UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE

ODSJEK:Komunikacije SMJER:Potanske tehnologije PREDMET:Logistika u transportu i komunikacije

Tema10: Logistiki centri kao strateki znaajan faktor poveanja kvaliteta usluga Seminarski rad

Kandidat: Muratspahic Almin Broj index-a:6214

Mentor: prof.doc.dr.Abidin Deljanin

Sarajevo,(novembar,2011)

Uvod
Za razliku od prvih pokuaja sveobuhvatnosti svijeta koji su bili voeni sebinim interesima dananji pokuaji sveobuhvatnosti svijeta ogleda se u razvoju regionalnih unija. irenjem Europske unije i na drave srednje i istone Europe (Austriju, Maarsku, eku, Slovaku, Poljsku), poinju i postupna ekspanzija distribucijskih centara u taj dio Europe prijetei iskljuenju drava jugoistone Europe. Distribucijski centri najprije su se centrirali po Zapadnoj Europi u formacijikoja se zbog oblika esto naziva europska banana. Suradnju izmeu pojedinih drava uih regionalnih grupacija treba prenijeti i na suradnju i razvijanje partnerskih odnosa izmeu znaajnijih regionalnih prometnih i logistikih tvrtki, luka i robnotransportnih centara. Logistiki centar takoer dozvoljava oslanjanje na multimodalne transportne opreacije i jo opije, kompleksne logistike operacije ije su osnovne karakteristike ukljuivanje u globalne logistike postupke organizacije i upravljanja fizikom cirkulacijom robe sredstvima koja pripadaju istom logistikom lancu. Pored toga, sveki logistiki centar olakava i omoguava tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski opravdanu vezu izmeu nosilaca transporta. Logistiki centar obezbjeuje tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski opravdanu kooperaciju izmeu nosilaca transpotra i prateih djelatnosti. Razvoj mree logistikih centara prua sve neophophne uslove za realizaciju tehnoloko-ekonomskih i ekolokih ciljeva, makro i mikro distribucije dobara, odnosno optimizacije transportnih i logistikih lanaca posebno na baznim pravcima. Meunarodni standard ISO 9000 opisuje osnove sistema upravljanja kvalitetom, koji su predmet familije ISO 9000, i definira odgovarajue termine.

Logistiki centri kao strateki znaajan faktor poveanja kvaliteta usluga

Logistiki centri (RTC) u funkciji obezbjeenja kvaliteta usluga Broj i lokacija RTC-a na saobraajnoj mrei u naoj zemlji, su definisani i usvojeni mreom RTC-a 1986. sa smanjenjem broja stepena u distributivnom sistemu, naroito za skupe robe, isporuilac je blii tritu i kupcu i to ne u prostornom smoslu ve u neposrednosti kontakta sa kupcem. Izgradnjom savremenih RTC-a koji raspolau sa skoro itavim asortimanom i pokrivaju velike oblasti (dvije ili vie zemalja) moe se razbiti kruta regionalna struktura RTC.1 Zajedniko koritenje postojee infrastrukture, kao i meusobna kooperacija u radu pojedinih podsistema logistikih centara stvara idealne preduslove za ponudu homogenih i kvalitetnih logistikih usluga. Logistiki centar takoer dozvoljava oslanjanje na multimodalne transportne opreacije i jo opije, kompleksne logistike operacije ije su osnovne karakteristike ukljuivanje u globalne logistike postupke organizacije i upravljanja fizikom cirkulacijom robe sredstvima koja pripadaju istom logistikom lancu. Pored toga, sveki logistiki centar olakava i omoguava tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski opravdanu vezu izmeu nosilaca transporta. U okviru kooperacije izmeu eljeznikih i drumskih organizacija sve vie preovladava miljenje i ubjeenje da se eljezniki transport robe na dugim relacijama prevoza moe ekonominije i kvalitetnioje organizovati. Razvoj mree logistikih centara obezbjeuje sve neophodne preduslove za realizaciju tehnoloko- ekonomskih i ekolokih ciljeva, makro i mokro distribucije dobara, odnosno optimizacije transportnih i logistikih lanaca uz kvalitetno novi nivo usluga. Kod koncepcija za izgradnju novih centara izvreno je dalje proirenje ovog pojma u svijet i kod nas i logistiki centar. U ovim centrima koncentriu se sve aktivnosti vezane za cjelokupan protok robe, djelatnosti nakupljanja robe, tj. pediterske djelatnosti, transport i distribucija odgovarajuim dopunskim i sporednim funkcijama itd. Prema tome, ovakvi centri za teretni saobraaj predstavljaju savremeni kompletan logistiki kompleks i znaajnu kariku logistike strategije i kvaliteta usluga. 1. Znaaj formiranja i razvoja RTC-a kao logistikih centara Logistiki centar obezbjeuje tehnoloki svrsishodnu, operativnu i ekonomski opravdanu kooperaciju izmeu nosilaca transpotra i prateih djelatnosti. Razvoj mree logistikih centara prua sve neophophne uslove za realizaciju tehnolokoekonomskih i ekolokih ciljeva, makro i mikro distribucije dobara, odnosno optimizacije transportnih i logistikih lanaca posebno na baznim pravcima.
1

Red. prof. dr. sc. Ratko Zelenika, Logistiki sustavi, Ekonomski fakultet u Rijeci, Rijeka, 2005. godine, str 160

Formiranje logistikog centra iziskuje realizaciju niza savremenih transportnotehnolokih zahtjeva svih uesnika u procesu distribucije. Svi subjekti u transportnom i logistikom lancu moraju nai svoj interes u logistikom centru (transporteri, privreda, drava, gradovi i dr.). pozitivni efekti, velike utede u trokovima distribucije, poveanje kvaliteta usluga, utede u energiji primjenom savremenih tehnologija, i drugo, u potpunosti nadoknauju velika investiciona ulaganja u formiranje cjelokupnog kompleksa logistikog centra. Razvoj mree logistikih centara uklapa se u pet osnovnih strategijskih naela, opredjeljenja i ciljeve svake zemlje, kao to su: 1) Ciljevi saobraajne politike: stvaraju se preduslovi za uspjenu i produktivnu kooperaciju u transportu, posebno izmeu drumskog i eljeznikog transporta. Razvoj podrazumjeva vre povezivanje svih uesnika u transportnom lancu, a posebno privrede-korisnika transporta. Sve ovo podstie razvoj integralnog transporta, principa logistike i prateih postupaka koji ubrzavaju proces distribucije i transporta i smanjuju njihove trokove. 2) Ciljevi urbanizma: bolje koritenje daljinskih drumskih saobraajnica i gradske saobraajne mree, racionalnija eksploatacija vozila; rastereenje mree drumskih saobraajnica unutar grada preseljavanjem transportnih organizacija u logistike centre, koncentracijom rada i jedinstvenim racionalnijim opsluivanjem gradskih povrina (to podrazumjeva manje zagaivanje ivotne sredine i rastereenje uline mree grada) primjenoom naela city logistike- izgradnjom citylogistikih centara. 3) Ciljevi regionalne privrede-poboljanje distribucije regionalnog i ireg snadbjevanja robom ne samo na industrijskom i komercijalnom podruju ve i na podruju potronje, uvoza i izvoza. Mogunost veeg uea u ukupnom robnom radu luka i pristanita u gravitacionoj zoni. 4) Stvaranje preduslova za formiranje i razvoj carinskih zona gdje je to opravdano, stvaranje mogunosti za otvaranje novih radnih mijesta i dr. 5) Ciljevi zatite prirodne i ivotne sredine: rastereenje gredskih saobraajnica, prenoenjem procesa transporta i pretovara na logistike centresmanjuje se zagaenost i buka u stambenim i drugim podrujima grada, smanjuje se nono parkiranje teretnog drumskog saobraaja u stambenim podrujima rada i drugo.2 2. Savremeni koncept razvoja logistikih centara i nivoa kvaliteta opsluivanja korisnika u gradovima (city logistika) Novi zahtjevi i filozofija prisutna na transportnom tritu, posmatrano sa aspekta opedrutvenog interesa i odnosa prema ekologiji, te novi koncepti regionalnog
2

Dr. Risto A. Perii, profesor univerziteta, akademik, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine, str. 144-145

razvoja i planiranja razvoja gradova , uslovili su potrebu stvaranja razliitih formi gredskih logistikih (city) centara u zavisnosti od osnovnih funkcija: a) Specifinosti snadbjevanja gradskog podruja; b) Razvoja saobraajnih vorita; c) Intermodalno suelajvanje i kooperacije razliitih vidova transporta; d) Mogueg racionalnog povezivanja proizvodnih (slobodnih) zona sa saobraajnom mreom i logistikim centrima na vanijim saobraajnim pravcima i slino. U Zapadnoj Evropi i EU izdiferenciralo se vie vrsta osnonvih kategorija logistikih centara iji broj u EU prelazi 320. po osnovnoj namjeni oni se dijele na: 1) Robno- saobraajne centre (RSC) - To je osnovni koncept logistikih intermodalnih centara koji se razvija na saobraajnim voritima. Sastavni dio sistema sz pretovarna postrojenja za kombinovani, kontejnerski, huckepack transport, izmjenjive transportnr sudove i eventualno rasute terete, kao i pratee transportno pediterske slube. U organizacionom smislu sve firme koje funkcioniu u okviru centara za poslovno samostalne, ali koriste zajedniku opremu, objekte i informatiku tehnologiju. 2) Robno- distributivne centre (RDC) - Redovno su koncipirani kao podsistem velikih pediterskih preduzea sa obimnom logistikom ponudom koja u sebi moe inkorporirati i sadraje RSC-a i sve aktivnosti makro i mikro distribucije i prateih uslunih djelatnosti. 3) Centre za pruanje logistikih usluga (CPLU) - obuhvata prostornu koncentraciju razliitih produzea koja realizuju samo pratee funkcije transportne usluge. 4) Transportno proizvodne skladine zone (TPSZ) - predstavlja koncept sistema u okviru koga se pruaju logistike, ali i razne dopunske usluge (najam skladinog prostora, distribucija i sl). Sistemi u sebi sadre ovu formu logistikih centara, pri emu obrnuto ne vai, osim u posebnim sluajevima. 5) Centre za proizvodnu logistiku (CPL) - koncipirani su u cilju povezivanja proizvodnje i tarnsportnog sistema i po pravilu se smjetaju uz velike proizvodne sisteme. 6) City logistike centre (Centre gradske logistike- SLC) - najnoviji oblik robno- transportno- logistikih centara prilagoeni savremenim zahtjevima gradova. Funkcionisanje i razvoj razliitih formi i koncepcija logistikih centara nosi sa sobom itav niz direktnih i indirektnih efekata koji se mogu svrstati u tri osnovne grupe: - efekti na saobraajni sistem, - ekonomski i - ekoloki efekti (slino prethodno pobrojanim efektima razvoja mree RTC).3
3

Dr. Risto A. Perii, profesor univerziteta, akademik, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG,

Direktni efekti odnose se ne poveanje efikasnosti, poboljanje spektra logistike ponude, racionalnije koritenje i odravanje resursa (bolje koritenje voznog parka, primjena novih sistema transporta i sistema intermodalnosti, sto omoguuje optimalnu raspodjelu transportnih zahtjeva po vidovima saobraaja) i racionalizaciju city logistics procesa u opsluivanju gradova i konano veeg kvaliteta usluga Indirektni pozitivni efekti se ostvaruju kroz redukciju optereenja saobraajne mree razvojem mree po baznim pravcima, posebno manje optereenje gradskog jezgra, to rezultira manjim zagaenjem vazduha i smanjenjem buke. Sve ovo prua mogunost za racionalnu preraspodjelu robnih tokova usmjeravajui ih na ekoloki povoljnije vidove saobraaja (eljezniki i vodeni) i stvara mogunosti movog kvaliteta logistikih usluga koje karakterie efikasnost zadovoljenja zahtjeva kupaca uz povoljnije ekoloke uslove. Koncept primjene i razvoja savremenih manipulativnih, skladinih i pretovarnih tehnologija ini okosnicu realizacije robnog rada u logistikim centrima. Njih je mogue posmatrati u okviru dvije osnovne grupe tehnologija: - tehnologije manipulisanja, skladitenja i pretovara masovnih roba- usmjerene su u pravcu razvoja etveroosovinskih eljeznikih kola velikih tovarnih zapremina i nosivosti koja imaju mehanike ili hidrauline bone klapneza istovar robe slobodnim padom, i - tehnologije manipulisanja, skladitenja i pretovara tovarnih standardizovanih jedinica kombinovanog (integralnog) transporta (paketa, paleta, kontejnera i drugih tovarnih jedinica)- kao optimalno tehnoloko rijeenje se podrazumjeva primjena ramnih standardizovanih kontejnerskih dizalica (portalnih), najee prihvaenih UICstandardom. U eljeznikom kontejnerskom transportu jedan od osnovnih pravaca racionalizacije je supstitucija ranirne funkcije primjenom kontejnerizacije. U oblasti integranlog hucke- pack sistema razvija se sistem koji predstavlja ozbiljnu alternativu postojeim klasinim rjeenjima drumskog transporta. Razvijen je princip tovarenja drumskih vozila na specijalne eljeznike vagone, a prevoz se realizuje homogenim blok vozovima. Organizatori ovih prijevoza su drumska preduzea, a nejvei dio puta ovih prijevoza obavlja se eljeznicom (oko 80%). Svi ovi sistemi pored optimizacije osnovnih funkcija transportnih, pretovarnih i skladinih sistema, baziranih na savremenim logistikim principima, pospjeuju saobraajno povezivalje sa Evropom i svijetom, to na nov nain i vei kvalitet proiruje ponude usluga van konvencionalnih okvira u sferi transporta. Ovo podrazumjeva i potrebu intenzivnog razvoja informacione logistike kojom se otvara prostor za itav niz dodatnih usluga koje se mogu nuditi na transportnom tritu, to predstavlja ve uobiajenu praksu u razvijenim zemljama svijeta sa znatno novijim novoom kvaliteta usluga.

Beograd, Beograd, 2002. godine, str. 146

3. Karakteristike logistikih centara RTC-a na Balkanu i susjednim zemljama Mrea logistikih centara Maarske i Rumunije do sada je dobrim dijelom razvijena kao logistika mrea. Ona je uglavnom vezana za eljeznike, eljezniko- drumske i luke terminale, iji kapaciteti i struktura djelimino zadovoljavaju principe modernog organizovanja i strukture logistikih sistema. Od znaajnijih logistikih centara na koridoru Budimpeta- Bar u Maarskoj i Rumuniji mogu se navesti slijedei: Budimpeta, Baja, Segedin, Moha, Debrecen, Sajol u Maarskoj i Temivar, Krajova, Bukuret, Braila i Konstanca u Rumuniji.4 Mrea logistikih centara u Italiji je organizovana kao potpuno razvijena logistika mrea. Stepen razvoja logistikih centara u Italiji je veoma visok (preko 40 centara), to je logino s obzirom na visinu ulaganja i investiranja u transportne sisteme. Logistiku mreu Italije ini vie takozvanih podmrea i to: - mrea klasinih terminala kombinovanog transporta, - mrea kompleksnih terminala kombinovanog transporta, - mrea trgovinskih centara i centralnih skladita, - mrea Interporta (robnih centara meunarodnog eljeznikog saobraaja), - mrea Autoporta (robnih centara meunarodnog drumskog saobraaja).

Dr. Risto A. Perii, profesor univerziteta, akademik, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine

Zakljuak Izgradnjom savremenih RTC-a koji raspolau sa skoro itavim asortimanom i pokrivaju velike oblasti (dvije ili vie zemalja) moe se razbiti kruta regionalna struktura RTC. Zajedniko koritenje postojee infrastrukture, kao i meusobna kooperacija u radu pojedinih podsistema logistikih centara stvara idealne preduslove za ponudu homogenih i kvalitetnih logistikih usluga. Formiranje logistikog centra iziskuje realizaciju niza savremenih transportnotehnolokih zahtjeva svih uesnika u procesu distribucije. Svi subjekti u transportnom i logistikom lancu moraju nai svoj interes u logistikom centru (transporteri, privreda, drava, gradovi i dr.). pozitivni efekti, velike utede u trokovima distribucije, poveanje kvaliteta usluga, utede u energiji primjenom savremenih tehnologija, i drugo, u potpunosti nadoknauju velika investiciona ulaganja u formiranje cjelokupnog kompleksa logistikog centra. Novi zahtjevi i filozofija prisutna na transportnom tritu, posmatrano sa aspekta opedrutvenog interesa i odnosa prema ekologiji, te novi koncepti regionalnog razvoja i planiranja razvoja gradova , uslovili su potrebu stvaranja razliitih formi gredskih logistikih (city) centara u zavisnosti od osnovnih funkcija. Mrea logistikih centara Maarske i Rumunije do sada je dobrim dijelom razvijena kao logistika mrea. Ona je uglavnom vezana za eljeznike, eljezniko- drumske i luke terminale

Literatura
1. Dr. Risto A. Perii, profesor univerziteta, akademik, Sistem kvaliteta usluga

logistika i informatika, Institut tehnikih nauka SANU- Beograd i Zavod za logistiku, projektovanje i ininjering TRANSLOG, Beograd, Beograd, 2002. godine
2. Red. prof. dr. sc. Ratko Zelenika, Logistiki sustavi, Ekonomski fakultet u

Rijeci, Rijeka, 2005. godine

3. Red. prof. dr. sc. Ratko Zelenika, Temelji logistike pedicije, Knjiga prva,

Rijeka, 2005. godine

Sadraj

Uvod..............................................................................................................1 Logistiki centri kao strateki znaajan faktor poveanja kvaliteta usluga...2 Logistiki centri (RTC) u funkciji obezbjeenja kvaliteta usluga................2 Znaaj formiranja i razvoja RTC-a kao logistikih centara..........................2

Savremeni koncept razvoja logistikih centara i nivoa kvaliteta opsluivanja korisnika u gradovima (city logistika).....................................4 Karakteristike logistikih centara RTC-a na Balkanu i susjednim zemljama...................................................................................6

Zakljuak.......................................................................................................7 Literatura.......................................................................................................8

10