Vous êtes sur la page 1sur 10
Siu Déi Xting va Siéu Hap Dan Cao hoc Vat Ly Ly Thuyét Khéa 18 Ho ten:Vé Quéc Phong 26 thang 8 nam 2009 ‘Tom t&t noi dung: Thong nhat, mye dich muén dat dén cia Vat Iy trong suét thé ki 20 cho dén nay. 1 thuyét thong nat lon da sap xép cfc hat vi mo ta thong nhit duge cae tuong tae din tit, manh va yéu, tuy nhién sy phan bi¢t giita céc boson va fermion hay théng nhat luén hip din vin la van dé sé duge git quyét kha (Ot khi ta dua vao khai nigm sien d6i xting gi boson va fermion nhumg déng théi chip nhén sé hat tang lén gp doi va c6 t 5 chiéu khong-thdi gian sé 1én hon 4. Siéu déi xing khong nhitmg chiém mot vai tro quan trong trong phat trién cita Vat ly L3 thnyét vao ba thap nién cudi ctia thé ki 20. Siéu déi xtmg xuét hien lin dn tién trong cée khai ni¢m cia ly thuyét day vao khoang nhig nam bay mudi. Hign tai, viée nghién cttu, ‘ing dung sicu hap dan fing nhu vige tim kiém céc hat déng hanh siéu d6i xitng trong thye nghign fing dang Ia mot van dé néng trong ly thuyét trudmg, hat oo ban va vit tru hoc. Siew déi ximg 1A mot cong cu ly thuyét, 6m o6 siéu déi xing todn cue, va sion d6i xing dinh xit. Ching ta e6 thé xem hap dfn nhur mot trudng gauge dude mo tA boi dai s6 Poincare, va néu ching ta mé rong thich hop dai sé Poincare thinh dai sé Poincare phong Ap chita siéu d6i xttmg din xit thi dai sé md réng nay mé ta cho siéu hap dan. ‘Tren quan diém cita tig If thuyét thi vige mo ta thém siéu d6i ximg chi mang th kiém tra va (hai do tinh dang dang cia sien déi ximg. Tay nhién, trén quan diém ly thus trudng Siéu hap din o6 nhitug diém Igi + Chita dimg mot xu huéng théng nat. + Chi yéu té ma tran $ hiu han @ mot va hai vong kin. ‘Trong seminar nay, ching ti mo ta Iai dai s6 siou d6i ximg va khai quat edu trie cita mot mo hinh siéu hap dan, sau d6 trink bay cae siéu gidin dé Fey an vé hip dan ngoai ra sé thong qua mot vai vi du cu thé. 1 Dai sé siéu di xing Sieu hip din 1h If thuyét Két hop wiita IY thuyét hip din thong thudng (If thuy6t tuomg déi rong) vdi siéu déi ximg, vi vay dé hién siéu h4p din ching ta cin mdm s xing, vi Ido nay ching (01 nbc Iai si¢u doi xg, Ly thuyét tring trong khOng-thdi gian thong thutdng Ia d6i xi dung dudi nhom d6i xing khong-thdi gian, trong khong-tha gian pha di voi hat c6 kh6i lugng, déi xing conformal déi vai hat khong khéi lugng. Doi vi siéu déi xitng thi chiing ta xem xét cdc sid dai s6 thong thneng, cu thé chiing ta mé rong dai s6 Poincare thanh sien dai s6 Poincare bling céch them vao cae thinh phan 1é Qos (cde thanh phan AM, cia nhém Poincare thong thing dude goi la phan tit chan). Dai s6 khép kin niy thé hién qua ede giao hodn va phan giao hoa tit ¢6 dang nur sau ig thong thudng cia tae “6 doi ximg Poincare uhém, dutge mé ta bdi ce si@u dai sé mé rong tit cée {05:05} = 20a Pah! 4 bag Z4 4 (1) i [Mus Qa] = (rw) Qs 2) [2%.Qi] = [2.5] = 0. 3) [29,2] = [2", 24") = [2° 2") =0, @ trong dé, i,j =1,...,N la bac cia sieu déi xing, Z¥ va 2” 1a ede tich trung tam. N=1 1a sien doi xtmg don, ede tich trang tam Iie nay bang 0. Tuang tmg véi sien doi ximg don la sieu hap din don va sieu d6i xing ep N la sieu hap din ep N. Noi rieng ve cée da tuyén: u d6i xing don (N=1) chita hai trang thai (/A}oy|Ao + $)). Vi vay gm co + Siéu da tuyén chiral: (0, 4) va thanh phan conjugate (thanh phan siéu d6i ximg) la 0) tang ting vai fermion Weyl va vo huéng phi. + Siéu da tuyén vector: chita (4,1) va (—1,—4,0) tuong ting v6i mot boson gauge, mt fermion Weyl. + Da tuyén gravitino: chita (1,2) va ( boson gauge. 4,—1) tuong ting véi mét gravitino va mot + Da tuyén graviton: chita (3.2) va ( ') Luong tng véi graviton va gravitino. han xét eudi cing ki chinh cfc toan tit 1é dua vao I nguyén nhan can ban gay ra dbi xing gta fermion va boson, thé hién qua phim giao hodn tit gidta phin tir Ié va chan sinh ra phan tit 18, vA giao hodm tif gidta phan tit Ié véi lé sinh ra phan tit chim. Tuy nhién, khong phai cdc fermion da biét d6i xitng vai céc boson thong thing, ma céc fermion da biét doi xing Vdi cic boson mdi v& eée boson thong thigng doi xitug voi cée fermion méi, ede hat mdi nay goi Ia cée hat d6ng hanh sieu déi xing, chinh I¥ do nay lam sé hat tang len xap dai 2 2 Siéu hAp dan ia cdc siéu bién déi (supertranslation), bat bién didi nu doi xttng, bat bién sieu 61 xétug dinh xt haan § $ hat big di phép bién d6i trong khong-thdi gian diffeomorphisin Do vay, eée I¢ thuyét trutng bat bién dudi phép bién déi siew d6t xing IA eée ta phit hyp hap din. Chiing t0i chi xét sieu hfp dn trong tring hgp khong e6 thanh phan vil tru hoe va dé thay duege edu inde cita sieu hp dan ching i sé trinh bay so Inge lai cae tée dung cita sien hap din don trong D chiéu. 2.1 So luge vé siéu hdp din ‘Trong edu trde cita sieu hap din déu dita tren nén tang thye nghigrn ma siew d6i xtog dink xit chia dumg tink bit bién dudi phép bién déi trong khong-thdi gian thong thudng, Do vay, ching ta cin dua vao nhitng trutng t hp din thong thudng va mot hay mot vai trudng mé ta gravitino va cdc trudng guage lién két véi siéu doi xting dinh xit. Moi téc dung trong siéu d6i ximg déu mong dgi la chita tae dung Hilbert-Einstein thong Uiuging cia IY thuyét twang dét rong va tae dung Rarita-Schwinger eta trading gravi thé Lagrangian c6 edu trie dang, w — Fert) = Se yl *® Darl) trong d6, a,b, M,N, K = 0, .., D~1, dao him higp bién téc dung len trudng ¢ eta gravitino 6 dang tong tur nhu ly thuyét tuong d6i rong, 4 1 6 Dra) = (te — fetta) @ Cac tring wt la cdc trutng spin-connection, Cac ma tran 4P4y — 4[Da,Ps] la oée toan tit sinh ctia phép ‘bien déi Lorentz trong khéng-gian spinor, «? la hé s6 chita hing s6 hap din Newton va e = det(e?,), ef, IA céc truting vielbein cing voi trtng uf? IA ede trutng mo ta hap dan thong thuting cing la cde truéng gauge cia nhom Poincare, ta cing thay ring dao ham hiép bién cia ta khong chita thanh phan tron phic tap giita cic tring mo ta hap din thong thudng va trudng 1h mo tA gravitino. ‘Theo téc dung (5), thanh phan dau tién chinh IA tae dung Hilbert-Binstein thong thug chita cée trumg mo ti hip din thong thutimg trong ly thuyét tung di rong, thanh phin thit hai chinh 1a thanh phn tac dung Rarita-Schwinger mé ta gravitino. Cée tensor d6 cong va tng suit twong tmg vdi trugng spin-connection va trudmg vielbein 6 dang, Rify(W) = Ouch! — Owe + Riuhre— wRFwhres (a) Rirw(P) = Du(whex — Py (weir. (8) 3 Cée bién déi siéu d6i xing gitta cée trudng thong thitng va cae trang dong hanh sien déi xting 06 dang nhur sau: behy = SEU, (9) bth = Durlwte. (in) ng ta xét them thinh phan vO tru hoe duge xem mbt mot thaah phan tua kh6i luong cia trugng gravitino: 1 wL eRe) = jeu MK Daou) ; . 1 any + 7D - 26H iT Xi + 37 (D- 1)(D=2)e +... Cée bién déi (9) va (10) 116 than: be5¢ Pune (12) 1 be = (Dube) + gat) « 03) Phuong trinh Hinstein siéu hip dn tong ting vdi Lagrangian (11) la: Ran ; P(D—1)(D—2)Garw = 0, (4) trong dé, cde tensor Reimann eé dang: Ruy = 9°(D= Voss (as) R=¢FD(D=1). (16) Déi v6i cée loi gidi bé trong khong gian Anti-de Sister thi do cong Reimann bing Rit = 2aPeiyeh a7 Lai giai (17) ba di tat ea céc siéu déi xttng trén kh ta cé thé thay trye tip bing cach xem cho bién déi nay triét tiéu trén truding phi théa man ng-thii gian phiing Minkowski. Ching é4 bién d6i siéu doi xitng cita trudng gravitino va bosonic. Digu nay xay ra khi triting spinor ¢(2) (Due) + jatw)e =o, (as) (Cc trung spinor thio man phutong trinh (18) goi lA e&e tring spinor killing, Do phitong trinh (18) la phtong trinh dao him riéng e&p mét, ching ta mong chi eéc Idi gidi sé théa man dieu kién kha tich nao d6. Ching ta lai chit § rang (Du (w) + 590m) (Dw &) + $90'y) € caing trie va chink tinh chit nay cho thay duge diéu kien kha tich, 1 1 (pista + jean )e 4 Két hop vai (15) va (16) ta thu ditse (Rin = FD = Vg) Te = 0, (20) do vay siéu déi xtmg cin mot khong gian Einstein. Su dd phép Iai gidi (17) hoat dong tren kho hoi cita sien d6i xing diy dit cho ig-thdi gian Anti de Sister. ‘Tren d6, ching toi da gidi thiéu qua Lagrangian cita siéu hap din dan, duta ra eéc Toi gia cia sieu hap din bé cing voi nhiiug phan tich vé khong-thi gian ela siéu doi xttug La eons Anti de Sister 2.2 Siéu hap din mé réng ‘Trén d6 ching téi chi trink bay siéu hap din don, dé cho thay céu trae 6 ban ciia mot ly thuyét siéu hap din. Tuy nhién theo mue I, ching ta thay ring siéu d6i ximg con 06 cde bac cao hon vi vay siéu hap din cing c6 nhiing bac cao hon. Trong muc nay ching toi sé di thin qua cé& ‘ip din bée cao hon, nhim mue dich cho ching ta thay toan ven hon vé sieu hap din. Hign tai, siéu hép din Ién nhat duge xét dén la bae 8, do néu ta mo ta siéu hip din vi sé xnfit hign cfc hat 6 spin lén hon 2 mA graviton c6 spin bling 2 1A lon cho dén nay. nhat duce bi Ching t6i gidi thigu so hige qua ese die truong o6 bin iia cae siéu hip din mé rong, nude tiem 186 trang thai J cu thé céc cde siéu hap dan cp N, duge téng hap trong bang sau: DIPPEETs [e718 2 pha + [if2{sfafolelsls 1_[- [2 [3[6 [a0 [is [28 [2s t_[-[- [2/4 | J20 [50 [55 + [-[-[- 2 [20 [20 [70 [70 Bang 1: S6 trang thai theo J va N Theo bing (1) ching ta thy ring siéu hp dn efp cing cao thi s6 trang théi cing nhieu (hay chifa cng nhiéw hat es bin), dé thay 15 hon eée hat d6 ehting 101 néi lai each s theo Gell-Mann véi siéu hip din ep 1én nhit (N=8) + Lhat J =}: graviton. + Shat J= 4: gravitino, gom 6 quark, mot photon, mot hat Z" + 28 hat J= 1, gém 8 gluon, mot photon, mot hat Z°, va céc hat boson vetor ning va sieu nang. + 56 hat J = }, g6m 3 hat quark u, 3 quark d, 3 quark s, 3 quark c, mt e, mot 1%, va 14 hat edn lai ¢6 thé 1a lepton nang. +70 hat J=0. 8 c6 nbiéu hat vo hudng va quan trong Ia thiéu di hai hat truyén tuong tie yéu HW boi vi nhém SO(8) khong chia durge nhém SU(2) hay mo hinh siéu déi xttg md rong (N=8) khong bao dite mo hinh chuan. Ching ta thay ri ngay cd mo hink siéu hap din lén nhét cing khong chita hét ee hat con bin quan trong, nhimg lai thita céc hat chuta dugc tim thay trong thue nghiem, vi vay vige néi sieu hap dn 6 thé mo ta thong nbat cée hat- dang cdn 1a can hoi chic day swe phat trién bé sung. Hign tai c6 nhitng tée gid cho rang lieu siew hap dan cap 8 Ia t6i da hay chuta hay cdn 06 thé mé rong hon nita? Mo hinh sieu déi xttg mé rong vai di xting nd rong la siéu déi_ xing bac cao not mo hinh siéu doi xitng bac thap voi s6 chiéu nh sieu d6i xing twong dieing nhan, Mot, die tring nita cia mot mo binh si trong 86 chiéu thép e6 thé ting ding v lan hon, sau day la bang t6m tat ede mo h D[4[5[e[7 [8 [9] ii Nisl4fa[2[2[2[2 [1 Bang 2: Céc siéu hap dn tuong duong nhau ‘Theo bing (2) ta thay ring mo hinh siéu d6i ximg bac 8 trong 4 chiéu s€ tang dutamg véi mé hinh si¢u déi xing don trong 11 chiéu. Dia vao két qua bing t6m tit tren, ede mo hinh siou hap din mé rong hien tai thi’ng nd rong vé s6 chien khong-thdi gian nhung chi xét sigu d6i xting o cap L. Nint ly thuyét day mo ta siéu d6i xing 6 cAp 1 va s6 chiéu khong-thoi gian 11 chi a tai, chi ta c6 thé khang dinh manh hon rang chinh sien d6i xing da quy dink s6 chiéw khong-thai da la LI chieu, vi ching ta biét rang mot ly thuyét chefa siew di ximg ma mo tA vdi s6 chigu cang cao thi bac cita siéu déi scttmg phai abi xiing bac t6i da Ia 8. Do vay mot ly thuyét mo tA véi s6 chiéu khong-thdi gian Ién hon 11 va dé né tuong dutong v6i mo hinh sieu doi xing bac 8 trong 4 chieu thi bac siew d6i ting phai nhé hon 1, tite la khong con sieu déi ximg nia, gian chi ‘Trong phn 2.1 ching ta da ti cde mo iét Lagrangian wi s6 chiéu D téng quét va vi th siou hap bac cao c6 thé quy vé mé ta sicu hap dan bac 1 v han véi cu trite cé dang nhwt phin 2.1 fay vige mo chiéu cao 3 Siéu hap d4n lugng tit u hip din lien két véi triting luong tit dé thu cée graviton hay gtavitino Mue nay ching toi trink bay chit yéu 1A ly thuyét si khong phai trinh bay qué trink lugng tit héa s6ng, hap trong cae gin ding trutng yeu. Siew hap din lugng tit I mot ly thuyét mo ta tuong tée hap din eting voi sieu di xg eta vat chat vi nang lugng ma vat chit hay nang Iwgng dude mo ta bing ly thuyét ltgng tif, c6 nghia IA ching ta xem siéu hip din két e&p véi cée triting lugng tit, Trong muc niy chiing (0% chi trinh bay siew hip din lugng tie den trong 4 chi Viee luong tit héa sieu hap dan xuat ign nhimg nét dic trung va khé khan. Mot trong 86 d6 [a qua trinh e6 dinh chudn ya eau trde cée ghost hon nifa ede ghost sinh ra trong qua trinh wong tit héa 1a rit nhigu. Tuy nhién viee nghién ettu eée edu tric phan ky eta situ hap dan ugng tit thi rét thuan tien khi si dung cée si¢u trung, Phuong php tring nén (backgound field) dong vai trd chit yéu trong vie mo t& sieu hap din Iugng ty trong mue nay. Béi vi nhitng tinh ton qua that la khong dan gin vi dai 86 thi phuc tap, phufong phép nay chii yéu gidta tinh chat bit biém guage cia ly thuyét, hon dit dé giai s6 cée dai luong vat ly (yéu t6 ma tran §). ké c cée dao bam hiép bién déu c6 dang d= koe ®VE, ny H = 8 He a(M) = a Me™, (22) KY GDay + (RSIMG + KGa) (23) trong d6 Day Ia dao ham higp bién trong khong gian phang. Ce bién d6i lugng tit c6 dang: a ey (24) Gf — Head Vad sar) (28) trong d6, ¥ = i(¥ —A) sinb ra ede thanh phan bién déi Lorentz, tring ¢ Ia eée trugng nén chiral higp bién la céc trung mang tinh luong tit, H = H%V,, H® cing la cée trang mong tit chi xuét hign trong céc connection Iugng tit W va wi ay, true tién ching ta can théng qua téc dung siéu hap dn didi hin thite bién s6 Grassmann, vi ddng thoi chita thanh phin tac dung Einstein thong thudng. ‘Tac dung 46 duge quy dinh véi dang, 1 Sse~ afe be Lsey (26) trong d6 0 18 bién sé Grassmann, tée dung tren ngu ¥ Esc Ik mot vo huéng khong thet nguyén. Thinh phin ¢' c6 dang, F (et Fe oe "G5, (27) trong dé [sdet(1 + A)|™, sdet la cde siéu vét, khai trién ¢ = 1+ 8 va ting dung cée bién déi trén chiing ta duce két qua cu thé nhut sau: ey} 1 1 (Le M$ = 1 GVH + (VS, (28) oe "G = (1+ (N+) + NR-THVR). (29) cing te dung (26) 06 thé vids Khai trién (28) va déi vi cae trung lugng ttt khi ching ta ding eéc ) d6i vdi thanh phan e* thi duge dang nhut sau (vdi k= 1 ) ak ss(8 Kv bron 1H] J eratoe + a (MoV) wey + (WHY wHy (30) 1 bi = FHF (Wa Hog + Wy Vy Hoo) Cée bat bién gauge dudi cdc phép bién déi Luong tt, bHag = [Vali — Vg La] + OCH) + OR). (31) bb=- wo + Ro S1°Vb = [(~ + R) Ve Lal (2) Ching ta ¢6 nhitng kf higu sau: Var = (Va)! Bar = (6a)! (33) Dé logi bé cde thanh phan tron Lin gitta JT va 8, chang ta chon cée ham c6 dink chun (gauge-fixing) ¢6 dang, Iy=V" (Hos +iaVogT re) (34) Cée toan tit d’Alembert chiral duge din nghfa nut sau: 04 WS Vs, (35) ,=0+W, VoMe (36) Ngoai ra con thank phan cita eée ghost an, (uy nhién cée thanh phan nay khong e6 déug g6p va tung tac lugng tid mite do mot vong kin. Thanh phan téc dung chita eé dink chuan va ghost nay e6 dang nhut sau: GOTH =H (Wy. Wa] mo") = (FH) way? Sop = fandom’) — Si(vH) (a6 —a") — $ (020 40°F) + Poas's pO + CIV 90 oe Sir tnyén tinh héa 6 trén (va sit dung ede diéu kién on-shell R. = 0) cdc thanh phan ¢ tre thank: —5i (VH) (aX —a) + 30aaNR, (38) va chiing ta chon a = } dé logi bé thanh phan doc HI trong (30). ‘Tiép theo ching ta 06 thé thyc hién céc "phép quay" nhu sau: (ay a ye _ ba — ba + V.gV O28" by — G95 (39) (2) _ _ bq barBy By + ICT 9 PTI, (40) chiing ta chon b bang dé loai bd thanh phan (%Ga. Ching ta 06 thé viét lai tae dung cite ghost an dudi hinh thite chiral nh sau: / EOF E 6% Go, + het (a1) ching ta da dinh nghia lai cde trudng da — d7'dq. V1 vay, tac dung (41) 06 thé viét thanh, s= [an Tee them | Bb (42) vi vay cae ghost an téch rigng ra khdi ede trading nén chinh vi vay ching khong e6 dong g6p trong tac dung higu dung cia ching ta. Ngoai ra con ghost Faddcev-Popov 1) va WY duge rat ra tit ede ham 6 dinh chuan va ghost Nielsen-Kallosh sq ditde dita thém yao vi muc dich chun héa. Lagrangian cla eée ghost: Faddeev-Popov 6 dang (7 y= VB") (Fran — Vat) [(Wvu) om (W0"G,) + (VV) oF (Fv), Lei (43) 8 dia Lagrangian tren vé dang chudn J” Yaad ngudi ta thay déi ede ham ghost nbut sate in + Vai +44). (44) UL ut Va Hiv). (45) Che bién déi gauge déi voi ce triting ghost Sig = Na + Valid + 6V) = —E, Vga = 0. (46) OU = M+ Val OV) +iV2) = Ve, = 0. (a7) Lagrangian cia cic ghost Niclsen-Kallosh ¢6 dang v Taw) -4 (V0 +0 Tw) + (V%E)) (Fotisa) (48) ° Lyx = =F (Psa = tuong ty nhut d6i véi cc ghost Faddeev-Popov, dé dua vé dang chudn va chudn hoa cée Lagrangian ching ta edn thay déi cdc tritdng sq nh sau: tha — thin + V'Vatls + Voda Wards = 0, (49) siéu tring ¢6 spin 0, us lA trong do, @y 1a ©6 spin 5 Usa. ‘4c thanh phn dong nang cita ede siéu trang Két qua cuéi cing téc dung hiéu dung cita qué trinh htgng tit héa ©6 thém cde thanh phan ghost 1a 1 pyoa! _% [ HOCH = ENR f arto | + @ @VYjOV +Vjov.) + > IVa + WAVED in) +S Win + (60) 1 1 move 1 yore, v"sav +d (ev bint h 2) 0, Wan, Vis Vi la cdc ham di thing, va todn tit Ele dang trong d6, ede ham vias A-0+n, Vue +03" Va (51) Ve mat téng quat cde Khai t kin, con cae dong gop bac cao hon dé trén chi 6 cAp 2 dé ding cho vige tinh todn mot vong tit cde thanh phan tung tae htgng tit khdi ngudn tit ba ché: Mot IA ede thimh phan bac cao (ba, bén,...) trong khai trién cia tie dung 6 dién (26), hai Ta cae thanh phan c6 dink chuan, ba la cae thanh phan bac cao trong, Lagrangian cia eée ghost Faddeey-Popov, Cui cing ching ta ¢6 mt dang tong trung (antighost)Sprase(gauge — fixing). Vi vay cée dink bac cao duge thu tit khai 0 Sso + Sor {0° [+50 (Vy avy] <0" [yr savevy+avg]} X bHao! (via + Va (Va + 4¥4)) (62) Ching ta chi ¥ ring, c4 hai thanh phan trong him ob dinb chun (57) dn dén ede tung tac giita cée ghost véi cdc trudng nén, chi cé thinh phiin V° Hho din dén cae tutong tae dinh xif gitta cde ghost va céc trudng lugng tit Vé mat téng quét, cde trugng vat ly nhut JT va 8 o6 dong gop trong tt ca ce vong kin, cae truging ghost Faddeev-Popov ti, va UY, cling c6 dong g6p 4 tat cl ede vong kin, cée ghost Niclsen-Kallosh sq, biic mot hay cao han déu chi o6 déng g6p 4 mite do mot vong cée ghost xie tae V; va V7 chi o6 déng gép 6 mite trén mot vong kin Ngoai ra ching ta cn mot hinh thite Iudn lung tit hoa déi véi ede phn bit (compen sator) chiral 3, dé tranh nham ln chting toi khong phan tich hinh thite nay 6 day mac div vé nguyén tae lugng tit héa cing tating ty, Ia trude tién dita ra eae quy tie bién déi Itong tit, va cde ham c6 dinh chudn r6i bién déi tée dung thanb tie dung hieu dung lung tit, két qua cia qua trinh bién doi trong hinh thie nay c6 dang hoi khée so véi két qua (50) va cu thé la. 10

Vous aimerez peut-être aussi