WJT GMINY HORYNIEC-ZDRJ

PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY HORYNIEC-ZDRJ

na lata 2008 - 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 - 2015

Horyniec-Zdrj, czerwiec - lipiec 2009 r.

SPIS TRECI SPIS TABEL SPIS RYSUNKW SPIS MAP 1. 2. 3. 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 5. 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.5 5.6 5.7 5.7.1 5.7.2 5.7.3 5.7.4 5.7.5 5.7.6 5.7.7 5.7.8 WPROWADZENIE CELE PROGRAMU METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU ZAOENIA I UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU Polityka ekologiczna wojewdztwa podkarpackiego Tendencje rozwojowe gminy Horyniec-Zdrj Zmiana warunkw prawnych Wyniki raportu z wykonania Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA Powietrze atmosferyczne Wody powierzchniowe Zasoby wd i ich wykorzystanie Jako wd Gospodarka wodno- ciekowa Gleby Stan gleb Struktura uytkowania gleb Kopaliny Obszary wystpowania udokumentowanych z kopalin Ochrona zasobw z kopalin Eksploatacja surowcw Przyroda i ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu Lasy Zanieczyszczenia i zagroenia rodowiska Haas Zagroenia naturalne Odpady Promieniowanie elektromagnetyczne Powane awarie Tereny zdegradowane i zdewastowane Zanieczyszczenia transgraniczne Zagroenia biologiczne 5 6 6 8 8 9 11 11 12 14 14 14 14 20 20 21 23 24 24 25 26 26 27 27 28 29 30 30 31 32 39 39 40 41 41

5.8 6.

Odnawialne rda energii NAKADY INWESTYCYJNE NA OCHRON RODOWISKA W GMINIE HORYNIECZDRJ CELE I KIERUNKI DZIAA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM Wzmocnienie instytucjonalne Stymulowanie innowacji Edukacja ekologiczna, dostp do informacji i poszerzenie dialogu spoecznego Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym Aktywizacja rynku na rzecz ochrony rodowiska oraz zarzdzania rodowiskowego Mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe Wsppraca midzynarodowa STRATEGIA DZIAA W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY STANU RODOWISKA Priorytety ekologiczne Ochrona i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych Priorytet 1 Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony i efektywnoci wykorzystania zasobw wodnych

42

44 45 45 45 46 47 47 47 48 48 48 51 51 51 54 56 56

7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.5.1 7.6 8. 8.1 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4 8.2.5

8.2.6 8.3 8.3.1 8.3.2 8.3.3 8.3.4 8.3.5 8.3.6 8.4 8.4.1 8.5 8.5.1 8.5.2 8.5.3 8.5.4 8.5.5 8.5.6 8.6

Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych 57 Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska priorytet 2 58 Informacje oglne 58 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji 59 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji 61 Rejony koncentracji dziaa 62 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie zapobiegania zagroeniom ekologicznym 62 Dziaania priorytetowe w zakresie zapobiegania zagroeniom rodowiska 63 Gospodarka odpadami priorytet 3 Informacje oglne Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych i energooszczdno priorytet 4 Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych Dziaania priorytetowe w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaony rozwj lasw priorytet 5 63 63 63 63 64 65 65 66 66

66

8.6.1 8.6.2 8.6.3 8.6.4 8.6.5 8.6.6

Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej priorytet 6 Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu

66 67 69 70 71 72 73 73 73 73 75 75 75

8.7 8.7.1 8.7.2 8.7.3 8.7.4 8.7.5 8.7.6 8.8 8.8.1 8.8.2 8.8.3 8.8.4 8.8.5 8.8.6 8.9 8.9.1 8.9.2 8.9.3 8.9.4 8.9.5 8.9.6

Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb priorytet 7 76 Informacje oglne 76 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji 76 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji 77 Rejony koncentracji dziaa 77 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb 78 Dziaania priorytetowe w zakresie powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb 79 Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym priorytet 8 Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony przed haasem promieniowaniem elektromagnetycznym Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Ochrona zasobw kopalin priorytet 9 Informacje oglne Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji Rejony koncentracji dziaa Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony kopalin Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony kopalin ZARZDZANIE PROGRAMEM Struktura zarzdzania programem Instrumenty i narzdzia realizacji Programu Metody i czstotliwo przeprowadzania analizy realizacji ustale Programu ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU Informacje oglne na temat rde finansowania Programu Moliwoci finansowania przedsiwzi przez waniejsze instrumenty finansowe 79 79 79 80 81 i 81 82 82 82 83 83 83 84 84 84 84 85 86 87 87 88

8.10 8.10.1 8.10.2 8.10.3 8.10.4 8.10.5 8.10.6 9. 9.1 9.2 9.3 10. 10.1 10.2

10.3 11. 13. 13. 14.

Nakady na realizacj Programu INFORMACJA O UDZIALE SPOECZESTWA I PRZYJCIU DOKUMENTU STRESZCZENIE WYKAZ SKRTW LITERATURA

89 90 92 98 99

SPIS TABEL Tabela 1. Wielko emisji zanieczyszcze ze rde podmiotw gospodarczych na terenie gminy Horyniec-Zdrj w 2007 r. w Mg Tabela 2. Tabela 3. Stan sieci wodocigowej i kanalizacyjnej w gminie Horyniec-Zdrj w 2007 r. Iloci i rodzaje odpadw powstajcych w sektorze gospodarczym gminy Horyniec-Zdrj w 2007 r. Tabela 4. Sposb postpowania z odpadami z poszczeglnych grup w 2007 r. na terenie gminy Horyniec-Zdrj Tabela 5. Procentowy udzia odpadw poddanych procesowi odzysku (w stosunku do oglnej iloci wytwarzanych w danym roku) Tabela 6. Tabela 7. Udzia odpadw poddanych procesowi unieszkodliwiania w 2007 r. Powstawanie i struktura gospodarowania odpadami niebezpiecznymi w gminie Horyniec-Zdrj Tabela 8. Nakady inwestycyjne na rodki trwae w ochronie rodowiska wg kierunkw inwestowania Tabela 9. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych Tabela 10. Harmonogram realizacji i rdo finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony wd i wykorzystania zasobw wodnych Tabela 11. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie zapobiegania zagroeniom ekologicznym Tabela 12. Harmonogram realizacji i rdo finansowania dziaa priorytetowych w zakresie zapobiegania zagroeniom rodowiska Tabela 13. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych Tabela 14. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie 66 63 62 57 56 45 37 35 35 34 33 15 23

pozyskiwania energii ze rde odnawialnych

66

Tabela 15. Waniejsze wskaniki w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw Tabela 16. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej i zrwnowaonego rozwoju lasw 72 71

Tabela 17. Waniejsze wskaniki realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu Tabela 18. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony powietrza Tabela 19. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony powierzchni ziemi przywrcenia wartoci uytkowej gleb Tabela 20. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb Tabela 21. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Tabela 22. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Tabela 23. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony kopalin Tabela 24. Nakady na realizacj Programu Ochrony rodowiska dla gminy Horyniec-Zdrj (wg cen z grudnia 2007 r.) Za. tab. Waniejsze zadania realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony rodowiska 100 89 82 84 81 79 78 75 75

SPIS RYSUNKW Rys. 1. Nakady inwestycyjne na inwestycje suce ochronie rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj w 2007 r. w ujciu procentowym Rys. 2 Udzia w rodzajach rodkw na nakady inwestycyjne w gminie Horyniec-Zdrj 44 44

SPIS MAP Mapa 1. Ocena jakoci powietrza w 2007 r. Mapa 2. rda zanieczyszcze wd powierzchniowych i jakoci wd 2007 r. Mapa 3. Zasoby kopalin podstawowych i pospolitych Mapa 4. Ocena rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej 104 105 106 107

Mapa 5. Lesisto Mapa 6. Stan akustyczny. Promieniowanie elektromagnetyczne Mapa 7. Przeciwdziaanie zagroeniom - ochron przed powodzi i susz Mapa 8. Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb

108 109 110 111

1.

WPROWADZENIE

Program ochrony rodowiska dla gminy Horyniec-Zdrj jest wynikiem realizacji obowizku wynikajcego z art. 17 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. nr 25, poz. 150 z 2008 r. z pn. zm.), zwanej w dalszej treci programu ustaw. Program uwzgldnia wymagania wynikajce z polityki ekologicznej Pastwa, a w szczeglnoci: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe, poziomy celw dugookresowych. Niniejszy Program stanowi aktualizacj Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj przyjtego Uchwa Nr XXV/223/05 przez Rad Gminy Horyniec-Zdrj z dnia 18 padziernika 2005 r. i zawartej w nim polityki ekologicznej. Program przyjmuje si na okres 4 lat, z perspektyw na kolejne 4 lata.
2. CELE PROGRAMU

Nadrzdnym celem Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj na lata 2008 -2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015 zwanego dalej Programem jest wdroenie polityki ekologicznej pastwa, wojewdztwa podkarpackiego i powiatu lubaczowskiego. Cel ten zosta okrelony w dokumencie Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007 2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011 2014, a jego tre brzmi nastpujco: Zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju (mieszkacw, zasobw

przyrodniczych i infrastruktury spoecznej) i tworzenie podstaw do zrwnowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego.

Cele ekologiczne zaoone w Programie bd realizowane poprzez dziaania inwestycyjne i organizacyjne. Zadaniem inwestycji jest ograniczenie zanieczyszcze wprowadzanych do rodowiska przyrodniczego, podniesienie jakoci ycia mieszkacw gminy, tworzenie nowych miejsc pracy w sektorze zwizanym z gospodark komunaln, zwikszenie konkurencyjnoci gospodarki gminy. Dziaania organizacyjne pozwol na rozwj

struktur i narzdzi zarzdzania rodowiskiem oraz monitoringu rodowiska. Zawarte w Programie dziaania s skierowane do wszystkich podmiotw, ktre maj prawno-finansowe moliwoci ich podejmowania. Program jest dokumentem strategicznym, ktry: integruje wszystkie dziaania zmierzajce do zachowania i poprawy stanu rodowiska gminy Horyniec-Zdrj, moe stanowi podstaw wyboru priorytetw w tworzeniu programu inwestycyjnego gminy Horyniec-Zdrj w zakresie ochrony rodowiska, finansowanego ze rodkw wasnych oraz funduszy strukturalnych, uwzgldnia cele strategiczne polityki wojewdztwa podkarpackiego i powiatu lubaczowskiego w zakresie ochrony rodowiska.

Integraln czci Programu ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj na lata 2008 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015 jest Plan gospodarki odpadami dla Gminy Horyniec-Zdrj na lata 2008 2011 z perspektyw na lata 2012 2019 oraz prognoza oddziaywania na rodowisko tych dokumentw.
3. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU

Cele i dziaania zawarte w Programie s kontynuacj polityki ekologicznej gminy, realizowanej na podstawie Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj przyjtym przez Rad Gminy w Horycu-Zdroju Uchwa Nr XXV/223/05 z dnia 18 padziernika 2005 r.

Cele, kierunki i priorytety dziaa w strategii gminy Horyniec-Zdrj na rzecz ochrony, poprawy i racjonalnego korzystania ze rodowiska zostay okrelone w oparciu o analiz takich elementw jak: polityka ekologiczna powiatu lubaczowskiego i wojewdztwa podkarpackiego, zasoby rodowiska w gminie, moliwoci finansowe realizacji przedsiwzi, ocena stanu rodowiska w gminie, gminne dokumenty strategiczne (strategie, programy, plany), ustalajce kierunki rozwoju spoeczno-gospodarczego, w tym wynikajce z integracji z Uni Europejsk,

10

wnioski zebrane na etapie opracowywania Programu, wyniki sprawozdania z realizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj z 2006 r.

Diagnoza stanu rodowiska obejmuje takie zagadnienia jak: aktualny stan rodowiska w oparciu o badania monitoringowe, identyfikacja problemw moliwych do rozwizania na poziomie gminy Horyniec-Zdrj, w tym m. in. ochrona zasobw przyrodniczych, ochrona wd, analiza kierunkw rozwojowych gminy i ich wpywu na rodowisko.

W stosunku do pierwszej wersji Programu wprowadzono zmiany polegajce na: dostosowano hierarchi zakadanych celw do ustale dokumentw sporzdzanych na szczeblu powiatowym i wojewdzkim, zmieniono mierniki (wskaniki) realizacji programu.

Podstawowym zaoeniem Programu jest, aby informacje w nim zawarte byy atwe do zweryfikowania i pochodziy z oglnie dostpnych rde. Informacje o stanie rodowiska oparto na wynikach bada Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Rzeszowie, Urzdu Statystycznego w Rzeszowie oraz ewidencjach prowadzonych przez podmioty z terenu gminy korzystajce ze rodowiska.

Projekt Programu zgodnie z art. 17 ust. 4 oraz art. 34 ustawy Prawo ochrony rodowiska zosta poddany konsultacjom spoecznym. W Programie uwzgldnione zostay ustalenia zawarte w prognozie oddziaywania dokumentu na rodowisko oraz uzyskane z Zarzdu Powiatu Lubaczowskiego.

Projekt Programu: 1. uzyska opini Zarzdu Powiatu Lubaczowskiego 2. zosta udostpniony do konsultacji spoecznych przez zamieszczenie w formie obwieszczenia w publicznie dostpnym wykazie danych na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzdu Gminy Horyniec-Zdrj zapewniono moliwo skadania wnioskw i uwag do projektu Programu wnioski nie wpyny.

11

4. 4.1

ZAOENIA I UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU Polityka ekologiczna wojewdztwa podkarpackiego

Polityka ekologiczna wojewdztwa podkarpackiego wynika z dokumentw przyjtych na szczeblu krajowym dotyczcych polityki ekologicznej pastwa, ktrych nadrzdnym celem jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju (mieszkacw, zasobw przyrody i infrastruktury spoecznej) i tworzenie podstaw do zrwnowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego.

Podstaw polityki ekologicznej wojewdztwa podkarpackiego przyjt w dokumencie wojewdzkim, tj. Programie Ochrony rodowiska Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2008 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015 jest zrwnowaony rozwj gospodarczy. Taki kierunek polityki ekologicznej wynika rwnie z dokumentu powiatowego, czyli Strategii Rozwoju Powiatu Lubaczowskiego oraz Programu Ochrony rodowiska dla Powiatu Lubaczowskiego na lata 2008 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015. Dziaania i przedsiwzicia w zakresie ochrony rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj od wielu lat zmierzaj do: 1. poprawy jakoci wszystkich elementw rodowiska, 2. osignicie bezpieczestwa ekologicznego, w tym zapewnienie odpowiedniej iloci zasobw wodnych na potrzeby ludnoci i gospodarki gminy oraz ograniczanie szkodliwych czynnikw wpywajcych na zdrowie i rodowisko, 3. utrzymanie i zwikszenie stabilnoci i odnawialnoci ekosystemw, 4. rozwoju gospodarczego gminy Horyniec-Zdrj w oparciu o zasoby naturalne i kulturowe gminy i regionu, 5. zapewnienia dostpu spoeczestwa do informacji o rodowisku, udzia w podejmowaniu decyzji dotyczcych rodowiska, 6. zapewnienia zgodnoci polityki ekologicznej z kierunkami i zakresem dziaa wynikajcych z polityki ekologicznej w ramach Unii Europejskiej, 7. doskonalenia struktur zarzdzania rodowiskiem na szczeblu gminnym. Prowadzony coroczny monitoring jakoci rodowiska w ramach wojewdztwa podkarpackiego wskazuje na systematyczn popraw jakoci takich elementw rodowiska w granicach gminy Horyniec-Zdrj, jak: powietrze w wybranych wskanikach i gleby. Aktualny stan jakoci rodowiska wskazuje, e nadal wymagaj rozwizania nastpujce problemy w gminie Horyniec-Zdrj:

12

niezadowalajca jako wd pyncych w granicach gminy, niezadowalajca gospodarka odpadami, niedostateczny stan zabezpieczenia przeciwpowodziowego, zagroenia zwizane z transportem, gwnie haas i wibracje, rekultywacja terenw poeksploatacyjnych kopalin, zachowanie istniejcych walorw przyrodniczych i ich racjonalne wykorzystanie, bardzo niski udzia produkcji energii ze rde odnawialnych, konflikty na styku ochrona przyrody a rozwj inwestycyjny, zwaszcza w sytuacji ograniczonych nakadw na ochron przyrody.

4.2

Tendencje rozwojowe gminy Horyniec-Zdrj

Gmina Horyniec-Zdrj jest sabo zurbanizowana. Obszar gminy zajmuje powierzchni 203,0 km2, co stanowi okoo 15,52 % powierzchni powiatu lubaczowskiego. Gmina Horyniec-Zdrj ma charakter rolniczy z orodkiem uzdrowiskowym w Horycu-Zdroju. Od poudniowego zachodu gmina graniczy z gmin Lubaczw, od strony pnocnej z gmin Narol oraz z gmin Lubycza Krlewska w wojewdztwie lubelskim, a poudniowo-wschodnia granica gminy na dugoci ok. 20 km pokrywa si z granic pastwow z Ukrain. W skad gminy wchodz soectwa: Dziewicierz, Horyniec-Zdrj, Krzywe, Nowe Brusno, Nowiny Horynieckie, Podemszczyzna, Polanka Horyniecka, Prusie, Radru, Werchrata, Wlka Horyniecka, oraz jeden obrb geodezyjny w miejscowoci Stare Brusno. Gmina Horyniec-Zdrj na koniec 2007 roku liczya 5 089 mieszkacw, co stanowi 8,67 % ludnoci powiatu lubaczowskiego. W roku 2007 liczba ludnoci zmalaa o 352 osoby w porwnaniu z rokiem 2003. Na przestrzeni ostatniego okresu nastpi znaczny spadek liczby ludnoci gminy. rednia gsto zaludnienia na 1 km wynosi 25 osoby i jest jedn z najniszych w powiecie lubaczowskim. Reasumujc Gmina Horyniec-Zdrj naley do najsabiej zaludnionych rejonw powiatu lubaczowskiego. Prognozuje si, e w 2019 r. liczba ludnoci gminy Horyniec-Zdrj spadnie do 4 630 osb, tj. do 8,34 % ludnoci powiatu lubaczowskiego. Kondycja zdrowotna mieszkacw gminy jest do dobra i nie odbiega od redniej powiatowej i wojewdzkiej. Analiza poziomu rozwoju spoeczno-gospodarczego wykazaa, e gmin HoryniecZdrj charakteryzuje: redni dochd na mieszkaca, na poziomie rednim powiatowym i wojewdzkim,

13

niska wydajno pracy, duy udzia gospodarstw rolnych nadmiernie rozdrobnionych, nie

wyspecjalizowanych, sabo rozwinity przemys, z bardzo duym udziaem drobnych podmiotw gospodarczych, przy braku duych podmiotw przemysowych; dominuje przetwrstwo drewna oraz hotelarstwo, duy udzia infrastruktury technicznej i komunikacyjnej w zym stanie, o niskim poziomie zabezpieczenia przeciwpowodziowego, potencjalnie due moliwoci rozwoju turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego.

Rozwj i konkurencyjno gminy Horyniec-Zdrj opiera si bdzie o sektor usug turystycznych, rekreacyjnych oraz lecznictwa uzdrowiskowego, a take o dalszy rozwj maych i rednich przedsibiorstw. Suy temu bd dziaania w sferze infrastruktury budowa gminnych sieci kanalizacji, modernizacja tras komunikacyjnych, budowa orodkw sportowo-rekreacyjnych. Strategicznym, nadrzdnym, wieloletnim dokumentem rozwoju spoeczno-

gospodarczego kraju, stanowicym podstaw dla strategii i programw samorzdowych jest Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 2015. Okrelony w niej kierunek polityki regionalnej dla wojewdztwa podkarpackiego zosta okrelony nastpujco: Polityka regionalna bdzie take podtrzymywaa wspprac transgraniczn. Wspierana bdzie rozbudowa istniejcych oraz budowa nowych przej granicznych z Ukrain oraz budowa centrw logistycznych w oparciu o istniejce ukady komunikacyjne. Specyfika Podkarpacia wymaga wzmocnienia maych miast, ktre bd stanowi lokalne centra rozwoju, przede wszystkim w zakresie rnego rodzaju usug. Jednym z priorytetw polityki regionalnej bdzie utrzymanie wysokich walorw przyrodniczych regionu i ich wykorzystanie jako potencjau rozwojowego, w tym wsparcie uzdrowisk. Istotn kwesti bdzie rwnie budowa systemu ochrony przeciwpowodziowej. Wybrane kierunki ustalone dla wojewdztwa podkarpackiego bd realizowane w gminie Horyniec-Zdrj w zakresie rozwoju funkcji uzdrowiskowej Horyca-Zdroju oraz utrzymania wysokich walorw przyrodniczych gminy. Dokument krajowy okrelajcy krajowe priorytety, na ktre bd przeznaczane rodki unijne to - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) Narodowa Strategia Spjnoci. Jako instrumenty realizacji Narodowej Strategii Spjnoci w wojewdztwie podkarpackim opracowano 16 Regionalnych Programw Operacyjnych. Kierunki rozwoju

14

wojewdztwa oraz wykorzystania zasobw przyrodniczych zostay okrelone w: Strategii Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2020, Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego (w aktualizacji) oraz w Regionalnym Programie Operacyjnym Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013. Zadania wynikajce z dokumentw krajowych, wojewdzkich i powiatowych zostay uwzgldnione w Programie Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj na lata 2008 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 - 2015
4.3 Zmiana warunkw prawnych

W okresie od uchwalenia Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj nastpio dalsze dostosowanie obowizujcych przepisw prawnych krajowych do wymogw unijnych, zwaszcza w dziedzinie ochrony rodowiska. Stan prawny ustala m. in. zakres dziaa na rzecz rodowiska przyrodniczego oraz kompetencje jednostek administracyjnych realizujcych te zadania. Z dniem 1 stycznia 2008 roku kompetencje wojewody wynikajce z ustawy prawo ochrony rodowiska przeszy do kompetencji marszaka wojewdztwa. Zmiany nie objy szczebla administracji gminnej.
4.4 Wyniki raportu z wykonania Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj

Z wykonania Programu wynika, e realizacja zada w nim zawartych winna by kontynuowana, ze wzgldu na zaoone dugookresowe cele oraz zmian uwarunkowa prawnych (zmiana dokumentw polityki ekologicznej pastwa, wojewdztwa

podkarpackiego i powiatu lubaczowskiego, zmiana przepisw prawnych, nowy okres finansowania inwestycji dotowanych z Unii Europejskiej). Prowadzona obecnie aktualizacja ma rwnie na celu korekt czci miernikw realizacji celw zaoonych w Programie. Cz z tych miernikw jest uzyskana z: Urzdu Statystycznego w Rzeszowie i Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Rzeszowie, a cz bezporednio od podmiotw korzystajcych ze rodowiska.
5. 5.1 OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA Powietrze atmosferyczne

Gmina Horyniec-Zdrj w powiecie lubaczowskim naley do jednego z najbardziej czystych rejonw w wojewdztwie podkarpackim. Gwnymi rdami zanieczyszcze

15

powietrza s procesy energetycznego spalania paliw i komunikacja. Najwikszy udzia w emisji zanieczyszcze ma energetyczne spalanie paliw. Emisja zanieczyszcze specyficznych, jest niewielka i zwizana gwnie z rozwojem motoryzacji. W tabeli niej zestawia si emisj zanieczyszcze gazowych i pyowych w gminie Horyniec-Zdrj w 2007 r. uzyskan bezporednio od podmiotw gospodarczych [ Mg ].
Tabela 1. Wielko emisji zanieczyszcze ze rde podmiotw gospodarczych na terenie gminy Horyniec-Zdrj w 2007 r. w Mg

Obszar Podmioty gospodarcze w gminie Horyniec-Zdrj

Ogem

SO2

NO2

CO

Inne

Pyy ogem

33,34

10,5

3,92

8,8

0,67

9,45

W porwnaniu z rokiem 2003 nastpi spadek emisji zanieczyszcze pochodzcej od pomiotw gospodarczych, gwnie ze wzgldu na oszczdnoci w zuyciu paliw. W emisji zanieczyszcze gazowych najwikszy udzia mia dwutlenek siarki ok. 44 %, za najmniejszy tlenki azotu 16,4 %. Udzia emisji ze rde zlokalizowanych w granicach gminy Horyniec-Zdrj w emisji powiatu lubaczowskiego jest znaczny ze wzgldu na spalanie paliw staych i wynosi dla: SO2 23,5 %, NO2 32,7 %, CO 6,7 %, pyw 18,6 %. Jednym z gwnych rde zanieczyszczenia powietrza w gminie Horyniec-Zdrj jest take niska emisja z palenisk domowych. Emisja przemysowa na terenie gminy Horyniec-Zdrj zwizana jest z zakadem przetwrstwa drewna. Ze wzgldu na rodzaj emisji zanieczyszcze pochodzcych ze spalania drewna uwzgldniono j w tabeli wyej. Emisja zanieczyszcze specyficznych z procesw przemysowych praktycznie nie wystpuje.

W ocenie oglnej gmina nie posiada znaczcych rde emisji zanieczyszcze do powietrza. Gwny udzia ma emisja z niskich kominw gospodarstw domowych. Decydujcym rdem emisji zanieczyszcze jest energetyczne spalanie paliw staych z przewag wgla kamiennego, w mniejszych ilociach spalany jest koks i drewno.

16

Ocena jakoci powietrza na terenie caego kraju dokonywana jest w ramach monitoringu pastwowego. Wyniki oceny jakoci powietrza w ostatnich latach na terenie obszaru wojewdztwa podkarpackiego, obejmujce rwnie powiat Lubaczw i gmin Horyniec-Zdrj, s przedstawiane w opracowaniach Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska w Rzeszowie - Wydzia Monitoringu rodowiska pn. Ocena roczna jakoci powietrza w wojewdztwie podkarpackim. Miejscowo Horyniec-Zdrj naley do obszarw specjalnie chronionych z uwagi na: uzdrowisko Horyniec-Zdrj i obowizujce strefy ochrony uzdrowiskowej. Poza uzdrowiskiem obowizuj standardy jakoci powietrza jak dla obszarw chronionych.

Wartoci ste redniorocznych na terenie gminy Horyniec-Zdrj w 2007 r. przedstawione w w/w opracowaniu nie przekraczaj: obszar uzdrowiska dla dwutlenku siarki dla dwutlenku azotu dla pyu zawieszonego PM-10 dla bezno(a)pirenu 2,6 g/m3 12,9 g/m3 brak danych brak danych pozostay obszar 3,5 5,0 g/m3 8,0 12,0 g/m3 16,0 20,0 g/m3 0,6 0,8 g/m3

Opracowanie zawiera rwnie wyniki klasyfikacji stref w poszczeglnych rodzajach zanieczyszcze ze wzgldu na ochron zdrowia, ochron uzdrowiskow, jak rwnie ze wzgldu na ochron rolin. Gmina Horyniec-Zdrj znajduje si w strefie jarosawskolubaczowskiej.

Wyniki klasyfikacji ze wzgldu na ochron zdrowia

Dwutlenek siarki Na terenie gminy i uzdrowiska Horyniec-Zdrj w strefie jarosawsko-lubaczowskiej, jak i w caym wojewdztwie podkarpackim w 2007 roku nie stwierdzono przekrocze ste 24-godzinnych, ani ste redniorocznych SO2. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia dwutlenkiem siarki dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej, strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej pooona jest gmina Horyniec-Zdrj zostaa zakwalifikowana do klasy A.

17

Dwutlenek azotu Na podstawie analiz wynikw pomiarw za 2007 rok nie stwierdzono adnych przekrocze ste 24-godzinnych dwutlenku azotu na terenie wojewdztwa podkarpackiego. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej, strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej ley gmina Horyniec-Zdrj zostaa zakwalifikowana do klasy A. Py zawieszony PM10 Na podstawie wynikw pomiarw uzyskanych z wybranych stacji pomiaru pyu za 2007 r., sporzdzono map z rozkadem ste pyu na terenie wojewdztwa podkarpackiego. rednioroczne stenia pyu w gminie Horyniec-Zdrj nie przekraczaj wartoci 20 g/m3. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia pyem PM10 dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej, strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej pooona jest gmina Horyniec-Zdrj zostaa zakwalifikowana do klasy A. Benzen Wyniki ste benzenu uzyskano gwnie z pomiarw pasywnych. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj nalecej do strefy jarosawsko-lubaczowskiej oszacowane stenie w roku kalendarzowym dla benzenu wynosi do 0,8 g/m. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia benzenem dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej, strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej pooona jest gmina Horyniec-Zdrj zostaa zakwalifikowana do klasy A. Ow Na podstawie pomiarw okresowych w pyle zawieszonym na stacjach pomiarowych oszacowano stenie oowiu w powietrzu na terenie wojewdztwa podkarpackiego jako bardzo niskie. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia oowiem dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej, strefa jarosawsko-lubaczowska i gmina Horyniec-Zdrj zostay zakwalifikowane do klasy A. Tlenek wgla Na podstawie pomiarw wszystkie strefy w wojewdztwie podkarpackim, w tym strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej ley gmina Horyniec-Zdrj zostay

zakwalifikowane pod wzgldem zanieczyszczenia tlenkiem wgla dla kryterium ochrony zdrowia i uzdrowiskowej do klasy A. Metale cikie Na podstawie analizy ste metali cikich (kadm, ow, nikiel, arsen) wszystkie strefy w wojewdztwie podkarpackim, w tym strefa jarosawsko-lubaczowska zostay

18

zakwalifikowane pod wzgldem zanieczyszczenia metalami cikimi dla kryterium ochrony zdrowia do klasy A.

Wyniki klasyfikacji ze wzgldu na ochron rolin

Dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon Stenia rednioroczne SO2, NO2 i ozonu ze wzgldu na kryteria oceny ustanowione w celu ochrony rolin na terenie wojewdztwa podkarpackiego w 2007 roku byy nisze do wartoci ste dopuszczalnych. Wobec powyszego pod wzgldem zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki, dwutlenkiem azotu i ozonem dla kryterium ochrony rolin, strefa jarosawsko-lubaczowska, w ktrej pooona jest gmina Horyniec-Zdrj zostay zakwalifikowane do klasy A.

Jako powietrza na terenie uzdrowiska Horyniec-Zdrj

Wyniki pomiarw na terenie uzdrowiska Horyniec-Zdrj wykazay stenie rednioroczne SO2 = 2,6 g/m3, a NO2 = 12,9 g/m3, czyli s to wartoci znacznie nisze od dopuszczalnych. Jako powietrza na obszarze ochrony uzdrowiskowej, jak i w caej gminie Horyniec-Zdrj jest zadowalajca.

Gmina Horyniec-Zdrj wchodzca w skad strefy jarosawsko-lubaczowskiej w kwalifikacji stref zarwno ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia, ochrony uzdrowiskowej, jak i kryterium ochrony rolin znajduje si w strefie A, w ktrej obowizuj najwysze wymogi dla jakoci powietrza. W strefie tej nie wystpuj przekroczenia wartoci dopuszczalnej standardw jakoci powietrza dla ustalonych kryteriw. Strefa A uznana jest za najczystsz, gdzie najwysze stenia zanieczyszcze nie przekraczaj dolnego progu oszacowania. Na przestrzeni ostatnich kilku lat stan jakoci powietrza w gminie Horyniec-Zdrj utrzymuje si w podanych granicach. Na jako ycia mieszkacw gminy, coraz bardziej znaczcy wpyw zaczyna wywiera emisja

komunikacyjna. Brak punktu pomiarowego nie powala na jednoznaczne okrelenie skali zjawiska. Ocen jakoci powietrza wg stanu na rok 2007 obrazuje Mapa 1.

Ochrona powietrza wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska oraz przepisw wykonawczych do ustawy, uwzgldniajcych praktycznie

19

wszystkie obowizujce dyrektywy Unii Europejskiej w tym zakresie. Przeciwdziaanie zanieczyszczeniom powietrza polega na zapobieganiu lub ograniczaniu zanieczyszcze wprowadzanych do powietrza. Z dokumentu podstawowego okrelajcego wymagania dotyczce oceny i zarzdzania jakoci powietrza w krajach Unii Europejskiej - dyrektywy 96/62/WE z dnia 27 wrzenia 1996 r. w sprawie oceny i zarzdzania jakoci otaczajcego powietrza, zwan dyrektyw ramow oraz 3 dyrektywami zwizanymi z ni, a dotyczcymi wybranych zanieczyszcze wynika, e celem dziaa z tego zakresu jest m.in.: utrzymanie jakoci powietrza na obszarach, gdzie jest ona wystarczajca.

W oparciu o cytowane dyrektywy, rozpoczto badania: arsenu, kadmu, rtci, niklu i wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych (WWA) w pyle PM10. Wstpna ocena za 2007 r. ste metali cikich w powietrzu, w strefie jarosawsko-lubaczowskiej nie wykazaa przekrocze tych metali. Planowane jest dalsze poszerzenie obowizku pomiarw i ocen o py PM2,5. W zwizku z wejciem w ycie w kocem sierpnia 2007 r. ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 587 z 2007 r.) zostay wprowadzone m.in. zmiany w zakresie jakoci powietrza i klasyfikacji stref. Zmiany obejmuj przede wszystkim wprowadzenie dla niektrych substancji poziomw dopuszczalnych (standardw jakoci powietrza), poziomw docelowych i poziomw celu dugoterminowego, oraz metody i zakres dokonywania ocen jakoci powietrza. Wymienione uregulowania zostay wprowadzone w przepisach wykonawczych do cytowanej ustawy. Gmina Horyniec-Zdrj w minimalnym stopniu uczestniczya w ograniczeniu emisji gazw cieplarnianych (CO2, metanu, N2O, HFCs, PFCs, SF6). Na terenie gminy brak jest instalacji objtych krajowym systemem handlu uprawnieniami do emisji gazw cieplarnianych oraz duych rde spalania paliw. W oglnym bilansie emisja gazw cieplarnianych zostaa ograniczona ze wzgldu na oszczdnoci w stosowaniu paliw staych. Gmina Horyniec-Zdrj, jak rwnie powiat lubaczowski i wojewdztwo podkarpackie jest zobowizana do wczenia si w wypenianie krajowych celw polityki klimatycznej, gwnie przez rozwj odnawialnych rde energii i wzrostu efektywnoci ich wykorzystania. Z Konwencji wiedeskiej i Protokou montrealskiego oraz przepisw ustawy z dnia 27 kwietnia 2004 r. o substancjach zubaajcych warstw ozonow, wynikaj obowizki dotyczce substancji stosowanych w instalacjach i urzdzeniach chodniczych i

20

klimatyzacyjnych. Przestrzeganie obowizkw z tego zakresu znajduje si w kompetencji organw kontroli rodowiska (WIO).
5.2 5.2.1 Wody powierzchniowe Zasoby wd i ich wykorzystanie

Zasoby wd powierzchniowych

Obszar gminy Horyniec-Zdrj ma rozwinit sie hydrologiczn nalec do dwch dorzeczy: Sanu i Bugu oddalonych od siebie o 40 km. W granicach gminy Horyniec-Zdrj znajduj si odcinki rdowe dopyww rzek: Lubaczwki i Tanwi (dorzecze Sanu) oraz Bugu - rzeka Rata. Do rzeki Bug jako lewy dopyw wpada rzeka Rata, ktra w strefie przygranicznej z Ukrain, odwadnia teren pnocno-wschodni gminy Horyniec-Zdrj. Do rzeki Tanew uchodzi rzeka Wirowa z dopywem Brusienk, odwadniajc pnocno-zachodni cz gminy. W dorzeczu Lubaczwki znajduj si rzeki: Baszenka, Radruka, Sotwina, widnica z dopywami: Dublen i Nowiny oraz potok Glinianiec. Odwadniaj one poudniowo wschodni cz gminy. Najwysze przepywy w rzekach obserwowane s ju od marca, kiedy zaczyna topnie nieg na Roztoczu, przy czym maksimum wystpuje w kwietniu. Najnisze przepywy obserwuje si w jesieni i zimie - wikszo minimalnych przepyww wystpuje od wrzenia do grudnia. Wody powierzchniowe nie stanowi rda zaopatrzenia w wod mieszkacw gminy Horyniec-Zdrj. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj znajduj si wiksze zbiorniki wd

powierzchniowych, do ktrych nale: zalew kpielowy w Horycu-Zdroju o powierzchni lustra wody 3,6 ha wykonany na rzece Radruce na przeomie lat 70-tych i 80-tych, oraz podworskie stawy rybne z XIX w. w Podemszczynie o powierzchni 14,44 ha.

Zasoby wd podziemnych

Zasoby eksploatacyjne wd podziemnych moliwe do wykorzystania dla celw gospodarczych i majce najwiksze znaczenie zwizane s z wielkimi jednostkami geologicznymi, stanowicymi jednoczenie regiony hydrologiczne.

21

Najwiksze znaczenie maj wody podziemne w utworach czwartorzdowych oraz wody wystpujce w utworach trzeciorzdowych. Wikszo zasobw wodnych znajduje si w Gwnych Zbiornikach Wd Podziemnych (GZWP), ktre powinny by objte najwysz form ochrony (ONO) lub wysok ochron (OWO). Roztocze stanowi najwikszy rezerwuar wd podziemnych o zasobach

udokumentowanych w GZWP nr 407 Niecka Lubelska (Chem-Zamo) w wysokoci 1050 tys. m3/d. W granicach gminy Horyniec-Zdrj znajduje si niewielka powierzchnia tego zbiornika.

Wykorzystanie zasobw wodnych

Gwnym rdem zaopatrzenia w wod do celw pitnych i gospodarczych s wody podziemne, gmina Horyniec-Zdrj nie pobiera wd powierzchniowych. Ogem w 2007 r. na potrzeby mieszkacw i podmiotw gospodarczych pobrano 204,53 tys. m3 wody, co stanowi 8,7 % poboru oglnego wody podziemnej w powiecie lubaczowskim. Na potrzeby gospodarstw domowych zuycie wody wynioso 142,5 tys. m3. Wskanik poboru wody w 2007 r. wynis 28,0 m3/mieszkaca/rok i wykazuje wzrost w porwnaniu z rokiem 2003, w ktrym wskanik ten wynosi 23,0 m3/mieszk./rok.
5.2.2 Jako wd

Wody powierzchniowe

Jako wd powierzchniowych jest kontrolowana w ramach pastwowego monitoringu przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie, zgodnie z Programem Pastwowego Monitoringu rodowiska na rok 2007. Badania prowadzono wg zasad ustalonych w Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE. Jako wd

powierzchniowych jest ocenia w piciu klasach czystoci. W 2007 roku kontrolowano jako wd rzek: Lubaczwki (Zawadwki) i Tanwi w oparciu o 3 punkty pomiarowo-kontrolne poza granicami gminy Horyniec-Zdrj. W granicach gminy brak jest punktw pomiarowo-kontrolnych jakoci wd na rzekach. Na podstawie uzyskanych wynikw stwierdza si, e w 2007 r. w porwnaniu z rokiem wczeniejszym nie nastpiy zmiany w jakoci wody w granicach powiatu Lubaczw,

22

a wic i w granicach gminy Horyniec-Zdrj. Rzeka Lubaczwka w 2007 r. ju poza granicami powiatu lubaczowskiego prowadzia wody IV klasy czystoci. Jeeli uwzgldnimy fakt, e w granicach gminy Horyniec-Zdrj znajduj si odcinki rdowe rzek, oraz brak wikszych rde ich zanieczyszczenia, to mona oceni jako ich wd jako dobr (II klasa) lub zadowalajc (III klasa). Badania wd pyncych prowadzone pod ktem przydatnoci do bytowania w nich ryb wykazay ich nie przydatno do tego celu w granicach powiatu lubaczowskiego. Dla gminy Horyniec-Zdrj brak jest bada z tego zakresu, nie mniej uwzgldniajc wskaniki dyskwalifikujce wody rzek, do ktrych nale zwizki azotu i fosforu pochodzce gwnie ze spyww z pl uprawnych, ocen t mona odnie do rzek w gminie Horyniec-Zdrj.

Wody podziemne

Jako wd podziemnych kontrolowana jest w ramach sieci krajowej monitoringu Przez Pastwowy Instytut Geologiczny. Zadaniem sieci jest staa kontrola jakoci wd podziemnych we wszystkich poziomach uytkowania. Krajowy monitoring jakoci wd podziemnych uwzgldnia stanowisko kontrolne w granicach GZWP Nr 407 w miejscowoci Werchrata. Jako wd zbiornika spenia wymogi I klasy jakoci, czyli s to wody bardzo dobrej jakoci. Na potrzeby ludnoci gminy Horyniec-Zdrj woda ujmowana jest z zasobw trzeciorzdowych oraz kredowych i w stanie surowym praktycznie bez koniecznoci uzdatniania prezentuje bardzo dobr jako, odpowiadajc wymaganiom stawianym wodzie pitnej. Z uwagi na du gboko wystpowania i zwizan z tym du izolacyjno nadkadu nad warstw wodonon nie jest wymagane wprowadzanie znaczcych ogranicze w postaci strefy ochrony poredniej zewntrznej eksploatowanych uj wody podziemnej. W 2003 r. zostaa wykonana pierwsza ocena zagroenia wd podziemnych zwizkami azotu ze rde rolniczych, z ktrej wynika, e na terenie wojewdztwa podkarpackiego, a wic i powiatu lubaczowskiego i gminy Horyniec-Zdrj wody podziemne nie s zagroone zwizkami azotu ze rde rolniczych. Dla wd podziemnych potencjalne zagroenie moe stanowi nieczynna Kopalnia Basznia. Porzucona kopalnia Basznia wraz z niezabezpieczonymi 41 otworami eksploatacyjnymi moe stanowi zagroenie dla chronionych obszarw uzdrowiska Horyniec-Zdrj. Przerwane prace likwidacyjne powoduj korozj instalacji i mog by przyczyn awarii. Obecnie przygotowywany jest wniosek o dofinansowanie rekultywacji

23

terenu byej kopalni Basznia ze rodkw Europejskiego Funduszu Spjnoci oraz rodkw funduszy ochrony rodowiska.
5.2.3 Gospodarka wodno- ciekowa

Gospodarka ciekowa

Gwnymi

rdami

zanieczyszczenia

wd

powierzchniowych

wyranie

antropogenicznym charakterze s cieki komunalne i przemysowe. Znaczcy wpyw maj rwnie spywy powierzchniowe, szczeglnie z terenw stanowicych grunty orne. Wedug danych uytkownikw oczyszczalni ciekw na terenie gminy Horyniec-Zdrj emisja ciekw komunalnych i przemysowych do wd powierzchniowych w 2007 r. wyniosa 156,61 dam3, co stanowi 16,7 % oglnej iloci odprowadzanych ciekw w powiecie lubaczowskim. Udzia ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw wynosi 109,44 dam3, co stanowi 69,9 % oglnej iloci odprowadzanych ciekw do wd powierzchniowych. Z dziaalnoci uzdrowiska odprowadzanych jest 39 dam3 rocznie ciekw, co stanowi 24,9 %.
Tabela 2. Stan sieci wodocigowej i kanalizacyjnej w gminie Horyniec-Zdrj w 2007 r.

Gmina

Sie w km wodocigowa kanalizacyjna

Stopie zwodocigowania [%]

Stopie skanalizowania [%]

Horyniec-Zdrj

32,3

35,4

65,0

26,1

Kontynuowane bd dziaania inwestycyjne prowadzone w latach poprzednich, polegajce na budowie kolejnych odcinkw kanalizacji zbiorczej do gminnej oczyszczalni ciekw. Inwestycje z tego zakresu s realizowane z udziaem funduszy unijnych. Na terenie gminy eksploatowana jest jedna oczyszczalnia ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw. Ogem do oczyszczalni wczonych jest 31,8 % mieszkacw gminy. Stopie wyposaenia gminy w urzdzenia oczyszczajce cieki jest niewystarczajcy. Stan techniczny eksploatowanej oczyszczalni jest dobry i nie wymaga modernizacji. Problemem jest w dalszym cigu brak magistrali przesyowych, uniemoliwiajcy doprowadzanie wszystkich

24

ciekw do oczyszczalni lub budowa lokalnych oczyszczalni dla poszczeglnych miejscowoci gminy Horyniec-Zdrj. Aktualny stan gospodarki wodno-ciekowej zawiera Mapa 2.
5.3 5.3.1 Gleby Stan gleb

W oparciu o wyniki monitoringu krajowego gleb, WIO w Rzeszowie dokona oceny jakoci gleb w wojewdztwie podkarpackim w latach 1995 2005. Badania obejmoway rne cechy gleb uytkowanych rolniczo, a zwaszcza waciwoci chemiczne oraz ich zmiany. W powiecie lubaczowskim, jak rwnie w gminie Horyniec-Zdrj brak jest punktu bada gleb, najbliszy punkt pomiarowy zlokalizowany jest w miejscowoci Zapaw, powiat jarosawski. W gminie Horyniec-Zdrj na osadach czwartorzdowych wyksztaconych w postaci glin morenowych i piaskw wypeniajcych doliny rzeczne wytworzyy si gleby typu bielicowego. Terasy zalewowe i nadzalewowe w dolinach rzek i potokw pokrywaj nadmiernie uwilgotnione mady pyowe i pyowo ilaste, a na terasach akumulacyjnych nie zalewanych wodami rzek, tworz si gleby rnych typw: brunatnych, powych, pseudobielicowych. W wikszej odlegoci od rzek, na wyszych terasach i rwninach akumulacyjnych, polodowcowych zbudowanych wyksztaciy z si lunych, gleby sabogliniastych i gliniastych partie piaskw

bielicowe.

Najwysze

Paskowyu

Tarnogrodzkiego pokrywaj gleby brunatne powstae na piaskach zaglinionych i glinach zwaowych. Torfy wystpuj w Podemszczynie, Prusiu i Wlce Horynieckiej. W okolicach Nowego Brusna, Dziewicierza i Werchraty wystpuj rdziny miejscami brunatne, lub prchniczne czarnoziemne. Gleby te zostay zaliczone do IV klasy bonitacyjnej i lokalnie do III klasy, nale do kompleksu pszennego dobrego i wadliwego oraz ytniego dobrego. Ze wzgldu na przydatno rolnicz gleby w tym rejonie zalicza si do kompleksu ytniego dobrego i sabego, a wg klasyfikacji bonitacyjnej do IV klasy. Na Roztoczu podoe dla gleb stanowi obok piaskw, take skay lite: kredowe margle, opoki i gezy, a w wyszych partiach mioceskie piaski, piaskowce i wapienie. Na tym podou wyksztaciy si gleby brunatne wzgldnie rdziny w wyszych partiach. W zagbieniach terenu wypenionych sabogliniastymi bd lunymi piaskami wyksztaciy si gleby rdzawe i bielicowe. Ich przydatno dla rolnictwa jest ograniczona, z tego wzgldu znaczne powierzchnie zajmuj lasy.

25

W gminie Horyniec-Zdrj gleby II klasy bonitacyjnej zajmuj powierzchni 5,28 %, III klasy 52,38 %, IV klasy 28,10 %, oraz VI klasy 14,24 %. Praktycznie w gminie brak jest gleb wysokich klas bonitacyjnych.

Stan gleb gminy Horyniec-Zdrj jest na og dobry. Badania monitoringowe wykazay kwany odczyn gleb (pH < 5,5)w granicach gminy i dlatego wskazane jest ich wapnowanie. Nie stwierdzono nadmiernego zasolenia gleb, ani zanieczyszczenia metalami cikimi (kadm, mied, nikiel, ow, cynk). Badania zawartoci siarki siarczanowej oraz wglowodorw aromatycznych (WWA) rwnie nie wykazay zanieczyszczenia tymi zwizkami. Warto uytkowa gruntw ornych na terenie gminy Horyniec-Zdrj zostaje obniona przez wystpujc erozj wodno powierzchniow. Ze wzgldu na warunki fizjograficzne, a mianowicie lokalizacj w obrbie Paskowyu Tarnogrodzkiego i znaczne powierzchnie w miar wyrwnane, nasilenie procesw denudacyjnych (spukiwanie i erozja liniowa) jest niewielkie, dlatego ilo gleb ulegajcych erozji jest nieznaczna, mniej korzystne pod tym wzgldem s tereny pnocne wchodzce w skad Roztocza. Osuwiska w granicach gminy Horyniec-Zdrj nie wystpuj. Zanieczyszczenia gleb w granicach gminy Horyniec-Zdrj maj charakter gwnie liniowy - wzdu szlakw komunikacyjnych.
5.3.2 Struktura uytkowania gleb

Wedug danych US w Rzeszowie w 2007 roku powierzchnia uytkw rolnych gminy Horyniec-Zdrj wynosia 7 587 ha, co stanowi 37,4 % powierzchni caej gminy. W strukturze uytkowania gruntw rolnych w gminie 70,4 % stanowi grunty orne, sady 0,11 %, uytki zielone 25,5 %, nieuytki zajmuj 1,0 %. Lasy i grunty lene w gminie Horyniec-Zdrj zajmuj 11 997,7 ha, co stanowi 57,9 % powierzchni gminy. Warto przyrodnicza gleb wystpujcych na terenie gminy jest wysoka, a mae zanieczyszczenie powoduje, e stan rodowiska naturalnego jest dobry. Takie warunki rodowiska naturalnego pozwalaj na upraw rolin zboowych. Negatywny wpyw na ksztat obecnej struktury obszarowej gospodarstw wywiera due rozproszenie gospodarstw, przecitne gospodarstwo skada si z kilku do kilkunastu dziaek. Ponad 74,5 % stanowi gospodarstwa o powierzchni powyej 1 ha. Pod wzgldem wasnoci

26

jest to w 98,5 % sektor prywatny. Na uwag zasuguje zwikszanie si liczby gospodarstw ekologicznych stosujcych metody ekologiczne w produkcji rolniczej. Grunty zdegradowane i zdewastowane zajmuj powierzchni 1,75 ha.
5.4 5.4.1 Kopaliny Obszary wystpowania udokumentowanych z kopalin

Zoa surowcw mineralnych wystpujcych na terenie gminy Horyniec-Zdrj obejmuj nastpujce grupy: skalne i wody mineralne.
Surowce skalne

W granicach administracyjnych gminy Horyniec-Zdrj wystpuj udokumentowane zoa margli, piaskw, piaskowcw i wapieni przydatnych w budownictwie. Wszystkie udokumentowane zoa surowcw mineralnych le w granicach Poudnioworoztoczaskiego Parku Krajobrazowego, w tym ok. 50 % w obrbie istniejcego i projektowanych rezerwatw przyrody. Wielko zasobw surowcw mineralnych w gminie ma charakter informacyjny, poniewa podjcie wydobycia na szersz skal przemysow doprowadzioby do konfliktu z funkcj ochronn. Jedyny czynny kamienioom wapienia budowlanego w rejonie Starego Brusna, zaspokaja potrzeby lokalne i stanowi kontynuacj funkcjonujcych na tym terenie od kilku wiekw kamienioomw, synnej szkoy brunieskiej do II wojny wiatowej.
Kopaliny

W granicach administracyjnych gminy Horyniec-Zdrj we wsi Podemszczyzna, wystpuj udokumentowane zoa borowiny (torf niski), oraz siarczkowe wody mineralne wykorzystywane w celach leczniczych przez uzdrowisko w Horycu-Zdroju Udokumentowane zoa borowiny traktowane s jako kopaliny, ktrych wydobycie regulowane jest przepisami prawa grniczego. W tym celu ustanowiony zosta obszar grniczy borowiny Podemszczyzna o pow. 550 ha i zasobach borowiny ok. 380 000 m3. Aktualnie zoe borowiny eksploatowane jest na maym fragmencie, a nieudokumentowane zasoby borowiny ocenia si jako bardzo due. Zalegaj one w caej dolinie rzeczki widnicy, przechodzc na teren ssiedniej gminy Cieszanw.

27

Siarczkowe wody mineralne wystpuj na terenie Horyca-Zdroju na gbokoci 20 26 m. Wody wypywaj na powierzchni ziemi w dolinie rzeki Glinianiec (druga nazwa: Papiernia) pod wasnym cinieniem jako tzw. samowypywy. Podobnie jak borowiny i siarczkowe wody mineralne s rwnie traktowane jako kopaliny podlegajce przepisom prawa grniczego. Dla ochrony udokumentowanego zoa siarczkowych wd mineralnych ustanowiony zosta na powierzchni 180 ha obszar grniczy wd mineralnych HoryniecZdrj. Dla potrzeb lecznictwa wykonane s dwa ujcia wd siarczkowych: Ra-III i RaIV. Woda z odwiertu RaIII ma temp. 13,50C, zawarto siarkowodoru 35 mg/l i wydajno ujcia 145 l/minut, za ujcie Ra-IV ma charakter awaryjny. Lokalizacj kopalin zawiera Mapa 3.
5.4.2 Ochrona zasobw z kopalin

Ochron z kopalin zapewniaj obowizujce przepisy ustaw w zakresie: korzystania z kopalin ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze (Dz. U. Nr 228, poz. 1947 z 2005 r. z p. zm.), ochrony kopalin, zasad eksploatacji i rekultywacji ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25, poz. 150 z 2008 r. z p. zm.) ochrony z jako zasobu przyrody ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu przestrzennym i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z p. zm.). W celu ochrony istniejcych z kopalin, na ich poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobycie wymagane jest uzyskanie decyzji rodowiskowej w ramach prowadzonego postpowania oceny oddziaywania na rodowisko, a na wydobycie - uzyskanie koncesji w trybie przepisw ustawy Prawo geologiczne i grnicze. System koncesji w dalszym cigu bdzie podstawowym instrumentem ochrony zasobw kopalin.
5.4.3 Eksploatacja surowcw

Kopaliny podstawowe pozostajce w gestii Ministra rodowiska to wody mineralne. Kopaliny pospolite znajdujce si w gestii Marszaka Wojewdztwa (dla eksploatacji na powierzchni powyej 2 ha) i Starosty Lubaczowskiego (na powierzchni do 2 ha) to: kruszywa naturalne, kamienie drogowe i budowlane oraz torfy. Eksploatacja wszystkich surowcw odbywa si na podstawie wydanych koncesji. Z eksploatacj kopalin zwizane s negatywne zmiany w rodowisku, do ktrych nale m.in. :

28

niszczenie siedlisk przyrodniczych, zmiany stosunkw wodnych, zajcie terenw rolniczych lub lenych, degradacja krajobrazu i gleb, zapylenie powietrza oraz powstawanie odpadw grniczych. Najwiksze zmiany powoduje eksploatacja odkrywkowa surowcw pospolitych, z

ktr zwizane s wyrobiska poeksploatacyjne, nie zawsze rekultywowane. Generalnie w ostatnich latach obserwuje si spadek wydobycia kopalin na terenie gminy Horyniec-Zdrj.
5.5 Przyroda i ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu

rodowisko przyrodnicze gminy Horyniec-Zdrj jest bardzo zrnicowane i dobrze zachowane. Z tego wzgldu posiada tereny objte rnymi prawnymi formami ochrony przyrody. Praktycznie caa gmina objta jest rnymi formami ochrony przyrody. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj utworzono: 1 rezerwat przyrody Sookija o powierzchni 7,43 ha stanowicy skupisko jaowca pospolitego, 1 park krajobrazowy Poudnioworoztoczaski Park Krajobrazowy zajmuje powierzchni 12 922 ha, co stanowi ok. 64 % powierzchni caej gminy. Park posiada ustanowiony plan ochrony, 1 obszar chronionego krajobrazu Roztoczaski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje powierzchni 7 356 ha, co stanowi ok. 36 % oglnej powierzchni gminy, 19 pomnikw przyrody s to pojedyncze drzew, grupy drzew i gazy narzutowe, uytki ekologiczne o cznej powierzchni 4,09 ha, 1 obszar specjalnej ochrony w sieci NATURA 2000 Roztocze (PLB 060012), ktry znajduje si w granicach parku krajobrazowego i obszaru chronionego krajobrazu.

Zgodnie z ustaleniami Dyrektywy Siedliskowej zosta przekazany do Komisji Europejskiej projektowany obszar specjalnej ochrony siedlisk NATURA 2000: PLH 180017 Horyniec 5 630,29 ha.

29

Ogem 100 % powierzchni gminy Horyniec-Zdrj objte jest rnymi formami ochrony przyrody, z projektowanymi nowymi terenami do objcia ochron. Obszary chronione przedstawiono na Mapie 4.
5.6 Lasy

Lasy stanowi gwny czynnik rwnowagi ekologicznej, siedlisko wikszoci gatunkw rolin i zwierzt, a take maj istotne znaczenie dla stanu zdrowia czowieka. W granicach administracyjnych gminy Horyniec-Zdrj grunty lene zajmuj 11 997,7 ha, co stanowi 57,9 % powierzchni gminy, w tym lasy zajmuj 11 749,8 ha. Lesisto gminy obrazuje Mapa 5. W istniejcych drzewostanach w gminie Horyniec-Zdrj dokonano niekorzystnych zmian polegajcych na wyciciu dbw i jode, a wprowadzeniu w ich miejsce sosny. Jednogatunkowe drzewostany maj niekorzystny wpyw na rodowisko. Obecnie s prowadzone prace nad zmian tego stanu i zwikszeniu udziau dbu, buka, jody i modrzewia dla lepszego wykorzystania moliwoci siedliskowych lasu. W zbiorowiskach lenych dominuje drzewostan sosnowy 54,3 % z domieszk dbu szypukowego, buka, brzozy brodawkowatej i olszy czarnej. S to lasy nalece zarwno do Skarbu Pastwa, jak i do prywatnych wacicieli. Gwny kompleks leny stanowi wasno Skarbu Pastwa - grunty Lasw Pastwowych 10479,2 ha, lasy osb fizycznych zajmuj 759,0 ha, gminy 759,5 ha. Stan zdrowotny lasw w ostatnim okresie poprawia si. Nie stwierdza si uszkodze drzewostanw oddziaywaniem emisji gazw i pyw. Lasy w granicach gminy peni w znacznym stopniu funkcj ochronn, w tym wodochronn, ochrony uzdrowiska, jako ostoje przyrody. W 2004 r. podjto dziaania dostosowawczego krajowego monitoringu do wymogw unijnych w zakresie wpywu rodowiska na lasy i odwrotnie. Ochrona zasobw lenych w warunkach gospodarki rynkowej i zwizane z tym konflikty spoeczne, wymaga wypracowania procedur negocjowania warunkw ochrony oraz nowych instrumentw, zwaszcza ekonomicznych, ktre pozwol na racjonaln gospodark len z rwnoczesn ich ochron. Istotne znaczenie dla stanu lasw i polityki lenej na terenie gminy Horyniec-Zdrj maj takie czynniki jak: stale wzrastajca lesisto obecnie 57,9 %,

30

zdecydowana przewaga lasw publicznych 87,3 %, duy procent lasw o funkcji ochronnej lasw ponad 82 %, oraz lasw objtych ochron uzdrowiska 9 % i przyrodnicz 2 %,

stale wrastajcy udzia gatunkw drzew liciastych w drzewostanach, plan zagospodarowania lasw prywatnych m.in. gminy Horyniec-Zdrj w

opracowaniu przez Starost Powiatu Lubaczowskiego. Zagroeniem dla lasw s poary spowodowane czsto przez wypalanie traw oraz penetracj turystyczn, a w okresie zimowym rwnie niegoomy.
5.7 5.7.1 Zanieczyszczenia i zagroenia rodowiska Haas

Haas obecnie staje si jednym z gwnych zanieczyszcze rodowiska. Prowadzone badania haasu w wojewdztwie podkarpackim wskazuj na poszerzanie si obszarw zagroonych haasem. Gmina Horyniec-Zdrj na tle wojewdztwa podkarpackiego i powiatu lubaczowskiego nie naley do obszarw zagroonych haasem. Na terenie gminy najwiksza uciliwo haasowa pochodzi od haasu drogowego, praktycznie brak jest zagroenia ze strony przemysu i linii kolejowych.

Haas komunikacyjny

Haas komunikacyjny jest dominujcym rdem zakce klimatu akustycznego rodowiska w gminie. Gwatowny rozwj motoryzacji w ostatnim okresie oraz nasilenie transportu drogowego spowodoway pogorszenie klimatu akustycznego, zwaszcza w miejscowociach pooonych przy szlakach tranzytowych. Na haas drogowy naraona jest najwiksza liczba mieszkacw gminy. Oddziaywanie komunikacji drogowej na klimat akustyczny ma tendencj rosnc. Pomiary monitoringowe haasu komunikacyjnego w gminie Horyniec-Zdrj przeprowadzono w 2005 r. Punkty pomiarowe zlokalizowano przy ulicach biegncych przez centrum uzdrowiska. W Horycu-Zdroju na 10 punktw pomiarowych nie stwierdzono przekrocze dopuszczalnego poziomu haasu zarwno w porze dziennej, jak i w porze nocy. W oparciu o wyniki pomiarw, w gminie Horyniec-Zdrj klimat akustyczny nie wykazuje zagroenia haasem komunikacyjnym.

31

Poziom haasu w granicach gminy przedstawia Mapa 6. Ze wzgldu na ograniczenie kursw pocigw, haas kolejowy nie naley do rda haasu, ktrego eksploatacja moe powodowa negatywne oddziaywanie akustyczne w ssiedztwie linii kolejowej przebiegajcej przez gmin.

Haas przemysowy

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj nie ma duych zakadw przemysowych, a w otoczeniu tych mniejszych nie ma skupisk ludnoci. Analizujc dane z poprzednich lat mona stwierdzi, i stan zagroenia haasem przemysowym ulega zmianom, co wie si ze zmianami w gospodarce. Wynikiem przeobrae w gospodarce jest wzrost zagroenia haasem ze strony niewielkich zakadw produkcyjnych, usugowych, gastronomicznych. Emituj one haas o niewysokim poziomie i niewielkim zasigu oddziaywania, czsto o nieznacznym przekroczeniach norm. Jak wynika z raportw WIO o stanie rodowiska, z terenu gminy Horyniec-Zdrj brak jest skarg na ten rodzaj uciliwoci.
5.7.2 Zagroenia naturalne

Procesy geodynamiczne

Do zagroe tych nale powierzchniowe ruchy mas ziemnych bdcych wynikiem uksztatowania powierzchni terenu oraz budowy geologicznej, zwane potocznie osuwiskami. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj osuwiska nie wystpuj.

Ochrona przed powodzi

Na obszarze gminy Horyniec-Zdrj zagroenie powodziowe wystpuje w niewielkim rozmiarze. Gwne cieki zlewni Sanu w granicach gminy: Brusienka, widnica, Papiernia nie wywouj zjawisk powodziowych. Jedynie rzeka Rata w pnocnej czci gminy, w dorzeczu Bugu, wylewa w okresie bardzo wysokich stanw wd (od 50-letnich wzwy), ale w bardzo ograniczonym fragmencie doliny przy granicy z Ukrain, w rejonie wsi Prusie. Wylewy te spowodowane s nie tyle wysokimi stanami wd, co przegrodzeniem doliny rzeki nasypem kolejowym, utrudniajcym spyw w czasie podwyszonych stanw

32

wd. Fragmentaryczne wylewy nie stanowi zagroenia dla terenw osadniczych, poniewa Rata pynie na tym odcinku szerok, naturaln (niezmeliorowan) dolin, mieszczc nadmiar wd.

Ochrona przed skutkami suszy

Zmiany klimatyczne w ostatnim okresie powoduj nasilanie si zjawisk suszy. Susze wystpuj z rn czstoci, rednio raz na kilka lat i charakteryzuj je rne parametry przebiegu zarwno odnonie czasu trwania, jak i wielkoci. Zjawisko suszy wie si z obnieniem poziomu zwierciada wd gruntowych. Gmina Horyniec-Zdrj nie znajduje si w wykazie gmin zagroonych susz, nie mniej skutki suszy odczuo rolnictwo i lenictwo na powierzchni 10,0 km2. Straty w lasach w gminie HoryniecZdrj w 2003 r. z tytuu suszy zostay ocenione na 25,0 tys. z. Susza moe by przyczyn ogranicze w poborze wody na cele zaopatrzenia ludnoci i cele przemysowe; na terenie gminy Horyniec-Zdrj ten problem dotychczas nie wystpi. Z susz zwizane s niskie przepywy w rzekach, ktre mog by przyczyn wzrostu ste zanieczyszcze w wodach oraz nicia ryb.
5.7.3 Odpady

Szczegowe dane odnonie stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie Horyniec-Zdrj znajduj si w Planie gospodarki odpadami dla gminy Horyniec-Zdrj na lata 2008 2011, z uwzgldnieniem lat 2012 2019. Plan uwzgldnia odpady komunalne i stanowi cz skadow Programu, natomiast dane odnonie odpadw z dziaalnoci gospodarczej zamieszcza si w niniejszym dokumencie.
5.7.3.1 5.7.3.1.1 Odpady ogem w sektorze gospodarczym Ilo i rodzaj odpadw powstajcych w sektorze gospodarczym

Dane z tego zakresu uzyskano bezporednio od wytwrcw odpadw. W 2007 roku ilo odpadw z sektora gospodarczego wytworzonych w gminie Horyniec-Zdrj wyniosa 1727,0 Mg co stanowio 6,91 % z globalnej iloci odpadw wytworzonych w skali caego powiatu lubaczowskiego.

33

W tabeli niej zamieszczone s dane odnonie iloci wytworzonych odpadw z sektora gospodarczego z podziaem na poszczeglne grupy.
Tabela 3. Ilo i rodzaj odpadw powstajcych w sektorze gospodarczym gminy Horyniec-Zdrj w 2007 r.

Grupa
1

Nazwa odpadu
2

Masa w Mg
3

Masa w %
4

03

Odpady z przetwrstwa drewna oraz produkcji papieru, tektury, masy celulozowej, pyt i mebli

1122,0

64,97

10 13

Odpady nieorganiczne z procesw term. Oleje odpadowe (z wyczeniem olejw jadalnych oraz grup 05 i 12)

110,0 0,215

6,37 0,01

15

Odpady opakowa, sorbentw, tkanin, materiaw filtracyjnych i ochronnych nie ujte w innych grupach

1,491

0,09

16 18

Odpady rne nie ujte w innych grupach Odpady z dziaalnoci sub medycznych i weterynaryjnych oraz zwizanych z nimi bada

0,235 485,46

0,01 28,11

19

Odpady z urzdze do likwidacji i neutralizacji odpadw oraz oczyszczenia ciekw i gospodarki wodnej Razem

7,6

0,44

1 727,001

100,0

Najwikszy udzia w masie wytworzonych odpadw maj odpady z przetwrstwa drewna (grupa 03), ktrych udzia wynosi 64,97 % oraz odpady medyczne i weterynaryjne (grupa 18) ktre stanowiy 28,11 %. O tak duej iloci odpadw z grupy 03 decyduje dziaajcy w Werchracie Zakad Przetwrstwa Drzewnego PRO-DREW, natomiast odpady z grupy 18 pochodz gwnie z obiektw sanatoryjnych i opieki zdrowotnej uzdrowiska w Horycu-Zdroju.

5.7.3.1.2

Sposoby postpowania z odpadami

Powstajce w gminie Horyniec-Zdrj odpady s w znacznej iloci wykorzystane 71,44 %, pozostaa ilo jest unieszkodliwiana - 28,56 %, w tym przez skadowanie - 0,44 %. O tak duym stopniu wykorzystania odpadw decyduje ich rodzaj odpady z grupy 03 z przemysu drzewnego s w caoci wykorzystane w celach energetycznych.

34

Wykorzystanie odpadw prowadzone jest przez wytwrcw we wasnym zakresie lub przez odbiorcw.
Tabela 4. Sposb postpowania z odpadami z poszczeglnych grup w 2007 r. na terenie gminy Horyniec-Zdrj

Masa (Mg) WytworzoGrupa 1 03 Nazwa odpadu 2 Odpady z przetwrstwa drewna oraz produkcji papieru, tektury, masy celulozowej, pyt i mebli 10 13 Odpady nieorganiczne z procesw term. Oleje odpadowe (z wyczeniem olejw jadalnych oraz grup 05 i 12) 15 Odpady opakowa, sorbentw, tkanin, materiaw filtracyjnych i ochronnych nie ujte w innych grupach 16 Odpady rne nie ujte w innych grupach 18 Odpady z dziaalnoci sub medycznych i weterynaryjnych oraz zwizanych z nimi bada 19 Odpady z urzdze do likwidacji i neutralizacji odpadw oraz oczyszczenia ciekw i gospodarki wodnej Razem 1727,001 1 233,699 1,702 7,6 484,0 7,6 7,6 485,46 1,46 484,0 0,235 0,193 0,042 1,491 1,291 0,2 110,0 0,215 110,0 0,215 ne 3 1122,0 Wykorzystane 4 1122,0 Unieszkodliwiane 5 Skadowane 6 Magazynnowane 7

5.7.3.1.3

Rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom odzysku

W 2007 r. w gminie Horyniec-Zdrj wykorzystano ok. 71,44 % odpadw powstajcych w sektorze gospodarczym. Ustalenie sposobu wykorzystania odpadu nie zawsze jest moliwe z tego wzgldu, e wytwrcy odpadu przekazujc go odbiorcy nie zawsze posiadaj informacje o dalszym sposobie postpowania z odpadem.

35

Tabela 5. Procentowy udzia odpadw poddawanych procesom odzysku (w stosunku do oglnej iloci wytwarzanej w danym roku)

Grupa 1 03 10 13 15 16

Rok 2007 2 100 100 100 86,59 82,13

Powstajce na terenie gminy Horyniec-Zdrj odpady z przetwrstwa drewna grupa 03 s cakowicie wykorzystane do celw energetycznych. Odpadowe oleje grupa 13 s przekazywane do regeneracji, natomiast odpady z grupy 10 ule i popioy ze spalania wgla kamiennego s wykorzystywane utwardzania powierzchni terenw i rekultywacji skadowiska odpadw.

5.7.3.1.4

Rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania

W gminie Horyniec-Zdrj w 2007 roku, procesom unieszkodliwienia zostao poddane 9,302 Mg odpadw, z czego 7,6 Mg poprzez skadowanie. Oglnie procesom unieszkodliwienia zostao poddanych 0,54 % odpadw wytworzonych. Unieszkodliwianie odpadw w gminie poprzez skadowanie znalazo zastosowanie w przypadku grupy 19, natomiast odpady z grup 15, 16 i 18 objte s innymi procesami unieszkodliwiania gwnie termicznymi. Procentowy udzia odpadw poddawanych procesom unieszkodliwiania w roku 2007 w gminie Horyniec-Zdrj w stosunku do iloci wytworzonej w danym roku, przedstawia tab. 6.
Tabela 6. Udzia odpadw poddawanych procesom unieszkodliwiania w roku 2007 w [%]

Grupa

Skadowanie Masa w Mg %
3

Metody inne ni skadowanie Masa w Mg

4

%
5

15

0,2

13,41

36

16 18 19 7,6 100

0,042 1,343

17,87 0,30

5.7.3.1.5

Istniejce systemy zbirki odpadw

Odpady powstajce sektorze gospodarczym s z reguy magazynowane selektywnie, co umoliwia ich selektywn zbirk, w zalenoci od dalszego sposobu postpowania z nimi. Sposb zbirki, miejsca tymczasowego magazynowania odpadw oraz pojemniki do ich gromadzenia regulowane s przepisami wykonawczymi do ustawy o odpadach. Transport odpadw powstajcych z miejsc ich wytwarzania do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem rodkw transportu, bdcych w gestii: wytwrcw odpadw, odbiorcw odpadw eksploatujcych instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania, specjalistycznych firm transportowych.

Sposb transportu odpadw jest cile uzaleniony od rodzaju odpadw i regulowany jest przez odpowiednie przepisy o ruchu drogowym oraz ADR (Dz. U. Nr 30, poz. 287).
5.7.3.1.6 Rodzaj i rozmieszczenie instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadw

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj funkcjonuje zakad prowadzcy odzysk odpadw we wasnym zakresie z grupy 03 przez ich wykorzystanie jako paliwo, brak jest natomiast instalacji do unieszkodliwiania odpadw z sektora gospodarczego, w tym do

unieszkodliwiania metod skadowania na skadowiskach odpadw przemysowych.

5.7.3.1.7 Wykaz podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbirki, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadw

Dziaalno z zakresu zbirki oraz unieszkodliwiania odpadw jest prowadzona na terenie gminy przez podmioty z zewntrz. Zezwolenia na tego typu dziaalno zostay wydane przez Starost Lubaczowskiego. Odzysk odpadw prowadzi: Zakad Przetwrstwa Drzewnego PRO-DREW w Werchracie.

37

5.7.3.1.8

Wnioski i identyfikacja problemw

Przedstawiona analiza stanu gospodarki odpadami wytwarzanymi przez podmioty z sektora gospodarczego na terenie gminy Horyniec-Zdrj pozwala na nastpujce wnioski: 1) 2) zorganizowanie zbirki odpadowych olejw od maych wytwrcw odpadw, utrzymanie wysokiego poziomu odzysku wytwarzanych odpadw we wasnym zakresie lub przez odbiorcw zwaszcza odpadw drzewnych do celw energetycznych, 3) dla odpadw medycznych innych ni niebezpieczne powstajcych w obiektach uzdrowiskowych i obiektach medycznych naley opracowa sposb postpowania z tymi odpadami, a dla odpadw medycznych niebezpiecznych prowadzi zbirk i dostarczanie ich do termicznego przeksztacenia w instalacjach speniajcych wymogi ochrony rodowiska.
5.7.3.2 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadw z sektora gospodarczego 5.7.3.2.1 Rodzaj, ilo i rda powstawania odpadw

Odpady niebezpieczne jak wynika z definicji, stanowi szczeglne zagroenie dla zdrowia ludzi oraz dla rodowiska i dlatego gospodarka nimi wymaga szczeglnej kontroli. Rodzaje odpadw niebezpiecznych wymienione s w zaczniku do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 roku w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. Nr 112 poz. 1206).
5.7.3.2.2 Bilans odpadw z sektora maych i rednich przedsibiorstw

W 2007 roku na terenie gminy Horyniec-Zdrj wytworzono 2,201 Mg odpadw niebezpiecznych, co stanowio zaledwie 0,13 % masy wytworzonych odpadw w sektorze gospodarczym. Podzia odpadw niebezpiecznych na grupy w zalenoci od miejsca wytwarzania oraz sposb postpowania z tymi odpadami zamieszcza si w tabeli niej.
Tabela 7. Powstawanie i struktura gospodarki odpadami niebezpiecznymi w gminie Horyniec-Zdrj

Ilo Kod Nazwa grupy wytworzona [Mg] 13 Oleje odpadowe (z wy. Olejw jadalnych oraz grup 05 i 12) 0,215

Odpady wykorzystane [Mg] 0,215 [%] 9,77

Odpady unieszkodliwione [Mg] [%]

38

15

Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania

0,291

0,091

4,13

0,2

9,09

16 18

Odpady rne, nie ujte w innych grupach Odpady z dziaalnoci sub medycznych i weterynaryjnych oraz zwizanych z nimi bada Razem

0,235 1,46

0,193

8,77

0,042 1,46

1,91 66,33

2,201

0,499

22,67

1,702

77,33

W 2007 roku w gminie Horyniec-Zdrj z oglnej iloci wytworzonych odpadw niebezpiecznych najwiksz grup stanowiy odpady grupy 18 z obiektw uzdrowiskowych, ktrych udzia w globalnej iloci wytworzonych odpadw wnis 66,33 %. Z oglnej iloci wytworzonych odpadw niebezpiecznych wykorzystano ok. 22,67 % odpadw, poprzez procesy odzysku zastosowane do odpadowych olejw, akumulatorw z pojazdw i wietlwek. Procesom unieszkodliwiania termicznego poddano odpady medyczne i weterynaryjne grupa 18 oraz czyciwo zawierajce substancje niebezpieczne grupa 15. Nie stosowano unieszkodliwiania odpadw niebezpiecznych metod skadowania na skadowiskach dla tego typu odpadw. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj brak jest instalacji do prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadw niebezpiecznych, std wytworzone odpady niebezpieczne trafiaj do instalacji poza granice gminy i powiatu lubaczowskiego.
5.7.3.2.3 Istniejce systemy zbirki odpadw

Transport odpadw niebezpiecznych z miejsc ich wytwarzania do instalacji wykorzystania lub unieszkodliwiania odbywa si z wykorzystaniem transportu

specjalistycznych firm posiadajcych zezwolenie na transport lub na odzysk i transport. Przy przewozie odpadw niebezpiecznych obowizuj przepisy ruchu drogowego dotyczce przewozw materiaw niebezpiecznych, uwzgldniajce wymogi odnonie midzynarodowego przewozu towarw niebezpiecznych (ADR). Transport odpadw niebezpiecznych z terenu gminy Horyniec-Zdrj realizuj firmy posiadajce stosowne zezwolenia wydane przez Starost Lubaczowskiego.

39

5.7.3.2.4

Wnioski i identyfikacja problemw

Przedstawiona analiza stanu gospodarki wytwarzanymi odpadami niebezpiecznymi przez podmioty sektora gospodarczego pozwala na nastpujce wnioski: 5.7.4

odpady niebezpieczne s poddawane procesom odzysku lub unieszkodliwiania gwnie termicznego, naley utrzyma wysoki poziom odzysku odpadw niebezpiecznych.

Promieniowanie elektromagnetyczne

W ramach pastwowego monitoringu rodowiska dokonuje si oceny poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku. Ocena jest prowadzona wg kryteriw zawartych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych poziomw, a take w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Na terenie gminy Horyniec-Zdrj dziaa 4 stacje telefonii komrkowej, 3 stacje w Horycu-Zdroju i 1 stacja w Moczarach. W 2006 i 2007 r. WIO w Rzeszowie obj badaniami stacje bazowe cyfrowej telefonii komrkowej w Lubaczowie i w Oleszycach. W gminie Horyniec-Zdrj badania z tego zakresu nie byy prowadzone. W powiecie lubaczowskim w wyniku przeprowadzonych bada nie stwierdzono przekrocze

dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w otoczeniu badanych stacji. Ocena poziomu pl elektromagnetycznych w rodowisku bdzie prowadzona w ramach pastwowego monitoringu rodowiska. Prawo ochrony rodowiska nakada na wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska obowizek prowadzenia okresowych bada kontrolnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz aktualizowania corocznego rejestru o stwierdzonych przekroczeniach z tego zakresu. Lokalizacje punktw pomiarowych pl elektromagnetycznych zawiera Mapa 6.
5.7.5 Powane awarie

Najwikszym zagroeniem dla rodowiska mog by sytuacje awaryjne z udziaem substancji niebezpiecznych. W ramach Wsplnoty Europejskiej Polska ma obowizek uwzgldnia w strategiach i planach przestrzennych zapobieganie powanym awariom i

40

ograniczanie ich skutkw. Corocznie wzrasta ryzyko wystpienia powanej awarii, ze wzgldu na wzrost iloci substancji niebezpiecznych stosowanych w procesach

produkcyjnych oraz ich transport trasami drogowymi i kolejowymi. W czasie przewozw moe doj do kolizji pojazdw poczonej z uwolnieniem si adunkw niebezpiecznych. Mog one spowodowa lokalne zniszczenie lub skaenie rodowiska oraz zagrozi yciu i zdrowiu ludzi. Do ochrony rodowiska przed powanymi awariami zobowizane s: zakady stwarzajce zagroenie wystpienia powanej awarii, dokonujcy przewozu substancji niebezpiecznych, organy administracji.

Zadania z tego zakresu wynikaj z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25, poz. 150 z 2008 r. z p. zm.), ktra nakada na Pastwow Stra Poarn obowizki w zakresie zapobiegania powanym awariom i wspdziaania z innymi jednostkami. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj nie wystpuj zakady zaliczone do zwikszonego lub duego ryzyka wystpienia powanej awarii przemysowej. Na przestrzeni ostatnich kilku lat nie miay miejsca tego typu zdarzenia w granicach gminy, w tym rwnie awarie podczas transportu drogowego substancji niebezpiecznych. WIO i Pastwowa Stra Poarna kontroluj jednostki, ktrych dziaalno moe stanowi zagroenie dla rodowiska. W wyniku kontroli aktualizowany jest rejestr potencjalnych sprawcw nadzwyczajnych zagroe rodowiska.
5.7.6 Tereny zdegradowane i zdewastowane

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj zgodnie z danymi US w Rzeszowie tereny zdewastowane i zdegradowane zajmuj 1,75 ha wg stanu na koniec 2006 r. Do terenu tego naley zamknite skadowisko odpadw komunalnych oraz wyrobiska po kopalinach i inne tereny przeksztacone dziaalnoci gospodarcz. Tereny te wymagaj rekultywacji. Rekultywacja skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju jest w trakcie realizacji. Na terenie gminy Horyniec-Zdrj nie wystpuj tereny poprzemysowe wymagajce rekultywacji.

41

5.7.7

Zanieczyszczenia transgraniczne

Transgraniczne zanieczyszczenie wd powierzchniowych

Gmina Horyniec-Zdrj ssiaduje z Ukrain i jest naraona na zanieczyszczenia rodowiska pochodzce z Ukrainy. Na teren gminy nie wpywaj rzeki z Ukrainy i dlatego awaryjne zanieczyszczenie wd pyncych pochodzce ze rde z Ukrainy nie wystpuje w gminie Horyniec-Zdrj.

Transgraniczne zanieczyszczenie wd podziemnych

Zagroenie ze strony ukraiskiej moe stanowi nieczynne od lat 80-tych ubiegego wieku pole siarkowe Niemirw. Brak jest rodkw na prowadzenie staych bada wd podziemnych w rejonie przygranicznym.

Transgraniczne zanieczyszczenie powietrza

Emisje zanieczyszcze powietrza w strefie przygranicznej s monitorowane w stacji Horyniec-Zdrj. W ocenie jakoci powietrza powiat przygraniczny jakim jest Lubaczw zaliczono do strefy A. Nie stwierdzono przekrocze w adnym z badanych wskanikw. Ocena ta dotyczy rwnie gminy Horyniec-Zdrj. Wg oceny stanu zdrowotnego lasw, w Krainie Karpackiej, w ktrej znajduje si gmina Horyniec-Zdrj, drzewostany starsze wykazay najnisz zdrowotno w porwnaniu z pozostaymi krainami. Jedn z przyczyn mog by transgraniczne zanieczyszczenia powietrza, jednak stwierdzenie to wymaga wieloletnich i obustronnych obserwacji i bada.
5.7.8 Zagroenia biologiczne

W Polsce system bezpieczestwa biologicznego jest oparty na standardach obowizujcych w Unii Europejskiej. Jeeli produkt zostanie dopuszczony do obrotu na terenie jednego pastwa czonkowskiego to uznaje si, e jest dopuszczony do obrotu w pozostaych pastwach czonkowskich. Dyrektywa Rady 90/220/EEC dotyczy wiadomego uwalniania do rodowiska zmodyfikowanych genetycznie organizmw (GMO). Zgodnie z jej ustaleniami mona tymczasowo na swoim terenie zakaza sprzeday lub stosowania GMO.

42

Sejmik Wojewdztwa Podkarpackiego w dniu 27 wrzenia 2004 r. podj uchwa ustanawiajc teren wojewdztwa podkarpackiego stref woln od GMO. Gmina Horyniec-Zdrj jest gmin o profilu rolniczym i dlatego produkcja rolna winna bra pod uwag profil ekologiczny. Zagroeniem dla rolnictwa ekologicznego moe by przypadkowe, niezamierzone wprowadzenie produktw GMO do produkcji rolnej i na rynek artykuw rolno-spoywczych, dlatego naley przyj i wprowadzi: odpowiednie rozwizania systemowe i nadzr nad wprowadzaniem i

wykorzystaniem GMO, wyczerpujc informacj dla spoeczestwa o zamierzonym uwolnieniu GMO do rodowiska, w tym o produktach GMO. Aktualnie organem waciwym do spraw GMO jest Minister rodowiska, ktry prowadzi rejestr udzielonych zezwole na uwolnienie GMO do rodowiska. Na terenie wojewdztwa podkarpackiego, takiego zezwolenia dotychczas nie udzielono.
5.8 Odnawialne rda energii

Produkcja energii ekologicznie czystej ze rde odnawialnych, wykorzystuje naturalne zasoby rodowiska jakimi s: energia spitrze wodnych, promieniowanie soneczne, wd geotermalnych, spalanie biomasy, sia wiatru. Dla okrelonego

zrwnowaonego rozwoju kraju, moe stanowi wany element przynoszcy wymierne efekty ekologiczno-energetyczne. Jej wykorzystanie ma na celu ograniczenie szkodliwych produktw spalania paliw kopalnych, wyczerpywanie si zasobw kopalnych oraz denie do zapewnienia bezpieczestwa energetycznego poszczeglnych regionw. Dostarczanie energii elektrycznej, dla odbiorcw jednostkowych lub w warunkach lokalnych moe odbywa si z siowni wiatrowych, maych elektrowni wodnych (do 0,5 MW), z kotowni przy wykorzystaniu biogazu lub spalajcych biomas.

Siownie wiatrowe

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj brak jest tego rodzaju rde energii. Na terenie gminy wyklucza si lokalizowanie siowni wiatrowych, gdy gmina zostaa objta rnymi formami ochrony przyrody mimo, e warunki klimatyczne s korzystne dla takich lokalizacji.

43

Mae elektrownie wodne

Na terenie gminy brak tego typu obiektw energetycznych.

Kotownie opalane biomas

Na terenie gminy pracuj kotownie opalane biomas, gownie na potrzeby indywidualnych gospodarstw domowych oraz w zakadzie przetwarzajcym drewno. Odpady drewna s wykorzystywane jako paliwo biomasowe, np. ZPD PRO-DREW w Werchracie. Brak jest szczegowych danych o ich iloci, wydajnoci i osiganych efektach ekonomicznych.

Instalacje biogazowe

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj instalacje biogazowe, wykorzystujce biogaz (gaz wysypiskowy) nie wystpuj i nie s ekonomicznie uzasadnione.

Energia geotermalna

W gminie Horyniec-Zdrj brak jest informacji o wystpowaniu wd geotermalnych. Wykorzystanie ciepa ziemi i ciepa wd podziemnych powinno by przedmiotem dodatkowego rozpoznania z ramach uwarunkowa wynikajcych z ochrony wd podziemnych w GZPW.

Energia promieniowania sonecznego

Wykorzystanie

czystej

energii

promieniowania

sonecznego

moe

znale

zastosowanie do wspomagania ogrzewania budynkw uytecznoci publicznej, budynkw jednorodzinnych, gospodarczych oraz podgrzewania wody w basenach. Brak danych z terenu gminy o zastosowanych rozwizaniach tego typu w indywidualnych gospodarstwach.

44

6.

NAKADY INWESTYCYJNE NA OCHRON RODOWISKA W GMINIE HORYNIECZDRJ

Nakady inwestycyjne w 2007 roku na rodki trwae suce ochronie rodowiska wyniosy ogem 247,3 tys. z. W caoci byy przeznaczone na gospodark ciekow. Nie wydatkowano rodkw na zadania z zakresu: ochrony powietrza, gospodarki odpadami, ochron gleb i ochron przed haasem. Najwiksze rodki w gminie nadal s przeznaczane na gospodark ciekow.

gospodarka ciekowa; 100%

Rys. 1. Nakady inwestycyjne na inwestycje suce ochronie rodowiska w gminie HoryniecZdrj w 2007 r. w ujciu procentowym

Gwnym rdem finansowania zada w ochronie rodowiska byy rodki wasne gminy 49,5 tys. z, oraz dotacje 197,8 tys. z.

dotacje 79,98%

rodki wasne 20,02%

Rys. 2. Udzia w rodzajach rodkw na nakady inwestycyjne w gminie Horyniec-Zdrj w 2007 r. w ujciu procentowym

45

W gospodarce ciekowej rodki przeznaczono na budow oczyszczalni ciekw i modernizacj kolektora ciekw w Monasterzu Osiedlu. W analizowanym roku nie wydatkowo rodkw na inne zadania z zakresu ochrony rodowiska. Wydatki na ochron rodowiska wg kierunkw inwestowania w 2007 r. przedstawiaj si nastpujco:
Tabela 8. Nakady inwestycyjne na rodki trwae w ochronie rodowiska wg kierunkw inwestowania

L.p.

Kierunek inwestowania

Nakady inwestycyjne tys. zotych udzia procentowy 100,0 -

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Ochrona powietrza Gospodarka ciekowa i ochrona wd Gospodarka wodna Gospodarka odpadami Zmniejszenie haasu Ochrona i przywrcenie wartoci uytkowej gleb

247,3 -

7. 7.1

CELE I KIERUNKI DZIAA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM Wzmocnienie instytucjonalne

Celem strategicznym jest: sprawne funkcjonowanie administracji do spraw ochrony rodowiska. Kierunki dziaa z tego zakresu do realizacji w gminie Horyniec-Zdrj: wzmocnienie etatowe o kadr o odpowiednich kwalifikacjach, tworzenie warunkw technicznych do wzmocnienia systemu zarzdzania jakoci rodowiska, m.in. dostp do Internetu, bazy danych o podmiotach prowadzcych dziaalno z dziedziny ochrony rodowiska.
7.2 Stymulowanie innowacji

Rozwj gospodarczy gminy Horyniec-Zdrj winien si odbywa w oparciu o nowoczesne i innowacyjne technologie, w tym uatwienia procesu wdraania nowych technologii rodowiskowych i ekoinnowacji. Celem strategicznym jest: zwikszenie ekoinnowacyjnoci w rozwoju gospodarczym gminy Horyniec-Zdrj.

46

Kierunki dziaa w zakresie realizacji tego celu: realizacja projektw podnoszcych innowacyjno przedsibiorstw, wykorzystanie bada nad rodowiskiem prowadzcych do zwikszenia

racjonalnoci podejmowanych decyzji z zakresu korzystania i ochrony rodowiska finansowe wspieranie bada naukowych ukierunkowanych na opracowanie nowych technologii uwzgldniajcych innowacyjne wykorzystanie rodowiska.
7.3 Edukacja ekologiczna, dostp do informacji i poszerzenie dialogu spoecznego

Propagowanie idei ochrony rodowiska oraz trwaego i zrwnowaonego rozwoju (ekonomicznego, ekologicznego i spoecznego) pozwoli na uksztatowanie spoeczestwa o wysokim poziomie zachowa. Podstawowym celem jest stae podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoecznoci gminy, w tym poczucia wspodpowiedzialnoci kadego mieszkaca za stan rodowiska oraz umoliwienie kademu czowiekowi zdobywania niezbdnej wiedzy dla poprawy rodowiska.

Cel strategiczny: stae podnoszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw gminy oraz poprawa dostpu do informacji o rodowisku i jego ochronie Kierunki dziaa dla realizacji celu strategicznego: rozwijanie edukacji ekologicznej w systemie nauczania na wszystkich szczeblach, edukacja ekologiczna w zakresie ksztatowania postaw konsumentw sprzyjajcych osiganiu efektw ekologicznych, wsppraca organizacji samorzdowych z organizacjami ekologicznymi, szkolenia dla przedstawicieli samorzdu oraz spoecznoci lokalnych w zakresie informacji o rodowisku oraz udziau w podejmowaniu decyzji rodowiskowych (praca ciga), propagowanie zagadnie ochrony krajobrazu, przyrody, ekosystemw, doskonalenie baz danych o rodowisku w postaci elektronicznej, dostpnej za porednictwem Internetu, wsppraca midzygminna i z przedstawicielami samorzdw wyszych szczebli w zakresie prezentacji treci ekologicznych z wykorzystaniem m.in. rodkw masowego przekazu: lokalna prasa, radio i telewizja (praca ciga), wspieranie rynkowej konkurencyjnoci produktw i usug przyjaznych rodowisku, poprzez uaktywnienie ich marketingu i reklamy,

47

wspieranie organizacji i jednostek zarzdzajcych cennymi przyrodniczo obszarami: dziaalno w zakresie muzealnictwa o charakterze przyrodniczym, rozwj cieek edukacyjnych w terenie, organizacja wykadw i prelekcji, dziaalno wydawnicza.

7.4

Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym

Planowanie przestrzenne jest m.in. instrumentem zapewniajcym warunki utrzymania rwnowagi przyrodniczej. Cel strategiczny: zachowanie rwnowagi ekologicznej w procesie rozwoju gospodarczego gminy, w tym waciwa lokalizacja inwestycji Kierunki dziaa dla realizacji celu strategicznego: dalsze rozpoznanie rodowiska przyrodniczego gminy Horyniec-Zdrj w zakresie niezbdnym do opracowania miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, zapewniajcych optymalne relacje midzy terenami zainwestowanymi a terenami otwartymi, oraz wykorzystanie lokalnych moliwoci w zakresie zaopatrzenia w energi i surowce, identyfikacja obszarw problemowych, konfliktw przestrzennych i rodowiskowych oraz systemowe zarzdzanie w tym zakresie, wdroenie wytycznych dotyczcych wyznaczania korytarzy ekologicznych dla potrzeb planw i opracowa ekofizjograficznych, wsppraca instytucji i jednostek gospodarczych przy opracowaniach planw

zagospodarowania przestrzennego.
7.5 Aktywizacja rynku na rzecz ochrony rodowiska oraz zarzdzania rodowiskowego

7.5.1 Mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe

Zgodnie z kierunkami dziaa w Unii Europejskiej najblisze lata ukierunkowane bd na dalsz efektywn realizacj wymaga ochrony rodowiska, wspieranie mechanizmw rynkowych oraz upowszechnianie systemw zarzdzania rodowiskowego. Produkty przyjazne rodowisku mog zadecydowa o konkurencyjnoci na rynku tych wyrobw.

Cel strategiczny: skuteczne wdraanie mechanizmw prawnych, finansowych i ekonomicznych zapewniajcych efektywn i terminow realizacj zaoonych celw ekologicznych

48

Kierunki dziaa dla realizacji tego celu: zwikszenie nakadw na ochron rodowiska w gminie, w tym skuteczne pozyskiwanie rodkw pomocowych UE, wdraanie instrumentw prawno-administracyjnych oraz finansowo-rynkowych

zapewniajcych efektywn i terminow realizacje celw polityki ekologicznej, promocja i wdraanie systemu zielonych zamwie realizowanych ze rodkw publicznych, a take zielonych miejsc pracy i wykorzystania rodkw pomocowych UE na ich organizacj, promocja i upowszechnianie produktw ekologicznych, preferencje proekologiczne w opatach i podatkach lokalnych, wspieranie wdraania systemu EMAS w sektorze maych i rednich przedsibiorstw, edukacja na temat systemw zarzdzania rodowiskowego pod ktem korzyci finansowych.
7.6 Wsppraca midzynarodowa

Cel strategiczny: Rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony rodowiska Kierunki dziaa dla realizacji tego celu: wsppraca midzynarodowa w zakresie realizacji zobowiza dotyczcych ochrony zdrowia i rodowiska w ramach Unii Europejskiej, staa wsppraca transgraniczna z Ukrain w szczeglnoci dotyczca eliminowania i minimalizowania zagroe ekologicznych, ochrony wd granicznych, udzia w programach i projektach proekologicznych realizowanych w ramach Europejskiej Wsppracy Terytorialnej.
8. 8.1 STRATEGIA DZIAA W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY STANU RODOWISKA Priorytety ekologiczne

W oparciu o obowizujce: strategie, program i plan oraz aktualny stan rodowiska stwierdza si, e ochrona wd i ochrona przyrody s priorytetowymi dziedzinami ochrony rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj. Przy wyznaczaniu priorytetw ekologicznych kierowano si nastpujcymi kryteriami:

49

1) zmniejszenia dysproporcji midzy stanem istniejcym, a wymagan jakoci rodowiska w gminie, 2) zgodnoci z priorytetami ekologicznymi wyznaczonymi w odpowiednich dokumentach pastwa, wojewdztwa i powiatu, 3) zgodno z priorytetami ekologicznymi wynikajcymi z czonkowstwa w Unii Europejskiej, 4) moliwo uzyskania wsparcia finansowego na realizacj okrelonych dziaa.

Na tej podstawie przyjto nastpujce priorytety ekologiczne: Priorytet Priorytet 1. Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych 2. Przeciwdziaanie zagroeniom (w tym: powane awarie, ograniczanie skutkw zagroe naturalnych, ochrona przed powodzi) Priorytet Priorytet Priorytet Priorytet Priorytet Priorytet Priorytet 3. Gospodarka odpadami 4. Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych 5. Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu 6. Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej 7. Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym 8. Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb 9. Ochrona zasobw kopalin

W obrbie kadego priorytetu wyznaczono cele krtkookresowe (na okres najbliszych 4 lat) i redniookresowe (na okres najbliszych 8 lat), a w ich ramach kierunki dziaa. Wskazane zostay rwnie waniejsze wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych, a take terminy realizacji dziaa priorytetowych, szacunkowe koszty i instytucje odpowiedzialne za ich realizacj.

W sytuacji niedostatecznych rodkw na realizacj dziaa proekologicznych, obiektywny wybr z listy tych przedsiwzi do realizacji bdzie oparty na nastpujcych kryteriach: 1) zgodnoci ze Strategi Rozwoju Gminy Horyniec-Zdrj, 2) zgodnoci z polityk ekologiczn powiatu lubaczowskiego i wojewdztwa podkarpackiego, 3) zgodnoci ze zobowizaniami midzynarodowymi oraz priorytetami wynikajcymi z przepisw prawnych, 4) skali efektywnoci ekologicznej i ekonomicznej,

50

5) ponadlokalny charakter przedsiwzicia; w pierwszej kolejnoci zostan wybrane przedsiwzicia o znaczeniu regionalnym, 6) wybr przedsiwzicia, ktrego oddziaywanie na rodowisko uwzgldnia: waciw lokalizacj z uwzgldnieniem warunkw przyrodniczych, najnowsze rozwizania technologiczne z zastosowaniem technologii BAT, minimalizacj presji na rodowisko.

Priorytetowe dziaania proekologiczne w gminie Horyniec-Zdrj w zakresie ochrony wd i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych kontynuowanie inwestycji majcych na celu zredukowanie iloci zanieczyszcze wprowadzanych ze ciekami do wd pyncych, w zakresie przeciwdziaania zagroeniom rodowiska kierowanie rodkw na modernizacj zabudowy hydrotechnicznej rzek, monitorowanie stanu rodowiska, ograniczanie zagroenia powodziowego, w zakresie gospodarki odpadami wspieranie dziaa w zakresie zapobiegania i ograniczania wytwarzania odpadw oraz organizacja gminnego punktu zbirki i segregacji odpadw komunalnych, w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych wspieranie dziaa zwizanych z wykorzystaniem energii sonecznej, biomasy i wd geotermalnych, w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu dziaania majce na celu ograniczenie degradacji rodowiska przyrodniczego oraz strat zasobw

rnorodnoci biologicznej, w zakresie ochrony powietrza, klimatu i warstwy ozonowej wspieranie projektw przedsibiorstw dotyczcych redukcji zanieczyszcze emitowanych do powietrza, w tym projekty ograniczajce emisj nisk i oddziaywanie komunikacji, w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym wspieranie dziaa zwizanych z ograniczaniem haasu gwnie komunikacyjnego i nowych technologii ograniczajcych haas w przedsibiorstwach, w zakresie ochrony powierzchni ziemi - rekultywacja terenu skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju i przywrcenie jakoci gleb do standardw ustalonych dla gleb i gruntw, w zakresie ochrony zasobw kopalin rozpoznanie zasobw surowcw o szczeglnym znaczeniu dla rozwoju gospodarczego gminy, zwaszcza wd geotermalnych.

51

8.2 8.2.1

Ochrona i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych Priorytet 1 Informacje oglne

Zadania z zakresu gospodarki wodnej i ochrony wd reguluj: ustawa Prawo wodne z dna 18 lipca 2001 r. oraz jej pniejsze zmiany, ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw z dnia 7 czerwca 2001 r. i jej pniejsze zmiany, ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. i jej pniejsze zmiany, przepisy wykonawcze do wymienionych ustaw. Wymienione akty prawne zostay dostosowane do przepisw Unii Europejskiej m.in. Dyrektywy wodnej 2000//60/WE, Dyrektywy 91/271/EWG, Dyrektywy 76/464/EWG. Jako wd pyncych w granicach gminy Horyniec-Zdrj, jak i powiatu lubaczowskiego dotychczas nie ulega pogorszeniu. Kontynuowane bd dziaania w zakresie budowy lokalnych oczyszczalni i kanalizacji gminnej. Istotne te bd dziaania majce na celu racjonalizacj zuycia wody na cele produkcyjne i w gospodarstwach domowych poprzez upowszechnienie opomiarowania poboru wody oraz wprowadzanie zamknitych obiegw wody.
8.2.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Realizowane cele bd dotyczy ochrony zasobw wodnych, a zwaszcza przeznaczonych do zaopatrzenia ludnoci oraz przeciwdziaania zanieczyszczeniom zarwno osadniczym, jak i przemysowym oraz racjonalnego wykorzystania zasobw wodnych.

Cele redniookresowe Cel nr 1 ochrona zasobw wodnych poprzez ograniczanie i eliminacj zanieczyszcze w ciekach wprowadzanych do wd powierzchniowych i do ziemi ze rde punktowych i rozproszonych. Cel nr 2 - zwikszanie zasobw dyspozycyjnych wody dla gminy oraz zaspokojenie potrzeb ludnoci w wod do spoycia odpowiedniej jakoci.

52

Kierunki dziaa:

Przeciwdziaanie zanieczyszczeniom wody i ograniczanie emisji ze rde osadniczych

Zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania ciekw Komunalnych na lata 2003 2015 realizowany bdzie cel dugookresowy zmierzajcy do modernizacji istniejcych i budowy nowych oczyszczalni ciekw. Wanym zadaniem dla gminy jest pena inwentaryzacja stanu technicznego zbiornikw bezodpywowych, ktre mog by rdem zanieczyszczenia wd podziemnych. Dziaania inwestycyjne: 1. Budowa, rozbudowa i modernizacja systemw kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ciekw w jednostkach wiejskich. 2. Budowa urzdze oczyszczajcych wody opadowe na systemach kanalizacji deszczowej. 3. Budowa przydomowych oczyszczalni na obszarach, gdzie nie bdzie realizowana kanalizacja zbiorcza. 4. Optymalne wykorzystanie istniejcej oczyszczalni ciekw komunalnych w HorycuZdroju. Dziaania nieinwestycyjne: 1. 2. Bieca kontrola systemu odprowadzania ciekw oraz stanu technicznego szamb. Zbudowanie systemu informowania spoeczestwa o planowanych i realizowanych dziaaniach w zakresie ochrony i jakoci wd, powizanego z edukacj ekologiczn.

Przeciwdziaanie przemysowych

zanieczyszczeniom

ograniczanie

zanieczyszcze

ze

rde

Przeciwdziaanie zanieczyszczeniom i ograniczanie emisji ze rde przemysowych do wd powierzchniowych na obszarze gminy bdzie polega, przede wszystkim na dziaaniach inwestycyjnych: 1) Wczaniu ciekw przemysowych do istniejcej sieci kanalizacji gminnej, w celu ograniczenia zrzutu substancji niebezpiecznych do wd powierzchniowych lub do ziemi. 2) Budowie, rozbudowie lub modernizacji oczyszczalni ciekw przemysowych w celu dostosowania do wymogw unijnych. 3) Redukcji zuycia wody w instalacjach przemysowych.

53

Dziaania nieinwestycyjne bd obejmowa: 1) Wspieranie dziaa zmniejszajcych wodochonno przemysu. 2) Wspieranie modernizacji technologii polegajcych na eliminacji i ograniczaniu zrzutu substancji szczeglnie szkodliwych dla rodowiska wodnego.

Na terenie gminy Horyniec-Zdrj rda zanieczyszczenia przemysowego wd powierzchniowych i podziemnych pochodz gwnie z dziaalnoci obiektw

uzdrowiskowych, ktre eksploatuj wasne urzdzenia oczyszczajce cieki. Nowe obiekty przemysowe bd musiay spenia wymogi obowizujcych przepisw prawnych z tego zakresu.

Zmniejszanie i ograniczanie zanieczyszcze pochodzcych ze rde powierzchniowych

Zmniejszenie zanieczyszcze powierzchniowych pochodzcych ze rde rolniczych na terenie gminy bdzie polega na preferowaniu rozwoju rolnictwa ekologicznego, zuywajcego znacznie mniej nawozw i rodkw ochrony rolin, a tym samym, ograniczajcego wprowadzanie do rodowiska zwizkw biogennych oraz szkodliwych. Wane jest by odpowiednie organy egzekwoway obowizek atestacji sprztu ochrony rolin oraz kontrol stosowania rodkw ochrony rolin, m. in. przestrzegania okresu karencji i prewencji. Dziaania inwestycyjne: 1) Budowa nowoczesnych urzdze do skadowania obornika oraz gromadzenia gnojwki w gospodarstwach rolnych. 2) Budowa deszczowni na terenach o intensywnej produkcji rolinnej. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Wprowadzanie i wspieranie rolnictwa ekologicznego. 2) Stosowanie zasad zawartych w Kodeksie Dobrych Praktyk Rolniczych dla ograniczenia spywu zwizkw azotowych do wd powierzchniowych. 3) Preferowanie uytkowania kowego, ochrona i waciwe ksztatowanie pasw rolinnoci wzdu ciekw wodnych.

54

Zaopatrzenie w wod

Woda na cele pitne mieszkacw gminy Horyniec-Zdrj dostarczana jest z uj wd podziemnych. Warstwy wd podziemnych, z ktrej korzystaj ujcia posiadaj dostateczn warstw izolacyjn od powierzchni terenu, co zapewnia ich skuteczn ochron przy zasilaniu infiltrujcymi opadami. Naturalne warunki sprzyjajce ochronie wd nie wymagaj ustanawiania stref ochronnych eksploatowanych uj wody. W gminie Horyniec-Zdrj dziaania wymagane z tego zakresu obejmuj budow nowych sieci wodocigowych lub wymian istniejcych. Dziaania inwestycyjne suce zaspokojenie zapotrzebowania ludnoci gminy HoryniecZdrj w odpowiedni jakociowo wod pitn: 1. Utrzymanie wysokiej jakoci wody przeznaczonej do spoycia speniajcej wymogi standardw UE. 2. 3. 4. Wymiana i modernizacja istniejcych sieci wodocigowych. Budowa nowych sieci wodocigowych. Systematyczne podczanie odbiorcw do duych systemw wodocigowych.

Dziaania nieinwestycyjne: 1. Przestrzeganie ogranicze w strefach ochrony bezporedniej uj wody oraz waciwe ich zagospodarowanie, jako wany aspekt ochrony wd podziemnych stanowicych rdo zaopatrzenia w wod. 2.
8.2.3

Racjonalizacji zuycia wody w gospodarstwach oraz przez podmioty gospodarcze.

Cele krtkookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Rozwizywanie problemw dotyczcych jakoci wd powinno by prowadzone w ukadach zlewniowych, z powierzeniem w nich funkcji: Regionalnemu Zarzdowi Gospodarki Wodnej w Krakowie i Wojewdzkiemu Inspektoratowi Ochrony rodowiska w Rzeszowie. Instrumentami realizacji dziaa w zakresie ochrony wd bd: 1) warunki korzystania z wd regionw wodnych, 2) miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, 3) dziaania wynikajce z dokumentw wojewdzkich, m.in. wojewdzki program ograniczania zanieczyszcze ze rde rolniczych, kataster wodny, Program Monitoringu rodowiska.

55

Poprawa jakoci wd w rzekach na terenie gminy Horyniec-Zdrj jest moliwa po zakoczeniu budowy kanalizacji sanitarnej i likwidacji niekontrolowanych zrzutw ciekw z gospodarstw domowych oraz wd opadowych bezporednio do wd pyncych. Zadanie to jest systematycznie realizowane przez gmin. Na jako wody powierzchniowej wywieraj coraz wikszy wpyw spywy z pl uprawnych i dlatego naley chroni tereny nad wodami przez racjonaln gospodark w ich rejonach, polegajc na pozostawianiu pasw k wzdu rzek. Temu celowi moe suy tworzenie korytarzy ekologicznych w dolinach rzek i potokw.

Cele krtkookresowe Cel nr 1. Poprawa jakoci wd w granicach gminy Horyniec-Zdrj.

Cel nr 2. Zapewnienie odpowiedniej ilociowo i jakociowo wody do celw bytowogospodarczych oraz rekreacyjno-turystycznych. Cel nr 3. Przebudowa systemu monitorowania jakoci wody dostarczanej do ludnoci, jakoci wody powierzchniowej i podziemnej oraz emisji zanieczyszcze do tych wd.

Dziaania

Dziaania inwestycyjne: 1) Budowa i rozbudowa kanalizacji sanitarnych prowadzcych do istniejcej gminnej oczyszczalni ciekw w Horycu-Zdroju. 2) Budowa nowych oczyszczalni ciekw gminnych lub lokalnych, podczyszczalni i oczyszczalni ciekw przemysowych lub ograniczanie zrzutu substancji

niebezpiecznych poprzez modernizacj technologii produkcji. 3) Budowa nowoczesnych urzdze do gromadzenia obornika i gnojwki w gospodarstwach rolnych sukcesywnie do 2010 r. oraz realizacja innych dziaa inwestycyjnych majcych na celu ograniczanie zanieczyszcze azotowych z rolnictwa. 4) Rozbudowa sieci wodocigowej celem dostarczania ludnoci wody o jakoci zgodnej z wymogami przepisw unijnych. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Przygotowanie dokumentacji niezbdnej do realizacji przedsiwzi w zakresie zaopatrzenia w wod (studia wykonalnoci, dokumentacja budowlana itp.). 2) Wdroenie systemu monitorowania wody dostarczanej do ludnoci.

56

3) Prowadzenie systemu informowania spoeczestwa o planowanych i realizowanych dziaaniach w zakresie ochrony jakoci wd, powizanego z edukacj ekologiczn. 4) Kontynuowanie kontroli stanu technicznego zbiornikw bezodpywowych na nieczystoci cieke.
8.2.4 Rejony koncentracji dziaa

Obszarami dziaa bd rejon miejscowoci Horyniec-Zdrj o statusie uzdrowiska oraz miejscowoci gminy nie posiadajce kanalizacji gminnej oraz sieci wodocigowe. Do wikszych zada nale: budowa kanalizacji w miejscowociach: Wlka Horyniecka, Polanka Horyniecka, Werchrata - Prusie oraz budowa lub modernizacja sieci wodocigowej w soectwach gminy Horyniec-Zdrj.
8.2.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony i

efektywnoci wykorzystania zasobw wodnych Tabela 9. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007 r. 2008 r.

3

Warto w roku

rdo danych 2015 r.

6

2011 r.
4

2013 r.
5

> 2015 r.
7 8

Wskaniki presji na rodowisko cieki komunalne i przemysowe odprowadzane do wd, w tym wymagajce oczyszczenia 3 [ dam ] i [ % ] Pobr wody ogem: - tym na cele produkcyjne (bez lenictwa i rolnictwa) 3 [ dam ] Jako kontrolowanych wd pyncych [ ocena oglna w % ] - klasa I - klasa II - klasa III - klasa IV - klasa V 156,61 100,0% US Rzeszw

204,53

US Rzeszw

62,0

Wskanik stanu rodowiska WIO

b. d. b. d. b. d. b. d.

57

Jako wd podziemnych [ ocena oglna % ]: - klasa I - klasa II - klasa III - klasa IV - klasa V

100 0 0 0 0 26,1

Szacunek, 1 punkt bada w granicach gminy

Wskaniki reakcji i produktu Ludno gminy korzystajca z oczyszczalni ciekw [ % oglnej liczby ludnoci] Dugo sieci kanalizacyjnej [ km ] Ilo oczyszczalni ciekw [ szt. ] Dugo sieci wodocigowej [ km ] Uytkownicy oczyszczalni US Rzeszw Gmina, US Rzeszw Gmina, US Rzeszw Gmina, US Rzeszw

35,4 6 32,3

8.2.6

Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych Tabela 10. Harmonogram realizacji i rdo finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony wd i wykorzystania zasobw wodnych

L.p.

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

2

Jednostki podmioty realizujce

3

Termin realizacji
4

rdo finansowania

Zarzdzanie i monitoring 1. Monitoring wd powierzchniowych WIO corocznie Budet wojewody, fundusze UE, rodki wasne, NFOiGW, WFOiGW rodki wasne inwestorw, fundusze ochrony rodowiska Fundusze unijne, rodki wasne, fundusze ochrony rodowiska Fundusze unijne, rodki wasne, fundusze ochrony rodowiska

Inwestycje 2. Budowa przydomowych oczyszczalni ciekw w miejscowociach gminy Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowociach gminy Waciciele posesji 2009 2015

3.

gmina

2009 2015

4.

Budowa, wymiana lub modernizacja sieci wodocigowej

gmina

2009 - 2015

58

8.3 8.3.1

Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska priorytet 2 Informacje oglne

Realizacja tego priorytetu ma na celu popraw poziomu bezpieczestwa przed zagroeniami naturalnymi i technologicznymi. Jako rodowiska wodnego w granicach gminy Horyniec-Zdrj wskazuje na potrzeb kontynuowania dziaa zapobiegajcych zanieczyszczeniu wd. W znacznym stopniu zy stan urzdze regulacyjnych rzek oraz brak urzdze wodnych zapobiegajcych powodziom, to przyczyna zaleww powodziowych. Tereny naraone na zalanie wodami powodziowymi najczciej nie s zamieszkae. Ocenia si, e ze wzgldu na prawie 40 letni okres jaki upyn od tych prac regulacyjnych, stan rzek wykazywanych jako uregulowane stale si pogarsza i mona uzna, e rzeki te wracaj do stanu naturalnego. Powoduje to due straty w infrastrukturze rzecznej. Urzdzenia melioracyjne w granicach gminy to: uregulowane odcinki rzek i zbiorniki retencyjne. Ich stan ulega naturalnemu procesowi dekapitalizacji, poniewa cz z nich nie jest konserwowana. Gmina Horyniec-Zdrj nie posiada programu lub studium zabezpieczenia

przeciwpowodziowego. Priorytetowo powinny by traktowane dziaania w zakresie zwikszania naturalnej retencyjnoci terenw, zwaszcza dolin rzecznych i obszarw podmokych, ochrona przeciwpowodziowa, wzrost dyspozycyjnych zasobw wody, zabezpieczenie istniejcej infrastruktury gospodarki wodnej. Zwikszenie retencji wodnej, regulacja stosunkw wodnych, ochrona przed powodzi oraz dostosowanie sposobu zarzdzania wodami w regionach i dorzeczach reguluj: Prawo wodne i przepisy wykonawcze do tego prawa, Ramowa Dyrektywa Wodna (Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r. ustanawiajca ramy dla wsplnotowego dziaania w dziedzinie gospodarki wodnej), oraz Dyrektywa powodziowa (Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarzdzania nim). Dyrektywa powodziowa ma na celu ustanowienie ram dla oceny ryzyka powodziowego i zarzdzania nim, dla ograniczenia negatywnych skutkw zdarze powodziowych. Dyrektywa nakada na pastwa czonkowskie obowizek sporzdzenia dokumentw planistycznych takich jak: wstpna ocena ryzyka powodziowego (termin opracowania do 22 grudnia 2011 r.), mapy zagroenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego (termin opracowania do 22 grudnia

59

2013 r.) oraz plany zarzdzania ryzykiem powodziowym (termin opracowania do 22 grudnia 2015 r.). Zagroenie ze strony sektora gospodarczego moe dotyczy niezamierzonego uwolnienia GMO do rodowiska, a drogi przebiegajce przez gmin mog by przyczyn awarii pojazdw transportujcych materiay niebezpieczne. rodki finansowe winny by przeznaczane na wspieranie jednostek ratownictwa zwalczajcych klski ywioowe oraz zagroenia techniczne, chemiczne i biologiczne. Niezwykle istotne bdzie tworzenie i modernizacji systemw cznoci tych jednostek. W tym zakresie szczeglna uwaga bdzie zwrcona na dziaania zwizane z monitorowaniem rodowiska, uwzgldniajce informowanie, ostrzeganie i reagowanie na potencjalne zagroenia.
8.3.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Podstawowe cele ekologiczne w ramach wymienionego priorytetu dotycz ograniczenia skutkw negatywnych zjawisk naturalnych, przeciwdziaanie powanym awariom oraz wzmocnienie decyzyjnoci w oparciu o wiarygodny monitoring. Cel redniookresowy Cel nr 1 Minimalizowanie skutkw negatywnych zjawisk naturalnych, zapobieganie powanym awariom, dostp do wiarygodnych informacji o stanie rodowiska.

Kierunki dziaa

Ochrona przeciwpowodziowa, przeciwdziaanie skutkom suszy

Dziaania z tego zakresu bd realizowane poprzez: waciwe utrzymanie wd i urzdze wodnych oraz retencj i ochron przed powodzi. rodki finansowe bd kierowane na odtworzenie i modernizacj istniejcej zabudowy hydrotechnicznej. Dziaania inwestycyjne: 1. Zwikszenie ochrony przeciwpowodziowej poprzez utrzymanie i biec konserwacj urzdze melioracyjnych podstawowych (zbiorniki, regulacje koryt rzek i potokw), przywrcenie prawidowego funkcjonowania istniejcych systemw melioracyjnych (dziaanie cige) oraz budowa nowych urzdze wodnych. 2. Utrzymanie naturalnego charakteru ciekw poza terenami zwartej zabudowy.

60

3. Zapewnienie przepustowoci ciekw wodnych (przepusty, jazy, rowy itp.). 4. Dostosowanie uytkowania rolniczych terenw pooonych w ssiedztwie rzek i potokw do skali zagroenia powodziowego. Dziaania nieinwestycyjne: 1. Uwzgldnianie w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Horyniec-Zdrj oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego z terenu gminy, ustale wynikajcych ze studium ochrony przeciwpowodziowej regionw wodnych, do ktrych nale dopywy rzek: Lubaczwki, Tanwi i Raty. 2. Planowanie i ksztatowanie zagospodarowania przestrzennego terenw zagroonych powodzi, z uwzgldnieniem ogranicze lokalizacji oraz rodzaju i intensywnoci zabudowy tych terenw.

Zmniejszanie ryzyka i ograniczanie skutkw powanych awarii oraz zapewnienie bezpieczestwa chemicznego i biologicznego

Dziaania z tego zakresu bd dotyczy gwnie usuwania skutkw powanych awarii zwizanych z transportem materiaw niebezpiecznych. Za bezpieczestwo i podjcie dziaa w sytuacji wystpienia powanej awarii s odpowiedzialne organy Pastwowej Stray Poarnej, a Minister rodowiska jest waciwy w sprawie GMO. Aktualnie na terenie wojewdztwa podkarpackiego obowizuje zakaz stosowania GMO, jednak w okresie obowizywania Programu mog zosta wprowadzone biotechnologie i wykorzystane organizmy genetycznie zmodyfikowane (GMO). Konieczne s odpowiednie rozwizania systemowe i skuteczny nadzr nad ich stosowaniem oraz wyczerpujca informacja spoeczestwa o zamierzonym wprowadzeniu do obrotu produktw z GMO oraz o zamierzonym uwolnieniu do rodowiska GMO. Dziaania inwestycyjne: 1. Ograniczanie przewozu materiaw niebezpiecznych drogami na rzecz ich przewozu kolej; modernizacja zbyt wskich odcinkw drg, ktrymi odbywa si transport materiaw niebezpiecznych. 2. Przygotowanie parkingw i zjazdw na bezpieczne zatrzymywanie pojazdw z materiaami niebezpiecznymi.

61

Dziaania nieinwestycyjne: 1. Kontynuowanie i rozwijanie wsppracy midzy organami waciwymi w zakresie rozpoznawania rde oraz przeciwdziaania powanym awariom, oraz wsppracy transgranicznej. 2. Podnoszenie wiadomoci spoecznej w zakresie biotechnologii i bezpieczestwa GMO, bezpieczestwa chemicznego i zapewnienie wiarygodnych informacji w tym zakresie.
8.3.3 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 Zwikszenie zasobw dyspozycyjnych wd i retencja (sukcesywnie). Cel nr 2 Poprawa bezpieczestwa przeciwpowodziowego (sukcesywnie). Cel nr 3 Wspieranie sub odpowiedzialnych za prowadzenie dziaa ratowniczych oraz zapobieganie powanym awariom.

Dziaania

Bezpieczestwo przeciwpowodziowe i przeciwdziaanie skutkom suszy

Dziaania inwestycyjne: 1) Utrzymanie rzek oraz zwizanej z nimi infrastruktury w stanie technicznym umoliwiajcym swobodny spyw wd powodziowych i lodw. 2) 3) Przywrcenie prawidowego funkcjonowania istniejcych systemw melioracyjnych. Budowa nowych urzdze wodnych w miejscach uzasadnionych, a take regulacja i stabilizacja koryt rzek i potokw. Dziaania nieinwestycyjne: 1. Prowadzenie monitoringu sprawnoci urzdze sucych ochronie przeciwpowodziowej.

Zmniejszenie ryzyka i ograniczanie skutkw powanych awarii oraz zapewnienie bezpieczestwa chemicznego i biologicznego

Dziaania inwestycyjne: 1) Wspieranie techniczne w zakresie ratownictwa ekologicznego i chemicznego, w tym modernizacja sprztu ratowniczo-ganiczego.

62

Dziaania nieinwestycyjne: 1. Wspieranie przygotowania planw i programw zmniejszajcych prawdopodobiestwo wystpienia powanych awarii. 2. Wspieranie programw edukacji i informowania spoeczestwa w zakresie wystpienia powanych awarii, bezpieczestwa biologicznego i GMO. 3. Wspieranie bada naukowych dotyczcych wpywu GMO na rnorodno biologiczn.
8.3.4 Rejony koncentracji dziaa

Zagroenie powodziowe dotyczy obszarw zalewowych gwnej rzeki Papierni. Rejony priorytetowych dziaa w zakresie ochrony przed powodzi zawiera zacznik graficzny: Mapa 7. Dziaania w zakresie powanych awarii bd si koncentrowa wzdu odcinkw drogi wojewdzkiej nr 868, ktra biegnie przez tereny zabudowane i suy do transportu materiaw niebezpiecznych. Dla GMO nie jest moliwe okrelenie rejonw koncentracji dziaa.
8.3.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie zapobiegania zagroeniom ekologicznym Tabela 11. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie zapobiegania zagroeniom ekologicznym

Nazwa wskanika
1

Warto w roku bazowym 2007

2

Warto w roku 2015

3

rdo danych
4

Wskanik reakcji i produktu Powierzchnia istniejcych zbiornikw maej retencji wodnej ogem [ ha ] Dugo waw przeciwpowodziowych [ km ] Dugo uregulowanych koryt rzek i potokw [ km ] Liczba powanych awarii przemysowych [ szt. ] 0 12,56 US Rzeszw, PZMiUW PZMiUW, US Rzeszw KPPSP w Lubaczowie 3,6 UG Horyniec-Zdrj PZMiUW

63

8.3.6

Dziaania priorytetowe w zakresie zapobiegania zagroeniom rodowiska Tabela 12. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie zapobiegania zagroeniom rodowiska

L.p.

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

Jednostki i podmioty realizujce

Termin realizacji

rdo finansowania
5

Inwestycje i zarzdzanie 1. Niezbdna regulacja i modernizacja rzek i potokw 2. Poprawa bezpieczestwa powodziowego w zlewni Papierni z zachowaniem jej stanu ekologicznego i technicznego Gmina, PZMiUW w Rzeszowie 2008 2015 PZMiUW w Rzeszowie 2008 2015 Fundusze strukturalne Fundusz Spjnoci, fundusze strukturalne, rodki wasne

8.4 8.4.1

Gospodarka odpadami priorytet 3 Informacje oglne

Dane z tego zakresu s zawarte w Planie gospodarki odpadami dla gminy HoryniecZdrj na lata 2008 2011, z uwzgldnieniem lat 2012 2019. Plan stanowi integraln cz Programu.
8.5 8.5.1 Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych i energooszczdno priorytet 4 Informacje oglne

Istotnym elementem zrwnowaonego rozwoju w dziedzinie energetycznej, jak i ekologicznej jest racjonalne wykorzystanie zasobw rodowiska naturalnego. W gminie Horyniec-Zdrj istniej warunki do eksploatacji zielonej energii, a mianowicie: energii sonecznej, biomasy i biopaliw oraz ewentualnie energii geotermalnej. Obowizkiem przedsibiorstw energetycznych jest zakup energii elektrycznej wytwarzanej na terytorium kraju z odnawialnych rde energii przyczonych do sieci. Racjonalne wykorzystanie energii ze rde odnawialnych przynosi konkretne i mierzalne efekty ekologiczno-ekonomiczne. Odnawialne rda energii mog stanowi istotny udzia w bilansie energetycznym gminy. Obowizujce przepisy prawne z tego zakresu, proekologiczna polityka Pastwa oraz moliwo korzystania z linii kredytowych i rodkw pomocowych, stworzyy sprzyjajcy

64

klimat dla realizacji inwestycji z tego zakresu. Korzystanie z tej energii wie si z duymi kosztami jej wytwarzania oraz bardzo nierwnomiernym cyklem produkcyjnym, dlatego kade rdo zielonej energii musi mie rezerwowe konwencjonalne rdo energii tej samej mocy.
8.5.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele redniookresowe Cel nr 1 Wzrost udziau energii odnawialnej w bilansie zuycia energii pierwotnych w gminie Horyniec-Zdrj (do 2020 roku 5 %). Cel nr 2 Zmniejszenie energochonnoci gospodarki, zarwno w procesach wytwrczych, jak i wiadczeniu usug oraz konsumpcji.

Kierunki dziaa

Dziaania inwestycyjne: 1. 2. Budowa nowych ciepowni na biomas. Inwestycje podnoszce efektywno energetyczn, w tym: monta kolektorw sonecznych, termomodernizacja istniejcych obiektw mieszkalnych i uytecznoci publicznej.

Dziaania nieinwestycyjne: 1. Wspieranie wykorzystania lokalnych rde energii oraz nowych rozwiza

technologicznych wykorzystujcych energi odnawialn. 2. Wczenie problematyki odnawialnych rde energii do planw zagospodarowania przestrzennego. 3. Systematyczne zwikszanie udziau rodkw budetowych w realizacj programw efektywnoci energetycznej. 4. W ramach systemu edukacyjnego podnoszenie wiadomoci z zakresu energetyki odnawialnej. 5. Informowanie o korzyciach wynikajcych z energetyki odnawialnej oraz o

moliwociach skorzystania z pomocy finansowej i technicznej.

65

8.5.3

Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cel krtkookresowy Cel nr 1 wzrost udziau energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym gminy Horyniec-Zdrj do 2,0 % w roku 2011 w strukturze zuycia nonikw pierwotnych w gminie.

Dziaania

Dziaania inwestycyjne: 1. Modernizacja istniejcych lub budowa nowych instalacji do produkcji energii ze rde odnawialnych, w tym m. in. do wykorzystania biomasy. Dziaania nieinwestycyjne: 1. Dokonanie oceny zasobw energii odnawialnej m.in. wd geotermalnych. 2. Uruchomienie systemu mechanizmw wspierajcych rozwj energetyki odnawialnej (dziaania promocyjne).
8.5.4 Rejony koncentracji dziaa

Dziaania zmierzajce do realizacji zaoonych celw bd si koncentrowa w rejonach wystpowania rde i zasobw energii odnawialnej. Gmina Horyniec-Zdrj posiada korzystne warunki do wykorzystania siy wiatru, jednak ze wzgldu na konflikt z celami ochrony przyrody zrezygnowano z tego rodzaju rda energii odnawialnej. Dotychczas zarwno podmioty gospodarcze, jak rwnie indywidualni mieszkacy nie wystpili z inicjatyw wykorzystania tego rda energii. Moliwoci wystpowania i wykorzystania wd geotermalnych wymagaj dokadnego rozeznania i oceny ich przydatnoci do celw produkcji energii cieplnej. Kotownia spalajca biomas znajduje si w instalacji przetwarzajce drewno w Werchracie.

66

8.5.5

Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych Tabela 13. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007

1 2

Warto w roku 2013 2015

rdo danych

Wskaniki stanu rodowiska (produktu) i reakcji Monta kolektorw sonecznych [ szt. ] 0 Gmina, osoby fizyczne, podmioty gospodarcze Budowa nowych kotowni na biomas 1 Gmina, podmioty gospodarcze, osoby fizyczne Budowa energooszczdnych budynkw mieszkalnych [ szt. ] 0 Gmina, osoby fizyczne

8.5.6

Dziaania priorytetowe w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych Tabela 14. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych

L.p.
1

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

2

Jednostki i podmioty realizujce

3

Termin realizacji
4

rdo finansowania
5

Zarzdzanie i monitoring 1. 2. Budowa nowych kotowni na biomas Monta kolektorw sonecznych Osoby fizyczne, mae i due przedsibiorstwa Mae i due przedsibiorstwa, osoby fizyczne Mae, due przedsibiorstwa, osoby fizyczne, wsplnoty mieszkaniowe 2015 2015 j.w. j.w.

3.

Budowa energooszczdnych budynkw mieszkalnych

2015

j.w.

8.6

Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaony rozwj lasw priorytet 5

8.6.1

Informacje oglne

Ochrona rodowiska przyrodniczego bdzie mie na celu doskonalenie systemu obszarw chronionych oraz dalsze rozpoznanie zasobw przyrodniczych (rnorodnoci

67

biologicznej). Jej realizacja bdzie obejmowa utworzenie spjnej Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 i sukcesywne opracowywanie planw ochrony dla tych obszarw. Plany ochrony bd rwnie sukcesywnie opracowywane dla rezerwatw przyrody. Rezultaty dziaa z zakresu gospodarowania lasami bd dotyczy: wzrostu stabilnoci ekosystemw lenych oraz penienia przez nie rnych funkcji, polepszenie stanu rodowiska, udoskonalenie gatunkowej i funkcjonalnej struktury lasw z jednoczesnym zachowaniem odnawialnoci surowca, poprawa stanu gospodarowania w lasach niepastwowych, rozwj i stabilizacja rynku usug lenych, wzrost wiadomoci spoecznej odnonie roli i znaczenia lasw, w tym ksztatowania funkcji rodowiskotwrczej lasw.
8.6.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele redniookresowe Cel nr 1 - zachowanie oraz ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. Cel nr 2 podnoszenie wartoci krajobrazu oraz dziaania obejmujce ochron,

zrwnowaone gospodarowanie, planowanie i odtwarzanie krajobrazu z udziaem spoeczestwa. Cel nr 3 zachowanie korzystnego wpywu lasu na rwnowag rodowiska oraz na poziom ycia ludzi, zwikszanie powierzchni lenej wraz z przywracaniem biologicznej rnorodnoci lasw. Cel nr 4 utrzymanie i wzmacnianie spoeczno-ekonomicznej funkcji lasw, wsppraca w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu, take z Ukrain.

Kierunki dziaa

Podstawowe dziaania z tego zakresu wynikaj z uwarunkowa przyrodniczych gminy Horyniec-Zdrj. Zarwno tereny wartociowe przyrodniczo, jak rwnie powierzchnie lene obejmuj ca gmin, a wikszo dziaa z tego zakresu ma charakter cigy.

68

Za priorytetowe przyjmuje si dziaania: zwikszania rnych form ochrony przyrody w granicach istniejcych obszarw chronionych, zapewnienie prawidowego funkcjonowania europejskiej sieci obszarw ochrony przyrodniczej NATURA 2000, wsppracy transgranicznej na rzecz ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej, powszechnej ochrony lasw, w tym wzmacniania ochrony rnorodnoci biologicznej, wyznaczanie obszarw do zalesie, prowadzenie prawidowej gospodarki lenej oraz poprawy zagospodarowania lasw niepastwowych. Dziaania inwestycyjne: 1) Renaturyzacja zniszczonych ekosystemw i siedlisk przyrodniczych. 2) Pielgnacja istniejcych na terenie gminy pomnikw przyrody. 3) Tworzenie korytarzy ekologicznych, w tym poprzez zalesienia i zadrzewienia. 4) Przebudowa monokultur lenych na rzecz drzewostanw wielogatunkowych zgodnych z siedliskiem. 5) Zalesianie terenw wyczonych z uytkowania rolniczego. 6) Wprowadzania zadrzewie rdpolnych na terenach o maej lesistoci. 7) Odbudowa potencjau produkcyjnego ekosystemw lenych naruszonych w wyniku katastrof lenych i poarw. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Wspudzia w opracowywaniu planw ochrony sieci obszarw NATURA 2000, rezerwatw przyrody. 2) Ochrona dolin rzecznych przez tworzenie korytarzy ekologicznych, w tym ochrona gatunkw rolin i zwierzt zagroonych wyginiciem (praca ciga). 3) Propagowanie i wspieranie na obszarach cennych przyrodniczo dziaa zapewniajcych ludnoci dochody z rwnoczesnym zachowaniem zasad zrwnowaonego rozwoju (agroturystyka, rolnictwo ekologiczne i inne). 4) Dokumentowanie i wprowadzanie nowych form ochrony przyrody na terenach cennych przyrodniczo. 5) Opracowywanie i wdraanie programw ochrony terenw zieleni gminnej.

69

Dziaania nieinwestycyjne w zakresie zrwnowaonej gospodarki lenej: 1. Opracowywanie i realizacji planw urzdzania lasw PGL oraz uproszczonych planw dla lasw niepastwowych. 2. Ochrona lenych zasobw genowych, w tym pielgnacja zasobw baz nasiennych. 3. Powikszanie powierzchni enklaw rdlenych. 4. Wdraanie wojewdzkiego programu zalesiania. 5. Utrzymanie i wzmacnianie istniejcych form ochrony przyrody i krajobrazu. 6. Podnoszenie wiadomoci i wiedzy ekologicznej spoeczestwa, w tym szkolenia dla wacicieli lasw niepastwowych na temat prawidowych zasad zagospodarowania w lasach i prowadzenia gospodarki lenej. 7. Doskonalenie procedur zwizanych z realizacj zalesie gruntw porolnych. 8. Wykonanie opracowa wyznaczajcych potencjalne tereny do zadrzewie i zalesie.
8.6.3 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 - Realizacja zobowiza midzynarodowych w zakresie ochrony przyrody oraz z ustawy o ochronie przyrody. Cel nr 2 - Ochrona terenw zieleni gminnej i krajobrazu. Cel nr 3 - Intensyfikacja dziaa na rzecz trwale zrwnowaonej, wielofunkcyjnej gospodarki lenej. Cel nr 4 - Wyznaczanie nowych terenw do zadrzewie i zalesie.

Dziaania

Dziaania w zakresie ochrony przyrody nale gwnie do pozainwestycyjnych oraz prowadzone s w sposb cigy.

Dziaania pozainwestycyjne: 1) Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej terenw w granicach gminy HoryniecZdrj (praca ciga). 2) Prowadzenie szeroko zakrojonej edukacji ekologicznej, z uwzgldnieniem lasw (praca ciga).

70

3) Ochrona walorw przyrodniczych m.in. przez tworzenie uytkw ekologicznych, korytarzy ekologicznych, rezerwatw przyrody i innych form. 4) Identyfikacja i lokalizacja zbiorowisk rolinnych i biotopw wymagajcych specjalnej troski. 5) Ochrona walorw przyrodniczych istniejcego parku krajobrazowego, rezerwatu przyrody, pomnikw przyrody (praca ciga). 6) Inwentaryzacja zdegradowanych ekosystemw wodno-botnych oraz opracowanie programw ich ochrony i renaturyzacji. 7) Opracowanie i wdraanie programw ochrony terenw zieleni w gminie oraz krajobrazu (sukcesywnie). 8) Opracowanie zasad renaturyzacji drzewostanw zdegradowanych. 9) W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustala zasady zadrzewie i zalesie.

Dziaania inwestycyjne: 1) Wykup wybranych cennych przyrodniczo gruntw (sukcesywnie, praca ciga). 2) Przebudowa drzewostanw zmienionych i silnie uszkodzonych lub niezgodnych z siedliskiem. 3) Odbudowa produkcyjnych ekosystemw lenych uszkodzonych w wyniku katastrof lub poarw. 4) Zalesianie gruntw wyczonych z uytkowania rolniczego.
8.6.4 Rejony koncentracji dziaa

Dziaania prowadzone bd w granicach terenw chronionych przyrodniczo, a take na terenach planowanych do objcia nowymi formami ochrony, na terenach rolnych, lenych i zieleni gminnej. Planowane dziaania dotyczce ochrony obszarw lenych realizowane bd jako proces cigy. Do zadrzewie i zalesienia bd przeznaczane grunty, na ktrych nie prowadzi si produkcji rolniczej oraz tereny nieuytkw. Wybr terenw do zadrzewie i zalesie bdzie uwzgldnia cenne przyrodniczo tereny bagienne oraz pnaturalne ki w dolinach rzek i potokw, ktre planuje si obj ochron uytku ekologicznego i korytarza ekologicznego. Ostateczna lokalizacja terenw przeznaczonych do zadrzewie i zalesie

71

bdzie uwzgldniana w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub decyzjach o warunkach zagospodarowania terenu.
8.6.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony

rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw Tabela 15. Waniejsze wskaniki w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007

1 2

Warto w roku

rdo danych

2011
3

2015
4 5

Wskanik stanu rodowiska i rezultatu Ilo powoanych rezerwatw [ szt. ] Ilo utworzonych parkw krajobrazowych [ szt. ] Ilo utworzonych obszarw chronionego krajobrazu [ szt. ] Ilo utworzonych obszarw NATURA 2000 [ szt. ] Ilo opracowanych planw ochrony dla parkw krajobrazowych [ szt. ] Ilo opracowanych programw ochrony zieleni i krajobrazu [ szt. ] Powierzchnia uytkw ekologicznych [ ha ] Powierzchnia gruntw lenych [ ha ] Grunty nielene przeznaczone pod zalesienia [ ha/rok ] 11 997,7 0,80 US w Rzeszowie US w Rzeszowie, Nadlenictwo Lubaczw, gmina Zalesianie w lasach publicznych i prywatnych [ ha/rok ] 0,28 US w Rzeszowie, Nadlenictwo Lubaczw, gmina 4,09 Gmina 0 Gmina 1 PUW 1 US w Rzeszowie 1 US w Rzeszowie 1 1 US w Rzeszowie US w Rzeszowie

72

8.6.6

Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaonego rozwoju lasw Tabela 16. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej i zrwnowaonego rozwoju lasw

L.p.
1

Rodzaj dziaania/ Przedsiwzicia

2

Jednostki i podmioty realizujce

3

Termin realizacji
4

rdo finansowania
5

Zarzdzanie ochron przyrody 1. Identyfikacja i lokalizacja zbiorowisk rolinnych i biotopw wymagajcych specjalnej troski Pielgnacja i konserwacja pomnikw przyrody Prowadzenie edukacji ekologicznej Opracowanie i wdroenie programu ochrony zieleni i krajobrazu w gminie Propagowanie i wspieranie na obszarach cennych przyrodniczo dziaa zapewniajcych ludnoci dochody z zachowaniem zasad zrwnowaonego rozwoju (formy przyjazne dla rodowiska) Wykup cennych przyrodniczo gruntw samorzd gminy Do 2015 r. Budet pastwa

2.

samorzd gminy

Sukcesywnie

Budet pastwa

Edukacja i monitoring przyrodniczy 3. 4. 5. samorzd gminy samorzd gminy samorzd gminy, Parki Krajobrazowe Praca ciga Do 2015 r. Praca ciga Budet pastwa rodki wasne, fundusze UE rodki wasne, fundusze UE

6.

samorzd gminy

sukcesywnie

rodki wasne, fundusze zagraniczne Budet pastwa, rodki wasne PGL, rodki pomocowe, rodki wasne wacicieli gruntw Budet pastwa, rodki wasne PGL, rodki pomocowe, rodki wasne wacicieli gruntw Budet pastwa, rodki wasne LP, fundusze UE Budet pastwa, rodki wasne LP, fundusze UE, fundusze ochrony rodowiska Budet pastwa, rodki wasne LP, fundusze UE, fundusze ochrony rodowiska Budet pastwa, rodki wasne LP, fundusze UE, fundusze ochrony rodowiska

7.

Zachowanie, przywracanie utraconej rnorodnoci biologicznej siedlisk lenych i zwikszanie biologicznej rnorodnoci lasw Przygotowanie podstaw do rozszerzenia zalesie

Lasy Pastwowe, samorzd gminy, waciciele gruntw

2008 - 2015

8.

Nadlenictwo Lubaczw, waciciele gruntw

2008 2015 Praca ciga

9.

Nadzr i kontrola nad zalesianiem gruntw prywatnych Ochrona lenych zasobw genowych, w tym pielgnacja zasobw baz nasiennych

Nadlenictwo Lubaczw, Samorzd gminy Placwki naukowobadawcze, Nadlenictwo Lubaczw LP, samorzd gminy, waciciele lasw niepastwowych

2008 - 2015 Praca ciga 2008 - 2015 Praca ciga

10.

11.

Zalesienia na gruntach LP oraz gruntach wycofanych z produkcji rolnej, produkcja materiau sadzeniowego Przebudowa drzewostanw uszkodzonych lub niezgodnych z siedliskiem

2008 -2015 praca ciga

12.

LP, samorzd gminy, waciciele lasw niepastwowych

2008 -2015

73

8.7 8.7.1

Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej priorytet 6 Informacje oglne

Gmina Horyniec-Zdrj naley do rejonw o czystym powietrzu. Realizacja zada objtych tym celem w gminie powinna przyczyni si do utrzymania wysokiej jakoci powietrza, speniajcej wymagania ustawodawstwa Unii Europejskiej oraz poprawy warunkw ycia ludzi.
8.7.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele redniookresowe Cel nr 1 przeciwdziaanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywn redukcj emisji gazw cieplarnianych.

Kierunki dziaa

Dziaania inwestycyjne: 1) Ograniczanie emisji komunikacyjnej poprzez remonty drg, rozwj i modernizacj transportu kolejowego i zbiorowego, tworzenie warunkw do rozwoju ruchu rowerowego. 2) Redukcja niskiej emisji poprzez: stosowanie ekologicznych nonikw energii, termomodernizacj budynkw. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Dziaania edukacyjne i promocyjne dotyczce upowszechniania wykorzystania

odnawialnych rde energii, edukacja na temat szkodliwoci spalania odpadw. 2) Stymulowanie wadz lokalnych gminnych do opracowania planw cyrkulacji ruchu drogowego. 3) Promowanie proekologicznych rodkw zbiorowego transportu (kolejowego). 4) Promowanie komunikacji zbiorowej i ruchu rowerowego.
8.7.3 Cele krtkookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 Ograniczenie emisji niskiej z ogrzewnictwa indywidualnego oraz emisji z transportu i jej oddziaywania. Cel nr 2 Ograniczenie emisji ze rde przemysowych i energetyki.

74

Cel nr 3 Zwikszenie wykorzystania energii ze rde odnawialnych.

Dziaania

Ochrona powietrza atmosferycznego

Dziaania inwestycyjne: 1) Remonty nawierzchni drogowych i przebudowa drg o maej przepustowoci. 2) Tworzenie warunkw dla rozwoju ruchu rowerowego poprzez budow cieek rowerowych. 3) Redukcja niskiej emisji poprzez: termomodernizacj budynkw, wykorzystanie

odnawialnych rde energii zwaszcza na terenie uzdrowiska Horyniec-Zdrj. 4) Ograniczanie emisji z procesw przemysowych m.in. poprzez: prowadzanie na stacjach paliw pynnych hermetyzacji procesu obrotu paliwami, wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw oraz popraw sprawnoci urzdze do redukcji zanieczyszcze. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Propagowanie zwikszenia wykorzystania paliw alternatywnych (np. biopaliwa). 2) Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych rde energii.

Ochrona klimatu i warstwy ozonowej

Wszystkie

dziaania

okrelone

dla

ochrony

powietrza

bd

jednoczenie

przeciwdziaa zmianom klimatu. Temu celowi su rwnie dziaania podejmowane w wielu innych sektorach, a mianowicie: lenictwie, rolnictwie, gospodarce odpadami.

Dziaania inwestycyjne: 1) Wszelkie dziaania inwestycyjne ograniczajce emisj zanieczyszcze do powietrza. 2) Uszczelnienie i usprawnienie procesw przesyu gazu ziemnego. 3) Wszelkie dziaania w gospodarce odpadami (zmniejszanie iloci odpadw, odzysk odpadw), zwikszanie lesistoci (jeden ze sposobw pochaniania CO2) i rolnej (rozwj upraw energetycznych). Dziaania nieinwestycyjne: 1) Promowanie i wspieranie inicjatyw na rzecz ochrony klimatu oraz edukacji spoecznej w zakresie ochrony warstwy ozonowej.

75

8.7.4

Rejony koncentracji dziaa

Dziaania z tego zakresu bd realizowane przede wszystkim w zabudowie mieszkaniowej termomodernizacja (ocieplenie budynkw, wymiana stolarki, instalacja alternatywnych rde energii) oraz zabudowie przemysowej poprzez zmiany w procesach technologicznych polegajce na: stosowaniu materiaw innych ni niebezpieczne, wymianie urzdze chronicych powietrze na nowsze urzdzenia o wyszej sprawnoci.
8.7.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu Tabela 17. Waniejsze wskaniki realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007

1 2

Warto w roku 2011 2015

rdo danych

Wskanik presji Emisja zanieczyszcze do powietrza przez podmioty korzystajce ze rodowiska [ Mg/rok ] Wskanik stanu Klasyfikacja strefy ze wzgldu na ochron zdrowia, uzdrowiskow oraz ochron rolin Wskaniki reakcji Nakady inwestycyjne na ochron powietrza i klimatu [ tys. z ] 0 US Rzeszw A WIO Rzeszw 33,34 Zakady przemysowe

8.7.6

Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu Tabela 18. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony powietrza

L.p.

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

Jednostki i podmioty realizujce

Termin realizacji

rdo finansowania
5

Inwestycje 1. Przedsiwzicia ograniczajce emisj nisk z sektora Przedsibiorstwa, samorzd gminy 2008 2015 rodki wasne przedsibiorstw i

76

komunalnego i komunikacji na terenie uzdrowiska Horyniec-Zdrj 2. Realizacja dziaa i przedsiwzi wykorzystujcych energi ze rde odnawialnych Przedsibiorstwa, samorzd gminy, osoby indywidualne 2008 2015

samorzdu, fundusze UE rodki wasne przedsibiorstw, samorzdu gminy i osb prywatnych, EFRR, FS

3.

Realizacja dziaa w zakresie poprawy infrastruktury drogowej i pynnoci ruchu

Zarzdzajcy drogami, samorzd gminy

2008 2015 i duej

rodki wasne, EFRR

8.8 8.8.1

Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb priorytet 7 Informacje oglne

Realizacja tego priorytetu ma na celu ochron gleb uwzgldniajc standardy jakociowe europejskie i krajowe, zagospodarowanie terenw przeksztaconych i

zdewastowanych oraz racjonalnie wykorzystanie gleb. Tereny aktualnie nie przydatne zostan wczone do uytkowania przez przystosowanie ich do nowych funkcji.
8.8.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele redniookresowe Cel nr 1 Przywracanie funkcji przyrodniczych terenom zdegradowanym oraz ich rekultywacja. Cel nr 2 Identyfikacja i likwidacja zagroe powierzchni ziemi. Cel nr 3 Ochrona gleb nadajcych si do uytkowania rolniczego i lenego przed przeznaczaniem na inne cele.

Kierunki dziaa

Dziaania inwestycyjne: 1) Rekultywacja terenu zamknitego skadowiska odpadw komunalnych w HorycuZdroju. 2) Sukcesywna rekultywacja terenw zdegradowanych i zdewastowanych i przywracanie ich wartoci uytkowej.

77

Dziaania nieinwestycyjne: 1) Waloryzacja terenw pod wzgldem ich przydatnoci do produkcji zdrowej ywnoci. 2) Wspieranie rolnictwa ekologicznego i przedsiwzi rolno-rodowiskowych. 3) Wspieranie dobrych praktyk rolniczych i restrykcyjne przestrzeganie zasad ochrony gleb w dziaalnoci gospodarczej.
8.8.3 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 Rekultywacja i zagospodarowanie terenu zamknitego skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju. Cel nr 2 Ograniczanie negatywnego oddziaywania procesw gospodarczych na jako gleb.

Dziaania

Dziaania inwestycyjne: 1) Rekultywacja zamknitego skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju. 2) Przywracanie funkcji przyrodniczych terenw zdegradowanych i zdewastowanych. 3) Likwidowanie dzikich skadowisk odpadw. 4) Unowoczenienie produkcji poprzez modernizacj gospodarstw rolnych. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Wprowadzenie zasad waciwego korzystania z powierzchni ziemi w dziaalnoci gospodarczej. 2) Identyfikacja zagroe powierzchni ziemi. 3) Wspieranie gospodarstw ekologicznych i promowanie produktw markowych. 4) Wspieranie wszelkich inicjatyw spoecznych na rzecz zagospodarowania terenw zdegradowanych.
8.8.4 Rejony koncentracji dziaa

Dziaania w zakresie ochrony terenw zdegradowanych bd si koncentrowa na zamknitym skadowisku odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju oraz na wyrobiskach po dziaalnoci grniczej. Ponadto istotne bdzie przywrcenie wymaganych standardw jakoci gleb w granicach gminy na gruntach uytkowanych rolniczo oraz dziaania proekologicznej

78

produkcji rolnej w ramach programw rolno-rodowiskowych do 2012 r. Rejony dziaa zostay naniesione na Mapie 8.
8.8.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb Tabela 19. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007

Warto w roku 2011

Warto w roku 2015

rdo danych

Wskaniki presji Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagajce rekultywacji [ ha ] Powierzchnia nieuytkw [ ha ] Wskaniki reakcji Grunty zrekultywowane [ ha ] Ilo zamknitych i zrekultywowanych skadowisk odpadw komunalnych [ szt. ] Liczba zarejestrowanych gospodarstw ekologicznych [ szt. ] 2 ODR Lubaczw 0 0 US Rzeszw WIO Rzeszw 72,5 US Rzeszw 1,75 US Rzeszw

79

8.8.6

Dziaania priorytetowe w zakresie powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb

Tabela 20. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony powierzchni ziemi i przywrcenia wartoci uytkowej gleb

L.p.

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

Jednostki i podmioty realizujce

Termin realizacji

rdo finansowania
5

Inwestycje 1. Rekultywacja skadowiska odpadw komunalnych w HorycuZdroju 2. Bieca rekultywacja terenw poeksploatacyjnych surowcw pospolitych 3. Bieca identyfikacja i likwidacja przekrocze standardw gleby i ziemi samorzd gminy, rolnicy Cige rodki prywatne, rodki wasne gminy Przedsibiorstwa Zadanie cige Samorzd gminy 2008 2011 rodki wasne, GFOiGW, WFOiGW,FS rodki wasne

przedsibiorstw

8.9 8.9.1

Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym priorytet 8 Informacje oglne

Realizacja tego priorytetu pozwoli na utrzymanie dobrego klimatu akustycznego w gminie Horyniec-Zdrj. Problem promieniowania elektromagnetycznego ze wzgldu na brak pomiarw przez WIO mona oceni na podstawie pomiarw z tego zakresu prowadzonych w powiecie lubaczowskim, e nie wykazuje przekrocze wartoci dopuszczalnych w terenach zabudowy.
8.9.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cele redniookresowe Cel nr 1 Podniesienie komfortu akustycznego mieszkacw gminy i kuracjuszy uzdrowiska Horyniec-Zdrj. Cel nr 2 Niedopuszczenie do pogorszenia klimatu akustycznego na terenie gminy Horyniec-Zdrj.

80

Cel nr 3 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym utrzymanie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych.

Kierunki dziaa

Ochrona przed haasem

Dziaania inwestycyjne: 1) Modernizacje i remonty nawierzchni drg, budowa obwodnicy dla uzdrowiska HoryniecZdrj. 2) Stosowanie rozwiza technicznych ograniczajcych emisj haasu. 3) Zabezpieczanie przed pogorszeniem sytuacji akustycznej w gminie. 4) Tworzenie warunkw do rozwoju ruchu rowerowego. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Preferowanie oraz egzekwowanie lokalizacji obiektw z uwzgldnieniem uciliwoci haasowej.

Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Dziaania nieinwestycyjne: 1) Uwzgldnianie w planach miejscowych oraz w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego zagadnienia ochrony ludzi i rodowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym.
8.9.3 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 utrzymanie korzystnego poziomu akustycznego na terenie gminy. Cel nr 2 Realizacja nowych linii energetycznych jako kablowych oraz modernizacja istniejcych w terenach chronionych przyrodniczo.

81

Dziaania

Dziaania inwestycyjne: 1) 2) 3) Modernizacje i remonty nawierzchni drg zwaszcza w uzdrowisku, Zabezpieczanie przed pogorszeniem sytuacji akustycznej na terenie gminy, Tworzenie warunkw do rozwoju ruchu rowerowego.

Dziaania nieinwestycyjne: 1) Zapewnienie przestrzegania zasad strefowania w planowaniu przestrzennym. 2) Promowanie wykorzystania zbiorowych rodkw transportu oraz ruchu rowerowego. 3) Ograniczanie prdkoci na wybranych drogach w gminie. 4) Stosowanie ekranw naturalnych z zieleni lub szczelnych ogrodze.
8.9.4 Rejony koncentracji dziaa

Dziaania w zakresie ochrony przed haasem bd si koncentrowa gwnie wzdu tras komunikacyjnych o najwikszym nateniu ruchu. Najwaniejsze rejony koncentracji dziaa to ulice przelotowe w uzdrowisku oraz planowana obwodnica dla uzdrowiska Horyniec-Zdrj. Na terenie gminy dziaania z zakresu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym naley prowadzi wok obiektw i systemw przesyowych energii elektrycznej 110 kV i wzwy oraz wok stacji nadawczych telefonii komrkowej.
8.9.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Tabela 21. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2005

Warto w roku 2011

3

Warto w Roku 2015

4

rdo danych

Wskaniki presji Ilo ulic i drg z przekroczonym poziomem haasu / ilo ulic i drg objtych pomiarami 0 / 10 WIO Rzeszw

82

Stwierdzone przekroczenia pl elektromagnetycznych Wskaniki reakcji Liczba obiektw objtych badaniami pl elektromagnetycznych [ szt. ]

WIO Rzeszw

WIO Rzeszw

8.9.6

Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym

Tabela 22. Harmonogram realizacji i rda finansowania dziaa priorytetowych w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym

L.p.
1

Rodzaj dziaania/ przedsiwzicia

2

Jednostki i podmioty realizujce

3

Termin realizacji
4

rdo finansowania
5

Zarzdzanie i monitoring 1. Monitoring haasu i ocena haasu na terenie uzdrowiska Remonty nawierzchni drg w gminie WIO Zadanie cige Budet pastwa rodki wasne, rodki zarzdzajcych drogami rodki wasne, fundusze UE rodki wasne, fundusze ochrony rodowiska

Inwestycje 2. Samorzd gminy, zarzdcy drg 2008 2015 ciga

3. 4.

Budowa cieek rowerowych Pielgnacja zieleni przydronej

Samorzd gminy Samorzd gminy, zarzdcy drg

2008 2015 Cige

8.10

Ochrona zasobw kopalin priorytet 9

8.10.1 Informacje oglne

Realizacja tego priorytetu ma na celu ochron zasobw kopalin ze wzgldu na ich nieodnawialno. W gminie Horyniec-Zdrj udokumentowane zostay surowce skalne na potrzeby budownictwa, oraz kopaliny zoa borowiny oraz wody mineralne w HorycuZdroju. Realizacja priorytetu pozwoli na ochron nieodnawialnych zasobw kopalin oraz na ograniczenie presji wywieranej na rodowisko przez kopalnictwo zwaszcza, e tereny te zostay objte ochron przyrody.

83

8.10.2 Cele redniookresowe i kierunki dziaa w zakresie ich realizacji

Cel redniookresowy Cel nr 1 Optymalizacja wykorzystania i ograniczanie presji na rodowisko zwizanej z eksploatacj kopalin. Cel nr 2 Poszukiwanie i rozpoznawanie nowych z surowcw.

Kierunki dziaa Dziaania inwestycyjne: 1) Rekultywacja terenw zdegradowanych dotychczasow eksploatacj kopalin. 2) Dalsze rozpoznawanie i dokumentowanie nowych zasobw surowcw. Dziaania nieinwestycyjne: 1) Zapewnienie ochrony udokumentowanych z kopalin w planowaniu przestrzennym. 2) Wzmacnianie systemu ochrony zasobw w oparciu o obowizujce przepisy prawne.
8.10.3 Cele krtkookresowe i dziaania w zakresie ich realizacji

Cele krtkookresowe Cel nr 1 Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin. Cel nr 2 Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.

Dziaania Dziaania nieinwestycyjne: 1) Rozpoznanie zasobw surowcw o szczeglnym znaczeniu, w tym m.in. wd geotermalnych i wd mineralnych.
8.10.4 Rejony koncentracji dziaa

Dziaania w zakresie ochrony kopalin bd si koncentrowa na obszarach ich wystpowania, a take w rejonie przewidywanych wd geotermalnych.

84

8.10.5 Wskaniki efektywnoci realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony kopalin Tabela 23. Waniejsze wskaniki realizacji celw w zakresie ochrony kopalin

Nazwa wskanika

Warto w roku bazowym 2007

Warto w roku 2011

Warto w roku

rdo danych

2015

Wskaniki presji Liczba udokumentowanych z kopalin [ szt. ] 3 Bilans zasobw kopalin w Polsce (PIG) Zmiana wielkoci zasobw surowcowych [ % ] 0 Bilans zasobw kopalin w Polsce (PIG)

8.10.6 Dziaania priorytetowe w zakresie ochrony kopalin

Dziaania z tego zakresu bd realizowane przez jednostki wyszego szczebla administracji samorzdowej i pastwowej.
9. 9.1 ZARZDZANIE PROGRAMEM Struktura zarzdzania programem

Zarzdzanie rodowiskiem wynikajce z Programu bdzie spoczywa na wadzach gminy Horyniec-Zdrj. W realizacji zada wynikajcych z Programu wymagana bdzie wsppraca ze wszystkimi szczeblami wadz samorzdowych i rzdowych, a take wsppraca z pozostaymi podmiotami uczestniczcymi w zarzdzaniu rodowiskiem na terenie gminy. Program nie jest aktem prawa miejscowego. Jego realizacja bdzie prowadzona zgodnie z kompetencjami okrelonymi w przepisach prawa, a zwaszcza w ustawie Prawo ochrony rodowiska. Realizacja Programu wymaga zaangaowania administracyjnych wadz samorzdowych gminy. Do nich naley bezporednie zarzdzanie Programem. Wjt Gminy Horyniec-Zdrj posiada instrument zarzdzania przestrzeni i rodowiskiem, jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jest to poziom, na ktrym odbywa si lokalizacja przedsiwzi z uwzgldnieniem wymogw z zakresu ochrony rodowiska.

85

Warunkiem realizacji zaoonych celw ekologicznych jest: konsekwentna realizacja dziaa okrelonych w Programie, jego weryfikacja i aktualizacja wraz z ocen skutkw dla rodowiska. Na poziomie regionalnym zarzdzanie, realizacja i kontrola prowadzona bdzie przez administracj rzdow i samorzdow oraz przez instytucje powoane do zarzdzania rodowiskiem. Wanym uczestnikiem Programu o charakterze ponadlokalnym bdzie Zwizek Gmin Ziemi Lubaczowskiej realizujcy zadania z zakresu gospodarki odpadami, ochrony wd i edukacji ekologicznej. Dla poprawy stanu rodowiska w granicach gminy istotne s przedsiwzicia realizowane przez przedsibiorstwa i podmioty gospodarcze dziaajce na terenie gminy. W zakresie ich dziaania s m.in. moliwoci ograniczania odpadowoci, materiaochonnoci, energochonnoci, racjonalizacji zuycia wody. Odbiorcami Programu bdzie spoeczestwo gminy Horyniec-Zdrj, ktre w wyniku poszerzonej wiedzy o stanie rodowiska bdzie mogo spoytkowa j na rzecz ochrony rodowiska na poziomie lokalnym.
9.2 Instrumenty i narzdzia realizacji Programu

Obowizujce przepisy prawne pozwalaj na skuteczne zarzdzanie rodowiskiem i realizacj celw ekologicznych okrelonych w Programie. Z art. 186 pkt 4 Prawa ochrony rodowiska wynika, e organ administracji nie moe wyda pozwolenia na wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii, jeeli byoby to sprzeczne z Programem.

Instrumenty prawno-administracyjne Do podstawowych instrumentw prawnych odnoszcych si do zagadnie ochrony rodowiska na szczeblu gminy nale: decyzje o rodowiskowych uwarunkowaniach, oceny oddziaywania planowanych przedsiwzi na jako rodowiska, zgody na przeznaczanie gruntw rolnych na cele nierolnicze oraz na gospodarcze wykorzystanie odpadw, plan gospodarki odpadami.

Instrumenty administracyjne to przede wszystkim: miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, strategie i programy branowe uwzgldniajce wymogi ochrony rodowiska, plany ochrony parku krajobrazowego, rezerwatw przyrody.

86

Instrumenty finansowe i ekonomiczne to m.in.: opaty za korzystanie ze rodowiska, administracyjne kary pienine, kredyty, w tym umarzalne oraz dotacje z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, dotacje z funduszy europejskich oraz Funduszu Spjnoci, zwolnienia i ulgi podatkowe.

Instrumenty spoeczne Skuteczno wdraania Programu zalee bdzie od zaangaowania lokalnej spoecznoci. Niezbdne bd wic dziaania polegajce na agodzeniu konfliktw pomidzy rozwojem inwestycyjnym na obszarach objtych ochron przyrody np. NATURA 2000. Usprawnianie wsppracy i budowanie partnerstwa wrd lokalnej spoecznoci bdzie polega na: dziaaniach samorzdu w zakresie doksztacania si i systemw szkole, wsppracy i partnerstwa w systemach sieciowych, budowanie powiza wadz ze spoeczestwem poprzez: udzia w procedurach ocen oddziaywania przedsiwzi na rodowisko, edukacji ekologicznej, dostpie do informacji o rodowisku.
9.3 Metody i czstotliwo przeprowadzania analizy realizacji ustale Programu

Osignicie zaoonych celw ekologicznych w Programie bdzie wymaga jego okresowej weryfikacji i aktualizacji oraz oceny skutkw dla rodowiska. Wjt Gminy Horyniec-Zdrj bdzie co dwa lata sporzdza raport z wykonania Programu i przedstawia go Radzie Gminy. Raport oraz ocena uwarunkowa realizacji Programu stanowi bd podstaw do aktualizacji strategii ochrony i poprawy stanu rodowiska (przynajmniej raz na 4 lata). Analiza i ocena realizacji przedsiwzi zawartych w Programie prowadzona bdzie przy pomocy monitoringu, opierajcego si o dane statystyczne (US w Rzeszowie) i monitoring jakoci rodowiska (WIO w Rzeszowie) oraz podmiotw dziaajcych na terenie gminy.

87

Monitoring bdzie prowadzony w zakresie: zmian stanu rodowiska w porwnaniu z rokiem bazowym 2007 r., stopnia realizacji przyjtych celw ekologicznych, oceny wykonania przyjtych dziaa, zmiany uwarunkowa realizacji Programu.

Zamieszczone w Programie propozycje wskanikw monitorowania efektywnoci realizacji celw ekologicznych pozwol na ocen zmian w rodowisku, bdcych wynikiem realizacji dziaa zawartych w Programie.
10. 10.1 ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU Informacje oglne na temat rde finansowania Programu

Jednym z waniejszych aspektw ochrony rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj jest pozyskiwanie i dysponowanie rodkami finansowymi przeznaczonymi na ten cel. Zadania okrelone w przepisach prawnych oraz biece zadania ochrony rodowiska wymaga bd znacznych nakadw finansowych. rodki patnicze na finansowanie ochrony rodowiska bd pochodzi z: 1. rodki wasnych budetu gminy, 2. rodki wasne podmiotw gospodarczych dziaajcych na terenie gminy, 3. poyczek i dotacji z powiatowego i/lub wojewdzkiego funduszu ochrony rodowiska i/lub Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska, 4. midzynarodowych instytucji finansowych (rodki unijne).

Realizacja Programu bdzie finansowana ze rodkw: 1) publicznych, w tym: a) krajowych z: budetu gminy, pozabudetowych instytucji publicznych, b) zagranicznych, pochodzcych m.in. z Funduszu Spjnoci, funduszy strukturalnych, Inicjatyw Wsplnoty i innych 2) niepublicznych, pochodzcych z przedsibiorstw i od inwestorw, bankw komercyjnych, funduszy inwestycyjnych itp., ktrych najczstszymi formami finansowania bd: kredyty i poyczki udzielane w bankach komercyjnych, udziay kapitaowe (akcje i udziay w spkach),

88

fundusze wasne inwestorw, dotacje (tzw. granty) i subwencje waciwe, zagraniczna pomoc finansowa udzielana przez fundacje, programy pomocowe.

Dla realizacji Programu wana jest znajomo zasad finansowania przedsiwzi o charakterze ekologicznym i moliwoci pozyskiwania dodatkowych pienidzy (oprcz funduszy wasnych) z instytucji, jakie funkcjonuj na polskim rynku oraz zasad, jakimi si kieruj przy dofinansowywaniu inwestycji. Gwnymi rdami dotacji w gminie Horyniec-Zdrj bd fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Zmniejsza si bdzie udzia rodkw wasnych i budetowych na ochron rodowiska. Udzia rodkw wasnych, wspomaganych kredytami wynosi obecnie ponad 20 %. Wzrasta bdzie udzia rodkw pomocy zagranicznej. Wojewdztwo podkarpackie bdzie dysponowa rodkami unijnymi w ramach: Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013, Programami Operacyjnymi opracowanymi na szczeblu krajowym, Programami Europejskiej Wsppracy Terytorialnej, Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. W latach 2007 2015 wojewdztwo podkarpackie moe dysponowa kwot 2 746,91 mln euro, w ramach dziaa objtych Strategi Rozwoju Kraju.
10.2 Moliwoci finansowania przedsiwzi przez waniejsze instrumenty finansowe

Inwestycje suce realizacji celw priorytetowych na lata 2008 2011 i perspektyw na lata 2012 2015 bd pochodzi m.in. z funduszy unijnych oraz programw pomocowych. Do waniejszych, ktre stwarzaj szanse na uzyskanie rodkw nale: Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 W ramach tego programu bd realizowane przedsiwzicia ochrony rodowiska o znaczeniu regionalnym i ponadlokalnym. rodki bd pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokoci 1 136,3 mln euro, z tego ok. 18 % na realizacj Osi priorytetowej 4 Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom. Z funduszu bd realizowane inwestycje dotyczce duych projektw, np. systemy kanalizacji i oczyszczalnie ciekw w aglomeracjach ponad 15 000 RLM lub gospodarce odpadami suce ponad 150 000 mieszkacom. Analiza moliwoci pozyskania rodkw na realizacj celw zawartych w Programie wskazuje, e nadal realizacja ich bdzie si opiera na rodkach wasnych samorzdu gminy

89

Horyniec-Zdrj oraz na rodkach publicznych w formie poyczek preferencyjnych z Narodowego, Wojewdzkiego i Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska. Z funduszy unijnych rodki mog pochodzi z Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spjnoci. System finansowania podlega cigym przemianom. Pojawiaj si nowe rda finansowania, zmieniaj si ich udziay i formy w cznych wydatkach na ochron rodowiska w Polsce. W najbliszym czasie w finansowaniu dziedzin ochrony rodowiska zostan na pierwszym miejscu w gminie postawione dziaania na rzecz racjonalnej gospodarki ciekowej oraz gospodarki odpadami. Nadal konieczne bdzie przeznaczanie znacznych rodkw na ochron cennych walorw przyrodniczych oraz kopalin. Istotny udzia w finansowaniu zada zwizanych z ochron wd i gospodark odpadami nadal bdzie ponosi samorzd gminy.
10.3 Nakady na realizacj Programu

Szacunkowe koszty wdraania "Programu..." przedstawiono w tabeli niej. Koszty te zostay okrelone w oparciu o: a) b) dane dotyczce przedsiwzi priorytetowych dla gminy Horyniec-Zdrj, szczegowe dane odnonie kosztw realizacji konkretnych przedsiwzi lub szacunek kosztw uzyskany z gminy, c) dane statystyczne dotyczce redniorocznych wydatkw na ochron rodowiska i gospodark wodn, d) ocen wielkoci rodkw moliwych do zaangaowania (tzw. ramy finansowe).

Tabela 24. Nakady na realizacj Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj (wg cen z grudnia 2007 r.)
L.p. Nazwa realizowanego zadania Szacowane nakady w latach 2008 2011 tys. z
1 2 3

Szacowane nakady w latach 2012 2015 tys. z

5

%
4

%
6

1. 2. 3. 4. 5.

Priorytet 1: Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych Priorytet 2. Przeciwdziaanie zagroeniom Priorytet 3. Gospodarka odpadami Priorytet 4. Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych Priorytet 5. Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaony rozwj lasw Priorytet 6. Ochrona powietrza

1 220,0 100,0 264,0 255,0 1 541,1

19,53 1,60 4,22 4,08 24,66

1 500,0 275,0 1 015,0 385,0 607,9

33,30 6,10 22,53 8,54 13,49

6.

500,0

8,00

300,0

6,66

90

atmosferycznego 7. 8. Priorytet 7. Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb Priorytet 8. Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Priorytet 9. Ochrona zasobw kopalin Dziaania o charakterze systemowym, w tym m.in. zintegrowany system zapobiegania i kontroli zanieczyszcze, edukacja ekologiczna, wzmocnienie instytucjonalne Zarzdzanie programem ochrony rodowiska (w tym raporty) Ogem 2000,0 200,0 32,00 3,20 100,0 150,0 2,22 3,33

9. 10.

40,0 125,0

0,64 2,00

40,0 125,0

0,89 2,77

11. 12.

4,5 6 249,60

0,07 100

7,5 4 505,4

0,17 100

Moliwo uzyskania rodkw unijnych zalee bdzie od iloci oraz jakoci projektw przygotowanych zgodnie z wymogami Unii Europejskiej oraz z wymogami okrelonymi w programach branowych. Od wielu lat priorytetem gminy jest modernizacja i budowa sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ciekw, a w ostatnim okresie rwnie gospodarka odpadami.
11. INFORMACJA O UDZIALE SPOECZESTWA I PRZYJCIU DOKUMENTU

Podstawa prawna Art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r. z pn. zm.) wymaga zaczenia pisemnych informacji o sposobie wykorzystania: 1) Informacji o wykorzystaniu ustale zawartych w prognozie, 2) opinii organu ochrony rodowiska oraz organu, o ktrym mowa w art. 57 i 58; 3) wynikw udziau spoeczestwa, o ktrym mowa w art. 42 ust. 2, 4) wyniki postpowania dotyczcego transgranicznego oddziaywania na rodowisko, jeeli zostao przeprowadzone, 5) informacji o metodach i czstotliwoci przeprowadzania analizy realizacji postanowie dokumentu.

91

Informacja o sposobie wykorzystania ustale zawartych w prognozie oddziaywania na rodowisko Program zakada zmniejszenie, eliminacj lub przeciwdziaanie zagroeniom rodowiskowym, szczeglnie zwizanym z naraeniem zdrowia i ycia mieszkacw oraz wpywajcym na stan najcenniejszych walorw przyrodniczych gminy Horyniec-Zdrj. Prognoza oddziaywania projektu Programu wskazuje na popraw standardw jakoci rodowiska w granicach gminy Horyniec-Zdrj oraz na korzystne oddziaywanie zwaszcza w zakresie jakoci wd powierzchniowych rwnie na tereny pooone poza granicami gminy. Priorytety i cele ekologiczne okrelone w Programie uwzgldniaj cele ochrony rodowiska zawarte w dokumentach wyszej rangi. Wikszo dziaa przewidywanych do realizacji w projekcie Programu bdzie mie oddziaywanie lokalne, istotne dla mieszkacw gminy. W Prognozie wskazano dziaania, ktrych realizacja moe niekorzystnie wpywa na obszary chronione NATURA 2000 oraz inne objte ochron przyrody. S to m.in. regulacja koryt rzecznych, budowa drg w obszarach chronionych. Na obszarach objtych ochron przyrody konieczna bdzie szczegowa analiza oddziaywa na etapie procedury oddziaywania na rodowisko.

Informacje na temat postpowania dotyczcego transgranicznego oddziaywania na rodowisko Nie przeprowadzono postpowania dotyczcego transgranicznego oddziaywania dokumentu na rodowisko, gdy w Programie nie przewidziano przedsiwzi, z ktrymi zwizane byoby transgraniczne oddziaywanie. Wskazane problemy ekologiczne o transgranicznym zasigu dotycz wd granicznych i transportu materiaw niebezpiecznych. Rozwizania tych problemw s zawarte w celu strategicznym Programu Rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony rodowiska.

Informacje o sposobie wykorzystania opinii i uzgodnie organu ochrony rodowiska Projekt Programu zosta przedoony do zaopiniowania Zarzdowi Powiatu Lubaczowskiego.

Wyniki udziau spoeczestwa w postpowaniu w sprawie oddziaywania projektu programu na rodowisko Wjt Gminy Horyniec-Zdrj zapewni udzia spoeczestwa w postpowaniu, ktrego przedmiotem jest opracowanie i przyjcie Programu Ochrony rodowiska dla Gminy

92

Horyniec-Zdrj przez umieszczenie na stronie internetowej www.ughoryniec.iap.pl wraz z prognoz oddziaywania na rodowisko oraz informacj o moliwoci skadania uwag i wnioskw. Uwagi i wnioski nie wpyny.

Informacja o metodach i czstotliwoci przeprowadzania analizy postanowie programu Realizacja zaoonych celw ekologicznych wymaga konsekwentnych dziaa wynikajcych z Programu, jego okresowej weryfikacji i aktualizacji wraz z ocen skutkw dla rodowiska. Kontrola i ocena stanu rodowiska bdzie prowadzona w oparciu o monitoring. Do tego celu zostan wykorzystane dane z pastwowego monitoringu rodowiska (WIO w Rzeszowie) i opracowywane raporty roczne o stanie rodowiska, rdem pozostaych danych bd opracowania statystyczne, informacje uzyskane od podmiotw korzystajcych ze rodowiska oraz informacje wasne gminy. Monitoring bdzie prowadzony w zakresie: zmian stanu rodowiska, za rok bazowy przyjmuje si 2007 r., stopnia realizacji przyjtych celw ekologicznych, oceny wykonania i przyjtych dziaa, zmiany uwarunkowa realizacji programu.

W oparciu o wskaniki monitorowania stopnia realizacji celw ekologicznych moliwa bdzie ocena zmian w rodowisku, jakie bd wynikiem realizacji dziaa okrelonych w Programie.

Prawo nakada obowizek sporzdzania raportw w okresach 2 letnich z wykonania Programu i przedkadania go Radzie Gminy Horyniec-Zdrj. Niezalenie od tego, monitorowanie Programu odbywa si bdzie poprzez roczn ocen wykonania zaoonego na dany rok budetu gminy. Aktualizacja Programu odbywa si bdzie co cztery lata.
13. STRESZCZENIE

Podstawa prawna Ustawa Prawo ochrony rodowiska w art. 17 ust. 1 nakada na Wjta Gminy Horyniec-Zdrj obowizek opracowania, a nastpnie jego aktualizacji - programu ochrony rodowiska na najblisze lata, ktry zgodnie z art. 18 ust. 1 teje ustawy uchwalany jest przez Rad Gminy Horyniec-Zdrj.

93

Cele i zaoenia programu Nadrzdnym celem Programu jest wdroenie polityki ekologicznej pastwa, wojewdztwa podkarpackiego i powiatu lubaczowskiego wynikajcej z dokumentw krajowych, wojewdzkich i powiatowych. Gwne zaoenia Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj wynikaj z celw, kierunkw dziaa okrelonych w polityce ekologicznej powiatu lubaczowskiego i wojewdztwa podkarpackiego, ktra z kolei uwzgldnia polityk ekologiczn pastwa, a take aktualnego stanu rodowiska (wg stanu na koniec 2007 r.), obowizujcych przepisw prawnych z zakresu ochrony rodowiska zarwno krajowych, jak rwnie Unii Europejskiej. Cele i zadania do realizacji z dziedziny ochrony rodowiska przyjte w Programie wynikaj z kierunkw i moliwoci rozwoju gospodarczego gminy Horyniec-Zdrj i zawarte s w dokumentach strategicznych rozwoju gminy. Ich podstaw s take moliwoci finansowania inwestycji oraz wyniki raportu z wykonania Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj przyjtego przez Rad Gminy Horyniec-Zdrj Uchwa Nr XXV/223/05 z dnia 18 padziernika 2005 r.

Problemy ekologiczne gminy Horyniec-Zdrj Skuteczno prowadzonych dziaa w ochronie rodowiska jest oceniania w ramach corocznego monitoringu jakoci rodowiska. Wyniki monitoringu wskazuj na systematyczn i powoln popraw takich elementw rodowiska jak: woda, powietrze. Nadal jednak pozostaje wiele problemw do rozwizania, a zwaszcza gospodarka odpadami, zabezpieczenie przeciwpowodziowe, bardzo niski w stosunku do moliwoci udzia energii pochodzcej ze rde odnawialnych.

Strategia dziaa w gminie Horyniec-Zdrj w zakresie ochrony rodowiska Strategia dziaa majca na celu ochron i popraw stanu rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj wynika z przyjtych zaoe oraz aktualnej jakoci rodowiska gminy. Kontynuowane bd cele o charakterze systemowym oraz cele ekologiczne w zakresie ochrony i dalszej poprawy stanu rodowiska. W Programie przyjto, e gmina Horyniec-Zdrj bdzie prowadzi dziaania zmierzajce do: wzmocnienia rwnowagi pomidzy ochron rodowiska a wzrostem gospodarczym, zwikszenia konkurencyjnoci gminy i innowacyjnoci gospodarki, w tym wykorzystanie potencjau tkwicego w zasobach naturalnych i kulturowych gminy, zapobiegania zagroeniom ycia i mienia,

94

ograniczanie emisji szkodliwych dla zdrowia, doprowadzenie do prawnie obowizujcych standardw jakoci rodowiska.

Cele o charakterze systemowym dotycz sprawniejszego funkcjonowania administracji w zakresie ochrony rodowiska, a zwaszcza edukacji ekologicznej, zwikszenia dostpu spoeczestwa do informacji i poszerzenie dialogu spoecznego, zwikszenie roli zagadnie ochrony rodowiska w planowaniu przestrzennym. Dotychczas obowizujce strategie, programy i plany oraz raporty z ich wykonania, a take aktualny stan rodowiska pozwalaj na ocen, e nadal priorytety w ochronie rodowiska bd nalee do: ochrony wd, ochrony przyrody i gospodarki odpadami.

Priorytety ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska Uwzgldniajc dokumenty wyszej rangi z tego zakresu oraz uwarunkowania gospodarcze gminy Horyniec-Zdrj, przyjto nastpujce priorytety wg pilnoci ich realizacji: Priorytet 1 - Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych. Priorytet 2 Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska. Priorytet 3 Gospodarka odpadami. Priorytet 4 Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych. Priorytet 5 - Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej. Priorytet 6 - Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym. Priorytet 7 - Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu. Priorytet 8 - Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb. Priorytet 9 - Ochrona zasobw kopalin. Dla kadego priorytetu wyznaczono cele ekologiczne redniookresowe do 2015 r. oraz krtkookresowe do 2011 r. oraz dziaania inwestycyjne i nieinwestycyjne suce realizacji przyjtych celw, a take rejony koncentracji dziaa.

Najwaniejsze inwestycje w ochronie rodowiska W dalszym cigu najwiksze potrzeby inwestycyjne gminy bd obejmowa dziaania w zakresie gospodarki wodno-ciekowej, gospodarki odpadami i ochrony przyrody. Na inwestycje z tego zakresu przewidziano cznie 76,19 % kosztw wdraania i realizacji programu w okresie do 2011 r. Najwaniejsze inwestycje w obrbie kadego priorytetu przedstawia si niej: w zakresie ochrony wd i efektywnego wykorzystania zasobw wodnych kontynuowanie modernizacji i budowy sieci kanalizacyjnej oraz budow oczyszczalni

95

ciekw, zapewniajce redukcj zanieczyszcze wprowadzanych ze ciekami do wd pyncych, w zakresie przeciwdziaania zagroeniom rodowiska remonty i modernizacja zabudowy hydrotechnicznej rzek w granicach gminy, w zakresie gospodarki odpadami organizacja gminnego punktu zbirki odpadw komunalnych, rozwj systemw selektywnej zbirki frakcji odpadw z odpadw komunalnych, w zakresie pozyskiwania energii ze rde odnawialnych budowa instalacji wykorzystujcych energi soneczn oraz biomasy, w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazu wdraanie systemu NATURA 2000 i dziaania na rzecz ochrony przyrody na obszarach objtych prawn ochron przyrody, dziaania majce na celu zalesianie nieuytkw i odbudowy drzewostanw lenych, oraz prowadzce do ograniczanie degradacji rodowiska przyrodniczego i strat zasobw rnorodnoci biologicznej, w zakresie ochrony powietrza, klimatu i warstwy ozonowej dziaania ograniczajce emisje zanieczyszcze do powietrza z procesw przemysowych, zastosowanie paliw ekologicznych w instalacjach spalajcych wgiel kamienny ze szczeglnym

uwzgldnieniem rde energetycznych w uzdrowisku Horyniec-Zdrj, redukcja niskiej emisji, wymiana istniejcych urzdze chronicych powietrze na nowsze i sprawniejsze urzdzenia, remonty nawierzchni drg dla ograniczenia emisji komunikacyjnej, w zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym remonty nawierzchni drogowych oraz pielgnacja zieleni wzdu tras komunikacyjnych, w zakresie ochrony powierzchni ziemi rekultywacja terenw zdegradowanych i

zdewastowanych w wyniku eksploatacji surowcw oraz skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju, w zakresie ochrony zasobw kopalin rozpoznanie i koncesjonowanie zasobw surowcw, w tym m.in. wd mineralnych i geotermalnych w granicach gminy.

Prognoza poprawy stanu rodowiska do 2015 r. Dziaania inwestycyjne zawarte w Programie spowoduj: ograniczenie emisji zanieczyszcze wprowadzanych do rodowiska, popraw jakoci wd w granicach gminy Horyniec-Zdrj, przywrcenie wartoci uytkowej powierzchni zdewastowanych i

96

zdegradowanych, poprawi jako ycia mieszkacw gminy oraz zwiksz udzia spoeczestwa w dostpie do informacji o rodowisku. Przyjmuje si, e do 2015 r. stan rodowiska w zakresie: ochrony wd, gospodarki odpadami, udziau energii uzyskiwanej ze rde odnawialnych ulegnie poprawie do poziomu wskanikw zaoonych w Programie Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj oraz Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Horyniec-Zdrj. Zakada si, e realizacja dziaa przyjtych w ramach poszczeglnych celw ekologicznych doprowadzi m.in. do: znacznej poprawy jakoci wd w rzekach gminy oraz wzrasta bdzie do 100 % liczba mieszkacw wczonych do zbiorczych systemw kanalizacji, nastpi pena likwidacja zrzutu ciekw nieczyszczonych z miejscowoci gminy oraz z zakadw przemysowych, wrasta bdzie nadal racjonalizacja zuycia wody w gospodarstwach domowych, w przemyle i rolnictwie, stworzone zostan podstawy do nowoczesnego gospodarowania odpadami system selektywnej zbirki, gminny punkt zbirki odpadw komunalnych, sukcesywnie ograniczane bdzie zagroenie powodziowe, ograniczany bdzie haas drogowy poprzez remonty nawierzchni drg, rozdzia strumieni pojazdw, pielgnacj zieleni wzdu drg, zwikszony zostanie udzia energii wytwarzanej ze rde odnawialnych, przywrcona zostanie warto uytkowa gruntw zdewastowanych i zdegradowanych, utrzymywane bd wysokie standardy jakoci powietrza w gminie, kontynuowane bd dziaania w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej, ochrony zasobw wodnych, ochrony przyrody i krajobrazu, ochrony kopalin, ochrony lasw i zwikszania lesistoci, kontynuowane bd dziaania w zakresie przeciwdziaania zanieczyszczeniom transgranicznym i ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobw przyrody terenw przygranicznych, podniesie si poziom wiadomoci ekologicznej i akceptacji spoecznej dla prowadzonych dziaa ochronnych.

97

Struktura zarzdzania programem i kontrola realizacji programu Zarzdzanie i kontrola Programu na poziomie gminy Horyniec-Zdrj prowadzona bdzie przez administracj samorzdow gminy Horyniec-Zdrj oraz przez inne instytucje w zakresie okrelonym prawem. W Programie bd uczestniczy nastpujce grupy podmiotw: Podmioty uczestniczce w organizacji i zarzdzaniu programem; Podmioty realizujce zadania programu, w tym instytucje finansujce; Podmioty kontrolujce przebieg realizacji i efekty programu; Spoeczno gminy jako gwny podmiot odbierajcy wyniki dziaa programu.

Gwna odpowiedzialno za wdraanie i realizacj Programu spoczywa na Wjcie Gminy Horyniec-Zdrj, ktry jest odpowiedzialny za wdraanie i koordynacj dziaa okrelonych w Programie i skada Radzie Gminy raporty z wykonania Programu. Rada Gminy Horyniec-Zdrj winna wspdziaa z organami administracji samorzdowej szczebla powiatowego i wojewdzkiego, ktre dysponuj instrumentarium wynikajcym z ich kompetencji. Na poziomie gminy ochrona rodowiska realizowana bdzie zgodnie z przepisami szczeglnymi, ustalajcymi kompetencje dla Wjta Gminy Horyniec-Zdrj w zakresie ochrony rodowiska zgodnie z art. 376 382 Prawa ochrony rodowiska. Wjt Gminy Horyniec-Zdrj jako organ wykonawczy Rady Gminy dysponuje rodkami finansowymi (budet Gminy), a Rada Gminy instrumentami prawnymi uchway, zarzdzenia, porozumienia. Ustalenia Programu bd realizowane take przez podmioty dziaajce na rzecz zrwnowaonego rozwoju gminy Horyniec-Zdrj. Analiza i ocena realizacji przedsiwzi ustalonych w Programie bdzie prowadzona w oparciu o dane wasne, dane statystyczne, dane uzyskane od podmiotw prowadzcych dziaalno na terenie gminy oraz z rocznych raportw o stanie rodowiska WIO w Rzeszowie. Obowizkiem Wjta Gminy Horyniec-Zdrj jest sporzdzanie co 2 lata raportu z wykonania Programu i przedstawiania go Radzie Gminy.

Koszty i rda finansowania programu Program zawiera szacunkowe nakady na realizacj dziaa majcych zapewni dotrzymanie standardw jakoci rodowiska w gminie Horyniec-Zdrj. Oparto je na planach

98

inwestycyjnych gminy na lata do 2007 2015 r., dotychczasowych wydatkach, oraz moliwociach finansowania przedsiwzi rodowiskowych w latach 2007 2015. Szacunkowe koszty na realizacj zada ujtych w Programie w latach 2008 2011 wynosz 6 2490,6 tys. z. Najwiksze koszty zwizane bd z ochron powierzchni ziemi - 32,0 % i ochron rnorodnoci biologicznej i krajobrazu 24,66 %. Szacunkowe koszty na realizacj zada ujtych w Programie w latach 2012 2015 wynosz 4 505,4 tys. z. Najwiksze koszty zwizane bd z ochron wd 33,3 % i gospodark odpadami 22,53 %.

rda finansowania programu. rodki na sfinansowanie zada planowane s w ok. 50 % z budetu gminy, a pozostae z funduszy celowych i rodkw pomocowych z UE. Gmina ma moliwo pozyskania rodkw z Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spjnoci, pozostae fundusze s przeznaczone na realizacj zada o znaczeniu ponadregionalnym.
13. WYKAZ SKRTW

BAT b. d. CO GFOiGW GZWP NFOiGW NO2 ODR PGL PIG PUW POS PPOS RLM SO2 UE US WFOiGW WIO WPOS WWA

Best Available Techniques (Najlepsze Dostpne Techniki) brak danych tlenek wgla Gminny Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Gwny Zbiornik Wd Podziemnych Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Dwutlenek azotu Orodek Doradztwa Rolniczego Pastwowe Gospodarstwo Lene Pastwowy Instytut Geologiczny Podkarpacki Urzd Wojewdzki w Rzeszowie Program Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Lubaczowskiego Rwnowana liczba mieszkacw Dwutlenek siarki Unia Europejska Urzd Statystyczny w Rzeszowie Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska Wojewdzki Program Ochrony rodowiska Wielopiercieniowe wglowodory aromatyczne

99

14.

LITERATURA

1. II Polityka Ekologiczna Pastwa, Warszawa, 2001 2. Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podkarpackiego 2005 r., 2006 r., 2007 r. Urzd Statystyczny, Rzeszw 3. Ochrona rodowiska w wojewdztwie podkarpackim w latach 2004 2006 Urzd Statystyczny w Rzeszowie 2007 r. 4. Geografia Regionalna Polski, J. Kondracki, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, 1998 5. Program Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie 2008 r. 6. Stan rodowiska w wojewdztwie podkarpackim 2005, 2006, 2007 r. WIO Rzeszw, 2008 r. 7. Strategia rozwoju gminy Horyniec-Zdrj 8. Strategia rozwoju powiatu lubaczowskiego 9. Dane uzyskane od podmiotw gospodarczych odnonie wielkoci emisji wprowadzanej do rodowiska 10. Strategia rozwoju wojewdztwa podkarpackiego 2020 Rzeszw 2005 r. 11. Wojewdztwo podkarpackie podregiony, powiaty, gminy Urzd Statystyczny w Rzeszowie 2007 r. 12. Raport z realizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Horyniec-Zdrj Horyniec-Zdrj 2006 r. 13. Dane uzyskane od Nadlenictwa Lubaczw odnonie zalesie.

100

ZACZNIK TABELARYCZNY

Waniejsze zadania realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony rodowiska 1.

L.p.

Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazu

Rodzaj dziaania/przedsiwzicia Jednostki i podmioty realizujce Termin realizacji rdo finansowania Szacunkowe koszty w tys. PLN w latach 2008 2011 2012 2015

Realizacja zobowiza midzynarodowych w zakresie ochrony przyrody oraz wynikajcych z ustawy o ochronie przyrody 1. Wdroenie sieci obszarw NATURA 2000, zarzdzanie nimi i opracowanie planw ochrony Ministerstwo rodowiska, Regionalny Dyrektor Och. rodowiska, Starosta, gmina 2. Powoywanie rezerwatw przyrody i powikszanie istniejcych 3. Prowadzenie czynnej ochrony, gwnie w nielenych rezerwatach przyrody 4. Kontynuowanie oznakowania form ochrony przyrody, zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przyrody Regionalny Dyrektor Och. rodowiska Regionalny Dyrektor Och. rodowiska Region. Dyr. Ochr. Parki Krajobrazowe Lasy Pastwowe 5. Ustanowienie planu ochrony dla rezerwatu przyrody Regionalny Dyrektor Och. rodowiska 6. Wdraanie zalece dotyczcych ochrony przyrody Parki Krajobrazowe Lasy Pastwowe 7. Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej gminy Regionalny Dyrektor Och. rodowiska 8. Ochrona walorw przyrodniczych istniejcych w Region. Dyr. Ochr. rod., Praca ciga Budet 1,6 1,7 Praca ciga Budet 1,6 1,7 Praca ciga Budet 1,4 1,6 Praca > 2015 r. Budet 1,7 1,9 rod., Praca ciga Budet 1,4 1,5 Praca ciga Budet 1,0 1,2 Praca ciga Budet 1,5 2,0 Praca ciga poza 2014 r. Budet 525,0 590,0

101

parku krajobrazowym, rezerwacie przyrody i innych

parki krajobrazowe, starosta, gmina

9.

Opracowanie dokumentacji wstpnych dla terenw proponowanych do uznania za rezerwaty przyrody

Regionalny Dyrektor Och. rodowiska

Praca dugotrwaa > 2015 r.

Budet

1,0

1,1

10.

Opracowanie regionalnej listy gatunkw zagroonych wyginiciem w stanie naturalnym

Region. Dyr. Ochr. rod.,

Praca dugotrwaa > 2015 r.

Budet

1,2

1,2

starosta, gmina, Lasy

Pastwowe, jednostki naukowobadawcze 11. Identyfikacja i lokalizacja zbiorowisk rolinnych i biotopw wymagajcych specjalnej troski Region. Dyr. Ochr. rod., Praca dugotrwaa > 2015 r. Lasy Budet 1,1 1,20

starosta, gmina,

Pastwowe, jednostki naukowobadawcze 12. Pielgnacja i konserwacja pomnikw przyrody 13. Wdroenie programw ochrony gatunkw gincych ze szczeglnym zwrceniem uwagi na reintrodukcj 14. Zagospodarowanie Parku Zdrojowego w Horycu-Zdroju starosta, gmina Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska Starosta, Gmina 2009 - 2010 Budet gminy, rodki unijne Razem: Ochrona wd 1. Budowa sieci kanalizacyjnej gmina 2008 2013 Budet, WFOiGW 2. Budowa zbiornika retencyjnego w Horycu-Zdroju Razem: Gospodarka odpadami Gmina 2009 -2014 Budet, WFOiGW 1 220,0 1 500,0 300,0 500,0 920,0 1 000,0 1 541,1 607,9 1 000,00 Sukcesywni e Praca ciga Budet 1,2 1,2 Budet 1,4 1,6

102

1.

Partycypacja w kosztach budowy ZZO Myny-JarosawPrzemyl

gmina

2012 - 2015

Budet, rodki pomocowe UE

500,0

2.

Organizacja gminnego punktu zbirki frakcji z selektywnej zbirki odpadw komunalnych, w tym odpadw niebezpiecznych (GPZ, GPZON)

Gmina

2012 -2015

200,0

Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb 1. Rekultywacja skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju Ochrona powietrza atmosferycznego 1. Remonty nawierzchni drg gmina, zarzdzajcy drogami Praca dugotrwaa Budet, rodki wasne przedsibiorstw 293,1 118,1 gmina 2008 - 2011 Budet, WFOiGW rodku UE 2000,0 -

Waniejsze zadania realizacji celw ekologicznych w zakresie ochrony rodowiska 2.

L.p.

Ochrona wd i pozostaych elementw rodowiska

Rodzaj dziaania/przedsiwzicia Jednostki i podmioty realizujce Termin realizacji rdo finansowania Szacunkowe koszty w tys. PLN w latach 2008 2011 2012 - 2015

Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych 1. Budowa sieci kanalizacyjnej Gmina 2008 2010 Budet gminy, rodki rodki funduszy 2. Budowa zbiornika retencyjnego wraz z zagospodarowaniem terenu pod zalew Gminy 2009 2014 Budet gminy, rodki rodki funduszy Razem: 1 220,0 1 500,0 UE, 300,0 500,0 UE, 920,0 1 000,0

103

Gospodarka odpadami 1. Organizacja gminnego punktu zbirki odpadw komunalnych Gmina 2011 Budet gminy, fundusze UE Razem: Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb 1. Rekultywacja skadowiska odpadw komunalnych w Horycu-Zdroju Gmina 2011 Budet gminy, rodki rodki funduszy Razem: Ochrona powietrza atmosferycznego 1. Monitoring i coroczna ocena jakoci powietrza w strefie WIO Rzeszowie w Praca ciga Budet GIO 81,9 81,9 2 000,00 UE, 2 000,0 200,00 200,0

lubaczowskiej 2. Budowa cieek rowerowych w gminie Gmina 2008 2015 Budet gminy, rodki rodki funduszy 3. Remonty nawierzchni drg gmina, zarzdzajcy drogami 2008 - 2015 Budety gmin, rodki wasne przedsibiorstw Razem: 500,0 300,0 293,1 118,1 UE, 125,0 100,0

104

Mapa 1

105

Mapa 2

106

Mapa 3

107

Mapa 4

108

Mapa 5

109

Mapa 6

110

Mapa 7

111

Mapa 8