Vous êtes sur la page 1sur 10
PHUONG PHAP QUAN TRAC VA TINH TOAN NGUON THAI GIAO THONG CO GIGI « cN. Nguyén Van Tién Vien Khi tuong Thay van 1. Dat van dé ‘Tir khi thanh lap dén nay, Trung tam M6i trudng da budéc dau tién hanh diéu tra thong ké va tinh ton lugng thai cdc khi dc hai SO,, CO, CO,, NO,..., va tro bui thai vao khi quyén cho timg loai nguén thai thudc cdc nginh nang lung (nhiét dién), Iuyen kim, vat ligu xay dung (sin xuat xi - mang), san xudt phan b6n (NPK) va cdc nginh cong nghigp khéc. Ngoai cfc nguén thai cong nghiép, giao thong van tai. trong nhting nam gin day da tré thanh ngudn gay 0 nhiém khong khf quan trong, dac biet 1a 6 céc thinh phé Ién, Nuée tw ban phat trién nhur My, lwong thai khf CO va NOx do giao thong co gidi chiém gin 75% va 50% t6ng lugng thai kh. Riéng 6 Lien Xo true day, phn lugng thai do giao thong 6-16 cfing chiém hon-50% tdng lung thai. ‘Tré ngai én nhat khi tinh tofn luong thai cia cdc Ioai déng co néi chung va 6- 16 n6i riéng Ia su phong pha da dang cita cc loai dong co va céc loai nhién ligu (xaing déu) dang duge sit dung trén the giGi. Vi thé, khong thé 6 mgt phutong phdp tinh todn Gp dung cho moi truéng hop, moi loai phuong tign giao thong. Trong cong tac kiém soét 6 nhiém khong khi, dénh gid lung thai cia giao thong van tai 6-t6 c6 rat nhiéu phuong phdp tiép can, tuy theo muc dich cia cdc nh nghién cifu‘nhu lay mau x4c dinh luong thai trong phong thi nghiém, than tra khi thai cha 6-t6 dang chay trén dudng’clia canh sét giao thong, do dac khao sat 6 nhiém khong khf trong thanh phé, nghién citu mé hinh lan truyén, khuéch t4n céc chat thai dc hai cia giao thong co gidi trong thanh phé.... Khi thanh tra, kiém tra 6-t6 dang chay trén dudng, ngudi ta phai do nhanh bang céch lay mau truc tiép tir 6ng x4 khdi, phan tich nhanh bang may chuyén ding dé so snh véi tiéu chudn thai cho phép d6i véi timg loai phuong tién. Céc tiéu chudn. nay c6 su khéc nhau tuy theo diéu kién phat trién kinh té-xa hoi cia ting nuéc. Trong khao sat 6 nhiém kh6ng khi thanh phé, ngudi ta bé tri nhiéu diém quan tc trén céc tuyén va nit giao thong chinh, tién hanh dém sé lugng tig loai phuong tién tuong ting véi timg loai co trong mét don vi théi gian (thudng 1a tinh trung binh trong 1 gid). Trén co sé sé ligu nay, cé thé tinh todn lugng thai theo céc cong thtic khéc nhau. Khi nghién ctu mé hinh lan truyén, khuéch tan cdc chat thai doc hai cita giao thong co gidi trong thanh pho ngudi ta thudng coi cd tuyén giao thong 14 mét nguén dudng, méi 6-t6 1a mot diém thai, do cao nguén coi bang khong, luong thai dat cuc dai vao gidscao diém. Hien nay trén thé giéi, tai cdc nuéc phat trién nhu My, Anh, Australia..., 6 rat nhiéu phuong phép mé hinh toén da duc 4p dung trong tinh tofn va du bdo chat Iugng khong khf do giao thong co gi6i & céc thinh phé. Trong pham vi bai nay, tée gia dé cap dén van dé 1a lam thé nao dé cung céip dugc s6 ligu lung thai déu vio (input) cho céc_mé hinh toén. Trong diéu kién cu thé cia giao thong to-gidi & Viet 31 Nam, hai phuong phép dugc dé cap dén la phuong phap khéo sét, tinh toén truc tigp (n€u 6 diéu kién kinh phi dé 16 chiic khdo sét theo chuyén dé hay Khao sét dinh ky hang nam) va phuong phdp tinh todn théng ke gidn tiép (Khai théc sé ligu nam ciia Téng cuc thong ké Viet Nam vé giao théng van tai). 2. Phuong php khéo sat va dénh gid truc tiép Iwong thai ciia phuong tién giao thong co gidi a. Tinh lugng thdi tu thanh phan ni +. Trude tién, ta hay xem xét co 1a chat Iugng cha nhien lieu: sin c6 hang én ligu va thanh phan khé thai cita dong co 6 dau tién quyét dinh dén hoat dong cita dong Bang 1. Thanh’phén nguyén t6 va dac tinh cia nhién ligu dong co dét trong Thong sO ky thuat nhien Leu ‘Xing che loat Dau diézen DO Theo % trong luong_C 0,855 0,870 i 0,145 0,126 0 : 0,004 Nhiét tri thap OQ, (Keal/kgy 10.500 10 150 Luong. khong khi ly thuyét d& d6t chay | 0,512(kmolh.khikg | 0,496(kmol hoin toan Ikg nhién lieu nh.ligu) Kh.Rhi/kg M,=1/0,21(C/12+H/4-0/32) nh.ligu) Luong khong kh thuc t€ dé d0t chay hoan toan Lig nhién ligu LM =o M, (ca he s6 du khong khi) i ‘Theo tinh todn ly thuyét, so luong cita méi thank phan cé trong san vat chay ctia dong co dét trong duge xéc dinh theo cdc cOng thifc sau: Mya = 0,79 1 Mo w Myno=H/2-0,42 K. (1a.).Mo (kmol khifkg nb.ligu) —~ (2) 14k : Meo, = C/12-0,42 K. (1-.0).Mo_(kmol khi/kg nhieu) 3) 1+K Mco=0,42K. (1-a).Mo (kmol khi/kg nh.ligu) (4) 14K G day hé s6 K = (Myy/M..)= 0,45+0,5. Luong khé thai cuéi cing ting v6i thoi diém khi d6t hét mot kg nhien lieu 1a M, = EM, =.My+ Mus + Ma + Mao (5) Gia sit nhien lieu long duoc dot.chéy hon toin (021), khi dé, sin vat chay cia n6 chi g6m CO,, hdi nude H,O, Oxy cdn thita O, va nito N, cla khong khf, So luong va thinh phan ctia sin vat chéy ting véi Ike nhién ligu duge xéc dinh theo cdc cong thitc (44i véj khong khé kho). ‘ M, = 2M, = Moat Ming + Mya + Mya = C/12 + H/2+0,21 (orl) Mo + 0,790. Mo = C/12 + H/2+ 0. Mo - 0,21 Mo (Kmol kh.khifkg nb.liéu) ‘Thay gid tri M, = 1/0,21(C/12 + H/4 - 0/32) vao. sé duge: M, =a. M,+C/12 + H/2- C/l2 - H/4 + 0/32 = a.M, + H/4 + 0/32 (Kmol kh.khi/kg nh.ligu) ©) 32 ‘Tir két qua (6) c6 thé tinh dugc cu thé lugng khé thai ra’khi d6t-chay hét kg nhién ligu: ~-Déi v6i dong co xing theo bang 1 tac Mo =0,512,H = 0,145; thay vio (6) ta duge M, = 0,512+0,145/4 = 0,5482 (Kmol kh.khi/kg nh‘liéu) io) ‘Thé tich khi thai sé 18 Q = 0,5482x 22,4 = 12,28 (m'/ kg nhligu). - Déi vi dong co’ diézen ta c6: M, = 0,496+0,126/4 +0,004/32 = 0,527625 (Kmol kh.khi/kg nh.ligu) @) ‘Thé tich khi thai sé 1a Q.= 0,527625x 22. 11,82 (m’ /kg nh.lieu) Tren co s@ thanh. phn hod: hoc cia nhién liu dem dot ngudi ta di dénh gid duge thanh phéin khi thai thyc té (bang 2). Bang 2. Thanh phan khf thai cita 0-19 theo loai dong co TT ‘Thanh phan khi thai Néng d0 % thé tich cita khi thai Dong co xang Dong co diézen 1 | 74271 16 +78 2_[0, 3__| Hoi nude 4__[CO, 5 _|co ° 6 | NOx 7__ [| CxHy 8 | Aldehyt 9 | Mudi 0,01 L1g/m* 10. | Bendopiren 10-+ 20 pg/m* < 10 pig/m* cita dong co. “Thanh phén khi thai cdn phu thude rét I6n vao-ché d9 hoat dng va ti trong Bang 3. Dac trung néng dé trong khi thai theo ché do lam viée cia 6-16 Ché d6 lim vige cha Nong 46 céc khi doc hai chi yéu 6-6 CO% CxHy (mg/l) NOx (mg/l) Khoi dong 4+8 226 - ‘Chay khong tai 224 8+ 12 a ‘Tai trung binh 01 08 +15 Tai day dit 224 07+ 08 ‘Tir cdc s6 ligu trén cho thay, Khi thai 4 dong to xang chi yéui la CO, CxHy, , khf thai & dong co diezen Ia mudi khdi va NOx. Khi dong co sir dung hén hop nhién ligu gidu (he 's6 <1) thai nhiéu CO, CxHy, khi dong co sir dung hén hop nhién lieu ngho (he s6 o.>1) thi lucmg thai CO, CxHy sé gid. b. Phuong phap khdo sat va dénh gid ludng van tdi trong thanh phé 1) Khdo sét giao thong trong thanh pho’ Muc dich 1a tim dic diém phan be Iuéng van tai (bao gom thanh phan va cudng. dd) theo céc tuyén dung va bign déi cla chting theo thdi.gian (ngay, tuan, nam) bing céch phan tich ban dé cita cdc. Vién quy hoach kién tric, céc Phong cdnh sét giao thong vé thanh phin va cudng d6 di dong ciia cdc luéng 6-16 céc ving khéc nhau. Thanh phan va cudng do van tai phu thudc vao dién tich va tiét dién ngang dudng phé, dan s6, dic diém phan bé cdc nha may cong nghiép, tram xang, gara sira chita xe 6-t6. Dé xdc dinh dac tinh luéng dudng van tdi, ngudi ta thudng chia cdc loai xe 6- 10 ra lam 5 loai: xe tai (chay xing, chay dau), xe buyt (xing, dau), xe con 5+12 ch ngéi, xe du lich 4 ché ngéi, m6-t0 xe may. Cong viéc dém xe tién hanh trong 2 tudn, hang ngay bat dau vao 526 h, két thiic lic 21+23 h (theo ting mila ciia nam). Cén c6 m6t ngdy trong tuan tinh Intong xe di tren duéng cé ngay lién tuc. Céch dém thong thudng 1a méi 1h dém xe lién tuc trong 20 phiit tai mot diém (10 phuit cho 1 chiéu.xe cita tuyén dung) sau dé tinh quy déi lugng xe sang Ih. Sé liéu c6 thé ghi theo mau (bang 4). Bang 4. Biéu ghi khdo sét giao thong Negay | Gié quan Luong phuong tién di qua ak trac bink Xe Xe tai Xe buyt Xe | Téng-| trong con may |_so- | 1 gid Xang.| Dau | Xang | Dau Ti. dén.. Chiéu A Chiéu B Trén co sé dém xe dé tinh cuéng do van tai tung binh ngay hodc cho ting gid (trong ngay):6 méi diém do, ngudi ta cé thé biéu thj trén ban dé ving cita thanh pho dugc khdo sat (hoc toan thanh phd) bing sé hoac bing d6 dim nhat cla nhiing doan Khéc nhau,cita mang luéi duéng pho (46 dam nhat ty 1é tuong ting voi cudng do giao thong). 2) Tinh todn litong kht thai déc hai cita 6-16 Goi lugng ‘thai cin xéc dinh 1A M,.c6 nbiéu céch xdc dinh tuy theo myc dich nghién cfu. C6 thé xdc dinh M theo téng nhién ligu dét chay dua vio lung 6-16 va quing duéng trung binh Sn6 chay trong ngay cé tinh dén dinh mic tiéu hao nhién igu cho ting loai xe. Trong céc trutng hgp tinh todn, két qua thuc nghiém do dac (tinh ton) khéi luong céc chat co ban do 6-16 thai ra trong thoi gian thf nghiém dugc coi 1a hing s6 trong thdi kj.tinh toén. a) Xéc dinh M theo lugng nhién ligu da si¢dung 34 4 Néu chua xéc dinh duge nhién ligu (xing, dau) da diing c6 thé can ctt vao téng 6 (km) hanh trinh cia xe va dinh mic nhién liu léng cia xe con 11 + 13 lit / 100 km, cila xe tai diezen 31+ 34 lit / 100 km, ngui ta da tinh dug dinh mic thai khi dét hét 1 tén nhién liéu trong déng co 6-t6 (bang 5). Bang 5. Dinh mtfc thai khi dét hét 1 tén nhién ligu trong dong co Tr Tap chat Thai vio khi quyén (Téin) Dong co xang Dong co diézen I Cécbon oxit 0.6 02 2 Cacbua hydro CxHy —_[ 0,1 0,03 3 Oxit nito NOx 0,04 0,04 4 ‘Sunphua SO, 0,002 0,02 3 Mudi khéi 0,00058 0.0155, 6 Chi Pb. 4,107 7 Bendopiren 23,10" 31,10° 8 Téng cong 0,74 0,30 Vi du 1, mot xi nghigp 6-t6 van tai cé 50 xe chay xang (dinh mic tiéu thy 1 40 1/100km), biét rang trung binh mét xe cla xi nghiép m6t nam chay duge 5 van km. Vay dé tinh lugng khi thai CO vao khiquyén hing nam dau tién ta tinh tng s6 hanh trinh xe di chay 50 x 50.000 = 2.500.000 km ‘Téng s6 nhién ligu da sit dyng 40 x 2.500.000 = 10.000.000 lit xang ~ 10.000 tan xang. ‘Tir cdc hé s6 tuong ting & bang 5 ta c6: ‘Téng lugng MCO = 0,6x10.000 téin = 6000 tain/nam, b) Tinh luong thdi theo khéi long van tdi trung binh Cong thitc téng quét Ms = 10° q. N. nt.b-(Tan/ngay) ) O day: Ms - téng luong chat doc cing véi khi thai CO, q - lugng thai riéng cla cdc chat doc tinh theo CO cia mot 6-t6 trén mot don vj cng suat va thoi gian (q = 200 gam ma lyc/h), N - cong suat hoat dong trung binh cia 6-t6 trong diéu kién chuyén dong 6 mat dé cao, . (V6i 6-16 tai od trung binh thi'N = 19,5 ma luc, 6-t6 con N = 11 ma luc) n- s6 lugng 6-t6, t -thdi gian hoat dong trung binh cita 6-t6 trong ngay (h), b - hé s6 trang thai k¥ thuat cia 6-t0. ‘Vi du 2, tinh lugng khé thai vao khi quyén trung binh méi ngay clia 1000 xe 6 t6.con trong thanh phé, biét ring thi gian hoat dong trung binh cila 6-t6 trong ngay 1a 4h, hé s6 ky thuat ciia 6-t6 b = 1, Gidi: thay cdc gid tri q = 200, N = 11, n= 10°, t= 4, b = 1,6 vao cong thite (9) ta c6 My = 10 x 2,10? x 11 x 10°x 4x 1,6=2,2x 4x 16=88x 1,6 = 14,08 tdn/ngay. c) Xéc dink long thdi theo ting vitng Idnh thé ciia thanh pho’ 35 Lung thai sé p 6 chuyén van ciia 6-16 va so dé quy hoach mang luéi duéng: Véi mdi ving cia thanh ph6, xe dink mat do mang luéi duémg pho 1a ty 86 gitta téng do dai cdc dung pho cd mat do > 50 6-16 O1 h (tinh bang km) va dign tich cia ving (bing km’). Cén tinh tofn lugng cdc chat doc hai co ban Q (g) do 6-16 thai vao khf quyén trong O1h (hodc 0) ngay) & viing dé theo cong thtic: Q=L (NiO; + NQe +NQy + N5Qo) (gh) (10) O day: 15 - tng chiéu dai dudng 6-16, Np NoN, — -luong xe ti, xe con, xe buyt chay xing, Np - lugng xe buyt chay dau, Qe, Qc, Qyy Qo = luonguthdi dirih muéc (g/ km) céc loai xe. Céc Iviong thai dinh mic ¢6 thé coi Ia cdc hiing sé thai cho cée nam tinh todn: Ching han, cc luong thai nay theo Uy ban Nha nuée vé KTTV va kiém soat moi trudng thién nhién Lien Xo truéc day phd bién 4p dung théng nhat trén toan lanh thd nam 1985 nhu sau (bing 6). Bing 6. Hing s6 thai cita cdc loai xe 6-0 Q (g/km) Loai xe Xe thi Xe buft Xe du lich Khidoc_| Xang | Dau | Xing | Dau | Xecon| Xe wrnhan co 619.| 15 | 575 | 15 | 187 |» 179 CxHy 13,3 6,4 10,7 6,4 2,25 | 21 NOx 8 85 | 8 85 27 2.6 Déi khi ngudi ta con chudn héa Iuong thai cho phép trén 1 km hanh tinh. Theo céc tiéu chun cla My nim 1974, mdi 6-t6 khi chuyén dong trong thinh pho duge phép thai ra 1 Iuong khi thai CO 14°47 g/km, (CxHy) 1a 4,5 ghkm, oxit nit (NOx) la 3,5 g/km. G Viet Nam theo nghi dinh 175 CP ngay 18-10-1994 vé huéng dan thi hanh luat Bao vé Moi tru’ng nam 1994 ( phy luc IV) c6 quy dinh Tigu chuan thai Khf cho cdc loai xe 0-t6 (chay bing xing vi chay dau). Tit cd céc gid tri dugc tinh bang g/lit thir nghiém. Tiéu chudn midi truéng doi vai cdc _phutong tién giao thong co gidi Tiéu chudn thai khi cho céc phutong tién van tai (céc loai xe méi) i) Tat cd cdc xe chay xing phdi tudn theo tiéu chudn A, ii) Tat cd cdc xe chay ddu phdi tudn theo tiéu chudn B. Trong bang nay: RW. - trong lugng xe khong tai+ 100 kg, CO -cdcbon méndéxit, HC -hydrocacbon, NOx - céc 6xit nito. iii) Tat cd cdc loai xe méto, xe 2 banh gdn mdy phdi tudn thi theo quy dinh. Doi voi moto va xe may quy dinh vé miic xa. kh6i nhu sau: hydrocacbon (CxHy) <5 g/km, cacbon monooxit (CO) < 12 g/km. 36 n Téng tong thd do giao thong cia tan thank phd sé 1a M = 3, (n-sd ving cia thanh ph6). Khi du béo mic 46 6 nhiém khi quyén do khi thai cha 6 10 dé xdc. dinh thanh phan va sé lugng van tai trong mang lui dudng pho phai can ctt vao ban dé quy hoach giao thong ciia thanh phé trong tuong lai. Gidi han x&khdi duge x4c dinh khi kiém tra dong co dau 6 t6c'do én dinh 1a 15 don vj kh6i Hartridge trong diéu kien gia tc tu do Trong lugng xe Dong co xang Dong co dau (Reference weight) : (RW) co Hc | No, co HC+NO, RW<750 65 60 85 5 z 730 < RW < 850 a 63 8,5 58 19 850

Vous aimerez peut-être aussi