fe °
TAL LIEU THAM KHAO
GS. $ Dink xnan Ding
TIM HIE TU TUGNG
HO CHi MINH VE VAN HOA
Dé chi ra tinh bién chiing trong tu duy Hé Chi Minh, su gan b6
khong thé tach rai gitia kinh té va van hoa, giita doi séng vat chat
va dai song tinh than, Van kién Dai héi IX cha Dang da kh4i quat
ban chat va su déc dao clia tu tudng Hé Chi Minh vé van hoa, d6
chinh 1a “tu tuing vé phat trién k
nh té va van hoa, khéng ngiing
nang cao adi séng vat chat va tinh than cba nhan dan".
1. Thau hiéu sau sée cdc gid tri vin héa dan te, cha
nghia Mac - Lénin va tinh hoa van hoa thé gidi, H6 Chi
Minh da nhan ro vi tri dic biét quan trong va ¥ nghia Ion
Jao ca van hoa
‘Tw nam 1943, Hé Chi Minh da néu ra dinh nghia vé van hoa:
"yi lé sinh tén cng nhu muc dich cua cuéc sdng, loai ngudi mdi
sang tao va phat minh ra ng6n ngu, chit viét, dao diic, phap luat,
Khoa ho, tén gido, van hoc, nghé thuat, nhiing céng cu cho sinh
hoat hing ngay vé me, an, 6 va cde phudng thtic stt dung. Toan bo
nhiing sang tao va phat minh dé tie 1 vén hod. Van hoa 14 sy
11ae
VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
téng hgp cia moi phuang thitc sinh hoat cing véi biéu hién cia né
ma loai ngudi da san sinh ra nhim thich ting nhiing nhu cau doi
s6ng va ddi héi cha su sinh tén". Dinh nghia cha Hé Chi Minh
khang dinh ly do tén tai va ph4t trién cia van hoa "vi lé sinh tén
cing nhu muc dich cia cuéc sng", nhén manh dae trung quan
trong nhat 1a "sang tao va phat minh", déng thdi chi ra cac linh
vuc, loai hinh chinh caa van hoa véi ¥ nghia réng lén cua n6.
Cang véi viée chi rd néi ham cia van hoa, Ngudi phan tich va
luén nhén manh méi quan hé bién chting gitta van hod va cd sd ha
tang, van hoa véi kinh té, chinh tri, x4 h6i; vin hoa 1a mét kién
tréc thugng tang; nhiing co sd ha tang cia x héi c6 kién thiét réi,
van hoa méi da diéu kién phat trién duge. Mat khéc, Ngudi khang
djnh nhiéu lan ¥ nghia, vai tré cia van hoa 1 dong luc cia sy phat
trién kinh té, phat trién xa hi, “Van hod phai soi dudng cho quéc
dan di”,
Tw céch nhin nhan rat bién ching trén, Hé Chi Minh chi ra
rang,
ph
té, van hoa va x4 hdi"*. Déng thdi, trong quan hé cia bén thanh t&
trén, Hé Chi Minh chi ré vai trd quyét dinh cia chinh tri va kinh
t& déi véi su phat trién cha van hoa.
Khi dan téc va dat nudc cn bi né 1é thi van hoa cing chung s&
phan né lé dé, vi vay theo Hé Chi Minh, phi tién hanh cach mang
chinh tri truéc dé giai phéng chinh tri, gidi phong x4 hdi, ti 46,
gidi phéng van hoa, mé dung cho van hoa phat trién. Xua kia
“trong céng cuéc kién thiét nuée nha, c6 bén van dé cing
i chit § dén, cing phai coi trong ngang nhau Ia chinh tri, kinh
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Nxb. Chinh tri quéc gia - Su that, Ha Noi,
2011, t.3, tr.458.
2. Hé Chi Minh: Vé van héa, Bao tang Hé Chi Minh xudt ban, HA
NOi, 1997, tr. 320.
3. B&o Crtu quée, ngay 8-10-1945.
12PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HQC, NGHE THUAT...
chinh tri bi 4p bite, nén van hoa cua ta vi thé khong nay sinh dude.
Khi d&t nude da dude giai phéng, buéce vao thdi ky x4y dung, HO
Chi Minh chi v6 kinh té 1a nén tang cha viée xdy dung van hoa, vi
vay phai xy dung kinh té lam cd sd ha tang cho su phat trién van
hod. "Muén tién lén chit nghia x héi thi phai phat trién kinh té va
van hoa. Vi sao khong néi phat trién van hoa va kinh té? Tuc ngit
ta c6 cu: C6 thue mdi vuc dude dao; vi thé kinh té phai di truéc...
Phat trién kinh té vA van hoa dé néng cao di séng vat chat va van
hoa cia nhan dan ta”.
Van hoa thuéc kién trac thttdng tang, gdn bé hitu cd véi co sd
ha tang, vi thé, ti trong ban chat va tuan tht quy luat chung, van
hoa 6 trong kinh t€ va chinh tri, vin héa khéng thé ding ngodi,
ma cé nhiém vu gop phan thie déy xAy dung va phat trién kinh té,
phuc vu su nghiép cach mang cua nh4n dan, tré thanh mét dong
luc to én, cha d6ng tac dng tich cuc tré lai déi véi kinh té va
chinh tri, "Van hoa, nghé thuat cing nhu moi hoat dong khae,
khong thé ding ngoai, ma phai 6 trong kinh té va chinh tri”.
Neuyén ly nay hoan toan khéng phai la su 4p dat déi voi van hoa,
van nghé, ma chinh Ja ban cht x4 hoi cha van hod, 1a mot quy
luat khéch quan cla mi quan hé bién chiing trén. To luan diém
ca ban trén, ngay trong eude khang chién chéng thyc dan Phap, Hé
Chi Minh da rit ra mot két Iuan c6 y nghia cuc ky quan trong
nhim dinh huéng cho toan bé su phat trién cla'van hoa nue ta:
tham gia céch mang 1a con dvténg duy nhét, 1a nhu céu tat yéu cia
yan hod, van nghé va nhiing ngudi hoat dong, sang tao trén linh vue
nay: "R6 rang 1a dan to p bite, thi van nghé cling mat tu do. Van
nghé muén duge ty do thi phai tham gia cach mang™. Tham gia cach
mang khéng chi dé d6ng gép tich cuc vao tién trinh va thang Idi cia
1, 2, 3. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.12, tr. 470; t.7, tr.246;
t.13, tr.504.
13VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAL...
cudc dau tranh giai phéng, bao vé va xay dung Té quéc, ma con vi
nhu cau tén tai va phat trién cha ban than van nghé, vi su tu do chan
chinh cia van nghé. Két luan hién nhién, gian di d6 cha H6 Chf Minh
thuc su c6 ¥ nghia 1én lao déi véi vin hoa, vin nghé nue ta.
‘
2. Chu tich Hé Chi Minh khng dinh nhiém vu xAy dung
"mt nén van héa méi" va chi ré tinh chat, dic trung va
chic nang chi yéu cia nén van héa dé
a. Ngay sau ngay Quéc kh4nh 2-9-1945, Cha tich Hé Chi
Minh da cho thanh lap Uy ban van hod lam théi Bac Bé. Tai budi
tiép dai biéu cha Uy ban nay ngay 7-9-1945, Hé Chi Minh chi rd:
Bén phan cia cdc ngai 1a lanh dao tu tudng quéc dan, d&u tranh
cho déc lap va kiéh thiét mét nén van hod mdi. Tu d6 tuy theo
nhiém vy ctia ting giai doan cach mang, Hé Chi Minh va Dang ta
nhan manh cc tinh ch&t, die trung cia nén van hod dé va pha
hgp véi tién trinh cach mang, véi két qua tong két thuc tién va
titng bude diéu chinh, bé sung, hoan chinh c4c quan diém co ban
cia minh. Song, tuu trung, dé 1a nén van hod bao ham céc tinh
chat dan téc, hién dai va nhan van dé tao nén mét nén van hod
mdi da dang va théng nhdt - nén van hoa Viét Nam tién tién, dam
da ban se dan t6c duge Dai héi ln thi VII (1991) cia Dang dic
két va khang dinh. Theo tu tuéng Hé Chf Minh, yéu nuéc 1a née
thang gid tri cao nh&t caa dan téc Viét Nam va cia nén van hod
Viét Nam. Ké tuc phdm chat bén viing dé cha vain hoa dan téc
trong qué kht, nén van hoa mdi phai tiép tuc phat trién né véi
nhing dae trung méi, Theo Cha tich Hé Chi Minh, dé chinh la sy
gan bé mat thiét va trd thanh mét b6 phan cia su nghiép cach
mang, la sy hai hoa giita ly tudng déc lap dan t6c véi ly tuéng xa
hi cht nghia trong nén van hoa d6, trd thanh ndi dung cét 1di cha
n6 trong thdi ky méi. Nhu vay, chita dung trong nén van hod méi
14PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
cha ching ta, theo tu tuéng Hé Chi Minh, 1a nhiing gid tri bén
viing, cao quy va nhing tinh hoa cha van hod va truyén thong dan
toc cing voi nhiing gid tr] méi duge x4y d&p va phat trién trong
thdi ky hién dai cita dan téc ta. Diéu dé c6 nghia 1a, tién tién, dam
da ban s&c dan téc 1a nhan té va phdm chét hoa quyén hitu co
trong nén van hod, tao nén tong thé gid tri cha nén van hoa do.
Vé phém chit dan tc, dam da ban s&e dan téc cha nén van
héa méi, truéc hét 1A nén vin héa ¢6 géc ré dan téc, mang tam hén,
dién mao, dic tinh va cét cach dén toe. Dé 1a nhting gid tri bén
viing va nhiing tinh hoa cita cng déng cac dan toe Viet Nam duge
yun dép qua lich sii hang ngan nam dau tranh dung nuéc va gitt
nuéc, "long yéu nude néng nan, ¥ chf tu cuigng dan téc, tinh than
doan két, ¥ thie cOng déng gin két ca nhan - gia dinh - lang x4 -
Té quéc; long nhan 4i, khoan dung, trong nghia tinh, dao ly, dtc
tinh cén ca, sang tao trong lao dOng; su tinh +6 trong ting xu, tinh
gian di trong l6i sdng... "".
Trong rét nhiéu bai néi, bai viet cba minh, Hé Chi Minh an
cdn nhéc nhé ching ta phai gitt gin va phat huy nhiing truyén
thdng va ban sc tot dep ay cha dan t6c. Ngudi khang dinh, van-
hoa phai "lot cho hét tinh thén dan téc', "phat huy ct cach dan
khong chi 6 chiéu sau cia ndi dung van hoa ma con thé hién
dam da trong cdc hinh thite, phuong thuc biéu
‘Trong tu tuding Hé Chi Minh vé vn hod, néi gitt gin va phat
huy ban s&c dan tc khong déng nghia véi dan téc hep héi, dong
néi dung dé.
cita, khép kin va cling hoan toan xa la véi kiéu bat chuée, hoc déi,
lai cang dé danh mat di ci dée dao, cai dac trung cia dan t6c
minh, Phai biét ké thita, phat huy cé chon loc nhiing truyén thong
1. Dang Céng san Viét Nam: Van kién H6i nghj lan thi nam Ban Chap
hanh Trung wong khéa VII, Nxb. Chinh tri quée gia, Ha Noi, 1998, tr.56.
15VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAT...
van hoa tét dep phi hgp véi diéu kién lich st mdi, kién quyét phé
phan va loai bé nhiing tap tuc lac hau, cd hi, di ban linh dé md
rong giao luu véi thé gidi, tiép thu c6 chon loc nhiing cdi hay, cdi
t6t dep, tién bd cia van hoa nhAn loai, tinh tao chéng lai su xm
nhap cia moi thit vin hoa déc hai... "Tay phuong hay Déng
phuong c6 cai gi tét, ta hoc lay dé tao ra mét nén van hoa Viét
Nam. Nghia 1a lay kinh nghiém tét cai vin hod xua va van hoa
nay, trau déi cho van hoa Viét Nam that cé tinh than thudn tuy
Viét Nam".
b. Nén van hod mdi, theo quan diém cia Hé Chi Minh, phai la
mét nén van hoa théim s4u phd4m chat nhan van va dan chi, "hop
véi tinh than dan cha", ma trudc hét 1a su ton trong va yéu thuong
con ngudi, gép phan vi su phat trién toan dién ca con ngudi, dac
biét 1a bdi duéng va nang cao déi sdng tinh than, tu tudng, tinh
cam phong phi, cao dep cilia con ngudi. Day chinh 1a sit ménh, 1a
chttc nang cha yéu cla van hoa. Trong quan niém cia minh vé van
hoa, Hé Chf Minh thudng xuyén nhén manh mét chic nang c6 vi
tri dc biét cla van hod 1a bam sat va thau hiéu cudc séng, miéu ta
va kham pha con nguti, bao vé va khang dinh, g6p phan truc tiép
xAy dung con ngudi méi dang hinh thanh trong cuéc chién d&u day
hy sinh, gian khé va vi dai vi su ra déi va chién th4ng cia xa hai
méi. Théu hiéu dc trung va sttc manh riéng cia van hoa, Hé Chi
Minh luén luén cé6 niém tin sfu séc vé kha nang cia van hoa cé
thé va can phai nudi dudng, xay d&p cho con ngudi nhiing ly
tudng cao quy, nhiing tu tudng va tinh cam lén, nhiing phdm chat
tot dep cho con ngudi dé gitip con ngudi vuon téi cai chAn, cdi
thién, cai my va tiv dé con ngudi cé nang luc va khat vong khong
1, Hé Chi Minh: Vé van héa, Sdd, tr.350.
16PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT..
nging hoan thién ban than. Qué trinh ty hoan thién ay chinh 1a
én bo vA dau tranh véi
céi xdfu xa, den tdi, lac hau. Vai trd cao quy cia van hoa, véi tut cach
qua trinh con ngudi vuon lén cai tét dep,
1a dong luc cua su phat trién, truéc hét 1A théng qua chtic nang chi
yéu va dac trung nay cia van hod. Hé Chi Minh nhiéu lan nhén
manh: "Phai lam thé nao cho van hod vao sau trong tam I¥ ciia quéc
dan, nghia 1A van hoa phai stta déi dude tham nhiing, duge luéi
biéng, phd hoa, xa xi... van hoa phai lam thé nao cho ai cling c6 ly
tudng tu cha, déc lap, ty do... Am thé no cho mét ngudi dan Viét
Nam ti tré dén gia, cA din 6ng va dan ba ai cing hiéu nhiém vu
caa minh va biét hugng hanh phic cia minh nén duge hudng".
Noi dén van hoa 1a néi dén phdm chat, dén gia tri, déng thoi
cing la néi dén trinh d@ cia con ngudi. Nudi dudng cdc phém chat,
xay d&p cdc gia tri tinh than, tw tudng, tinh cam va nang cao trinh
d6 dan tri 1a nhiing chtie nang khong thé tach roi cha van hoa.
Theo yéu cdu cia ting théi ky cata cuge d&u tranh cach mang, Cha
tich Hé Chi Minh thuéng xuyén nhén manh cae nl vu lén lao
trén cua vin hod. "Ching ta phai bién mét nude dét nat, cuc kho
thanh mét nuéc van hod cao va ddi séng tusi vui, hanh phic”,
Cha tich Hé Chi Minh da khang dinh nhu vay ngay khi dat nude
ta két thuc cudc chién tranh chéng thuc dan Phap va mién Bac bat
dau bude vao thdi ky qua dé xay dung chti nghia xa hoi. Chinh tix
quan diém d6 ma Ngudi ludn déi héi rat cao déi véi chat lwong cua
hoat dng van hod, dap ting cdc nhu cu da dang cla con ngudi -
nhan thtic, tiép nhan, huéng thu van ho va n4ng cao trinh dé
hiéu biét toan dién cia minh théng qua van hod, bing van hoa.
1, Hé Chi Minh: Vé céng tée van héa, van nghé, Nxb. Su that, Ha Noi,
1997, tr. 90.
2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdad, t.11, tr.92.
2: VHVHNTVN-T1 17VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAL...
Ngudi nhdc nhé: "Phong trao van hoa c6 bé rng, chua c6 bé sau;
nang vé mt giai tri ma cdn nhe vé mat nang cao tri thtte cha
quan ching".
Su nh&c nhé dé cach day da hon $0 ndm, nhung ching ta thay
d6 nhu 1a su phé binh truc tigp nhiing thiéu s6t, khuyét diém cia
céng tac van hoa nuéc ta trong nhiing thang ngay gan day nhéat.
Chinh do tinh chat, dac trung va chtic nang dac biét trén cha
van hod, theo Idi day va chi din cia Chi tich Hé Chi Minh, nén
cén phai lam moi cach dé phat huy téi da sttc manh cia van hod,
lam cho c&e nh&n t6 van hod thdm sau vao moi linh vue, moi
phudng dién chinh tri, kinh té, x4 hdi, phap luat, ky cudng... va
moi quan hé ca con ngudi véi tu nhién, x4 hi va véi chinh
minh..., bién van hoa thanh nguén Ive ndi sinh quan trong cua
phat trién.
8. Van hod bao gém nhiéu linh vuc rng lén va phong phu. Xét
vé dae trung cia cac khu vuc hoat dong tinh than, van hoa bao
gdm cdc linh vue nhu van hod chinh tri, van hod dao dite, van hod
gido duc, van hod nghé thuat, vin hod phap luat, vin hoa lao
dong, ddi song van hod cu thé, vin hod 16i s6ng,... Co thé nghi
ring, Hé Chi Minh quan tém va cé nhiéu ¥ kién sau sfc vé hau hét
c&c linh vuc a6. Xét vé loai hinh hoat déng cu thé, chting ta lai c6
thé thay Ngudi di dé cAp va cho ¥ kién chi dao cu thé tig loai
hinh, tit b4o chi dén van hoc, nghé thuat, tix khoa hoc dén giéo
due, tit dao dite dén 16i sing, nép sdng, xAy dung ddi séng méi, ti
cac hoat déng van hoa quén ching dén linh vic sang tao nghé
thuat chuyén nghiép, ti truyén thong vin hod qué kha dén van
hoa, nghé thuat hién dai, duong dai, tu c&ch n6i, céch viét dn
ng6n ngit va chit viét,...
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.10, tr.514.
18PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HQC, NGHE THUAT.
D
toan dién ban chat xd héi va dc trung cila vin hoa n6i chung, H6é
Chi Minh da chi ra rét ro rang, sinh dong, dy site thuyét phuc
tinh dic tha va sife manh riéng cia mét Tinh vue, mot loai hinh
hoat dong van hoa cy thé, ti d6 chi dao chinh xéc, khoa hoc céc
quan diém co ban d¢i vdi timng linh vue va hoat dong do. 6 day chi
xin néu van t&t mot vai dan chiing vé linh vuc van nghé (duge hiéu
dc biét quan trong 1a, xudt phat tit su am hiéu sau sdc,
1a van hoc va cc loai hinh nghé thuat). Van ngbé 1a biéu hién tap
trung nhat etta vain ho, 1a dinh cao cia dai séng tinh than, 1a hinh
Anh cia cét céch, tam hén, dae tinh dan téc. Hé Chi Minh d&c biét
coi trong vin nghé, Ngudi da khai sinh ra nén van nghé céch mang
vA chinh Ngudi 1a ngon ci dau, 14 ngudi thay, ngwdi chién si-mé
dung, tién phong trong sang tao van nghé, ca thd ca, truyén ky,
kich, chinh luan va ly luén van nghé.
Bang ca cuéc déi minh, Hé Chf Minh da duc két va khing dinh
mot chan ly, mét quan diém s4u séc: van nghé 1a mat tran, ngudi
nghé si 1a chién si trén mat tran ay, tac pham van nghé 1a vii kht
sdc bén trong su nghiép dau tranh cach mang, x4y dung con ngudi
méi va xa hdi méi.
Quan diém trén day cua Hé Chi Minh da c6 mot ¥ nghia dac
piét to lén va sdu séc trong viée tap hgp, rén luyén, xAy dung va
phat trién mdt di nga vn ngbé si kiéu méi, Jam cho ho tré thanh
nhitng nghé st - chién si, chién si - nghé si ty nguyén tham gia vao
su nghiép cach mang bang tai nang va su sng tao cua minh. Dé
hoan thanh xuét séc sit ménh cia minh, Hé Chi Minh thudng
i dudng déng théi ca pham chat
vA tai nang, hai nhan t0 quyét dinh cho thanh cong trong hoat
xuyén cin dan van nghé si phai
1
dong sang tao cha minh "phung su 'Té quéc, phung su nhan dan’
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.7, tr.246.
19VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAT.
Van nghé can hiéu thau, lién hé va di sau vao ddi séng cha
nhan dan, gan bé va am hiéu sau thuc tién dai sOng lao d6ng, san
xuat, chién d&u, sinh hoat, hoc tap va xdy dung cudc sing méi dé
c6 thé phan 4nh chn that, sinh ddng thuc tién dy, "bay td dude cai
tinh than anh ding va kién quyét cia quan va dan ta, déng thai dé
gitp phat trién va nang cao tinh than dy".
Thuc tién phong phi trong lao dng va dau tranh cha nhaén
dan luén luén 14 nguén sinh khf, nguén nhya séng v6 tan cho séng
tao van hoc va nghé thuat, chinh vi thé, Hé Chi Minh néu lén yéu
cdu van nghé si phai that hoa minh véi quan ching, gin b6é mau
thit véi di sdng, vi chi cé nhan dan méi nuéi dudng cho sang tac
cia nha van bing nguén nhya sOng, con néu nha van quén diéu
d6, nhaén dan cing sé quén anh ta.
Phai cé rihiing tac phdm van nghé xting dang véi théi dai méi
cia dan téc va d&t nude va céc tc phdm dé phai phan anh cho
hay, cho chan that, cho hing hén su nghiép cach mang cia nhan
dan, d6 1a mot doi héi, déng thai 14 mt nguyén vong, mong chi
sau xa cia Chua tich Hé Chi Minh déi véi su nghiép van nghé va
déi véi doi nga van nghé si céch mang cia chung ta. Sang tac cho
hay, cho chan that 14 nhiing yéu cdu tgo ra nhiing gid tri vé tu
tudng va nghé thuat déi véi tac phdm van nghé. Theo Hé Chi
Minh, ca tung chan that nhéing nguéi méi, viée méi khéng déng
nghia véi viée to héng hién thyc, tao ra nhiing hinh anh xa réi déi
sOng hode én trénh viée phé phan cai sai, cdi tiéu cuc, cai xdu
trong x4 hdi. Ngudi khing dinh: "Viét dé néu nhiing cai hay, cai
tét cua dan ta,... Déng thdi dé phé binh nhiing khuyét diém cha
chiing ta, ctia cn bé, cia nhan dan, cia bé doi. Khong nén chi viét
cai tét ma gi@u cai xu. Nhung phé binh phai ding din. Néu cai
1. Hé Chf Minh: Toan tap, Sd, t.7, tr. 246.
20PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
hay, cai tét thi phai c6 ching mué, ché phong dai". Chi vai cau rat
gian dj trén da cé thé tim thay nhiing quan diém cha yéu cha H6
Chi Minh vé dinh hung tu tuéng va thdm my cho méi quan hé
gitta khing dinh va pha dinh, ca nggi vA phé phan trong sng tao
van hoc, nghé thuat.
Déng thai véi viée khAng dinh van nghé phung su Té quéc, phung
su nhan dan, tham gia céich mang, Hé Chi Minh da nhiéu ln nét dén
tinh da dang, phong phii cia van nghé, coi dé 1a dic truing, 1A mot di
héi ndi tai cia ban than van nghé va cing la ddi hdi khach quan cha
cong ching déi vdi hinh thai hoat dng dae thi: nay: "edn lam cho
mén an tinh than duge phong phu, khéng nén bat moi ngudi chi duge
4n mét mén théi. Cing nhu vao vudn hoa, cdn cho moi ngudi dude
thay nhiéu loai hoa dep".
4, Mét luan diém co ban va rét quan trong trong tu tudng
H8 Chi Minh vé van hod 1a: xay dung va phat trién van hod 18
su nghiép cia toan dan, duéi su lanh dgo cia Dang. Toan dan
tham gia sang tao van héa, ton dn lam nghia vy va d6ng g6p
cho su phat trién van hod, toan dan tham gia xay dung va tu
quan di song van hoa cia minh va toan din duge quyén huéng
thu, tiép nhan, luu giti va truyén ba nhiing gid tri van hoa tot
dep, lanh manh.
Theo Hé Chi Minh, chi khi ndo duce moi ngudi dan, moi tang
lép nh4n dan, moi té chic chinh tri, x4 hdi, cac doan thé, cae dan
tOc, tén gido,... tham gia tu nguyén, thudng xuyén, chi déng vao
cng tae van hod thi hic 46, van hoa méi phat trién bén ving va
manh mé. Déng thdi, Ngudi yéu cAu lam cho van hoa thaém sau vao
toan bé di sng, vao moi linh vule, moi quan hé cita con nguidi, Iie
46 van hod méi hoan thanh duge chite nang, nhigm vu cha minh,
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sd, t.8, tr. 206; t.15, tr.665.
21VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
tré thanh déng luc va sttc manh ndi sinh cla su phat trién kinh
té - xa hdi.
Van hoa Viét Nam la nén van hoa da dang va phong ph caa
cong déng cdc dan téc anh em sdng trén d&t nudc ta. Vi vay,
phat trién van hoa Viét Nam chinh la phat trién tinh da dang,
ban s&c dan t6c phong phi, dac sdc cha cac dan téc, déng thdi 1a
su chung sttc x4y dung nén van hod chung, théng nh&t trong da
dang d6. Hé Chi Minh nhiéu ldn cin din: mu6n phat trién van
hoa cdc dan téc, phai tay tri nhiing thanh kién, phai thuong
yéu, doan két, tn trong va gitp dd lan nhau nhu anh em ruét
thit mot nha.
‘Van hoa 1a su nghiép cia toan dan, vi thé, trong sudt cudc dai
minh, dae biét ti ngay sau C4ch mang Thang Tam 1945 thanh
céng cho dén ngay qua ddi (thang 9-1969), Hé Chf Minh thuéng
xuyén cd vii mét cdch kién tri, ddy sng tao cho nhiém vu xdy
dung "ddi song mdi" bao gdm dao dite mdi, nép séng méi, léi sing
méi, thudin phong mf tuc méi,... Cuge van dong déc dao nay cia Hé
Chi Minh da tao nén nhiing chuyén bién to 1én, su sic trong dai
sng van ho cla nhan dan ta.
Tu tuéng Hé Chi Minh vé van hoa da vA dang 1a nhiing dinh
huéng 16n cho viée xay dying va phat trién nén van hoa Viét Nam
tién tién, dam da ban sac dan téc cua chung ta hién nay. Dé vita la
nhiing tu tuéng cé ¥ nghia chién luge sau sc, via c6 tac dung chi
dao cu thé trong hoat dong thuc tién cia ching ta. Hé Chi Minh 1A
nha ly luan van hoa, déng théi chfnh Nguoi 1a danh nhan vin hoa
kiét xuat. O Ngudi, néi thong nhat véi lam, chinh vi vay, nhiing
chi bao cla Ngudi cé stic thuyét phuc cao. Dé cing chinh 1a niém
ty hao va hanh phic déi véi sy nghiép van hod cach mang cia d&t
nuéc va dan téc ta.
22LINH HOI MOT SO KHiA CANH CHU YEU
TRONG QUAN DIEM CUA HO CHI MINH
VE VAN HOA - VAN NGHE
Trude hét, ching téi thay cn suy nghi nhiing dac diém lich st,
x4 héi va cé nhan cia qué trinh hinh thanh cac quan diém cia H6
Chi Minh vé van héa - van nghé.
Thit nhat, qué trinh dé dién ra trong khodng 50 nam, tir dau
thap nién 1920 dén cudi thap nién 1960 - mot théi ky lich stt v6
cing dac biét doi vdi thé gidi ma dac trung xuyén suét, cd ban cha
né 1a su bién déi long trai chuyén dat tix thé gidi ch sang thé gidi
méi, 14 cuéc du tranh quyét ligt, phite tap dién ra hang ngay,
hing gid trén moi binh dién cia ddi sng x4 hi gitta cach mang va
phan dng, gitta tién bé va lac hau, gitta hda binh va chién tranh,
gitta nhan dao va da man, gitla cht nghia x4 héi va cht nghia tu
ban,.. Hé Chf Minh 1 ngudi trie tiép chting kién va gép phan to
l6én trén pham vi quéc té vao bude ngoat vi dai &y chia lich si.
Thit hai, cic quan diém dé gin bé mau thit véi qua trinh dau
tranh vi dai cia dan téc ta vi muc dich cao dep gidi phong dan toc
va bao vé Té quéc trong 50 ndm ay, timg yéu cau va nhiém vu cy
thé - lich sit cua cac giai doan trong qua trinh dé.
Thi ba, cac quan diém dé 1a mét b6 phan hitu co, khong thé
23VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
tach rai véi toan bé cdc quan diém cha Hé Chi Minh vé cac van dé
chinh tri, triét hoc, kinh té, x4 hdi, dao dite, quan su,... vdi cudc ddi
hoat dng cach mang tuyét vai vA déc dao cha Ngudi vi mét ham
muén tét bac "Trude kia ciing nhu nay 1a 1am sao cho toan thé
dan t6c duge giai phong. Dé 1a muc dich cia tdi tit khi cén tré va
cho téi ngay tir gia cdi ddi, muc dich dé sé khéng thay déi..".
Tat cA cdc ¥ kién, suy nghi cia Hé Chi Minh vé cdc linh vue
khée nhau cia van héa - van nghé déu chiu su chi phéi sau séc
cha cae d&c diém co ban trén. Cang chinh vi thé ma nguyén ly co
ban nhét, quan trong nhét, 1a linh hén cia tét cd céc quan diém, ¥
kién cu thé vé van héa - van nghé cha Hé Chi Minh la: "Van hoa
nghé thuat ciing 14 mét mat tran. Anh chi em 1a chién si trén mat
tran ay. Ciing nhu céc chién si khac, chién si nghé thuat c6 nhiém
vu nhét dinh, tite 1a phung su khang chién, phung su Té quéc,
phung su nhan dan".
Nguyén ly nay hoan ton khéng phdi 1a sy 4p dat doi vi van
nghé, su 4p dat méi quan hé gitta vain nghé va chinh tri, ma chinh
1a ban chat x hdi cha moi hoat dong van nghé, 1a mét quy luat
khach quan cia méi quan hé trén nhu H6é Chi Minh da khang
"Van héa nghé thuat cing nhu moi hoat déng khac, khéng
thé dimg ngoai, ma phai é trong kinh té va chinh tri"®. Nm vitng
quy luat va thau hiéu sau séc nhiing doi héi bic xtic nhat cha lich
stt va cia dan téc ta 50 ném ay, Hé Chi Minh da rit ra mét két
Juan cé ¥ nghia cuc ky to 1lén nh&m dinh huéng cho toan
trién cia van nghé nuéc ta: tham gia céch mang 1a con dudng duy
din!
nhat, 14 nhu cau tat yéu cia van nghé va nhiing ngudi hoat déng
1. H6 Chi Minh: Van héa, nghé thuét cing la mét mat tran, Nxb. Van
hoc, Ha N6i, 1981, tr.11.
2, 3. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.7, tr.246.
241
PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT..
van nghé 6 nuéc ta, "Ro rang 1A dan téc bj 4p buc, thi van nghé
cing mat ty do. Van nghé muén ty do thi phai tham gia cach
mang", Tham gia céch mang khéng chi vi dé déng g6p tich cule vao
tién trinh va thang loi cia cudc défu tranh gidi phéng va bao vé TO
quéc, ma cn vi nhu cdu tén tai va phat trién cia chinh ban than
van nghé, vi su tu do chan chinh cia van nghé. Dé 1a mot két luan
hién nhién, gién di ma thuc su cé ¥ nghia 1én lao déi voi van nghé
cach mang 6 nuéc ta.
Quan diém géc trén day cla Hé Chi Minh vé van héa - van
nghé xuat phat ti su Iva chon hé tu tudng cua Neudi. Ai cing
da biét, vao nhiing nam 1920, Hé Chi Minh da phai chiu dung
biét bao gian nan, khé ai dé tim con dudng cttu nude. Luc dé,
biét bao nhiéu hoc thuyét, biét bao nhiéu chi nghia, biét bao
nhiéu dang phai. Lic d6, h@ tu tuéng Mac - Lénin con dang
trong cuéc d&u tranh khéng can siic véi cac trao luu tu tudng déi
lap va tha dich khac. Nhung, bang cA cuéc ddi ting trai, bing
toan bé trf tué, sy m&n cam, nhay bén va tam huyét cia minh,
ngay tit nhiing ndm 1925-1927, Hé Chi Minh da khang dinh:
"Bay gid hoe thuyét nhiéu, chi nghia nhiéu, nhung chi nghia
chan chinh nh&t, chéc chén nhat, canh ménh nhat Ja cha nghia
Lénin", CAch day m&y nam théi, sy khdng dinh dé, cé 16 it cdn
ban cai. Nhung gan day, do tac dong cia nhiing bién adi phitc
tap cua ddi séng quéc té va trong nude, ngudi ta bat ddu hoai
nghi, bién d6 dao déng vé mat hé tu tudng da tang lén, ddi khi
khong cdn gidi han. Cudc déi Hé Chi Minh, t&ém guong
Hé6 Chi Minh, tri tué, tam hén va dao dite Hé Chi Minh cing co
cho chting ta niém tin khéng chi vao ca nhén Ngudi, ma vao su
lua chon va khang dinh cia Ngudi vé chan ly ay.
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.13, tr.504; t.2, tr.289.
25VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
Ti kinh nghiém cia cudc ddi minh, Hé Chi Minh luén luén
nhée nh, khuyén nht van nghé si cdn hoc tap cht nghia Mac -
Lénin: "Cong viée cach mang IA nghin diéu, muén loai phic tap,
khé khan. Dé can nhdc moi hoan canh phite tap, nhin ré céc
mau thuan, dé gidi quyét ding cdc van dé, thi ching ta phai co”
gang hoc tap ly luan Mac - Lénin", nhung déng thdi, nhiéu lan,
Ngudi phé phan nhiing ngudi chi "hoc thudc long mét sé sach vo
vé cha nghia Mae - Lénin.. Song khi gap viée thuc té, thi ho
hoac 14 may méc, hode 1A hing tiing.. Ho hoc séch v3 Mac -
Lénin, nhung khéng hoc tinh thdn Mac - Lénin"’. Su nhéc nhé
trén day cua Hé Chi Minh déng théi bao ham ca hai ¥ nghia, su
kién dinh véi cha nghia Méec - Lénin va tim tdi, déi méi, sang
tao phu hgp véi nhiing bién déi méi cha thuc tién xa héi trén
tinh than Mac - Lénin.
Xuat phat tiv nguyén ly "Van nghé muén ty do thi phai tham
gia céch mang", Hé Chi Minh da yéu cdu van nghé phai bam sat
va phung sy t6t nhat nhiing nhiém vu co ban va cu thé cha dan téc
va nhan dan ta trong titng giai doan khac nhau cia 50 nam ay. TY
trong nhiém vu 6 tinh chat lich sti - cu thé dé cua méi giai doan
phat trién cia van nghé nuéc nha, bao gid Hé Chi Minh cing chi
ra mot thién chitc riéng biét cha van nghé 1a bam sat ddi song con
ngudi, miéu ta va kham pha con nguii, bao vé va khang dinh con
ngudi mdi dang hinh thanh trong cuéc chién d&u ddy hy sinh, gian
khé va vi dai vi sut chién thang cha xA h6i méi: "Quan ching dang
ché dgi nhiing tac pham van nghé xting dang véi théi dai vé vang
cua chiing ta, nhiing tac pham ca tung chan that nhiing ngudi méi,
viée méi chang nhiing dé lam gugng mau cho ching ta ngay nay,
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.11, tr.610, 611.
26PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGH# THUAT...
ma con dé giéo duc con chau ddi sau". Trong nhiing nam chéng
thuc dan Phap va dé quéc MY, ctu nude, su dinh huéng trén day
caa Hé Chi Minh da cé stic cd va va tae dong to Jon déi vdi nén van
nghé cach mang va nhing nghé si - chién si cha chting ta. Gan
day, phai chang da c6 ¥ nghi cho ring, su dinh hung d6 khong con
pha hop nita? Tat nhién, van hoc, nghé thuat cha ching ta phai di
sdu vao con ngudi hon nita véi tat c& tinh chat phong phi, da
dang, phite tap va cae céip a khéc nhau von c6, ngay cang phat
trién cla ban than ddi sing con nguéi. Nhung ban chat nhan dao
sau xa cha sdng tao nghé thuat cach mang chinh 1a, trong diéu
kién cia cuge dau tranh cyte ky phic tap, nan giai ngay hom nay,
phai dén hét nang luc va tri tué dé bao vé, nuéi duwéng va khang
dinh nhiing cai tot dep, trong sang, cao cA cua con ngudi. Hon mot
nam truée khi qua ddi, Hé Chi Minh da nhde nha voi chting ta:
"Mi ngudi déu c6 edi thign va de 4 trong long. Ta phai biét lam
cho phan tét d con ngudi nay né nhut hoa mia Xuan va phan xau bi
mat dan di, d6 1a thai d6 ca ngudi cach mang".
Khi néi Hé Chi Minh yéu cfu van nghé “ca tung chan that
nhiing ngudi méi, viée méi"®, nhiéu Mie ngudi ta chi nhan manh tii
Ca tung, ma quén mat tit Chan that ngay sau do. Cang nhu déi véi
cum tit "miéu t& cho hay, cho chan that va cho hing hén", ngudi
ta khéng cht ¥ quan hé khong thé tach rdi ca ba ti hay, chan
that va hung hén. Chi cé sy thong nhét cia ba yeu céu dé méi tao
nén nhiing tae phdm nghé thuat dich thuc, tao nén gia tri bén
vig cha ching, va dé 1a tu tudng bign ching cha Hé Chi Minh vé
cae gid tri van hoa ma Ngudi ggi la su "phong phi vé tu tudng va
1, 2, 3, 4, Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.13, tr.504; t.15, tr.672; t.13,
tr.504; t.13, tr.392.
27VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
nghé thuat". Vé phuong dién nay, da nhiéu ldn véi mét thai
cAn, gan gai, rét myc khiém ton va cing r&t thing thin, Ngudi da
phé binh mét sé tac phdm van nghé 1A "nhat nhéo thé nao dy",
"cach viét thudng ba hoa, day ca day muéng..", xa la véi déi song
thuc cia con ngudi.
Khi néi Hé Chi Minh yéu cau biéu duong ngudi méi, viée méi,
diéu d6 hoan toan khong c6 nghia 1a Ngudi doi hay khuyén van
nghé si té héng hién thyc hodc tao ra nhiing hinh anh xa rdi dai
sOng. That 1a thu vj khi Ngudi phé binh mét s6‘bitc tranh trong dé
ngudi vé "khong mudh di 6 duéi dat ma cit mudn vit én trai: chat
mo mOng nhiéu qua, ma cai chat that cia su sinh hoat rat it®. TY
d6, Ngudi goi ¥ mot cach df dém: "Ngudi tran lén tién c6 1é cing
thich that. Nhung nhin thay mdi cdi dep khéng thay déi réi cing
chan nan, nhat nhéo va méi biét: muén tim thay su thay déi, su
ham mé that, phai tré vé vdi cuéc sinh hoat thuc tai cia con
ngudi™. Diéu ma may nam gan day, nhiéu van nghé si dang tran
tré tim kiém nhim lam cho van nghé lic nay hién thuc hon nia,
chan that hon niia, sat gdn véi déi sOng hing ngay hon nifa, da
duge Hé Chi Minh chi ra tix nhiéu nam trudéc déy. Dau phai di tan
dau xa khdi manh dat nay dé tim mét su déi méi. Trd vé véi céi
nguén Hé Chi Minh, ching ta sé gap duoc nhiing chi din cuc ky
gidn di ma sau sc la thuéng.
Ca cuéc déi Hé Chi Minh, trong titng viée lam, cit chi nhé nhat,
Ngudi ludn luén néng niu, cht chiu, nudi dung, bao vé ting biéu
hién tét dep - di 1a rat nhé - cha méi con ngudi. Tx d6, Ngudi doi
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.13, tr.505; t.12, tr.164,
3, 4. Hé Chi Minh: Van héa, nghé thuét ciing Ja mét mat tran, Sdd,
tr.344, 345,
28PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT.
héi sang tao van hoc, nghé thuat "edn hiéu thau, lién hé va di sau
yao dai séng cia nhan dan. Nhu thé, méi bay to dude cai tinh than
anh ding va kién quyét cia quan va dan ta, déng thai dé gitp
phat trién va nang cao tinh than ay". Gdn lién véi déi hoi d6, nhu
1a mét mat khéng thé thiéu duge cha né, 1a viée can phai kién
quyét phé phan nhiing cai (u, cdi Ac, cdi hén kém, cai dé tién.
trong con ngwai va xa héi - "Viet aé néu nhiing cai hay, cai tot cla
dan ta, cha bo déi ta, cua can bé ta, cha ban ta. Déng thii dé phé
binh nhiing khuyét diém cia chting ta, cua can bé, cua nhén dan,
Khong nén chi viét cai t0t ma gidu céi xau. Nhung phé
cha bd déi
binh phai ding din, Neu cai hay, cai t6t, thi phai co ching muc
ché phong dai. C6 thé ndo néi thé dy. BO doi va nhan dan ta cing
da nhiéu cai hay dé néu lén, khong cin phai bia dat ra", Trong
mét doan rat gidn di dé théi da co thé tim thay nhiing quan diém
cha yéu nhat vé dinh huéng tu tudng va thdm my cho méi quan hé
gitta khdng dinh va pha dinh, ca nggi vi phé phan trong sang tao
vin héa, nghé thuat hom nay.
‘Tham gia vao cude déu tranh céch mang vi dai caa cd dan
tc, miéu tA cho hay, cho chan that, cho hing hén cai mdi, cdi tot
dep dang nay sinh trong déi sdng hién thue va ding cam, nghiém
Khée phé bin, lén 4n nhiing cai xdu, khuyét diém, sai lam, qua
d6 gop phan tich cuc vao su thang lgi cia cuge chién dau gidi
phéng, bao vé va xay dung 'T6 quée, dé chinh 18 nhiém vu cha yéu
cia van héa - vin nghé, Dé cing chinh 1a stic manh chién dau
de biét ca van héa, van nghé ma nhiéu lan Hé Chi Minh da
khang dinh va cing chinh bang cac tac phdm cia minh, Ngudi da
ching minh chan ly 46. "Ngdi but cba cdc ban cing 18 nhiing vi
1, 2. Hé Chi Minh: Toan t4p, Sda, t.7, tr.246; t.8, tr.206.
29VAN HOA, VAN HOC, NGHB THUAT VIRT NAM DUONG DAT...
khf s&c bén trong sy nghiép phé chinh triv ta ma anh em van héa
va tri thite phai lam..."
Gan bé mau thit véi dn toc, "phai mang cét cach dan téc", gin
b6 mat thiét véi nhan dan dang dau tranh va x4y dung, vA phai
thé hién su gin b6 do trén tat c& cdc mat, céc quy trinh cha hoat
dong van héa - van nghé, tir dé tai dén muc dich, ti néi dung dén
hinh thitc, tt phong cach dén ngén ngd, tiy suy nghi, tinh cam dén
su tham gia truc tiép cha ngudi nghé si vao dai séng vA cudc du
tranh cia nhan dan, tit viée dem van héa phuc vu true tiép nhan
dan dén viée tao moi diéu kién dé nhan dan truc tiép sang tao céc
gia tri van héa... Dé la quan diém xuyén suét t&t c& cdc bai bao,
bai phat biéu, néi chuyén, thu ti, sng téc,... cla Hd Chi Minh vé
van héa - van nghé. Chinh tit quan diém 46 ma Ngudi luén luén
doi hoi rat cao ddi véi chat lugng hoat déng cia van héa - van
nghé. Ngudi thuéng nhac nhé thang thdn nhiing thiéu s6t cha
hoat dong 46:
"Phong trdo van héa cé bé réng, chua cé bé sau,
nang vé mat gidi trf ma con nhe vé mat nang cao tri thie cia
quan ching. Vé mat t6 chic va lanh dao cén thiéu chat ché chua
dua han vao lc lugng cia nhan dan, chua ding hét kha nang
cha cée nha trf thttc’’. Sy nhdc nhé dé cach day di 33 nam,
nhung chting ta thay dé nhu 1a su phé binh truc tiép nhiing thiéu
s6t, khuyét diém cia hoat déng van héa - van nghé nuéc ta trong
nhiing ngay gan day nhét.
Quy tu muc tiéu lén nhét cia moi hoat déng van héa - van
nghé 18 phung sy nhan dan, phung su Té quéc, tham gia céch
mang, diéu d6 déi véi Hd Chi Minh hoan toan khéng cé nghia la
bién cac hoat dong da dang d6 thanh nhiing cOng thite rap khuén,
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.5, tr.157; t.10, tr.514,
30PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
may moc. Hé Chi Minh da nhiéu ldn néi dén tinh da dang, phong
phti cia van hoa - van nghé, coi dé 1a mot dae trung, la mét Adi hoi
ndi tai cia ban than van héa - van nghé, va cling la mot doi héi
Khach quan cia cong ching déi véi hinh thai hoat dong tinh than
dic biét nay: "edn Jam cho mén An tinh than dude phong phi,
khong nén bat moi ngudi chi duge an mét mén théi. Ciing nhu vao
yudn hoa, can cho moi nguéi duge thély nhiéu logi hoa dep".
Vai tro va su lanh dao cia Dang d6i vdi van héa - van nghé
dang la mot van dé duge tranh luan si néi vai nam gan day. Doc
lai nhing ¥ kién cia Hé Chi Minh vé vain dé nay cho phép chung
ta rit ra nhiing két luan mang y nghia thdi su sau sdc.
Hé Chi Minh 4a chi ra rat 10 ring, vai trd lanh dao cua Dang
ta lA do chinh su phan déu cha Dang va do nhan dan tit thuc tién
du tranh ma thita nhan. Dang ta da trai qua biét bao thir thach
to ln dé lam tron sit ménh lich st cba minh truée dan téc, truée
lanh dao
cach mang cha minh. Diéu 46 hoan toan khong phai 1a ap dat, 1a
nhan dan, dé ganh vac va cing 18 dé gianh va gitt quyé
déc tai, ma 1a trach nhiém nhan dan giao pho cho Dang ta. "Dang
ta khong ngiing dau tranh chéng nhiing khuynh huéng cai luong
cia giai cp tu san va nhiing khuynh huéng manh déng cia tang
l6p tiéu tu san...; chong nhiing Khuynh huéng hitu va "ta" trong
Dang khi quy dinh va chap hanh chién luge va sach luge c&ch
mang cia Dang 6 méi thoi ky. Chit nghia Mae - Lénin da gitip Dang
vugt qua nhiing tran tht thach ay. Nho vay, Dang ta khéng nhiing
da gianh dude quyén lanh dao c&ch mang trong cA nuée, ma cn
gitt viing duge quyén lah dao dé trén mot linh vuc..."". Hé Chi Minh
da dic két mot chan ly cu thé - lich sit vé quyén, uy tin va kha
‘hi Minh: Toan tap, Sdq, t.15, tr.665; .12, tr.416.
31VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIRT NAM DUONG DAL...
nang lanh dao cach mang cia Dang ta va déng thdi Ngudi chi ra
con duéng vugt qua thi thach dé gitt ving nhiing cdi dé,
Da 1a chan lf cu thé - lich si thi tat nhién khéng phai bat
bién. Vén dé 1a 4 ché nang luc va phdm chat dé bao dam gitt viing
quyén dé, kha nang vuot qua nhiing thit thach méi trong nhiing
ki€n lich sit méi, Trude khi qua déi mét nam, Ngudi da chi ro:
"Mét dan t6c, mGt dang va mai con ngudi, ngay hém qua 1a vi dai,
c6 sttc hap dan lén, khéng nhét dinh hom nay va ngay mai vin
duge moi ngudi yeu mén va ca ngoi, néu long da khéng trong sang
nifa, néu sa vao chi nghia c4 nhan", Va Ngudi déi hoi: "Ti nay
vé sau, nh4n dan ta va Dang ta phai git! gin va phat huy mai mai
dao dite trong sing ay"’. Ngay hom nay, truée nhiing déi héi va
nhiing diéu kién méi cla cue d&u tranh, Dang ta ting bude nd
lve vugt qua nhiing thi thach nang né mdi dé tiép tue ganh vac
trach nhiém lanh dao cia minh trén cdc binh dién chi yéu cua
ddi séng x4 hGi, trong d6 van hoa - van nghé 1a mét linh vue cue
ky quan trong.
Lic nay, chting ta dang ban nhiéu vé quan hé gitta Dang lanh
dgo so véi quyén dan cht, quyén ty do tu tudng va tu do sang tac.
Nhiing khfa canh mdi, chat higng méi cha méi quan hé trén dang
duge tiép tuc nghién citu va dé xudt dé bao dam vai tro lanh dao
caa Dang gain lién nhu cdu dan cha, tu do séng tao cha méi ngudi.
Hé6 Chi Minh da ly gidi van dé tu do tu tudng, tu do sang tac 6 mét
cap 46 khac, mang y nghia triét hoc sau séc. Ngudi viét: "Ché d6 ta
la ché d6 dan chu, tu tuéng phai dude tu do. Tu do 1a thé nao? Déi
vdi moi van dé, moi ngudi ty do bay té § kién cha minh, gop
1, 2. H6 Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.15, tr.672.
32PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
phan tim ra chan lf. Dé 1a mét quyén Igi ma cing 18 mét nghia
vu ofa moi ngudi. Khi moi ngudi dé phét biéu ¥ kién, da Om
thay chan ly, luc dé quyén ty do tu tudéng héa ra quyén tu do
phuc ting chan ly". Mot cach ly gidi déc dao va day site thuyét
phuc. Cé 1é, chua phai moi ngudi déu da dude tu do bay to ¥ kién
caa minh vé moi van dé. Mat khac, lai c6 ngudi Idi dung tu do dé
xuyén tac nhiing chan ly lich sti da dude kiém nghiém, dé danh
gia vao niém tin chan ly cla nhan dan dang ding trude nhiing
thit thach ngay hém nay. Quan diém mang ¥ nghia bign ching
sAu s&c trén day cia Hé Chi Minh 1a co sé phuong phap luan vé
mat tu tudng cuc ky quan trong d@i vdi linh vuc sAng tao van
héa - van nghé, ndi ma quyén tu do phai duge phat huy dén cao
do dé di ti kham pha nhiing su that va chan ly cua doi song
dang van dong.
Hé Chi Minh khéng ban nhiéu va tric tiép nhiing ndi dung cu
thé vé su lanh dao caa Dang trén linh vue van héa - vin nghé.
Nhung nhiing dinh huéng vé tu tuéng va triét hoc trén day cé mét
gid tri thuyét phuc sau sdc. Ching ta nhat thiét va cdn phai tiép
tuc di sdu, phat trién nhiéu mat hon nia nhiing yan dé cua khoa
hoc vé van héa - van nghé. Thuc tién s6i dong, phong pha va phite
tap cita hoat dng van héa - vn nghé nbiing nim qua doi hoi nhu
vay. Mat khac, khéng phai Hé Chi Minh da ban vé tat ca nhiing
van dé cha linh vue nay. Cang véi van hoa - van nghé, Ngudi da
bao quat nhiing pham vi hét site réng lén khéc cua déi song xa hdi.
Ngudi da danh phan lén site luc, tri tue, tinh cdm cho cuéc dau
tranh giai phong dan téc.
Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.10, tr.378.
3 VHVHNTVN-T1 33VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAT...
Mic dau vay, chdc chin ring, moi su tim tdi, kham pha méi,
moi su phat trién vA déi méi vé mat tu duy ly luan vé van héa -
vin nghé déu nhét thiét phai théim nhudn tu tuéng, quan diém
cia Hé Chf Minh, Tré vé véi c6i nguén Hé Chi Minh, chiing ta sé
viing tam di téi, di xa vA di ding hon nita, hom nay va mai sau.
34WwW TUGNG HO CHi MINH
VE DAO DUC CACH MANG, CAN, KIEM,
LIEM, CHINH, CHI CONG VO TU
Nam 1927, Nguyén Ai Quéc viét tac phaém Duéng kach ménh:
Day 1a cudn sach bdi dudng lép edn bo ddu tién cia cach mang
Viet Nam di theo hoc thuyét Méc - Lénin va cing 1a cudn sach
du tién truc ti’p tuyén truyén vé cho nghia Mac - Lénin cho
Jp thanh nién wu ta théi d6, Dae diet, mé dau tac pham 1a bai
noi vé Tu cach mot ngudi cach ménh. Hé Chi Minh, ngay ti thoi
ky d6, da dua mot quan diém Ién cha Ngudi: cai dite 18 géc cha
ngudi cich mang.
Bon mudi hai ndm sau, trong pan Di chic dé lai cho toan
Dang, ton dan truée hic ra di, truée hét, Ngudi dan dd vé Dang va
véin a6 dao dite d& duge dae bigt nha manh: “Dang ta 1A mot dang
cm quyén. Méi dang vién va c4n bé phai that su tham nhuaén dao
+ atte céch mang, that sit cin kiém liém chinh, cht céng vo tut. Phai
git gin Dang ta that trong sach, phai xting dang 1a nguéi anh dao,
la ngudi day té that trung thanh cia han dan"
Ro rang, Hé Chi Minh 1a mot nha tu tudng, mot lanh ty cach
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Sda, t.15, tr.611-612.VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAL...
mang da ban nhiéu nhat, quan tam hang dau dén van dé dao duc.
Ngoai viéc ban mét cach sau s&c, cd dong, tham thia, déng thdi
chinh Ngudi da tu minh, trong cA cude déi, thye hién mgt cach
hoan chinh, tron ven nhat nhiing tu tudng va khat vong dao dite do
minh d&t ra. Hé Chi Minh via 1A nha ly luan vé dao dtc, vita 1A
mét ta&m guong dao diic trong sang, gan giti va déc dao nhat.
1. Tw Hé Chi Minh, nén dao dite Viét Nam da mang ban
chat méi, dé 1a dao dite méi, dao dite céch mang
Dao dite céch mang do Hé Chf Minh dé xuéng vé ly lun va
day céng xAy dap trong thuc tién 14 dao dic mang ban chét, phim
chat cia giai cip cOng nh4n va nhan dan lao déng, két hop nhudn
nhuyén va sinh ddng nhiing truyén théng dao dite tot dep cha dan
téc ta véi nhiing tinh hoa dao dite cha loai ngudi. "Dao dite dé
khéng phi 1a dao dic tha cuu. Né 1a dao dite mdi, dao diic vi dai,
n6 khéng phi vi danh vong cia cé nhan, ma vi Igi ich chung cha
Dang, cita dan tc, cia loai ngudi"’,
Khi ban vé dao dite, Hé Chi Minh rat hay sti dung nhiing khéi
niém, pham tra dao dite di quen thudc vi dan téc ta tix lau dai,
trong d6 c6 dao dite Nho giao, Phat giao, nhuing Ngudi da dua vao
d6 nhiing néi dung mdi, cé khi hoan toan mdi, déng thdi Ngudi bd
sung nhiing khai niém, pham tra dgo dite clia thdi dai méi. Chinh
vi thé ma cé su héa nh4p nhiing gia tri dao dic méi v6i nhiing gid
tri truyén théng tét dep cia dan téc, lam cho quan niém va tu
tudng dao dite cha Hé Chi Minh ludn luén gin gai, dé hiéu ddi véi
nhén dan, véi moi ngudi.
H6 Chi Minh khang dinh dao dic mdi la nén tang cia ngudi
c&ch mang bdi vi, theo Ngudi, su nghiép cAch mang tiéu diét xa h6i
1. Hé Chi Minh: Toan t4p, Sda, t.5, tr.292.
36HAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHB THUAT...
ca, xay dung x4 hoi méi voi nhting ly tung va khat vong cao
dep, la mot "su nghiép khéng 16", day gian kho, phiic tap, cn 6
sy phan déu khong mét moi, su kién dink, long ding cam va hy
sinh lén cua phiéu thé hé cach mang: Khong cham lo x4y dung
dao dite méi cho can b9, dang vién va nhan dan, Pang khé c6 thé
thuc hién duge dn cing muc tiéu cao ca cha cach mang. Theo
cach dién dat binh di cha Ngwai, dao dite nhu gée cla cay, ngon
nguén cia song suéi, stie manh cla con ngudi, stic c6 manh méi
ganh duge nang va di dude xa. Ngay tr
chién chong My, ctiu nue, khi Dang gang tién hanh sy nghiép
fa dee nvide, Hé Chi Minh da khéi
quat va e&mh bao: "Mot dan toc, mot d&ng va mdi con nguol,
in 1én, khong nhét dinh
vi dai gidi phong va thong
ngay hém qua 1a vi dai, 6 ste
hom nay va ngay mat vin dude moi nguéi yéu mén va ca ngdi,
néu long da khong trong sang nia, néu sa vRO cha nghia c&
nhan". Chinh vi vay ™ Hé Chi Minh thudng xv
n nha manh
wpang ta 1a dgo dite, 1 van minh"? va yeu cau vige ren luyén, tu
dudng dgo dite phai 1a nhan 6 06 ¥ nghia quyét dinh déi véi
phdm chat nguoi cach mang, ngudi dang vién.
Nhu vay, ti Hé Chi Minh,
du hinh thanh va phat trién manh mé, thé
dao dtte méi cha dan toc ta bat
sAu vao adi song, trd
thanh mét bd phan hét ste quan tron: hdc hoa dién mgo va dac
trung cha nén van hoa Viet Nam, cha van hién Viet Nam hién dai.
Nén dao dite d6 da trd thanh vo khi manh me eaa Dang va cua
nhan dan ta trong cuge dau tranh vi dgc lap dan téc va cha nghia
x& hoi, vi myc tiéu "dan giau, nuée manh, x4 hoi cong bang, dan
cha, van minh", vi hoa binh, hop tac va itu nghi voi tat ca cdc dan
toc trén thé gidi-
Pore eee
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sd, t.15, tr.672; t. 12, tr.403.
37
edieVAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAI...
2, Hé Chi Minh ban vé nhiing phém chat dao dite co ban
cua con ngudi Viét Nam thdi dai mdi
Tw cuéc séng thie cia nhan dan, cuéc ddi thuc cia con ngudi
va xa hdi Viét Nam, ti su tiing trai sau s4c va tu dudng cua chinh
minh, tit niém tin én lao vao khat vong vudn lén cai chan, cai
thién, cai my cia con ngudi, Hé Chi Minh da day céng xay d&p cac
phém chat dao dic cho con ngudi Viét Nam, cho moi ngu‘
tugng (cong nhan, néng dan, tri thuic, van nghé si, bd d6i, céng an,
gia, tré, thanh nién, phu ni, déng bao dan téc, giao dan,...), trong
moi déi
magi Iinh vye hoat déng va sinh sing cia con ngudi, trong moi
pham vi (cA nh4n, gia dinh, lang xém, phé phudng, tap thé,...) va
trong cac quan hé phong phi, phic tap, tinh té caa con nguti,... TH
d6, Ngudi khai quat thanh nhiing pham chat co ban cia con ngudi
Viet Nam, nhiing chudn myc chung cia nén dao dite cach mang
Viét Nam.
M6t Ia, trung véi nuéc, hiéu véi dan 1a phém chat bao tram
nhat, quan trong nhat cia con ngudi cach mang Viét Nam. Van
dung khai niém truyén théng vé trung va hiéu, Hé Chi Minh da
dua vao d6 ngi dung hoan toan mdi: trung véi nudéc 1A su trung
thanh véi su nghiép dung nuéc, gitt nude va xAy dung dat nuéc cha
nhan dan. Nuée 6 day 1a nuéc cia dan, con dan 18 ngudi lam cha,
chi nhan cia d&t nude, "bao nhiéu quyén han déu cia dan", "bao
nhiéu Igi ich déu vi dan". Vi thé, theo Hé Chi Minh, tu tuéng ma
Ngudi dé xudng "hiéu vdi dan", khong phai chi dimg lai 6 ché
thuong dan, ma Ja gan dan, gan bé véi dan, kinh trong va hoc tap
dan, dua han vao dan, lay dan lam géc.
Déi véi can bd, dang vién, Hé Chi Minh cén yéu cdu cao hon:
dé 1a "tan trung, tan hiéu", can b viia 1a nguéi lanh dao, vita 1a
ngudi day té that trung thanh cua nhan dan.
Trung véi nuéc, hiéu véi dan, suét déi phan dau hy sinh vi déc
38PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
lap, tu do cia T6 quée, vi chi nghia x4 hdi,... 1a chudn muc dao
dite bao tram cata con ngudi Viet Nam, la dink hudng chinh tri -
dao duc lén nhat cho moi ngutdi, 1a khét vong vuon Jén ty hoan
thién minh cua tat ca ching ta theo ngon cd, tu tudng dao dite
Hé Chi Minh.
Hai 1a, yéu thuong con ngudi 1a mot trong nhiing pham chat
dao dite dep dé va cao ca nhét ma Hé Chi Minh yéu cau va khang
dinh aéi véi con ngudi Viet Nam va chinh H6 Chi Minh da ching
minh tuyét vai phaém chat dé bang toan b6 cudc adi minh.
"Dau tién 1 cong viée déi véi con ngudi", trong pan bé sung cho
Di chic, Hé Chi Minh da viét nhu vay va toan bd su nghiép cha
Ngudi da chting minh cho tu tudng nhan van cao ca nay.
H@ Chi Minh yéu thuong déng bao, déng chi eta Neuii, khong
phan biét mién xudi hay mién ngutéc, gia hay tré, trai hay g4i,... hé
1a ngudi Viet Nam yéu nuéc thi déu 6 ché trong t&m long nhan ai
cua Ngudi, nhung trude hét 1a danh cho nhiing nguéi ctng khé,
nhimng ngudi lao dong bi ap bite, béc 1t. Khong c6 tinh yéu thuong
d6, khong thé néi dén cach mang, cng khéng thé néi dén ly tuéng
xa hGi cha nghia. Tinh yéu thuong 46 gan lién véi thai d9 ton trong
con ngudi, biét céch néng a8 con ngudi, rong jugng va khoan dung
véi con ngudi, déng thai nghiém khéc véi minh,
Vi yeu thuong v6 han déi véi con ngudi, H6 Chi Minh coi dau
tranh giai phOng dan tée, gianh déc lap, tu do la con dudng dé giai
phéng con ngudi, coi con ngudi dude gidi phong va dude séng trong
doc lap, tu do 1a nguyén vong sau xa va hanh phtic lén lao cua
chinh con ngudi
‘Yeu thuong con ngudi gan lién vdi niém tin tuyét déi vao kha
nang tu giai phong cla con ngudi, vao nang hic va hat vong vuon
Jén ty hoan thién minh theo ly tudng chan, thién, my.
Ba 1a, cdn, kiém, liém, chinh, chi cng vo tu 1a nhiing pham
39VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIBT NAM DUONG DAL.
chat duge Hé Chi Minh dé cap nhiéu nhat, thudng xuyén nhat
trong cac bai viét, bai néi vé dao dic cach mang.
Pham chat nay gan véi hoat dong thuc tién, dude thé hién cu
thé, hing ngay cia méi con ngudi, 1A cai nhin thay dude ctia dao
dite, khéng thé che gidu, g&n chat gitfa ndi va lam, suy nghi va
hanh déng...
Hé Chi Minh da sti dung nhiing khdi niém truyén thong cha
dao duc phuong Dong, gitt lai nhiing gi tét dep, phu hgp, loc bd
nhiing gi lac hau, 16i thdi va dua vao nhiing néi dung méi cia théi
dai mdi.
Cén tic 14 lao déng can cu, siéng nang, tu hic canh sinh, c6 ké
hoach, sang tgo va cé nang suat cao.
Kiém 1a tiét kiém sttc lao déng, thdi gian, tién cia cha dan, cha
nuéc, cha ban than, tiét kiém ti cdi nhd dén cai to, khéng phd
truong, hinh thiic, xa xi, hoang phi,...
Liém 1a luén luén tén trong cia céng, cha dan, liém khiét
trong mgi hoan canh "khéng tham dia vi. Khéng tham tién tai.
Khéng tham sung sung. Khéng ham nguii tang béc minh".
Chinh "nghia 1a khéng ta, nghia 1a thang than, dting ddn"? ai
véi minh, déi véi ngudi vA déi vdi viée. "Viée thién thi di nhé may
cing lam. Viée 4c thi da nhé may cing tranh".
Vé chi céng vé tu, theo Hé Chi Minh 1a "khi lam bat ky viée gi
cing ding nghi dén minh truéc,... khi hudng thy thi minh nén di
sau", phai "lo truéc thién ha, vui sau thién ha".
Hé Chi Minh da danh nhiéu bai néi, bai viét dé phan tich, gidi
thich sinh dong, cu thé va sau sac vé céc pham chat trén, déng thdi
1, 2, 3, 4, 5. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.5, tr.292; t.6, tr.129, 131;
t.11, tr.400, 603.
40PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
chi ra quan hé mat thiét gitta ching véi nhau. Can, kié
, iém,
chinh sé dan tdi chi cOng v6 tus, va chi cong vo tu, mot long vi dan,
vi nude nh&t dinh sé thuc hién dude can, kiém, liém, chinh. Nguéi
yéu céu moi ngudi dan Viet Nam déu phai rén luyén, tu dudng
theo cde phdm chat trén, trong d6 dae biét 1 can bé, dang vién c6
chite, c6 quyén: "Trude nhat 1a can bd cae ed quan, cde doan thé,
cap cao thi quyén to, c&p thap thi quyén nhd. Du to hay nhd, co
quyén ma thiéu hong tam 1a ¢6 dip duc khoét, ¢6 dip &n cia dut,
c6 dip "di cdng vi tu”.
Bon A, tinh than quée té chan chinh, trong sang 1a yeu cau va
phim chat dao dite méi cha giai c&p cong nhan va nhan dan lao
dong nhim vao méi quan hé rong 16n, vot ra ngoai quéc gia, dan
téc, xy dung tinh doan két "bdn phuong vo san déu 1a anh em",
tinh doan két vdi cde dan t6c, véi nhan dan cde nuée, vot tat c&
nhiing ngudi tién bd trén thé gidi vi héa binh, hitu nghi, cong ly va
tién bd xa hdi.
3. Nhiing nguyén tac xay dying dao dite mdi
Dé xay dung nén dao dite méi, cing voi viee dic két thanh ly
Juan dao dite nhim chi dao thye tién, Hé Ch Minh déng théi xae
dinh nhimg nguyén tac va phuong cham dé dinh huéng cho su
lanh dao cia Dang va cho viée rén luyén, tu duéng dao dite cha
méi con ngwdi. Day cing 14 mét dac trung rat riéng, déc dao cua tu
tudng dao dite Hé Chi Minh.
‘Mét 1a, n6i di d6i véi lam, phdi néu guong vé dao dite la mot
yéu cdu, m6t phuong ch4m én va sau sdc dé x4y dung dao dtc ma
suét cude ddi minh, Hé Chi Minh da thuc hién mét cach triét dé,
nghiém tue va tron ven. G Ngudi, noi phai di doi v6i lam va cao
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Sda, t.6, tr.127.
41VAN HOA, VAN HOC, NGHB THUAT VIET NAM DUONG DAL...
hon, lam réi méi néi, lam nhiéu, néi it vA tham chf lam hét long,
lam tan tuy ma khéng néi, khéng ty phé truong minh.
Hé Chi Minh rat ghét nhiing ké dao dtc gid, néi ma khéng
lam, néi mot dang, 1am mét néo va Ngudi cho ring, nhiing ké dé
lam gidm di long tin cda nhan dan déi véi Dang. Day 1a bai hoc
thdi su sau séc déi véi vin dé dao dtc trong Dang ta hién nay.
Nguéi chi ra mét luan diém rat quan trong, né cé gia tri v6 cing
thiét thuc khéng chi hic 46, ma truc tiép véi hién nay: "Trude mat
quan ching, khéng phai ta cit viét én tran chit "céng san" ma ta
dude ho yéu mén. Quan chting chi quy mén nhiing ngudi cé tu
cach, dao die. Muén huéng din nhan dan, minh phai lam mue
thudéc cho ngudi ta bat chuéc".
Chinh luan diém nay da thé hién ré mét phuong cham x4y
dung dao diic 1a van dé néu guong. Khéng gi thuyét phuc hon, co
stic cam héa va 16i cudn hon trong linh vuc dao dtic bang viée néu
guong. Hé Chi Minh da lam nhu vay mét cach cdn min, tinh té,
sAng tao va t&m guong cla Ngudi cing nhu nhiing viéc lam cia
Ngudi da cé tac dung v6 cing to lén, s4u sac trong toan b6 déi song
i ta, d&t nuéc ta. Ngudi da khai théc triét dé cac
tam gudng "ngudi tét, viéc tot", gudng cac anh hung, liét si, gudng
dao dite cha x&
cAc vi tién béi, cha 6ng trong lich su, tiv chung dén riéng, tit lén
dén nhé, ti xa tdi gan, cia thé hé nay déi vdi thé hé khic,... dé day
cng xAy dp nén tang ving chic va cdc dinh cao cia dao dite méi.
Hai 1a, xay di doi véi chéng, mudén xy phai chong, chéng nhim
muc dich x4y 1A con dudng dé xAy dung dao dite mdi, 14 nguyén tc
dugc Hé Chi Minh khang dinh va dung thuéng xuyén, linh
hoat, day sang tao trong chi dao thuc ‘hign Xay dung dao dic méi
1a mét cude dau tranh vé cing phiic tap, gay gat, tinh vi, dién ra
1. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.6, tr.16.
42PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
trong moi hic, moi noi, trong ting tap thé va timg con ngudi, vi thé
nguyen tae trén 1a mot doi hoi khéch quan, cdn van dung trigt dé,
khong dutge né tranh, de biét véi cuge chién d&u chOng cai ac, cai
xdu, su thoai héa, bién chat hién nay trong dt bo.phan khéng
nhé can bd, dang vién.
Xay dung dao dtie mdi, truée hét 18 tuyen truyén, gio duc cdc
phdm chat, chudn muc dao dite méi cho mdi ngudi, trong ting gia
dinh, tiing gidi, tap thé, co
xf Hé Chi Minh dac biét quan tam dn cong viée nay, dén viée
g déng, lang x6m, t idng hoc va toan
tao ra moi trudng dgo dite trong sang, Janh manh cho con ngutéi,
cho titng cong déng.
Kay dung dgo dite cing bang vide khoi da thite von lén te
nguyén huéng t6i cai chan, ci thicn, cAi my eta con ngudi, tt dé
tao ra bang duge nang Tuc ty trau déi dao dtc trong méi con ngudi,
loai bd cai de, cai x4u, cdi vO dao dite.
Cang véi xay, nhiém va chong git vi tri dae biét quan trong
dé tao moi trung cho cai tét dep nay nd, gé bao vé va khang
At trién
dinh duge c4i méi vé dao dite dang hinh thanh va p'
trong cuge déu tranh quyét li¢t voi cai Ac, cdi xu, cai phan déng
va cai v6 dao dite.
Hé Chi Minh d& nhiéu lan vach ¥
diém, nhiing can bénh dao die cha can
Xt ey thé nhiing khuyét
, nan dan va
chi 10 tac hai ghé gém cla ching a6
mang. Ngay tit nam 1952, Nguoi da guy nhiing té nan d6 vao ba
Joai chinh 1a tham 6, Hang phi, quan Hew va Ngudi coi dé 1a t6
la ké thd nguy hiém cia nhén dan, 18 ban déng minh cia thue
dan, phong kién, 1a thit "gide ni xm’, "gic 6 trong long", pha tt
trong phé ra. Ngudi khing dinh duit khoat, phai kién quyét chéng
Jai nhiing t@ nan d6 va déng tinh voi nhan dinh cha Lénin: "Can
a dé cho du luan qué trach
\ phai néu nhiing déng chi 4 an hi
43VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT VIET NAM DUONG DAL...
va can phai dudi ho ra khéi Dang... Phai lap tite dé nghi mét dao
luat dé tring tri nhiing vu héi 16".
Tao ra dude mét phong trao quan chiing réng rai tham gia
truc tiép vao qua trinh xy va ching 1A con dudng hiéu qua nhat
trong c&e cudc van dong xay dung dao dite méi cua chting ta, d6
cing 1A kinh nghiém lén ma Hé Chi Minh da day céng chi dao va
thuc hién.
Ba 1a, phai tu duéng dao dic suét déi, kién tri, hang ngay, béi
vi "Dao dic cach mang khdng phi trén trdi sa xudng. N6 do dau
tranh, rén luyén bén bi hang ngay ma phat trién va cing cé. Cing
nhu ngoc cing mai cng sang, vang cang luyén cang trong’. Hé
Chi Minh ciing da chi ra mét hién tugng ma dén nay, chting ta
cang tham thia vi tinh théi su cia né, dé 1a "cé nhiing ngudi trong
lic tranh déu thi hang hai, trung thanh, khong so nguy hiém,
khéng sg cuc khé... c6 céng vai cach mang. Song dén khi cé it nhiéu
quyén han trong tay thi dam ra kiéu ngao, xa xi, pham vao tham
6, lang phi, quan liéu, khong ty gidc, ma bién thanh ngudi c6 toi
vdi cach mang"®.
Theo quan diém cia Hé Chi Minh, da 1A ngudi thi ai cing c6
ché hay, ché dé, cai xAu, cai tét, ai cing c6 thién, c6 ac 4 trong ban
than minh, trong long minh. Vi vay, can cé céch nhin bién ching
va nhan van dé phat trién cai thién, day lui cai ac trong mdi con
ngudi va d&c biét quan trong 1a ting ngudi phai ty rén luyén, tu
dudng, dam dau tranh véi chfnh minh dé "lam cho ph4n t6t 6 trong
méi con ngudi nay né nhu hoa mda Xuan va phan x&u bi mat dan
di, d6 1a thai dd cilia ngudi c4ch mang".
1, 2, 8, 4. Hé Chi Minh: Toan tap, Sdd, t.7, tr.364; t.11, tr.612; t.7,
tr.361; t.15, tr.672
44PHAN THU NHAT: VAN HOA, VAN HOC, NGHE THUAT...
4. Tw tudng dao dic Hé Chi Minh véi su nghiép déi mdi
hién nay
Trong Di chic cia minh, Hé Chi Minh d& dé lai cho toan Dang,
toan dan ta mét nhan giti cuc ky sdu sc vé thdi ky dat nuéc ta
bude vao xAy dung va déi mdi sau khi gianh dude doc lap, tu do va
théng nha&t Té quéc. Ngudi cho rang, dé 1a "cuge chién dau khéng
16" dé "chéng lai nhiing gi da ci ky, hu hing, dé tao ra nhiing cdi
méi mé, tot tuoi’. Cugc chién du khéng 16 dy Iai dién va trong
nhiing diéu kién mdi véi nhiing bién déng to lén, sau s&c, phite tap
kho hidng. Ching ta dA cé duéng 16i déi mdi dude thuc tién kiém
nghiém gén 40 nam qua 1A ding hung va dting din. Mae di vay,
ching ta dang ditng trude rat nhiéu nhiing van dé mdi, thach thite
méi. Do tae déng cuc ky phiic tap, nhiéu mat cha adi séng chinh
tri, kinh té, x4 héi, nén van dé dao dite dang tré thanh mét trong
nhiing van dé bite xtic nhat cha toan Dang va toan dan, cé anh
hudng truc tiép dén uy tin, quyén lanh dao va niém tin cha nhaén
dan d6i véi Dang, tac dong tiéu cue dén toan bd nén dao dite x8
ma ching ta da day céng xdy dung nhiéu thap nién qua.
Su nghiép cich mang cia ching ta, cude song cha nhdn dan ta
dang dai héi phai kién quyét Jam trong sach Dang va Jam Janh
manh didi s6ng dao dite x4 hGi. Lam duge hai nhiém vu trén efing
chinh 1a thye hién trung thanh véi nhting khat vong va di huaén
dao dite cha Chi tich Hé Chi Minh da dé lai cho Dang ta, dan téc
ta. Trd vé va thau hiéu sau hon niia cdi nguén Hé Chi Minh, tu
tung dao dic Hé Chi Minh sé giip ching ta ving tam, kién dinh
di téi trong cuée dau tranh vi mét nén dao dite Vigt Nam sanh
ngang véi tdm véc cia dan tdc va thdi dai, thaém séu nhiing tu
tudng lén cha Ngudi vé dgo dite méi, dgo dite cach mang.
1, 2. Hé Chi Minh: Toan tap, Sda, t.15, tr.617,
45