Vous êtes sur la page 1sur 61
BO cONG AN TRUONG dal HOC AN NINH NHANDAN - a Lieu 5 ON THI TUYEN SINE: TUYEN MOI VAN BANG 2 TRONG CAND NAM.2022 MON LY LUAN CHUNG VE NHA NUGOC VA PHAP LUAT Cha bién TS. Nguyén Thi Thu Huong - Bién soan Phn thir nhét Tham gia bién sogn ThS. Bui Dinh Tién - Bién sogn Phan thir hai ThS. Phi Manh Long - Bién soan Phan thir ba Res dies CERT] Hateia _MNOLpaR WR) BEES ot ae Ly lun chung. vé nha mréc.va phép Iuat 1 mén Khoa hoc trong hé théng Ichoa hoc phdp IY 6 méi quan,hé v6i chi nghia duy vat bign ching, chi nghia duy vat lich st, chinh tri hoc... Day la mén khoa hoe c6 vj tei quan trong vi ndi dung cia Ly lugn chung vé nha nisée va phép lugt c6 ¥ ngliia tgo co sé khoa hoc va co sé phuong phép lugn cho vige xAy dyng, hoan thign cdc nganh lugt va céic mon khoa hge’phép ly chuyén nginh. Nghién citu nim ving ni dung LY lun chung vé nha nude va phép 1uat khéng chi gitp xée dinh ngi dung co bin cia nha nude, phép ludt tir 46 06 duge phuong phép lujn @é.. nghién ci, tiép. cfr céc. tinh vuc oy thé ois: c4e nginh. luft khiic macdn c6 phung phép Iugn 8 vén dung gidi quyét cdc vin 48 lin quan dén cOng tic Céng an, gdp phan quan trong trong viée bdo vé an ninh quéc gia, trét ty an toan xa hoi. Dui sy chi d9o cia Ban gid higu Trwéng Dai hoc An ninh nn dén, nhim dép co! dng niu cdu nghién cému, hoc tép Gia hoe viéa 6n thi tuyén sinh tuyén mai vin bing 2; ee Khoa Lugt t8 chit bien sogn “Tai ligu On thi tuyén sinh Tuyén mdi Viin bing 2 trong. CAND nim 2022 Mén Lf lun chung vé Nha meéc va Phdp luge” véi nhiing n6i dung’ co ban, cbt 16i ly lugn vé nha nuse vA phép lugt, phi hop véi chil truong, durimg Iéi, clifnh séch cla Dang, Nha nuéc ta trong 'x4y dyng, hoan thign NhA nude phép quyén .- XHCN ' Vigt Nam va dink huéng chuong trinh dio tgo ciia Nba tring Ai v6i hoo viéa tuyén mdi vin bing 2. LY lugn chung vé nha nude va phép lugt 14 bao gbm nhiéu vén 42 rng 1én, phite tap. Mie dit Tép thé tac gid da rét 6. ging nhung khé trinh khdi nhting khiém Khuyét, hen ché, Mong nhén duye su d6ng e6p ciia ban doe dé Tai ligu ngay cing duge hoan thign hon. Xin chin hin conv rn ong 6 hia tify cing bn det cok TRUONG. pat HOC AN NINH i NHTAN) Din ‘| PHAN THU NHAT LY LUAN CO BAN VE NHA NUGC I. NGUON GOC, BAN CHAT, DAC TRUNG, CHUC NANG, KIEU VA HINH THUC NHA NUGC : | 1.4. Ngudn géc cla Nha née | ‘Trong khoa hoe phép I, 06 nhiéu quan diém Iugn gidi vé ngudn gbc cia nha nuxée. Theo quan diém cia chi nghia Méc-Lénin, jsy xudt hign céia Nha nude 1a mot hign fhrgmg khéch quan \nhimg khong phi la hign tung vinh et va bét bigs. Nha nu6e chi sxult hign khi x8 hi loai ngudi da phét tidn dén mgt giai dogn nhdt dinh 06 diy ai nhiing didu kign cn thiét cho sy hinh thinh nha nuéc. Nha nurée luén van dng, phat trién va tide vong khi nhiing digu kién khéch quan cho sy tin tgi va phét trién cba ching khng edn nita. Nha nude xudt hién tryc tiép tir sy tan r& cua ché dO cOng sin nguyén théy. Nha ue chi xudt hign 6 noi nao va thoi gian nao khi da hinh thanh tu hitu vé tai san (tidn dé inh 16); xuft hign’ sy phfin chia x@ hi thanh céc giai fp 461 khéng va méu thudin gitta cae cdp gay git dén mitc khéng thé diéu hoa duge (Hién dé xit hoi). “Trong xi hdi cng sin nguyen thy, chza ¢6 sy phan chia giai clp va khéng o6 dau tranh giai edp. X0 hoi ny x xult hign sy quan ly & mie thAp du6i dang quyén lye e6ng Ong mang tinh xf hGi do thi tc, bé Isc +6 chite ra dé bao vé quyén. \ Sy phittién khong ngimg cba Ipc lung, sn xt lim cho kin t, xa nv} con nnguoi ign tye phét tridn. V8 kinh té, host dong sin xudt cia xi hdi.lién tue mé rong va chuyén mén héa din t6i ba Hin phan cOng lao dong xi hoi: chin nudi tach Khoi tring trot, tha cng nghigp téch khdi ndng nghiép va thuong nghigp ra di. Nang suéit lao Ong ting, cia cAi dur thi ngiy cang nhieu 4% gia ting sy tich Idy tai sin, gop phan hinh than va phat tridn ché d6 nr hha. V8 xd hdi, ché 46 tr hitu cing voi sy xuét hign gia dinh lam t8 chic thi téc —_b6 lac din din tan ra, dan dén sy phén héa gidu ngheo va mau thufin giai ofp ngly cing gia ting. X@ hoi din dn hinh thanh cfc tép doan ngudi oo dia vj kinh 16 ~ xi h6i-khéc nhau vé nhidu phyong dign, Mau thufn gitia céc ting lép, gia cdp trong xa hdi ngay cing gay git. ‘é didu hanh va quan ly x8 hi méi, ddi héi phai o6 mot t6 chite méi. T6 chise 46 do giai cép nim wu thé ve kinh té Ip ra, 1a cOng cy quyén Ive cia giai cp nhlim 16 chite thyre hign su théng tri giai ofp, dép tit mau thudn gitta cfc giai cp hog gitt cho chéng & trong vong trét ty. D6 chinh la nha nude, re ‘Ninr véy, nha nude khéng xuét hign mt céch ngdu nién ma la sn phim co. phat trién mang tinh ni tai trong long x hoi thi te ~ bp lac. Sy ra dBi cbs ahd mUNGE tét-yéu dya trén nbting tién 48 vé kinb of va xf hoi. Bo la ché d6 tw hou vé tals alata phan chia xf hi thanh céc giai cp 46i khéng. Chi nghia Mée - Lénin cho ring nha nude 1a b6 may trn 4p ciia giai.cip nay d6i voi giai cdp khdc. Tuy nhién, bén canh viée bao vé Jgi ich ca giai,cip cam quyén thi nha nude cfing phai chi ¥ quan tim dén Igi ich chung cia toan xi hoi. Néu khang cha trong vai trd xd hoi cia nha nude thi giai cp théng tri sé gap nhiéu khé khan trong qué ‘trinh cai tri va quan ly x hOi, thm chi s& mét dja vi théng tr. Theo 45, Nha nude la mét td chite date bigt cia quyén luc chink tri, mit BO may chuyén lam nhiém vu credng ché va thye hién ede chirc nding quan ly dac bigt nhdim duy s tri trét te xd héi, tare hién muc dich béo vé dia vi cita giat cdp théng tri trong xd h6i. io 1.2. Ban chit nha nuée ‘Nha nude tnrdc hét 1a mét b6 may trfin ép giai cp va sau dé 14 mOt b§ may phuc Vu x hi, 46 chinh 1A ban chat cia nha nude. Ban chét nha nude thé hign 6 tinh giai clip va tinh xf hi cia nha nude. + Tinh giai dp cia nha raed + Nha nuéc c6 tinh giai cAp vi sy ra di cia nha nude 1a do du tran giai cp. 4+ Nha nude [udn thude vé mét giai cp nhét dinh. Nha nude tn tai 48 phye vu cho mye dich giai cp théng tri. 4+ Nha nuéc la bO méy cuting ché d¥c biét nim trong tay giai cép thng tri, 14 céng cy sic bén nhét ma giai cp théng tri str dung dé bao vé Igi ich cia minh va trin Ap giai cdp bj ti. + Tinh giai cp tin tai trong tat ca cdc kiéu nha nude nhung mite d6 biéu hién & méi kigu nha nude 1a khong gidng nhau. “+ Nha nude sé khong thé tn tai néu chi phyc vy Ioi ich cia giai cp théng tri ma khong bio vé Igi ich, dép ting nguyén vong va ¥ chi cia cée giai, ting khac trong x4 hOi. + Xét vé mat gi {ch x hGi, ngoai nhiing Ioi ich riéng cua ting giai cdp, bao gid cing tdn tai nhiing loi ich chung cia tit c céc giai cdp, ting 16p trong xA hi, trong 46 c6 nliiing Igi ich thude vé nhdn logi. Vi véy, nha nude bio vé Igi ich chung cla x4 hoi ciing la bao vé Igi ich cia giai cp thong tri. : + Tinh xf hi cia nha nude tn tai trong tit c& cac kiéu nha nude nhung mite 46 biéu hign’6 cdc kigu nha nuéc khdc nhau 1a khong gidng nhau. Nha nuéc tu6n mang tinh giai c4p va tinh xi hOi. Hai thuge tinh nay cing tn tai trong nha muéc. Méi tuong quan gitta hai thuge tinh nay khac nhau 6 nhiing nha muréc kkhdc nhau va ty thuge timg giai doan lich str cu thé. + Nha nude COng hoa xa hi chi nghia Viet Nam la nha mrée phap quyén x4 h6i © chi nghia cia Nhan dan, do Nhan dan, vi Nhan dan. "C Nha nurde COng hda x hoi chi nghia’Viet Nam true tiép 18 chite vi quan IY". céic mBt quan trong cua doi séng x4 hoi i 3 " + Nha nude Cong hod x4 hdi chia nghia Viét Nam la nha nuée dan chi thyc sy va rOng rai; Nha nude dong vai trd quyét dinh thye hign dan chu xa h6i chi nghia & Viét Nam, + Nha nuéc C6ng héa x hOi chi nghia Vigt Nam la nha nude théng nht cia cdc dan tc cing sinh s6ng trén lainh thé Vigt Nam. + Nha nude COng hoa x hOi chi nghfa Viet Nam dat dudi sy anh do cla Dang Céng san Viet Nam. + Nha nuée COng hda xa hi chi nghia Viét Nam 1a nha nude cila thoi ki qué 46 Jén Chit nghia xa héi. * 1.3, Che dc trung co ban cia nha nude ‘Trong x hi c6 giai cp, cic nha nwée déu cé nhing dae trung co ban sau day. ‘Lanh thé 1a ddu higu dac thd. cia nha nude - quéc gia. Nha nuéc 1a ngudi dai dién chinh thirc cho quéc gia, khi n6i dén Idinh thé 1a 42 ofp dén lanh thé cia mOt nha nude. ahét dinh. Nha nude ¢6 Idinh thé riéng va quan ly bét ctr ai & trong lénh thé cia minh. Chi o6 nha née méi c6 quyén phiin chia lah thé thanh don vj hinh chinh — lanh thé. ‘Nh nuséc phn chia liinh thé thanh céc don vj hanh chinh va thyc hién quan ly dan cu theo lanh thé ma khéng phy thuéc vao cdc yéu t6 khée nhu huyét théng, gidi tinh, nghé nghiép, 5 | Cha quyén quéc gia 14 quyén t6i cao, quyén lam chi quéc gia cla nha nuéc trong pham. vi lanh thd cla minh, quyén ty quyét dinh cée céng vige cla quéc gia vé 46i noi va d6c lp, binh ding trong quan hé d6i ngogi. Day 14 thuge tinh chinh trj - php li khéng thé tach roi cha quéc gia va 1a dau higu rét dic trmg, dién hinh cia nha nude ma Khéng mét td chite nio c6 durgc. Quée gia chi duge hinh thanh khi nha nude xuét hién va chi quyén quéc gia thudc vé nha nude dang cai tri quéc gia 46, Quyén lye nha nuéc 14 mOt dang quyén Iyc chinh trj mang tinh chat “cong”, khong cén hoa nhép véi cong ddng dan cu ma duéng nhu téch khéi x8 hOi, dimg trén xa hOi va 4p dung chung cho tit ca cée chit thé trong x# hi. Quyén Ive nay mang tinh chinb tri, giai cp, duge nha nude sit dyng dé duy tri dja vi ca giai cp théng tri, 1am diu sy xung 49t giai cp va git cho sy xung d6t nim trong vong “trat ty”. Nha nude Idp ra bé may hang, manh duge té chite cht ché va duge trao nhiing quyén nang dic biét, 06 sit manh cumg ché dé duy tri va thye hién quyén Iyc cia minh. i Nha nude d3t ra cdc quy tic riéng mang tinh dic thi - 46 1a phép iugt dé quin ty xa hoi. Chi nha muée méi cé quyén ban hanh, thira nhgn phap lugt, Nha nude sir dung phap 4 lugt nhu mét céng cy quan trong nhat dé quan ly xa hdi. Khéc véi cde quy pham khfc, phap Int uén duge nha nude dim bao thye hign biing ste manh cuvng ché. Chinh vi vay, vige ban hanh, thira nhén phép lugt la m6t trong nhing dc trung co ban cia nha nude, thie béit bude voi sé lusong vit thoi han dn dink triste Thué 1A khoan thu ma nha nude bude cdc chi thé khéc phai dng gop dé duy tri hogt dong cia bo may nha nudc va cung tng nhting dich vy cOng. Khong mot t6 chire nao 06 quyén dét ra thué, quy dinh vé thué va thu thud ngoai nha nude. Thong qua ché 46 thué khéa va sit dung ngfn sch ma nha nuéc cé thé duy tri hoat dng cila-b} may nha nuéc, dau tur va téi phéin phéi ngudn lye x& hOi, thie hién cing bing, thiic ddy xa hOi phat trién. 1.4. Chite ning cia Nha nude 1.4.1. Khdi nigm vit phan logi chite nang nha nce C6 nhigu céch tiép cn 44 nghién citu chire nling cia nha nuée, Cain cie vao pham vi hoat déng ciia nha nude, chite nding ciia nha rade duege chia thanh chit nding a6i ndi va chite nding déi ngogi; Chite ning 44i ndi cia nha nude 1A nhimg mat hoat d6ng chi yéu cia nha nude trong pham vi noi b6 quéc gia. Chife ning d6i nOi cia nha nude o6 nhimg ndi dung co ban sau day: + Bao dim va bao vé sur théng trj cia giai cdp théng trj déivéi céc giai cp khac trong pham vi lanh thd quéc gia; + Phat trién nén kinh té quéc gia; + Cung ting dich vy céng; x + Phat trién giéo duc, y t8, van héa, bao dam an ninh, trét ty. Chite nang 46i ngoai cua nha nuéc 1a nhitng phirong dign hoat dng ciia nha nude v6i tur céch la dai dign chinh thite ciia quéc gia trong méi quan hé voi cdc quéc gia khic. Chite ning 461 ngoai cé vai trd quan trong trong vigc bao dim an ninh chink tri cing nhw thie ddy phét trién kinh té cha céc quée gia. Trong thyc té, chite nang 46i ngoai durgc thé hign mét cach cy thé qua viée xy dumg va thye thi chinh séch 46i ngogi cia cfc nha nuée. Chite ning 46i ngoai cia nha nude c6 nhimg ngi dung chii yéu sau day: + Phong thii dét nude, chéng sy xém luge tir bén ngoai; + Thiét lap mi quan hé bang giao vi céc nudc khac Cian’ cit vao hoat déng ctia nha nude trong link vc xd h6i, chite nding cha nha nude duge phén chia theo Tinh vec cu thé nhw chite ning kinh té, chire nang xé hoi, chire nding bao vé trat tyr phap lugt, chire nding bao vé dit nude, chite nang tréin 4p... 14.2, Chike nang cia nha nucée Vigt Nam hign nay Nha nudc C6ng hoa xii hoi chi nghia Viet Nam cé nhing chite nang sau: - Chire ning chinh tri; ~ Chire ning kinh té; - Chire ning xf hoi; ~ Chite ning bao vé trét ty phép Iugt, quyén va loi ich hop phép ca c4 nhin, tb hire trong x8 hOi; ~ Chire nang bao vé dt nude; = Chie ning quan hé véi cdc née khéc. 1.5. Kiéu nha nurse ‘Kido nba nude 1a ting thé nhing déu higu (de diém) co ban cia nha nude, thé hhign ban chét giai cp, vai tr xi hoi va nhing digu kign phat sinh, tn tai va phéttrién cia nha nude trong mot hinh thai kinh té - x hoi nhét dinh. ‘hin logi da trai qua nim hinh thai kinh té - x4 hOi la cOng sin nguyén thiy, chiém hw n6 1é, phong kién, tur ban chi nghia va xf h9i chi nghia. Trong hinh thai kinh té xa h6i cng sén nguyén thiy chua cé nha nude. Do 46, chi 6 bén kiéu nha nude tong ‘(mg véi bén hinh thai kinh té - xf hoi sau 46 la kiéu nha nue chiém htu n6 1, kiéu nha nude phong kién, kiéu nha nuéc tr sin va kiéu nh nude x8 hdi chi nghia. Méi kiéu nha nudc tuy déu mang nhting dic trung cia nha nude néi chung nhung Iai c6 nhting chire nang riéng. ‘Nha nude chi né 1a kigu nha muée ra ddi do yéu clu cia cudc déu tranh giai efp trong long xa hOi khéng thé diéu hoa durge. Nha nude chd né 1 c6ng cy chuyén chinh cia giai cdp chi né chéng Iei nd 1g va cdc ting 16p x8 hoi khdc. Nha nude chil n6 06 ede chire nang co ban sau day: + Chite nang bao vé va ciing 6 ché dé sé hiru cla chi né d6i voi tr ligu sin xudt vand 1é. + Chite nang dan ap sy phan khdng cia n6 Ig va cdc ting 1ép bj béc 1ét khée bing bao lye. + Chie nang théng trj vé mat ty trdng. + Chite ning tién hanh chién tranh xém luge va t6 chite phong thi quéc gia. (= Nha nuée phong kiény Nha nude phong kién la kiéu pha nude ra 4di cling voi sy ra doi va xéc Ip vai tro théng trj cia phuong théte san xuét phong kién. Nha nude’phong kién 1a cng oy chuyén chinh cia giai cp dia chi phong kién chéng lai nong dan va cc ting 1op xa hdi khéc ‘Nha nude phong kién thye hién cfc chite ning co ban sau day 6 + Chite nang bao vé va phat trién ché 46 sa hitu phong kién, duy tri béc 16t cia giai cp dja chi phong kién d4i v6i ndng dan va céc ting I6p lao dng khéc; + Chite nang dan 4p sy chéng d6i cia néng dan va xay dyng hé tu tong cua giai cdp dja chd phong kién thanh hé tr txng thong tj; + Chie ning tién hanh chién tranh xm luge va phong thi quéc gia. ¢ Nha nuce tu sin ‘Nha nude tu sin li kidu nha nude ra dai trén co s6 sy thiét gp cba phuong thirc san xudt wr ban chi nghia. Qua méi thdi ky, nha nude tu san c6 nhiéu bién déi to lon. Tuy vay, vé tng thé, chite ning cla céc nha nuéc tu sn trong lich sir cfing nhu 6 vao thdi diém hién nay e6 mét sé chire nang chung sau day: + Cée nha nude tur sin d@u thy hién viée bao vé, duy tri va cing 6 sy théng tr] cia giai cp tu sn trén cdc phuong dién kinh té, chinh trj va vain héa, tur tuéng; + Chire ning phat tridén kinh té; + Chéte ning x# hoi cia nha made tr sin; + Cf chite ning 46i ngogi cla nha nude tu san. (Nha nude xa hoi chit nghta | Nha nue xa h6i chi nghia la kidu nha nude tién bo nhét va cling déng thoi [a kiéu gia moo ie some es Ma een rng ne CE nhdin va nbn dan Ido d6ng thye hién én. chinh v6i thiéu s6 béc 16t da bj dénh 46 va tn ép moi hanh dng xam a déng 486 quan ching nhan dn. 1.6, Hinb thire nha nuée Hinh thie nha nuce 1a cdch thite t8 chire thye hign quyén Iye va nhimg phuong phép 48 thye hign quyén lye nha nude. Hinh thite nha nude 1a khéi niém duge hinh thanh béi ba yéu t6: hinh thite chinh thé, hinh thire edu tric va ché 46 chinh tr. 1.6.1. ink thite chink thé \Hinh thite chink thé 1a céch thite t6 chit, trinh ty Ip ra cée co quan t6i cao cia Nha nude va sy xéc lgp méi quan hé gitta céc co quan voi nhau; gitta cde co quan 46 voi ‘N6i t6i hinh thite chinh thé 1a n6i t6i co cu, trinh ty. than 1ép, sy phn djnh ehire ning cia céc co quan nha nude 16i cao, 1a ndi t6i méi quan he git cdc co quan 46 vii nhau va v6i nhfn dan cting nhu sy tham gia cia nhan dan vao vige t6 chétc va hoat dng ola cde eo quan nha nude. Hinh thite chinh thé duge chia thanh hai dang co ban: chinh thé quan chit va chinh thé cOng hda. - Dic diém co ban cia chinh thé quan chi: + Quyén lye t6i cao cia Nha nude tép trung toan bd hay mOt phan trong tay ngudi dimg dau. + Vigo chuyén giao quyén luc theo nguyén tic thira ké. Chinh thé quén chi duge chia thanh chinh thé quan’ chi tuyét diva chin thé quan chi han ché: + Chinh thé quan clit tuyét d6i: ngudi dimg ddu nha nude (vua, hoang 48) 06 quyén yc tuyét déi, v6 han. + Chinh thé quan chi han ché: quyén hye téi cao cia Nha nude duge san sé mét phan cho ngudi dimg diu nha nude va cho mét co quan quyén lyc khéc, nhu nghj vién trong Nha nude tu sin cé chinh thé quan chi. §- Dae diém co ban cita chinh thé cng hda: + Quyén luc t6i cao ca nha nude thuge vé mGt co quan duge bau ra theo nhigm kj. + Chinh thé ong hda durge chia thanh: cOng hoa dan chit va cong hda quy tc. + Céng hda dan chi cé dic diém chung 1a céc ting 1ép nhfn dan cé quyén tham gia bau cir dé lp ra cdc co quan quyén lye cia nha nude. + Céng hda qui téc 06 dic diém 1a quyén bau ctr chi danh cho cdc tang \6p qui toc. ~( 1.6.2. Hink thie chu tréc nha nude Hinh thite cdu tric nha rardc 1a sy cu tao nha nuée thanh céc don vj hanh chinh Janh thd va sy xéc lgp méi quan hé gifta cde co quan nha nuéc véi nhau, gita tring wong v6i dja phuong. ‘Vé céu tric, Nha mde duge chia thanh hai logi: Nha nuéc don nit va Nha nude lién bang. - Nha nuée don nhit 06 die diém: + Nha nude c6 chi quyén chung. + C6 hé théng co quan quyén Iyc va co quan quan ly théng nhdt tir trung vong dén. dja phuong. + C6 hé théng phép lugt duy nhdt va théng nhét. + Céng dan chi cé mét quéc tich. - Nha nue lién bang c6 diac diém: ‘Théng thutmg, Nha nude lién bang cé hai hé thong co quan quyén lye va co quan quan ly; C6 hai hé théng phép lugt; Nha nude lién bang 6 chi quyén chung, ding thoi méi nude thanh vién cé chi quyén riéng. 1.6.3. Ché &9 chink tr} Ché 9 chinh trj la téng thé cc phuong phép va thi doan ma nha nuéc sir dung dé thyc hign quyén lye cia minh, Ché 48 chinh tr] due chia thanh hai logi: + Ché 46 dan cha; + Ché dé phan dan chi (chuyén ché, dgc tai, phat xit). Dé Génh gid trinh 49, tinh chét dn chi cia mOt nha nude, mot ché 46, ngudi ta dua ra rit nhiéu tiéu chi khdc nhau, tham ch{ tréi nguge nhau. Cac tiéu chi sau day durgc nhiéu nha righién cisu thira nhgn: + Cé hay khéng sy ton tai cla co quan dai dién do dan bau ra; + Kha ning ca cng dan trong vige thyc hign céc quyén da durgc Hién phap ghi nhan; © + Cé hay khéng sur thn tai va hoat dong cing khiai cha che t8 chire dain chil. doan thé quin ching; 8 + Sy binh ding cia céng dn trudc phap Ludt; + Sy tén trong déi voi phap Iuat. Hinh thie chinh thé, hinh thite cdu tric nha nude ya ché dO chinh tri 1A ba yéu 16 tao thanh khéi niém hinh thir nha nude cin duge nghién ciru ki trong timg kiéu nha nuée, 1.7. BO may aha nude BO may nha miréc 1a hé théng céc co quan nha nuréc tir trang wong dén co sé duge 18 chite va hoat déng theo nhimg nguyén tic va quy dinh cia phép luét 48 thyc hién céc chire ning, nhiém vy cia nha nude ‘N6i dén b§ may nha nuéc 1 néi dén hé théng co quan nha nude. Co quan nha [a bO phén co ban cdu thanh b§ may nha nuée. Co quan nha nuéc nhén danh nha nuge dé thye hign quyén lyre nha nurse, ‘Céc co quan trong bQ may nha nude duge phén logi dya theo nhiéu tiéu chi khac nhau, ofc co quan nha née duge chia thanh cg quan Ip phép, co quan hinh phap va co quan tr phép. Trong 46, co quan lép phép 6 chit ning xay dyng phép luat; co quan hanh phap c6 chite nang td chire va thi hanh phép luft; co quan bx phép c6 chire ning bao v¢ php lugt. Cach tiép on nay, & Vigt Nam, chi thiy r6 cdc co quan nha nude tir cp huyén tré lén. cdc co quan nha nuée duge chia thanh co quan trung uong, co quan dja phyong. Co quan trung wong 1a co quan c6 thiim quyén hoat dong trén phem vi ca nuéc. Co quan dja phurong cé thim quyén hoet dong trong, pham vi dja phurong. Céch tiép cn nay kho phéin biét co quan nha nude & cdp tinh, huyén, x. Thye t6, m6 hinh chinh quyén dja phuong theo Lugt td chite chinh quyén dja phuong di cé sy phin djnh gitra chinh quyén 46 thi véi chinh quyéa ndng thén. tinh chdt, chire ning, clic co quan nha nude duge chia thanh co quan quyén lye nha nuéc, oo quan quan ly nha nude, co quan xét xit, co quan kiém sét. Co quan quyén Iyc nha nuéc 1 co quan do nan dan bau ra, dai dién cho nhfin dan 4é thye hién quyén Iye nha nude. Co quan quan ly nha nuée duge hinh thanh tir co quan quyén lye nha nude, thyc hién chic n&ing quan ly diéu hanh cfc finh vyc cia ddi sing x4 hoi. Co quan xét xi duige hinh thanh tir co quan quyén lye ‘nha nue (Chénh 4n tda 4n nhAn dan t6i cao do Quéc héi bau, Chénh an ta én nhén dan t6i cao bé nhiém, mién nhiém chénh 4n tda 4n nhén dan, phé chdnh n toa An nhfan dan cao cdp...). Co quan xét xir 6 chire ning xét xir cdc vy an. Co quan kiém sat. duge hinh thanh tir co quan quyén {yc nha nude (Vign truéng Vién kiém sét nhan dan t6i cao do Quéc h6i bau, Vién trong Vién kiém sat nhan dan tdi cao bé nhiém, mién nhigm, céch céch chire Vién trudng Vién kiém sét nhfn din cdc cp). Co quan kiém sat 06 chite ning kiém tra, gidm sét viéc thye hign ph4p Iugt, thay mgt nha muéc thyc hign quyén cing t6. (SUGAFVADTaNGiigiantioataONgy cdc co quan nha nude duge chia thanh co quan hogt déng thutmg xuyén va co quan hoat dong lam thdi. Co quan hogt déng thuémg xuyén I co quan duge thanh lap 48 thyc hién cong viée thurimg xuyén cua nha muse. Co 9 quan lim thai 1a co quan ditge Iép ra 48 thyre hin m6t nhiém vy nhat dinh. Sau khi hoan ‘thanh nhigm vy, co quan d6 ty gidi thé. IL NHA NUGC XA HQI CHU NGHIA 2.1. Sy ra ddi, co sé thn tai va phat trién cla Nha nuéc x4 hGi chit nghia Su ra di cia nha nwéc xa hoi chi nghia dya trén nhtmng tién dé kinh t8, xa hoi va chinh tr, tr turing sau: ~ Tién dé vé kinh t& Khi chi nghia tu ban phat trién sang chu 2b que aan be sin ill bin ae Pee ae 7 oe se A gid san xudt mdi phi hop v6i aaa e encom eret no pati tevaia sul ay dung quan. hé sn xuét moi xf hOi chi nghfa cé nghfa la thay thé hinh thai kinh té - xa hoi od bing hinh théi kinh té - xd hOi méi va tit yéu din dén sy thay thé kiéu nha nude tu sén bing 1 i ca ts cil pln Co eb oh ae nghia 1a ché a0 sé hitu toan dén vé tu liu san xuat chi yéu. -Tidn dd ve xii Méu thudn gitta Iyc hngng san xudt v6i quan hé sin xudt tr bin duoc biéu hign ve mAt xa hi 1a mAu thu&n gitta giai cdp tr san va v6 sin. Giai cp v6 san ngay cang phat trién vé s6 furong ciing nhu trinh dO voi(véu cdi)\xéa bd nha nude béc I6t, xay dyng nha nude mi, tin bO cia giai cdp minh. ¥é quyén lve cia minh, giai cp tu san 4a sir dung nhiéu phuong phap phan dan chi duge che d@y dudi hinh thite din chi, én chinh nhiing gi ty din chi ma giai cdp tu sin 0 G8 ra trade day din dén (du thudin gigi cdp ngay cang so se. Mau thon nay can duge gidi quyét bing cudc’ do giai Tinh dao lat, 6 sy théng tri oda giai cp tu san thiét Jap nén nha nude méi, aRAAUSC XE HOT chtrghia thay thé cho nha nude tu san. - Tién dé vé chinh trj, tu tung. Chinh nén sdn xuét tur bin chi nghia da tgo digu kign cho giai cép v6 sin phat trién manh ca vé sé lugng va chat long, cé tinh t5 chitc ky luét cao. Sy ra d6i ciia chil nghia duy vat bign chimg va chi nghia duy vat lich sir dai cung cp cho giai cp vo sin vii khi tu turéng dé ty t6 chite va tién hanh cuge céch mang v6 sin. Duge trang bj va khi ly Iuan sic bén 1a chi nghia Méc - Lénin, giai cp vo san tré thanh giai cdp tién bd, c6 sir ménh Janh dao céc ting 16p nhan dan lao dong tién hanh cugc céch mang v6 sin. Nhiing tidn 42 noi trén 14 nguyén nbn dan dén sy ra di cba nha nude xa hdi cha nghfa, Bén canh d6, sy ra dai cia nha nuéc x@ hdi chi nghia cdn chju tac dOng manh me cia cic yéu t6 khéc nhw yéu 16 lich sir, thoi dai, yéu t6 dan t0c... Mot s6 loai hinh t5 chite nha nue v6 san da xudt hign trong lich str 1a: = Cong x4 Pari nm 1871. = Nha nuée X6 Viét (Lign X6 cf, nm 1917 - 1991). 10 a ~ Cae nha nude xa hgi chi nghia ra doi 1a két qua cia cugc dau tranh gidi phong dan t6c, dan chi nhén dan (sau chién tranh thé giéi thiz hai nam 1945). “p, 2.2, Ban cht cia Nha nuée x4 hdi chit nghia ‘Nha nude x h6i chi nghia la nha nude kiéu méi, cd ban chat khac hin voi ban cht cia céc kiéu nha nude bée 16t. Theo Lénin, d6 la m6t nha nude qué 49, mOt nira nha nude, fd ché 46 dan chit cho nhtng ngudi bj béc idt, 14 nha nude cia nhén dan, do nhan dan, vi ohan dan, 1a mot nha nude dan chi theo 16i méi va chuyén chinh theo 16i méi. Ban chit cla Nha nude x8 h6i chi nghia thé hign & vige xée djnh chi thé quyén uc, d6i tugng trin dp, chite ning, tinh dan chi cia nha nude... ‘Chu thé quyén luc trong Nha nude xA hdi chit nghia la nhfn dan lao déng, gdm da 86 cdc thanh vién trong xa hdi. Gi tugng trén ép oda Nha nude xf hoi chi nghia 1a nhtmg thé Ive chéng Iai nha” dan, chng Iai nha nude, chéng lai phép lugt. Trong ché 46 xA héi chi nghia, 4éi song / bj tran dp chi la thidu sé trong xa hdi. ‘Nha nuéc x hi chi nghia 1 nha nudc kiéu mi, kh6ng chi thudn tay la co quai cai trj ma nha nude cdn 1a t6 chite gitt vai trd quan trong trong vige xy dymg, quan ly xa h6i. 2.3, Himh thire Nha nwéc xf hOi chi: nghia 2.3.1, Khai nigm Thuat ng¢t hinh thire nha muré¢ duge hiéu theo nhiéu nghfa, Theo nghia hep, hinh thite nha nude bao gdm ba b6 phan cfu thanh: hinh thie chinh thé, hinh thire edu trac nha nuée va ché 4 chinh tr). ‘Vé hinh thitc chinh thé, nha nuéc xa h6i chu nghia la nha nyde cong hoa dan chu; vé hinh thire cfu intc, 06 thé 1a nha nude don nhét hoge ahi nude Tién Bang; VECRES chinh trj 4éu la ché 46 dain chi. ‘Theo nghia rong, hinh thitc Nha nude x hoi cli nghia duge hiéu la cée dang khac nhau cia nha nuée. Vé céc hink thitc chinh trj cba nha nude xa hOi chi nghia Lénin 4 chi r0: “Tat cd cde dan thc sé di dén chni nghia xa héi, diéu dé la tat yéu. Nhung cde dan téc sé khong tién 161 chi nghia xd h6i m6t ciich hoan toan giéng nhau. Ting dan téc sé mang déc diém ctia minh vao trong hinh this nay hay hinh thite khdc cia nén dan chi, trong bién dang nay hay bién dang khdc ctia nén chuyén chinh v6 san, trong nhip 46 nay hay nhip 6 kde cua cong cugc cdi tao x héi chi nghia...”. 2.3.2. Céc hink thive Nha medc xi hoi cha nghia ~ COng xd Pari ‘Céng x4 Pari Ja hinh thirc nha nude chuyén chinh v6 san dau tién, ra ddi trong cudc khéi nghia vi trang ngay 18/3/1871 cia céng nhan thi d6 Pari nude Phép. Céng xa Pari durge coi 1a hinh thire nha nude vi cé. nhitng dic diém ‘sau: + Céng xa Pari da x6a b6 ché d6 dai nghi tr san, 1ap ra hé thing co quan dai dién m6i theo nguyén tic bau cir phé thong. ‘ " foo Silo | + Co quan quyén lyc Gao nhdt 1a H6i déng cng x4 gdm céc by vién do dan bau ra. + Khéng phai la sy chuyén giao chinh quyén ma céng xa da dap tan b§ may nha nurée ofl, xy dymg bd may nha nude méi. + Céng xf da xc lap mot ché 46 dan chit mdi, thé hign: x6a bé dae quyén cia vién chitc, quy djnh r6 quyén bau cit, ing cit, t6 chite cho cOng nhén quan ly xi nghiép, thanh gp c&c cu lac bd cOng nhan. ~ Hinh thike Nha meéc X6 Viét X6 Viét xudt hign lan dau tién nam 1905 v6i tr cach 1a hdi déng dai biéu céng nhan. Hi ddng dai biéu cng nhan xudt hign nhiim muc dich bai céng nén chi tn tai trong thei gian ngin. Trong cugc céch mang thang 2 nim 1917 X6 Viét Dai biéu céng nhan va binh sf V6i tur céch 1a mét chinh pha da tn tai song song bén canh chinh phi lam thoi cia giai cdp tr san. ‘Hinh thire Nha nude X6 Viét 06 dic diém: = Do hoan cénh lich sit lic ra di nén X6 Viét cha yéu ding céc phuong phép kién quyét. - Trong hinh thire Nha nude X6 Viét khong c6 mat trén doan két din te, khéng ¢6 sy théa hiép gitta céc dang. = Ché 49 dan chii trong Nha nude X6 Viét thé hign tinh giai cp céng khai. Nha nude cong khai tuyén bé han ché quyén va tudc quyén déi véi nhing phan tir béc 16t, céng Khai xac djnh dja vi, vai trd khéc nhau ca cdc giai cdp, tng lop khdc nhau trong xf hOi e Hinh thite dan chi nhfn dan xudt hign sau Thé chién II 6 céc nude cing luc phi tién anh céch mang dan t6c va céch mang dan chi. © | Dac diém cia hinh thire nha nude dfn chit nhan dan: + La hinh thie chfnh quyén lién higp cia nhiéu giai cdp. + Trong hinh thire dn chi nhan dén tén tai mit tran doan két dan t6¢ bao gdm nhiéu dang phdi, nhiéu lye Iugng xf b6i. MAt tran gid’ vai trd quan trong trong vige thanh Lap va cing cé chinh quyén. + Chinh quyén lay lién minh cong néng lam co s6. ‘Mat tran doan két dan tc lay lién minh céng néng lam co sé. 4.Nha nude cé sit.dyng mét sé ché dinh phap ly cda ché d6 ci nhung duge 4p dyng theo tinh than mdi. +Nhin chung, nha nurée thyc hién nguyen tic bau cit binh ding, phd thang, truc tiép. Ché d6 dan chi rong rai hon hinh thite X6 Viét. M&i hinh thie nha nude xa hoi chil nghia cé nhimg dc diém gin lién véi hoan canh Ich sit cy thé cia n6, nhung tit cé déu c6 nhiing diém giéng nhau co ban, 46 1a: - Do Dang Cong san linh dao. 1g théng cdc co quan dai din phitc tap (bau cit truc tiép; dei hoi X6 Viet). - Dya trén co sé lién minh céng - nding. - Tat ca quyén lye thugc vé nhan dan. - Kién quyét trin 4p su chéng di ciia ké thi giai cdp. ~ Tién hanh cai tao x4 h6i chi: nghia va xay dung chit nghia xa hdi. ~ Lye lugng vi trang la céng cy bao lye cia nhan dan. 2.4. Chite ning cia Nha nue x4 hOi cha nghta @ 2.4.1. Khél nigm Chite ning ciia Nha racéc xa hoi chi nghia la nhimg phuong dign host déng cia nha’ mude thé hign bin chit giai cp, ¥ nghia xf h6i, mye dich va nhiém vy cia Nha “nurée xt hoi chil nghia. Mi chic niing cia nha nude ddu cé d6i tugng tac dng riéng nhung céc chite nang c6 m6i lién hé mat thiét v6i nhau, hgp thanh mét hé théng théng nhat thé hign ban chét va nhiém vy cla nha nuée: hire nfing cla nha nude va nhigm vy cia nha nude mic di” quan hé chit ché véi nhau nhumg c6 ni dung khée nhau. Chire nang 1a phuong dign, phuong huéng hogt d6ng cé tinh rong 1én va dinh huéng lau dai. Trén co sé chite ning va dé thyc hién chic nang, nha nude 48 ra cdc nhiém vy cy thé, ‘V8 nguyen tlic, ce nha nude xA hOi chi nghia déu cé chic ning gidng nhau, nhung do dc diém riéng nén déi vdi timg quéc gia cdc chirc naing sé khéng hoan toan gidng nhau. ult phat tir phuong dign hogt dng, tim quan trong, giai dogn tin tai, 06 thé chia chite nang cia nha nude thanh céc logi khée nhau: chite nang 46i.ndi va chite ning d6i ngogi; chire nding eo bin va chitc ning khOng eo bin; chife ning trude mit va chire ning Tau dai, Chie nang 46i n6i 1a phurong dign hogt dong co bin cia nha nude nham giai quyét cdc cOng viée bén trong cia mot quéc gia. » Chite nang 6i ngoai 1A phurong dién hogt dong co ban cia nha nuéc nhim gidi quyét céc céng vige bén ngoai cia mOt quéc gia. 2.4.2, Clie chite ning co ban cita Nha mde x0 hoi chit nghTa Hign nay trong gidi nghién ctu con c6 nhiéu ¥ kién khéc nhau trong vige xéc dinh va phan chia cdc chitc ning 46i ndi. Nha nude xa h6i chi nghia cé chite ning 46i ndi cho yéu 1a: + Chie nang gift ving an ninh chinh tri, trét tr an toan x@ h6i, trin ap sw phan khéing cia giai cdp béc l6t da bi lat dé va céc thé lye chéng déi khée. + Chire ning t8 chite va quan ty kinh té, : 0 NN AbD SA ts" rlehrad 0 be hide cto hk nef, ig Ee Crlgp O TW ob obs + Chie nang t8 chite vA quan ly gio duc va khoa hoc céngnghé.2 ™ 447% 4 my + Chic nang bao vé trat ty php Iugt xi hOi chi nghia, bao vé quyén va Igi ich hop phap cita céng dan. | Chite nding adi ngooi Chite ning d6i ngogi cba Nha nuéc x hi chi nghia duge xéc dinh xuét phét tir ban cht, nhiém vp ciia né va tir méi quan hé gitra nha nude 46 véi céc nhém quéc gia chi yéu trén thé gidi. Céc chite ning 46i ngoai gdm: + Chie ning bao vé T6 quéc xa hdi chi nghia. + Chie nang cing cé tinh doan két, hiru nghj va hop téc, tong try gitta cfc nude anh em, ddng thai mé ring quan bé hgp thc véi cée nude khée theo nguyén tic binh ding, cing 06 Igi, khong can thiép vao cng vige nOi b6 cia nhau. + Chite nang ting hd phong trio du tranh cia nhén dan thé gidi vi hoa binh, dén chi va tién b6 xa hoi. 2 2.5. Nha nude trong hé théng chinh tri 2.5.1. Khdi nigm h@ thing chinh trj |H@ théng chin tr Ia cfu tric ofa cd quan hé chinh tr trong 46 céc thiet ché chin ‘tri x hoi gdm nha nur6e, ofe ding phéi, céc 18 chic xf hdi tn tai va host dong trong hing méi lién he mét thiét ~ Vé hinh thitc, hé théng chinh trj 1 hé théng céo co quan nha nude, céc 16 chic chinh tr}, cdc 16 chite x hdi . | ~ Vé ndi dung, hé théng chinh trj 18 clu tric cha cée quan hé chinh tr, 1a co ché thye hign quyén lye chinh tri. Quan hg chin trj 1a quan hé gitta ede giai cép, ting 6p trong xf hoi. Quan hé chinh trj la ogi quan hé c6 ¥ nghia quyét dinh trong thugng ting kién tric, vi né lun gin véi vin dé quyén lye, vn dé nha nude. | 25.2. Vi tri, vai tro ciia Nhé mebe xii hOi chit nghta trong h@ thong chink tr Trong hé théng chinh trj xi hoi chit nghia, nha nude c6 vai trd, vi tri die bigt quan trong. Nha nude Ia trung tim, la hat nhan cia hé théng chinh trj. ‘Vj tri va vai tro cia nha nude trong hé théng chinh tr] xudt phat ti ede yéu 16 sau: “Van 48 quan trong mhét ea moi cube céch mang la.quyén hye. Nhdn dain a.chi thé quyn lye hung nhan dan chi o6 thé thye hign quyén Iye théng qua nna nude, baing nha nutic. “Thong qua co ché didu chinh phap lugt budc ton xé hoi phai tun theo ¥ chf cia minh. ~-Vé kinh «6, mha nude la chi sé hitu d6i véi ede thi sin chi yéus quan trong: Bo 18 yéu t6 tgo ra co’ s6 kinh t8 cho viée thye hién quyén Iye nha nuée. = Trong quan hé quéc ¢é, ahanmucestantérehitetduymnbdereovehi Guyer, 18 dye Fiovag Rf eho ago He Linh dao, MTD £5 «2 5 eta chinh ate mbSn fo’ Trong hé théng chinh'tri, Dang Cong sén gift vai trd lanh dao, Mat tran Té quéc la co sé cua chinh quyén nhén dan. 2.6. Nha nuée phap quyén xa hi cha nghia @ lay Fan ks He 2.6.1. Dic diém chung cita nha medic phdp quyén ‘Tw tudng vé nha nude phép quyén la mOt gid tri quy bau cia nhin logi duge xép ngang hang v6i nhiing gi tri khdc nhur nén dan chi, ché 46 16p hién. ‘Tu tuéng nha nuée phép quyén duge hinh thinb tir thoi od dai va hodn thign din trong cude du tran chéng sy Ing quyén cia vua chia va ché 49 quan cha chuyén ché. Nhtng tu turing dé tiép tye uge céc nha tu tuéng chinh tri ~ phap ly tu san phét trién va hinh thanh m@t thé gidi quan phap ly méi, 46 la thé gi6i quan chéng lai sy chuyén quyén, dc quyén, tinh trang vo phép luét, khiing djoh manh mé nhimg tur tong nhan dgo, cic nguyén te tyr do binh ding; tim t0i nhing co cu, hinh thite va cong cy chéng lai sy tiém quyén va tinh trang V6 tréch nhiém cia quyén lyc. D6 chinh la mét noi dung cét 16i eta mét hoc thuyét méi, hoc thuyét nha muse phép quyén tur sin. Hoe thuyét nay durgc phat trién, hoan thién qua cée nha tur tuémg vi dgi thoi ki nay nhu: John Locke, Montesquieu, Canto, Héghen. Nhainuée'phapiquy@ayla nha nude trong 46 phutongithire tichire, xayidungiva yan {RARR! bg may nha nude Moyphp/lustiquy inhi va bao ham vige xéc dinh 6 ringiquyénilaprphép,Ianhiphap va turphap, veri hevthOnetphap uguiadyiy eitang, mninhbGcH, thé hign ¥ chi Wes tctts destcmm itu ‘chinh nhting quan hé pha Todt phat sinh trong xa hdi, nht fa vige bao dam quyén va loi Sica ta inate obama ere ee nae "Nh nude pp quyén dg t che vA hogt dng dy tn cox chi duvén nin - Hién phap c& vai trd t6i cao, cing v6i céc dgo lugt voi hg théng phép lugt hoan thién, tién bO, minh bach, gitt vj tri chi ph6i d6i v6i nha nude va x hdi. = Nha nude duge t6 chite theo nguyén ly cba thuyét phan 48 tranh lam quyén, bio dam dan chi, Ce NW te lam frp “ty LG ds op te - Binh ding gitta nha nude va céng dan, "| [0° tas Oy heh St g- ~-Tén trong, va bao dim trén thyc t& cc quyén con ngudi, quyén tr do, dan chit cia cong dan, = Tw php doc Ip. ~Tén trong luat phép va tap quan quéc té. i 2.6.2. Quan diém vé xtty dng Nha nude phap quyén xi hpi chi: nghia Vigt Nam | Vige xay dymg Nha mide phap quyén x4 hi chi nghia Vigt Nam phai-quén trigt 1 cde quan diém eo ban sau day: | - Nha nude Vigt Nam phép quyén xa hdi chi nghia cha dan, do dan, vi dan; tat o& | quyén Iye nha nuée thugc vé nhfin dan, ly lién minh giai cdp cong nhan, nong dn va 461. ngii tri thir lam nén tang, do Dang Cong san Viét Nam lanh dao; | ~ Xtly dumg mét nh nirée dén chi, ket hgp dan chi dai dién v6i dén chu tre tigp; - Nha nude quan ly’ xf hOi bing phép luét va khong ngimg ting crding phap ches 15. = Bao dam sy. thé: quyén lye nha nuée va cé sur phan cng r0 rét, su phéi hop chit ché gitta cdc quyénJap phap, hanh phap va tu phdp, Nha née shige bie’ nguyén th tap trang dn chi trong 5 che vA host dong ote Nha née; : = Xay dung'va noan then cde co hb Bidm sét, kiém sat vige thye hién quyén lye nha nude; Punts = Xfy dung vi hoan thign eéc eo ché phép ly 48 bao dm sy lanh dao ca Bing d6i “ véi nha nuéc, mit khiée bao, dém cho hoat dong ciia cdc 18 chite Bang trong khuén.khd phép lst. . 2.6.3. Noi duiig xfy deng Nha mede phdp quyén xa hpi cha nghia Vigt Nam (4) ay dung Nha mréc phép quyén 1a vin 48 phic tap lau dai. Trong giai dogn hign nay, nhing ni dung chi yéu cin phai t4p trung trong vigc xy dyng Nha nude phdp quyén xa hoi chu nghia 6 Viét Nam la: 7 a. Tap trung xy dung va hoan thién hé thng phép ludt xd h6i chat nghia. Viet Nam Phép lugt 1a co sé cia phép ché, 1d phurong thite thye hign quyén lyre nhan dan va bao dam dan chi, 1A céng cy bio vé loi ich hop phép cia céng din: Trong nha nude ° phép quyén xa hoi chit nghia, Hién phép phai gitt vj ti t6i thuong va phép lugt phai git vj tri didu chinh chi dgo trong x4 hdi. Muén c6 Nha nuée phép quyén trude hét phai cé hé théng phap Iugt hoan thin, rong vige xay dyng hé théng phép lugt xi hi chi nghfa & VigtNam hign nay cis chi trong nhtmg vin dé sau: ~ Hg théng php Tuft phi-thé ché hoa kip thoi va dly dit dung 16% cia Dang vé_ cdc Tinh vue cia adi séng xd hgi. O nude ta Bang la lye Iuong lainh dgo nha nude va xi h6i, do 1a nguyén thc Hién php. BE thye hign quyén Janh.dgo adi voi nha nude va xB hoi, d& bao dam dinh huéng chi nghia xf hoi, phép luét phai cy thé héa, thé chéhéa day du, kip thoi dudng 16i, chinh sich cia Dang - ~ He théng php Tuat pbai bio dim quyén con ngudi. © nuéc ta, con ngudi vita IA mye tiéu, vira 14 @$ng luc cba chih “Sich phip Ingt. , z é.vige bao dam quyén con ngudi tro thanh hign thyc khéng, chi dimg:8:ktidu bigu, tt |” ea cde quyén co ban cia con ngudi phai duge phép luat héa. Chi khi ndo cde quyén ca | ban eta con ngudi,durge phip lugt quy dinh cy thé thi méi c6 co sé phép ly. dé hign thye héa va dé chéng Iai moi hanh vi xam pham quyén con ngudi. 2 i tgp bt pl yd aah ang nda cu oo bn, ch ybu ota ding x8. Trong Nha nuéc phép quyén, nha nude quin Iy xihdi bing php lub, do 46 trade i hét phap fudt phai-duge hoan thién. &s Hoan thign co ehékiém traainh hop hidn cia cc a tut va ccc win bi rh chin Bao-vé Hi php ict v8 thye cht la bdo ve nbd! nguyen te; eo an vé «8 site nha nuée, bao v8 phép chéiva nhimig quyén co ban cia'cng dan. 6 nbiéu ide gia, bao «Vein : phd, is vin 6 dug dc bit chi trong. Qua cl bagivé Hién phap, qua co.ché etiditée dao tat the thdy tinh do quis Iy/nha mute bang hip luat, trinh 46 dan chi trong xi Adi, mite: dO t6n trong guyén, cong: dan: Co quan kiém tra va Ja thirc kiém tra 6 timg nuéc-cé sy khéo nhau. Co quan kiém tfa tin hop hin ciia cdc dao Iuét c6 thé 1A Toa n hoc co quan tw vn dit bén.canh'Quéc héi, ‘nguyén thi quéc gia. Céch thie kiém tra thutmg la kim tra trurée khi dy ludt-dirge Quée’hdi thong qua va {dém tra sau khi dao luat duge ban hanh. oe a 6 nude ta theo qui dinh tai Digu 70, Hién phép 2013, Quéc hdi 1a co, quan: thie hign quyén gidm sét t6i cao vige tufin theo Hign phép, luat va nghj, quyét Gita Quéc hgis c6 quyén bai bé vin ban cia Chit tich nude, Uy ban thuong vu Quéc-h6i; Chinh. pha, ‘Tha tuéng chin phi, Tda én nhan dan t6i cao, Vign kiém sét nhan dan t6i cdo trai voi Hién phép, luat, nghi quyét ctia Quéc hi. Theo quy djnh tai Diéu 74, Hién php 2013, Uy ban thudmg vy Quéc hdi 1a co quan gidm sit vige thi hanh Hién phap, luét, ighi quyét cia Quéc hdi, phip lénh, nghi quyét ciia Uy ban thuong va Quéc hoi; giém sit hoat dng cia Chinh phi, Tda én nhan dan’ t6i cao, Vign kiém sét nhan dan t6i eo.” Kiém todn nha mréc va co quan kde do Quéc h6i thanh lap; c6 quyén dinh chi_viée. thi s hanh céo van ban cia Chinh phi, Thi tréng chinh phi, Toa én nhan dan t6i cao, Vién* kiém sét nhén dan t6i cao tréi voi Hién phép, lugt, nghj quyét cia Quéc héi va'trinh Quéc hoi quyét dinh vige bai bé vin ban dé tai ky hop gdn nbét; bai bé van bin Chinh phi, Tha tuéng chinh phi, Tda én nhén dan t6i cao, Vién kiém sét nhén dan cao tréi v6i phép lénh, nghj quyét cia Uy ban thudmg vu Quéc héi. 5 Mic di thim quyén kiém tra 48 duge quy dinh r6 trong Hién phap nhung vig xay dymg mét co ché du kha ning dé kiém tra mdt cdch c6 higu qua tinh hgp hién cila-céc dgo luit, céc vain ban quy pham phap luat va cdc van ban hanh chinh dang la vin d@ phai dugc quan tam nghién citu. : c. Xdy dung mét nén hanh chink manh, trong sach. : f V6i chite nang cia minh, cdc cv quan quan ly hanh chinh nha nuée cO thin quyén trén co sé Hién phap va Iudt ban hanh cdc vin ban phép luat dé thyc hién nhiém vu quan 1g. Dé xdy dymg nha nude phép quyén d0i hoi phai c6 mot nén hinh chinh man, trong sech. Nhiing nguyen tic cv ban trong x4y dung nén hanh chinh x hoi chi nghia high nay a: fe ~ Mét nén hinh chinh c6 hé théng lép quit” khong duge trai hé théng lap phap.va~ kh6ng bi phiin tan, phén ting. fy! ~ Mét nén hanh chink tach bach chire ning hinh chinh digu hanh véi chic hanh chinh tai phan. on) om bach Hey mE - Mot nén hanh chigh 6 hop hop ly, va 6 trinh 46 nghé thuat ede nguyén the tap quyén, phan quyén, a, i Hen i a " Be lag oye 4ee : oi i - 8% = MOthé théng chinh quyén dia phirong théng nat dug sir diéu han dia chinh, et sec - Mét nén hanh chinh céng khai, trong sach, tiét kigm. aor “ = Mét nén hank chinh trong dé 461 ngii cng chute, vién chite tan tam va chuyén nghigp. x : i ns j ‘Lap t afaiee asia aR FH hong van ban quy pham pisp st eda eo quan inh phép. 4 lade oe - M@t nén hanh chinh dat minh dudi phap luat: 4. Xdy dung mét nén tu phép age Idp, bao dam céng by Mt néa te phip bio dim sy khich quan, v6 tu, cing bing, binh ddsig I teu chi quan trong cila nha nude phép quyén. Trong tinh hinh hign nay, can tiép tue quan trigt va thuc hién nghiém tac. Neti quyét 49 - NO/TW ngay 02/6/2005 cia BO Chinh trj v8 “Chién luge Cai edch tur php én n&im 2020”; Nghj quyét Dai hoi Dai biéu toan quéc lin thir XIII cia Dang. Theo 66:°" ~ V8 mye tigu cdi cdch tw phép: “Xdy dung nén te phdp trong sach, viing manh; din chil, nghiém chinh, béo vé cong If, timg bubc hién dai, phue vu nhin dan, phung sie Té quée Viet Nam xd h6i chi nghia; hoat dong te phdp ma trong tam-Ie hoat-déng xét xt duge tién hanh cé higu qué va hiéu luc cao”. ~ Vé quan diém cdi céch tur phép: + Cai céch tu phép phai dat dudi sy lanh dao chit ché cia Dang, bao dim sy én : | dinh chinh trj, bin chét nha nude phdp quyén x4 h6i chi nghia Vigt Nam, cia-nhén din, - ; ' Ts do nhan dén, vi nhén dan, quyén Iye nha nude 1a théng nhdt, 6 sy phan céng, phéi hop gitta cdc co quan nha nwéc trong vige thyc hién céc quyén Ip phép, hinh phép, tu phép. + Cai céch tu phap phat xuét phat tir yéu cdu phat trién kinh té - xd hi, xdy dung, x8 hi cOng bang, din chi, van mink; gép phin thic ddy sy phat trién kinh 18 - xi hi, bao vé ving chic TS quée; gin v6i d6i méi cong tic fp phdp, ci céch hanh chinh. » + Phat huy site manh ting hgp ca toan xi hdi trong qué trinh cai céch tur phép. | Cée co quan tr phép, bé tr tu phap phi dat duéi si gi sit cia cfc eo quan dan cit va” | + Cai céch tu phap phai ké thira truyén théng phép ly dan t6c, nhig thanh tyu 43 dat duge cia nén tu phdp xi hOi chi nghia Viét Nam; tiép thu c6 chon loc nhitng kinh nghiém cia nuée ngoai phi hgp voi hoan canh nuéc ta va yéu cdu ché dong hoi nhép © quéc t6, dip tng xu thé phat trién ca xf h6i trong tuong lai. iB + Cai céch tu phép phai duge tién hanh khdn trong, déng bd; ¢6 trong tim, trong.” diém v6i nhitng bude di vig chic. pie _. + Va phuong hung cai cach tz phap:_——_— + Hoan thign chinh sich, phép lugt hin sy va din sy phi hop véi nén kinh ¢6 thj trudng dinh huéng xi hOi chi nghia, xdy dung Nha nuée phdp quyén xd hoi chi nghia ‘Vigt Nam ota nhén- din, do nhan dan, vi nbén dan, han thign cdc thd tue 16 tyng tw phap, bao dam tinh dng b@, dan chi, cOng khai, minh bach, tn trong va bao vé quyén con ngudi. + Té chite cdc co quan tr phap va cdc ché dinh bé tro tr phép hop ly, khoa hgc va: hign dai vé co chu td chitc va diéu kign, phuong tign lam vigo; trong 46 xdc dinh Toa an 06 vj tri trung tim va xét xi lA hoat dong trong tam; xi hdi hoa manh mé hoat dong b6 eH tro tu phap. + XAy dung d9i ngii cin b6 ty phép, bé tre ux phdp, nhét 14 can b6 ¢6 chute danh tir phap theo huéng 48 cao quyén han, trach nhiém phap ly, nang cao.va cy thé hod tiga 18 chudn vé chinh tr), phdm ‘chat dgo dire, chuyén mén nghiép vy va kinh nghiém, kién = thite x8 hOi d6i voi timg logi cén 9, tién t6i thyc hign ché dé thi tuyén 46i voi mot 6. chite danh. + Déi moi va tang cudng sy lanh dgo cia Dang, phat huy vai tro gidm sét cla cfc co quan dén cir, ca céng lun va cla nhén dan 46i v6i hoat dOng tr phip. 4. Xéy dung ché dé céng vy bio dam trach nhiém cia cong chic Ché 46 céng vu trong nha nude phép quyén phai quan triét cae nguyén tic va bao dam cc yéu cau sau: =M6t ché 46 cong vu vé tu, bao dim kha nang phong ngita sy thao ting cla quan hé tinh cdm va quan hé vy lgi. = Mét ché dé cng vu trong 46 ding chitc khong tham gia vao céc hogt dng kinh doanh. = Mt ché 46 céng vy trong 46 trach nhiém c4 nhan duge dé cao. - Mét ché 46 céng vy theo nguyén tae cAn bé, cng chite, vién chire chi duge lam nhiing gi php lugt cho phép. = Mét ché 46 cng vu cho phép Iudn chuyén cén bé céng chite trong pham vi toan quéc, han ché t6i da tinh trang cét cit trong bd nhiém, sir dyng cén bd, cng chite. TERE PHAN THU HAI LY LUAN CO BAN VE PHAP LUAT 1. KHAI NIEM, BAN CHAT, THUOQC TINH, VAI TRO, CHUC NANG, KI£U VA HINH THUC PHAP LUAT 1,1, Khai nigm Phép lugt ra ddi gin lién voi sy ra ddi cite ché 46 tu hiru vé tu ligu sin xuit, giai dogn ma x4 hi da phfin chia giai cp va hinh thanh nha nude. Hién van tdn tai nhigu quan niém khée nhau vé phép luat nhu: phép luat la tong hgp nhang quy phem do nha nude dé ra; phép lugt la sy thé hign ¥ chi cia giai cp théng tri x hOi; phap ludt la tét cd nhiing gi diéu chinh hanh vi con ngudi trong xa hoi. Phép iuat 1a ¥ chi ciia giai cp théng tri durgc dé lén thanh luét, cdi ¥ chi ma ndi dung cia né do cdc quan hé kinh té théng tri quyét dinh. Dinh nghfa khai niém phép ludt sau day dugc thira nh§n rOng rai hign nay: ‘bdo dim thee hign, thé hién ys chi ctia giai edp théng tri trong xii hoi, la nhdn t6 diéu- 2.2, Ban cht caia phap ludt. ‘Cfing nhur bn chét cia nha nuéc, ban chét cla phép luét la nhitng dau higu, dac 4iém ‘bén trong, mang tinh quy lugt va quyét dinh sy tdn tai cla phép Indt. Ban chit php lugt due xem xét trén hai phuong dién: Tinh giai cdp cia phap lust ‘va tinh x@ hOi cua phdp lugt. ~Tinh giai cp cia phip luat Phap lugt [a sin phdm ciia x4 hOi c6 giai edp, la y chi cilia giai cép théng tr} durge dé Jén thanb Iugt. Noi dung ¥ chi 46 cing durge béo dim bing luc luong vat chit cia giai clip théng tr. Phép luét phai bao vé Igi ich cho giai cp théng tri, duy tri sy théng trj cia giai cép théng tr) 46i v6i toan xa hgi. Phép lugt durgc ban hin hode thira nhén béi nha nuée va dim bao thye hign bing, _mha nude théng qua nhiéu phuong phap khéc nhau. ‘Tinh giai cp la thuée tinh chung cia bat ky kiéu phap Iugt nao nhung méi kiéu phap’tut Iai cd nhong nét biéu hign ring. ~ Tinh x hgi cia Bén canh tinh giai cp, phép luat con thé hign tinh xd hi. Ngoai y chi cita giai cép théng tri, phép ludt khéng thé bd qua ¥ chi va Igi ich cba cdc giai ofp, ting lép khac trong xa hdi. Trong nhidu trudng hyp, Igi ich cla giai cdp théng tri pha hp voi Igi ich cita céc giai cp, ting lép khac trong xa hOi. Do vay, phép lut bao vé igi ich cia giai cp thing tri cfing chinh 1a bao vé Igi {ch cia cde giai cp, ting lép khdc trong xa hi. Phép luét gidi quyét nhtng van dé chung cia toan xa hOi nhw trimg tr hig hanh vi xAm hai Igi ich cla nha nude va nhfin dn, luét héa nhimg hanh vi thiét thyc dé bao vé mOi trudmg séng, bio vé nhu cau thiét yéu cia cdc ting Ip nhén déin va Igi ich chung cia nhén logi, cba cong déng quéc té... ‘Nha nude nghién ctu, nhén dién nhimg quan hé x4 h6i mang tinh phd bién, én dinh, pha hgp véi quy lugt khéch quan, phi hp véi Igi ich cia sb dng 48 ghi nhin trong phép lugt (1.3. Cfe thuge tinh cia phép luét C ‘Thuéc tinh cda phép lugt 14 nhting dau higu, tinh chét riéng 06 cla phép lust, qua ere cape menpraay gar ame t6n gido... Theo 46, phép lugt c6 ba thudc tinh co a + Tinh quorpham psd bién eee a Beet bite Ae. ‘Tinh quy pham phé bién 1a thuge tinh i cia php tuft NOL in php ht * n6i dén hé théng quy phem diéu chinh hanh vi cia con ngudi. E Es ‘Thug tinh quy pham phd bién ciia phép tuft duge thé hién: La mé hinh hanh vi c6 tinh chét khuon my, Ja ¢ pick pte aig St ce ei 2 Céc.c& nhan, «6 a a as gpaeieh sir thyc té ciia ho, phai tudn theo ho&c khong duge 1am tréi céc khuén mu 46 ma khong cé tinh phin biét; Cé tinh chdt bit bude phai tun theo; phai génh chju h§u qua php ly bit igi néu cé sy vi pham. ‘Tinh quy pham phd bién cia phép lugt so véi cc quy pham xf h6i khdc thé hién & pham vi téc dong cia phép lu@t. Co nhtmg chudn myc phdp lugt phd quét trong pham vi Hanh thé quée gia, c6 nhing chuin myc phd bién tren pham vi khu vue ho¥ic toan cu. coo enh cone ihe OM beads bi 3m vb wer vb cli hs Jogi quy pham xa h6i khéc, phép lugt mang mt dc tinh quan trong la sy xc djnh cht che vé mat hinh thie. Hinh thite cia phép Iugt cho thiy sy tin tai va céc yéu cdu cita phap lugt. Noi dung phap lugt phai dugc thé hign trong céc hinh thite xéc djnh: tap quén phép, tién 1¢ phap hay vain ban phép lugt. Ng6n ngit thé hién cia phép luft phai r6 rang, chinh xéc, don nghia va cé khé nding 4p dung tryc tiép. Trinh ty, thi tuc, thdm quyén ban hanh céc quy dinh php lugt phai durge xéc dinh chat che. ‘Tinh xéc dinh chat ché vé mat hinh thite vira 14 thuge tinh cia phép luat vira la ma diém cua phép Iuat so véi céc logi quy pham xa hoi khée nhu quy phem dgo dite hay quy Pham tp quén. “Trew bah Lom q>. r Tinh duge bio dim thyc hign bling nha nuéc 1a thudc tinh chi c6 & phép lugt ma | khéng tén tai trong bat ky m6t quy pham xf hOi nao kha. 1%, ‘Tinh dugc bio dam thyc hign bang nha nude cia phap ludt xudt phat tir mdi lién hé de bigt cia phép ludt voi nha nuéc. Chi cé nha nude duge ban hanh ra phép luat va dim bao cho phép Iuat duge thyc hién. Dang thai, phap luét cfing c6 tinh x h6i, thé " hign.y chi, loi ich chung cia todn x8 hoi nén can durge dam bao thye hige boi Nha nue } oy ls 40.5.6 bv OF ayy) 21 — ln & che deca hag tot (fet Nua 4 OR PL Atel hsp wz and soy doyd’ wory omen 1 YueY eb nqu Suno.upXnb UM go opnu yy UND -O3 uno yenydpyd Burip dy 3ugp woy enb ugry gy oOnp ug. op opis Bugu oNYD IBN] dyyd eseyd. Anb-ugg ua oyo upyy upg ero 1} Ug] ‘As enb orp op’ Suyu onyo upty gun In| dey “poy wigx fq 1Oy Bx gy eNb ogo ortyd roy “Way dyyd useyd 1A 99 A] x “AND “> 318 4] dyqd omy amp ‘th yup quip opx ren] deyd tom Sugg “op ja yuRY SupyU Sugyo yuEN nep 9p 41 dyyd os 09 ure any dyyd weyd Anb upg upA ovo Buon upIY ost LHR Iq TA YOY __ Supqu egy qury out yay dyyg “opyy any degd untyd yA ogo wa urdyd 11 Sugyo Bugyd youn {Rep ta wgIU UgTY ont YOR UEANYo UeNb O9 wD UeY UAANb “tA Wg BuRU ONYS yUIP “fab yény doug “81 yup oOnp oonu Ryu ApUI Yq any Qa TéNY deyd eno Yutp Anb NI, "yuRY ngIp gu op 104 BX $4 WEN ogo ga oBq tho Bugo g] WHI dey a "gun Mi ogo BNO tA ety ya upanb gu yulp Anb 991s ugp yoni upanup ‘dgyd oyo “mys UB m ‘ney apy = 908 fo ontp quTy nara Bugq Udy Ofte o6np Why deyd eno yUTYS neIp ZuRU oNYO TOU Exo uenb ogo Bao upin wud As OyS ORG WEP rpyd rn] dyyd ‘opyy run “1¢y Bx BuON NEA NYO gy uenb ogo TAU Bren] deyd ‘yur ur :gyo 9 ugry guy Agu Suga onyo Bunp 1)Nt “yon dyyd ogo apt ayq 00 Sugu onyo vy 104 Bx gy UENb oB9 YTD NeEp “ABA s aor ec teem cae :hgp nes Sugu onyp vq 9 wy deyg yen] deyd woo 194 Bx in BIB BA IPYO UR URTY PUD IN] deyd eno ngX nyo Sugp yeoy su ‘ugrp Suonyd Sunyu By wn] dyyd wns Suga ony ony dpyd ona Sugu ony t'¢'T “18 ogn ogo emis ov1d 8ueq 94 wenb rw ogo dey iI 9914 OUD YUlp UP BugnN 19W Bs o8} Why dyyg - : Shu 191 ‘eH 98 BP 94 uenb o¥o oq seo] BA ayo UBY ‘ou! gy Unb BunYU Burp o8 ugyd dod sny deyg - eh Sten ies 1A guey Supyu _ Sonn onp op ga op “IY Ex onp ep ¥q upANN gp U9N Buonyd g rpNY dyyg ~ 3 ‘104 Bx ‘gn Yury AT up SE SF 90 a SARL EO Tae 8S ae oe 7 Eee eee Se ‘opm equ ont] upAnb Sugano Sum PA go Bano “dy 1gIp 782609 Some Bap oY mH 92H OS FE HEN LH 79H tho “Toy Bx pig Sos. au Boge ann aq wpa Hp s8oq fan on wa bgrAE G0 Hey dru Cee < rom dpyd ono ea A T+ T © agny dyud eno $y ugy yout ago ya p¥n] dgyd wns Zugu Inyo ‘oy 1A “p° "Quo Bugno deyd ugig ¥I 3919 Bp BA oNYD gi Suom m ‘9 yur deyd upiq ogo Suq 1en] deyd udry oftp uryp-ogg sor eUN nhimg chi thé khéc. Thong qua chitc nding gido duc cua phdp ludt, cc ohti thé khac trong xa hdi hiéu duge céc yéu cau, cc quy tie xt sy ma phép Iuat yéu cau phai tuén thi, céc hu qué phép ly ma minh phai génh chju néu vi pham phép lugt. Dac biét, cong tac tuyén truyéa, phd bién, gido dyc phap lugt cia nha nude ciing 14 mat hogt dOng:thé | hign chite ning nay cia php luat. 14-3: Che mbt Hién-hd cid php lupt (85) ~ Mi lién hé gifta phap luat v6i nha nude rs Phép lu@t va nha muéc 1a hai bd phén kién tric thurgng ting o6 quan hé chat ché voi nhau thé hign qua céc diém sau: + Phép lu@t do nha nude d@ ra nén ndi dung cia phép lugt phy thude vao ¥ cht, quan diém lép phép cia nha nude. + Phép luft chi ra ddi khi nha mréc duge thiét Ip, déng thdi phép Iuét chi c6 higu Iue khi nha nude dim bao thyc hign. + Nha nude sir dung phép luat nhu 1a céng cy, phyong tign dé diéu chinh céc quan hé x4 hi, cong cy quan ly’ xa hi, dé thyc hign quyén Iyc nha nude. + Mfc dit phép Iuat do nha nuréc 48 ra nhumg khi duge ban hanh hode thira nhén, phép lugt tée dng tré Jai d6i v6i nha nude & nhiéu phuong dién khéc nhau. ‘Nhitng nguyén tic, quy pham phép luft téc 0ng, diéu chinh toan b6 hoat d6ng vi t6 chire cita bé may nha nude. ‘Nha nude phai tn trong, chju sy diéu chinh cita phép lugt, bi gidi han va rang bude béi phép luat, Nha nuéc chi phét huy vai trd quan ly xa hOi néu todn b6 hoat dong cla Nha nude tun theo quy dinh cia phap lugt. ~ Méi lin hé gitta phap lugt v6i tr tuémg Tu tuéng va phép luat du 1A nhitng 6} phn phan énh tdn tgi x hdi, cing thude kién tric thugng ting nén ching khéng quyét dinh lin nhau ma chi tac d6ng qua Iai, thé hign qua céc diém sau: + Hé tur tuémg tc dng t6i vigc hinh thanh céc nguyén the phép ly va ndi dung cia phép luét. M6i hé théng ph4p luat déu xudt phat tir nhimg tién dé tu tuéng nit dinh- + Phép luft tic d6ng dén tur tung bing cdch ghi nh§n, khuyén khich, ho&e bai trir cdc gié tri tu tong nbdt dink. Phép Iugt téc dng t6i qué trinh hinh thinh céc gid tr} tw tudng, téc dng vao tr tuéng cia céc chi thé xy dung phép lugt va chi thé thye hign ph4p lugt, tée dng vao qué trinh hinh thanh y thire php lugt. ~ Méi quan hé gitta php Iudt va kinh 16 ‘Mé6i quan hé gitta phap ludt véi kinh té 1a gitta mOt yéu t6 thudc kién tric thugng ting vi mét yéu té thudc co sé he ting. Chi nghia duy vat lich sir chi ra ring co sé ha ting quyét dinh kién tric thuong tang, ddng thdi, kién tric thugng ting tac dong tro Iaico sé ha ting. Theo 46, kinh té quyét dinh phép luat, ngugc lai, phap luat c6 sy tac dOng tré lai 45i voi kinh té. : Phép tut la tim guong phan chiéu, 14 hinh thite ghi nhan cdc quan hé kinh té. Méi quan hé gitta phap luat va kinh té thé hién qua cdc diém sau: + Kinh té quyét dinh sy ra déi cia phap ludt + Co céu, hé théng kinh t8 quyét dinh co cu, hé théng php lugt, Tinh chit, ndi dung cia cdc quan hé kinh té quyét dinh tinh chit, ni dung cba céc quan hé phép ludt. + Ché 46 kinh té quyét dinh co cu t5 chic bp may va phuong thirc hoat dong cia cdc thiét ché chinh tr - phép ly. + Phép ludt tc dong dén qué trinh hinh thanh co cdu kinh t8, sy vgn hanh cba co cdu kinh té. Phép lugt tic d6ng vao qué trinh hinh thanh va hogt dong cila céc don vj kin t4, tac dong vao céc don bay kinh t6, php ludt héa céc don bay kinh té. Phép ludt dn tée déng vao mit tréi cla nén kinh 16, Php lugt phi hop sé thic déy sy phat trién cia kinh té, nguge lai php Iugt khOng phd hgp sé can tr sy phat trién cia kinh t&. Thyc tin sy can tro cia mét s6 vin ban quy pham phép luét trude giai doan d6i méi 6 Vigt ‘Nam a minh chimg cho nhimg khiing dinh trén. ~ Méi lién hé gitta phiip lugt v6i dao dite Phép lugt va dgo ditc déu 1a chudin mye x4 hi, déu chira dymg nhimg quy tic diéu chinh hanh vi cla con ngudi trong xf hdi va déu niim & thugng ting kién trac nén c6 quan hé chit ché v6i nhau, t4c dng qua Igi véi nhau: + Tir cée chufin myc dgo dite ma nha nuéc quy dinh nhiing hanh vi can ngan chm, nhiing vigc bude phai lm, duge phép lam va ning xit sy cdin khuyén khich. + Nhiéu quy pham dgo ite dng thoi la quy pham phép Iugt hoe due chuyén héa thanh quy pham phép lugt. Dgo dite c6 tée dng to lin va tryc tiép dén vige thye hién phap Iuat, + Théng qua céc quy dinh, phdp luat tac dng t6i vigc hinh thanh cdc gid tr dao irc. Céo quy pham phép Ingt khi durge toan x8 hoi ty gide thye hign, tro thanh gid tr] phé bién cé thé tro thanh quy pham dgo dic. + Trong mét s6 trugng hgp, dao dite va phép Iugt c6 syr khéc nhau, thm chi 1a trai nguge nhau thitu tién cho viée thye hién chudn myc phap luat. 1.5, Kiéu va hinh thite phap lugt Kidu phép ludt la ting thé cde déu higu, dc diém co ban cila phép lugt, thé hién ban chét giai cp va nhiing didu kign ton tai va phat trién cia phap lugt trong mot hinh thai kinh té - xa hi nt djnh. ‘Méi hinh thai kinh té - x4 hOi trong tmg voi mét kiéu phép fuét. Trong lich sir xa hOi loai ngudi da tin tai bin kiéu phép luat sau day: ~ Kiéu phap luat cha nd Phép Luft chi né 1a kiéu phép ludt ra di cing voi sy ra doi cia nha nude chi n6. Co sé kinh té cia phép luat chit nd 14 quan hé chiém hitu cia chi né d6i véi né Ie va cae tu liéu sin xudt cha yéu cla xa hdi. 24 Phap ludt chi né t8 chire va bao vé quyén Ive nha nude ctia giai cp chi né. Phap luat chi né bao vé va cling ¢6 quyén tr hiru cia ch né d4i v6i tr ligu sin xudt va nd 16, hop phép héa quyén sé hu n6 1 cia chi n6, quy dinh va cing cé tinh trang bit binh ding gitta chi né véi nhtng ngudi lao déng khdc. Phép lugt chi né mang nang nhimg ddu &n cia cdc quy pham xa hdi trong ché 46 cOng sin nguyén thiy. ~ Kiéu phép luat phong kién Phép lugt phong kién 1a kiéu php lugt ra d0i cing voi sy ra di cia ché 49 phong ‘kién va nha nuée phong kién. Ban cht cia phap ludt phong kién do co sé kinh té ctia xa hgi phong kién quyét dinh. Phap lugt phong kién la phép lugt ding cp va dc quyén phong kién, hgp phép hoa bao lye va sy chuyén quyén ty tign cla giai cp dja chi phong kién. Phép lugt phong kién quy dinh nhing hinh phat tan bgo d6i véi nhimg hanh vi x4m pham trét or phong kién. Phép lugt phong kién chju anh hudng nang né cila ton giéo va mang tinh tan man, thiéu sy théng nhét, ~ Kiéu php Luft tur sin. ‘ Ban chit cia phép lugt tr sn 1a y chi cia giai cp tur sn dé lén thanh ludt, cai ¥ ch{ ma nOi dung ca né do didu kign sinh hoat vét chit cia giai cdp tw sin quyét dinh. Phép Iuét tur sin bao vé sy théng tr] vé mat chinh tr} va tr tuémg cia giai cp tu sin. Phap Iudt tu sén ghi nhdn va bao vé ché 46 sé hitu tur nhan vé tu ligu sn xudt. Php ut tu sin cdn cOng khai ghi nhan nguyén the phén chia quyén lye trong td chire va hoat dong cia b} méy nha nude, nguyén tie ty do hp déng. Phép Iudt tw sin thira nhgn quyén con ngudi va xy dyng ndi dung nay thanh mt ché dinh phap lug. ~ Kidu phap lugt xa hi ch nghia Phép lugt xf hi cho nghia 1a kiéu phép ludt tién bo nit trong lich sir xf hOi loai ngudi. Phép lugt x8 hoi chi nghia thé hién ¥ chi, nguyén vong cia giai cép céng nhan va hn dan lao déng. Phép luét x8 hoi chi nghia ghi nhén va bao vé ché a} céng hia vé tr ligu san xudt chi yéu. Phap lugt x4 hOi cha nghia thé hién tinh dan chi rOng rai hon so voi cdc kiéu phap lu@t xuét hién trudc d6. 1.5.2. Hinh thite php lugt Ly luén chung vé Nha nude va phép lugt chia hinh thie phép Iugt thanh hai loai: hinh thie bén trong va hinh thirc bn ngoai cia phép lugt. -——JERRRHIRhGBARTHOABI (con goi 1a hinh thie nOi tei) thé hign co cdu bén trong cia php Iugt, bao gdm cdc nganh luat, ché dinh phép lugt va quy pham phép luét. Trong hé théng phép lugt cla mét quéc gia cé céc nganb lugt, trong cdc nganb lugt 6 cae ché dinh phap lu&t, trong cdc ché dinh phép lugt c6 céc quy pham phap luét. Nganh Iuat la mét bé théng cdc quy pham phép lust diéu chinh m6t tinh wwe quan hé xa hOi nhét dinh dugc xc dinh dya theo d6i tung diéu chinh va phuong phap 4idu chinh nhat dinh. 25 Ché.dinh phép Iuat 1a"hé théng cq guy pham phép luayaigu chinh cdc quan hé x4 ogi i trong cing mot nganh lugt. . pham phép Iu@t fa quy tic xi sy mang tinh bit bude chung do nha nude dat ra hot thira nha, DJRfini thteypeniigoad cia phép lust thé hign oo ché bén ngodi cia phép luét. Hinh thite bén ngoai cia phép ludt thé hin trong phap luat cia timg qué gia khong gidng nhau. Hiinh cia phép Iugt gdm ivainbant quy ‘phan phip!lugt) ep quén) fidale phap! a om take tare vs ak eines ch ‘chire duge nha nudc trao quyén) ban hanh theo thd tuc, trinh qr lugt djnh, trong 46 06 cle quy the xi sy-chung, durge nha nude bao dim thye hign nhim digu chinh cic quan hg x4 hdi. (inh thite phép lugt trong 46 cdc quy pham hinh thin tir tap qun TH 3 bdo 44m the hign, [N6i céch khéc, tap quén phdp 1a {8p quan duge nha nuréé thir nhgn Va dp dung 48 digu chinh cde quan he xa hoi. ‘Tap quén php cing véi dgo dite c6 the dung hd try cho phép luét gép phan lim cho vige 4p dung php luft bao dim tinh cng bing va hop ly. +1Tidn Je phap 1a hinh thir phap Iudt trong 46 Nha nu jcc quyét dinh cia Eg quan xét xtJhay fo quan hanh chinhykhi gidi quyét nhing vy vige ov thé vA coi 45 ig ie Goan 4p dung khi gidi quyét nhig vy vige tvong ty. Tg php durge hinh thinh khéng phi do eo quan Ip phépf thong qua vie xiy dyng phép Ingt/ma to o quan xét Xi Yi @_quan hiinh chinh thOng.qua host dong ép urig phép ludt tgo ra. ay —TI- BAN CHAT, VAI TRO CUA PHAP LUAT XA HQI CHU NGHIA (2.1; Ban ch&t cia phap lugt xa hdi chai nghia —Phép lugt xf héi chi nghia ta hé théng cdc quy tic xir sy do Nha nude xi hOi cha nghia ban hinh hoi thira nhén va bao dim thyc hign nhim diéu chinh ede quan hé x gi. Phép lugt xd hOi chi nghia cing giéng nhu phép lugt noi chung déu c6-tinh quy pham, tinh giai cp va tinh quyén lye (tinh duge bio dam bing Nha nudc), tinh ¥ chi va tinh xa hoi. Phép fudt x hdi chi nghia gidng cdc kiéu phap luat khéc & ché déu 1a sy thé hin y chi ctia giai cp théng tr xa hOi va déu do co sé kinh t& quyét dinh. Tuy vay do co sé kinh 16 va cae yéu t6 chinh tri, vin hod - x8 hi kh4c nhau nén kidu phép luét xf hOi chi nghia 6 ban chit khéc céc kiéu phap luft trube 46, thé hién: + Phép Iudt x hi chi nghia trén nén ting cia ché 46 cng hitu vé tu ligu san xuat, thé hign ¥ chi cla nhfin dan, tire 1a y chi cla da s6 do dé 6 tinh dan chi cao hon, rong rai hon. + Dya trén co sé kinh té la quan bé sin xudt x@ hOi chi nghia nén phap luat xd hdi chi nghfa thyc su trérthanh phirong tign quan trong dé cing 6 va bio vé ode quyén va “oi ich cia nhan dan, thiic day sy phat trién ciia xa hOi. 26 ae eee nos Lengasit con bear and es being 2.2, Vai tro cada phap Ingt x8 hOi chi nghia 0 ~“Trong doi song chinh tri x8 hi, phap Tut c6 vai tro rét quan trong, thé hign: ~ Phap Iudt 14 cOng cy quan trong va chu yéu dé xay dug ché 46 méi (ché 46 chinh trj méi, ché 46 kinh té mdi, nén vin héa mdi...). = Phép luét 1a céng cy chit yéu dé Nha nude xa hoi cha nghia thyc hign nhigm ve quan ly moi mat cia doi sng xa hoi. s = Php lugt la co sé 48 xay dymg hoan thién bo may nha nuée va dé néing cao higu lye cia b§ may nha nude. = Phép lugt 1A phuong tign quan trong 4é thyc hién quyén lye nhan dén, dé bao dim va phat huy dan chi. ~ Phép Iugt IA phuong tign théng qua 46 Bang Céng san thye hién sy lnh dao di v6i toan x héi. + Phép luft la cOng cy 4é trén dp ké tha giai cp, sy chdng d6i cia céc thé lye thi ich; 1a cOng cy déu tranh phdng, chéng ti pham. nt - Phip lut 1A phurong tign bao vé Igi ich cia nha nude, quyén, Igi fch hop phap ola, ch nhdin, 8 chite. Phin Wit of om - clo Hm TIL. QUY PHAM PHAP LUST (1) a "pee BA. Khai nigm —_( gihose shot p) Ly Ag ne ba ABE Cee Cr op “uy pham phép ludt 1a quy te xk sy chung do Nha mde ban hanh hode thita nihin va bio dm thc hitn nhiim diéu chinh ede quan hé x8 he , So vi quy pham x8 h6i Khe, quy pham php TuBt c6 dic diém cau: 1 FO 97-8 (duoc trao quyén ban hanh hoge thira niin, . Diy la dic diém co ban phan bit quy pham phép lugt véi cde quy pham x8 hoi kkhic, phan énh con du’mg hinh thinh cia quy pham phép lugt. Nhtmg quy the xir sy ikhéng do cfc nha mée ban hanh hod thita nbn thi khong phai 1 quy pham phép ludt. | s6ng xa hoi, : Quy pham phép lugt duge coi nhur khudn miu, chudn myc cho hanh vi xir sy, hoat Ong cia céc chi thé ma ndi dung cia n6 chira dung, huréng din ciich thie xir sy cho hii thé Kkhi 6 vao didu kién, hoan canh cy thé ho§e xéc dinh cdc nguyén the chung cia ph&p luat, nguyén tic buge cae chit thé phai tudn thi. Quy pham phap lugt sé durgc thyc hién, ap dung lap lai nhiéu, doi séng xa hoi. vd BLHS de he bay gn oe hk “tee chy tile” Quy pham phép lugt xée dinh mot efch 16 rang, chinh xéc nhing gi ede chil thé = dof dug lam, phai lim va khong duge lam... Quy pham phép lugt duge ban hnh phai bao dam tinh nhét quén, trénh sy chdng chéo, mau thufin vé ndi dung. NOi dung cia quy pham phép luat duge dién dat chinh thie trong nhiing hinh thite phap ly xac dinh. : & it oy 27 Véi tu cdch 1a mét té*chite hp phép, cOng khai va c6 quyén luc bao trim toan xa hdi, nha nuéc la chit thé duy nhAt cé quyén ban hanh, thira nh§n cée quy pham phap luai. Nha nude dim bao cho quy pham phép lugt due thyc hign bing nhiéu bign phép khéc hau nhu cdc bién phép mang tinh kinh té, giéo dye, huréng din, t6 chite, cudng ché.... (3.2. Co cin cita quy pham phap Ingt ~Co cfu cia quy pham phap lugt la cc b6 ph§n hyp thanh quy pham phép ludt. Quy pham phép lugt duge hop thanh bdi ba bd phén: gid dinh, quy dinh va ché tai. 4 -Giadnk (ie ee be tha 08 py duce ps niches: $615 te a'- 4 Gia dinh 1a bd phéin cia quy pham phép Iugt trong 46 néu lén hoan canh, didu kign Se cea rene te oe ed: Ieee a ee ig quy tie do nha nude dat ra. |" 9 ga obit oF pf Av qi 2d ached: A BQ phn gid dinh néu ra hoan bin, diéu kign oy Ms Gated chi the (ch nba, S53) chitc). Thong thug thi gid djnh chi néu mt hoan canh diéu kign. Tuy nhién, ofing 06 ‘trudng hop trong gia dinh néu én nhiéu hoan can, diéu kign. =) Ble get Te Gia dinh ib phn Khong thé thibu trong quy pam php lft, Néu thibu gis ih @[ thi quy pham phép lugt tr nén vO nghia, vers able 4 F ‘Trong khoa hgc php ly 6 nhidu céch phén logi gia dinh. Cin et vio sb lugng * diéu kién va hoan cdnh cé thé phan thanh: Gia dinh don gian va gia dinh phite tap. + Gia djnh gidn don 1a gid dinh chi néu lén mét diéu kién, hoan cénh + Gia dinh. phite tap 1a gid dinh néu lén nhiéu diéu kign, hoan canh khéc nhau va céc diéu kign hoan canh nay 06 méi lién hé mét thiét, rang budc nhau. Vp 8&2 ; Caper). = Quy dink (té-d i dn, be wpa) — Sd En te hake Quy dinh 1a b} phén cia quy pham phép luat trong 46 néu lén céch thie xir sy cho chi thé thyc hign khi 6 vao hoan cénh, diéu kign néu trong gid dinh. “Quy dinh 1a bé phén chi yéu cia quy pham phap lugt vi n6 néu 1én yéu edu xi sy 46i voi chi thé. BO phiin quy djnh cé thé néu lén mét céch xir sy, cfing cb thé néu ra nhiéu céch xi sy cho phép chii thé Iya chon. ee Khoa hoc php ly c6 nhigu céch phn chia b6 phn quy dinh ciia quy pham phap Iuét, tuy nhién céch phin chia phé bién hign nay la cn cif vao tinh chét, phong phap tae dong lén céc quan hé x hi cé thé phan thanh: Quy dinh ed va bat bude, quy dinh tiy nghi vaquy dink giao quyén. WO. qth AY = gee be ok hee cho = AB V6; 0, <— ——— a OY Oe, “+ Quy dinh cdm va bat bude: Néu lén mot céch dirt khodt, cp thé céch xt sy bude chi thé phai tuan theo ma khéng cé sy lira chon khdc. + Quy dinh tay nghi: Khong néu ditt khodt mot céch xir sy oy thé ma néu ra hai hay nhiéu chch xr sy d8 céc chi thé duge quyén Iya chon cach xir sy phd hyp 16i wu. + Quy dinh giao quyén: Giao cho mét chu thé ndo d6 duge quyén sir dung cach xi su iahét din trong hod ch va diéu kign nhét dinh, vp, © up «5 sy de 9” Map 28 RL NTT ep tae ~ Ché tai co it ho sy ah 0 Si ig dB) — OC te thay 6 ok & ‘a apn fH EE i in nb ign sé 4p dung d6i.véi chi thé khong ‘ak six theo dling quy the str sy @4:durgé chi ra trong 6 phén quy dink khi'G diéu kign: hoan cdnh 4a, duge dy ligu trong b6 phan gia djnh. * C&n oft vao tinh chét cia bién phap xit ly va co quan 4p dang ngudi tacliia ché tai | thinh bén logi: Ché tai hinh sy, ché tai hiinh chfoh, ché tai key lugt va ché'tai din sy. (4 wr + Ché ti inh sp do Tés én dp dong Ai voi gui phar i. Vi ie Hah ht White hai logi hinh phat chinh va hinh phat bd sung. ree ++ Ché tai hanh chinh gdm cdc bién phép xi ly: nh edo, pt tide teh thm phuong tign, tu6c quyén sit dung gidy phép... Php lugt quy diah thm quyén xi cB cit vio chite nfing quan ly va tinh chét cia vi pham. q + Ch i nit i hip tS gi vin vd hte tm gbm: Khién trich, cdnh cdo, bude thai vige, och chite. t “+ Ché ti dln sy do-Toa én dp dg khi gid quyét cde vy tranh chip dn sy: Ché . tai dan sy gbm: Bdi thutmg thigt ha, phot vi pham hop dng, trich nbiiém vat cht; bude phai thyc hign nghfa vu nhét djnh... - Cin of vio tn it Kho oi bign php mj, ch 8 age chia thin chi tai cb dink va ché tai khong e6 dinh: : + Ché tai of dinh 1a ché tai chi ra bign phép xit ly cy thé, ditt khoat. s + Ché tai khong c6 djnh (trong déi dn dinh) 1a ché tai néu ra cdc bién phép xii ly Khéc nhau hoe quy dinh mitc thép nhit va cao sihdt cba bién phép xi ly. fre ater o 3.3. Vin ban quy pham phap luat Ere Ge atte) * ve phuding dign phap ly, ee ‘Van ban quy pham phdp Int nen 2015 (4a stra: 44i, bd sung nim 2020) dinh nghia: Vain bin any pham php ude livin Bain ob cha quy pham php lud, deve bai ‘hanh theo ding tham quyén, hinh thite, trink ty, thik tue quy dinh trong Ludt nay. Vain ban cb chita quy pham phap ludt nung drege ban hank khong ding thém hinh thite, ee phdp ludt. “Vé phuong dién khoa hoe, cde tai ligu hién nay dinh ngbia van ban quy para pha luft nu sau: Vain bin quy pham phap lut \a vin bin chira dymg quy te xi sy chung do.cg quan © - nh mur 9 thn gyn ban Ki hoe ih ban Mh, de cng ni ong thyc tién. ~ Bic diém cia vin ban quy phgm phép luat: + La vin ban chira dyng quy tlie xtr sy chung, ‘ Céc van bin phép Iy chia dung quy tie xt sy nhung ap dung 48i véi ch thé riéng biét, trong trong hop ring bigt khéng phai 1d vain ban quy pham phép ludt. ° “+ Van ban quy pham phip ludé phai dd co quan nha nuéc 6 than quyén'ban harth, 29 Tham quyén, thi tye, frinh ty ban hanh va tén goi, nOi dung cla van ban quy phem phap lugt 4a due quy dinh cy thé. + Van bin quy pham phép luat dugc ap dung nhiéu lan trong di séng xa hdi. Day 1a dic diém dé phan bigt van ban quy pham phap lugt véi vin ban phip ly cd bigt va vin bin 4p dung phdp lugt. = Cée vin ban quy pham phép lugt & Viet Nam: ‘Theo Hién Phép nim 2013 va Ludt ban hanh Van ban quy pham phap luét nam 2015 (stra adi, bd sung nam 2020), cac logi vin ban quy pham phép Iugt cla Nuéc cOng héa xa Oi chi nghia Viét Nam bao gdm: VBba + Hién phap. hose + BO lust, lugt (sau day goi chung la lugt), Nghj quyét cha Quéc hoi. rye + Phap 1@nh, nghj quyét cia Uy ban thuémg vu Quéc héi; nghi quyét lién tich gita | qy Uy ban thuong vy Quéc hdi véi Doan Cha tich Uy ban trung wong Mat trgn Té quéc ‘M Vigt Nam; nghi quyét lién tich gitta Uy ban thudmg vy Quéc héi, Chinh phi, Doan Chi ltich Uy ban trung wong Mat tran Té quéc Viét Nam. dee | Lénh, Quyét dinh cia Chi tich nude. vb + Nghj dinh cia Chinh phi; Nehj quyét lién tich gitta Chinh phit v6i Doan Chi tich [4d Uy ban tring wong Mat trén TS quéc Viet Nam. tae ‘+ Quyét dinh cia Tha tong Chinh phi. ee +Nghj quyét cia Hi ddng Tham phan Toa 4n nhén dan tdi cao. ¢ + Théng tr cia Chanh 4n Téa én nhén dan t6i cao; thong nr cia Vién truéng Vi kkiém sit nhfin dan 61 cao; théng tu cia BO truéng, Thi trudng co quan ngang b6; quyét djnh cla Téng Kiém toan nha nude. ‘Théng tu lién tich gitta Chénh én Toa an nbén dan t6i ¢ao, Vin truéng Vien kiém sat nhan dan t6i cao, Téng Kiém toan'‘nha nude, BO truéng, ‘Thi truéng co quan ngang bd. Khéng ban hanh théng tr lin tich gita BO tuéng, Thi truéng co quan ngang b6”. + Nghi quyét cia H6i déng nhan dan tinh, thanh phé tryc thude trung wong (sau day goi chung 1A cp tinh). + Quyét dinh cia Uy ban nhfn dan cdp tinh. + Viin ban quy pham phép lu@t cia chinh quyén dja phuong 6 don vj hanh chinh - kinh t6 dic biét. + Nghj quyét cba Hoi déng nin dan huyén, quén, thi x4, thinh phé thuge tinh, thanh phé thudc thanh phé tryc thugc trung uong (sau day goi chung la cdp huyén). + Quyét dinh cia Uy ban nhfin din cp huyén. ++ Nahi quyét ia Hoi ng nn din xf, psd, th én (au ly i chung I cp x + Quyét dinh cia Uy ban nha din ft mo prt AE abe pe LV. QUAN HE PHAP LUAT 1 S = (4.1) Khai nigm 4 pte ot shat 30 Quan Rb phetp Quit Ue cole qucw Rt 92 Kir Mesgespets ppt cs it N6i cach khic, quan hé php !uat la quan hé x h6i trong do quyén va nghia vy cla chi thé durge phap lugt xdc dinh va bao dim thyc hién. Quan hé phép luét trréc hét 14 quan hé x hdi, nhung so véi céc quan hé xa h6i khde né ¢6 die diém: ‘Voi tu cach 1a mOt thyc thé x4 hOi, con ngudi tham gia vao nhiéu quan hé khéc nhau. Tuy nhién, viée Iya chon tham gia quan hé ndo phy thugc vao nhgn thite cia chi thé va myc dich ma ho cin dat dén. Viéc cha thé tham gia quan hé php lugt dé thye hign quyén va nghia vy nhdt djnh 1a do sy chi phéi cla y chi. Trong quan hé phap luat thé hién y chi cha cae chi thé tham gia. ‘Vi dy: Cc quan hé trong hop déng mua bén hang hod/djch vy thurgng duge hinh thank trén co sé sy thoa thufn, thé hign y chi cia cé hai bén mua va ban. Tuy nhién trong mét sé trong hop quan hé phép lugt duc hinh thanh trén co sé ¥ chi ca m6t bén la nha nude. Ching han quan hé phép Iudt hinh sy. Trong quan hé php lugt hinh sy, cha thé tham gia quan hé la nha nuéc va ngudi pham tdi: Quan hé phép lugt hinh sy hinh thanh khéng phai xudt phat tir y chi ngudi pham ti ma xude phat th ¥ chi nha nuée. ‘Nhu vay, quan hé phép Iu@t J quan hé x4 hoi cb y chi, quan hé phdp lugt hinh thanh trén co sé y chi cla chi thé tham gia, va trong m@t sé truéng hgp quan hé phép lua hinh hanh trén co sé ¥ chi nha muée. Quan hé phép Iuét phat sinh, thay oe os dirt trén co sé quy pham phép Iudt, Didu nay thé hién: + Quy pham phép Iuét s€ xée dinh chi thé tham gia quan hé phép luft, xéce dinh hoan canh, diéu kign lm phat sinh quan hé phép lugt. + Quy pham phép ludt xéc diah quy tic xir sy cho chu thé khi & vao diéu kign va hoan canh d& duge dy ligu. Chinh cée quy tlic xir sy ny s& tgo nén quyén va nghfa vu cia chi thé khi tham gia quan hé phép luét. + Quy pham phép Iugt xée djnh bign phép béo dim cho vige thye hign nhimg quyén va nghia vu cia chu thé trong quan hé phap luat. Die diém xudt hign trén co sé cdc quy pham phép luat ld dc diém tao nén sy khée bigt co ban gita quan hé phap ludt véi céc loai quan hé x8 hoi khée, Céc quan hé xi hoi khfc khong xuét hign trén co s@ céc quy pham phép Iudt, khOng do cde quy pham phép lust didu chinh. “Trong ede quan hé — Bitfa céc chi thé tham gia ciing hinh thanh quyén va nghia vu mie dit khéng cy thé, r6 ring. Tuy nhién, viée thue hién quyén va nghia vu 46 nhu thé nao phy thude vao nhén thife, diéu kién va méi trrdng séng-cia ho. Khac vi cdc quan hé xa hOi ndi chung, khi tham gia vao quan hé php Juét, chi thé phai @4p img nhimg diéu kign 3 do nha nue quy dinh cho ién céc quyén va nghia vy cla chi thé déu mang tinh phap ly. Céc quyén va nghia vy phép ly nay chinh é noi dung quan hé php lugt. 4.2, CAu thanh (thanh phan) cia quan hé phap luat Quan hé phép lugt durgc céu thanh béi cha thé, ndi dung va khéch thé cia quan hé php luat. 4.2.1. Chit thé cita quan hé phdp lugt Chi thé cia quan hé phép lugt la nhiing t8 chite, c& nin 6 ning lye ch thé tham gia quan hé phép ludt dé xéo lgp quyén va nghia vy phép ly. ‘é tré thanh chi thé quan hé php luét thi c4 nhéin, t8 chéte phai c6 nding lye chit thé. Nang lye chi thé gdm niing lye ph4p lugt va nang Ive hanh vi. Ja kha nang hudng céc quyén va thyc hign nghia vy do nha nude quy din. N6i céch khée 6 1a ton bO nhtng quyén va nghia va ma chi thé o6 uge theo quy djnh cia phap lugt. ‘Ning lye phép luét xuét hign trén co si phép luft nén kha ning hudmg quyén trong timg nha nude c6 thé khéng giéng nhau. Trong mot nha nuée, & céc thoi ki lich sir khéie nhau, nang lye phép luat cling khong o6 djnh ma cé sy thay 46i. ‘SlNang leelhanhivi |a kha ning cia cé nhén, td chite bling chinh hanh vi thye hién quyén va nghfa vu phép ly, dng thai phai nr ganh chju tréich nhigm do hanh vi cia minh gly ra. NOi céch khée nding Iye hanh vi la kha ning eta chi thé 8 thyc hign ning Ive phép ligt: Khé ning 46 do phép lugt quy dinh. Khéc véi nang le phép tuat, ming le hanh vi cia cé nhén chi xudt hign (duge nha nude thira nhiin) khi c6 di céc diéu kign ht Ginh, 46 ld 46 tudi, kha nfing nhfin thire va khd ning dieu khién hanh vi. Nang lye hanh vi luén un quan hé chit ché v6i ning Ive phép luét. Ning Ive php Tuét la tién 48 cia ning lye hanh vi nhung néu chi c6 ning lye phap lugt ma khong, 6 nfing lye binh vi thi cha thé khdng thé ty minh thyc hién quyén va nghia vu. Déi voi chi thé la phép nbn thi ning lye phép lugt va ning lye han vi xudt hign cing mét lic, tit khi phép nhfn ra di va durgc phép hoat déng. Ngodi cf nhfin (gm céng dn Vigt Nam, ngudi nude ngoai, ngudi khéng quéc tich): va phép nhfin, nhd nude ciing 14 chi thé va 1a chi thé dt bigt cia quan hé phap lugt. Tuy nhién, nha nude chi tham gia véi tu cdch 1d chi thé vao mét sé quan hé phap Jugt nhat dinh ching han quan hé phap luét Hién php, quan hé phép lut hinh sy... 4.2.2, Noi dung cha quan h@ phdp lugt ‘NOi dung cia quan hé phép luét bao gém quyén va nghia vy. - Quyén ctia chit thé Ia khé ning chi: thé dwoc xit sw theo nhiing cach thite nhét dinh ma phdp tut cho phép Quyén cia chi thé duge biéu hign trong cde kha ning: + Kha ning durge xir svt theo cach thite nhat dinh ma php luat cho phép; + Kha nang yéu cu cha thé khéo chdm ditt céc hanh d6ng can tr minh thye hién quyén; hode yéu cau hg t6n trong cdc righfa vu tong tmg phat sinh tir quyén nay; 32 + Kha nang cla chi thé yéu cau co quan nha nude cé thdm quyén bao'vé. * gia minh. = Nghia vu cita chi: thé la edich xie sye nha nude bat bude chit thé phai tién hank nhdim ddp ting vige thuec hién quyén cila chit thé khac. : Nghia vu phép ly duge thé hién trong cde xi sy nhur sau: + Chai thé phai tién hanh mot s6 hogt dong nbét dinh; + Chii thé kidin ché khéng thy hién m6t s6 hogt d6ng nhét dinh; + Chai thé phai chiu trach nhiém php ly khi xir sy khong ding véi nhéing quy dinh. cha phip lust, Quyén va nghia vy chi thé 1a hai mat cia mOt thé théng nhdt v6i nhau c6 quan hé ch&t ché, KhOng cb quyén nim ngoai méi lin hé véi nghia vu 48 bao dim cho quyén 46 duge thyc hign, VA nguge Iai, khong ¢6 nghia vu phép ly niim ngoai mdi lién hé véi quyén chi thé, Didu nay thé hign méi lién hg cht ché gitta cfc bén tham gia mot quan a hg php Iugt cu thé. : ‘Trong quan hé phép Ingt, quyén va nghfa vu chi thé Iuén théng alidt, phi hop voi nhau. N6i-dung, s6 kong va céc bign phip bio dam thyc hign ching du do nha nuéc guy. djnh hoe do céc bén xéc Iép trén co sé cdc quy dinh cia nha nude. Quyén va nghia ‘vu php ly trong mot quan hé phép lugt lu6n c6 gidi hen. 4.2.3, Khéch thé cia quan h@ phdp luge F Khéch thé cia quan h phép lugt 1a Igi ich ma céc bén mong muém dat duge khi tham gia vao quan hé phép ludt. i Khach thé phan anh Igi ich cia chi thé. Lei ich ma cdc chi thé.tham gia quan hé - © phép Iuat mong muén det duge 6 thé 1a loi {ch vat chét (Igi nhugin; tidn céng...), c6 thé 1a loi ich phi vat cht (hoc vi, quyén téc gia, tén goi...), cfing c6 thé 1a ning hanh vi: (mit tinh, biéu tinh, héi hop, lap hdi...). Khach thé quan hé php lugt 1a dong le thuic ddy quan hé phap luft phét sinh, phat trién hay chim ditt. : ‘Vige xée dinh khéch thé cia quan hé php lut c6 ¥ nghifa quan trong bao dim tinh chinh xéc, cu thé cla ndi dung quan hé phép luat, néng cao higu qua cia hoat déng-thyc hign pha luat. 4.3. Cin cit lam phat sinh, thay déi, chm dirt quan h¢ phap luat ‘M6t quan hé php lugt duge phat sinh, thay 46i, chim dirt phy thudc vao ba yéut6: quy pham phép lwat, ning lye chi thé va sy kign phap ly. - Quy pham php lugt vi ning lye chi thé la on ett (dieu kign) chung lam phit sinh thay déi,.chfim dirt quan hé phép lugt. + Quy pham phép Iugt 1a co sé lam phat sinh quan h@ phdp lugt: Mot quan hé x hoi pink thuéng sé tré thinh quan hé phdp Iugt khi duge quy pham phép lugt diéu chinb. © NOi dung cia quan hé phép la4t tirc 14 quyén va ngbia ve cia chu thé sé thay di khi quy. - pham phép luat digu chinh né duge sita 441. 33 E Mae di quy pham’ tuat la'tién 2, co’ sé lam phét sinh quan’.hé phap luat * nbuiig néu 16 chito, cd nhan' thant gia quan hé khdng'dd ning lye chi thé thi quyén va ighia vu cia ho cfirig khéing durge phép’hift thiya nbén va bio dim thye hién. Niu vay nang Iyc chi thé (gdm ning. lite phép lugt ‘va nang-lyc hanh vi)‘ can‘ ct,” ida kifa khOng thé thiéu dé lam phit sinh, thay d8i, chm. dirt quan hé.phép lua.” fi Quy pgm phép lot va ning Iye cho tb i ning du Ki cin hing china pi 4 ida ign lam phit sinh quan ht php Inf, cn phi o6 thm di kif tt be, sy kign phép ly. ~ Su kign phép ly 14 nhimg sy kign (sy vige, hign twong, hanh vi... .) xy ra trong thy 16 06 ¥ nghia lam phat sinh, thay 48i, éhdm dit nhting quan phép Iugtnhkt dnb. Sy kin phép ly dugc phn chia dya theo nhidu tiéu chi (Cin ett vo } chi thi see kién phdp I dug chia thamh & Gu yearD > + Sy bin ia ntng hin trons ft min nly ra khong BH thue vio. 9chi eon a © nguési nhung lai cb ¥ nghia {am 481 hoge chin dit ain be 7 Do nt ih le bo hs, te ai “High vi 1a hg sx kign xy ra thOng quay cht cia con ngudi 6 neki iam phét sinh, thay adi, hn dt quan be pip vg bt Ch, turin vit hap dc hanh vi két hén... ‘Hanh vio thé duge thé higa dudi dong hanh dong hote khong hanh dag: Hanh vi hanh dng a céch sar sy chit dng ciia chi thé qua dé 1am phat sinh, thay 41 hoge chim dist quan hé phép lugt oy thé, Vi du: hanh vi ky két hop déng, hanh vi cd y gay thurong tich... Hanh vi khong hinh dng 1A céch xi sy thy dng ofa chi thé: Logi hanh vi'ndy- « phan anh nhjn thire cia chi thé nhumg khong biéu hign ra béningoai. Vi dy: hinh vi Khong cin gdp ngubi dang @ trong th tng nguy hiém dén tal mang; hinh vi khong 16 gidc t6i pham... Cain cit vio sye xudt hign hay ving méit cia sy kién phap ly adi whi se phdt:sink-. thay d6i hoc chém ditt quan hé phép lugt thi sw kién phdp 1 duge chia thanh se kign - Phép by khing dink vas sy kign phdp ly plat dinh. + Swrikén phép Ij khing dinh ld sw kign phép IY ma oy xuft hign oba ching gin’ 1ién véi h§u qua phép ly (tic 1a vide phat sinh, thay €0i, chém ditt quan hé phap luat).:Vi dy: hanh vi thu thép tin tite tinh bao thi phai chu hinh phat trong toi gidn digp. + Sy kign phdp ly phi djnh: La sy ki¢n ma sy ving mat cia né duge phép ludt gin Oi cde hau qua phép ly. Vi dy: néu khéng co hanh vi khéng cdo 4n so thim trong. thoi han 15 ngay, ké tir ngay duge tuyén, bj co cé nghia vy phai thi hanh én. ‘ Cin ott vao sé luong su kién thee té lam phat sinh, thay abi, chdm ditt quan hé php luge ht én php 08 deg chia hin su Bi phép I gin dom vi su Kin php By phate hap. Sit Kiln phép IV vt ¥ nga cn flim phat sinh thay bi cm ait quan hi phép tuat o6 khi chi la métsy-kign nhv sy kien chét ngudi lam phét sinh quan hé-khai ti, quan hé thita ké. : 34 Sy kign phap ly phic’ hgp 1a mét tép hop cac su kign, phai cé di céc su kién 46 m6i lam phat sinh (ho§e thay d4i, chm dit) quan hé phap luat. ‘Vi dy: sy kign nghi huu. Dé lam xudt hign quan hé huu tri cin phai cd sy kign vé ee re ar eae ee thim quyén... haa p (Ohi v0 deed) V. THYC HIEN PHAP LUAT bra ie ae See pho Wh ving. 5.1. Khai nigm nan a Tn ofp Tove hién php ludt 1 hog dong ob mesa Heh A ESS Ry inh cia phip lust thanh nhitng hanh vi thec té, hop phdp cita chi thé phdp luét. ‘Thye hién phép lugt c6 dic diém sau: - La m6t hinh thife thyc hién chire ning cba Nha nuéc. - Luén fa hanh vi hgp phép oda chi thé - Duge tién hanh béi nhidu chi thé khéc nhau va bing nhiéu céch khée nhau, (17%) ay dung phép Iugt va thyc hién phép lugt la hai qué trinh lign quan chit ché, 1d hai mat khéng thé thiéu trong quan ly nha nuéc. Xay dyng phép lugt 14 qu trinh hogt dong cla céc co quan nha nude ¢6 thim quyén nhim ban hanh phép lugt va khong ngimg hoan thign phap ludt. Thyc hién phap luét la trach nhigm cia moi t6 chite (ké od ce co quan nha nude) va moi céng dan Viet Nam va céc 16 chite, cOng dan nuéc ngoai lam vie, sinh s6ng trén dt nude Viét Nam. 5.2. Cée hinh thire thyc hign phap lugt 5.2.1. Tuli theo phdp lugt ‘Tuéin theo phép luat ae thie thye hién phép lugt bling eéch A khong lam oy hit = vige phép lugt ngiin cfm. Ch Ho Ai du cee thé khong vue ene tt dhe a lft tet ae Fn dogt tai sin cla ngudi khc, khong nhfin héi 19, khdng budn iu... 5.2.2. Thi hank phdp lugt Thi hanh phép tu@t 14 hinh thie thy i lugs bin ing ¢ SF ig A a ns ghia vu ma phép lugt bude phai lam. “7 ‘Tuan theo phép luft (tuan thi phép be 1a xi sy thy. ee (khéng hanh 49ng), thi hanh phép ludt la xir sy chi dng, la cach thitc thy hign phép lugt trong 46 chu thé phai lam nghia vy nbét djnh. Hiéu theo nghia nay thi hanh phép lugt véi nghia 1A mét hinh thie thyc hign phép luat khong cing nghia véi thi hanh (chép hanh) vin duge ding trong thyc tién. Ching han chi thé kinh doanh n§p thué theo quy dinh cla phép lugt. 5.2.3. Sit dung phdp lugt Sir dung phép Iuét 1a hinh thirc thye hién pe tate bing gfe ch thyc hign quyén ca cha thé. Tw yo dp ea 9 A aa 9 & neg Noi cfch khéc str dung phép Lugt 1a 1am . gi phép lugt cho phép. NOi t6i sir dung, phap luét la n6i t6i vige sir dung quyén, khong thé sit dung nghia vy, do 46 hinh thite sir dyng phap ludt chi thy hién 46i v6i quy pham cho phép. 35 > phap lugt. eV: © dong cita cde chi thé hoe. phét hign nhting sai sot, vi'ipham d& ikip' thoi fa quyét dink 5.2.4. Ap dung phap tage; : Ap dung phép luat Ja fink thir the hign hoge khé bio im -thyc hign. "Nate dng php it: ine: : ‘+ Khi quyén'va nghia vu php ly ca chi thé Boo fe nhign phat sinh néu, diibu sx can thigp cta nha és, ties 2 i ne it oh gs rota abe ie OAS aly mw Day 1a trrdng hop quy orate cha thé da fue xéc dinh bing quy phar : phép Indt ndo 46, nhung cdc c4 nhén, t6 chite khng thé ty minh lam phat sinh, thay; di. hay chim dit quyen, nghia vy €6. Cée quyén, nghia. vu may chi dye thie hign Khe eee + Khi xy ra tranh chdp vé quyén va nghia_ cae bén. gia quan hé Iugt ma cfc ben khong thé ty gid quy8t 490. fae ees Trude hep niy quyén va nga vu chi thé pt sinh hung chung khong oe thye hién do cdc bén tranh chip. Su tham gia cia nha nuée trong trubng hop nay. 1a 7 trong tai (48 xéc dinh 16 quyén va nghia vy oa cée bén) ddng thoi 1d co quan cutng,ché a (48 bude cde bén phai thye hign nghia vu bing quyén Iie nha nude). + Khi cn truy citu trich nhiém phap ly 46i v6i chi thé vi pham pha: pit ho n a 4p dung ché tai d4i voi t8 chic hay ci nhan.nao 46. Unit Ob My tbo hk sth ‘Vi pham phép lugt 1a hign tizgng kha phd bién trong ddi.s6ng. DE dant ba an toan x4 hdi; xit ly vi phem; rin de, phong ngira d6i voi ngirdl khdc, cae’ ind ek thi guyén ph 2p dng cle bien phép cuOngché nh me dave sy din rong hs ché tai cla quy-pham phép Iugt 46i véi ch thé vi pham. Chi the 56 phi chju trch nhim phép Ij Ki ¢6 han vi vi pham lip Tutt (ei tnrimg hgp duge min tréch nhigm theo quy dinh eda phép luat). Vé nguyén tlc. tri ___nhiém phép ly phét sinh khi chi thé thye bign hanh vi vi | pham phép luat. Tuy. vay ue va.nghia vu cia chi thé phai duge xée dinh thong qua Het dong ota co gt 6 thém quyén. : + Ngoai ay esas Me bi vai mot sq a Gia ‘rong nha née can tham gia dé vigc thye hign quyén va nghia vy ciia céc bén nhiim xa “phi. hop dim bio st Ging din trong hoat dng cia céc’thd thé nay; bao di Sah Cle bude (gai d ping i ute + Phan tich:sy kién (vy-vige)= ~~ Sy kign & day c6 thé: ‘dn hinds sy wy kign dim 9 HOB. cc 'V 68th phép 1y Khéc. BE ap dung diing phip luét, dé o4 bigt hoa cic quy. pham! phép lugt. vio tig trutmg hop oy thé; tnnéc:hét phai-phin tick dénh gi lam.r6.noi- dung, bin ehét oa 7 .sypkign va, dc tinh (Bic the) phép'y cia no, YO. FP ‘eb or > fo ho pe + Chon quy,pham cin ép ding, : NOi dung, bin chit vir dic img ola sy kign li'yéu t6 quan trong 48 Iva ction nganh lugt va quy phem dé-4p dung. Néu xéc dinh khéng ding bin chét va dic trung phap ‘ly cia siz kigh thi sé’chon sai quy pham. Tuy vay, viéc lam ro duge ban chat sit, kign Kch6ng o6 nghia a 86 chon, ding uy phem, Dé chon dling quy pham edn thiét, chil.” thé ap dung phép Iugt phai hiéu ding ndi dung, ¥ nghfa, gid tr] (higu lye) phap ly cia : quy pham. Quy pam cin dp dytig 6 hai togi: quy phiam trge tiép va cde quy pham liga quan: - + Ra vin ban ép dung. ; Dy 1a giai dogn rét quan trong vi bing vige ra vin ban 4p dung phép luét, quyén va nghia vu cia chit thé ho%e trich nhiém phép ly cia chi thé duge ca biét héa, cy thé hoa...» ‘Vige ban hanh van ban di hdi phai c6 cin cit phép ly va phai phi hop véi thye tin 4p dyng phép luét trong timg giai dogn. Van bin dp dung php lugt 1A hinh thite thé hign cia hogt d§ng 4p dyng phép luat. So véi céc vin ban php ly néi chung va van ban quy phiam phép Ingt, vin bin 4p dung phép Iudt o6 dc diém: fl Xéc dinh r6-quyén, nghia vu hofc trach nhigm phdp ly cba chi thé. Do co quan nha nude 06 thém quyén ban hanh, Duge bao dim thye hign bing nha nude. Cé tinh chat 4 biét (Gp dung m6t lan voi chi thé cy thé trong trudng hep xée dinh).. Hinh thie phép ly cia vin-ban (12n goi, thi tyc, trinh ty ban hanh) phai theo: ding. quy dinh cia php lugt. : + Té.chite thyc hign vin bin. : Té chire thyc hin vin ban [a giai doan cudi cing nhung khong kém phan. quan ° Wong vi néa vin bin dp ding phép Tuli Khong diige thye hign howe viee t chic the” hign khéng t6t thi quyén va nghia vu cita chi thé sé khéng duge thie hién day du; » php Iugt s& khong thé di vao cugc sng. Tay thude vio ting trang hyp, d8 thye hign vin bin ap dung phép luét edn 6 sy chudn bj yé thai gian, didu kign vat chét, ki thugt, nhén Iyc... Trong qué trinh thy hién. vin ban &p dung phép lugt clin phai o6 sw kiém tra, gidm sét..., 46 bio dim quyét dinh ap. 'lugt duge thye hign chinh xéc. fang php lug uacing te Co bed de Bd, we vige 4p dung phép luat twohg ty 1a giai phap edn thiét dé diéu chinh.céc.qui theo ¥ chi nha nude. ; Ap dung phép lugt tuong ty gém fp dung swong ty avy pom pil va ne tuong ty phap Ingt. ~ Ap dung tuong ty quy pham php lugt I trumg hop sit dung mot quy. phe php: fugt digu chinh mét quan hé x hoi nit djnh 48 gidi quyét m6t vy vige tong ty.’ 2: [Noi ofch kine dp dung trong tx quy pham phép lft 18 ii quyét mot vu vige Phép ly oy thé trén co sé quy pham phép luét diéu chinh mét vu vig. khéc tuong ty. “Trong ép dung tuong tx quy pham phép iu, uy pham duge ép dung la quy pho ‘ trong cing m6t nganh lugt. Cé biét 6 thé dyza vio quy pham & nginh lugt khéc. ~ Ap dung tuong ty phép Iugt 18 trudng tgp gidi quyét mtv. vige phip Iy oy thé ya vao nguyén the phép ly va ¥ thite php luGt. Khi khéng tim duge quy phem tuong ty 4é 4p dyng thi phai cin cir vao céc nguyén * . the phidp ly, loc thiuyét php ly va y thite phép Tugt dé giai quyét. ‘Nguyén the phép ly lim co s6 cho vige dp dung tuong ty phép Iuste6 td duge gh trdng lug, cing o6 thé Khng ue ghi trong ofc vin baw uy, Ebgm PP elt ee dik: Sa, ob 6.1. Khai nigm wales dle Goat if ¥ thio phép lugt [a mot trong nhting bd phan clu cia doi sng phép luét bén canh finh vyc xay dyng va thyc bign phép Iudt. Khong c6 m6t hogt d@ng nao cia con ngudi iai 06 thé thyc hign ngoai ¥ thic. Khong cb mt van ban phép ludt ndo duge ban hanh hay quan hé phép Iugt ndo duge thyc hign ngoai tr tuéng, tam ly va quan ‘nigm phép luét cia con nguéi. ¥ thire phép lugt dugc hinh thanh tir nhimg quan niém cba con nguisi vé sy cdn thiét cia céc quy tée xir sy ma nha nuéo ban hank; vé tinh hgp phép hay: ‘khong oita cde thiét ché, ché dinh phap ly... .Néu nbu phép Ingt 1 hé théng cde quy tic.’: xit sy, quy phem phép lugt, thi ¥ thire phép Iugt 1 nhitmg quan nigm, quan diém vé phép, ludt, 1a tm ly, tinh cdm, nguygn vong cia con ngudi vé phép Luft. Cé nhidu djnh nghia khdc nhau vey thite phép hugt. “Theo LEPharber “F thute phdp Iudt la hink thai ctta 9 thike xt h6i, la tip hop cita -,” cde quan diém, tinh cdm phép ludt mang tinh quy pham va bao gém cde iri tite ve cic hién twong phép §} cling nhu nhiing dénh gid vé mang tinh giai edp (hod tink xd h6i) a vé le cong bang”. Bén canh 46 cé quan diém: “Y tite phdp ludt duoc hiéu Ia trinh d6 hiéu biét cia: ede téing lép nhan dan vé phép luét trong a6 bao gdm cd cén b6, nhan vién eo quan nh : nude, lay thite t6n trong hay coi thong phdp ludt, 1a théi 6 déi voi nhitng hank vi vi. * pham phap lugt”. ‘Tom lai, ¥ thite phép lugt x hoi chi ngbia 1 tng thé ohtng quan nigm, tu tuong, ; hoc thuyét va tinh cdm thjnh hanh trong x4 hi d4i voi phap Iugt x2 hOi chi nghia da qua, hign hanh va cdn phai 6, thé hign sy dénh gid vé tinh hop phép, tinh h Ong bing trong xir si cia con ngudi, trong boat ding cita co quan nha nude. 38 6.2. Dic dim: ta mg hn ica tn i n'a php Ia a hci nein ng (§c-diém (déc trung) twong ty nhu y thire xi-hgi, 46°14: ~¥ the php lugt phan énh tn tax hoi, chju Sy guy dit ia tn ti xi ho, _ Theo quan diém cia Triét hoc Mac-Lenin. “tn tai xd h6i 1a todn b6 sinh hogt vat chdt va nkting didu kién sinh hoat vat chat cita xd hoi” nhue prong the sin at, ide kign ty nhién, hodn cénb dia ly, dan sé... ‘Cling nue moi hah thi tend thie php hut phn da Ba tx i oda mét thdi dai nao 46. Céc quan hé kinh té x4 hOi quyét dinh nOi dung, hinh théte, co cdu phép lugt théng qua ¥ thitc phép lugt, néi céch khéc théng qua tri thite, ab th con ngwdi déi véi phép luat. qatar ~¥ thitc phép luat c6 tinh déc lap tuong d6i v6i tn tai xB hGi.: + thire php luat thutng bio thi, Ipc hgu so v6i tn tai xii hoi. Tea aed thay adi nhimg tin du cia ¥ thite php luft cf vin tin tei dai ding. Nhimg tan dir-cia au Ka duge gi I, nhlt a trong Tinh ve tim j php uf, no cdi quen vA raya théng cdn déng vai trd to Ién. “Tuy abide 9 the phép int trong nhng dda kign nh dinh ob thé vagt ifm trade sy phét trign cla tdn tai xa h6i. Tur tuémg phép ludt (hé tu turing) o6 thé di tude tin tai x hOi va trong nhidu tradng hop tré-thanh nhan t6 thie dy x8 hoi phét trién. Ching han inher nbting tw tuéng, quan diém céch mang khoa hoe cia C. Mie vé phép Iugt da vugt en truth mi Ong abn, hing uta idm eb Ong php Int lad dod khon hoc vé mot kiéu phép luat méi — php Iugt xa hOi chit nghia. + ¥ thie php luat c6 téc dong trd lai d6i voi tin tai xa hoi ; Helv oad pany unineme pee mT ee ‘tich. cyc va tiéu cue. Ve co bin, ¥ thie phép lust o6 thé anh huéng dén tén tai x HOt théng qua hanh vi phép ludt cia cée chi thé khi tham gia vao cdc quan hé phap Tut. Ty, thudc vao ¥ thite phép ludt tién b6 hay lac hgu ma sy tc dOng cia né o6 thé 1a thie day. hofc Kim him sy phét trién cha tin tai xd hoi. Tw tung, quan diém, thai 6 ding din, sy tOn trong va y thie chp hanh phap ludt sé c6 vai trd to 1én di v6i sw phat trién-Kinh td, vain héa, dgo dite cita xa hoi. Nguge lai, nhiing tz turéng, nhiing quan diém Igch lac, théi dQ coi thudng phép luét, hanh vi vi pham phap luft c6 téc d6ng tiéu cyc dén swt phat __ trién’ eta x8 hGi, dén méi trudng van héa, dgo dite. ~% thite phap luét 06 tinh ké thira. Lich sir tur tréng cho théy bat oir tu tong nao. ‘cling, 6 quan hé Ké thita véi_ur tong true d6. Tuy vay, khong phai moi tu tudng du" . inge. ké thira ma chi nhting tu tung phi hop véi'lgi ich giai ofp cdm quyén méi durge * 'ké tha, ~ ¥ thite phép fut mang tinh giai cp sau sac. 39 ae + Thé gidi quan phép 1y cla mot giai ep nbd ly cia giai cdp 46 trong xB hoi. = aa +. V8 nguyén tie, ¥-thite./phép-lugt xd BOi cbid nghia, gia giai cp cong nhén, nOng dani va-céc tang lop lao G8ng Ends trong x8 hoi-cé Ig ich théng nbit véirnhan ve co ban, do 46'y,thite phép iugt mang tinh théng nbét-cao, N6 phan anh sy théng nhit ve chinh ti, tr ning. cia cfic giai cdp, ting lép trong xa hGi. fet “63, Thanh phan cia J thire phép ln§t x3 hi chil ngbia Tuong img véi co cdu ofa ¥ thitc x4 hoi, ¥ thite phép ludt x8 hoi cha nghia cfing _ bao gém hai bo phén: H¢ tu tuéng phép ludt va tim ly phép Inst, ; \ ~ HE tu titong phép luft 1a nhiing quan nigm, quan diém tu tong cia giai cp cong nbfin va nhén dén lao dng vé phép Iugt. 7 . Hg tu tréng phép luft mang tinh ty gio, duge tgo ra bi cde nba tu twomg cid giai cp théng tr] va duge truyén bé trong xf hoi; n6 mang tinh hé théng va khoa hoe. H¢ tu. twréng phép luft phin anh chinh xéc, Khich quan ede mdi quan hé vat chét cia xi hGi. -Tw tuéng php Indt xd hOi chit nghfa 6 nue ta duge hinh thanh trén co sé hoc thuyét Mc = Lénin, tr tuéng H8 Chi Mink, quan diém,-duémg 16i chinh sich cia Ding vi Nha msc ta v phép Iugt, vai tro cia n6 trong doi song xi h6i; tu tudng phép ludt xi hOi chi nghia & mudc ta con duge hinh tir thanh tyu cia khoa hoc phép If trong vangoai nuée. | - ~ Tam ly phdp Tuat la tng hop nhting tinh cdm tap quén, théi quen, truyén théng..: cia con ngudi vé phép lugt va niiing hign tugng trong déi sng x8 hoi lién quan t6i_ phap lug. 2 io diém cia tm ly phép luge lA hinh thanh mOt céich tyr phat, phin dnb trye tip.” ida Iign sinh séng hang ngay cba con ngudi, thiéu cor sé khich quan va tinh h@ théng: NO kchéng &6 kha ning vach ra dy di, 16 rang, su sic ban chét cde mi quan hé xf hoi ‘cia con ngudi. Tam ly phdp luét gin b6 chit ché véi truyén thing, tip quén, thoi qu cia con ngudi. N6 hinh thanh chim chap va it bién d6i. ‘Néu he tu tong php luge 1a két qua ciia sy phan anh ty gide, c6 myc dich, ¢6 tinh 18 chute cao cia céc hoat d6ng'tr duy ly lun, thi tim ly phap luft chi 1a sy phan dénh nbting tim trang, cim xtic, thai d9, tinh cim cia con ngudi véi phép lugt va qué trinh » Giga chinh phép 1u4t, tinh than va hanh vi thyc hién phép lugt mot céch ty phat nhiéu ©. ion. ‘Tam ly phap Iuét bi chi phdi bai hé tu tudmg php Iugt, n6 phy thude rét nhieu vao 4%c diém va trinh 49 nh@n thitc ly lugn cia cé nhan. Va nguge lei, tim by phdp Iuat 1a tin 8 thic.ddy qué trinh hinh thénh va phat trién ede ty tudmg, quan diém phép lat phit hop. nee 40

Vous aimerez peut-être aussi