Ruth Benedict "Pnocno-zachodnie wybrzee Ameryki"

Indianie na wybrzeu Pacyfiku od Alaski po Puget Sound - lud ywotny i dumny (bardzo specyficzne cechy jak na Ameryk Pnocn) bardzo bogaci ryby gwnym poywieniem - uzalenieni od morza, bogactwo fauny morskiej utrzymywali czno dziki egludze poza polowaniem i rybowstwem - ciesioka (np. due drewniane domy) kultura pnocno-zachodniego wybrzea upada w drugiej poowie XIX w., znamy tylko kultur Kwakiutlw z Wyspy Vancouver

Kultura Kwakiutlw:
CECHY DIONIZYJSKIE

cechy dionizyjskie - celem obrzdw (taca) jest ekstaza bractwa religijne wykonuj rytualne tace i pieni (np. taniec Niedwiedzia) rozbudowane obrzdy inicjacyjne przy przyjmowaniu do bractw specyficzne ludoerstwo - odraza do ludzkiego misa, czonek bractwa Ludoercw (najwyszego rang) musia po rytualnym zjedzeniu trupa zabitego niewolnika, oraz poksaniu po ramionach widowni wszystko zwrci i by potem tabu przez cztery miesice; zjedzenie ludzkiego misa elementem ekstazy/szalestwa

WASNO / BOGACTWO

wzr kultury ludw pnocno-zachodniego wybrzea - dionizyjskie tendencje (w przeciwiestwie do Indian Pueblo) oraz skomplikowanie powizane szczeglne pojcia dotyczce wasnoci i operowania dobrami materialnymi dwie kategorie wasnoci: 1. Ziemia i Morze (tereny myliwskie i rybackie) - cile okrelona wsplna wasno grupy krewniaczej; 2. wasno materialna i niematerialna - waniejsza (najwaniejsze - przywileje) tytuy (najwikszy przywilej) - nadawane przez rodzin bd bractwo, dajce pozycj elity w plemieniu (podstaw do nadania stanowio bogactwo) "Czowiek, ktry co znaczy zmienia imiona jak w skr. Imiona te wskazyway na jego zwizki rodzinne, bogactwa, pozycj w strukturze plemienia." czowiek przybierajcy dane imi przyjmowa ca wielko przodkw, ktrzy kiedy to imi nosili potlacz - tradycyjna uczta najwaniejsz rol w uzyskaniu pozycji odgrywao maestwo - te przekazywa swe przywileje i majtek mowi crki dla jej dzieci "Tak jak rodziny, tak i bractwa miay imiona okrelajce rang." w lecie wadz piastowaa organizacja wiecka i kady zyskiwa znaczenie odpowiednie do rangi posiadanego tytuu, zim zwracanie si do kogokolwiek imieniem wieckim byo zakazane, kady zajmowa pozycj odpowiadajc wielkoci jego imienia jako czonka jednego z bractw kontrast midzy organizacj religijn a wieck nie by jednak tak wielki nieustanne gromadzenie dbr i ich obieg (maty, kosze, derki); operowanie bogactwem przekroczyo wszelkie granice potrzeb ekonomicznych i ich zaspakajania

bogactwo: przedmioty materialne, przywileje pozbawione funkcji ekonomicznych, mity, "nazwane" supy przed domem wodza, imiona odzi itp. miedziaki - pienidze o olbrzymiej wartoci (warto taka jak to, za co si go kupio); miay swoje imiona np. Potwr Morski

RYWALIZACJA / OMIESZANIE I ZAWSTYDZANIE RYWALI

"Zasadnicza przyczyna zabiegw mieszkaca wybrzea o tytuy, bogactwo, znaki rodowe i przywileje tkwi w tym, co stanowi gwn spryn ich kultury: wszystkie te dobra s potrzebne, ktre su do zawstydzenia rywali." nieustanne wspzawodniczenie z innymi, by nie da si wyprzedzi w rozdziale majtku - dawanie prezentw i rewanowanie si i tak w kko "Nie walczymy broni. Nasz broni jest nasza wasno." caa kultura podporzdkowana celowi - wykazanie wyszoci charakterystyczny wyraz kultury - hymny samouwielbienia pokonanie rywala: ofiarowanie czego, za co nie bdzie si mia czym zrewanowa, lub zniszczenie swojej wasnoci (wyzwanie rywala do zniszczenia swojej) ch wywyszenia si znajdowaa szczeglny wyraz w wymianie na wielkich potlaczach organizowanych przez wodza, na ktre zaprasza osobistoci z innych plemion - dowd wielkoci plemienia "W zawodach miedzy sawnymi wodzami gwatowno i rywalizacja, stanowice istot tej kultury, znajdoway ujcie." uczta musiaa przecign uczt wydan przez rywala Istniay oczywicie wytworzone przez kultur rodki powcigania despotycznej interpretacji roli wodza. Nie wolno mu byo niszczy bogactwa w stopniu, ktry by spowodowa cakowite zuboenie jego ludu. moralny zakaz przesady

MAESTWO

maestwo peny i waciwy wyraz kultury Kwakiutlw Cen, jak narzeczony paci za narzeczon podbijano cigle, podobnie jak w przypadku nabywania miedziaka. Tym, co kupowano przy tej okazji, nie bya waciwie narzeczona, lecz przywileje jakie miaa prawo przekaza swoim dzieciom. te przy narodzinach i osiganiu dojrzaoci przez potomstwo rewanowa si darami (m.in. imionami i przywilejami), ktrych warto przekraczaa wielokrotnie warto tej opaty do daru rewanowego te przygotowywa si latami, a otrzymanie takiego daru byo dla zicia szczytem kariery natychmiast rozdawa dobra swemu plemieniu, wierzc, ze w ten sposb w przyszoci jego majtek wzronie gdy nie byo crki na wydaniu zawierano pozorny lub, ktry wiza si z tymi samymi obrzdami W kadym rozumieniu maestwo byo transakcj handlow i obowizyway w nim te same szczeglne prawa.

INNE DROGI ZYSKIWANIA PRZYWILEJW

najbardziej szacownym sposobem zyskania przywilejw byo zamordowanie waciciela przywilejw; uzyskiwao si w ten sposb jego imi, tace i znaki rodowe zabicie istoty nadprzyrodzonej zawodowe uprawianie religii wtajemniczenia szamana dokonyway istoty nadprzyrodzone, a nie ojciec czy wuj; czowiek taki zyskiwa imiona i przywileje od nadprzyrodzonego goci (tradycyjnym sposobem uzyskania godnoci szamana byo wyleczenie si z jakiej choroby) szamani korzystali ze swoich przywilejw w taki sam sposb w zawodach o zdobycie prestiu

POJCIE POHABIENIA (PSYCHOLOGIA)

w zachowaniu jednostki dominowaa we wszystkim potrzeba okazania wasnej wielkoci i niszoci rywali bardzo mocno obawiali si okrycia miesznoci oraz dozna, ktre mogyby by uznane za obraliwe Wymiana dbr, maestwo, ycie polityczne i praktyki religijne istniay jako wyrzdzanie i znoszenie afrontw. wszystkie zdarzenia mogy by powodem haby (np. wylizgnicie siekiery z rki i skaleczenie); trzeba byo natychmiast zmaza hab (zazwyczaj zorganizowa potlacz i rozda majtek) mier bya dla nich najwiksz obraz jak znali; reagowali na ni tak, jak na kady powaniejszy wypadek, to jest rozdzielajc i niszczc dobra materialne, polujc na gowy ludzkie i dokonujc samobjstwa. (kiedy umar bliski krewny) polowanie na gowy ludzkie (nazywane zabijaniem dla otarcia ez) sposb zaatwienia porachunkw poprzez okrycie aob innego domu Czowieka, ktrego mier miaa zmaza mier innego czowieka, wybierano, kierujc si tylko jednym wzgldem, a mianowicie, by jego pozycja bya rwna pozycji zmarego. wwczas ten, kto straci kogo bliskiego utrzymywa swoj pozycj charakterystyczna reakcja na zawd przygnbienie i rozpacz pki nie podejmie si decyzji jak uratowa sw godno samobjstwo byo czym pospolitym, a wiele przypadkw mierci przypisywano habie umar ze wstydu tylko jedna gama uczu od tryumfu do haby stosunek do innych ludzi obraanie i wymiewanie taka sama postawa wobec bogw (nie uwaali istot nadprzyrodzonych za istoty wiadczce dobro); Jeste wielkim niewolnikiem. najwiksza obelga

Tekst nie by omawiany jeszcze na zajciach, wic napisaam jedynie jego streszczenie. W tekcie nie ma podrozdziaw. Streszczenie podzieliam na sze punktw, eby troch uporzdkowa tre.