PIU-Z5-Herzyk 31.

październik 2006

PIU-Z5-HERZYK – R.10 AMNEZJE I OTĘPIENIA

Streszczenie
Jest to rozdział z książki „Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej”. Tekst jest kompilacją
bardzo dużej ilości informacji, opracowanej w dobry, czytelny sposób.

10.1 Psychologiczna organizacja pamięci i jej zaburzenia

Pytania
1. Jakie są podziały pamięci ze względu na poszczególne kryteria?
2. Czy różni się przebieg demencji w chorobie Alzheimera od Parkinsona?
3. Czy niemożność odpamiętania nazywana „na końcu języka” dotyka wszystkich ludzi?
4. Czym jest egzaptacja?
5. Co to jest hipermnezja?

Do zapamiętania
● Podział pamięci ze względu na kryterium czasu przechowywania informacji: krótka i
długotrwała
● Rodzaj info i sposób kodowania: epizodyczna i semantyczna
● Kryterium odtwarzania: deklaratywna i niedeklaratywna (w tym proceduralna)
● Wydobywanie i odtwarzanie informacji: mimowolna i dowolna
● Dodatkowo funkcjonują jeszcze pojęcia pamięci operacyjnej, autobiograficznej (chronologia
życia) i prospektywnej (zapamiętanie planu wykonania przyszłych zadań)
● W Alzheimerze najpierw zaburzona jest operacyjna, potem autobiograficzna, a na końcu
semantyczna, w Parkinsonie najpierw są zaburzenia ruchowe, a dopiero potem poznawcze.
● Egzaptacja to przystosowanie funkcji do innych celów niż aprogramowane w procesie
ewolucyjnym
● Hipermnezja to zjawisko pamięci bez granic/pamięci wzmożonej;

10.2Neuropsychologiczny opis zaburzeń pamięci w amnezji i demencji

Pytania
1. Na jakich przesłankach opiera się opis różnorodności objawów zaburzeń pamięci?
2. Czym jest adhezja?
3. Czym różni się afazja od agnozji i apraksji?
4. Na czym polegają konfabulacje?

Do zapamiętania
● 1.Zaburzenia występujące w formie symptomów ubytkowych – amnezji, oraz objawów
nadmiarowych – paramnezje
● Adhezja – umiejętność dosłownego odtwarzania raz usłyszanych treści bez zrozumienia,
także w nieznanym języku, który pojawia się przy zespole sewanta.
● 2.Trzy grupy zaburzeń pamięci:
○ Amnezja globalna/całkowita występująca w ostrych schorzeniach i urazach mózgu
(towarzyszą im również głębokie patologie świadomości), amnezja wsteczna (niepamięć

Strona 1 z 4
PIU-Z5-Herzyk 31. październik 2006

zdarzeń przed zdarzeniem) lub następcza (niepamięć zdarzeń po zdarzeniu)

○ Amnezja „właściwa”, w której głębokie zaburzenia mnestyczne mogą występować w
warunkach nieznaczeni zakłóconych lubb normalnie funkcjąnujących innych
czynnościach poznawczych.
○ Demencje – integralna cześć obrazu klinicznego zespołów otępiennych

● Konfabulacje to pomieszanie chronologii zdarzeń z tendencją do „wymazywania” różnych

okresów
● 3.Amnezje jako dezintegracja poszczególnych rodzajów pamięciowych wpływające na
zakłócenia różnych form aktywności mnestycznej. (np. Zaburzenie przechowywania lub
przypominania)
● 4.Związek między rodzajem zaburzeń pamięci a naturą uszkodzeń mózgowych. Za
kluczowe w pamięci uważane są obszary przyśrodkowe w okolicach płata skroniowego na
granicy przodomózgowia i międzymózgowia, obejmujące między innymi: hipokamp
(utrwalanie w pamięci), prążkowie (pamięć proceduralna), ciała suteczkowate (p.
deklaratywna), ciało migdałowate (warunkowanie lęku), sklepienie, jądra wzgórza. + kora
przedczołowa (p.operacyjna) i móżdżek (reakcje warunkowania).

10.2.1.Charakterystyka zaburzeń pamięci: zespoły amnezji

Pytania
1. Jakie zostały wymienione trzy formy zaburzeń pamięci?
2. Jakie są objawy amnezji czołowej?
3. Jakie są dwa przejawy zaburzeń pamięci po uszkodzeniach płatów czołowych?
4. Które obszary kory są uszkodzone przy modalnie specyficznych zaburzeniach pamięci?
5. Co to jest afazja amnestyczna?
6. Jakie są objawy słuchowej amnezji słownej?
7. Czego wynikiem są zaburzenia pamięci modalnie niespecyficzne?

Do zapamiętania
● Trzy formy:
○ dezorganizacja celowej aktywności mnestycznej (ukł.III) /np.amnezja czołowa/
○ specyficzne modalnie (wtórne) deficyty pamięci (blokII)/np. Afazja amnestyczna/
○ nieswoiste modalnie (pierwotne) zakłócenia funkcji pamięciowych (blok I)
● Amnezja czołowa-objawy: bierność, brak motywacji, niewykorzystywanie wskazówek.
● Ad.3 Zdaniem Łurii są to: zjawisko podwyższonego hamowania (trudność w odtwarzaniu
wybranych elementów materiału) i obniżony patologicznie poziom aktywności kory
mózgowej.
● Przy modalnie specyficznych uszkodzone są tylnie i boczne obszary kory.
● Afazja amnestyczna to zaburzenie pamięci słuchowej i bodźców werbalnych.
● Ad.6 ograniczony zakres pamięci bezpośredniej, zwolnione tempo i ograniczone możliwości
uczenia się, częste pomyłki werbalne, trudności w odtwarzaniu (ale nie tworzeniu) śladów
pamięciowych.
● Ad.7 z zakłóceniami właściwego wzbudzenia kory mózgowej

Strona 2 z 4
PIU-Z5-Herzyk 31. październik 2006

10.2.2. Zespoły amnestyczne związane z uszkodzeniami obszarów kluczowych w regulacji

procesów pamięci
Pytania
1. Jakie są kluczowe obszary mózgowe dla większości zespołów amnestycznych?
2. Co to jest amnezja?
3. Na czym polega zespół amnestyczny Milner (zespół hipokampa)?
4. Czym charakteryzuje się Encefalopatia Wernickego?
5. Jak rozpoznać zespół amnestyczny Korsakowa?
6. Czym różni się alkoholowy zespół amnestyczny Korsakowa/psychoza Korsakowa od
zespołu amnestycznego Korsakowa?
7. Co mógłbyś powiedzieć o amnezji pourazowej (PTA)?

Do zapamiętania
● W zespołach amnestycznych kluczowe są przyśrodkowe obszary skroniowe i
okołoskroniowe.
● Wymienia się: urazy mechaniczne głowy, niedomogę krążenia mózgowego oraz stany
zapalne mózgu jako przyczyny uszkodzeń w/w obszarów.
● Amnezja stanowi niepamięć faktów i wydarzeń obejmująca różne okresy (wsteczna lub
następcza) i mająca różny zakres (wybiórcza lub całkowita), której towarzyszą inne
zaburzenia, takie jak: zespół amnestyczny Milner, zespół Korsakowa, encefalopatia
Wernickego.
● Zespół hipokampa -> w wyniku pooperacyjnego usunięcia struktury hipokampa i ciała
migdałowatego redukowało napady padaczkowe, ale wzmagało zaburzenia pamięci: utrata
możliwości zapamiętania nowych informacji (globalna i trwała amnezja następcza) oraz
nowej wiedzy (p.semantyczna), nie ma konfabulacji, zaburzeń uwagi czy funkcjonowania
intelektualnego, zachowana pamięć proceduralna (jądra podstawy) oraz lekkie zaburzenie
przeszłości (lekka a.wsteczna)
● Encefalopatia Wernickego-> uszkodzone komory III i IV oraz istotna szara
okołowodociągowa, ciałka suteczkowate, jądra podwzgórza, zanik obszarów czołowych; to
wszystko może być spowodowane brakiem witaminy B1 (tiaminy) w wyniku przewlekłego
alkoholizmu
● Zespół Korsakowa-> stanowi głęboką, zejściową formę zaburzeń encefalopatii
Wernickego;4główne elementy obu rodzajów Korsakowa: a) luki dotyczące zdarzeń
bieżących (amnezja następcza), b) amnezja wsteczna, c) dezorientacja w miejscu i czasie,
d)konfabulacje (zmyślenia) i pseudoreminiscencje (zniekształcenia pamięciowe oparte na
faktach).
● W PTA występują amnezje następcza i wsteczna + konfabulacje (pourazowy Korsakow)

10.2.3Dynamika zaburzeń pamięci a stan mózgu – przemijająca amnezja globalna (PAG)

Pytania
1. Jakie czynniki kształtują obraz zaburzeń przemijającej amnezji globalnej i czemu jest ona
interpretowana w kategoriach neurodynamicznych?
2. Czym się objawia PAG?
3. Czym różni się to zaburzenie od amnezji psychogennej?

Do zapamiętania
● Obraz kliniczny tych zaburzeń kształtują czynniki funkcjonalne, związane z działaniem

Strona 3 z 4
PIU-Z5-Herzyk 31. październik 2006

mechanizmów dezintegrujących i samonaprawczych. PAG (lub raczej TGA) jest silnie

związana z neurologicznymi urazami.
● Objawy: amnezja wsteczna i następcza, nagła niepamięć, a.modalnie niespecyficzna, brak
zaburzeń świadomości, zachowana p.semantyczna, powtarzanie tych samych pytań, mózg
się potem sam naprawia (?)...
● W a.psychogennej występują czynniki zewnętrzne wywołujące stres.

10.3.Zaburzenia pamięci a schorzenia mózgu o przebiegu postępującym: demencje (otępienia)

Pytania
1. Jakie kategorie wymieniane są w definicji otępienia?
2. Co się składa na kryteria klasyfikacji zespołów otępiennych?
3. Co możesz powiedzieć o każdym z kryteriów?
4. Czym charakteryzują się poszczególne etapy przebiegu demencji Alzheimera?

Do zapamiętania
● 7 kategorii otępienia, m.in: nabyta deterioracja procesów poznawczych, biologiczne
starzenie się, charakter postępowy i nieodwracalny, procesy pamięciowe, językowe i
myślenia są uszkodzone...
● Kryteria klasyfikacji: I)czynniki etiologiczne, II) cechy charakterystyczne przebiegu
zaburzeń, III) usytuowanie zmian patologicznych w tkance nerwowej mózgu w rozwoju
schorzenia.
● W I) wyodrębnia się: a)idiopatyczne (samoistne) choroby zwyrodnieniowe, takie jak:
Parkinson, Alzheimer, choroba Picka, Huntingtona
● ...również nabyte schorzenia, w tym: otępienie naczyniowe, pourazowe, prionowe,
wirusowe, intoksykacyjne, w przebiegu wodogłowia.
● W II) są układy czynników:
○ różnice w obrazie zaburzeń
○ odmienność obrazu klinicznego patologicznych zmian w procesach psychicznych
○ współwystępowanie z otępieniem innych zaburzeń modyfikujących objawy demencji
takich jak: depresja, choroby somatyczne oraz zab.psychiczne
● W III): otępienia korowe, demencje korowo-podkorowe, demencje osiowe, demencje
mieszane.
● Przebieg demencji Alzheimera:
○ etap 1) lekkie i początkowo niezauważalne pogorszenie funkcjonowania poznawczego,
zwłaszcza p.krótkotrwałej, narasta spowolnienie psychoruchowe i bierność
○ etap 2) nasilają się objawy z etapu pierwszego i narastają deficyty innych funkcji
poznawczych: afazja, agnozja, apraksja przestrzenna. Pogłębiają się trudności
przypomnień, duża podatność na rozpraszanie się, utrata wyuczonej wiedzy,
dezintegruje się myślenie abstrakcyjne..
○ etap 3) Dezorganizacja procesów mnestycznych i poznawczych zaczyna obejmować
wszystkie czynności i rodzaje pamięci. Rozpadowi ulega nie tylko wiedza, ale też
wszelkie nabyte umiejętności. Potem pacjent niczego nie pamięta, nawet swojego
imienia.

Strona 4 z 4