Ιστορία Γ Βιβλίο εκπαιδευτικού ΙΕΠ

BIBLIO KATHIGHTH 1-160_ALLAGH_A 4-06-07 15:24 ™ÂÏ›‰· 1
¡ÂfiÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË πÛÙÔÚ›·

°′ °˘ÌÓ·Û›Ô˘
μπμ§π√ ∂∫¶∞π¢∂ÀΔπ∫√À
™À°°ƒ∞º∂π™ ∂˘·ÁÁÂÏ›· §Ô‡‚Ë

∂›Î. Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· ÙÔ˘ ¶·ÓÙÂ›Ô˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ÃÚ. •ÈÊ·Ú¿˜
πÛÙÔÚÈÎfi˜
∫ƒπΔ∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ ÕÏÎË˜ - ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ƒ‹ÁÔ˜

∞Ó·Ï. Î·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÙÂ›Ô˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘
ŸÏÁ· ∫·Ú·ÁÂÒÚÁÔ˘
™¯ÔÏÈÎ‹ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜
ª¿ÚÎÔ˜ ƒÂÓÈ¤ÚË˜
∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘ÛË˜
ºπ§√§√°π∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ∫Ô˘ÙÛÔ˘ÚÔ‡Ì·

ºÈÏfiÏÔÁÔ˜
À¶∂À£À¡∏ Δ√À ª∞£∏ª∞Δ√™ ∞Ó·ÛÙ·Û›· ∫˘ÚÎ›ÓË-∫Ô‡ÙÔ˘Ï·

∫∞Δ∞ Δ∏ ™À°°ƒ∞º∏ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
À¶∂À£À¡√™ Δ√À À¶√∂ƒ°√À ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ °È·ÓÓ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜

¶¿ÚÂ‰ÚÔ˜ Â.ı. ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
¶ƒ√∂∫ΔÀ¶øΔπ∫∂™
∂ƒ°∞™π∂™ «∂§§∏¡π∫∞ °ƒ∞ªª∞Δ∞ - MULTIMEDIA A.E.»
∂ÈÎfiÓ· ÂÍˆÊ‡ÏÏÔ˘: ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ μÔÏ·Ó¿ÎË˜, Δ· ÂÁÎ·›ÓÈ· ÙË˜ ‰ÈÒÚ˘Á·˜ ÙË˜ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘

(1893), ∂ıÓÈÎ‹ ΔÚ¿Â˙· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∞ı‹Ó·.
°’ ∫.¶.™. / ∂¶∂∞∂∫ ππ / ∂Ó¤ÚÁÂÈ· 2.2.1 / ∫·ÙËÁÔÚ›· ¶Ú¿ÍÂˆÓ 2.2.1.·:

«∞Ó·ÌfiÚÊˆÛË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Î¤ÙˆÓ»
¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™ΔπΔ√ÀΔ√
¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ °. μÏ¿¯Ô˜
√ÌfiÙÈÌÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞.¶.£.
¶ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
¶Ú¿ÍË ÌÂ Ù›ÙÏÔ: «™˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹

˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÌÂ ‚¿ÛË
ÙÔ ¢∂¶¶™ Î·È Ù· ∞¶™ ÁÈ· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ»
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÀÂ‡ı˘ÓÔ˜ ŒÚÁÔ˘
∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ™. ªÔÌ¤ÙÛË˜
™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
∞Ó·ÏËÚˆÙ¤˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ› ÀÂ‡ı˘ÓÔÈ ŒÚÁÔ˘
°ÂÒÚÁÈÔ˜ ∫. ¶·ÏËfi˜
™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
πÁÓ¿ÙÈÔ˜ ∂. Ã·Ù˙ËÂ˘ÛÙÚ·Ù›Ô˘
ªfiÓÈÌÔ˜ ¶¿ÚÂ‰ÚÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
ŒÚÁÔ Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÌÂÓÔ 75% ·fi ÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi Δ·ÌÂ›Ô Î·È 25% ·fi ÂıÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜.
À¶√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏™ ¶∞π¢∂π∞™ ∫∞π £ƒ∏™∫∂Àª∞Δø¡

¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™ΔπΔ√ÀΔ√
∂˘·ÁÁÂÏ›· §Ô‡‚Ë ñ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ÃÚ. •ÈÊ·Ú¿˜
∞¡∞¢√Ã√™ ™À°°ƒ∞º∏™
¡ÂfiÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË πÛÙÔÚ›·

°′ °˘ÌÓ·Û›Ô˘
μπμ§π√ ∂∫¶∞π¢∂ÀΔπ∫√À
√ƒ°∞¡π™ª√™ ∂∫¢√™∂ø™ ¢π¢∞∫Δπ∫ø¡ μπμ§πø¡

∞£∏¡∞
¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞
∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÛËÌÂ›ˆÌ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
∞. °ÂÓÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
μ. ¢È‰·ÎÙÈÎ‹ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
ª¤ÚÔ˜ ¶ÚÒÙÔ
√ ∫√™ª√™
∞¶√ Δπ™ ¶∞ƒ∞ª√¡∂™ Δ∏™ °∞§§π∫∏™ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏™ ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 19Ô˘ ∞πø¡∞
∫∂º∞§∞π√ ¶ƒøΔ√:
√π ∞¶∞ƒÃ∂™ ¢π∞ª√ƒºø™∏™ Δ√À ¡∂√Δ∂ƒ√À ∫√™ª√À
1. ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2. ∏ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3. ∏ ¤ÎÚËÍË Î·È Ë ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1789-1794) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ê¿ÛË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È Ë ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ· (1795-1815) . . . . . . 34
∫∂º∞§∞π√ ¢∂ÀΔ∂ƒ√:
∏ ∂§§∏¡π∫∏ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏ Δ√À 1821 ™Δ√ ¶§∞π™π√ Δ∏™ ∞¡∞¢À™∏™ Δø¡ ∂£¡π∫ø¡ π¢∂ø¡
∫∞π Δ√À ºπ§∂§∂À£∂ƒπ™ª√À ™Δ∏¡ ∂Àƒø¶∏
5. √ ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ·fi Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 18Ô˘ ·È. ¤ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
6. Δ· Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1820-1821 ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
7. ∏ ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· Î·È Ë Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÈ˜ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚ÈÂ˜ ËÁÂÌÔÓ›Â˜ . . 40
8. ∏ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1821-1827) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
9. ¶ÚÒÙÂ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÎÚ¿ÙÔ˘˜ . . . . . . . . . 44
10. ∂ÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·È ∂˘ÚÒË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
11. Δ· Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ Î‡Ì·Ù· ÙÔ˘ 1830 Î·È ÙÔ˘ 1848 ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
∫∂º∞§∞π√ ΔƒπΔ√:
√π∫√¡√ªπ∫∂™, ∫√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§πΔπ∫∂™ ∂•∂§π•∂π™ ™Δ∏¡ ∂Àƒø¶∏
∫∞π ™Δ√¡ ∫√™ª√ Δ√¡ 19Ô ∞πø¡∞
12. ∏ ˆÚ›Ì·ÓÛË ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
13. ∫ÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
14. √È ÂÓÔÔÈ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜. ¡¤· ÂıÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· . . . . . . . . . 54
15. ∞ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›· Î·È ·ÔÈÎÈ·ÎÔ› ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
16. ∂ÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ‹ÂÈÚÔ, ÛÙËÓ ∫›Ó· Î·È ÛÙËÓ π·ˆÓ›· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
∫∂º∞§∞π√ Δ∂Δ∞ƒΔ√:
Δ√ ∂§§∏¡π∫√ ∫ƒ∞Δ√™ ∞¶√ Δ∏¡ π¢ƒÀ™∏ Δ√À ∂ø™ Δπ™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
17. √ π. ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ ˆ˜ Î˘‚ÂÚÓ‹ÙË˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1828-1831).
∏ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1829) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
18. ∞fi ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1833) ¤ˆ˜ ÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
19. ∞fi ÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843 ¤ˆ˜ ÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1862) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
20. ∞fi ÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1862) ¤ˆ˜ ÙÔ Î›ÓËÌ· ÛÙÔ °Ô˘‰› (1909) . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
5
21. ΔÔ ÎÚËÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ· (1821-1905) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

22. Δ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· ÙˆÓ ·ÏÏËÏÔÛ˘ÁÎÚÔ˘fiÌÂÓˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÂÈ‰ÈÒÍÂˆÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
23. ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÎÔÈÓˆÓ›· Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
∫∂º∞§∞π√ ¶∂ª¶Δ√:
∂¶π™Δ∏ª∂™, ¶¡∂Àª∞Δπ∫∏ ∫∞π ∫∞§§πΔ∂Ã¡π∫∏ ¢∏ªπ√Àƒ°π∞ ∫∞Δ∞ Δ√¡ 19Ô ∞πø¡∞
24. ∂ÈÛÙ‹ÌÂ˜ Î·È ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
25. Δ¤¯ÓÂ˜ Î·È °Ú¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
26. ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ˙ˆ‹, °Ú¿ÌÌ·Ù· Î·È Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜ ÛÙÔ ¶ÚÒÙÔ ª¤ÚÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
ª¤ÚÔ˜ ¢Â‡ÙÂÚÔ
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δπ™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞ ∂ø™ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À
∫∂º∞§∞π√ ∂∫Δ√:
∏ ∂§§∞¢∞ ∞¶√ Δ√ ∫π¡∏ª∞ ™Δ√ °√À¢π (1909) ∂ø™ Δ√ Δ∂§√™ Δø¡ μ∞§∫∞¡π∫ø¡
¶√§∂ªø¡ (1913)
27. ΔÔ Î›ÓËÌ· ÛÙÔ °Ô˘‰› (1909) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
28. √ ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜: Ë ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1910-1912 . . . . . . 82
29. √È ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ (1912-1913) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
30. ∏ ∂ÏÏ¿‰· Î·È Ù· μ·ÏÎ¿ÓÈ· ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜ . . . . . . . . . . . . . . . . 86
∫∂º∞§∞π√ ∂μ¢√ª√:
√ ∞’ ¶∞°∫√™ªπ√™ ¶√§∂ª√™ ∫∞π ∏ ƒø™π∫∏ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏ (1914-1918)
31. Δ· ·›ÙÈ·, Ë ¤ÎÚËÍË Î·È Ù· Ì¤Ùˆ· ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
32. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ – √ ∂ıÓÈÎfi˜ ¢È¯·ÛÌfi˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
33. ∏ ÚˆÛÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
34. ∏ Ï‹ÍË ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¤˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
∫∂º∞§∞π√ √°¢√√:
√ ªπ∫ƒ∞™π∞Δπ∫√™ ¶√§∂ª√™ (1919-1922)
35. √È ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ Î·È ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· . . . . . . . . . . . 96
36. √ ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ÙË˜ ‰˘ÙÈÎ‹˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
37. ΔÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi Î›ÓËÌ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
38. √ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜ (1919-1922) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
39. ∂ÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÂ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ΔÔ˘ÚÎ›· ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi fiÏÂÌÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
∫∂º∞§∞π√ ∂¡∞Δ√:
∏ ∂¶√Ã∏ Δ√À ª∂™√¶√§∂ª√À (1919-1939)
40. Δ· ÚÒÙ· ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿ ¯ÚfiÓÈ·, Ë ·ÁÎfiÛÌÈ· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ 1929
Î·È Ë ªÂÁ¿ÏË ⁄ÊÂÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
41. ∫ÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
42. ¶ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
43. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘. ∏ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÙË˜ 4Ë˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1936 . . . . . . . . . . . . . . . 111
44. ΔÔ ÚÔÛÊ˘ÁÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÂÛÔfiÏÂÌÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
6
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√:
√ μ’ ¶∞°∫√™ªπ√™ ¶√§∂ª√™ ∫∞π ∏ ∂§§∞¢∞
45. Δ· ÚÔÌËÓ‡Ì·Ù· Î·È Ù· ·›ÙÈ· ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
46. √ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
47. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
48. ∫·ÙÔ¯‹, ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È ∞ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
49. Δ· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Î·È Ë ›‰Ú˘ÛË
ÙÔ˘ √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜ ÛÙÔ ¢Â‡ÙÂÚÔ ª¤ÚÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
ª¤ÚÔ˜ ΔÚ›ÙÔ
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
∫∂º∞§∞π√ ∂¡¢∂∫∞Δ√:
¢π∂£¡∂π™ ∂•∂§π•∂π™ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ √À ¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏
Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
50. ∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰È·›ÚÂÛË ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
51. ¢ÈÔÏÈÛÌfi˜ Î·È æ˘¯Úfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
52. ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ë ·Ó¿‰˘ÛË ÙÔ˘ ΔÚ›ÙÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
53. ∏ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ Î·È Ë ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ∂˘ÚÒË . . . . . . . . . 132
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜ ÛÙÔ ÂÓ‰¤Î·ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
∫∂º∞§∞π√ ¢ø¢∂∫∞Δ√:
∏ ∂§§∞¢∞ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
54. √ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ Î·È Ù· Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙË˜ ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·Î‹˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1944-1963).
√ Î˘ÚÈ·Îfi˜ ·ÁÒÓ·˜ (1955-1960). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
55. ŸÍ˘ÓÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÎÚ›ÛË˜ Î·È Ë ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÙË˜ 21Ë˜ ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1967 (1963-1974) . . . . . . 137
56. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙË ªÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË ¤ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’80 (1974-1981) . . . . . . 139
57. ∏ ∂ÏÏ¿‰· Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80 (1981-1989) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
58. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙË ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÔ¯‹ (1989-2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ ΔƒπΔ√:

√π ¶ƒ√™¶∞£∂π∂™ ∂¡√¶√π∏™∏™ Δ∏™ ∂Àƒø¶∏™ ∫∞π ∏ ∂§§∞¢∞
59. √È Î˘ÚÈfiÙÂÚÔÈ ÛÙ·ıÌÔ› ÛÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ (1951-2001) . . . . . . 145
60. ∏ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÔÈ ‰È·‰ÈÎ·Û›Â˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÎÚ¿ÙÔ˜-Ì¤ÏÔ˜
ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ŒÓˆÛË˜. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ Δ∂Δ∞ƒΔ√:

∂¶π™Δ∏ª∂™, ¶¡∂Àª∞Δπ∫∏ ∫∞π ∫∞§§πΔ∂Ã¡π∫∏ ¢∏ªπ√Àƒ°π∞ ∫∞Δ∞ Δ√¡ 20fi ∞πø¡∞
61. ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ Î·È ÙÂ¯ÓÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . 149
62. Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
63. ∏ Ô›ËÛË Î·È Ë Â˙ÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
64. Δ· °Ú¿ÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
65. √È Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
7
∂π™∞°ø°π∫√ ™∏ª∂πøª∞
ΔÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÙÂ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Û·˜ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ ÌÂ ÛÎÔfi Ó· ‰ÈÂ˘ÎÔÏ‡ÓÂÈ ÙËÓ/ÙÔÓ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎfi Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ ÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘.
ÃˆÚ›˙ÂÙ·È ÛÂ ‰‡Ô Î‡ÚÈ· Ì¤ÚË.
ΔÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Â›Ó·È ıÂˆÚËÙÈÎfi Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È:
– ÛÙÈ˜ ÁÂÓÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ (Û‡Á¯ÚÔÓÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·-
Ê›·˜ Î·È ÙË˜ ¢È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÁÂÓÈÎÔ› Î·È ÂÈ‰ÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜
πÛÙÔÚ›·˜)
– ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· (Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜, ‰ÈÂÍ·-
ÁˆÁ‹ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜)
– ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜.
ΔÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ÙÔ μÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
– ÙÔ˘˜ ÂÈ‰ÈÎÔ‡˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î¿ıÂ ÂÓfiÙËÙ·˜
– Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÙˆÓ ÁÚ·ÙÒÓ ËÁÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
– ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ-‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ
– ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.
ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÛÙËÓ/ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÁÂÓÈÎ‹ ÂÓËÌ¤ÚˆÛË ÁÈ·
ÙÈ˜ Û‡Á¯ÚÔÓÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÙË˜ ¢È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔ-
Ú›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È, ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ·, ÙËÓ/ÙÔÓ ‚ÔËı¿ ÛÂ ÂÙ‹ÛÈ· Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË Ó· ÔÚÁ·-
ÓÒÛÂÈ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ‹ ‰È·‰ÈÎ·Û›·, ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘Ù‹.
Δ¤ÏÔ˜, ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ‚È‚Ï›ˆÓ £ÂˆÚ›·˜ Î·È ¢È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ IÛÙÔÚ›·˜, fiˆ˜ Î·È ¤ÚÁˆÓ
Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓË ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ÂÚ›Ô‰Ô, ÌÔÚÂ› ·fi ¯ÚfiÓÔ ÛÂ ¯Úfi-
ÓÔ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎ‹ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙË˜/ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÌÂ
Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÓËÌ¤ÚˆÛË Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·ÓÂˆÌ¤ÓË/Ô˜, Û›ÁÔ˘ÚË/Ô˜ Î·È
ÂÏÂ‡ıÂÚË/Ô˜ Î·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ Ú¿ÍË.
9
A. °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À ª∞£∏ª∞Δ√™ Δ∏™ π™Δ√ƒπ∞™

1. ™‡Á¯ÚÔÓÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜
√È ÈÛÙÔÚÈÎÔ›, ÁÈ· Ó· Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÂ ¤Ú·˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ËÁ¤˜ (ÛÙÈ˜ ÚˆÙÔ-
ÁÂÓÂ›˜: ÁÚ·Ù¤˜, ˘ÏÈÎ¤˜, ÂÈÎ·ÛÙÈÎ¤˜, ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎ¤˜, Î·È ÛÙÈ˜ ‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓÂ›˜: ÌÂÏ¤ÙÂ˜ ¿ÏÏˆÓ
ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ), ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÎÚÈÙÈÎ¿, Î·Ù·ÊÂ‡ÁÔÓÙ·˜ ÛÂ ıÂˆÚ›Â˜ (ÔÙÈÎ¤˜) Î·È ÌÂıfi-
‰Ô˘˜ (ÂÚÁ·ÏÂ›·). °È· Ó· Â›Ó·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ›, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È ÛÂ Î¿ıÂ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔÌ¤·, ‰¤-
¯ÔÓÙ·È Î¿ÔÈÂ˜ ·fi ÙÈ˜ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Î·È ÂÓÛˆÌ·ÙÒÓÔ˘Ó, ÎÚÈÙÈÎ¿ Î·È ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÈÎ¿, ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÂ˘ÓÔ‡Ó Î·È ÛÎ¤ÊÙÔÓÙ·È, fi,ÙÈ Ó¤Ô ÚÔ¤Î˘„Â ÛÙË Û‡Á-
¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹, ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÌÂ ÔÏ‡ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ˆÚÈÌfiÙËÙ·
·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ Ë ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· Î˘Ú›ˆ˜ ÏfiÁˆ ÙË˜ Û¯¤ÛË˜ Ô˘ ·Ó¤Ù˘ÍÂ ÌÂ ÙÈ˜ ¿ÏÏÂ˜ ÂÈÛÙ‹-
ÌÂ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
∞fi ÙÔÓ 16Ô ·ÈÒÓ·, Î˘Ú›ˆ˜, ¤ˆ˜ ÙÔÓ 19Ô, ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÚfiÔ‰Ô˜ ÛËÌÂÈÒıËÎÂ ÛÙÈ˜ ÌÂıfi-
‰Ô˘˜, ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ (‚ÔËıËÙÈÎÒÓ) ÂÈÛÙËÌÒÓ ÙË˜ IÛÙÔÚ›·˜: ∏ ·Ï·ÈÔÁÚ·Ê›·, Ë ÏÂ-
ÍÈÎÔÁÚ·Ê›·, Ë ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹, Ë ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÎÙÏ. Â¤ÙÚÂ„·Ó ÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙËÓ
Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ÏÂÁÔÌ¤ÓˆÓ ÛÂ Î¿ıÂ ËÁ‹ Î·È, ÂÔÌ¤Óˆ˜, ÙËÓ ·ÎÚÈ‚¤ÛÙÂÚË ·Ô-
Ù‡ˆÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ·Ê‹ÁËÛË˜. ΔÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· Ë ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎ‹ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Û¯ÔÏ‹, Ô˘ ıÂˆ-
ÚÔ‡ÛÂ ˆ˜ ıÂÙÈÎfi fi,ÙÈ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚¤˜, ¤‰ˆÛÂ ¤ÌÊ·ÛË Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ·›ÙËÌ·, fiˆ˜ Î·È ÛÙË ÛËÌ·-
Û›· ÙˆÓ ·Ú¯ÂÈ·ÎÒÓ ËÁÒÓ (ÙˆÓ ÎÚ·ÙÈÎÒÓ Î·È È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÛÂ ·ÓÙ›-
ÛÙÔÈ¯· ·Ú¯Â›·, ‰ËÏ·‰‹ ÛÂ ÙfiÔ˘˜ ‹ Ê·Î¤ÏÔ˘˜ Ê‡Ï·ÍË˜). ªÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·ÎÙ‹ıË-
Î·Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÔÈ Ì¤ıÔ‰ÔÈ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜.
∞˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹, ˆÛÙfiÛÔ, Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡ÛÂ, ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ, Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë (ıÂˆÚ›·) fiÙÈ
Ë ÈÛÙÔÚ›· Â›Ó·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ ‰Ú¿ÛË˜ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ, È‰È·›ÙÂÚ· ÙˆÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ,
ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÒÓ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡ÛÂ ÛÙË ı¤ÛË fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ô-
ÏÈÙÈÎ‹, ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹. ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, fiÌˆ˜, Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÂÓ Ì¤ÚÂÈ ÔÚıfi, ÂÂÈ‰‹
˘ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏÔÈ, ÔÏ‡ ÛÔ‚·ÚÔ›, ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Î·ıÈÛÙÔ‡Ó ‰˘Ó·Ù‹ ‹ fi¯È ÙË ‰Ú¿-
ÛË ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ·ÎfiÌË Î·È Ë Î·Ù·ÓfiËÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ IÛÙÔÚ›·˜ ··È-
ÙÂ› ÙË ÁÓÒÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ (ÙÔ˘ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡, ÁÂˆÔÏÈÙÈÎÔ‡, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÎÙÏ.).
√È ·ÓÂ¿ÚÎÂÈÂ˜ ÙË˜ ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜, Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒ-
Ó·, Ó· ÛÙÚ¤„Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ fi„ÂˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ÎÔÈÓˆÓÈ-
Îfi Û‡ÓÔÏÔ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ÙfiÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ. ∏ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ fiÏÂ˜ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜
fi„ÂÈ˜, ÙË ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎ‹, ÙÂ¯ÓÔÏÔÁÈÎ‹ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎ‹, ÔÏÈÙÈÎ‹
Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹, ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Û˘ÓÔÏÈÎ‹ IÛÙÔÚ›·. ∫·ıÒ˜ ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ Î¿ıÂ fi„Ë
¯ˆÚÈÛÙ¿, Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÂÈ Â›Ó·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ Û¯¤ÛË˜ ÙˆÓ ÌÂ-
ÚÒÓ (ÙˆÓ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ fi„ÂˆÓ) ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ fiÏÔ. ∫¿ıÂ Ì¤ÚÔ˜ ÂËÚÂ¿˙ÂÈ ÙÔ ¿ÏÏÔ
Ì¤ÚÔ˜ Î·È fiÏ· Ì·˙› Û˘ÓÙÂÏÔ‡Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ fiÏÔ˘. ΔË Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÌÂÚÒÓ ÌÂÙ·Í‡
ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂ ÙÔ fiÏÔ ‰ÂÓ ÙËÓ ÚÔÎ·ıÔÚ›˙ÂÈ ·fiÏ˘Ù· Ë ıÂˆÚ›·. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Â›Ó·È ÂÎÂ›ÓÔ˜ Ô˘
Î·ÏÂ›Ù·È, ÛÂ Î¿ıÂ ÂÚ›ÙˆÛË, Ó· ÙËÓ ÂÓÙÔ›ÛÂÈ. ∞˘Ù‹ Ë ıÂˆÚ›· (ÔÙÈÎ‹) ÙË˜ IÛÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È
Ë ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ô‰ÂÎÙ‹ Û‹ÌÂÚ·. °È’ ·˘Ùfi Î·È Ë Û¯ÔÏÈÎ‹ IÛÙÔÚ›·, ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹
·Ï·ÈfiÙÂÚ· (ˆ˜ ‰‡Ô ·Û‡Ó‰ÂÙÂ˜ ·Ú¿ÏÏËÏÂ˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂÈ˜ ÙË˜ IÛÙÔÚ›·˜), Á›ÓÂÙ·È, ÌÂ ÙËÓ ÂÍ¤Ù·-
ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Â‰›Ô˘, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÓÔÏÈÎ‹.
ªÂ ÙË Û˘ÓÔÏÈÎ‹ IÛÙÔÚ›· ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Î·È ÔÈ ¤ÓÓÔÈÂ˜ Ì·ÎÚfi˜, Ì¤ÛÔ˜ Î·È Û‡ÓÙÔÌÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜. √È
Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· Ì·ÎÚ¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ (‰ÔÌ¤˜) Â›Ó·È
ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi Î·ıÔÚÈÛÙÈÎ¤˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, ·Ú¿
ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Ó Ù· ‰È·‰Ô¯ÈÎ¿ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·Ó¿Ù˘ÍË˜ Î·È ‡ÊÂÛË˜ Ì¤ÛË˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜,
ÌÂÚÈÎÒÓ ÂÙÒÓ (Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜), Î·ıÒ˜ Î·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ Û‡ÓÙÔÌÔ ¯ÚfiÓÔ.
ªÂÚÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈÎ¿ (.¯. Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË ‹ Ë ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ÂÓfi˜
Ï·Ô‡) Î·È ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ· ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È. ÕÏÏÔ ÙfiÛÔ, fiÌˆ˜, ÔÈ ‰ÔÌ¤˜ Î·È ÔÈ Û˘-
ÁÎ˘Ú›Â˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë ·fi ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜.
11
∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· ÚÔÛ¿ıËÛÂ Ó· Á›ÓÂÈ Û˘ÓÔÏÈÎ‹, ÁÈ· Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÂÈ

ÛÙÈ˜ ÚˆÙÔÁÂÓÂ›˜ ËÁ¤˜, ·Ó¤Ù˘ÍÂ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙÈ˜ ¿ÏÏÂ˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙË ÁÂˆ-
ÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·, ÙË ‰ËÌÔÁÚ·Ê›·, ÙË ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎ‹, ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈÛÙ‹ÌË, ÙËÓ „˘-
¯ÔÏÔÁ›·, ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Î.¿., Î·È, ¤ÎÙÔÙÂ, Â›Ó·È ÙÔ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·
Û˘Û¯ÂÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ÌÔÚÂ› Ó· ÂÎÏËÚÒÓÂÈ ÛÂ ÔÏ‡ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙÔ
·›ÙËÌ· ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ ÁÈ· ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜.
√È ·Ú·¿Óˆ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÔÙÈÎ‹ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó, Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·È-
ÒÓ·, ÛÙË ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·-·Ê‹ÁËÌ· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·-Úfi‚ÏËÌ·. ™ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜, Î·-
ıÒ˜ Ó¤Â˜ ÚˆÙÔÁÂÓÂ›˜ ËÁ¤˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ Êˆ˜, Ó¤Â˜ ıÂˆÚ›Â˜ Î·È Ì¤ıÔ‰ÔÈ ÚÔÙÂ›ÓÔÓÙ·È,
·ÔÙÂÏÂ›, Ï¤ÔÓ, ÎÔÈÓfi ÙfiÔ Ë ı¤ÛË fiÙÈ ÔÚÈÛÙÈÎ‹ IÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ. À¿Ú¯ÂÈ Ë ÈÛÙÔÚÈÔ-
ÁÚ·Ê›· Ô˘ Â›Ó·È ÛÂ ı¤ÛË Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÂ Î¿ıÂ ÂÔ¯‹ ÔÈ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ Ô˘ ÙËÓ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ì¤Ûˆ
ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛÊ¤ÚÔ˘Ó. ™‹ÌÂÚ·, ˆÛÙfiÛÔ, ¤Ú·
·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Ó· ˘ËÚÂÙÂ› ÛÎÔÈÌfiÙËÙÂ˜, ¤Ó·˜ ÔÏ‡ ÌÂÁ¿ÏÔ˜
·ÚÈıÌfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ÛÂ ·ÁÎfiÛÌÈ· ÎÏ›Ì·Î·, ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÏ˘ÌÔÚÊ›· ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ
Î·È ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ, ¤¯ÂÈ ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÙÔÓ ÛÂ‚·ÛÌfi ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ Â˘Ú‡ÙÂ-
ÚÔ˘ ·Ó·ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ ÎÔÈÓÔ‡.
ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÎÏÂ›ÛÔ˘ÌÂ ÌÂ ÙÈ˜ ÂÍ‹˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙË˜ IÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÈ˜ Ô-
ÛÔÙÈÎ¤˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ˜:
∞Ó Î·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÙË˜ Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜ Ê·ÈÓÔÌÂÓÈÎ¿ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÙËÓ Î·-
ıËÌÂÚÈÓ‹, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ÌÈ· ÂÈ‰ÈÎ‹ ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ
·ÎÚ›‚ÂÈ· Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Î·È Ó· ‰›ÓÂÈ ÏÔÁÈÎ¤˜ ÂÍËÁ‹ÛÂÈ˜. ªÂ ÙËÓ ›‰È· ÚfiıÂÛË, ·Ô‰›‰ÂÈ ÌÂÁ¿-
ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙË ¯Ú‹ÛË ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ fiÚˆÓ, ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ Û˘ÓÔÙÈÎ¿, ÌÂ ÌÈ· Ï¤ÍË ‹ ¤Ó· ÔÓÔ-
Ì·ÙÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ, ÔÌÔÂÈ‰‹ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·.
Δ¤ÏÔ˜, Ë IÛÙÔÚ›· Î·Ù·ÊÂ‡ÁÂÈ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÂ ÔÈÔÙÈÎ¤˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÂ ÔÛÔÙÈÎ¤˜ ÌÂ-
ÙÚ‹ÛÂÈ˜. ∏ ÌÂÏ¤ÙË ÙˆÓ ÔÛÔÙÈÎÒÓ / ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ (ÔÛÔÙÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·) ÂÈÙÚ¤ÂÈ
Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙÔ‡Ó ÌÂ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÎÚ›‚ÂÈ· Ù· ÌÂÁ¤ıË Î·È Ó· ÊˆÙÈÛÙÔ‡Ó Ù˘¯¤˜. °È· ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·fi ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ÙÈÌ¤˜ ‚·ÛÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÌÈÛıÔ‡˜
Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi ·Ó ÁÈ· ÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È ‹ ¯ÂÈÚÔÙÂÚÂ‡ÂÈ ÙÔ ‚ÈÔÙÈÎfi
Â›Â‰Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Î·È ·Ó Ë ÌÂÁ¿ÏË ·ÒÏÂÈ· ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚÂ›
Ó· Â›Ó·È Ë ·ÈÙ›· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ·Ó·Ù·Ú·¯‹˜ ‹ Ó· Û˘Ó˘ÔÏÔÁÈÛÙÂ› ˆ˜ Ì›· ·fi ÙÈ˜ ·ÈÙ›Â˜ ·ÎfiÌË
Î·È Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
2. ™‡Á¯ÚÔÓÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ¢È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜

ª¤¯ÚÈ Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Ë ¢È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ‹Ù·Ó ¤ÓÙÔÓ· ÂËÚÂ·ÛÌ¤ÓË ·fi
ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ıÂÙÈÎÈÛÌfi, Î·ıÒ˜ Î·È ·fi ÙÈ˜ ·È‰·ÁˆÁÈÎ¤˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ∑·Ó ¶È·˙¤ (Jean
Piaget). √È ıÂÙÈÎÈÛÙ¤˜ Ù·‡ÙÈ˙·Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÌÂ ÙË ‰È·ÓÔËÙÈÎ‹ ÙË˜ ·Ó·Î·-
Ù·ÛÎÂ˘‹. √ ¶È·˙¤ ›ÛÙÂ˘Â fiÙÈ Ë ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÚfiÛÏË„Ë˜ ÙË˜ ÁÓÒÛË˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ‰ÈÂÚÁ·-
Û›Â˜ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ıÂˆÚÂ› ·‰‡Ó·ÙË ÙË Û˘-
ÁÎÚfiÙËÛË ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛÎ¤„Ë˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÊË‚ÈÎ‹ ËÏÈÎ›· Î·È Ì¿Ù·ÈË ÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜
πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ·È‰ÈÎ‹ Î·È ÚÒÙË ÂÊË‚ÈÎ‹ ËÏÈÎ›·.
√È ·Ú·¿Óˆ ·fi„ÂÈ˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’60.
√ ·È‰·ÁˆÁfi˜ T˙¤ÚÔÌ MÚÔ‡ÓÂÚ (Jerome Bruner) ‰È·Ù‡ˆÛÂ ÙËÓ ¿Ô„Ë, ‹‰Ë ·fi ÙÔ
1960, fiÙÈ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ‹ ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÂ Î¿ıÂ ËÏÈÎ›·. °È· Ó·
Û˘Ì‚Â› ·˘Ùfi, ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍÂ Ô MÚÔ‡ÓÂÚ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚ÚÂıÂ› Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ Ì¤ıÔ-
‰Ô˜, Î·È ÔÈ Ì·ıËÛÈ·Î¤˜ Ú·ÎÙÈÎ¤˜ Ó· ÌÂÙ·ÙÔÈÛÙÔ‡Ó, ‚·ıÌÈ·›·, ·fi ÙËÓ ·Ï‹ ÚfiÛÏË„Ë
ÁÓÒÛÂˆÓ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÌË¯·ÓÈÛÌÒÓ Ì¿ıËÛË˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡,
ÒÛÙÂ Ó· Á›ÓÂÈ ‰˘Ó·Ù‹ Ë ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ·ÓÙÈÏËÙÈÎÒÓ Î·È ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·fi ÙÔÓ Ì·-
ıËÙ‹.
∫ÈÓÔ‡ÌÂÓË ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ, Ë NÙfiÓ·ÏÙÛÔÓ (M. Donaldson) ¤‰ÂÈÍÂ, ÙÔ 1978, fiÙÈ Ô ‚·ıÌfi˜
12
ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ Î·Ù·ÓfiËÛË˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË ÁÏˆÛÛÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Â¿ÚÎÂÈ·, Î·ıÒ˜ Î·È
·fi ÙËÓ ÂÍÔÈÎÂ›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎ‹ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎfi ÔÏÔ-
ÛÙ¿ÛÈÔ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜.
√È ¤ÚÂ˘ÓÂ˜ ÙÔ˘ M¿ÚÙÈÓ MÔ˘ı (Martin Booth) ÛÙË μÚÂÙ·Ó›·, ·fi Ù· Ù¤ÏË ÙË˜ ‰ÂÎ·Â-
Ù›·˜ ÙÔ˘ ’60 ¤ˆ˜ Î·È ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80, ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ì·ıËÙ¤˜ ËÏÈÎ›·˜ 11 ÂÙÒÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·
Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÂÓÂÚÁ‹ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÛÎ¤„Ë ˘fi ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜: ¶ÚÒÙÔÓ, Ë Û¯ÔÏÈÎ‹ Ù¿-
ÍË Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› ˆ˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ‹ ˆ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, fiÔ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı·
ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È ÌÂ ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ·ÓÔÈÎÙÒÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÂÚÌËÓÂ˘ÙÈÎÒÓ
˘Ôı¤ÛÂˆÓ ‚·ÛÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛÂ ‰Â‰ÔÌ¤Ó· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÎ‡„ÂÈ ·fi ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ¤ÚÂ˘Ó·. ¢Â‡ÙÂÚÔÓ,
Ë ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙË˜ ÁÓˆÛÙÈÎ‹˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›·˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÛÙÂÓ¿
ÌÂ ÙËÓ ÈÎ·ÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ Î·È Ó· ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ Î·È ‰Â˘-
ÙÂÚÔÁÂÓ¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· Á›ÓÂÙ·È ‰È·ÚÎÒ˜ ÔÁÎˆ‰¤ÛÙÂÚÔ Î·È Û˘ÓıÂÙfiÙÂÚÔ.
TÚ›ÙÔÓ, ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ÁÏˆÛÛÈÎfi Î·È ·ÊËÚËÌ¤ÓÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·,
·ÏÏ¿ Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÂÈÎ·ÛÙÈÎ¤˜ ‹ ÔÙÈÎ¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ËÁ¤˜, Ô˘ ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎ‹ Ê·ÓÙ·Û›· Î·È Î¿ÓÔ˘Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË, ÙËÓ ·Ó·ÁˆÁ‹
‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔÓ ÎÒ‰ÈÎ· «ÙÔ˘ ÕÏÏÔ˘, ÙÔ˘ ÕÏÏÔÙÂ Î·È ÙÔ˘ ∞ÏÏÔ‡».
√ MÔ˘ı ˘‹ÚÍÂ Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ˜, ›Ûˆ˜, ÂÎÊÚ·ÛÙ‹˜ ÂÓfi˜ ÚÂ‡Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ‹ıËÎÂ ÛÙË μÚÂÙ·Ó›·, ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’70, Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Î˘-
Ú›·Ú¯Ë ‹Ù·Ó Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ¤Ó·˜ ÌÈÎÚfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜,
ıÂÒÚËÛË Ô˘ Ì¿ÏÏÔÓ Î˘ÚÈ¿Ú¯ËÛÂ Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80. H ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘Ù‹, Î·ıÒ˜
Î·È ÔÈ ÌÂÏ¤ÙÂ˜ ¿ÏÏˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ·È‰·ÁˆÁÒÓ, fiˆ˜ .¯. Ô °¿ÏÏÔ˜ AÓÚ› MÔÓÈfi (Henri
Moniot), ¿ÓÔÈÍ·Ó Ó¤Ô˘˜ ÔÚ›˙ÔÓÙÂ˜, Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜, ÛÙË ¢È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ πÛÙÔ-
Ú›·˜.
3. °ÂÓÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜

√È ÁÂÓÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
·) ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛÎ¤„Ë˜, ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ÎÚÈÙÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛÎ¤„Ë˜. √ ÛÎÔfi˜ ·˘Ùfi˜
ÌÔÚÂ› Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÂ› ·Ó Û˘ÓÂ¯Ò˜ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ¿, ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙË˜ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤-
ÓË˜ ·ÓÙÈÏËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙÔ˘˜ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔ˘ÌÂ ÌÂ ÙÈ˜ ıÂˆÚ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÙˆÓ
ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ.
‚) ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜. ∞˘Ùfi˜ Ô ÛÎÔfi˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ‰È·Ù˘ˆıÂ› ÈÔ ·Ó·-
Ï˘ÙÈÎ¿ ˆ˜ ÂÍ‹˜: ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜, ÔÏÈÙÈÎ‹˜, ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹˜, ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜.
∂ÂÈ‰‹, fiÌˆ˜, ·˘Ù‹ ÙË Û˘ÓÂ›‰ËÛË ÙËÓ ·ÔÎÙÔ‡ÌÂ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ·-
ÚÔÓÙÈÎ¤˜ ÌÂ ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎ¤˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Û˘ÓÂ›‰ËÛË. ªÂ ÙË ÌÂÏ¤-
ÙË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, Î·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÙÔÌÈÎ‹, ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î‹, ÙÔÈÎ‹, ÂıÓÈÎ‹, ·ÁÎfiÛÌÈ·
Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÈ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂÈ˜, ÂÍËÁÔ‡ÌÂ, fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ·, ÙÔ ·ÚfiÓ Î·È, ·Ó¿-
ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔÓ ‚·ıÌfi Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË˜ Î·È ÙÈ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜, Û¯Â‰È¿˙Ô˘ÌÂ ÙÔ
Ì¤ÏÏÔÓ. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Ì·˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË, Ùfi-
ÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈÓfiÌ·ÛÙÂ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔ› Î·È ÂÓÂÚÁÔ› ÔÏ›ÙÂ˜.
Á) ∏ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹˜ Ì·˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜. ŒÓ·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ¯ˆÚ›˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Â›Ó·È Â˘¿-
ÏˆÙÔ˜ ÛÂ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Ô˘ ÙÂ›ÓÔ˘Ó Ó· ÙÔÓ ·ÏÏÔÙÚÈÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÓ Î·Ù·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ˘Ô¯Â›ÚÈfi
ÙÔ˘˜. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Ë ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹ Ì·˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ· ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È ÙÚÔ¯Ô¤‰Ë
Ô˘ ‰ÂÓ Ì·˜ ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘ÌÂ. ÕÙÔÌ· Î·È ÔÏfiÎÏËÚÂ˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ ¤ÌÂÈÓ·Ó ›Ûˆ, ÌÂ
Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ¯¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ‰˘Ó·ÌÈÛÌfi ÙÔ˘˜ ‹ Î·È Ó· Î·Ù·ÛÙÚ·ÊÔ‡Ó, ÂÂÈ‰‹ ·ÁÓfiËÛ·Ó ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÌÂÙ·‚ÔÏ‹.
‰) ∏ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È Ô ÛÂ‚·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Ù·˘ÙÔÙ‹ÙˆÓ, Ë Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘
«¿ÏÏÔ˘», Ë Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË ÙË˜ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙË˜ ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜. ∏ ·ÚÓËÙÈÎ‹ ÂÌÂÈÚ›· ·fi ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë
Î·Ù·ÓfiËÛË˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË (·ÔÎÏÂÈÛÌÔ›, ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ,
·ÓÙÈÛËÌÈÙÈÛÌfi˜ ÎÙÏ.). ΔË ‰ÈÎ‹ Ì·˜, .¯., ÍÂÓÔÊÔ‚›· ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ ·Ó ÌÂ-
13
ÏÂÙ‹ÛÔ˘ÌÂ Ò˜ Ë ›‰È· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÂÎ‰ËÏÒıËÎÂ ÛÙÈ˜ ∏¶∞, ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÂÈ˜
‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÙË ¯ÒÚ· ·˘Ù‹. ªÂ ‚¿ÛË ÙÈ˜ ÂÌÂÈÚ›Â˜ ·fi ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ
Î·È ÙÔÓ ÛÂ‚·ÛÌfi ÙÔ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡, ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙÈ˜ ·ÚÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜ Ô˘ ÚÔ-
Î‡ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù·˘ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÛÂ ÙÔÈÎ‹ Î·È ˘ÂÚÙÔÈÎ‹ ÎÏ›Ì·Î· Î·È
Ó· ÙÈ˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘ÌÂ ÌÂ ·ÓıÚˆÈÛÌfi.
4. ∂È‰ÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘

∂È‰ÈÎfiÙÂÚ·, Î·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÎÂÙ·È:
ñ ¡· ¤ÚıÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹ Â·Ê‹ ÌÂ ÙÈ˜ ıÂˆÚ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó
ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ›, Ó· ÂÍÔÈÎÂÈˆıÔ‡Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÙÈ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚÔ-
Û¿ıÂÈ· ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ.
ñ ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÈ‰ÈÎfi ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ ÙË˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, Ó· ÙÔ ·ÊÔÌÔÈÒÛÔ˘Ó Î·È
Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó.
ñ ¡· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ÌÂ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ›, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂ ÙÈ˜ Î¿ıÂ Â›-
‰Ô˘˜ ËÁ¤˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜.
ñ ¡· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ï‡Ô˘Ó ÙÈ˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ËÁ¤˜ Î·È Ó· ÍÂ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó Ù·
ÁÂÁÔÓfiÙ· ·fi ÙÈ˜ ÂÚÌËÓÂ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜.
ñ ¡· Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ, fiˆ˜ ÁÈ· Î¿ıÂ ÁÂÁÔÓfi˜ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÌfiÓÔ Ì›·
¿Ô„Ë ·ÏÏ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜, ¤ÙÛÈ Î·È ÔÈ ËÁ¤˜ ·Ë¯Ô‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ÂÚÌËÓÂÈÒÓ.
ñ ¡· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó fiÙÈ Ë Î¿ıÂ ËÁ‹ ‰ÂÓ Ï¤ÂÈ ÙË Ì›· Î·È ÌfiÓË ·Ï‹ıÂÈ·, ·ÏÏ¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ
·ÏÒ˜ ÙË ‰ÈÎ‹ ÙË˜ ·Ï‹ıÂÈ·.
ñ ¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë Î¿ıÂ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·Ê‹ÁËÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÂ ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi ËÁÒÓ.
ñ ¡· Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë Î¿ıÂ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·Ê‹ÁËÛË –Ê˘ÛÈÎ¿ Î·È Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ Û¯Ô-
ÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó– ·ÔÙÂÏÂ› Ì›· ·fi ÙÈ˜ Èı·Ó¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜. ¢ÂÓ
Â›Ó·È Ô‡ÙÂ Ë ÌfiÓË Ô‡ÙÂ, ·ÛÊ·ÏÒ˜, Ë ÌfiÓË ÛˆÛÙ‹.
ñ ¡· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó, ÌÂ ‚¿ÛË Ù· ·Ú·¿Óˆ, Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ‰›¯ˆ˜ Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È,
ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ, Î·Ì›· ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÚÌËÓÂ›·, ·Ó ÚÒÙ· ‰ÂÓ ÙËÓ ÂÏ¤ÁÍÔ˘Ó ÌÂ ÙË ‰‡Ó·ÌË
ÙË˜ ÎÚÈÙÈÎ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÚıÔ‡ ÏfiÁÔ˘.
ñ ¡· ÂÈÏ¤ÁÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ Î·È Û¯fiÏÈ· Û˘Óı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙË ‰ÈÎ‹
ÙÔ˘˜ ¿Ô„Ë ÁÈ· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó.
ñ ¡· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ·›ÙÈ· Î·È ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù·, ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜.
ñ ¡· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÌÂ ¿ÓÂÛË ÛÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¯ÚfiÓÔ Î·È Ó·
ÂÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÛÂ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜.
ñ ¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ·ÏËıÈÓ‹ ÁÓˆÚÈÌ›· ÌÂ ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙË ÌÂ-
Ï¤ÙË fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù˘¯ÒÓ ÙË˜ (ÔÈÎÔÓÔÌ›·, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÔÏÈÙÈÛÌfi˜,
È‰ÂÔÏÔÁ›·).
ñ ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÚÂ›· ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙÔ˘ ÓÂfiÙÂÚÔ˘ Î·È Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ·fi ÙË
Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË (1789) ¤ˆ˜ ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜.
ñ ¡· Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘
ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ì¤ÓÔÓÙ·˜ Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ·ÏÔ˘ÛÙÂ‡ÛÂÈ˜ Î·È ·ÔÏ˘ÙfiÙËÙÂ˜ Î¿ıÂ Â›‰Ô˘˜.
ñ ¡· Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÂÏÈÎ¿ ·Í›˙ÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡Ì·ÛÙÂ ÌÂ ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfi-
ÓÙÔ˜ fi¯È ÂÂÈ‰‹ «Ë πÛÙÔÚ›· ‰È‰¿ÛÎÂÈ», fiˆ˜ ›ÛÙÂ˘·Ó ·ÏÈ¿, ·ÏÏ¿ ÂÂÈ‰‹ Ë ÁÓÒÛË ÙË˜
πÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ô ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ¿Óˆ ÛÂ ·˘Ù‹ Ì·˜ Î·ıÈÛÙ¿, ‚·ıÌÈ·›·, ·ÏËıÈÓÔ‡˜ ÔÏ›-
ÙÂ˜, ‰ËÏ·‰‹ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÌÂ ÁÓÒÛË Î·È ÁÓÒÌË ÙÂÎÌËÚÈˆÌ¤ÓË ÁÈ· fiÛ· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó Á‡Úˆ
Ì·˜.
14
B. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ª∂£√¢√§√°π∞
1. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜
√ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜ ÔÊÂ›ÏÂÈ Ó· ÂÎÎÈÓÂ› ·fi ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Î·È ÙË Û·Ê‹ ‰È·Ù‡-
ˆÛË ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· Á›ÓÂÈ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÂÂÍÂÚÁ·-
Û›·˜. ∂›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ·˘Ù‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ÔÈ
ÁÂÓÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, fiÛ· ÚÔ‚Ï¤ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi EÓÈ·›Ô ¶Ï·›-
ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ, ÔÈ ÂÈ‰ÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ °’ °˘-
ÌÓ·Û›Ô˘, Î·ıÒ˜ Î·È ÔÈ ÂÈ‰ÈÎÔ› ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Î·Ù¿ ıÂÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÓfiÙËÙÂ˜, fiˆ˜ ‰È·Ù˘Ò-
ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ. ∂›ÛË˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÏ¤ÁÔÓÙ·È ÔÈ Ì¤ıÔ‰ÔÈ
Ô˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ıËıÔ‡Ó, Î·ıÒ˜ Î·È Ù· Ì¤Û· Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·Ó-
ıÂ› fiÙÈ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ‰ÈÂ˘ÎÔÏ‡ÓÂÙ·È fiÙ·Ó Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ
ÁÂÓÈÎ‹ ÂÔÙÂ›· ÙË˜ ‡ÏË˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡.
ªÂ ‚¿ÛË, ÏÔÈfiÓ, Ù· ·Ú·¿Óˆ, ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡ÌÂ Î˘Ú›ˆ˜ ‰‡Ô Ú¿ÁÌ·Ù·:
·) Ô‡ ı· ‚ÚÔ‡ÌÂ ÙÔ ·Ó·ÁÎ·›Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Î·È ‚) Ò˜ ı· ÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌ‹ÛÔ˘ÌÂ, ÛÙÔ ÛÙ¿-
‰ÈÔ ÙË˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜, ÛÙËÓ Ù¿ÍË, fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ·ÊÈÂÚÒÛÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË Î·È ÁÈ·Ù›,
fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ‰È·ı¤ÛÔ˘ÌÂ ÛÙÈ˜ ¿ÏÏÂ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜, Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÚˆÙÔ-
ÁÂÓÒÓ Î·È ‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓÒÓ ËÁÒÓ Î¿ıÂ Â›‰Ô˘˜.
ÃˆÚ›˜ Ó· ·ÔÎÏÂ›Ô˘ÌÂ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Â‡ÚÂÛË˜ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È ÛÙËÓ
ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, Ë ·ÊÂÙËÚ›· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ Â-
ÚÈ¤¯ÂÙ·È ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Î·È ÛÙÔ μÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
π‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ·Ô‰›‰Ô˘ÌÂ, ¤Ú· ·fi ÙÔ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi Ì¤ÚÔ˜, ÛÙÈ˜ ÚˆÙÔÁÂÓÂ›˜ Î·È
‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓÂ›˜ ËÁ¤˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ›, ÛÙÔÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ‚·ı-
Ìfi, ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô˜ Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ (1789-2001) Î·-
Ï‡ÙÂÙ·È, Î·Ù¿ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜, ·fi ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi. √È ÔÙÈÎ¤˜ ËÁ¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ÚÔÛÔ¯‹˜ Ì·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÌÈ·˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜
ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜.
2. ∏ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·
·. ΔÚfiÔÈ
√È Ì¤ıÔ‰ÔÈ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ Ô˘ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÈÏÂÁÔ‡Ó Â›Ó·È ÔÏÏ¤˜. π‰È·›ÙÂÚË ÛË-
Ì·Û›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰ÔıÂ› ÛÙÔ Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÓ Ì·-
ıËÙ‹ Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó fiÏ· ÂÎÂ›Ó· Ù· Ì¤ÙÚ· Ô˘ ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ··Ú·›ÙËÙ· ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó·
ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ë ÂÓÂÚÁËÙÈÎ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ‰È·‰ÈÎ·Û›·. £·
Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡ÌÂ ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ì·˜ Û·Ó ¤Ó· Ì·¤ÛÙÚÔ: ‰È·ı¤ÙÔ˘ÌÂ ÏÔ‡ÛÈÔ ÚÂÂÚÙfi-
ÚÈÔ (Ì¤ıÔ‰ÔÈ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜) Î·È ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÙÔ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÌÂ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜
ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë Ì·˜ Î¿ıÂ ÊÔÚ¿ ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÔÚ¯‹ÛÙÚ· Ô˘ ¤¯Ô˘ÌÂ Ó· ‰ÈÂ˘ı‡ÓÔ˘ÌÂ (Ù¿-
ÍË), ÔÈÂ˜ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙÂ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ÔÈÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi ¤ÚÁÔ (‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ·) Î·ÏÔ‡-
Ì·ÛÙÂ Ó· ÂÎÙÂÏ¤ÛÔ˘ÌÂ. ™›ÁÔ˘Ú·, Ë ÌÔÓÔÏÈıÈÎfiÙËÙ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÚÔÙ¤-
ÚËÌ· ÙÔ˘ Î·ÏÔ‡ ‰·ÛÎ¿ÏÔ˘ Î·È Î¿ÓÂÈ ÙÔ Ì¿ıËÌ· ·ÊfiÚËÙ· ÏËÎÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
∏ ·Ê‹ÁËÛË ÂÎ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÈÔ ÂÚÈÔ-
ÚÈÛÌ¤ÓË. ∫‡ÚÈÔÈ ÛÎÔÔ› ÙË˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë ·Ú·Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ Ì·ıË-
ÙÒÓ Î·È Ë ·ÚÔ¯‹, ÌÂ Û˘ÓÙÔÌ›· Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ÎÚ›ÓÔÓÙ·È
··Ú·›ÙËÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ.
O ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ê‹ÓÂÙ·È ÛÙËÓ Ù‡¯Ë ·ÏÏ¿ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
Îfi Î·Ù¿ ÙÚfiÔ ÒÛÙÂ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜. ∞˘Ùfi ÌÔÚÂ› Ó· ÂÈÙÂ˘¯ıÂ› ÌÂ ÙËÓ ·ÍÈÔ-
Ô›ËÛË ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÌÂ ÙË Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓˆÓ
ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎ·ÈÚfiÙËÙ·, ÌÂ ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ ·fi ¿ÏÏ· Ì·ı‹Ì·Ù· ÎÙÏ.
15
∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ËÁÒÓ, ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ fiÚˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘Ó·ÊÒÓ ıÂˆÚËÙÈÎÒÓ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ-
ÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ú¤ÂÈ Ó· Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‰˘Ó·Ùfi Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. ∏ ¤ÚÂ˘-
Ó· ÙˆÓ ËÁÒÓ Ê¤ÚÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÔÏ‡ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ‚ÔË-
ıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û·Ó ÌÈÎÚÔ› ÈÛÙÔÚÈÎÔ›. ¶ÚÒÙ· ·’ fiÏ·, Ù· ·È‰È¿ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó
ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÈ˜ ıÂˆÚ›Â˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Î·È, Ì¤Û· ·fi ÙË
¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È ÌÂ ·˘Ù¤˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÌÂ ÙÈ˜ ËÁ¤˜, Ù· Î‡-
ÚÈ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ú¤ÂÈ ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Ó· Ù›ıÂÓÙ·È Â›Ó·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·: ∂›Ó·È ·˘ıÂÓÙÈÎ‹ Ë
ËÁ‹; ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ ÙË˜; ¶fiÙÂ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ; ¶ÔÈÔ˜ ˘‹ÚÍÂ Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙË˜;
™Â ÔÈÔ ‚·ıÌfi ·Ú¤¯ÂÈ ¿ÌÂÛÂ˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÂÚÂ˘Ó¿ÌÂ; ¶ÔÈÔ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜
‹Ù·Ó Ô ÛÎÔfi˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÙË˜; ∏ ·Ó·˙‹ÙËÛË ··ÓÙ‹ÛÂˆÓ ÛÂ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Û·Ó Ù· ·Ú·-
¿Óˆ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙË ÏÔÁÈÎ‹ ÙË˜ ÛÙÂ›Ú·˜ ·ÔÌÓËÌfiÓÂ˘ÛË˜ Î·È ÙÔ˘˜
ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÈ ÛÙËÓ Î·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ· Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÚfiÛÏË„Ë˜ ÙË˜ ÁÓÒÛË˜.
OÈ ÂÚÁ·Û›Â˜, ·ÙÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÔÌ·‰ÈÎ¤˜, Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÓÙfi˜ ‹ ÂÎÙfi˜
Ù¿ÍË˜ Î·È Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·È ÛÂ ÌÈ· ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô ‹ ÛÂ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙË-
Ì·.
OÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Û‡ÓÙÔÌË˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÈ˜ Î·ıÈÂÚˆÌ¤ÓÂ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ÂÌ¤‰ˆÛË˜
Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË˜ Ô˘ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÂ ÁÚ·-
Ù¤˜ Î·È ÔÙÈÎ¤˜ ËÁ¤˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÂ ÂÌÂÈÚ›Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÂÈÛÎ¤„ÂÈ˜ ÛÂ ·Ú¯·ÈÔ-
ÏÔÁÈÎÔ‡˜, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÌÔ˘ÛÂ›·. ∂›ÛË˜, ÌÔÚÂ› Ó· ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË
„˘¯ÔÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ (‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ¯·ÚÙÒÓ, ‰È·ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÂÈÎ·ÛÙÈ-
ÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ÎÙÏ.).
√È ÂÚÁ·Û›Â˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û¯Â‰È¿˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹. π‰È-
·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ
ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ·ÏÏ¿ Ó· ·ÔÙÂÏÂ› ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ Û˘˙‹ÙËÛË˜ ÌÂ
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Ó· Á›ÓÂÙ·È ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ıÂ-
Ì¿ÙˆÓ, ı· Ú¤ÂÈ Â›ÛË˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë Ë ÙÔÈÎ‹ πÛÙÔÚ›·, Î·ıÒ˜ Î·È Ë Î·-
Ù·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÂ Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ‹ ÙË˜ ∫·Ï·Ì·ÚÈ¿˜, Û˘-
ÓÔÈÎÈÒÓ ÌÂ ÈÛ¯˘Ú‹ ÚÔÛÊ˘ÁÈÎ‹ ·ÚÔ˘Û›·, Â‡ÏÔÁÔ ı· ‹Ù·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË ÌÈ·˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂ ı¤Ì· ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ªÈÎÚ·ÛÈ·-
ÙÒÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
∏ ‚ÈˆÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Â›Ó·È ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ‰ÈÂ˘ÎÔÏ‡ÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ
ÂÓÂÚÁËÙÈÎ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. √È Î·Ù¿ÏÏËÏÂ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÎ-
·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ‚ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÔÏ‡ÙÈÌ· ÁÈ· ÙË
‰È·‰ÈÎ·Û›· ÚfiÛÏË„Ë˜ ÙË˜ ÁÓÒÛË˜. ∂Í›ÛÔ˘ ÁfiÓÈÌÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ¿ ÌÔÚÂ› Ó· ·Ô‰ÂÈ¯ıÔ‡Ó
ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈËÌ¤ÓÔÈ ‰È¿ÏÔÁÔÈ, Î·ıÒ˜ Î·È Ë ·fi‰ÔÛË ·ÔÛ·ÛÌ¿ÙˆÓ ‹ Î·È ÔÏfiÎÏËÚˆÓ
ıÂ·ÙÚÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜.
Δ· ÂÔÙÈÎ¿ Ì¤Û· ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔ-
ÚÈÒÓ ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ Ê¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜. ¶¤Ú· ·fi ÙÔ ÂÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘
˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô, Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·Ó·˙ËÙ¿ ‹ Ó· ÂÈÓÔÂ› ÂÔ-
ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ı· ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ¿ ÙÔ˘. ∂›ÛË˜, ÎÚ›ÓÂÙ·È ·Ó·ÁÎ·›Ô Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÔ-
ÓÙ·È, Î¿ıÂ ÊÔÚ¿, ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· Ô˘ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË ¯Ú‹ÛË Î¿ıÂ ÂÔÙÈÎÔ‡ Ì¤ÛÔ˘.
OÈ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙË˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ, Â›ÛË˜, Ó· ÌÂ›ÓÔ˘Ó ·Ó·ÍÈÔÔ›ËÙÂ˜ ÛÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ ÌÈ·˜ Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜. √È ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ Î·È ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô (Internet)
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÚfiÛıÂÙÂ˜ ÏË-
ÚÔÊÔÚ›Â˜ Î·È ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚ· ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ı¤Ì·Ù·. £¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ˘Ô-
ÁÚ·ÌÌ›ÛÔ˘ÌÂ ÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ı¤ÛË Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙË˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÎ‹˜
ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜, ÚÔÙÂ›ÓÔ˘ÌÂ, ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÓfi-
ÙËÙÂ˜, ‰ÈÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜ ÛÙÔ Internet ÈÛÙÂ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜
16
·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜. √È ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙË˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ ÌÔÚÔ‡Ó, ·Îfi-

ÌË, Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂÙ·Í‡
ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ∂›ÛË˜, ÙÔ Internet ÌÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·ÛË˜ ÙˆÓ ÂÚ-
Á·ÛÈÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ∞ÎfiÌË, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÏÔÁÈÛÌÈÎfi
Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÎÔÓËıÂ› Î·È ÈÛÙÔÔÈËıÂ› ·fi ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ.
OÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ¤˜ ÂÈÛÎ¤„ÂÈ˜ ÛÂ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÂ ÌÔ˘-
ÛÂ›· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· ·ÎfiÌË ÌÔÚÊ‹ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜. π‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· Ú¤ÂÈ Ó·
‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ï‹ Û¯Â‰›·ÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ Ù¤ÙÔÈˆÓ ÂÈ-
ÛÎ¤„ÂˆÓ. ΔÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰‡Ô Â‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ÓˆÚ›ÙÂÚ·, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È
ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È ÙÔÓ ÛÎÔfi ÙË˜ Â›ÛÎÂ„Ë˜ Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó fiÏÔÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜, ‰ÈÂÚÂ˘ÓËÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ·˘Ù¤˜, È‰È·›ÙÂÚË ı¤ÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó·
¤¯Ô˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ¿ ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ «Î˘Ó‹ÁÈ ıËÛ·˘ÚÔ‡». °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ ÙË˜ Â›ÛÎÂ„Ë˜ Ô˘ ı· Á›ÓÂÈ ÛÙÔ πÛÙÔÚÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜, Î¿ÔÈÔÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó·
·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÈ˜ ÛËÌ·›Â˜ ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È, fiÙ·Ó Á˘Ú›ÛÔ˘ÌÂ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô, Ó·
Ì·˜ ÙÈ˜ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó.
∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÌË ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜, fiˆ˜ ÔÈ ·-
Ú·¿Óˆ, È‰È·›ÙÂÚË ÊÚÔÓÙ›‰· Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿ÚÍÂÈ, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÁÈ·
ÙËÓ ÙÂÏÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ Î‡ÚÈˆÓ ÛËÌÂ›ˆÓ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜, ÒÛÙÂ Ó· ·ÔÙÚ·Â› Ô
Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ·ÔÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÂÏÈÎ¿ ÌË Â›ÙÂ˘ÍË˜ ÙˆÓ ÂÈ‰ÈÎÒÓ ‰È‰·ÎÙÈ-
ÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ Ù¤ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜.
Δ¤ÏÔ˜, Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÚÂ›· ÂÍ¤ÏÈÍË˜ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÙ·È È‰È·›-
ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹:
– ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜-·ÚfiÓÙÔ˜, Ì¤Û· ·fi Î·Ï¿ ÌÂÏÂÙËÌ¤Ó· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÚÔ˜
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙË˜ ‚ÈˆÌ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜
– ÛÙË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, Ì¤Û· ·fi ÙË Û˘¯Ó‹ ÌÂÏ¤ÙË ¯·ÚÙÒÓ Î·È ÙËÓ ˘ÔÁÚ¿ÌÌÈÛË
ÙË˜ ÛÙÂÓ‹˜ Û¯¤ÛË˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÌÂ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÔÏÏÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ
– ÛÙË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÙË˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÚÈÒÓ ÂÈ‰ÒÓ
ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘ (Ì·ÎÚfi˜, Ì¤ÛÔ˜, ‚Ú·¯‡˜)
– ÛÙËÓ ÂÍÔÈÎÂ›ˆÛË ÌÂ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, Ì¤Û· ·fi ÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÌÂ
ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓfi ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ¯Ú‹ÛË˜ ÙÔ˘˜.
‚. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜
∏ Ê‡ÛË ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· ÔÏ-
Ï·Ï¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ Ì¤Û· ·fi ÔÈÎ›ÏÂ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜. ∞˘Ù¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›-
˙ÔÓÙ·È Û·Ó ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ Î·È Ó· ÌËÓ ·Ê‹ÓÂÙ·È Î·Ó¤Ó·
ÂÚÈıÒÚÈÔ Ó· ÂÓÓÔËıÂ›, ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÔÚÊ‹ «ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘».
√È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È ·ÙÔÌÈÎ¤˜ ‹ ÔÌ·‰ÈÎ¤˜, Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÓÙfi˜ ‹
ÂÎÙfi˜ Ù¿ÍË˜ Î·È Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÌÈ· ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜.
∫‡ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÙË˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ë Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË Î¿-
ÔÈˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ·ÏÏ¿, Î˘Ú›ˆ˜, Ô Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ Î·È Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË Û˘Ó·ÊÒÓ ÁÓÒ-
ÛÂˆÓ, ÂÓ‰È·ÊÂÚfiÓÙˆÓ, ÎÏ›ÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË ‰È·ÊfiÚˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ.
√È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÎÚÈıÔ‡Ó, ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÚÔÂÙÔÈÌ·-
Û›·˜ ÙÔ˘˜, ÛÙÈ˜ ·ÎfiÏÔ˘ıÂ˜ Î·ÙËÁÔÚ›Â˜:
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ¯ˆÚ›˜ ÂÈ‰ÈÎ‹ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ
√È Î˘ÚÈfiÙÂÚÂ˜ ·fi ·˘Ù¤˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÎÏÂ›ÔÓÙ·È ¿ÏÏÂ˜, Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
ñ °ÓˆÚÈÌ›· Î·È ÂÍÔÈÎÂ›ˆÛË ÌÂ ÙÈ˜ ıÂˆÚ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡.
ñ ªÂÏ¤ÙË ÁÚ·ÙÒÓ, ÔÙÈÎÒÓ Î·È ·ÎÔ˘ÛÙÈÎÒÓ ËÁÒÓ Î¿ıÂ Â›‰Ô˘˜ (ÎÂ›ÌÂÓ·, ¯¿ÚÙÂ˜, ¤ÚÁ·
Ù¤¯ÓË˜, ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎÔ› ›Ó·ÎÂ˜, ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎÔ› ›Ó·ÎÂ˜).
17
ñ ªÂÏ¤ÙË Î·È ÂÍÔÈÎÂ›ˆÛË ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·ÁÎ·›ÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË
ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
ñ ¢È·Ù‡ˆÛË ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎÒÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰ÈÂÚÂ‡ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜.
ñ ¢È·Ù‡ˆÛË ÎÚ›ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔÓ ‚·ıÌfi ·ÍÈÔÈÛÙ›·˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ËÁÒÓ.
ñ √ÚÁ¿ÓˆÛË Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ Û¯Â‰›Ô˘ ‰Ú¿ÛË˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÚÂ‡ÓËÛË ÂÓfi˜ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓÔ˘.
ñ ΔÔÔı¤ÙËÛË ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙËÓ ÎÏ›Ì·Î· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘.
ñ ¢È·Ù‡ˆÛË Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÎÚ›ÛÂˆÓ ÌÂÙ¿ ·fi ‰ÈÂÚÂ‡ÓËÛË.
ñ ∞fiÂÈÚÂ˜ ·Ó·ÁˆÁ‹˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ÂÈ‰ÈÎ‹ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·
ñ ∂ÎfiÓËÛË ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ.
ñ ™‡ÓÙ·ÍË ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ÌÈ·˜ Â˘ÚÂ›·˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
ñ ™‡ÓÙ·ÍË ·Ú¿ÏÏËÏˆÓ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÈÓ¿ÎˆÓ (∂ÏÏ¿‰· - ∂˘ÚÒË - ∫fiÛÌÔ˜).
ñ ∂ÎfiÓËÛË ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ πÛÙÔÚ›·˜ (ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘ÓÂÓÙÂ‡ÍÂˆÓ).
ñ ¢Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ì¤Û· ·fi ıÂ·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È.
ñ ¶ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ıÂ·ÙÚÈÎ‹˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ.
ñ ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Â›ÛÎÂ„Ë˜ ÛÂ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÌÔ˘ÛÂ›·. ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÌÔ˘ÛÂÈÔÛ˘-
ÛÎÂ˘ÒÓ.
ñ ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÌÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÌÂ ÙË ÌÔÚÊ‹ ¯ÚÔÓÈÎÔ‡ ‹ ·Ó¿-
Ï·Û‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÚfiÔ ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎfi.
ñ ™‡ÓıÂÛË ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ¯·ÚÙÒÓ, Û¯Â‰›ˆÓ Î·È Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ.
ñ ∂ÎfiÓËÛË ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔÈÎ‹˜ πÛÙÔÚ›·˜.
ñ πÛÙÔÚÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó· ÛÂ ¯ÒÚÔ˘˜ ‹ ·Ú¯Â›· ÌÈ·˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÂÎfiÓËÛË ·Ó¿ÏÔÁË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜
ÂÚÁ·Û›·˜.
ñ √ÚÁ¿ÓˆÛË ÂÎı¤ÛÂˆÓ ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ı¤Ì·Ù·.
Δ· ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ¿ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜
ªÈ· Î·ÙËÁÔÚ›· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ··ÈÙÂ› ÂÈ‰ÈÎ‹ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Â›Ó·È Ù· ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ¿
Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜.
£· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÊıÂ› ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë fiÙÈ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÂÈÏÔÁ‹˜ ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ Û¯Â-
‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔ˜ ˘ÏÔÔ›ËÛË Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ù· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∫·ı‹ÎÔÓ
ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Ó· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔ-
ÓÙ·.
∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÊıÂ› ˘fi„Ë Ë ÙÔÈÎ‹ πÛÙÔÚ›· Î·È ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ Ô˘
·Ú¤¯ÂÈ, ÁÂÓÈÎ¿, Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ÂÚÈÔ¯‹. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙ· ¢ˆ‰ÂÎ¿ÓËÛ· ı· ÌÔÚÔ‡-
ÛÂ Ó· ÂÎÔÓËıÂ› ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ πÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ı· ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÂ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜
·ÓıÚÒˆÓ ·fi Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ÈÙ·ÏÈÎ‹˜ Î·ÙÔ¯‹˜.
∏ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘
Î·ıËÁËÙ‹, Î·Ïfi Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›·˜ Ì¿ıËÛË˜. √È ÛÙfi¯ÔÈ ı· Ú¤ÂÈ
Ó· Â›Ó·È Û·ÊÂ›˜ Î·È ÔÈ Â˘ı‡ÓÂ˜ ÙÔ˘ Î¿ıÂ Ì·ıËÙ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜.
∏ ÂÈ‰›ˆÍË ÛÊ·ÈÚÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÂ› ÌÂ ÙËÓ
ÂÌÏÔÎ‹ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÎfiÓËÛË ÙÔ˘ Û¯Â‰›Ô˘. ªÂ Î¿ıÂ ÙÚfiÔ
ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÙ·È ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË.
18
3. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
™˘¯Ó¿ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ ÂÍ‹˜: MÈÏ¿ÙÂ ÁÈ· ıÂˆÚ›Â˜, ÌÂıfi‰Ô˘˜, ÈÛÙÔ-
ÚÈÎ¤˜ ¤ÓÓÔÈÂ˜ Î·È ÎÚÈÙÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ ËÁÒÓ, ÂÓÒ Ù· ·È‰È¿ ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ‰ÂÓ
Í¤ÚÔ˘Ó Î·Ï¿ Î·Ï¿ ÔÈÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË˜ Î·È Ô ∫·Ú·˚ÛÎ¿ÎË˜… ¶·Ú’ fiÏÔ Ô˘ Ë ªÓË-
ÌÔÛ‡ÓË, ÌËÙ¤Ú· ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÒÓ, Â›¯Â ÍÂ¯ˆÚÈÛÙ‹ ı¤ÛË ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÊÂ‡ÚÂÛË ÙË˜
ÁÚ·Ê‹˜, Î·È Û‹ÌÂÚ· ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÚÔÛÊÂ‡ÁÔ˘ÌÂ ÛÙ· ‚È‚Ï›·, ÁÈ· Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘ÌÂ ÌÈ· ÏË-
ÚÔÊÔÚ›·, Ô Ì·ıËÙ‹˜, fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô, Ú¤ÂÈ –Û’ ·˘Ùfi ÓÔÌ›˙Ô˘ÌÂ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó·
Û˘ÌÊˆÓ‹ÛÔ˘ÌÂ fiÏÔÈ– Ó· ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÔ-
Ú·ÌÈÎ‹ ÂÈÎfiÓ· ÌÈ·˜ ÂÔ¯‹˜. ∞Ó ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ·fi ·˘Ùfi Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÛÙÈ˜ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎ¤˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂÈ˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÙÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË, Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ Â›Ó·È ·Ó¤ÊÈÎÙÔ, fiÙ·Ó ˙ËÙ¿ÌÂ ·fi ÙÔ˘˜ ˘Ô„ËÊ›Ô˘˜
Ó· ·ÔÌÓËÌÔÓÂ‡ÛÔ˘Ó Ù· ¿ÓÙ·. ΔÔ‡ÙÔ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· Ù· ¯¿ÓÔ˘ÌÂ fiÏ·.
ŒÓ· ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ÁÓÒÛÂˆÓ, Ô˘ Û˘Óı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÌÈ·˜ ÂÔ¯‹˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ¤¯ÂÈ Úfi-
¯ÂÈÚÔ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ fiÔÈÔ˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô. £· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡ÌÂ ÛÂ ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·:
∂§§∏¡π∫∏ π™Δ√ƒπ∞, 1830-2001
– ∫‡ÚÈÂ˜ ÂÚ›Ô‰ÔÈ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
– ∂Í¤ÏÈÍË ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
– ¶ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ (ÛÂ ÛÙÚÔÁÁ˘ÏÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜).
– ™˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù·.
– ¶Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ› Ì·ÎÚ¿˜ ıËÙÂ›·˜ (ÔÈ·/Â˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·/Â˜ ¤‰Ú·Û·Ó).
– ∏ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ ÂÌÔÚÈÎ‹˜ Ó·˘ÙÈÏ›·˜.
– ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÓÂÈÛÙËÌ›ˆÓ.
– ∏ ËÏÂÎÙÚÈÎ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.
– ∏ Â›ÛËÌË ÁÏÒÛÛ· ÙË˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜ Î·È ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
– √È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÏÔÁÔÙ¤¯ÓÂ˜, ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ, ÁÏ‡ÙÂ˜, ÌÔ˘ÛÈÎÔÛ˘Óı¤ÙÂ˜, ÛÎËÓÔı¤ÙÂ˜.
– Δ· ÈÔ ·ÍÈÔÛËÌÂ›ˆÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘.
– ΔÈ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙ· Û¯ÔÏÂ›· ÛÙÈ˜ 25 ª·ÚÙ›Ô˘, 28 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘, 17 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘.
°È· Ó· Â‰Ú·ÈˆıÔ‡Ó ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ÁÓÒÛÂÈ˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Î·ÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ÌÓ‹ÌË Î¿ıÂ ÙfiÛÔ, Â˘-
Î·ÈÚÈ·Î¿, ÌÂ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ‰È·Ù˘ˆÌ¤ÓÂ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ‹ Î·È Ó· ˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ÙË˜ ÌÈ·˜ ÊÔÚ¤˜.
°ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÙÒÚ·, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚÂ› Ó· Ï¿‚ÂÈ ÙÚÂÈ˜ ÌÔÚÊ¤˜: ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎ‹, ‰È·ÌÔÚÊˆÙÈ-
Î‹ Î·È ·ıÚÔÈÛÙÈÎ‹.
∏ ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎ‹ Î·È Ë ·ıÚÔÈÛÙÈÎ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÏ¤Á¯Ô˘Ó ÙÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi, Î˘Ú›ˆ˜, Â›Â‰Ô ÙˆÓ
Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÙÔÓ ‚·ıÌfi Â›ÙÂ˘ÍË˜ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜, ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ‹ Û˘ÓıÂÙÈÎ¤˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ÔÈ
ÔÔ›Â˜ ·ÊÂÓfi˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎ‹ Ì¿ıËÛË Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙË ‰È·›ÛÙˆÛË
ÙË˜ ÈÎ·ÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
ªÔÚÊ¤˜ Ù¤ÙÔÈˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÔÈ ÂÍ‹˜:
·) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ¯ÚfiÓÔ˘
√È ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È: ‰È·‰Ô¯‹˜, ·Ï‹˜ ‹ ·ÈÙÈ·Î‹˜
·ÎÔÏÔ˘ı›·˜, Û‡ÁÎÚÈÛË˜ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÌÂ ÁÂÁÔÓfiÙ· ¿ÏÏˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ÂÈ-
Û‹Ì·ÓÛË˜ Î·È ·fi‰ÔÛË˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÛÂ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ì·ÎÚ¿˜, Ì¤ÛË˜ Î·È Û‡ÓÙÔÌË˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, Î·-
Ù·ÓfiËÛË˜ ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ‚¿ÛÂÈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ë ÂÚÈÔ‰ÔÏfiÁËÛË, Î·Ù·ÓfiËÛË˜ ÙÔ˘ ¯ÚÔÓÔ-
ÏÔÁÈÎÔ‡ Ì·˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ÙÔ˘ ÈÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÁÚËÁÔÚÈ·ÓÔ‡
ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘.
‚) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÛÂ Û¯‹Ì· ¿ÛÙÚÔ˘
√È ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÛÂ Û¯‹Ì· ¿ÛÙÚÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÂ Î¿ıÂ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ·, ÒÛÙÂ ÔÈ Ì·-
ıËÙ¤˜ Ó· Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ Û‡ÓÙÔÌÔ ÁÚ·Ùfi ÈÛÙÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ Î·È Ó· Î·ÏÔ‡ÓÙ·È, Î·ÌÈ¿ ÊÔ-
Ú¿, Ù· ÚÒÙ· ÏÂÙ¿ ÙË˜ ˆÚÈ·›·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ‹˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛË˜, Ó· ÙÔÓ ·Ó··Ú¿ÁÔ˘Ó ÚÔÊÔÚÈÎ¿
‹ Ó· ÙÔÓ ·Ó·‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÌÂ ÌÈ· ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î‹ ¤ÓÓÔÈ· ˆ˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹.
19
∫¿ıÂ ¿ÛÎËÛË ¿ÛÙÚÔ˘ ÂÎÔÓÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÌÈ·˜ ÁÚ·Ù‹˜ ËÁ‹˜, ÂÓfi˜ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜
ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘, ÂÓfi˜ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ ‹ ÌÈ·˜ ·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ Î·È ¤¯ÂÈ
ˆ˜ ‚¿ÛË ÌÈ· ÎÂÓÙÚÈÎ‹ ¤ÓÓÔÈ· (∫∂), ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Û˘Ó‰¤Ô˘ÌÂ ¿ÏÏÂ˜ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î¤˜ ¤ÓÓÔÈÂ˜ (¶∂).
ΔÔÔıÂÙÔ‡ÌÂ ÙÈ˜ ¶∂ ÛÙ· ¿ÎÚ· ·ÎÙ›ÓˆÓ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ∫∂. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Ì·˜
‰ÔıÂ› ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙÈ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘
1821, ÌÈ· ¿ÛÎËÛË ¿ÛÙÚÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ¿ÚÂÈ ÙËÓ ÂÍ‹˜ ÌÔÚÊ‹:
·ÚÌ·ÙÔÏÔ› ÎÏ¤ÊÙÂ˜
ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó

ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1821
º·Ó·ÚÈÒÙÂ˜ ÎÏËÚÈÎÔ›
Á) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛÎ¤„Ë˜

∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË˜ / Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÛÂ ÛÙ‹ÏÂ˜ ÚÔÛÒˆÓ Î·Ù¿ È‰ÈfiÙËÙ·, ÂÚÁ·ÏÂ›ˆÓ ÌÂ ÎÚÈ-
Ù‹ÚÈÔ, .¯. ·Ú·‰ÔÛÈ·Î¿-ÓÂÔÙÂÚÈÎ¿, ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÒˆÓ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ÎÚÈ-
Ù‹ÚÈÔ, .¯. ÌfiÚÊˆÛË, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Ù¿ÍË, ı¤ÛË ÛÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, ı¤ÛË ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹, ÂÍ‹-
ÁËÛË˜ ÙÔ˘ Ì¤ÚÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ¿ÏÏÔ˘ Ì¤ÚÔ˘˜ (Î·Ïfi˜ Î·ÈÚfi˜-Î·Ï‹ Û˘ÁÎÔÌÈ‰‹) ‹ ÙÔ˘ Ì¤-
ÚÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÂÓfi˜ fiÏÔ˘ (ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎ‹ ¡ÔÌ·Ú¯›· ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘
¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡), ·fi‰ÔÛË˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÌÂ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÎÚÈÙËÚ›Ô˘ (Î·ıÈ¤ÚˆÛË˜ ÙË˜ ‰ËÌÔÙÈÎ‹˜ ˆ˜
Â›ÛËÌË˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÙË˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜).
‰) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÂÌÂÈÚÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ
∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ·Ó·ÁÚ·Ê‹˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ (.¯. ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÒÓ fiÏÂˆÓ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È-
ÒÓ· ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡, ÙÔ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ, ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ
Î·È ÙˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ, ÙÈ˜ ·Û¯ÔÏ›Â˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ, ÙÈ˜ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ¤˜ ˘ËÚÂÛ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜, ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ ‹ ÌÂ ¿ÏÏÂ˜ fiÏÂÈ˜ Î·È ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ÎÚ¿-
ÙÔ˘˜), ‰È¿ÎÚÈÛË˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ fiÚˆÓ (.¯. ÂÍ¤ÁÂÚÛË˜, Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜,
ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÔ‡ Ú·ÍÈÎÔ‹Ì·ÙÔ˜), ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË˜ fiÚˆÓ ÌÂ ÌÂÈˆÙÈÎfi ‹ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô (.¯. ˘·Ó¿Ù˘ÎÙÔÈ, ·ÓÒÙÂÚË, Î·ÙÒÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Ù¿ÍË).
Â) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÎÚÈÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ÚˆÙÔÁÂÓÒÓ Î·È ‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓÒÓ ÁÚ·ÙÒÓ ËÁÒÓ
AÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÏÂÎÙÈÎ‹˜ Î·Ù·ÓfiËÛË˜, Î·Ù·ÓfiËÛË˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÏÂÁÔÌ¤ÓÔ˘, ÙË˜
ÏÂ˘Ú¿˜ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ıÂˆÚÂ› Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙË˜ ËÁ‹˜, ÙË˜ ·ÁÎ›ÛÙÚˆÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ
ÍÂÂÚ·ÛÌ¤ÓÔ ‹ ÙË˜ ÈÎ·ÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘, ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË˜ ÙˆÓ
Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎÒÓ ÊÔÚÙ›ÛÂˆÓ.
ÛÙ) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ·fi‰ÔÛË˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÛÙÈ˜ ˘ÏÈÎ¤˜ ËÁ¤˜
AÛÎ‹ÛÂÈ˜ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ, ‰È·ÎÚ›‚ˆÛË˜ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ
ËÁÒÓ, ÙÔ˘ ÚÔÔÚÈÛÌÔ‡, ÙË˜ ¯Ú‹ÛË˜ Î·È ÙÔ˘ ·Ú·ÁfiÌÂÓÔ˘ ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·ÙÔ˜.
˙) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ÂÈÎ·ÛÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘
AÛÎ‹ÛÂÈ˜ ¤ÓÙ·ÍË˜ ÂÓfi˜ ¤ÚÁÔ˘ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÚÂ‡Ì· ‹ Û¯ÔÏ‹, ÂÓÙÔÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘
ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘, ÂÚÌËÓÂ›·˜ ÙˆÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ Ô˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È, ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÒÓ
ÊÔÚÙ›ÛÂˆÓ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ (.¯. ÂÍ¤Ù·ÛË fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ÙÔ˘ ¡ÈÎfiÏ·Ô˘
°‡˙Ë «πÛÙÔÚ›·»).
∏ ‰È·ÌÔÚÊˆÙÈÎ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈ-
ÛË˜ Î·È ÛÙÔ¯Â‡ÂÈ ÛÙÔ Ó· ÂÈÙÚ¤„ÂÈ ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ·ÓÈ¯ÓÂ‡ÛÂÈ ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÚfiÛÏË„Ë˜, ÂÎ
Ì¤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÁÓÒÛË˜, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· ÙË ‰È‰·-
ÎÙÈÎ‹ ÙÔ˘ Ù·ÎÙÈÎ‹ Î·È Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÂÈ‰ÈÎ‹ ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË, ÂÍ·-
ÙÔÌÈÎÂ‡ÔÓÙ·˜, ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ·Ó·ÁÎ·›Ô, ÙÈ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜. ∏ ‰È·ÌÔÚÊˆÙÈÎ‹ ·ÍÈÔÏfi-
ÁËÛË ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È ‰ÈÂÚÂ˘ÓËÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë Ì·ıË-
ÛÈ·Î‹ ‰È·‰ÈÎ·Û›· Ú¤ÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È ·Ú¿ Ó· ÂÏ¤Á¯ÂÙ·È. ŒÙÛÈ, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û˘Ì-
20
‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙË˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜ Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÌÂÙÚ‹-
ÛÈÌˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÛÙÔ¯Â‡ÂÈ Î·È ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙË˜ ·fiÎÙËÛË˜ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔ-
Ù‹ÙˆÓ ÂÎ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ªÂ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈ‰ÈÒÎÂÙ·È Ó· ‰È·ÈÛÙˆıÂ› fi¯È ÌfiÓÔ ÙÈ
ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ fiÛÔ ÌÔÚÂ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ÙÈ˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ Ô˘ ·fiÎÙËÛÂ
ÛÙËÓ ÂÚÌËÓÂ›· Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ÛÙË Ï‡ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.
ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÔÙÂÏÂ› Î˘Ú›ˆ˜ Ì¤ÛÔ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË˜ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜,
·ÊÔ‡ ·Ú¤¯ÂÈ ÂÈÎfiÓ· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ‚·ıÌfi ÂÈÙ˘¯›·˜ ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È Î·È ÙËÓ
·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Ì¿ıËÛË˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁÂ›. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ, ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙ’ ¿ÏÏ·, fiÙÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÂ›, ÛÂ Î·Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË, ·˘ÙÔÛÎÔfi.
¶ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ·Ú·¿Óˆ Ê·›ÓÔÓÙ·È, ›Ûˆ˜, ‰‡ÛÎÔÏ·. ¶ÈÛÙÂ‡Ô˘ÌÂ, ˆÛÙfiÛÔ, fiÙÈ Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘
¤¯ÂÙÂ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Û·˜, ÙfiÛÔ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ô˘-
ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÙÔ Ó· ÂÈ¯ÂÈÚËıÂ› ÌÈ· ¿ÏÏË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜. XÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÂıÔ-
‰ÈÎfiÙËÙ· Î·È ˘ÔÌÔÓ‹. ∏ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ··›ÙËÛË ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ Â›Ó·È Î¿ıÂ ÊÔÚ¿ Ó·
¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Î·È ÌÈ· ·ÎfiÌË ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó, Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó, Ó· Î·Ù·Ù¿ÛÛÔ˘Ó ÎÙÏ.
ΔÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È ·Ì¤Ûˆ˜ Ï·ÌÚfi, ÔÈ ÈÎ·ÓfiÙËÙÂ˜ Î·È ÔÈ ‰ÂÍÈfiÙËÙÂ˜ ‰ÂÓ ·Ô-
ÎÙÈÔ‡ÓÙ·È ÛÂ ÌÈ· Ì¤Ú·. «§·ÌÚfi» ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ, ÌfiÓÔ, ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ ·ÔÛÙ‹ıÈÛË˜. ŸÛÔÈ ıÂ-
ˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ ÂÎ¿ÛÙÔÙÂ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Â›Ó·È ¿ÚÈÛÙÔ, ·˘ÙÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ÌÂ
ÙËÓ ÈÛÙ‹ ÚÔÊÔÚÈÎ‹ ‹ ÁÚ·Ù‹ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¤ÏÂÈ· ÁÓÒÛË.
¶¿ÓÙˆ˜, Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤¯ÂÙÂ ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ Û·˜, ÙfiÛÔ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡,
ÁÚ¿ÊÙËÎ·Ó fi¯È ÌÂ ÙËÓ ÚfiıÂÛË Ó· Û˘ÛÛˆÚÂ‡ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Ï‹ıÔ˜ Ó¤ˆÓ ÏË-
ÚÔÊÔÚÈÒÓ, ·ÏÏ¿ ÌÂ ÙËÓ ÚÔÛ‰ÔÎ›· Ó· ÙÔÓ ÂÍÔÈÎÂÈÒÛÔ˘Ó ÌÂ Ù· ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎ¿ Î·È ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎ¿
ÂÚÁ·ÏÂ›· ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜, Ó· ·Ó·‰Â›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰È·ÓÔËÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ‰Â-
ÍÈfiÙËÙÂ˜, Ó· ÔÍ‡ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÎÚÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ÈÎ·ÓfiÙËÙ·, Ó· ÙÔÓ Ì˘‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ËıÈÎ‹ ÙË˜ Î·Ù·ÓfiËÛË˜
Î·È ÙÔ˘ ÛÂ‚·ÛÌÔ‡ ÙË˜ ‰È·ÊÔÚ¿˜, ÛÙËÓ ·ÚÔÎ·Ù¿ÏËÙË ÁÓˆÚÈÌ›· «ÌÂ ÙÔÓ ÕÏÏÔ, ÙÔ ÕÏÏÔÙÂ Î·È
ÙÔ ∞ÏÏÔ‡», Ó· ÙÔÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó, Ù¤ÏÔ˜, Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Û˘ÓÂ›‰ËÛË, Ó· Á›ÓÂÈ, ‰ËÏ·‰‹,
˘Â‡ı˘ÓÔ˜ Î·È ÂÓÂÚÁfi˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, ·ÏËıÈÓfi˜ ÔÏ›ÙË˜.
21
¶ƒ√Δ∂π¡√ª∂¡∏ ∂¡¢∂π∫Δπ∫∏ μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞
°∂¡π∫∏ μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞
∞ÏÈ‚È˙¿ÙÔ˜ ¡., √È ÔÏÈÙÈÎÔ› ıÂÛÌÔ› ÛÂ ÎÚ›ÛË 1922-1974. Ÿ„ÂÈ˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÂÌÂÈÚ›·˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ,
∞ı‹Ó· 1983.
AÓ·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ë˜ °., ™‡Á¯ÚÔÓË ÔÏÈÙÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ EÏÏ¿‰·˜ (1974-1992), M·ÏÏÈ¿ÚË˜-¶·È‰Â›·,
£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1993.
∞Û‰Ú·¯¿˜ ™., ∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ (15Ô˜-19Ô˜ ·ÈÒÓ·˜), ª¤ÏÈÛÛ·, ∞ı‹Ó·
1979.
∞Û‰Ú·¯¿˜ ™., ∑ËÙ‹Ì·Ù· ÈÛÙÔÚ›·˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1999.
Baerentzen Lars Î.¿. (ÂÈÌ.), MÂÏ¤ÙÂ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÌÊ‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔ, 1945-1949, ÌÙÊÚ. ∞Ú. ¶·Ú›ÛË,
OÏÎfi˜, ∞ı‹Ó· 1999.
μÂÚÁfiÔ˘ÏÔ˜ ∫., ΔÔ ·ÁÚÔÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹Ó· 1975.
μÂÚ¤ÌË˜ £. & ∫ÚÂÌÌ˘‰¿˜ μ., √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÎfiÛÌÔ˜, °ÓÒÛË, ∞ı‹Ó· 1985.
μÂÚ¤ÌË˜ £., ∂ÏÏ¿‰·-∂˘ÚÒË. ∞fi ÙÔÓ ¶ÚÒÙÔ ¶fiÏÂÌÔ ˆ˜ ÙÔÓ æ˘¯Úfi ¶fiÏÂÌÔ, ¶Ï¤ıÚÔÓ, ∞ı‹Ó·
1992.
Berstein S. & Milza P., πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÙfiÌÔÈ 3, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997.
μÔ‡ÏÁ·ÚË˜ °., ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË˜, 1974-1990, ™Ù·ıÂÚ‹ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· ÛËÌ·‰ÂÌ¤ÓË ·fi ÙË
ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 2001.
Braudel F., ªÂÏ¤ÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÌÙÊÚ. √. μ·ÚÒÓ & ƒ. ™Ù·ÌÔ‡ÏË, ∂ª¡∂-ªÓ‹ÌˆÓ, ∞ı‹Ó·
1986.
Braudel F., ∏ ªÂÛfiÁÂÈÔ˜, √ ¯ÒÚÔ˜ Î·È Ë ÈÛÙÔÚ›·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1990.
Braudel F., ∏ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ÌÙÊÚ. Õ. ∞ÏÂÍ¿ÎË˜, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹ ΔÚ·-
¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2002.
Burns E.M., ∂˘Úˆ·˚Î‹ ÈÛÙÔÚ›·. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙË˜ ÓÂfiÙÂÚË˜ ∂˘ÚÒË˜,
ÌÙÊÚ. Δ. ¢·Ú‚¤ÚË˜, ÙfiÌÔÈ 2, ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1984.
°È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜ °., √ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜. ∂ÏÏËÓÈÎ‹ Î·È Â˘Úˆ·˚Î‹ ÈÛÙÔÚ›· (1945-1963), ¶··-
˙‹ÛË˜, ∞ı‹Ó· 1992.
°È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜ °., «∏ Â˘ÁÂÓ‹˜ Ì·˜ Ù‡ÊÏˆÛÈ˜...», ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È «ÂıÓÈÎ¿ ı¤Ì·Ù·» ·fi ÙËÓ ‹Ù-
Ù· ÙÔ˘ 1897 ¤ˆ˜ ÙË ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ∫·Ù·ÛÙÚÔÊ‹, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 1999.
Dakin D., √ ·ÁÒÓ·˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· 1821-1833, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜
ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1983.
Dakin D., ∏ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, 1770-1923, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó·
1989.
¢ÂÚÙÈÏ‹˜ °., ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Â¤Ì‚·ÛË, 1880-1909, ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹Ó·
1985.
¢ËÌ·Ú¿˜ ∫.£., ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎfi˜ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1977.
¢ËÌ·Ú¿˜ ∫.£., ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ƒˆÌ·ÓÙÈÛÌfi˜, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1982.
Duby G., ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ πÛÙÔÚÈÎfi˜ ÕÙÏ·˜, ÂÈÌ. Ã. ƒ¿ÙË˜, ¶·Ù¿ÎË˜, ∞ı‹Ó· 2006.
∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ (Û˘ÏÏÔÁÈÎfi), πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∞ı‹Ó· 1986-2000.
∫ÈÙÚÔÌËÏ›‰Ë˜ ¶., ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎfi˜ ‰È·ÊˆÙÈÛÌfi˜. √È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ È‰¤Â˜, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì·
∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1996.
23
∫ÚÂÌÌ˘‰¿˜ μ., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ (1700-1821), ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹Ó·
1988.
∫ÚÂÌÌ˘‰¿˜ μ., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, 16Ô˜-20fi˜ ·ÈÒÓ·˜, °ÓÒÛË, ∞ı‹Ó·
1991.
§ÂÔÓÙ·Ú›ÙË˜ °., ΔÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎfi Î›ÓËÌ· Î·Ù¿ ÙÔÓ ¶ÚÒÙÔ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, ∂Í¿ÓÙ·˜, ∞ı‹-
Ó· 1978.
§È¿ÎÔ˜ ∞., ∏ ÈÙ·ÏÈÎ‹ ÂÓÔÔ›ËÛË Î·È Ë ªÂÁ¿ÏË I‰¤·, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1985.
§È¿ÎÔ˜ ∞., ∂ÚÁ·Û›· Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘, π∂¶∂Δ∂, ∞ı‹Ó· 1993.
§˘ÚÈÓÙ˙‹˜ Ã. & ¡ÈÎÔÏ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ∏., ™ˆÙËÚfiÔ˘ÏÔ˜ ¢. (ÂÈÌ.), ∫ÔÈÓˆÓ›· Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹. Ÿ„ÂÈ˜ ÙË˜
∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ 1974-1994, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1996.
ª·ÚÁ·Ú›ÙË˜ °., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘, 1946-1949, ÙfiÌÔÈ 2, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹-
Ó· 2000-2001.
ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜ °.£. & Ã·Ù˙ËÈˆÛ‹Ê ÃÚ. (ÂÈÌ.), μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ Î·È ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜, ¶·-
ÓÂÈÛÙËÌÈ·Î¤˜ ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ∫Ú‹ÙË˜, ƒ¤ı˘ÌÓÔ 1988.
ªÔ˘˙¤ÏË˜ ¡., ∫ÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÛÌfi˜ Î·È ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË ÛÙËÓ ËÌÈÂÚÈÊ¤ÚÂÈ·, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1987.
Mazower M., ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ Ã›ÙÏÂÚ. ∏ ÂÌÂÈÚ›· ÙË˜ Î·ÙÔ¯‹˜, ÌÙÊÚ. ∫. ∫Ô˘ÚÂÌ¤ÓÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1995.
Mazower M., ™ÎÔÙÂÈÓ‹ ‹ÂÈÚÔ˜. √ Â˘Úˆ·˚Îfi˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, ÌÙÊÚ. ∫. ∫Ô˘ÚÂÌ¤ÓÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 2001.
ª·˙¿Ô˘ÂÚ ª., Δ· μ·ÏÎ¿ÓÈ·, ÌÙÊÚ. ∫. ∫Ô˘ÚÂÌ¤ÓÔ˜, ¶·Ù¿ÎË˜, ∞ı‹Ó· 2002.
Meynaud J., √È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÙfiÌÔÈ 2, ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 2002.
¡ÈÎÔÏ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ∏Ï., ∏ Î·¯ÂÎÙÈÎ‹ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·. ∫fiÌÌ·Ù· Î·È ÂÎÏÔÁ¤˜, 1946-1967, ¶·Ù¿ÎË˜, ∞ı‹Ó·
2001.
¶·Ó·ÁÈˆÙfiÔ˘ÏÔ˜ μ. (ÂÈÌ.), ∂ÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ Î·È ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· ÙÔ 19Ô
·È., £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1980.
Petropoulos J., ¶ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi μ·Û›ÏÂÈÔ 1833-1843, ÙfiÌÔÈ 2 , ªÔÚ-
ÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1985.
™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∫., ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ 1900-1945, BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó·
1992.
™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∫., ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ 1945-1981, BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó·
2001.
™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∫. (ÂÈÌ.), ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜. ∞Ú¯Â›Ô, ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È ÎÂ›ÌÂÓ·, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıË-
ÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 1995-1997.
™ÎÔÂÙ¤· ∂., ΔÔ «¶ÚfiÙ˘Ô μ·Û›ÏÂÈÔ» Î·È Ë MÂÁ¿ÏË I‰¤·. Ÿ„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿-
‰· 1830-1880, ¶ÔÏ‡Ù˘Ô, ∞ı‹Ó· 1988.
™ˆÙËÚ¤ÏÏË˜ °., ™˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· Î·È ÂÎÏÔÁ¤˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· 1864-1909. π‰ÂÔÏÔÁ›· Î·È Ú¿ÍË ÙË˜ Î·ıÔÏÈÎ‹˜
„ËÊÔÊÔÚ›·˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1991.
ΔÛ·Ô‡ÛË˜ °.¢. (ÂÈÌ.), ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜ Î·È ÂÏÏËÓÈÎfiÙËÙ·. π‰ÂÔÏÔÁÈÎÔ› Î·È ‚ÈˆÌ·ÙÈÎÔ› ¿ÍÔÓÂ˜ ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏË-
ÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó· 1983.
ΔÛfiÎ·˜ ™., ∞Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó·
1998.
ΔÛÔ˘Î·Ï¿˜ ∫., ∂Í¿ÚÙËÛË Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹. √ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÌË¯·ÓÈÛÌÒÓ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· 1830-1922, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1977.
ΔÛÔ˘Î·Ï¿˜ ∫., ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÙÚ·Áˆ‰›·: ∞fi ÙËÓ ∞ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ˆ˜ ÙÔ˘˜ ™˘ÓÙ·ÁÌ·Ù¿Ú¯Â˜, ¡¤· ™‡ÓÔ-
Ú·, ∞ı‹Ó· 1981.
24
ΔÛÔ˘Î·Ï¿˜ ∫., ∫Ú¿ÙÔ˜, ÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ∂ÏÏ¿‰·, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1987.
ºÏ¿ÈÛÂÚ Ã., ™Ù¤ÌÌ· Î·È ™‚¿ÛÙÈÎ·. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ÙË˜ Î·ÙÔ¯‹˜ Î·È ÙË˜ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜, ¶··˙‹ÛË˜, ∞ı‹Ó·
1988.
º˘Ú¤ ºÚ. & ƒÈÛ¤ ¡Ù., ∏ °·ÏÏÈÎ‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË, ÌÙÊÚ. ∏. ∞ı·Ó·ÛÈ¿‰Ë˜, μ. ª·ÚÁÒÓË, BÈ‚ÏÈÔˆ-
ÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó· 1997.
Ã·Ú·Ï¿ÌË˜ ¢., ™ÙÚ·Ùfi˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›·. ∏ ‰ÔÌ‹ ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÛÙË ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·Î‹ ∂ÏÏ¿‰·, ∞ı‹-
Ó· 1985.
Ã·Ù˙ËÈˆÛ‹Ê Ã. (ÂÈÌ.), μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ Î·È ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Î¤˜ ∂Î‰fiÛÂÈ˜
∫Ú‹ÙË˜, ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ 1992.
Ã·Ù˙ËÈˆÛ‹Ê Ã., ∏ ÁËÚ·È¿ ÛÂÏ‹ÓË. ∏ ‚ÈÔÌË¯·Ó›· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, 1830-1940, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1993.
Ã·Ù˙ËÈˆÛ‹Ê Ã. (ÂÈÌ.), πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 1999.
Hobsbawm E., ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆÓ, 1789-1848, ÌÙÊÚ. ª. √ÈÎÔÓÔÌÔÔ‡ÏÔ˘, ªÔÚÊˆÙÈ-
Îfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1990.
Hobsbawm E., ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, 1848-1875, ÌÙÊÚ. ¢. ∫Ô‡ÚÙÔ‚ÈÎ, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì·
∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1996.
Hobsbawn E., ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ, 1875-1914, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜,
∞ı‹Ó· 2000.
Hobsbawm E., ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¿ÎÚˆÓ. √ Û‡ÓÙÔÌÔ˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, 1914-1991, ÌÙÊÚ. μ. ∫·ÂÙ·Ó-
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1997.
μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞ ¢π¢∞∫Δπ∫∏™ Δ∏™ π™Δ√ƒπ∞™

∞‚‰ÂÏ¿ Œ., πÛÙÔÚ›· Î·È Û¯ÔÏÂ›Ô, ¡‹ÛÔ˜, ∞ı‹Ó· 1998.
∞ÓÙˆÓÈ¿‰Ë˜ §., ∏ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ¶·Ù¿ÎË˜, ∞ı‹Ó· 1995.
μ·˚Ó¿ ª., £ÂˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÁÈ· ÙÔÓ 21Ô ·È., Gutenberg, ∞ı‹Ó·
1997.
Bloch M., ∞ÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·. ΔÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡, ÌÙÊÚ. ∫. °·Á·Ó¿ÎË˜, ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈ-
Î¤˜ ÂÎ‰fiÛÂÈ˜, ∞ı‹Ó· 1994.
°È·ÓÓ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ¢.∫., «¡ÂfiÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË πÛÙÔÚ›· (1789-Ì¤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒ-
Ó·): ªÈ· ÚfiÙ·ÛË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜ ÁÈ· ÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÙË˜ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘», ∫. ∞ÁÁÂ-
Ï¿ÎÔ˜ (ÂÈÌ.), ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÁÓÒÛË˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó·.
°È·ÓÓ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ¢.∫., «∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙË˜ ‰È-
‰·ÛÎ·Ï›·˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ∂Î·›‰Â˘ÛË: °ÂÓÈÎ‹ ıÂÒÚËÛË», ∂È-
ıÂÒÚËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∞ı‹Ó· 2004, ÙÂ‡¯. 9.
°È·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜ °., ¢ÔÎ›ÌÈ· ıÂˆÚ›·˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, μÈ‚ÏÈÔÁÔÓ›·, ∞ı‹Ó· 1997.
°È·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜ °., «∏ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË: ıÂˆÚ›· Î·È Ú¿ÍË», ∏ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô, ∫ÔÏÏ¤ÁÈÔ
∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 2001, Û. 25-58.
∂Ù·ÈÚÂ›· ªÂÏ¤ÙË˜ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ (∂ª¡∂), ∏ ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÛÙË Ì¤ÛË ÂÎ·›‰Â˘ÛË,
°ÚËÁfiÚË˜, ∞ı‹Ó· 1988.
πˆ¿ÓÓÔ˘ £. ¶., ¢È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ ÈÛÙÔÚ›·: ·fi ÙÈ˜ ıÂˆÚ›Â˜ Ì¿ıËÛË˜ ÛÙË ÛÙÔ¯ÔıÂÙÈÎ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ‹, ∞ÙÚ·-
fi˜, ∞ı‹Ó· ¯.¯.
∫fiÎÎÈÓÔ˜ °., ∞fi ÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÛÙÈ˜ ÈÛÙÔÚ›Â˜, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 1998.
∫fiÎÎÈÓÔ˜ °., ¢È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 1998.
∫fiÎÎÈÓÔ˜ °. & ∞ÏÂÍ¿ÎË ∂. (ÂÈÌ.), ¢ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ ÛÙË ÌÔ˘ÛÂÈ·Î‹ ·ÁˆÁ‹, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ,
∞ı‹Ó· 2002.
25
∫fiÎÎÈÓÔ˜ °., «∏ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô», ÂÚ. πÛÙÔÚÈÎ¿ 36(2002), Û. 165-200.

∫Ô˘ÏÔ‡ÚË ÃÚ., «™¯ÔÏÈÎ¿ ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È· Î·È ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó·. ∏ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÂÌÂÈÚ›·», ÂÚ. ªÓ‹-
ÌˆÓ 11(1987), Û. 219-224.
∫Ô˘ÏÔ‡ÚË ÃÚ. (ÂÈÌ.), ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜ ÓÂfiÙÂÚË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙË˜
ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜, ÙfiÌÔÈ 4, ∫¤ÓÙÚÔ ÁÈ· ÙË ¢ËÌÔÎÚ·Ù›· Î·È ÙË ™˘ÌÊÈÏ›ˆÛË ÛÙË ¡ÔÙÈÔ-
·Ó·ÙÔÏÈÎ‹ ∂˘ÚÒË, 2006.
§Â °ÎÔÊ ∑., £¤Ì·Ù· ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó· 1993.
Moniot H., H ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÌÙÊÚ. ŒÊË ∫¿ÓÓÂÚ, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 2002.
¡¿ÎÔ˘ ∂ÈÚ., Δ· ·È‰È¿ Î·È Ë ÈÛÙÔÚ›·. πÛÙÔÚÈÎ‹ ÛÎ¤„Ë, ÁÓÒÛË Î·È ÂÚÌËÓÂ›·, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 2000.
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ, ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 3: πÛÙÔÚ›·, °ÚËÁfiÚË˜, ∞ı‹Ó· 1984.
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ, ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 9: ΔÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ‰Â˘-
ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË, °ÚËÁfiÚË˜, ∞ı‹Ó· 1988.
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ, ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 17: ∂ıÓÈÎ‹ Û˘ÓÂ›‰ËÛË Î·È ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·È‰Â›·, °ÚËÁfiÚË˜,
∞ı‹Ó· 1994.
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ, ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 21: £ÂˆÚËÙÈÎ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜,
°ÚËÁfiÚË˜, ∞ı‹Ó· 1999.
ƒÂÔ‡ÛË ª., «¢È‰·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ™ÙÔ¯·ÛÌÔ›, ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È ˙ËÙÔ‡ÌÂÓ·, 1880-1980»,
ÂÚ. Δ· ÈÛÙÔÚÈÎ¿ 33(2000), Û. 319-378.
ƒÂÔ‡ÛË ª., «√È ¤ÓÓÔÈÂ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜. ∞fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÁÓÒÛË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Î·Ù·ÓfiËÛË»,
ÂÚ. ªÓ‹ÌˆÓ 22 (2000), Û. 191-220.
ƒÂÔ‡ÛË ª., ª·ı‹Ì·Ù· πÛÙÔÚ›·˜. ∞fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙË˜, ∞ı‹Ó·
2004.
ƒÂÔ‡ÛË ª. (ÂÈÌ.), πÛÙÔÚÈÎ¤˜ ËÁ¤˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô, ·fi Ù· ›¯ÓË ÛÙÈ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, ∫·ÏÂÈ‰ÔÛÎfiÈÔ, ∞ı‹-
Ó· 2005.
Sebba J., πÛÙÔÚ›· ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ¢È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi Î·È ÙÔ °˘-
ÌÓ¿ÛÈÔ, ÌÙÊÚ. ª. ∫·‚·ÏÈ¤ÚÔ˘, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 2000.
Stradling R., ¢È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÌÙÊÚ. μ. ™·ÎÎ¿, ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙË˜
∂˘ÚÒË˜ - •ÈÊ·Ú¿˜, ∞ı‹Ó· 2007.
Stradling R., ∏ ÔÏ˘ÚÈÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜: ŒÓ·˜ Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜,
ÌÙÊÚ. ¢. ∫ÔÎÎÒÓË˜, ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ - •ÈÊ·Ú¿˜, ∞ı‹Ó· 2007.
Δ˙fiÎ·˜ ™., ¢È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ¤˜ ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜, ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 2002.
ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË Õ. & ¢Ú·ÁÒÓ· £., «ΔÈ Â›Ó' Ë ·ÙÚ›‰· Ì·˜;» ∂ıÓÔÎÂÓÙÚÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ∞ÏÂ-
Í¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997.
Ferro M., ¶Ò˜ ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ∞ı‹Ó· 2000.
Ferro M., KÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È IÛÙÔÚ›·, MÂÙ·›¯ÌÈÔ, Aı‹Ó· 2001.
∫·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ Ú¿ÍË Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ›

ÛÙÔÓ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‰˘Ó·Ùfi ‚·ıÌfi ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÏÔÁÈÛÌÈÎfi
Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘.
26
ª¤ÚÔ˜ ¶ÚÒÙÔ
√ ∫√™ª√™
∞¶√ Δπ™ ¶∞ƒ∞ª√¡∂™ Δ∏™ °∞§§π∫∏™ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏™
∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 19Ô˘ ∞πø¡∞
∫∂º∞§∞π√ ¶ƒøΔ√
√π ∞¶∞ƒÃ∂™ ¢π∞ª√ƒºø™∏™ Δ√À ¡∂√Δ∂ƒ√À ∫√™ª√À
∂¡√Δ∏Δ∞ 1
∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
∂È‰ÈÎÔ› ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ
√È Ì·ı‹ÙÚÈÂ˜ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÎÂÙ·È:
¡· ·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂÈ˜ ·fi ÙËÓ πÛÙÔÚ›· ÙË˜ μ’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ÌÂ ÙÈ˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜ Ô˘ ‰È·-
ÌfiÚÊˆÛ·Ó Û˘Óı‹ÎÂ˜ Â˘ÓÔ˚Î¤˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ÙË˜ ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË˜ ÛÙ· Ì¤Û· ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ò˜ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎÂ Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË ÛÙÔ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂ ÔÈÔ˘˜ ÙÚfi-
Ô˘˜ ÂÎ‰ËÏÒıËÎÂ, ·Ú¯ÈÎ¿, ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙË˜ ÂÔ¯‹˜, Î·-
ıÒ˜ Î·È ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÎ‹ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÛÙË ‰˘ÙÈÎ‹ ∂˘ÚÒË ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó Ô ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÙÔ˘˜ Î‡ÚÈÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ˜ ‚·ÛÈÎ¤˜ ·fi„ÂÈ˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· Î·›ÚÈ· ı¤-
Ì·Ù·, fiˆ˜ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹, Ë ıÚËÛÎÂ›·, Ë ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›·.
¡· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ·Ú¤Ì‚·ÛË˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ
ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ 18Ô ·ÈÒÓ·.
∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÁÚ·ÙÒÓ ËÁÒÓ
1. ∏ ‚·ıÌÈ·›· ÂÍ¿ÏˆÛË ÙË˜ ¯Ú‹ÛË˜ ÌË¯·ÓÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ (ÂÎÌË¯¿ÓÈÛË ÙË˜ ·-
Ú·ÁˆÁ‹˜) Â›¯Â, ÛÂ ÚÒÙË Ê¿ÛË Î·È Ì¤¯ÚÈ Ó· Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÙÔ‡Ó ÔÏÏ¿ ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ·, ‰‡Ô ¿ÌÂÛ· ·ÔÙÂÏ¤-
ÛÌ·Ù·: ÚÒÙÔÓ, ÂÚÈÔÚ›ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÛÂ ÂÚÁ·ÙÈÎ¿ ¯¤ÚÈ· Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔÓ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó
··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó Ô‡ÙÂ ÌÂÁ¿ÏË ÛˆÌ·ÙÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË Ô‡ÙÂ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¤˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ ‹ ‰ÂÍÈfiÙËÙÂ˜. ŒÙÛÈ,
ÔÈ ÂÚÁÔ‰fiÙÂ˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Á˘Ó·›ÎÂ˜ Î·È ·È‰È¿, Ô˘ ·ÌÂ›‚ÔÓÙ·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, fiÌˆ˜, ÌÂ ÙËÓ
ÂÍ·ıÏ›ˆÛË ÙˆÓ ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ, Ë ÂÎÌË¯¿ÓÈÛË ÙË˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÁÂÓÓÔ‡ÛÂ ÌÂÁ¿-
ÏÔ ÏÔ‡ÙÔ, Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÓfiÙ·Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Ï›ÁˆÓ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÈÒÓ.
2. √ ¡ÙÂÎ¿ÚÙ (∫·ÚÙ¤ÛÈÔ˜), ıÂÌÂÏÈˆÙ‹˜ ÙË˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎ‹˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÈ˜ ‚·ÛÈÎ¤˜ ·Ú-
¯¤˜ ÙË˜ ÌÂıfi‰Ô˘ ÙÔ˘: Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÔÊÂ›ÏÂÈ Ó· ·ÌÊÈ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ù· ¿ÓÙ·Ø ÌÔÚÂ› Ó· ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÌfiÓÔ
·˘Ùfi Ô˘ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ·ÏËıÈÓfi, ·ÊÔ‡ ÂÏÂÁ¯ıÂ› ÌÂ ÙË ÏÔÁÈÎ‹. √È ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÔ„›ÛÙËÎ·Ó ÛÙË
ÊÚ¿ÛË cogito ergo sum (·ÌÊÈ‚¿ÏÏˆ, ¿Ú· ˘¿Ú¯ˆ).
3·. √È ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ §ÔÎ ÂÚ› ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ‚›·˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ¤Ó· ·fi Ù· Î‡ÚÈ· ÔÏÈÙÈÎ¿ fiÏ· ÙË˜ ¤Ó‰Ô-
ÍË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›· (1688), ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1776-1783) Î·È ÙË˜ Á·ÏÏÈ-
Î‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1789).
27
3‚. √ ƒÔ˘Ûfi ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÛÂ ÌÈ· ·ÏËıÈÓ‹ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· Ô Ï·fi˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ô ·fiÏ˘ÙÔ˜ Î˘-
Ú›·Ú¯Ô˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È, ‚Â‚·›ˆ˜, Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó ÔÈ ÚÈ˙ÔÛ¿-
ÛÙÂ˜ π·Îˆ‚›ÓÔÈ, Ô˘ Î˘ÚÈ¿Ú¯ËÛ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Ê¿ÛË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
4. ∏ «‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ» ‹Ù·Ó ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ ÚfiÙÂÈÓÂ Ô ªÔÓÙÂÛÎÈ¤ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÌÂ-
ÙˆÈÛÙÂ› Ë ·˘ı·ÈÚÂÛ›· Ô˘ ÚÔ¤Î˘ÙÂ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ÛÙ·
¯¤ÚÈ· ÂÓfi˜ ·fiÏ˘ÙÔ˘ ÌÔÓ¿Ú¯Ë.
¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË: ∞ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÈ˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙÔ Ì¿ıËÌ·
ÙË˜ ∫ÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ∞ÁˆÁ‹˜, Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› fiÙÈ Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ
·ÔÙÂÏÂ› ıÂÌ¤ÏÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÔÏÈÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ. (ªÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ·fi
ÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ë ËÁ‹ 3.)
5. √ μÔÏÙ¤ÚÔ˜ ˘‹ÚÍÂ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÂ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ÂÈÎÚÈÙ¤˜ ÙÔ˘ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÔ‡ Ê·Ó·ÙÈÛÌÔ‡,
ÂÈÏÔÁ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· Î·Ù·‰ÈÒ¯ıËÎÂ ·fi ÙËÓ Î·ıÔÏÈÎ‹ ÂÎÎÏËÛ›·. (¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ-
ËıÂ› ·fi ÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ë ËÁ‹ 2.)
6. √ ÕÓÙ·Ì ™ÌÈı, ıÂÌÂÏÈˆÙ‹˜ ÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌÔ‡, ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍÂ ÙË ı¤ÛË fiÙÈ ÙÔ ÎÚ¿-
ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ˙ˆ‹.
™¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

1. ªÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÌÔÚÂ› Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÚÒÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙÔ˘
‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
4. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ‰È‰·-
ÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ· ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·Ó ÌfiÓÔ ·fi ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¿ Ê˘ÏÏ¿‰È·. ∫·ıÒ˜,
ˆÛÙfiÛÔ, ÔÏÏÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ·Ó Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Û˘Ó·ıÚÔ›ÛÂÈ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó
Î·È ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ‰È¿‰ÔÛË˜ È‰ÂÒÓ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ.
∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

1. ∏ ·¿ÓÙËÛË, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓÛˆÌ·ÙÒÓÂÈ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ Ô˘ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜
‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ› Ù· ÂÈÏ¤ÔÓ ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ËÁ¤˜ 3·, 3‚ Î·È 4.
2. ¶˘Ú‹Ó·˜ ÙË˜ ·¿ÓÙËÛË˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Â›Ó·È Ë ÂÎÙ›ÌËÛË fiÙÈ Ë ÎÚÈÙÈÎ‹ ÙˆÓ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÒÓ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÔÏfiÁˆÓ ÛÙÔÓ ÌÂÚÎ·ÓÙÈÏÈÛÌfi ÂÍ˘ËÚÂÙÔ‡ÛÂ, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ¿, ÙÈ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ·ÛÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜.
3. ΔÔ ÈÛ¯‡ÔÓ Û‹ÌÂÚ· Û‡ÓÙ·ÁÌ· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÂÓÛˆÌ·ÙÒÓÂÈ ÔÏÏ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÊÈÏÔÛÔ-
Ê›·˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, Î·ıÒ˜ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙË ‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÏÈÙÈÎ¿ Î·È
ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· ÛÙÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ÂÚÈÊÚ¿ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›·
∏ ·Ó¿ÁÎË ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ ÂÓfi˜ ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙË˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜. […]
ΔÔ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎfi ÚÔ‚¿‰ÈÛÌ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ÌÂ ÙËÓ ¤ÁÎ·ÈÚË ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÙË˜ Î›ÓËÛË˜ ÙˆÓ ÂÚÈ-
ÊÚ¿ÍÂˆÓ (enclosures). […] ΔÔ‡ÙË Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ·ÍÈÔÔ›Ë-
ÛË˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ Á·ÈÒÓ (‰È·ÓÔÌ‹ ÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙÈÎÒÓ ‰·ÛÒÓ Î·È ÏÈ‚·‰ÈÒÓ) Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ·fi ÎÔÈ-
ÓÔ‡ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË˜ ÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ. ∏ ÂÚ›ÊÚ·ÍË ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÂÌ·¯›ˆÓ, Ô˘ Î·ıÔÚ›-
˙ÂÈ Û·ÊÒ˜ Ù· fiÚÈ· ÙË˜ È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜ Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÙÈ˜ Á·›Â˜ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔÓ
ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ Â‰¿ÊÔ˘˜, ÙÈ˜ ·ÔÛÙÚ·ÁÁ›ÛÂÈ˜, ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi ÌÂ Ó¤Â˜ Î·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈÂ˜ Î·È ÙË ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔ›ËÛË ÓÂfiÙÂÚˆÓ ÙÂ¯ÓÈÎÒÓ.
S. Berstein & P. Milza, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÌÙÊÚ. ∞.∫. ¢ËÌËÙÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó·
1997, ÙfiÌ. 1, Û. 439-440.
2. √ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ıÚËÛÎÂ›·˜

£ÂÌ¤ÏÈÔ ÙË˜ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÂÛ·›ˆÓ·, Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÙËÓ Â›ıÂÛË
ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜. ∏ ÎÔÛÌÈÎ‹ ¤ÎÊÚ·Û‹ ÙÔ˘, Ô ÎÏ‹ÚÔ˜, Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ
ÂÈı¤ÛÂˆÓ. π‰È·›ÙÂÚ· Ô μÔÏÙ¤ÚÔ˜ ÙÔ‡ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ ÛÎÏËÚ¿ Ï‹ÁÌ·Ù· ÂÍ·›ÚÔÓÙ·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÙÔ
28
ÓÂ‡Ì· ÙË˜ ·ÓÂÍÈıÚËÛÎ›·˜. ∞˘Ù‹ Ë ÎÚÈÙÈÎ‹ ÙˆÓ ÎÔÛÌÈÎÒÓ ÏÂ˘ÚÒÓ ÙË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÔÏ‡
Û‡ÓÙÔÌ· Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÂ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ‰ÔÁÌ¿ÙˆÓ ÙË˜ ıÚËÛÎÂ›·˜. ∞fi Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 18Ô˘
·ÈÒÓ·, ÏÔÁÈÎ‹ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÛÙÔÈ¯Â›· ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙ·.
1997, ÙfiÌ.1, Û. 460.
3. ∏ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÊıÔÚ¿˜ ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜

∏ ÌÔÓ·Ú¯›· ·Ô‰˘Ó·ÌÒÓÂÙ·È, fiÙ·Ó Ô ËÁÂÌfiÓ·˜, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ fiÏË ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÛÙÔ ÚfiÛˆ-
fi ÙÔ˘, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·, ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ·˘Ï‹
·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘. ∏ ÌÔÓ·Ú¯ÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›· ÊıÂ›ÚÂÙ·È, fiÙ·Ó Ù· ·ÓÒÙÂÚ· ·ÍÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘
ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÂÈ‚Ú·‚Â‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈÔ ¯·ÌËÏ‹ ÛÙ¿ıÌË ‰Ô˘ÏÈÎfiÙËÙ·˜, fiÙ·Ó Ô ËÁÂÌfiÓ·˜ ‰ÂÓ Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ
Ï·fi ÙÔ˘ Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› Ù· Â˘ÙÂÏ¤ÛÙÂÚ· ÂÚÁ·ÏÂ›· ÙË˜ ·˘Ù·Ú¯ÈÎ‹˜ ÂÍÔ˘Û›·˜.
ªÔÓÙÂÛÎÈ¤, ΔÔ ÓÂ‡Ì· ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ.
¶ËÁ‹: °.¢. ∑ÈÔ‡ÙÔ˜, ªÔÓÙÂÛÎÈ¤, ∂ÈÏÔÁ‹ ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ™‡Á¯ÚÔÓË ∂Ô¯‹, ∞ı‹Ó· 1993, Û. 323.
4. ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ‹ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÏÂÍÈÎfi ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÙˆÓ ÙÂ-

¯ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ¿ÙˆÓ
∏ ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ˘‹ÚÍÂ ¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ ÛÎÔfi Â›¯Â Ó· ÂÎÏ·˚ÎÂ‡ÛÂÈ
ÙÈ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ Î·È ÊÈÏÔÛÔÊÈÎ¤˜ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Î·ÈÚÔ‡ ÙË˜. ∂Î‰fiıËÎÂ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Î·Ù¿ ÙÔ ‰È¿-
ÛÙËÌ· ·fi ÙÔ 1751 ˆ˜ ÙÔ 1772 ·Ú¯ÈÎ¿ ÛÂ 17 ÙfiÌÔ˘˜ ÌÂ 11 ÂÈÏ¤ÔÓ ÙfiÌÔ˘˜ Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó
·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ›Ó·ÎÂ˜. ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ¤Ó· Û˘ÌÏ‹ÚˆÌ· 5 ÙfiÌˆÓ Î·È ¤Ó· Â˘ÚÂÙ‹ÚÈÔ 2 ÙfiÌˆÓ.
ªÂÙ¿ ·fi ¤Ó· ÚÒÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Úfi¯ÂÈÚˆÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ, Ô ÂÎ‰fiÙË˜ ÂÌÈÛÙÂ‡ıËÎÂ ÙË ‰ÈÂ‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘
¤ÚÁÔ˘ ÛÂ ‰‡Ô ·fi ÙÈ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›Â˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, ÙÔÓ ¡ÙÈÓÙÂÚfi Î·È ÙÔÓ ¡Ù’ ∞Ï·Ì¤Ú,
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙ¿ıËÎ·Ó –È‰›ˆ˜ Ô ÚÒÙÔ˜– ÔÈ ÚˆÙÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÙË˜ ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ·˜ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙË˜.
Ÿˆ˜ ¤ÁÚ·„Â ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ Ô ¡Ù’ ∞Ï·Ì¤Ú ÛÙÔÓ ¶ÚfiÏÔÁÔ ÙË˜ ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ·˜, ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘
¤ÚÁÔ˘ ‹Ù·Ó «Ó· ÂÎı¤ÛÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙÔ‡ ÙË ÛÂÈÚ¿ Î·È ÙË Û˘Ó¿ÚÙËÛË ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ [...] Ó·
ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ Î¿ıÂ ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È ÁÈ· Î¿ıÂ Ù¤¯ÓË, ÂÏÂ˘ı¤ÚÈ· ‹ ÌË¯·ÓÈÎ‹, ÙÈ˜ ÁÂÓÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó
ÙË ‚¿ÛË ÙË˜, Î·È ÙÈ˜ ÈÔ ‚·ÛÈÎ¤˜ ÏÂÙÔÌ¤ÚÂÈÂ˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ Ô˘Û›· Î·È ÙËÓ ˘fiÛÙ·Û‹ ÙË˜».
∏ ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ˘‹ÚÍÂ Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÏÏÔÁÈÎ‹ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ Î·È ÂÎ‰ÔÙÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘
18Ô˘ ·ÈÒÓ·, ¤Ó· ·fi Ù· ¤ÚÁ·-Û‡Ì‚ÔÏ· ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡.
29
∂¡√Δ∏Δ∞ 2
∏ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·, ÙË Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›· Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË
·ÔÈÎÈÒÓ ˘fi ·ÁÁÏÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô ÛÙË BfiÚÂÈ· ∞ÌÂÚÈÎ‹ Î·Ù¿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· 1607-1732.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·›ÙÈ· ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÛÙÈ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÒÓ ·˘ÙÒÓ ÌÂ ÙËÓ ∞ÁÁÏ›·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÂÎ‰‹ÏˆÛË˜ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡-
ÚÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙË˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÂÈ·Î‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ∏¶∞.

™¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÁÚ·Ù‹˜ ËÁ‹˜
ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙË ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ·Ë¯Â› ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ §ÔÎ,
Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Â›Ó·È ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁËÌ¤ÓË Î¿ıÂ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÔÔÈ·Û‰‹-
ÔÙÂ ·˘Ù·Ú¯ÈÎ‹˜ ÂÍÔ˘Û›·˜.
[¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ºÂÚÓ¿ÓÙ ªÚÔÓÙ¤Ï, Ô˘ ‰›-
ÓÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Û˘˙ËÙËıÂ› ÌÂ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ
·ÎÚÈ‚¤˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ıÂÌÂÏÈÒıËÎ·Ó ÔÈ ∏¶∞.]

1. ¡· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› Ô ¯¿ÚÙË˜, ÒÛÙÂ Ó· Á›ÓÂÈ Û·Ê¤˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·Ó·ÊÔ-
Ú¿˜ ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜.
2. ∏ ÂÈÎfiÓ· 2 ÌÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù·ÓÔËÙfi ·fi ÙÈ˜ Ì·ı‹ÙÚÈÂ˜ Î·È ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë ÂÓ·ÓÙ›ˆÛË ÙˆÓ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÒÓ ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈÎ‹ Î˘ÚÈ·Ú¯›· Â›¯Â Ï¿‚ÂÈ, ·fi ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ÛË-
ÌÂ›Ô Î·È ÌÂÙ¿, Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.

1. ∏ ·Ú¿ÏÏËÏË ÌÂÏ¤ÙË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ Δ˙ÔÓ §ÔÎ Î·È ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È
ÛÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ÌÔÚÂ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó
ÙÔ Ó‹Ì· Ô˘ ÂÓÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÌÂ ÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË.
2. ∏ ·¿ÓÙËÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚·ÛÈÛÙÂ› ÛÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÙÔ˘ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎÔ‡
ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ (.¯. ‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ) Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ ¢È·-
ÊˆÙÈÛÌÔ‡.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∂ÏÂ˘ıÂÚ›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜, Ë ÎÚ·˘Á‹ ÂÓfi˜ ÂÍÂÁÂÚÌ¤ÓÔ˘ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡
∂›Ó·È Ì¿Ù·ÈÔ, Î‡ÚÈÔÈ, Ó· Û˘˙ËÙ¿ÌÂ ÙÔ ı¤Ì·. √È ÏÔ‡ÛÈÔÈ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓÂ˜ ÌÔÚÂ› Ó· ÊˆÓ¿˙Ô˘Ó ∂ÈÚ‹-
ÓË, ÂÈÚ‹ÓË! – ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ, fiÌˆ˜, Î·Ì›· ÂÈÚ‹ÓË. √ fiÏÂÌÔ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ú¯›ÛÂÈ! ∏ ÂfiÌÂÓË ı‡ÂÏÏ· Ô˘
ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ·fi ÙÔ ‚ÔÚÚ¿, Û·ÚÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ¿ÓÙ·, ı· Ê¤ÚÂÈ ÛÙ’ ·˘ÙÈ¿ Ì·˜ ÙÔÓ ¿ÁÚÈÔ ‹¯Ô ÙˆÓ fiÏˆÓ!
Δ’ ·‰¤ÏÊÈ· Ì·˜ Â›Ó·È ‹‰Ë ÛÙÔ Â‰›Ô ÙË˜ Ì¿¯Ë˜! ∂ÌÂ›˜ ÁÈ·Ù› ÛÙÂÎfiÌ·ÛÙÂ ··ıÂ›˜; ª·, Ù¤ÏÔ˜ ¿ÓÙˆÓ,
ÙÈ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó ÔÈ ÏÔ‡ÛÈÔÈ Î‡ÚÈÔÈ; ΔÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó; ∂›Ó·È, ÏÔÈfiÓ, Ë ˙ˆ‹ ÙfiÛÔ ·Á·ËÙ‹ Î·È Ë ÂÈ-
30
Ú‹ÓË ÙfiÛÔ ÁÏ˘ÎÈ¿, ÒÛÙÂ Ó· ÙÈ˜ ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘ÌÂ ÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÌÂ ÙÈ˜ ·Ï˘Û›‰Â˜ Ì·˜ Î·È ÙË ÛÎÏ·‚È¿ Ì·˜;
ΔÔ ··ÁÔÚÂ‡ÂÈ Ô ÌÂÁ·ÏÔ‰‡Ó·ÌÔ˜ £Âfi˜! ¢ÂÓ Í¤Úˆ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÙÈ Ì¿ıËÌ· ¤¯Ô˘Ó ¿ÚÂÈ ·’ fiÏ· ·˘Ù¿, ·Ï-
Ï¿ fiÛÔ ÁÈ· Ì¤Ó·, ¤Ó· ¤¯ˆ Ó· ˆ: ÂÏÂ˘ıÂÚ›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜.
Patrick Henry (ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË˜ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜): ·fiÛ·ÛÌ· ÔÌÈÏ›·˜ Ô˘ ÂÎÊˆÓ‹-
ıËÎÂ ÛÙÈ˜ 23 ª·ÚÙ›Ô˘ 1775 ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ πˆ¿ÓÓË, ÛÙÔ ƒ›ÙÛÌÔÓÙ ÙË˜ μÈÚÙ˙›ÓÈ·.
¶ËÁ‹: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk.
2. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ºÂÚÓ¿ÓÙ ªÚÔÓÙ¤Ï ÁÈ· ÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹

·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·
∏ ¢È·Î‹Ú˘ÍË [ÂÓÓ. ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜] Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛÂ ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙË˜ ÂÍ¤ÁÂÚÛË˜ Î·È ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ·
fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ÓfiÌÔ. ∞ÏÏ¿ Ë Î˘Ú›·Ú¯Ë È‰¤· Ô˘ ‚·Û·Ó›˙ÂÈ Î·È ÎÈÓËÙÔÔÈÂ› fiÏÔ˘˜
·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜, ÙÔ˘˜ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·Ù›Â˜, ÙÔ˘˜ ÓÔÌÔÌ·ıÂ›˜, ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·ÏÔÎ·ÏÏÈÂÚÁËÙ¤˜, fiÛÔ˘˜
‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙÔ ¯Ú‹Ì· Î·È ÎÂÚ‰ÔÛÎÔÔ‡Ó ÌÂ ·˘Ùfi [...] Â›Ó·È Ò˜ ı· Î·ÙÔ¯˘ÚÒÛÔ˘Ó ÙËÓ È‰ÈÔÎÙË-
Û›·, ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›·, Ù· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÚÔÓfiÌÈ·. ΔËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÁÂÓÓÈ¤Ù·È Ë ∞ÌÂÚÈÎ‹, ¤¯ÂÈ ÎÈfiÏ·˜
ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ‡˜ ÙË˜, Ô˘ Ù· ÏÔ‡ÙË ÙÔ˘˜, ¤ÛÙˆ Î·È ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤Ó·, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· Ó· Î·-
ÙÂ˘ı‡ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. [...] ∏ Ù¿ÍË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ·˘ÙÔ› ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙË˜
ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜ Î·È ÙË˜ ÈÛfiÙËÙ·˜, Â›Ó·È ‹‰Ë Î·ÈÙ·ÏÈÛÙÈÎ‹, fiÛÔ ÎÈ ·Ó Ô Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
·ÎfiÌË ÛÙ· Û¿ÚÁ·Ó·. ∏ ÂÍÔ˘Û›· ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ˘˜ Î·Ù¤¯ÔÓÙÂ˜. ΔÔ ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ Â˘ı‡ÓÂ˜. °È· ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈ-
Ô˘˜: Ë ÌÂÁ¿ÏË ·Ú·¯ÒÚËÛË Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛÙ·ÙÂ‡ÂÈ Ô ÓfiÌÔ˜ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜, fiˆ˜ ÚÔ-
ÛÙ·ÙÂ‡ÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜. ∞fi ÎÂÈ Î·È ¤Ú·, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·ÌÈ¿ ÛËÌ·Û›· ·Ó ÙÔ ·ÌÂÚÈÎ·-
ÓÈÎfi Û‡ÓÙ·ÁÌ· ÈÛÙÂ‡ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi, Ó¤Ô, ÈÛÔÎÚ·ÙÈÎfi, ‰›Î·ÈÔ, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ô˘ ÙÂ›ÓÂÈ Ó· ÂÍÈ-
ÛÔÚÚÔ‹ÛÂÈ, ÙË ÌÈ· ÌÂ ÙËÓ ¿ÏÏË, ÙÈ˜ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ·ÚÔÚÌ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ˙ˆÈÎÔ‡ Â›‰Ô˘˜ Ô˘ Ï¤ÁÂÙ·È ¿ÓıÚˆ-
Ô˜, Î·È Ô˘ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Ó· Â›Ó·È ÂÁˆÈÛÙÈÎfi Î·È ·ÓÂÏ¤ËÙÔ.
[...] ŸÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ‚Â‚·›ˆ˜ Î·È ‰ÂÓ ı· Î·Ù·ÚÁËıÔ‡Ó Ù· ÚÔÓfiÌÈ·, Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·’ fiÏ·
ÙÔ ÈÂÚfi ÚÔÓfiÌÈÔ ÙË˜ È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜. £· ÏËÊıÂ› fiÌˆ˜ Ì¤ÚÈÌÓ· ÒÛÙÂ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ÚÔ˜ Ù· ÚÔÓfiÌÈ· –‰Ë-
Ï·‰‹ ÚÔ˜ ÙÔ ¯Ú‹Ì·– Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÈ¯Ùfi˜ ÛÂ fiÏÔ˘˜. °È·Ù› fi¯È, ÛÂ ÌÈ· ¯ÒÚ· ·¤Ú·ÓÙË, Î·È ·ÎfiÌË «Ó¤·»,
fiˆ˜ Ë ∞ÌÂÚÈÎ‹;
F. Braudel, °Ú·ÌÌ·ÙÈÎ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, Á’ ·Ó·Ù‡ˆÛË, ÌÙÊÚ. Õ. ∞ÏÂÍ¿ÎË˜, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì·
∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 621-623.
3. ΔfiÌ·˜ Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ (1743-1826), ¤Ó·˜ ÚˆÙÔfiÚÔ˜ ∞ÌÂÚÈÎ·Ófi˜

√ ∞ÌÂÚÈÎ·Ófi˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ΔfiÌ·˜ Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ, ÙÚ›ÙÔ˜ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ, ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ
ÛÙË μÈÚÙ˙›ÓÈ·, Î·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi Â‡ÔÚË ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÛÔ‡‰·ÛÂ ÓÔÌÈÎ¿.
ΔÔ 1775, ÌÂ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, ÂÎÏ¤¯ÙËÎÂ ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ˜ ÙË˜ μÈÚÙ˙›ÓÈ· ÛÙÔ
∫ÔÁÎÚ¤ÛÔ (Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÙË˜ ºÈÏ·‰¤ÏÊÂÈ·˜), fiÔ˘ ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙËÛÂ ÛÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÙË˜ ¢È·Î‹Ú˘ÍË˜ ÙË˜ ∞ÓÂ-
Í·ÚÙËÛ›·˜ (4 πÔ˘Ï›Ô˘ 1776).
ªÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ ‰ÈÂÙ¤ÏÂÛÂ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∫ÔÁÎÚ¤ÛÔ˘ (1783-84) Î·È ¯¿ÚË ÛÂ ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘ Úfi-
Ù·ÛË ÙÔ ‰ÔÏ¿ÚÈÔ ¤ÁÈÓÂ ÂıÓÈÎfi ÓfiÌÈÛÌ· ÙˆÓ ∏¶∞.
ø˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ ÛÙ· 1785-89 Ô Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ ¤˙ËÛÂ ÙËÓ ÚÒÙË
Ê¿ÛË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È Û˘ÌÌÂÙÂ›¯Â ÛÂ Î¿ÔÈÔ ‚·ıÌfi ÛÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÙË˜ ¢È·Î‹Ú˘ÍË˜ ÙˆÓ
‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
ªÂ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ¶·Ú›ÛÈ ÙÔ 1789 ¤ÁÈÓÂ ˘Ô˘ÚÁfi˜ ÙˆÓ ∂ÍˆÙÂÚÈÎÒÓ ÛÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙÔ˘
Δ˙ÔÚÙ˙ √˘¿ÛÈÁÎÙÔÓ, ÂÓÒ ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1800, Î¤Ú‰ÈÛÂ ÙÈ˜ ÂÎÏÔÁ¤˜ Î·È ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ
·Ó¤Ï·‚Â ÙÔ ·Í›ˆÌ· ÙÔ˘ ÚÔ¤‰ÚÔ˘. H ÈÛÙÔÚÈÎfiÙÂÚË ›Ûˆ˜ ·fi ÙÈ˜ ·ÔÊ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÚÔÂ‰Ú›·˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë
·ÁÔÚ¿ ÙË˜ §Ô˘È˙È¿Ó·˜ ÙÔ 1803 ·fi ÙË °·ÏÏ›·.
√ Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ ˘‹ÚÍÂ ÚfiÌ·¯Ô˜ ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ ÂÏÂ˘ıÂÚÈÒÓ Î·È ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â ÙÔÓ ·fiÏ˘ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÂÎ-
ÎÏËÛ›·˜ Î·È ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ◊Ù·Ó ‚·ıÈ¿ ·ÊÔÛÈˆÌ¤ÓÔ˜ ÛÙ· È‰ÂÒ‰Ë ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È ÛÙ·ıÂÚfi˜ ÔÏ¤ÌÈÔ˜
ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜. ΔÔÓ ··Û¯ÔÏÔ‡ÛÂ ¿ÓÙÔÙÂ ˙ˆËÚ¿ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ «ÓÂ‡Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ '76», ¤ÙÔ˘˜ ÙË˜
¢È·Î‹Ú˘ÍË˜ ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜, Î·È Ì·¯fiÙ·Ó ÌÂ ÛÊÔ‰ÚfiÙËÙ· ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ ·fiÂÈÚ· ÓfiıÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘.
ªÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË ÙË˜ ‰Â‡ÙÂÚË˜ ÚÔÂ‰ÚÈÎ‹˜ ıËÙÂ›·˜ ÙÔ˘ Ô Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ ·ÔÛ‡ÚıËÎÂ ÛÙ· ÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÙË
μÈÚÙ˙›ÓÈ· fiÔ˘ Î·È ·Û¯ÔÏ‹ıËÎÂ ÌÂ ÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙË˜ μÈÚÙ˙›ÓÈ·. ¶¤ı·ÓÂ ÙÔ 1826.
31
∂¡√Δ∏Δ∞ 3
∏ ¤ÎÚËÍË Î·È Ë ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
(1789-1794)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÍ‡ÙËÙ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ÂÎ‰ËÏÒıËÎÂ Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ÎÚ›ÛË
ÛÙË °·ÏÏ›· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÒÛË ÙÔ˘ «·Ï·ÈÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜».
¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÈ˜ ‚·-
ÛÈÎ¤˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1791.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·fi ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ‰Â‡-
ÙÂÚË˜ Ê¿ÛË˜ ÙË˜ (1789-1794).

1. ∏ ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË, ÛÙËÓ ÔÔ›· ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÌÂ
Û·Ê‹ÓÂÈ· fiÏË Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ ÏÔÁÈÎ‹ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, ·ÔÙÂÏÂ› ¤Ó· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÔÏÈÙÈÎ¿ ÎÂ›-
ÌÂÓ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó, È‰›ˆ˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·, ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÛÙ·-
ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆÓ, fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ÁÈ· ÂÏÂ˘ıÂÚ›·. ∞·ÈÙÂ›Ù·È Ó·
·ÊÈÂÚˆıÂ› ¯ÚfiÓÔ˜ ÛÙË ÌÂÏ¤ÙË Î·È ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛ‹ ÙË˜.
2. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› fiÙÈ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÙfiÛÔ ıÂ·Ì·ÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜,
fiˆ˜ Ë Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, Ù· ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ·ÁÓÔ‹ıËÎ·Ó. Àfi ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹, Ô Ïfi-
ÁÔ˜ ÙË˜ √Ï˘Ì›· ÓÙÂ °ÎÔ˘˙ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Â‰Ò ‰ÈÏ¿ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi˜, Î·ıÒ˜ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ÂÓ·-
ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ «·Ï·ÈÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜» ·ÏÏ¿ Î·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ÚÔÎ·Ù·Ï‹„ÂˆÓ Ô˘ ‹ıÂÏ·Ó ÙË Á˘Ó·›Î·
˘Ô‰Â¤ÛÙÂÚË.
4. √È ı¤ÛÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ƒÔ‚ÂÛÈ¤ÚÔ˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ ÌÂ ‚¿ÛË ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ·ÛÎ‹ıËÎÂ
Ë ÂÍÔ˘Û›· ·fi ÙÔ˘˜ π·Îˆ‚›ÓÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Ê¿ÛË ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.

1. ∏ ÁÂÏÔÈÔÁÚ·Ê›· ·ÔÙ˘ÒÓÂÈ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ «·Ï·ÈÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜»: Ë ÙÚ›ÙË Ù¿ÍË,
¤¯ÔÓÙ·˜ ÌfiÓÔ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂÈ˜ Î·È Î·ıfiÏÔ˘ ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù·, ÌÂÙ·Ê¤ÚÂÈ Û·Ó Ó· Â›Ó·È ˘Ô˙‡ÁÈÔ ÙÈ˜ ÚÔÓÔÌÈ-
Ô‡¯Â˜ Ù¿ÍÂÈ˜, ÙÔ˘˜ Â˘ÁÂÓÂ›˜ Î·È ÙÔÓ ÎÏ‹ÚÔ.
2. √ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ ¡Ù·‚›ÓÙ, ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·˘Ùfi ÙËÓ Â·Ó·-
ÛÙ·ÙÈÎ‹ ¤ÓÙ·ÛË Ô˘ Ô‰‹ÁËÛÂ ÛÙÔÓ fiÚÎÔ ÙÔ˘ ÛÊ·ÈÚÈÛÙËÚ›Ô˘.
3. ∏ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÎÙfiÚˆÓ ÙˆÓ μÂÚÛ·ÏÈÒÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ¤Ó· ·fi Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·-ÔÚfiÛËÌ· ÙË˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› Ô ÚfiÏÔ˜ Ô˘ ¤·ÈÍ·Ó ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜ ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡ ÛÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ
Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·.
4. √ ·ÔÎÂÊ·ÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ §Ô˘‰Ô‚›ÎÔ˘, ÁÂÁÔÓfi˜ ÚˆÙÔÊ·Ó¤˜ ÁÈ· ÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÔÏÈÙÈÎ‹
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÂÎÂ›ÓË˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜, ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÛÔÎ ÛÙÈ˜ Î˘Ú›·Ú¯Â˜ Ù¿ÍÂÈ˜ ÔÏfiÎÏËÚË˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜
Î·È ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛÂ ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ ÈÔ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ‹ Ê¿ÛË ÙË˜.
5. √È ‰›ÎÂ˜ Â˘ÁÂÓÒÓ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·Ù¤ÏËÁ·Ó Û¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ÛÂ Î·Ù·‰›ÎÂ˜
Î·È ÂÎÙÂÏ¤ÛÂÈ˜. ™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ·Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó Ë ÛÙ¿ÛË ÙfiÛÔ ÙÔ˘ Î·ÙËÁÔÚÔ˘Ì¤ÓÔ˘ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ
Î·ÙËÁfiÚˆÓ, Î·ıÒ˜ Î·È Ë ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË «¤ÎÙ·ÎÙË» ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ›.
32

1. ∏ ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ·Ô-
Ù˘ÒÓÂÈ ÌÂ Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡.
3. √ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ˘‹ÚÍÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÔÙ˘Ò-
ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 3. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜, ˆÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ ÂÎÙÈÌ‹ıËÎÂ fiÛÔ ›Ûˆ˜ ı· ÙË˜ ¿ÍÈ˙Â, ÌÂ ·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ· Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· Ô‡ÙÂ ·fi Ù· Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù·.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

√È sans-culottes: ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ ·fi„ÂÈ˜ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ
∞˘Ùfi Ô˘ ˙ˆÓÙ·ÓÂ‡ÂÈ Ù· fiÓÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ [ÂÓÓ. ÙˆÓ sans-culottes] Â›Ó·È ÙÔ È‰·ÓÈÎfi ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜
fiÔ˘ Ë È‰ÈÔÎÙËÛ›· Â›Ó·È ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓË, ·ÏÏ¿ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓË ÛÙÈ˜ ÚÔÛˆÈÎ¤˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ [...]. π‰·ÓÈÎfi
Î·È ¿ÚÓËÛË ÂÍ›ÛÔ˘ ·ÓÙÈ‰Ú·ÛÙÈÎ¿ [...]. ∞ÓÙÈ‰Ú·ÛÙÈÎÔ› ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ È‰·ÓÈÎfi, [ÂÓÓ. ÔÈ sans-
culottes] ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ÈÔ ÚfiÛÊ·ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ Albert Soboul, ÙËÓ ÈÔ ÚÔ-
ˆıËÌ¤ÓË ÔÏÈÙÈÎ¿ ÔÌ¿‰· ÙË˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜: «™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ Ï·˚Î‹˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜, ÌÂ ÙËÓ Ï‹ÚË ¤Ó-
ÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘, ÂÎÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· Î·È ÙË ‰È·ÚÎ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Û˘ÓÂÏÂ‡ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÙÔ-
Ì¤ˆÓ [ÂÓÓ. ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡] ˆ˜ ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· Ó· Î˘ÚÒÓÔ˘Ó ÓfiÌÔ˘˜, Ó· ÂÏ¤Á¯Ô˘Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·ÏÔ‡Ó
ÂÎÏÂÁÌ¤Ó· ÚfiÛˆ·Ø ¤ÙÂÈÓ·Ó ¤ÙÛÈ ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÌÈ·˜ ¿ÌÂÛË˜ ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ Î·È ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘-
ÛË ÌÈ·˜ Ï·˚Î‹˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜». ∞Ó fiÌˆ˜ [...] „¿ÍÔ˘ÌÂ Ó· ‰Ô‡ÌÂ ÔÈÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ [...] ·Ó·Á-
Á¤ÏÏÂÈ ÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ı· ÓÈÒÛÔ˘ÌÂ Î¿ÔÈ· ·ÔÁÔ‹ÙÂ˘ÛË. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈËÌ¤-
ÓÔÈ ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ¿ÓÙ· ÌÈ· ÌÂÈÔ„ËÊ›· [...]. ∏ Ê·ÓÂÚ‹ „ËÊÔÊÔÚ›·, Ë Î·Ù·ÁÁÂÏ›· ıÂˆÚÔ‡ÌÂÓË ˆ˜
Î·ı‹ÎÔÓ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË, Ë ÊÚ›ÎË ÁÈ· fi,ÙÈ ÌÔÚÂ› Ó· ‰È·Û¿ÛÂÈ ÙËÓ ÔÌÔÊˆÓ›·, Ë ‰È·ÚÎ‹˜ ÚÔÛÊ˘Á‹
ÛÙË ‚›·, ·ÔÎ·Ï‡ÙÔ˘Ó ¤Ó· ÔÏ‡ ·ÏÈfi ˘fi‚·ıÚÔ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÔÌ¿‰·˜.
ºÚ. º˘Ú¤ & ¡Ù. ƒÈÛ¤, ∏ Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ÌÙÊÚ. ∏. ∞ı·Ó·ÛÈ¿‰Ë˜, μ. ª·ÚÁÒÓË, μÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ
ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó· 1997, Û. 264-265.
™¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜
√ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¡ÙÂÓ› ƒÈÛ¤ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÔÈ sans-culottes ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ¤˜,
·ÓÙÈ‰Ú·ÛÙÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜. ¢È·ÊˆÓÂ› ¤ÙÛÈ ÌÂ ÙÔÓ Ì·ÚÍÈÛÙ‹ ÈÛÙÔÚÈÎfi ∞ÏÌ¤Ú ™ÔÌÔ‡Ï, Ô˘, fiˆ˜ Ê·›ÓÂ-
Ù·È ·fi ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ·, ıÂˆÚÂ› fiÙÈ ÔÈ ·fi„ÂÈ˜ Î·È ÔÈ Ú·ÎÙÈÎ¤˜ ÙˆÓ sans-culottes ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÁÈ·
ÙÔÓ ÁÓ‹ÛÈ· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi, ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.
33
∂¡√Δ∏Δ∞ 4
H ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ê¿ÛË ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
Î·È Ë ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ·
(1795-1815)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙË˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›·˜ Ê¿ÛË˜ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1795-1799).
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ· Î·È ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÙÈ˜ Ó·ÔÏÂfiÓÙÂÈÂ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂÈ˜
Î·È ÙÔ˘˜ Ó·ÔÏÂfiÓÙÂÈÔ˘˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜ Ô˘ Û˘ÁÎÏfiÓÈÛ·Ó ÙËÓ ∂˘ÚÒË.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1789-1815 ÁÈ· ÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ Î·È ÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ·
ÈÛÙÔÚ›·.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÙË˜ μÈ¤ÓÓË˜ Î·È ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙˆÓ ∂˘Úˆ-
·›ˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ Ó· ÂÈ‚¿ÏÔ˘Ó ÙËÓ ¶·ÏÈÓfiÚıˆÛË.

1. ∏ Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ÌÂ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔÓÔÌ›ˆÓ ÙˆÓ ·ÓÒÙÂ-
ÚˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ, ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ ˆ˜ ¤Ó· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ fiÔ˘ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ Û˘ÌÌÂ-
ÙÂ›¯·Ó ˆ˜ ÙfiÙÂ ÛÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ¤Ì·ı·Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ó· ·ÓÙÈÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ¿
ÛÙËÓ Ù˘Ú·ÓÓÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›·, ‰ÔÎ›Ì·Û·Ó Ó· ·˘ÙÔÎ˘‚ÂÚÓËıÔ‡Ó Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Ó· ‰ÈÔÈÎ‹ÛÔ˘Ó ÙË ¯Ò-
Ú·. (∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ Œ. ÃfiÌÛÌ·Ô˘Ì Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ
ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÁÈ· ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.)
2. Δ· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË ÂÈ‚Â‚·ÈÒÓÔ˘Ó, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿, Ù· fiÛ· Ï¤ÂÈ Ô ƒÔ‚ÂÛÈ¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ
ËÁ‹ 1. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ·˘Ù‹ ÛÙÈ˜ ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ Î·È ÛÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ
·ÓıÚÒˆÓ Â›¯Â Á›ÓÂÈ ·ÓÙÈÏËÙ‹ ·ÎfiÌË Î·È ·fi ¤Ó·Ó ·ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ ŒÏÏËÓ· ÔÏ·Ú¯ËÁfi ÛÙËÓ ¿ÏÏË
¿ÎÚË ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Ì·ÚÙ˘Ú¿ ÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
3. ∏ Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ÌÂ ÙÔ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÔÏÈÙÈÎ¿ ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· ÛÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ
°¿ÏÏˆÓ, ¤‰ˆÛÂ Ó¤Ô, ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·ÙÚÈˆÙÈÛÌfi˜, Î·ıÒ˜ ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·-
Ù›· ÔÈ ÔÏ›ÙÂ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË Ï‹„Ë ÙˆÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÂ›· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔ-
Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ˘ÂÚ¿ÛÈÛË˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÔÏÈÙÂ›·˜.

1. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› Ë ¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ Ó·ÔÏÂfiÓÙÂÈˆÓ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂˆÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë
ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈÒÓ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ· ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Û˘ÓÔ‰Â‡ÙËÎÂ ·fi
·Ó¿ÏÔÁÂ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜: Û¯Â‰fiÓ ·ÓÙÔ‡ ÔÈ Â˘ÁÂÓÂ›˜ ‰ÈÒ¯ıËÎ·Ó, Ù· ÚÔÓfiÌÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·Ù·ÚÁ‹ıË-
Î·Ó Î·È ÂÈ‚Ï‹ıËÎ·Ó Î·ıÂÛÙÒÙ· ·ÚfiÌÔÈ· ÌÂ ·˘Ùfi ÙË˜ Ó·ÔÏÂfiÓÙÂÈ·˜ °·ÏÏ›·˜.
2. √ ¡Ù·‚›ÓÙ, ı·˘Ì·ÛÙ‹˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ·, ·Ô‰›‰ÂÈ ÌÂ ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ· ÙÔÓ °¿ÏÏÔ ËÁ¤ÙË,
Û˘Ì‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ Î·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÛÙËÓ ÂÍ‡ÌÓËÛ‹ ÙÔ˘.
3. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¯¿ÚÙÂ˜ 1 Î·È 3, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜
‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ÙÈ˜ ÂÚÌËÓÂ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÈ˜ Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó.
34

1. °È· ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈÎ‹ È‰¤· ÙË˜ ·¿ÓÙËÛË˜ ‚Ï¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ 1.
2. √È fiÚÔÈ «∞ÚÈÛÙÂÚ¿» Î·È «¢ÂÍÈ¿» ˆ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ› ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ú·Ù¿ÍÂˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó
ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ ¡·ÔÏ¤ˆÓ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË
Î·È ÙÈ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙÔ˘
Œ¯Ô˘ÌÂ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÌÂ ÙÔ ÚÔÌ¿ÓÙ˙Ô ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ΔÒÚ· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘ÌÂ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ
ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÂÈ‰ÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ÂÊ·ÚÌfiÛÔ˘ÌÂ fi,ÙÈ ·fi ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ Â›Ó·È ·ÏËıÈÓfi Î·È ÂÊ·ÚÌfiÛÈ-
ÌÔ Î·È ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›ÔÓÙ·˜ Î·ıÂÙ› ıÂˆÚËÙÈÎfi Î·È ˘ÔıÂÙÈÎfi. […] ∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ¤Ù˘¯Â ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙÔ˘˜
ÛÎÔÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÍÂÎ›ÓËÛÂ. ∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ¤¯ÂÈ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ.
¢‹ÏˆÛË ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ· Ï›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ú·ÍÈÎfiËÌ· Ô˘ ÙÔÓ ¤ÊÂÚÂ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·.
¶ËÁ‹: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/
2. ∏ Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ËÁ‹ ÙˆÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÒÓ

ÙË˜ ÓÂfiÙÂÚË˜ ÂÔ¯‹˜
∞Ó Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ Î·Ù¿ Î‡ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÌÂ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË
ÙË˜ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎ‹˜ μÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È Ë È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Î˘Ú›ˆ˜
ÌÂ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙË˜ °·ÏÏÈÎ‹˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ∏ μÚÂÙ·Ó›· ÚfiÛÊÂÚÂ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÈ‰ËÚÔ-
‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È Ù· ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ·, ÙËÓ ÂÎÚËÎÙÈÎ‹ ‡ÏË ÛÙÔÓ ÙÔÌ¤· ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, Ô˘ Ù›Ó·ÍÂ ÛÙÔÓ ·¤Ú·
ÙÈ˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î¤˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ‰ÔÌ¤˜ ÙÔ˘ ÌË Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘Ø ·ÏÏ¿ Ë °·ÏÏ›· ‰Ë-
ÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ ÙÈ˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¤‰ˆÛÂ ÙÈ˜ È‰¤Â˜ ÙÔ˘, ÛÂ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Ë ÙÚ›¯ÚˆÌË ÛËÌ·›· ÙË˜
Ó· Á›ÓÂÈ ÙÔ ¤Ì‚ÏËÌ· Û¯Â‰fiÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÂıÓÒÓ, ÂÓÒ Ë Â˘Úˆ·˚Î‹ (·ÏÏ¿ Î·È Ë ·ÁÎfiÛÌÈ·) ÔÏÈ-
ÙÈÎ‹ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘ 1789 Î·È ÙÔ˘ 1917 [ÂÓÓ. ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙË ƒˆÛ›·] ‹Ù·Ó ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ
‚·ıÌfi ·ÁÒÓ·˜ ˘¤Ú ‹ Î·Ù¿ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 1789, ‹ ÙˆÓ ÈÔ ÂÌÚËÛÙÈÎÒÓ ·ÎfiÌË ÙÔ˘ 1793. ∏ °·Ï-
Ï›· ¤‰ˆÛÂ ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ Î·È Ù· ‚·ÛÈÎ¿ ı¤Ì·Ù· ÙË˜ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚË˜ Î·È ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ‹˜-‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹˜ Ô-
ÏÈÙÈÎ‹˜ ÁÈ· ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆÓ, 1789-1848, ÌÙÊÚ. ª. √ÈÎÔÓÔÌÔÔ‡ÏÔ˘, ªÔÚÊˆÙÈÎfi
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1990, Û. 78.
35
∫∂º∞§∞π√ ¢∂ÀΔ∂ƒ√
∏ ∂§§∏¡π∫∏ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏ Δ√À 1821
™Δ√ ¶§∞π™π√ Δ∏™ ∞¡∞¢À™∏™ Δø¡ ∂£¡π∫ø¡ π¢∂ø¡
∫∞π Δ√À ºπ§∂§∂À£∂ƒπ™ª√À ™Δ∏¡ ∂Àƒø¶∏
∂¡√Δ∏Δ∞ 5
√ ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ·fi Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 18Ô˘ ·È.
¤ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È.
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜
ÎfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Î˘Ú›ˆ˜ ·fi Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ· ÎÈ ¤ÂÈÙ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ Ô˘ ÂÎ‰ËÏÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰È-
Îfi ¯ÒÚÔ, Î·ıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜.
¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÛÌfi
Î·È ÛÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÎ‹ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ 1821.

1. ΔÔ fiÙÈ Ù· ÂÏÏËÓÈÎ¿ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ÔÔ›· Á›ÓÔÓÙ·Ó ÔÈ ÂÌÔÚÈÎ¤˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ·
μ·ÏÎ¿ÓÈ· Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò Ì·ÚÙ˘Ú¿ ÙÔÓ Î˘Ú›·Ú¯Ô ÚfiÏÔ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔ ‚·Ï-
Î·ÓÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ, ÁÂÁÔÓfi˜ ÌÂ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹ ÛËÌ·Û›·. (¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÔÚÂ›
Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ μ. ∫ÚÂÌÌ˘‰¿ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi
˘ÏÈÎfi.)
3. £· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˙ËÙËıÂ› ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ËÁ‹ ·˘Ù‹ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ Ë-
Á¤˜ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÂÓÔÙ‹ÙˆÓ 1(3· Î·È ‚, 4) 2 Î·È 3(1): ·fi ÙËÓ ËÁ‹ ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ ÙÔ˘ ¢È·-
ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ¿ÓÙÏËÛ·Ó fi¯È ÌfiÓÔ Ë ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ Î·È Ë Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ·ÏÏ¿ Î·È fiÏ· Ù· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ¿
Î·È ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚ· ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ·˘Ù¿ Î·È Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1821.
4. √ ∞ÓÒÓ˘ÌÔ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ¡ÔÌ·Ú¯›·˜ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÙËÓ «ÂıÓÈÎ‹ ·ÔÎ·Ù¿-
ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ» (‰ËÏ·‰‹ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜) ÌÂ ÙË ÌfiÚÊˆÛ‹
ÙÔ˘˜. ∏ ÂÁÎ·Ù¿ÏÂÈ„Ë ÙË˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜, Ô˘ Â›¯Â Î˘Ú›ˆ˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎfi-ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi
ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ, Î·È Ë ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÙË ÛÔ˘‰‹ ÙË˜ §ÔÁÈÎ‹˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ı· Ê¤ÚÔ˘Ó
ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙËÓ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·.

3. √ ƒ‹Á·˜ Î·È Ô ∫ÔÚ·‹˜ Â›¯·Ó ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ï·˚Î‹ Û˘ÓÂ›‰ËÛË ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÎÔÚ˘Ê·›Â˜ ı¤-
ÛÂÈ˜ ˆ˜ ÚˆÙÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÙË˜ ·Ê‡ÓÈÛË˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ 1.
2. ™Â fiÛ· ÂÏÏËÓÈÎ¿ Û¯ÔÏÂ›· ˘ÈÔıÂÙ‹ıËÎ·Ó Ù· ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎ¿ È‰ÂÒ‰Ë, Ë Î˘Ú›·Ú¯Ë ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ ÂÎÎÏË-
36
ÛÈ·ÛÙÈÎ‹ ·È‰Â›· ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ¿ıËÎÂ ·fi ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÙË˜ §ÔÁÈÎ‹˜ Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ.
3. √ ƒ‹Á·˜ ˘ÈÔıÂÙÂ› ÙË ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡. √È ÔÏÈÙÈÎ¤˜
ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¡¤· ¶ÔÏÈÙÈÎ‹ ¢ÈÔ›ÎËÛË, ·Ë¯Ô‡Ó ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙË ÚÈ˙Ô-
Û·ÛÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ
Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1770-1821
°ÂÓÈÎ¿, Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1770-1821 ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘
ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Û˘ÓÔÏÈÎfiÙÂÚ· ¿ÏÏ·Í·Ó Î·È ÌÔÚÊ‹ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·Ø ÌÂ Î˘ÚÈfiÙÂÚË Ó¤· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙË
ÁÂÓ›ÎÂ˘ÛË ÙˆÓ ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË Î·ÈÙ·ÏÈÛÙÈÎ‹˜ ·ÁÔÚ¿˜. ªÔÚÔ‡ÌÂ
Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÂ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙË˜ ÏÔÁÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘Ø ÂÚ‹ÌËÓ ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿-
ÙÔ˘˜. ∏ ·Ô˘Û›· ·Ó¿ÏÔÁË˜ ÎÚ·ÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Î·È Ë Î›ÓËÛË ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÏÔÁÈÎÒÓ ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈ-
ÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÂ ÊÂÔ˘‰·Ú¯ÈÎ¿ Ï·›ÛÈ·, ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ„Â ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ó· ·ÁÎ·ÏÈ¿ÛÂÈ ÈÛÔ‰‡Ó·Ì·
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÌÂ›˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, ÂÌfi‰ÈÛÂ ÙËÓ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË Î·ÈÙ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ÌË¯·ÓÈÛÌÒÓ ÛÙËÓ
·ÁÚÔÙÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ·¤ÎÏÂÈÛÂ ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ¤ÍÔ‰Ô ÙˆÓ ˘ÂÚ·ÓÂÙ˘ÁÌ¤ÓˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔ-
Ù‹ÙˆÓ, ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ÙË˜ Ó·˘ÙÈÏ›·˜, ·fi ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙË˜ ‰Â‡ÙÂÚË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
μ. ∫ÚÂÌÌ˘‰¿˜, «∏ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ÂÓ‹ÓÙ· ÎÚ›ÛÈÌ· ¯ÚfiÓÈ·, 1770-1821», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘
ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 1Ô˜, Û. 304.
2. ∏ ÔÚıfi‰ÔÍË ÂÎÎÏËÛ›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ

∏ ÔÚÌËÙÈÎ‹ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Ê˘ÛÈÎfi Â›Ó·È Ó· ÚÔÎ·Ï¤ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·-
ÛË ÙË˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜. ™Â ‰‡Ô, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜, ÙÔ 1798 Î·È ÙÔ 1819, ÙÔ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ¶·-
ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô ÂÈ¯Â›ÚËÛÂ Ó· ÂÈ‚¿ÏÂÈ ÚÔÏËÙÈÎ‹ ‹ Î·Ù·ÛÙ·ÏÙÈÎ‹ ÏÔÁÔÎÚÈÛ›· ÛÙ· ÂÏÏËÓÈÎ¿ ‚È‚Ï›·. ¶ÚÔ-
¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· Ï¿‚Ô˘Ó ÙËÓ ·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎ‹ ¤ÁÎÚÈÛË ‹Ù·Ó Ó· ÌËÓ ·ÓÙÈ‚·›ÓÔ˘Ó «ÂÈ˜ Ù· ÙË˜ ·ÌˆÌ‹ÙÔ˘
ËÌÒÓ ›ÛÙÂˆ˜ ‰fiÁÌ·Ù·» Î·È Ó· ÌËÓ ·ÓÙÈÊ¤ÚÔÓÙ·È «Î·Ù¿ ÙË˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÛË˜ ‰ÈÔÈÎ‹ÛÂˆ˜ ÙË˜ ÎÚ·Ù·È¿˜
Ù·‡ÙË˜ ‚·ÛÈÏÂ›·˜», ‰ËÏ·‰‹ ÙË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜.
º. ∏ÏÈÔ‡, «¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎfi˜ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜, Ë ÓÂˆÙÂÚÈÎ‹ ÚfiÎÏËÛË», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂Ï-
ÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 2Ô˜, Û. 15.
37
∂¡√Δ∏Δ∞ 6
Δ· Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù·
ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1820-1821 ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Ò˜ ÔÈ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÂıÓÈÎ¤˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ Ï·ÒÓ ˘ÔÓfiÌÂ˘-
Û·Ó, ‹‰Ë ·fi ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1820, ÙÈ˜ ·fiÂÈÚÂ˜ ÂÈ‚ÔÏ‹˜ ÙË˜ ¶·ÏÈÓfiÚıˆÛË˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ÙÚ›· Î‡ÚÈ· ÔÏÈÙÈÎ¿ ÚÂ‡Ì·Ù· (ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ, ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ›, ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙ¤˜) Ô˘
·ÓÙÈÔÏÈÙÂ‡ÔÓÙ·Ó, ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ÙË ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘ ÛÎÔÈ¿, ÙËÓ ¶·ÏÈÓfiÚıˆÛË.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ¤ıÓÔ˜, ÂıÓÈÎÈÛÌfi˜ Î·È ·Ú¯‹ ÙˆÓ ÂıÓÔÙ‹ÙˆÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÈ˜ ËÁ¤˜ ·fi ÙÈ˜
ÔÔ›Â˜ ¿ÓÙÏËÛ·Ó ÔÈ ÂıÓÈÎ¤˜ È‰ÂÔÏÔÁ›Â˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¡· ÂÓÙ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ Î·È ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ÎÈ-
ÓËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi Î‡Ì· ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1820-1821.

1·. √ Δ˙Ô˘˙¤Â ª·ÙÛ›ÓÈ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÌÈ· ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎ‹ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ
ÔÔ›· ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÂ ·˘Ùfi fiÏÔÈ fiÛÔÈ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Â›Ó·È Ì¤ÏË ÙÔ˘.
1‚. √ °Èfi¯·Ó º›¯ÙÂ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÌÈ· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ‹ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜, Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ¤ıÓÔ˜
Â›Ó·È ·Ú¯¤ÁÔÓÔ Î·È ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔ·ÈÒÓÈ·, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË Û˘ÓÂ›‰ËÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ.
2. √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ŒÚÈÎ ÃfiÌÛÌ·Ô˘Ì ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÔÈ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘
19Ô˘ ·ÈÒÓ· ‹Á·Û·Ó ·fi ÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1789, ÙfiÛÔ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· Î·È Ù· ·È-
Ù‹Ì·Ù· fiÛÔ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ¿ ÚfiÙ˘·.
∏ ËÁ‹ ·˘Ù‹ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ·ÊÔÚÌ‹ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Û˘˙ËÙËıÂ› ÌÂ ÙÈ˜ Ì·ı‹-
ÙÚÈÂ˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ë Û¯¤ÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ 1821 ÌÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·
ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙË˜.

√È Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ, ÚˆÙÔfiÚÔÈ Â·Ó·ÛÙ¿ÙÂ˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ·Ó ¤ÌÚ·ÎÙ· ÙÈ˜ ·Ô-
Ê¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ ÙË˜ μÈ¤ÓÓË˜ ÚˆÙÔÛÙ·ÙÒÓÙ·˜ ÛÂ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ô ÙÚfi-
Ô˜ Ô˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÔ‡Û·Ó ÙÈ˜ Ì˘ÛÙÈÎ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ ˆ˜ ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ¿ÏÏÔ˘˜ Â·Ó·-
ÛÙ¿ÙÂ˜. ª˘ÛÙÈÎ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·ÚÌÔÓ·ÚÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ‹Ù·Ó Î·È Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›·. [∏ ·Ó·ÊÔ-
Ú¿ ÛÙÔ˘˜ Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔ˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÙÂ› ÌÂ ÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È
·Ì¤Ûˆ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ].

1. √È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙË ÌÂÙ·Ó·ÔÏÂfiÓÙÂÈ· ∂˘ÚÒË ‰ÂÓ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÌfiÓÔ ·fi ÙÈ˜ ·Ô-
Ê¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ˘fi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙË˜ ›ÂÛË˜ Ô˘ ·ÛÎ‹ıËÎÂ ·fi ÂıÓÈÎ¿ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÎÈ-
Ó‹Ì·Ù· Î·È Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜.
2. μÏ¤Â ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ‚È‚Ï›Ô˘ ÁÈ· ÙÈ˜ ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜ (ÛÂ Û¯‹Ì·) ¿ÛÙÚÔ˘.
3. √È Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1820-1821 ÛÙËÓ πÛ·Ó›· Î·È ÛÙËÓ ÈÙ·ÏÈÎ‹ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ ¿ÓÙÏËÛ·Ó ÙËÓ
ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜ Û¯‹Ì·Ù· ·fi Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯· ÚfiÙ˘-
· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
38
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∫·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ
[ÈÙ·ÏÈÎ¿ carbonaro, ÏËı. carbonari: Î·Ú‚Ô˘ÓÈ¿ÚË‰Â˜]
ª¤ÏË Ì˘ÛÙÈÎ‹˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜ Ô˘ ÂÌÓ¤ÔÓÙ·Ó ·fi ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÂ˜ Î·È ·ÙÚÈˆÙÈÎ¤˜
È‰¤Â˜. Œ‰Ú·Û·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÈÙ·ÏÈÎ‹ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. √È Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ ˘‹Ú-
Í·Ó Ë Î‡ÚÈ· ÂÛÙ›· ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ ÛÙ· ·˘Ù·Ú¯ÈÎ¿ Î·ıÂÛÙÒÙ· Ô˘ ÂÈ‚Ï‹ıËÎ·Ó ÛÙËÓ πÙ·Ï›· ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂ-
Ù¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ·, Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ ¶·ÏÈÓfiÚıˆÛË˜ (1815-1830).
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎÚ·Ù¤ÛÙÂÚË Û‹ÌÂÚ· ¿Ô„Ë, ÔÈ Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ ‹Ù·Ó ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›-
ÛÙËÎÂ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙË °·ÏÏ›· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, ‰ÚÔ‡ÛÂ ÛÙÈ˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ ÙˆÓ
∂ÏÂ˘ıÂÚÔÙÂÎÙfiÓˆÓ (Ì·ÛfiÓÔÈ) Î·È ·ÛÎÔ‡ÛÂ ·˘ÛÙËÚ‹ ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙËÓ Î·ıÔÏÈÎ‹ ÂÎÎÏËÛ›·.
√È ÚÒÙÂ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ (ÛÙÔ¤˜) Î·ÚÌÔÓ¿ÚˆÓ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ πÙ·Ï›· Á‡Úˆ ÛÙ· 1800 ¤¯ÔÓÙ·˜
·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi Î·È ·ÙÚÈˆÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. °Ú‹ÁÔÚ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó ·ÚfiÌÔÈÂ˜ ÔÚ-
Á·ÓÒÛÂÈ˜ ÛÂ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÈÙ·ÏÈÎ‹ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ. √È Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ
·ÔÙ›Ó·ÍË ÙË˜ Í¤ÓË˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ Î·È ÔÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘-
ÏÂ˘ÙÈÎÔ‡ ÈÙ·ÏÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
∞ÓÙÈÌ¤ÙˆÔÈ ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÚÔÛÙ·Ù¤„Ô˘Ó ÙÈ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÈ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ·ÔÏ˘-
Ù·Ú¯›Â˜, ÔÈ Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ ‰¤¯ÔÓÙ·Ó ÛÙÈ˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ ÙÔ˘˜ Ó¤· Ì¤ÏË ÌfiÓÔ ·ÊÔ‡ Ù· ˘¤‚·ÏÏ·Ó ÛÂ ‰ÔÎÈ-
Ì·Û›Â˜. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ë ˘Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ Ì¤ÏÔ˘˜, ‚·ÛÈÛÌ¤ÓË ÛÂ ¤Ó· ·˘ÛÙËÚfi ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi, Î·È Ë
¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË. ∫¿ıÂ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·ÚÌÔÓ¿ÚˆÓ Â›¯Â ·˘ÛÙËÚ‹ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ÈÂÚ·Ú¯›· Î·È
Ù· Ì¤ÏË ·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÂ ÂfiÌÂÓÔ ‚·ıÌfi ÌfiÓÔ ·ÊÔ‡ ¤ÊÂÚÓ·Ó ÛÂ ¤Ú·˜ ÌÂ ÂÈÙ˘¯›· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜
·ÔÛÙÔÏ¤˜.
√È Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ˆ˜ ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ŒÙÛÈ, ÌÂ ‚¿-
ÛË ÙÈ˜ È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ Î·È Ù· ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ¿ ÚfiÙ˘· ÙˆÓ Î·ÚÌÔÓ¿ÚˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó ÛÂ ‰È¿-
ÊÔÚÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ·ÚfiÌÔÈÂ˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ Î·ÚÌÔÓ·ÚÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘. ªÈ· ·fi ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó
Î·È Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· Ô˘ È‰Ú‡ıËÎÂ ÙÔ 1814 ÛÙËÓ √‰ËÛÛfi ÙË˜ ƒˆÛ›·˜ Î·È ÚÔÂÙÔ›Ì·ÛÂ ÙÔÓ
¤ÓÔÏÔ ÍÂÛËÎˆÌfi ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙÔ 1821.
39
∂¡√Δ∏Δ∞ 7
∏ ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· Î·È Ë Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÈ˜ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚ÈÂ˜ ËÁÂÌÔÓ›Â˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË, ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜, ÙÈ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜.
¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÈ˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÈ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓË˜ Û˘ÁÎ˘Ú›·˜ ÁÈ· ÌÈ· ÂÓ‰Â-
¯fiÌÂÓË ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ Î·È ÂÎ‰‹ÏˆÛË˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÈ˜ ·-
Ú·‰Ô˘Ó¿‚ÈÂ˜ ËÁÂÌÔÓ›Â˜, ÁÈ· ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙË˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Î·È ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ‰˘Ó·ÌÈÎ‹ ÙË˜.

1. ∞Í›˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó Ë ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙË ‰È·Ê‡Ï·ÍË ÙÔ˘ Ì˘ÛÙÈÎÔ‡
¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÚÔÛˆÈÎ‹ Â˘ı‡ÓË Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ·˘Ùfi˜
Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÏÔ˜ ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜.
2. √ Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙË˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÎ‹Ú˘ÍË˜ Î·ÏÂ› ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Ó· ·ÁˆÓÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ›ÛÙË
ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ·ÙÚ›‰·. ∫¿ÓÔÓÙ·˜ Û·Ê‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·È ÂÓ‰Â¯ÔÌ¤Óˆ˜ ÛÙÈ˜
Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1820-1821, ˙ËÙ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ·Ú·‰Â›Á-
Ì·Ù·. ÕÏÏˆÛÙÂ, ÔÈ ∂˘Úˆ·›ÔÈ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó ÙËÓ ÂÏÂ˘ıÂÚ›· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÔÏÏÔ› Â›Ó·È Úfiı˘ÌÔÈ Ó·
¤ÚıÔ˘Ó Î·È Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù‹. ŒÙÛÈ, ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ê·ÓÔ‡Ó ·ÓÙ¿ÍÈÔÈ ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ
ÙÔ˘˜ (·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÎÏ·ÛÈÎfi ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎfi ·ÚÂÏıfiÓ) Î·È Ó· Â·Ó·ÛÙ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÌÂ ÛÎÔfi ÙËÓ Î·-
Ù¿ÎÙËÛË ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜ ÙÔ˘˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· «∫Ú·Ù·È¿ ‰‡Ó·ÌÈ˜» (Û·Ê‹˜ ˘·ÈÓÈÁÌfi˜ ÁÈ· ÙË
ƒˆÛ›·) Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜.

2. √ ∞Ï¤Í·Ó‰ÚÔ˜ À„ËÏ¿ÓÙË˜ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ 1792. ™Â ÓÂ·Ú‹ ËÏÈÎ›· Î·Ù·-
Ù¿¯ÙËÎÂ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙˆÓ ¤ÊÈˆÓ ÛˆÌ·ÙÔÊ˘Ï¿ÎˆÓ ÙÔ˘ ÙÛ¿ÚÔ˘ ÙË˜ ƒˆÛ›·˜. ¢È·ÎÚ›ıËÎÂ ÛÙÔ˘˜ ÔÏ¤-
ÌÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙÔ˘ ¡·ÔÏ¤ÔÓÙ· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙË Ì¿¯Ë ÙË˜ ¢Ú¤Û‰Ë˜ ¤¯·ÛÂ ÙÔ ‰ÂÍ› ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ. ™ÙÈ˜ 12 ∞ÚÈ-
Ï›Ô˘ 1820 ·Ô‰¤¯ıËÎÂ ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ Î·È ¿Ú¯ÈÛÂ ÙÈ˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Î‹-
Ú˘ÍË ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ™ÙÈ˜ 22 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1821 ¤Ú·ÛÂ ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi ¶ÚÔ‡ıÔ (Ê˘ÛÈÎfi Û‡-
ÓÔÚÔ ƒˆÛ›·˜-√ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜) Î·È ÛÙÈ˜ 24 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ ‡„ˆÛÂ ÙË ÛËÌ·›· ÙË˜ ∂·Ó¿-
ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÔ π¿ÛÈÔ ÙË˜ ªÔÏ‰Ô‚Ï·¯›·˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÔÏ‹ ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÈ˜ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚ÈÂ˜
ËÁÂÌÔÓ›Â˜, Ô À„ËÏ¿ÓÙË˜ ·Ú·‰fiıËÎÂ ÛÙÔ˘˜ ∞˘ÛÙÚÈ·ÎÔ‡˜, Ê˘Ï·Î›ÛÙËÎÂ Î·È ·ÂÏÂ˘ıÂÚÒıËÎÂ ÛÙÈ˜
24 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1827. ∏ ÎÏÔÓÈÛÌ¤ÓË ˘ÁÂ›· ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÙÔ˘ Â¤ÙÚÂ„Â ¤ÎÙÔÙÂ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ Â·Ó·ÛÙ·-
ÙËÌ¤ÓÔ ¤ıÓÔ˜. ¢‡Ô Ì‹ÓÂ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÊ˘Ï¿ÎÈÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÈ˜ 19 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1828 ¤ı·ÓÂ ÛÙË μÈ¤ÓÓË.
3. √ ›Ó·Î·˜ ÙÔ˘ μ·˘·ÚÔ‡ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ ¶¤ÙÂÚ ÊÔÓ ∂˜ Â›Ó·È Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ, ÌÂ
ÈÛ¯˘Ú‹ Ù¿ÛË ÂÍÈ‰·Ó›ÎÂ˘ÛË˜, ÙË Ì¿¯Ë ÛÙÔ ¢Ú·Á·ÙÛ¿ÓÈ.

1. ∫‡ÚÈ· ÂÈ‰›ˆÍË ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ‹Ù·Ó Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ¤ÓÔÏÔ˘ ·ÁÒÓ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ
ÁÈ· ÂıÓÈÎ‹ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·. μ·ÛÈÎ‹ ·Ú¯‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ‹Ù·Ó Ë Ì˘ÛÙÈÎfiÙËÙ· Î·È Ë ·fiÏ˘ÙË ·ÊÔÛ›ˆÛË ÙˆÓ
ÌÂÏÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ ÙË˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜.
2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÁÚ·Ù‹ ËÁ‹ 2.
40
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ ª·ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓË˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙË ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›·
¶‹Á·. ∫·ÙÂ‚¿˙ÂÈ ÙË˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ fiÏÂ˜ Î·È Ì’ ÔÚÎ›˙ÂÈ Î·È ·Ú¯ÈÓ¿ÁÂÈ Ó· ÌÂ ‚¿ÏË ÂÈ˜ ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔÓ. ∞ÊÔ‡
ÚÔ¯ÒÚÂÛÂ, ÙfiÙÂ Ù’ ÔÚÎ›ÛÙËÎ· fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ÙÔ Ì·ÚÙ˘Ú‹Ûˆ Î·ÓÂÓÔ‡Ø fiÌˆ˜ Ó· ÌÔ˘ ‰ÒÛË Î·ÈÚfiÓ Ô¯ÙÒ
ËÌ¤ÚÂ˜ Ó· Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÒ ·Ó Â›Ì·È ¿ÍÈÔ˜ ‰È’ ·˘Ùfi ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔÓ Î·È ·Ó ÌÔÚÒ Ó· ˆÊÂÏ‹Ûˆ, Ó· ÙÔ Ï¿-
‚ˆ, ‹ Ó· Î¿Ù˙ˆØ Â›Ó·È Û· Ó· ÌËÓ ÙÔ Í¤Úˆ ÔÏfiÙÂÏ·. ¶‹Á· ÛÙÔ¯¿ÛÙËÎ· Î·È Ù¿‚·Ï· fiÏ· ÔÌÚfi˜ Î·È
ÛÎÔÙˆÌfiÓ Î·È ÎÈÓÙ‡ÓÔ˘˜ Î·È ·ÁÒÓÂ˜ – ı· Ù· ¿ıˆ ‰È¿ ÙËÓ ÏÂ˘ÙÂÚ›·Ó ÙË˜ ·ÙÚ›‰Ô˜ ÌÔ˘ Î·È ÙË˜ ıÚË-
ÛÎÂ›·˜ ÌÔ˘. ¶‹Á· Î·È ÙÔ˘ Â›·: «∂›Ì·È ¿ÍÈÔ˜». ΔÔ˘ Ê›ÏËÛ· ÙÔ ¯¤ÚÈ, ÔÚÎ›ÛÙËÎ·. ΔÔÓ ÂÚÈÎ¿ÏÂÛ· Ó· ÌË
ÌÔ˘ Ì·ÚÙ˘Ú‹ÛË Ù· ÛËÌÂ›· ÙË˜ Î·Ù‹¯ËÛË˜, fiÙ’ Â›Ì·È Ó¤Ô˜ Î·È Ó· ÌËÓ ·ÓÙ¤Ûˆ Î·È Ï˘ËıÒ ÙË ˙ˆ‹ ÌÔ˘
Î·È ÚÔ‰ÒÛˆ ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔÓ Î·È ÎÈÓÙ˘Ó¤„Ë Ë ·ÙÚ›˜.
ª·ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓË˜, ∞ÔÌÓËÌÔÓÂ‡Ì·Ù·, ÂÈÌ. π.μÏ·¯ÔÁÈ¿ÓÓË (1907), °ÈÔ‚¿ÓË˜, ∞ı‹Ó· 1968, ÙfiÌ 1, Û. 16-17.
2. √ ÚfiÏÔ˜ ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ÛÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·

ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
∏ ›‰Ú˘ÛË ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ·ÔÙÂÏÂ› ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚË ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ˘fi‰Ô˘ÏÔ˘ ÂÏ-
ÏËÓÈÛÌÔ‡, fiˆ˜ Î·È Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ ÎÔÚ‡ÊˆÌ· ÌÈ·˜ Ì·ÎÚ¿˜ ÛÂÈÚ¿˜
Ú¿ÍÂˆÓ ·Ó˘·ÎÔ‹˜ Î·È ·ÓÙ·ÚÛ›·˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹ Î˘ÚÈ·Ú¯›·. ∏ ıÂÙÈÎ‹ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘
ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ‰ÂÓ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ‰È’ ·˘Ù‹˜ ÔÚÁ·ÓÒıËÎÂ ÂÈÙ˘¯Ò˜ Ë ·ÓÙÈÔ-
ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ÂıÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ·ÏÏ¿ Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ·Ù›, Ì¤Û· ÛÂ ¤Ó· ÓÂ‡Ì· ÓÂˆÙÂÚÈÎfiÙËÙ·˜,
Ù¤ıËÎÂ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ÌÂ Ó¤Ô˘˜ fiÚÔ˘˜. £ÂˆÚ‹ıËÎÂ ‰ËÏ·‰‹ Ë ÂıÓÈÎ‹ ·Ô-
Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ˙‹ÙËÌ· ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙÔ˜ Î·È ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â˘ı‡ÓË˜ Î·È fi¯È, fiˆ˜ Û˘-
Ó¤‚·ÈÓÂ ·Ï·ÈfiÙÂÚ·, ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· Ô˘ ı· Ï˘ÓfiÙ·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎ‹˜-ÂÂÎÙ·ÙÈÎ‹˜
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î¿ÔÈ·˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ‰‡Ó·ÌË˜.
[...] ªÂ ‚¿ÛË Ù· ÓÂˆÙÂÚÈÎ¿ ÚÔÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔÔÈËÌ¤ÓÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÚÒÈÌÔ˘
ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡, [ÂÓÓ. Ë ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›·] ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÙÂÏ‹ Î·È ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘
¤ıÓÔ˘˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÚÔ‚Â›, ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘, Î˘ÚÈ·Ú¯ÈÎ¿ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘
·Ó·ÁÎÒÓ, ÛÙËÓ Â›ÙÂ˘ÍË ÙˆÓ ÚÔÛÊÔÚfiÙÂÚˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ.
μ. ¶·Ó·ÁÈˆÙfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›·, ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ¤˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜»,
πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3, Û. 9.
∞ÊÔ‡ ‰ÔıÂ› ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ μ. ¶·Ó·ÁÈˆÙfiÔ˘ÏÔ˘ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÂ ÊˆÙÔ-
Ù˘›·, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜:
ñ °È·Ù› Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ·ÍÈÔÏÔÁÂ› ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜ ˆ˜ ÙË «ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚË ÔÏÈÙÈÎ‹
ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ˘fi‰Ô˘ÏÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡»;
ñ ¶ÔÈ· Ó¤· ·ÓÙ›ÏË„Ë ¤ÊÂÚÂ Ë ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎÔ‡ ·ÁÒ-
Ó· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ;
41
∂¡√Δ∏Δ∞ 8
∏ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1821-1827)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ Â˘ÓÔÔ‡Û·Ó ÙËÓ Â‰Ú·›ˆÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÔÓ ÓfiÙÈÔ
ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Î·È Ù· Î‡ÚÈ· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈ-
Î‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙË Ê¿ÛË ÙˆÓ ÂÈÙ˘¯ÈÒÓ (1821-1824) fiÛÔ Î·È Î·Ù¿ ÙË Ê¿ÛË ÙË˜ Î¿Ì-
„Ë˜ (1824-1827).

1. ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi Ù· ·ÔÌÓËÌÔÓÂ‡Ì·Ù· ÙÔ˘ ºˆÙ¿ÎÔ˘ ·Ë¯Â› ÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ÂÈÎÚ·-
ÙÔ‡ÛÂ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ∞Ó Î·È Ë ·˘ıfiÚÌËÙË
ÚÔÛ¤ÏÂ˘ÛË ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË, ÁÚ‹ÁÔÚ· Ô ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË˜ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙË ÛÙÚ·ÙÔÏÔÁ›· ÊÔ-
‚Ô‡ÌÂÓÔ˜ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÈı·Ú¯›·˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ.
2. ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi Ù· ·ÔÌÓËÌÔÓÂ‡Ì·Ù· ÙÔ˘ ∫·ÛÔÌÔ‡ÏË ·ÚÎÂ› ÁÈ· Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó, Ó· ÓÈÒ-
ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘.

1. ∞˜ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› fiÙÈ Ô ·Û›ÁÓˆÛÙÔ˜ ·˘Ùfi˜ ›Ó·Î·˜ ÙÔ˘ £Âfi‰ˆÚÔ˘ μÚ˘˙¿ÎË ‰ÂÓ ·ÔÙ˘ÒÓÂÈ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜, ·ÏÏ¿ ·ÔÙÂÏÂ› Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË. √ ıÚ‡ÏÔ˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿-
ÛÙ·ÛË Ó· ÍÂÎÈÓ¿ ÛÙÈ˜ 25 ª·ÚÙ›Ô˘ 1821 ·fi ÙË ÌÔÓ‹ ÙË˜ ∞Á›·˜ §·‡Ú·˜ ÌÂ ‰ÔÍÔÏÔÁ›· ˘fi ÙÔÓ ¶·-
Ï·ÈÒÓ ¶·ÙÚÒÓ °ÂÚÌ·Ófi ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚÈˆıÂ› ˆ˜ Û‹ÌÂÚ· ·fi Î·Ì›· ËÁ‹. ∫·Ù¿ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ
Ù¿ÍË ÌÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› Î·È ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›.
ª‡ıÔÈ Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÌÈ·˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÂÂÙÂ›Ô˘

√ ıÚ‡ÏÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ‡„ˆÛË ÙÔ˘ Ï·‚¿ÚÔ˘ ÙË˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ·fi ÙÔÓ ¶·Ï·ÈÒÓ ¶·ÙÚÒÓ °ÂÚÌ·Ófi ÛÙËÓ
∞Á›· §·‡Ú· Ï¿ÛÙËÎÂ ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘ ·ÈÒÓ·, ÌÂ ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÔÈ-
Î›ÏˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ·ÁÓÔ‹ıËÎÂ ‹ ‰È·„Â‡ÛıËÎÂ ·fi ÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘
19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∏ ·ÊÂÙËÚ›· ÙÔ˘ Ì‡ıÔ˘ ÌÔÚÂ› Ó· ·ÓÈ¯ÓÂ˘ıÂ› ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÂÓfi˜ Á¿ÏÏÔ˘ ÂÚÈËÁËÙ‹,
ÙÔ˘ ¶Ô˘ÎÂ‚›Ï, Ô˘ ¤ÁÚ·„Â ÙÔ 1824 ÌÈ· «πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜». ∂ÎÂ› ‰›ÓÂÈ ÌÈ· ÚÔÌ·-
ÓÙÈÎ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙË˜ Î‹Ú˘ÍË˜ ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, Î·Ù¿ÏÏËÏË ÚÔ˜ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ·fi ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓfi ÙÔ˘
Â˘Úˆ·˚Îfi ÎÔÈÓfi. ∏ ·Á›ˆÛË ÙÔ˘ Ì‡ıÔ˘ ı· Â˘ÓÔËıÂ› ¿ÓÙˆ˜ ·fi ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó
ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘
ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ËÁÂÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÂÍ¿ÚÔ˘Ó ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎfi ¤Ú-
ÁÔ, ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÙÔÈÎÈÛÌÔ‡, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û‡Ó‰ÂÛË˜ ıÚËÛÎÂ›·˜ Î·È ¤ıÓÔ˘˜, Î˘Ú›ˆ˜
ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î‹Ú˘ÍË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÂÊ¿ÏÔ˘ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÙÔ 1833 Î·È ÙËÓ Â·ÎfiÏÔ˘ıË „˘¯ÚfiÙË-
Ù· ÌÂ ÙÔ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô. ∏ Î·ıÈ¤ÚˆÛË, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÂÂÙÂ›Ô˘ ÙË˜ 25 ª·ÚÙ›Ô˘ Û˘Ó¤‚·ÏÂ ÛÙË
Ì˘ıÔÔ›ËÛË ÙË˜ §·‡Ú·˜, Ì˘ıÔÔ›ËÛË Ô˘ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÒÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙË ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·
Î·È ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹.
ÃÚ. ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, ª‡ıÔÈ Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· ÌÈ·˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÂÂÙÂ›Ô˘, ¢ËÌÔÎÚ›ÙÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £Ú¿ÎË˜, ∫ÔÌÔ-
ÙËÓ‹ 1995.
42
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ¢È·ÊˆÓ›Â˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ·Ó·ÊÔÚÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ
™ÙÈ˜ 26 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ (1821) ¤Ï·‚Â ¯ÒÚ· ÛÙÔ ∞›ÁÈÔ Ì˘ÛÙÈÎ‹ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË Ì˘ËÌ¤ÓˆÓ ºÈÏÈÎÒÓ, ÚÔ-
ÎÚ›ÙˆÓ Î·È ·Ú¯ÈÂÚ¤ˆÓ ÙË˜ ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈÎ‹˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÁÓˆÛÙ‹ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ˆ˜ ™˘Ó¤ÏÂ˘ÛË ÙË˜
μÔÛÙ›ÙÛ·˜ [Ë ÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘ ∞ÈÁ›Ô˘ Â› ΔÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜]. ™ÙË Û˘Ó¤ÏÂ˘ÛË ·ÚÂ˘ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î·È Ô ·Ú¯È-
Ì·Ó‰Ú›ÙË˜ °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ¢ÈÎ·›Ô˜-¶··ÊÏ¤ÛÛ·˜, ·fiÛÙÔÏÔ˜ ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜ ∂Ù·ÈÚÂ›·˜, ÌÈ· ¿ÎÚˆ˜ ÂÓ‰È·Ê¤-
ÚÔ˘Û· ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ ÙÈ˜ ÂÓÙÔÏ¤˜ ÙÔ˘ ∞Ï¤Í·Ó‰ÚÔ˘ À„ËÏ¿ÓÙË Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ
¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· ÛÙÔ ªÔÚÈ¿. √È ÚfiÎÚÈÙÔÈ Î·È ÔÈ ÎÏËÚÈÎÔ› ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó ÌÂ ‰˘ÛÈÛÙ›· –Î·È ÔÚÈ-
ÛÌ¤ÓÔÈ ÌÂ Ê·ÓÂÚ‹ Â¯ıÚfiÙËÙ·– ÙÔÓ ¶··ÊÏ¤ÛÛ· [...]. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË ÂÍÂÏ›¯ıËÎÂ ÛÂ ÛÎÏËÚ‹ ·ÓÙÈÌ·¯›·
Î·È ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‡‚ÚÂˆÓ _È‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘ ÂÈÛÎfiÔ˘ ¶·Ï·ÈÒÓ ¶·ÙÚÒÓ °ÂÚÌ·ÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ∫·-
Ï·‚Ú˘ÙÈÓÔ‡ ÚÔ‡¯ÔÓÙ· ∞Ó‰Ú¤· ∑·˝ÌË, ·fi ÙË Ì›·, Î·È ÙÔ˘ ¶··ÊÏ¤ÛÛ·, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË_ Î·È ÙÂÏÂ›-
ˆÛÂ ÌÂ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÂÎ·Ù¤ÚˆıÂÓ ·ÂÈÏÒÓ. [...] √ °ÂÚÌ·Ófi˜ ÂÍ‡‚ÚÈÛÂ ÙÔÓ ¶··ÊÏ¤ÛÛ·: «∂›Û·È ¿Ú·Í,
··ÙÂÒÓ Î·È ÂÍˆÏ¤ÛÙ·ÙÔ˜», Î·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·Ô¯ÒÚËÛÂ ·ÂÈÏÒÓÙ·˜ fiÙÈ ı· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ
ÙÈ˜ ÂÓÙÔÏ¤˜ ÙË˜ ºÈÏÈÎ‹˜, ÙËÓ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË, «Î·È fiÔÈÔÓ È¿ÛÔ˘Ó ÔÈ ΔÔ‡ÚÎÔÈ ‰›¯ˆ˜ ¿ÚÌ·Ù· ·˜ ÙÔÓ ÛÎÔ-
ÙÒÛÔ˘Ó».
™Ù. ¶. ¶··ÁÂˆÚÁ›Ô˘, «”¶ÚÒÙÔ ¤ÙÔ˜ ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜”, ·fi ÙÈ˜ ¶·Ú›ÛÙÚÈÂ˜ ËÁÂÌÔÓ›Â˜ ÛÙËÓ ∂›-
‰·˘ÚÔ», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3Ô˜ , Û. 59.
2. √ ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË˜ Î·ÏÂ› ÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙË˜ ∞ÚÎ·‰›·˜

Ó· Â·Ó·ÛÙ·Ù‹ÛÔ˘Ó
∞‰ÂÏÊÔ› Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙË˜ ∞ÚÎ·‰›·˜,
∏ ÒÚ· ¤Êı·ÛÂ. ΔÔ ÛÙ¿‰ÈÔÓ ÙË˜ ‰fiÍË˜ Î·È ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜ ËÓÔ›¯ıË. Δ· ¿ÓÙ· È‰ÈÎ¿ Ì·˜ Î·È Ô £Âfi˜
ÙÔ˘ ·ÓÙfi˜ ÌÂı’ ËÌÒÓ ¤ÛÂÙ·È. ªË ÙÔËı‹ÙÂ ÂÈ˜ ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfiÓ. ™ÂÈ˜ Â›ÛıÂ ·ÙÚfiÌËÙÔÈ Î·È ÙˆÓ ÚÔÁfi-
ÓˆÓ Ì·˜ ·fiÁÔÓÔÈ. °ÂÓÈÎÒ˜ ÔÏÈÛı‹ÙÂ ÌÂ ·ÓÔÈ¯Ù¿ Ì·˚Ú¿ÎÈ· Î·È ÙÚ¤Í·ÙÂ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ ÙË˜ ›-
ÛÙÂˆ˜ Î·È ÙË˜ ·ÙÚ›‰Ô˜. ∂ÓÙfi˜ ÔÏ›ÁˆÓ ËÌÂÚÒÓ Êı¿ÓÔÌÂÓ Î·È ËÌÂ›˜ ÌÂ 10.000 ÛÙÚ·ÙÂ‡Ì·Ù·. ™ÂÈ˜ ÛÊ·-
Ï›Û·ÙÂ ÙÔ˘˜ ∞ÚÎ·‰›Ô˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜, Î·È ÌÈ·Ó ÒÚ·Ó ·Ú¯‡ÙÂÚ· ˆ˜ Ï¤ÔÓÙÂ˜ Ó· ÙÔ˘˜ ÍÂÛ¯›ÛÂÙÂ Î·È Ó· ÙÔ˘˜
ÛÙÂ›ÏÂÙÂ ÂÈ˜ Ù· Ù¿ÚÙ·Ú· ÙÔ˘ Õ‰Ô˘. ªË Î·Ù·‰Â¯ı‹ÙÂ Ó· Û·˜ Î·ÙËÁÔÚ‹ÛË Ô ÎfiÛÌÔ˜ Î·È Ë πÛÙÔÚ›·, ·Ï-
Ï¿ Ó’ ·Ôı·Ó·Ù›ÛËÙÂ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ Û·˜, Î·È ‰È·Ì¤ÓÂÙÂ ·ÈˆÓ›ˆ˜ ÂÈ˜ ÙËÓ ·ı¿Ó·ÙÔÓ ‰fiÍ·Ó, Î·È Û·˜ Â˘¯fi-
ÌÂı· ˘ÁÂ›·Ó Î·È ·Ó‰ÚÂ›·Ó Û˘ÓÂÓˆÌ¤ÓÔÈ ÌÂ ÙËÓ ÔÌfiÓÔÈ·Ó Î·È ÙËÓ ÂÈı·Ú¯›·Ó, Ù·˜ ‰Â Ú¿ÍÂÈ˜ Û·˜ Ó·
Ì·˜ ÁÚ¿„ËÙÂ ÌÂ ÚÒÙÔÓ ÚÔ˜ Ô‰ËÁ›·Ó Î·È ËÛ˘¯›·Ó Ì·˜.
£. ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË˜, °Ú. ¢ÈÎ·›Ô˜ (¶··ÊÏ¤ÛÛ·˜)
¶ËÁ‹: ¢. ∫fiÎÎÈÓÔ˜, ∏ ∂ÏÏËÓÈÎ‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜, ª¤ÏÈÛÛ·, ∞ı‹Ó· 1959-1960, ÙfiÌ. 1, Û. 184-185.
3. ∏ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÙË˜ ∂Ífi‰Ô˘ ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘

√È Ì·¯ËÙ¤˜ ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘, ÔÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ› ÙÔ˘ ÎÔÚ˘Ê·›Ô˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ÙË˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, [...]
¤‰ÂÈÍ·Ó ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ·ÎÚ·›· fiÚÈ· ÙË˜ ·ÓıÚÒÈÓË˜ Â˘„˘¯›·˜. √È ŒÏÏËÓÂ˜ Û˘ÁÎÏÔÓÈÛÌ¤ÓÔÈ, Û˘ÓÂÈ‰Ë-
ÙÔÔ›ËÛ·Ó fiÛÔ ‰‡ÛÎÔÏË ‹Ù·Ó Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË. ¶·ÚfiÏÔ, fiÌˆ˜, Ô˘ ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÎÂÚ‰›˙ÂÈ
¤‰·ÊÔ˜, ÔÈ ÊÈÏÔ‰ÔÍ›Â˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ ‰ÂÓ Î·Ù·Ï¿ÁÈ·Û·Ó. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ô ÊÈÏÂÏÏËÓÈ-
ÛÌfi˜, Ô˘ Â›¯Â Î·ÌÊıÂ› ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÂÌÊ˘Ï›ˆÓ ÔÏ¤ÌˆÓ, ÊÔ‡ÓÙˆÛÂ Í·Ó¿ ÛÂ fiÏË ÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È
ÛÙÈ˜ ∏¶∞. [...] ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ ÙÔ ªÂÛÔÏfiÁÁÈ ¤ÌÂÈÓÂ ·fiÚıËÙÔ, Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË,
·Ó Î·È ÛÂ ÎÚ›ÛÈÌË Ê¿ÛË, ‰ÂÓ ¤Û‚ËÛÂ Î·È, ÂÔÌ¤Óˆ˜ ÙÔ ·ÁÁÏÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Î·È ÔÈ ·ÁÁÏÔ-ÚˆÛÈÎ¤˜ ‰È·-
Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂÈ˜, Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó ÙÈ˜ ‚¿ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÌÂ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ Ì¤-
Û·, ¤ÁÈÓ·Ó ÛÂ ¯ÚÔÓÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË fi¯È ÌfiÓÔ ‹Ù·Ó ˙ˆÓÙ·Ó‹ ·ÏÏ¿ Î·È Ô˘ ÚÔÎ·-
ÏÔ‡ÛÂ ÙÔ ı·˘Ì·ÛÌfi ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ [...].
°. °È·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜, «Δ· ÔÏÂÌÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ·, Ë ÎÚ›ÛÈÌË ÙÚÈÂÙ›·, 1825-1827», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈ-
ÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3, Û. 111.
43
∂¡√Δ∏Δ∞ 9
¶ÚÒÙÂ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓˆÓ
∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÎÚ¿ÙÔ˘˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ·fiÂÈÚÂ˜ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÛÂ
ÙÔÈÎfi Â›Â‰Ô (ΔÔÈÎÔ› √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ›).
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÚÂÂ Ó· ÂÈÏ‡ÛÔ˘Ó ÔÈ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ÚÔ-
ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÈ˜ ÙÚÂÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ∂ıÓÔÛ˘ÓÂÏÂ‡ÛÂÈ˜ Î·È ÙÈ˜ ·ÔÊ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÂÌÊ‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔ Ô˘ Í¤Û·ÛÂ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· Î·È Ó·
ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ÙÔÓ ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó.

1. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› fiÙÈ Ô ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË˜, ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó· Î·ÙÂ˘Ó¿ÛÂÈ Ù· ÓÂ‡-
Ì·Ù·, ÛÙ¤ÎÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ı· Û¯ËÌ·ÙÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÍÂÁÂÚÌ¤ÓÔ˘˜
ŒÏÏËÓÂ˜ Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË. √ Êfi‚Ô˜ ÙÔ˘ ∫ÔÏÔÎÔÙÚÒÓË Ì‹ˆ˜ «Ì·˜
Ô‡ÓÂ ∫·ÚÌÔ˘Ó¿ÚÔ˘˜, Ú¤ÌÂÏÔ˘˜» Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·Ë¯Â› ÌÈ· ¿Ô„Ë Ô˘ Â›¯·Ó ·ÚÎÂÙÔ› ŒÏÏËÓÂ˜,
Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË fiÊÂÈÏÂ Ó· ¤¯ÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÂıÓÈÎÔ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈ-
Î¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ Î·È fi¯È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ·ÈÙ‹Ì·Ù·.
3. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·Ë¯Â› ÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÂÌÊ‡ÏÈ·˜ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË˜ Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô
1823-1825 ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› fiÙÈ Ô Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜, Èı·ÓfiÙ·Ù· Ô
∫ˆÏ¤ÙÙË˜, ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ™ÙÂÚÂÔÂÏÏ·‰›ÙÂ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ fi¯È ÂÈÎ·-
ÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·ÏÏ¿ ˘Ô‰·˘Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ÁÈ· Ï¿Ê˘Ú· Î·È ÏÔ‡ÙË.

1. Δ· Û˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· ‹Ù·Ó ‚·ı‡Ù·Ù· ÂËÚÂ·ÛÌ¤Ó· ·fi Ù· Û˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ÔÚÈÛÌ¤Ó· ¿ÚıÚ· ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Û˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‹Ù·Ó ·ÏÒ˜ ÌÂ-
Ù¿ÊÚ·ÛË ÙˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯ˆÓ Á·ÏÏÈÎÒÓ.
2. Δ· ·›ÙÈ· ÙˆÓ ÂÌÊ‡ÏÈˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈ-
ÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ ÙÔ˘ ÓÂÔÛ‡ÛÙ·ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ÂÓÒ,
·Ú¿ÏÏËÏ·, ‰ÂÓ ¤ÏÂÈÂ Î·È Ë ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÒÓ.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ‰È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∞′ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË˜ ÙË˜ ∂È‰·‡ÚÔ˘
(·fiÛ·ÛÌ·)
AfiÁÔÓÔÈ ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡ Î·È ÊÈÏ·ÓıÚÒÔ˘ ŒıÓÔ˘˜ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ, Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ÙˆÓ Ó˘Ó ÂÊˆÙÈÛÌ¤ÓˆÓ
Î·È Â˘ÓÔÌÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ï·ÒÓ ÙË˜ E˘ÚÒË˜ Î·È ıÂ·Ù·› ÙˆÓ Î·ÏÒÓ, Ù· ÔÔ›· Ô‡ÙÔÈ ˘fi ÙËÓ ·‰È¿ÚÚËÎÙÔÓ
ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ·ÈÁ›‰· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘ÛÈÓ, ‹ÙÔ ·‰‡Ó·ÙÔÓ Ï¤ÔÓ Ó· ˘ÔÊ¤ÚˆÌÂÓ Ì¤¯ÚÈ˜ ·Ó·ÏÁËÛ›·˜ Î·È
Â˘ËıÂ›·˜ ÙËÓ ÛÎÏËÚ¿Ó ÙÔ˘ OıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ KÚ¿ÙÔ˘˜ Ì¿ÛÙÈÁ·, ‹ÙÈ˜ ‹‰Ë Ù¤ÛÛ·Ú·˜ ÂÚ›Ô˘ ·ÈÒÓ·˜ Â¿-
Ù·ÍÂ Ù·˜ ÎÂÊ·Ï¿˜ ËÌÒÓ Î·È ·ÓÙ› ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙËÓ ı¤ÏËÛÈÓ ˆ˜ ÓfiÌÔÓ ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Û·, ‰ÈÒÎÂÈ Î·È ‰È¤Ù·ÙÙÂ
44
Ù· ¿ÓÙ· ‰ÂÛÔÙÈÎÒ˜ Î·È ·˘ÙÔÁÓˆÌfiÓˆ˜. MÂÙ¿ Ì·ÎÚ¿Ó ‰Ô˘ÏÂ›·Ó ËÓ·ÁÎ¿ÛıËÌÂÓ Ù¤ÏÔ˜ ¿ÓÙˆÓ Ó·
Ï¿‚ˆÌÂÓ Ù· fiÏ· ÂÈ˜ ¯Â›Ú·˜ Î·È Ó· ÂÎ‰ÈÎ‹ÛˆÌÂÓ Â·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ËÌÒÓ ·fi Ì›·Ó ÙÔÈ·‡ÙËÓ
ÊÚÈÎÙ‹Ó Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ú¯‹Ó ·˘Ù‹˜ ¿‰ÈÎÔÓ[...] Ù˘Ú·ÓÓ›·Ó [...].
EÓ EÈ‰·‡Úˆ ÙËÓ 15ËÓ I·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1822, ¤ÙÔ˜ A’ ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜.
¶ËÁ‹: ¢. ∫fiÎÎÈÓÔ˜, ∏ ∂ÏÏËÓÈÎ‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜, ª¤ÏÈÛÛ·, ∞ı‹Ó· 1959-1960, ÙfiÌ. 2, Û. 383-384.
2. √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÔÏfiÁÔ˜ ¡. ∞ÏÈ‚È˙¿ÙÔ˜

ÁÈ· Ù· Û˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ·
∫¿ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÔÙ›ÌËÛË ÙË˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ-·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎÔ‡ ∞ÁÒÓ·, ı·
ÌÔÚÔ‡ÛÂ Î·ÓÂ›˜ Ó· Û˘Ó·Á¿ÁÂÈ Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË, ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ Î·È
ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ:
∂Ó ÚÒÙÔÈ˜, fiÙÈ Ù· ™˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· Î·Ù·ÚÙ›ÛÙËÎ·Ó ÌÂ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ. [...]
¢Â‡ÙÂÚÔÓ, ÙËÓ Í¤ÓË ÂÈÚÚÔ‹, Ô˘ Â¤‰Ú·ÛÂ ‰ÈÙÙ¿ ÛÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·Á-
Ì¿ÙˆÓ. ∂¤‰Ú·ÛÂ Î·Ù’ ·Ú¯‹Ó ¿ÌÂÛ·, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ ÎÚ¿-
ÙÔ˘˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÛÙ·ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ÙÔ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi ÓÔÌÔı¤ÙË ÙË˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ÂÚÈfi-
‰Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ –ÛÂ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜– ‰ÂÓ ‰›ÛÙ·ÛÂ Ó· ÌÂÙ·Ê˘ÙÂ‡ÛÂÈ –fi¯È ¿ÓÙÔÙÂ ÌÂ ÙËÓ ·Ó·ÁÎ·›·
ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÛÙÈ˜ ÙÔÈÎ¤˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜– Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ¤˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ‰˘ÙÈÎÒÓ
¯ˆÚÒÓ, ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 1821. [...] ∂¤‰Ú·ÛÂ, fiÌˆ˜, Î·È ¤ÌÌÂÛ· Î·ıÒ˜, ÛÙËÓ ÂÈ‰›ˆÍ‹ ÙÔ˘˜ Ó· Û˘-
ÁÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ‹‰Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔÈËÌ¤ÓË Â˘Úˆ·˚Î‹ ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË, ÔÈ ∂ıÓÔÛ˘ÓÂÏÂ‡ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ·
‰ÂÓ ‰›ÛÙ·Û·Ó Ó· ÏÂÈÔ‰ÔÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÂ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÂ˜ Î·È ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ¤˜ ‰È·ÎËÚ‡ÍÂÈ˜, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ÌËÓ ÚÔÎ·Ï¤ÛÔ˘Ó Ù· Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ¿ ¤ÓÛÙÈÎÙ· ÙˆÓ Î˘‚ÂÚÓÒÓÙˆÓ. [...]
ΔÚ›ÙÔÓ, ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ, ·ÊÔ‡ fiÏ· ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó
ˆ˜ ËÁ‹ ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ÙÔ «¤ıÓÔ˜», ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ Ï·fi [...].
Δ¤Ù·ÚÙÔÓ, ÙÔ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ ·˘Ùfi˜ ÚÔÎ‡ÙÂÈ
·fi ÙËÓ Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛË ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ ÂÏÂ˘ıÂÚÈÒÓ. [...]
√ ¤ÓÙÔÓ· ÔÏ˘·Ú¯ÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÌÂ ÙËÓ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· ÂÍ·-
ÛıÂÓËÌ¤ÓË ı¤ÛË ÙË˜ ÂÎÙÂÏÂÛÙÈÎ‹˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ‹Ù·Ó ÙÔ ¤ÌÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜, ÙÔ ÔÔ›Ô Ô‰‹ÁË-
ÛÂ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÂ ıÂÛÌÈÎ‹ ·Ú·Ï˘Û›·. [...]
Δ¤ÏÔ˜, Ë ÌË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÓÙ·ÁÌ¿ÙˆÓ, ‹Ù·Ó Ë ¤ÎÙË ÛÙ·ıÂÚ¿ ÙË˜ ÚÒÙË˜ ÂÏÏË-
ÓÈÎ‹˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ÂÌÂÈÚ›·˜.
¡.∫. ∞ÏÈ‚È˙¿ÙÔ˜, «Δ· ™˘ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ·, 1821-1828», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿
°Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3, Û. 180-182.
45
∂¡√Δ∏Δ∞ 10
∂ÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·È ∂˘ÚÒË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÔÈ Â·Ó·ÛÙ·ÙËÌ¤ÓÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó
ÙËÓ Â‡ÓÔÈ· ÙfiÛÔ ÙˆÓ ∂˘Úˆ·›ˆÓ ËÁÂÙÒÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ Ï·ÒÓ.
¡· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ·fi ÙËÓ
·Ú¯ÈÎ‹ ·ÚÓËÙÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ ¤ˆ˜ Î·È ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·fi ·˘Ù¤˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘ ÂÏ-
ÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó Ô ÊÈÏÂÏÏËÓÈÛÌfi˜, ÌÂ ÔÈÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎÂ Î·È ÔÈÔ ÚfiÏÔ ¤·ÈÍÂ ÛÙËÓ
¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

1. √ Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÙÂ˜ ˆ˜ «ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfiÓ ¤ıÓÔ˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ» ÙÔÓ›˙Ô-
ÓÙ·˜ ÙË ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ (ÎÔÈÓfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÌÂ ÙÔ˘˜ ∂˘Úˆ·›Ô˘˜, ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·ÓÙ›ıÂÛË˜ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜ √ıˆÌ·ÓÔ‡˜). ÀÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ, Â›ÛË˜, fiÙÈ ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛ·Ó ÁÈ· Ù·
«‰›Î·È¿» ÙÔ˘˜ (Û·Ê‹˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎfi ÏfiÁÔ ÂÚ› ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ) Î·È ¿Ú· ıÂˆÚÔ‡Ó Ê˘ÛÈ-
Îfi Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙË Û˘Ì·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ∂˘Úˆ·›ˆÓ. √È ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ, ¿ÏÏˆÛÙÂ, ÔÊÂ›ÏÔ˘Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó
·ÓÙ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ÚÔÛÊÔÚ¿ Ô˘ Â›¯·Ó Ï¿‚ÂÈ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜.
3. √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ŒÚÈÎ ÃfiÌÛÌ·Ô˘Ì ıÂˆÚÂ› fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ¤Ù˘¯Â, ÂÂÈ‰‹
·ÊÂÓfi˜ Î·Ù¿ÊÂÚÂ Ó· ¿ÚÂÈ ÌÔÚÊ‹ ÁÓ‹ÛÈ·˜ Ï·˚Î‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Â˘ÓÔ‹ıËÎÂ ·fi ÙË
‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹ Û˘ÁÎ˘Ú›·. ŒÙÛÈ, Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ ˆ˜ ËÁ‹ ¤ÌÓÂ˘ÛË˜ Î·È ÎÈÓËÙÔ-
Ô›ËÛË˜ ÙˆÓ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜.

3. ∏ Û‡ÁÎÚÈÛË ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË ÙË˜ Û. 37 ÙÔ˘ μÈ‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÌÂ ÙÔÓ ¯¿ÚÙË ÙË˜ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÌÔ-
ÚÂ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó fiÙÈ Ë ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÂÏÏËÓÈ-
ÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÎÚ¿ÙËÛÂ ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ÂÚÓÒÓÙ·˜ ·fi ÔÏÏ¤˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ Ê¿ÛÂÈ˜.

3. ∞˘Ù‹ Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Â˘ÓÔÂ›, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ¿ÏÏ·, ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ‹ ÙËÓ ·fi-
ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ ÁÂˆÁÚ·Ê›·˜. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó, ÌÂ ‚¿ÛË ÁÓÒÛÂÈ˜ Ô˘ ı· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÛÂ ÂfiÌÂÓ·
Ì·ı‹Ì·Ù·, Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Â‰Ò, ÒÛÙÂ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰È¿-
ÊÔÚÂ˜ Ê¿ÛÂÈ˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
46
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ∞′ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË ÁÈ· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
√ Î·Ù¿ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ fiÏÂÌÔ˜ ËÌÒÓ, Ì·ÎÚ¿Ó ÙÔ‡ Ó· ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÂÈ˜ ·Ú¯¿˜ ÙÈÓ·˜ ‰ËÌ·ÁˆÁÈÎ¿˜ Î·È
ÛÙ·ÛÈÒ‰ÂÈ˜ ‹ È‰ÈˆÊÂÏÂ›˜ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÈÓfi˜ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜, Â›Ó·È fiÏÂÌÔ˜
ÂıÓÈÎfi˜, fiÏÂÌÔ˜ ÈÂÚfi˜, fiÏÂÌÔ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÌfiÓË ·ÈÙ›· Â›Ó·È Ë ·Ó¿ÎÙËÛÈ˜ ÙˆÓ ‰ÈÎ·›ˆÓ ÙË˜ ÚÔ-
ÛˆÈÎ‹˜ ËÌÒÓ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜, ÙË˜ È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜ Î·È ÙË˜ ÙÈÌ‹˜ [...].
∞fi ÙÔÈ·‡Ù·˜ ·Ú¯¿˜ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ‰ÈÎ·›ˆÓ ÔÚÌÒÌÂÓÔÈ, Î·È ı¤ÏÔÓÙÂ˜ Ó· ÂÍÔÌÔÈˆıÒÌÂÓ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÏÔÈÔ‡˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ì·˜, ∂˘Úˆ·›Ô˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜, ÂÎÈÓ‹Û·ÌÂÓ ÙÔÓ fiÏÂÌÔÓ Î·Ù¿ ÙˆÓ
ΔÔ‡ÚÎˆÓ [...]
¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∞’ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË˜ ÙË˜ ∂È‰·‡ÚÔ˘ (·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·).
¶ËÁ‹: ∞. ¢·ÛÎ·Ï¿ÎË˜, ∫Â›ÌÂÓ·-¶ËÁ·› ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∂·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆ˜, ∞ı‹Ó· 1967, ÙfiÌ. ∞’,
Û. 176.
™ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ·fiÛ·ÛÌ· Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó‹˜ Ë ÚfiıÂÛË ÙË˜ ∞’ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË˜ Ó· ‰È·Ï‡ÛÂÈ Î¿ıÂ
˘Ô„›· Ô˘ ÌÔÚÂ› Ó· ˘‹Ú¯Â ÛÙÈ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ËÁÂÛ›Â˜ fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Èı·ÓfiÓ Ó· Â›-
¯Â Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ·Ó·ÙÚÂÙÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜.
2. ΔÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙÔ˘ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÊÈÏÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡

∂˘Úˆ·›ÔÈ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ, Î·ÚÌÔÓ¿ÚÔÈ, [...] π·Îˆ‚›ÓÔÈ ÚÒËÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ› ÙÔ˘ ¡·-
ÔÏ¤ÔÓÙ· Î·È ¿ÏÏÔÈ, ÌÂÙ·Í‡ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ÌÂÙ·Ï·Ì¿‰Â˘Û·Ó Ù· ºÒÙ· ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ÂÏ›Ù, fiÙ·Ó ÙÔ
1821 Â›‰·Ó, ÌÂÙ¿ ·fi ¤ÍÈ ¯ÚfiÓÈ· ‹ÙÙ·˜ Î·È ÛÈˆ‹˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ Â›¯Â ÂÈ‚¿ÏÂÈ Ë πÂÚ‹ ™˘ÌÌ·¯›·, Ó· ÍÂ-
ÛËÎÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜, ‹Ù·Ó Û·Ó Ó· ÂÓÛ·ÚÎÒÓÔÓÙ·Ó Î·È Ó· Â·Ó·ÛÙ·ÙÔ‡Û·Ó Ù· ›‰È· Ù· È‰ÂÔÏÔÁÈ-
Î¿ Û‡Ì‚ÔÏ¿ ÙÔ˘˜. ∫·È ÁÈ· ÙÔ‡ÙÔ ·ÓÙ·¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÌÂ ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ ºÈÏÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∫·È
·˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë ‰Â‡ÙÂÚË ‰‡Ó·ÌË ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È Ë ÚÒÙË ‰ÈÂıÓÔÔ›ËÛË ÙË˜ ˘fiıÂÛË˜
ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.
¶. ¶È˙¿ÓÈ·˜, «∂·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·È ¤ıÓÔ˜, ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈÎ‹-ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ‘21», πÛÙÔÚ›·
ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3Ô˜, Û. 51.
3. ΔÔ ÚˆÙfiÎÔÏÏÔ ÙÔ˘ §ÔÓ‰›ÓÔ˘, 3 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1830

(·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·)
1. ∏ ∂ÏÏ¿˜ ı¤ÏÂÈ Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ ÂÓ ∫Ú¿ÙÔ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔÓ, Î·È ı¤ÏÂÈ ¯·›ÚÂÈ fiÏ· Ù· ‰›Î·È· ÔÏÈÙÈÎ¿, ‰ÈÔÈ-
ÎËÙÈÎ¿ Î·È ÂÌÔÚÈÎ¿ Ù· ÚÔÛÂÊ˘ÎfiÙ· ÂÈ˜ ÂÓÙÂÏ‹ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·Ó.
2. […] Ë ‰ÈÔÚÈÛÙÈÎ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ·ÚÍ·Ì¤ÓË ·fi Ù·˜ ÂÎ‚ÔÏ¿˜ ÙÔ˘ ∞ÛÚÔ-
ÔÙ¿ÌÔ˘ [ÛËÌ. ∞¯ÂÏÒÔ˜], ı¤ÏÂÈ ·Ó·ÙÚ¤ÍÂÈ ÙÔÓ ÔÙ·ÌfiÓ ·˘ÙfiÓ ¤ˆ˜ […]ÙÔÓ ÎfiÏÔÓ ÙÔ˘ ∑ËÙÔ˘Ó›Ô˘
[ÛËÌ. §·Ì›·], ÂÈ˜ ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ı¤ÏÂÈ Î·Ù·ÓÙ‹ÛÂÈ ÚÔ˜ Ù·˜ ÂÎ‚ÔÏ¿˜ ÙÔ˘ ™ÂÚ¯ÂÈÔ‡.
ŸÏ·È ·È ¯ÒÚ·È Î·È ÙfiÔÈ ÎÂ›ÌÂÓÔÈ ÚÔ˜ ªÂÛËÌ‚Ú›·Ó ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÁÚ·ÌÌ‹˜ [...], ı¤ÏÔ˘Ó ·Ó‹ÎÂÈ ÂÈ˜
ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· […].
£¤ÏÔ˘Ó ·Ó‹ÎÂÈ ˆÛ·‡Ùˆ˜ ÂÈ˜ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ë Ó‹ÛÔ˜ ∂‡‚ÔÈ· ÔÏfiÎÏËÚÔ˜, ·È ¢·ÈÌÔÓfiÓËÛÔÈ [ÛËÌ. ™Ô-
Ú¿‰Â˜], Ë Ó‹ÛÔ˜ ™Î‡ÚÔ˜, Î·È ·È Ó‹ÛÔÈ, ·È ÂÁÓˆÛÌ¤Ó·È ÙÔ ·Ú¯·›ÔÓ ˘fi ÙÔ fiÓÔÌ· ∫˘ÎÏ¿‰Â˜, Û˘ÌÂ-
ÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓË˜ Î·È ÙË˜ Ó‹ÛÔ˘ ∞ÌÔÚÁÔ‡ […].
3. ∏ ∂ÏÏËÓÈÎ‹ ∫˘‚¤ÚÓËÛÈ˜ ı¤ÏÂÈ Â›Ó·È ÌÔÓ·Ú¯ÈÎ‹ Î·È ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎ‹ [...].
¶ËÁ‹: ¢. ∫fiÎÎÈÓÔ˜, ∏ ∂ÏÏËÓÈÎ‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜, ª¤ÏÈÛÛ·, ∞ı‹Ó· 1959-1960, ÙfiÌ. 6, Û. 437.
47
∂¡√Δ∏Δ∞ 11
Δ· Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ Î‡Ì·Ù· ÙÔ˘ 1830
Î·È ÙÔ˘ 1848 ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Â˘Úˆ·˚Î¿ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ 1830 Î·È ÙÔ 1848.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó Ë «ÕÓÔÈÍË ÙˆÓ Ï·ÒÓ», ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ù· ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó, Ò˜ ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó
Î·È ÔÈ· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· Â›¯·Ó.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Ù· Â˘Úˆ·˚Î¿ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ Î‡Ì·Ù· ÙÔ˘ 1830 Î·È ÙÔ˘ 1848.
¡· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÎ‰ËÏÒıË-
Î·Ó ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ ‹ÂÈÚÔ Î·Ù¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

1. ∏ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î‹ Ù·¯‡ÙËÙ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ÂÍ·ÏÒıËÎÂ ÙÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi Î‡Ì· ÙÔ˘ 1848 ÛÙÔ ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Ì·ÚÙ˘Ú¿ ÙËÓ ‡·ÚÍË ÛÔ‚·ÚÒÓ ÎÔÈÓÒÓ, ‹ ¤ÛÙˆ ·ÚfiÌÔÈˆÓ, ÚÔ‚ÏË-
Ì¿ÙˆÓ-ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ÂÎ‰ËÏÒıËÎ·Ó Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜.
2. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·fi ÙÈ˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ 1848 ‹Ù·Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜
ÙˆÓ ÊÙˆ¯ÒÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÂÍËÁÂ›, Î·Ù¿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ŒÚÈÎ ÃfiÌÛÌ·Ô˘Ì, ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ˘˜: ÚÔ-
Î¿ÏÂÛ·Ó ÙÔÓ Êfi‚Ô fi¯È ÌfiÓÔ ÙˆÓ ·ÎÚ·›ˆÓ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹Ù·Ó ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Î¿-
ıÂ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÌÂÙÚÈÔ·ıÒÓ ÊÈÏÂÏÂ˘ı¤ÚˆÓ Ô˘ ‹ıÂÏ·Ó ‹ÈÂ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ·Ï-
Ï¿ ‰ÂÓ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó, ÛÂ Î·Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË, ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜.

1. √ ›Ó·Î·˜ Â›Ó·È ·ÊÈÂÚˆÌ¤ÓÔ˜ ÛÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1830. ∫ÂÓÙÚÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙË˜ Û‡ÓıÂ-
ÛË˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÓÂ·Ú‹ Á˘Ó·›Î·, ÚÔÛˆÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜, Ë ÔÔ›· ÎÚ·Ù¿ ÛÙÔ ‰ÂÍ› ÙË˜ ¯¤ÚÈ ÙËÓ
ÙÚ›¯ÚˆÌË Á·ÏÏÈÎ‹ ÛËÌ·›·.
2. √ ¯¿ÚÙË˜ ·˜ ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÏÏ¿‚Ô˘Ó Ï‹Úˆ˜ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ Â·-
Ó·ÛÙ·ÙÈÎÔ‡ Î‡Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1848 Ô˘ Û¿ÚˆÛÂ ÙËÓ ∂˘ÚÒË.
3. ∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1848 ÛÙÔ μÂÚÔÏ›ÓÔ ¤ÌÂÈÓÂ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙˆÓ ∂˘Úˆ·›ˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ
·ÁÚÈfiÙËÙ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Î·Ù·Ó›ÁËÎÂ ·fi ÙÈ˜ ÎÚ·ÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Î·Ù·ÛÙÔÏ‹˜.
4. √ ›Ó·Î·˜ ·ÔÎ·Ï‡ÙÂÈ ÙÈ˜ Ó¤Â˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ¿Ú¯È˙·Ó ‚·ıÌÈ·›· Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ·ÈÛıËÙ¤˜ ÛÙÈ˜
Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜: Ë ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ‰‡Ô Û˘Ì‚fiÏˆÓ ·ÔÙÂÏÂ› ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·ÓÙÈ-
·Ú¿ıÂÛË ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔÔÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜ °·ÏÏ›·˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜.

2. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ‰ÔıÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÂ ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ 2 Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ
ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.
3. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 1.
48
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ªÈ· ·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ 1830
ΔÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi Î‡Ì· ÙÔ˘ 1830 ‹Ù·Ó [...] ÔÏ‡ ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚË ˘fiıÂÛË ·fi ·˘Ùfi ÙÔ˘ 1820. ™ÙËÓ
Ô˘Û›· ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ÔÚÈÛÙÈÎ‹ ‹ÙÙ· ÙË˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ ·fi ÙÈ˜ ·ÛÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÛÙË ‰˘ÙÈÎ‹ ∂˘ÚÒË.
∏ ¿Ú¯Ô˘Û· Ù¿ÍË ÙˆÓ ÂfiÌÂÓˆÓ ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓˆÓ ı· Â›Ó·È Ë «ÌÂÁ·ÏÔ·ÛÙÈÎ‹» Ù¿ÍË ÙˆÓ ÙÚ·Â˙ÈÙÒÓ,
ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ‚ÈÔÌË¯¿ÓˆÓ Î·È, Î¿ÔÙÂ, ÙˆÓ ·ÓÒÙ·ÙˆÓ ‰ËÌfiÛÈˆÓ ˘·ÏÏ‹ÏˆÓ [...]. ΔÔ 1830 ÛËÌ·‰Â‡ÂÈ
ÌÈ· ·ÎfiÌË ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎfiÙÂÚË Î·ÈÓÔÙÔÌ›· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹: ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙË˜ ·ÁÚÔÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜ ˆ˜ ÌÈ·˜
·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË˜ Î·È Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈËÌ¤ÓË˜ ‰‡Ó·ÌË˜ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˙ˆ‹, ÛÙË μÚÂÙ·Ó›· Î·È ÙË °·ÏÏ›·, Î·-
ıÒ˜ Î·È ÙÔ Í¤Û·ÛÌ· ÙˆÓ ÂıÓÈÎÈÛÙÈÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ¿Ú· ÔÏÏ¤˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯ÒÚÂ˜.
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1990, Û. 153.
2. √È Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ 1848

∂¿Ó ÙÔ ÎÔÈÓfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÙÔ 1848 ·Ó·ÊÏ¤ÁÔ˘Ó ÙËÓ ∂˘-
ÚÒË Â›Ó·È Ë ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙÔ˘ Û˘ÓÙËÚËÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·˘Ùfi˜ ˘Ô-
ı¿ÏÂÈ, ÌÔÚÂ› Î·ÓÂ›˜ Ó· ‰ÈÂÚˆÙËıÂ› ÔÈÔÓ Î·È ÙÈ ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÂÈ ·˘Ù‹ Ë ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË. ∂‰Ò
Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ù· ÂÏ·Ù‹ÚÈ· ÔÈÎ›ÏÏÔ˘Ó. ∫·ı¤Ó·˜ ·ÓÙÏÂ› Ù· Î›ÓËÙÚ· Ô˘ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ·fi
ÙÔ Î·Ù¿ Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·ÓÂÍ¿ÓÙÏËÙÔ ÔÏÔÛÙ¿ÛÈÔ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Ô˘ ÎÏËÚÔ‰ÔÙ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙË °·ÏÏÈÎ‹
∂·Ó¿ÛÙ·ÛË. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, ÂÎÂ›ÓÔ Ô˘ ·ÎfiÌ· ·Ú·ÎÈÓÂ› ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Â›Ó·È ÔÈ ‰˘Ô ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ‰ÈÂÎ‰È-
Î‹ÛÂÈ˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ Î·Ù·Ó›ÁËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÚˆÙÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ ÙË˜ μÈ¤ÓÓË˜: Ô ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈ-
ÛÌfi˜ Î·È Ô ÂıÓÈÎÈÛÌfi˜. ∞Ú¯›˙Ô˘Ó, ˆÛÙfiÛÔ, Ó· ‰È·Ê·›ÓÔÓÙ·È, Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË °·ÏÏ›· Î·È ÙËÓ πÙ·Ï›·, Ó¤Â˜
ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÌÂ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ·fi ¤Ó· ÛÙÚÒÌ· ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ Ë ÛËÌ·Û›· ·˘Í¿ÓÂÈ Ì·˙› ÌÂ ÙÈ˜ ÚÔfi‰Ô˘˜ ÙË˜ ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË˜: ÙÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜.
1997, ÙfiÌ. 2, Û. 49.
49
∫∂º∞§∞π√ ΔƒπΔ√
√π∫√¡√ªπ∫∂™, ∫√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§πΔπ∫∂™ ∂•∂§π•∂π™
™Δ∏¡ ∂Àƒø¶∏ ∫∞π ™Δ√¡ ∫√™ª√ Δ√¡ 19Ô ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 12
∏ ˆÚ›Ì·ÓÛË ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (ÁÈ· ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ¤ÁÈÓÂ ÏfiÁÔ˜ ‹‰Ë ÛÙËÓ ÚÒÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘), ÙËÓ ˆÚ›Ì·ÓÛË Î·È ÙËÓ
ÂÍ¿ÏˆÛ‹ ÙË˜ ÛÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Î·È ÛÙÈ˜ ∏¶∞.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙË ÛÙÂÓ‹ Û‡˙Â˘ÍË ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜, Î·-
ıÒ˜ Î·È ÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ Û˘ÁÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓÈÒÓ.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ Ô Ó¤Ô˜ ÙÚfiÔ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi˜ ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙË˜
ÂÏÂ‡ıÂÚË˜ ·ÁÔÚ¿˜ Î·È ıÂÌÂÏÈÒıËÎÂ È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¿ ÛÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌÔ‡, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ
Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÎÚ›ÛÂˆÓ.

1. ∏ ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ·Ó·Î·Ï‡„ÂˆÓ Û‹Ì·ÓÂ fiÏÔ Î·È ÌÂÁ·-
Ï‡ÙÂÚË Û‡Ó‰ÂÛË ÙË˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹˜ ¤ÚÂ˘Ó·˜ ÌÂ ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙË˜ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÎ‹˜ ı¤ÛË˜ ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· Î·È, ·fi ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Î·È ÌÂÙ¿, ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÛÂ ÌÈÛıˆÙfi ˘¿ÏÏËÏÔ
ÙˆÓ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂˆÓ Î·È ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÙË˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜.
2. ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÚÔÛÊ¤ÚÂÙ·È ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› Ë ÎÔÌ‚ÈÎ‹ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÈ‰ËÚÔ‰Úfi-
ÌÔ˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜: ·fi ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿ Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÙÔ˘ ··ÈÙÔ‡ÛÂ
ÙÂÚ¿ÛÙÈÂ˜ ÔÛfiÙËÙÂ˜ ÛÈ‰‹ÚÔ˘ ÁÈ· ÙÈ˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ·ÙÌÔÌË¯·Ó¤˜, ‚·ÁfiÓÈ·, ÛÙ·ıÌÔ‡˜ Î·È ·ÛÊ·ÏÒ˜ ¯È-
ÏÈ¿‰Â˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ¿ ¯¤ÚÈ· Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ¯¿ÚË ÛÂ ·˘ÙfiÓ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎÂ ‚·ıÌÈ·›· ¤Ó· ‰›ÎÙ˘Ô
ÂÍ¿ÏˆÛË˜ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È ÙˆÓ ÂÈÙÂ˘ÁÌ¿ÙˆÓ ÙË˜.
3. ∏ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙË˜ Ì·˙ÈÎ‹˜ ·ÁÔÚ¿˜ ÛÙËÚ›¯ıËÎÂ ÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ì·˙ÈÎ‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÚÔ˚fi-
ÓÙˆÓ ÛÂ ÚÔÛÈÙ¤˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ÙÈÌ¤˜ Î·È Â‡ÎÔÏË˜ ‰È·Î›ÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ·ÔÛÙ¿-
ÛÂÈ˜. ΔÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Δ ÙË˜ ºÔÚÓÙ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ËÁ‹ Î·È Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 4, ‹Ù·Ó ¤Ó· Û¯Â-
ÙÈÎ¿ ÊÙËÓfi ·˘ÙÔÎ›ÓËÙÔ Ô˘ ·ÁÔÚ·˙fiÙ·Ó ·fi ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÌÂÛ·›ˆÓ ÂÈÛÔ‰ËÌ¿ÙˆÓ. ∏ Ì·˙ÈÎ‹ ·ÁÔÚ¿
Û‹Ì·ÓÂ, Â›ÛË˜, ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ÌË¯·ÓÈÛÌÒÓ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÎÔÈÓÔ‡ ÁÔ‡ÛÙÔ˘ (Ìfi‰·).

1. √ ¿ÓıÚ·Î·˜ ˘‹ÚÍÂ Ë Î·‡ÛÈÌË ‡ÏË ÛÙËÓ ÔÔ›· ‚·Û›ÛÙËÎÂ Ë ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·Ù¿
ÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË ÙË˜. √È ‰‡Ô ÂÈÎfiÓÂ˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· Ê·ÓÔ‡Ó ÔÈ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜ Ô˘ Â›¯·Ó Û˘ÓÙÂÏÂÛÙÂ›
ÛÙÈ˜ ÙÂ¯ÓÈÎ¤˜ ÂÍfiÚ˘ÍË˜ ÙÔ˘ ¿ÓıÚ·Î· ÛÂ ‰È¿ÛÙËÌ· Ï›ÁˆÓ ‰ÂÎ·ÂÙÈÒÓ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
2. ∏ μÚÂÙ·Ó›· ‹Ù·Ó Ë ¯ÒÚ· ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ ·Ú¯ÈÎ¿ Î·È ÌÂ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Ù·¯‡ÙËÙ· ÙÔ
ÛÈ‰ËÚÔ‰ÚÔÌÈÎfi ‰›ÎÙ˘Ô, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Î·Ï‡„ÂÈ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÚÒÙˆÓ ˘ÏÒÓ, ÂÌÔÚÂ˘Ì¿-
ÙˆÓ Î·È ·ÓıÚÒˆÓ.
50
4. ∏ ÂÈÓfiËÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙÔ˘ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë Ì·˙ÈÎ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹ Î·È ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi
ÌÂ ÙËÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ·ÂÚÔÏ¿ÓˆÓ ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÈ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÛÙÈ˜ Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›Â˜ ÌÈ· Â·-
Ó¿ÛÙ·ÛË ·ÚfiÌÔÈ· ÌÂ ÂÎÂ›ÓË Ô˘ Â›¯Â Ê¤ÚÂÈ Ô ÛÈ‰ËÚfi‰ÚÔÌÔ˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ 2 Î·È ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 2.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∞ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·, ‚·ÛÈÛÌ¤ÓË ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË
√ ∂ÚÓ¤ÛÙ ƒÂÓ¿Ó, °¿ÏÏÔ˜ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔ˜, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ, Á‡Úˆ ÛÙ· Ì¤Û· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÙËÓ ·ÈÛÈfi‰ÔÍË ı¤ÛË
fiÙÈ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ÌÔÚÂ› Ó· ÚÔÔ‰Â‡ÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË.
∞ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÔÚıÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Â›Ó·È Ë ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÂ ‚¿ÛË ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ [...]. ∏ ·È-
ÛÈÔ‰ÔÍ›· ı· ‹Ù·Ó ¤Ó· Ï¿ıÔ˜ ·Ó Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÙÂÏÂÈÔÔÈËıÂ›, ·Ó ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÚÔÔÚÈ-
ÛÌ¤ÓÔ˜ Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÂÈ ÌÂ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙËÓ ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓË Ù¿ÍË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. ÃˆÚ›˜ ·˘Ùfi, Ë Ú‹ÛË «fiÏ·
¿ÓÂ ÚÔ˜ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ» ‰ÂÓ ı· ‹Ù·Ó ·Ú¿ ÈÎÚ‹ ÎÔÚÔ˚‰›·. ¡·È, fiÏ· ¿ÓÂ ÚÔ˜ ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ¯¿ÚË
ÛÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÏfiÁÔ Ô˘ Â›Ó·È ÈÎ·Ófi˜ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙÈ˜ ·Ù¤ÏÂÈÂ˜ Ô˘ Â›¯·Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· fiÙ·Ó ÚˆÙÔ-
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó [...]. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Ó· ÏÂ¯ıÂ› fiÙÈ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ÂÚÈÎÏÂ›ÂÈ ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜
·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜.
∂ÚÓ¤ÛÙ ƒÂÓ¿Ó, ΔÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜ (1890).
¶ËÁ‹: S. Berstein & P. Milza, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, Á’ ¤Î‰ÔÛË, ÌÙÊÚ. ∞.∫. ¢ËÌËÙÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÏÂ-
Í¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997, ÙfiÌ. 2, Û. 90.
51
∂¡√Δ∏Δ∞ 13
∫ÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜
ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ıËÎ·Ó ÌÂ ÙË ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿-
ÛÙ·ÛË, È‰›ˆ˜ Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÈÛ¯˘ÚÔÔ›ËÛË ÙË˜ ·ÛÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜ Î·È ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙË˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ Ù¿-
ÍË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ¿ıÏÈÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ ¤ÊÂÚ·Ó ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÂ˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÂÎ Ì¤-
ÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜ (Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÌfi˜), Á¤ÓÓËÛ·Ó ÙÈ˜ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎ¤˜ ıÂˆÚ›Â˜ ·Ó·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È
Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙË˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜
Ù¿ÍË˜.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È
ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ¯ÂÈÚ·Ê¤ÙËÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.

1. £ÂÌÂÏÈ·Î‹ ı¤ÛË ÙˆÓ ª·ÚÍ - ŒÓÁÎÂÏ˜ Î·È ÙˆÓ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÒÓ Ô˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘˜
(Ì·ÚÍÈÛÙ¤˜) ‹Ù·Ó fiÙÈ Ë ÂÚÁ·ÙÈÎ‹ Ù¿ÍË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ ÌÂ ÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ‰Ú¿ÛË ÙË˜, Ì¤Û·
·fi ÙÔ ‰ÈÎfi ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎfi ÎfiÌÌ·, Ó· ·Ó·ÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙË˜ ·ÛÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔÓ Î·ÈÙ·-
ÏÈÛÌfi, Î·È Ó· ÂÁÎ·ıÈ‰Ú‡ÛÂÈ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, ÙÔÓ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÌfi.
2. ªÈ· È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜, ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙË ‰ÈÂÎ‰ÈÎËÙÈÎ‹
ÙÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, ‹Ù·Ó Ë ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹ ÙÔ˘: ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÈ˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ¤˜ Ï¤Û¯Â˜ Î·È
ÛÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ „˘¯·ÁˆÁ›·˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÛÊ˘ÚËÏ·ÙÔ‡Û·Ó ¤Ó·Ó ÎÔÈÓfi ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜, ÌÈ· ÎÔ˘ÏÙÔ‡-
Ú· Ô˘ ÂÓ›Û¯˘Â, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÙË ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë.

1. ∏ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË ·fi ÙÈ˜ ÊÙˆ¯¤˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ∞ÌÂÚÈÎ‹ ‹ÚıÂ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·
ÙfiÛÔ ÙË˜ ÂÈ‰Â›ÓˆÛË˜ ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÛÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË˜ fiÛÔ
Î·È ÙˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ Ô˘ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ Ô ¡¤Ô˜ ∫fiÛÌÔ˜.
3. ΔÔ Î›ÓËÌ· Ô˘ ‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡ÛÂ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÈ˜ Á˘-
Ó·›ÎÂ˜ ¿Ú¯ÈÛÂ, ÚÒÙ· ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›·, Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ·fi ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1860 Î·È ˘ÈÔı¤ÙËÛÂ ·Ú-
ÁfiÙÂÚ·, Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1903-1917, Ì·¯ËÙÈÎ¤˜ ÌÔÚÊ¤˜ ‰Ú¿ÛË˜ Ô˘ ¤ÊÂÚÓ·Ó Û˘¯Ó¿ ÙÈ˜ ‰È·‰ËÏÒ-
ÙÚÈÂ˜ ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÂ˜ ÌÂ ÙËÓ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·.

52
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ÊÙˆ¯ÒÓ ÛÙÈ˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜
√È ÊÙˆ¯Ô› ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ fiÏÂˆÓ ˙Ô‡Û·Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ Î¿Ùˆ ·fi
Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ¿ıÏÈÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜. ∏ Ú·Á‰·›· ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÓÂ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ó·
ÛÙÚÈÌÒ¯ÓÔÓÙ·È ÔÏÏÔ› Ì·˙› ÛÂ ÊÙËÓ¿ Î·Ù·Ï‡Ì·Ù·, ÎÂÏ¿ÚÈ· Î·È ·˘Ï¤˜. √ÚÁ·ÓˆÌ¤Ó· ‰›ÎÙ˘· ÓÂÚÔ‡
Î·È ·Ô¯¤ÙÂ˘ÛË˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ ı¿Ó·ÙÔÈ, È‰›ˆ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘ÓË-
ıÈÛÌ¤ÓÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ. ΔÔ 1842 Ë Ì¤ÛË ÚÔÛ‰fiÎÈÌË ËÏÈÎ›· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÛÙÔ
ª¿ÓÙÛÂÛÙÂÚ ÙË˜ ∞ÁÁÏ›·˜ ‹Ù·Ó Ù· 17 ¯ÚfiÓÈ·. ªÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÈ‰ËÌ›Â˜ ¯ÔÏ¤Ú·˜, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÙˆÓ ÂÙÒÓ
1831-1833 Î·È 1847-1848, ‹Ïı·Ó Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ï‹„Ë˜ Ì¤ÙÚˆÓ ·fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È
Û‡ÌÙˆÛË ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈ‰ËÌ›· ¯ÔÏ¤Ú·˜ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 1847-1848, ÙÔ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎfi
ÎÚ¿ÙÔ˜ ı¤ÛÈÛÂ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÓfiÌÔ ÂÚ› ‰ËÌfiÛÈ·˜ ˘ÁÂ›·˜.
2. ªÂÙ·‚ÔÏ¤˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜

Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·
√ Î‡ÚÈÔ˜ ÏfiÁÔ˜ ÙË˜ ·ÛÙ˘ÊÈÏ›·˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎÒÓ ÂÚÁ·-
ÙÒÓ Ô˘ ‹Úı·Ó ·fi ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ ÁÈ· Ó· ÂÁÎ·Ù·ÛÙ·ıÔ‡Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙÈ˜ «Ê¿ÌÚÈÎÂ˜». ∏ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛ‹
ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Â˘ÓfiËÛÂ ÙËÓ ·Ê‡ÓÈÛË ÌÈ·˜ È‰È·›ÙÂÚË˜ «Ù·ÍÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜» ÂÓfi˜ ÂÚ-
Á·ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙÔ ÂÚÁÔÛÙ·ÛÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ· (factory system) ÛÙ¤ÚËÛÂ Ù· Ì¤Û· ·-
Ú·ÁˆÁ‹˜ Ô˘ ¿ÏÏÔÙÂ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÔÈ Û‡ÓÙÚÔÊÔÈ ÙÂ¯Ó›ÙÂ˜ Î·È Ô˘ Â›¯·Ó Á›ÓÂÈ Ï¤ÔÓ ÔÏ‡ ·ÎÚÈ‚¿ ÁÈ· Ó·
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÏÔ› ¯ÂÈÚÒÓ·ÎÙÂ˜.
™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÙÔ ÂÚÁÔÛÙ·ÛÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ· Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛÂ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÛÂ ·¿ÓıÚˆÂ˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ˜,
ÙÔ˘˜ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÂ ·fi ÌÈ· ·ÓÒÓ˘ÌË Ï¤ÔÓ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÚÁÔ‰ÔÛ›· Î·È ÙÔ˘˜ ˘¤‚·ÏÂ ÛÂ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÂÚ-
Á·Û›·˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 1850 ÂÚ›Ô˘ (ÌÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Î·È Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙË ¯ÒÚ·,
ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ·) Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÛÎÏËÚ¤˜. [...]
∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ Ì¤Û· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰˘ÛÌÂÓÒÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Û˘ÁÎ˘ÚÈÒÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó
ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ ÙÔ˘ ·ÈÒÓ·, ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÂ˜ Ù¿ÍÂÈ˜ [...] ‰›ÓÔ˘Ó ·ÎfiÌË ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· «ÂÈÎ›Ó‰˘ÓˆÓ
Ù¿ÍÂˆÓ» ÛÂ ¤Ó· ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÌ‹Ì· ÙˆÓ Èı˘ÓfiÓÙˆÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ. ∂Ó ÙÔ‡ÙÔÈ˜, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ÂÚÈfi-
‰Ô˘, Ë ÌÔ›Ú· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È ·ÈÛıËÙ¿ Î¿Ùˆ ·fi ÙË ‰ÈÏ‹ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÁÂÓÈÎÔ‡ ÏÔ˘ÙÈ-
ÛÌÔ‡ ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ·ÁÒÓ· Ô˘ ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓÔ˘˜.
∞fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, ÔÈ ‰ËÌfiÛÈÂ˜ ·Ú¯¤˜ ı¤ÙÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ÙÚÔ¯Ô¤‰Â˜ ÛÙÔÓ «¿ÁÚÈÔ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi»,
È‰È·›ÙÂÚ· ÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. [...] ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘-
Ú¿, Ô Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ÌÈÛıfi˜ [...] ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Î·Ù¿ 25 ¤ˆ˜ 30%. [...] ∏ ÂÚ-
ÁÔ‰ÔÛ›· Î·È ÔÈ ‰ËÌfiÛÈÂ˜ ·Ú¯¤˜ Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·ÔÙÚ¤„Ô˘Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ
ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ·Ó·Ù·Ú·¯‹˜.
S. Berstein & P. Milza, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, Á’ ¤Î‰ÔÛË, ÌÙÊÚ. ∞.∫. ¢ËÌËÙÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997, ÙfiÌ. 2, Û. 90-91, 193-194.
53
∂¡√Δ∏Δ∞ 14
√È ÂÓÔÔÈ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜.
¡¤· ÂıÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ó¤ˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.

1. ΔÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÌÔÚÂ› Ó· ‰È·‚·ÛÙÂ› ÛÂ ‰‡Ô Â›Â‰·: Û’ ¤Ó· ÚÒÙÔ Â›Â‰Ô, ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓÔ
ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙË˜ πÙ·Ï›·˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘ÌÂ fiÙÈ ÙÔ Î›ÓËÌ· Ô˘ ÂÈ‰›ˆÎÂ ÙËÓ ÈÙ·ÏÈÎ‹ ÂÓÔÔ›ËÛË Â›¯Â
‰È¿ÊÔÚÂ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛÂ˜, ·fi ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ËÁÂÌfiÓÂ˘ÛÂ ÙÂÏÈÎ¿ Ë ÌÂÙÚÈÔ·ı‹˜ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚËØ Û’ ¤Ó· ‰Â‡ÙÂ-
ÚÔ Â›Â‰Ô, Ô˘ ·ÊÔÚ¿ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·, ·Ó fi¯È fiÏ·, Ù· ÂıÓÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù·, Ô‰ËÁÔ‡Ì·ÛÙÂ ÛÙËÓ ÂÎÙ›-
ÌËÛË fiÙÈ Î·Ó¤Ó· ·fi ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÔÏ‡Ùˆ˜ ÔÌÔÈÔÁÂÓ¤˜.
2. ∏ ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹ ÂÓÔÔ›ËÛË ˘‹ÚÍÂ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ, ›Ûˆ˜, ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÂıÓÈ-
ÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Ì¤Ûˆ ‰È·‰ÈÎ·ÛÈÒÓ Ô˘ Û¯Â‰È¿ÛÙËÎ·Ó Î·È Û¯Â‰fiÓ ÂÈ‚Ï‹ıËÎ·Ó «·fi Ù· ¿Óˆ». ∫˘-
Ú›·Ú¯Ô ÚfiÏÔ ÛÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ·˘Ù‹ ¤·ÈÍÂ Ô ¶ÚÒÛÔ˜ Î·ÁÎÂÏ¿ÚÈÔ˜ ª›ÛÌ·ÚÎ.
3. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ë ËÁ‹ ·˘Ù‹ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙËÓ ËÁ‹ 2 Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ
˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (‚Ï¤Â ·Ú·Î¿Ùˆ) Î·È ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÚÔ˘Ì·ÓÈÎfi ÂıÓÈÎfi Î›ÓËÌ·. ∫·È ÔÈ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜
ËÁ¤˜ ı· ¿ÍÈ˙Â Ó· ÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó ÛÂ ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹ ÌÂ ÙÈ˜ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Â˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜ ‰ÈÂÚ-
Á·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∂›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌÂ›ˆÙÂ˜ ÔÈ ÂÓÙ˘ˆ-
ÛÈ·Î¤˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ÙÚÂÈ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ (ŒÏÏËÓÂ˜, μÔ‡ÏÁ·ÚÔÈ, ƒÔ˘Ì¿ÓÔÈ).

1 Î·È 2. √È ‰‡Ô ¯¿ÚÙÂ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜
ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·ÔÙ˘ÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ ÔÈ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó
ÛÙËÓ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜.
3. √ ›Ó·Î·˜ ‰ËÏÒÓÂÈ ÌÂ Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ˆ˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›·˜
ÛÙËÓ ÔÔ›· Î˘Ú›·Ú¯Ô ÚfiÏÔ ¤·ÈÍ·Ó Ô ¶ÚÒÛÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ °Ô˘ÏÈ¤ÏÌÔ˜ ∞’ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ô Î·ÁÎÂÏ¿ÚÈÔ˜ ÙË˜
¶ÚˆÛ›·˜ ª›ÛÌ·ÚÎ.

1. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙfiÛÔ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ fiÛÔ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜ ‰¤ÛÔÛ·Ó ÔÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Â˜ ·ÛÙÈÎ¤˜
Ù¿ÍÂÈ˜ Î·È ÔÈ ‚·ÛÈÏÂ›˜ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜ Î·È ÙË˜ ¶ÚˆÛ›·˜.
2. √È ÔÚÂ›Â˜ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÏÏ¤˜
Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜.
54
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË˜ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜
∏ ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜ ‹Ù·Ó ¤Ó· ÌÂ›˙ÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜. ∂ÓÙÂÏÒ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙËÓ
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙË˜, ÔÈ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÙË˜ ‹Ù·Ó ‚·Ú˘Û‹Ì·ÓÙÂ˜. ΔÔ 1850 Ë ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹
ÔÌÔÛÔÓ‰›· Â›¯Â ÂÚ›Ô˘ ›ÛÔ ÏËı˘ÛÌfi ÌÂ ÙË °·ÏÏ›·, ·ÏÏ¿ ·Û‡ÁÎÚÈÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎfi ‰˘-
Ó·ÌÈÎfi. ΔÔ 1871 Ë ÂÓˆÌ¤ÓË ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Â›¯Â Î¿ˆ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ·fi
fiÛÔ˘˜ Ë °·ÏÏ›·, ·ÏÏ¿ ‹Ù·Ó ÔÏ‡ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ¿. ∫·È, ·ÊÔ‡ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÈÛ¯‡˜
‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎfi ‰˘Ó·ÌÈÎfi, ÙËÓ ÙÂ¯ÓÔÏÔÁ›· Î·È ÙËÓ ÙÂ¯ÓÔÁÓˆÛ›·, ÔÈ
ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ ‹Ù·Ó ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚÂ˜ ·fi Î¿ıÂ ¿ÏÏË ÊÔÚ¿. ∞˘Ùfi ÙÔ
¤‰ÂÈÍ·Ó Î·ı·Ú¿ ÔÈ fiÏÂÌÔÈ ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1860. ∞fi ÙfiÙÂ, Î·Ó¤Ó· ÎÚ¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ‰È·-
ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÙË ¯ÔÚÂ›· ÙˆÓ «ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ» ¯ˆÚ›˜ ·˘Ù‹.
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, 1848-1875, Á’ ·Ó·Ù‡ˆÛË, ÌÙÊÚ. ¢. ∫Ô‡ÚÙÔ‚ÈÎ, ªÔÚÊˆ-
ÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 70-71.
2. √È ··Ú¯¤˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜ ÙˆÓ ƒÔ˘Ì¿ÓˆÓ

°‡Úˆ ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ [ÂÓÓ. ·Ú¯¤˜ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·] Á›ÓÂÙ·È ·ÈÛıËÙ‹ ÌÈ· ·Ê‡ÓÈÛË ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡
ÓÂ‡Ì·ÙÔ˜, Ê·ÈÓÔÌ¤ÓÔ˘ ÁÂÓÈÎÔ‡ ÂÎÂ›ÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·ÎfiÌË
·ÂÏÂ˘ıÂÚˆıÂ›. Àfi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Ô˘ ‰È·‰fiıËÎ·Ó ·fi ÙË Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, [ÔÈ
ƒÔ˘Ì¿ÓÔÈ] ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÔÓÂÈÚÂ‡ÔÓÙ·È ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Î·È ÂÏÂ˘ıÂÚ›·Ø ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÏÂ˘ıÂÚˆıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ
Í¤ÓË Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÁÈ· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ÙÈ˜ Ù‡¯Â˜ ÙÔ˘˜. [...] ∏ ÚÔÛ‹ÏˆÛË ÛÙË ıÚËÛÎÂ›· ÙÔ˘˜
Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙË˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜ Â›¯·Ó Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÛÂ Î¿ÔÈÔ ‚·ıÌfi ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ·È-
Ûı‹Ì·ÙÔ˜. [...] °‡Úˆ ÛÙÔ 1840 Ë Ì¿˙· ÙˆÓ ƒÔ˘Ì¿ÓˆÓ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ·ÔÎÙ¿ Û˘ÓÂ›‰ËÛË ÙË˜ ÂıÓÈÎfiÙË-
Ù¿˜ ÙË˜. [...] ∞fi ÙÔ 1840 ¤Ó·˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ƒÔ˘Ì¿ÓˆÓ, ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ·, ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÌÂ-
Ù·‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙË °·ÏÏ›·. Œ‚ÚÈÛÎ·Ó ÂÎÂ› ÌÂ Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË ÌÈ· ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó ÛÙÈ˜
ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ Î·ıÒ˜ Î·È Â˘ÚÂ›· Î·Ù·ÓfiËÛË ÛÙÔ fiÓÂÈÚfi ÙÔ˘˜ ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜. [...] ΔÔ ¶·Ú›ÛÈ
Â›¯Â Á›ÓÂÈ ÙÔ ÛÙÚ·ÙËÁÂ›Ô ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ, ¯ÂÈÚ·ÊÂÙËÌ¤ÓˆÓ ·ÙÚÈˆÙÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÎÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙË ÌÔÚ-
Ê‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Û·Ó ÂÎÂ› Î·È ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÓ·Ó ÛÂ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Ó· ÙËÓ ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È
fiÙ·Ó Á‡ÚÈ˙·Ó Ï¤ÔÓ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘˜. [...] Œ¯ÔÓÙ·˜ Î·ı·Ú¿ ‰È·ÓÔËÙÈÎ‹ ‚¿ÛË Ë ·Ó·Á¤ÓÓËÛË ·˘Ù‹ ÂÎ-
‰ËÏÒıËÎÂ Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ ÂÏ›Ù, Ë ÔÔ›· fiÌˆ˜ ¤Î·ÓÂ Ù· ¿ÓÙ· ÁÈ· Ó· ÙË ‰È·‰ÒÛÂÈ ÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ Ì¿-
˙·˜ ÛÂ ÙÚfiÔ ÒÛÙÂ Ó· ÙË ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÛÂ Ï·˚Îfi ·›ÛıËÌ·. ∞Ú¯Â›·, ÂÈÛÙ‹ÌË, ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·, È‰¤Â˜ Ô˘
ÂÎıÂ›·˙·Ó ÙË ÚÔ˘Ì·ÓÈÎ‹ Ê˘Ï‹, ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔÓ Ù‡Ô Î·È ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÒÛÙÂ Ó· ÙÂıÔ‡Ó ÛÙË ‰È¿-
ıÂÛË fiÏˆÓ. √È ·Ó·˙ˆÔÁÔÓËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÚÔ˘Ì·ÓÈÎÔ‡ ·ÙÚÈˆÙÈÛÌÔ‡ ·ÔÎ·ıÈÛÙÔ‡Û·Ó ·ÏÈ¤˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜,
·Ú¯·›· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ÛÂ ÙÚfiÔ ÒÛÙÂ Ó· ı˘Ì›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·fi ÙÔ ¤Ó‰ÔÍÔ ·ÚÂÏıfiÓ ÙÔ˘ ÛÂ ÌÔÚÊ‹ Î·Ù¿Ï-
ÏËÏË Ô˘ Ó· ‰ÈÂÁÂ›ÚÂÈ ÔÓÂÈÚÔÔÏ‹ÛÂÈ˜. ∞fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜, Ù· Û¯ÔÏÂ›· ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙ÔÓÙ·Ó [...].
R. Ristelhueber, πÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ, Á’ ¤Î‰ÔÛË, ÌÙÊÚ. ∞. ªÂıÂÓ›ÙË, ∞. ™ÙÂÊ·Ó‹˜, ¶··-
‰‹Ì·˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 154-155.
55
∂¡√Δ∏Δ∞ 15
∞ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›· Î·È ·ÔÈÎÈ·ÎÔ› ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ›
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ «ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌfi˜» Î·È «·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·», Î·ıÒ˜ Î·È ÙË ÛÙÂÓ‹ ÌÂÙ·Í‡
ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛË.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ·›ÙÈ· ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ÙË˜ ‚¿ÛË, ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔfiÚÔ˘˜
ÙË˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ÌÔÚÊ¤˜ Î·È ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ·ÔÈÎÈ·Î‹˜ ÂÍ¿ÏˆÛË˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ¿ÙÂ˜ fiÛÔ Î·È ÁÈ·
ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Î·È ÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ Ô˘ Î·Ù·ÎÙ‹ıËÎ·Ó.

2. π‰È·›ÙÂÚË ÌÓÂ›· ·Í›˙ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ÛÙÔ fiÙÈ Ë ·ÔÈÎÈÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ¯ˆ-
ÚÒÓ ¤¯·ÈÚÂ ˘„ËÏ‹˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÛÙ¿ÛË ·˘Ù‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛÙÂÓ¿ ÌÂ
ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡, Î˘Ú›·Ú¯Ô ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
3. √È Ì·ıËÙ¤˜ Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÚfiÏÔ Ô˘ ¤·ÈÍ·Ó ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›
ÈÂÚ·fiÛÙÔÏÔÈ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó Û˘¯Ó¿ ˆ˜ ÚÔÔÌÔ› ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜.

1. ∏ ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË ÙË˜ ∞ÊÚÈÎ‹˜ ÌÔÚÂ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó fiÙÈ ÛÙÈ˜ ·Ú-
¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ˘fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ
·ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ. (∫·Ù¿ ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘ ¯¿ÚÙË Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó
ÔÈ ›Ó·ÎÂ˜ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)
2. ∏ ˘ÔÙ›ÌËÛË Î·È Ë ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙË ‚›·ÈË ÂÈ-
‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·ÙÒÓ ˘‹ÚÍ·Ó ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ·fi ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ-
Ì¤ÓÔ˘ ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜.

2. ∏ ı¤ÛË ·˘Ù‹ Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÈ ÙÚÂÈ˜ ·fi ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ fi„ÂÈ˜ ÙË˜ ·ÔÈÎÈ·Î‹˜ ÂÍ¿ÏˆÛË˜. ¶ÚÔËÁÔ‡-
ÓÙ·Ó, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÔÈ ÈÂÚ·fiÛÙÔÏÔÈ, ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ Î·È ÙÂÏÈÎ¿ ÔÈ ¤ÓÔÏÔÈ ‹Ù·Ó ·˘ÙÔ› Ô˘
Â‰Ú·›ˆÓ·Ó ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·ÙÒÓ.
56
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ªËÙÚÔfiÏÂÈ˜ Î·È ·ÔÈÎ›Â˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·
ŒÎÙ·ÛË ÌËÙÚfiÔÏË˜ ŒÎÙ·ÛË ·ÔÈÎÈÒÓ ¶ÏËı˘ÛÌfi˜ ¶ÏËı˘ÛÌfi˜

(ÛÂ ÙÂÙÚ·Á. Ì›ÏÈ·) (ÛÂ ÙÂÙÚ·Á. Ì›ÏÈ·) ÌËÙÚfiÔÏË˜ ·ÔÈÎÈÒÓ
μÚÂÙ·Ó›· 94.000 13.100.000 45.500.100 470.000.000
°·ÏÏ›· 212.600 4.300.000 42.000.000 65.000.000
μ¤ÏÁÈÔ 11.800 940.000 8.300.000 13.000.000
√ÏÏ·Ó‰›· 13.200 790.000 8.500.000 66.000.000
°ÂÚÌ·Ó›·
210.000 1.100.000 67.500.000 13.000.000
(ÙÔ 1914)
¶ËÁ‹: Mary Evelyn Townsend, European Colonial Expansion since 1871, J.P. Lippincott Company, ™È-
Î¿ÁÔ 1941, Û. 19.
2. ∂‰¿ÊË ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓ· ·fi ·ÔÈÎÈÔÎÚ¿ÙÂ˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·

¶ÂÚÈÔ¯‹ ∞˘ÛÙÚ·Ï›· ¶ÔÏ˘ÓËÛ›· ∞ÊÚÈÎ‹ ∞Û›· ∞ÌÂÚÈÎ‹
¶ÔÛÔÛÙfi
·ÔÈÎÈ·ÎÒÓ 100 % 98,9% 90,4% 56,5% 27,2%
Â‰·ÊÒÓ
¶ËÁ‹: A. Supan, Die territoriale Entwicklung der Euroaischen Kolonien, Gotha 1906, Û. 254.
√È ·Ú·¿Óˆ ›Ó·ÎÂ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÂ ÊˆÙÔÙ˘›Â˜ Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈË-
ıÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË 1. π‰È·›ÙÂÚ· Â‡ÁÏˆÙÙÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ Û˘ÁÎÚ›ÛÂÈ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÌÂ ‚¿ÛË ÙÔÓ ›Ó·Î· 1 ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Â‰¿ÊË Î·È ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ·ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ‰˘Ó¿-
ÌÂˆÓ, ·fi ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿, Î·È ÛÙ· Â‰¿ÊË Î·È ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ Ô˘ Â›¯·Ó Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ Ó· ı¤ÛÔ˘Ó ˘fi
ÙÔÓ ·ÔÈÎÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ¤ÏÂÁ¯Ô, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË.
57
∂¡√Δ∏Δ∞ 16
∂ÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ‹ÂÈÚÔ,
ÛÙËÓ ∫›Ó· Î·È ÛÙËÓ π·ˆÓ›·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Î·È ÙÈ˜ ¿ÏÏÂ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi
·ÓÂÍ¿ÚÙËÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎfi ÂÌÊ‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔ (1861-1865).
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ Ù·¯‡Ù·ÙË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ∏¶∞ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·, Ô˘ Â›¯Â
ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ‹ÂÈÚÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ ‰‡Ó·-
ÌË ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÂÈ¤‰Ô˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎ·Ó, ·fi Ù· Ì¤Û·
ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÛÙËÓ ∫›Ó· Î·È ÛÙËÓ π·ˆÓ›·.

1. √È ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ¿ ·Ó·Ù˘ÁÌ¤ÓÂ˜ ‚fiÚÂÈÂ˜ ∏¶∞ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË Ì¤ÙÚˆÓ (.¯. ÂÈ‚ÔÏ‹
˘„ËÏÒÓ ÊfiÚˆÓ ÛÙ· ÂÈÛ·ÁfiÌÂÓ· ÚÔ˚fiÓÙ·) Ô˘ ı· ÚÔÛÙ¿ÙÂ˘·Ó ÙËÓ ÂÁ¯ÒÚÈ·, ‰ËÏ·‰‹ ÙË ‰ÈÎ‹
ÙÔ˘˜, ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹ ·fi ÙÔÓ ÔÍ‡Ù·ÙÔ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÙË˜ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎ‹˜ ‚ÈÔÌË¯·Ó›·˜. ΔËÓ ›‰È·
ÛÙÈÁÌ‹ ÔÈ ÓfiÙÈÂ˜ ∏¶∞ fi¯È ÌfiÓÔ ·ÓÙÈ‰ÚÔ‡Û·Ó ·ÚÓËÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù¤ÙÔÈˆÓ Ì¤ÙÚˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È
ÚÔÌ‹ıÂ˘·Ó ÙËÓ ·ÁÁÏÈÎ‹ ‚ÈÔÌË¯·Ó›· ÌÂ ÚÒÙË ‡ÏË (‚·Ì‚¿ÎÈ) Ô˘ ‹Ù·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÊÙËÓ‹ ÂÂÈ‰‹
ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÂÚÁ·Û›· ‰Ô‡ÏˆÓ. ŒÙÛÈ, ÔÈ ÓfiÙÈÂ˜ ∏¶∞ ‰ÈÂ˘ÎfiÏ˘Ó·Ó ÙË ‚ÚÂÙ·ÓÈÎ‹ ‚ÈÔÌË¯·Ó›· Ó·
·Ú¿ÁÂÈ ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ ‹Ù·Ó ÊÙËÓ¿, ‰ËÏ·‰‹ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎ¿ ÚÔ˜ Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯· ÚÔ˚fiÓÙ·
ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·Ó›·˜ ÙˆÓ ‚fiÚÂÈˆÓ ∏¶∞.
2. Δ· ÂÈÙÂ‡ÁÌ·Ù· ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ÛÙÈ˜ ÈÛ¯˘Ú¤˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ¢‡ÛË˜
ÚˆÙÔÊ·ÓÂ›˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜. Ã¿ÚË ÛÂ ·˘Ù¤˜ –·ÏÏ¿ Î·È ÏfiÁˆ ·˘ÙÒÓ– ÔÈ
ÈÛ¯˘ÚÔ› ÙË˜ ¢‡ÛË˜ Î·Ù¿ÊÂÚ·Ó Ó· ÂÂÎÙÂ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÛÂ ·ÁÎfiÛÌÈÔ Â›Â‰Ô, ˘ÔÙ¿Û-
ÛÔÓÙ·˜ ·ÎfiÌË Î·È ·Ó¿Ú¯·ÈÔ˘˜, ÈÛ¯˘ÚÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜, fiˆ˜ Ô ÎÈÓÂ˙ÈÎfi˜ Î·È Ô È·ˆÓÈÎfi˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
‰ÂÓ ‰È¤ıÂÙ·Ó, ˆÛÙfiÛÔ, Ù· Ì¤Û· ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÛÙ·ıÔ‡Ó.

1. √ ¯¿ÚÙË˜ ·ÔÙ˘ÒÓÂÈ Ù· Ó¤· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÎÚ¿ÙË Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹
ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ÌÂÙ¿ ·fi Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. ∂Ì‚ÏËÌ·ÙÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ˘‹Ú-
ÍÂ Ô ™ÈÌfiÓ ªÔÏ›‚·Ú.
2. √È ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÌÂ ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛË ÙË˜ ‚ÔÚÂÈÔ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·˜
ÛÙÈ˜ ∏¶∞ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ˆ˜ «Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙË˜ ¢‡ÛË˜» Î·È Û˘Ó‰¤ıËÎ·Ó ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÛÈ‰Ë-
ÚÔ‰ÚfiÌˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ·Ê·ÓÈÛÌfi Û¯Â‰fiÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ πÓ‰È¿ÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Â-
ÚÈÔ¯ÒÓ.
3. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÛÈ‰ËÚÔ‰ÚÔÌÈÎÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÛÙËÓ π·ˆÓ›· Û‹Ì·ÓÂ ÙËÓ ÔÚÌËÙÈÎ‹ Â›ÛÔ‰Ô ÙË˜ ¯ÒÚ·˜
·˘Ù‹˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙË˜ ÂÎ‚ÈÔÌË¯¿ÓÈÛË˜ Î·È ÙË˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ ‰˘ÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘. ∏ ÂÈÎfiÓ· ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›-
ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜.
58

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ™ÈÌfiÓ ªÔÏ›‚·Ú
√ ™ÈÌfiÓ ªÔÏ›‚·Ú ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ ÛÙÔ ∫·Ú¿Î·˜ ÙË˜ μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·˜ ÙÔ 1783 (ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘, Ë Â›ÛËÌË
ÔÓÔÌ·Û›· ÙË˜ μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·˜ Â›Ó·È, ·fi ÙÔ 1999, ªÔÏÈ‚·ÚÈ·Ó‹ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›· ÙË˜ μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·˜) Î·È
·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ËÁÂÙÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÔ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎÒÓ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÙË˜ §·ÙÈÓÈÎ‹˜ ∞ÌÂ-
ÚÈÎ‹˜ Î·Ù¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. √ ›‰ÈÔ˜ Î·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi Â‡ÔÚË ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙË˜ μÂÓÂ-
˙Ô˘¤Ï·˜ Î·È ÛÂ Ù·Í›‰È· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÛÙË μfiÚÂÈ· ∞ÌÂÚÈÎ‹ ÁÓÒÚÈÛÂ ÙÈ˜ È‰¤Â˜ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·-
Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ÚÔÛ¯ÒÚËÛÂ ÛÂ ÌÈ· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÔÌ¿‰·, Ë ÔÔ›· ÍÂÛËÎÒıËÎÂ
ÙÔ 1810 ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ πÛ·ÓÒÓ Î·Ù·ÎÙËÙÒÓ. ∂ıÓÈÎ‹ Û˘Ó¤ÏÂ˘ÛË Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËÎÂ ÌÂ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·
ÙÔ˘ ªÔÏ›‚·Ú ·Ó·Î‹Ú˘ÍÂ ÙÔ 1811 ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙË˜ μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·˜. ΔÔ 1813 ÂÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ∂ÏÂ˘-
ıÂÚˆÙ‹˜ (Libertador) Î·È ËÁ‹ıËÎÂ ÛÂÈÚ¿˜ ÔÏ¤ÌˆÓ ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ πÛ·ÓÒÓ ÌÂ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙË μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï· ÌÂ Ù· ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÌ¤Ó· Â‰¿ÊË Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û‹ÌÂÚ· ÙÔ
ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙË˜ ∫ÔÏÔÌ‚›·˜. ∞ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛÂ Ù· Â‰¿ÊË ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÙÔ˘ πÛËÌÂÚÈÓÔ‡ Î·È Ì¤ÚÔ˜
ÙÔ˘ ¶ÂÚÔ‡, ·ÚÁfiÙÂÚ· Ù· ˘„›Â‰· ÙÔ˘ ¶ÂÚÔ‡ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ μÔÏÈ‚›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ô ›‰ÈÔ˜
¤‰ˆÛÂ ÙÔ fiÓÔÌ· ·˘Ùfi. ΔÔ 1819 ·Ó·ÎËÚ‡¯ıËÎÂ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙË˜ μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·˜, ÂÓÒ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ 1823,
¤ÁÈÓÂ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÔ‡.
øÛÙfiÛÔ, Û‡ÓÙÔÌ· Ê¿ÓËÎÂ fiÙÈ ÙÔ fiÓÂÈÚfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÂÓÔÔ›ËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ÙË˜ ÓfiÙÈ·˜ ∞ÌÂÚÈÎ‹˜
‰‡ÛÎÔÏ· ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙÂ› Î·ıÒ˜ ÛÙ·‰È·Î¿ ‰È·¯ˆÚ›ÛÙËÎ·Ó Ë μÂÓÂ˙Ô˘¤Ï·, ÙÔ ¶ÂÚÔ‡ Î·È
Ë ∫ÔÏÔÌ‚›·. ŒÙÛÈ, ÙÔ 1830 Ô ªÔÏ›‚·Ú ·Ú·ÈÙ‹ıËÎÂ.
¶¤ı·ÓÂ ÛÙË ™¿ÓÙ· ª·Ú›· ÙË˜ ∫ÔÏÔÌ‚›·˜ ÙÔ 1830 ·fi Ê˘Ì·Ù›ˆÛË
2. ∏ π·ˆÓ›· ÂÍ·Ó·ÁÎ¿˙ÂÙ·È Ó· ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙÈ˜ ‡ÏÂ˜ ÙË˜ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi

ÂÌfiÚÈÔ
∏ È·ˆÓÈÎ‹ ÊÂÔ˘‰·Ú¯ÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˙ÂÈ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· fiˆ˜ ˙Ô‡ÛÂ Î·È ·ÏÈfiÙÂ-
Ú·, ·Ó ÔÈ ¢˘ÙÈÎÔ› ‰Â ıÂˆÚÔ‡Û·Ó ÂÓÔ¯ÏËÙÈÎ‹ ÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛ‹ ÙË˜ Î·È ÂÏÎ˘ÛÙÈÎ¤˜ ÙÈ˜ ·ÓÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÙÂ˜
ÂÌÔÚÈÎ¤˜ ÙË˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜. √ÚÁÈÛÌ¤ÓÔÈ ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ·˘Ù¿ Ù· ¿ÁÓˆÛÙ· ÓËÛÈ¿, Ù· ÔÔ›· ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÂÌÔÚÈÎÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ∫›Ó·, ·ÚÓÔ‡ÓÙ·Ó Ó· ·ÓÂÊÔ‰È¿ÛÔ˘Ó Ù·
ÏÔ›· ‹ Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ó·˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ ∂˘Úˆ·›ÔÈ Î·È ÔÈ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ› ¤ÌÔÚÔÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ˙Ë-
ÙÔ‡Ó ÙÔ «¿ÓÔÈÁÌ· ÙË˜ π·ˆÓ›·˜». ŸÙ·Ó ÔÈ Û˘Ì‚·ÙÈÎ¤˜ Ì¤ıÔ‰ÔÈ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÌÈ·
ıÂÙÈÎ‹ ·¿ÓÙËÛË, ÔÈ ∏ÓˆÌ¤ÓÂ˜ ¶ÔÏÈÙÂ›Â˜ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó Ù¤ÛÛÂÚ· ÔÏÂÌÈÎ¿ ÏÔ›· Î·È ¤Ó· Ïfi¯Ô Â˙ÔÓ·˘ÙÒÓ
˘fi ÙÔÓ ÏÔ›·Ú¯Ô ª¿ıÈÔ˘ ¶¤ÚÈ, ÁÈ· «Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ¤Ó·Ó ·ÔÌÔÓˆÌ¤ÓÔ Ï·fi ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ Ô-
ÏÈÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÂıÓÒÓ», fiˆ˜ ÙÔ ¤ıÂÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÏÔ›·Ú¯Ô˜. √È π¿ˆÓÂ˜, ÂÓÙÂÏÒ˜ ·ÚÔÂÙÔ›Ì·ÛÙÔÈ Ó·
·Ì˘ÓıÔ‡Ó Î·Ù¿ ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÒÓ, ÂÁÎ·Ù¤ÏÂÈ„·Ó ÌÈ· Ú·ÎÙÈÎ‹ ·ÈÒÓˆÓ Î·È ‰¤¯ÙËÎ·Ó ÙÔ˘˜ ·ÓÂ-
Èı‡ÌËÙÔ˘˜ ÂÈÛÎ¤ÙÂ˜. [...] ŸÙ·Ó Ô ¶¤ÚÈ Â¤ÛÙÚÂ„Â ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ (1854), ÔÈ π¿ˆÓÂ˜
Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó ÛÙÈ˜ ∏¶∞ ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÚÔÍÂÓÂ›Ô˘ Î·È Ó· ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ‰‡Ô ÏÈÌ¿ÓÈ·
ÁÈ· ÙÔÓ ·ÓÂÊÔ‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ. ¶¤ÓÙÂ ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ˘ÔÎ‡ÙÔÓÙ·˜ ÛÙË ÌÂÁ¿-
ÏË ›ÂÛË Ô˘ ‰Â¯fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÙËÓ ∞ÌÂÚÈÎ‹, Ë π·ˆÓ›· Â¤ÙÚÂ„Â ÙÂÏÈÎ¿ ÛÙÔ˘˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜
ÂÌfiÚÔ˘˜ Ó· ÂÌÔÚÂ‡ÔÓÙ·È ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤Ó· ÏÈÌ¿ÓÈ· [...]. ◊Ù·Ó Ë ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜Ø Ì¤Û· ÛÂ Â›ÎÔÛÈ ¯Úfi-
ÓÈ· ÙÂÚÌ·Ù›ÛÙËÎÂ Ë ·ÔÌfiÓˆÛË Ô˘ Â›¯Â ‰È·ÚÎ¤ÛÂÈ ‰‡Ô ·ÈÒÓÂ˜.
¶·ÁÎfiÛÌÈ· πÛÙÔÚ›·, ∫. ∫·fiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó· 1993, ÙfiÌ. 18, Û. 103-104.
59
∫∂º∞§∞π√ Δ∂Δ∞ƒΔ√
Δ√ ∂§§∏¡π∫√ ∫ƒ∞Δ√™
∞¶√ Δ∏¡ π¢ƒÀ™∏ Δ√À ∂ø™ Δπ™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 17
√ π. ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ ˆ˜ Î˘‚ÂÚÓ‹ÙË˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1828-1831).
∏ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ (1829)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·Ù¿ ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘
∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË πˆ¿ÓÓË ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ Ô˘ ¤Î·ÓÂ Ô ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË˜ ÌÂ ÛÎÔfi ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ
ÙÔÌ¤ˆÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Á¤ÓÓËÛ·Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘ÛË ÚÔ˜
ÙÔÓ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Û˘ÓÔÏÈÎ¿ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· ˆ˜ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË.

· Î·È ‚. Δ· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ÛÂ ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹.
™ÙÔ ÚÒÙÔ ·fi ·˘Ù¿, Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ πˆ¿ÓÓË˜ ∫ˆÏ¤ÙÙË˜ ·ÛÎÂ› ·˘ÛÙËÚfiÙ·ÙË ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙÔÓ
∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·, Î·ÙËÁÔÚÒÓÙ¿˜ ÙÔÓ fiÙÈ Î·Ù·¿ÙËÛÂ Ù· ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÂÁÎ·ıÈÛÙÒÓÙ·˜ ¤Ó·
·˘Ù·Ú¯ÈÎfi Î·È ·ÓÂÏÂ‡ıÂÚÔ Û‡ÛÙËÌ· ÚÔÛˆÈÎ‹˜ ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜. øÛÙfiÛÔ, Ë Ô˘Û›· ›Ûˆ˜ Ó· ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯ÈÎ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ∫ˆÏ¤ÙÙË, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Ô ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÂ
·fi ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ËÁ¤ÙÂ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÙÔÓ
›‰ÈÔ ÙÔÓ ∫ˆÏ¤ÙÙË.
ΔÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÁÚ·ÌÌ¤ÓÔ ·fi ÙÔÓ °·ÏÏÔÂÏ‚ÂÙfi ÙÚ·Â˙›ÙË Î·È Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· Jean
Gabriel Eynard (Ô˘ ÏfiÁˆ ÙË˜ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ·˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ¤ÁÈÓÂ ÁÓˆÛÙfi˜ ˆ˜ ∂¸-
Ó¿Ú‰Ô˜), ıÂˆÚÂ› fiÙÈ Ô ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ ÚfiÛÊÂÚÂ ÔÏ‡ÙÈÌÂ˜ ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÚÔÛ¤-
ÊÂÚÂ Ù· ¿ÓÙ· ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÙÔ˘ ˘‹ÚÍÂ «Û˘ÌÊÔÚ¿ ‰È¿ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·».

2. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ô ¯¿ÚÙË˜ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ÛÂ ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹ ÌÂ ÙÔÓ ¯¿ÚÙË 3 ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜
10. √È Â‰·ÊÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÂ fiÊÂÏÔ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ‹Ù·Ó ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi, ÙˆÓ ‰ÈÏˆ-
Ì·ÙÈÎÒÓ ¯ÂÈÚÈÛÌÒÓ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Ù· Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ËÁ¤˜ · Î·È ‚.
2. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·, Ë ÔÔ›· ¤‰ÈÓÂ È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË Î·È
ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜ ÛÙÔÈ¯ÂÈÒ‰Ô˘˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ‹˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‹Ù·Ó, ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÈ˜ Ùfi-
ÙÂ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌ¤ÓË ÛÂ ÛˆÛÙ‹ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË. ™ÙÔ ›‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ, Ë ·fiÊ·Û‹
ÙÔ˘ Ó· ÌËÓ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, ÛÂ ÌÈ· ¯ÒÚ· fiÔ˘ Ë Û˘ÓÙÚÈÙÈÎ‹ ÏÂÈÔÓfiÙË-
Ù· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ‹Ù·Ó ·Ó·ÏÊ¿‚ËÙÔÈ, ÌÔÈ¿˙ÂÈ, Â›ÛË˜, ÛˆÛÙ‹.
60
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· Î·È Ë Û‡ÁÎÚÔ˘Û‹ ÙÔ˘
ÌÂ ÙËÓ ·ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘ÛË
∏ ÔÚÂ›· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1831 Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÌËÓ ·Ó·ÈÚÂ› ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜
‚·ÛÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜ ÙË˜ Î·Ô‰ÈÛÙÚÈ·Î‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜.
øÛÙfiÛÔ, ı· ‹Ù·Ó ÙÔÏÌËÚfi, ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÛÙË ‰È·›ÛÙˆÛË ·˘Ù‹, Ó· ÁÂÓÈÎÂ‡ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ó· ‰Â¯ıÔ‡ÌÂ
·‚·Û¿ÓÈÛÙ· fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ 1828-1831 ‰ÂÓ ¿ÓÙÂ¯Â ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÙÈ˜ Î·Ô‰È-
ÛÙÚÈ·Î¤˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. [...] º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‰‡ÛÎÔÏ· ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÂÈ¯ÂÈÚËıÂ› Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ¯ÒÚ·˜,
ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÙË ‚Ú‹ÎÂ Ô ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÂ Î¿ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ·˘Ù·Ú¯ÈÎfi-
ÙËÙ·˜. ∏ ·˘Ù·Ú¯ÈÎfiÙËÙ· ·˘Ù‹, ·Ó·ÁÎ·›· ›Ûˆ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈ‚ÏËıÂ› Ë ÎÂÓÙÚÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›· Î·È Ó· ·Ù·¯ıÔ‡Ó
ÔÈ Ê˘ÁfiÎÂÓÙÚÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ËÁÂÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ‰ÂÓ ÚÔ¸¤ıÂÙÂ ˘Ô¯ÚÂˆÙÈÎ¿ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Î·Ù·Ó·ÁÎ·-
ÛÌfi Î·È ·ÛÙ˘ÓfiÌÂ˘ÛË. ∏ ÂÈÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· Ó· ‰È¤ÏıÂÈ Ë ¯ÒÚ· ·fi ÔÚÈÛÌ¤Ó·, ·˘ÛÙËÚ¿
ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓ·, ÛÙ¿‰È· ÂÍ¤ÏÈÍË˜ ÛÙ¤ÓÂ„Â ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù· ÂÚÈıÒÚÈ· ÂÓfi˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ÌÂ fiÛÔ˘˜ Â›¯·Ó Ó·
ÚÔÙÂ›ÓÔ˘Ó ¿ÏÏÂ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜Ø ÛÂ Ï›ÁÔ ‹ÏıÂ Ë ··ÁfiÚÂ˘ÛË Î¿ıÂ ·ÓÙ›ıÂÙË˜ ÁÓÒÌË˜, Ë ‰›ˆÍË. [...]
¶·Ú¿ ÙË Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ‹, fiÌˆ˜, È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· Î·È ÙËÓ ·˘Ù·Ú¯ÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜
ÙÔ˘, ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘ Â›¯Â Û·Ê‹ ÛÙÔÈ¯Â›· ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡. ŸÛÔÈ ·fi Ù· ÌË ·Ú·‰Ô-
ÛÈ·Î¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙÔÓ ·ÓÙÈÔÏÈÙÂ‡ÙËÎ·Ó, ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ‰Ô˘Ó ÙË ‰È¿ÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ ÙË˜ Î·Ô‰ÈÛÙÚÈ·Î‹˜
ÔÏÈÙÈÎ‹˜.
ÃÚ. §Ô‡ÎÔ˜, «∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË˜ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜, ÔÏÈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, Û˘Ó·›ÓÂÛË Î·È ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘
Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 3, Û. 212, 214.
2. ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜-·ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘ÛË: ÌÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË

∂ÎÂ›ÓÔ, fiÌˆ˜, Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ Ù· ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔ ÓÂ·Úfi ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ‹Ù·Ó Ë
Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙÔ˘ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË ÌÂ ÙË ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ‹ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·, ÙËÓ ÔÔ›· ·¤ÎÏÂÈÛÂ, Û¯Â‰fiÓ ÂÓÙÂÏÒ˜,
·fi ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·. ŒÙÛÈ, Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓÂ˜ – ÚfiÎÚÈÙÔÈ ÙË˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ¤ÌÔÚÔÈ Î·È ÂÊÔÏÈÛÙ¤˜, º·-
Ó·ÚÈÒÙÂ˜ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÚfiÛˆ· […] Û¯ËÌ¿ÙÈÛ·Ó ÌÈ· ÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙË Î·È ·‰È¿ÏÏ·ÎÙË ·ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘ÛË
ÌÂ ÛÙfi¯Ô ÙÔÓ ·ÔÏ˘Ù·Ú¯ÈÛÌfi ÙÔ˘ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË. […] ∏ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÙË Î·È ÛÙË
‰ÈÔÈÎËÙÈÎ‹ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›· ‹Ù·Ó ÌÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·.
μ. ∫ÚÂÌÌ˘‰¿˜, ¡ÂfiÙÂÚË ÈÛÙÔÚ›·, ÂÏÏËÓÈÎ‹ Î·È Â˘Úˆ·˚Î‹, °ÓÒÛË, ∞ı‹Ó· 1990, Û. 194.
61
∂¡√Δ∏Δ∞ 18
∞fi ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1833)
¤ˆ˜ ÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˘fi ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ·Ó·‰Â›¯ıËÎÂ Ô ŸıˆÓ·˜ ·fiÏ˘ÙÔ˜ ÌÔÓ¿Ú¯Ë˜ ÙË˜ ∂Ï-
Ï¿‰·˜, Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ·fiÏ˘ÙË Î·È Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹ ÌÔÓ·Ú¯›·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜ ∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›·˜ Î·È ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿
ÙË˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÎÚ·ÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÚÔÛˆÈÎ‹˜ ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1835-
1843) Î·È ÙÈ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843.

1. ∞Í›˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› ÙÔ ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ÎÏ›Ì· Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ Î·Ù¿ ÙËÓ
˘Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ ŸıˆÓ· ÛÙÔ ¡·‡ÏÈÔ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È Ì·ÚÙ˘Ú¿ ÙÈ˜ ÚÔÛ-
‰ÔÎ›Â˜ Ô˘ Â›¯·Ó ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ·fi ÙÔÓ ÓÂ·Úfi ‚·ÛÈÏÈ¿.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›· Î·È ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÔÏÈÙÈÎ¿ ÎfiÌÌ·Ù·
∂˘ı‡˜ ÂÍ·Ú¯‹˜ [Ë ∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›·] ·¤‚ÏÂ„Â ÛÙË Û˘Ó¤ÓˆÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ·È-
Á›‰· ÙÔ˘ ÛÙ¤ÌÌ·ÙÔ˜ Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ·fi ÙËÓ Í¤ÓË Â¤Ì‚·-
ÛË. £ÂˆÚËÙÈÎ¿ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÁÈ·Ù› Ë ∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›· Â›ÙÂ ˆ˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ÛÒÌ· ÛÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›Ô‰Ô Â›ÙÂ
·ÚÁfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó Ô ÕÚÌ·ÓÛÌÂÚÁÎ ÙËÓ ·ÛÎÔ‡ÛÂ ˆ˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ Û¯Â‰fiÓ ÊÔÚ¤·˜ ÙË˜, ‰ÂÓ ·¤Ê˘ÁÂ ÙËÓ
ÂÌÏÔÎ‹ ÙfiÛÔ ÌÂ ÙÈ˜ Í¤ÓÂ˜ ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜ fiÛÔ Î·È ÌÂ Ù· ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÔÏÈÙÈÎ¿ ÎfiÌÌ·Ù·. [...] √ˆÛ‰‹ÔÙÂ, ÔÈ
ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ÙË˜ ∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›·˜ ‹Ù·Ó, ÂÎ ÚÔÔÈÌ›Ô˘, ·Ó¤ÊÈÎÙÂ˜. ∏ ÚÒÙË, ÁÈ·Ù› Â›¯Â ˆ˜ ÚÔ¸fi-
ıÂÛË ÙËÓ ÈÛÔ¤‰ˆÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ú·Ù¿ÍÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÛË ÙË˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙˆÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ,
Ú¿ÁÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·ÓÙÈ‰ÚÔ‡Û·Ó fiÏ· Ù· ÎfiÌÌ·Ù·. √È ‰È·Û˘Ó‰¤ÛÂÈ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ô˘ Â›¯·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁË-
ıÂ› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Î·È ÛÙÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ ¤Î·Ó·Ó Â›ÛË˜ ·‰‡Ó·ÙË
ÙË ‰Â‡ÙÂÚË, ÂÂÈ‰‹ ÔÈ ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜ Â›¯·Ó Î¿ıÂ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ÎfiÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙ·-
Û‹ ÙÔ˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ Î·È ÛÙÈ˜ È¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Û·Ó ·˘Ù¿ ÂÎ ÙˆÓ Î¿Ùˆ ÒÛÙÂ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó
ÂÎÂ›ÓÂ˜, ÂÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ Î·È È¤˙ÔÓÙ·˜ ÂÎ ÙˆÓ ¿Óˆ, Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜
ÙÔ˘˜. [...]
√È ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÙË˜ ∞ÓÙÈ‚·ÛÈÏÂ›·˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë ÌÂ Î¿ıÂ ÙÚfiÔ ·ÚÂÌfi‰ÈÛË ÙˆÓ
ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˙ˆ‹ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ı· Ù· ·Ó¿ÁÎ·˙Â ÙÂÏÈÎ¿ ÛÂ ˘ÔÙ·Á‹, ·Ô-
‰Â›¯ıËÎ·Ó ÛÊ·ÏÂÚÔ›.
π.∞. ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜ & ∞ÈÎ. ∫Ô˘Ì·ÚÈ·ÓÔ‡, ∏ ıÂÌÂÏ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ 1833-1843, ¶··˙‹ÛË˜,
∞ı‹Ó· 1982, Û. 115-116.
62
∂¡√Δ∏Δ∞ 19
∞fi ÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843
¤ˆ˜ ÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1862)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÂÈ·Î‹ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ ÙËÓ 3Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1843, Î·ıÒ˜
Î·È ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1844.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÌÂÙ¿ ÙË ı¤ÛÈÛË ÙÔ˘
Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1844.
¡· ·ÊÔÌÔÈÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ªÂÁ¿ÏË π‰¤· Î·È ·Ï˘ÙÚˆÙÈÛÌfi˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ì¤Û· ·fi ÙË ÌÂÏ¤ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ (.¯. ∫ÚÈÌ·˚Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜) ÙËÓ
Â›‰Ú·ÛË ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË π‰¤·˜ Î·È ÙÔ˘ ·Ï˘ÙÚˆÙÈÛÌÔ‡ ÙfiÛÔ ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ı¤ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ
ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ·.

· Î·È ‚. √È ‰‡Ô ËÁ¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ÛÂ ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹.
™ÙËÓ ËÁ‹ · Ô πˆ¿ÓÓË˜ ∫ˆÏ¤ÙÙË˜, ·ÊÔ‡ ÙÔÓ›ÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ
ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÌfiÓÔÓ, ·ÏÏ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ê˘Ï‹ Û˘ÓÔÏÈÎ¿, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ Ì¤¯ÚÈ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘
ÌÈÏ¿ ¤¯ÂÈ ÂÈÙÂ˘¯ıÂ› «Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ÛÎÔÔ‡» Î·È ÂÈÛËÁÂ›Ù·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ªÂÁ¿ÏË π‰¤· ÚÔÎÂÈ-
Ì¤ÓÔ˘ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÙÈ˜ Â‰·ÊÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ Ô˘ ÔÊÂ›ÏÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Ô ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜.
™ÙËÓ ËÁ‹ ‚ Ô πˆ¿ÓÓË˜ ºÈÏ¿ÚÂÙÔ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÂÈ‰›ˆÍË ˘ÏÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ π‰¤·˜
·ÔÚÔÛ·Ó·ÙfiÏÈÛÂ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ·fi ÙËÓ «˘ÏÈÎ‹ ÚÔ·ÁˆÁ‹», ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË,
Ô˘ ı· ¤ÚÂÂ Ó· Â›Ó·È, Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, Ë Î‡ÚÈ· ÂÈ‰›ˆÍ‹ ÙÔ˘˜.

1. √È ŒÏÏËÓÂ˜ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ÁÈ· Ù· ÎÔÈÓ¿ Î·È Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÌÂ ¿ıÔ˜. ŒÙÛÈ, Û˘¯Ó¿,
ÔÈ ÂÎÏÔÁÈÎ¤˜ Ì¿¯Â˜ Û˘ÓÔ‰Â‡ÔÓÙ·Ó ·fi ÂÓÙ¿ÛÂÈ˜ ‹ ·ÎfiÌË Î·È Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ·ÓıÚÒÔ˘˜
ÌÂ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ·fi„ÂÈ˜.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ ·.
2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ ‚.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË 1843-1844: ¡fiÌÔ˜ ÂÚ› ÂÎÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÒÓ
ÕÚıÚÔ 1. – ™Â Î¿ıÂ Â·Ú¯›· ÙÔ˘ μ·ÛÈÏÂ›Ô˘ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ [...] ÂÎÏ¤ÁÂÙ·È ·Ó¿ÏÔÁÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ μÔ˘ÏÂ˘-
ÙÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ fiÚÔ˘˜: Â·Ú¯›Â˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÏËı˘ÛÌfi Ì¤¯ÚÈ Î·È ‰¤Î· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ „˘¯¤˜ ÂÎÏ¤ÁÔ˘Ó
¤Ó· μÔ˘ÏÂ˘Ù‹Ø ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿Óˆ ·fi ‰¤Î· Î·È Ì¤¯ÚÈ Â›ÎÔÛÈ, ‰‡ÔØ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿Óˆ ·fi
Â›ÎÔÛÈ Î·È Ì¤¯ÚÈ ÙÚÈ¿ÓÙ·, ÙÚÂÈ˜Ø ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿Óˆ ·fi ÙÚÈ¿ÓÙ·, Ù¤ÛÛÂÚÈ˜.
63
ÕÚıÚÔ 4. – √È μÔ˘ÏÂ˘Ù¤˜ ÂÎÏ¤ÁÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙÔ˘ „ËÊÔ-
ÊÔÚÂ›Ó (ÂÎÏ¤ÁÂÈÓ).
ÕÚıÚÔ 5. – ΔÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙÔ˘ „ËÊÔÊÔÚÂ›Ó ·Ó‹ÎÂÈ ÛÂ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó Ì¤Û·
ÛÙÔ μ·Û›ÏÂÈÔ, ‹ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ÌÂ ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÈÛ¯‡ÔÓÙÂ˜ ÓfiÌÔ˘˜,
¤¯Ô˘Ó Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ 25Ô ¤ÙÔ˜ ÙË˜ ËÏÈÎ›·˜ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏ¤ÔÓ Î¿ÔÈ· È‰ÈÔÎÙËÛ›· ÂÓÙfi˜ ÙË˜ Â·Ú-
¯›·˜, fiÔ˘ ‰È·Ì¤ÓÔ˘Ó ÌfiÓÈÌ·, ‹ ÂÍ·ÛÎÔ‡Ó ÛÂ ·˘Ù‹ ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ Â¿ÁÁÂÏÌ· ‹ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ ÂÈÙ‹-
‰Â˘Ì·.
∂Í·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ·) fiÛÔÈ ·Ó·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·ÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔÈ ÁÈ· Î·ÎÔ‡ÚÁËÌ·Ø ‚) fiÛÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÂÚËıÂ›
ÚfiÛÎ·ÈÚ· ‹ ÁÈ· ¿ÓÙ· ÌÂ ‰ÈÎ·ÛÙÈÎ‹ ·fiÊ·ÛË ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙÔ˘ „ËÊÔÊÔÚÂ›ÓØ Á) fiÛÔÈ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ
·Ê·ÈÚÂıÂ› Ë ÂÏÂ‡ıÂÚË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙË˜ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ÙÔ˘˜.
∂ÊËÌÂÚ›‰· ÙË˜ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆ˜, Ê. ·Ú. 7, 25 ª·ÚÙ›Ô˘ 1844.
(·fi‰ÔÛË: ÔÈ Û˘ÁÁÚ·ÊÂ›˜)
¶ËÁ‹: ∞. ¶·ÓÙÂÏ‹˜, ™. ∫Ô˘ÙÛÔ˘Ì›Ó·˜, ΔÚ. °ÂÚÔ˙‹ÛË˜, ∫Â›ÌÂÓ· Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜,
∞ı‹Ó·-∫ÔÌÔÙËÓ‹ 1993, ÙfiÌ. ÚÒÙÔ˜, Û. 233-234.
2. Δ· «ÂÎÏÔÁÈÎ¿ ‹ıË» ÙÔ˘ ∫ˆÏ¤ÙÙË Î·È ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ ÙÔ˘

¶ÚÔ¤ÎÂÈÙÔ Ó· Î˘ÚˆıÒÛÈ ÊÈÏÈÎ·› ÂÎÏÔÁ·›; ∂˘ı‡˜ Î·È ·È ‰ÂÈÓfiÙ·Ù·È ·Ú·‚È¿ÛÂÈ˜ ·ÚÂÛÈˆÒÓÙÔ ‹
Â¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙÔ ÂÔ˘ÛÈÒ‰ÂÈ˜ ·Ú·Ù˘›·ÈØ Î·È Ë ÌÂÓ ‚›·, Ë ÛÙ¿ÛÈ˜ ·˘Ù‹, ·ÂÎ·ÏÔ‡ÓÙÔ ‰ÈÎ·›· ¿Ì˘-
Ó·, Ë ‰Â ·‰ÈÎ›·, Ë ·ÎÔÏ·Û›·, ÙÔ „Â‡‰Ô˜, ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË, ÌÂÙÚÈfiÙË˜, ·Ï‹ıÂÈ·. ∫·È ·˘Ù·› ·È Ï¤ÍÂÈ˜ ‹ÏÏ·-
Í·Ó ÛËÌ·Û›·ÓØ Ë ÌÂÓ ·Ú·‚›·ÛÈ˜ ÙˆÓ Î·ÏÒÓ ˆÓÔÌ¿ÛıË Û˘ÛÙÔÏ‹ ÙˆÓ Û·Ó›‰ˆÓ, ·È ‰Â Û·Ô˘ÓÔÎ·-
Û¤Ï·È Î·È Ù· Û·ÎÎÔ‡ÏÈ· Î¿Ï·È, Ë Ï‡Ì·ÓÛÈ˜ ÙˆÓ ÛÊÚ·Á›‰ˆÓ Ù˘¯·›· Û‡ÓÙÚÈ„È˜, ÔÈ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔÈ
Â› ÙË˜ „ËÊÔÊÔÚ›·˜ ÂÈÙÚÔ·› Î·È ÔÈ ·fi‚ÏËÙÔÈ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÂÎÏÂÎÙÔ› ·˘ÙÔ‡.
¡. ¢Ú·ÁÔ‡ÌË˜, πÛÙÔÚÈÎ·› ·Ó·ÌÓ‹ÛÂÈ˜, ∞ı‹Ó· 1925.
¶ËÁ‹: πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌ. π°’, Û. 119.
64
∂¡√Δ∏Δ∞ 20
∞fi ÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ· (1862)
¤ˆ˜ ÙÔ Î›ÓËÌ· ÛÙÔ °Ô˘‰› (1909)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ∞’ Î·È ÙËÓ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛË ÙË˜ ∂Ù·-
Ó‹ÛÔ˘ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1864.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1864-1881.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ ‰ÈÎÔÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ Ã. ΔÚÈÎÔ‡Ë Î·È
ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ £. ¢ËÏÈÁÈ¿ÓÓË.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1890-1908, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔÓ
ÂÏÏËÓÔÙÔ˘ÚÎÈÎfi fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ 1897 Î·È ÛÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¢√∂.

1. √ Ã. ΔÚÈÎÔ‡Ë˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ, ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓfi ÙÔ˘, fiÙÈ ÔÈ ËÁ¤˜ ÙË˜ Î·-
ÎÔ‰·ÈÌÔÓ›·˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ ÛÙ· ÎÔÈÓ¿, ‰ÈÔÚ›˙Ô-
ÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÚÁÒÓÙ·˜ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÈ˜, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ó· ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÂ ·fi-
Ï˘ÙË ÌÔÓ·Ú¯›·. ™’ ·˘Ù‹ ÙË ‰È·›ÛÙˆÛË ‚·Û›ÛÙËÎÂ Ë ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ÁÈ· Î·ıÈ¤ÚˆÛË ÙË˜ «·Ú¯‹˜ ÙË˜ ‰Â-
‰ËÏˆÌ¤ÓË˜».

2. ∏ ‰ÈÒÚ˘Á· ÙË˜ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘ ‹Ù·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ÌÂÁ¿Ï· ÙÂ¯ÓÈÎ¿ ¤ÚÁ· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Â›
Úˆı˘Ô˘ÚÁ›·˜ ΔÚÈÎÔ‡Ë.

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∞fi„ÂÈ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ˙ˆ‹˜
ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·
·. ™˘Ì‚·›ÓÂÈ Û˘¯Ó¿ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ó· ‰›ÓÂÈ ÙËÓ „‹ÊÔ ÙÔ˘ ÁÈ· ˆÊÂÏ‹Ì·Ù· Ô˘ ‹ÚÂ ‹ Ô˘ ÙÔ˘ ¤Ù·Í·Ó
Î·È fi¯È ÌÂ ‚¿ÛË ÙÈ˜ È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ÂÔÈı‹ÛÂÈ˜. [...] √È ÏËı˘ÛÌÔ› ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÈÏÔ‡ÌÂ ˙Ô˘Ó
Û˘¯Ó¿ Ì¤Û· ÛÂ ÙfiÛË ÂÍ·ıÏ›ˆÛË ÒÛÙÂ Ë «ÚÔÛÙ·Û›·» Ó· ÌÔÚÂ› Ó· ıÂˆÚËıÂ› Û· ÌÈ· ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÙË
Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙË˜ ˘¿ÚÍÂˆ˜. ∞ÊÔ‡ Ë „‹ÊÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· Û¿ÓÈ· ·Á·ı¿ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú·¯ˆÚÂ› Ë
ÎÔÈÓˆÓ›·, Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi ÔÈ Î·ÙËÁÔÚ›Â˜ ·˘Ù¤˜ ÙˆÓ ·fiÎÏËÚˆÓ Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‚Á¿ÏÔ˘Ó ·’ ·˘Ù‹,
ÙËÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ˆÊ¤ÏÂÈ·.
∑. ªÂ¸ÓÒ, ¶ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ª¿¸ÚÔÓ, ∞ı‹Ó· 1966, Û. 43.
‚. ∂ÂÈ‰‹ Ù· ÎfiÌÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÔÙ¤ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¤˜ Î·È È‰È¿˙Ô˘ÛÂ˜ ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ¤˜ ‰ÔÌ¤˜,
‹Ù·Ó Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÍ·¯ıÂ› ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ ‰ÂÓ Â›¯·Ó Î·ıfiÏÔ˘ ‰ÔÌ‹ [...]. ™ÙËÓ Ú¿ÍË fiÌˆ˜ Ù· ÎfiÌ-
65
Ì·Ù· ÂÓÛˆÌ·ÙÒıËÎ·Ó ÛÂ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· [...] Ô˘ Â›¯·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÂ› ÁÈ· ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜. ΔÔ ‚·ÛÈÎfi-
ÙÂÚÔ ·fi Ù· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ Ù‡Ô ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙Â ÙËÓ Ôıˆ-
Ì·ÓÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô [...]. ¶ÔÏ˘ÌÂÏÂ›˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈÂ˜, ÈÂÚ·Ú¯ÈÎ¿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÂ˜ ÛÂ ÂÏ·ÙÂ›Â˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó
ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Ê·ÙÚ›Â˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ‹ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜. [...] ŸÙ·Ó ÌÈÏÔ‡ÌÂ
ÁÈ· ÎfiÌÌ·Ù· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Â›Â‰Ô, Î·ÙÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ ·ÏÒ˜ ÌÈ· È‰È·›ÙÂÚË ÏÂ˘Ú¿ ÙË˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜
Ô˘ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ ¤Ó· ·‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÙÔ Û‡ÓÔÏÔ.
J.A. Petropoulos, ¶ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ (1833-1843), ªÔÚÊˆÙÈÎfi
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1986, ÙfiÌ. μ’, Û. 625-626.
3. ∞fi ÔÏÏ¤˜ ·fi„ÂÈ˜, Ë ÚÔÛÙ·Û›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ì›· fi„Ë ‹ ¤Ó· Ì¤ÛÔ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜: ∂›Ó·È ·˘-
Ù‹ Î·ı·˘Ù‹ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹, ÌÂ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ ·ÔÙÂÏÂ› ÙÔ ÌfiÓÔ ÙÚfiÔ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË˜ ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ÂÎÂ›-
ÓˆÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÙË˜ ·ÙÔÌÈÎ‹˜ ‹ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î‹˜ ˙ˆ‹˜. ∞ÎfiÌ·, ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙË˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÌÔÚÂ› Ó·
ÂÍËÁËıÂ› ·fi ÌÈ· ‰ÈÏ‹ Û¯¤ÛË ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË˜ (·fi ÙÔÓ ÂÎÏÂÁÌ¤ÓÔ ÛÙÔÓ ÂÎÏÔÁ¤· Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·). °È·
Ó· ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È Ë Û¯¤ÛË ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ‰ÈÂÎÂÚ·ÈÒÓÂÈ fiÛ· Ô ¿ÏÏÔ˜ ÂÚÈÌ¤ÓÂÈ
·fi ·˘ÙfiÓ.
∫. ΔÛÔ˘Î·Ï¿˜, ∂Í¿ÚÙËÛË Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1987, Û. 222.
4. ∏ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÌÂÙ·Í‡ ÂÏ·ÙÂÈ·ÎÒÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙË ÌÈ· Î·È ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ‹ ÎÔÌÌ¿-
ÙˆÓ ÌÂ ÎÔÛÌÔıÂˆÚ›· ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ˆ˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ Î›ÓËÙÚÔ ÙË˜
ÎÔÌÌ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÙ›ÌËÛË˜ ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ, Â›Ó·È ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ ·Î·Ù¿ÏÏËÏË ÁÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ Ú·ÁÌ·-
ÙÂ‡ÛÂÈ˜, ÂÂÈ‰‹ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ô‡ÙÂ ÎfiÌÌ·Ù· Î·ı·Ú¿ ÂÏ·ÙÂÈ·Î¿ Ô‡ÙÂ ÎfiÌÌ·Ù· Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Î·-
ı·Ú¿ ÛÂ ÎÔÛÌÔıÂˆÚ›Â˜ [ÂÓÓ. Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·].
G. Hering, Δ· ÔÏÈÙÈÎ¿ ÎfiÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, 1821-1936, ÌÙÊÚ. £. ¶·Ú·ÛÎÂ˘fiÔ˘ÏÔ˜, ªÔÚÊˆÙÈÎfi
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2004, ÙfiÌ. ∞’, Û. 268.
∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› Ë Û·Ê‹˜ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË Ô˘ ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ G. Hering, fiÔ˘
Î·È ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· «‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ô‡ÙÂ ÎfiÌÌ·Ù· Î·ı·Ú¿ Â-
Ï·ÙÂÈ·Î¿ Ô‡ÙÂ ÎfiÌÌ·Ù· Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Î·ı·Ú¿ ÛÂ ÎÔÛÌÔıÂˆÚ›Â˜». ∏ ÌÂÏ¤ÙË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈ-
Î‹˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ, ÏÔÈfiÓ, ·fiÚÚÈ„Ë ÙˆÓ ÛÙÂÚÂÔÙ‡ˆÓ Î·È ·ÎÚÈ‚‹ ÂÍ¤Ù·ÛË ÙˆÓ
‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
66
∂¡√Δ∏Δ∞ 21
ΔÔ ÎÚËÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ· (1821-1905)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ÎÚËÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ·.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ·fiÂÈÚÂ˜ ÙˆÓ ∫ÚËÙÈÎÒÓ Ó· ·ÔÙÈÓ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹ Î˘ÚÈ·Ú¯›·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÎÚËÙÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜
ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙË˜ ·˘ÙfiÓÔÌË˜ ∫ÚËÙÈÎ‹˜ ¶ÔÏÈÙÂ›·˜ (1898) Î·È
ÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ £ÂÚ›ÛÔ˘ (1905).

1. ¶ÚˆÙ·Ú¯ÈÎ‹ ÂÈ‰›ˆÍË ÙˆÓ ∫ÚËÙÈÎÒÓ ÛÙ· 1866 ‹Ù·Ó Ë ¤ÓˆÛË ÌÂ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎ¿,
ˆÛÙfiÛÔ, ‹Ù·Ó Úfiı˘ÌÔÈ Ó· Û˘Ì‚È‚·ÛÙÔ‡Ó ·ÎfiÌË Î·È ÌÂ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ
ÙË˜ ÔÔ›·˜ ı· ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·Ó Î¿ÔÈ· ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· Î·È ı· ··ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÊÔ-
ÚÔÏÔÁ›·.
2. ∏ È‰ÈÔÌÔÚÊ›· ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ £¤ÚÈÛÔ˘ ‹Ù·Ó fiÙÈ ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ fi¯È ÙË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜
Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜, fiˆ˜ Â›¯Â Û˘Ì‚Â› ÌÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË, ·ÏÏ¿ ÙË˜ ‰ÈÔ›ÎËÛË˜
ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ· Ú›ÁÎÈ· °ÂÒÚÁÈÔ˘. √È Â·Ó·ÛÙ¿ÙÂ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ËÁÂÙÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ‹Ù·Ó Ô
∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, ˙ËÙÔ‡Û·Ó ÙËÓ ¤ÓˆÛË ÌÂ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‹, ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÎÚÈÓfi-
Ù·Ó ·Ó¤ÊÈÎÙÔ ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· Ê¿ÛË, ÙË ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜, ÒÛÙÂ Ó· ··ÏÏ·ÁÂ› Ë
∫Ú‹ÙË ·fi ÙÔÓ ‰ÂÛÔÙÈÛÌfi, ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Ú›ÁÎÈ· °ÂÒÚÁÈÔ˘. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÙÔ˘
˙‹ÏÔ˘ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ Â›Ó·È Î·È Ë ‰‹ÏˆÛË Ô˘ Î¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÎ‹Ú˘ÍË˜
fiÙÈ ı· ÂÈ‰ÈÒÍÔ˘Ó ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÛÎÔÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂ ¤ÓÔÏ· Ï·˚Î¿ Û˘ÏÏ·ÏËÙ‹ÚÈ·. (¶·Ú¿ÏÏË-
Ï·, ÌÔÚÂ› Ó· ‰ÔıÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘Ô-
ÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)

1. ΔÔ ÔÏÔÎ·‡ÙˆÌ· ÙË˜ ÌÔÓ‹˜ ∞ÚÎ·‰›Ô˘ ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ¤ÓÙÔÓË Û˘ÁÎ›ÓËÛË ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· fiÛÔ Î·È
ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË. ª¿ÏÈÛÙ· ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ¯ÒÚÂ˜, fiˆ˜ Ë πÙ·Ï›·, ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÊÈÏÂÏÏË-
ÓÈÎ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ·ÚfiÌÔÈÂ˜ ÌÂ ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›¯·Ó Á›ÓÂÈ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ∞ÁÒÓ· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ·ÓÂÍ·ÚÙË-
Û›·˜.
3. ∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ £¤ÚÈÛÔ˘ Û˘˙ËÙ‹ıËÎÂ È‰È·›ÙÂÚ· ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,
Î·ıÒ˜ ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ· ‰ÈÔÈÎËÙ‹ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜ Ú›ÁÎÈ· °ÂÒÚÁÈÔ˘. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ·˘Ù¿
·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ë ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ Ô ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‹Ù·Ó ÛÊÔ‰Úfi˜ ÔÏ¤ÌÈÔ˜ ÙË˜ ÌÔ-
Ó·Ú¯›·˜ Î·È ÙË˜ ‚·ÛÈÏÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∂ÓÙ‡ˆÛË, ˆÛÙfiÛÔ, Ô˘ ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfiÙËÙ·.

67
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

¶ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ £¤ÚÈÛÔ˘
∏ ·Ú¿Ù·ÛË ÙÔ˘ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÙË˜ ·ÚÌÔÛÙÂ›·˜, Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ÓËÛ› ÙÂÏÔ‡ÛÂ ˘fi ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·
ÙÔ˘ ÂÓÙÔÏÔ‰fi¯Ô˘ ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ [‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ Ú›ÁÎË· °ÂˆÚÁ›Ô˘] ÌÂ ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ‰ÈÂ-
ıÓÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ, Û˘ÓÙËÚÔ‡ÛÂ ÌÈ· ÂÚÌ·ÊÚfi‰ÈÙË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË, Ô˘ ÂÓ¤ÙÂÈÓÂ ÙÔ ·‰È¤ÍÔ‰Ô. ∞ÓÙ›ıÂ-
Ù·, Ë ·ÂÌÏÔÎ‹ ·fi ÙËÓ ¿ÌÂÛË ‰ÈÂıÓ‹ ÎË‰ÂÌÔÓ›·, ÌÂ ÙËÓ Ï‹ÚË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ ÙË˜ ·˘-
ÙÔÙÂÏÔ‡˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ËÁÂÌÔÓ›·˜, ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ Î·È ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙË˜ Û˘-
ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓË˜ ÔÏÈÙÔÊ˘Ï·Î‹˜, ı· Â¤ÙÚÂÂ ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ÂÓfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÎÔÈ-
ÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ ÙÈ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÌÈ·˜ Ï¤ÔÓ Â˘¤ÏÈ-
ÎÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÛÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÛÎËÓÈÎfi. ∏ ÁÚ·ÌÌ‹ ·˘Ù‹, fiÌˆ˜, ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÂ Â˘ıÂ›· ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÌÂ
ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘, ÁÈ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜. √ ⁄·ÙÔ˜ ∞ÚÌÔÛÙ‹˜, Î·Ù¿ ÚÒ-
ÙÔÓ, ‰ÂÓ ÂÈı˘ÌÔ‡ÛÂ ÙÔ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎfi ÂÚÈÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ÙÔ˘, Ô˘ ·Ó·fiÊÂ˘ÎÙ· ı· ÚÔ¤-
Î˘ÙÂ ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÍ¤ÏÈÍËØ Î·Ù¿ ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, ‰ÂÓ ÂÈı˘ÌÔ‡ÛÂ Ó· Î·ÙËÁÔÚËıÂ› fiÙÈ, ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ
ÔÏÈÙÈÎ‹ ·˘Ù‹, ÂÈ‰›ˆÎÂ ÂÌÌ¤Ûˆ˜ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ÂÓfi˜ ÈÛfi‚ÈÔ˘
ËÁÂÌÔÓÈÎÔ‡ ıÚfiÓÔ˘Ø Î·Ù¿ ÙÚ›ÙÔÓ, ıÂˆÚÔ‡ÛÂ ÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi ÙË˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Ù˘¯‹˜ ÙÔ˘ ÎÚËÙÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·-
ÙÔ˜ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ¯ÒÚÔ ÙË˜ ‰˘Ó·ÛÙÂ›·˜ – Ô˘ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘fiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ [...]Ø Ù¤-
ÏÔ˜, ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â fiÙÈ ‰ÂÓ ¤ÚÂÂ Ó· ‰ÔıÂ› ÛÙÈ˜ ªÂÁ¿ÏÂ˜ ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙÔ ÂÈ¯Â›ÚËÌ· fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÂÚ›‰·
ÙˆÓ ∫ÚËÙÒÓ Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÙË Ï‡ÛË ÙË˜ ·˘ÙfiÓÔÌË˜ ÔÏÈÙÂ›·˜, ÈÛÙÂ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÌÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ
·˘Ùfi ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ÂÎ‚È·ÛıÂ› Ë Û˘ÁÎ·Ù¿ÓÂ˘Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·›ÙËÌ· ÙË˜ ŒÓˆÛË˜.
[...] √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÙÔÓ fiÏÔ, ¤ÚÈÍ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Û˘ÛÂÈÚÒıËÎÂ ‚·ıÌÈ·›· Ë «∏ÓˆÌ¤ÓË ÂÓ
∫Ú‹ÙË ∞ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘ÛÈ˜», Ë ÔÔ›· ÛÙÈ˜ 26 ºÂ‚ÚÔ˘Ú·›Ô˘ 1905 ‰È·Ù‡ˆÛÂ ÌÂ Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹
ÙË˜ Ï·ÙÊfiÚÌ· [‚Ï¤Â ËÁ‹ 2 ÙÔ˘ μÈ‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹]. [...] ¢‡Ô Â‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· (10 ª·Ú-
Ù›Ô˘) Ë ÙÚÈ·Ó‰Ú›· ÙˆÓ ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ºÔ‡ÌË Î·È ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ª¿ÓÔ˘ ‡„ˆ-
ÓÂ ÛÙÔ £¤ÚÈÛÔ ÙË˜ ÔÚÂÈÓ‹˜ ∫˘‰ˆÓ›·˜ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÛËÌ·›·, ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ¿ÏÏË˜ ÌÈ·˜
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜, ÙË˜ ÔÔ›·˜ fiÌˆ˜ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ÔÈ Î‡ÚÈÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ‰ÂÓ
‹Ù·Ó ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ.
§. ∫·ÏÏÈ‚ÚÂÙ¿ÎË˜, «∫Ú‹ÙË 1871-1913, ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏ-
ÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 5Ô˜, Û. 338-340.
68
∂¡√Δ∏Δ∞ 22
Δ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· ÙˆÓ ·ÏÏËÏÔÛ˘ÁÎÚÔ˘fiÌÂÓˆÓ
ÂıÓÈÎÒÓ ÂÈ‰ÈÒÍÂˆÓ
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÏÔ˘˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó, Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È-
ÒÓ·, ÛÙËÓ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÂÈ‰ÈÒÍÂˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ.
¡· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó ÙÔ Ì·ÎÂ‰ÔÓÈÎfi ˙‹ÙËÌ· Î·È Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÍ¤ÏÈÍ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ
ÂÎ‰‹ÏˆÛ‹ ÙÔ˘ ¤ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.
¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ ˆ˜ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ÙˆÓ ÙÔ˘ÚÎÈÎÒÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÂÈ‰ÈÒÍÂˆÓ Î·È
Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÙˆÓ μ·ÏÎ·Ó›ˆÓ.

1· Î·È 1‚. √È ‰‡Ô ËÁ¤˜ Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·.
∏ ËÁ‹ 1· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÔ‚Ô˘ÏÁ·ÚÈÎfi ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙË˜ ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜
ÛÙËÓ ˘fi ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹ ‰ÈÔ›ÎËÛË ª·ÎÂ‰ÔÓ›·.
∏ ËÁ‹ 1‚ ·ÊÔÚ¿ ÌÈ· ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ Ì·ÎÂ‰ÔÓÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ˘ÔÙÈÌ¿Ù·È: ÙÔÓ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎfi ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ.
2. ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ √ÚÁ¿ÓˆÛË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiÏÂˆ˜ ‚·Û›ÛÙËÎÂ ÛÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË, Ï·Óı·-
ÛÌ¤ÓË fiˆ˜ ·Ô‰Â›¯ÙËÎÂ, ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ fiÙÈ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi˜ Ô ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ «·fi Ù· Ì¤Û·». (∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÊˆÙÔÙ˘ËıÂ› Î·È Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ Û¯Â-
ÙÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)

1. √ ¯¿ÚÙË˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÔÈ Ì·ı‹ÙÚÈÂ˜ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Î·-
Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó ÌÈ· ÂÔ¯‹ ¤ÓÙ·ÛË˜ Î·È Û¯Â‰fiÓ Û˘ÓÂ¯ÒÓ
·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍÂˆÓ ÁÈ· Ù· μ·ÏÎ¿ÓÈ·.
3. √È ÂÍ·ÁÁÂÏ›Â˜ ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó, ·Ú¯ÈÎ¿, ÌÂÁ¿ÏË Â˘ÊÔÚ›· ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ˘fi‰Ô˘ÏÂ˜ ÂıÓfiÙËÙÂ˜, Ô˘ ›ÛÙÂ„·Ó fiÙÈ ¿Ú¯È˙Â ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÌÈ· Ó¤· ÂÚ›Ô‰Ô˜ Â˘ËÌÂÚ›·˜. ™‡-
ÓÙÔÌ· Ê¿ÓËÎÂ fiÙÈ Ú¿ÁÌ·ÙÈ ¿Ú¯È˙Â ÌÈ· Ó¤· ÂÚ›Ô‰Ô˜Ø ·ÏÏ¿ ÌÈ· Ó¤· ÂÚ›Ô‰Ô˜ Î·Ù·ÛÙÔÏ‹˜ Î·È ‰ÈÒ-
ÍÂˆÓ ÙˆÓ ÂıÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ‰È¤ÌÂÓ·Ó ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ËÁ¤˜ 1· Î·È 1‚.
69
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ·Ê˘Ó›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡˜
ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡˜
√ Ó¤Ô˜ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÂıÓÈÎÈÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙfi˜ ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ [...].
∞ÏÏ¿ Â›¯Â Î·È ÙÔ ·Ú¿‰ÔÍÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙÔÓ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Î·È ¤ÙÛÈ Ó· ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ‹ Ó· ÂÓÙÂ›ÓÂÈ ÙÔÓ Ï·Óı¿ÓÔÓÙ· ÂıÓÈÎÈÛÌfi ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ. ŸÛÔ ÙÔ Ó· Â›Ó·È
Î·ÓÂ›˜ ŒÏÏËÓ·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Î¿ÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÚÔÛfiÓ ÙÔ˘ ÂÁ-
ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˘ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡ ÙˆÓ μ·ÏÎ·Ó›ˆÓ, Ô ÂÍÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ Â›¯Â ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÚÔfi‰Ô˘˜. ∞fi
ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Û‹Ì·ÈÓÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ˘Ô¯ˆÚÂ› ·ÎfiÌË Î·È
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎ¤˜ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·ÙÂ˜ Ù¿ÍÂÈ˜. ª’ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ‹Ù·Ó Ë
··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÂıÓÒÓ.
ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 1990, Û. 190.
2. ∏ «√ÚÁ¿ÓˆÛÈ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiÏÂˆ˜»
∏ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ ancient régime (·Ï·Èfi Î·ıÂÛÙÒ˜), Ô˘ ÂÈÙÂÏ¤ÛÙËÎÂ ÌÂ ÙË ÓÂÔÙÔ˘ÚÎÈÎ‹
Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ·Ó·ÛÙ¿ÙˆÛÂ ÙÈ˜ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜ Ô˘ Â›¯·Ó ‰È·ÌÔÚÊˆıÂ› ÛÙË μ·ÏÎ·ÓÈÎ‹ Î·È ÎÏfiÓÈÛÂ ÁÈ· ¿Ï-
ÏË Ì›· ÊÔÚ¿ Ù· ‰Â‰ÔÌ¤Ó· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜. ∂ÈÏ¤ÔÓ, ¤ÊÂÚÂ Î·È ¿ÏÈ ÛÙËÓ ÂÈ-
Ê¿ÓÂÈ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·-
ÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∏ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜, ÔÈ ˘ÔÛ¯¤ÛÂÈ˜ ÙˆÓ
¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ ÁÈ· ÈÛÔÓÔÌ›· Î·È Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÙÈ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙË ÓfiÌÈÌË ÂÎ-
ÚÔÛÒËÛË ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂıÓÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ Ó¤Ô˘ Ù‡Ô˘ ÎÚ¿ÙÔ˜.
ª¤Û· ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ ·fi ÙÔÓ ÿˆÓ· ¢Ú·ÁÔ‡ÌË Î·È ÙÔÓ ™Ô˘ÏÈÒÙË-¡ÈÎÔÏ·˝‰Ë
Ë «√ÚÁ¿ÓˆÛÈ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiÏÂˆ˜», Ë ÔÔ›· ·Ó¤Ï·‚Â Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ ÓÂÔÙÔ˘ÚÎÈÎfi Î·ıÂÛÙÒ˜ Î·È ÛÙÔ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. √ ¢Ú·ÁÔ‡ÌË˜ Î·È Ô ™Ô˘ÏÈÒÙË˜ Â›¯·Ó ÂÓÛÙÂÚÓÈ-
ÛÙÂ› ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ Ë ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ¤ÚÂÂ Ó· ·ÏˆıÂ› ·fi Ù· Ì¤Û· Î·È fiÙÈ Ê˘ÛÈÎ¿ ı· ÂÍÂÏÏËÓÈ˙fi-
Ù·Ó. ¢‹ÏˆÓ·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ÚËÙ¿ ÙËÓ ÂÚÈÊÚfiÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙÔ «ÎÚ·Ù›‰ÈÔÓ», fiˆ˜ ·ÔÎ·ÏÔ‡Û·Ó ÙÔ ÂÏ-
ÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ŒıÂÙ·Ó fiÌˆ˜ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‰›ÏËÌÌ· ÛÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ «ÎÚ·ÙÈ‰›Ô˘»: ΔËÓ
ÂÈÏÔÁ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÊÈÏÈÎ‹ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌ¤ÓË Î·È ÔÏÏ¿ ˘ÔÛ¯fiÌÂÓË ΔÔ˘ÚÎ›· Î·È ÙË ÛÏ·‚ÈÎ‹ Ê˘-
Ï‹, Ô˘ «ÛÊÂÙÂÚ›ÛÙËÎÂ» ÙË ª·ÎÂ‰ÔÓ›·. ™ÙËÓ Î›ÓËÛË fiÌˆ˜ ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ‰fiıËÎÂ Î·Ì›· Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·ÊÔ‡
Ë ÓÂÔÙÔ˘ÚÎÈÎ‹ ËÁÂÛ›· ‰È¤Ï˘ÛÂ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙÈ˜ ·˘Ù·¿ÙÂ˜ Ô˘ Â›¯·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÂ› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ‰Â›¯ÓÔ-
ÓÙ·˜ ¤Ó· ÚfiÛˆÔ ÔÏ‡ ÛÎÏËÚfiÙÂÚÔ Î·È ·fi ·˘Ùfi ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ˘ ∞‚‰Ô‡Ï Ã·Ì›Ù.
§. §Ô‡‚Ë, «ΔÔ ÂıÓÈÎfi ˙‹ÙËÌ·, ‘‘ÛÏ·‚ÈÎfi˜ Î›Ó‰˘ÓÔ˜’’ Î·È ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘
Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 5Ô˜ , Û. 43-44.
70
∂¡√Δ∏Δ∞ 23
∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÎÔÈÓˆÓ›·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË Î·È Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁË-
Û·Ó ÛÙË ‚·ıÌÈ·›· ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
¡· Ï¿‚Ô˘Ó ‚·ÛÈÎ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· fiˆ˜ Ë ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË, Ù· ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ
Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ˙‹ÙËÌ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

1. ∏ Û·Ê‹˜ ÂÈ‰Â›ÓˆÛË ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÎÔÏ›ÁˆÓ ÙË˜ £ÂÛÛ·Ï›·˜, ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿
ÙËÓ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛË ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ô˘ Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, Á¤ÓÓËÛÂ ¤Ó· Ì·¯ËÙÈÎfi
·ÁÚÔÙÈÎfi Î›ÓËÌ· Ô˘ ¤Ï·‚Â ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ‚›·ÈÂ˜ ÌÔÚÊ¤˜.
2. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ‰È¤ıÂÙÂ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· (fiˆ˜ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·) ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ Î·È
Ù·¯‡ÙÂÚ· ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔ˘˜ ÂÌÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.

1. ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯Â, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘, ÛÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ ˘Ô-
‰ÔÌÒÓ Ô˘ ‹Ù·Ó ··Ú·›ÙËÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·˘Ù‹ ÂÓÙ¿ıËÎÂ È‰È·›ÙÂ-
Ú· Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ·fi ÙÔÓ Ã·Ú›Ï·Ô ΔÚÈÎÔ‡Ë.
2. ∏ ÛÙ·Ê›‰· ‹Ù·Ó ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÂÍ·ÁÒÁÈÌÔ ÚÔ˚fiÓ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÁÈ· ÔÏÏ¤˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∏ ·fiÏ˘ÙË ÂÍÂÈ‰›ÎÂ˘ÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, Î˘Ú›ˆ˜ ÙË˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÛÙËÓ Î·Ï-
ÏÈ¤ÚÁÂÈ· ÛÙ·Ê›‰·˜ (ÌÔÓÔÎ·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ·), Ô˘ ÚÔÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÁÈ· ÂÍ·ÁˆÁ‹, Â›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ë ÔÈÎÔ-
ÓÔÌ›· ÙË˜ ÛÙ·Ê›‰·˜ Ó· Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ Â˘¿ÏˆÙË ÛÙÈ˜ ‰ÈÂıÓÂ›˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ÎÚ›ÛÂÈ˜. (∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó·
·ÍÈÔÔÈËıÂ› Û¯ÂÙÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ °.μ. ¢ÂÚÙÈÏ‹ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘Ô-
ÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÔÓ ›Ó·Î· 2.
3. £· ¿ÍÈ˙Â ÙÔÓ ÎfiÔ Ó· ·ÚÔÙÚ˘ÓıÔ‡Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÎÔÓ‹ÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. £· Â›¯·Ó, ¤ÙÛÈ, ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›· Î·È Ô ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿-
ÊÔ˜, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÂÈ-
ÎÔ˘ÚÈÎ¿ ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. [∞˜ ÛËÌÂÈˆıÂ› fiÙÈ ÙfiÛÔ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô fiÛÔ Î·È Ë
Ù·ÈÓ›· Ô˘ ÚÔÙÂ›ÓÔÓÙ·È (°π∞ ªπ∞ ∞§§∏ ª∞Δπ∞ ™Δ√ ¶∞ƒ∂§£√¡) ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁÂ› ÌÂ ÁÓÒÌÔÓ· ÙËÓ
˘„ËÏ‹ ·ÈÛıËÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ·Í›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ó· ¤¯Ô˘Ó Â‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË ÛÂ
·˘Ù¿.]
71
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

™Ù·Ê›‰· Î·È ÛÙ·ÊÈ‰ÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·
™ÙËÓ ÚÒÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜, Ë Â¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ·ÌÂÏÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·Û˘-
ÁÎÚfiÙËÛË ·fi ÙÈ˜ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ¤˜ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘. [...] ŒÙÛÈ, ÔÈ ¯ˆÚÈÎÔ› ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Í·Ó·Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó
ÙÔ˘˜ ·ÌÂÏÒÓÂ˜ Ô˘ Â›¯·Ó ÂÁÎ·Ù·ÏÂÈÊıÂ› Î·È Ó· Í·Ó·Ê˘ÙÂ‡Ô˘Ó fiÛÔ˘˜ Â›¯·Ó Î·Ù·ÛÙÚ·ÊÂ›. [...]
∂ÈÏ¤ÔÓ, Ë ·ÌÂÏÔÎ·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ· Â›¯Â ¤Ó· ·ÎfiÌË ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ·, ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÂÓ›·˜ Ô˘
ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ: ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Û˘ÓÂÈÛÊ¤ÚÂÈ ÛÙËÓ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙË˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÔÏ‡ÙÈÌÔ
Û˘ÌÏ‹ÚˆÌ· ıÂÚÌ›‰ˆÓ. Ÿ¯È ÙfiÛÔ ÌÂ ÙÔ ÛÙ·Ê‡ÏÈ, fiÛÔ ÌÂ ÙÔ ÎÚ·Û›, ÚÔ˚fiÓ Ô˘ Û˘ÓÙËÚÂ›Ù·È Â‡ÎÔÏ·
Î·È ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ Ì‹ÓÂ˜. [...] ∞ÏÏ¿ Ë È‰ÈfiÙËÙ· Ô˘ Â›¯·Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ·˘Ù¿ Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È Â› Ì·ÎÚfiÓ
Ù· Î·ıÈÛÙÔ‡ÛÂ È‰·ÓÈÎ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿. [...] ΔÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÂÌÔÚÂ‡ÛÈÌÔ ÚÔ˚fiÓ, fiÌˆ˜, ‹Ù·Ó Ë
ÛÙ·Ê›‰· Ô˘ ÂÍ·ÁfiÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË ªÂÁ¿ÏË μÚÂÙ·Ó›·. [...] ∞ÏÏ¿ Ë ˙‹ÙËÛË ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿ÛÙËÎÂ Î·È ‰È·-
ÊÔÚÔÔÈ‹ıËÎÂ ÛÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1860, fiÙ·Ó Ë Ê˘ÏÏÔÍ‹Ú· [·Ûı¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ·ÌÂÏÈÔ‡] Î·Ù¤ÛÙÚÂ„Â ÙÔ˘˜
·ÌÂÏÒÓÂ˜ ÙË˜ πÙ·Ï›·˜, ÙË˜ °·ÏÏ›·˜ Î·È ÙË˜ π‚ËÚÈÎ‹˜ ÃÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÂÂÎÙ·ıÂ› ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
√È ¤ÏÏËÓÂ˜ ¯ˆÚÈÎÔ› ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÙfiÙÂ ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÌÂÏÔ˘ÚÁ›· ·ÎfiÌË Ì·˙ÈÎfiÙÂÚ·. [...]
∏ ˆÚ·›· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ÌfiÏÈ˜ ÂÚÈÁÚ¿„·ÌÂ Â›¯Â, ‚Â‚·›ˆ˜, Î·È ÌÈ·Ó ¿ÏÏË fi„Ë, ÛÎÔÙÂÈÓfiÙÂÚË. ∏ ˘Â-
Ú·Ó¿Ù˘ÍË ÙË˜ ·ÌÂÏÔ˘ÚÁ›·˜ ÂÍ¤ıÂÙÂ ÙËÓ ·ÁÚÔÙÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÛÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÙË˜ ÂÍ·ÁˆÁÈÎ‹˜ ÌÔ-
ÓÔÎ·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ·˜, ÛÂ ÌÈ·Ó ·ÁÔÚ¿ ÌÂ ·ÛÙ·ıÂ›˜ ÙÈÌ¤˜. [...] ∏ ÌÂÙ·ÛÙÚÔÊ‹ ÙË˜ Û˘ÁÎ˘Ú›·˜ Â¤ÊÂÚÂ ÙÂÏÈ-
ÎÒ˜ ÙËÓ ¯ÂÈÚfiÙÂÚË ÎÚ›ÛË Ô˘ ˘¤ÛÙË Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ‡·ÈıÚÔ˜ ÛÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÛÙÈ˜ ·ÓÙ·ÁˆÓ›ÛÙÚÈÂ˜ ¯ÒÚÂ˜ Ê˘ÙÂ‡ÙËÎ·Ó ÛÙÔ ÌÂÙ·Í‡ Ó¤ÔÈ, ˘ÁÈÂ›˜ ·ÌÂÏÒÓÂ˜. [...] ¶·-
Ú·ÏÏ‹Ïˆ˜, ÌÂÈÒıËÎÂ Î·È Ë ˙‹ÙËÛË ÙË˜ ÛÙ·Ê›‰·˜. [...]
∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ·‡ÍËÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Û˘Ó¤ÂÛÂ ÌÂ ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙË˜ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜,
ÌÂÙ¿ ÙÔ 1892, ÔÈ ·Ú·ÁˆÁÔ› ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙË˜ ˘ÂÚ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙË˜ ÙÒÛË˜
ÙˆÓ ÙÈÌÒÓ. [...] ΔÂÚ¿ÛÙÈ· ·Ôı¤Ì·Ù· ÛÙ·Ê›‰·˜ ÛˆÚÂ‡ıËÎ·Ó ¤ÙÛÈ ·‰È¿ıÂÙ· Î·È Ë ÎÚ›ÛË Ô‰‹ÁËÛÂ ¯È-
ÏÈ¿‰Â˜ ¯ˆÚÈÎÔ‡˜ ÛÙËÓ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË ÚÔ˜ ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Î·È, ÌÂÙ·Í‡ 1904 Î·È 1912, ÛÙÈ˜ ∏ÓˆÌ¤ÓÂ˜ ¶Ô-
ÏÈÙÂ›Â˜ ÙË˜ ∞ÌÂÚÈÎ‹˜.
°.μ. ¢ÂÚÙÈÏ‹˜, πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, 1830-1920, Á’ ¤Î‰ÔÛË, μÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹-
Ó· 2005, ÙfiÌ. ∞’, Û. 370-374.
72
∫∂º∞§∞π√ ¶∂ª¶Δ√
∂¶π™Δ∏ª∂™, ¶¡∂Àª∞Δπ∫∏ ∫∞π ∫∞§§πΔ∂Ã¡π∫∏
¢∏ªπ√Àƒ°π∞ ∫∞Δ∞ Δ√¡ 19Ô ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 24
∂ÈÛÙ‹ÌÂ˜ Î·È ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î˘ÚÈfiÙÂÚÂ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ıÂˆÚ›· ÙË˜ ÂÍ¤ÏÈÍË˜ Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·, ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· Ó· Î·Ù·-
ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ıÂÙÈÎÈÛÌfi˜ Î·È Ì·ÚÍÈÛÌfi˜.

∫ÏÂ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∏ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÂÈ‰ÒÓ, Ô ¢·Ú‚›ÓÔ˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ï‹Úˆ˜ ÙÔ ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ı· ÚÔÎ·Ï¤ÛÔ˘Ó ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜, Ô˘ Ì¿ÏÈÛÙ· ı· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙË˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜. ∞¤Ó·ÓÙÈ ÛÂ ·˘Ù¤˜, Ô ¢·Ú‚›ÓÔ˜ ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÌÂ ·ÏfiÙËÙ· Î·È
ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙ· Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚÂ˘ÓÒÓ ÙÔ˘. (∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘
ÃfiÌÛÌ·Ô˘Ì ÁÈ· ÙË ‰·Ú‚ÈÓÈÎ‹ ıÂˆÚ›· Î·È ÙË ı¤ÛË ÙË˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙˆÓ È‰ÂÒÓ, Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·-
Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)

1. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ˜ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Î·È ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛ·Ó
ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ¯ËÌÂ›·˜. ∏ ÂÈÛÙ‹ÌË ¤·„Â Ó· ¤¯ÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È
¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ˘ÔÙ¿ÛÛÂÙ·È, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÛÙÈ˜ ··ÈÙ‹ÛÂÈ˜ Î·È ÛÙ· ÎÂÏÂ‡ÛÌ·Ù· ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·Ó›·˜
Î·È ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜. √È ¯ËÌÈÎÔ› ‹Ù·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ Ô˘ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËÎ·Ó ÛÂ ÌÈÛıˆ-
ÙÔ‡˜ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜ ÛÂ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ˜.
2. √ §Ô˘› ¶·ÛÙ¤Ú (1822-1895), ÂÚÂ˘ÓÒÓÙ·˜ ÙÈ˜ ˙˘ÌÒÛÂÈ˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú·ÛÎÂ˘‹ ÙÔ˘
ÎÚ·ÛÈÔ‡, ÂÈÓfiËÛÂ Ì¤ıÔ‰Ô ÁÈ· ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙË˜ Ì›Ú·˜, Ô˘ ¤ÁÈÓÂ ÁÓˆÛÙ‹, ·fi ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ˆ˜
·ÛÙÂÚ›ˆÛË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1870-1886 ÂÚÂ‡ÓËÛÂ Ù· ÏÔÈÌÒ‰Ë ÓÔÛ‹Ì·Ù·, ·Ó·Î¿Ï˘„Â ÙÔÓ ÛÙ·Ê˘-
ÏfiÎÔÎÎÔ Î·È ÙÔÓ ÛÙÚÂÙfiÎÔÎÎÔ Î·È Î·Ù·ÛÎÂ‡·ÛÂ ÙÔ ÂÌ‚fiÏÈÔ Î·Ù¿ ÙË˜ Ï‡ÛÛ·˜ (1885), ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘
ÙÔÓ ¤Î·ÓÂ ‰È¿ÛËÌÔ.
3. ∏ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ ¢·Ú‚›ÓÔ˘ Á¤ÓÓËÛÂ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ˜ Î·È ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÔÍ‡-
Ù·ÙÂ˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi, ÔÈ ÂÈÎÚÈÙ¤˜ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ‰›ÛÙ·Û·Ó Ó· ÙÔÓ ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó Û·Ó
›ıËÎÔ, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Î·˘ÙËÚÈ¿ÛÔ˘Ó ÙË ‚·ÛÈÎ‹ ı¤ÛË ÙÔ˘ fiÙÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ¤¯ÂÈ ÚÔ¤ÏıÂÈ ·fi ÙÔ
Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ˙ˆÈÎfi Â›‰Ô˜.
73
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∂ÈÛÙ‹ÌÂ˜ Î·È ‚ÈÔÌË¯·Ó›·
ΔË ÛÎ˘Ù¿ÏË ·›ÚÓÔ˘Ó ÌÂÙ¿ ÙÔ 1880 Ó¤Â˜ ‚ÈÔÌË¯·Ó›Â˜, Î·ÚÔ› ÙˆÓ ÚÔfi‰ˆÓ Ô˘ ¤Î·ÓÂ ·fi ÙÔ
1850 Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ Î·È ÙÂ¯ÓÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó·. […] ∏ ¯ËÌÂ›· ÂÚÓ¿ ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ […] ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘
ÛÂ ·˘ÙfiÓ ÙË˜ Ì·˙ÈÎ‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, Î·ıÒ˜ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ·Ó·Î·Ï‡„ÂˆÓ
ÁÂÓÓÔ‡Ó ÙËÓ ÔÚÁ·ÓÈÎ‹ ¯ËÌÂ›· Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ‚·ÛÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÔÛfi-
ÙËÙÂ˜. […] √ÏfiÎÏËÚË Ë ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ ∂˘ÚÒË ÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ ¯ËÌÂ›·˜, ·ÏÏ¿ Ë °ÂÚÌ·-
Ó›· Î˘ÚÈ·Ú¯Â› [...], ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ fiÛÔ Î·È ÛÙÈ˜ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜.
1997, Û. 166.
2. ∏ ‰·Ú‚ÈÓÈÎ‹ ıÂˆÚ›· ÙË˜ ÂÍ¤ÏÈÍË˜ Î·È Ë ı¤ÛË ÙË˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·

ÙˆÓ È‰ÂÒÓ
∏ ıÂˆÚ›· ÙË˜ ÂÍ¤ÏÈÍË˜ Ì¤Ûˆ ÙË˜ Ê˘ÛÈÎ‹˜ ÂÈÏÔÁ‹˜ Â›¯Â ÂÈÙÒÛÂÈ˜ Ô˘ ÍÂÂÚÓÔ‡Û·Ó Î·Ù¿ ÔÏ‡ Ù·
fiÚÈ· ÙË˜ ‚ÈÔÏÔÁ›·˜, Î·È Û’ ·˘Ùfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë ÛËÌ·Û›· ÙË˜. ∂ÈÎ‡ÚˆÓÂ ÙÔ ıÚ›·Ì‚Ô ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ¿Óˆ
ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜, ·Ó Î·È Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Û˘Ó¤¯Â·Ó Â‰Ò ÙËÓ «ÈÛÙÔÚ›·» ÌÂ ÙËÓ «ÚfiÔ-
‰Ô». ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·˜ Î·È ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ÛÙË ‚ÈÔÏÔÁÈÎ‹ ÂÍ¤ÏÈÍË, Î·Ù¿ÚÁËÛÂ ÙËÓ ·˘ÛÙË-
Ú‹ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ Ê˘ÛÈÎ¤˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜ Î·È ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜ ‹ ÂÈÛÙ‹ÌÂ˜
ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. ™ÙÔ ÂÍ‹˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ˜ Ô ÎfiÛÌÔ˜, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ËÏÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·, ¤ÚÂÂ
Ó· Á›ÓÂÙ·È ÓÔËÙfi ˆ˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›· Û˘ÓÂ¯Ô‡˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ·ÏÏ·Á‹˜. [...]
ΔÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Â›ÙÂ˘ÁÌ· ÙË˜ ıÂˆÚ›·˜ ÙË˜ Ê˘ÛÈÎ‹˜ ÂÈÏÔÁ‹˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ ÂÍ‹ÁËÛÂ ÙËÓ ·ÎfiÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÔÈ-
ÎÈÏ›· ¤Ì‚ÈˆÓ fiÓÙˆÓ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. ∞˘Ù‹ Ë ÂÈÙ˘¯›· ¤‚·ÏÂ, Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Ó·
‚¿˙ÂÈ, ÔÏÏÔ‡˜ ÛÙÔ¯·ÛÙ¤˜ ÛÙÔÓ ÂÈÚ·ÛÌfi Ó· ·ÚÓËıÔ‡Ó ‹ Ó· ˘ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÔÏ‡ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ Î·È Î·È-
ÓÔÊ·ÓÂ›˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Î˘‚ÂÚÓÔ‡Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·ÏÏ·Á‹ Î·È Ó· ·Ó·Á¿ÁÔ˘Ó ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜
ÛÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÙË˜ ‚ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ÂÍ¤ÏÈÍË˜ – ÌÂ ‚·Ú˘Û‹Ì·ÓÙÂ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ Î·È, ÌÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜, ÚÔı¤-
ÛÂÈ˜ («ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ‰·Ú‚ÈÓÈÛÌfi˜»). ∏ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô‡Û·Ó ÔÈ ‰˘ÙÈÎÔ› ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ [...] Û˘Ó‰‡·˙Â
ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· Î·È ·ÏÏ·Á‹Ø ÙÔ ›‰ÈÔ ¤Î·Ó·Ó Î·È ÔÈ ÂÍÂÏÈÎÙÈÎ¤˜ ıÂˆÚ›Â˜ ÙÔ˘˜.
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ıÂˆÚ›Â˜, ˆÛÙfiÛÔ, Â›¯·Ó ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi ‹ Ì¿ÏÏÔÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó Ë ÚÒ-
ÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·Ó ÂÛÎÂÌÌ¤Ó· Î·È Ì·¯ËÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙË˜ ·Ú¿‰ÔÛË˜, ÙÔÓ Û˘ÓÙË-
ÚËÙÈÛÌfi Î·È ÚÔ·ÓÙfi˜ ÙË ıÚËÛÎÂ›·. [...] ∏ ‚È·ÈfiÙËÙ· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙Â ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Î·Ù¿ ÙË˜ ¤Ó-
ÓÔÈ·˜ ÙË˜ ‚ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ÂÍ¤ÏÈÍË˜ ‹Ù·Ó È‰ÂÔÏÔÁÈÎ‹. ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜, Ï·ÛÌ¤ÓÔ˜ Î·Ù’ ÂÈÎfiÓ·
Î·È ÔÌÔ›ˆÛË ÙÔ˘ £ÂÔ‡, Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ·Ú¿ ÌÈ· ·Ú·ÏÏ·ÁÌ¤ÓË Ì·˚ÌÔ‡; £ÂˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ Â›¯·Ó Ó· ‰È·-
Ï¤ÍÔ˘Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Èı‹ÎÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÁÁ¤ÏÔ˘˜, ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ÙÔ˘ ¢·Ú‚›ÓÔ˘ ‹Ú·Ó ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ
·ÁÁ¤ÏˆÓ. [...]
ŒÙÛÈ, Ë Ù‡¯Ë ÙÔ˘ ‰·Ú‚ÈÓÈÛÌÔ‡ ‰ÂÓ ÂÍ·ÚÙ‹ıËÎÂ ÙfiÛÔ ·fi ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ Ó· Â›ÛÂÈ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔ-
ÓÈÎfi ÎÔÈÓfi, ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙÈ˜ ÚÔÊ·ÓÂ›˜ ·ÚÂÙ¤˜ ÙË˜ ∫·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ÂÈ‰ÒÓ, fiÛÔ ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È
È‰ÂÔÏÔÁÈÎ‹ Û˘ÁÎ˘Ú›· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, 1848-1875, Á’ ·Ó·Ù‡ˆÛË, ÌÙÊÚ. ¢. ∫Ô‡ÚÙÔ‚ÈÎ, ªÔÚÊˆ-
ÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 386-389.
74
∂¡√Δ∏Δ∞ 25
Δ¤¯ÓÂ˜ Î·È °Ú¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î˘ÚÈfiÙÂÚ· ÚÂ‡Ì·Ù· Ô˘ ÂÎ‰ËÏÒıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙˆÓ ΔÂ¯ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ
°Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÓÂÔÎÏ·ÛÈÎÈÛÌfi˜, ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌfi˜, ÚÂ·ÏÈÛÌfi˜ Î·È ÈÌÚÂÛÈÔÓÈÛÌfi˜.

1. √ Δ˙ÔÓ ∫fiÓÛÙ·ÌÏ (1776-1837), Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜, ›Ûˆ˜, ÙÔÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Â‰Ò ÌÈ· ·Ï‹ ·ÁÚÔÙÈÎ‹ ÛÎËÓ‹, ¤Ó· Î¿ÚÔ ÌÂ Û·Ófi Ô˘ ‰È·Û¯›˙ÂÈ ¤Ó· ÔÙ¿ÌÈ. ∞fi ÙÔ ¤ÚÁÔ
·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î¿ıÂ fi˙· Î·È ÂÎ˙‹ÙËÛË, ÂÓÒ Î˘ÚÈ·Ú¯Â› Ë ÂÈ‰›ˆÍË ÙÔ˘ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ ÌÂ
·ÏfiÙËÙ· Î·È ·˘ÙÔÛ˘ÁÎÚ¿ÙËÛË fi,ÙÈ ‚Ï¤ÂÈ.
2. √ ∑·Ó ºÚ·ÓÛÔ˘¿ ªÈÁ¤ (1814-1875) ˘‹ÚÍÂ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ÂÎÊÚ·ÛÙ¤˜ ÙÔ˘
ÚÂ·ÏÈÛÌÔ‡ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ, Î·Ù¿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, Ù· Ì¤ÏË ÙˆÓ Î·ÙÒ-
ÙÂÚˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÌfiÓÔ ˆ˜ ÎˆÌÈÎ¿ ÚfiÛˆ· ¤Î·ÓÂ ÙËÓ ·fiÊ·Û‹ ÙÔ˘ Ó·
˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙ· ¯ˆÚ¿ÊÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹. √È ÙÚÂÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜ ÙÔ˘
›Ó·Î· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô‡ÙÂ ÎˆÌÈÎ¤˜ Ô‡ÙÂ Î·È fiÌÔÚÊÂ˜. √ ªÈÁ¤ ÙÈ˜ ¤Ï·ÛÂ ÛÙ¤ÚÂ·, ÌÂ ·Ï¿ ÂÚÈÁÚ¿ÌÌ·-
Ù·, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÈ˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÏÈÙ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ, ÔÈ ÙÚÂÈ˜ ¯ˆÚÈ¿ÙÈÛÛÂ˜ ¤ÁÈÓ·Ó ¤Ó· ı¤Ì·
ÌÂ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· Î·È ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ·.
3. √ ∫ÏÔÓÙ ªÔÓ¤ (1840-1926) ›ÛÙÂ˘Â ·ÎÚ¿‰·ÓÙ· fiÙÈ Ô ÁÓ‹ÛÈÔ˜ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË˜ fiÊÂÈÏÂ Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ
ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ Î·È Ó· ÌË ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ Ô‡ÙÂ ÌÈ· ÈÓÂÏÈ¿ ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘. √ ›‰ÈÔ˜ Â›¯Â
ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ ÛÂ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈfi ÙÔ˘ ÌÈ· ‚¿ÚÎ· ÛÂ ¤Ó· ÔÙ¿ÌÈ, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÂ› Ó· ÌÂÏÂÙ¿ ÙÈ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜
ÂÓÙ˘ÒÛÂÈ˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ÙÔ ÙÔ›Ô ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÈ˜ ÂÓ·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÊˆÙfi˜. √ ›Ó·Î·˜
Impression: Soleil levant (∂ÓÙ‡ˆÛË: ∞Ó·ÙÔÏ‹) ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ¤Ó· ÏÈÌ¿ÓÈ ÛÙËÓ ÚˆÈÓ‹ ÔÌ›¯ÏË. ∫‡ÚÈ· ÂÈ-
‰›ˆÍË ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ Â›Ó·È Ó· Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ˘fi ÙÈ˜ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈÌ¤ÓÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÊˆÙfi˜.
4. √ μ›ÓÛÂÓÙ ‚·Ó °ÎÔÁÎ (1853-1890) ‰ÂÓ ÂÓ‰È·ÊÂÚfiÙ·Ó Î·ıfiÏÔ˘ ÁÈ· ÙË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎ‹ ·ÔÙ‡ˆ-
ÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÛÂ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙÈ ·ÈÛı·ÓfiÙ·Ó ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù·
Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙Â Î·È ÙÈ ‹ıÂÏÂ Ó· ·ÈÛı·ÓıÔ‡Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ.
5. √ ¶ÔÏ ™Â˙¿Ó (1839-1906) ·Ô‰›‰ÂÈ Ù· ‚Ô˘Ó¿ ÙË˜ ¶ÚÔ‚ËÁÎ›·˜ ÛÙ¤ÚÂ· Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó·, ·Ó Î·È
ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÏÔ˘ÛÌ¤Ó· ÛÙÔ Êˆ˜.
6. √ √ÁÎ›ÛÙ ƒÔÓÙ¤Ó (1840-1917), ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÈÔ ÊËÌÈÛÌ¤ÓÔ˘˜ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓÂ˜ ÙÔ˘ Î·ÈÚÔ‡ ÙÔ˘,
Û˘Ó‹ıÈ˙Â Ó· ·Ê‹ÓÂÈ ¤Ó· ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·Î·Ù¤ÚÁ·ÛÙÔ (fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ μÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹), È-
ÛÙÂ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ô ıÂ·Ù‹˜ ¤¯ÂÈ Î¿ıÂ ‰ÈÎ·›ˆÌ· Ó· «ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ» ÂÎÂ›ÓÔ˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË
Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘.

75
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ ∫Ô˘ÚÌ¤ Î·È Ô ÚÂ·ÏÈÛÌfi˜ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹
√ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ Ô˘ ¤‰ˆÛÂ ÙÔ fiÓÔÌ· ÛÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î›ÓËÛË [ÂÓÓ. ÙÔÓ ÚÂ·ÏÈÛÌfi] ‹Ù·Ó Ô Gustave
Courbet (1819-1877). ŸÙ·Ó ¤Î·ÓÂ ·ÙÔÌÈÎ‹ ¤ÎıÂÛË ÛÂ ÌÈ· ·Ú¿ÁÎ· ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ, ÙÔ 1855, ÙËÓ ÔÓfi-
Ì·ÛÂ: Le Réalisme, G. Courbet. √ «ÚÂ·ÏÈÛÌfi˜» ÙÔ˘ ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ÛËÌ·‰¤„ÂÈ ÌÈ·Ó Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ
Ù¤¯ÓË. √ ∫Ô˘ÚÌ¤ ‰ÂÓ ‹ıÂÏÂ Ó· Â›Ó·È Ì·ıËÙ‹˜ Î·ÓÂÓfi˜, ÌfiÓÔ ÙË Ê‡ÛË ‰Â¯fiÙ·Ó ÁÈ· ‰¿ÛÎ·ÏÔ. [...]
¢ÂÓ ‹ıÂÏÂ ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ·ÏÏ¿ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·. [...] ◊ıÂÏÂ Ó· Â›Ó·È Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÌÈ· ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›· ÂÓ·-
ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ Î·ıÈÂÚˆÌ¤ÓˆÓ Û˘Ì‚¿ÛÂˆÓ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘, Ó· «ÛÔÎ¿ÚÂÈ ÙËÓ ·ÛÙÈÎ‹ Ù¿ÍË», Ó· ÙËÓ ·Ê˘-
Ó›ÛÂÈ ·fi ÙËÓ ·˘Ù·Ú¤ÛÎÂÈ¿ ÙË˜, Î·È Ó· ‰È·Ï·Ï‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Í›· ÙË˜ ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙË˜ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ ÂÈÏÈ-
ÎÚ›ÓÂÈ·˜ ˆ˜ ·ÓÙ›ıÂÛË ÛÙÔÓ ÂÈ‰¤ÍÈÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙÔÈÒÓ. Δ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∫Ô˘Ú-
Ì¤ Â›Ó·È ‰›¯ˆ˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹. «∂Ï›˙ˆ», ¤ÁÚ·ÊÂ Û’ ¤Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÁÚ¿ÌÌ· ÙÔ˘ ÙÔ 1854,
«Ó· ÎÂÚ‰›˙ˆ ¿ÓÙ· ÙÔ „ˆÌ› ÌÔ˘ ÌÂ ÙËÓ Ù¤¯ÓË ÌÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ÔÙ¤ Ó· ·ÔÌ·ÎÚ˘ÓıÒ Ô‡ÙÂ ÙfiÛÔ ‰· ·fi
ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÌÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· ˆ „¤Ì·Ù· ÛÙË Û˘ÓÂ›‰ËÛ‹ ÌÔ˘ Ô‡ÙÂ ÁÈ· ÌÈ· ÛÙÈÁÌ‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›Ûˆ
Ô‡ÙÂ Î·Ó fiÛÔ ÌÔÚÂ› Ó· ÛÎÂ¿ÛÂÈ Ë ·Ï¿ÌË ÌÔ˘ ÌfiÓÔ Î·È ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó· Â˘¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ÔÔÈÔÓ‰‹Ô-
ÙÂ ‹ ÁÈ· Ó· Ô˘Ï‹Ûˆ ÈÔ Â‡ÎÔÏ·».
E.H. Gombrich, ΔÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ÙË˜ Δ¤¯ÓË˜, ÌÙÊÚ. §. ∫¿Û‰·ÁÏË, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜,
∞ı‹Ó· 1994, Û. 511.
2. √ μ›ÓÛÂÓÙ μ·Ó °ÎÔÁÎ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘

√ μ›ÓÛÂÓÙ ‚·Ó °ÎÔÁÎ ‰ÂÓ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÂ Î·ÌÈ¿ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ Û¯ÔÏ‹, ·Ó Î·È Ë ˘¤ÚÔ¯Ë ·›ÛıËÛË ÙÔ˘ ¯ÚÒ-
Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚÂ› Ó· ·ÓÈ¯ÓÂ˘ÙÂ› ÛÙÈ˜ ÈÌÚÂÛÈÔÓÈÛÙÈÎ¤˜ ıÂˆÚ›Â˜. √ μ·Ó °ÎÔÁÎ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›ÂÈ ÙÔ˘˜
ÛÎÔÙÂÈÓÔ‡˜ ¯ÚˆÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÙfiÓÔ˘˜ Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡ÛÂ ·Ú¯ÈÎ¿, fiÙ·Ó ¤ÛÌÈÍÂ ÌÂ ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ΔÂfi ÛÙÔ
¶·Ú›ÛÈ Î·È ÁÓÒÚÈÛÂ ÙÔ˘˜ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓÂ˜ Ô˘ ÂÎÂ›ÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙÔ› ˆ˜ «πÌÚÂÛÈÔÓÈÛÙ¤˜». ΔfiÙÂ
‹Ù·Ó Ô˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛÂ Ù· Î·ı·Ú¿ ‚·ÛÈÎ¿ Î·È ‰Â˘ÙÂÚÂ‡ÔÓÙ· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙË Û·ÛÙ‹ ÈÓÂÏÈ¿ Ô˘ ¤‰È-
ÓÂ ÌÈ· ·›ÛıËÛË ÊˆÙfi˜ Î·È ·¤Ú· ÛÙÔ˘˜ ÈÌÚÂÛÈÔÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ›Ó·ÎÂ˜. ÕÚ¯ÈÛÂ Â›ÛË˜ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÛÙÔ
‡·ÈıÚÔ, ÌÈ· Û˘Ó‹ıÂÈ· Ô˘ ÙËÓ ÎÚ¿ÙËÛÂ ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∏ ÚÔÛˆÈÎ‹ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ Ô˘ ‰Ë-
ÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ ÌÂ ÙÈ˜ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎ¤˜ ÈÓÂÏÈ¤˜ ÈÌ¿ÛÙÔ (ÌÂ Ë¯Ùfi ¯ÚÒÌ·), ·ÏˆÌ¤ÓÂ˜ ‰›¯ˆ˜ ‰ÈÛÙ·ÁÌfi ‹
‰Â‡ÙÂÚË ÛÎ¤„Ë, ÙÔ˘ ¤‰ˆÛÂ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚ·, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÂÈ
¤Ó·Ó ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ fiÁÎÔ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰˘fiÌÈÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘.
Δ˙¿ÓÈ˜ ÕÓÙÂÚÛÔÓ, ∏ ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ μ·Ó °ÎÔÁÎ, ª›Óˆ·˜, Û. 5-7.
76
∂¡√Δ∏Δ∞ 26
¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ˙ˆ‹, °Ú¿ÌÌ·Ù· Î·È Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ Î·ÙÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÁÏˆÛÛÈÎfi ˙‹ÙËÌ· Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË
ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÈÛÌÔ‡.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌÂ›˜ ÙˆÓ °Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ
Î·È ÙˆÓ ΔÂ¯ÓÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ Î˘ÚÈfiÙÂÚˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎÒÓ Î·È ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎÒÓ
ÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

∞Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› fiÙÈ, fiˆ˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô, ¤ÙÛÈ Î·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
19Ô˘ ·ÈÒÓ· ÔÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ‹Ù·Ó ‚·ı‡Ù·Ù· ÔÏÈÙÈÎ¤˜: Ë ‰È·Êˆ-
Ó›· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Â˘Ú¤ˆ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ¤Î-
ÊÚ·ÛË ÌÈ·˜ ¿ÏÏË˜, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË˜ ‰È·ÊˆÓ›·˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡ÛÂ ÙËÓ ÚÔÔÙÈÎ‹ ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·.

4. √ μÔÏ·Ó¿ÎË˜ Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ÛÙÈ˜ ÏÂÙÔÌ¤ÚÂÈ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ·Ô‰›‰ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ·. ∞Ó Î·È
·Ï·ÈfiÙÂÚ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ¤¯Ô˘Ó Î¿ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÙË˜ Δ¤¯ÓË˜ Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ μÔÏ·Ó¿ÎË ÂÈ-
ÛËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ÈÌÚÂÛÈÔÓÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ì¿ÏÏÔÓ ·Ú·-
‰ÔÛÈ·Îfi˜. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ÈÔ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ¤˜ ··ÈÙ‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ·ÛÙÒÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó ‚Â‚·›ˆ˜ Î·È
ÔÈ ·ÁÔÚ·ÛÙ¤˜ ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ, ˘·ÁfiÚÂ˘·Ó ÌÈ· ÙÔÈÔÁÚ·Ê›· ‰¤ÛÌÈ· ÙˆÓ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ Û˘Ì‚¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘
ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘.
6. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› È‰È·›ÙÂÚ· Ë ·ÚÔ˘Û›· ÂÓfi˜ ·Ú¯·›Ô˘ ÁÏ˘ÙÔ‡ ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ï¿ÓÔ ÙË˜ Û‡Ó-
ıÂÛË˜ (Î¿Ùˆ ‰ÂÍÈ¿). ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ï›ÁÔ Î·ÈÚfi ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛËÌË ·ÚÔ˘Û›·ÛË
ÙÔ˘ ›Ó·Î·, ‰ËÌÔÛÈÂ‡ıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ·ıËÓ·˚Îfi Ù‡Ô ÎÚÈÙÈÎ¤˜ ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈ˙fiÙ·Ó Ô «ÂÏÏËÓÔ-
ÚÂ‹˜» ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. (μÏ¤Â, Â›ÛË˜, Ù· Û¯fiÏÈ· Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ 2 Ô˘ ·Ú·Ù›-
ıÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)
7. ∏ ∫ÔÈÌˆÌ¤ÓË ÙÔ˘ °È·ÓÓÔ‡ÏË Ã·ÏÂ¿, ›Ûˆ˜ ÙÔ ÈÔ ‰È¿ÛËÌÔ ¤ÚÁÔ ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÁÏ˘ÙÈÎ‹˜,
·ÔÙÂÏÂ›, ·fi ¿Ô„Ë Î·ı·Ú¿ ÙÂ¯ÓÔÙÚÔÈÎ‹, ¤Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ˘fi‰ÂÈÁÌ· ÎÏ·ÛÈÎÈÛÌÔ‡ ÌÂ Î¿ÔÈ·
ÛÙÔÈ¯Â›· ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡. •Â¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ ÏÈÙ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ Î·È Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ.
9. ΔÔ ı¤Ì· ÙË˜ ¢fiÍ·˜, ÂÌÓÂ˘ÛÌ¤ÓÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ™ÔÏˆÌÔ‡ «™ÙˆÓ æ·ÚÒÓ ÙËÓ ÔÏfiÌ·˘ÚË Ú¿-
¯Ë/ÂÚ·ÙÒÓÙ·˜ Ë ¢fiÍ· ÌÔÓ¿¯Ë/ÌÂÏÂÙ¿ Ù· Ï·ÌÚ¿ ·ÏÏËÎ¿ÚÈ·», ··Û¯fiÏËÛÂ ÔÏ‡ ÙÔÓ °‡˙Ë. ΔÔ ¤ÚÁÔ
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ È‰Â·ÏÈÛÌfi ÙÔ˘, Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ÌÂ ¤ÓÙ·ÛË ÛÙË ÊÙÂÚˆÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙË˜ ¢fiÍ·˜.
10, 11, 12 Î·È 13. ∏ ∞ı‹Ó· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹ ÙË˜ Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›· ÌÈ·
fiÏË ÓÂÔÎÏ·ÛÈÎ‹. ∂Ï¿¯ÈÛÙ· ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ¿ ÎÙ›ÚÈ· Â›¯·Ó ·ÔÌÂ›ÓÂÈ, Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ¶Ï¿Î· Î·È ÛÙÔ˘
æ˘ÚÚ‹. ŸÏË Ë ˘fiÏÔÈË fiÏË, Â›ÙÂ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· È‰ÈˆÙÈÎ¤˜ Î·ÙÔÈÎ›Â˜ ÏÔ‡ÛÈˆÓ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÈÒÓ,
fiˆ˜ ÙÔ Ì¤Á·ÚÔ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ (·Ú¯ÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÍÂÓÔ‰Ô¯Â›Ô˘ ªÂÁ¿ÏË μÚÂÙ·Ó›·), Â›ÙÂ ÁÈ·
‰ËÌfiÛÈ· ÎÙ›ÚÈ·, ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ ÙÔÓ ÓÂÔÎÏ·ÛÈÎÈÛÌfi.
77
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ «ÚÔÔÚÈÛÌfi˜» ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ
∫Â›ÌÂÓÔÓ ÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ ÂÛÂÚ›·˜ [¢‡ÛË] Î·È ÙË˜ ¤ˆ [∞Ó·ÙÔÏ‹], Â›Ó·È ÚÔˆÚÈÛÌ¤ÓÔÓ Ó· Ï·Ì‚¿ÓË ·Ê’
ÂÓfi˜ Ì¤ÚÔ˘˜ Ù· Û¤ÚÌ·Ù· ÙË˜ ÛÔÊ›·˜, Î·È ·Ê’ Ô˘ Ù· ·Ó·Ù‡ÍË ÂÓ Â·˘ÙÒ È‰›·Ó ÙÈÓ· Î·È ÁfiÓÈÌÔÓ ·Ó¿-
Ù˘ÍÈÓ, Ó· Ù· ÌÂÙ·‰›‰Ë ÂÈ˜ ÙËÓ ÁÂ›ÙÔÓ· ¤ˆ ÓÂ·Ú¿ Î·È Î·ÚÔÊfiÚ·. [...]
∫.¢. ™¯ÈÓ¿˜, (Î·ıËÁËÙ‹˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÚÒÙÔ˜ Ú‡Ù·ÓË˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ), ÔÌÈÏ›· Î·-
Ù¿ Ù· ÂÁÎ·›ÓÈ· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.
¶ËÁ‹: ∫.£. ¢ËÌ·Ú¿˜, ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ƒˆÌ·ÓÙÈÛÌfi˜, ∂ÚÌ‹˜, ∞ı‹Ó· 1985, Û. 350.
2. ¡¤ÔÈ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ› ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹

™Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÚÈ¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· Ë ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹, ÌÂ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÙËÓ
∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ˘Ô¯ˆÚÂ› [...]. ∏ ËıÔÁÚ·Ê›·, ÌÂ ÙÈ˜ ÔÈÎ›ÏÂ˜ ÚÔÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÙË˜ ÂÎ‰Ô-
¯‹, ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙË Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›· ÙË˜ ÂÈÎ·ÛÙÈÎ‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ù¤-
Ù·ÚÙÔ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÌÂ ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ˜ Î·È ÛÙÔÓ 20fi. ∂ÈÛËÁËÙ‹˜ ÙË˜ Â›Ó·È Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ §‡ÙÚ·˜. [...]
«Δ· ‹ıË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Ì¿˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ∂ÏÂ˘ıÂÚ›·Ó Î·È Ú¤ÂÈ Ó· Ù· Ê˘Ï¿ÙÙˆÌÂÓ ˆ˜ ÎfiÚËÓ
ÔÊı·ÏÌÔ‡» ‰È·ÎËÚ‡ÛÛÂÈ Ô §‡ÙÚ·˜, ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÏÂÎÙÈÎ¿ fiÛ· ÂÈÎÔÓÔÔÈÂ› ÛÙÔ˘˜ ›Ó·Î¤˜ ÙÔ˘ Î·È Î·-
Ù·Î˘ÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ËıÔÏ·ÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ËıÔÁÚ·ÊÈÎ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹, ÌÂ ÙÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi
ÙË˜ ˘fi‚·ıÚÔ, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. [...] √ Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ·Ô‰ÂÈÎÙÈ-
Îfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙË˜ Û‡Ó‰ÂÛË˜ ÙÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜ ÌÂ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. ΔÔ «‰fiÁÌ· ÙË˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜»
ÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜ ÂÓÒ ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙË˜ ·Ô-
Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ ·ÔÙÂÏÂ› Î·›ÚÈ· ¤ÎÊ·ÓÛË ÙÔ˘ È‰ÂÔÏÔÁ‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜
«ªÂÁ¿ÏË˜ π‰¤·˜» ÌÂÙ¿ Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. √ ÁÓˆÛÙfi˜ ›Ó·Î·˜ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ §‡ÙÚ· «Δ· ∫¿-
Ï·ÓÙ·» –¤Ó· ÂÌ‚ÏËÌ·ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙË˜ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜– ÌÂ ÙÔ ·Ú¯·›Ô ÁÏ˘Ùfi ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ï¿-
ÓÔ ÙË˜ Û‡ÓıÂÛË˜, ·˘Ùfi ÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÎÏ›Ì· ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ› ÌÂ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜.
∞. ∫Ô‡ÚÈ·, «∏ Δ¤¯ÓË 1871-1909, Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ˆÚÈÌfiÙËÙ·˜», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈ-
Î¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2004, ÙfiÌ. 5Ô˜, Û. 249-250.
78
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜

ÛÙÔ ¶ÚÒÙÔ ª¤ÚÔ˜
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δπ™ ¶∞ƒ∞ª√¡∂™ Δ∏™ °∞§§π∫∏™

∂¶∞¡∞™Δ∞™∏™ ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 19Ô˘ ∞πø¡∞
√Ì¿‰· ∞
∞1. ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë Î‡ÚÈ· ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ô˘ ¤ÊÂÚÂ ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ Ë Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË
ÙÔ˘ 1789;
(ÌÔÓ¿‰· 1)
∞2. ¡· ÔÚ›ÛÂÙÂ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË.

(ÌÔÓ¿‰· 1)
∞3. ¶ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Â˘ÓfiËÛ·Ó ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙË˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ 1821 ÛÙÔÓ ÓfiÙÈÔ ÂÏÏ·‰ÈÎfi
¯ÒÚÔ;
(ÌÔÓ¿‰· 1)
∞4. ¶ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ ıÂˆÚÂ›ÙÂ fiÙÈ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ¤ÍˆÛË ÙÔ˘ ŸıˆÓ·;
(ÌÔÓ¿‰· 1)
∞5. ¶ÔÈÂ˜ ·fi ÙÈ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ Â›Ó·È ÛˆÛÙ¤˜ Î·È ÔÈÂ˜ Ï·Óı·ÛÌ¤ÓÂ˜; ™ §
·. √ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜ Î·ÏÏÈ¤ÚÁËÛÂ ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙË ‰‡Ó·ÌË ÙË˜ ÏÔÁÈÎ‹˜. ❏ ❏
‚. √È ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Â˘ÓÔ˚Î¿ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË. ❏ ❏
Á. √ π. ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ ›‰Ú˘ÛÂ ÙÔ ÚÒÙÔ ·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ❏ ❏
‰. ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó Î·Ù¿ ‚¿ÛË ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹. ❏ ❏
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 4)
√Ì¿‰· μ
μ1. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓfi Ì·˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi μ·Û›ÏË ¶·Ó·ÁÈˆÙfiÔ˘ÏÔ, Ë ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· «ÌÂ ‚¿-
ÛË Ù· ÓÂˆÙÂÚÈÎ¿ ÚÔÙ¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔÔÈËÌ¤ÓÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÚÒÈÌÔ˘ ÚÔÌ·-
ÓÙÈÛÌÔ‡, ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÙÂÏ‹ Î·È ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÚÔ‚Â›,
ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘, Î˘ÚÈ·Ú¯ÈÎ¿ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘ ·Ó·ÁÎÒÓ, ÛÙËÓ Â›-
ÙÂ˘ÍË ÙˆÓ ÚÔÛÊÔÚfiÙÂÚˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ».
¶ÔÈ· Ë ‰È·ÊÔÚ¿ ÙË˜ Ù·ÎÙÈÎ‹˜ Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔÛÂ Ë ºÈÏÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· («·˘ÙÔÙÂÏ‹˜ Î·È ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË
ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜») ·fi ÙËÓ Ù·ÎÙÈÎ‹ Ô˘ Â›¯Â ·ÎÔÏÔ˘ıËıÂ› ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜;
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
μ2. ¶ÔÈ· Ë ı¤ÛË ÙË˜ ‰·Ú‚ÈÓÈÎ‹˜ ıÂˆÚ›·˜ ÛÙËÓ ÔÚÂ›· ÂÍ¤ÏÈÍË˜ ÙË˜ ·ÓıÚÒÈÓË˜ ÛÎ¤„Ë˜;
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
79
ª¤ÚÔ˜ ¢Â‡ÙÂÚÔ
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δπ™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞

∂ø™ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ′ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À
∫∂º∞§∞π√ ∂∫Δ√
∏ ∂§§∞¢∞ ∞¶√ Δ√ ∫π¡∏ª∞ ™Δ√ °√À¢π (1909)
∂ø™ Δ√ Δ∂§√™ Δø¡ μ∞§∫∞¡π∫ø¡ ¶√§∂ªø¡ (1913)
∂¡√Δ∏Δ∞ 27
ΔÔ Î›ÓËÌ· ÛÙÔ °Ô˘‰› (1909)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi-
ÙËÙ·˜ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 19Ô˘ Î·È ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ 1909.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó Ô ™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ Î·È ÔÈÂ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙÔ˘.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÙÈ ‹Ù·Ó ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ 1909 ÛÙÔ °Ô˘‰›, ÔÈ· Ù· ·ÈÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÙÒÓ
ÙÔ˘, ÔÈ· Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔ ÂÍˆÙÂÚÈÎfi.

2. (∏ ËÁ‹ 2 ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 2.) ΔÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ 1909 ˘Ô-
ÛÙËÚ›¯ıËÎÂ ·fi Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÙÌ‹Ì·Ù· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, È‰›ˆ˜ ·fi Ù· ÌÂÛ·›· Î·È Î·ÙÒÙÂÚ· ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ. ª¿ÏÈÛÙ· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·fi Ù· ·ÈÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ÂÎÂ›Ó· Ô˘
Â›¯·Ó ÙËÓ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË Ï·˚Î‹ ·‹¯ËÛË ‹Ù·Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÔÏ¤ÌËÛË ÙË˜ «Û˘-
Ó·ÏÏ·Á‹˜» (ÔÏÈÙÈÎ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ‰È·ÊıÔÚ¿) Î·È ÛÙËÓ «·ÓfiÚıˆÛÈÓ» (ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ·Ó·Û˘-
ÁÎÚfiÙËÛË) ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.

1. ∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË Ï·˚Î‹ ÂÈÎfiÓ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ 1909. ™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ‰ÂÛfi˙ÂÈ Ë ∂ÏÏ¿‰·
ÌÂ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ó¤·˜ Á˘Ó·›Î·˜ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ ÛÙÔ ‰ÂÍ› ¯¤ÚÈ Û·ı› Î·È ·Ù¿ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ê›‰È ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ
¿Óˆ ÙÔ˘ ÁÚ·ÌÌ¤ÓË ÙË Ï¤ÍË «Û˘Ó·ÏÏ·Á‹».

80
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ÚÔÎ‹Ú˘ÍË ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ (·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·)
[…] ∏ ¶·ÙÚ›˜ Ì·˜ Â˘Ú›ÛÎÂÙ·È ˘fi ‰˘Û¯ÂÚÂÛÙ¿Ù·˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂÈ˜, ÙÔ ‰Â Â›ÛËÌÔÓ ∫Ú¿ÙÔ˜, ˘‚ÚÈÛı¤Ó
Î·È Ù·ÂÈÓˆı¤Ó, ·‰˘Ó·ÙÂ› Ó· ÎÈÓËı‹ ÚÔ˜ ¿Ì˘Ó·Ó ÙˆÓ ‰ÈÎ·›ˆÓ ÙÔ˘. […]
√ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ÙˆÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ™ÙÚ·ÙÔ‡ ÙË˜ •ËÚ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ¡·˘ÙÈÎÔ‡ […] ÚÔ‚·›ÓÂÈ
ÂÈ˜ ÙËÓ ˘Ô‚ÔÏ‹Ó ÈÂÚ¿˜ ·Ú·ÎÏ‹ÛÂˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ μ·ÛÈÏ¤· […] Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ∫˘‚¤ÚÓËÛ›Ó ÙÔ˘, fiˆ˜
ÔÏÔ„‡¯ˆ˜ ÂÈ‰ÔıÒÛÈÓ ÂÈ˜ ÙËÓ ¿ÌÂÛÔÓ Î·È Ù·¯Â›·Ó ·ÓfiÚıˆÛÈÓ ÙˆÓ Î·ÎÒ˜ ÂÓ Á¤ÓÂÈ Â¯fiÓÙˆÓ, È‰›· ‰Â
ÙˆÓ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ¡·˘ÙÈÎÔ‡.
√ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ‰ÂÓ ÂÈ‰ÈÒÎÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛÈÓ ÙË˜ ¢˘Ó·ÛÙÂ›·˜ ‹ ÙËÓ ·ÓÙÈÎ·Ù¿ÛÙ·ÛÈÓ
ÙÔ˘ μ·ÛÈÏ¤ˆ˜, Ô‡ÙÈÓÔ˜ ÙÔ ÚfiÛˆÔÓ Â›Ó·È ÈÂÚfiÓ ‰È¿ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·˜ ·˘ÙfiÓ, Ô˘‰’ ÂÈı˘ÌÂ› Ó·
ÂÁÎ·ıÈ‰Ú‡ÛË ÙËÓ ·ÔÏ˘Ù·Ú¯›·Ó, ‹ ÙËÓ ÛÙÚ·ÙÔÎÚ·Ù›·Ó, ‹ Ó· ı›ÍË Î·ı’ ÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ ÙÚfiÔÓ ÙÔ ™˘-
ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎfiÓ ¶ÔÏ›ÙÂ˘Ì· […].
∂ÂÈ‰‹ fiÌˆ˜ Ô ÙÂ ¢È¿‰Ô¯Ô˜ Î·È ÔÈ μ·ÛÈÏfi·È‰Â˜, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙÂ˜ ÂÓÂÚÁfiÓ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ‹Ó ˘Ë-
ÚÂÛ›·Ó […] ÂÚÈ›ÙÔ˘ÛÈ Î·Ù’ ·Ó¿ÁÎËÓ ÂÈ˜ ÚÔÛˆÈÎ¿˜ ÚÔÛÙÚÈ‚¿˜ […] Î·È ÂÂÈ‰‹ ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ […]
‰ÈÔÈÎÔ‡ÛÈ ÙÂÏÂ›ˆ˜ ·ÓÂ˘ı‡Óˆ˜ […] ‰È¿ ÙÔ‡ÙÔ Ô ™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ¤ÔÈıÂÓ fiÙÈ Ú¤ÂÈ, ¯¿ÚÈÓ
·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙÔ˜ ÙË˜ ¢˘Ó·ÛÙÂ›·˜, fiˆ˜ Ô ÙÂ ¢È¿‰Ô¯Ô˜ Î·È ÔÈ μ·ÛÈÏfi·È‰Â˜ ·fiÛ¯ˆÛÈ ÙË˜
ÂÓÂÚÁÔ‡ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ‹˜ ÂÓ Ùˆ ÛÙÚ·ÙÒ Î·È Ùˆ Ó·˘ÙÈÎÒ ˘ËÚÂÛ›·˜ […].
¡. ∑ÔÚÌ¿˜, ∞ÔÌÓËÌÔÓÂ‡Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 1925, Û. 15-18.
2. ∞fi„ÂÈ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÈ· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ 1909

·. ∏ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ °È¿ÓÓË ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˘
ΔÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ °Ô˘‰ÈÔ‡ Â›Ó·È ¤Ó·˜ Ó¤Ô˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÂÊ·Ï·ÈÔÎÚ·Ù›·. ∏ «Â·Ó¿ÛÙ·-
ÛË» ·˘Ù‹ ÛÙ· ‚·ı‡ÙÂÚ· ÂÏ·Ù‹ÚÈ¿ ÙË˜ Â›Ó·È ¤Ó· ·ÛÙÈÎfi Î›ÓËÌ·. ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÂÊ·Ï·ÈÔÎÚ·Ù›· ‰›ÓÂÈ ÌÈ·
Ì¿¯Ë ÔÚÈÛÙÈÎ‹ ÌÂ Ù· Ù˙¿ÎÈ· Î·È ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ Ù· ‚Á¿˙ÂÈ ¤Ú·. ∞’ Â‰Ò Î’ ÂÌÚfi˜ ·›ÚÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ
Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ‹ ÌË¯·Ó‹ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙË˜.
°. ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˜, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÂÈ˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÂÊ·Ï·ÈÔÎÚ·Ù›·˜, (1930), ∂ÈÎ·ÈÚfiÙËÙ·, ∞ı‹Ó·
1977, Û. 63.
‚. ∏ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ °.μ. ¢ÂÚÙÈÏ‹

[...] ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜ ÚÔÛ¿ıËÛÂ Ó’ ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ¿ÛË ı˘Û›· ÌÈ·Ó ·ÛÙÈ-
Î‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Ì¤Û· ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·. º·›ÓÂÙ·È, fiÌˆ˜, fiÙÈ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓÂ ÔÙ¤ Ù¤ÙÔÈ· Â·Ó¿ÛÙ·ÛË
ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ ÔÙ¤ Ó· Á›ÓÂÈ: ÔÈ ·ÛÙÈÎÔ› ıÂÛÌÔ› Î·ıÈÂÚÒıËÎ·Ó ‹‰Ë ·fi Ù· ™˘-
ÓÙ¿ÁÌ·Ù· ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1820, ıÂÛ›ÛÙËÎ·Ó Í·Ó¿ ÛÙÔ ™‡ÓÙ·ÁÌ· ÙÔ˘ 1844 Î·È ·ÁÈÒıËÎ·Ó ÔÚÈ-
ÛÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ ™‡ÓÙ·ÁÌ· ÙÔ˘ 1864. [...] ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ 1909, Ë ·ÚÂÚÌËÓÂ›· ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ·fi
ÙÈ˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÙË˜ ÂÍ¤ÁÂÚÛË˜: ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ «·ÛÙÈÎ‹» ÂÂÈ‰‹ ÂÈÙ¿¯˘ÓÂ ÙÔÓ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi ÙË˜ ÔÈÎÔ-
ÓÔÌ›·˜ Î·È ÙËÓ Â‰Ú·›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ [...].
°.μ. ¢ÂÚÙÈÏ‹˜, ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Â¤Ì‚·ÛË, 1880-1909, ‰’ ¤Î‰ÔÛË, ∂Í¿ÓÙ·˜
∞ı‹Ó· 1985, Û. 217.
81
∂¡√Δ∏Δ∞ 28
√ ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜:
Ë ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1910-1912
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˘fi ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˙ˆ‹ Ô ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜
μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÈÏÔÁ¤˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÂ
Úˆı˘Ô˘ÚÁfi ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙ· 1910.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ∂Ï. μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÈ˜
ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1910-1912.

√ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍÂ ÛıÂÓ·Ú¿, ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ 1909, ÙË Û‡ÁÎÏËÛË ∞Ó·ıÂˆÚËÙÈ-
Î‹˜ μÔ˘Ï‹˜ Ô˘ ı· ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ ÛÂ ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓÂ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂÈ˜, ‰›¯ˆ˜, fiÌˆ˜, Ó· ı›ÍÂÈ ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘-
Ì· Î·È ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ˆÛÙfiÛÔ, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ÙÔ˘ Â›¯Â ‰È·ÌÔÚÊˆıÂ› ¤Ó· ÈÛ¯˘-
Úfi ÚÂ‡Ì· Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÛÂ ÈÔ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜, ·ÍÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙË Û‡ÁÎÏËÛË ™˘ÓÙ·ÎÙÈÎ‹˜ μÔ˘Ï‹˜
Ë ÔÔ›· ı· Û˘Ó¤Ù·ÛÛÂ Ó¤Ô Û‡ÓÙ·ÁÌ· ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË ÙË˜ ‚·ÛÈÏÂ›·˜. √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜
ÂÓ·ÓÙÈÒıËÎÂ ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ·Ó·Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜
(Î·Ù¿ÚÁËÛË ‹ fi¯È ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜) ı· ‰›¯·˙Â ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Ï‹„Ë Ì¤ÙÚˆÓ ˘¤Ú
ÙˆÓ ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ
ΔÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·ÔÙÂÏÂ› ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ ∂. μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÛÂ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹ ÙË˜ ·ÓÙÈÔÏ›-
ÙÂ˘ÛË˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔÓ Â¤ÎÚÈÓÂ ÁÈ· ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎ¤˜ ·ÚÔ¯¤˜ ÛÙÈ˜ Î·ÙÒÙÂÚÂ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Ù¿ÍÂÈ˜ Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙË˜
μÔ˘Ï‹˜ ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 1911.
ŸÙÂ ‚Â‚·›ˆ˜ Ô Î. μÔ˘ÏÂ˘Ù‹˜ […] ÓÔÌ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ‰‡Ó·ÌÈ˜ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ Â›Ó·È Ó· ÌËÓ ‚Ï¤-
Ë ·ÓÙ¿·ÛÈ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ Â¤Ú¯ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙÔÓ ÂÈÎÔÛÙfiÓ ·ÈÒÓ· Â› Ù· Î¿Ùˆ, Î›Ó‰˘ÓÔÓ ÙÔÓ
ÔÔ›ÔÓ ÂÓ Ì¤ÛÔÓ ¤¯ÂÈ Ó· ÚÔÏ¿‚Ë, Ó· ÚÔÏ·Ì‚¿ÓË Ù·˜ ÂÎÚ‹ÍÂÈ˜ ‰È¿ ÙË˜ ÂÁÎ·›ÚÔ˘ ÈÎ·ÓÔÔÈ‹ÛÂˆ˜
ÙˆÓ ‰ÈÎ·›ˆÓ ·ÍÈÒÛÂˆÓ ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÔÎÏ‹ÚˆÓ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, fiÙÂ ÙÔÈ·‡-
ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„ÈÓ ¤¯ÂÈ Ô Î. μÔ˘ÏÂ˘Ù‹˜ […] ‰ÂÓ ÂÎÏ‹ÙÙÔÌ·È ‚Â‚·›ˆ˜, ‰ÈfiÙÈ ÙÔÈ·‡Ù·˜ ÂÍ¤ÊÂÚÂÓ ·fi ÙÔ˘
‚‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ È‰¤·˜.
¶ËÁ‹: °. §ÂÔÓÙ·Ú›ÙË˜, «ΔÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÂÚÁ·ÙÈÎfi Î›ÓËÌ· Î·È ÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, 1910-1920», £. μÂÚ¤-
ÌË˜, √. ¢ËÌËÙÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ (ÂÈÌ.), ªÂÏÂÙ‹Ì·Ù· Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔ Î·È ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, ºÈÏÈfiÙË˜,
∞ı‹Ó· 1980, Û. 52.
Δ· Ì¤ÙÚ· ˘¤Ú ÙˆÓ ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ Ô˘ ¤Ï·‚·Ó ÔÈ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎ¤˜ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÈ˜ ıÂ-
ÌÂÏÈÒÓÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÔ›ıËÛË ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ fiÙÈ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ¤ÚÂÂ Ó·
82
ÂÈÙÂ˘¯ıÂ› Î·È Ì¤Ûˆ ÙË˜ ÚfiÏË„Ë˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·Ó·Ù·Ú·¯ÒÓ. √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó, ‚Â‚·›ˆ˜, ÛÔ-
ÛÈ·ÏÈÛÙ‹˜. ø˜ Â˘Ê˘‹˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜, fiÌˆ˜, ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó fiÙÈ ÔÈ ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓÂ˜ ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂÈ˜ ÚÔ˜ Ù·
·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù· ›Ûˆ˜ Ù· ¤Î·Ó·Ó ÏÈÁfiÙÂÚ· ‰ÈÂÎ‰ÈÎËÙÈÎ¿ Î·È Î·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ
ÂÓ›Û¯˘Û·Ó ÙË ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
2. √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ˆ˜ ÂÈÛÙÈÎfi˜ ÂÎÊÚ·ÛÙ‹˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÂıÓÈÎÒÓ

ÂÈ‰ÈÒÍÂˆÓ
·. [...] ∏ ÚfiÛÎÏËÛË ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ [ÂÓÓ. ·fi ÙÔ˘˜ ÎÈÓËÌ·Ù›Â˜ ÙÔ˘ 1909] ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ [...] ¤Ó·Ó ÂıÓÈ-
ÎÈÛÌfi ÔÏ‡ Î·ıÔÏÈÎfiÙÂÚÔ, ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ, Ô˘ ÙÒÚ· È· ÙÔÓ ÂÓÛÙÂÚÓ›˙ÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ŒÏÏË-
ÓÂ˜ ÙË˜ ÔÌÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÙË˜ ‰È·ÛÔÚ¿˜. ™ÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È
·ÊÂÓfi˜ ÙÈ˜ ·ÂÈÏ¤˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÛÙ›Â˜ Î·È Ù· Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ·ÂÈÏ¤˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎ‹˜ Î˘Ú›ˆ˜ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË˜Ø
Î·È, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘, ÙËÓ ˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ· Î·È ÙËÓ ÔÚÌ‹ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¯·Ú›˙ÂÈ Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘˜ ÛÂ fiÏ·
Ù· Ì‹ÎË Î·È Ï¿ÙË, ·fi ÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· ¤ˆ˜ ÙËÓ ¶ÂÙÚÔ‡ÔÏË, ·fi ÙËÓ ª·ÛÛ·Ï›· ¤ˆ˜ ÙËÓ √‰ËÛ-
Ûfi, ·fi ÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ ¤ˆ˜ ÙËÓ ∫·ÏÎÔ‡Ù·.
∞˘ÙÔ› ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÔÈ ÂÎÙfi˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Ï¤ÔÓ ÂÈÙ·ÎÙÈÎ¿ ¤Ó· ÂıÓÈÎfi Î¤ÓÙÚÔ, ¤Ó·
ÎÚ¿ÙÔ˜ Ô˘ Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛÙ·ÙÂ‡ÂÈ ÛÙÈ˜ ‰ÈÂıÓÂ›˜ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ÌÈ· ¯ÒÚ· Ô˘ Ó· Â›Ó·È ÙÔ
¤Û¯·ÙÔ Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÛÂ ÒÚ· ·Ó¿ÁÎË˜. Œ¯ÔÓÙ·˜ ÂÈÙ‡¯ÂÈ ‰ÈÂıÓ‹ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜
·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ‰ÈÂıÓÈÎ‹, ÂÓ›ÔÙÂ ÎÔÛÌÔÔÏ›ÙÈÎË ÓÔÔÙÚÔ›·, ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÙËÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÓÙÚÔ‹ ÁÈ·
ÌÈ· ∂ÏÏ¿‰· Ù·ÂÈÓˆÌ¤ÓË, ÊÙˆ¯‹ Î·È ‰ÈÂÊı·ÚÌ¤ÓË.
°.μ. ¢ÂÚÙÈÏ‹˜, πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, 1830-1920, Á’ ¤Î‰ÔÛË (‚ÂÏÙÈˆÌ¤ÓË), μÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ
ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó· 2005, ÙfiÌ. μ’, Û. 867.
‚. ™ÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·, Ô μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡ÂÈ ÙËÓ ÈÔ ÊÈÏfi‰ÔÍË, ‰˘Ó·ÌÈÎ‹ Î·È ÔÏÔ-
ÎÏËÚˆÌ¤ÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·ıÔÏÈÎÔ‡ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡. ∞ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡ÂÈ Â›ÛË˜ ÙËÓ ÚÔÛ¿-
ıÂÈ· Ô˘ ¤ÊÙ·ÛÂ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÙ˘¯›·. [...] ¶¤Ú· Î·È ›Ûˆ ·fi ÙÔ ¯¿ÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ËÁ¤ÙË ÙÔ˘, Ë ·ÓÂ-
·Ó¿ÏËÙË ‰˘Ó·ÌÈÎ‹ ÙÔ˘ μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌÔ‡ ËÁ¿˙ÂÈ ·fi ¤Ó·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ ·ÓÂ·Ó¿ÏËÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ·ÛÙÈ-
ÎÔ‡ ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡ Î·È ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡, ÛÂ ·‰È¿Û·ÛÙË Î·È ‰È·ÏÂÎÙÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ·. ∞fi ÙËÓ ÚÒ-
ÙË ÛÙÈÁÌ‹, ÙÔ 1910, Ô ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ Ù¤ıËÎÂ ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›· ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË˜. [...] ŒÙÛÈ,
Î·Ù¿ ÙËÓ ÚÒÙË ËÚˆÈÎ‹ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌÔ‡ (1910-1920), Ô ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ Û˘-
Ó·ÚıÚÒıËÎÂ ÌÂ ÙÔÓ ·Ï˘ÙÚˆÙÈÛÌfi, ÌÂ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÂÈÛÙ¤Á·ÛÌ· ÙË ªÂÁ¿ÏË π‰¤·.
°.£. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜, «μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ Î·È ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜», °.£. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜, Ã.Ã.
Ã·Ù˙ËÈˆÛ‹Ê (ÂÈÌ.), μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ Î·È ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜, ‚’ ¤Î‰ÔÛË, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Î¤˜ ∂Î‰fiÛÂÈ˜
∫Ú‹ÙË˜, ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ 1992, Û. 9-10.
83
∂¡√Δ∏Δ∞ 29
√È ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ (1912-1913)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Î·È ÛÙË Û˘ÌÌ·¯›· ÙˆÓ
‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î˘ÚÈfiÙÂÚ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÔÏ¤ÌˆÓ Î·È ÙËÓ ¤Î‚·Û‹ ÙÔ˘˜.

1. ΔÔ Î‡ÚÈÔ ÂÈ¯Â›ÚËÌ· ÌÂ ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
Ó· ÎËÚ‡ÍÂÈ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Â›Ó·È Ë ÂÈı˘Ì›· ÚÔ¿ÛÈÛË˜ ÙˆÓ «·ÓıÚˆ-
›ÓˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ» ÙˆÓ «˘fi‰Ô˘ÏˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ», È‰›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ «·ÔÙ˘¯›·Ó ÙˆÓ ÂÈÚËÓÈÎÒÓ ÚÔ-
Û·ıÂÈÒÓ» ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÏÂÌÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ÙÔÓ›˙ÂÈ Î·Ù’ Â·-
Ó¿ÏË„Ë Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜, Ë ∂ÏÏ¿‰· ·Ô‰‡ÂÙ·È fi¯È ÌfiÓË ·ÏÏ¿ Ì·˙› ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÙË˜, Ù· ¿ÏÏ· ‚·Ï-
Î·ÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË, Î·È ÂÓÒ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÚÔÂÙÔÈÌ·ÛÌ¤ÓË.
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi °È¿ÓÓË °È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ, Ô ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ˘‹ÚÍÂ Ô
ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÂÈÙ˘¯ÈÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ›
Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ fiÙÈ ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ·fi ÙÈ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ Ô μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‚Ú¤ıËÎÂ ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ˜
ÌÂ ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Î·È ÙÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ¤˜ ÙÔ˘.

1. ∞Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ÙÌ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÎÈÓ‹ıËÎ·Ó
ÚÔ˜ ÙË ‰˘ÙÈÎ‹ ª·ÎÂ‰ÔÓ›·, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó Ù· ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ·fi
Ù· ‰˘ÙÈÎ¿. ™ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ŒÏÏËÓÂ˜ ÈÂ›˜ ÛÙË Ì¿¯Ë ÙË˜ ÕÚÓÈÛÛ·˜ (3-4 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘
1912).
2. ∏ Ó·˘Ì·¯›· ÙË˜ «ŒÏÏË˜» (3 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1912) ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË ÌÂÁ¿ÏË ÂÏÏËÓÈÎ‹ Ó·˘ÙÈÎ‹ Ó›ÎË Î·-
Ù¿ ÙÔÓ ∞’ ‚·ÏÎ·ÓÈÎfi fiÏÂÌÔ. ™ÙÔ ÚÒÙÔ Ï¿ÓÔ ÙÔ˘ ›Ó·Î· ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÙÔ˘ÚÎÈÎ¿ ıˆÚËÎÙ¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó
ÏËÁÂ› ·fi ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÛÎ¿ÊË.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ‰È·Ì¿¯Ë μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘-∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë
ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜
[...] √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ¤ÏÂÁÂ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ, ÛÙ·ıÌÂ‡ÔÓÙ· ÂÈ˜ ∫Ô˙¿ÓËÓ: «∞Ó·Ì¤Óˆ Ó· ÌÔÈ ÁÓˆ-
Ú›ÛÂÙÂ ÙËÓ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰ÈÂ‡ı˘ÓÛÈÓ, ËÓ ı· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛË Ë ÚÔ¤Ï·ÛÈ˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ £ÂÛÛ·Ï›·˜. ¶·Ú·-
Î·ÏÒ ÌfiÓÔÓ Ó· ¤¯ÂÙÂ ˘' fi„ÈÓ fiÙÈ ÛÔ˘‰·›ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘ÛÈ Ó· Â˘ÚÂıÒÌÂÓ Ì›·Ó ÒÚ·
Ù·¯‡ÙÂÚÔÓ ÂÈ˜ ÙËÓ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎËÓ.
(ÀÔÁÚ·Ê‹) ˘Ô˘ÚÁfi˜ ™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜».
[...] ¶·Ú' fiÏ· Ù·‡Ù·, Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÂÈ‰ÔÔ›ËÛÂ ÙÔÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔÓ fiÙÈ:
«√ ÛÙÚ·Ùfi˜ ‰ÂÓ ı· Ô‰Â‡ÛË Î·Ù¿ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜. ∂ÁÒ ¤¯ˆ Î·ı‹ÎÔÓ Ó· ÛÙÚ·ÊÒ Î·Ù¿ ÙÔ˘ ªÔ-
Ó·ÛÙËÚ›Ô˘, ÂÎÙfi˜ ·Ó ÌÔ˘ ÙÔ ··ÁÔÚÂ‡ÂÙÂ».
∫·È Ô Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ·‹ÓÙËÛÂ: «™·˜ ÙÔ ··ÁÔÚÂ‡ˆ!»
84
[...] √ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‚Ï¤ÂÈ fiÙÈ Ë £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË ¯¿ÓÂÙ·È ‰È¿ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ΔËÓ Ó‡ÎÙ· ÙË˜ 24 ÚÔ˜ 25
√ÎÙˆ‚Ú›Ô˘, ÌÂÙ¿ Ù·˜ ÂÈ‰‹ÛÂÈ˜ ÂÚ› ÙË˜ ‚Ô˘ÏÁ·ÚÈÎ‹˜ ÚÔÂÏ¿ÛÂˆ˜, Ô Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ Î·ÙÂÏ‹ÊıË
˘fi Ú·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ·ÁˆÓ›·˜. ªË ‰˘Ó¿ÌÂÓÔ˜ Ó· ÂËÚÂ¿ÛË ¿ÏÏˆ˜ ÙÔÓ ¢È¿‰Ô¯ÔÓ, ÙËÏÂÊˆÓÂ› ÌÂÙ¿ ÙÔ
ÌÂÛÔÓ‡ÎÙÈÔÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‚·ÛÈÏ¤· °ÂÒÚÁÈÔ [...] √ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ‰È·Ù¿ÛÛÂÈ Ó· ÙÔÓ ÂÍ˘Ó‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó·
ÙÔ˘ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÔ˘Ó Ù· ÂfiÌÂÓ·, ÌÂ ÙËÓ ·Ú¿ÎÏËÛÈÓ fiˆ˜ Ù· ‰È·‚È‚¿ÛË ÂÈ˜ ÙÔÓ ˘ÈfiÓ ÙÔ˘, ÚÔÛı¤ÙˆÓ
ÙËÓ ·ÙÚÈÎ‹Ó ·˘ÙÔ‡ ÊˆÓ‹Ó:
«™·˜ Î·ıÈÛÙÒ ÚÔÛˆÈÎÒ˜ ˘Â‡ı˘ÓÔÓ ‰È¿ ÙËÓ ‚Ú·‰‡ÙËÙ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›·Ó ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙÂ Ù·˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹-
ÛÂÈ˜, ·È ÔÔ›·È ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó Ó· Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ˘˜ μÔ˘ÏÁ¿ÚÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ÂÈ˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎËÓ».
[...] ∫·È ÌÂÙ¿ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ‡ÙÔ, Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÂÍËÎÔÏÔ‡ıËÛÂÓ ÂÓÂÚÁÒÓ Û‡ÌÊˆÓ· ÚÔ˜ fi,ÙÈ ÂÓfi-
ÌÈ˙ÂÓ ·Ó¿ÁÎËÓ ÙË˜ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆ˜. [...]
√ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ÂÈ˜ ∞ı‹Ó·˜ ˘¤ıÂÙÂÓ fiÙÈ ÙÔ ·fiÁÂ˘Ì· ÙË˜ 25Ë˜ Ô ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜ ı· Î·ÙÂÏ¿Ì‚·ÓÂ
ÙËÓ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎËÓ. ∞ÓÙ› ÙÔ‡ÙÔ˘ Ì·Óı¿ÓÂÈ ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂÈ˜ Î·È ÚÔıÂÛÌ›·˜. ∏ ·ÓËÛ˘¯›· ÙÔ˘ ÌÂ-
Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÂÈ˜ ·fiÁÓˆÛÈÓ. √ÏfiÎÏËÚÔ˜ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ Î·Ù·ÚÚ¤ÂÈ. Δ· ·˘ÚÈ·Ó¿ Û‡ÓÔÚ· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜
ı· ÌÂ›ÓÔ˘Ó ÂÓÙÂ‡ıÂÓ ÙÔ˘ ∞ÍÈÔ‡. Àfi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙ¤ÏÏÂÈ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ ÙËÓ ÂÍ‹˜ ‚È·›·Ó ÙËÏÂÁÚ·ÊÈÎ‹Ó ‰È·Ù·Á‹Ó:
«∞Ú¯ËÁfiÓ ÛÙÚ·ÙÔ‡: ¶·Ú·ÁÁ¤ÏÂÛıÂ Ó· ·Ô‰Â¯ı‹ÙÂ ÙËÓ ÚÔÛÊÂÚÔÌ¤ÓËÓ ˘Ì›Ó ·Ú¿‰ÔÛÈÓ ÙË˜
£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ Î·È Ó· ÂÈÛ¤ÏıÂÙÂ ÂÈ˜ Ù·‡ÙËÓ ¿ÓÂ˘ ¯ÚÔÓÔÙÚÈ‚‹˜. ∫·ıÈÛÙÒ ˘Ì¿˜ ˘Â‡ı˘ÓÔÓ ‰È¿ ¿Û·Ó
·Ó·‚ÔÏ‹Ó, ¤ÛÙˆ Î·È ÛÙÈÁÌ‹˜.
(ÀÔÁÚ·Ê‹) ˘Ô˘ÚÁfi˜ ™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜».
[...] √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÂÍÔ˘ÛÈÔ‰fiÙËÛÂ ÙÔ˘˜ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÂÈÙÂÏÂ›Ô˘ ÙÔ˘ ¢Ô‡ÛÌ·ÓËÓ Î·È ªÂ-
Ù·Í¿Ó Ó· ÌÂÙ·‚Ô‡Ó ÂÈ˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎËÓ ‰È¿ Ó· ˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÚˆÙfiÎÔÏÏ· ÙË˜ ·Ú·‰fiÛÂˆ˜. ∞È Û¯Â-
ÙÈÎ·› ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ˜ ¤ÏËÍ·Ó ÙËÓ 11Ë Ó˘ÎÙÂÚÈÓ‹Ó.
°. μÂÓÙ‹ÚË˜, ∏ ∂ÏÏ¿˜ ÙÔ˘ 1910-1920, ÿÎ·ÚÔ˜, ∞ı‹Ó· 1970, ÙfiÌ. 1, Û. 119-121.
2. ªÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÚÌËÓÂ›· ÙÔ˘ μ’ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘

ΔÔ «Ì·ÎÂ‰ÔÓÈÎfi» ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›· ÎÂÓÙÚÈÎfi ÂıÓÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ·. √È ÛÏ·‚ÈÎÔ› ÏËı˘-
ÛÌÔ› ÙÔ˘ Ì·ÎÂ‰ÔÓÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Â›¯·Ó ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi ÛÙÚ·ÊÂ› ÚÔ˜ ÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›·, Ë ÔÔ›· ÛÙ‹-
ÚÈ˙Â ÙÈ˜ ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎ¤˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÂ ÛÎÏËÚfi ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÌÂ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜
fiÙÈ ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙÔÓ ∞’ μ·ÏÎ·ÓÈÎfi ¶fiÏÂÌÔ Î‡ÚÈÔÈ ÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙË˜ ª·ÎÂ‰ÔÓ›·˜
Î·È ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ‚fiÚÂÈÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ™¤Ú‚Ô˘˜,
ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÌÂ›˙ÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ÛÙË ™fiÊÈ·. ∫¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ›ÂÛË ÙÔ˘ «Ì·ÎÂ‰ÔÓÈÎÔ‡ ·Ï˘ÙÚˆÙÈ-
ÛÌÔ‡» Î·È ÙÔ˘ ‰È¿¯˘ÙÔ˘ ·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜ ·‰ÈÎ›·˜, Ë Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙË˜ μÔ˘ÏÁ·Ú›·˜ ·ÔÊ¿ÛÈÛÂ Ó· ÂÈÙÂıÂ›
ÛÙÔ˘˜ ¯ıÂÛÈÓÔ‡˜ ÙË˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ·Ú¿ ÙÈ˜ ÔÏÔÊ¿ÓÂÚ· ‰˘ÛÌÂÓÂ›˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜.
°. ª·ÚÁ·Ú›ÙË˜, «∏ ÂÌfiÏÂÌË ∂ÏÏ¿‰·», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó·
2005, ÙfiÌ. 6Ô˜, Û. 70-71.
85
∂¡√Δ∏Δ∞ 30
∏ ∂ÏÏ¿‰· Î·È Ù· μ·ÏÎ¿ÓÈ·
·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÔÏ¤ÌˆÓ ÁÈ· Ù· ÂÌfiÏÂÌ·
‚·ÏÎ·ÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó, È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÙÈ˜ Ó¤Â˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ Ô˘ ‰È¤ıÂÙÂ Ï¤ÔÓ Ë ¯ÒÚ·, ·Ï-
Ï¿ Î·È Ù· Ó¤· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Â›¯Â Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÛÎËÓ‹˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ‡˜ ÔÏ¤-
ÌÔ˘˜ Î·È Ù· ı¤Ì·Ù· ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Ô˘ ·Ú¤ÌÂÓ·Ó ÛÂ ÂÎÎÚÂÌfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.

ΔÔ ÚÒÙÔ Ô˘ ÂÈ‰›ˆÍÂ Ë Ó¤· ÂÏÏËÓÈÎ‹ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙË˜ ª·ÎÂ‰ÔÓ›·˜ Ó· Î¿ÓÂÈ ‹Ù·Ó Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂÈ
fiÙÈ Ë ›‰È· ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ Î·È fiÙÈ Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÔÈ
Î¿ÙÔÈÎÔÈ ‰ÂÓ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó Î·ÓÂÓfi˜ Â›‰Ô˘˜ ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ·.
∏ ÍÂ¯ˆÚÈÛÙ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ· ‰ÈÔÈÎËÙ‹ «ÚÔ˜ ¿Û·˜ Ù·˜ ÂıÓÈÎfiÙËÙ·˜» ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔ
ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, fiÙ·Ó Î·Ù·Ï‹ÊıËÎÂ ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi, ‹Ù·Ó ÌÈ· ÔÏ˘ÂıÓÈÎ‹ fi-
ÏË ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô‡Û·Ó Ì·˙› ŒÏÏËÓÂ˜, ΔÔ‡ÚÎÔÈ, ∂‚Ú·›ÔÈ Î·È ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ¿ÏÏÂ˜ ÂıÓfiÙËÙÂ˜. ∏ È‰È·›ÙÂÚË
·Ó·ÊÔÚ¿ Ô˘ Î¿ÓÂÈ Ô ∫. ƒ·ÎÙÈ‚¿Ó ÛÙÔ˘˜ ∂‚Ú·›Ô˘˜ ÂÍËÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔ fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÔÏ˘ÏË-
ı¤ÛÙÂÚË ·fi ÙÈ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜ Ô˘ Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ fiÏË Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ¤ÏÂÁ¯·Ó ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙ·ÙÔ
ÙÌ‹Ì· ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ˙ˆ‹˜ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜.
Δ¤ÏÔ˜, ·Í›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› Ë ‰‹ÏˆÛË ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ· ‰ÈÔÈÎËÙ‹ fiÙÈ Â›Ó·È Úfiı˘ÌÔ˜ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ Ù·
·Ú¿ÔÓ· ÙˆÓ ‰˘Û·ÚÂÛÙËÌ¤ÓˆÓ ·ÓÂÍ·ÚÙ‹Ùˆ˜ ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜.
∫·Ù¿ ÙË ÌÂÏ¤ÙË ÙË˜ ËÁ‹˜ ·˘Ù‹˜, ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˙ËÙËıÂ› ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ-
ÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ ·Ó ı· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û·Ó ÙËÓ ›‰È· ÛÙ¿ÛË ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘
ŒÏÏËÓ· ‰ÈÔÈÎËÙ‹ ∫. ƒ·ÎÙÈ‚¿Ó ‹ ·Ó ı· ¤Î·Ó·Ó Î¿ÔÈ· ¿ÏÏË ÂÈÏÔÁ‹.

√ ¯¿ÚÙË˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÔÈ Ì·ı‹ÙÚÈÂ˜ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó
·ÎÚÈ‚Ò˜ ÔÈÂ˜ Â‰·ÊÈÎ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ·. ∏ ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË
ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Û˘ÓÔ‰Â˘ÙÂ› ·fi ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜: ¶ÔÈÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ·ÔÎÔÌ›ÛÂÈ Ù· ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚ· Â‰·ÊÈÎ¿ Î¤Ú‰Ë; ¶ÔÈÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙÂ› ÙÈ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ ·ÒÏÂÈÂ˜; ¶fiÛÔ ‰È·Ê¤ÚÂÈ Ô Ô-
ÏÈÙÈÎfi˜ ¯¿ÚÙË˜ ÙˆÓ μ·ÏÎ·Ó›ˆÓ ÙÔ˘ 1913 ·fi ÙÔÓ ÛËÌÂÚÈÓfi ÔÏÈÙÈÎfi ¯¿ÚÙË ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜;

2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹.
86
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎ‹˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ÙÔ˘ 1914
∞ÓËÛ˘¯ÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍË˜ Î·È ÂÈı˘ÌÒÓÙ·˜ Ó·
ÂÓÙ¿ÍÂÈ ÙÔ Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÙÈÎfi Î›ÓËÌ· ÛÙÈ˜ ·ÛÙÈÎ¤˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›Â˜, Ë Î˘‚¤ÚÓËÛË [μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘] ·ÔÊ¿ÛÈÛÂ Ó’
·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙË ÓÔÌÈÎ‹ ˘fiÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÒÛÂˆÓ, Ì¤Ûˆ ÂÓfi˜ ÓÔÌ›ÌÔ˘ ÔÚÁ¿ÓÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô,
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÁÁ‡ËÛË ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘˜ Ô˘ ı· ·ÚÂ›¯Â,
ı· ¤‰ÈÓÂ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ó· ÂÏ¤Á¯ÂÈ ÙÈ˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ¤˜ ÂÓÒÛÂÈ˜. ŒÙÛÈ Ô ÓfiÌÔ˜ 281/1914 «¶ÂÚ›
ÛˆÌ·ÙÂ›ˆÓ» [...] ·ÚÂ›¯Â ÛÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË, Ì¤Ûˆ ÙË˜ ˘Ô¯ÚÂˆÙÈÎ‹˜ ‰È·ÈÙËÛ›·˜ Î·È ÙË˜ ÂÔÙÂ›·˜
Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÛÂ ÛÙ· ÂÚÁ·ÙÈÎ¿ Ù·ÌÂ›· ·ÏÏËÏÔ‚ÔËıÂ›·˜, ÙÔ ÓÔÌÈÎfi Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô
ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙË ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜.
°. §ÂÔÓÙ·Ú›ÙË˜, «ΔÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÂÚÁ·ÙÈÎfi Î›ÓËÌ· Î·È ÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜», £. μÂÚ¤ÌË˜, √. ¢ËÌËÙÚ·Îfi-
Ô˘ÏÔ˜ (ÂÈÌ.), ªÂÏÂÙ‹Ì·Ù· Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔ Î·È ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, ºÈÏÈfiÙË˜, ∞ı‹Ó· 1980, Û. 77.
2. ∏ Â‚Ú·˚Î‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜

∞fi ÙÔ 1873 ÔÈ ∂‚Ú·›ÔÈ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ ‰¤¯ÔÓÙ·È ÚÔ¯ˆÚËÌ¤ÓË Â˘Úˆ·˚Î‹ ·È‰Â›· ¯¿ÚË ÛÙÈ˜
Û¯ÔÏ¤˜ ÙË˜ ALLIANCE ISRAELITE UNIVERSELLE. ΔËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô Î˘ÎÏÔÊÔÚÂ› ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Ë
ÚÒÙË ÂÊËÌÂÚ›‰·, Ë ∂‚Ú·˚Î‹ «EL LUNAR» (1864) Î·È ÂÁÎ·ÈÓÈ¿˙ÂÙ·È Ë ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÂ ÙÔÓ
ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÙÌfiÌ˘ÏÔ ÙˆÓ πÙ·ÏÔÂ‚Ú·›ˆÓ ∞ÏÏ·Ù›ÓÈ (1854).
√È ∂‚Ú·›ÔÈ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, ÂÍ·ÛÎÔ‡Ó fiÏ· Ù· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Î·È ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡. °È' ·˘Ùfi Ë fiÏË ÂÚËÌÒÓÂÈ Ù· ™¿‚‚·Ù· Î·È ÙÈ˜ ÌÂ-
Á¿ÏÂ˜ Â‚Ú·˚Î¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜. ΔÔ 1891 Ë ∂‚Ú·˚Î‹ ∫ÔÈÓfiÙËÙ· È‰Ú‡ÂÈ ÙÔ˘˜ Ï·˚ÎÔ‡˜ Û˘ÓÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ μ·-
ÚÒÓÔ˘ ÃÈÚ˜ Î·È ÙË˜ ∫·Ï·Ì·ÚÈ¿˜ Î·È ÚÔÈÎ›˙ÂÙ·È ÌÂ ÌÈ· ·Ï˘Û›‰· Ï·ÌÚÒÓ ÊÈÏ·ÓıÚˆÈÎÒÓ È‰Ú˘Ì¿-
ÙˆÓ, ÂÁÎ·ıÈÛÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ·ÏÏËÏÔ‚Ô‹ıÂÈ·˜ Ô˘ fiÌÔÈfi ÙÔ˘ ‰ÂÓ ı· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÛÂ Î·ÌÈ¿
¿ÏÏË ∫ÔÈÓfiÙËÙ· ÙË˜ ‰È·ÛÔÚ¿˜ (√ÚÊ·ÓÔÙÚÔÊÂ›· ∫·ÚfiÏÔ˘ ∞ÏÏ·Ù›ÓÈ Î·È ª¿ÈÚ ∞ÌÔ¿‚, ¡ÔÛÔÎÔÌÂ›Ô
ÃÈÚ˜, ÕÛ˘ÏÔ ºÚÂÓÔ‚Ï·‚ÒÓ, °ËÚÔÎÔÌÂ›Ô ™·Ô‡Ï ªÔ‰È¿ÓÔ, Î.·.). ∏ ∫ÔÈÓfiÙËÙ· ‰È·ı¤ÙÂÈ Â›ÛË˜ ¿Óˆ
·fi 30 ÌÂÁ¿ÏÂ˜ Û˘Ó·ÁˆÁ¤˜, ‰ÂÎ¿‰Â˜ Â˘ÎÙ‹ÚÈÔ˘˜ Ô›ÎÔ˘˜, Û¯ÔÏÂ›· Î·È ÙË ÌÂÁ¿ÏË ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹ Û¯Ô-
Ï‹ «Δ·ÏÌÔ‡‰ ΔÔÚ¿ ∞ÁÎ·‰fiÏ». ¢È·ı¤ÙÂÈ Ù¤ÏÔ˜ Ï‹ÚË ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÚ›ı·Ï„Ë˜ Î·È ÂÓ›Û¯˘ÛË˜ ÙˆÓ ·Ó·-
ÍÈÔ·ıÔ‡ÓÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙË˜ Î·È ·ÚÔ¯‹˜ ¿ÛË˜ Ê‡ÛÂˆ˜ ˘ËÚÂÛÈÒÓ (ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎÒÓ, ˘ÁÂÈÔÓÔÌÈÎÒÓ
Î.·.). ªÂÙ¿ ÙË ¡ÂÔÙÔ˘ÚÎÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË (1908) È‰Ú‡ÂÙ·È Ë ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ºÂÓÙÂÚ·ÛÈfiÓ
[...].
∞fi ÙÈ˜ 26/10/1912 Ë £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ ∂ÏÏËÓÈÎ‹. √È ËÁ¤ÙÂ˜ ÙË˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜ Á›ÓÔÓÙ·È
·Ì¤Ûˆ˜ ‰ÂÎÙÔ› ·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ °ÂÒÚÁÈÔ Î·È ÙÔÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ μÂÓÈ˙¤ÏÔ Ô˘ ˘fiÛ¯ÔÓÙ·È
ÛÂ‚·ÛÌfi ÙˆÓ ÚÔÓÔÌ›ˆÓ ÙË˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È Ï‹ÚË ÈÛÔÓÔÌ›·. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ·ÔÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈ-
ÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ, ÔÈ ∂‚Ú·›ÔÈ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ ·ÚÈıÌÔ‡Û·Ó ÙfiÙÂ 61.439 „˘¯¤˜, ¤Ó·ÓÙÈ 45.867 ªÔ˘-
ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ, 39.936 ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È 10.600 ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ·Ó‹Î·Ó ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÂıÓfiÙËÙÂ˜.
¶ËÁ‹: www.hri.org/culture97/
87
∫∂º∞§∞π√ ∂μ¢√ª√
√ ∞′ ¶∞°∫√™ªπ√™ ¶√§∂ª√™
∫∞π ∏ ƒø™π∫∏ ∂¶∞¡∞™Δ∞™∏ (1914-1918)
∂¡√Δ∏Δ∞ 31
Δ· ·›ÙÈ·, Ë ¤ÎÚËÍË Î·È Ù· Ì¤Ùˆ·
ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·›ÙÈ· ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ·ÓÙ›·Ï· ÛÙÚ·ÙfiÂ‰·, ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ Ê¿ÛÂÈ˜ Î·È ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.

1, 2 Î·È 3. √È ÙÚÂÈ˜ ËÁ¤˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ÂÓÈ·›·, Î·ıÒ˜ Ë Î·ıÂÌÈ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÂ ¤Ó·Ó
·fi ÙÔ˘˜ Î‡ÚÈÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó ÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ.
1. ∏ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÈÛ¯˘Ú¿ ÎÚ¿ÙË Ô˘ ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙËÛ·Ó ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ Â›¯Â
ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ÌÂ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÓfi˜ ·ÓÂÏ¤ËÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘.
∫‡ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ ÂÌÏ¤ÎÔÓÙ·Ó ÛÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi fiÏÂÌÔ, Î˘Ú›ˆ˜ ÙË˜ μÚÂÙ·Ó›·˜, ÙË˜
°·ÏÏ›·˜ Î·È ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜, ‹Ù·Ó Ó· Î˘ÚÈ·Ú¯‹ÛÔ˘Ó ÛÂ ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ·ÔÎÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÙË˜ ¤ÏÂÁ¯Ô.
Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿, fiÙ·Ó Ë °ÂÚÌ·Ó›· ·ÔÂÈÚ¿ıËÎÂ Ó· ‰ÈÂÈÛ‰‡ÛÂÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ÛÙÔ ª·ÚfiÎÔ, Ô˘ ·Ó‹ÎÂ ÛÙË
Á·ÏÏÈÎ‹ ÛÊ·›Ú· Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ, °·ÏÏ›· Î·È °ÂÚÌ·Ó›· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙ· Úfiı˘Ú· ÔÏ¤ÌÔ˘ (Ì·ÚÔÎÈÓ¤˜ ÎÚ›ÛÂÈ˜,
1905-1906 Î·È 1911).
2. √ ÂıÓÈÎÈÛÌfi˜ ˆ˜ ·›ÛıËÌ· ·Á¿Ë˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· Î·È Ù·˘ÙÔ¯ÚfiÓˆ˜ Ì›ÛÔ˘˜ ÁÈ· ÔÙÈ‰‹ÔÙÂ ıÂ-
ˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÌÔÚÂ› Ó· ÙË ‚Ï¿„ÂÈ Â›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ 19Ô ·ÈÒ-
Ó·. ™ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· ·˘Ùfi ¤ÌÔÈ·˙Â Ó· Â›Ó·È ‰È¿¯˘ÙÔ ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ ‹ÂÈ-
ÚÔ: ÔÏÏÔ› ÛÙÈ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ ›ÛÙÂ˘·Ó fiÙÈ Ë ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ ‹Ù·Ó ·Ó·ÁÎ·›· ÛÂ Î¿-
ıÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÎÚÈÓfiÙ·Ó fiÙÈ ÎÈÓ‰‡ÓÂ˘·Ó Ù· Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ· ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜.
3. ΔÔ ÓÂ‡Ì· ÙÔ˘ ÌÈÏÈÙ·ÚÈÛÌÔ‡, È‰È·›ÙÂÚ· ¤Î‰ËÏÔ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·, fiÔ˘ ÚÔ¸‹Ú¯Â Î·È ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹
ÛÙÚ·ÙÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ÚˆÛÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË, ·Ôı¤ˆÓÂ Î·ıÂÙ› Ô˘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ÌÂ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÙËÓ Ù¿ÍË,
ÙËÓ ÂÈı·Ú¯›· Î·È ÙËÓ ˘ÔÙ·Á‹. μ·ÛÈÎ‹ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ ÙÔ˘ ÌÈÏÈÙ·ÚÈÛÌÔ‡ ˘‹ÚÍÂ Ë ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ Ô
Î‡ÚÈÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ‹˜ Â›Ï˘ÛË˜ ÙˆÓ ‰È·ÎÚ·ÙÈÎÒÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ ‹Ù·Ó Ë ¤ÓÔÏË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË.
∏ ı¤ÛË ·˘Ù‹, ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙË˜, ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÔ‡ÛÂ ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙfiÛÔ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ fiÛÔ Î·È ÙË˜
ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÌÈ· ÂÓ‰Â¯fiÌÂÓË ÔÏÂÌÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘
ÎÚ¿ÙÔ˘˜.

1. £· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÙ›·ÏˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ, fiˆ˜
·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ¯¿ÚÙË, ¿ÏÏ·ÍÂ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÍ¤ÏÈÍË ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
(‚Ï¤Â Û¯ÂÙÈÎ¿ μÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹).
2. √ fiÏÂÌÔ˜ ÙˆÓ ¯·Ú·ÎˆÌ¿ÙˆÓ, ÌÈ· È‰È·›ÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ ÔÏÂÌÈÎ‹˜ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË˜, ÛÊÚ¿ÁÈÛÂ ÙÔÓ ∞’
88
¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ. ∏ ÂÌÂÈÚ›· ‹Ù·Ó ÙÚ·ÁÈÎ‹ Î·È Â›¯Â ‚·ÚÈ¤˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙË ÛˆÌ·ÙÈÎ‹ ·ÎÂ-
Ú·ÈfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙËÓ „˘¯ÈÎ‹ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ, Ô˘ ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï· ¯ÚÔÓÈ-
Î¿ ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· Ó· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·‰Ú·ÓÂ›˜ ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘.

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

°ÂÚÌ·Ó›·: Ë Ú·Á‰·›· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË Á›ÓÂÙ·È Ë ‚¿ÛË
ÙË˜ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜
∞˘Ùfi Ô˘ ¤Î·ÓÂ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÎfiÌË ÈÔ ÂÈÎ›Ó‰˘ÓÔ ‹Ù·Ó Ë ÛÈˆËÚ‹ ÂÍ›ÛˆÛË ÙË˜ ·ÂÚÈfiÚÈÛÙË˜ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ ÌÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÈÛ¯‡, Ô˘ ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ ¤ÁÈÓÂ ·Û˘ÓÂ›‰ËÙ· ·Ô‰ÂÎÙ‹. ŒÙÛÈ, Ô ÁÂÚ-
Ì·Ófi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ˙ËÙÔ‡ÛÂ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1890 «ÌÈ· ı¤ÛË ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ» ÁÈ· ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘. ΔÔ
›‰ÈÔ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Â›¯Â ˙ËÙ‹ÛÂÈ Î·È Ô ª›ÛÌ·ÚÎ, Ô ÔÔ›Ô˜ ¿ÏÏˆÛÙÂ Â›¯Â ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÌÈ· ·Û‡-
ÁÎÚÈÙ· ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹ ı¤ÛË ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÁÈ· ÙË °ÂÚÌ·Ó›· ·fi fi,ÙÈ Â›¯Â ÔÙ¤ Ë ¶ÚˆÛ›·. ∂ÓÒ fiÌˆ˜ Ô ª›-
ÛÌ·ÚÎ [...] ÊÚfiÓÙÈ˙Â Ó· ÌËÓ ÂÌÏ¤ÎÂÙ·È ÛÙË ˙ÒÓË ÙˆÓ ·ÓÂÍ¤ÏÂÁÎÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ, ÁÈ· ÙÔÓ °Ô˘ÏÈ¤ÏÌÔ μ’
[·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜] Ë ÊÚ¿ÛË ·˘Ù‹ Î·Ù¿ÓÙËÛÂ ·Ïfi Û‡ÓıËÌ·, ¯ˆÚ›˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ Â-
ÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ. ∞ÏÒ˜ ÂÍ¤ÊÚ·˙Â ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜ ·Ó·ÏÔÁÈÎ‹˜ ÂÎÚÔÛÒËÛË˜: fiÛÔ ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹ Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›·
ÌÈ·˜ ¯ÒÚ·˜, fiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙË˜, ÙfiÛÔ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜-
¤ıÓÔ˘˜ ÙË˜. £ÂˆÚËÙÈÎ¿ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó fiÚÈ· ÛÙË ı¤ÛË Ô˘ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ıÂˆÚÂ› fiÙÈ ÙË˜ ·Í›˙ÂÈ, fiˆ˜
¿ÏÏˆÛÙÂ ¤ÏÂÁÂ Ë ÂıÓÈÎÈÛÙÈÎ‹ ÊÚ¿ÛË: «Heute Deutshland, morgen die ganze Welt» [™‹ÌÂÚ· Ë °ÂÚ-
Ì·Ó›·, ·‡ÚÈÔ Ô ÎfiÛÌÔ˜ fiÏÔ˜]. ∞˘Ùfi˜ Ô ·ÓÂÍ¤ÏÂÁÎÙÔ˜ ‰˘Ó·ÌÈÛÌfi˜ ÌÔÚÂ› Ó· ¤‚ÚÈÛÎÂ ¤ÎÊÚ·ÛË ÛÙËÓ
ÔÏÈÙÈÎ‹, ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ‹ ‹ ÂıÓÈÎÈÛÙÈÎ‹-Ú·ÙÛÈÛÙÈÎ‹ ÚËÙÔÚÂ›· – ·ÏÏ¿ ÂÓ Ù¤ÏÂÈ Ô ÎÔÈÓfi˜ ·ÚÔÓÔÌ·ÛÙ‹˜ Î·È
ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ‹Ù·Ó Ë Î·ÙËÁÔÚËÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛÙ·Á‹ ÁÈ· Â¤ÎÙ·ÛË ÌÈ·˜ Ì·˙ÈÎ‹˜ Î·ÈÙ·ÏÈÛÙÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜
Ô˘ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ ÙÈ˜ ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎ¤˜ Î·Ì‡ÏÂ˜ ÙË˜ Ó· ·ÓÂ‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ‡„Ë. ÃˆÚ›˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Â¤-
ÎÙ·ÛË ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, ·˘Ù‹ Ë ÚËÙÔÚÂ›· ı· ‹Ù·Ó [...] ·Û‹Ì·ÓÙË [...].
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ, 1875-1914, ·’ ·Ó·Ù‡ˆÛË, ÌÙÊÚ. ∫. ™ÎÏ·‚ÂÓ›ÙË, ªÔÚ-
ÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜, ∞ı‹Ó· 2002, Û. 488-489.
89
∂¡√Δ∏Δ∞ 32
∏ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ –
√ ∂ıÓÈÎfi˜ ¢È¯·ÛÌfi˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ Ô Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Î·È Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ‰È·ÊÒÓËÛ·Ó
Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÂÌÏÔÎ‹ ‹ fi¯È ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi, È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙË˜ ‰È·ÊˆÓ›·˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘-∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ·ÎÔ‡ÛÈ· –·Ú¯ÈÎ¿– ÂÌÏÔÎ‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fi-
ÏÂÌÔ Î·È ÙËÓ ÎÏÈÌ¿ÎˆÛË ÙË˜ ·ÓÙ›ıÂÛË˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘-∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó Ô ∂ıÓÈÎfi˜ ¢È¯·ÛÌfi˜ Î·È ÔÈ· Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˙ˆ‹
ÙË˜ ÂÔ¯‹˜.

1. √ ∂Ï. μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â ÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ÛÙÔ ÏÂ˘Úfi ÙË˜
∞ÓÙ¿ÓÙ. ∫¿ÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ·fiÏ˘Ù· Ú·ÁÌ·ÙÈÛÙÈÎ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙË˜ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜, Ô μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ÙfiÓÈ˙Â fiÙÈ Ë
∂ÏÏ¿‰·, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Ó· ÂÓÛˆÌ·ÙÒÛÂÈ Â‰¿ÊË ÙË˜ √ıˆ-
Ì·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÛÙ· ÔÔ›· ¿ÎÌ·˙Â Ô ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜, ‰ÂÓ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ‰ÈÛÙ¿ÛÂÈ ·ÎfiÌË Î·È Ó·
·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙË˜ ∫·‚¿Ï·˜ (Ë ∫·‚¿Ï· ÚÔÛÊÂÚfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∞ÁÁÏ›· ÛÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›·,
ÒÛÙÂ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ó· Û˘ÌÌ·¯‹ÛÂÈ ÌÂ ÙËÓ ∞ÓÙ¿ÓÙ). ∫·Ù¿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi °.£. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ, «ÛÙËÓ Â-
Ú›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Ë ∂ÏÏ¿‰· ı· ¤¯·ÓÂ 2.000 Ù.¯ÏÌ. ÌÂ ÏËı˘ÛÌfi 30.000 ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ·ÏÏ¿ ı· Î¤Ú‰È˙Â ÛÙË
ªÈÎÚ¿ ∞Û›· 125.000 Ù.¯ÏÌ. ÌÂ ÂÏÏËÓÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi 800.000» (°.£. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜, «∏ Û‡ÁÎÚÔ˘-
ÛË μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘-∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘», £. μÂÚ¤ÌË˜ & ∏. ¡ÈÎÔÏ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ (ÂÈÌ.), √ ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Î·È Ë
ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2006, Û. 151).
2. √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â fiÙÈ Ô fiÏÂÌÔ˜ Â›¯Â Ï¤ÔÓ ÎÚÈıÂ› ˘¤Ú ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜ Î·È Î·Ù’ Â¤-
ÎÙ·ÛË ‹Ù·Ó ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ó· ÌË Û˘ÌÌ·¯‹ÛÂÈ ÌÂ ÙËÓ ∞ÓÙ¿ÓÙ. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·,
fiˆ˜ Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó· (George B. Leon, Greece and the Great Powers, 1914-1917, Thessaloniki,
Institute for Balkan Studies, 1974) ¤¯ÂÈ Ï¤ÔÓ Û‹ÌÂÚ· ·Ô‰Â›ÍÂÈ ÌÂÙ¿ ·fi ÂÍ¤Ù·ÛË ÙˆÓ ÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ
·Ú¯Â›ˆÓ, Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÛÂ Û˘ÓÂ¯Ò˜, Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛÈÌË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘,
ÌÂ ÙÔÓ °ÂÚÌ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ˙ËÙÒÓÙ¿˜ ÙÔ˘ Ó· ÂÓÙ¿ÍÂÈ Î·È ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙ· Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¿
Û¯¤‰È· ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜.

∏ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘-∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÏÒ˜ ÌÈ· ‰È·ÊˆÓ›· ÎÔÚ˘Ê‹˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ
Úˆı˘Ô˘ÚÁfi Î·È ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿. °Ú‹ÁÔÚ· Ê¿ÓËÎÂ fiÙÈ Â›¯Â ‚·ıÈ¤˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Ú›˙Â˜, Î·ıÒ˜ ·Ë¯Ô‡ÛÂ
‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ÙËÓ ÚÔÔÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. √È ‰‡Ô
ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ¢È¯·ÛÌÔ‡, ‰ËÏ·‰‹
ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ·fi„ÂÈ˜ ÙfiÛÔ ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÚÂ›ÛÌ·-
Ù· ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·.
90
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ ı¤ÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÁÈ· ÙË ÛÙ¿ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
[…] ∫·Ù¿ ÙÔÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔÓ Ô fiÏÂÌÔ˜ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒ˜ Â›¯Â Ï¤ÔÓ ÎÚÈıÂ›. ∏ ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹ Ó›ÎË ‹ÙÔ
Ï¤ÔÓ ·ÛÊ·Ï‹˜. ¢ÂÓ ÂÂÙÚ¤ÂÙÔ Ï¤ÔÓ ·ÓÙ›ıÂÙË ÁÓÒÌË. ∂Í ¿ÏÏÔ˘ ·È ÂÈÛÙ‹Ì·È Î·È È‰›· Ë ¯ËÌÂ›· ÛÙË
°ÂÚÌ·Ó›· Â›¯ÂÓ ·ÏËıÈÓ¿ Î·ÏÏÈÂÚÁËı‹. ∫·È ¤ÚÂÂÓ ·fi ÛÙÈÁÌ‹˜ ÂÈ˜ ÛÙÈÁÌ‹Ó Ó’ ·Ó·Ì¤ÓˆÌÂÓ Î·È Ó¤·˜
·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ˜ ‰È¿ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ı· ÂÂÙ·¯‡ÓÂÙÔ Ë ‹ÙÙ· ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ ÙË˜.
∫. ∑·‚ÈÙ˙È¿ÓÔ˜, ∞Ó·ÌÓ‹ÛÂÈ˜ ÂÎ ÙË˜ ‰È·ÊˆÓ›·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘-μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, ÙfiÌ. ∞’, Û. 81-82.
2. ∏ ÚÒÙË ÚÔÎ‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛË˜

∏ ÚÒÙË ÚÔÎ‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛË˜ Ô˘ Û¯ËÌ¿ÙÈÛÂ Ô ∂ÏÂ˘ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‰ËÌÔÛÈÂ‡ıË-
ÎÂ ÛÙÔ ˘' ·ÚÈıÌfi 1 Ê‡ÏÏÔ ÙË˜ ∂ÊËÌÂÚ›‰·˜ ÙË˜ ¶ÚÔÛˆÚÈÓ‹˜ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆ˜ Ô˘ ÂÎ‰fiıËÎÂ ÛÙ· Ã·ÓÈ¿ 15
™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1916 ÌÂ ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ:
«ΔÔ ÔÙ‹ÚÈÔÓ ÙˆÓ ÈÎÚÈÒÓ, ÙˆÓ ÂÍÂ˘ÙÂÏÈÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ Ù·ÂÈÓÒÛÂˆÓ ˘ÂÚÂÏËÚÒıË. ªÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹
ÙË˜ ÔÔ›·˜ ‰ÂÓ ı¤ÏÔÌÂ Ó· ÂÍÂÙ¿ÛˆÌÂÓ Ù· ÂÏ·Ù‹ÚÈ·, ·ÂÈÚÁ¿ÛıË ÂÓfi˜ Î·È ËÌ›ÛÂˆ˜ ¤ÙÔ˘˜ ÙÔÈ·‡Ù·˜
ÂıÓÈÎ¿ Û˘ÌÊÔÚ¿˜, ÒÛÙÂ Ô Û˘ÁÎÚ›ÓˆÓ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙË˜ Û‹ÌÂÚÔÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ÚÔ ÂÓfi˜ Î·È ËÌ›ÛÂˆ˜ ¤ÙÔ˘˜
∂ÏÏ¿‰· Ó· ·ÌÊÈ‚¿ÏÏË ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÂÚ› ÂÓfi˜ Î·È ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜.
ΔÔ ™Ù¤ÌÌ· ÂÈÛ·ÎÔ‡Û·Ó ÂÈÛËÁ‹ÛÂÈ˜ Î·ÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ÂÂ‰›ˆÍÂ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹Ó ÚÔÛˆÈÎ‹˜ Ô-
ÏÈÙÈÎ‹˜ ‰È¿ ÙË˜ ÔÔ›·˜ Ë ∂ÏÏ¿˜ ·ÔÌ·ÎÚ˘ÓıÂ›Û· ÙˆÓ Î·Ù¿ ·Ú¿‰ÔÛÈÓ Ê›ÏˆÓ ÙË˜, ÂÂ˙‹ÙËÛÂ Ó· ÚÔ-
ÛÂÁÁ›ÛË ÙÔ˘˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ Â¯ıÚÔ‡˜ ÙË˜».
¶ËÁ‹: http://www.venizelos-foundation.gr
3. ∏ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ

ªÂ Ù· «¡ÔÂÌ‚ÚÈ·Ó¿», ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ Entente Î·È È‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ÛÙË °·ÏÏ›·, Ô ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˜ Î¤Ú‰ÈÛÂ, Û¯Â‰fiÓ Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ Û·ı› ÙÔ˘, ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË ÙÔ˘ ÈÔ ÌÈÛËÙÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘ ÙË˜
∂˘ÚÒË˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ Kaiser [·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜]. ∏ ÂÈÎfiÓ· ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ¿ÏÏ·ÍÂ ·ÛÊ·ÏÒ˜ ÚÔ˜
ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ Ô‡ÙÂ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ·ËÓÂ›˜ ‰ÈˆÁÌÔ‡˜ ·fi Û˘ÌÌÔÚ›Â˜ ÂÈÛÙÚ¿ÙˆÓ, ÙˆÓ ÂˆÓ‡ÌˆÓ, Î·È fi¯È
ÌfiÓÔÓ, ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÒÓ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÙËÓ ÚÔÓÔËÙÈÎfiÙËÙ· Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›„Ô˘Ó ÂÁÎ·›Úˆ˜ ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘-
Û·, Ô‡ÙÂ ÌÂÙ¿ ÙÔ «∞Ó¿ıÂÌ·» ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ «ÚÔ‰fiÙË μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘» ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ·ÏÏ¿ Î·È ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ¿Ï-
ÏÂ˜ fiÏÂÈ˜ [¢ÂÎ¤Ì‚ÚÈÔ˜ 1916]. ™ÙÈ˜ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ¤˜ ·˘Ù¤˜ ÙÂÏÂÙ¤˜ ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙËÛÂ Ë ∂ÎÎÏËÛ›· ÙË˜ ∂Ï-
Ï¿‰Ô˜, ¤Ó· ·fi Ù· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· ÛÙËÚ›ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÛÂ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
¢È¯·ÛÌÔ‡.
°. °È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ Â˘ÁÂÓ‹˜ Ì·˜ Ù‡ÊÏˆÛÈ˜...», ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È «ÂıÓÈÎ¿ ı¤Ì·Ù·» ·fi ÙËÓ ‹ÙÙ·
ÙÔ˘ 1897 ¤ˆ˜ ÙË ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ∫·Ù·ÛÙÚÔÊ‹, ‰’ ¤Î‰ÔÛË, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 243-244.
91
∂¡√Δ∏Δ∞ 33
∏ ÚˆÛÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· ·›ÙÈ· Î·È Ù· Î‡ÚÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙË˜ ÚˆÛÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ 1917.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜
Î·È ÙËÓ ·‹¯ËÛË Ô˘ Â›¯Â ·˘Ùfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÛÂ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ.

1 Î·È 2. √È ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙ· ÙÚ›· ÂÂ›ÁÔÓÙ· Î·ı‹ÎÔÓÙ· ÙË˜ Ó¤·˜ ÂÍÔ˘Û›·˜: ¿ÌÂÛÔ˜ ÙÂÚÌ·-
ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘, ‰È·ÓÔÌ‹ ÙË˜ ÁË˜ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Á·ÈÔÎÙËÌfiÓˆÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙÂ˜ Î·È ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË
ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÂÏ¤Á¯Ô˘ ÛÙ· ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ·. √È ÌÔÏÛÂ‚›ÎÔÈ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó ÙËÓ ·fiÛ˘ÚÛË ÙË˜ ƒˆÛ›·˜ ·fi
ÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ë ¯ÒÚ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ·Ó·Û˘ÓÙ¿ÍÂÈ ÙÈ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙË˜ Î·È
Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Ù· ÔÍ‡Ù·Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ÙË˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Ù· ÔÔ›· Â›¯·Ó ÂÈ‰ÂÈÓˆıÂ› ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙË˜
ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜. ∏ ‰È·ÓÔÌ‹ ÙË˜ ÁË˜, ¿ÁÈÔ ·›ÙËÌ· ÙˆÓ ƒÒÛˆÓ ·ÁÚÔÙÒÓ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Â·-
Ó¿ÛÙ·ÛË, Î·È Ë ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ÂÏ¤Á¯Ô˘ ÙË˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ‹Ù·Ó ‰‡Ô Ì¤-
ÙÚ· Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Û·Ó ÛÙÔ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ·ÎfiÌË ÈÔ ÌÂÁ¿ÏË ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
ÍË, Ó· ·Ô‰˘Ó·ÌˆıÔ‡Ó ÔÈ ·ÏÈ¤˜ Î˘Ú›·Ú¯Â˜ Ù¿ÍÂÈ˜ Î·È Ó· ÂÓÈÛ¯˘ıÂ› Ô ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜
ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜.

1. ∏ ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹, ÙÛ·ÚÈÎ‹ ƒˆÛ›· ‹Ù·Ó Ì›· ·fi ÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ‰È·ÙË-
ÚÔ‡ÓÙ·Ó ·ÎfiÌË, ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÈÛ¯˘Ú¿ Î·Ù¿ÏÔÈ· ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ ÊÂÔ˘‰·Ú¯›·˜.
ŒÓ· ·fi ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó Î·È Ë Û˘Ó‹ıÂÈ· Ô˘ ‹ıÂÏÂ ÙÔ˘˜ ˘ËÎfiÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙÛ¿ÚÔ˘, fiÙ·Ó ÙÔÓ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Û·Ó,
Ó· ÙÔÓ ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡Ó.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ËÁ¤˜ 1 Î·È 2.
2. ∏ ‰È¿‰ÔÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ ÙË˜ ÔÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ ˘fiÏÔÈË ∂˘ÚÒË
·ÏÏ¿ Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘Ù‹ Â˘ÓÔ‹ıËÎÂ ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Â˘Úˆ·˚Î‹ ‹ÂÈÚÔ˜ ÌfiÏÈ˜ ÂÍÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi
¤Ó·Ó fiÏÂÌÔ, ÙÔÓ «ªÂÁ¿ÏÔ ¶fiÏÂÌÔ» fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ÏfiÁˆ ÙË˜ ÊÔ‚ÂÚ¿ ·ÚÓËÙÈÎ‹˜ ÂÓÙ‡ˆÛË˜ Ô˘
Â›¯Â Î¿ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÏÏÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ›ÛÙÂ˘·Ó fiÙÈ ‹Ù·Ó ·ÏÒ˜
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Â˘ÓfiËÛ·Ó ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
ÙË˜ ÔÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜
Δ· Î·Ù¿ÊÂÚÂ [Ë ÔÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË] ÁÈ· ÙÚÂÈ˜ Î˘Ú›ˆ˜ ÏfiÁÔ˘˜: ¶ÚÒÙÔ, ‰ÈfiÙÈ Â›¯Â ÛÙ· ¯¤ÚÈ·
ÙË˜ ¤Ó· ÌÔÓ·‰ÈÎ¿ ÈÛ¯˘Úfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô, Ù· 600.000 Ì¤ÏË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎÔ‡ Î·È ÂÈı·Ú¯ËÌ¤ÓÔ˘ ∫ÔÌ-
ÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎÔ‡ ∫fiÌÌ·ÙÔ˜, Ô˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ Â›¯Â ÙËÓ ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ÛÂÈ ÎÚ¿ÙÔ˜. […] ¢Â‡ÙÂÚÔ,
‹Ù·Ó ÂÓÙÂÏÒ˜ ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ‹Ù·Ó Ë ÌfiÓË Î˘‚¤ÚÓËÛË ÈÎ·Ó‹ Î·È Úfiı˘ÌË Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÂÓÈ·›· ÙË ƒˆ-
92
Û›· ˆ˜ ÎÚ¿ÙÔ˜. […] √ ÙÚ›ÙÔ˜ ÏfiÁÔ˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Â¤ÙÚÂ„Â ÛÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙÂ˜ Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó
ÙË ÁË.
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¿ÎÚˆÓ. √ Û‡ÓÙÔÌÔ˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, 1914-1991, ÌÙÊÚ. μ. ∫·ÂÙ·Ó-
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 91-92.
2. ªÈ· ÚÒÙË ·ÔÙ›ÌËÛË ÙË˜ ÔÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜

·fi ÙÔÓ μ.π. §¤ÓÈÓ
∏ ÚÒÙË ÌÔÏÛÂ‚›ÎÈÎË Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ·¤Û·ÛÂ ·fi ÙÔÓ ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÙÈÎfi fiÏÂÌÔ, ·fi ÙËÓ ÈÌÂÚÈ·-
ÏÈÛÙÈÎ‹ ÂÈÚ‹ÓË ÙËÓ ÚÒÙË ÂÎ·ÙÔÓÙ¿‰· ÂÎ·ÙÔÌÌ˘Ú›ˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙË ÁË. √È ÂÚ¯fiÌÂÓÂ˜
Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ı· ·ÔÛ¿ÛÔ˘Ó fiÏË ÙËÓ ·ÓıÚˆfiÙËÙ· ·fi Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜ Î·È ·fi Ù¤ÙÔÈ· ÂÈÚ‹-
ÓË. ΔÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Î·È ÙÔ ÈÔ ÛÔ˘‰·›Ô Î·È ÙÔ ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ Î·È ÙÔ ÈÔ ËÌÈÙÂÏ¤˜ ¤ÚÁÔ Ì·˜ Â›Ó·È: Ë ÔÈÎÔ-
‰fiÌËÛË ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, Â›Ó·È Ó· ÌÔ˘Ó Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ıÂÌ¤ÏÈ· ÁÈ· ÙÔ Ó¤Ô, ÙÔ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎfi ÔÈÎÔ‰fi-
ÌËÌ·, ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ Î·Ù·ÛÙÚ·ÌÌ¤ÓÔ˘ ÊÂÔ˘‰·Ú¯ÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÌÈÛÔÎ·Ù·ÛÙÚ·ÌÌ¤ÓÔ˘ Î·ÈÙ·ÏÈÛÙÈÎÔ‡
ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹Ì·ÙÔ˜. ™Â ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ÛÔ˘‰·ÈfiÙ·ÙÔ Î·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙ·ÙÔ ¤ÚÁÔ Â›¯·ÌÂ ÙÈ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·ÔÙ˘-
¯›Â˜ Î·È Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ï¿ıË. ∞Ó Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ·Ú¯›ÛÂÈ ¯ˆÚ›˜ ·ÔÙ˘¯›Â˜ Î·È ¯ˆÚ›˜ Ï¿ıË ¤Ó· Ù¤-
ÙÔÈÔ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ¤ÚÁÔ! ∂ÌÂ›˜ fiÌˆ˜ ÙÔ ·Ú¯›Û·ÌÂ, ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÌÂ. ΔÒÚ· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÌÂ ÙË «Ó¤·
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹» Ì·˜ ‰ÈÔÚıÒÓÔ˘ÌÂ ÔÏfiÎÏËÚË ÛÂÈÚ¿ ·fi Ï¿ıË Ì·˜, Ì·ı·›ÓÔ˘ÌÂ Ò˜ Ó· ¯Ù›-
ÛÔ˘ÌÂ ·Ú·¤Ú· ÙÔ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎfi ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· ÛÂ ÌÈ· ÌÈÎÚÔ·ÁÚÔÙÈÎ‹ ¯ÒÚ· ¯ˆÚ›˜ Ó· Î¿ÓÔ˘ÌÂ ·˘-
Ù¿ Ù· Ï¿ıË.
μ.π. §¤ÓÈÓ, «∏ Ù¤Ù·ÚÙË Â¤ÙÂÈÔ˜ ÙË˜ √¯Ùˆ‚ÚÈ·Ó‹˜ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË˜» (18 √ÎÙÒ‚ÚË 1921).
¶ËÁ‹: §¤ÓÈÓ, Õ·ÓÙ·, ™‡Á¯ÚÔÓË ∂Ô¯‹, ÙfiÌ. 44, Û. 144-152.
3. ∏ ı¤ÛË ÙË˜ ÔÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ· ÈÛÙÔÚ›·

∏ √ÎÙˆ‚ÚÈ·Ó‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ·Ú‹Á·ÁÂ ·Û‡ÁÎÚÈÙ· ÙÔ ÈÔ ÂÎÏËÎÙÈÎ¿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi
Î›ÓËÌ· ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÈÛÙÔÚ›·. ∏ ·ÁÎfiÛÌÈ· Â¤ÎÙ·Û‹ ÙË˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙÔ fiÌÔÈfi ÙË˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·fi
ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì Î·È ÌÂÙ¿. ª¤Û· ÛÂ ÙÚÈ¿ÓÙ· ÌÂ Û·Ú¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· […], ÙÔ ¤Ó·
ÙÚ›ÙÔ ÙË˜ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜ ‚Ú¤ıËÎÂ Ó· ˙ÂÈ ˘fi Î·ıÂÛÙÒÙ· Ù· ÔÔ›· ÚÔ‹Ïı·Ó ¿ÌÂÛ· ·fi ÙÈ˜ ¢¤Î· ª¤-
ÚÂ˜ Ô˘ ™˘ÁÎÏfiÓÈÛ·Ó ÙÔÓ ∫fiÛÌÔ Î·È ÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ §¤ÓÈÓ, ÙÔ ∫ÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎfi ∫fiÌÌ·.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 80.
93
∂¡√Δ∏Δ∞ 34
∏ Ï‹ÍË ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¤˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Î·ıfiÚÈÛ·Ó ÙÈ˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¤˜ ·ÔÊ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ÙÔ˘
∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Î‡ÚÈÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ÂÈÚ‹ÓË˜.
¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎfi ÔÏÈÙÈÎfi ¯¿ÚÙË ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎÂ ÌÂ ‚¿ÛË ÙÔ˘˜
fiÚÔ˘˜ ÙˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ÂÈÚ‹ÓË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ∂ıÓÒÓ.

Δ· «14 ÛËÌÂ›·» ÙÔ˘ √˘›ÏÛÔÓ, fiˆ˜ ¤ÁÈÓ·Ó Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÁÓˆÛÙ¤˜ ÔÈ ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡ ÚÔ¤-
‰ÚÔ˘ √˘›ÏÛÔÓ, ÁÈ· ÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ¤ÚÂÂ Ó· ¿ÚÂÈ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, ÂÊ·Ú-
ÌfiÛÙËÎ·Ó ÂÈÏÂÎÙÈÎ¿. ŸÔ˘ Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ·ÚÂ›¯Â È‰ÂÔÏÔÁÈÎ‹ Î¿Ï˘„Ë ÛÙÈ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ
(.¯. ‰È·ÌÂÏÈÛÌfi˜ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜), ÔÈ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ √˘›ÏÛÔÓ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÂ‚·ÛÙ¤˜. ∞ÓÙÈı¤-
Ùˆ˜, fiÔ˘ ÔÈ ·Ú¯¤˜ ·˘Ù¤˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÂ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ Ù· Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ· ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ (.¯. ·ÈÙ‹Ì·Ù·
Ï·ÒÓ ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÒÓ ÁÈ· ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·), ·ÁÓÔ‹ıËÎ·Ó Ï‹Úˆ˜.

1. ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Û‹Ì·ÓÂ ÔÏÏ¤˜ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi
¯¿ÚÙË ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Î·È ÙË˜ Â˘Ú‡ÙÂÚË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙË˜ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ªÂÛÔÁÂ›Ô˘ Î·È ÙË˜ ª¤ÛË˜
∞Ó·ÙÔÏ‹˜. ∫Ú¿ÙË ÌÂ ÈÛÙÔÚ›· ·ÈÒÓˆÓ, fiˆ˜ Ë ∞„‚Ô˘ÚÁÈÎ‹ Î·È Ë √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰È·Ï‡-
ıËÎ·Ó, ÂÓÒ ÔÏÏ¿ Ó¤· ÎÚ¿ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó. £· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˙ËÙËıÂ› ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ·ÊÔ‡
ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ¯¿ÚÙË, Ó· Î·Ù·ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓÙÔ›-
ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ¯¿ÚÙË ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜.
2. ∏ ∂ÏÏ¿‰· ‹Ù·Ó Ë ‚·ÏÎ·ÓÈÎ‹ ¯ÒÚ· Ô˘ ÂÈÛ¤Ú·ÍÂ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Â‰·ÊÈÎ¿ Î¤Ú‰Ë ·fi ÙË Û˘ÌÌÂ-
ÙÔ¯‹ ÙË˜ ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ. √È Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÙÔ˘ ¡Â˚Á‡ (ÌÂ ÙË μÔ˘ÏÁ·Ú›·) Î·È ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ (ÌÂ
ÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·) Û‹Ì·Ó·Ó ÙË ‰ÈÎ·›ˆÛË ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, Ô˘ Â¤ÌÂÓÂ ÁÈ·
ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ÛÙÔ ÏÂ˘Úfi ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ¤Ó· Û‡Ó-
ıËÌ· È‰È·›ÙÂÚ· ÚÔÛÊÈÏ¤˜ ÛÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, Â›¯Â Ï¤ÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÂ› «Ë ∂ÏÏ¿˜ ÙˆÓ ‰‡Ô
ËÂ›ÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙÂ ı·Ï·ÛÛÒÓ». ∏ ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË, ˆÛÙfiÛÔ, ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Â‰·ÊÈÎÒÓ ÎÂÚ‰ÒÓ
··ÈÙÔ‡ÛÂ Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, fiÔ˘ ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi
Î›ÓËÌ· ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡ÛÂ ¤ÓÙÔÓ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ·ÚÔ˘Û›·.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹.
2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÔÓ ¯¿ÚÙË 2.
3. ΔfiÛÔ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô fiÛÔ Î·È Ë Ù·ÈÓ›· ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·È ÁÈ· ¤Ó· Ù·Í›‰È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·Ó-
ıÚÒˆÓ ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘. ∂›ÛË˜, Ë fiÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚÂ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ÌÈ·
Î·Ï‹ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ·Ó·ÊÔÚÈÎ¿ ÌÂ ÙË Û¯¤ÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÌÂ ÙË ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›· Î·È ÙÔÓ ÎÈ-
ÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ. ∂ÎÂ›, ı· Ú¤ÂÈ ·ÛÊ·ÏÒ˜ Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ë Ô˘ÛÈÒ‰Ë˜ ‰È·ÊÔÚ¿
94
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÙÔ ÚÔ-
ÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó Ë ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›· Î·È Ô ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˜. π‰È·›ÙÂÚ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓÈÛÙÂ› ˆ˜ fi,ÙÈ ‰È·‚¿˙Ô˘-
ÌÂ ÛÙ· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ‚È‚Ï›· ‹ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ ÛÙÈ˜ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ Ù·ÈÓ›Â˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛÙÔÚ›· ·ÏÏ¿ ·ÏÒ˜
ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÌÂÙ¿Ï·ÛË˜ Î¿ÔÈˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

Δ· ¤ÓÙÂ Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘
ÔÏ¤ÌÔ˘
™ÙËÓ ÂÈÚËÓÈÎ‹ ‰ÈÂ˘ı¤ÙËÛË ÙËÓ ÔÔ›· Â¤‚·Ï·Ó ÔÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ ÓÈÎ‹ÙÚÈÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Ô˘ Â¤˙ËÛ·Ó
ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ [...] Î˘ÚÈ¿Ú¯ËÛ·Ó ¤ÓÙÂ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·.
ΔÔ ÈÔ ¿ÌÂÛÔ ‹Ù·Ó Ë Î·Ù¿Ï˘ÛË ÙfiÛˆÓ ÔÏÏÒÓ Î·ıÂÛÙÒÙˆÓ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È Ë ·Ó¿‰˘ÛË ÛÙË ƒˆ-
Û›· ÂÓfi˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜, ÙˆÓ ªÔÏÛÂ‚›ÎˆÓ, Ô˘ Â›¯Â ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó·-
ÙÚÔ‹ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ·ÁÎfiÛÌÈ· ÎÏ›Ì·Î· Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ì·ÁÓ‹ÙË ÁÈ· ÙÈ˜ ··ÓÙ·¯Ô‡ Â·Ó·-
ÛÙ·ÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜.
ΔÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ‹Ù·Ó Ë ·Ó¿ÁÎË ÂÏ¤Á¯Ô˘ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜, Ë ÔÔ›· ÛÙÔ Î¿Ùˆ-Î¿Ùˆ Â›¯Â Û¯Â‰fiÓ ÓÈÎ‹ÛÂÈ
ÌfiÓË ÙË˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Û˘ÌÌ·¯ÈÎfi Û˘Ó·ÛÈÛÌfi. °È· ÚÔÊ·ÓÂ›˜ ÏfiÁÔ˘˜, ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ·˘Ùfi ‹Ù·Ó Î·È
·Ú¤ÌÂÈÓÂ ¿ÓÙÔÙÂ ·fi ÙfiÙÂ ÙÔ ÌÂ›˙ÔÓ Ì¤ÏËÌ· ÙË˜ °·ÏÏ›·˜.
ΔÔ ÙÚ›ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ·ÊÔÚÔ‡ÛÂ ÙÔ ¯¿ÚÙË ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Ô˘ ¤ÚÂÂ Ó· Â·Ó·¯·Ú·¯ıÂ› ÂÍ·ÛıÂÓ›-
˙ÔÓÙ·˜ ÙË °ÂÚÌ·Ó›· Î·È ÁÂÌ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ÌÂÁ¿Ï· ÎÂÓ¿ Ô˘ ¿ÊËÛÂ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÙË ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹
Ë Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓË ‹ÙÙ· Î·È Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙË˜ ƒˆÛ›·˜, ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Î·È ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·-
ÙÔÚ›·˜ ÙˆÓ ∞„‚Ô‡ÚÁˆÓ. ™ÙËÓ ∂˘ÚÒË [...] Ë ‚·ÛÈÎ‹ ·Ú¯‹ Â·Ó·‰È¿Ù·ÍË˜ ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË ‹Ù·Ó Ë ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ÂıÓÔÙÈÎÒÓ-ÁÏˆÛÛÈÎÒÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ Ù· ¤ıÓË Â›¯·Ó ÙÔ ‰È-
Î·›ˆÌ· ÙË˜ «·˘ÙÔ‰È¿ıÂÛË˜». [...] √ Â·Ó·Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË ÙË˜ ª¤ÛË˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ¤ÁÈÓÂ Û‡Ì-
ÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÙÈÎ¤˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜, ÌÔ›Ú·ÛÌ· ÌÂÙ·Í‡ μÚÂÙ·Ó›·˜ Î·È °·ÏÏ›·˜ [...].
∏ Ù¤Ù·ÚÙË ‰¤ÛÌË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÊÔÚÔ‡ÛÂ ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Ô˘ Ó›ÎËÛ·Ó ÛÙÔÓ
fiÏÂÌÔ [...] Î·È ÙÈ˜ ÙÚÈ‚¤˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜. [...]
ΔÂÏÈÎ¿, ÔÈ ÓÈÎ‹ÙÚÈÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÂÈ‰›ˆÍ·Ó ·ÂÏÈÛÌ¤Ó· Ó· Û˘Ó¿„Ô˘Ó ÂÎÂ›ÓÔ ÙÔ Â›‰Ô˜ ÂÈÚ‹ÓË˜ Ô˘
ı· Î·ıÈÛÙÔ‡ÛÂ ·‰‡Ó·ÙÔ ¤Ó·Ó Ó¤Ô fiÏÂÌÔ [...]. ∞¤Ù˘¯·Ó Û’ ·˘Ùfi Î·Ù¿ ÙÔÓ ÈÔ ıÂ·Ì·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ. ª¤-
Û· ÛÂ ‰È¿ÛÙËÌ· Â›ÎÔÛÈ ÂÙÒÓ, Ô fiÏÂÌÔ˜ Í·Ó¿Ú¯ÈÛÂ.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 49-50.
95
∫∂º∞§∞π√ √°¢√√
√ ªπ∫ƒ∞™π∞Δπ∫√™ ¶√§∂ª√™ (1919-1922)
∂¡√Δ∏Δ∞ 35
√È ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ Î·È ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ ÙfiÛÔ ÔÈ ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ fiÛÔ Î·È Ë ∂ÏÏ¿‰· ‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡Û·Ó ·fi ÙËÓ ËÙÙËÌ¤ÓË
√ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Â‰¿ÊË Î·È ˙ÒÓÂ˜ ÂÈÚÚÔ‹˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ËÁÂ-
Û›· ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË ·Ó¿ÏË„Ë˜ ÙË˜ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹˜ ÂÎÛÙÚ·ÙÂ›·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó ÛÙË ˙ÒÓË ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·fi‚·ÛË
ÂÎÂ› ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡.

1· Î·È 1‚. Δ· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·. ™Â ·˘Ù¿, ÙÔ ›‰ÈÔ ÁÂÁÔÓfi˜, Ë ·fi-
‚·ÛË ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÛÙË ™Ì‡ÚÓË, ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ·fi ÌÂÓ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ˆ˜ ·ÂÏÂ˘ı¤-
ÚˆÛË ·fi ‰Â ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ ˆ˜ ˘Ô‰Ô‡ÏˆÛË. ∂È‰ÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÏÂ-
ÍÈÏfiÁÈÔ ‰·ÓÂÈÛÌ¤ÓÔ ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡, ÛÙÔ ÔÔ›Ô, ‚Â‚·›ˆ˜, ‰Â-
Ûfi˙Ô˘Ó ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ¤ıÓÔ˜ Î·È ÛÙ· ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘, Ô˘ Ï‹ÙÙÔÓÙ·È, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ
ÙÔÓ ΔÔ‡ÚÎÔ Û˘ÓÙ¿ÎÙË ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘, ·fi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ·ÚÔ˘Û›· ÛÙË ™Ì‡ÚÓË.
2. π‰È·›ÙÂÚ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› Ë, Û¯Â‰fiÓ ·ÁˆÓÈÒ‰Ë˜, ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ∂Ï. μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ Ó·
Â›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Ó· ·ÔÊ‡ÁÔ˘Ó ÙÈ˜ ·ÎÚfiÙËÙÂ˜ ÛÂ ‚¿-
ÚÔ˜ ÙËÓ Û‡ÓÔÈÎˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÓfiÙÈ· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜
˙ÒÓË˜ Î·ÙÔ¯‹˜, ÁÈ·Ù› Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ı· ¤‚Ï·ÙÂ ÛÔ‚·Ú¿ ÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜.

1. ∏ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ıˆÚËÎÙÔ‡ «∞‚¤ÚˆÊ» ÛÙ· ÓÂÚ¿ ÙÔ˘ μÔÛfiÚÔ˘ ÌÂ ÊfiÓÙÔ ÙËÓ ∞ÁÈ·-™ÔÊÈ¿ ‰ÂÓ Â›-
Ó·È ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Ó· ÂÈˆıÂ› fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ π‰¤·˜, ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜, ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ÔÓÂ›ÚÔ˘. ∫‡Ì·Ù· ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌÔ‡ Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓÂ˜ ÙË˜ ¶fiÏË˜, Ô˘ ıÂÒÚËÛ·Ó fiÙÈ ¤ÊÙ·ÛÂ Ë ÒÚ· ÙË˜ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜
Î·È ¤ÛÂ˘Û·Ó Ó· ˘Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ÌÂ ÌÂÁ¿ÏË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙÂ˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

ΔÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ∂ÈÚ‹ÓË˜, Ô μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Î·È ÔÈ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜
ΔÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ∂ÈÚ‹ÓË˜ ÂÁÎ·ÈÓ›·ÛÂ ÙÈ˜ Â›ÛËÌÂ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ÙÔÓ π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ ÙÔ˘ 1919 ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ
[...]. ª¤Û· ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ ÔÏ‡¯ÚˆÌÔ Ï‹ıÔ˜, Ô μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·Ó·Î¿Ï˘„Â ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÂÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi Â·˘Ùfi ÙÔ˘. [...] ªÂ Ì›· ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ÁÈ· ¤ÏÏËÓ· ÔÏÈÙÈÎfi ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÂ›
96
Î·È Ó· Â›ıÂÈ, Û˘Ó‹ıˆ˜, ‹ Ó· ÌËÓ Â›ıÂÈ, ¯ˆÚ›˜ fiÌˆ˜ ÔÙ¤ Ó· ÎÔ˘Ú¿˙ÂÈ ‹ Ó· ÂÍÔÚÁ›˙ÂÈ ÙÔ Û˘ÓÔÌÈÏË-
Ù‹ ÙÔ˘, ÌÂ Û·ÊÂ›˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÂ ÎÔÈÓ¿ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ· ‹ ÂˆÊÂÏÂ›˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜ ·ÓÙ› ÙË˜ ÂÌ-
ÌÔÓ‹˜ ÛÙ· ÁÓˆÛÙ¿ «ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ‰›Î·È· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡», ÌÂ ÙÔ Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙÂÎÌËÚÈˆÌ¤ÓÂ˜ ·fi„ÂÈ˜
Î·È fi¯È Û˘ÌÏ¤ÁÌ·Ù·, Ô ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ›·˜ Î·ÙfiÚıˆÛÂ Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ó· ÌÂÁÈ-
ÛÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ù· ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ‹‰Ë ‰È¤ıÂÙÂ ˆ˜ Û‡ÌÌ·¯Ô˜ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ. [...]
[...] ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ™˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ ∂ÈÚ‹ÓË˜, ·ÔÊ·Û›ÛÙËÎÂ Ó· ·Ó·ÙÂıÂ› ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜
‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Ë Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜ Î·È ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙË˜. ∏ ÂÓÙÔÏ‹ ÙË˜ Entente Â›¯Â ÌÂÓ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙËÓ
«·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ», ·ÏÏ¿ Ù· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙË˜ ·ÔÊ¿ÛÂˆ˜ ‰ÂÓ ¿ÊËÓ·Ó ÔÏ-
Ï¤˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›Â˜ –ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·– fiÙÈ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÙÔ ÚÒÙÔ ‚‹Ì· ÚÔ˜ ÙËÓ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ÙË˜ ÈÎ·ÓÔÔÈ-
‹ÛÂˆ˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂˆÓØ ·ÓÙ›‰ˆÚÔ, ÂÓ ÔÏÏÔ›˜, ÁÈ· ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ Ó·
·ÓÙ·ÔÎÚÈıÂ› Ù·¯‡Ù·Ù· [...] ÛÙËÓ ¤ÎÎÏËÛË ÙË˜ ™˘ÌÌ·¯›·˜ Ó· ·ÔÛÙ·ÏÔ‡Ó ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜
ÛÙË ÓfiÙÈ· √˘ÎÚ·Ó›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘, Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ·ÛÙ·ıÔ‡˜ ÙfiÙÂ, Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜
ÙˆÓ ÌÔÏÛÂ‚›ÎˆÓ ÙË˜ ƒˆÛ›·˜.
°. °È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ Â˘ÁÂÓ‹˜ Ì·˜ Ù‡ÊÏˆÛÈ˜...», ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È «ÂıÓÈÎ¿ ı¤Ì·Ù·» ·fi ÙËÓ ‹ÙÙ·
ÙÔ˘ 1897 ¤ˆ˜ ÙË ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ∫·Ù·ÛÙÚÔÊ‹, ‰’ ¤Î‰ÔÛË, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ∞ı‹Ó· 2003, Û. 249-254.
97
∂¡√Δ∏Δ∞ 36
√ ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ÙË˜ ‰˘ÙÈÎ‹˜
ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÔÚÈÛÌ¤Ó· ‚·ÛÈÎ¿ ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÁÈ· ÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍˆÓ ÎÔÈÓÔ-
Ù‹ÙˆÓ ÙË˜ ‰˘ÙÈÎ‹˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ˙ˆ‹˜ ·˘ÙÒÓ
ÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ.
¡· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈÂ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Â¤ÊÂÚÂ ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙË˜ √ıˆÌ·-
ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ë ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ë ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛË
ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÂıÓÈÎÈÛÌÔ‡.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Î›ÓËÛË ·˘ÙÔÓfiÌËÛË˜ ÙˆÓ ¶ÔÓÙ›ˆÓ Î·È Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù¿ ÙË˜.

2. ∏ ÎÏÈÌ¿ÎˆÛË ÙˆÓ ‰ÈÒÍÂˆÓ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛÙÂÓ¿ ÌÂ ÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÂıÓÈÎ‹˜ Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË˜ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÌÂ
ÙËÓ ÂÈ‰›ˆÍË ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤„Ô˘Ó ÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ·fi ÔÏ˘ÂıÓÈÎfi
ÎÚ¿ÙÔ˜, Ô˘ ‹Ù·Ó ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ, ÛÂ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ∏ ÚÔÛ‰ÔÎ›· ·˘Ù‹ ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ Û˘ÓÂ-
·ÁfiÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÌfi Î·È ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Úfiı˘ÌÔÈ Ó· ÂÓÛˆÌ·ÙˆıÔ‡Ó Ï‹-
Úˆ˜ ÛÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi ÛÒÌ·, ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÂÎÙÔ˘ÚÎÈÛÙÔ‡Ó. (∂ÈÏ¤ÔÓ, Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈË-
ıÔ‡Ó Ù· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)

1. ΔÔ «ºÚÔÓÙÈÛÙ‹ÚÈÔÓ» ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ ÛÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ·fi ÙÔ 1683. ªÂÙ¿ ÙËÓ ∂˘·Á-
ÁÂÏÈÎ‹ ™¯ÔÏ‹ ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜ ‹Ù·Ó ÙÔ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. ΔÔ
1902 ÙÔ «ºÚÔÓÙÈÛÙ‹ÚÈÔÓ» ·¤ÎÙËÛÂ Ó¤Ô Ï·ÌÚfi ÎÙ›ÚÈÔ ÛÙËÓ ·Ú·Ï›· ÙË˜ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜.
2. √È ‰ÈˆÁÌÔ› ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ¤Ï·‚·Ó ·Ú¯ÈÎ¿ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ì·˙ÈÎÒÓ ÂÎÙÔ-
›ÛÂˆÓ ·fi Ù· ·Ú¿ÏÈ· ÚÔ˜ ÙË ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·. ªÂÙ¿ ·fi ÔÚÂ›Â˜ ËÌÂÚÒÓ, fiÛÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜
Â›¯·Ó ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ ¿ÁÓˆÛÙÂ˜ ÛÂ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÊÈÏfiÍÂÓÂ˜, fiÔ˘ Î·È ˘Ô-
¯ÚÂÒÓÔÓÙ·Ó Ó· ÂÁÎ·Ù·ÛÙ·ıÔ‡Ó. ∏ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ¿Óˆ ÙˆÓ 45 ÂÙÒÓ, Ô˘
‰ÂÓ ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡ÔÓÙ·Ó, ÛÙ· Ù¿ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·Û›·˜ ‹Ù·Ó ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÔÈ
¡ÂfiÙÔ˘ÚÎÔÈ ÁÈ· Ó· ÂÍÔÓÙÒÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÂ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜. ªÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜
fiÛˆÓ ÂÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ÛÙ· Ù¿ÁÌ·Ù· ÂÚÁ·Û›·˜ ‰ÂÓ Â¤ÛÙÚÂ„·Ó ÔÙ¤.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1913-1918
[...] ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ 1913 Î·È ÙÔ 1918, fiÏÔÈ ÔÈ ÎÔÈÓÔÙÈÎÔ› ÌË¯·ÓÈ-
ÛÌÔ› [ÂÓÓ. ÔÈ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÂ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜], ‰ËÏ·‰‹ Ù· Û¯ÔÏÂ›·, ÊÈÏ·ÓıÚˆÈÎ¿ Î·È
¿ÏÏ· È‰Ú‡Ì·Ù· Î·È ÛˆÌ·ÙÂ›·, Ù›ıÂÓÙ·È ˘fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ÚÔÍÂÓÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ [ÂÓÓ. ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜],
98
ÂÓÒ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ¤Ó· ‰›ÎÙ˘Ô «ÚÔ·Á¿Ó‰·˜», Ì¤Û· ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô Ú¤ÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓˆıÔ‡Ó ÔÈ ŒÏÏË-
ÓÂ˜, ÁÈ· Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ, ‰ËÏ·‰‹, Û’ ·˘Ù‹ ÙË Ê¿ÛË ÙÔ˘Ï¿¯È-
ÛÙÔÓ, ÛÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È: ÛÙËÓ, ¤ÌÌÂÛË ¤ÛÙˆ, ˘ÔÓfi-
ÌÂ˘ÛË ÙË˜ Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ Î·È ÛÙËÓ ÂÍ˘ËÚ¤ÙËÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÙˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ
ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ.
™. ∞Ó·ÁÓˆÛÙÔÔ‡ÏÔ˘, ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, 19Ô˜ ·È.-1919, ÔÈ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÂ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·,
∞ı‹Ó· 1997, Û. 540.
2. ¡ÂfiÙÔ˘ÚÎÔÈ: ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ÂÈÎ›Ó‰˘ÓÔÈ ÁÈ· ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜

[...] ™’ ¤Ó· ÊÈÚÌ¿ÓÈ ÙË˜ ÙÔ˘ÚÎÈÎ‹˜ Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÓÔÌ¿Ú¯Ë ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜, Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È
·fi ÙÈ˜ 14 ª·˝Ô˘ 1914, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È fiÙÈ «ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ÂÎÌÂÙ·ÏÏÂ‡ÔÓÙ·È ÙÈ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÁÈ· Ó·
ÚÔÎ·Ï¤ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÈÛ¯˘Úfi Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi Î›ÓËÌ·, Ô˘ ı· Â˘ÓÔÔ‡ÛÂ ÙËÓ Â¤Ì‚·ÛË ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ¢˘-
Ó¿ÌÂˆÓ. ª¤Ú· Î·È Ó‡¯Ù· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÎÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ÙË ªÂÁ¿ÏË π‰¤·. ∂›Ó·È Û˘ÓÂÒ˜ ·‰È·ÌÊÈ-
Û‚‹ÙËÙÔ fiÙÈ Ë ‡·ÚÍË ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ì¤Û· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È ‰˘ÛÔ›ˆÓË
ÁÈ· ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ·fi ¿Ô„Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎ‹. ∂›Ó·È ÂÂ›ÁÔÓ Ó· ÂÍ·Ó·ÁÎ·ÛÙÔ‡Ó ÔÈ
ŒÏÏËÓÂ˜ Ô˘ Î·ÙÔÈÎÔ‡Ó ÛÙÈ˜ ·ÎÙ¤˜ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›„Ô˘Ó Ù· ¯ˆÚÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÁÎ·-
Ù·ÛÙ·ıÔ‡Ó ÛÙ· ‚ÈÏ·¤ÙÈ· ÙÔ˘ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì Î·È ÙË˜ Ã·Ï‰·›·˜» [ÛÙ· ‚¿ıË ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜].
¢ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÛÙË Á·ÏÏÈÎ‹ ÂÊËÌÂÚ›‰· Le Temps, 19 πÔ˘Ï›Ô˘ 1916.
¶ËÁ‹: ∫. ΔÛÔ˘Î·Ï¿˜, ∂Í¿ÚÙËÛË Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1987, Û. 457-458.
Δ· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ¤Ó·˜ ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ¤Î·ÓÂ ÙÔ˘˜ ¡ÂfiÙÔ˘ÚÎÔ˘˜ Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ··ÏÏ·ÁÔ‡Ó
·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ‹Ù·Ó Î·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ, ÂÓÒ Ù˘ÈÎ¿ ‹Ù·Ó ÔÏ›ÙÂ˜
ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Â›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¤ÓÙÔÓË ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÂ
¿ÌÂÛÔ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ÔıˆÌ·ÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È ·ÒÙÂÚÔ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÙˆÓ Â‰·ÊÒÓ Ô˘ ÔÈ ›‰ÈÔÈ Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó.
99
∂¡√Δ∏Δ∞ 37
ΔÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi Î›ÓËÌ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Á¤ÓÓËÛ·Ó ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎfi Î›ÓËÌ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ËÁÂÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ªÔ˘ÛÙ·Ê¿ ∫ÂÌ¿Ï ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ Î›ÓËÌ·.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Ô˘ Â˘ÓfiËÛ·Ó ÙËÓ ÈÛ¯˘ÚÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÂıÓÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜
Î·È ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍ‹ ÙÔ˘ ÛÂ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·.

√È ·ÔÊ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ ÙÔ˘ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ·fi ÙÔÓ Î‡ÚÈÔ ÂÌÓÂ˘ÛÙ‹
ÙÔ˘˜ Î·È ËÁ¤ÙË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÂıÓÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜, ÙÔÓ ªÔ˘ÛÙ·Ê¿ ∫ÂÌ¿Ï, ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÂ ‰‡Ô Î‡ÚÈÔ˘˜
¿ÍÔÓÂ˜:
– ‰È·Ê‡Ï·ÍË ÙË˜ Â‰·ÊÈÎ‹˜ ·ÎÂÚ·ÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÌÂ Î¿ıÂ ı˘Û›·
– ·ÁÒÓ·˜ Ì¤¯ÚÈ˜ ÂÛ¯¿ÙˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙÂ ˘ÔÓÔÌÂ‡ÂÈ ÌÂ ÙÈ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ¤˜ ÙÔ˘ ‹ ¤ÛÙˆ ÙÈ˜ ·-
Ú·ÏÂ›„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈÎ‹ ÂıÓÈÎ‹ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·.
∞˘Ù‹ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÈ‰›ˆÍË ¤ÊÂÚÂ ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi Î›ÓËÌ· ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ ·Ú¯ÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ
∞ÓÙ¿ÓÙ Î·È ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ·fi ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÎÈ ¤ÂÈÙ· ÌÂ ÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ.

√ ªÔ˘ÛÙ·Ê¿ ∫ÂÌ¿Ï ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ ÙÔ 1881 ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË (ÙÔ Û›ÙÈ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ·
ÚÔÍÂÓÂ›Ô ÙË˜ ΔÔ˘ÚÎ›·˜). ™Â ËÏÈÎ›· ÂÙ¿ ÂÙÒÓ ¤ÌÂÈÓÂ ÔÚÊ·Ófi˜ ·fi ·Ù¤Ú·. ΔÔ 1893 ¿Ú¯ÈÛÂ ÙÈ˜
ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ÛÔ˘‰¤˜ ·fi ÙËÓ Î·ÙÒÙÂÚË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Û¯ÔÏ‹ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ¤‰ÂÈÍÂ È‰È·›ÙÂ-
ÚÔ ˙‹ÏÔ, Û˘Ó¤¯ÈÛÂ ÛÂ ·ÓÒÙÂÚÂ˜ Û¯ÔÏ¤˜ Î·È ¤ÊÙ·ÛÂ ÛÙ· 1905 Ó· ·ÔÊÔÈÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙËÓ ∞ÓÒÙ·ÙË ™¯Ô-
Ï‹ °ÂÓÈÎÒÓ ∂ÈÙÂÏÒÓ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ‹ÚıÂ ÛÂ Â·Ê‹
ÌÂ ÙÈ˜ ·ÙÚÈˆÙÈÎ¤˜ È‰¤Â˜ ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚÎˆÓ Î·È ÂËÚÂ¿ÛÙËÎÂ ·fi ·˘Ù¤˜. ™˘ÌÌÂÙÂ›¯Â ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÔÏÂ-
ÌÈÎ¤˜ ÂÌÏÔÎ¤˜ ÙË˜ √ıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·. ∫·Ù¿
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1919-1922 ·Ó·‰Â›¯ıËÎÂ ÛÂ ËÁ¤ÙË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ
‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙË˜ ∞ÓÙ¿ÓÙ Î·È ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜. ªÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘, Ô ªÔ˘ÛÙ·Ê¿ ∫Â-
Ì¿Ï ¤ÁÈÓÂ Ô ËÁ¤ÙË˜ ÙË˜ Ó¤·˜ ΔÔ˘ÚÎ›·˜ Î·È Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ ÙËÓ ÚÔÛ·Ó·ÙfiÏÈÛÂ ÌÂ ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·
ÚÔ˜ ÙÔÓ ‰˘ÙÈÎfi ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi. ΔÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û‡Á-
¯ÚÔÓÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, Ë ÙÔ˘ÚÎÈÎ‹ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË ÙÔ˘ ¤‰ˆÛÂ ÙÔ Â›ıÂÙÔ ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ, Ô˘ ÛË-
Ì·›ÓÂÈ «·Ù¤Ú·˜ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ». ¶¤ı·ÓÂ ÙÔ 1938.
∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙË˜ ¿ÛÎËÛË˜

μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∫ÂÌ¿Ï ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ: ∂ÏÂ˘ıÂÚ›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜!
ΔÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‹Ù·Ó ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ¤ıÓÔ˜ Ó· ˙‹ÛÂÈ ÌÂ ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ· Î·È ÛÂ‚·ÛÌfi. ∞˘Ùfi ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÂ› ÌfiÓÔ ÌÂ ÙËÓ Â›ÙÂ˘ÍË ÙË˜ Ï‹ÚÔ˘˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜. ŸÛÔ ÏÔ‡ÛÈÔ ‹ Â˘Ù˘¯ÈÛÌ¤-
100
ÓÔ Î·È Ó· Â›Ó·È ¤Ó· ¤ıÓÔ˜, fiÙ·Ó ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·, ‰ËÏ·‰‹ ÂÏÂ˘ıÂÚ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌ¤-
ÓÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· ÚÔÔ‰Â‡ÛÂÈ Î·È ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ‰Ô‡ÏÔ˘. [...] ∂Í¿ÏÏÔ˘, Ë Â-
ÚËÊ¿ÓÈ· ÙÔ˘ ΔÔ‡ÚÎÔ˘, Ë ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ÔÈ ÈÎ·ÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÛÂ ÔÏ‡ „ËÏfi Â›-
Â‰Ô. ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ, ÏÔÈfiÓ, ¤ıÓÔ˜ Â›Ó·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ¯·ıÂ› ·Ú¿ Ó· ˙ÂÈ ˘Ô‰Ô˘ÏˆÌ¤ÓÔ. ∂ÔÌ¤Óˆ˜,
Ë ÂÈÏÔÁ‹ Â›Ó·È: ÂÏÂ˘ıÂÚ›· ‹ ı¿Ó·ÙÔ˜!
∫ÂÌ¿Ï ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ, √ÌÈÏ›Â˜, ÌÙÊÚ. ™. ™ÔÏÙ·Ú›‰Ë˜, ¡¤· ™‡ÓÔÚ·-§È‚¿ÓË, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 31.
2. √ ∫ÂÌ¿Ï ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ ÎËÚ‡ÙÙÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÌÈ·˜ ÙÔ˘ÚÎÈÎ‹˜

ÂıÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜
∫‡ÚÈÔÈ, ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ËÌ¤ÚÂ˜ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙË˜ ‚Ô˘Ï‹˜ [ÂÓÓ. ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤ÏÂ˘ÛË˜], ÂÓËÌ¤-
ÚˆÛ· ÙÔ ÛÒÌ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ Î·È ÁÈ· ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜ ÌÔ˘, Ô˘ ›ÛÙÂ˘· fiÙÈ ‹Ù·Ó
ÔÈ ÈÔ ÂÓ‰Â‰ÂÈÁÌ¤ÓÂ˜ ÁÈ· Ó· ÙÂıÔ‡Ó ÛÂ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹. ∏ ÚÒÙË ·fi ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ë ΔÔ˘ÚÎ›· ı· ¤ÚÂ-
Â Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÌÈ· ÂıÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹.
ŸÏÔÈ ÁÓˆÚ›˙ÂÙÂ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ √ıˆÌ·ÓÒÓ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ıËÎÂ ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹, Ë
ÔÔ›· Û˘ÓÂ¯›ÛÙËÎÂ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·. ∂ÁÒ ÚÔÛˆÈÎ¿ Â›¯· ‚Á¿ÏÂÈ ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹
‰Â ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÂÈ ÙËÓ Â›ÛËÌË ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. [...]
∏ πÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÛÌÔ‡ Î·È
ÙÔ˘ ÙÔ˘Ú·ÓÈÛÌÔ‡, ‰ËÏ·‰‹ ÙË˜ Û˘Ó¤ÓˆÛË˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ. [...] ∏ È‰¤· ÙÔ˘ «ÂÂÎÙ·ÙÈÛÌÔ‡» Â›Ó·È
¤Íˆ ·fi ÙÔ ı¤Ì· Ì·˜. [...] ∏ ‰ÈÎ‹ Ì·˜ ÔÏÈÙÈÎ‹, Ë ÔÔ›· ÌÔÚÂ› Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙÂ› Î·È Â›Ó·È ÊˆÙÈÛÌ¤ÓË,
Â›Ó·È Ë «ÂıÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹». [...] ŸÙ·Ó Ï¤ˆ ÂıÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÓÓÔÒ: ı· Ú¤ÂÈ Ì¤Û· ÛÙ· ÂıÓÈÎ¿ Ì·˜ fiÚÈ·
Ó· ÛÙËÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÙÈ˜ ‰ÈÎ¤˜ Ì·˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Î·È Ó· ÚÔÛÙ·ÙÂ‡Ô˘ÌÂ ÙËÓ ÔÓÙfiÙËÙ¿ Ì·˜. ∂›ÛË˜, Ó· ÂÚ-
Á·˙fiÌ·ÛÙÂ ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô Î·È ÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›· ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜ Î·È ÙË˜ ¯ÒÚ·˜. ¡· ÌËÓ Ô‰ËÁÔ‡ÌÂ ÙÔ ¤ıÓÔ˜
ÛÂ Î›Ó‰˘ÓÔ Î·È Ó· ÌËÓ ·ÁˆÓÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÈı˘ÌÈÒÓ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙ¤˜. Δ¤-
ÏÔ˜, Ì¤Û· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌ¤ÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ó· ÂÈ‰ÈÒÎÔ˘ÌÂ ÙËÓ ·ÌÔÈ‚·›· ÊÈÏ›· Î·È ÙËÓ ·Ó-
ıÚˆÈÛÙÈÎ‹ ‰È¿ıÂÛË.
∫ÂÌ¿Ï ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ, √ÌÈÏ›Â˜, ÌÙÊÚ. ™. ™ÔÏÙ·Ú›‰Ë˜, ¡¤· ™‡ÓÔÚ·-§È‚¿ÓË, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 133-137.
101
∂¡√Δ∏Δ∞ 38
√ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜ (1919-1922)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ ÂËÚ¤·Û·Ó ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘.

1. √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ °. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÙˆÓ ÊÈÏÔ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ ÂÏÏË-
ÓÈÎÒÓ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆÓ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ ÙÔ˘ 1920 Ó· Û˘ÓÂ¯›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÂÌÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÙË ªÈ-
ÎÚ¿ ∞Û›·, ·Ó Î·È Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‰ÂÓ ›ÛÙÂ˘·Ó ÛÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜.
2. ∏ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÙ˘¯ËÌ¤ÓË ÂÎÛÙÚ·ÙÂ›· ÛÙÔÓ ™·ÁÁ¿ÚÈÔ ÔÙ·-
Ìfi, ÙÔ Î·ÏÔÎ·›ÚÈ ÙÔ˘ 1921, ‹Ù·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ¿Û¯ËÌË: ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓÂ˜ ·ÒÏÂÈÂ˜ ‹Ù·Ó ‹‰Ë ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜,
Ù· ˘ÏÈÎ¿ Ì¤Û· ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Û·Ó Î·È ÙÔ ËıÈÎfi ‹Ù·Ó Û¯Â‰fiÓ Î·Ù·ÚÚ·ÎˆÌ¤ÓÔ.

2. √ ¯¿ÚÙË˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ‚·ÛÈÛÙÂ› ÛÂ ·˘ÙfiÓ Ë ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙˆÓ
ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘.
3. ∏ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÌÔÚÂ› Ó· ÂÍÂÙ·ÛÙÂ› ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙËÓ ËÁ‹ 3. √È ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡-
ÁˆÓ Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›„Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÎ˘Ì·›· ÙË˜ ™Ì‡ÚÓË˜ ÒÛÙÂ Ó· ‰È·ÛˆıÔ‡Ó ˘‹ÚÍ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ÙÚ·-
ÁÈÎ¤˜, Î·ıÒ˜ Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ÛÎ¿ÊË ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Û·Ó Î·È ÔÈ ÎÂÌ·ÏÈÎÔ› Â›¯·Ó ‹‰Ë Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ fiÏË.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ¢È¿ÁÁÂÏÌ· ÙË˜ ÊÈÏÔ‚·ÛÈÏÈÎ‹˜ Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ (11 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920)
ªÂ ‚·ı˘Ù¿ÙËÓ ÙËÓ Û˘ÓÂ›‰ËÛÈÓ fiÙÈ ‡„ÈÛÙ· ÙË˜ ¶·ÙÚ›‰Ô˜ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ· ÂÈÙ¿ÛÛÔ˘ÛÈ ÙËÓ ‰È·Ù‹ÚË-
ÛÈÓ ÙË˜ Ù¿ÍÂˆ˜ Î·È ÙËÓ ‰È·ÁÂÊ‡ÚˆÛÈÓ ÙÔ˘ ¯¿ÛÌ·ÙÔ˜, ÙÔ ÔÔ›ÔÓ Ë ‰È¿ ÙË˜ ·Ó‰‹ÌÔ˘ Ï·˚Î‹˜ „‹ÊÔ˘
·Ô‰ÔÎÈÌ·ÛıÂ›Û· ÔÏÈÁ·Ú¯›· [ÂÓÓ. ÔÈ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ›] ÒÚ˘ÍÂ ÂÓ ÙË ÃÒÚ·, ¿Û·Ó ı· Î·Ù·‚¿ÏˆÌÂÓ Ì¤ÚÈ-
ÌÓ·Ó ÚÔ˜ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛÈÓ ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙË˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙˆÓ ¡fiÌˆÓ. °ÂÓÈÎÒ˜ Î·È ·‰È·ÎÚ›Ùˆ˜ ÔÈ
ÔÏ›Ù·È ·Ó·ÎÙÒÛÈ ÙËÓ Á·Ï‹ÓËÓ, ËÓ Â›¯ÔÓ ·ÔÏ¤ÛÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰ÔÓ ÙËÓ ÙÂÚÌ·ÙÈÛıÂ›Û·Ó ‰È¿ ÙË˜
„‹ÊÔ˘ ÙË˜ ·ÚÂÏıÔ‡ÛË˜ ∫˘ÚÈ·Î‹˜. ◊‰Ë ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ·ÔÎ·ıÈÛÙ¿ÌÂÓÔÈ ›ÛÔÈ Î·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ, Ú¤ÂÈ Ó·
¤¯ˆÛÈÓ ·fiÏ˘ÙÔÓ ÂÔ›ıËÛÈÓ fiÙÈ, ˘·ÎÔ‡ÔÓÙÂ˜ ÂÈ˜ ÌfiÓÔÓ ÙÔ ‰›Î·ÈÔÓ Î·È ÙÔÓ ¡fiÌÔÓ, ı· ·ÔÏ·‡ˆÛÈ
Ï‹Úˆ˜ ÙË˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ÓÔÌ›ÌˆÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ ·˘ÙÒÓ. ¶ÔÈÔ‡ÌÂı· ¤ÎÎÏËÛÈÓ ÂÈ˜ Ù· ÁÂÓÓ·›· ·È-
Ûı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ §·Ô‡ Î·È ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ™ÙÚ·ÙÔ‡, ›Ó· ·Ú¿Û¯ˆÛÈÓ ÙËÓ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹Ó ÙˆÓ ÂÈ˜ ÙÔ
ËÌ¤ÙÂÚÔÓ ¤ÚÁÔÓ.
∂Ó ∞ı‹Ó·È˜ ÙË 4Ë ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920
∂ÊËÌÂÚ›‰· ÙË˜ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆ˜, Ê. 289, 11 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920.
¶ËÁ‹: π. ∞ÎÙÛfiÁÏÔ˘, ÃÚÔÓÈÎfi ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘ 1919-1922, ΔÚÔ¯·Ï›·, ∞ı‹Ó· 1998, Û. 171.
102
2. ∏ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜

∏ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ ™ÙÚ·ÙÈ¿˜, ·fi ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙË˜ ÂÈı·Ú¯›·˜ Î·È È‰›ˆ˜ ÙÔ˘ ËıÈÎÔ‡ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÒÓ,
‰ÂÓ ‹Ù·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÈÎ·ÓÔÔÈËÙÈÎ‹. ™¯ÂÙÈÎ¿ Ë «∂›ÙÔÌÔ˜ πÛÙÔÚ›· ∂ÎÛÙÚ·ÙÂ›·˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ 1919-
1922» ÙÔ˘ °ÂÓÈÎÔ‡ ∂ÈÙÂÏÂ›Ô˘ ™ÙÚ·ÙÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «ΔÔ ËıÈÎfiÓ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡, Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿-
ÏË„ÈÓ ÙË˜ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹˜ ÂÎÛÙÚ·ÙÂ›·˜, Â˘Ú›ÛÎÂÙÔ ÂÈ˜ ˘„ËÏfiÓ Â›Â‰ÔÓ. ™˘Ó Ùˆ ¯ÚfiÓˆ ˘¤ÛÙË Û˘ÓÂ-
¯‹ Î¿Ì„ÈÓ Î·È ÚÔ˚Ô‡Û· ¯·Ï¿ÚˆÛÈÓ, ·Ú¿ Ù·˜ ÂÎ¿ÛÙÔÙÂ ·Ó·Ï·Ì¿, ÒÛÙÂ ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔÓ ÙÔ˘ 1922
Ó· Â˘Ú›ÛÎÂÙ·È ÂÈ˜ ¯·ÌËÏfiÓ Â›Â‰ÔÓ. √ ÛÙÚ·Ùfi˜ ‹ÙÔ ÂÍËÓÙÏËÌ¤ÓÔ˜ ÛˆÌ·ÙÈÎÒ˜ Î·È ËıÈÎÒ˜...». ∞ÊÔ‡
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÊıÔÚÔÔÈfi Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ·ıÒÓ, Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ Ô ¢È¯·ÛÌfi˜, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ
ÛÒÌ· ÙˆÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÒÓ, È‰›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920, Û˘ÓÂ¯›˙ÂÈ: «...§fiÁˆ ÙˆÓ ·Óˆ-
Ù¤Úˆ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È ÙË˜ Ì·ÎÚ¿˜ ·Ú·Ù¿ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ∞ÁÒÓÔ˜, ÙÔ ËıÈÎfiÓ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡
ÛÙÚ·ÙÔ‡ ˘¤ÛÙË ‰È¿‚ÚˆÛÈÓ Î·È ÌÂ›ˆÛÈÓ. ªÂÙ¿ Ù·˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ˜ ÚÔ˜ ÕÁÎ˘Ú· ÙÔ ËıÈÎfiÓ ÙÔ˘ ÛÙÚ·-
ÙÔ‡ ÂËÚÂ¿ÛıË ¤ÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÓ, ÏfiÁˆ ÌË Û˘ÓÙÚÈ‚‹˜ ÙÔ˘ ∫ÂÌ·ÏÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙˆÓ ‚·Ú‡Ù·ÙˆÓ
·ˆÏÂÈÒÓ ·˜ ˘¤ÛÙË. ΔÔ ¿ÓıÔ˜ ÙˆÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È ÔÈ ÔÚÌËÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÂÙ¤ıËÛ·Ó ÂÎÙfi˜
Ì¿¯Ë˜. ∏ ™ÙÚ·ÙÈ¿ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ÂÁÎ·Ù¤ÏÂÈ„Â Â› ÙÔ˘ Â‰›Ô˘ ÙË˜ Ì¿¯Ë˜ ÙÔ 50% ÂÚ›Ô˘ ÙË˜ Ì·-
¯›ÌÔ˘ ‰˘Ó¿ÌÂÒ˜ ÙË˜ [...]. √ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÏÈÔÙ·ÎÙÒÓ ÂÈ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfiÓ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜, È‰›· ÌÂÙ¿
Ù·˜ ÚÔ˜ ÕÁÎ˘Ú·Ó ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ˜, ÂÛËÌÂ›ˆÛÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ·‡ÍËÛÈÓ [...] ÂÚ› ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ª·˝Ô˘ 1922 ‹ÙÔ
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜. ◊‰Ë ÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÂÓ ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Ì·¯ËÙ¿˜ Â›¯Â Ï¤ÔÓ Â‰Ú·Èˆı‹ Ë ÂÔ›ıËÛÈ˜ fiÙÈ Ë ÛÙÚ¿-
ÙÂ˘Û›˜ ÙˆÓ ·ÚÂÙÂ›ÓÂÙÔ Â› Ì·Ù·›ˆ, fiÙÈ ·È Ù·Ï·ÈˆÚ›·È, ÔÈ Î›Ó‰˘ÓÔÈ, ÔÈ Ìfi¯ıÔÈ Î·È ·È ı˘Û›·È ·¤‚·È-
ÓÔÓ ¿Î·ÚÔÈ, Î·È fiÙÈ Ë ∂ÏÏ¿˜, ·ÔÍÂÓˆıÂ›Û· Î·È ÙË˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ™˘ÌÌ¿¯ˆÓ, ·Ú¤ÌÂÓÂ ÌfiÓË Î·È
·‚Ô‹ıËÙÔ˜ ‰È¿ Ó· Ê¤ÚË ÂÈ˜ ¤Ú·˜ ÙÔÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ·ÁÒÓ·. ∏ Ó¤· ¢ÈÔ›ÎËÛÈ˜ ÙË˜ ™ÙÚ·ÙÈ¿˜,
˘fi ÙÔÓ ™ÙÚ·ÙËÁfiÓ Ã·Ù˙·Ó¤ÛÙËÓ, ¤Ï·‚Â ˆÚÈÛÌ¤Ó· Ì¤ÙÚ· [...]. Δ· Ì¤ÙÚ· Ù·‡Ù· fiÌˆ˜ ‰ÂÓ ‹Û·Ó ÈÎ·-
Ó¿ Ó· Â·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ ËıÈÎfiÓ ÂÈ˜ ÙÔ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔÓ ‡„Ô˜ Î·È Ë ÌfiÓË ‰È¿¯˘ÙÔ˜ ÂÈı˘Ì›· ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ
Ì·¯ËÙÒÓ ‹ÙÔ Ë ÙË˜ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÂÈ˜ Ù·˜ ÂÛÙ›·˜ ÙˆÓ».
∞. ¢ÂÛÔÙfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ∫·Ù·ÛÙÚÔÊ‹», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıË-
ÓÒÓ, ÙfiÌ. π∂’, Û. 201.
3. √È ·ÒÏÂÈÂ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi

fiÏÂÌÔ
√ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜ Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÛÂ ·ÓıÚÒÈÓ· ı‡Ì·Ù·, ·Ì¿¯Ô˘˜ Î·È ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¤-
ÓÔ˘˜. √ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜ Â›¯Â 23.000 ÂÚ›Ô˘ ÓÂÎÚÔ‡˜ Î·È 50.000 ÙÚ·˘Ì·Ù›Â˜, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜
·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1897-1918 Ì·˙›. ∞˘Ùfi fiÌˆ˜ Ô˘ ¿ÊËÛÂ ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· ›¯ÓË
ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ‹Ù·Ó Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÍ·Ê·ÓÈÛı¤ÓÙˆÓ. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi 18.000 ÂÍ·Ê·Ó›-
ÛÙËÎ·Ó ÛÙ· ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ¿ Ì¤Ùˆ· Î·È 500 ÂÚ›Ô˘ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ‹Ù·Ó ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ›. √È ÈÔ ÔÏÏÔ› ¯¿-
ıËÎ·Ó ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 1922.
°. ª·ÚÁ·Ú›ÙË˜, «√È fiÏÂÌÔÈ», πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, μÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·, ÙfiÌ. ∞2, Û. 186.
103
∂¡√Δ∏Δ∞ 39
∂ÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÂ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ΔÔ˘ÚÎ›·
ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi fiÏÂÌÔ
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎfi fiÏÂÌÔ.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Î‡ÚÈÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÙË˜ Û˘Óı‹ÎË˜ ÙË˜ §Ô˙¿ÓË˜.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ˘Ô¯ÚÂˆÙÈÎ‹ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÌÂÙ·Í‡ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ΔÔ˘ÚÎ›·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÛÂ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ΔÔ˘ÚÎ›· ÌÂÙ¿ ÙÔ 1922.

1. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ °. °È·ÓÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Û˘ÌÊˆÓ›· ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÌÂÙ·Í‡ ∂Ï-
Ï¿‰·˜ Î·È ΔÔ˘ÚÎ›·˜ «ÙÚ·ÁÈÎ‹ [...] ·ÏÏ¿ Î·È Ï¤ÔÓ Û˘ÌÊ¤ÚÔ˘Û· Ï‡ÛË». ™Â Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi Â›Â‰Ô,
Ë ·fiÊ·ÛË ÂÚ› ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ‹Ù·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ÙÚ·ÁÈÎ‹ ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Î·È ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ ÙËÓ ˘¤-
ÛÙËÛ·Ó. ∂ÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜, ˆÛÙfiÛÔ, Î·ÓÂ›˜ ÌÂ ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ ‹Ù·Ó fiÓÙˆ˜ Ë
«Ï¤ÔÓ Û˘ÌÊ¤ÚÔ˘Û· Ï‡ÛË», ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÙÔ ÎÂÌ·ÏÈÎfi Î·ıÂÛÙÒ˜ ‰ÂÓ ·Ô‰Â¯fiÙ·Ó ÙËÓ ·Ú·-
ÌÔÓ‹ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÛÙËÓ ΔÔ˘ÚÎ›·. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‹Ù·Ó ÌÈ· ÛÎÏËÚ‹ ·ÏÏ¿ ·Ó·-
fiÊÂ˘ÙË Ï‡ÛË ÂÓfi˜ ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜.
2. ∏ ÙÔÏÌËÚ‹ ·fiÊ·ÛË ÙË˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ¿ÌÂÛ·, ·Ú·Î¿ÌÙÔÓÙ·˜
ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ ÓÔÌÈÎ¿ ÂÌfi‰È·, ÛÙË ‰È·ÓÔÌ‹ Á·ÈÒÓ ÛÂ ·ÎÙ‹ÌÔÓÂ˜ Î·ÏÏÈÂÚÁËÙ¤˜ ÂÈ‚Ï‹ıËÎÂ, Ô˘ÛÈ·-
ÛÙÈÎ¿, ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÍÂ‡ÚÂÛË˜ Á·ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ.

3. √ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ÙË˜ ΔÔ˘ÚÎÈÎ‹˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ªÔ˘ÛÙ·Ê¿ ∫ÂÌ¿Ï ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ Ï·ÙÈÓÈÎfi ·Ï-
Ê¿‚ËÙÔ ÛÂ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÌ¤ÓÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÚÈÔ‰Â›·˜ ÙÔ˘ ÛÙË ¯ÒÚ·. ∏ ·ÓÙÈÎ·Ù¿-
ÛÙ·ÛË, ÙÔ 1929, ÙË˜ ÔıˆÌ·ÓÈÎ‹˜ ÁÚ·Ê‹˜ ·fi ÙÔ Ï·ÙÈÓÈÎfi ·ÏÊ¿‚ËÙÔ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ Û¯Â-
‰›Ô˘ ÙÔ˘ ∫ÂÌ¿Ï ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi ÙË˜ ΔÔ˘ÚÎ›·˜. ªÂ ÙÔ Ì¤ÙÚÔ ·˘Ùfi ·ÏÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ÁÚ·Ê‹ Î·È
Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ¤ÙÛÈ ÂÚÈÔÚ›ÛÙËÎÂ, ÛÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚·ıÌfi, Ô ·Ó·ÏÊ·‚ËÙÈÛÌfi˜.
∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ-‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ¢È¿ÁÁÂÏÌ· ÙË˜ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÔÌ‹
ÛÂ ‰›ÎË ÙˆÓ Î·ÙËÁÔÚÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÁÈ· ÙË ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹
[…] ∏ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜ ¤¯ÂÈ Ù·¯ıÂ› ˘ÂÚ¿Óˆ ÙˆÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ. […] ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË Ô‡-
ÙÂ ÎÔÌÌ·Ù›˙ÂÙ·È, Ô‡ÙÂ Ê·ÙÚÈ¿˙ÂÈ. ∫·È ı· ÙËÚ‹ÛË Ì¤¯ÚÈ ÙˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ, Î·Ù¿ Ù·˜ ÔÔ›·˜ ı· ÂÎÊÚ·Ûı‹
ÂÏÂ˘ı¤Úˆ˜ Ë Î˘Ú›·Ú¯Ô˜ ı¤ÏËÛÈ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Î·È ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓËÓ, Î·È Â˘ÓÔÌ›·Ó, Î·È Ù¿ÍÈÓ. ∞ÏÏ¿
‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜ ‰ÂÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ˆÚÈÛÌ¤ÓËÓ ÂıÓÈÎ‹Ó ÔÏÈÙÈÎ‹Ó, ·ÊÔ‡ Ë ‡·ÚÍÈ˜ ÙË˜
∂·Ó·ÛÙ¿ÛÂˆ˜ ·ÔÙÂÏÂ› ÔÏÈÙÈÎ‹Ó.
104
[…] ™˘ÓÂÒ˜, Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜ Â˘Ú›ÛÎÂÙ·È ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ˜ Î·È ıÂˆÚÂ› Â¯ıÚÔ‡˜ ÙË˜ ¶·ÙÚ›‰Ô˜ fiÏÔ˘˜
·ÓÂÍ·ÈÚ¤Ùˆ˜ ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔÛÙ·Ù‹Û·ÓÙ·˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÈÛÌÔ‡, ÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÊÂ›ÏÂ-
Ù·È Ë ‰È¿ÚÚËÍÈ˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ, Ë ÌÂÁ¿ÏË ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ °¤ÓÔ˘˜.
[…] ∏ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛÈ˜ ·Ô‚Ï¤ÂÈ ÂÈ˜ ÙËÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÛÈÓ ÙÔ˘ Ï·ÓËı¤ÓÙÔ˜ Ï·Ô‡ […]. ∞ÏÏ¿ ıÂˆÚÂ›
ÂÈ‚Â‚ÏËÌ¤ÓËÓ ÙËÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎ‹Ó ÔÈÓÈÎ‹Ó ÙÈÌˆÚ›·Ó ÙˆÓ «Â¯ıÚÒÓ ÙË˜ ·ÙÚ›‰Ô˜», ÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›-
Ô˘˜ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È Ë Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛÈ˜ ÙÔ˘ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ªÂÙÒÔ˘ […]. ™˘ÓÂÒ˜ Â›Ó·È ÎÔÈÓ‹ ··›ÙËÛÈ˜ Ô
¿Ó‰ËÌÔ˜ ÛÙÈÁÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂÓfi¯ˆÓ.
¶ËÁ‹: Δ. μÔ˘ÚÓ¿˜, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜. ∞fi ÙËÓ ¤ÏÂ˘ÛË ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (1909)
ˆ˜ ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÔ˚Ù·ÏÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘ (1940), ∞ÊÔ› ΔÔÏ›‰Ë, ∞ı‹Ó· 1977, Û. 257-258.
2. «¢›ÎË ÙˆÓ ¤ÍÈ»: ÙÔ Î·ÙËÁÔÚËÙ‹ÚÈÔ

∫·ÙËÁÔÚÂ›ÛıÂ fiÙÈ ·fi ÙË˜ 1Ë˜ ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920 Î·È ÂÊ’ ÂÍ‹˜ Ì¤¯ÚÈ ÙË˜ 26Ë˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1922 Û˘-
Ó·ÔÊ·Û›Û·ÓÙÂ˜ ÌÂÙ¿ ÙˆÓ Û˘Ó˘Ô˘ÚÁÒÓ ˘ÌÒÓ ÂÚ› Ú¿ÍÂˆ˜ ÂÛ¯¿ÙË˜ ÚÔ‰ÔÛ›·˜, ÂÎÔ˘Û›ˆ˜ Î·È ÂÎ
ÚÔı¤ÛÂˆ˜ ˘ÂÛÙËÚ›Í·ÙÂ ÙËÓ ÂÈÛ‚ÔÏ‹Ó Í¤ÓˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ, ‹ÙÔÈ ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÂıÓÈÎÈÛÙÈÎÔ‡
ÛÙÚ·ÙÔ‡, ÂÈ˜ ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·Ó ÙÔ˘ μ·ÛÈÏÂ›Ô˘, ÙÔ˘Ù¤ÛÙÈÓ ÂÈ˜ ÙËÓ ˘fi ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ Î·ÙÂ¯ÔÌ¤ÓËÓ Î·È ‰È¿
ÙË˜ ™˘Óı‹ÎË˜ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ Î·Ù·ÎÂÎ˘ÚˆÌ¤ÓËÓ ¯ÒÚ·Ó ÙË˜ ª. ∞Û›·˜, ·Ú·‰fiÛ·ÓÙÂ˜ ¿Ì· ÂÈ˜ ÙÔÓ ·˘-
ÙfiÓ Â¯ıÚfiÓ fiÏÂÈ˜, ÊÚÔ‡ÚÈ·, Ì¤Á· Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÌÂÁ›ÛÙË˜ ·Í›·˜ ˘ÏÈÎfiÓ ÔÏ¤ÌÔ˘ […].
¢›ÎË ÙˆÓ ŒÍÈ: Â›ÛËÌ· Ú·ÎÙÈÎ¿, ∂ıÓÈÎfi Δ˘ÔÁÚ·ÊÂ›Ô, ∞ı‹Ó· 1976, Û. 19.
3. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘

∏ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ 1922 ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ ÌÂ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙÔ˘ ∏ÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘.
∞fi ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1923 ·ÔÊ·Û›ÛÙËÎÂ Ë ÂÁÎ·Ù¿ÏÂÈ„Ë ÙÔ˘ πÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ (·Ï·ÈÔ‡) ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Ô˘
˘ÔÏÂÈfiÙ·Ó Î·Ù¿ 13 ËÌ¤ÚÂ˜ ·fi ÙÔ °ÚËÁÔÚÈ·Ófi – ‰˘ÙÈÎfi. [...] ∏ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ-
‹ıËÎÂ ÛÙÈ˜ 16 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1923 –‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ 1Ë ª·ÚÙ›Ô˘ ÌÂ ÙÔ Ó¤Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ– ‰ÂÓ Î¿Ï˘ÙÂ Î·È
ÙÔÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ÙÔÌ¤·. ªÂ Û‡ÌÊˆÓË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔ‡ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô˘ [...] ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Î·È
ÙÔ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Ù·˘Ù›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÈ˜ 10/23 ª·ÚÙ›Ô˘ 1924. [...] √È ·ÌÂÙ¿ÂÈÛÙÔÈ Ô·‰Ô›
ÙÔ˘ πÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Û¯ËÌ¿ÙÈÛ·Ó ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹ Î›ÓËÛË ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔËÌÂÚÔÏÔ-
ÁÈÙÒÓ.
∞ı. μÂÚ¤ÌË˜, «∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∏ÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıË-
ÓÒÓ, ÙfiÌ. π∂’, Û. 259-260.
105
∫∂º∞§∞π√ ∂¡∞Δ√
∏ ∂¶√Ã∏ Δ√À ª∂™√¶√§∂ª√À (1919-1939)
∂¡√Δ∏Δ∞ 40
Δ· ÚÒÙ· ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿ ¯ÚfiÓÈ·, Ë ·ÁÎfiÛÌÈ·
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ 1929 Î·È Ë ªÂÁ¿ÏË ⁄ÊÂÛË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ò˜ ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹,
ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ ÌÂÙ·Í‡ ÚÒËÓ ·ÓÙ›·ÏˆÓ ÎÚ·-
ÙÒÓ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1920.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Â›‰Ô˜ Î·È ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ Ô˘, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÈ˜ ∏¶∞ ÙÔ 1929, ¤ÏË-
ÍÂ Û¯Â‰fiÓ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ‰˘ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘.

1. Δ· ÂÓıÔ˘ÛÈÒ‰Ë Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡ ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘ ·ÔÎ·Ï‡ÙÔ˘Ó fiÙÈ, Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹ÓÂ˜ ÚÈÓ ·fi
ÙÔ Í¤Û·ÛÌ· ÙÔ˘ ÎÚ·¯, ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ ÛÙÈ˜ ∏¶∞ ÌÂÁ¿ÏË ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›· ÁÈ· ÙÈ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ÚÔÔÙÈÎ¤˜ ÙË˜
¯ÒÚ·˜. ∞˘Ùfi˜ Ô Û›ÁÔ˘Ú· ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎfi˜ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó
ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÎÚ›ÛË Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ó· ‚ÈˆıÂ› ·fi ÙÔ˘˜ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡˜ ÌÂ ·ÎfiÌË
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÔÁÔ‹ÙÂ˘ÛË. ŸÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ÚÔÛ‰ÔÎ›Â˜ Ô˘ Â›¯·Ó Î·ÏÏÈÂÚÁËıÂ›, ÙfiÛÔ
ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· ‹Ù·Ó Ù· „˘¯ÔÏÔÁÈÎ¿ Ï‹ÁÌ·Ù· ·fi ÙËÓ ÎÚ›ÛË.
2. ∏ ·fiÊ·ÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÎÂÊ·Ï·ÈÔ‡¯ˆÓ Ó· Ô˘Ï‹ÛÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÌÂÙÔ¯ÒÓ ÙÔ˘˜ ÏÂÈ-
ÙÔ‡ÚÁËÛÂ Î·Ù·Ï˘ÙÈÎ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÌÈÎÚÔÂÂÓ‰˘ÙÒÓ, Ô˘ ¤ÛÂ˘Û·Ó Î·È ·˘ÙÔ› Ó· Ô˘-
Ï‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÌÂÙÔ¯¤˜ Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó. °Ú‹ÁÔÚ· ÔÈ ÌÂÙÔ¯¤˜ Ô˘ ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·Ó ÚÔ˜ ÒÏËÛË ‹Ù·Ó Î·Ù¿
ÔÏ‡ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ˙ËÙÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· ·ÁÔÚ¿, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ ÙÈÌ¤˜ ÙÔ˘˜ Ó· Î·Ù·ÚÚÂ‡-
ÛÔ˘Ó. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Â›¯Â ¿ÌÂÛÂ˜ Î·È Î·Ù·Ï˘ÙÈÎ¤˜ Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜,
Ô˘ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÎÏ˘‰ˆÓ›˙ÂÙ·È ÂÈÎ›Ó‰˘Ó·.

3 Î·È 4. √È ‰‡Ô ÂÈÎfiÓÂ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÍÂÙ·ÛÙÔ‡Ó, ÌÈ·˜ Î·È ·¤¯Ô˘Ó Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· Ë Ì›· ·fi ÙËÓ
¿ÏÏË. Δ· ·˘ÙÔÎ›ÓËÙ· ºÔÚÓÙ, ÚÔÛÈÙ¿ ÛÙÔ Ì¤ÛÔ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎfi ÎÔÈÓfi, ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›·
ÙÔ˘ 1920 Ù· Û‡Ì‚ÔÏ· ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â˘ËÌÂÚ›·˜. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ, fiˆ˜ ·Ô‰Â›¯ıËÎÂ, ÁÈ· ¤Ó· fiÓÂÈÚÔ
ÌÂ Û·ıÚ¿ ıÂÌ¤ÏÈ·. ΔÔ ÎÚ·¯ ÙÔ˘ 1929 Û‹Ì·ÓÂ, Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿, ·fiÏ˘-
ÙË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹. ∫¿ÔÈÔÈ ‰ÂÓ ¿ÓÙÂÍ·Ó Î·È ·˘ÙÔÎÙfiÓËÛ·Ó.
106
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∞Ó·ÁÓÒÚÈÛË ‰ÈÎ·ÈÒÌ·ÙÔ˜ „‹ÊÔ˘ ÛÙÈ˜ μÚÂÙ·Ó›‰Â˜
∏ Annie Kenney, μÚÂÙ·Ó›‰· ·ÁˆÓ›ÛÙÚÈ· ÁÈ· Ù· ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È, ÛÙËÓ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›·
ÙË˜, ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ‰ÈÎ·ÈÒÌ·ÙÔ˜ „‹ÊÔ˘ ÛÙÈ˜ μÚÂÙ·Ó›‰Â˜.
ΔÔ 1917 Û˘˙ËÙ‹ıËÎÂ ÛÙÔ ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË˜ ‰ÈÎ·ÈÒÌ·ÙÔ˜ „‹ÊÔ˘ ÛÙÈ˜ Á˘-
Ó·›ÎÂ˜. ∞Ó·ÁÓˆÚ›ÛÙËÎÂ, ÙfiÛÔ ·fi Ê›ÏÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ·fi Â¯ıÚÔ‡˜, fiÙÈ ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜ Â›¯·Ó ·›ÍÂÈ Î·È ¤·È-
˙·Ó ÍÂ¯ˆÚÈÛÙfi ÚfiÏÔ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ [...] ∞˘Ùfi ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÌÂÁ¿ÏË ¯·Ú¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜.
◊Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛË Ó· ÛÎ¤ÊÙÂÙ·È Î·ÓÂ›˜ fiÙÈ ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÂÈ-
Ú‹ÓË ÛÂ ‰ÈÂıÓ¤˜ Â›Â‰Ô, ÙËÓ ›‰È· ·˘Ù‹ ÒÚ· ÚÔÂÙÔ›Ì·˙·Ó ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË Î·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ›‰È· ÙÔ˘˜ ÙË
¯ÒÚ·. ∏ ·Ó·Ù·Ú·¯‹ ÏËÛ›·˙Â ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ [...] ™ÙÈ˜ 6 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘, ÙÔ 1918, ‰fiıËÎÂ Ë ‚·ÛÈÏÈÎ‹ Û˘-
ÁÎ·Ù¿ıÂÛË ÁÈ· ÙÔÓ ÓfiÌÔ Ô˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â ‰ÈÎ·›ˆÌ· „‹ÊÔ˘ ÛÙÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜. √È Á˘Ó·›ÎÂ˜ ‹Ù·Ó Ï¤ÔÓ
„ËÊÔÊfiÚÔÈ.
Annie Kenney, Memories of a Militant, §ÔÓ‰›ÓÔ 1947.
¶ËÁ‹: www.spartacus.schoolnet.co.uk/
2. ∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó·ı¤ÚÌ·ÓÛË ‚¿ÛË ÙË˜ Á·ÏÏÔÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹˜

ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜
ªÂ ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙÔ˘ ™ÙÚ¤˙ÂÌ·Ó [˘Ô˘ÚÁfi˜ ∂ÍˆÙÂÚÈÎÒÓ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜], Ë °ÂÚÌ·Ó›· ·›ÚÓÂÈ
ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ó· Î·Ù·‚¿ÏÂÈ ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙÈ˜ Â·ÓÔÚıÒÛÂÈ˜. ™’ ·˘Ùfi ‚ÔËıÔ‡Ó ÌÂ ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ÔÈ ·˘-
Í·ÓfiÌÂÓÂ˜ ÂÈÛÚÔ¤˜ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎÒÓ Î·È (È‰›ˆ˜) ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎÒÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ. [...] √È ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ¤˜
ÂÂÓ‰‡ÛÂÈ˜ ·Ó¿ÁÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ ÛÂ Ú˘ıÌÈÛÙ‹ ÙË˜ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜. [...] ∫·ıÒ˜ ÔÈ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ ÌÂ-
ÙÚÈ¿˙ÔÓÙ·È, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÚÒËÓ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÂÎ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È ÛËÌ¿‰È· ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘ ÓÂ‡Ì·ÙÔ˜ Î·ÏÔ-
ÚÔ·›ÚÂÙË˜ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË˜. [...]
ΔÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ ÙÔ˘ 1925 [ÂÓÓ. °·ÏÏ›· Î·È °ÂÚÌ·Ó›·] Î·Ù¤ÏËÍ·Ó ÛÂ ÌÈ· Û˘Ó‰È¿ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ §ÔÎ¿ÚÓÔ
ÙË˜ ∂Ï‚ÂÙ›·˜ [...]. ΔÔ Û‡ÌÊˆÓÔ Ô˘ ˘¤ÁÚ·„·Ó ÚÔ¤‚ÏÂÂ ÙËÓ ÂÁÁ‡ËÛË ÙˆÓ Á·ÏÏÔÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ Î·È
‚ÂÏÁÔÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ Û˘ÓfiÚˆÓ ÂÎ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ∏ÓˆÌ¤ÓÔ˘ μ·ÛÈÏÂ›Ô˘ Î·È ÙË˜ πÙ·Ï›·˜. ∏ °ÂÚÌ·Ó›· ·Ó·-
ÁÓÒÚÈ˙Â ¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÙË˜ Û˘Óı‹ÎË˜ ÙˆÓ μÂÚÛ·ÏÈÒÓ ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ ÚÔÛ¿ÚÙËÛË˜ ÙË˜
∞ÏÛ·Ù›·˜ Î·È ÙË˜ §ÔÚ·›ÓË˜. [...]
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë °ÂÚÌ·Ó›·, ÌÂ ÂÈÛ‹ÁËÛË ÙË˜ °·ÏÏ›·˜, ¤ÁÈÓÂ ‰ÂÎÙ‹ ÛÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ∂ıÓÒÓ Î·È ·Ô-
Ù¤ÏÂÛÂ ÙÔ ¤ÌÙÔ ÌfiÓÈÌÔ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÙË˜. ™ÙÔÓ ÚÒËÓ Ù·Ú·Í›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›-
ÛÙËÎÂ Í·ÊÓÈÎ¿ ÈÛfiÙÈÌË ı¤ÛË ÌÂ ÙË °·ÏÏ›·, ÙËÓ ∞ÁÁÏ›·, ÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÙËÓ π·ˆÓ›·. √È ‰‡Ô ·Ú¯ÈÙ¤-
ÎÙÔÓÂ˜ ÙË˜ Û˘ÌÊˆÓ›·˜ ¯·ÈÚ¤ÙËÛ·Ó ÛÙË °ÂÓÂ‡Ë ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÌÂ «ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜» ÔÌÈÏ›Â˜, È‰È·›ÙÂÚ· Ô
ªÚÈ¿Ó ÌÂ ÙÔÓ ÂÚ›ÊËÌÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘: «™ÙËÓ ¿ÎÚË Ù· ÙÔ˘Ê¤ÎÈ·, Ù· Ì˘‰Ú¿ÏÈ·, Ù· Î·ÓfiÓÈ·! ΔfiÔ ÛÙË
Û˘ÌÊÈÏ›ˆÛË, ÛÙË ‰È·ÈÙËÛ›· Î·È ÛÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË!».
S. Berstein & P. Milza, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÌÙÊÚ. ª. ∫ÔÎÔÏ¿ÎË˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997, ÙfiÌ.
3, Û. 67-68.
107
∂¡√Δ∏Δ∞ 41
∫ÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ÎÚ·ÙÈÎ¤˜ ·fiÂÈÚÂ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜.

1. ∏ ËÁ‹ ·˘Ù‹, ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·Ù›· Ô˘ Î·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎÂ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ÛÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 2, ÛÙËÓ ÔÔ›·
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿, fiÛ· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ. Δ· Û˘ÛÛ›ÙÈ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·fiÚÔ˘˜ ‹Ù·Ó
¤Ó· Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÈ˜ ∏¶∞, ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ÛÂ ·ÚÎÂÙ¤˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜
‰˘ÙÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜. √È ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÙË˜ ‡·ÚÍË˜ Û˘ÛÛÈÙ›ˆÓ ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ÙË˜ ¢‡ÛË˜
‹Ù·Ó ÙÂÚ¿ÛÙÈÂ˜: ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ı¤·Ì· ÌÈ·˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ Ô˘Ú¿˜ ÂÈÓ·ÛÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÁÈ· Ï›ÁË
ÛÔ‡·, Ô ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi˜ Î·È ÔÈ ·ÔıÂˆÌ¤ÓÂ˜ ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ ·Í›Â˜ ÙÔ˘ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ó· Î·Ù·ÚÚ¤Ô˘Ó.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

ºÚ·ÁÎÏ›ÓÔ˜ ƒÔ‡˙‚ÂÏÙ: ΔÔ New Deal
°È· Ó· Í·Ó·Î¿ÓÔ˘ÌÂ Ù· ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ¿ Ì·˜ Î·È Ù· ·ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù¿ Ì·˜ Ó· Í·Ó·‰Ô˘Ï¤„Ô˘Ó ÌÂ ÙË ‚Â-
‚·ÈfiÙËÙ· fiÙÈ ı· ˆÏÔ‡Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÙÔ˘˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘ÌÂ ÛÙÔ˘˜ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ Ù· Ì¤-
Û· ÁÈ· Ó· ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ·˘Ù¿. ∞ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÂ› ·˘Ùfi, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ
¤¯Ô˘ÌÂ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Î·Ù·Ó·ÏˆÙ¤˜ 12 ÂÎ·ÙÔÌÌ‡ÚÈ· ·Ó¤ÚÁÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙË-
Ù· Ó’ ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó Ù›ÔÙÂ. √È ¿ÓıÚˆÔÈ ·˘ÙÔ› Ú¤ÂÈ Ó· Í·Ó·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ·˘Ùfi ı· ÙÔ
Î·ÙÔÚıÒÛÔ˘ÌÂ ÌÂ ÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ÙÚfiÔ: ı· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·, Ô˘ Û‹ÌÂÚ· ÚÔÛÊ¤ÚÂÙ·È,
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ··Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙÔ˘˜ ·Ó¤ÚÁÔ˘˜, ÒÛÙÂ Ó· ÂÍ·ÏÂ›„Ô˘ÌÂ ÙËÓ ·ÓÂÚÁ›·.
∫·È ·˘Ùfi ı· ÙÔ Î·ÙÔÚıÒÛÔ˘ÌÂ, ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÛÂ Î¿ıÂ ÂÚÁ¿ÙË ¤Ó· Î·ÙÒÙ·ÙÔ ËÌÂÚÔÌ›ÛıÈÔ, Ô˘
ı· ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ˙ÂÈ [...]. ∂¿Ó fiÏÔÈ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Î¿ÓÔ˘Ó Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÙÔ ›‰ÈÔ Ú¿ÁÌ·, Î·ÓÂ›˜ ·’
·˘ÙÔ‡˜ ‰ÂÓ ı· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ÌÂÈÔÓÂÎÙÈÎ‹ ı¤ÛË. ΔÔ Úfi‚ÏËÌ·, ÂÔÌ¤Óˆ˜, ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÂÍ‹˜ ÂÚÒ-
ÙËÌ·: ı· Î·ÙÔÚıÒÛÔ˘ÌÂ Ó· ÂÙ‡¯Ô˘ÌÂ, ÒÛÙÂ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ó· Î¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ;
∫·ÌÈ¿ ÂÈ¯Â›ÚËÛË, Ô˘ ÂÈ‚ÈÒÓÂÈ ·fi ÙËÓ ÏËÚˆÌ‹ ¯·ÌËÏÒÓ ËÌÂÚÔÌÈÛı›ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ‰ÂÓ
Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Û’ ·˘Ù‹ ÙË ¯ÒÚ·».
§fiÁÔ˜ ÛÙÔ ∫ÔÁÎÚ¤ÛÔ, 17 ª·˝Ô˘ 1933
¶ËÁ‹: ∏ ÌÂÁ¿ÏË ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2002, ÙfiÌ. 3, Û. 197.
108
∂¡√Δ∏Δ∞ 42
¶ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÎÚ›ÛË˜ ÙÔ˘ 1929
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎ¿ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi Î·ıÂÛÙÒÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙË ‰È¿Ú-
ÎÂÈ· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙË ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘
Î·È Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÛÙ·ÏÈÓÈÛÌÔ‡.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ê·ÛÈÛÌfi˜ Î·È Ó·˙ÈÛÌfi˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÔÈÂ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Á¤ÓÓËÛ·Ó ÙÔÓ Ê·ÛÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ Ó·˙È-
ÛÌfi Î·È Â˘ÓfiËÛ·Ó ÙË ‰È¿¯˘ÛË ÙÔ˘ Ê·ÛÈÛÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ‡Ô˘ ÛÙË ÌÂÛÔÔÏÂÌÈÎ‹ ∂˘ÚÒË.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹˜ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË˜ ÛÙË Ê·ÛÈÛÙÈÎ‹ Â¤Ï·ÛË.

1. √ ªÔ˘ÛÔÏ›ÓÈ, ˆ˜ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÂÎÊÚ·ÛÙ‹˜ ÙÔ˘ Ê·ÛÈÛÌÔ‡, ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Â˘ı¤ˆ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÊÈÏÂ-
ÏÂ˘ıÂÚÈÛÌÔ‡ ˆ˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ È‰ÂÔÏÔÁ›·˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ·ÛÙÈÎ‹˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ˆ˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜
‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ Ô˘ ÂÌÓ¤ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ªÔ˘ÛÔÏ›ÓÈ, «Ô ÊÈÏÂÏÂ˘-
ıÂÚÈÛÌfi˜ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· ÎÏÂ›ÛÂÈ ÙÈ˜ ‡ÏÂ˜ ÙÔ˘ ÂÁÎ·Ù·ÏÂÈÌÌ¤ÓÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘»: Ô ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi˜
˘‹ÚÍÂ Î¿ÔÙÂ ÌÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹ È‰ÂÔÏÔÁ›· Ô˘ ÂÍÈ‰·ÓÈÎÂ‡ÙËÎÂ, «Ï·ÙÚÂ‡ÙËÎÂ» (·fi ÂÎÂ› Î·È Ë ·Ó·ÊÔÚ¿
ÙÔ˘ ªÔ˘ÛÔÏ›ÓÈ ÛÙÔÓ Ó·fi), ·ÏÏ¿ ÙÒÚ· Ï¤ÔÓ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ù›ÔÙ· Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ, ÌÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· «Â›Ó·È ¤ÙÔÈ-
ÌÔ˜ Ó· ÎÏÂ›ÛÂÈ ÙÈ˜ ‡ÏÂ˜ ÙÔ˘ ÂÁÎ·Ù·ÏÂÈÌÌ¤ÓÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘». ŒÙÛÈ ÂÍËÁÂ›Ù·È, Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÔ˘ÛÔÏ›ÓÈ, Î·È ÙÔ
ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ «fiÏÔÈ ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ› ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Â›Ó·È ·ÓÙÈÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ», ıÂÌÂ-
ÏÈÒÓÔÓÙ·È, ‰ËÏ·‰‹, ÛÙËÓ ·fiÚÚÈ„Ë ÙÔ˘ ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌÔ‡.
2. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÏÔ‡ÛÈÔ ÛÂ ÓÔ‹Ì·Ù·. √ ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ ÌÈÏ¿ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÁÈ· Ù·
‰ÂÈÓ¿ ÙˆÓ °ÂÚÌ·ÓÒÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÎÚ›ÛË˜ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ∂‚Ú·›ÔÈ,
Ô˘ ÚÔÎ·ÏÔ‡Û·Ó ÂÏÏÂ›„ÂÈ˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÁÈ· Ó· ÎÂÚ‰ÔÛÎÔÔ‡Ó, Î·È Ë Î˘‚¤ÚÓËÛË, Ô˘ ÌÂ Ù· Ì¤ÙÚ· ÙË˜
(ÂÓÓÔÂ› ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÙËÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹) ¤ÏËÙÙÂ ÙÔÓ Ï·fi. ™Â ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÂÍ·-
ıÏ›ˆÛË˜ ÔÏÏÔ› Î·Ù¤ÊÂ˘Á·Ó ÛÂ ÎÏÔ¤˜ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó. ŸÏÔÈ ÂÚ›ÌÂÓ·Ó Î·Ï‡ÙÂÚÂ˜ Ì¤-
ÚÂ˜, ÌÂ ÂÍ·›ÚÂÛË ÙÔ˘˜ ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙ¤˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, fiˆ˜ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÂÓÓÔÂ› Ô ·ÊËÁËÙ‹˜, ·Ú¤ÛÎÔÓÙ·Ó Ó·
‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÓ·ÓÙÈÒÓÔÓÙ·Ó Ó· Î·Ù·ÚÚ¤ÂÈ. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ·fiÁÓˆ-
ÛË˜ ¤Î·Ó·Ó ÙÔÓ ·ÊËÁËÙ‹ Ó· ÂÓÙ·¯ıÂ› ÛÙÔ ¯ÈÙÏÂÚÈÎfi Ó·˙ÈÛÙÈÎfi ÎfiÌÌ· ÌÂ ÙËÓ ÂÏ›‰· fiÙÈ ·˘Ùfi ÌÂ ÙËÓ
ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ı· ¤ÊÂÚÓÂ Í·Ó¿ ÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›· ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·.

1. ∞ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙË Ì¤ÛË ÙË˜ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·˜, ÛÂ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË Ô˘ ·ÔÓ¤ÂÈ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi-
ÙËÙ· ·Ó fi¯È ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·, ‰ÂÛfi˙ÂÈ Ô ªÔ˘ÛÔÏ›ÓÈ. °‡Úˆ ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ô·‰Ô› ÙÔ˘, Ì¤ÏË ÙÔ˘ Ê·-
ÛÈÛÙÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜, ÊÔÚÒÓÙ·˜ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÂÓ‰˘Ì·Û›· ÙˆÓ πÙ·ÏÒÓ Ê·ÛÈÛÙÒÓ, ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¿
·ÓÙÂÏfiÓÈ· Î·È Ì·‡Ú· Ô˘Î¿ÌÈÛ· («ÌÂÏ·ÓÔ¯›ÙˆÓÂ˜»).

109
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. °ÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ Ê·ÛÈÛÌÔ‡
ÃˆÚ›˜ ÙÔ ıÚ›·Ì‚Ô ÙÔ˘ Ã›ÙÏÂÚ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›· ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1933, Ô Ê·ÛÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· ¿ÚÂÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÁÂÓÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜. [...] ¢ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ Ù· ÎÔÈÓ¿ ÛËÌÂ›· Ô˘
Â›¯·Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Ù· ‰È¿ÊÔÚ· Â›‰Ë Ê·ÛÈÛÌÔ‡ [...]. ∏ ıÂˆÚ›· ‰ÂÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÙÔ ÈÛ¯˘Úfi ÛËÌÂ›Ô ÙˆÓ
ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ, Ô˘ ÙfiÓÈ˙·Ó ÙÈ˜ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈÂ˜ ÙË˜ ÏÔÁÈÎ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÚıÔÏÔÁÈÛÌÔ‡ Î·È ÙËÓ ·ÓˆÙÂÚfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÓÛÙ›ÎÙÔ˘ Î·È ÙË˜ ‚Ô‡ÏËÛË˜. [...] √ Ê·ÛÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· Ù·˘ÙÈÛÙÂ› Ô‡ÙÂ ÌÂ ÌÈ· È‰È·›ÙÂ-
ÚË ÌÔÚÊ‹ ÎÚ·ÙÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜ [...]. ∞ÎfiÌ· Î·È Ô Ú·ÙÛÈÛÌfi˜, Ô˘ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ‹Ù·Ó ÎÂÓÙÚÈÎfi ÛÙÔÈ-
¯Â›Ô ÙÔ˘, ·Ô˘Û›·ÛÂ ·Ú¯ÈÎ¿ ·fi ÙÔÓ ÈÙ·ÏÈÎfi Ê·ÛÈÛÌfi. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, [...] Ô Ê·ÛÈÛÌfi˜ Â›¯Â ÎÔÈÓ¿ ÛËÌÂ›·
ÌÂ ¿ÏÏ· ÌË Ê·ÛÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ¢ÂÍÈ¿˜, fiˆ˜ ÙÔÓ ÂıÓÈÎÈÛÌfi, ÙÔÓ ·ÓÙÈÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÌfi, ÙÔÓ ·ÓÙÈÊÈÏÂ-
ÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi, ÎÏ. [...] ∏ Î˘ÚÈfiÙÂÚË ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ Ê·ÛÈÛÙÈÎ‹˜ Î·È ÌË Ê·ÛÈÛÙÈÎ‹˜ ¢ÂÍÈ¿˜ ‹Ù·Ó
fiÙÈ Ô Ê·ÛÈÛÌfi˜ ˘‹Ú¯Â ÌÂ ÙËÓ ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ì·˙ÒÓ ·fi Ù· Î¿Ùˆ. [...] √È Ê·Û›ÛÙÂ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ Â·-
Ó·ÛÙ¿ÙÂ˜ ÙË˜ ·ÓÙÂ·Ó¿ÛÙ·ÛË˜.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 154-155.
2. ¢¤Î· ÂÓÙÔÏ¤˜ ÙˆÓ Ó·˙› ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Û˘˙‡ÁÔ˘

1. ¡· ı˘Ì¿Û·È ˆ˜ Â›Û·È °ÂÚÌ·Ófi˜/°ÂÚÌ·Ó›‰·.
2. ∞Ó Â›Û·È ·fi Î·Ï‹ ÁÂÓÈ¿, ÌË ÌÂ›ÓÂÈ˜ ·Ó‡·ÓÙÚÔ˜.
3. ∫Ú¿ÙËÛÂ ÙÔ ÛÒÌ· ÛÔ˘ Î·ı·Úfi.
4. ∫Ú¿ÙËÛÂ ÙÔ ÓÂ‡Ì· Î·È ÙËÓ „˘¯‹ ÛÔ˘ Î·ı·Ú¿.
5. ™·Ó °ÂÚÌ·Ófi˜/°ÂÚÌ·Ó›‰· ‰È¿ÏÂÍÂ Î¿ÔÈ·/Î¿ÔÈÔÓ ÌÂ ÁÂÚÌ·ÓÈÎfi ‹ ‚fiÚÂÈÔ ·›Ì· [...].
6. ŸÙ·Ó ‰È·Ï¤ÁÂÈ˜ Û‡˙˘ÁÔ, ¤ÏÂÁÍÂ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘.
7. ∏ ˘ÁÂ›· Â›Ó·È ÚÔ¸fiıÂÛË ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÌÔÚÊÈ¿˜.
8. ¶·ÓÙÚ¤„Ô˘ ÌfiÓÔ ·fi ·Á¿Ë.
9. ªËÓ „¿¯ÓÂÈ˜ Û˘Ì·›ÎÙË ·ÏÏ¿ Û‡ÓÙÚÔÊÔ ÁÈ· Á¿ÌÔ.
10. ¡· Â‡¯ÂÛ·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ˜ fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿.
∂Á¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÁÈ· ÌÈ· ÁÂÚÌ·ÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, μÂÚÔÏ›ÓÔ ¯.¯.
¶ËÁ‹: M. Mazower, ™ÎÔÙÂÈÓ‹ ◊ÂÈÚÔ˜. √ Â˘Úˆ·˚Îfi˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, ÌÙÊÚ. ∫. ∫Ô˘ÚÂÌ¤ÓÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 2001, Û. 86.
110
∂¡√Δ∏Δ∞ 43
∏ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘.
∏ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÙË˜ 4Ë˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1936
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ·‚·Û›ÏÂ˘ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÈÓfiÚıˆÛË
ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ÙË˜ 4Ë˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ Î·È Ó· ÁÓˆÚ›-
ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜.

1. √ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ∞Ï. ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ·Ó·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ·‚·Û›ÏÂ˘ÙË˜ ‰ËÌÔ-
ÎÚ·Ù›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Â›Ó·È Ë Ê˘ÛÈÎ‹ Î·È Â˘Ù˘¯‹˜ Î·Ù¿ÏËÍË ÙÔ˘ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ ·ÁÒÓ·
(Û·Ê‹˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ∂ıÓÈÎfi ¢È¯·ÛÌfi) ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜. ∏
ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ıÂÛÌfi˜ Ô‡Ùˆ˜ ‹ ¿ÏÏˆ˜ ·Ó·¯ÚÔÓÈÛÙÈÎfi˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘, ¤ÁÈÓÂ ÂÈÏ¤ÔÓ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË˜ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ÂÎ¿ÛÙÔÙÂ ‚·ÛÈÏ¤ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó
ÙÔÓ ıÂÛÌfi ÁÈ· Ó· Î·Ù··Ù‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Ï·˚Î¤˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›Â˜. ΔÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‹Ù·Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ¯ÒÚ·
«ÂÈ˜ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹Ó Û˘ÌÊÔÚ¿Ó» (·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏ¤ÌÔ˘). ªÂ ÙËÓ ·Ó·Î‹-
Ú˘ÍË ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, fiÌˆ˜, «·Ô‰›‰ÂÙ·È Ë ∂ÏÏ¿˜ ÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ·˜».
2. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó È‰È·›ÙÂÚ· ‰‡Ô ÛËÌÂ›·: ÚÒÙÔÓ, Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘
ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ∞. §È¿ÎÔ˘ fiÙÈ ˘‹Ú¯Â ÛÔ‚·Ú‹ ÔÚÁ·ÓˆÙÈÎ‹ ‰˘Û·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈÂ˜
(ÛˆÌ·ÙÂ›·) Î·È ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈÂ˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ¤˜ ÂÓÒÛÂÈ˜ (ÔÌÔÛÔÓ‰›Â˜), ·fi ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿, Î·È ÙË °™∂∂,
·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ó· ÂËÚÂ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÈ˜ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂ-
Ï›ÍÂÈ˜ ·Ú¿ ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ÂÚÁ·ÙÈÎfi Î›ÓËÌ·Ø ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË fiÙÈ fiÛÔÈ ÂÓÙ¿ÛÛÔ-
ÓÙ·Ó ÛÙË °ÂÓÈÎ‹ ™˘ÓÔÌÔÛÔÓ‰›· ∂ÚÁ·ÙÒÓ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈ˙·Ó ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÌÂ ‚¿ÛË ÙËÓ Â·Á-
ÁÂÏÌ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ È‰ÈfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂ ÁÓÒÌÔÓ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹-Ù·ÍÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË, ‰ËÏ·‰‹ «·Ó·ÁÓˆ-
Ú›˙ÔÓÙ·Ó ˆ˜ È‰È·›ÙÂÚË Ù¿ÍË». ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ¤Ó· ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· ÛÔ‚·Úfi ‚‹Ì· ÛÙËÓ
ÔÚÂ›· Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ.
3. √ ªÂÙ·Í¿˜ Â›¯Â ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙÈ˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂÈ˜ ÔÏ‡ Î·ÈÚfi ÚÈÓ Á›ÓÂÈ ‰ÈÎÙ¿ÙÔ-
Ú·˜. ¶·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ‹, ›Ûˆ˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ μ’ ÙÔÓ ‰ÈfiÚÈÛÂ Úˆı˘-
Ô˘ÚÁfi.

2. ∏ Î‡ÚÈ· ‰È·ÊÔÚ¿ ÙË˜ ÌÂÙ·ÍÈÎ‹˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ·fi ÙÔÓ ÈÙ·ÏÈÎfi Ê·ÛÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ÁÂÚÌ·ÓÈÎfi Ó·˙È-
ÛÌfi Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔ fiÙÈ ÔÙ¤ ‰ÂÓ Î·Ù¿ÊÂÚÂ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÈÛ¯˘Ú‹ Î·È Â˘ÚÂ›· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ‚¿ÛË.
111
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÔÏfiÁÔ˜ ¡. ∞ÏÈ‚È˙¿ÙÔ˜ ·ÔÙÈÌ¿
ÙÔ «È‰ÈÒÓ˘ÌÔ»
√ ÓfiÌÔ˜ 4229 Ù¤ıËÎÂ ÛÂ ÈÛ¯‡ ÛÙÈ˜ 25 πÔ˘Ï›Ô˘ 1929. ¶ÈÔ ÁÓˆÛÙfi˜ ˆ˜ «È‰ÈÒÓ˘ÌÔ», ÂÊ·ÚÌfiÛÙËÎÂ
ÌÂ È‰È·›ÙÂÚË ·˘ÛÙËÚfiÙËÙ· ˆ˜ ÙÔ 1936, ÔfiÙÂ ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ¿ıËÎÂ ·fi ¤Ó·Ó ÔÏ‡ ÈÔ ·˘ÛÙËÚfi ÓfiÌÔ,
Ô˘ ÂÎ‰fiıËÎÂ ·fi ÙË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÙË˜ 4Ë˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘. [...]
∞˘Ùfi ÙÔ ¤ÎÙ·ÎÙÔ ÓÔÌÔıÂÙÈÎfi ÔÏÔÛÙ¿ÛÈÔ ÛÙÚ¿ÊËÎÂ, Î·Ù¿ ÚÒÙÔ ÏfiÁÔ, Î·Ù¿ ÙË˜ Â¤ÎÙ·ÛË˜ ÙÔ˘
ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜. Ÿˆ˜, Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ·fi Ù· Â›ÛËÌ· ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›·, ¿Óˆ ·fi
60% ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ Î·Ù·‰ÈÎ¿ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ 1929 ˆ˜ ÙÔ 1937 ÁÈ· ÂÁÎÏ‹Ì·Ù· Î·Ù¿ ÙË˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜
ÙÔ˘ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂ ÙÔ «È‰ÈÒÓ˘ÌÔ» ·Ó‹ÎÂ ÛÙËÓ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹ Ù¿ÍË. [...]
[...] √ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯ˆÚ›˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
‰ÈˆÁÌÔ‡ –ÎÈ ·˘Ùfi fi¯È ÙfiÛÔ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙË˜ ·˘ÛÙËÚfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÔÈÓÒÓ Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó, fiÛÔ ÂÍ·ÈÙ›·˜
ÙË˜ ¤ÎÙ·ÛË˜ Ô˘ ‹ÚÂ– ‹Ù·Ó, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÔÏ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Ú¿ÍÂˆÓ, Ë ‰›ˆÍË
ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ‹ ¤ÓÙ·ÍË ÛÂ Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÙÈÎ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜ ‹ ÛÂ ÎfiÌÌ·Ù· ÙË˜ ∞ÚÈÛÙÂÚ¿˜, ‰ËÏ·‰‹ ·Ô-
ÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ Û¯Â‰fiÓ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ È‰ÂÔÏÔÁ›·˜ ÙˆÓ ‰ÈˆÎfiÌÂÓˆÓ, Ô˘ ‰‹ıÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ·ÂÈÏ‹
ÁÈ· ÙËÓ Î·ıÂÛÙËÎ˘›· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Ù¿ÍË.
¡. ∞ÏÈ‚È˙¿ÙÔ˜, √È ÔÏÈÙÈÎÔ› ıÂÛÌÔ› ÛÂ ÎÚ›ÛË (1922-1974), £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1983, Û. 352-361.
2. √ π. ªÂÙ·Í¿˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·

ΔÔ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Â›Ó·È ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙËÓ ÂÈÛËÁËÙÈÎ‹ ¤ÎıÂÛË ÙÔ˘ π. ªÂÙ·Í¿ ÚÔ˜ ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ μ’ Ë
ÔÔ›· Û˘Ófi‰Â˘Â ÙÔ ÚÒÙÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· ÁÈ· ·Ó·ÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜.
ªÂÁ·ÏÂÈfiÙ·ÙÂ,
∏ ÀÌÂÙ¤Ú· ∫˘‚¤ÚÓËÛÈ˜, ÙË˜ ÔÔ›·˜ ¤¯ˆ ÙËÓ ÙÈÌ‹Ó Ó· ÚÔ˝ÛÙ·Ì·È, ıÂˆÚÂ› Î·ı‹ÎÔÓ ÙË˜ Ó· ·Ó·Ê¤-
ÚË ÂÈ˜ ÙËÓ ÀÌÂÙ¤Ú·Ó ªÂÁ·ÏÂÈfiÙËÙ·, fiÙÈ Ë ¯ÒÚ· Â˘Ú›ÛÎÂÙ·È ÂÈ˜ ¤ÎÚ˘ıÌÔÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛÈÓ Î·È ÂÈ˜ Ù·˜ ·-
Ú·ÌÔÓ¿˜ ·Ó·ÙÚÂÙÈÎ‹˜ ÛÙ·ÛÈ·ÛÙÈÎ‹˜ ÎÈÓ‹ÛÂˆ˜. ∏ Î·Ù¿ÛÙ·ÛÈ˜ ·‡ÙË ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ÂÎ ÙË˜ ÔÁÎÔ˘Ì¤ÓË˜
ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎ‹˜ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜, ‹ÙÈ˜ ·ÊÔ‡ ÚÔ ÔÏÏÔ‡ ÂÈÛÂ¯ÒÚËÛÂÓ ÂÈÎÈÓ‰‡Óˆ˜ ÂÈ˜ ÙËÓ ˘·ÏÏËÏ›·Ó
·ÂÈÏÔ‡Û· Ó· ·Ú·Ï‡ÛË ÙËÓ ÎÚ·ÙÈÎ‹Ó ÌË¯·Ó‹Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÛÙÈÁÌ‹Ó ÙË˜ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎ‹˜ ÛÙ·ÛÈ·ÛÙÈÎ‹˜
ÂÍÔÚÌ‹ÛÂˆ˜, Î·ÙÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ‹‰Ë ÙËÓ ‰ÈÂ›Û‰˘Û›Ó ÙË˜ Î·È ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÂÓfiÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜,
Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Û· ÙÔ ÓÂ‡Ì· ÙË˜ ·Ó·Ú¯›·˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÒÓ ÙË˜ ÍËÚ¿˜, ÙË˜ ı·Ï¿ÛÛË˜
Î·È ÙÔ˘ ·¤ÚÔ˜.
¶ËÁ‹: ™. §ÈÓ·Ú‰¿ÙÔ˜, ∏ 4Ë ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, Û. 34-35.
112
∂¡√Δ∏Δ∞ 44
ΔÔ ÚÔÛÊ˘ÁÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÂÛÔfiÏÂÌÔ
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Ï‹ıÔ˜ Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÎÏ‹ıËÎÂ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Ë
ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÂ›·˜ Ó· ‰ÈÂ˘ÎÔÏ‡ÓÂÈ ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË Î·È ÙËÓ
·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙË ¯ÒÚ·.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙË˜ ‰È¿ÛÙ·ÛË˜ ÁËÁÂÓÒÓ-ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ.
¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙË˜ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹, ÔÏÈ-
ÙÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ˙ˆ‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.

1. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÚÔÊÔÚÈÎ‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· ÚfiÛÊ˘Á· ·fi ÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÈ˜ ÛÔ‚·Ú¤˜ ‰˘-
ÛÎÔÏ›Â˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ, Ë ÔÔ›· ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ıËÎÂ ÛÙËÓ ∞Ó¿‚˘ÛÛÔ ÙÔ˘ ÓÔ-
ÌÔ‡ ∞ÙÙÈÎ‹˜. ¶¤Ú· ·fi ÙÈ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ¤˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ (¤ÏÏÂÈ„Ë ÛÙ¤ÁË˜, ÓÂÚÔ‡ Î·È ÙÚÔÊ‹˜), ÔÈ ÚfiÛÊ˘-
ÁÂ˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔÈ Î·È ÌÂ ÙËÓ Â¯ıÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ fiÙÈ ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ,
Ô˘ ÛËÌÂÈˆÙ¤ÔÓ ‹Ù·Ó ŒÏÏËÓÂ˜ ·Ï‚·ÓfiÊˆÓÔÈ, ·ÔÎ·ÏÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜ «ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜».
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ÕÏÎË ƒ‹ÁÔ, Ë ‰È¿ÛÙ·ÛË ÁËÁÂÓÒÓ-ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ‹Ù·Ó ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂ-
ÚÂ˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ÛÊÚ¿ÁÈÛ·Ó ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÂ fiÏ· Ù· Â›Â‰· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÂ-
ÛÔfiÏÂÌÔ Î·È fi¯È ÌfiÓÔ.

1. ™ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÈ¿, ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ¡›Î·È· ÙÔ˘ ¶ÂÈÚ·È¿, ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ıËÎ·Ó ÊÙˆ¯Ô› ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜ ÛÂ Û˘Ó-
ı‹ÎÂ˜ Ô˘ ·Ú¤ÌÂÓ·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ·ÓÙ›ÍÔÂ˜ ÁÈ· ÔÏÏ¤˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ÚÒÙÂ˜ Ì¤ÚÂ˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ªÈ· Á˘Ó·›Î· ÚfiÛÊ˘Á·˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ¤Ó· ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ·fi ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ Ì¤ÚÂ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙË˜ ›‰È·˜ Î·È ÙË˜
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÙË˜ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË.
™Ù· ÛÔÎ¿ÎÈ· ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ ÂÙ·Ì¤ÓÔÈ ‹Ì·ÛÙÂ. ŒÙÛÈ Í·ÏˆÌ¤ÓÔÈ, Ì¤Û· ÛÙ· ÛÔÎ¿ÎÈ·. ¶ÂÚÓÔ‡-
ÛÂ ÎfiÛÌÔ˜ Î·È Ì·˜ ¤‚ÏÂÂ. ∞Ì¿Ó, ÚÂ˙ÈÏ›ÎÈ!
¶¤Ú·ÛÂ ¤Ó·˜ ¿ÓÙÚ·˜, ¤Ó·˜ ÙÚ·Ófi˜. ª·˜ ¤Ù·ÍÂ ÌÈ· ÂÓÙ¿Ú·. ŒÈ·Û· ÙËÓ ÂÓÙ¿Ú·, ÊÒÓ·˙·,
¤ÎÏ·ÈÁ·: – ∂ÌÂ›˜ ¤¯ÔÌÂ ÏÂÊÙ¿! ∂ÌÂ›˜ ¤¯ÔÌÂ Ó· Ê¿ÌÂ! ∞Ê‹Û·ÌÂ Ù· Û›ÙÈ· Ì·˜, ÙfiÛ· ·Ì¤ÏÈ· ·Ê‹Û·-
ÌÂ! ¢ÂÓ ‹Ì·ÛÙÂ ˙ËÙÈ¿ÓÔÈ ÂÌÂ›˜!
– ÕÛÂ ÙËÓ ÂÓÙ¿Ú·. ∏Û‡¯·ÛÂ, ¤ÏÂÁÂ Ë Ì¿Ó· ÌÔ˘. ∏ Ì¿Ó· ÌÔ˘ ¿ÚÚˆÛÙË ‹Ù·Ó. [...]
¶ÂÚÓÔ‡ÛÂ Ô ÎfiÛÌÔ˜. ª·˜ ‚Ï¤·ÓÂ ·fi Ì·ÎÚÈ¿. ¢ÂÓ ÂÚ¯fiÓÙ·ÓÂ ÎÔÓÙ¿ Ì·˜:
– ¶ÚÔÛÊ˘ÁÈ¿! ÚÔÛÊ˘ÁÈ¿! Ï¤Á·ÓÂ Î·È ÂÚÓÔ‡Û·ÓÂ ...
¶ËÁ‹: ∏ ŒÍÔ‰Ô˜, ∫¤ÓÙÚÔ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, ÙfiÌ. μ’, Û. 261.
113
2. √È Û˘Ó¤ÂÈÂ˜ ÙË˜ ¿ÊÈÍË˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙÔÓ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÈÎfi

ÙÔÌ¤·
∞ÍÈÔÛËÌÂ›ˆÙÂ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ·fi ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÙË˜ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Î·È ÙË˜
·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ £Ú¿ÎË˜ Î·È ÛÙÔÓ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÈÎfi ÙÔÌ¤·. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ·ÁÔÚ¿ ‰ÈÂ˘Ú‡ÓıËÎÂ ÌÂ ÙËÓ ÚÔ-
Ûı‹ÎË ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÒÓ ÂÓÒ, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ·fi ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÚÔÛÊ˘ÁÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi
·ÓÙÏ‹ıËÎÂ ÊıËÓfi ÂÚÁ·ÙÈÎfi ‰˘Ó·ÌÈÎfi ·ÏÏ¿ Î·È ÂÈ‰ÈÎÂ˘Ì¤ÓÔÈ ÙÂ¯Ó›ÙÂ˜. ∏ ¯ÒÚ· ÏÔ˘Ù›ÛÙËÎÂ ÌÂ ·Ó-
ıÚÒÔ˘˜ ‰Â‰ÔÌ¤ÓË˜ ÂÈ¯ÂÈÚËÌ·ÙÈÎ‹˜ ÈÎ·ÓfiÙËÙ·˜ Î·È Â›Ú·˜ [...] ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ, fiˆ˜
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙË˜ ∫ÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ∂ıÓÒÓ ÙÔ˘ 1926, ÛÙÔ˘˜ 7000 ÂÌfiÚÔ˘˜ Î·È ‚ÈÔÌË¯¿-
ÓÔ˘˜ ÁÚ·ÌÌ¤ÓÔ˘˜ ÛÙÔ ∂ÈÌÂÏËÙ‹ÚÈÔ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜, ÔÈ ¯›ÏÈÔÈ ‹Ù·Ó ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜ ÂÓÒ ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿ Ë ·Ó·-
ÏÔÁ›· ‹Ù·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË.
°. °È·ÓÓ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ∂ÏÏ¿‰· ÌÂ ÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿Ì-
Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 7, Û. 97.
3. ¶ÚfiÛÊ˘ÁÂ˜ Î·È ÂÚÁ·ÙÈÎÔ› ·ÁÒÓÂ˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ ªÂÛÔfiÏÂÌÔ

¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁ·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓÂ˜, Ô ¢ËÌ‹ÙÚË˜ ™ÙÚ·Ù‹˜,
¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÓˆÛÙfiÙÂÚÔ˘˜ Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÙ¤˜ ËÁ¤ÙÂ˜ ÙÔ˘ ÌÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘, ¤ÁÚ·ÊÂ ÛÙÔ ‰ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘
¢ÈÂıÓÔ‡˜ °Ú·ÊÂ›Ô˘ ∂ÚÁ·Û›·˜ (¢°∂):
«∞ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Ë Û˘ÚÚÔ‹ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ Î·È Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÎÚ›ÛË Ô˘ Ï˘Ì·›ÓÂÙ·È ÙË ¯Ò-
Ú· ¯ÂÈÚÔÙÂÚÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ·˘Ù‹. ∏ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹ Ù¿ÍË Â›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔ Ó· ÂÈ‚ÏËıÂ› ÛÙÔ˘˜ ÂÚÁÔ-
‰fiÙÂ˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÂ Î¿ıÂ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹ ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ ··ÓÙÔ‡Ó ÌÂ Ì·˙ÈÎ¤˜ ·Ô-
Ï‡ÛÂÈ˜, ·ÓÙÈÎ·ıÈÛÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÌ¤ÓÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÌÂ ·Û˘Ó‰ÈÎ¿ÏÈÛÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚfiÛÊ˘-
ÁÂ˜».
∫¿Ùˆ ·fi ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ·˘Ù¤˜, ÔÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜ ÁËÁÂÓÒÓ Î·È ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ ‹Ù·Ó ·Ó·fi-
ÊÂ˘ÎÙÂ˜.
«∏ Î¿ıÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ», ¤ÁÚ·ÊÂ Ô ∞‚Ú·¿Ì ªÂÓ·ÚfiÁÈ·˜ [·fi Ù· ÁÓˆÛÙfiÙÂÚ· ÛÙÂÏ¤¯Ë ÙÔ˘
Û˘Ó‰ÈÎ·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜], «Â‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂÓ ÂÈ˜ ÙËÓ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹ Ù¿ÍÈÓ ‰˘Û¯ÂÚ‹ ı¤ÛÈÓ. ∏ ·fiÙÔÌÔ˜
·‡ÍËÛÈ˜ ÙË˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ ¯ÂÈÚÒÓ Î·È Ë ·ÏÏÔ›ˆÛÈ˜ ÙË˜ Û˘Óı¤ÛÂˆ˜ ÙË˜ ÂÚÁ·ÙÈÎ‹˜ Ù¿ÍÂˆ˜,
‰ÂÓ Ë‰‡Ó·ÙÔ ‹ Ó· ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÙËÓ Â›ıÂÛÈÓ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ Â› ÙˆÓ ÎÂÎÙËÌ¤ÓˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÂÚ-
Á·ÙÒÓ. ¡¤· Î·È ÁÂÓÈÎ‹ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛÈ˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Ù¿ÍÂˆÓ ·ÓÂÊ·›ÓÂÙÔ Î·È ¿ÏÈÓ ·Ó·fiÊÂ˘ÎÙÔ˜».
∞. §È¿ÎÔ˜, ∂ÚÁ·Û›· Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘, ÿ‰Ú˘Ì· ŒÚÂ˘Ó·˜ Î·È ¶·È‰Â›·˜ ÙË˜
∂ÌÔÚÈÎ‹˜ ΔÚ¿Â˙·˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∞ı‹Ó· 1993, Û. 48-49.
114
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√
√ μ’ ¶∞°∫√™ªπ√™ ¶√§∂ª√™ ∫∞π ∏ ∂§§∞¢∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 45
Δ· ÚÔÌËÓ‡Ì·Ù· Î·È Ù· ·›ÙÈ·
ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÎÏ›Ì· ¤ÓÙ·ÛË˜ Ô˘ Â›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È, È‰›ˆ˜ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,
·fi ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1930 ÌÂ ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË ÙË °ÂÚÌ·Ó›·.
¡· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ «ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·ÙÂ˘Ó·ÛÌÔ‡» Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Ë μÚÂÙ·Ó›· Î·È
Ë °·ÏÏ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·, Î·ıÒ˜ Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÈ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ Û˘ÌÊˆÓ›Â˜ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÌÂ ÙË Ó·˙ÈÛÙÈÎ‹ °ÂÚÌ·Ó›· ÙfiÛÔ ÔÈ ∞ÁÁÏÔ-
Á¿ÏÏÔÈ fiÛÔ Î·È ÔÈ ™Ô‚ÈÂÙÈÎÔ›.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ·›ÙÈ· ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.

1. ∏ ËÁ‹ 1 ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 3. ΔfiÛÔ Ë ÚÒÙË fiÛÔ Î·È Ë ‰Â‡-
ÙÂÚË Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó fiÙÈ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1930 ˘‹Ú¯Â ÛÙË μÚÂÙ·Ó›· ¤Ó· ·ÓÙÈÔÏÂÌÈÎfi ÚÂ‡-
Ì· È‰È·›ÙÂÚ· ÈÛ¯˘Úfi ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·. ΔfiÛÔ ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ ÚÂÔÚÙ¿˙ ÙË˜ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ Daily Express fiÛÔ
Î·È Ë ·ÓËÁ˘ÚÈÎ‹ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ÛÙËÓ ˘Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ μÚÂÙ·ÓÔ‡ Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ‡ ·˘Ùfi
Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó. º·›ÓÂÙ·È, Ì¿ÏÈÛÙ·, fiÙÈ Î¿ÙÈ ·Ó¿ÏÔÁÔ Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ ÛÙÈ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯ÒÚÂ˜.
√È ∂˘Úˆ·›ÔÈ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ‚ÈÒÛÂÈ ÌfiÏÈ˜ ÚÈÓ ·fi Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÙÔÓ ∞’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ó·
ÂÈı˘ÌÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË, ÌÂ Î¿ıÂ ı˘Û›·. ¶fiÛÔ Ì¿ÏÏÔÓ ·Ó Ë ı˘Û›· ·˘Ù‹ ·ÊÔÚÔ‡ÛÂ ÌÈ· ¿ÏÏË ¯ÒÚ·,
ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ÙËÓ ΔÛÂ¯ÔÛÏÔ‚·Î›·.
2· Î·È 2‚. ∏ Û˘ÌÊˆÓ›· ÙÔ˘ ªÔÓ¿¯Ô˘ Î·È ÙÔ Û‡ÌÊˆÓÔ ƒ›ÌÂÓÙÚÔ-ªÔÏfiÙÔÊ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍÂ-
Ù·ÛÙÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÓÈ·›Ô Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
ªÂ ÙË Û˘ÌÊˆÓ›· ÙÔ˘ ªÔÓ¿¯Ô˘, Ë μÚÂÙ·Ó›· Î·È Ë °·ÏÏ›· ›ÛÙÂ˘·Ó fiÙÈ ı· ·¤ÊÂ˘Á·Ó ÙÂÏÈÎ¿ ÙË Û‡-
ÁÎÚÔ˘ÛË ÌÂ ÙË °ÂÚÌ·Ó›· Î·È ÂÓ‰Â¯ÔÌ¤Óˆ˜ Ó· ¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÙË Ó·˙ÈÛÙÈÎ‹ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· ÚÔ˜ ÙË ™Ô‚ÈÂÙÈ-
Î‹ ŒÓˆÛË. ªÂ ÙÔ Û‡ÌÊˆÓÔ ƒ›ÌÂÓÙÚÔ-ªÔÏfiÙÔÊ Ë ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË ¤ÌÔÈ·˙Â Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› ÌÂ ÙÔ
›‰ÈÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÎÂÙÈÎfi, ·ÓÙÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜, ‚Â‚·›ˆ˜, ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜. ΔfiÛÔ ÔÈ ∞ÁÁÏÔÁ¿ÏÏÔÈ fiÛÔ Î·È ÔÈ ™Ô-
‚ÈÂÙÈÎÔ› ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·ÔÊ‡ÁÔ˘Ó ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÌÂ ÙË °ÂÚÌ·Ó›·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÎÂ›ÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹.
∏ °ÂÚÌ·Ó›·, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙË˜, ÂÓÂÚÁÔ‡ÛÂ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÙfiÛÔ Â‡ÛÙÔ¯· ·Ó·Ï‡ÂÙ·È ÛÙËÓ Ë-
Á‹ 2‚: ˘ÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ Û˘ÌÊˆÓ›Â˜ Î·È ÌÂ ÙÈ˜ ‰‡Ô ÏÂ˘Ú¤˜, Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡ÛÂ ÙfiÛÔ ÛÙÔ˘˜
∞ÁÁÏÔÁ¿ÏÏÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÛÙÔ˘˜ ™Ô‚ÈÂÙÈÎÔ‡˜ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ ‰ÂÓ ı· Â›Ó·È ·˘ÙÔ› Ô ÚÒÙÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜,
ÂÓÒ ÂÎÂ›ÓÔ Ô˘ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙËÓ ÂÓ‰È¤ÊÂÚÂ ‹Ù·Ó Ó· ÂÈÙÂıÂ› Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÏÏ¿ ÛÙÔÓ Î·-
ı¤Ó· ÍÂ¯ˆÚÈÛÙ¿, ·ÔÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Ó· Û˘ÌÌ·¯‹ÛÔ˘Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜. (¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÔÚÂ› Ó·
·ÍÈÔÔÈËıÂ› Î·È Ë ËÁ‹ 2 ·fi ÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.)
115
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ °Èfi˙ÂÊ °Î¤ÌÂÏ˜, ˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜ ÙˆÓ Ó·˙›, ·ÔÙÈ-
Ì¿ ÙËÓ «ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·ÙÂ˘Ó·ÛÌÔ‡» ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ
√ °Èfi˙ÂÊ °Î¤ÌÂÏ˜, ÛÙÂÓfi˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË˜ ÙÔ˘ Ã›ÙÏÂÚ, ‹Ù·Ó ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜ ÙÔ˘ Ó·-
˙ÈÛÙÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜. ™ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ·ÔÙÈÌ¿ ÙËÓ «ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·ÙÂ˘Ó·ÛÌÔ‡» Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÔÈ
‰˘ÙÈÎ¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ¯ÈÙÏÂÚÈÎ‹ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·.
ª¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ¤¯Ô˘ÌÂ Î·ÙÔÚıÒÛÂÈ Ó· ·Ê‹ÛÔ˘ÌÂ ÙÔÓ Â¯ıÚfi ÛÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È ÛÂ fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜ Ú·Á-
Ì·ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ ÚÈÓ ÙÔ 1932 ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔ› Ì·˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË˜
¯ÒÚ·˜ ÔÙ¤ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ô˘Ó Ô‡ ËÁ·›Ó·ÌÂ ‹ fiÙÈ ÔÈ ˘ÔÛ¯¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›Ó·ÌÂ ‰ÂÓ
‹Ù·Ó ·Ú¿ ¤Ó· Ù¤¯Ó·ÛÌ· ... £· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ì·˜ Â›¯·Ó ·ÌÔ‰›ÛÂÈ. ¢˘Ô ÙÚÂÈ˜ ·fi ÂÌ¿˜ ·Ó Â›¯·Ó
Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ ÙÔ 1925, ·˘Ùfi ı· ‹Ù·Ó ÙÔ Ù¤ÏÔ˜. Ÿ¯È fiÌˆ˜, Ì·˜ ¿ÊËÛ·Ó Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎ›Ó‰˘ÓË ˙Ò-
ÓË. ∞ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÁÈÓÂ Î·È ÌÂ ÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Ì·˜ ... ΔÔ 1933, Ô °¿ÏÏÔ˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ı·
¤ÚÂÂ Ó· Â›¯Â ÂÈ (ÎÈ ·Ó ‹ÌÔ˘Ó ÂÁÒ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ı· ÙÔ ‘ÏÂÁ·): «√ Ó¤Ô˜ Î·ÁÎÂÏ¿ÚÈÔ˜ ÙÔ˘ ƒ¿È¯ Â›Ó·È
·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤ÁÚ·„Â ÙÔ Mein Kampf, Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ï¤ÂÈ ·˘Ù¿ ÎÈ ·˘Ù¿. ¢ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ
¤Ó·Ó Ù¤ÙÔÈÔ ¿ÓıÚˆÔ ÎÔÓÙ¿ Ì·˜. ∂›ÙÂ ·›ÚÓÂÈ ‰ÚfiÌÔ Â›ÙÂ ÙÔ˘˜ ÔÚÌ¿ÌÂ!» ¢ÂÓ ÙÔ ¤Î·Ó· fiÌˆ˜. ª·˜
¿ÊËÛ·Ó Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘ÌÂ Ì¤Û· ·fi ÙË ˙ÒÓË ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ Î·È ÌÔÚ¤Û·ÌÂ Ó· ·ÔÊ‡ÁÔ˘ÌÂ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜
ÂÈÎ›Ó‰˘ÓÔ˘˜ ÛÎÔ¤ÏÔ˘˜. ∫È fiÙ·Ó Ù· Î·Ù·Ê¤Ú·ÌÂ ÎÈ ÂÍÔÏÈÛÙ‹Î·ÌÂ Î·Ï¿, Î·Ï‡ÙÂÚ· ·fi ·˘ÙÔ‡˜, Ùfi-
ÙÂ Ì·˜ Î‹Ú˘Í·Ó ÙÔÓ fiÏÂÌÔ! (Ù· Ï¿ÁÈ· ÛÙÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô)
¶ËÁ‹: P. Johnson, Modern Times: The World from the Twenties to the Eighties, Harper & Row,
¡¤· ÀfiÚÎË 1983, Û. 341.
2. ¢ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ˙˘ÌÒÛÂÈ˜ ÛÙÈ˜ ·Ú·ÌÔÓ¤˜ ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘

ÔÏ¤ÌÔ˘
°È· Ó· Û˘ÁÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÙË ¯ÈÙÏÂÚÈÎ‹ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙË˜ ¶ÔÏˆÓ›·˜, Ù· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ¿ Î·ıÂ-
ÛÙÒÙ· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó È· Ó· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÛÙË Û˘ÌÌ·¯›· ÙˆÓ ƒÒÛˆÓ. ∞fi ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ
¤¯Ô˘Ó ·Ú¯›ÛÂÈ ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂÈ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ, ·ÏÏ¿ Ë Û‡Ó·„Ë Û˘ÌÊˆÓ›·˜ ÚÔ-
ÛÎÚÔ‡ÂÈ ÛÂ ÔÏÏ¿ ÂÌfi‰È·. ™ÙË ªÂÁ¿ÏË μÚÂÙ·Ó›· Î·È ÛÙË °·ÏÏ›· Ë È‰¤· ÌÈ·˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜ ÌÂ ÙÔÓ ™Ù¿-
ÏÈÓ Û˘Ó·ÓÙ¿ ÔÏ‡ÏÂ˘ÚË ·ÓÙ›‰Ú·ÛË. [...] ∞fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ô ™Ù¿ÏÈÓ ‰˘ÛÈÛÙÂ› ÌÂÙ¿ ÙÔ ªfiÓ·¯Ô
ÁÈ· ÙÔ ‰ÈÏfi ·È¯Ó›‰È Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ ˆ˜ ·›˙Ô˘Ó ÔÈ ¢˘ÙÈÎÔ›. √ ªÔÏfiÙˆÊ [...] ÙÔÓ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ú¯›-
ÛÂÈ ÌÂ ÙË °ÂÚÌ·Ó›· Ì˘ÛÙÈÎ¤˜ Û˘ÓÔÌÈÏ›Â˜ ÒÛÙÂ Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ¯ÚfiÓÔ –‰›¯ˆ˜ Ê˘ÛÈÎ¿ Ó· ·ÁÓÔÂ› ˆ˜ ·Ò-
ÙÂÚÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÙÔ˘ Ó·˙ÈÛÌÔ‡ Â›Ó·È Ë ÂÍfiÓÙˆÛË ÙÔ˘ ÌÔÏÛÂ‚ÈÎÈÛÌÔ‡ Î·È Ë ·ÒıËÛË ÙË˜ ƒˆÛ›·˜ ÚÔ˜
ÙÈ˜ «·ÛÈ·ÙÈÎ¤˜ ÛÙ¤Â˜»– Î·È Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÂÈ Ù· Â‰¿ÊË Ô˘ Â›¯·Ó ¯·ıÂ› ÙÔ 1918. ™›ÁÔ˘Ú· Ô Ã›ÙÏÂÚ ÂÓÔ-
¯Ï‹ıËÎÂ ÛÙË ÛÎ¤„Ë ÂÓfi˜ Û˘Ì‚È‚·ÛÌÔ‡ ÌÂ ÌÈ· ÎÔÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË Î·È ‰›ÛÙ·ÛÂ ÁÈ· ÔÏ‡ Ó· ÙÔ Î¿-
ÓÂÈ, Ì· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ·ÔÊ¿ÛÈÛÂ Ó· ‰Â¯ıÂ› ÙË ı˘Û›·, ÒÛÙÂ Ó· ÍÂÌÂÚ‰¤„ÂÈ ·ÂÚ›Û·ÛÙÔ˜ ÌÂ ÙËÓ ¶Ô-
ÏˆÓ›· Î·È Î·ÙfiÈÓ ÌÂ ÙÈ˜ ‰˘ÙÈÎ¤˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›Â˜.
3Ô˜, Û. 111.
116
∂¡√Δ∏Δ∞ 46
√ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, Ù· Î˘ÚÈfiÙÂÚ· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ Ô-
Ï¤ÌÔ˘.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÌÂ ‚¿ÛË ÔÈÂ˜ ·Ú¯¤˜ Û¯Â‰›·˙Â Ô Ã›ÙÏÂÚ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÛÙËÓ Î·Ù·ÎÙËÌ¤ÓË ∂˘-
ÚÒË ·Ó ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈÎ¿ ÔÈ Ó·˙›.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.

1. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· Ì·˙ÈÎ‹˜ ÂÍfiÓÙˆÛË˜ ÙˆÓ ∂‚Ú·›ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ı·Ï¿ÌÔ˘˜ ·Â-
Ú›ˆÓ ÙˆÓ Ó·˙ÈÛÙÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ‹ fiÛÔ Î·È Ì·Î¿‚ÚÈ·
ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ, ˆÛÙfiÛÔ, È‰È·›ÙÂÚË ·Í›·, Î·ıÒ˜ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ‰‡Ô ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ˘‹ÚÍ·Ó
·˘ÙfiÙÂ˜ Ì¿ÚÙ˘ÚÂ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÔÌ·‰ÈÎÔ‡ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜.
2. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÁÚ¿ÌÌ· ÂÓfi˜ °¿ÏÏÔ˘ ·ÓÙÈÛÙ·ÛÈ·ÎÔ‡ 22 ÂÙÒÓ ÚÔ˜ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ Ï›ÁÔ
ÚÈÓ ÙÔÓ ÂÎÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ÔÈ Ó·˙›, ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ „‡¯Ú·ÈÌÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË Â˘·È-
ÛıËÛ›· ÙÔ˘. √ ÌÂÏÏÔı¿Ó·ÙÔ˜ Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ‰ËÏÒÓÂÈ ˆ˜ ‚·‰›˙ÂÈ ÚÔ˜ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ¤¯Ô-
ÓÙ·˜ Î¿ÓÂÈ ÌÈ· Û˘ÓÂÈ‰ËÙ‹ ÂÈÏÔÁ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· Ô ›‰ÈÔ˜ Î·È ÌfiÓÔ ·˘Ùfi˜ Ê¤ÚÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Î·È Ï¤ÂÈ
ÛÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ Ó· ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÙË Û‡ÓÙ·ÍË Ô˘ ı· ‰ÈÎ·ÈÔ‡Ù·È (¤¯ÔÓÙ·˜ ¯¿ÛÂÈ ÙÔÓ
ÁÈÔ ÙË˜ ÛÙËÓ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË). ∫ÏÂ›ÓÂÈ ÌÂ ¤Ó· Û·Ú·ÎÙÈÎ¿ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÙÚfiÔ, Ï¤ÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ ·fi Ù· Ú¿Á-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÎÚ·Ù¿ ÌfiÓÔ ÌÈ· Ê·Ó¤Ï· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÎÚ˘ÒÓÂÈ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË, ÌÂ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÙÚ¤ÌÂÈ Î·È Ó· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÊÔ‚¿Ù·È. Δ¤ÏÔ˜, ‰›ÓÂÈ ÎÔ˘Ú¿ÁÈÔ ÛÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘.

1. ¶ÔÏ‡ Î·ÈÚfi ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Â›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ, ÌÂ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜,
Ë Â‰·ÊÈÎ‹ ÂÍ¿ÏˆÛË ÙfiÛÔ ÙË˜ Ó·˙ÈÛÙÈÎ‹˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜ fiÛÔ Î·È ÙË˜ Ê·ÛÈÛÙÈÎ‹˜ πÙ·Ï›·˜.
3. ∏ Û˘ÌÌ·¯ÈÎ‹ ·fi‚·ÛË ÛÙË ¡ÔÚÌ·Ó‰›· ÛÙÈ˜ 6 πÔ˘Ó›Ô˘ 1944, Ë D-Day fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ë Îˆ‰ÈÎ‹ ÙË˜
ÔÓÔÌ·Û›·, ˘‹ÚÍÂ Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÌÊ›‚È· ÂÈ¯Â›ÚËÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜: ÛÂ ÂÚ›Ô˘ 24 ÒÚÂ˜ ·Ô‚È‚¿-
ÛÙËÎ·Ó ÛÙÈ˜ ·ÎÙ¤˜ 176.000 ¿Ó‰ÚÂ˜ ÌÂ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÂÚ›Ô˘ 10.000 ·ÂÚÔÏ¿ÓˆÓ Î·È 600 ÔÏÂ-
ÌÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √ Ã›ÙÏÂÚ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÛÂ ÂÈÙÂÏÂ›˜ ÙÔ˘ ÙË ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ‹, Ó·˙ÈÛÙÈÎ‹
∂˘ÚÒË
¶ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ¿ÚÂÈ Ë ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Ù¿ÍË, ı· Û·˜ ÙÔ ˆ ·Ì¤Ûˆ˜. £· ˘¿Ú¯ÂÈ
ÌÈ· Ù¿ÍË Î˘Ú›ˆÓ, Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ÛÙÚ·ÙÔÏÔÁËıÂ› ÛÙË Ì¿¯Ë Î·È ı· ¤¯ÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÙË˜ ‰ÈÎ·›ˆÛË.
£· ˘¿Ú¯ÂÈ ¤ÂÈÙ· ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ÂÙ·›ÚˆÓ ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜, ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿ÏÔÁË ÈÂÚ·Ú¯›·. ∞˘ÙÔ› ı· ·Ô
117
ÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ÙË Ó¤· ÌÂÛ·›· Ù¿ÍË. £· ˘¿Ú¯ÂÈ Â›ÛË˜ Ë ÌÂÁ¿ÏË Ì¿˙· ÙˆÓ ·ÓˆÓ‡ÌˆÓ, ÙˆÓ ‰Ô‡ÏˆÓ, ÙˆÓ
ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ. ™Â ·ÎfiÌ· ÈÔ ¯·ÌËÏ‹ ‚·ıÌ›‰· ı· Â›Ó·È ÔÈ Í¤ÓÔÈ Ô˘ ı· Î·Ù·ÎÙËıÔ‡Ó, ÔÈ ÌÔÓÙ¤ÚÓÔÈ
ÛÎÏ¿‚ÔÈ.
¶ËÁ‹: M. Paltrinieri, G. Rizzoni, E. Barbaglia, Ã›ÙÏÂÚ, ÌÙÊÚ. ¡. ∫·Ú·ÓÙËÓfi˜, º˘ÙÚ¿ÎË˜, ∞ı‹Ó·
1972, Û. 149.
√ ÙÚfiÔ˜ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û¯Â‰›·˙Â Ô Ã›ÙÏÂÚ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ˙ˆ‹ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÂÊfi-
ÛÔÓ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈÎ¿ ÔÈ Ó·˙›, ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÂ ‰‡Ô Î‡ÚÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·: ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ Ô-
ÏÂÌÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ Ó·˙ÈÛÙÈÎfi ÎfiÌÌ·. ŸÛÔÈ Â›¯·Ó ÔÏÂÌ‹ÛÂÈ ı· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ
ÎÔÚ˘Ê‹ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ÈÂÚ·Ú¯›·˜ ˆ˜ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚‹ ÁÈ· ÙÈ˜ ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙÔ˘˜ Ø ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ı· ‚Ú›ÛÎÔ-
ÓÙ·Ó Ù· Ì¤ÏË ÙÔ˘ Ó·˙ÈÛÙÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÎÔÌÌ·ÙÈÎ‹ ÈÂÚ·Ú¯›·. £· ·ÎÔ-
ÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÔÈ ·ÏÔ›, ·ÓÒÓ˘ÌÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, Ë ÌÂÁ¿ÏË Ì¿˙·. ¶ÈÔ Î¿Ùˆ ÎÈ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ı· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó
ÔÈ Ï·Ô› Ô˘ ı· Â›¯·Ó Î·Ù·ÎÙËıÂ› ·fi ÙÔ˘˜ Ó·˙›.
2. ∏ ·fi‚·ÛË ÛÙË ¡ÔÚÌ·Ó‰›· ÌÂ Ù· Ì¿ÙÈ· ÂÓfi˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡

ÛÙÚ·ÙÈÒÙË
À‹Ú¯Â ÌÈ· ‚·ÚÈ¿ Û˘ÓÓÂÊÈ¿ Î·È Ë Â¯ıÚÈÎ‹ ·ÂÚÔÔÚ›· ‰ÂÓ Ì·˜ Â›¯Â ÂÓÔ¯Ï‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·’
fiÛÔ ÌÈ· Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓË Ì¤Ú·. ∞ÏÏ¿ ¤ÂÈÙ·, ÙË Ó‡¯Ù·, Ô Ô˘Ú·Ófi˜ Á¤ÌÈÛÂ ·fi ·Ó·Ú›ıÌËÙ· ·ÂÚÔÏ¿Ó·.
™ÎÂÊÙ‹Î·ÌÂ: «ΔÈ ı· ÈÛÔÂ‰ÒÛÔ˘Ó ¿ÏÈ ·fi„Â;». ◊ÌÔ˘Ó ÛÙÔÓ ·Û‡ÚÌ·ÙÔ. Δ· Û‹Ì·Ù· ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÙÔ
¤Ó· ÌÂÙ¿ ÙÔ ¿ÏÏÔ. «∞ÏÂÍÈÙˆÙÈÛÙ¤˜ ÚÔÛÁÂÈÒÓÔÓÙ·È Â‰Ò, ·ÓÂÌÔÏ¿Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ıËÎ·Ó ÂÎÂ›» Î·È ÙÂ-
ÏÈÎ¿ «¯ÂÚÛ·›Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó». Δ· fiÏ· Ì·˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔ-
Ù‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜. ΔÔ Úˆ› ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ ÌÈ· ÙÂÚ¿ÛÙÈ· Ó·˘ÙÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌËØ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ì‹Ó˘Ì·
Ô˘ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· Ì·˜ ÛÙÂ›ÏÔ˘Ó ·fi Ù· ·Ú¿ÎÙÈ· ·Ú·ÙËÚËÙ‹ÚÈ·, ÚÈÓ ·˘ÙÔ› Ô˘ Ù· Â¿Ó‰ÚˆÓ·Ó
‰Â¯ÙÔ‡Ó Â›ıÂÛË Î·È ·Ó·ÁÎ·ÛÙÔ‡Ó Ó· ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó. °ÂÓÈÎ¿, ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÓËÌ¤ÚˆÛË
Ô˘ Â›¯·ÌÂ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ·ÎÙ‹. ∞fi ÂÎÂ› Î·È ¤Ú· ‹Ù·Ó ·ÓÙÂÏÒ˜ ·‰‡Ó·ÙÔ Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ
ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ È‰¤· ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ. Δ· ÙËÏÂÊˆÓÈÎ¿ Î·ÏÒ‰È· Â›¯·Ó ÎÔÂ›, Ë ·Û‡ÚÌ·ÙË ÂÈÎÔÈÓˆ-
Ó›· ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·ÙË Î·È ÔÈ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ› Ì·˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó, Ï¤ÔÓ, Ó· ÂÏ¤ÁÍÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË. ™ÙÚ·-
ÙÈÒÙÂ˜ Ô˘ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Û·Ó Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó fiÙÈ ÔÈ ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÎÙ‹ Â›¯·Ó Î·Ù·ÏËÊıÂ› Î·È Ù· ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ·Ú¿ÎÙÈ· Ô¯˘Ú¿ Â›¯·Ó Â›ÙÂ Î·Ù·ÏËÊıÂ› Â›ÙÂ ·Ó·ÙÈÓ·¯ÙÂ›.
¶ËÁ‹: www.spartacus.schoolnet.co.uk/
118
∂¡√∆∏∆∞ 47
∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙÔÓ µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ
π. ¢π¢∞∫∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ∂ÏÏ¿‰· ÂÓÂÏ¿ÎË ÛÙÔÓ µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ‰¤¯ÙËÎÂ Â›-
ıÂÛË ·fi ÙËÓ πÙ·Ï›· (ÂÏÏËÓÔ˚Ù·ÏÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜).
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ, ÂÓÒ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÂ ÂÍ¤ÏÈÍË Ô ÂÏÏËÓÔ˚Ù·ÏÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, Ë ∂ÏÏ¿‰· ‰¤¯ÙËÎÂ Â›ıÂÛË
Î·È ·fi ÙË °ÂÚÌ·Ó›· (ÂÏÏËÓÔÁÂÚÌ·ÓÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜).
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó fiÙÈ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û˘ÁÎÚ¿ÙËÛË˜ ÙˆÓ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓˆÓ ·fi ÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈ-
Î¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ¤ÁÈÓÂ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË, ‰›¯ˆ˜, fiÌˆ˜, ıÂÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· (Ì¿¯Ë ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜).
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ˘fi ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Ë ∂ÏÏ¿‰· Û˘ÓıËÎÔÏfiÁËÛÂ.

1· Î·È 1‚. ∆· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÌÂÏÂÙËıÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·. ∆fiÛÔ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ °. ªÂ-
Ú¿ÙË (ËÁ‹ ·) fiÛÔ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ˘ √‰. ∂Ï‡ÙË (ËÁ‹ ‚) ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¤˜ ÌÂÙ·Ï¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Ô-
ÏÂÌÈÎÔ‡ ‚ÈÒÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ Û˘ÁÁÚ·Ê¤ˆÓ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô ÚÂ-
·ÏÈÛÙÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÏÔÁÔÙ¤¯ÓÂ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ Î·ÎÔ˘¯›Â˜ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘Ø ÛÙÔ
·ÊfiÚËÙÔ ÎÚ‡Ô Ô ªÂÚ¿ÙË˜, ÛÙË ‚·Û·ÓÈÛÙÈÎ‹ Â˙ÔÔÚ›· ÛÙÔ˘˜ Ï·ÛˆÌ¤ÓÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ÛÙËÓ ¤Ï-
ÏÂÈ„Ë ÙÚÔÊ‹˜ Î·È Î·ı·ÚÈfiÙËÙ·˜ Ô ∂Ï‡ÙË˜.
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi °. ª·ÚÁ·Ú›ÙË, Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙË˜ ËÁÂÛ›·˜ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÂÓfi-
ÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›„ÂÈ ÙËÓ ÔÏÂÌÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· Ó· ‰È·Ï˘ıÂ›
Î·È Û˘ÓıËÎÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÂÈÛ‚ÔÏÂ›˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Î·È ÔÏÏÒÓ Ô-
ÏÈÙÈÎÒÓ Ó· ·Ô¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙËÓ Î·ÙÂ¯fiÌÂÓË ¯ÒÚ· ‹Ù·Ó ‰‡Ô ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ·ÔÍ¤ÓˆÛ·Ó ÙÔÓ ÂÏ-
ÏËÓÈÎfi Ï·fi ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·È ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ËÁÂÛ›· ÙÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·˘Ù¿ Ô‰‹ÁËÛ·Ó
ÔÏÏÔ‡˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÔÏ›ÙÂ˜ ÛÂ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÛÎ¤„ÂÈ˜ Î·È ÎÚ›ÛÂÈ˜ Ô˘ ˘ÚÔ‰fiÙËÛ·Ó ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜
·˘ÙfiÓÔÌË˜ Ï·˚Î‹˜ ‰Ú¿ÛË˜. ∆¤ÙÔÈÔ˘ Â›‰Ô˘˜ ˙˘ÌÒÛÂÈ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙ· ıÂÌ¤ÏÈ· ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓÔ˘ ÙË˜
·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ Ô˘ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÛÂ Ï›ÁÔ Ó· ÂÎ‰ËÏˆıÂ›.

3. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ Î·Ù¿ÏË„Ë˜ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜, ÔÈ Ó·˙› ÂÊ¿ÚÌÔÛ·Ó ÌÈ· ·ÔÙÚfi·ÈË Ù·ÎÙÈ-
Î‹, Ô˘ ‹‰Ë ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÛÂ fiÛÂ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Â›¯·Ó Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ, Ù·ÎÙÈÎ‹ ÙËÓ ÔÔ›· ¤ÌÂÏÏÂ
Ó· Û˘ÓÂ¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó Ì¤¯ÚÈ Î·È Ï›ÁÔ Î·ÈÚfi ÚÈÓ ÙËÓ ·Ô¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·: Ù·
Ì·˙ÈÎ¿ ·ÓÙ›ÔÈÓ· ÂÈ˜ ‚¿ÚÔ˜ ·Ì¿¯ˆÓ. ŸÛ· ¯ˆÚÈ¿ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜ Â›¯·Ó ·ÓÙÈÛÙ·ıÂ› Î·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó. ŒÓ·
·fi ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó Î·È Ë ∫¿Ó‰·ÓÔ˜, fiÔ˘ Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÈ Ó·˙› ¤ÛÙËÛ·Ó, ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹, Î·È Û¯ÂÙÈÎ‹
‰›ÁÏˆÛÛË ÂÈÁÚ·Ê‹ (ÛÙ· ÁÂÚÌ·ÓÈÎ¿ Î·È ÛÙ· ÂÏÏËÓÈÎ¿), ÁÈ· Ó· ı˘Ì›˙ÂÈ ÛÂ fiÏÔ˘˜ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜.

1. µÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ËÁ¤˜ 1· Î·È 1‚.
2. µÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 3.
119
ππ. ¶ƒ√™£∂∆√ À¶√™∆∏ƒπ∫∆π∫√ À§π∫√
1. √ ‰ÈÂıÓ‹˜ ∆‡Ô˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿
ÙË˜ ∞Ï‚·Ó›·˜
·. ∆Ô ı¤·Ì· ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ô˘ Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Ó Î·È ·ˆıÔ‡Ó Ù· ÛÙÚ·ÙÂ‡Ì·Ù· ÙË˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ Ê·-
ÛÈÛÙÈÎ‹˜ πÙ·Ï›·˜ ¤¯ÂÈ ÙfiÛÔ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÒÛÙÂ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÈ Î·ÓÂ›˜ ·‰›ÛÙ·ÎÙ· fiÙÈ ›Ûˆ˜ ÂÎÂ› ¿-
Óˆ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿ ÙË˜ ∏Â›ÚÔ˘ ÎÚ›ÓÂÙ·È Ë Ù‡¯Ë ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
∞ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ÂÊËÌÂÚ›‰· ∫Ú›ÛÙÈ·Ó ™¿ÈÂÓ˜ ªfiÓÈÙÔÚ, 4 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1940.
‚. ™Â ¤Ó· Û‡ÓÙÔÌÔ Ì‹Ó· ÙÔ ÌÈÎÚfi ÂÏÏËÓÈÎfi ¤ıÓÔ˜ ‰È¤Ï˘ÛÂ ÙÔÓ Î·Îfi ÂÊÈ¿ÏÙË, Ô˘ ÛÎ›·˙Â ÙÔ ÓÂ‡-
Ì· ÙÔ˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ […]. √È ŒÏÏËÓÂ˜ Î·Ù¿ÊÂÚ·Ó ÙËÓ ÚÒÙË Ú·ÁÌ·ÙÈÎ‹ ‹ÙÙ· ÛÙÈ˜ Î·Ù¿
ÍËÚ¿ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙÔ˘ ÕÍÔÓ· […]. ∫·È ·Ó ·ÎfiÌË Ë ∂ÏÏ¿˜ Û˘ÓÙÚÈ‚fiÙ·Ó ·‡ÚÈÔ, Ë ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Û˘Ì‚ÔÏ‹
ÙË˜ ı· ¤ÌÂÓÂ ·ÌÂ›ˆÙË […]. £· Â›Ó·È ‰fiÍ· ÙË˜ ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, fiÙÈ Û˘Ó¤ÙÚÈ„Â ÙÔ Ì‡ıÔ ÙÔ˘ ·ËÙ-
Ù‹ÙÔ˘ ÙÔ˘ ÕÍÔÓ·.
∞ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ÂÊËÌÂÚ›‰· ∆¿ÈÌ˜ ÙË˜ ¡¤·˜ ÀfiÚÎË˜, 28 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1940.
¶ËÁ‹: πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌ. π∂’, Û. 454-455.
2. √È ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ÙÔ˘ ∫·˝ÚÔ˘

(ÂÍfiÚÈÛÙË Î˘‚¤ÚÓËÛË)
∏ Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ ‰È¤ıÂÙÂ ¤‰·ÊÔ˜, Ï·fi Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ÌË¯·ÓÈÛÌfi, Â›¯Â fiÌˆ˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤-
ÓË, ÛÂ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹˜ Î·ÙÔ¯‹˜, ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Î·È ÂÍÔ˘Û›·. ∏ Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙÔ˘ §ÔÓ‰›ÓÔ˘, Î·È
ÙÔ˘ ∫·˝ÚÔ˘ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ‰ÂÓ Â›¯Â Ô‡ÙÂ ¤‰·ÊÔ˜ Ô‡ÙÂ Ï·fi, Â›¯Â fiÌˆ˜ ÙË ÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ı·
Î¤Ú‰È˙·Ó ÙÂÏÈÎ¿ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·ıÒ˜ Î·È, ‰È¿ Ì¤ÛÔ˘ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿, ¤Ó· Â›‰Ô˜ «ıÂÛÌÈÎ‹˜ ÓÔÌÈÌfiÙËÙ·˜».
∏ Ì›· ·Ó‹ÎÂ ÛÙÔÓ ÕÍÔÓ·, Ë ¿ÏÏË ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘. √ˆÛ‰‹ÔÙÂ, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÏ‡ ÎfiÛÌÔ, Î·È Ù·
‰‡Ô ·˘Ù¿ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ¿ Û¯‹Ì·Ù· Ê¿ÓÙ·˙·Ó ·ÙÂÏ‹ Î·È ÛÂ ÔÏÏ¿ ·Ó·ÚÌfi‰È·. ™ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ·ÓÙ›ÏË„Ë
ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ ¤Ó· ÎÂÓfi ÂÍÔ˘Û›·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Î·Ï˘ÊıÂ› ÌÂ Î·ÈÓÔÊ·Ó‹
Û¯‹Ì·Ù·, Ô˘ ÔÈ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó.
°. ª·ÚÁ·Ú›ÙË˜, «√ fiÏÂÌÔ˜ 1940-1941», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó·
2003, ÙfiÌ. 8Ô˜, Û. 24.
120
∂¡√Δ∏Δ∞ 48
∫·ÙÔ¯‹, ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È ∞ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ Î·ÙÔ¯‹˜.
¡· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÙËÓ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‰ˆÛÈÏÔÁÈÛÌÔ‡ Î·È Ù· Ù¿ÁÌ·Ù· ·ÛÊ·ÏÂ›·˜.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙËÓ «ÂÏÂ‡ıÂÚË ∂ÏÏ¿‰·».
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË Î·È ÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÂÓfiÙËÙ·˜.

2. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ·ÔÎ·Ï˘ÙÈÎfi: ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ∫·ÙÔ¯‹˜ Â›¯·Ó Ó· ·ÓÙÈÌÂ-
Ùˆ›ÛÔ˘Ó, ·fi ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿, Ù· ‰ÂÈÓ¿ Ô˘ Û˘ÛÛÒÚÂ˘Â Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ Î·Ù·ÎÙËÙ‹ Î·È, ·fi ÙËÓ ¿Ï-
ÏË, ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ÚÔÎ·Ù·Ï‹„ÂÈ˜ Ô˘ ÙÈ˜ ‹ıÂÏ·Ó ÎÏÂÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ÌÂ
ÙÔ ÓÔÈÎÔÎ˘ÚÈfi Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, Ô ·ÁÒÓ·˜ ÙË˜ ∂ÏÏËÓ›‰·˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙË˜ ∫·ÙÔ-
¯‹˜ ‹Ù·Ó ‰ÈÙÙfi˜: ·ÁÒÓ·˜ ÁÈ· ÂıÓÈÎ‹ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÁÒÓ·˜ ÁÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË, ÁÈ·
·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜.

2. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ·fi ÙÈ˜ ÂÏ¿¯ÈÛÙÂ˜ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ·fi ÙË Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ∂ÏÏËÓÔÂ-
‚Ú·›ˆÓ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë ÚÔÒıËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂˆ˜. ∏
Â‚Ú·˚Î‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, Ì›· ·fi ÙÈ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ Î·È ÈÔ ·ÎÌ·›Â˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ÚÔ-
ÔÏÂÌÈÎ¿, ·Ê·Ó›ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔ˘˜ Ó·˙› ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ∫·ÙÔ¯‹˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ªÏfiÎÔ
¢ÂÓ Â›¯Â Ê¤ÍÂÈ ·ÎfiÌ·, fiÙ·Ó Â‚Ô‡ÈÍÂ ÙÚÈÁ‡Úˆ: «¶ÚÔÛÔ¯‹, ÚÔÛÔ¯‹! ŸÏÔÈ ÔÈ ¿ÓÙÚÂ˜ ÎÚ˘ÊÙÂ›ÙÂ!».
¢ÂÓ ÚfiÏ·‚·Ó. ª¤Û· ÛÙÔ ÌÈÛÔÛÎfiÙ·‰Ô ‰ÂÓ ÂÍÂ¯ÒÚÈ˙Â˜ Î·Ï¿. «ªÏfiÎÔ˜!» ÊÒÓ·˙·Ó, «ÌÏfiÎÔ˜!
ª·˜ Î˘ÎÏÒÛ·ÓÂ ·ÓÙÔ‡!». μÁ·›Ó·ÓÂ ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜, ÙÈ˜ ÏfiÁ¯È˙·Ó ÌÚÔ˜ ÛÙÔ Î·ÙÒÊÏÈ ÙÔ˘˜. ∞ÔÛÔ‡-
Û·ÓÂ Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÙÂÚ¿‰Â˜. ΔÔ˘˜ ¿ÓÙÚÂ˜, ÙÔ˘˜ ÂÛ¤ÚÓ·ÓÂ ·' Ù· fi‰È· ÎÈ ·' Ù· Ì·ÏÏÈ¿. ª¤-
Û· ÛÙÔ ÌÈÛÔÛÎfiÙ·‰Ô ÍÂ¯ÒÚÈ˙Â˜ ¤Ó· ‚ÔÁÁËÙfi, ‰ÂÓ ¤‚ÏÂÂ˜ ÙÔ ÚfiÛˆÔ. •ËÌÂÚˆı‹Î·ÓÂ ÔÈ ¿ÓÙÚÂ˜
fiÏÔÈ ÁÔÓ·ÙÈÛÙÔ›. flÛÔ˘ ¤ÛÎ·ÛÂ Ô ‹ÏÈÔ˜, ‹ÚıÂ ÙfiÙÂ ÎÈ Ë Ì¿ÛÎ·. ŒÓ· ·Ó› Î·Ù¿Ì·˘ÚÔ ÙË˜ ÛÎ¤·˙Â
ÙËÓ ÎÂÊ·Ï‹, Ê·›ÓÔÓÙ·Ó ÌfiÓÔ Ì¿ÙÈ·, ÎÈ ¤‰ÂÈ¯ÓÂ ÌÂ ÙÔ ‰¿¯Ù˘ÏÔ. [...] Œ‰ÂÈ¯ÓÂ ÌÂ ÙÔ ‰¿¯Ù˘ÏÔ Ë Ì¿ÛÎ·
Î·È ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ. ™Ù‹Û·ÓÂ ÔÏ˘‚fiÏ·, Î·È ÙÔ˘˜ ÂÁ¿˙ˆÛÂ Ë ÚÈ‹. ∂Û‚¿ÚÓÈ˙Â ÙÔ ·›Ì·. TÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜
Ô˘ ·ÔÌÂ›Ó·ÓÂ, ÙÔ˘˜ ‚¿Ï·ÓÂ ÛÙË Ì¤ÛË, Î·È Ì·˙› ÌÂ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ Ô˘ Â‚¿‰È˙Â ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, ÙÚ·‚Ô‡Û·Ó
ÚÔ˜ ÙË ‰‡ÛË. ¢ÂÓ ÙÔ˘˜ Í·Ó¿‰Â Î·ÓÂ›˜, Â¤Ú·Û·Ó ÔÏÏ¿ Û‡ÓÔÚ·, Â¯¿ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, Ì¤Û·
ÛÙ· ÛÙÚ·ÙfiÂ‰·. ΔÚ¤¯·ÓÂ ›Ûˆ ÔÈ Ì¿ÓÂ˜, Î·È Î¿Ó· ‰˘Ô Ô˘ ÁÏ›ÙˆÛ·Ó, ÙÚ¤¯·ÓÂ Ó· ÎÚ˘ÊÙÔ‡ÓÂ ÛÂ
ÊÔ‡ÛÙÂ˜ Î·È ÛÂ Èı¿ÚÈ·, Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ Í·Ó·‚ÚÔ‡Ó.
ª¤Ïˆ ∞ÍÈÒÙË, ∂ÈÎÔÛÙfi˜ ∞ÈÒÓ·˜, ∫¤‰ÚÔ˜, ∞ı‹Ó· 1982, Û. 123-124.
121
2. ∏ È‰Ú˘ÙÈÎ‹ Ú¿ÍË ÙË˜ ¶∂∂∞ («Î˘‚¤ÚÓËÛË ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡»)

™˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÌÂ ¶√§πΔπ∫∏ ∂¶πΔƒ√¶∏ ∂£¡π∫∏™ ∞¶∂§∂À£∂ƒø™∏™ [...].
∫‡ÚÈÔ˜ Î·È ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙË˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ Â›Ó·È:
¡· Û˘ÓÙÔÓ›ÛÂÈ Î·È Ó· ‰ÈÂÍ·Á¿ÁÂÈ ÌÂ fiÏ· Ù· Ì¤Û· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÛÙÔ ÏÂ˘Úfi ÙˆÓ ™˘ÌÌ¿¯ˆÓ Ì·˜
ÙÔÓ ·ÁÒÓ· Î·Ù¿ ÙˆÓ Î·Ù·ÎÙËÙÒÓ.
¡· ·ÁˆÓÈÛÙÂ› ÁÈ· ÙÔ ‰ÈÒÍÈÌÔ ·fi ÙË ¯ÒÚ· Î·È ÙË Û˘ÓÙÚÈ‚‹ ÙˆÓ °ÂÚÌ·ÓÒÓ Î·È μÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ ÂÈÛ‚Ô-
Ï¤ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈÎ‹ ÂıÓÈÎ‹ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛË ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Î·È
·ÎÂÚ·ÈfiÙËÙ·˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
¡· ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ Ì·˜ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜ ·˘ÙÔ‰È¿ıÂÛË˜ [...].
¡· ·ÁˆÓÈÛıÂ› ÁÈ· ÙËÓ ÂÍfiÓÙˆÛË ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ Ê·ÛÈÛÌÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÂÓfiÏˆÓ ÚÔ‰ÔÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿-
ÙˆÓ.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ∂ÈÙÚÔ‹ ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Ù· ÈÔ Î¿Ùˆ Î·ı‹ÎÔÓÙ·:
ΔËÓ ˘Â‡ı˘ÓË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙˆÓ ·ÓÙ·ÚÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ı· ·Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙË Û‡ÛÙ·ÛË ÙË˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜
ÌÂ ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÓÔÔ›ËÛË, ÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÂÓÈ·›Ô˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡.
ΔËÓ ˘Â‡ı˘ÓË ·ÓÒÙÂÚË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÛÂ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÌÂ›˜ [...].
ΔËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ ÂÏÂ˘ıÂÚÈÒÓ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÛÙÈ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ÙÔ ÛÂ‚·ÛÌfi ÙË˜
·ÙÔÌÈÎ‹˜ È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜ Î·ıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜ ÙË˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË˜.
ΔËÓ ÈÎ·ÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‚ÈÔÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ [...].
ΔËÓ ÚÔ·Ú·ÛÎÂ˘·ÛÙÈÎ‹ ÂÚÁ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙË˜ ¯ÒÚ·˜, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË, ÛÂ ÔÌ·Ïfi
ÔÏÈÙÈÎfi ‚›Ô ÌÂ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙˆÓ Î˘ÚÈ·Ú¯ÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Î·È
ÙËÓ Î·Ù·ÔÏ¤ÌËÛË Î¿ıÂ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÁÈ· Ï‡ÛÂÈ˜ Ú·ÍÈÎÔËÌ·ÙÈÎ¤˜ ‹ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚÈÎ¤˜ Î·È ·ÓÙ›ıÂÙÂ˜
ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÏÂ‡ıÂÚË ı¤ÏËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ·fi ÔÔ˘‰‹ÔÙÂ Î·È ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ Î·È ·Ó ÚÔ¤Ú-
¯ÔÓÙ·È.
¶ËÁ‹: ¡ÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙ· ÙË˜ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜, ΔÔ ¶ÔÓÙ›ÎÈ, ∞ı‹Ó· 1994, Û. 80-81.
122
∂¡√∆∏∆∞ 49
∆· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
Î·È Ë ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ
π. ¢π¢∞∫∆π∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ·ˆÏÂÈÒÓ, ÛÂ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ˘ÏÈÎ¿, Ô˘ ˘¤ÛÙË Ë ·ÓıÚˆ-
fiÙËÙ·, È‰›ˆ˜ Ë ∂˘ÚÒË, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ ÛÙÔ ËıÈÎfi Â›Â‰Ô.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ô µ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ¿ÏÏ·ÍÂ ÙÔ˘˜ ‰ÈÂıÓÂ›˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡˜, ·Ô‰˘Ó·ÌÒ-
ÓÔÓÙ·˜ ·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ ÚfiÏÔ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ, ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ÙÈ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜
ÙÔ˘.

1. √ °ÈÔ˘ÁÎÔÛÏ¿‚Ô˜ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÿ‚Ô ÕÓÙÚÈÙ˜ (1892-1975), ‚Ú·‚Â˘Ì¤ÓÔ˜ ÌÂ ¡fiÌÂÏ §ÔÁÔÙÂ-
¯Ó›·˜ ÙÔ 1961, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ ÌÂÁ¿ÏË ÁÏ·Ê˘ÚfiÙËÙ· ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ‹Ù·Ó Û˘¯Ó‹, fiˆ˜ Ï¤ÂÈ, ÛÙË ÌÂ-
Ù·ÔÏÂÌÈÎ‹ °ÈÔ˘ÁÎÔÛÏ·‚›·: ÓÂ·Ú¤˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜ Ô˘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÒÓ ‚ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘
Â›¯·Ó Ï¤ÔÓ ÁÎÚ›˙· ‹ ·ÎfiÌË Î·È Î¿Ù·ÛÚ· Ì·ÏÏÈ¿.
2. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ ÙËÓ ËÁ‹ 2 Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· Û˘˙ËÙ‹-
ÛÔ˘Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ÁÎ·ÈfiÙËÙ· Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ‡·ÚÍË˜ ÛÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜ ÌÈ·˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÔÚ-
Á¿ÓˆÛË˜ fiˆ˜ Ô √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ.

2. ∏ È·ˆÓÈÎ‹ fiÏË ÃÈÚÔÛ›Ì· ÛÙËÓ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›· ÈÛÔÂ‰ÒıËÎÂ ÌÂÙ¿ ÙË Ú›„Ë ·ÙÔÌÈÎ‹˜ ‚fiÌ‚·˜ ·fi
ÙÈ˜ ∏¶∞. ∆ËÓ ›‰È· Ù‡¯Ë Â›¯Â Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Î·È ÌÈ· ¿ÏÏË È·ˆÓÈÎ‹ fiÏË, ÙÔ ¡·ÁÎ·Û¿ÎÈ.
ππ. ¶ƒ√™£∂∆√ À¶√™∆∏ƒπ∫∆π∫√ À§π∫√

1. √È ·ÁÎfiÛÌÈÔÈ fiÏÂÌÔÈ Î·È ÔÈ ∏¶∞
[...] √È fiÏÂÌÔÈ ‹Ù·Ó Ï›·Ó ÂˆÊÂÏÂ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ. ∂ÎÏËÎÙÈÎÔ›
‹Ù·Ó ÔÈ Ú˘ıÌÔ› ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ·‡ÍËÛË˜ Ô˘ ¤Ù˘¯·Ó Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÁÎÔÛÌ›Ô˘˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜, È‰È·›ÙÂÚ·
‰Â ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ, fiÙ·Ó Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ·˘Í‹ıËÎÂ ÌÂ ÂÙ‹ÛÈÔ Ú˘ıÌfi ÂÚ›Ô˘ 10%, ÙÔÓ Ù·¯‡ÙÂÚÔ Ú˘ıÌfi
Ô˘ Â›¯Â ÔÙ¤ ÂÙ‡¯ÂÈ ‹ ¤Ù˘¯Â ÂÊÂÍ‹˜ Ë ¯ÒÚ·. ∫·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÔÏ¤ÌÔ˘˜, ÔÈ ∏¶∞ ÂˆÊÂÏ‹ıËÎ·Ó
·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎ¿ ‹Ù·Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fi Ù· ı¤·ÙÚ· ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘, fiÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ÙÔ
Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ ÔÏÔÛÙ¿ÛÈÔ ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ ÙÔ˘˜, Î·ıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ Â›¯Â ÙËÓ
ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ¿ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÔÔÈ·‰‹-
ÔÙÂ ¿ÏÏË. ¶Èı·ÓfiÙ·Ù·, Ë ÈÔ ‰È·ÚÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Â›ÙˆÛË Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÁÎÔÛÌ›ˆÓ ÔÏ¤ÌˆÓ ‹Ù·Ó
fiÙÈ ¤‰ˆÛÂ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ ÌÈ· ·ÁÎfiÛÌÈ· ÚˆÙÔÎ·ıÂ‰Ú›· Î·ı’ fiÏË ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ™‡ÓÙÔÌÔ˘ ∂ÈÎÔÛÙÔ‡ ∞ÈÒÓ·, Ë ÔÔ›· ¿Ú¯ÈÛÂ ‚Ú·‰¤ˆ˜ Ó· ÂÍ·ÛıÂÓ›˙ÂÈ ÌfiÓÔ ÚÔ˜ Ù· Ù¤-
ÏË ÙÔ˘ ·ÈÒÓ·. ∆Ô 1914 ‹Ù·Ó ‹‰Ë Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›·, fi¯È fiÌˆ˜ ·ÎfiÌ· Ë Î˘Ú›·Ú¯Ë.
123
√È fiÏÂÌÔÈ Ô˘ ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘Û·Ó ÂÓÒ ÂÍ·Ûı¤ÓÈÛ·Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ‹ ·fiÏ˘Ù· ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙË˜, ÌÂÙ¤-
‚·Ï·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË.
E.J. Hobsbawm, ∏ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¿ÎÚˆÓ. √ Û‡ÓÙÔÌÔ˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, 1914-1991, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995,
Û. 71-72.
2. ªÈ· ÂÚÌËÓÂ›· ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘

√ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ ¶fiÏÂÌÔ˜ ‹Ù·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÔÏÏÔ› fiÏÂÌÔÈ Ì¤Û· Û’ ¤Ó·Ó. ¶ÚÒÙ· Î·È
Î‡ÚÈ· ‹Ù·Ó ÌÈ· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Û‡ÚÚ·ÍË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ¤ÓÔÏÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ […]. ◊Ù·Ó fiÌˆ˜ ÎÈ ¤Ó·˜ fiÏÂ-
ÌÔ˜ ÌÂÙ·Í‡ Ê˘ÏÒÓ, ıÚËÛÎÂÈÒÓ Î·È ÂıÓÔÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ – ¤Ó· ·ÈÌ·ÙËÚfi Í·Ó·¿ÓÔÈÁÌ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÒÓ
·fi ·ÎÚ·›Ô˘˜ ÂıÓÈÎÈÛÙ¤˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·Ó·ıÂˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÌÂ ‚›· ÙÔ ‰È·Î·ÓÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ μÂÚÛ·Ï-
ÏÈÒÓ. ΔÚ›ÙÔÓ, ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ […] ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ Ù·ÍÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜ ÌÂ ÙËÓ Â˘Ú‡Ù·ÙË ¤ÓÓÔÈ·, Â›ÙÂ ÙˆÓ
·ÎÙËÌfiÓˆÓ braccianti ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÊ·Û›ÛÙÂ˜ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓÂ˜ ÛÙË ‚fiÚÂÈ· πÙ·Ï›·, Â›ÙÂ ÙˆÓ ÊÙˆ-
¯ÒÓ ·ÁÚÔÙÒÓ ÙˆÓ ËÌÈÔÚÂÈÓÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ. Δ¤ÏÔ˜, ÌÂ Ù· ·ÓÙÈ-
ÛÙ·ÛÈ·Î¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù· Ó· ·ÓıÔ‡Ó ÙÔ 1943-44, ÚÔÎ·ÏÒÓÙ·˜ Ù· ÛÎÏËÚ¿ ·ÓÙ›ÔÈÓ· ·fi ÛÒÌ·Ù· ‰ˆÛ›-
ÏÔÁˆÓ, Ô fiÏÂÌÔ˜ ¤ÁÈÓÂ ¤Ó·˜ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ÊÔ‚ÂÚ‹˜ ·ÁÚÈfiÙËÙ·˜ […].
M. Mazower, ™ÎÔÙÂÈÓ‹ ‹ÂÈÚÔ˜. √ Â˘Úˆ·˚Îfi˜ ÂÈÎÔÛÙfi˜ ·ÈÒÓ·˜, ÌÙÊÚ. ∫. ∫Ô˘ÚÂÌ¤ÓÔ˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·,
∞ı‹Ó· 2001, Û. 210.
√ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ª·ÚÎ ª·˙¿Ô˘ÂÚ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ı¤ÛË fiÙÈ «Ô μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ ¶fiÏÂÌÔ˜
‹Ù·Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÔÏÏÔ› fiÏÂÌÔÈ Ì¤Û· Û’ ¤Ó·Ó». ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘Ù‹, ‰È·‰Â‰ÔÌ¤ÓË ÌÂÙ·-
Í‡ ÙˆÓ ∂˘Úˆ·›ˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ·, Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁfiÓÈÌË, ÁÈ·Ù› ‚ÔËı¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó
ÛÙËÓ ÚÒÙË ÁÚ·ÌÌ‹ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ¤ÚÂ˘Ó·˜ Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ Û˘˙‹ÙËÛË˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ
·ÏÏ¿ Î·È ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘, fiˆ˜ Ë Ù·ÍÈÎ‹ ÙÔ˘ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ÔÈ
ÔÔ›Â˜ ·Ú¤ÌÂÓ·Ó ÁÈ· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ˘ÔÊˆÙÈÛÌ¤ÓÂ˜.
124
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË˜

ÛÙÔ ¢Â‡ÙÂÚÔ ª¤ÚÔ˜
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δπ™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞

∂ø™ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À
√Ì¿‰· ∞
∞1. ¶ÔÈÂ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ Î‡ÚÈÂ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ∂Ï. μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1910-1912;
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 2)
∞2. ¶ÔÈÂ˜ ÌÔÚÊ¤˜ ‹ÚÂ Ë ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ∫·ÙÔ¯‹˜ (1941-1944);
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 2)
·. √È ‚·ÏÎ·ÓÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ Â›¯·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ·ÚÓËÙÈÎ¿ ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ❏ ❏
‚. ∏ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ 1929 ÂËÚ¤·ÛÂ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÙÈ˜ ∏¶∞. ❏ ❏
Á. ∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ˙ˆ‹ ÛÙË ÌÂÛÔÔÏÂÌÈÎ‹ ∂ÏÏ¿‰· ‹Ù·Ó ÔÌ·Ï‹. ❏ ❏
‰. √È ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ÙÔ˘ ÕÍÔÓ· ‹Ù·Ó Ë °ÂÚÌ·Ó›·, Ë πÙ·Ï›·, Ë ∞ÁÁÏ›· Î·È Ë °·ÏÏ›·. ❏ ❏
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 4)
√Ì¿‰· μ
μ1. «™ÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·, Ô μÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌfi˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡ÂÈ ÙËÓ ÈÔ ÊÈÏfi‰ÔÍË, ‰˘Ó·ÌÈÎ‹ Î·È
ÔÏÔÎÏËÚˆÌ¤ÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·ıÔÏÈÎÔ‡ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡».
¡· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÙÂ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ı¤ÛË ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ °.£. ª·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˘.
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
μ2. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi E.J. Hobsbawm, «ÔÈ fiÏÂÌÔÈ [ÂÓÓ. Ô ∞’ Î·È μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜] ‹Ù·Ó
Ï›·Ó ÂˆÊÂÏÂ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ. ∂ÎÏËÎÙÈÎÔ› ‹Ù·Ó ÔÈ Ú˘ıÌÔ› ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ·‡ÍËÛË˜ Ô˘ ¤Ù˘¯·Ó Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÁÎÔÛÌ›Ô˘˜ ÔÏ¤ÌÔ˘˜, È‰È·›ÙÂÚ· ‰Â ÛÙÔ ‰Â‡-
ÙÂÚÔ, fiÙ·Ó Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ·˘Í‹ıËÎÂ ÌÂ ÂÙ‹ÛÈÔ Ú˘ıÌfi ÂÚ›Ô˘ 10%, ÙÔÓ Ù·¯‡ÙÂÚÔ Ú˘ıÌfi Ô˘ Â›-
¯Â ÔÙ¤ ÂÙ‡¯ÂÈ ‹ ¤Ù˘¯Â ÂÊÂÍ‹˜ Ë ¯ÒÚ·».
¡· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÙÂ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ı¤ÛË.
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
125
ª¤ÚÔ˜ ΔÚ›ÙÔ
√ ∫√™ª√™ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ′ ¶∞°∫√™ªπ√À

¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
∫∂º∞§∞π√ ∂¡¢∂∫∞Δ√
¢π∂£¡∂π™ ∂•∂§π•∂π™ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À
μ′ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 50
∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰È·›ÚÂÛË ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó, ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿, ÛÙË ‰È·›ÚÂÛË ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ÛÂ ·Ó·-
ÙÔÏÈÎ‹, ˘fi ÛÔ‚ÈÂÙÈÎ‹ ÂÈÚÚÔ‹, Î·È ‰˘ÙÈÎ‹, ˘fi ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó fiÙÈ ÛÙËÓ ∞. ∂˘ÚÒË ÂÁÎ·ıÈ‰Ú‡ıËÎ·Ó, ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿, ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎ¿ Î·ıÂ-
ÛÙÒÙ·, Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜, Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ fiÚÔ Ï·˚Î‹ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ Ë ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙË˜ ¢. ∂˘ÚÒË˜ ‚·Û›ÛÙËÎÂ ÛÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ∏¶∞.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙË ÌÔÚÊ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ÙË˜ ¢. ∂˘ÚÒË˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÚfiÓÔÈ·˜ Î·È ÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹˜ ÙÔ˘.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÙˆÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË˜ Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’60 Î·È Ó·
ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ·›ÙÈ· Ô˘ Ù· ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó.

· Î·È ‚. ∫ÔÈÓfi˜ ÙfiÔ˜ Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· Â›Ó·È Ë ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ Ë ·ÚÔ˘Û›· ÛÔ‚ÈÂÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ·-
ÙÔ‡ ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ Û˘ÓÈÛÙÔ‡ÛÂ
ÌÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô˘ Î·ÓÂ›˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÁÓÔ‹ÛÂÈ: ÔÈ ÌÂÓ ™Ô‚ÈÂÙÈÎÔ› ÛÎfiÂ˘·Ó Ó· ÙËÓ
·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÂÁÎ·ıÈ‰Ú‡ÛÔ˘Ó Î·ıÂÛÙÒÙ· ÊÈÏÈÎ¿ ÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘˜, ÔÈ ‰Â ‰˘ÙÈÎÔ› ‹Ù·Ó ˘Ô-
¯ÚÂˆÌ¤ÓÔÈ Ó· ·Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ·˘Ù‹ ÙË Ú‡ıÌÈÛË, ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Â›¯·Ó Û·ÊÒ˜ ·ÔÎÏÂ›ÛÂÈ ÙÔ ÂÓ‰Â-
¯fiÌÂÓÔ ÌÈ·˜ ¤ÓÔÏË˜ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË˜ ÌÂ ÙË ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË.

∂ÈÛ‹Ì·ÓÛË: √ ¯¿ÚÙË˜ ÙË˜ Û. 137 ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ÒÛÙÂ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÌÂ-
Ù¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ ÛÂ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∞. ∂˘ÚÒË ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈ-
ÙÈÎ¿ Î·ıÂÛÙÒÙ· ·ÚfiÌÔÈ· ÌÂ ·˘Ùfi Ô˘ ˘‹Ú¯Â ÚÔÔÏÂÌÈÎ¿ ÛÙË ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË.
1 Î·È 2. ∏ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÛÙËÓ ∞. ∂˘ÚÒË, ÌÂÙ¿ ÙÔÓ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, Â›-
¯Â ıÂÙÈÎ¿ ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù· (ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ˘ÁÂ›·˜
Î·È ÂÎ·›‰Â˘ÛË˜), ·ÏÏ¿ Î·È ÛÔ‚·Ú¤˜ ÛÎÔÙÂÈÓ¤˜ ÏÂ˘Ú¤˜ (ÛÙ¤ÚËÛË ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÂÏÂ˘-
ıÂÚÈÒÓ, ·˘Ù·Ú¯ÈÛÌfi˜).
126
3. ∏ ÂÈÎfiÓ· Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÙË˜ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ÙË˜ °ÂÚÌ·Ó›·˜, Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ÔÏfiÎÏËÚË˜
ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÙËÓ ÂÔÌ¤ÓË ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘. ∏ ·Ô˘Û›· ·Ó‰ÚÒÓ (ÔÏÏÔ› Â›¯·Ó ÛÎÔÙˆıÂ›) Â›¯Â ˆ˜ ·Ô-
Ù¤ÏÂÛÌ· Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Î·ıÔÚÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‚ÔÌ‚·Ú‰ÈÛÌ¤ÓˆÓ fiÏÂˆÓ ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜, Ù· «ÎÔ-
Ú›ÙÛÈ· ÙˆÓ ÂÚÂÈ›ˆÓ», fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎ·Ó.
4 Î·È 5. Δ· ÎÈÓ‹Ì·Ù· ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË˜ Ô˘ ÂÎ‰ËÏÒıËÎ·Ó ÛÙÈ˜ ‰˘ÙÈÎ¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ ÛÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’60
‹Úı·Ó Ó· ·ÛÎ‹ÛÔ˘Ó ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Î·È ÛÙ· Î·Ù·Ó·ÏˆÙÈÎ¿ ÚfiÙ˘· Ô˘ Â›¯·Ó ÂÈ-
ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛÙË ¢‡ÛË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∫ÈÓ‹Ì·Ù· ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË˜ ÛÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ‰˘ÙÈÎ‹ ∂˘ÚÒË
ΔÔ 1968 Í¤Û·ÛÂ ÛÂÈÚ¿ ÊÔÈÙËÙÈÎÒÓ Î·È ÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ ÛÙË °·ÏÏ›·, ÛÙË μÚÂÙ·Ó›·, ÛÙË
°ÂÚÌ·Ó›· Î·È ÛÙËÓ πÙ·Ï›·. Δ· ·Ó·Ù˘ÁÌ¤Ó· ‰˘ÙÈÎÔÂ˘Úˆ·˚Î¿ ÎÚ¿ÙË Â›¯·Ó ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ μã ¶·-
ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ˘„ËÏÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ ÌÂ ¿ÌÂÛÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ‰È¿¯˘ÛË ÙË˜
Â˘ËÌÂÚ›·˜ ÛÂ Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù·. øÛÙfiÛÔ, ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÙÌ‹Ì·Ù· ÙË˜ Ó¤·˜ ÁÂÓÈ¿˜, È‰È·›-
ÙÂÚ· ÔÈ ÊÔÈÙËÙ¤˜, ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ‰˘ÙÈÎfi ÙÂ¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È Ì·˙› ÌÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Î·ıˆ-
ÛÚÂÈÛÌfi ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ. ∏ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ·˘-
Ù‹ Â›¯Â Î·È ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÓÙÈÔÏÂÌÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË Î·ıÒ˜ ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó Â˘ı¤ˆ˜ Î·Ù¿ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙÔÓ «‚ÚfiÌÈÎÔ» fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ μÈÂÙÓ¿Ì.
™ÙË ¢˘ÙÈÎ‹ °ÂÚÌ·Ó›· ÙÔ ÊÔÈÙËÙÈÎfi Î›ÓËÌ· ‹Ù·Ó ¤ÓÙÔÓ· ÔÏÈÙÈÎÔÔÈËÌ¤ÓÔ Î·È ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó fi¯È ÌfiÓÔ
Î·Ù¿ ÙÔ˘ ÙÂ¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÛÌÔ‡. Œ¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ fiÚ·Ì·
¤Ó·Ó ÛÔÛÈ·ÏÈÛÌfi ÌÂ ÂÏÂ˘ıÂÚ›Â˜ («ÛÔÛÈ·ÏÈÛÌfi˜ ÌÂ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÚfiÛˆÔ»), ÔÈ °ÂÚÌ·ÓÔ› ÊÔÈÙËÙ¤˜
··ÈÙÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ÂÎ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌ›ˆÓ, ·ÛÎÔ‡Û·Ó ·˘ÛÙËÚ‹ ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙÔÓ Î·Ù·Ó·Ïˆ-
ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ Â¤Ì‚·ÛË˜ ÛÙÔ μÈÂÙÓ¿Ì.
™ÙË °·ÏÏ›· Í¤Û·Û·Ó ÔÈ ÈÔ Ì·˙ÈÎ¤˜ ‰È·‰ËÏÒÛÂÈ˜ Î·È ·ÈÌ·ÙËÚ¤˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ ÙÔ˘
1968, Ô˘ ¤ÌÂÈÓÂ Ó· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È «ª¿Ë˜ ÙÔ˘ ‘68». √È ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ˜ ÍÂÎ›ÓËÛ·Ó ·fi Ù· ·ÓÂÈÛÙ‹-
ÌÈ· Î·È ÛÂ Î¿ÔÈÂ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÂÍÂÏ›¯ıËÎ·Ó ÛÂ ‚›·ÈÂ˜ Ô‰ÔÌ·¯›Â˜ ÙˆÓ ÊÔÈÙËÙÒÓ ÌÂ ÙËÓ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·.
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÙÔ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi Î›ÓËÌ· ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ ˆ˜ Î·Ù·Ï‡ÙË˜ ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚÁ·ÙÈÎÒÓ Î·È
ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÈÙËÌ¿ÙˆÓ. ™ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê·›· ÛÙÈÁÌ‹ ÙÔ˘ ª¿Ë ÙÔ˘ ’68, ‰¤Î· ÂÎ·ÙÔÌÌ‡ÚÈ· °¿Ï-
ÏÔÈ ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÂÚÁ›· Ô˘ Â›¯Â ÛËÌÂÈˆıÂ› ÔÙ¤ ÛÙË °·ÏÏ›·.
Δ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ 1968 ‰ÂÓ ¿ÏÏ·Í·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÔÂ˘Úˆ-
·˚ÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ. øÛÙfiÛÔ, Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÓÔÔÙÚÔÈÒÓ Î·È ÛÙË ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂ-
ÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ËıÒÓ. π‰È·›ÙÂÚ· ‚Ô‹ıËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓÂ˜ ÁÈ· ÙË ¯ÂÈÚ·Ê¤ÙËÛË ÙË˜ Á˘Ó·›Î·˜. √È Ó¤Â˜ Î·È
ÔÈ Ó¤ÔÈ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó ÛÂ ÂÎÂ›Ó· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ¤ÌÂÈÓ·Ó ÁÓˆÛÙÔ› ˆ˜ «ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ‘68» ‹ «ÁÂÓÈ¿ ÙË˜ ·Ì-
ÊÈÛ‚‹ÙËÛË˜».
127
∂¡√Δ∏Δ∞ 51
¢ÈÔÏÈÛÌfi˜ Î·È æ˘¯Úfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó, ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿, ÛÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙˆÓ ∏¶∞ Î·È ÙË˜ ™Ô‚ÈÂÙÈ-
Î‹˜ ŒÓˆÛË˜ ÛÂ ˘ÂÚ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙË˜ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË˜ ∏¶∞-™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ŒÓˆÛË˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ‰ÈÔÏÈÛÌfi˜ Î·È æ˘¯Úfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ Ê¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ æ˘¯ÚÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘ Î·È ÙËÓ ¤Î‚·Û‹ ÙÔ˘.
¡· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ Ù· Î‡ÚÈ· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ æ˘¯ÚÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘.
· Î·È ‚. √È ËÁ¤˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ‰‡Ô ·ÓÙ›ıÂÙÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙˆÓ ∏¶∞ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘
μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘: Ô ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ƒÔ‡˙‚ÂÏÙ, ÂÎÊÚ·ÛÙ‹˜ ÌÈ·˜ ÌÂÙÚÈÔ·ıÔ‡˜ Î·È ÂÛˆÛÙÚÂÊÔ‡˜ ¿Ô-
„Ë˜ –Ô˘ ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· ÈÛ¯˘Ú‹ ÛÙÔ˘˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎÔ‡˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÔ‡˜ Î‡ÎÏÔ˘˜ Î·È ·ÎfiÌË ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹ ÛÙËÓ
·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·–, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ÔÈ ∏¶∞ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÏfiÁÔ Ó· ·Ó·ÌÂÈ¯ıÔ‡Ó ÛÙ· Â˘Úˆ·˚Î¿ Ú¿Á-
Ì·Ù·Ø Ô Î·ÙÔÈÓfi˜ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ΔÚÔ‡Ì·Ó, ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ ÈÔ ·ÎÚ·›ˆÓ ı¤ÛÂˆÓ, ÈÛ¯˘Ú›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë ·ÌÂÚÈÎ·-
ÓÈÎ‹ Â¤Ì‚·ÛË ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Ì¤Ûˆ ·ÚÔ¯‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÛÙÈ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯ÒÚÂ˜ Â›Ó·È ·Ó·-
ÁÎ·›· ˆ˜ ¤Ó· Ì¤ÛÔ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ∏¶∞ ·fi ÙÔÓ ÂÂÚ¯fiÌÂÓÔ, Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘, ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÌfi.
ΔÂÏÈÎ¿, Ë ÁÚ·ÌÌ‹ ΔÚÔ‡Ì·Ó ‹Ù·Ó ·˘Ù‹ Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ô‰ËÁÒÓÙ·˜ ÛÙÔÓ æ˘¯Úfi ¶fiÏÂÌÔ.

1. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ËÁ¤˜ · Î·È ‚.
3. ∏ Ù·ÈÓ›· ÙÔ˘ ∞ÌÂÚÈÎ·ÓÔ‡ ÛÎËÓÔı¤ÙË º.º. ∫fiÔÏ· ∞ÔÎ¿Ï˘„Ë ÙÒÚ·! ·ÔÙÂÏÂ› Ì›· ·fi ÙÈ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ-
ÎfiÙÂÚÂ˜ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ μÈÂÙÓ¿Ì. ∞Í›˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› ÛÂ
·˘Ù‹ Ë ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ ÙË˜ Ó· ‰ÈÂÈÛ‰‡ÛÂÈ ÛÙÔÓ „˘¯ÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ
ÙÔ˘ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÈ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ÚÔÎ·ÏÂ› ÛÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔ ‚›ˆÌ· ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ŒÓ· ·fi Ù· ıÂÚÌfiÙÂÚ· ÂÂÈÛfi‰È· ÙÔ˘ æ˘¯ÚÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘:
∏ «ÎÚ›ÛË ÙˆÓ ˘Ú·‡ÏˆÓ» ‹ «ÎÚ›ÛË ÙË˜ ∫Ô‡‚·˜», 1962
™ÙÈ˜ 29 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ Ô ªÈÎÔÁÈ¿Ó [·ÓÒÙ·ÙÔ˜ ÛÔ‚ÈÂÙÈÎfi˜ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯Ô˜], Ô˘ ‹Á·ÈÓÂ Ó· ÂÈÛÎÂÊıÂ›
ÙËÓ ∫Ô‡‚·, ÛÙ·Ì¿ÙËÛÂ ÛÙËÓ √˘¿ÛÈÁÎÙÔÓ Î·È Û˘Ó·ÓÙ‹ıËÎÂ ÌÂ ÙÔÓ ÚfiÂ‰ÚÔ [∫¤ÓÂÓÙÈ] ÛÙÔÓ §Â˘Îfi √›-
ÎÔ. [...]
√ ªÈÎÔÁÈ¿Ó ·Ó¤ÊÂÚÂ [...] ˆ˜ Ô ÚfiÂ‰ÚÔ˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â fiÙÈ Ë ∫Ô‡‚· ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÙ·Ó ÛÂ «ÂÊ·ÏÙ‹ÚÈÔ
ÙË˜ ÛÔ‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÓfiÌÂ˘ÛË ÙË˜ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹». [...] «∞˘Ùfi
Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û‹ÌÂÚ·», Û˘Ó¤¯ÈÛÂ Ô ÚfiÂ‰ÚÔ˜, «Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔØ ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ ÔÈ ‰‡Ô ¯Ò-
ÚÂ˜ ‰ÂÓ ÚÔÎ·ÏÔ‡Ó Â˘ı¤ˆ˜ Ë Ì›· ÙËÓ ¿ÏÏË, Û˘ÁÎÚÔ˘fiÌ·ÛÙÂ Û¯Â‰fiÓ ·ÓÙÔ‡, ÁÂÁÔÓfi˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙËÓ
˘ÚËÓÈÎ‹ ÂÔ¯‹ Ì·˜ ÂÓ¤¯ÂÈ ÛÔ‚·ÚÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ· ÂÈÚ‹ÓË. ªfiÏÈ˜ ÂÌÊ·ÓÈÛÙÂ› Î¿-
Ô˘ Ô ÚÒÙÔ˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi˜ ÛÈÓı‹Ú·˜, ÚÔÛÙÚ¤¯ÂÙÂ ·Ì¤Ûˆ˜ Ï¤ÁÔÓÙ·˜: «∂‰Ò Â›Ì·ÛÙÂ!» ¶Ú¤ÂÈ Ó’
·ÔÊÂ‡ÁÔ˘ÌÂ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÙËÓ ÂÈ‰Â›ÓˆÛË ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÛÂ fiÏ· Ù· ÛËÌÂ›· ÙË˜ ˘ÊËÏ›Ô˘. ∫·È ÙÔ
ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÃÚÔ˘ÛÙÛfiÊ Î·È ÁÈ· Ì¤Ó· Â›Ó·È Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ».
128
√ ªÈÎÔÁÈ¿Ó ·¿ÓÙËÛÂ: «∂›Ì·ÛÙÂ ˘¤Ú ÙË˜ Â›Ï˘ÛË˜ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È fi¯È ˘¤Ú ÙË˜ ‰È·ÈÒÓÈ-
Û‹˜ ÙÔ˘˜. °È· ÔÈ· «Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹ Û›ı·» ÌÈÏ¿ÙÂ; ¢ÂÓ Â›¯·ÌÂ Î·ÌÈ¿ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙËÓ ÎÔ˘‚·ÓÈÎ‹ Â·Ó¿-
ÛÙ·ÛË. ¶¿ÓÙ· Á›ÓÔÓÙ·Ó Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Î·È ¿ÓÙ· ı· Á›ÓÔÓÙ·È. ΔÂÏÈÎ¿ ÔÈ Â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ı· ÂÈÎÚ·Ù‹-
ÛÔ˘Ó ÛÙÈ˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜ Î·È ÙÂÏÈÎ¿ Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ı· ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ Î·È ÛÙÈ˜ ∏¶∞. ∞ÎfiÌË ÎÈ ÂÛÂ›˜
ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ‚ÚÂıÂ›ÙÂ ÌÈ· Ì¤Ú· ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ, Ô˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· Â›Ó·È Ì·ÚÍÈÛÙ‹˜, Ô‰ËÁÂ› ˆÛÙfi-
ÛÔ ÙËÓ ∫Ô‡‚· ÚÔ˜ ÙÔ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÌfi».
√ ÚfiÂ‰ÚÔ˜ Á¤Ï·ÛÂ. «∂ÁÒ, fi¯È, ·ÏÏ¿ ›Ûˆ˜ ‚ÚÂıÂ› [...] Ô ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜ ·‰ÂÏÊfi˜ ÌÔ˘». [...]
∞. ¡ÙÔÌÚ›ÓÈÓ, ∂ÌÈÛÙÂ˘ÙÈÎ¿, ÌÙÊÚ. ∂. ª·ÚÙ˙ÈÓfiÔ˘ÏÔ˜, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙË˜, ∞ı‹Ó· 1996, Û. 108.
2. ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ æ˘¯ÚÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘ Î·È ÔÈ Û˘Ó¤ÂÈ¤˜ ÙÔ˘

ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ æ˘¯ÚÔ‡ ¶ÔÏ¤ÌÔ˘ ·Ê·›ÚÂÛÂ Í·ÊÓÈÎ¿ Ù· ÛÙËÚ›ÁÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· ˘Ô‚¿ÛÙ·˙·Ó ÙË ‰ÈÂ-
ıÓ‹ ‰ÔÌ‹ Î·È Û’ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌ· ‰ÂfiÓÙˆ˜ ÂÎÙÈÌËıÂ›: ÙÈ˜ ‰ÔÌ¤˜ ÙˆÓ ÂÁ¯ÒÚÈˆÓ ÔÏÈÙÈ-
ÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. ∞˘Ùfi Ô˘ ¿ÊËÛÂ ›Ûˆ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ÎfiÛÌÔ˜ ÛÂ Ï‹ÚË Û‡Á¯˘ÛË Î·È
ÌÂÚÈÎ‹ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË, ‰ÈfiÙÈ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â Ù›ÔÙÂ ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÈ˜ ‰ÔÌ¤˜ ·˘Ù¤˜. ∏ È‰¤·, ÙËÓ
ÔÔ›· ÁÈ· Û‡ÓÙÔÌÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Úfi‚·Ï·Ó ·ÌÂÚÈÎ·ÓÔ› ÂÎÚfiÛˆÔÈ, fiÙÈ ÙË ‰ÈÔÏÈÎ‹ Ù¿ÍË
Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· «Ó¤· ·ÁÎfiÛÌÈ· Ù¿ÍË» ‚·ÛÈÛÌ¤ÓË ÛÙË ÌfiÓË ˘ÂÚ-
‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·Ú¤ÌÂÈÓÂ ÙÒÚ· Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· Ê·ÈÓfiÙ·Ó ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË ·fi ÔÙ¤ ¿ÏÏÔÙÂ, ·Ô‰Â›-
¯ÙËÎÂ Ù·¯‡Ù·Ù· fiÙÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ‹. ¢ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘ÌÂ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ ˘‹Ú-
¯Â ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ æ˘¯Úfi ¶fiÏÂÌÔ, ‰ÈfiÙÈ ÙfiÛ· ÔÏÏ¿ Â›¯·Ó Ï¤ÔÓ ·ÏÏ¿ÍÂÈ, ÙfiÛ· ÔÏÏ¿ Â›¯·Ó Ï¤ÔÓ ÂÍ·-
Ê·ÓÈÛÙÂ›. ŸÏ· Ù· ÔÚfiÛËÌ· Â›¯·Ó ÁÎÚÂÌÈÛÙÂ›, fiÏÔÈ ÔÈ ¯¿ÚÙÂ˜ ¤ÚÂÂ Ó’ ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 326-327.
129
∂¡√Δ∏Δ∞ 52
ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›·˜
Î·È Ë ·Ó¿‰˘ÛË ÙÔ˘ ΔÚ›ÙÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÔÈÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ù· ·ÓÙÈ·ÔÈÎÈ·Î¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ·ÓÙÈ·ÔÈÎÈ·ÎÔ› ·ÁÒÓÂ˜ ¿ÏÏ·Í·Ó, ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿, ÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ¯¿ÚÙË.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ fiÚÔ ΔÚ›ÙÔ˜ ∫fiÛÌÔ˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ ‹Ù·Ó ÙÔ ∫›ÓËÌ· ÙˆÓ ∞‰ÂÛÌÂ‡ÙˆÓ.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ΔÚ›ÙÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘ Î·È Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜
Èı·Ó¤˜ Ï‡ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜.

1. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÂ› fiÙÈ Ë ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ∞ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ÙË˜ §·˚Î‹˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ÙÔ˘ μÈÂÙÓ¿Ì
ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙË ¯ÒÚ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· ‰·ÓÂÈÛÌ¤Ó·
·fi ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi-È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÔÏÔÛÙ¿ÛÈÔ ÙË˜ Á·ÏÏÈÎ‹˜ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË˜ ÙÔ˘ 1789. ™Â ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜
ÔÈ ËÁ¤ÙÂ˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈ·ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ Â›¯·Ó ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ Î·È Â›¯·Ó ˙‹ÛÂÈ ÛÙÈ˜ ÌËÙÚÔfiÏÂÈ˜, fiÔ˘
Î·È Â›¯·Ó ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÙÈ˜ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ¤˜ È‰¤Â˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÁÈ· Ó· Ï‹-
ÍÔ˘Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÔÎÚ·ÙÒÓ ÛÙÈ˜ ·ÙÚ›‰Â˜ ÙÔ˘˜.
3. √È ·ÔÈÎÈÔÎÚ¿ÙÂ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÒÓ Î·Ù¿ ÙÚfiÔ ÒÛÙÂ Ó· ÂÍ˘ËÚÂÙÂ› ÙÈ˜
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙˆÓ ÌËÙÚÔfiÏÂˆÓ. ŒÙÛÈ, fiÙ·Ó ÔÈ ·ÔÈÎ›Â˜ ¤ÁÈÓ·Ó ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÎÚ¿ÙË, ‰ÂÓ ‰È¤ıÂ-
Ù·Ó, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÙÈ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ ‰ÔÌ¤˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ·Ó·ÁÎ·›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜.
∂ÈÏ¤ÔÓ, Î·Ù¿ ÙÔÓ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ËÁ‹˜ Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜, ·˜
˘ÔÁÚ·ÌÌÈÛÙÂ› Ô ÙÚfiÔ˜ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÙ˘ÒıËÎÂ Ë ·ÔÈÎÈÔÎÚ·Ù›· ÛÙË ÁÏÒÛÛ·: Ë Ï¤ÍË «ÎÈÌfiÎÔ»
ÛËÌ·›ÓÂÈ Ù·˘ÙÔ¯ÚfiÓˆ˜ «·Ó·ÔÊÏÔ›ˆÙÔ˜ Î·Ê¤˜» ·ÏÏ¿ Î·È «Ì·ÛÙ›ÁˆÌ·».

3 Î·È 4. √È ‰‡Ô ¯¿ÚÙÂ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ï‹Úˆ˜ ÔÈ Ì·-
ıËÙ¤˜ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ·Ô·ÔÈÎÈÔÔ›ËÛË˜. ◊Ù·Ó ¤Ó· Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ Û¿ÚˆÛÂ Î˘Ú›ˆ˜ ÙËÓ ∞ÊÚÈÎ‹ Î·È
ÙËÓ ∞Û›· Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¤˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜.
5. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ Ì·‡ÚÔÈ ‰ÂÓ ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ˜ ÛÎ¿ÏÂ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó
ÔÈ ÏÂ˘ÎÔ›, ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· ·ÎÚ·›· ÌÔÚÊ‹ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡ (··ÚÙ¯¿ÈÓÙ), ·ÚÎÂ› ÁÈ· Ó· Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ Î·ÓÂ›˜ ÙÈ
Û‹Ì·ÈÓÂ ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙˆÓ Ú·ÙÛÈÛÙÈÎÒÓ ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ Ì·‡ÚˆÓ ÙË˜ ¡fiÙÈ·˜
∞ÊÚÈÎ‹˜.
6. √ ˘ÂÚÏËı˘ÛÌfi˜ ·ÔÙÂÏÂ› ¤Ó· ·fi Ù· ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚ· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÔÏÏÒÓ ¯ˆÚÒÓ
ÙË˜ ∞Û›·˜ Î·È ÙË˜ ∞ÊÚÈÎ‹˜. (¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÔÚÂ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ› ·fi ÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi
˘ÏÈÎfi Ë ËÁ‹ 2.)

130
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ KÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ∞‰ÂÛÌÂ‡ÙˆÓ
Δ· ∞‰¤ÛÌÂ˘Ù· ÎÚ¿ÙË ÔÊÂ›ÏÔ˘Ó:
1. ¡· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÌÈ· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛÙËÚÈÁÌ¤ÓË ÛÙËÓ ÂÈÚËÓÈÎ‹ Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÛÙË ÌË
¤ÓÙ·ÍË ÛÂ Û˘Ó·ÛÈÛÌÔ‡˜ […].
2. ¡· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ¿ÓÙÔÙÂ Ù· ÂıÓÈÎÔ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù·.
3. ¡· ÌË Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÂ Î·ÌÈ¿ Û˘ÏÏÔÁÈÎ‹ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Û˘ÌÌ·¯›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û˘-
ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ.
4. ¡· ÌË Û˘Ó¿ÙÔ˘Ó Î·ÌÈ¿ ‰ÈÌÂÚ‹ Û˘ÌÌ·¯›· ÌÂ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ‰‡Ó·ÌË.
5. ¡· ÌË ‰¤¯ÔÓÙ·È ÌÂ ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ¤‰·Êfi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ ‚¿ÛÂˆÓ
Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÂ ÌÈ· Í¤ÓË ‰‡Ó·ÌË.
AÔÊ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ™˘Ó‰È¿ÛÎÂ„Ë˜ ÙˆÓ A‰ÂÛÌÂ‡ÙˆÓ, μÂÏÈÁÚ¿‰È, ™ÂÙ¤Ì‚ÚÈÔ˜ 1961.
¶ËÁ‹: H ªÂÁ¿ÏË πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙfiÌ. 6, ÛÂÏ. 17.
2. ∏ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎ‹ ¤ÎÚËÍË ÛÙÔÓ ΔÚ›ÙÔ ∫fiÛÌÔ

∞Ô-·ÔÈÎÈÔÔ›ËÛË Î·È Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÌÂÙ¤‚·Ï·Ó ‰Ú·Ì·ÙÈÎ¿ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ¯¿ÚÙË ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË. √
·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒ˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÛÙËÓ ∞Û›· ÂÓÙ·Ï·ÛÈ¿ÛÙËÎÂ. ™ÙËÓ
∞ÊÚÈÎ‹, fiÔ˘ ÙÔ 1939 ˘‹Ú¯Â ¤Ó· Î·È ÌfiÓÔ, ÙÒÚ· ˘‹Ú¯·Ó Á‡Úˆ ÛÙ· ÂÓ‹ÓÙ· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÎÚ¿ÙË.
[...] øÛÙfiÛÔ, ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ ·˘ÙÒÓ, ·ÏÏ¿ Ë ÙÂÚ¿ÛÙÈ· Î·È ·˘Í·ÓfiÌÂ-
ÓË ‚·Ú‡ÙËÙ· Î·È ›ÂÛË Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛÒÂ˘·Ó Û˘ÏÏÔÁÈÎ¿.
∞˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë Û˘Ó¤ÂÈ· ÌÈ·˜ ÂÎÏËÎÙÈÎ‹˜ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎ‹˜ ¤ÎÚËÍË˜ Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎÂ ÛÙÔÓ ÂÍ·ÚÙËÌ¤-
ÓÔ ÎfiÛÌÔ ÌÂÙ¿ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ, Ë ÔÔ›· ¿ÏÏ·ÍÂ Î·È Û˘ÓÂ¯›˙ÂÈ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÈÛÔÚ-
ÚÔ›· ÙÔ˘ ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. [...] √ ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ì¤Û· ÛÂ Û·-
Ú¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙÔ 1950 ‹ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙË˜ ∞ÊÚÈÎ‹˜ ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È Ó· ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÙÂ›
Ì¤Û· ÛÂ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi ÙÚÈ¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ·, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ, fiˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Î·È Ù·
Ú·ÎÙÈÎ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó: ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘ÌÂ Î˘Ú›ˆ˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÌÈ·˜ ¯ÒÚ·˜ fiÔ˘ ÙÔ 60% ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙË˜ ı· Â›Ó·È Î¿Ùˆ ÙˆÓ ‰ÂÎ·¤ÓÙÂ
ÂÙÒÓ.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 441-442.
131
∂¡√Δ∏Δ∞ 53
∏ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ
Î·È Ë ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ∂˘ÚÒË
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÔÈÔÈ ÏfiÁÔÈ fiÍ˘Ó·Ó ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÛÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂˆÓ °ÎÔÚÌ·ÙÛfiÊ.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ
Î·È Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Ó¤ÂÈ¤˜ ÙË˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÈÛÙÔÚ›· fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ Ó¤·˜, ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜.

√ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ËÁ¤ÙË˜ ÙË˜ ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ŒÓˆÛË˜ ªÈ¯·‹Ï °ÎÔÚÌ·ÙÛfiÊ ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ˘ÈÔı¤ÙËÛË˜
Î·È ¿ÌÂÛË˜ ÚÔÒıËÛË˜ ÙË˜ ÂÚÂÛÙÚfiÈÎ·, ‰ËÏ·‰‹ fiÏˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ Ì¤ÙÚˆÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË˜ ÙÔ˘ ·˘-
ÛÙËÚÔ‡ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÂÏ¤Á¯Ô˘ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÂÎ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈÎ·ÛÈÒÓ, Ô˘ Ô
›‰ÈÔ˜ Â›¯Â ‹‰Ë ÂÍ·ÁÁÂ›ÏÂÈ. √ °ÎÔÚÌ·ÙÛfiÊ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÛÔ‚ÈÂÙÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·, Ô˘ ·Ú¤ÌÂÈÓÂ
ÁÈ· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÛÂ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙ·ÛÈÌfiÙËÙ·˜, ÂÈ˙ËÙÔ‡ÛÂ ·fi Î·ÈÚfi ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Î·È ·Ê‹ÓÂÈ Û·-
Ê¤ÛÙ·ÙÔ˘˜ ˘·ÈÓÈÁÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ ·‰Ú¿ÓÂÈ·˜ Ô˘ Â›¯·Ó ÚÔËÁËıÂ›. ΔÔÓ›˙ÂÈ, ÂÈÏ¤ÔÓ, fiÙÈ, ÛÂ
ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÂÚÂÛÙÚfiÈÎ· ‰ÂÓ ÂÊ·ÚÌÔÛÙÂ› ¿ÌÂÛ·, ÙÔ ÛÔ‚ÈÂÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÔ‚·Ú‹ È-
ı·ÓfiÙËÙ· Ó· ‚ÚÂıÂ› ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ ÌÂ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÎÚ›ÛÂÈ˜.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ŒÓ·˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÂÚÌËÓÂ‡ÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË
ÙÔ˘ ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÌÔ‡
ŒÓ· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi ÎfiÌÌ· ÎÈ ¤Ó·˜ Â›ÛË˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈÎfi˜ ÎÚ·ÙÈÎfi˜ ÌË¯·ÓÈÛÌfi˜ ÚÔˆıÔ‡Û·Ó ÙËÓ
ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ ‚·ÚÈ¿˜ ‚ÈÔÌË¯·Ó›·˜ Î·È ÙÔÓ ·˘ÛÙËÚfi ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘
ÂÌÔÚ›Ô˘, ÙË˜ ÁÂˆÚÁ›·˜ Î·È ÙˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ. […] ªÈ· ·Ó·Ù˘ÍÈ·Î‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ‹ Ô˘ ÛË-
ÌÂ›ˆÛÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙ· ÚÒÙ· ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ÍÂ¤Ú·ÛÂ ÙËÓ fiÔÈ· ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·
ÌÔÚÂ› Ó· Â›¯Â Î¿ÔÙÂ Î·È ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÙÂÏÈÎ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙÔ˘ ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘.
∞ı‹Ó· 2001, Û. 346.
2. ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË: ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·ÔÙ›ÌËÛË

™˘ÓÔÙÈÎ¿, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ™‡ÓÙÔÌÔ˘ ∂ÈÎÔÛÙÔ‡ ∞ÈÒÓ· ¯ˆÚ›˜ ÙË
ƒˆÛÈÎ‹ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË Î·È Ù· ¿ÌÂÛ· Î·È ¤ÌÌÂÛ· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù¿ ÙË˜. ΔÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰ÈfiÙÈ ·Ô‰Â›¯ÙËÎÂ Ô
ÛˆÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌÔ‡. ∫·Ù¤ÛÙËÛÂ ‰Â ÙË ¢‡ÛË ÈÎ·Ó‹ Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·-
ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›· ÙÔ˘ Ã›ÙÏÂÚ Î·È ÚÔÌ‹ıÂ˘ÛÂ ÙÔ Î›ÓËÙÚÔ ÛÙÔÓ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi Ó·
·Ó·ÌÔÚÊˆıÂ› Ô ›‰ÈÔ˜. ∫·Ù¿ ¤Ó·Ó ·Ú¿‰ÔÍÔ ÙÚfiÔ –‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÙË˜ ÚÔÊ·ÓÔ‡˜ ·ÓÔÛ›·˜ ÙË˜ ™Ô‚ÈÂÙÈ-
132
Î‹˜ ŒÓˆÛË˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ªÂÁ¿ÏË ⁄ÊÂÛË–, ÚÔÌ‹ıÂ˘ÛÂ Â›ÛË˜ ÛÙÔÓ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi ÙÔ Î›ÓËÙÚÔ ÁÈ·
Ó· ÂÁÎ·Ù·ÏÂ›„ÂÈ ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÔÚıÔ‰ÔÍ›· ÙË˜ ÂÏÂ‡ıÂÚË˜ ·ÁÔÚ¿˜.
ÁÈ¿ÓÓË˜, £ÂÌ¤ÏÈÔ, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 115.
3. ªÂÙ¿ ÙÔ 1989: Ë ∂˘ÚÒË ÌÚÔÛÙ¿ ÛÂ Ó¤Â˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂÈ˜

√ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘ 1989 ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ë ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· ·ÏÏ¿ Ô Î·ÈÙ·ÏÈÛÌfi˜, Î·È Ë ∂˘ÚÒË
ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙË˜ ¤¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÌÚÔÛÙ¿ ÙË˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÌÂ ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ‰˘ÙÈÎ‹ ∂˘ÚÒË Î·Ù·È¿ÛÙËÎÂ
·fi ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1930, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· ‚ÈÒÛÈÌË Û¯¤ÛË ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ‰‡Ô. ∏ ‡ÊÂ-
ÛË ÙÔ˘ ªÂÛÔÔÏ¤ÌÔ˘ ·ÔÎ¿Ï˘„Â fiÙÈ Ë ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· ÌÔÚÂ› Ó· ÌËÓ ÂÈ˙‹ÛÂÈ ·fi ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÎÚ›-
ÛË ÙÔ˘ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌÔ‡ [...]. ΔÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ Ï‹ÚÔ˘˜ ··Û¯fiÏËÛË˜ Î·È Ë ÂÈ‚ÔÏ‹ ÂÚÈÎÔÒÓ ÛÙÈ˜ ˘Ë-
ÚÂÛ›Â˜ ÚfiÓÔÈ·˜ Î¿ÓÔ˘Ó ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚË ·fi Î¿ıÂ ¿ÏÏË ÊÔÚ¿ ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂÈÙÂ‡ÁÌ·-
ÙÔ˜, È‰›ˆ˜ ÛÂ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ ÌÂ ÁÂÚ·ÛÌ¤ÓÔ ÏËı˘ÛÌfi. [...] ∏ ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Â›ÛË˜
ı¤ÙÂÈ ÛÂ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙÈ˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ ÂÚ› ÂıÓÈÎ‹˜ Èı·Á¤ÓÂÈ·˜, ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Î·È ·Ú¿-
‰ÔÛË˜. ∞ÔÌ¤ÓÂÈ Ó· Ê·ÓÂ› ·Ó Ë ∂˘ÚÒË ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó’ ·ÓÔ›ÍÂÈ ¤Ó· ‰ÚfiÌÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ·ÙÔÌÈ-
ÎÈÛÌfi ÙÔ˘ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎÔ‡ Î·ÈÙ·ÏÈÛÌÔ‡ Î·È ÛÙÔÓ ·˘Ù·Ú¯ÈÛÌfi ÙË˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ∞Û›·˜, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜
ÙÔ ‰ÈÎfi ÙË˜ ÌÂ›ÁÌ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜.
∞ı‹Ó· 2001, Û. 379-380.
133
∂·Ó·ÏËÙÈÎfi ‰È·ÁÒÓÈÛÌ· ÛÙÔ ÂÓ‰¤Î·ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢π∂£¡∂π™ ∂•∂§π•∂π™ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™

Δ√À μ’ ¶∞°∫√™ªπ√À ¶√§∂ª√À
∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
√Ì¿‰· ∞
∞1. ¡· Û˘ÌÏËÚÒÛÂÙÂ Ù· ÎÂÓ¿:
1. ΔÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ ÛÙË ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË Î·È ÛÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∞. ∂˘ÚÒ-
Ë˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ................................ ............................. (‰‡Ô Ï¤ÍÂÈ˜).
2. ΔÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÙˆÓ ∏¶∞ ÚÔ˜ ÙËÓ ∂˘ÚÒË ¤ÁÈÓÂ
ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ ………. ..................................... (‰‡Ô Ï¤ÍÂÈ˜).
3. ΔÔ ·Í›ˆÌ· Ô˘ ÛÊÚ¿ÁÈÛÂ ÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·Ù¿ ÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÔ-
¯‹ ¤ÌÂÈÓÂ ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ ..................................... ..................................... (‰‡Ô Ï¤ÍÂÈ˜).
4. Δ· ÂÎÙfi˜ ∂˘ÚÒË˜ ÊÙˆ¯¿ ÎÚ¿ÙË Î·È ÔÈ Ù¤ˆ˜ ·ÔÈÎ›Â˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔÓ .................. ..................
(‰‡Ô Ï¤ÍÂÈ˜).
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 4)
·. æ˘¯Úfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Ë ¤ÓÔÏË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ∏¶∞-™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ŒÓˆÛË˜. ❏ ❏
‚. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙÔ˘ ΔÚ›ÙÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË. ❏ ❏
Á. ∞·ÚÙ¯¿ÈÓÙ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹ ÂÈ‚ÔÏ‹ Ê˘ÏÂÙÈÎÒÓ ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜
ÙˆÓ Ì·‡ÚˆÓ ÛÙË ¡fiÙÈ· ∞ÊÚÈÎ‹. ❏ ❏
‰. ΔÔ ÙÂ›¯Ô˜ ÙÔ˘ μÂÚÔÏ›ÓÔ˘ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· Î·ÙÂ‰·Ê›˙ÂÙ·È ÙÔ 1989. ❏ ❏
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 4)
√Ì¿‰· μ
μ1. ¡· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙÂ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÚfiÓÔÈ·˜
ÛÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ¢. ∂˘ÚÒË.
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
μ2. ¶ÔÈ¿ Ë ÛËÌ·Û›· ÙË˜ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË˜ ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÙË˜ ∞. ∂˘ÚÒË˜; ¡· ÙÂÎÌËÚÈÒ-
ÛÂÙÂ ÙËÓ ·¿ÓÙËÛ‹ Û·˜.
(ÌÔÓ¿‰Â˜ 6)
134
∫∂º∞§∞π√ ¢ø¢∂∫∞Δ√
∏ ∂§§∞¢∞ ∞¶√ Δ√ Δ∂§√™ Δ√À μ′ ¶∞°∫√™ªπ√À
¶√§∂ª√À ∂ø™ Δ∞ Δ∂§∏ Δ√À 20Ô‡ ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 54
√ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ Î·È Ù· Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
ÙË˜ ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·Î‹˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1944-1963)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·›ÙÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘, Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘
Î·È Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ Û˘Ó¤ÂÈ¤˜ ÙÔ˘.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·Î‹˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1949-1963.

2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi º›ÏÈÔ ∏ÏÈÔ‡, Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ –fiˆ˜ Î·È Î¿ıÂ ÂÌÊ‡-
ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ˘– ˘‹ÚÍÂ, ÚˆÙ›ÛÙˆ˜, ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË. ◊Ù·Ó, ‰ËÏ·‰‹, Ë ÔÚ-
Á·ÓˆÌ¤ÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÂÓfi˜ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ Î·È Ó· ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ ÙÔ
‰ÈÎfi ÙË˜ fiÚ·Ì· ÁÈ· ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜
‹Ù·Ó, ÚÒÙ· ·’ fiÏ·, ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÌÂ Â›‰ÈÎÔ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË
ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Ì¤ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.
3. ∏ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÛÙÔÓ ÂÌÊ‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔ, ÙÔ 1949, ‹Ù·Ó
·ÏÒ˜ ¤Ó· ÎÚ›ÛÈÌÔ ÔÚfiÛËÌÔ ÙË˜ ÂÌÊ‡ÏÈ·˜ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË˜Ø fi¯È ÙÔ ·ÏËıÈÓfi Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ô˘
·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó, Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÛÂ ÈÛ¯‡ ÛÂÈÚ¿˜ ¤ÎÙ·ÎÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ·ÏÙÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ËÙÙËÌ¤-
ÓˆÓ (Û˘ÏÏ‹„ÂÈ˜, Ê˘Ï·Î›ÛÂÈ˜, ÂÍÔÚ›Â˜, ÂÎÙÂÏ¤ÛÂÈ˜), Î·ıÒ˜ Î·È Ô Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ Ô-
ÏÈÙÒÓ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘˜ ÂÔÈı‹ÛÂÈ˜ (ÈÛÙÔÔÈËÙÈÎ¿ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
ÊÚÔÓËÌ¿ÙˆÓ) ‹Úı·Ó Ó· Â‰Ú·ÈÒÛÔ˘Ó ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ Ó›ÎË ÙÔ˘ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ ÛÙÔÓ ÂÌ-
Ê‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔ.

3. √ ¡›ÎÔ˜ ªÂÏÔÁÈ¿ÓÓË˜ (1915-1952), ÛÙ¤ÏÂ¯Ô˜ ÙÔ˘ ∫∫∂, ÂÎÙÂÏ¤ÛÙËÎÂ Ì·˙› ÌÂ ÙÚÂÈ˜ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘˜
ÙÔ˘ ÙÔÓ ª¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 1952. √È ÂÎÙÂÏ¤ÛÂÈ˜ ·˘Ù¤˜, ‰˘fiÌÈÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˘ ÔÏ¤-
ÌÔ˘, ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó È‰È·›ÙÂÚË ·›ÛıËÛË ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓ‹ ÁÓÒÌË fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚Î‹. ∏
ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ªÂÏÔÁÈ¿ÓÓË ÛÙÔ ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ Ó· ÎÚ·Ù¿ ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ Á·Ú›Ê·ÏÔ Â›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó·
ÌÂ›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙfi˜ ˆ˜ «Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÌÂ ÙÔ Á·Ú›Ê·ÏÔ». ∞˘Ù‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ë ÂÈÎfiÓ· ·ÔÙ˘ÒıËÎÂ ·fi ÙÔÓ ÌÂ-
Á¿ÏÔ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ ¶¿ÌÏÔ ¶ÈÎ¿ÛÔ Û’ ¤Ó· ÏÈÙfi ÛÎ›ÙÛÔ Ô˘ ‰ËÌÔÛÈÂ‡ıËÎÂ ÛÂ ÔÏÏ¤˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ÂÊË-
ÌÂÚ›‰Â˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛ‹ ÙÔ˘, ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰fiıËÎÂ ÛÂ ÔÈÎÈÛÌfi ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ
ÛÙËÓ √˘ÁÁ·Ú›·.
5. ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ ÌÂ È‰È·›ÙÂÚÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÙÈ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Î˘-
ÚÈ·Îfi ˙‹ÙËÌ· Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 1950. ™˘¯Ó¤˜ ‹Ù·Ó, Ì¿ÏÈÛÙ·, ÔÈ ‰È·‰ËÏÒÛÂÈ˜ ˘¤Ú ÙÔ˘ ·ÁÒÓ·
ÙˆÓ ∫˘Ú›ˆÓ ÁÈ· ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·.
135
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ΔÚÂÈ˜ ÕÁÁÏÔÈ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ ÂÈÛÎ¤ÙÔÓÙ·È ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÌÂÙ¿ ÙËÓ
˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙË˜ Û˘ÌÊˆÓ›·˜ ÙË˜ μ¿ÚÎÈ˙·˜ Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó
ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË
∏ ∂ÏÏ¿‰· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÂ Ê·ÛÈÛÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ¶›Ûˆ ·fi ÌÈ· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ÚfiÛÔ„Ë,
˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜, ·ÛÎÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ¿ÎÚ· ‰ÂÍÈ¿, ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰Ë-
ÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ Ô˘ ÙÔÏÌÔ‡Ó Ó· ‰È·ÊˆÓÔ‡Ó ÌÂ ÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË.
ΔÚ·Áˆ‰›· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ¶Ò˜ Â›‰·Ó ÔÈ ÕÁÁÏÔÈ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ ¡fiÚÌ·Ó ¡ÙÔÓÙ˜, ™Ù¿ÓÏÂ¸ Δ›ÊÊ·Ó˘ Î·È §¤ÛÏ˘ ™fiÏ-
ÏÂ¸ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˜ √ÌÔÛÔÓ‰›· ¢ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ™˘ÏÏfiÁˆÓ, ∞ı‹Ó·, πÔ‡ÓÈÔ˜
1946.
2. ∏ Î·ıÈ¤ÚˆÛË ÙˆÓ «‰ËÏÒÛÂˆÓ ÓÔÌÈÌÔÊÚÔÛ‡ÓË˜»

Δ· Û˘Ì‚Ô‡ÏÈ· ÓÔÌÈÌÔÊÚÔÛ‡ÓË˜ ˘Ô¯ÚÂÔ‡ÓÙ·È fiˆ˜ ··ÈÙ‹ÛˆÛÈ ·fi ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜,
[…] fiˆ˜ ÚÔ‚ÒÛÈÓ ÂÈ˜ ¤ÁÁÚ·ÊÔÓ ‰‹ÏˆÛÈÓ ÂÚ› ÙË˜ ÓÔÌÈÌÔÊÚÔÛ‡ÓË˜ ÙˆÓ […]. ∏ ¿ÚÓËÛÈ˜ ÙË˜ ˘Ô-
ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔÈ·‡ÙË˜ ‰ËÏÒÛÂˆ˜ ·ÔÙÂÏÂ› ÙÂÎÌ‹ÚÈÔÓ ÂÚ› ÙË˜ ÌË ÓÔÌÈÌÔÊÚÔÛ‡ÓË˜ ÙÔ˘ ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘.
™‡ÓÙ·ÁÌ· 1952, ¿ÚıÚÔ 4, ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ˜ 3, Â‰¿ÊÈÔ ‚’.
3. ∏ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË: ıÂÙÈÎ¤˜ Î·È ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÏÂ˘Ú¤˜

Δ· ÌÂÙ·Ó·ÛÙÂ˘ÙÈÎ¿ ÂÌ‚¿ÛÌ·Ù·, Ô˘ ‰‹ÏˆÓ·Ó ÔÏÏ·ÏÔ‡ Ù‡Ô˘ ‰ÂÛÌÔ‡˜ ÌÂ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ¤Ó· Â›‰Ô˜ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ·˜ ÚÔÛ‰ÔÎ›·˜ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜, Â›¯·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹
ÔÈÎÔÓÔÌ›·. [...] ¢È¿¯˘ÙË ‹Ù·Ó Î·È Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ Ë ·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙÈ˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙÔ˘ ‚ÔÚÚ¿ ı·
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ Î·È ˆ˜ ÌË¯·ÓÈÛÌfi˜ Û˘ÛÛÒÚÂ˘ÛË˜ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÈÎ·ÓÔÙ‹ÙˆÓ, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ë ÚÔÔ-
ÙÈÎ‹ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ Ó· Ê¤ÚÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·ÔÙ·ÌÈÂ‡ÛÂÈ˜ Î·È ÁÓÒÛÂÈ˜. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Ë ·‡ÍË-
ÛË ÙË˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË˜ Â›¯Â Î·È ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›·. ¶.¯. [...] ÛÙÂÚÔ‡ÛÂ ÙË
¯ÒÚ· ·fi Ù· ‰˘Ó·ÌÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜.
¶. ∫·˙¿ÎÔ˜, «∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›·, 1949-1967: ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏË-
ÓÈÎÔ‡ ¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌ. π™Δ’, Û. 233.
136
∂¡√Δ∏Δ∞ 55
ŸÍ˘ÓÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÎÚ›ÛË˜ Î·È Ë ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·
ÙË˜ 21Ë˜ ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1967 (1963-1974)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‚·ı‡ÙÂÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˘ ÌÂ ÙÔÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi °. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ˘ÔÓfiÌÂ˘Û·Ó ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÔ‡˜, ÒıËÛ·Ó
ÙË ¯ÒÚ· ÚÔ˜ ÙË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· Î·È ÙÂÏÈÎ¿ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÙË˜.
¡· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙË˜ ·ÚÈÏÈ·Ó‹˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ Î·È Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÔÈÔÈ ·-
Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ ¤ÊÂÚ·Ó ÙËÓ ÙÒÛË ÙÔ˘ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÙˆÓ Û˘ÓÙ·ÁÌ·Ù·Ú¯ÒÓ.

1. ªÈ· ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÔÛ·ÛÌ¿ÙˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙÔ˘ °. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ ÌÂ
ÙÔÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ˘Ô˘ÚÁfi ÕÌ˘Ó·˜ ‰›-
¯ˆ˜ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘. ∂ÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜, ˆÛÙfiÛÔ, Î·ÓÂ›˜ Ù· ‰‡Ô ÎÂ›ÌÂÓ· ‚·ı‡ÙÂÚ· ‰È·-
ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ıÂˆÚÔ‡ÛÂ ·˘ÙÔÓfiËÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ¿ ÙÔ˘ Ó· ·ÛÎÂ› ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙÈ˜ ¤ÓÔÏÂ˜ ‰˘-
Ó¿ÌÂÈ˜ Î·È ÌÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ··ÈÙÔ‡ÛÂ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÎÂ›ÓÔ˜ –Î·È fi¯È Ô ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ¿ ÂÎÏÂÁÌ¤ÓÔ˜ Úˆı˘-
Ô˘ÚÁfi˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜– ÙËÓ Î˘Ú›·Ú¯Ë ÁÓÒÌË ÁÈ· ÙÔÓ ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ·ÚÌfi‰ÈÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡. ∏ ÌÔÓ·Ú¯›· ıÂ-
ˆÚÔ‡ÛÂ, ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·Îfi ÂÏÏËÓÈÎfi ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ›Ô, ÙÈ˜ ¤ÓÔÏÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ ¯ÒÚÔ ÚÔÓÔÌÈ·-
Î‹˜ ¿ÛÎËÛË˜ ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÙË˜, ÌÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ÂÎ¿ÛÙÔÙÂ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ·ÔÊ¿ÛÈ˙Â ‰›-
¯ˆ˜ Ó· ·›ÚÓÂÈ ˘fi„Ë ÙÔ˘ ÙÔÓ fiÔÈÔ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi.
2. √ ‰ÈÎÙ¿ÙÔÚ·˜ ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˜ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙË ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó «Ó· Á›ÓÔ˘Ó
ıËÚ›· Î¿Ùˆ ·fi Ù· ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎ¿ ÎÂÏÂ‡ÛÌ·Ù·». ¶ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘, ÏÔÈfiÓ, Ó· ÌË Û˘Ì‚Â› Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ Î·È
ÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ˘Ô¯ÚÂˆıÂ› «Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ÊÂÎ¿ÂÈ», Ô ‰ÈÎÙ¿ÙÔÚ·˜ ‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ «Î¿ıÂ ¤Ó·˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ‰ÂÓ Î¿-
ıÂÙ·È Î·Ï¿, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó ÌÔ˘ ÎÔÛÙ›˙Ë ˆ˜ ÎÚ¿ÙÔ˜ ·ÎÚÈ‚¿, ı· ÙÔÓ ı¤Ùˆ ˘fi ÂÚÈÔÚÈÛÌfiÓ». ΔÔ ·fiÛ·-
ÛÌ· ·ÔÎ·Ï‡ÙÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÏÔÁÈÎ‹ ÙË˜ ·ÚÈÏÈ·Ó‹˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ «ÂıÓÔ-
ÛˆÙ‹ÚÂ˜ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ›» Â›¯·Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·˘ÙÔ‚Ô‡Ïˆ˜ ÙÔ «ÂıÓÈÎfi Î·ı‹ÎÔÓ» Ó· Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‹ ·ÎfiÌË
Î·È Ó· ÂÍÔÓÙÒÓÔ˘Ó fiÔÈÔÓ ŒÏÏËÓ· ¤ÎÚÈÓ·Ó ·˘ÙÔ› fiÙÈ Â›¯Â Ê‡ÁÂÈ ·fi ÙÔÓ «ÂıÓÈÎ¿ ÛˆÛÙfi ‰ÚfiÌÔ» ¤¯Ô-
ÓÙ·˜ ·Ú·Û˘ÚıÂ› «·fi Ù· ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎ¿ ÎÂÏÂ‡ÛÌ·Ù·».
3. ∏ ™˘ÓÙÔÓÈÛÙÈÎ‹ ∂ÈÙÚÔ‹ ÙË˜ Î·Ù¿ÏË„Ë˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘ ı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ Â›-
Ï˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙËÓ Î·Ù¿Ï˘ÛË ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ Î·È ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ÙË˜ Ï·˚Î‹˜
Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜. ¶ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙÂ˘¯ıÂ› Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÎÚ›ÓÂÙ·È, ·fi ÙÔ˘˜
Ì·¯fiÌÂÓÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜, Ë ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ «·fi Ù· Í¤Ó· Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ·». ™·Ê‹˜ Â›Ó·È Ë
·Ó·ÊÔÚ¿ Â‰Ò ÛÙÔÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ·, Ô˘ ÛÙ‹ÚÈÍÂ ÙËÓ ·ÚÈÏÈ·Ó‹ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·.

2. ∏ ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Ó· ÂÍˆı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÎÏÂÁÌ¤ÓÔ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi °. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ ÛÂ
·Ú·›ÙËÛË, ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÂÓÙÔÓfiÙ·ÙÂ˜ Ï·˚Î¤˜ ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜. ΔÔ Î·ÏÔÎ·›ÚÈ ÙÔ˘ 1965 Ë ∞ı‹Ó· Û˘ÁÎÏÔÓ›-
ÛÙËÎÂ ·fi ‰È·‰ËÏÒÛÂÈ˜, Ô˘ Û˘¯Ó¿ Î·Ù¤ÏËÁ·Ó ÛÂ ‚›·ÈÂ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙËÓ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·, ÌÂ Î‡ÚÈÔ
·›ÙËÌ· ÙÔÓ ÛÂ‚·ÛÌfi ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹˜ ÓÔÌÈÌfiÙËÙ·˜ ·fi Ù· ∞Ó¿ÎÙÔÚ·, Ù· ÁÓˆÛÙ¿ ˆ˜ «πÔ˘ÏÈ·Ó¿».
137

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ Û¯¤ÛË ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜ ÌÂ ÙÔÓ ÛÙÚ·Ùfi
∂›ÌÂı· ËÓˆÌ¤ÓÔÈ ÂÓÒÈÔÓ ÙÔ˘ £ÂÔ‡, Û·˜ ·Ó‹Îˆ Î·È ÌÔ˘ ·Ó‹ÎÂÙÂ. ∂Ï›˙ˆ fiÙÈ ÂÚÁ¿˙ÂÛıÂ fiÏÔÈ ÚÔ˜
·˘Ù‹Ó ÙËÓ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛÈÓ.
√ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ¶·‡ÏÔ˜ ·Â˘ı˘ÓfiÌÂÓÔ˜ ÛÂ ·ÍÈˆÌ·ÙÈÎÔ‡˜, 19 ª·ÚÙ›Ô˘ 1962.
™. °ÚËÁÔÚÈ¿‰Ë˜, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ™˘Á¯ÚfiÓÔ˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∫·fiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó· 1974, ÙfiÌ. 4, Û. 55.
2. √ ¶. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ˜, ·Ú¯ËÁfi˜ ÙË˜ ∂ƒ∂, ÎÚ›ÓÂÈ ÙË ÛÙ¿ÛË

ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
¢ÂÓ Â›Ó·È ‰ÈfiÏÔ˘ ÛˆÛÙfi –‰ÂÓ Â›Ó·È Û‡ÌÊˆÓÔ ÌÂ ÙÔ ™‡ÓÙ·ÁÌ·– Ó· ÂÏ¤Á¯ÔÓÙ·È ÔÈ ŒÓÔÏÂ˜ ¢˘Ó¿ÌÂÈ˜
·fi ÙÔÓ ∞ÓÒÙ·ÙÔ ÕÚ¯ÔÓÙ·. […] ∞ÏÏ¿ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ¤ˆ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Â›¯Â ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÌÈ·Ó ÂÛÊ·ÏÌ¤ÓË –·ÓÙÈÛ˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹– ·ÓÙ›ÏË„Ë Á‡Úˆ ·fi ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ∞ÓÒÙ·ÙÔ˘
ÕÚ¯ÔÓÙÔ˜ […] ÚÔ˜ «Ù·˜ ÂÓfiÏÔ˘˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜».
¶. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ˜, πÛÙÔÚÈÎ¿ ¢ÔÎ›ÌÈ·, ∞ı‹Ó· ¯.¯., Û. 141.
3. H ÚÂÛ‚Â›· ÙˆÓ H¶A ÁÈ· ÙË Û˘ÓˆÌÔÛ›· ÙˆÓ Û˘ÓÙ·ÁÌ·Ù·Ú¯ÒÓ

¶ÂÚ› ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 1963, ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1964, ÌÈ· ÔÌ¿‰· ‰ÂÍÈÒÓ Û˘ÓÙ·ÁÌ·Ù·Ú¯ÒÓ […] ÔÚÁ·ÓÒıËÎÂ
ÁÈ· Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÂ Ú·ÍÈÎfiËÌ· ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ ‰Â¯fiÙ·Ó ÙËÓ ˘Ô-
ÛÙ‹ÚÈÍË ÙË˜ ∂¢∞. […] ™Ùfi¯Ô˜ ÙË˜ ‰ÂÍÈ¿˜ ·˘Ù‹˜ ÔÌ¿‰·˜ Â›Ó·È Ó· ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒÛÂÈ ‹ Ó· ·ÔÙÚ¤„ÂÈ ÙË
‰ÈÂ›Û‰˘ÛË ·ÚÈÛÙÂÚÒÓ ÛÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· Î·È ÛÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË.
ŒÎıÂÛË ÙÔ˘ ÎÏÈÌ·Î›Ô˘ ÙË˜ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ ÀËÚÂÛ›·˜ ¶ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ (CIA) ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÁÈ· ÙË ‰Ú¿-
ÛË ÙË˜ Û˘ÓˆÌÔÙÈÎ‹˜ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ·ÁÌ·Ù¿Ú¯Ë °. ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˘ (·Ú¯¤˜ 1966).
¶ËÁ‹: ∞Ï. ¶··¯ÂÏ¿˜, √ ‚È·ÛÌfi˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›ÔÓ ÙË˜ ∂ÛÙ›·˜, ∞ı‹Ó· 1997,
Û. 237-238.
138
∂¡√Δ∏Δ∞ 56
∏ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙË ªÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË
¤ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’80 (1974-1981)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Â›¯Â Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Ë ∂ÏÏ¿‰· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÙÒÛË ÙË˜ ‰È-
ÎÙ·ÙÔÚ›·˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Ù· ¤Ï˘ÛÂ.
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ·Ó·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ ·‚·Û›ÏÂ˘ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÁÓˆ-
Ú›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î·Ù·‚ÔÏ¤˜ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÈ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1974-1981.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹ ÛÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÌÂÙ¿‚·ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿-
‰·˜ ·fi ÙË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙË ıÂÌÂÏ›ˆÛË ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÔÏÈ-
ÙÂ‡Ì·ÙÔ˜.

1. √ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·fi ÂÎı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙÈ˜ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ Î˘‚¤ÚÓË-
ÛË˜ ∂ıÓÈÎ‹˜ ∂ÓfiÙËÙ·˜: ÚÒÙÔÓ, ÚÔ¿ÛÈÛË ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Î·È ÙË˜ ·ÎÂÚ·ÈfiÙËÙ·˜ ÙË˜ ∫‡ÚÔ˘ (Â›-
¯Â ÚÔËÁËıÂ› Ï›ÁÔ ÓˆÚ›ÙÂÚ· Ë ÙÔ˘ÚÎÈÎ‹ ÂÈÛ‚ÔÏ‹ ÛÙÔ ÓËÛ›) Î·È, ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, ıÂÌÂÏ›ˆÛË ÂÓfi˜ ·ÏËıÈÓ¿
‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛË fiÏÔÈ ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ (Û·Ê‹˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÌÂ-
ÙÂÌÊ˘ÏÈ·Î‹-ÚÔ‰ÈÎÙ·ÙÔÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ÛÊÚ·Á›ÛÙËÎÂ ·fi ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÛÂ
‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ËÙÙËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘).
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ∂˘¿ÓıË Ã·Ù˙Ë‚·ÛÈÏÂ›Ô˘, Ë ÔÌ·Ï‹ ÌÂÙ¿‚·ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
·fi ÙË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· ˘‹ÚÍÂ ¤Ó· Â›ÙÂ˘ÁÌ·, ¤Ó· «ÂÏÏËÓÈÎfi ı·‡Ì·» Î·Ù¿ ÌÈ· ¿Ô„Ë,
Ô˘ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó, ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi, ÛÙÔ˘˜ ÂÈ‰¤ÍÈÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∫·-
Ú·Ì·ÓÏ‹. √ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ Î·ÙfiÚıˆÛÂ, fi¯È ÌfiÓÔ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·Ó·›Ì·ÎÙ·, ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ-
Î‹ ÔÌ·ÏfiÙËÙ·, Î·ÙÔ¯˘ÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÔ‡˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÂ› ·ÔÙÂÏÂ-
ÛÌ·ÙÈÎ¿ Û‡ÓıÂÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜, fiˆ˜ Ë ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ Î˘ÚÈ·ÎÔ‡ Î·È Ë ÂÌ¤‰ˆÛË ÙÔ˘
Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.

1. √ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ ¤ÊÙ·ÛÂ Ù· ÍËÌÂÚÒÌ·Ù· ÙË˜ 24Ë˜ πÔ˘Ï›Ô˘ 1974 ÛÙÔ ·ÂÚÔ‰ÚfiÌÈÔ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈ-
ÎÔ‡, fiÔ˘ Â›¯·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÂ› ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÔÏ›ÙÂ˜ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ˘Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ ÙË˜
ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ Â›¯·Ó ÏËÌÌ˘Ú›ÛÂÈ ·fi ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ·ÓËÁ‡ÚÈ˙·Ó
ÙËÓ ÙÒÛË ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜. §›ÁÂ˜ ÒÚÂ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙÈ˜ 4.15’ ÙÔ Úˆ›, Ô ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ ÔÚÎ›ÛÙËÎÂ
Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜.
2. ∏ ¿ÌÂÛË ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ –·ÚÈÛÙÂÚÒÓ ÛÙË Û˘ÓÙÚÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜
ÏÂÈÔÓfiÙËÙ·– Î·È Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ∫ÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎÔ‡ ∫fiÌÌ·ÙÔ˜, Ô˘ Â›¯Â ÎËÚ˘¯ıÂ› ·Ú¿ÓÔÌÔ ·fi
ÙÔ 1947, ‹Ù·Ó ‰‡Ô ·fi ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜ ÙË˜ Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ∂ıÓÈÎ‹˜ ∂ÓfiÙËÙ·˜ Ô˘ Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ·Ó
ÛÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ ÛÙË ¯ÒÚ·.
3. ∏ Î·Ù¿ÚÁËÛË ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜ Â›¯Â ‹‰Ë Â¤ÏıÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜. ªÂ
ÙÔ ‰ËÌÔ„‹ÊÈÛÌ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ, ÛÙÈ˜ 8 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1974, Ï‡ıËÎÂ ÔÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ ÌÔÚ-
Ê‹˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂ‡Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, ¤Ó· Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ Â›¯Â Ù·Ï·ÈˆÚ‹ÛÂÈ Î·È ‰È¯¿ÛÂÈ ÙË ¯ÒÚ· ÁÈ·
ÌÂÁ¿ÏÔ ‰È¿ÛÙËÌ·.
139
4. √È ÚˆÙÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔ Â‰ÒÏÈÔ Î·ÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔÈ ÁÈ· ÛÙ¿ÛË Î·È ÂÛ¯¿ÙË
ÚÔ‰ÔÛ›·. ÕÏÏÔÈ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Î·Ù·‰ÈÎ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÂ ÈÛfi‚È· ‰ÂÛÌ¿ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÛÂ ı¿Ó·ÙÔ. ∏ Î˘‚¤ÚÓËÛË
∫·Ú·Ì·ÓÏ‹, ˆÛÙfiÛÔ, ¤ÎÚÈÓÂ fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ‹Ù·Ó ÛˆÛÙfi Ó· Û˘Ó‰ÂıÂ› ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì·, Ï›ÁÔ
ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘, ÌÂ ÂÎÙÂÏ¤ÛÂÈ˜. ŒÙÛÈ, Î·ÓÂ›˜ ·fi fiÛÔ˘˜ Î·Ù·‰ÈÎ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÂ ı¿Ó·ÙÔ ‰ÂÓ
ÂÎÙÂÏ¤ÛÙËÎÂ.

2. μÏ¤Â ·Ú·¿Óˆ, Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ 2, 3 Î·È 4.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√
√ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ Î·È Ë ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜

ÙË˜ ¡¤·˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜
√ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ Î·È Ë ÂÚ› ·˘ÙfiÓ ËÁÂÙÈÎ‹ ÔÌ¿‰· ¤‰ÂÈÍ·Ó ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ fiÙÈ Â›¯·Ó ÍÂ-
Î¿ı·ÚË ÚfiıÂÛË Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Ó¤Ô ÔÏÈÙÈÎfi-È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÛÙ›ÁÌ· Î·È Â‡ÚÔ˜ ÛÙË Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ‹ ·Ú¿Ù·ÍË.
π‰Ú‡ÔÓÙ·˜ ÙË ¡¤· ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·, ÂÈ‰›ˆÍ·Ó ÌÂ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfiÙËÙ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ·ÓÙÈ‰ÈÎÙ·ÙÔÚÈ-
Î‹˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ‰‡Ó·ÌË˜, Ô˘ ı· ˘ÂÚ¤‚·ÈÓÂ ÙÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎfi ÚÔÊ›Ï ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎfi ÔÏÈÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÙË˜ ÚÔ‰ÈÎÙ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ¢ÂÍÈ¿˜. √ ÛÙfi¯Ô˜ ÂÍ¤ÊÚ·˙Â ·Ê’ ÂÓfi˜ ÙÈ˜ ‚·ıÈ¤˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜
Ô˘ Â›¯·Ó Û˘ÓÙÂÏÂÛÙÂ› ÌÂ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜, ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ ÌÈ· Û·Ê‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ·Ó·ÁÎ·ÈfiÙË-
Ù·. ∏ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›· Â›¯Â ÁÂÓÓËıÂ› Ì¤Û· ·fi Ù· ÛÏ¿¯Ó· ÙÔ˘ ÌÂÙÂÌÊ˘ÏÈ·ÎÔ‡ «ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙË˜ ¢ÂÍÈ¿˜». Ãˆ-
Ú›˜ ÌÈ· ÚÈ˙ÈÎ‹ ·Ó·Ó¤ˆÛË ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡, Ë Û˘ÓÙËÚËÙÈÎ‹ ·Ú¿Ù·ÍË ı·
Ï‹ÚˆÓÂ ‚·Ú‡ ÎfiÛÙÔ˜.
√ ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ Û˘Ì‡ÎÓˆÛÂ ÙËÓ ·Ó·ÓÂˆÙÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È ÙÔ ÂÈ‰ÈˆÎfiÌÂÓÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÛÙ›ÁÌ·
ÙË˜ ¡¢ ÌÂ ÙÔÓ fiÚÔ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎfi˜ ÊÈÏÂÏÂ˘ıÂÚÈÛÌfi˜. [...] ∞fi ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ Î·È ıÂ-
ÛÌÒÓ, Ë ¡¢ ·˘ÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÙËÎÂ ÂÌÊ·ÙÈÎ¿ ˆ˜ Ë Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚË ·Ú¿Ù·ÍË, Ë ÔÔ›· ÂÈ-
Î¿Ï˘ÙÂ Ï¤ÔÓ ÙÔÓ ÎÂÓÙÚÒÔ ¯ÒÚÔ [...]. ∞fi ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡-ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜,
Ë ¡¢ ÙfiÓÈÛÂ ÙËÓ ÚÔÛ‹ÏˆÛ‹ ÙË˜ ÛÙË ÌÂÈÎÙ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ‰›ÓÔÓÙ·˜ È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘
ÎÚ¿ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Â›ÛË˜ Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË [...]. ∏ ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ‰Ë-
ÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ Î·È Ë ¤ÓÙ·ÍË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ √ÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ŒÓˆÛË ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó
ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÌÂ›˙ÔÓÂ˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜.
°. μÔ‡ÏÁ·ÚË˜, «∏ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ∂ÏÏ¿‰·, 1974-2004», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿Ì-
Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 10Ô˜, Û. 17.
140
∂¡√Δ∏Δ∞ 57
∏ ∂ÏÏ¿‰· Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80 (1981-1989)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ‹ ·ÏÏ·Á‹ Ô˘ ¤ÁÈÓÂ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ 1981.
¡· ÂÓÙ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘ ¶∞™√∫ ÛÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË ÛÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÛÎËÓÈÎfi ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË˜,
·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂÈ˜ Ô˘ ¤Î·ÓÂ Ë Ó¤· Î˘‚¤ÚÓËÛË Î·È Ù· ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙË˜ ∂ıÓÈÎ‹˜ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜ Û‹Ì·ÓÂ ÙÔ ÎÏÂ›ÛÈÌÔ ÂÓfi˜ Î‡ÎÏÔ˘ Ô˘
Â›¯Â ·ÓÔ›ÍÂÈ ÌÂ ÙÔÓ ∂ÌÊ‡ÏÈÔ.

1. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÁÓˆÛÙfiÙÂÚÔ ˆ˜ «¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙË˜ 3Ë˜ ÙÔ˘ ™ÂÙ¤Ì‚ÚË», ˘‹ÚÍÂ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Ì·ÓÈÊ¤-
ÛÙÔ ÌÂ ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÛÙ‹ıËÎÂ ÙÔ ¶∞™√∫ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·, ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ÌÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË. ∫‡-
ÚÈÔ ÁÓÒÚÈÛÌ¿ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ô ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ‰¤ÛÌË ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ
·ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ Ë ˘ÏÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ı· Û‹Ì·ÈÓÂ ÙÔÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜. ŒÙÛÈ, ÌÂ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ ¶∞™√∫ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎÂ ˆ˜ ÌÈ· ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰‡-
Ó·ÌË Ô˘ ¤ıÂÙÂ ˆ˜ Î‡ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ÙË˜ ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÌÈ·˜ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È
·fi ÙËÓ ÚÔÛÂÎÙÈÎ‹ ÌÂÏ¤ÙË ÙÔ˘ ·ÔÛ¿ÛÌ·ÙÔ˜, Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ¶∞™√∫ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·
ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÍÂÎÈÓÔ‡ÛÂ ·fi ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË fiÙÈ Ë ∂ÏÏ¿‰· ‹Ù·Ó ÌÈ· ¯ÒÚ· ÂÍ·ÚÙËÌ¤ÓË ·fi ÙÈ˜ ∏¶∞ Î·È
Ù· ¿ÏÏ· ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ·. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÍ¿ÚÙËÛË ·Ô‰È‰fiÙ·Ó Î·È Ë «˘·Ó¿Ù˘ÍË» ÙË˜ ÂÏÏËÓÈ-
Î‹˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ªÂ ‚¿ÛË, ÏÔÈfiÓ, ÙÈ˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú·‰Ô¯¤˜, ÙÔ ¶∞™√∫ ¤ıÂÙÂ ˆ˜ Î‡-
ÚÈÔ Î·È ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜, Ô˘ ÂÌÊ·ÓÈ-
˙fiÙ·Ó ˆ˜ ÚÔ¸fiıÂÛË Î¿ıÂ ¿ÏÏË˜ ·ÏÏ·Á‹˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, fiÌˆ˜, ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·Ó Î·È ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ¿ÏÏÔÈ
ÛÙfi¯ÔÈ, fiˆ˜ ÔÈ ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓÂ˜ ÂıÓÈÎÔÔÈ‹ÛÂÈ˜, Ë ·Ó·‰È·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ÂÈÛÔ‰‹Ì·ÙÔ˜ ÒÛÙÂ Ó· ÌÂÈˆıÔ‡Ó ÔÈ
ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ ·ÓÈÛfiÙËÙÂ˜, Ë ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÂÓfi˜ ÈÛ¯˘ÚÔ‡ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, Ë ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙÔ˘ ‰ÈÎ·ÈÒ-
Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÁÈ· fiÏÔ˘˜, Î·ıÒ˜ Î·È Ë Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛË ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÈÛfiÙË-
Ù·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ. ŸÏÂ˜ ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ı¤ÛÂÈ˜ Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ Û‡ÓıËÌ· «∞ÏÏ·Á‹» Î·È
ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÙÔ ÙÚ›Ù˘¯Ô «Ï·˚Î‹ Î˘ÚÈ·Ú¯›·, ÂıÓÈÎ‹ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·, ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË».
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, ÙÔ ¶∞™√∫ ÛÙ‹ÚÈÍÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘
1980 ÛÂ ÙÚÂÈ˜, Î˘Ú›ˆ˜, ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜: ÚÒÙÔÓ, ÛÙÔ fiÙÈ Î·Ù¤ıÂÛÂ ÌÈ· ÚfiÙ·ÛË ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎÒÓ ·ÏÏ·-
ÁÒÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‹Ù·Ó ÒÚÈÌË Î·È ·Ô˙ËÙÔ‡ÛÂ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ô-
ÏÈÙÈÎfi fiÚ·Ì·Ø ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÛÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÈÎ·ÓfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ ËÁ¤ÙË ÙÔ˘ ∞Ó‰Ú¤·
¶··Ó‰Ú¤Ô˘Ø ÙÚ›ÙÔÓ, ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘, Î·Ï¿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘ Î·È ÔÏÈÙÈÎ¿ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·-
ÙÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜.
3. ∏ ËÁ‹ ·˘Ù‹ Î·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ÌÂÏÂÙËıÂ› ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 4. ∂›ÛË˜, È‰È·›ÙÂÚ· ÂÓ‰È·-
Ê¤ÚÔ˘ÛÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· °È¿ÓÓË μÔ‡Ï-
Á·ÚË ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi.

3. ∫·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’80 ÔÈ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ¶∞™√∫ ı¤ÏËÛ·Ó Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈËıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ
·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, Ô˘ ‹Ù·Ó ÚÔÛËÏˆÌ¤ÓË ÛÙË ¢‡ÛË, Î·È ÂÈ¯Â›ÚË-
Û·Ó Ó· ‰ÈÂ˘Ú‡ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘-
Ï›Â˜ ÚÔ˜ ÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ∞‰ÂÛÌÂ‡ÙˆÓ, ÙÔÓ ·Ú·‚ÈÎfi ÎfiÛÌÔ Î·È ÙÈ˜ Ï·˚Î¤˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›Â˜
141
ÙË˜ ∞. ∂˘ÚÒË˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi ÂÓÙ¿¯ıËÎÂ Î·È Ë ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂ ·ÂÏÂ˘ıÂÚˆÙÈÎ¿ ÎÈÓ‹-
Ì·Ù·, fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ë √ÚÁ¿ÓˆÛË ÁÈ· ÙËÓ ∞ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ÙË˜ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË˜.

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

ΔÔ ¶∞™√∫ Î·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ÌÂ ÙË ÌÂÙ·ÔÏÈÙÂ˘ÙÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
∏ ÂÎÎ›ÓËÛË ÙË˜ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ‹˜ ‰Ú¿ÛË˜ ÙÔ˘ ¶∞™√∫ ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛÂ Î·È ÈÛÙÔÔ›ËÛÂ ÌÂ È‰È·›ÙÂÚË
¤ÌÊ·ÛË ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛÙÚÔÊ‹ Ô˘ Â›¯Â Â¤ÏıÂÈ ÛÙÈ˜ Û˘ÓÂÈ‰‹ÛÂÈ˜ Î·È ÛÙÈ˜ ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ ÙË˜ ÌÂ-
Ù·ÔÏÈÙÂ˘ÙÈÎ‹˜ ∂ÏÏ¿‰·˜. §›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÓÔ‰fi ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·, Î·Ù¿ÚÁËÛÂ Ù· ˘ÔÏÂ›ÌÌ·Ù· ÙË˜ ÓÔ-
ÌÔıÂÛ›·˜ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ ÙÔ˘ ∂ÌÊ˘Ï›Ô˘, ·Ó·ÁÓÒÚÈÛÂ ÙËÓ Â·ÌÈÎ‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È Î·ıÈ¤ÚˆÛÂ ÙËÓ
25Ë ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ˆ˜ ËÌ¤Ú· ÂıÓÈÎÔ‡ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ ÙË˜ ∂ÓˆÌ¤ÓË˜ ∂ıÓÈÎ‹˜ ∞ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜, ÛÂ ·Ó¿ÌÓËÛË ÙË˜
·Ó·Ù›Ó·ÍË˜ ÙË˜ Á¤Ê˘Ú·˜ ÙÔ˘ °ÔÚÁÔÔÙ¿ÌÔ˘ ·fi ÙÔÓ ∂§∞™ Î·È ÙÔÓ ∂¢∂™ ÙÔ 1943. ΔÔ Â›ÛËÌÔ ÎÚ¿-
ÙÔ˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÓÂ ÌÈ· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎ‹ «ÔÏÈÙÈÎ‹ ÌÓ‹ÌË˜» ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ «·Ó¿ÁÓˆÛË»
ÙË˜ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ◊Ù·Ó Ë ÔÚ·Ù‹ ÎÔÚ˘Ê‹ ÌÈ·˜ ‚·ı‡ÙÂÚË˜ Î·È Ì·˙ÈÎfiÙÂÚË˜ ·ÏÏ·Á‹˜ Ô˘
ÁÈÓfiÙ·Ó ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ‹ Î·Ï‡ÙÂÚ·, ÙË˜ ÌÈÎÚÔÎÔÈÓˆÓ›·˜. √È ÔÏ›ÙÂ˜ ÍÂÂÚÓÔ‡Û·Ó
¤ÌÚ·ÎÙ· Ù· ˘ÔÏÂ›ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ «Êfi‚Ô˘ ÙÔ˘ ¯ˆÚÔÊ‡Ï·Î·», ÌÈ· ‰È·‰Â‰ÔÌ¤ÓË ÙfiÙÂ ¤ÎÊÚ·ÛË Ô˘ Û˘-
Ófi„È˙Â ÙË ‰È¿¯˘ÙË ÂÍÔ˘Û›· ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ Î·È ÙÈ˜ ÊÔ‚›Â˜ ÙˆÓ ËÙÙËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ∂ÌÊ˘Ï›Ô˘. ÃˆÚ›˜ ·˘Ùfi ÙÔ
ÔÚ·Ùfi Î·È ·‰ÈfiÚ·ÙÔ Ó‹Ì·, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙÈ˜ Ú›˙Â˜ Ô˘ Â›¯Â Ú›ÍÂÈ Î·È ÙËÓ ·ÓÙÔ¯‹
ÙË˜ Û˘Ó·›ÓÂÛË˜ Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛÂ Ô Ó¤Ô˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÊÔÚ¤·˜ ¶∞™√∫ Î·È Ë ·ÔÎÏËıÂ›˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹-
ÚÔÔ‰Â˘ÙÈÎ‹ ·Ú¿Ù·ÍË.
°. μÔ‡ÏÁ·ÚË˜, «∏ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ∂ÏÏ¿‰·, 1974-2004», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿Ì-
Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 10Ô˜, Û. 27.
142
∂¡√Δ∏Δ∞ 58
∏ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙË ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÔ¯‹
(1989-2001)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎ¤˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1989-2001.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ Ë Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÙË˜ ∞. ∂˘ÚÒË˜, È‰È·›ÙÂÚ· ·ÈÛıËÙ‹ ÛÙ·
μ·ÏÎ¿ÓÈ·, ÂËÚ¤·ÛÂ ÙfiÛÔ ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË fiÛÔ Î·È ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ı¤ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó, ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ·, ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ÌÂÙ¤ÙÚÂ„·Ó ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·fi Ù· Ù¤ÏË ÙË˜ ‰ÂÎ·-
ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’80, ÛÂ ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ.
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ Ë ∂ÏÏ¿‰· ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙˆÓ Ï·˚ÎÒÓ ‰Ë-
ÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÙˆÓ μ·ÏÎ·Ó›ˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÈ˜ Ó¤Â˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛÂ.
¡· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙ· ÌÂÙ·„˘¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ¿ μ·ÏÎ¿ÓÈ·.

1. ∏ ı¤ÛË Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ∂ÏÏ¿‰· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ¶°¢ª,
È‰›ˆ˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1991-1995, ÌÈ· ·ÎÚ·›· Î·È ‰ÔÁÌ·ÙÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË, Ë ÔÔ›· ÛÊÚ¿ÁÈÛÂ ÙÂÏÈÎ¿ Ùfi-
ÛÔ ÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ fiÛÔ Î·È ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹. ∂ÎÊÚ¿ÛÂÈ˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÛÙ¿ÛË˜
·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ÁÂ›ÙÔÓ· ¯ÒÚ· ‹Ù·Ó Ë ÂÛÙ›·ÛË ÙË˜ fiÏË˜ Û˘˙‹ÙËÛË˜ ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙË˜ Î·È
Ë ÂÈÌÔÓ‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ó· Î·ıÔÚ›ÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙÔ ·ÎÚÈ‚¤˜ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓfi ÙÔ˘, Î·ıÒ˜ Î·È Ë ¿ÛÎËÛË ÂÎ Ì¤-
ÚÔ˘˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ·ÎÚ·›ˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ›ÂÛË˜ (ÂÌ¿ÚÁÎÔ) ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙË˜ ¶°¢ª. ∞˘Ù‹ Ë
ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË, ¤Ú· ·fi ÙÔ fiÙÈ ‰ÂÓ Û˘Ó¤‚·ÏÏÂ ÛÙËÓ ÂÍÂ‡ÚÂÛË ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ Ï‡ÛË˜, ¤ÊıÂÈÚÂ ÙË
‰ÈÂıÓ‹ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, È‰›ˆ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Î·È ÛÙÈ˜ ËÁÂÛ›Â˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚-
Î‹˜ ŒÓˆÛË˜ Î·È ÙˆÓ ∏¶∞. ŒÙÛÈ, ÛÂ ÌÈ· ÂÔ¯‹ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍÂˆÓ ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ·, ÂÔ¯‹ Î·-
Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· Ë ∂ÏÏ¿‰· ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÚÈ-
ÊÂÚÂÈ·Îfi ÙË˜ ÚfiÏÔ, ‰ÔÁÌ·ÙÈÎ¤˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÛÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ Û·Ó ÎÈ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÙËÎ·Ó
·Ú·¿Óˆ ¤Î·Ó·Ó ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Î·È fi¯È ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÍÂ‡ÚÂÛË˜ Ï‡ÛÂˆÓ.
2. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ª·ÚÎ ª·˙¿Ô˘ÂÚ, Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Ï‡-
ÛÔ˘Ó Û‹ÌÂÚ· ÔÈ ‚·ÏÎ·ÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜ Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘· ÌÂ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÔÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯ÒÚÂ˜. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó·, Ù· ‚·ÏÎ·ÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË Î·ÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ÌÂÙ·„˘-
¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÔ¯‹ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó, ÚÒÙ· ·’ fiÏ·, ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÙÈ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›-
ÙËÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ™ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ı· Ú¤ÂÈ, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ó· ıÂ-
ÌÂÏÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Â˘ËÌÂÚ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÙÔ˘˜, ·ÔÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Î·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ
·fi ÙÔ Â‡ÎÔÏÔ Î·È ÁÚ‹ÁÔÚÔ Î¤Ú‰Ô˜ Ô˘ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ë ÂÌÏÔÎ‹ ÌÂ ÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ¤ÁÎÏËÌ·. ™ÙËÓ ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÛÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚·ÛÈÛÙÔ‡Ó, Î·ÙfiÈÓ, ˘ÁÈ‹ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ¿ ÔÏÈÙÈ-
Î¿ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·. Δ¤ÏÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÊıÂ› Ì¤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÊÙËÓ‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÌÂ ·-
Ú¿ÏÏËÏÔ ÛÂ‚·ÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.

1. √ ∫. ªËÙÛÔÙ¿ÎË˜ ‰ÈÂÙ¤ÏÂÛÂ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1990-1993 Î·È ÎÏ‹ıËÎÂ Ó· ‰È·-
¯ÂÈÚÈÛÙÂ›, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ¿ÏÏ·, Ù· ÛÔ‚·ÚfiÙ·Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙË ÌÂÙ·„˘-
¯ÚÔÔÏÂÌÈÎ‹ ÂÔ¯‹.
2. √È Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ∫. ™ËÌ›ÙË ¤‰ˆÛ·Ó È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙË ‰È·-
‰ÈÎ·Û›· ÙË˜ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜.
143

1. √ Î‡ÚÈÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ¯ÒÚ· ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÂ
¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Â›Ó·È Ë ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÌÊ·Ó›ÛÂÈ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›·
Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍÂÈ˜ Ô˘
ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙ· μ·ÏÎ¿ÓÈ· ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ·fi ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜
‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990 ÎÈ ¤ÂÈÙ·, ¤Î·Ó·Ó ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÂÏÎ˘ÛÙÈÎfi ÚÔÔÚÈÛÌfi ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜
Ô˘ ·Ó·˙ËÙÔ‡Û·Ó Î·Ï‡ÙÂÚË Ù‡¯Ë.
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

√È ·ÏÈÓÓÔÛÙÔ‡ÓÙÂ˜ ŒÏÏËÓÂ˜ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘˜
[...] ¶ÂÚ›ÏÔÎ· ‹Ù·Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙˆÓ Â·Ó··ÙÚÈ˙fiÌÂÓˆÓ ·fi ÙÈ˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ-Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯Ò-
ÚÂ˜ Î·È ÙËÓ ∂™™¢, ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÚÔÛÊ‡ÁˆÓ fiÛÔ –ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ– ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯Ô-
ÓÙ·Ó ·fi ·Ï·ÈfiÙÂÚÂ˜ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÂ‡ÛÂÈ˜ ÛÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ ƒˆÛ›·˜ Î·È ÙË˜ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ŒÓˆÛË˜.
Ÿˆ˜ ‹Ù·Ó ÂfiÌÂÓÔ, Ë ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎ‹ Î·È ¯ÚÔÓÈÎ‹ ·fiÛÙ·ÛË Î·È Ô ÓfiÛÙÔ˜ ÙˆÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÁÂÓÂÒÓ
Â›¯·Ó ÚÔÎ·Ï¤ÛÂÈ ÙËÓ ÂÍÈ‰·Ó›ÎÂ˘ÛË (È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ÓÂfiÙÂÚˆÓ) ÙË˜ Ì·ÎÚÈÓ‹˜ Î·È ÁÈ· ¯Úfi-
ÓÈ· ·ÚÔÛ¤Ï·ÛÙË˜ ·ÙÚ›‰·˜ Ø fiÙ·Ó Ë ÂÍˆÚ·˚ÛÌ¤ÓË ÂÈÎfiÓ· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÂÚ¯fiÙ·Ó ÛÂ Û‡ÁÎÚÈÛË Î·È
·ÓÙ›Ê·ÛË ÌÂ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÙfiÙÂ Ë ·ÔÁÔ‹ÙÂ˘ÛË ÚÔÎ·ÏÔ‡ÛÂ ÛÙÔ˘˜ ·Ô‰‹ÌÔ˘˜ Ó¤· ·ÙÔÌÈ-
Î¿ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î¿ ÙÚ·‡Ì·Ù· [...].
∞ÎfiÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ÂÓÛˆÌ¿ÙˆÛË˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÔÈ ÔÌÔÁÂÓÂ›˜ Ô˘ ¤Ú-
¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›Â˜ Î·È ÂÚÈÊ¤ÚÂÈÂ˜ ÙË˜ ÚÒËÓ ™Ô‚ÈÂÙÈÎ‹˜ ŒÓˆÛË˜.
À¿Ú¯ÂÈ Î·Ù·Ú¯‹Ó ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙË˜ ÁÏÒÛÛ·˜. [...] ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÙÔ˘˜
·ÔÌfiÓˆÓÂ Û˘¯Ó¿ ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ÌÂÙ¿ ÙË ÌÂÙÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
[...] ΔÂÏÈÎ¿, Ë ÌÂÙ·Î›ÓËÛË ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓÂ˜ ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ ÙË˜ ÚÒËÓ ∂™™¢ ÚÔ˜
ÙÔ ÂıÓÈÎfi Î¤ÓÙÚÔ ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡ÛÂ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÌÂ ÌÈ· Ó¤· ÌÂÙÔÈÎÂÛ›·.
π. Ã·ÛÈÒÙË˜, «∏ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘ÛË Î·È Ô ·fi‰ËÌÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡
¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌ. π™Δ’, Û. 537.
144
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ ΔƒπΔ√

√π ¶ƒ√™¶∞£∂π∂™ ∂¡√¶√π∏™∏™ Δ∏™ ∂Àƒø¶∏™
∫∞π ∏ ∂§§∞¢∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 59
√È Î˘ÚÈfiÙÂÚÔÈ ÛÙ·ıÌÔ› ÛÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜
ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ (1951-2001)
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó, ÛÂ ÁÂÓÈÎ¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜, ÙËÓ ÔÚÂ›· ÙˆÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÂÓÔÔ›Ë-
ÛË˜ Î·Ù¿ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· fiÚÁ·Ó· ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ŒÓˆÛË˜ Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜.

1. ΔÔ ¿ÚıÚÔ 2 ÙË˜ Û˘Óı‹ÎË˜ ›‰Ú˘ÛË˜ ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ √ÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜ ¤ıÂÙÂ, ‹‰Ë ·fi ÙÔ
1957, ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓÂ˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ÎÈÓËıÂ› Ë ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ∂˘-
ÚÒË˜. ∏ ÚÒÙË Î·È Î‡ÚÈ· ÂÈ‰›ˆÍË ‹Ù·Ó Ë ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÌÈ·˜ ·ÚÌÔÓÈÎ‹˜ Î·È ÈÛÔÚÚÔËÌ¤ÓË˜ ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ Ô˘ ı· ·ÁÎ¿ÏÈ·˙Â fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ¯ÒÚÂ˜ Î·È ı· ¤ıÂÙÂ ˆ˜
ÛÎÔfi ÙÔÓ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ‚·ıÌfi Û‡ÁÎÏÈÛË˜ ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ÂÈ‰fiÛÂˆÓ. √ ÛÙfi¯Ô˜ ·˘Ùfi˜
ı· ¤ÚÂÂ Ó· ÂÈÙÂ˘¯ıÂ›, ÂÓÒ ı· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó, ·Ú¿ÏÏËÏ·, Ì¤ÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ˘„ËÏÔ‡ ÂÈ-
¤‰Ô˘ ··Û¯fiÏËÛË˜ (Î·Ù·ÔÏ¤ÌËÛË ÙË˜ ·ÓÂÚÁ›·˜) Î·È ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÚÔ¯ÒÓ (ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹
·ÛÊ¿ÏÈÛË), ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ‚ÈÔÙÈÎÔ‡ ÂÈ¤‰Ô˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÙÔÓ ÛÂ‚·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ΔÔ Ì¤ÛÔ ÁÈ· Ó· ÂÈÙÂ˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ÛÙfi¯ÔÈ ‹Ù·Ó Ë Î·ıÈ¤ÚˆÛË ÌÈ·˜ ÎÔÈÓ‹˜ ·ÁÔÚ¿˜
Î·È ÌÈ·˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ Î·È ÓÔÌÈÛÌ·ÙÈÎ‹˜ ¤ÓˆÛË˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ÎÚ¿ÙË-Ì¤ÏË ı· ·ÔÊ¿ÛÈ-
˙·Ó Î·È ı· ˘ÏÔÔÈÔ‡Û·Ó ÎÔÈÓ¤˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜.
2. √ ºÂÚÓ¿ÓÙ ªÚÔÓÙ¤Ï, ÚˆÙÂÚÁ¿ÙË˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈÎ‹˜ Û¯ÔÏ‹˜ ÙˆÓ Annales Î·È ¤Ó·˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÚËÙ¿ Î·È ÌÂ Û·-
Ê‹ÓÂÈ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂˆÓ ·Ó·ÊÔÚÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙË˜ Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÂÓÔ-
Ô›ËÛË˜. ÀÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ì¤¯ÚÈ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÌÈÏ¿ (ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ ÙÔ 1963) Ë ‰È·‰ÈÎ·Û›·
ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜ Â›¯Â Î˘Ú›ˆ˜ ÙÂ¯ÓÔÎÚ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÂÓÒ, ÙËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹, ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÏË-
ÊıÂ› ˘fi„Ë ÔÈ «·Ú¯¤ÁÔÓÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Ô˘ ÙË ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó, Î·È Ô˘ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙ· Î·Ù¿‚·ı¿ ÙË˜»,
‰ËÏ·‰‹ «fiÏÔÈ ÔÈ ˙ˆÓÙ·ÓÔ› Ô˘Ì·ÓÈÛÌÔ› ÙË˜». ∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ªÚÔÓÙ¤Ï, ·Ó Ë ‰È·‰ÈÎ·Û›· Â˘Úˆ-
·˚Î‹˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ‰ÂÓ ·Ó·ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ˙fiÙ·Ó Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙË˜ ÛÂ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi Ù·
ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ÙÈ˜ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ Î·ÙÔÈÎÔ‡Ó ÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÙfiÙÂ ÎÈÓ‰‡-
ÓÂ˘Â Ó· ·Ó·ÙÚ·Â›. ΔÔ ÌfiÓÔ fiÚ·Ì· ÁÈ· ÌÈ· ∂˘ÚÒË ÙÔ˘ Ì¤ÏÏÔÓÙÔ˜ Â›Ó·È, Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, ·˘Ùfi
ÙË˜ «∂˘ÚÒË˜ ÙˆÓ Ï·ÒÓ».
145
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

™˘Óı‹ÎË ÁÈ· ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË (Û˘Óı‹ÎË ÙÔ˘ ª¿·ÛÙÚÈ¯Ù, 1992)
ÕÚıÚÔ ∞
ªÂ ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· Û˘Óı‹ÎË, Ù· À„ËÏ¿ ™˘Ì‚·ÏÏfiÌÂÓ· Ì¤ÚË È‰Ú‡Ô˘Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Ì›· ∂˘Úˆ·˚Î‹
ŒÓˆÛË, ÂÊÂÍ‹˜ Î·ÏÔ‡ÌÂÓË «ŒÓˆÛË».
∏ ·ÚÔ‡Û· Û˘Óı‹ÎË ·ÓÔ›ÁÂÈ Ó¤· Ê¿ÛË ÛÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÌÈ·˜ ‰È·ÚÎÒ˜ ÛÙÂÓfiÙÂÚË˜ ¤ÓˆÛË˜ ÙˆÓ
Ï·ÒÓ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂÈ˜ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ÔÏ›-
ÙÂ˜.
∏ ŒÓˆÛË ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙÈ˜ ∂˘Úˆ·˚Î¤˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙÂ˜, Û˘ÌÏËÚÔ‡ÌÂÓÂ˜ ÌÂ ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÙÈ˜ ÌÔÚÊ¤˜
Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ıÂÛ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· Û˘Óı‹ÎË. Œ¯ÂÈ ·ÔÛÙÔÏ‹ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ Û˘ÓÂÎÙÈÎ¿
Î·È ·ÏÏËÏ¤ÁÁ˘· ÙÈ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÌÂÏÒÓ Î·È ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÙÔ˘˜.
ÕÚıÚÔ μ
∏ ŒÓˆÛË ı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô˘˜:
– Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙËÓ ÈÛfiÚÚÔË Î·È ÛÙ·ıÂÚ‹ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ÚfiÔ‰Ô, È‰›ˆ˜ ÌÂ ÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ¯ÒÚÔ˘ ¯ˆÚ›˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎ¿ Û‡ÓÔÚ·, ÌÂ ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Û˘-
ÓÔ¯‹˜ Î·È ÌÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÌÈ·˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ Î·È ÓÔÌÈÛÌ·ÙÈÎ‹˜ ¤ÓˆÛË˜, Ë ÔÔ›· ı· ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÂÓ Î·È-
ÚÒ, ¤Ó· ÂÓÈ·›Ô ÓfiÌÈÛÌ·, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙË˜ ·ÚÔ‡Û·˜ Û˘Óı‹ÎË˜,
– Ó· ÂÈ‚Â‚·ÈÒÛÂÈ ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿ ÙË˜ ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÛÎËÓ‹, È‰›ˆ˜ ÌÂ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÌÈ·˜ ÎÔÈÓ‹˜ ÂÍˆ-
ÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓË˜ ÙË˜ ÂÓ Î·ÈÚÒ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÌÈ·˜
ÎÔÈÓ‹˜ ·Ì˘ÓÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜, Ë ÔÔ›· ÌÔÚÂ›, ÛÂ ‰Â‰ÔÌ¤ÓË ÛÙÈÁÌ‹, Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÂ ÎÔÈÓ‹ ¿Ì˘Ó·,
– Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ ÙˆÓ ˘ËÎfiˆÓ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ
ÌÂÏÒÓ ÙË˜ ÌÂ ÙË ı¤ÛÈÛË Èı·Á¤ÓÂÈ·˜ ÙË˜ ŒÓˆÛË˜,
– Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÛÙÂÓ‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÛÙÔÓ ÙÔÌ¤· ÙË˜ ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË˜ Î·È ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ ˘Ôı¤ÛÂˆÓ,
– Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ·Î¤Ú·ÈÔ ÙÔ ÎÔÈÓÔÙÈÎfi ÎÂÎÙËÌ¤ÓÔ Î·È Ó· ÙÔ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÌÂ ÙËÓ ÚÔÔÙÈÎ‹ Ó· ÌÂ-
ÏÂÙËıÂ›, [...] Î·Ù¿ fiÛÔÓ ÔÈ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Î·È ÔÈ ÌÔÚÊ¤˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Î·ıÈÂÚÒÓÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ ·ÚÔ‡-
Û· Û˘Óı‹ÎË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ıÂˆÚËıÔ‡Ó, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛıÂ› Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·
ÙˆÓ ÌË¯·ÓÈÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÙË˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜.
¶ËÁ‹: www.europa.eu.int (Ô ‰ÈÎÙ˘·Îfi˜ ÙfiÔ˜ ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ŒÓˆÛË˜).
146
∂¡√Δ∏Δ∞ 60
H ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÔÈ ‰È·‰ÈÎ·Û›Â˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜.
∏ ∂ÏÏ¿‰· ÎÚ¿ÙÔ˜-Ì¤ÏÔ˜ ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ŒÓˆÛË˜
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ Ê¿ÛÂÈ˜ ·fi ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ¤Ú·ÛÂ Ë Û¯¤ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÌÂ ÙËÓ ∂√∫, ÛÙËÓ
·Ú¯‹, Î·È ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË, Î·ÙfiÈÓ.
¡· ·ÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚfiÏÔ Î·È ÙË ı¤ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË Û‹ÌÂÚ·.

1. ∏ Û˘ÌÊˆÓ›· ¤ÓÙ·ÍË˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ ∂√∫, ÙÔ 1979, ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÙÂ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹ ÙË Ê˘ÛÈÎ‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ Ô˘ Ô
›‰ÈÔ˜ Â›¯Â ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙÔ 1961, fiÙ·Ó Â›¯Â ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ Û˘ÌÊˆÓ›·˜ Û‡Ó‰ÂÛË˜ ÙË˜ ¯Ò-
Ú·˜ ÌÂ ÙÈ˜ ∂˘Úˆ·˚Î¤˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙÂ˜ (‚Ï¤Â Î·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÎÂ›ÌÂÓÔ 1).
ΔÒÚ·, ÌÂÙ¿ ÙË ıÏÈ‚ÂÚ‹ ·Ú¤ÓıÂÛË ÙË˜ ÂÙ¿¯ÚÔÓË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜, Ë ∂ÏÏ¿‰·, ÌÂ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi Î·È
¿ÏÈ ÙÔÓ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹, ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ ÛÙËÓ ¤ÓÙ·Í‹ ÙË˜ ÛÙËÓ ∂˘Úˆ·˚Î‹ √ÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ∫ÔÈÓfiÙËÙ· ÌÂ
ÙËÓ ÚÔÛ‰ÔÎ›· fiÙÈ ¤ÙÛÈ ı· Â‰Ú·ÈÒÛÂÈ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ ÙË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·, ı· ÂÌÂ‰ÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ-
ÎÔ‡˜ ÙË˜ ıÂÛÌÔ‡˜, ı· ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÛÂÈ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ÙË˜ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ı· ÂÈÙ·¯‡ÓÂÈ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹
ÙË˜ ÚfiÔ‰Ô.
√ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ¤ıÂÛÂ Ô‡ÙÂ ÛÙÈÁÌ‹ ˘fi ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈ-
Î‹ ÚÔÛ‹ÏˆÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË (¤¯ÂÈ ÌÂ›ÓÂÈ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ Ë ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ «∞Ó‹ÎÔÌÂÓ ÂÈ˜ ÙËÓ ¢‡-
ÛÈÓ»), ·Ó·˙‹ÙËÛÂ, ˆÛÙfiÛÔ, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ¿ÁÈ·˜ ÂÈÏÔÁ‹˜ Ó¤Ô˘˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡˜. ™ÙÔ
Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi, ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹ ‚·Û›ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙË˜ ¤ÓÙ·ÍË˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜
ÛÙËÓ ∂√∫ ÛÂ ÂıÓÈÎfi ÛÙfi¯Ô ˘„ËÏÔ‡ Î‡ÚÔ˘˜. ∞˘Ùfi ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÙËÎÂ ¯¿ÚË Î·È ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ Â˘Úˆ-
·˚ÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÌÂ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·, ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹ ÔÌ·ÏfiÙËÙ· Î·È
ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Â˘ËÌÂÚ›· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ô ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜ ÂÎÙÈÌÔ‡ÛÂ fiÙÈ Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›·
Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ÂÓÔÔ›ËÛË˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Î·È ˆ˜ ·ÓÙ›‚·ÚÔ ÛÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹
ÂÈÚÚÔ‹ Ô˘ Â›¯Â ÂÌÂ‰ˆıÂ› ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ¿ ÛÙË ¯ÒÚ·.
2. √ ∫ÒÛÙ·˜ ™ËÌ›ÙË˜, Ô˘ ˆ˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ËÁ‹ıËÎÂ ÙË˜ ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓË˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿-
‰·˜ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÂ› ÛÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ¤ıÂÙÂ Ë ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ¤Ó· ÎÚ¿ÙÔ˜-Ì¤ÏÔ˜
Ó· ÂÓÙ·¯ıÂ› ÛÙËÓ √ÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·È ¡ÔÌÈÛÌ·ÙÈÎ‹ ŒÓˆÛË, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÙËÓ ÔÌÈÏ›· ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ÛÙÈ˜
ÚÔÔÙÈÎ¤˜ ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜.

147
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜: «∏ ∂ÏÏ¿˜ ·Ó‹ÎÂÈ Î·È ÂÈı˘ÌÂ› Ó· ·Ó‹ÎË
ÂÈ˜ ÙËÓ ∂˘ÚÒËÓ…»
∏ ∂ÏÏ¿˜ ·Ó‹ÎÂÈ Î·È ÂÈı˘ÌÂ› Ó· ·Ó‹ÎË ÂÈ˜ ÙËÓ ∂˘ÚÒËÓ, fiÔ˘ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ë ÁÂˆÔÏÈ-
ÙÈÎ‹ ÙË˜ ı¤ÛÈ˜, Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ Î·È Ë ·Ú¿‰ÔÛ›˜ ÙË˜, Ô˘ Â›Ó·È ÎÔÈÓ‹ ÌÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹Ó ÎÏËÚÔÓÔÌ›·Ó
ÙˆÓ ¯ˆÚÒÓ Û·˜. ∏ ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙË˜ ∫˘‚ÂÚÓ‹ÛÂÒ˜ ÌÔ˘ ·ÔÙÂÏÂ› ÙËÓ Ê˘ÛÈÎ‹Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ·Ó
ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Ô˘ Â›¯· ¯·Ú¿ÍÂÈ ÚÔ 15 Î·È Ï¤ÔÓ ÂÙÒÓ… ∏ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛÈ˜ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ·˘Ù‹˜
·ÓÂÛÙ¿ÏË Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰ÔÓ ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜. ◊‰Ë, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛÈÓ ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, Ë
∂ÏÏ¿˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈı˘Ì›·Ó ÙË˜ Ó· Î·Ù·Ï¿‚Ë ÙËÓ ı¤ÛÈÓ Ô˘ ÈÛÙÂ‡ÂÈ fiÙÈ ÙË˜ ·Ó‹ÎÂÈ Ì¤Û· ÛÙËÓ ‰Ë-
ÌÔÎÚ·ÙÈÎ‹Ó ∂˘ÚÒËÓ.
∫. ∫·Ú·Ì·ÓÏ‹˜, ∂›ÛËÌË ·›ÙËÛË ¤ÓÙ·ÍË˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ ∂√∫ (·fiÛ·ÛÌ·).
¶ËÁ‹: ∫. ™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, 1974-1981», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡
¤ıÓÔ˘˜, ∂Î‰ÔÙÈÎ‹ ∞ıËÓÒÓ, ÙfiÌ. π™Δ’, Û. 340.
2. ∞. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘: ∏ Û¯¤ÛË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÌÂ ÙËÓ ∂√∫

[…] ΔÔ ¶∞™√∫, ÚÔÂÎÏÔÁÈÎ¿, Â›¯Â ‰ÂÛÌÂ˘ÙÂ› ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÂÈ‰ÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜, ÌÈ·˜ ÂÈ‰ÈÎ‹˜
Û¯¤ÛË˜ ÌÂ ÙËÓ ∂√∫, Ô˘ ı· ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜ […]. ∞˘ÙfiÓ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ
ÛÙfi¯Ô ÂÍ˘ËÚÂÙÂ› ÙÔ ªÓËÌfiÓÈÔ Ô˘ ˘Ô‚¿Ï·ÌÂ ÛÙËÓ ∂√∫, ·Ì¤Ûˆ˜ Û¯Â‰fiÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÙË˜
‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜ ·fi ÙÔ ¶∞™√∫. ™Ù· ‰˘fiÌÈÛÈ ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ¤Ú·Û·Ó, ‰ÒÛ·ÌÂ Î·È ‰›-
ÓÔ˘ÌÂ ÛÎÏËÚ‹ Ì¿¯Ë ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙË˜ ÂÈ‰ÈÎ‹˜ ÂÎÂ›ÓË˜ Û¯¤ÛË˜ Ô˘ Â›¯·ÌÂ ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ÚÈÓ ÙËÓ
¤ÓÙ·ÍË ÛÙËÓ ∂√∫. […] ΔÔÓ ·ÁÒÓ· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙË˜ ∂√∫ ı· ÙÔÓ Û˘ÓÂ¯›ÛÔ˘ÌÂ Î·È ı· ÙÔÓ ÂÓÙÂ›ÓÔ˘ÌÂ.
ª·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ·, Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Ì·˜ ı· ÂÍ·ÚÙËıÂ› ·fi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ·˘-
ÙÔ‰‡Ó·ÌË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ÁÈ· ÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ […]. ∏ ·Ô¯ÒÚËÛË ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜
·fi ÙËÓ ∂√∫ –Î¿Ùˆ ·fi ÙÈ˜ ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜– ı· Â›¯Â ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›·
Ì·˜.
∞. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ¶ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙÔ ∞’ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ÙÔ˘ ¶∞™√∫, 10 ª·˝Ô˘ 1984.
¶ËÁ‹: ÃÚ. Ã·Ï·˙È¿˜ (ÂÈÌ.), ∞Ó‰Ú¤·˜ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, 31 ¯ÚfiÓÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿Ì-
Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 1996, Û. 214-215.
148
∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ Δ∂Δ∞ƒΔ√

∂¶π™Δ∏ª∂™, ¶¡∂Àª∞Δπ∫∏ ∫∞π ∫∞§§πΔ∂Ã¡π∫∏
¢∏ªπ√Àƒ°π∞ ∫∞Δ∞ Δ√¡ 20fi ∞πø¡∞
∂¡√Δ∏Δ∞ 61
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ Î·È ÙÂ¯ÓÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ
ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÂÈÙÂ‡ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È ÙË˜ ÙÂ¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó Ù· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¿ ÂÈÙÂ‡ÁÌ·Ù·
ÁÈ· ÙÈ˜ ˙ˆ¤˜ ÂÎ·ÙÔÌÌ˘Ú›ˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·.

1. √ ÕÏÌÂÚÙ ∞˚ÓÛÙ¿ÈÓ, ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Â‰Ò ÛÙÈ˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈÂ˜ ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ Ô˘ ¤‰ˆÛÂ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Ë ˘ÚËÓÈÎ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. ∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, Ë ·Ó·Î¿Ï˘„‹ ÙË˜
ÌÔÚÂ› Ó· Û˘ÁÎÚÈıÂ›, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙË˜, ÌfiÓÔ ÌÂ ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙË˜ ÊˆÙÈ¿˜ ·fi ÙÔÓ ÚÔ˚-
ÛÙÔÚÈÎfi ¿ÓıÚˆÔ.
¶·Ú¿ÏÏËÏ·, fiÌˆ˜, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Ô˘ ÎÚ‡‚ÂÈ ÌÈ· ÂÓ‰Â¯fiÌÂÓË ¯Ú‹ÛË ÙË˜ ˘ÚËÓÈ-
Î‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ «ÛÙÔ ÍÂÂÚ·ÛÌ¤ÓÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÛÙÂÓÒÓ ÂıÓÈÎÈÛÌÒÓ», ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÎÚ¿ÙË Ô˘ ÂÈ‰ÈÒ-
ÎÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÛÂ ¿ÏÏ· ÎÚ¿ÙË.
ªfiÓÔ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ, Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, ÁÈ· Ó· ·ÔÊÂ˘¯ıÂ› ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÂÓ‰Â¯fiÌÂÓÔ: Ó·
·Ê˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ Û˘ÓÂÈ‰‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÈ ÔÏ›ÙÂ˜ ÒÛÙÂ Ó· ÂÌÔ‰›ÛÔ˘Ó
Ù¤ÙÔÈÂ˜ ÂÈıÂÙÈÎ¤˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÙË˜ ˘ÚËÓÈÎ‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ê‡ÓÈÛË ÙˆÓ Û˘ÓÂÈ‰‹ÛÂˆÓ Î·ıÔ-
ÚÈÛÙÈÎfi˜ Â›Ó·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ‰ÂÈÓ¿ Ô˘ ÌÔÚÂ› Ó· ÚÔÎ·Ï¤-
ÛÂÈ Ë ·ÏfiÁÈÛÙË ¯Ú‹ÛË ÙË˜ ˘ÚËÓÈÎ‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜, ÔÊÂ›ÏÔ˘Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ·-
ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜, ÌÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈËıÔ‡Ó.
2. ∏ ƒfi˙·ÏÈÓÙ ºÚ¿ÓÎÏÈÓ ˘‹ÚÍÂ Ì›· ·fi ÙÈ˜ ÚˆÙÔfiÚÔ˘˜ ÛÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó· ÙË˜ ‰ÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈ-
ÓÔ˘ ÁÔÓÈ‰ÈÒÌ·ÙÔ˜. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ μÈ‚Ï›Ô ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ Â›Ó·È ·fiÛ·ÛÌ· ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ÙË˜
ÚÔ˜ ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙË˜, ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ··ÓÙ¿ ÛÙËÓ Â›ÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘ fiÙÈ Ë ˙ˆ‹ ÙË˜ Â›Ó·È ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜, ·Ô-
ÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ·ÊÈÂÚˆÌ¤ÓË ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË. ªÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi, Ë ºÚ¿ÓÎÏÈÓ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ «Ë
ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È Ë Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Î·È ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ‰È·¯ˆÚÈÛÌ¤ÓÂ˜», ·fi ÙË ÛÙÈÁ-
Ì‹ Ô˘ «Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ÂÍËÁÂ› ÂÓ Ì¤ÚÂÈ ÙË ˙ˆ‹», ˘fi ÙÔÓ fiÚÔ, ‚¤‚·È·, «Ë ÂÍ¤ÏÈÍË ÙË˜ ÂÈÛÙ‹ÌË˜ Ó· ‚·-
Û›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜, ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÛÙÔ Â›Ú·Ì·». ∏ ı¤ÛË ·˘Ù‹ ÙË˜ ºÚ¿ÓÎÏÈÓ Û˘ÁÎÏ›ÓÂÈ, ·Ó Î·È
·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ Ô‰fi, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÚÔ˜ ÙËÓ ¿Ô„Ë Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∞˚ÓÛÙ¿ÈÓ, ÛÙËÓ ËÁ‹
1 ÙÔ˘ μÈ‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹: ÙfiÛÔ Ë ºÚ¿ÓÎÏÈÓ fiÛÔ Î·È Ô ∞˚ÓÛÙ¿ÈÓ ˘ÂÚ·Û›˙ÔÓÙ·È ÙË ı¤ÛË fiÙÈ ÂÈ-
ÛÙ‹ÌË Î·È ˙ˆ‹ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È. ÕÚ·, Ô ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·˜ ÔÊÂ›ÏÂÈ ¿ÓÙ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘
¤ÚÁÔ ¤¯ÔÓÙ·˜ Û˘ÓÂ›‰ËÛË ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ÙÔ˘ Â˘ı‡ÓË˜.
149
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∏ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙË˜ Ì·˙ÈÎ‹˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
∏ Ì·˙ÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ [ÂÓÓ. Î·Ù¿ ÙÈ˜ ÚÒÙÂ˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·]
ÂËÚ¤·ÛÂ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, Î·ıÒ˜ Ë ÂÍ¿ÏˆÛË ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂˆÓ Î·È
ÙË˜ Ì·˙ÈÎ‹˜ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË˜ Î·È Ë ‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ Ù‡Ô˘, ÙÔ˘ Ú·‰ÈÔÊÒÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘
ÚÔˆıÔ‡Û·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙËÓ ÂÍÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÛÂ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ˜ Î·È ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜. [...] ∞Ó¿ÌÂ-
Û· ÛÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙË˜ ÂÏ›Ù Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÂ Ï›ÁÔ˘˜ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯Ô˘˜ [...] Î·È ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹
Ï·˚Î‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· (È‰È·›ÙÂÚ· ÙË˜ ˘·›ıÚÔ˘), Ô˘ ÙÂ›ÓÂÈ Ó· ÂÍ·Ê·ÓÈÛÙÂ› [...], ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÌÈ· Ì·˙È-
Î‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Ô˘ ·ÓÙÏÂ› ·fi ÙÔÓ ÛÎ·Ó‰·ÏÔıËÚÈÎfi Ù‡Ô, Ù· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËÌ¤Ó· ÂÚÈÔ‰ÈÎ¿, […] ÙÈ˜
Ú·‰ÈÔÊˆÓÈÎ¤˜ ÂÎÔÌ¤˜ ÔÈÎ›ÏË˜ ‡ÏË˜. [...]
∏ ‰È¿ÎÚÈÛË [...] ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË «Ì·˙ÈÎ‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·», Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ‚¿ÛË ÌÂ Ù· Î˘Ú›·Ú¯·
Ì¤Û· ÙË˜ Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Î·È ÙËÓ Î·ı·˘Ù‹ «ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·» ÌÂ ÙËÓ ÎÏ·ÛÈÎ‹ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘,
Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓË ·ÏÏ¿ Î·È ÈÔ ÂÚ›ÏÔÎË ÛÙÈ˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ Ô˘ Ì·˜ ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔÓ μ’ ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ
¶fiÏÂÌÔ.
Δ· Ì¤Û· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È ‰È¿‰ÔÛË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ [...] ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ Â‰Ò Î·È Â-
Ú›Ô˘ ÌÈÛfi ·ÈÒÓ· ÚˆÙfiÁÓˆÚË ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ·Ó·Ó¤ˆÛË. [...] Ã¿ÚË ÛÙÔ ÙÚ·Ó˙›ÛÙÔÚ Ë Ú·‰ÈÔÊˆÓ›·
¤ÁÈÓÂ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ‚·ÛÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙË˜ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜, Ë¯ËÙÈÎfi ˘fiÛÙÚˆÌ· Ô˘ ÂÎ¤ÌÂÈ ÌÈ·
ÔÌÔÈfiÌÔÚÊË Î·È ‚ÈÔÌË¯·ÓÔÔÈËÌ¤ÓË ˘ÔÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·, ·ÏÏ¿ Û˘Ó¿Ì· Î·È ËÁ‹ Î¿ıÂ Â›‰Ô˘˜ ÏËÚÔ-
ÊÔÚÈÒÓ, Ô˘ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÂÈ‰ÚÔ‡Ó ¿ÌÂÛ· ÛÙ· ›‰È· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. [...] ΔÔ ÙÚ›Ù˘¯Ô Ú·‰ÈfiÊˆÓÔ-‰›-
ÛÎÔ˜-ÛÈÓÂÌ¿, ·ÓÙÔ‰‡Ó·ÌÔ ÛÙÔÓ ÔÙÈÎÔ·ÎÔ˘ÛÙÈÎfi ÙÔÌ¤· ˆ˜ Ù· Ù¤ÏË ÙË˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1950, ·Ú¯›-
˙ÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ˘Ô¯ˆÚÂ› ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ÂÎÏËÎÙÈÎ‹ Â¤Ï·ÛË ÙË˜ ÙËÏÂfiÚ·ÛË˜. [...] ªÈ· ÙÚ›ÙË
Ê¿ÛË ÍÂÎ›ÓËÛÂ Â‰Ò Î·È ÂÚ›Ô˘ ‰ÂÎ·¤ÓÙÂ ¯ÚfiÓÈ· Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙË Ú·Á‰·›· ·ÍÈÔÔ›ËÛË
Î·È ‰È¿‰ÔÛË ÔÏÏÒÓ Î·ÈÓÔÙÔÌÈÒÓ [...] ÌÂ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ÁÔ˘ÒÎÌ·Ó Î·È ÙÔ˘ CD [...].
ΔÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Â›Ó·È ·ÁÎfiÛÌÈÔ Î·È ÔÈ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È –Ì¿ÏÈÛÙ· ı· ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È
fiÏÔ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ- ÛÙ· ÛÙÂÓ¿ Û‡ÓÔÚ· ÙË˜ ËÂ›ÚÔ˘ Ì·˜. ∫·Ù¿ Ù’ ¿ÏÏ·, Ë ∂˘ÚÒË ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Ó· ÙÂ›-
ÓÂÈ ¿ÓÙÔÙÂ ÛÂ Ì›· ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÈÛÔ¤‰ˆÛË [...]. ™ÙÈ˜ [ÂÓÓ. ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÏÂ˘Ú¤˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÈÛÔ¤‰ˆÛË˜]
ı· ÂÓÙ¿ÛÛ·ÌÂ ÌÈ· ·˘ÍËÌ¤ÓË Ù˘ÔÔ›ËÛË ÛÙÈ˜ ÎÔÈÓ¤˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜, Ù·˘ÙÈÛÌ¤ÓË Ì’ ¤Ó· ÚfiÙ˘Ô Ô˘
ÛÙ¿ıËÎÂ [...] ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙË˜ ‚ÔÚÂÈÔ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹˜ ˘ÂÚ‰‡Ó·ÌË˜.
3Ô˜, Û. 159-161, 309-310.
150
∂¡√Δ∏Δ∞ 62
Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Î‡ÚÈÂ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, ÙË˜ ·Ú¯ÈÙÂ-
ÎÙÔÓÈÎ‹˜, ÙË˜ ÌÔ˘ÛÈÎ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·.
¡· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛÙÂÓ‹ Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÂÍÂÏ›ÍÂˆÓ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎ·Ó ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· Â‰›· ÙË˜ Ù¤-
¯ÓË˜ ÌÂ ÙÈ˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.

1. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ·fi Ù· ¤ÚÁ·-ÂÌ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÊÔ‚ÈÛÌÔ‡, Î·ıÒ˜ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÂ ·˘Ùfi
ÌÂ Û·Ê‹ÓÂÈ· fiÏ· Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜: ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË Ì¤¯ÚÈ ·Ú·-
ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÂÏÂ‡ıÂÚË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÛÂ Î·ı·Ú‹ ÌÔÚÊ‹.
√È ÊÔ‚ÈÛÙ¤˜ ‰ÂÓ ·¤‰È‰·Ó, Û˘Ó‹ıˆ˜, Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙·Ó ÌÂ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ·˘Ù¿ Û˘-
Ó·ÓÙÒÓÙ·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· (.¯. ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ ÁÈ· Ù· Ê‡ÏÏ· ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ, ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ ÁÈ· Ù·
ÎÂÚ·Ì›‰È· ÎÙÏ.). ŒÙÛÈ, ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Î¤Ú‰ÈÛÂ ÙËÓ Ï‹ÚË ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ Î·È Î˘ÚÈ¿Ú-
¯ËÛÂ ÛÙ· ¿ÏÏ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜ Û‡ÓıÂÛË˜ (Û¯¤‰ÈÔ, ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ·, ‚¿ıÔ˜) ÌÂ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ
¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË ·ÏÏ¿ Î·È ÌÂ ¤ÓÙÔÓ· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈÎ‹ ‰È¿ıÂÛË.
2. ŒÓ· ·fi Ù· ÈÔ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎ¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Î˘‚ÈÛÌÔ‡. ΔÔ ¤ÚÁÔ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙÔ
fiÙÈ ÔÏÏ¤˜ ÌÈÎÚ¤˜ Â›Â‰Â˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ Û˘ÓÙ›ıÂÙ·È Â›ÙÂ ÛÂ Û¯¤ÛË ÁˆÓ›·˜ Ë Ì›· ÌÂ ÙËÓ ¿ÏÏË Â›ÙÂ ·-
Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ÌËÓ Â›Ó·È Û·Ê¤˜ Ô‡ ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó Ù· ·ÓÙÈ-
ÎÂ›ÌÂÓ· Î·È Ô‡ ·Ú¯›˙ÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜, ÛÂ ÔÈÔ Â›Â‰Ô ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ‹ fiÛÔ ·¤¯Ô˘Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜.
3. ΔÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ¿ÓÔÈÍÂ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÊËÚËÌ¤ÓË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹. Δ· ÛÙÔÈ¯Â›· ÙÔ˘ ÂÍˆÙÂÚÈ-
ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‰ÂÓ ·›˙Ô˘Ó Î·Ó¤Ó· ÚfiÏÔ. ∑ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ Ù¤¯ÓË Â›Ó·È Ë ›‰È· Ë Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹ Û‡Ó-
ıÂÛË, Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ô ÙÚfiÔ˜ ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÌÏ¤ÎÔÓÙ·È ÌÔÚÊ¤˜ Î·È ¯ÒÚÔ˜.
4. ŒÓ· ·fi Ù· ÈÔ ÁÓˆÛÙ¿ ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÛÔ˘ÚÂ·ÏÈÛÌÔ‡. √ ¡Ù·Ï› Î·Ù·ı¤ÙÂÈ ÌÂ ÙÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi ÌÈ·
ÂÎÏËÎÙÈÎ‹ ÂÚÌËÓÂ›· ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. Δ· ÚÔÏfiÁÈ· ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Ì·Ï·Î¿, Û¯Â‰fiÓ
ÚÂ˘ÛÙ¿, ÎÔÏÏËÌ¤Ó· ÛÂ ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓfiÚÁ·Ó· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿Óˆ ÙÔ˘˜ Ì‡ÁÂ˜ Î·È Ì˘Ú-
Ì‹ÁÎÈ· ˆ˜ Û‡Ì‚ÔÏ· ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘. ŒÙÛÈ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·Ó›Û¯˘ÚÔ˜.
5. μÏ¤Â ·Ú·Î¿Ùˆ, ÚfiÛıÂÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÎÂ›ÌÂÓÔ 1.
6. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·ÊËÚËÌ¤ÓÔ˘ ÂÍÚÂÛÈÔÓÈÛÌÔ‡. √ ¶fiÏÔÎ ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙Â Á‡Úˆ ·fi
ÙÔ˘˜ ›Ó·Î¤˜ ÙÔ˘, Ô˘ ‹Ù·Ó ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· (action painting, ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÙË˜ ‰Ú¿ÛË˜). ÃÚËÛÈÌÔ-
Ô›ËÛÂ ÌË Û˘Ì‚·ÙÈÎ¿ ˘ÏÈÎ¿ (·ÔÙÛ›Á·Ú·, Á˘·ÏÈ¿), ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ ÙÔ˘ dripping
(ÛÙ¿ÍÈÌÔ ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙ·ÁfiÓ· ÛÙ·ÁfiÓ· ·fi ¤Ó· ÂÚÈÊÂÚfiÌÂÓÔ ÌÂ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÚ‡ÈÔ ‰Ô¯Â›Ô).
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. ∏ Û¯ÔÏ‹ ÙÔ˘ ª·Ô˘¯¿Ô˘˜ (Bauhaus)
∏ Û¯ÔÏ‹ [ÂÓÓ. ÙÔ˘ Bauhaus] ¯Ù›ÛÙËÎÂ ÁÈ· Ó’ ·Ô‰Â›ÍÂÈ ˆ˜ Ë Ù¤¯ÓË Î·È Ë ÌË¯·ÓÈÎ‹ ‰ÂÓ ¤ÚÂÂ Ó·
ÌÂ›ÓÔ˘Ó ·ÔÍÂÓˆÌ¤ÓÂ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó ÙÔÓ ‰¤Î·ÙÔ ¤Ó·ÙÔ ·ÈÒÓ·Ø ·ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ÌÈ· ı· ÌÔ-
ÚÔ‡ÛÂ Ó· ˆÊÂÏ‹ÛÂÈ ÙËÓ ¿ÏÏË. √È ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜ ÙË˜ Û¯ÔÏ‹˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙË ÌÂÏ¤ÙË ÎÙÈÚ›ˆÓ Î·È
ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡. ΔÔ˘˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó·
151
ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÙfiÏÌË, Ó· ÌËÓ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È fiÌˆ˜ ÔÙ¤ ·fi ÙÔ ÛÎÔfi Ô˘ ı· ÂÍ˘ËÚÂÙÔ‡-
ÛÂ ÙÔ ÎÙ›ÚÈÔ. ™’ ·˘Ù‹ ÙË Û¯ÔÏ‹ ÂÈÓÔ‹ıËÎ·Ó ÔÈ Î·Ú¤ÎÏÂ˜ ·fi ·ÙÛ·Ï¤ÓÈÔ˘˜ ÛˆÏ‹ÓÂ˜ ÎÈ ¿ÏÏ· ·ÚfiÌÔÈ·
¤ÈÏ·, Ô˘ Û‹ÌÂÚ· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ Î·ıËÌÂÚÈÓ¿. √È ıÂˆÚ›Â˜ ÙÔ˘ ª·Ô˘¯¿Ô˘˜ Û˘Ì˘ÎÓÒÓÔ-
ÓÙ·È Î·ÌÈ¿ ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ fiÚÔ «ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·» – ÙËÓ ·Ú¯‹ ˆ˜, ·Ó Î¿ÙÈ Û¯Â‰È·ÛÙÂ› ÁÈ· Ó· ÂÍ˘ËÚÂ-
Ù‹ÛÂÈ ÙÔ ÛÎÔfi ÙÔ˘, Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ·fi ÌfiÓË ÙË˜. À¿Ú¯ÂÈ Û›ÁÔ˘Ú· ÔÏÏ‹ ·Ï‹ıÂÈ· Û’ ·˘Ùfi
ÙÔ ‰fiÁÌ·. √ˆÛ‰‹ÔÙÂ, Ì·˜ ‚Ô‹ıËÛÂ Ó’ ··ÏÏ·ÁÔ‡ÌÂ ·fi ÔÏÏ¿ ÂÚÈÙÙ¿ Î·È Î·ÎfiÁÔ˘ÛÙ· ÌÈ¯ÏÈ-
Ì›‰È· ÌÂ Ù· ÔÔ›· ÔÈ ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ‰¤Î·ÙÔ˘ ¤Ó·ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· ÁÈ· ÙËÓ Ù¤¯ÓË Â›¯·Ó ÁÂÌ›ÛÂÈ ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜
Î·È Ù· Û›ÙÈ· Ì·˜.
E.H. Gombrich, ΔÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜, ÌÙÊÚ. §. ∫¿Û‰·ÁÏË, ªÔÚÊˆÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈÎ‹˜ ΔÚ·¤˙Ë˜,
∞ı‹Ó· 1994, Û. 557, 560.
2. ∫ÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È «ÓÔ˘‚¤Ï ‚·ÁÎ»

∏ ÌÂÁ¿ÏË ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎÔ‡ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Á‡Úˆ ÛÙÔ
1960 ÌÂ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙË °·ÏÏ›· [...]. ∂Î‰ËÏÒÓÂÙ·È ÌÂ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙË˜ «ÓÔ˘‚¤Ï ‚·ÁÎ» (Ó¤Ô Î‡Ì·) [...].
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙËÓ ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙË˜ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎ‹˜ ·Ú·Áˆ-
Á‹˜, Ë ÔÔ›· ÂÈ¯ÂÈÚÂ› Ó· Î·ıÈÂÚÒÛÂÈ ¤Ó·Ó «ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ ÙˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓ», ÛÙËÚÈÁÌ¤ÓÔ ÛÂ ¯·-
ÌËÏÔ‡˜ ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ Ù˘ÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ, ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎÒÓ Î·È ˆ˜ Â› ÙÔ
ÏÂ›ÛÙÔÓ „˘¯·ÁˆÁÈÎÒÓ ·Ú·ÁˆÁÒÓ, Ô˘ ¤ÌÔÈ·˙·Ó ÚÔÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ Ó· Î˘ÚÈ·Ú¯‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·Ó·-
ÏˆÙÈÎ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·.
S. Berstein & P. Milza, πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ∂˘ÚÒË˜, ÌÙÊÚ. ª. ∫ÔÎÔÏ¿ÎË˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1997,
ÙfiÌ. 3Ô˜, Û. 328.
152
∂¡√Δ∏Δ∞ 63
∏ Ô›ËÛË Î·È Ë Â˙ÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ
ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ÚÂ‡Ì·Ù· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.
¡· ÂÍÔÈÎÂÈˆıÔ‡Ó ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙË˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜, Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘˜
ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÈ ıÂ·Ì·ÙÈÎ¤˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ¤˜ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÙËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· ·ÔÙ˘-
ÒıËÎ·Ó ÛÙË ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·.
¶ƒ√™√Ã∏: ∏ Â›ÙÂ˘ÍË ÙÔ˘ ·Ú·¿Óˆ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›

ı· Ï¿‚Ô˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ı· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜
ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ fiÙÈ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ
Â›Ó·È ·ÏÒ˜ «Ë Ô›ËÛË Î·È Ë Â˙ÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·» ·ÏÏ¿ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÌÂ
ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙË˜ Ô›ËÛË˜ Î·È ÙË˜ Â˙ÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.

1. ΔÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Â›Ó·È ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙÔ ÚÒÙÔ Ì·ÓÈÊ¤ÛÙÔ ÙÔ˘ ÛÔ˘ÚÂ·ÏÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰ËÌÔÛÈÂ‡ıËÎÂ
ÙÔ 1924. ∂‰Ò, Ô ∞ÓÙÚ¤ ªÚÂÙfiÓ, ËÁÂÙÈÎ‹ Ê˘ÛÈÔÁÓˆÌ›· ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜, ÂÍËÁÂ› Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó
ÔÈ ÛÔ˘ÚÂ·ÏÈÛÙ¤˜ ÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÙË˜ ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ ÁÚ·Ê‹˜. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙË ÛÔ˘ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ‹ ·ÓÙ›ÏË„Ë,
Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ ÂÈı˘ÌÂ› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ı· Ú¤ÂÈ ÚÒÙ· Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ·Ê·ÈÚ¤ÛÂÈ ÔÔÈÔ‰‹Ô-
ÙÂ ‰Â‰ÔÌ¤ÓÔ ¤¯ÂÈ ÛÙÔÓ ÓÔ˘ ÙÔ˘ ‹ ÙÔ˘ ˘·ÁÔÚÂ‡ÂÈ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ΔÔ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ Â›Ó·È Ë «·˘ÙfiÌ·ÙË
ÁÚ·Ê‹», ‰ËÏ·‰‹ ÂÎÂ›ÓË Ë ÁÚ·Ê‹ Ô˘ ‰ÂÓ Î·ıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÈ˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎ¤˜, ·ÈÛıËÙÈÎ¤˜ Î·È ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎ¤˜ ·ÊÔÚÌ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·, ·ÏÏ¿ ËÁ¿˙ÂÈ Î·ÙÂ˘ıÂ›·Ó ·fi ÙÔ ˘ÔÛ˘ÓÂ›‰ËÙÔ, Ì¤Ûˆ ÙÔ˘
›‰ÈÔ˘ ÌË¯·ÓÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› Ù· fiÓÂÈÚ· ˆ˜ ÚÔ‚ÔÏ¤˜ ÙÔ˘ ·Û˘ÓÂ›‰ËÙÔ˘. ªfiÓÔ ¤ÙÛÈ, Î·Ù¿ ÙÔ˘˜
˘ÂÚÚÂ·ÏÈÛÙ¤˜, ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·-
ÛË Ó· ÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎÂ‡Ô˘Ó ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ¿˜ ÙË ÛÙÔ ¯·ÚÙ›.
2. √ Δ˙ÔÓ ™Ù¿ÈÓÌÂÎ, ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ Ì˘ıÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÂÎ-
ÊÚ¿˙ÂÈ Â‰Ò ÌÂ ·ÏfiÙËÙ· Î·È Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜. Œ¯ÔÓÙ·˜
·Ê˘ÓÈÛÌ¤ÓË ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Â˘·ÈÛıËÛ›· Ô ›‰ÈÔ˜, ‰ËÏÒÓÂÈ, ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ∞Ó·ÙÔÏÈ-
Î¿ ÙË˜ ∂‰¤Ì, Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ ÙÔ 1952, ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ›ÛÙË ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·Í›· Î·È ÛÙË ‰‡Ó·ÌË ÙË˜ ·ÓıÚÒ-
ÈÓË˜ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜. ∂ÈÏ¤ÔÓ, ‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ ı· ·ÁˆÓÈÛÙÂ› ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ È‰¤·˜, ıÚËÛÎÂ›·˜ ‹
Î˘‚¤ÚÓËÛË˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂÈ Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ÂÏÂ˘ıÂÚ›·.
3. √ ∞ÏÌ¤Ú ∫·Ì› ˘‹ÚÍÂ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ Î‡ÚÈÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ÙË˜ ÏÂÁfiÌÂÓË˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜ ÙÔ˘ ·Ú·-
ÏfiÁÔ˘. ΔÔ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ √ Ì‡ıÔ˜ ÙÔ˘ ™›Û˘ÊÔ˘. ¢ÔÎ›-
ÌÈÔ ¿Óˆ ÛÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ Ô˘ ‰ËÌÔÛÈÂ‡ÙËÎÂ ÙÔ 1942 ÛÙË °·ÏÏ›· ÎÈ ÂÓÒ Ë ¯ÒÚ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ˘fi Ó·˙ÈÛÙÈÎ‹
Î·ÙÔ¯‹Ø Ô ∫·Ì› ‰Ô‡ÏÂ˘Â ÙfiÙÂ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿ÓÔÌË ·ÓÙÈÛÙ·ÛÈ·Î‹ ÂÊËÌÂÚ›‰· ª¿¯Ë. ∫‡ÚÈÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ‰ÔÎÈÌ›Ô˘
Â›Ó·È ÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ, Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÂÈ, Î·Ù¿ ÙÔÓ ∫·Ì›, ·fi ÙË Ú‹ÍË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÌÂ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô
˙ÂÈ. ∫·ıÒ˜, ÏÔÈfiÓ, Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ fiÏ· Á‡Úˆ ÙÔ˘ ÙÔ˘ Â›Ó·È Í¤Ó·, ‚ÈÒÓÂÈ ÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ. §›Á· ¯ÚfiÓÈ·
·ÚÁfiÙÂÚ·, Ô ∫·Ì› ı· Â·Ó¤ÏıÂÈ ÛÙË ‰È·Ú·ÁÌ¿ÙÂ˘ÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¶·ÓÔ‡ÎÏ·. ™Â ·˘Ùfi
Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÏfiÁÔ˘, Ô˘ ÙÔ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÌÈ· ÂÈ‰ËÌ›·, Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ Î·›ÚÈÔ˜. ∂ÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È, ˆÛÙfiÛÔ, Î·È Ë
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ˘¤Ú‚·ÛË˜ Î·È ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ ÙÔ˘ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ· Î·È ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë.
153

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÂÓfi˜ ıÂˆÚËÙÈÎÔ‡ ÙË˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜
ÁÈ· ÙÔÓ ÚÂ·ÏÈÛÌfi ÛÙËÓ Ù¤¯ÓË
ΔÈ Â›Ó·È Ô ÚÂ·ÏÈÛÌfi˜ ÁÈ· ÙÔÓ ıÂˆÚËÙÈÎfi ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜; ∂›Ó·È ¤Ó· Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎfi ÚÂ‡Ì·, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤ıÂÛÂ
ˆ˜ ÛÎÔfi Ó· ·Ó··Ú·Á¿ÁÂÈ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÌÂ ÙÔÓ ÈÛÙfiÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ÙÚfiÔ, ÂÈ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙË
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ·ÏËıÔÊ¿ÓÂÈ·. Ã·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘ÌÂ ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎ¿ Ù· ¤ÚÁ· Ù· ÔÔ›· Ì·˜ Ê·›ÓÔÓÙ·È
·ÏËıÔÊ·Ó‹, ÈÛÙ¿ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. √ ‰ÈÊÔÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ‹‰Ë Ê·ÓÂÚfi˜:
1. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤ÓÙÔÓË ÂÈı˘Ì›·, ÁÈ· Ù¿ÛË, Ú¿ÁÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Î·ÏÂ›Ù·È ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎfi ÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÙÂ›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi ÙÔ˘ ˆ˜ ·ÏËıÔÊ·Ó¤˜ (ÛËÌ·Û›· ∞).
2. ∫·ÏÂ›Ù·È ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎfi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ·fi ÂÎÂ›ÓÔÓ Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ˆ˜ ·ÏË-
ıÔÊ·Ó¤˜ (ÛËÌ·Û›· μ).
™ÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›ÙˆÛË, Â›Ì·ÛÙÂ ˘Ô¯ÚÂˆÌ¤ÓÔÈ Ó· ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ÌÂ ÙÚfiÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË,
Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Â›Ó·È Ë ÂÓÙ‡ˆÛ‹ ÌÔ˘. ∏ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜ Û˘Á¯¤ÂÈ ·ÂÏÈÛÙÈÎ¿ ÙÈ˜ ‰˘Ô ·˘-
Ù¤˜ ÛËÌ·Û›Â˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «ÚÂ·ÏÈÛÌfi˜». ™ÙËÓ ·ÙÔÌÈÎ‹ ¿Ô„Ë ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÌÈ· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ‹ Î·È ·ÔÏ‡-
Ùˆ˜ ·˘ıÂÓÙÈÎ‹ ·Í›·. [...] ÀÔÎ·ı›ÛÙ·Ù·È ·ÓÂ·›ÛıËÙ· Ë ÛËÌ·Û›· ∞ ·fi ÙË ÛËÌ·Û›· μ.
ƒÔÌ¿Ó °È¿ÎÔÌÛÔÓ, «°È· ÙÔÓ ÚÂ·ÏÈÛÌfi ÛÙËÓ Ù¤¯ÓË», £ÂˆÚ›· §ÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜. ∫Â›ÌÂÓ· ÙˆÓ ƒÒÛˆÓ ºÔÚ-
Ì·ÏÈÛÙÒÓ, ÂÈÏÔÁ‹-·ÚÔ˘Û›·ÛË ΔÛ‚ÂÙ¿Ó ΔÔÓÙfiÚÔÊ, ÚfiÏÔÁÔ˜ ƒoÌ¿Ó °È¿ÎÔÌÛÔÓ, ÌÙÊÚ. ∏.¶. ¡ÈÎÔ-
ÏÔ‡‰Ë˜, √‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 113.
154
∂¡√Δ∏Δ∞ 64
Δ· °Ú¿ÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· Î‡ÚÈ· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ÚÂ‡Ì·Ù· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.
¡· ÂÍÔÈÎÂÈˆıÔ‡Ó ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙË˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜, Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘˜
ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ ÛÊÚ¿ÁÈÛ·Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›· Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi
·ÈÒÓ· ·ÔÙ˘ÒıËÎ·Ó ÛÙË ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·.
¶ƒ√™√Ã∏: ∏ Â›ÙÂ˘ÍË ÙÔ˘ ·Ú·¿Óˆ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›

ı· Ï¿‚Ô˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ı· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜
ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ fiÙÈ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ
Â›Ó·È «Ù· °Ú¿ÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·» ·ÏÏ¿ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ
°Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.

1. √ ÎÚÈÙÈÎfi˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜ Î·È ÏÔÁÔÙ¤¯ÓË˜ ∫ÒÛÙ·˜ ™ÙÂÚÁÈfiÔ˘ÏÔ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ, ÛÂ
·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ ÙÔÓ ¶·Ï·Ì¿, Ô˘ ˘‹ÚÍÂ «ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ˘ Î·ÈÚÔ‡ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜ ÙÔ˘», Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˜ ∫·‚¿ÊË˜ ‹Ù·Ó «ÈÔ ÔÏ‡ ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ Ì·˜ ·ÚfiÓÙÔ˜». ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ, ÌÂ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù·
ı¤Ì·Ù· ÌÂ Ù· ÔÔ›· Î·Ù·È¿ÛÙËÎ·Ó Î·È ÙÈ˜ ÔÈËÙÈÎ¤˜ ÙÂ¯ÓÈÎ¤˜ Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔÛ·Ó, Ô ¶·Ï·Ì¿˜ ı· Ú¤-
ÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙÂ› ˆ˜ ¤Ó·˜ «ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·», ÂÓÒ Ô ∫·‚¿ÊË˜ Â›Ó·È Û·Ê¤ÛÙ·Ù· ¤Ó·˜
«ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·». ∏ ‰È¿ÎÚÈÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÂ› ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎ‹ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ ∫. ™ÙÂÚÁÈfi-
Ô˘ÏÔ˘, ·ÏÏ¿ ˘ÈÔıÂÙÂ›Ù·È Û‹ÌÂÚ· ·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ÎÚÈÙÈÎÔ‡˜ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È
ÌÂ ÙÔ ı¤Ì·. Δ· ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÂÎÌËÚÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÎÙ›ÌËÛË ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó ·fi
ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÏÂÈ„Ë ÂÎ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ∫·‚¿ÊË ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÙÂ¯ÓÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ ÙË˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹˜ Ô›ËÛË˜
(ÔÌÔÈÔÎ·Ù·ÏËÍ›·, Ì¤ÙÚÔ) fiÛÔ Î·È ÙË˜ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜ ÙË˜. ™ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Ô ∫·‚¿ÊË˜ ÙÔÔı¤ÙËÛÂ ÙÔÓ
ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ÛÙ›¯Ô Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹, „˘¯ÔÏÔÁÈÎ‹ ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÔÙÈÎ‹. ∂ÈÏ¤ÔÓ, ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ ÏfiÁÔ Û¯Â-
‰fiÓ Â˙fi Î·È ‡ÊÔ˜ ÂÈÚˆÓÈÎfi, ÛÙÔÈ¯Â›· Î·È Ù· ‰˘Ô Ô˘ Ê¤ÚÓÔ˘Ó ÙËÓ Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË Û‡Á-
¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹. ¢ÂÓ ·ÔÙÂÏÂ›, ¿ÏÏˆÛÙÂ, Û‡ÌÙˆÛË ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ∫·‚¿ÊË˜ ÌÂÏÂÙ‹ıËÎÂ ‰ÈÂıÓÒ˜ Î·-
Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·, fiÛÔ Î·ÓÂ›˜ ¿ÏÏÔ˜ ŒÏÏËÓ·˜ ÔÈËÙ‹˜.
2. √ ¢ËÌ‹ÙÚË˜ Δ˙Èfi‚·˜ ˘ÈÔıÂÙÂ› Â‰Ò ÌÈ· ı¤ÛË Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› ˆ˜ ÎÏÂÈ‰› ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ›· Î·È ÙËÓ
·ÔÙ›ÌËÛË ÙË˜ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ‘30. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙË ı¤ÛË ·˘Ù‹, ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÂ˜ Û˘Ì‚ÔÏ¤˜ ÙË˜
ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ‘30 ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ‹ È‰ÂÔÏÔÁ›· ‹Ù·Ó fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯Â ÂÓÂÚÁËÙÈÎ¿ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ·Ó·-
Ó¤ˆÛË ÙÔ˘ «ÂıÓÈÎÔ‡ ÔÚ¿Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡». ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ‘30 ‹ÚıÂ, Ï›ÁÔ Î·È-
Úfi ÌÂÙ¿ ÙË ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎ‹ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚÂ˘ÛË ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ π‰¤·˜, Ó· ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ¤Ó· Ó¤Ô
fiÚ·Ì·: ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ·Ó·Á¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ÒÛÙÂ Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÌÈ· ı¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÂÍÂ-
ÏÈÁÌ¤Ó· ÎÚ¿ÙË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ, ÁÈ·Ù› fi¯È, Î·È Ó· ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ÛÂÈ. ¶ÚÔ-
ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Î¿ÓÔ˘Ó ÙÈ˜ ı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÈÔ Û·ÊÂ›˜, ÔÈ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ ÙË˜ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ‘30 ‰È·Ù‡ˆÛ·Ó Î·È
Î·ÏÏÈ¤ÚÁËÛ·Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙË˜ «ÂÏÏËÓÈÎfiÙËÙ·˜», ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· ÂÌÏÔ‡ÙÈÛ·Ó Î·È ·Ó·Ó¤ˆÛ·Ó ÙËÓ ÂÏÏË-
ÓÈÎ‹ ÂıÓÈÎ‹ È‰ÂÔÏÔÁ›·.
155
ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

1. √È È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ’30
∏ ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ’30 ÚÔÛ¿ıËÛÂ Ó· ÎÈÓ‹ÛÂÈ ÌÈ· ·ÌÊ›‰ÚÔÌË ‰È·‰ÈÎ·Û›· Î·È Ó· ÚÔ‚¿ÏÂÈ ‰‡Ô Úfi-
Ûˆ·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó· ÁÂÊ˘ÚÒÛÂÈ ÙÔ ¯¿ÛÌ· ÙË˜ ÂıÓÈÎ‹˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜. ∞fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ Úfi‚·ÏÂ ÙËÓ
·ÛÙÈÎÔ-ÎÔÛÌÔÔÏ›ÙÈÎË ÂÈÎfiÓ· ÙË˜: ·ÚÎÂÙ¿ ÂÍˆÛÙÚÂÊ‹, ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÙÈÎ‹ Î·È Û˘Ó¿Ì· ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎ‹
ÚÔ˜ ÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ ¤Ó· Ï·˚ÎÈÛÙÈÎfi ÚfiÛˆÔ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ª·-
ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓË Î·È ÙÔÓ £ÂfiÊÈÏÔ. [...] ŸÙ·Ó ÏÔÈfiÓ Ë ªÂÁ¿ÏË π‰¤·, Ì·˙› ÌÂ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡˜ fi-
ıÔ˘˜, Â›¯·Ó ÍÂı˘Ì¿ÓÂÈ Î·È Ë ¢‡ÛË Î·Ù¿ Î¿ÔÈÔ ÙÚfiÔ Â›¯Â ·ÔÌ˘ıÔÔÈËıÂ›, ·˘Ù‹ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È
ÁÈ· ¤Ó· Ó¤Ô Ô˘Ì·ÓÈÛÌfi, Ô˘ ı· ¿Ì‚Ï˘ÓÂ ÙÔ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎfi ‰›ÏËÌÌ· [ÂÓÓ. ∞Ó·ÙÔÏ‹ ‹ ¢‡ÛË], ı· ÈÛÔÚ-
ÚÔÔ‡ÛÂ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÈÛÔÏÔÁÈÛÌfi ÌÂ ÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ı· ÌÂ›ˆÓÂ ÙËÓ ÂıÓÈÎ‹ ÌÂÈÔÓÂÍ›·.
¢. Δ˙Èfi‚·˜, √È ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÂıÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ È‰ÂÔÏfiÁËÌ· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ ÌÂÛÔfiÏÂÌÔ,
√‰˘ÛÛ¤·˜, ∞ı‹Ó· 1989, Û. 52-53.
2. ŒÓ· Û¯fiÏÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈËÙÈÎ‹ ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ’70

√È Ó¤ÔÈ ÔÈËÙ¤˜, ÏÔÈfiÓ, ÂÈÛ‹Á·Á·Ó ÌÈ· ÔÈËÙÈÎ‹ ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÛÂ ÙË Û‡Á¯˘ÛË Î·È ÙÈ˜ ·-
Ú·ÓÔ‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ Î·ÈÚÒÓ. ∞Ó·˙‹ÙËÛ·Ó Ó¤Â˜ ÌÔÚÊ¤˜ ÎÂÈÌÂÓÈÎ‹˜ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ [...] ÙÔ
·Ú¿ÏÔÁÔ, ÁÈ· Ó· ÚÔ‚¿ÏÔ˘Ó ÙËÓ ·Û˘Ó¿ÚÙËÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È Ù· ÂÙÂÚfiÎÏËÙ· ÌËÓ‡Ì·Ù· ÙÔ˘ ·˘-
Ù·Ú¯ÈÎÔ‡ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ [ÂÓÓ. ÙË˜ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ 1967-1974]. ∂ÎÌÂÙ·ÏÏÂ‡ÙËÎ·Ó ÙÂ¯ÓÈÎ¤˜ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Ì·-
˙ÈÎ‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, fiˆ˜ Ô ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È Ù· ÎfiÌÈÎ˜ Î·È ¤‰ˆÛ·Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÔÙÈÎ‹ Î·È ·ÊË-
ÁËÌ·ÙÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ Ô›ËÛË˜. ÃÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Ï¤ÍÂÈ˜ Î·È fiÚÔ˘˜ ÙË˜ ‰È·Ê‹ÌÈÛË˜ Î·È ÙË˜ Î·Ù·-
Ó¿ÏˆÛË˜ ÂÓÒ ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÂÏÂ‡ıÂÚ· Î·È ÚÔÎÏËÙÈÎ¿ Á‡Úˆ ·fi ÙË ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·. ¢È¤ıÂÙ·Ó ¯ÈÔ‡-
ÌÔÚ Ô˘ Î·Á¯¿˙ÂÈ ÙÈ˜ ËıÈÎ¤˜ ·Í›Â˜ Î·È Ù· ÚfiÙ˘· ÙË˜ ·ÛÙÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÂÓÒ ·ÚÒ‰ËÛ·Ó Û‡Ì‚ÔÏ·
Î·È ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙˆÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÔÈËÙÒÓ.
μ. ∞ÔÛÙÔÏ›‰Ô˘, «ªÂÙ·ÔÏÂÌÈÎ‹ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·, 1949-1974», πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ∂ÏÏËÓÈÎ¿
°Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 2003, ÙfiÌ. 9Ô˜, Û. 215-216.
156
∂¡√Δ∏Δ∞ 65
√È Δ¤¯ÓÂ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·
π. ¢π¢∞∫Δπ∫∏ ¶ƒ√™∂°°π™∏
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÂ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂÈ˜ Ô˘ Û˘Ó¤‚ËÛ·Ó ÛÙ· Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ¿ Â‰›· ÙË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-
Î‹˜, ÙË˜ ÌÔ˘ÛÈÎ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.
¡· ÂÍÔÈÎÂÈˆıÔ‡Ó ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙË˜ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜, Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó
‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· ·ÔÙ˘ÒıËÎÂ ÛÙË ˙ˆ-
ÁÚ·ÊÈÎ‹, ÛÙË ÌÔ˘ÛÈÎ‹ Î·È ÛÙÔÓ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ.
¶ƒ√™√Ã∏: ∏ Â›ÙÂ˘ÍË ÙÔ˘ ·Ú·¿Óˆ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı·

Ï¿‚Ô˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙÔÓ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ı· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·-
Ù¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙË˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ fiÙÈ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È «ÔÈ Δ¤-
¯ÓÂ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ·» ·ÏÏ¿ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÌÂ ÈÛÙÔÚÈÎ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, ÙË˜
ÌÔ˘ÛÈÎ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·.

1. √ ›Ó·Î·˜ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙË Û¯ËÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ, ÛÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÈÊ¿-
ÓÂÈÂ˜ Î·È ÛÙÔÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ıÂÚÌÒÓ Î·È „˘¯ÚÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ. ΔÔ ÚÒÙÔ Â›Â‰Ô,
fiÔ˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÂÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÊÔ‚ÈÛÌÔ‡, Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙË ÌÈ· ·Ô‚¿ıÚ· Î·È Ù· ‰‡Ô ·-
ÁÎ¿ÎÈ·Ø ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Â‰Ô ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ·Ô‚¿ıÚ· Î·È ÙÔ ÈÛÙÈÔÊfiÚÔØ ÙÔ ÙÚ›ÙÔ, Ù¤ÏÔ˜, Â›Â‰Ô
·fi Ù· ‚Ô˘Ó¿ Ô˘ ·¯ÓÔÊ·›ÓÔÓÙ·È. ™Ù· ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›· Â›Â‰· Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ¤˜ ÔÈ ÂÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘
ÈÌÚÂÛÈÔÓÈÛÌÔ‡. ŒÙÛÈ, ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙË˜ ∫·Ï·Ì¿Ù·˜ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Û·Ó ÌÈ· Û‡ÓıÂÛË ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÛÙ·ÙÈÎÒÓ
Î·È ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÎÈÓËÙÈÎÒÓ.
3. √ °Î›Î·˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÛËÁËÙ¤˜ ÙÔ˘ Î˘‚ÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ·ÍÈÔÔÈÂ› ÌÂ Û·Ê‹ÓÂÈ· ÛÂ ·˘Ù‹
ÙË ÌÂÁ¿ÏË Û‡ÓıÂÛË ÙÈ˜ Î˘‚ÈÛÙÈÎ¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÂˆÌÂÙÚÈÎÔ‡˜ Ù‡Ô˘˜. ¢ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È,
fiÌˆ˜, ÛÂ ·˘Ùfi. ™˘Ó‰˘¿˙ÂÈ, ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÈ· ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ‰·ÓÂÈÛÌ¤ÓË ·fi ÙÔÓ ÊÔ‚ÈÛÌfi
Î·È ÙË Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÌÂ ÙÔÓ Î˘‚ÈÛÌfi ÁÈ· Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘: ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹ ¿ÚıÚˆÛË Î·È ÙÔÓ
Ê˘ÛÈÎfi ¯ÒÚÔ, ÙÔÓ ·ÓÔ‰ÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÙÔ Êˆ˜.
4. ŒÓ· ·fi Ù· ÈÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∂ÁÁÔÓfiÔ˘ÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡
ÛÔ˘ÚÂ·ÏÈÛÌÔ‡. ™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ›Ó·Î· ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó ‰‡Ô ÌÔÚÊ¤˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂ ¤Ó· Â›‰Ô˜
·ÎÔÓÙ›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ‰È·ÂÚ¿ÛÂÈ ÙË Ì›· ÚÔ˜ ÙËÓ ¿ÏÏË. ∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô,
Ù›ÔÙÂ ¿ÏÏÔ ÂÍˆÙÂÚÈÎ¿ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÌÊ‡ÏÈÔ fiÏÂÌÔØ ÔÏÏ¿ ÓÔ‹Ì·Ù·, fiÌˆ˜, ˘Ô-
‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÌÂ ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú·ÏËÚˆÌ·ÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ: Ë Ì›· ÌÔÚÊ‹ ¤¯ÂÈ
ÎfiÎÎÈÓ· Ì·ÏÏÈ¿, Ë ¿ÏÏË Ú¿ÛÈÓ·, Ë Ì›· ÊÔÚ¿ÂÈ Á·Ï¿˙È·, Ë ¿ÏÏË ÎfiÎÎÈÓ·, Ë Ì›· ¤¯ÂÈ ÙÔ ÛÙ‹ıÔ˜ Á˘-
ÌÓfi, Ë ¿ÏÏË ÌÈÛfiÁ˘ÌÓÔ. ŸÌˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·‰ÂÚÊ¤˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ fiÙÈ ·˘Ù‹
Ô˘ ÊÔÚ¿ÂÈ Á·Ï¿˙È· ÊÔ‡ÛÙ· ÊÔÚ¿ÂÈ Î¿ÏÙÛÂ˜ ÌÂ ÎfiÎÎÈÓ· Î·È ÁÎÚ›˙· ¯ÚÒÌ·Ù·, ·˘Ù‹ Ô˘ ÊÔÚ¿ÂÈ
ÎfiÎÎÈÓ· ÊÔÚ¿ÂÈ Î¿ÏÙÛÂ˜ ÌÂ Á·Ï¿˙È· Î·È ÁÎÚ›˙· ¯ÚÒÌ·Ù·. ŒÙÛÈ, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È Ë ·‰ÂÏÊÔÎÙfiÓÔ˜
‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÌÊ‡ÏÈÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘.
6. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ Û¯ËÌ·ÙÈÎ¤˜ ·ÓıÚÒÈÓÂ˜ ÌÔÚÊ¤˜ Ô˘ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È, Ô °·˝ÙË˜ ÂÈ‰›ˆÎÂ
Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ, ÙËÓ ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË Î¿ıÂ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ-
157
¯Â›Ô˘. ∞˘Ùfi ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘ÌÂ Î·È ÛÙÔÓ ¶·ÙÈÓ¤Ú, ÌÂ Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ÎÂÊ¿ÏÈ· ÛÙÔ ÚÒÙÔ Â›Â‰Ô, ÙË
ÊÙÂÚˆÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÌÂ Ù· ·Ù›ÓÈ· ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÙÈ˜ ÌÔÚÊ¤˜ Û·Ó ÛÙ‹ÏÂ˜ ÛÙÔ ÙÚ›ÙÔ, ÌÂ fiÏ·, ÂÔÌ¤Óˆ˜,
Ù· Ù˘ÈÎ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ÁÏÒÛÛ·˜: ÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ Ù˘ÈÎfi Î·È ÛÙËÓ Â·-
Ó¿ÏË„Ë, ÙÔ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfi Î·È ÙËÓ ÂÈÚˆÓÈÎ‹ ‰È¿ıÂÛË, ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÂ ÌÈ·
‡·ÚÍË ‰›¯ˆ˜ ÚfiÛˆÔ.
8. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Û‡ÓıÂÛË Ô˘ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÛÙÔÈ¯Â›· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ¿ ÌÂ ÛÙÔÈ¯Â›· Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿. √ Î·Ï-
ÏÈÙ¤¯ÓË˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ¤ÙÚÂ˜, Ô˘ ¿ÏÏÂ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ¤Íˆ ·fi ÙÔ ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÌ¤ÓÔ ÙÌ‹Ì·, ‰ËÏ·‰‹
Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·, Î·È ¿ÏÏÂ˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ¿. ŒÙÛÈ, ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÌÈ·
«Û˘ÓÂ‡ÚÂÛË», ÌÈ· «Û˘ÓÔÌÈÏ›·» Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ Î·È ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÂ ÏÔ‡ÛÈÔ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎfi ÂÚÈÂ¯fi-
ÌÂÓÔ. ªÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi Î·È ÙÔ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi Û¯Â‰fiÓ ·‡Ô˘Ó Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡-
ÓÙ·È. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ô ÙÔÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜, Â‰Ò ÙÔ˘ Á·Ï¿˙ÈÔ˘, Î·ÏÏÈÂÚÁÂ› ÌÈ· ÚÔÌ·ÓÙÈÎ‹ ‰È¿-
ıÂÛË Ê˘Á‹˜ ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ.
158
ªÂ ·fiÊ·ÛË ÙË˜ ∂ÏÏËÓÈÎ‹˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛË˜ Ù· ‰È‰·ÎÙÈÎ¿ ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¢ËÌÔ-

ÙÈÎÔ‡, ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ §˘ÎÂ›Ô˘ Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ √ÚÁ·ÓÈÛÌfi
∂Î‰fiÛÂˆ˜ ¢È‰·ÎÙÈÎÒÓ μÈ‚Ï›ˆÓ Î·È ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÙ· ¢ËÌfiÛÈ·
™¯ÔÏÂ›·. Δ· ‚È‚Ï›· ÌÔÚÂ› Ó· ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË, fiÙ·Ó Ê¤ÚÔ˘Ó ‚È-
‚ÏÈfiÛËÌÔ ÚÔ˜ ·fi‰ÂÈÍË ÙË˜ ÁÓËÛÈfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ∫¿ıÂ ·ÓÙ›Ù˘Ô Ô˘ ‰È·-
Ù›ıÂÙ·È ÚÔ˜ ÒÏËÛË Î·È ‰Â Ê¤ÚÂÈ ‚È‚ÏÈfiÛËÌÔ, ıÂˆÚÂ›Ù·È ÎÏÂ„›Ù˘Ô Î·È
Ô ·Ú·‚¿ÙË˜ ‰ÈÒÎÂÙ·È Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ 7 ÙÔ˘ ¡fi-
ÌÔ˘ 1129 ÙË˜ 15/21 ª·ÚÙ›Ô˘ 1946 (º∂∫ 1946, 108, ∞¢)
μπμ§π√™∏ª√
∞·ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙÂ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›-

Ô˘, Ô˘ Î·Ï‡ÙÂÙ·È ·fi ‰ÈÎ·ÈÒÌ·Ù· (copyright), ‹ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÛÂ ÔÔÈ·-
‰‹ÔÙÂ ÌÔÚÊ‹, ¯ˆÚ›˜ ÙË ÁÚ·Ù‹ ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘.

Ιστορία Γ Βιβλίο εκπαιδευτικού ΙΕΠ

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Ιστορία Γ Βιβλίο εκπαιδευτικού ΙΕΠ

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

BIBLIO KATHIGHTH 1-160_ALLAGH_A 4-06-07 15:24 ™ÂÏ›‰· 1

¡ÂﬁÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË πÛÙÔÚ›·

™À°°ƒ∞º∂π™ ∂˘·ÁÁÂÏ›· §Ô‡‚Ë

∫ƒπΔ∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ ÕÏÎË˜ - ¡ÈÎﬁÏ·Ô˜ ƒ‹ÁÔ˜

ºπ§√§√°π∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ∫Ô˘ÙÛÔ˘ÚÔ‡Ì·

À¶∂À£À¡∏ Δ√À ª∞£∏ª∞Δ√™ ∞Ó·ÛÙ·Û›· ∫˘ÚÎ›ÓË-∫Ô‡ÙÔ˘Ï·

À¶∂À£À¡√™ Δ√À À¶√∂ƒ°√À ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ °È·ÓÓ·ÎﬁÔ˘ÏÔ˜

∂ÈÎﬁÓ· ÂÍˆÊ‡ÏÏÔ˘: ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ μÔÏ·Ó¿ÎË˜, Δ· ÂÁÎ·›ÓÈ· ÙË˜ ‰ÈÒÚ˘Á·˜ ÙË˜ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘

°’ ∫.¶.™. / ∂¶∂∞∂∫ ππ / ∂Ó¤ÚÁÂÈ· 2.2.1 / ∫·ÙËÁÔÚ›· ¶Ú¿ÍÂˆÓ 2.2.1.·:

¶Ú¿ÍË ÌÂ Ù›ÙÏÔ: «™˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹

À¶√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏™ ¶∞π¢∂π∞™ ∫∞π £ƒ∏™∫∂Àª∞Δø¡

∂˘·ÁÁÂÏ›· §Ô‡‚Ë ñ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ÃÚ. •ÈÊ·Ú¿˜

¡ÂﬁÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË πÛÙÔÚ›·

√ƒ°∞¡π™ª√™ ∂∫¢√™∂ø™ ¢π¢∞∫Δπ∫ø¡ μπμ§πø¡

21. ΔÔ ÎÚËÙÈÎﬁ ˙‹ÙËÌ· (1821-1905) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

∂·Ó·ÏËÙÈÎﬁ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏﬁÁËÛË˜ ÛÙÔ ¶ÚÒÙÔ ª¤ÚÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

∂·Ó·ÏËÙÈÎﬁ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏﬁÁËÛË˜ ÛÙÔ ¢Â‡ÙÂÚÔ ª¤ÚÔ˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

∂·Ó·ÏËÙÈÎﬁ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏﬁÁËÛË˜ ÛÙÔ ÂÓ‰¤Î·ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ ΔƒπΔ√:

∫∂º∞§∞π√ ¢∂∫∞Δ√ Δ∂Δ∞ƒΔ√:

A. °∂¡π∫∂™ ∞ƒÃ∂™ Δ√À ª∞£∏ª∞Δ√™ Δ∏™ π™Δ√ƒπ∞™

∞ﬁ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· ÚÔÛ¿ıËÛÂ Ó· Á›ÓÂÈ Û˘ÓÔÏÈÎ‹, ÁÈ· Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÂÈ

2. ™‡Á¯ÚÔÓÂ˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ¢È‰·ÎÙÈÎ‹˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜

3. °ÂÓÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜

4. ∂È‰ÈÎÔ› ÛÎÔÔ› ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ °’ °˘ÌÓ·Û›Ô˘

·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎﬁÙËÙ·˜ ÙË˜ ‰È‰·ÛÎ·Ï›·˜. √È ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙË˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ ÌÔÚÔ‡Ó, ·Îﬁ-

ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó

Á) ∞ÛÎ‹ÛÂÈ˜ ‰È·ÌﬁÚÊˆÛË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ÛÎ¤„Ë˜

¶ƒ√Δ∂π¡√ª∂¡∏ ∂¡¢∂π∫Δπ∫∏ μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞

μπμ§π√°ƒ∞ºπ∞ ¢π¢∞∫Δπ∫∏™ Δ∏™ π™Δ√ƒπ∞™

∫ﬁÎÎÈÓÔ˜ °., «∏ ÈÛÙÔÚ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô», ÂÚ. πÛÙÔÚÈÎ¿ 36(2002), Û. 165-200.

∫·Ù¿ ÙË ‰È‰·ÎÙÈÎ‹ Ú¿ÍË Î·Ïﬁ ı· ‹Ù·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÂ›

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

2. √ ¢È·ÊˆÙÈÛÌﬁ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ ıÚËÛÎÂ›·˜

3. ∏ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÊıÔÚ¿˜ ÙË˜ ÌÔÓ·Ú¯›·˜

4. ∂ÁÎ˘ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ‹ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎﬁ ÏÂÍÈÎﬁ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÙˆÓ ÙÂ-

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

2. √ ÈÛÙÔÚÈÎﬁ˜ ºÂÚÓ¿ÓÙ ªÚÔÓÙ¤Ï ÁÈ· ÙËÓ ·ÌÂÚÈÎ·ÓÈÎ‹

3. ΔfiÌ·˜ Δ˙¤ÊÂÚÛÔÓ (1743-1826), ¤Ó·˜ ÚˆÙÔfiÚÔ˜ ∞ÌÂÚÈÎ·Ófi˜

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

2. ∏ Á·ÏÏÈÎ‹ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË, ËÁ‹ ÙˆÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÒÓ

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√

2. ∏ ÔÚıﬁ‰ÔÍË ÂÎÎÏËÛ›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ

∫‡ÚÈÂ˜ ‰È‰·ÎÙÈÎ¤˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜

™¯ÔÏÈ·ÛÌﬁ˜ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡

∂ÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÛÎ‹ÛÂˆÓ – ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ

ππ. ¶ƒ√™£∂Δ√ À¶√™Δ∏ƒπ∫Δπ∫√ À§π∫√