc, quan hé phap ludt 1 quan hé xa hoi trong dé quyén va nghia vu cia chit thé dugc phdp luat x4c dink va bao dm thuc hién. Quan hé php Iuat true hét 1a quan hé x4 hoi, nhung so véi cdc quan hé xa héi khic né 06 dic diém; - Quan hé php Inat li quan hé x4 hdi 6 y chi. ‘V6i tu cach 14 m6t thy thé xa h6i, con ngudi tham gia vao nhiéu quan hé khdé nhau, Tuy nbién, viée Iya chon tham gia quan hé nao phy thugc vio nhan thie cha chi thé va muc dich ma ho cin dat dén. Viée chi thé tham gia quan hé phap luat dé thyc hién’ quyén va nghia vy nhat din 1a do sy chi phi cia y chi. Trong quan hé php luat thé hin y chi cia cdc chi thé tham gia. Vi du: Cac quan hé trong hgp déng mia ban hing hod/dich vu thudmg dugc hinh thanh trén co sé su thoa thudn, thé hign ¥ chf ciia ca hai bén mua va bin, Tuy nhién trong mét sé truéng hop quan hé phép luat duge hinh thanh trén co sé y chi cia mot bén la nha nude, Ching han.quan hé phap luat hinh sit. Trong quan hé phép ludt hinh sy, chi thé tham gia quan hé 1a nha nude va gud pham tdi. Quan hé phép luat hinh su hinh thinh khéng phai xudt phat tir y chi ngudi pham t6i ma xudt phat tir ¥ chi’nha nude. Nhu vay, quan hé phép Inat 14 quan hé x3 hdi cé ¥ chi, quan hé phap luat hinh thanh trén co s6 y chi cia chi thé tham gia, va trong mét sé trading hop quan hé phap luat hinh hanh trén co s6 y chi nha nude. - Quan hé phap luat xuat hién trén co sé cdc quy pham phap lust. Quan hé phdp Juat phat sinh, thay ddi, chm ditt trén co sé quy pham phap ludt, Diéu nay thé hién: + Quy pham phédp Iudt sé xdc dinh chu thé tham gia quan hé php lwat, x4e djnh hoan canh, diéu kign lam phat sinh quan hé php twat. + Quy pham phap luat xdc dinh quy tie xir sw cho chit thé khi & vao kign va hoan can da duoc dy ligu. Chinh cae quy tic xir sy nay sé tao nén quyén va nghia vu ca chu thé khi tham gia quan hé phap luat. + Quy pham phdp luat x4c din bign phdép bao dim cho viée thuc hién nhimg quyén va nghia vu cua chu thé trong quan hé phap luat. 322 Die diém xudt hign trén co sé cdc quy pham php luat la diac diém tao nén su khdc biét co ban gitta quan hé phap luat véi céc loai quan hé xa hi khdc, Cac quan hé xa hi khae khong xudt hign trén cot sé cde quy pham phédp luat, khong do cdc quy pham phép luat diéu chinh. ~ Noi dung ciia quan hé phap luat bao g6m quyén va nghia vu phap ly cita chit thé dug nha nude bao dam thyc hign. Trong cdc quan hé x4 hdi, gitta cdc chi thé tham gia cing hinh thanh quyén va nghia vu mac di khéng cy thé, ro rang. Tuy nhién, viée thu hién quyén va nghia vu 46 nhu thé nao phy thuge vao nhan thirc, didu kign va méi trudng s6ng ca ho. Khée véi cic quan hé xa hdi néi chung, khi tham gia vao quan hé php luat, chi thé phai dap img nhiing diéu kign do nha nude quy dinh cho nén cdc quyén va nghia vy cia chi thé 4éu mang tinh phép ly. Cac quyén va nghia vu phap ly nay chinh 1a ndi dung quan hé phép luat. (2)Céu thanh cia quan hé phap luat Quan hé phap luat dugc cdu thanh béi chi thé, noi dung va khach thé cua quan hé phap luat Ans) a. Chil thé cia quan hé phap luat Cho thé etia quan hé phap luat 1a nhiing 16 chitc, c4 nhan c6 nang lye cha thé tham gia quan hé phap luat dé xc lap quyén va nghia vu phap ly. Khoa hoe phap ly chia ca nhan thanh ba nhém 1a céng dan, ngudi nude @ ngudi khong c6 quéc tich. Vige phan chia nhurtrén c6 ¥ nghia xdc dinh han, pham vi quan hé phap Iuat ma tig nhéni cht thé nay durgc tham gia. Té chite duge chia thanh t6 chite ¢6 tu cach phap nhan va t6 chite khdc. TS chite ¢6 tr céch phap nhan a t chire dap img duoc diéu kign do B6 luat dan su nam 2015 quy dinh, Diéu 74, BG luat dan su nam 2015 quy dinh “Mét té chit duge céng nhan la php nhan khi c6 du cac diéu kién sau day: a) Duge thanh lp theo quy dinh ciia B6 lugt nay, Iudt khdc c6 lién quan; b) Cé co cau t6 chite theo quy dinh tai Diu 83 cia B6 luat nay; ©) Cé tai sin déc lap véi cd nhan, phdp nhan khéc va ty chju trich nhigm bang tai san cia minh; |, d) Nhan danh minh tham gia quan hé phap Iuat mét cach ddc lap” Dé tro thanh chu thé chit thé. Nang luc chai thé gém nang luc phap luat va nang luc hanh vi. quan hé phap luat thi c4 nhan, t6 chite phai o6 nang lye 33 - Wenge phap WGN |a kha nang huéng cc quyén va thyc hién nghia va do nha nuée quy dinh. Néi céch khdc dé 14 toan b6 nhimg quyén va nghia va ma chi thé c6 duge theo quy dinh ctia phdp Iuat. Nang luc phap Iudt xudt hién trén co sé phap luat nén kha nang huong quyén trong timg nha nude c6 thé khéng gidéng nhau. Trong mét nha nude, & cdc thoi ki lich sit khae nhau, nang lye phap ludt cling khong cé dinh ma o6 sy thay doi. _ Nang lye phap luat cia cé nhan xuét hign khi cd nhén sinh ra va chi mat di Khi cd nhan 46 chét. Nang luc phép Iudt ciia phap nhan xudt hign tir khi duge thanh lap -(Nangceanh@\a kha nang cia cé nhan, t6 chitc bing chinh hanh vi thy hién quyén va nghia vu phap ly, déng thoi phai ty ganh chiu trach nhiém do hanh vi cia minh gay ra. Néi cach khdc nang lye hanh vi la kha nang ciia chu thé dé thuc hién nang luc php Iuét. Kha nang d6 do phap luat quy dinh. Khdc vi nang Ive php luat, ning lye hanh vi ca c4 nhan chi xudt hign (duge nha nude thita nhan) khi c6 di cdc diéu kign nhat dinh, dé 1a 46 tudi, kha ning nhan thite va kha nang diéu khién hanh vi. DOi véi chi thé 1a phap nhan thi n&ng lye phap luat va nang luc hanh vi xuat hign cling mét hic, tir khi phdp nhan ra doi va due phép hoat dong. Nang lye hanh vi luén lun quan hé chat ché véi ning luc phap Indt. Nang luc phap luat 1a tién dé ciia nang luc hanh vi nhung néu chi cé ning lye phap luat ma khéng cé nang luc hanh vi thi chu thé Khong thé tu minh thyc hién quyén va nghia vu. : Ngoai cé nhan (gdm céng din Vigt Nam, ngudi nude ngoai, ngudi khong © quéc tich) va phép nhan, nha nude ciing 1a chu thé va 1a chi thé dat biét cua quan hé phap luat. Tuy nhii quan hé phdp ludt nhat dinh chang han quan hé phdp luat Hién phap, quan hé phép luat hinh sv... b. Noi dung ciia quan hé php luit NGi dung cia quan hé phdp luat bao gdm quyén va nghia vu. thite nhat dink ma phép luat cho phép) Quyén cia chi thé duge biéu hién trong cdc kha nang: + Kha nang duge xir su theo cach thie nhat dinh ma phap luat cho phép; [4° 34 , nha nudc chi tham gia véi tu céch la cht thé vao mét s6 + Kha nang yéu cau chu thé khac chdm ditt cdc hanh dng can tro minh thuc hién quyén; ho’c yéu cau ho tén trong cdc nghia vu trong tmg phat sinh tir quyén nay; + Kha ning cia chi thé yéu cau co quan nha nude 6 tham quyén bao vé Igi ich ca minh. Nghia vu phap ly duge thé hién trong cdc xir su nhur sau: + Chi thé phai tién hinh mét sé hoat déng nhat dinh; + Chi thé kiém ché khong thuc hién mét sé hoat déng nhat dinh; + Chi thé phai chiu trach nhiém phdp ly khi xir sy khng ding véi nhimg quy dinh cia phap luat. Quyén va nghia vy chi thé 1 hai mat cla mét thé théng nhat voi nhau co quan hé chat ché. Khong co quyén nim ngoai méi lién hé voi nghia vu 4é bao dam cho quyén 46 duge thuc hién, Va ngugc lai, khong cé nghia vu phap ly nam ngoai méi lién hé véi quyén chi thé. Diéu nay thé hién méi lién hé cht ché gitta cdc bén tham gia mt quan hé phap Iuat cy thé. Trong quan hé phép luat, quyén va nghia vu chi thé luén théng nhat, pho hop véi nhau. Noi dung, sé Iuong va cac bién phap bao dam thyc hién ching deu do nha nude quy dinh hodc do cdc bén xac Ip trén co s6 ede quy dinh cia nha nude. Quyén va nghia vu phép ly trong m6t quan hé phap luat ludn cé gidi han. cc. Khach thé cia quan hé phap nat Khéch thé cia quan hé phap Iuat 1a loi ich ma cde bén mong muén dat duoc khi tham gia vao quan hé phap luat. Khach thé phan 4nh Igi ich ciia chit thé. Loi ich ma céc chu thé tham gia ‘quan hé php luat mong muén dat duge cé thé 1a Ioi ich vat chat (Igi nhudn, tién céng...), ¢6 thé 1a lgi ich phi vat chat (hoc vi, quyén tac gia, tén goi...), cling c6 thé [a nhimg hanh vi (mit tinh, biéu tinh, héi hop, 14 Khach thé quan hé php luat 1a dng hye thic day quan hé phap luat phat sinh, phat trién hay cham dat. Viée xdc dinh khach thé cia quan hé phip luat c6 ¥ nghia quan trong bao dam tinh chinh xéc, cy thé cua ndi dung quan hé phap Iuat, ning cao higu qua cia hoat dong thy hién phap luat. 35 pcan cit lam phat sinh, thay déi, chm dirt quan hé phap lat M6t quan hé phap luat duge phat sinh, thay adi, chm duit phy thuge vao ba yéu t6: quy pham phép luat, nang lye chii thé va sy kién phap ly. ~ Quy pham phép luat va nang hye chit thé la cin cit (diéu kign) chung 1am phat sinh, thay déi, cham dit quan hé phdp luat. Quy pham phép Int 14 cor sé Him phat sinh quan hé phap ludt. Mét quan hé xa hdi binh thudng sé tré thanh quan hé phdp luat khi duge quy pham phap luat diéu chiph. N6i dung cia quan hé phdp luat 14 quyén va nghia vu cia chi thé sé thay d6i khi quy pham php luat diéu chinh né duge stra aéi. Mac di. quy pham phap ludt 1a tién 48, co so lam phat sinh quan hé phép lut nhung néu t6 chitc, cd nhan tham gia quan hé khong di ning Ine cho thé thi quyén va nghia vu cia ho cling khéng durge phap luat thira nhan va bdo dim thirc Nhuw vay nang hye chi thé (gdm nang Ive phdp luat va nang luc hanh vi) 1A can ctr, diéu kién khéng thé thiéu dé lam phat sinh, thay déi, cham dirt quan hé phap luat. Quy pham phép luat va nang lye chi thé 1a nhig diéu kién cin nhung chua phai la diéu kign dit, Dé lam phat sinh quan hé phap luat, can phai cd thém didu kign thir ba 1a sy kign phap ly. - Su kién phép ly 1a nhing sur kién (sur vigc, hign tugng, hanh vi...) xy ra trong thu té c6 ¥ nghia lim phat sinh, thay déi, cham dirt nhimg quan hé phap luat nhat dinh. Su kign phép ly duge phan chia dya theo nhiéu tiéu chi khae nhau: Cain cit vao ¥ chi thi ste kién phap ly deo chia thanh sw bién va hanh vi + Sy bién 1a nhiing hién tugng ty nhién xay ra khong phu thuge vao ¥ chi con ngudi nhung lai cé y nghia lam phat sinh, thay d6i hoc chim dirt nhimg quan hé phap luat nhat dinh, nhu: bao Lut, déng dat, mii lira... + Hanh vi la nhig sy kign xy ra théng qua y chi ciia con ngudi 06 y nghia 1am phat sinh, thay déi, chdm dist quan hé phdp ludt nhat dinh, nhu: hanh vi ky két hop dong, hanh vi két hon... Hanh vi c6 thé duge thé hién dudi dang hanh d6ng hoac khéng hanh déng, Hanh vi hanh d6ng la cach xir sur chi d6ng cia chii thé qua dé Lim phat sinh, thay d4i hoc chim dirt quan hé phap luat cu thé. Vi du: hanh vi ky két hop déng, hanh vi cé y gay thuong tich... Hanh vi khéng hinh dOng 1a cdch xtr su thy déng cia chi thé. Loai hanh vi nay phan anh nhan thitc cia chi thé nhung khéng biéu 36 hign ra bén ngoai. Vi du: hanh vi kh6ng ctru gitip nguodi dang 6 trong tinh trang nguy hiém dén tinh mang; hanh vi khéng t6 gidc t6i pham... Cain cit vao sue xuat hién hay ving mat ciia su kién phép by déi véi se phat sinh, thay d6i hodc chém ditt quan hé phép ludt thi su kién phdp Ij duoc chia thanh su kién phap ly khang dinh va sw kién phap by phi dinh, * Sw kign phép ly khang dinh 1a sy kign phap ly ma sy xudt hign cua ching gin Tién v6i hu qua phap ly (tte 1a vige phat sinh, thay déi, chm dit quan hé php Iuét). Vi dy: hanb vi thu thap tin tite tinh béo thi phai chiu hinh phat trong t6i ian digp. ‘ic hau qua phdp ly. Vi du: néu khéng cé hanh vi khéng cdo ban én so tham trong thoi han 15 ngay, ké tir ngay duge tuyén, bi céo c6 nghia va phai thi hanh én, Can cit vao sé luong su kién thuc té lam phat sink, thay déi, chdm dict quan hé phap ludt thi sw kién phép I: duoe chia thanh sw kién phap b§ gitin don va su kign phép ly phitc hop. : Su kién phap ly véi y nghia 1a can cir lam phat sinh, thay di, chdm dat quan hé phap luat c6 Kkhi chi 14 mot su kign nhur sy kién chét ngudi Lim phat sinh quan hé khai tir, quan hé thira ké, Su kién phép ly phite hop 1a mét tap hop cdc sy kién, phai cé di cdc sy kign d6 mdi lam phat sinh (hoac thay d6i, cham dift) quan hé phép luat. Vi du: sy kign nghi huu, Dé kim xuat hign quan hg hur tri edn phi 6 sx ign vé tudi, sy kign vé s6 nam lam vige, sy kign vé quyét dinh cho nghi hu cia cchii thé c6 thdm quyén... 37 CHUYEN DE 6. THUC HIEN PHAP LUAT VA AP DUNG PHAP LUAT (Dthye hign phap Inst 1. Khai nigm Thuc hién phdp ludt la hoat déng cé muc dich lam cho quy dinh cia phép ludt tré thanh nhi¢ng han vi thuc 1, hop phdp ctia chit thé php ludit. ‘Thue hién phdp Iudt c6 dac diém sau: - La mét hinh thie thyc hign chite nang ciia Nha nude. ~ Luén 1a hanh vi hop phap ciia chi thé. ~Duoc tién han béi nhiéu chi thé khac nhau va bing nhiéu céch khdc nhau. Xay dug phap Iudt va thyc hign phap luat 18 hai qué trinh lién quan chat ché, 1a hai mat khéng thé thiéu trong quan ly nha nude. Xay dug phap luat 1 qué trinh hoat déng cua cdc co quan nha nudc cé thm quyén nhim ban hanh php luat va khong ngimg hoan thién phép luat. Thue hién php Iudt 1a trach nhigm ctia moi t6 chite (ké ca cdc co quan nha nude) va moi céng dan Viét Nam va cdc t6 chitc, cong dan nude ngoai lam viéc, sinh séng trén dat nuéc Viét Nam. 2. Cac hinh thie thye hign phap luat a. Tuan theo phép luat Tuan theo phap Iuat la hinh thie thye hign phap ludt bing cach khong kim nhiing viéc phép luat ngin cm. Vi du chit thé khéng vuot dén dé khi tham gia giao théng; chu thé khéng chiém doat tai san cia ngudi khdc, khong nhan héi 16, khong buén lau... b. Thi hinh phap luat Thi hanh phép luat Ja hinh thite thuc hin phép luat bang cach thuc hién nhing nghfa vy ma phap luat bude phai im. Tuan theo phap ludt (tuan thi phdp luat) 1a xir sur thu dng (khong hanh d6ng), thi hinh phap luat 1a xtr su cha dng, 1a cach thize thye hign phap luat trong dé chu thé phai [am nghia vu nhat dinh. Hiéu theo nghia nay thi hinh phép luat véi nghia 1a mot hinh thife thyc hién php luat khéng cing nghia v6i thi hanh (chap hanh) van duge ding trong thy tién. Ching han chu thé kinh doanh nop thué theo quy dinh cia phap luat. 38 ¢. Str dung phap Iuat ‘Sir dung phép Iuat 14 hinh thie thye hign phdp luat bing cach thuc hign quyén cia cha thé. Néi cach khéc sir dyng phép luat 1a 1am ning gi phap ludt cho phép. Néi t6i str dung phap lwat 1a ndi toi viée sit dung quyén, khéng thé sir dung nghia vu, do dé hinh thite sir dung php luat chi thuc hign d4i véi quy pham cho phép. d. Ap dung php luat Ap dung phép lugt 1a hinh thie thyc hign phap luat bang céch nha nude (théng qua cdc co quan chite ning) t8 chire cho cdc chii thé thye hién quyén va nghia vu. So véi cdc hinh thire thyc hign php luat da néu trén, 4p dung php luat 6 3c trumg quan trong 1a c6 su tham gia cia nha nude. Néu khéng cé vai tro tham gia, t6 chic cua nha nude thi quyén va nghia vu ciia céc bén tham gia quan hé phép ludt khong thé thu hign hoe khé bao dam thu hién. (W)Ap dyng phap luat Ap dung phap luét la hinh thite thee hién php luét bang cdch nha: nuoe (théng qua céc co quan chit néing) 16 chite cho céc chit thé thire hién quyén va nghia vu. G Nhiing truong hyp 4p dung phdp luat datiga Sean ThigpenamMhamawey VP. LENPFP vo CO ba Pay ld trréng hop quyén va nghia vy chi thé da duge x4c dinh bang quy pham phap Iuat nao dé, nhung cdc c4 nhan, 6 chite khdng thé tr minh lim phat sinh, thay d4i hay chdm dut quyén, nghia vu d6. Cac quyén, nghia vu nay chi duge thye hign khi cé sy tham gia ca Nha nude théng qua cée co quan nha nude. Truéng hop nay quyén va nghia vu chi thé da phat sinh nhung ching khong duge thyc hién do cdc bén tranh chap. Su tham gia cla nha nude trong trudng hgp nay 1a trong tai (dé xéc dinh rd quyén va nghia vu cia cdc bén) ddng 39 thi 1a co quan cuéng ché (dé bude cdc bén phai thye hién nghia vu bing quyén lye nha muéc). Vi pham phép luit la hién tugng khd phé bién trong dai séng. Dé dam bio trat ty, an toan x4 hi; xit ly vi pham; rin de, phng ngira déi véi ngudi khdc, cic chi thé cé thim quyén phai 4p dung cdc bién php cudng ché nha nuéc duoc quy dinh trong phan ché tai cia quy pham phap luat d6i véi chii thé vi pham. Chi thé sé phai chju trach nhiém phap ly khi cé hinh vi vi pham phdp Ivdt (trir trréng hop duge mién trich nhiém theo quy dinh, cua phap luat). Vé nguyén tic trach nhigm phép ly phat sinh khi cli thé thyc hign hanh vi vi pham php Iuat. Tuy vay quyén va nghia vu cita chi thé phai duge xdc dinh théng qua hoat déng ctia co quan nha nudc cé thm quyén. ‘gua he phap tuat:y vP* yee " Déi véi mét s6 quan hé phdp luat quan trong nha nude am gia dé gidm sat viée thyc hién quyén va nghia vu cita cdc bén nhim xéc dinh tinh ding dan trong hoat d6ng cita cdc chii thé hodc phat hién nhiing sai sot, vi pham dé kip thdi ra quyét dinh phi hop dam bao sy ding dan trong hoat dng cia cdc cht thé nay; bao dam quyén loi hop phap ctia cd nhan, té chite duy tri trat ty phap Iudt xa hoi chi nghia. Quan hé phdp luat quan trong 1a quan hé phap ludt ma ndi dung cia né (quyén va nghia vu chi thé) cé y nghia lén déi v6i hoat déng va cudc song cia con ngudi. (cic bude (giai doan) ap dung phap Int Su kign & day cé thé 1a vu dn hinh sur, vy kid tinh php ly khac. Dé ap dung ding phap ludt, dé cé biét héa cde quy pham phap luat vao timg trudng hop cu thé, trade hét phai phan tich dénh gid lam 16 ni dan su hoc céc vu vie 06 dung ban chat cita sy kign va dac tinh (dac trimg) phap ly cita nd. Chon quy pham can 4p dung. 40 N6i dung, ban chat va dc trung cua sy kién 14 yéu t6 quan trong dé Iya chon nganh Iuat va quy pham dé 4p dung. Néu xac dinh khéng ching ban chat va dic trung phép ly ciia su kién thi s& chon sai quy pham. Tuy vay, duge ban chat su kign khéng c6 nghia la sé chon ding quy pham. Dé chon ding quy pham can thiét, chu thé 4p dung ph4p luat phai hiéu ding ndi dung, y nghia, gid tri (higu luc) phap ly ciia quy pham. lam 16, Quy pham can 4p dung cé hai loai: quy pham true tiép va cdc quy pham lién quan. Day la giai dogn rat quan trong vi bing viéc ra vin ban 4p dung phap luat, quyén va nghia vy cia chi thé hoc trach nhiém php ly cia chu thé duge cé biét héa, cy thé héa. Viée ban hanh van ban ddi hoi phai cé can cir phap ly va phai phit hop véi thyrc tién p dung phép luat trong timg giai doan. Van ban 4p dung php luat 1a hinh thite thé hign cita hoat déng 4p dung phap luat. So véi céc van ban phap ly néi chung va vin ban quy pham php ludt, van ban dp dung phap luat c6 dc diém: Xéc dinh 16 quyén, nghia vu hodc trach nhiém php ly cita cha thé, Do co quan nha nuéc cé tham quyén ban hanh. Duge bio dim thu hién bing nha nudc. C6 tinh chat c4 biét (4p dung mét lan v xéc dinh). Hinh thie phap ly cia van ban (tén goi, thi tue, trinh tw ban hanh) phai theo ding quy dinh cia php luat. ‘hi thé cu thé trong trang hop ‘Té chire thyre hién van ban 1a giai dogn cudi cing nhung khéng kém phin quan trong vi néu van ban dp dung phap lut khng duge thyc hién hode vige t6 chitc thu hign khéng tét thi quyén va nghia vy cia chu thé sé khéng duge thie hién day du, phap ludt sé khéng thé di vao cuéc sing. Tay thudc vao timg truong hgp, dé thuc hién van ban ap dung phap luat cin c6 sur chuan bi vé thdi gian, diéu kién vat chat, ki thuat, nhn luc... Trong qué trinh thyc hién van ban 4p dung phap luat cn phai cé sw kiém tra, gidm sit... dé bio dam quyét dinh 4p dung phap luat duge thyc hién chinh xdc. 41 (CHUYEN DE 7. VI PHAM PHAP LUAT VA TRACH NHIEM PHAP LY I. Vi pham phap luat 1) Khai niém Vi pham phép ludt la hanh vi trai phdp ludt, co 16i do chi thé cé nang hee trach nhiém phép bj thee hién, xam hai dén nhimg quan hé xa hoi duoc phdp ludt bao vé. a ‘Tix khai niém trén cé thé rit ra cdc G4u hiéu co ban cia vi pham php luat nhu sau: - Vi pham phap luat 1a hanh vi nguy hiém cho xa hdi. Trong tinh hign thy cia n6, ban chat cia con ngudi 1a tong hoa nhimg mdi quan hé xa hi, con ngudi tham gia vao cdc quan hé xa hi chinh bing hanh vi ciia minh. Dudi géc d6 php ly, hanh vi 1a xir su cia chii thé trong hoan canh, diéu kién nhat dinh. Khi xac dinh vi pham phap Iuat thi dau higu hanh vi luén phai co, khong cé hanh vi cia con ngudi thi khdng cé vi pham phdp luat. Chinh vi vay, vi pham phdp luat truéc hét phai 14 hanh vi xdc dinh cia chit thé php ludt. Chi cé théng qua hanh vi, con ngudi méi c6 kha nang tac dGng dén xa hdi, va do dé méi 6 thé gay ra thigt hai cho xa hdi. Nhimg gi khéng phai hanh vi thi kh6ng thé gay ra duoc thiét hai cho xa hdi, vé phuong dién t6 tung khéng thé chimg minh duge. Ban vé van dé nay, C. Mac da timg dé cAp “Ngodi hanh vi cia minh ra khéng tén tai voi phdp ludt, hoan toan khong phdi la déi teong diéu chinh cha no. Nhitng hanh vi ciia t6i dé 1a link vee duy nhdt 16i dung cham voi phép ludt, boi vi hanh vi la cdi duy nhat vi né t6i di quyén ton tai, quyén hién thic va do dé t6i roi vao quyén luc cia phap ludt hién hanh”. Nguyén tic hanh vi 1a tu tuéng tién b6 cia van minh nhan loai va ngay nay duge thé hién xuyén sudt trong hé théng phap luat nude ta. Vi pham phap Iuat khong nhimg 1a hanh vi xdc dinh cia chi thé ma hanh vi d6 con phai duge y thitc kiém soat va y chi diéu khién. Trong thuc tién, con ngudi thu hién rat nhiéu hanh vi thi chi nhimg hanh vi nguy hiém cho xa hi mdi cé thé duge coi 1a vi pham phdp luét. Hanh vi nguy hiém khi gay thiét hai hoe de doa gay thiét hai cho cdc quan hé xa hi. 42 Dé danh gid tinh nguy hiém cua vi pham phap luat, can dya vao téng hop nhiéu cin cif: tinh chat, tim quan trong cia quan hé xa hdi bi x4m hai, tinh chat hanh vi cha thé 4a thuc hién ... Tinh nguy hiém cho xa hdi ciia vi pham phép luat mang tinh khach quan, tinh lich sir, tinh giai cép. ~ Vi pham phap luat la hanh vi trai phap Iuat. Vi pham phap luat khéng nhiing phai la hanh vi nguy hiém cho x4 hdi ciia cac chi thé phap Iudt, ma hanh vi d6 cn phai trai véi ph4p Iuat, xm hai téi cdc quan hé x4 h6i duge phép Iuat xdc lap va bao ve. Hanh vi tréi phép ludt Ia hanh vi duoc thec hién khong ding voi nhimg quy dinh cia phap Iudt. Biéu hién cia trdi phap Iuat 6 mét sé dang nhu: lam nhiing viéc ma phap luat cam (trdm cap tai san; vugt dén dé khi tham gia giao théng...); khong lam nhiing vige phép luat bude phai Lim nhu chi thé kink doanh trén thué, khdng cifu gitp ngudi khdc trong tinh trang nguy hiém dén tinh mang di cé diéu kién dé thy hign vigc iru giip; lam vuot qué gidi han cho phép nbu lam quyén trong Khi thi hanh céng vu, gay thiét hai do vuot qué yéu cdu cia tinh thé cap thié lam khéng hét trach nhiém ma phdp luat dat ra (thiéu trach nhiém gay hau qua nghiém trong; thiéu tréch nhiém dé ngudi bi tam giam tron...) - Cé6 16i ca chti thé Du higu tri php luat méi chi 18 biéu hign bén ngoai cla hanh vi, dé xac dinh mét hanh vi cé phai 1a vi pham php luat hay khéng can xem xét ca mat chi quan cia hanh vi, nghia lam xc dinh 1i cia chi thé khi thyc hign hanh vi tréi phap Iuat 46. Léi la trang thai tam ly ctia chit thé déi voi hanh vi trai phap ludt va hau qua do hanh vi dé gay ra. Hanh vi cia con ngudi vira mang tinh tat yéu vira mang tinh tw do. Mang tinh tat yéu boi hanh vi cua con ngudi hinh thanh tir nhiing diéu kign tdn tai cia xa hi do 46 chiu sy chi phéi cia nhiing quy luat khdch quan trong xa héi, nhung con ngudi bing hoat déng nh4n thitc cia minh cé thé quyét dinh, Iya chon va thyc hién xt sir phi hop véi nhng quy luat khéch quan ma con ngudi da nhan 43 thite. Do 46, trong m6t tinh huéng, hoan canh cu thé tn tai nhiéu phuong dn xir sur, c6 ca xik str c6 Igi, phi: hop véi phdp ludt va ca xir sy bat Igi, chu thé ¢6 kha nang Iya chon, quyét dinh xir su nhung lai Iva chon xi su bat loi thi cha thé dy phai chiu trach nhiém vé hya chon ciia minh. Day cing 1a co sé dé xdc dinh 16i ctia chi thé. - Vi pham php luat do chii thé c6 ning lye trach nhiém phép'ly thye hign. Nang luc trach nhiém phép ly 1a kha nang chiu tréch nhiém phap ly cua chi thé déi véi hanh vi cua minh Chi thé durge xem 1a c6 nang luc trach nhiém phap ly khi vao thoi diém thue hién hanh vi chi thé cé kha ning nhn thire hanh vi, kha ning diéu khién, kiém sodt hanh vi va kha ning dc lap ganh chju trich nhigm vé hanh vi minh thuc hién. Viée xac dinh nang luc trach nhiém phdp ly ca chi thé trong timg trong hop cu thé sé duge nghién ciu 6 céc luat chuyén nganh. (cfu thanh vi pham phap luat Céu thanh vi pham phép luat la tong hop nhimg dau higu dic tug cia mot loai vi pham phép Iu4t tao thanh co sé cho vige truy eitu trich nhiém php ly. Cau thanh vi pham phap luat gom bon yéu t6: Khdch thé, mat khach quan, mat é cilia vi pham phédp lua ctia vi ph Khéch thé ciia vi pham phép luat 1 nhimg quan hé xa hi duge phdp luat bao vé bj hanh vi trai phap luat xam hai. chi quan va Méi loai quan hé x4 hGi c6 tinh chat va tam quan trong khdc nhau. Tinh chat cia quan hé x4 hdi 1a mét trong nhimg can cir dé phan loai vi pham phdp luat va dé dénh cia hanh vi vi pham phép luat. ». Mat khdch quan ciia vi pham phap ludt ta biéu hign bén ngoai ciia vi pham c dau hiéu: hanh vi trai phap luat, hau qua do hanh vi trai phap ludt gay ra, méi quan hé nhAn qua gitta hanh vi va hau qua va cdc dau higu khac. |= Hanh vi trai phap Inat Vé hinh thie, hanh vi trai phdp luat cé thé thure hign bang hanh déng hoic khéng hanh d6ng. Hanh déng (vi pham phdp lugt dui hinh thir hanh dng) la hinh thire cia hanh vi khéch quan gay thiét hai cho khach thé théng qua vige chi thé Lim mét viée bj phdp ut cam. Khéng hanh d6ng (vi pham php luit dudi hinh thite khong hanh dng) 1a hinh thite cia hanh vi khdch quan gay thiét hai cho khdch thé thong qua viée chit thé khéng lam mét vige ma php luat bude phai Lim. + Hau qua do hanh vi trai phap luat gay ra Hau qua cia vi pham phép ludt 18 thiét hai do hanh vi trai phap ludt gay ra cho quan hé x3 hi duoc phap luat bao vé. Hau qua duge thé hign duéi cdc dang: thiét hai vat chdt, thiét hai phi vat chat. Tinh chat, mire 46 nguy hiém ciia hanh vi biéu bién théng qua mic 46 xa hdi hod nguy co xay ra thiét hai cho xa hi do hanh vi dé gay ra. i cho Méi quan hé nhan qua 18 méi quan hé gitta cae hién tugng, trong 46 mot hign tuong dong vai trd 1a nguyén nhan (hanh vi trai phép luat) 1am phat sinh hign tugng khac déng vai trd 1a két qua (hau qua cia vi pham phdp lat). Day la c&p pham tra triét hoc nguyén nhan va két qua duge vén dung trong khoa hoc phap ly. M6t hanh vi trai php ludt chi cé méi quan hé nhan qua véi hau qua khi né théa man nhimg diéu kién sau: + Hanh vi trai phap luat phai xay ra trade hau qua vé thoi gian; + Gitta hanh vi tréi phap Iuat va hu qua phai c6 méi quan hé néi tai va tat yéu. Hanh vi trai phap luat phai chita dung kha ning thc té lam phat sinh hau qua va hau qua, thiét hai d& xay ra phai diing 14 su hign thyc héa kha niing thuc té lam phat sinh hau qua ciia hanh vi tri phdp luat. = Cée dau higu khéc trong mat khach quan. Céc dau higu khac trong mat khach quan cia vi pham phap luat gdm: thoi gian, dia diém, cng cu, phwrong tién, phurong thitc, thi doan thy hién hanh vi vi pham phap luat. Trong thyc té, hinh vi xdy ra Iuén gin véi thdi gian va khong gian, va thuémg cé céng cu, phuong tign, thi doan di kem. Tuy nhién, nhing dav higu nay kh6ng phai la dau higu Iuén bat bude trong moi cdu thnh vi pham phdp luat. Chting chi tré thanh dau hiéu bat budc trong mat khach quan cita cdu thanh vi pham phap luat khi né duge quy dinh trong cdu thanh co ban cia timg loai vi pham phdp luat cu thé. 45 ¢. Mat chi quan cia vi pham phap ludt” Mat chi quan cua vi pham phap luat 14 dién bién bén trong cia chi thé khi thyc hign hanh vi vi pham php luat, bao gdm: 18i, déng co, muc dich. SAW trong mat cha quan cia vi pham phép luét 1a trang thai tam ly cia chi thé d6i v6i hanh vi tréi phdp Iuat va hau qua do hanh vi d6 gay ra. Khoa hoe phép ly chia 16i thanh hai hinh thite (loai): Cé ¥ (gdm cé ¥ true tiép va c6 y gidn tiép) va v6 y (gdm Vo ¥ vi qué ty tin va v6 ¥ do cdu tha). L6i c6 y true tiép: Cha thé vi pham phap luat nhan thite 15 hanh vi cia minh la nguy hiém cho x4 hdi, thay trudc hau qua nguy hiém cho x héi do hanh vi cia minh tat nhién hoc cé thé xay ra va mong muén hau qua xay ra. pham php lujt nhfn thire 16 hanh vi cha minh la nguy hiém cho xa hdi, thay trudc hau qua nguy hiém cho xa héi do hanh vi cia minh c6 thé xay ra, tuy khéng mong mudn nhumg 6 ¥ thite dé mac cho hau qua 46 xy ra. V6 y vi qua ty tin: Chi thé vi pham phap Iuat nhan thay trudc hau qua nguy hiém cho xa héi do hanh vi ciia minh gay ra nhung hy vong, tin trong hu qua dé sé khéng xay ra hoac cé thé ngin chin duge. V6 y vi cau tha: Chi thé vi pham phdp ludt da khéng thay tide duge hau qua nguy hiém cho xa hdi do hanh vi clia minh gay ra, mac di c6 thé va bude phai nbn thay trudc hau qua dé. (DGARER cia vi pham phép ludt Déng co 1a ddng luc thiic day chii thé thyc hién hanh vi vi pham phap luat. Déng co khéng phai la dau higu bat budc cia cdu thanh vi pham phap luat. Tuy nhién, déng co cé y nghia trong viée x4c dinh mite 46, tinh chat nguy hiém cia hanh vi vi pham phép luat va 1a co sé cia trach nhiém phap ly. HIMGEMIEH ciia vi pham phip luat Myc dich cia vi pham phap ludt 14 két qua cudi cing ma chi thé mong muén dat duge khi thu hién hanh vi vi pham phap luét. Khi nghién ctu muc dich voi ¥ nghia 1a m6t déu higu trong mat chi quan cia vi pham phép luét can quan tam dén muc dich chung va muc dich cu thé. Can phan bigt mye dich ciia vi pham php luat véi hdu qua. Su phan biét nay 6 y nghia quan trong trong xéc dinh vi pham va tray ctu trach nhiém phap ly. 46 d. Chit thé ctia vi pham phép lugt Cha thé ciia vi pham phap ludt 1a cd nhan, 18 chite da thyc hién hanh vi vi pham phép Iuat ¢6 nang Iuc tréch nhiém phép ly. Khi truy ctfu tréch nhiém phap ly, néu cha thé thyc hién hanh vi vi pham phép Iudt la c4 nbn thi phai xac dinh xem ngudi 46 cé nang Ive trich nhiém phap ly trong trong hop dé hay khéng (c6 dat 46 tudi theo luat dinh va dui site khée hay khéng). Néu chu thé la t6 chite thi phai cha y dén tu cach phap nhan hodc dia vi phap ly cia td chite 46. Trach nhigm phap ly 1. Khai nigm Trach nhiém phap bj la héu qua bat loi ddi voi chii thé vi pham phap luat, thé hién trong vigc co quan nha nude cé tham quyén dp dung doi véi chi thé vi Pham phdp ludt mét hodc nhiéu bién phdp cuéng ché duoc quy dinh trong ché tai cdc quy pham phép ludt. Trach nhiém phap ly khéng phai la bién phdp cudng ché ma la nghia vu phai génh chiu bién phap cuéng ché do co quan nha nude cé thim quyén 4p dung. Chite nang ctta tréch nhigm php ly 1a bao vé trat tu phap luat, ngan chan, phong ngira vi pham phap luat va gido duc cai tao ngudi vi pham php ludt. Vé thai diém phat sinh va két thic cla tréch nhiém php ly hién vin con nhiéu quan diém khdc nhau. Theo quan diém cita da s6 c4c nha nghién ctr, trach nhiém phap ly phat sinh khi chi thé thyc hign hanh vi vi pham va két thiic khi thuc hién xong nghia vy néu trong ché tai. 2, Cac logi trach nhigm phap ly Trach nhiém phap ly bao gém nhiéu loai va ty thud vao can cit phan loai khdc nhau ma chting duge chia thanh nhiéu nhém khac nhau. Theo céch ph4n logi phé bién hign nay, trach nhiém phap ly duge chia thanh bén loai: - Tréch nhigm hinh sy: 1a logi trach nhigm phap ly do Téa dn 4p dung déi v6i nhimg chi thé the hign hanh vi pham tdi. Trach nhiém hinh su 1d loai trach nhiém cé tinh nghiém khac nhat. - Trach nhiém hanh chinh: 1a loai trach nhiém phap ly do céc co quan nha nude hay ngudi cé tham quyén 4p dung déi véi cdc chu thé vi pham hanh chinh. 47 - Trdch nhiém ky luat: 1a logi trach nhiém php ly do cdc co quan, xf nghiép, trudng hoc 4p dung 46i véi cén 6, céng chite, vién chitc khi ho vi pham ky luat. - Trach nhiém dan su: 14 Joai tréch nbiém phap ly do Tda dn hodc chit thé khdc duge phép dp dung déi vdi cdc chu thé vi pham dn sy. 3. Co sé cia tréch nhiém phap ly va nguyén tac truy ctru trach nhiém phap ly Co sé cita tréch nhiém php ly 1a cfu thanh vi pham phép lu@t. C4u thanh vi pham phap luat 6 day khéng phai [a m6 hinh ly luan ma duge hiéu Ji hanh vi vi-pham phap Iuat thyc té da xay ra cé day di nhing d4u hiéu bit buéc trong cu thanh vi pham phdp luat. Ngudi phai chiu trich nhiém phdp ly 18 ngudi 44 thuc hanh vi vi pham php luat va hanb vi cla ho cé day du nhig dau hiéu trong cu thinh vi pham phép lu4t. Trong trudng hop cé biét do php luat quy dinh, 6 chiic, cé nhan phai chiu trach nhiém lién d6i. Nguyén tic truy cizu tréch nhiém phdp ly 1d tu tong chi dao hoat déng cia cdc co quan nha nude cé thém quyén khi tray cir trach nhiém phap ly 46 voi chit thé vi pham phap Ivét. Cac nguyén tic co ban cdn quan triét khi try ctu tréch nhiém phép ly: Nguyén téc phdp ché xa héi chi: nghia; Nguyén tic nhan dao x3 h6i cht nghia; Nguyén tic bao dm tinh thdi hiéu; Nguyén tie xi ly kip thdi, cong minh; Nguyén tic khéng truy citu tach nbiém hai lin déi voi mot hanh vi. 48 Phy lye MOT SO DANG DE THI TUYEN SIN DE THISO1 Cfiu 1: (3 diém) Phan tich cdc dic trig co ban ciia nha nuéc. Céu 2: 3 diém) Déng chi hy so sanh ban chat cia phap luat x4 hOi chi nghia va ban chat cia php ludt tu san. Cu 3: (4 diém) Hay trinh bay cdc bude (giai doan) ca hoat déng 4p dung phap luat. Neu vi dy minh hoa. DE THI SO2 Cau 1: 3 diém) Trinh bay ly luan vé hinh thite chinh thé cia nha nuéc. Lién hé voi nha nude Viét Nam hign nay. Cau 2: (3 diém) Vi pham phap luat 1a gi? Phan tich cc déu higu cia vi pham phap luat. Cfu 3: (4 diém) Quy pham phép Int i gi? Trinh bay co céu ciia quy pham phap lat. Néu vi du minh hoa. DE THI SO 3 Cau 1: (3 diém) Phan tich ly luan vé hinh thite cdu tric nha nuéc. Lién hé voi nha nude Viet Nam hién nay. Cf 2: (4 diém) Dong chi hay phan tich va chimg minh ring: Phap Iwat 1a sur thé hign ¥ chi cha giai cép thong tri trong x4 hdi ma ndi dung y chi dé do co s6 kinh té quyét dink. 7 *' 4 Cau 3: (3 diém) Trinh bay cdc dau higu trong mat cha quan cia vi pham phép luat. = cy ae ae ve re 177 BE mBt mate dT! Aink Piractbact- of diel gs ok -— 0 a be Tite 4996, VN Spear fees “hin at Ble Ba dcr = aes a ang wate dee Lon. Bt cs DE THISO 4 Cau 1: (3 diém) Phan tich ban chét ciia nha nuéc. Tir dé lam 16 ban chét ciia Nha nude C6ng hoa x4 héi cha nghia Viét Nam. C4u 2: (3 diém) Hay phan tich cdc dac diém cia quy pham phép luat. So sénh quy pham phép luat va cdc quy pham xa héi khéc. Cau 3: (4 diém) Phap ché 1a gi? Trong tinh hinh hién nay, dé ting cuémg phép ché can phai lam gi? DE THISO5 Cafu 1: (3 diém) Phan tich cdc dic trung cia nha nuée php quyén. Cau 2: (4 diém) Quan hé phép Iuét la gi? Phan tich cdu than ctia quan hé phép Iuét. Néu vi dy minh hoa. Cau 3: (3 diém) Thue hign phép lugt a gi? Trinh bay cdc hinh thite thyc hién phap luat. DE THI SO 6 C4u 1: (3 diém) Trinh bay quan diém méc-xit vé ngudn géc ra doi cla nha nude. Cau 2: (3 diém) Y tite phép Iuét 18 gi? Phan tich méi quan hé gitta y thire phdp luat véi phép luat. Cau 3: (4 diém) Ap dung phép luat la gi? Trinh bay cdc trudmg hop ap dung php luat, Néu vidu minh hoa. 50 MUC LUC Trang NOI DUNG Chuyén 21 NGUON IAN CHAT, DAC TRUNG, QHUC 4 NANG, KIBU VA HINH THUC NHA NUGC Chuyén dé2_ NHA NUGC PHAP QUYEN VA XAY DUNG NHA 13 NUGC PHAP QUYEN XA HOI CHU NGHIA VIET NAM Chuyén dé3 KHAI NIEM, BAN CHAT, KIBU VA HINH THUC 24 PHAP LUAT Chuyén dé4 QUY PHAM PHAP LUAT. 28 Chuyén d@5 © QUANHE PHAP LUAT 32 Chuyén dé 6 = THUCHIEN PHAP LUAT VA APDUNG PHAPLUAT 38 Chuyén dé 7 VIPHAM PHAPLUAT VATRACHNHIEMPHAPLY 42 Phy luc 49 51 Chju tréch nhigm xudt ban Thiéu tuéng, TS Doan Minh Ly Higu truéng Trung Dai hoc An ninh nban din Bign tip ky thudt Phong Quén ly Nghién cttu khoa hoc Ché bin Trung tam Luu trtt & Thu vign In 250 cuén tai Trung tam Thw vién & Luu trit - Trudng Dai hoc ANND theo Quyét dinh xudt bansé —- /QD-TO4-P5 ngay thing nim 2023 cia Higu ruéng ‘Trdng Dai hoc ANND. In xong va ndp lutu chiéu quy nam 2023 52

Vous aimerez peut-être aussi