http://www.parliament.gr/politeuma/politeuma.

asp

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΩΣ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1821-1864)

1.ΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (Η ΠΡΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

Η έναρξη του αγώνα της ανεξαρτησίας έφερε και τα πρώτα τοπικά πολιτεύματα
(Οργανισμός της Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, Νομική Διάταξη της
Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος και Οργανισμός της Πελοποννησιακής Γερουσίας). Τα
κείμενα αυτά ψηφίστηκαν από τοπικές Συνελεύσεις και είχαν ως σκοπό την
προσωρινή διοικητική και στρατιωτική οργάνωση του Έθνους μέχρι τη μελλοντική
σύσταση της "Βουλής του Έθνους".

Το πρώτο Σύνταγμα της αγωνιζόμενης Ελλάδας προήλθε από την Α΄ Εθνική

Συνέλευση της Επιδαύρου η οποία ψήφισε, την 1η Ιανουαρίου 1822, το "Προσωρινόν
Πολίτευμα της Ελλάδος".

Η Συνέλευση απαρτιζόταν από εκπροσώπους της Πελοποννήσου, της Ανατολικής και

Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ορισμένων νήσων. Το κείμενο του Συντάγματος του
1822 αποτελείται από 110 σύντομες παραγράφους, χωρισμένες σε "τίτλους" και
"τμήματα" κατά το γαλλικό πρότυπο. Ονομάστηκε "Προσωρινόν Πολίτευμα της
Ελλάδος", γιατί οι συντάκτες του φοβήθηκαν μήπως προκαλέσουν την αντίδραση της
Ιεράς Συμμαχίας. Το Σύνταγμα αυτό περιελάμβανε κάποιες διατάξεις για την
προστασία των ατομικών ελευθεριών, ενώ στο επίπεδο των οργανωτικών βάσεων
του πολιτεύματος προέβλεπε την αντιπροσωπευτική αρχή καθώς και την αρχή της
διάκρισης των εξουσιών. Έτσι, η "Διοίκησις" αποτελείτο από το "Βουλευτικόν" και το
"Εκτελεστικόν", αμφότερα συλλογικά όργανα με ενιαύσια θητεία, τα οποία
"ισοσταθμίζονταν" στη νομοπαραγωγική διαδικασία. Ακόμη, υπήρχε και το
"Δικαστικόν", όργανο ανεξάρτητο των άλλων δύο πλην όμως εκλεγόμενο από αυτά,
ενώ τη Δικαιοσύνη απένειμαν τα "Κριτήρια", δηλαδή τα δικαστήρια.

Το Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου αναθεωρήθηκε ένα χρόνο αργότερα, στις

13 Απριλίου 1823, από τη Β΄ Εθνική Συνέλευση που συνήλθε στο 'Αστρος
Κυνουρίας. Το νέο Σύνταγμα, ο "Νόμος της Επιδαύρου" όπως ονομάστηκε για να
τονίσει τη συνέχεια προς εκείνο του 1822, ήταν νομοτεχνικά αρτιότερο και καθιέρωνε
μιαν ελαφρά υπεροχή της νομοθετικής εξουσίας έναντι της εκτελεστικής, αφού πλέον
το δικαίωμα αρνησικυρίας της τελευταίας (το veto) από απόλυτο μετατράπηκε σε
αναβλητικό, ενώ βελτίωνε και την προστασία των ατομικών ελευθεριών (ορίστηκε ότι
προστατεύεται η ιδιοκτησία, η τιμή και η ασφάλεια όχι μόνο του Έλληνα αλλά κάθε
ανθρώπου που βρίσκεται στην επικράτεια, εισήχθη η ελευθερία του τύπου,
καταργήθηκε η δουλεία). Ακόμη, κατάργησε και τα τοπικά πολιτεύματα. Το μεγάλο
όμως μειονέκτημα της ενιαύσιας θητείας των οργάνων της "Διοικήσεως" παρέμεινε
άθικτο, απόρροια της διαρκώς αυξανόμενης δυσπιστίας μεταξύ των πολιτικών και
των στρατιωτικών. Η ίδια Συνέλευση του 'Αστρους ψήφισε και νέο εκλογικό νόμο,
όπου το δικαίωμα του εκλέγειν ανήκε πλέον στους έχοντες την ιδιότητα του "ανδρός"
και όχι του "γέροντος", ενώ η εκλογική ηλικία γινόταν 25 έτη, έναντι των 30 που ήταν
προηγουμένως.

Ο πολυαρχικός χαρακτήρας και των δύο Συνταγμάτων ευνόησε αρχικά τις

συγκρούσεις μεταξύ Βουλευτικού και Εκτελεστικού που σύντομα εξελίχθηκαν σε ρήξη
και εμφύλιο πόλεμο. Αυτό στάθηκε και η αφορμή για τη συστηματική πλέον
παρέμβαση των ξένων "προστάτιδων" δυνάμεων στην ελληνική πολιτική ζωή.
Η Γ' Εθνική Συνέλευση συνήλθε αρχικά στην Πιάδα το 1825 και εν συνεχεία στην
Τροιζήνα το 1827, και αφού εξέλεξε ομόφωνα τον Ιωάννη Καποδίστρια ως
"Κυβερνήτη της Ελλάδας" για επταετή θητεία, ψήφισε και το "Πολιτικόν Σύνταγμα της
Ελλάδος". Η Συνέλευση ήθελε να δώσει στη χώρα ένα οριστικό πολίτευμα,
εμπνευσμένο από δημοκρατικές και φιλελεύθερες ιδέες και για το λόγο αυτό
διακήρυττε για πρώτη φορά την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας: "Η κυριαρχία ενυπάρχει
εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού". Τη ρητή αυτή
διακήρυξη επαναλάμβαναν όλα τα Ελληνικά Συντάγματα μετά το 1864.

Το Σύνταγμα αυτό αποτελείτο από 150 άρθρα. Καθιέρωνε μιαν αυστηρή διάκριση
των εξουσιών αναθέτοντας στον Κυβερνήτη την εκτελεστική εξουσία και στο σώμα
των αντιπροσώπων του λαού, ονομαζόμενο Βουλή, τη νομοθετική. Ο Κυβερνήτης
είχε απλώς το δικαίωμα αναβλητικού veto στα νομοσχέδια, ενώ δεν είχε και το
δικαίωμα διάλυσης της Βουλής. Ο ίδιος ήταν "απαραβίαστος", ενώ οι "Γραμματείς της
Επικράτειας", δηλαδή οι Υπουργοί, αναλάμβαναν την ευθύνη για τις δημόσιες
πράξεις του (και έτσι ενυπήρχαν στο Σύνταγμα του 1827 τα πρώτα ψήγματα της
κοινοβουλευτικής αρχής).

Αξιοσημείωτο είναι ότι το Σύνταγμα της Τροιζήνας εμπεριέχει την αρτιότερη και
πληρέστερη διατύπωση των διατάξεων για την προστασία των ατομικών ελευθεριών
μεταξύ των Συνταγμάτων της εποχής.

Το Σύνταγμα της Τροιζήνας προσπάθησε να συνδυάσει την ανάγκη ισχυρής

κεντρικής εξουσίας με την ύπαρξη δημοκρατικών δομών, η ισχύς του όμως ανεστάλη
λίγο μετά την άφιξη στην Ελλάδα του Ιωάννη Καποδίστρια, τον Ιανουάριο του 1828.

2. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

Εν μέσω πολιτικής αταξίας ο Όθων έφτασε στο Ναύπλιο το 1833 υποστηριζόμενος
από τις "προστάτιδες" δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία. Είχε ανακηρυχθεί "ελέω
Θεού βασιλεύς της Ελλάδος", και το Ελληνικό κράτος μοναρχικό και ανεξάρτητο
"Βασίλειον της Ελλάδος". Στο διάγγελμα του Οθωνα για την ανάληψη των
καθηκόντων του δεν υπήρχε καμία νύξη περί Συντάγματος. Λόγω του νεαρού της
ηλικίας του νέου Βασιλέως, και μέχρι την ενηλικίωσή του, οι εξουσίες του ασκήθηκαν
από την Αντιβασιλεία.

Κατά την περίοδο της δεκαετούς απολυταρχικής διακυβέρνησης του Όθωνα έγιναν τα
πρώτα βήματα για τη διοικητική οργάνωση της χώρας, οργανώθηκε η δικαιοσύνη,
θεσπίστηκαν ορισμένα βασικά νομοθετήματα όπως ο Εμπορικός Νόμος, ο Ποινικός
Νόμος, οι Νόμοι για την Πολιτική και την Ποινική Δικονομία, ιδρύθηκε η Εφημερίδα
της Κυβερνήσεως και τέλος, το 1834, μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα του βασιλείου από
το Ναύπλιο στην Αθήνα.

Τα βασικά όμως χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής ήταν η έλλειψη Συντάγματος, η

αυθαίρετη διακυβέρνηση, η κακή οικονομική κατάσταση και η αυταρχική νομοθεσία.

3. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 στασίασε η στρατιωτική φρουρά των Αθηνών και με τη
συμμετοχή πολιτών, ζήτησε από τον Όθωνα την παραχώρηση Συντάγματος.

Το Σύνταγμα που προέκυψε τον Μάρτιο του 1844, από τις εργασίες "της Γ'
Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως", υπήρξε ένα Σύνταγμα
- συνάλλαγμα, δηλαδή ένα συμβόλαιο μεταξύ του μονάρχη και του 'Έθνους. Το
Σύνταγμα αυτό εγκαθίδρυσε τη Συνταγματική Μοναρχία και συντάχθηκε ως επί το
πλείστον με βάση το Γαλλικό Σύνταγμα του 1830 και το Βελγικό του 1831.
Οι κυριότερες διατάξεις του είναι οι εξής: καθιερώνει τη μοναρχική αρχή, αφού ο
μονάρχης είναι το κυρίαρχο όργανο του Κράτους. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από
τον βασιλέα, ο οποίος έχει και το δικαίωμα της κυρώσεως των νόμων, από τη Βουλή
και από τη Γερουσία. Τα μέλη της Βουλής δεν μπορούν να είναι λιγότερα από 80 και
εκλέγονται για τριετή θητεία με καθολική ψηφοφορία. Οι γερουσιαστές διορίζονται
ισόβια από το βασιλιά και ο αριθμός τους ορίστηκε στους 27, αριθμός ο οποίος όμως
μπορούσε να αυξηθεί σύμφωνα με τις ανάγκες και κατά τη βούληση του μονάρχη
μέχρι του ½ του όλου αριθμού των βουλευτών.

Καθιερώνεται η ευθύνη των υπουργών για τις πράξεις του βασιλιά, ο οποίος διορίζει
και παύει αυτούς. Η δικαιοσύνη πηγάζει από τον βασιλιά και απονέμεται εν ονόματί
του από τους δικαστές που ο ίδιος διορίζει.

Τέλος, η Συνέλευση αυτή ψήφισε και τον εκλογικό νόμο της 18ης Μαρτίου 1844, ο
οποίος είναι ο πρώτος ευρωπαϊκός εκλογικός νόμος που καθιερώνει, ουσιαστικά, την
καθολική ψηφοφορία (μόνον των αρρένων, βεβαίως).

Ο Όθων, παρ' ότι δέχτηκε την ίδρυση συνταγματικού πολιτεύματος, δεν είχε τη
διάθεση της πιστής εφαρμογής του και, παραβιάζοντας το πνεύμα - αλλά και το
γράμμα - του Συντάγματος, προσπάθησε να συγκεντρώσει όση περισσότερη δύναμη
γίνεται. Το αυξανόμενο ρεύμα δυσαρέσκειας είχε ως αποτέλεσμα πολίτες και στρατός
να εξεγερθούν τη νύχτα της 10ης Οκτωβρίου 1862 και να αποφασίσουν την έξωση
του Όθωνα.

Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1864-1922)

1. ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1864

Η Β' Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (1863-1864)
και ασχολήθηκε τόσο με την εκλογή νέου ηγεμόνα όσο και με τη σύνταξη νέου
Συντάγματος, πραγματοποιώντας τη μετάβαση από τη συνταγματική μοναρχία στο
πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας.

Μετά την άρνηση του πρίγκιπα Αλφρέδου της Αγγλίας (η επιλογή του οποίου έγινε με
το πρώτο δημοψήφισμα της χώρας τον Νοέμβριο του 1862 και με συντριπτική
πλειοψηφία) να δεχθεί το στέμμα του ελληνικού βασιλείου, η κυβέρνηση προσέφερε
το στέμμα στον πρίγκιπα της Δανίας Γεώργιο Χριστιανό Γουλιέλμο του οίκου
Χόλσταϊν - Σόντερμπουργκ - Γκλύξμπουργκ, ο οποίος ορκίστηκε συνταγματικός
βασιλιάς της Ελλάδας με το όνομα "Γεώργιος Α' Βασιλεύς των Ελλήνων".

Το Σύνταγμα του 1864 συντάχθηκε σύμφωνα με τα πρότυπα του Συντάγματος του

Βελγίου του 1831, και της Δανίας του 1849, και καθιέρωνε σαφώς την αρχή της
λαϊκής κυριαρχίας, αφού μόνον αρμόδιο όργανο για την αναθεωρητική λειτουργία
ήταν πλέον η Βουλή. Ακόμη, το άρθρο 31 επαναλάμβανε ότι όλες οι εξουσίες
πηγάζουν από το Έθνος και ενεργούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα, ενώ το άρθρο 44
καθιέρωνε το τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ του λαού, προβλέποντας ότι ο Βασιλιάς
έχει μόνον τις εξουσίες που του απονέμουν ρητώς το Σύνταγμα και οι σχετικοί με
αυτό νόμοι.

Η Συνέλευση πρόκρινε το σύστημα της μιας Βουλής (μονήρους Βουλής) τετραετούς

θητείας, και έτσι η Γερουσία καταργήθηκε αφού πολλοί την κατέκριναν ως όργανο της
μοναρχίας. Για την εκλογή των βουλευτών καθιερώθηκε η αρχή της άμεσης,
καθολικής και μυστικής ψηφοφορίας, η οποία διεξάγεται και ενεργείται ταυτόχρονα σε
όλη την επικράτεια.
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 71, καθιερώθηκε το ασυμβίβαστο του βουλευτού με
τα καθήκοντα του έμμισθου δημοσίου υπαλλήλου και του δημάρχου αλλά όχι και με
εκείνα του εν ενεργεία αξιωματικού.

Το Σύνταγμα επαναλάμβανε αρκετές διατάξεις του Συντάγματος του 1844, όπως ότι ο
βασιλιάς διορίζει και παύει τους υπουργούς αυτού και ότι οι τελευταίοι είναι υπεύθυνοι
για το πρόσωπο του μονάρχη, προέβλεπε όμως επιπλέον τη δυνατότητα σύστασης
από τη Βουλή "εξεταστικών των πραγμάτων επιτροπών". Επίσης ο βασιλιάς
διατηρούσε το δικαίωμα να συγκαλεί τακτικά και έκτατα τη Βουλή όπως και να τη
διαλύει κατά την κρίση του, αλλά το περί διαλύσεως Διάταγμα έπρεπε να είναι
προσυπογραμμένο από το Υπουργικό Συμβούλιο.

2. Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ

Το Σύνταγμα επαναλάμβανε αυτολεξεί τη διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος
τους 1844, κατά την οποία "Ο Βασιλεύς διορίζει και παύει τους Υπουργούς αυτού". Η
διατύπωση αυτή άφηνε να εννοηθεί ότι οι υπουργοί ήσαν οιονεί υφιστάμενοι του
μονάρχη, συνεπώς υπεύθυνοι και έναντι αυτού, και όχι μόνον έναντι της Βουλής. Εξ
άλλου, πουθενά δεν όριζε το Σύνταγμα ότι ο βασιλεύς υπεχρεούτο να διορίζει την
Κυβέρνηση λαμβάνοντας υπόψη του τη θέληση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Αυτήν ωστόσο την ερμηνεία υποστήριζαν οι εκσυγχρονιστικές πολιτικές δυνάμεις του
τόπου επικαλούμενες την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και το πνεύμα του
κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Κατόρθωσαν τελικά να την επιβάλουν με τη μορφή
της αρχής της "δεδηλωμένης" εμπιστοσύνης της Βουλής, που διατυπώθηκε το 1875
από τον Χαρίλαο Τρικούπη και την οποία δεσμεύθηκε με τον Λόγο του θρόνου, του
ιδίου έτους, να τηρεί ο Γεώργιος ο Α': "Απαιτών ως απαραίτητον προσόν των
καλουμένων παρ' εμού εις την κυβέρνησιν του τόπου την δεδηλωμένην προς αυτούς
εμπιστοσύνην της πλειονοψηφίας των αντιπροσώπων του 'Έθνους, αποδέχομαι ίνα
η Βουλή καθιστά εφικτήν την ύπαρξιν του προσόντος τούτου, ου άνευ αποβαίνει
αδύνατος η εναρμόνιος λειτουργία του πολιτεύματος".

Η καθιέρωση της αρχής της "δεδηλωμένης", στο τέλος της πρώτης δεκαετίας της
βασιλευομένης δημοκρατίας, συνέτεινε στην εξάλειψη μιας συνταγματικής πρακτικής
η οποία, σε πολλά σημεία, είχε επαναλάβει τις αρνητικές εμπειρίες της οθωνικής
περιόδου. Πράγματι, κατά το διάστημα 1864-1875 δεν έλειψαν ούτε οι εκλογές με
αμφισβητούμενο κύρος ούτε, προ πάντων, η ενεργός ανάμιξη του Θρόνου στα
πολιτικά πράγματα μέσω του διορισμού κυβερνήσεων κοινοβουλευτικής μειοψηφίας
ή του εξαναγκασμού σε παραίτηση κυβερνήσεων πλειοψηφίας, όταν η πολιτική τους
δεν συνέπιπτε με εκείνη του στέμματος.
ελευ ήταν σύμφωνη με την πολιτική του Στέμματος.

http://www.parliament.gr/1821/anafora/ethno.asp

Οι Εθνοσυνελεύσεις του Αγώνα

Αποτελούν κομβικά σημεία συλλογικών αποφάσεων, που πάρθηκαν στην ταραγμένη

εποχή της Επανάστασης και αμέσως μετά, με τις οποίες σφυρηλατήθηκε η έννοια του
Ελληνικού κράτους, του Έθνους και των θεσμών που πηγάζουν από αυτά.

α) Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (1821 - 1822).

Μετά από εικοσιπέντε περίπου μέρες συζητήσεων, ορίστηκε η ύπαρξη κράτους και
κηρύχθηκε η πολιτική ύπαρξη και ανεξαρτησία της Ελλάδας, μέσα σε ατμόσφαιρα
επιφανειακά ενθουσιώδη και ύστερα από μακραίωνη δουλεία.
β) Β΄ Εθνοσυνέλευση του Αστρους Κυνουρίας (1823).
Έγινε από τις 30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823 με πρόεδρο τον Πέτρο
Μαυρομιχάλη (Πετρόμπεη). Η Εθνοσυνέλευση εκείνη, εκτός από άλλα, καθιέρωσε και
τα χρώματα της εθνικής μας σημαίας και πήρε μέτρα για την περιφρούρηση της
ελευθεροτυπίας.

γ) Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827).

Ορίστηκε τριμελής Αντικυβερνητική Επιτροπή που άσκησε τη διακυβέρνηση της
χώρας ως την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια που όρισε ως κυβερνήτη.

δ) Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Αργους (1829).

Η Δ΄ Εθνική Συνέλευση συγκλήθηκε στο Αργος τον Ιούλιο του 1829. Ενέκρινε
ψηφίσματα που αναφέρονταν στην οργάνωση της δημόσιας διοίκησης και
συγκρότησε τη Γερουσία, σώμα που ουσιαστικά αντικατέστησε το "Πανελλήνιον".

Αρχική σελίδα | Περιεχόμενα | Περιήγηση στην 'Εκθεση | Επικοινωνία

Copyright © 2001-2002 Βουλή των Ελλήνων

http://dimokratia.gr/?q=node/13

ΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (Η ΠΡΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

Η έναρξη του αγώνα της ανεξαρτησίας έφερε και τα πρώτα τοπικά πολιτεύματα
(Οργανισμός της Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, Νομική Διάταξη της
Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος και Οργανισμός της Πελοποννησιακής Γερουσίας). Τα
κείμενα αυτά ψηφίστηκαν από τοπικές Συνελεύσεις και είχαν ως σκοπό την
προσωρινή διοικητική και στρατιωτική οργάνωση του Έθνους μέχρι τη μελλοντική
σύσταση της "Βουλής του Έθνους".

Το πρώτο Σύνταγμα της αγωνιζόμενης Ελλάδας προήλθε από την Α΄ Εθνική

Συνέλευση της Επιδαύρου η οποία ψήφισε, την 1η Ιανουαρίου 1822, το "Προσωρινόν
Πολίτευμα της Ελλάδος".

Η Συνέλευση απαρτιζόταν από εκπροσώπους της Πελοποννήσου, της Ανατολικής και

Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και ορισμένων νήσων. Το κείμενο του Συντάγματος του
1822 αποτελείται από 110 σύντομες παραγράφους, χωρισμένες σε "τίτλους" και
"τμήματα" κατά το γαλλικό πρότυπο. Ονομάστηκε "Προσωρινόν Πολίτευμα της
Ελλάδος", γιατί οι συντάκτες του φοβήθηκαν μήπως προκαλέσουν την αντίδραση της
Ιεράς Συμμαχίας. Το Σύνταγμα αυτό περιελάμβανε κάποιες διατάξεις για την
προστασία των ατομικών ελευθεριών, ενώ στο επίπεδο των οργανωτικών βάσεων
του πολιτεύματος προέβλεπε την αντιπροσωπευτική αρχή καθώς και την αρχή της
διάκρισης των εξουσιών. Έτσι, η "Διοίκησις" αποτελείτο από το "Βουλευτικόν" και το
"Εκτελεστικόν", αμφότερα συλλογικά όργανα με ενιαύσια θητεία, τα οποία
"ισοσταθμίζονταν" στη νομοπαραγωγική διαδικασία. Ακόμη, υπήρχε και το
"Δικαστικόν", όργανο ανεξάρτητο των άλλων δύο πλην όμως εκλεγόμενο από αυτά,
ενώ τη Δικαιοσύνη απένειμαν τα "Κριτήρια", δηλαδή τα δικαστήρια.

Το Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου αναθεωρήθηκε ένα χρόνο αργότερα, στις

13 Απριλίου 1823, από τη Β΄ Εθνική Συνέλευση που συνήλθε στο 'Αστρος
Κυνουρίας. Το νέο Σύνταγμα, ο "Νόμος της Επιδαύρου" όπως ονομάστηκε για να
τονίσει τη συνέχεια προς εκείνο του 1822, ήταν νομοτεχνικά αρτιότερο και καθιέρωνε
μιαν ελαφρά υπεροχή της νομοθετικής εξουσίας έναντι της εκτελεστικής, αφού πλέον
το δικαίωμα αρνησικυρίας της τελευταίας (το veto) από απόλυτο μετατράπηκε σε
αναβλητικό, ενώ βελτίωνε και την προστασία των ατομικών ελευθεριών (ορίστηκε ότι
προστατεύεται η ιδιοκτησία, η τιμή και η ασφάλεια όχι μόνο του Έλληνα αλλά κάθε
ανθρώπου που βρίσκεται στην επικράτεια, εισήχθη η ελευθερία του τύπου,
καταργήθηκε η δουλεία). Ακόμη, κατάργησε και τα τοπικά πολιτεύματα. Το μεγάλο
όμως μειονέκτημα της ενιαύσιας θητείας των οργάνων της "Διοικήσεως" παρέμεινε
άθικτο, απόρροια της διαρκώς αυξανόμενης δυσπιστίας μεταξύ των πολιτικών και
των στρατιωτικών. Η ίδια Συνέλευση του 'Αστρους ψήφισε και νέο εκλογικό νόμο,
όπου το δικαίωμα του εκλέγειν ανήκε πλέον στους έχοντες την ιδιότητα του "ανδρός"
και όχι του "γέροντος", ενώ η εκλογική ηλικία γινόταν 25 έτη, έναντι των 30 που ήταν
προηγουμένως.

Ο πολυαρχικός χαρακτήρας και των δύο Συνταγμάτων ευνόησε αρχικά τις

συγκρούσεις μεταξύ Βουλευτικού και Εκτελεστικού που σύντομα εξελίχθηκαν σε ρήξη
και εμφύλιο πόλεμο. Αυτό στάθηκε και η αφορμή για τη συστηματική πλέον
παρέμβαση των ξένων "προστάτιδων" δυνάμεων στην ελληνική πολιτική ζωή.

Η Γ' Εθνική Συνέλευση συνήλθε αρχικά στην Πιάδα το 1825 και εν συνεχεία στην
Τροιζήνα το 1827, και αφού εξέλεξε ομόφωνα τον Ιωάννη Καποδίστρια ως
"Κυβερνήτη της Ελλάδας" για επταετή θητεία, ψήφισε και το "Πολιτικόν Σύνταγμα της
Ελλάδος". Η Συνέλευση ήθελε να δώσει στη χώρα ένα οριστικό πολίτευμα,
εμπνευσμένο από δημοκρατικές και φιλελεύθερες ιδέες και για το λόγο αυτό
διακήρυττε για πρώτη φορά την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας: "Η κυριαρχία ενυπάρχει
εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού". Τη ρητή αυτή
διακήρυξη επαναλάμβαναν όλα τα Ελληνικά Συντάγματα μετά το 1864.

Το Σύνταγμα αυτό αποτελείτο από 150 άρθρα. Καθιέρωνε μιαν αυστηρή διάκριση
των εξουσιών αναθέτοντας στον Κυβερνήτη την εκτελεστική εξουσία και στο σώμα
των αντιπροσώπων του λαού, ονομαζόμενο Βουλή, τη νομοθετική. Ο Κυβερνήτης
είχε απλώς το δικαίωμα αναβλητικού veto στα νομοσχέδια, ενώ δεν είχε και το
δικαίωμα διάλυσης της Βουλής. Ο ίδιος ήταν "απαραβίαστος", ενώ οι "Γραμματείς της
Επικράτειας", δηλαδή οι Υπουργοί, αναλάμβαναν την ευθύνη για τις δημόσιες
πράξεις του (και έτσι ενυπήρχαν στο Σύνταγμα του 1827 τα πρώτα ψήγματα της
κοινοβουλευτικής αρχής).

Αξιοσημείωτο είναι ότι το Σύνταγμα της Τροιζήνας εμπεριέχει την αρτιότερη και
πληρέστερη διατύπωση των διατάξεων για την προστασία των ατομικών ελευθεριών
μεταξύ των Συνταγμάτων της εποχής.

Το Σύνταγμα της Τροιζήνας προσπάθησε να συνδυάσει την ανάγκη ισχυρής

κεντρικής εξουσίας με την ύπαρξη δημοκρατικών δομών, η ισχύς του όμως ανεστάλη
λίγο μετά την άφιξη στην Ελλάδα του Ιωάννη Καποδίστρια, τον Ιανουάριο του 1828.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

 Εν μέσω πολιτικής αταξίας ο Όθων έφτασε στο Ναύπλιο το 1833
υποστηριζόμενος από τις "προστάτιδες" δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία. Είχε
ανακηρυχθεί "ελέω Θεού βασιλεύς της Ελλάδος", και το Ελληνικό κράτος μοναρχικό
και ανεξάρτητο "Βασίλειον της Ελλάδος". Στο διάγγελμα του Οθωνα για την ανάληψη
των καθηκόντων του δεν υπήρχε καμία νύξη περί Συντάγματος. Λόγω του νεαρού της
ηλικίας του νέου Βασιλέως, και μέχρι την ενηλικίωσή του, οι εξουσίες του ασκήθηκαν
από την Αντιβασιλεία.

Κατά την περίοδο της δεκαετούς απολυταρχικής διακυβέρνησης του Όθωνα έγιναν τα
πρώτα βήματα για τη διοικητική οργάνωση της χώρας, οργανώθηκε η δικαιοσύνη,
θεσπίστηκαν ορισμένα βασικά νομοθετήματα όπως ο Εμπορικός Νόμος, ο Ποινικός
Νόμος, οι Νόμοι για την Πολιτική και την Ποινική Δικονομία, ιδρύθηκε η Εφημερίδα
της Κυβερνήσεως και τέλος, το 1834, μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα του βασιλείου από
το Ναύπλιο στην Αθήνα.

Τα βασικά όμως χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής ήταν η έλλειψη Συντάγματος, η

αυθαίρετη διακυβέρνηση, η κακή οικονομική κατάσταση και η αυταρχική νομοθεσία.

http://www.asxetos.gr/article.aspx?i=733

H πρώτη Εθνοσυνέλευση άρχισε στις 20 Δεκεμβρίου 1821 στην Πιάδα, στην

αρχαία Επίδαυρο. Οι περισσότερες επαναστατημένες περιοχές έστειλαν
αντιπροσώπους αν και οι περισσότεροι γνωστοί οπλαρχηγοί απουσίαζαν . Η
πρώτη εθνοσυνέλευση παρήγαγε το «Προσωρινό πολίτευμα της Επιδαύρου»,
το οποίο περιελάμβανε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Πρόκειται για έργο του
ιταλού Γκαλλίνα με σαφή επιρροή από τα γαλλικά επαναστατικά συντάγματα
και το σύνταγμα των ΗΠΑ

http://www.fhw.gr/chronos/12/gr/1821_1833/politiki/06.html

Στις 20 Δεκεμβρίου 1821 ξεκίνησε τις εργασίες της η A' Εθνοσυνέλευση στην Πιάδα
(αρχαία Eπίδαυρος). Σε αυτήν παραβρέθηκαν αντιπρόσωποι από τις περισσότερες
επαναστατημένες περιοχές. Σε ό,τι αφορά τη γεωγραφική και κοινωνική προέλευση
των "παραστατών", όπως αποκαλούνταν, η συντριπτική πλειονότητά τους
αποτελούνταν από μοραΐτες, ρουμελιώτες και νησιώτες πρόκριτους και κληρικούς.
Πρόκειται για τις προεπαναστατικές ηγετικές ομάδες στις οποίες προστέθηκαν
Φαναριώτες και λόγιοι που είχαν καταφτάσει στις επαναστατημένες περιοχές κατά
τους πρώτους μήνες της επανάστασης. Αντίθετα, ο Δημήτριος Υψηλάντης και οι
επιφανέστεροι ρουμελιώτες και πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί απουσίαζαν. H
σημαντικότερη πράξη της εθνοσυνέλευσης υπήρξε το Προσωρινό Πολίτευμα της
Eπιδαύρου, το πρώτο δηλαδή σύνταγμα των επαναστατημένων Ελλήνων, στο οποίο
προτασσόταν η Διακήρυξη της Aνεξαρτησίας. Tο Προσωρινό Πολίτευμα που αποτελεί
έργο του Ιταλού B. Γκαλλίνα αποπνέει τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές αρχές των
γαλλικών επαναστατικών συνταγμάτων (1793 και 1795), καθώς και του συντάγματος
των H.Π.A. (1787). Aναφορικά με τη συγκρότηση οργάνων κεντρικής Διοίκησης
υιοθετήθηκε ένα πολυκεντρικό μοντέλο με τη σύσταση δύο σωμάτων ετήσιας
διάρκειας (Bουλευτικό, Eκτελεστικό), τα οποία είχαν μη επακριβώς καθορισμένες και
μη αυστηρά διαχωρισμένες αρμοδιότητες.

H επίσημη αναγνώριση των τριών τοπικών οργανισμών στην Πελοπόννησο, στη

Δυτική και στην Α. Στερεά επέτεινε τη σύγχυση μεταξύ των οργάνων της Διοίκησης,
την πολυδιάσπαση του πολιτικού πεδίου και τελικά την αδυναμία κεντρικού ελέγχου
των επαναστατημένων περιοχών που συγκροτούσαν την επικράτεια του εν δυνάμει
ελληνικού κράτους. Αξιοσημείωτη για την Α' Εθνοσυνέλευση είναι η απουσία
οιασδήποτε αναφοράς στη Φιλική Eταιρεία. H οργάνωση που είχε προπαρασκευάσει
την επανάσταση είχε τεθεί οριστικά στο περιθώριο. Δύο χρόνια μετά την κήρυξη της
επανάστασης στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα το Μάρτιο του 1823 ξεκίνησαν
στο Άστρος της Κυνουρίας οι εργασίες της Β' Εθνοσυνέλευσης. Στο χρόνο που
μεσολάβησε μεταξύ της πρώτης και της Β' Εθνοσυνέλευσης οι στρατιωτικές επιτυχίες
συμβάδιζαν με την όξυνση των πολιτικών αντιπαραθέσεων. H κατάργηση των
περιφερειακών τοπικοδιοικητικών οργανισμών προσέδωσε ισχύ στα όργανα της
Διοίκησης καθιστώντας τα κατεξοχήν αντικείμενο πολιτικής διαπάλης. Στο περιθώριο
των πολιτικών φατριασμών οι "παραστάτες" της εθνοσυνέλευσης προχώρησαν σε
μια περιορισμένης έκτασης συνταγματική αναθεώρηση, με την οποία
επιβεβαιώνονταν οι βασικές αρχές του Προσωρινού Πολιτεύματος της Eπιδαύρου.

http://www.rhodeslibrary.gr/info/2006_1/C1.html

Στην Α' Εθνοσυνέλευση , που άρχισε τις εργασίες της στις 20 Δεκεμβρίου του 1821
στο χωριό Πιάδα κοντά στην Επίδαυρο, πήραν μέρος 60 αντιπρόσωποι,
«παραστάτες», από τις επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδος. Μετείχε μόνο ένας
αντιπρόσωπος της Κάσου, ενώ, για διάφορους λόγους, δεν μετείχαν αντιπρόσωποι
από τα υπόλοιπα νησιά των Νότιων Σποράδων. Ο πληρεξούσιος της Κάσου,
Εμμανουήλ Χατζηαντωνίου, γενναίος καπετάνιος και ένθερμος πατριώτης, που είχε
διαθέσει για τον Αγώνα όλη του την περιουσία, υπέγραψε το ψήφισμα σαν «καπετά
μανόλις κασιότις».

Στην Β' Εθνοσυνέλευση του Άστρους Κυνουρίας (29 Μαρτίου-18 Απριλίου 1923),
πήραν μέρος, συνολικά, 7 πληρεξούσιοι από τα Δωδεκάνησα, από τους οποίους,
τρεις (3) αντιπρόσωποι της Κάσου, ο καπετάνιος Δημήτριος Αρβανιτόπουλος,
ιδιοκτήτης πλοίων, ο καπετάνιος Μάρκος Μαλλιαράκης και ο πλοίαρχος Μηνάς
Σακελλαρίου, δύο (2) της επαρχίας Πάτμου, ο Εμμανουήλ Ξένος, λόγιος και
έμπορος που έδρασε στην Οδησσό και ο Δημήτριος Θέμελης, ο Δωδεκανήσιος
πληρεξούσιος με την πιο έντονη κοινοβουλευτική δραστηριότητα στην επαναστατική
περίοδο. Ακόμη, ο αντιπρόσωπος της Καρπάθου, Χατζηλίας Οικονόμου, Φιλικός,
και της Νισύρου, ο παλαιός προεστός, Διακογεώργιος Παύλου.

Στην Γ' Εθνοσυνέλευση, γνωστή σαν Συνέλευση της Τροιζήνας, που συνήλθε
διαδοχικά, στη Νέα Επίδαυρο, στην Ερμιόνη και στην Τροιζήνα (19 Μαρτίου-5 Μαϊου
1827), πήραν μέρος τρεις Δωδεκανήσιοι πληρεξούσιοι. Οι Κασιώτες της διασποράς,
πλέον, Μηνάς Σακελλαρίου, και ο καπετάνιος Νικόλαος Γρηγοριάδης, που
προσήλθαν στην Τροιζήνα με αυξημένο πατριωτικό κύρος, μετά το ολοκαύτωμα της
Κάσου. Στην ίδια Εθνοσυνέλευση την Πάτμο αντιπροσώπευσε ο Δημήτριος
Αλεξάνδρου, Φιλικός και έμπορος της διασποράς.

Στην Δ' Εθνοσυνέλευση του Άργους (11 Ιουλίου-6 Αυγούστου 1829), η

Δωδεκάνησος αντιπροσωπεύθηκε από 6 πληρεξουσίους. Από την Κάρπαθο οι
Χατζηλίας Οικονόμου και Γεώργιος Ψαρουδάκης, από την Κάσο ο Δημήτριος
Αρβανιτόπουλος και Νικόλαος Γρηγοριάδης και από την Πάτμο οι Ιωάννης
Καρπαθάκης και Ποθητός Νικολαϊδης, Φιλικοί με πλούσια δράση στο
επαναστατημένο Έθνος..
Στην ίδια Εθνοσυνέλευση πήρε μέρος, ως πληρεξούσιος της Ερμούπολης Σύρου, ο
Ρόδιος Παρασκευάς Κάζηρας, από τους πρώτους οικιστές της πόλης, ενώ
αναφέρεται και ο Φ. Κ. Μαύρος, που πιθανόν να προέρχεται από οικογένεια του
Καστελλορίζου.
Η παρουσία των Δωδεκανησίων αντιπροσώπων στην Δ' Εθνοσυνέλευση είχε
περισσότερο χαρακτήρα διαμαρτυρίας, παρά συμμετοχής, εξαιτίας του αποκλεισμού
των νησιών από το ανεπίσημο Πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 22 Μαρτίου 1829. Η
ατμόσφαιρα ήταν καταθλιπτική και ο ίδιος ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, στις
διαμαρτυρίες και εκκλήσεις των Δωδεκανησίων και ιδιαίτερα των Καρπαθίων
πληρεξουσίων, «.συνεβούλευσε σύνεση και φρόνηση επικαλούμενος υπέρ αυτών το
έλεος της Θείας Πρόνοιας.»
Στις επόμενες δύο Εθνοσυνελεύσεις του Άργους, η παρουσία της Δωδεκανήσου
ήταν πλέον εντελώς περιθωριακή, αφού, ήδη, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του
1830, τα νησιά μας παρέμειναν υπό τουρκική κυριαρχία.

http://www.hri.org/MPA/voulh/istoria/1821.html

Τον Μάρτιο του 1821 οι Έλληνες επαναστάτησαν για μια ακόμη φορά εναντίον της
Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τελικά ο ελληνικός αγώνας στέφθηκε από επιτυχία και η
Ευρώπη αναγκάστηκε να αποδεχθεί την επιτυχή έκβαση της ελληνικής
επανάστασης. Πραγματικά στις 22 Ιανουαρίου του 1830 οι Μεγάλες Δυνάμεις,
Μεγάλη Βρεττανία, Γαλλία και Ρωσία στη διάσκεψη του Λονδίνου, με αγγλική
πρόταση, αναγνώρισαν την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος.

Πάντως από τον πρώτο χρόνο της επανάστασης είχε γίνει φανερή η ανάγκη για τη
συγκρότηση μιας ενιαίας κεντρικής εξουσίας για τον επαναστατημένο Ελληνισμό και
τον καθορισμό του πολιτειακού καθεστώτος. Έτσι η Α' Εθνοσυνέλευση συγκλήθηκε
την 20η Δεκεμβρίου του 1821 για να διακηρύξει "... την πολιτική αυτού ύπαρξιν και
ανεξαρτησίαν". Αυτή η πρώτη Εθνοσυνέλευση του Έθνους ψήφισε το Προσωρινόν
Πολίτευμα της Ελλάδος ή Σύνταγμα της Επιδαύρου την 1η Ιανουαρίου του 1822. Στη
διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης ψηφίστηκαν άλλα δυό Συντάγματα από
αντίστοιχες Εθνοσυνελεύσεις. Συγκεκριμένα στις 29 Μαρτίου του 1823 ψηφίστηκε
στο Άστρος ο Νόμος της Επιδαύρου που ήταν μια αναθεώρηση κάποιων διατάξεων
του προηγουμένου Συντάγματος. Τέσσερα χρόνια αργότερα, την 1η Μαίου 1827 η Γ'
Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα ψήφισε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας, που ήταν
το πιο δημοκρατικό και φιλελεύθερο σύνταγμα της εποχής του.