COE CER MOS OS CLSICOS

* Alfonso Daniel Manuel Rodrguez Castelao - (Rianxo, 30 de xaneiro de 1886 Buenos Aires, 7 de xaneiro de 1950). Mdico, artista plstico, escritor, poltico, intelectual, galego universal, Castelao o principal piar do nacionalismo galego. Isaac Daz Pardo, outro galego universal falecido estes das, dica del: Castelao, nado en 1886 en Rianxo, vivindo na Pampa arxentina desde os seus 9 deica os seus 15 anos, estudia bachillerato e mencia en Compostela. Doctor en Madrid, 2 Medalla en 1912, pintor e dibuxante de xito na capital, a medida que desenrola a sa personalidade vai deixando as profesins que vai adequerindo cando comproba que poden deformalo e busca en Pontevedra un posto no Instituto Xeogrfico e Estadstico e outro de profesor de dibuxo, de xeito que o seu traballo as mantea a l e a sa insobornable libertade pra que, sacrificando toda vanidade e toda molicie, as suas maus se atopen ceibes de compromisos e o seu arte sea un instrumento de solidaridade sa terra e ao pobo que padece a sa historia. Castelao coida que hai "verdades cmodas e verdades incmodas" e que soio as derradeiras son as verdadeiras, e que por riba da "regala sensual" ten que propoerse que o arte tea unha siificacin fonda. Esta vocacin da sa vida e do seu arte vai cinguida a outra teima: a de que o arte galego sea un arte nacional diferenciado como a sa cultura, "... o arte galego non , non, faguer cousas de asunto galego. Pra que haxa unha pintura galega - que inda nona hai - perciso pintar en galego...". A sa tarefa de escritor, de investigador de etnografa e de historia, de poltico, xunto coa sa obra de artista, revelan en Castelao un home nico na Galicia do noso sculo. A sa cencia, o seu arte e a sa conduta teen convocado aos seus homes a traballar sen arredarse da sa realidade histrica como paso obrigado para nin ire por vieiros parvos.

A sa obra fundamental para o pensamento nacionalista o conxunto de ensaios e artigos Sempre en Galiza, escritos entre 1937 e 1943, publicada en 1944 en Buenos Aires. Transcribimos algns breves - e clsicos - fragmentos do Adro e do Libro I.

E anda que individualmente os galegos tean azos para redimrense da miseria pola intelixencia, a perseverancia e o traballo, tamn e certo que o noso pobo carece de siso colectivo para exercitar os seus dereitos, presentndose decote como unha grea vencida e

resiada diante do Poder. Esto verdade; pero que pasou para que en Galiza as calidades individuaes non concorden coas calidades colectivas? Para responder a esta pregunta abondar con consultar os catro sculos derradeiros da nosa hestoria.

Fundirse co pobo, sentir as angurias da sa resiacin, infundirlle concencia da sa personalidade e capacidade, darlle vida e arelas para prosperar. Primeiro ser; despois trunfar. Porque aquel que non tea fe absoluta nas virtudes, en potencia, do noso pobo, non ten dereito a galvanizalo con promesas eleitoreiras e transitorias. Ns temos fe no noso pobo e moi logo o noso pobo ter fe en ns.

... Galiza deixar de loitar pola liberdade cando a conquira.

Galiza unha nacionalidade, e como tal foi recoecida en Berna polo IX Congreso de Minoras Nacionaes Europeas, adscrito Sociedade das Nacins. Tamn est recoecida pola Terceira Internacional como

nacin asoballada.

Para saber o que unha nacin non vou entrar na selva xurdica de ningn profesor porque a nacin un feito e non unha ideia, un ser real e non un ente problemtico.

Para ns, os galegos, a Terra (as, con mascula) Galiza. O que nos xunta nunha comunidade espiritual , principalmente o amor Terra. E cando decimos a nosa Terra queremos dicir a nosa

Nacin. A Terra a Matria.

Para ns, os galegos, afeitos a percorrermos o mundo e a convivir con tdalas razas, o nacionalismo racista un delito e tamn un pecado.

Ten Galiza un idioma proprio? ... o pobo galego fala un idioma de seu, fillo do latn, irmn do casteln e pai do portugus. Idioma apto e axeitado para ser

vehculo dunha cultura moderna e co que anda podemos comunicarnos con mis de sesenta millns de almas. O galego foi instrumento marabilloso da grande e nica poesa lrica de Hispania... un idioma extenso e til, porque - con pequenas variantes flase no Brasil, en Portugal e nas colonias

portuguesas... rexurdeu no sculo pasado con poetas tan esgrevios como Rosala, Curros e Pondal... hoxe o idioma que prefiren os intelectuaes como vehculo da nosa cultura; pero anda que carecera de tantos mritos contrados, abondaralle ser a fala do pobo

traballador para estar diificado de por si, pois o galego unha executoria viva do traballo e unha cdula honrosa de cibdadana e democracia. Non esquezamos que se anda somos galegos por obra e gracia do idioma.

Galiza unha terra doce de formas porque moi forte de entraas. Para ns a patria non esa ideia abstracta que defenden os

imperialistas. Para ns a patria un sentimento natural, inspirado en realidades sensibles aos cinco sentidos. A patria a Terra.

Pdese

dicir

que

Galiza

un

pas

precapitalista,

poboado

por

traballadores que viven dun msero xornal que eles mesmos sacan da terra ou do mar; sen industrias de abondo para absorber o escedente de poboacin labrega e marieira; cun paro forzoso e cun dficit pecuniario emigracin. Espaa, en xeral, un pas de latifundios; Galiza de minifundios. A solucin do problema da terra en Hespaa est no colectivismo; en Galiza est no cooperativismo. constante que se resolve pacificamente por meio da

Os imperialistas, cando topan coa resistencia espiritual dun pobo sometido, confunden a dureza para deixarse asimilar coa dureza para asimilar. As, os ingleses aldraxan aos escoceses; os

franceses aos bretns; os castelns aos galegos. E todos eses aldra-

-xes

non

son

mis

que

un

recoecimento

tcito

do

carcter

nacional, que non se deixa esterminar.

Unha nacin sobern e ten dereito a organizarse autonomicamente, sen mis lmites que os derivados do respeito ao dereito igoal das demais nacionalidades. A nacin ten dereito a federarse con outras e a separarse da federacin cando lle convier. Unha nacionalidade, pois, ten dereito, incluso, a constiturse en Estado independente. A liberdade das nacins afecta ao proletariado tanto ou mis que burguesa. Non se pode falar seriamente do desenrolo espiritual do pobo traballador cando non se lle permite servirse do seu idioma nas escolas, nos tribunaes, nas asambleias, etc. Os nosos anceios mximos estn principios do programa espresados na IV declaracin Galiza, clula de de

galeguista:

universalidade: pacifismo.

Anti-imperialismo,

federalismo

internacional,

Toda federacin a resultante dun pacto, que non pode celebrarse cando as partes non tean personalidade e liberdade para pactaren.

Aos

republicanos

hespaoes

preciso

convencelos

de

que,

nunha

Repblica unitaria, o letra de Libert, Fraternit, Egalit a penas sirve mis que para ser colocado na porta dun cimeterio. Porque antramentras subsista o centralismo asoballador das

nacionalidades e somentes se concendan autonomas como derradeiro recurso de conciliacin, a democracia hespaola por moi

republicana que se chame - seguir sendo a tapadeira dun absolutismo poltico, cultural i econmico, que goberna coas axudas da

burocracia e do caciquismo, os dous nemigos do pobo. Hespaa un pas multiforme que non pode rexirse cun criterio uniformista, porque na loita de intereses locaes a Lei nica

siifica un privilexio para os mis fortes ou os mis astutos, e, polo tanto, produce a runa das rexins pequenas ou mal apadriadas.

... a intransixencia cerril dos monrquicos e a tolerancia regateira dos republicanos non pode confundirse coa solidaridade fraternal que arelamos os federalistas.

Cando defendemos o dereito de demais pobos hespaoes, e

Galiza, defendemos o dereito dos en Hespaa e nos destinos

pensamos

hestricos da Repblica, porque temos abertas as portas do noso anceio galeguista como teramos sempre abertas as portas da nosa nacin. Os anceios de independencia non poden antepoerse aos de solidaridade, porque, ademais, son compatibles.

Dixemos que o Estatuto non de abondo para crear a Galiza dos nosos soos, anda que sexa o instrumento indispensable. Tampouco

abondarn as leis que ns promulguemos, anda que fosen as mis sabias do mundo; pero necesitamos liberdade para posibilitar os nosos anceios de creacin, recursos econmicos para desenrolalos e leis que favorezan ese desenrolo.

A nosa vaca ten o pesebre en Galiza e os tetos en Madrid. E o que non lle d de comer a unha vaca non ten dereito a muxila.