STANBUL TEKNK NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMNDE UYGULAMA NCES SRE ANALZ

YKSEK LSANS TEZ

Mimar Burin ATALAY

Anabilim Dal: MMARLIK Program: YAPI BLGS

HAZRAN 2006

STANBUL TEKNK NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMNDE UYGULAMA NCES SRE ANALZ

YKSEK LSANS TEZ

Mimar Burin ATALAY 502981081

Tezin Enstitye Verildii Tarih : Tezin Savunulduu Tarih : 15 Haziran 2006

Tez Danman : Dier Jri yeleri

Prof.Dr. Nihal ARIOLU Prof.Dr. Fevziye AKZ (Y.T.) Do.Dr. Murat AYGN

HAZRAN 2006

NSZ Tez danmanm .T. Mimarlk Fakltesi retim yesi Sayn Prof. Dr. Nihal Aroluna bana gsterdii anlay, sabr ve deerli eletirileri iin; Ynetim kurulu Bakan Seluk Tarhan, Mustafa Gneysel ve Trkan Ycel bata olmak zere Aygn Alminyum ailesine verdikleri destek ve arkadalk iin teekkr ederim. Maddi manevi tm desteiyle her zaman yanmda olan Anneme, eim Mytahere, kardeim Gline, kuzenim Hakana ve aileme bana gsterdikleri destek ve sevgi iin teekkr ederim.

Haziran, 2006

Burin Atalay

ii

NDEKLER KISALTMALAR TABLO LSTES EKL LSTES SEMBOL LSTES ZET SUMMARY 1. GR 2. GYDRME CEPHE SSTEMLERNN SRE ERKL TARHSEL GELM 2.1. Yirminci yzyl 2.2. Yirmi birinci yzyl 2.3. Gelecek 3. ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEMLERNN TEKNK ZELLKLERNE GRE KARILATIRILMASI 3.1. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Tayc skelet Trne Gre Karlatrlmas 3.1.1. ubuk sistem 3.1.2. Yar panel sistem 3.1.3. Panel Sistem 3.2. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Grnlerine Gre Karlatrlmas 3.2.1. Yatay-Dey kapakl giydirme cephe sistemi 3.2.2. Karma sistemler 3.2.3. Mastik taycl giydirme cephe sistemleri 3.3. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinde Cam Uygulamalar 3.3.1. Tek caml uygulamalar 3.3.2. Parapet n s caml uygulamalar 3.3.3. Giydirme cephe sistemlerinde cam malzeme kullanmnda dikkat edilmesi gereken zellikler v vi vii viii ix x 1 2 2 3 8 10 12 12 13 15 16 16 18 19 22 23 24 24

iii

4. ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMNDE ETKL OLAN KRTERLER 4.1. Is zolasyon, Terleme ve Kondensasyon 4.2. Ses Yaltm 4.3. Gne Kontrol 4.4. Derzlerde Szdrmazlk 4.5. Rzgr Yk 4.6. Deprem Etkisi 4.7. Yangn 4.8. Stabilite 4.9. Genleme 4.10. retim ve Montaj Kolayl 4.11. Bakm-Onarm,letme

29 32 33 33 33 34 34 35 36 36 37 37

5. ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEMLERNN UYGULAMA NCES SEM SREC 38 5.1. Alminyum Giydirme Cephe Sistemine ait teklif hazrlama sreci 42 5.1.1. Mimari proje ve bina etd 5.1.2. Modlasyon etd 5.1.3. Statik hesap 5.1.4. Sistem seimi, detaylarn hazrlanmas ve projelendirme 5.1.5. Maliyet hesab 5.1.6. Teklif dosyas hazrlanmas 5.2. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerini Uygulama Sreci 6. SONULAR VE TARTIMA KAYNAKLAR EKLER ZGEM 68 45 45 48 50 55 58 60 62 65

iv

KISALTMALAR ABD kwh/sene mt cm mm DIN EN KN/m2 W/m2K EUR/m2 EPDM N/m2 dB UV : Amerika Birleik Devletleri : kilowatt saat/sene : Metre : Santimetre : Milimetre : Deutche Institude Normen : European Norm : Kilo Newton/metrekare : Watt/metrekare Kelvin : Euro/metrekare : Ethylene Propylene Diene Monomer : Newton/metrekare : Desibel : Ultra Viyole

TABLO LSTES
Sayfa No

Tablo 2.1. Tablo 2.2. Tablo 2.3. Tablo 3.1. Tablo 3.2. Tablo 4.1. Tablo 4.2. Tablo 5.1. Tablo 5.2. Tablo 5.3. Tablo 5.4 Tablo 5.5. Tablo 5.6. Tablo 5.7.

veren Kararlarn Etkileyen Faktrler. Kullanc Kararlarn Etkileyen Faktrler.. Giydirme Cephelerin Faydal Fonksiyonlar. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Tayc skelet zelliklerine Gre Karlatrlmas.. Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Grnlerine Gre Karlatrlmas ... Pencereler, Giydirme Cepheler ve Ikllar in En nemli Standartlar.............................................................................. Giydirme Cephe Seimini Etkileyen Kriterler . Teklif ve Uygulama Projelerinin Oluumunda Mteri ve Firmadan Alnan Bilgiler .................. Teklif Hazrlama Srecinde Modlasyon Etd in Fonksiyon-Etki Analizi ..... Teklif Hazrlama Srecinde Statik Hesap in Fonksiyon-Etki Analizi........... Teklif Hazrlama Srecinde Sistem Seimi, Detaylarn Hazrlanmas ve Projelendirme Etd in Fonksiyon-Etki Analizi....................................................................... Modlasyon Maliyet Analiz rnei.. Teklif Hazrlama Srecinde Maliyet Hesab Fonksiyon-Etkizellik Analizi .. Teklif Dosyas Fonksiyon-Etki-zellik Analizi ...

5 5 6 16 21 29-30 31-32 41-42 47 49

54 55-56 57-58 60

vi

EKL LSTES Sayfa No ekil 2.1 ekil 2.2 ekil 2.3 ekil 2.4 ekil 2.5 ekil 2.6 ekil 3.1 ekil 3.2 ekil 3.3 ekil 3.4 ekil 3.5 ekil 3.6 ekil 3.7 ekil 3.8 ekil 5.1 ekil 5.2 ekil 5.3 ekil 5.4 ekil 5.5 ekil 5.6 ekil 5.7 Viborg Kraftvarmevaerk binas, DK-Viborg, cephe Schco FW 50 ve FW 50S sistemleriyle yaplmtr. Giydirme cephelerde temel eilimler... Giydirme cephe sistem ii fotovoltaik panel ... Fotovoltaik panel ve solar kolektr kapl cephe uygulamas... Cephe teknolojisinde bileenler Gelecein cephe talepleri. Giydirme cephe alminyum ankraj eleman Giydirme cephe alminyum profil atk emas.. Yar panel sistem, panel ek yeri, dey aks detay.... Yar panel sistem, panel ek yeri, yatay aks detay............................ Yatay dey akslarda elik grnml kapak uygulamas.............. Alternatif alminyum st kapak rnei............................................ Yatay kapak, dey silikonlu sistem ii gizli alr kanat detay.. Giydirme cephe sistemlerinde grn alternatifleri....................... Bina oluumu ve giydirme cephe sistem seimi sre ilikisi. Mal sahibinin bina ve cephe oluumunda olas hedefleri................. Alminyum giydirme cephe sistem seim srecinde roller aras ilikiler.. Alminyum giydirme cephe sistem seiminde teklif hazrlama srec ve proje karar.................................................................................... Uygulayc firma baznda alminyum giydirme cephe sistem retim sreci Schco International KG bilgisayar programnn dey alminyum profil kesiti statik hesap rnei.. Teklif hazrlama srecinde sistem seimi, detaylarn hazrlanmas v projelendirme aamasna ait ak diyagram 3 4 7 8 8 9 11 12 14 14 17 18 19 20 38 39 40 43 44 50 53

vii

SEMBOL LSTES

k U L

: Is iletim katsays : Is iletim katsays : ki mesnet aras mesafe ( profil boyu)

viii

ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMNDE UYGULAMA NCES SRE ANALZ ZET Alminyum giydirme cephe sistemleri, tasarmc, retici ve mal sahibinin farkl tasarm, retim, montaj, maliyet ve fonksiyonellik konularnda artan talepleri dorultusunda gelimektedir. Seilen giydirme cephe sistemi binann yapsal zelliklerine uygun olmal, ayn zamanda kullanc, iveren ve tasarmc taleplerine de cevap verebilmelidir. Giydirme cepheler kullanc konfor ihtiyalarn karlamal deien d etkenlere uyumlu olmaldr. Binadan beklenen performans kriterlerinin salanmas doru cephe sisteminin seilmesiyle gerekletirilebilir. Bu noktada en nemli rol cephe danmanlarna, giydirme cephe reten ve uygulayan firmalara dmektedir. Uygun sistem seimi iin ilk olarak giydirme cephe sistemleri tannmaldr. Tezde giydirme cephe sistemleri farkl teknik ve grsel zellikler dorultusunda karlatrlm ve incelenmitir. Daha sonra alminyum cephe sistem seiminde etkili olan kriterler yer almtr. Cephe seim analiz aamalar anlatlm, fonksiyon etki zellik tablolar oluturulmutur.Alminyum giydirme cephe sistem seim srecinde roller aras ilikiler incelenmitir. Teklif hazrlama sreci uygun sistem seiminin temelini oluturmaktadr. Bu srete mimari proje ve yap inceleme, cephe modlasyonu, statik deerler, sistemler ve detaylar, projelendirme, maliyet analizleri ve teklif dosyas hazrlna ait aamalar anlatlmtr. Ama, giydirme cephe sistemlerinde, bina verileri dorultusunda kaliteli, uygun ve doru seimi yapmaktr. Birinci blmde, tezin ama, kapsam ve ynteminin anlatld giri yer almaktadr. kinci blmde, giydirme cephe sistemlerinin tarihsel geliimi ve tasarmc , retici, iveren talepleri dorultusunda ekillenmesi incelenmitir. nc blmde, alminyum giydirme cephe sistemleri teknik zelliklerine gre deerlendirilmitir. Tayc iskelet trlerine ve grnlerine gre snflandrlm, karlatrlarak avantajlar ve dezavantajlar tablolar yardmyla gsterilmitir. Giydirme cephe iinde cam uygulamalar anlatlmtr. Drdnc blmde, alminyum giydirme cephe sistem seimine ynelik performans kriterleri deerlendirilmitir. Beinci blmde, alminyum giydirme cephe sistemlerinin uygulama ncesi seimine ve analizine ynelik aamalar incelenmitir. Sistemlerin uygulama sreci hakknda genel bilgi verilmitir. Altnc blmde, dier blmlerde elde edilen veriler deerlendirilerek sonu oluturulmutur.

ix

ANALYSIS OF ALUMINIUM CURTAIN WALL SYSTEM SELECTION DURING PRE-CONSTRUCTION PHASE SUMMARY Increase of demand for different new design, production, assemblage, cost efficiency, and functionality by designers, producers and consumers has been leading the development of aluminium curtain wall systems. Meeting the needs of consumer, employer, and designer goes hand in hand with compatibility of curtain wall system with building itself. Curtain wall has to fulfil the needs of both consumers and producers as well as be compatible with climatic conditions. The performance of the building will depend on proper selection of systems, which is mostly dependent on the producers and implementers of curtain wall systems. For proper selection of curtain wall system most important issue is the knowledge of systems. With this regard, this theses analysis the curtain wall systems according to their technical performance and visual appearance and accordingly does the classification of systems. Subsequently, steps for selection of curtain wall systems are analyzed and tables of functionality, efficiency, and attributes have been drafted. The process of interaction between employer, designer, and consumer has been analyzed and illustrated through figures. Process of preparation of design is the most important phase for the selection of proper systems. Sequences of this phase as investigation of drawings and construction, modulation of curtain wall, static requirements, systems and details, projecting, and costs analysis have been explained. The aim is to make qualitative, informed and optimal selection of curtain wall systems as per building properties. Part 1 provides brief description of the aim of thesis, together with scope and methodology of the study. Part 2 analyses the historical development of curtain wall systems as influenced by designers, producers, and employers requirements. Part 3 evaluates the curtain wall systems according to their technical characteristics. It classifies systems according to structural types and according to visual appearance, by comparison analysis of advantages and disadvantages of different systems which are presented through tables. It also presents glass application within curtain wall systems. Part 4 evaluates the performance requirements according to selection of aluminium curtain wall systems. Part 5 contains analysis of the selection of curtain wall systems during pre-construction phase, and general information about construction phase of curtain wall systems. Part 6 contains discussion and conclusion drawn from analyzes from previous four chapters.

1. GR Alminyum giydirme cephe sistemleri tasarmc, iveren, kullanc ve reticilerin artan beklentileri dorultusunda srekli gelimektedir. Tasarmda esneklik, kalite, foksiyonellik, evreye gsterdii uyum, enerji tasarrufu, ok ynllk, minimum risk ve maliyet, hzl retim ve montaj avantajlaryla yaygn kullanm alanna sahiptir. Giydirme cephe sistemleri bina performansn ve maliyetini dorudan etkilemektedir. Dolaysyla uygun, doru, kaliteli ve ekonomik sistem seimi nem kazanmaktadr. Eksik bilgiden kaynaklanan kontrolsz seimler, yanl uygulamalar dourmakta, kalitesiz, fonksiyonelliini yitirmi cepheler ortaya karmaktadr. Oluan zarar ise iverene, kullancya maddi ynden yansmakta ve lke genelinde enerji ve igc kaybna neden olmaktadr. Bu sorunun zmne ynelik, yeterli, doru ve rasyonel yap d kabuunun, uygun giydirme cephe sistem seimi ile yaplmas iin gerekli sre analizinin aamalar belirlenmitir. Bina oluumunda, danmanlk, tasarlama, ihale ve karar evrelerinde grev alan mimar ve dier ilgili kiilere ulamak, doru cephe seiminde, yaplmas gereken analizleri anlatmak, seim sorununa yardmc olmak hedeflenmitir. Srekli gelimekte olan giydirme cephe sistemlerinin tarihsel geliimi, bina verileri, iveren grubu ve kullanc talepleri dorultusunda ekillenmesi gz nne alnarak irdelenmitir. Giydirme cephe sistemlerinde temel eilimler, faydal fonksiyonlar, bileenler ve gelimekte olan talepler ekiller yardmyla belirlenmitir. Doru sistem seimi iin nce cephe tipleri, zellikleri bilinmelidir. Dolaysyla, cephe sistemleri teknik ve grsel zellikleri baz alnarak karlatrlm, tablolar oluturulmutur. Cephe seiminde etkili olan performans kriterleri, artnamelerde uyulmas gereken standartlar tablolar, haline getirilmitir. Sre etdnde yer alan aamalara ait ak diagramlar ve fonksiyon, etki, zellik tablolar oluturulmutur. Bu tablolar ve diagramlar sayesinde yaplmas gereken etdler aama aama takip edilmekte, daha doru ve hzl seim yaplabilmektedir.

2. GYDRME CEPHE SSTEMLERNN SRE ERKL TARHSEL GELM Giydirme cepheler; tasarmc, retici ve iverenlerin artan talepleri dorultusunda gelimektedir. Bu geliimde anahtar noktalar tasarm, kalite, fonksiyonellik, evreye uyum, ok ynllk, minimum risk ve maliyettir [1]. Farkl tasarm, retim, montaj ve fonksiyon talepleri arttka cephe sistemlerinde hava ve su yaltm, s ve ses izolasyonu, nem, solar ve yangn dayanm ynlerinde gelime kaydedilmitir. Cephe sistemlerinin sre ierikli tarihsel geliimi aamada incelenmitir. 2.1 Yirminci yzyl 19. yzyl ncesi mimari dolu duvarlar ve kemerli yaplarla ekillenmekteydi. Dkme demir ereve konstrksiyonlar gelitike yk ince kolon ve kirilere aktarlm bylece ince duvar ve geni pencere yapm kolaylamtr [2]. Bir sonraki adm 1930larda ABDde yk tayan strktrn d cepheden ayrlmasdr. Bu sayede bina strktrnden bamsz, yap d yzeyine aslarak giydirilen, yk tamayan ancak ileten, d kabuk sistemi giydirme cepheler olutu. Giydirme cepheler ilk olarak elik, bronz ve printen yaplmaktayd.1950lerde bu malzemeler yerini alminyuma brakt. Bunun temel nedeni alminyumun hafiflii, korozyon direnci ve ekstrze kesitlerle getirdii tasarm zgrldr. Uzun mrllk, mekanik mukavemet, yanstclk, geri dnm zellikleri, enerji tasarrufu salamas, tutumaz yap malzemesi olmas, kolay ilenebilirlii, dekoratif ihtiyalar karlamas, kolay temizlenirlik zellikleri alminyum kullanmn arttrmtr [3]. Bu dnemde yksek binalarda prefabrike modler giydirme cephe uygulamalar da balamtr. Yirminci yzylda, yap malzemelerinde paralel gelimeler gzlendi. Havalandrma sistemleri, cam yapm ve ileme teknikleri gelimitir. Oluan gelimeler yksek kalite ve byk miktarl cam retimini artrd. 1930larda ilk iftcam uygulamalar grld. Gnmz iftcamlarna benzer cam aras tal 2

uygulamlar 1950lerin balarnda olmutur [1]. 1973 ylnda enerji krizi yeni rnler ve zmler retti. Cam cephelerin enerji kayb sorgulanarak s izolasyon standartlar sklatrld. reticiler malzemelerin izolasyon deerlerini ykseltti. Cam endstrisi float cam, ok katl yaltm camlar, renkli float cam, renkli caml yaltm niteleri, reflektif cam, temperli cam gelitirdi [4]. Is yaltml pencere ve giydirme cepheler pazara girdi. Metal fabrikalar giydirme cephe zerinde uzmanlamaya balad. retim ve montaj tekniklerinin de gelimesi mimarlara maksimum tasarm zgrl salad (ekil 2.1).

ekil 2.1: Viborg Kraftvarmevaerk binas, DK-Viborg, cephe Schco FW 50 ve FW 50S sistemleriyle yaplmtr [5]. 2.2 Yirmi birinci yzyl Gnmz giydirme cephe tasarm ve inas uzun sreli mteri memnuniyetine dayanmaktadr. Giydirme cephe sistemlerinde mevcut tasarm ve gelimeler bir yandan mimarlarn, iverenlerin ve sistem reticilerinin risk faktrlerini dier yandan kullanclarn taleplerini karlamal, optimum verim elde edilmelidir (ekil 2.2).

Ekonomi Maliyetler - letme - Bakm- Onarm Ksa ina sresi

Ekoloji Birincil enerji Temiz evre Yenilenebilir enerji klim ilikileri

Optimum verim

Dk risk Maliyet, tarih ve fonksiyonlar Planlamada, uygulamada Kullanclar iin

Yksek esneklik Konfor Kalite Tasarm

ekil 2.2: Giydirme cephelerde temel eilimler [1].

Kalite, fonksiyonellik ve maliyet sistem seiminde temel lttr. veren, ina programnda maksimum hz, uygulamada minimum risk ister. Cephe zaman iinde deien ihtiyalara cevap verebilmeli, yksek gvenlik ve konfor dzeyi salamaldr. zgn mimari tasarm, tekrar sat deeri, cephe kararlarn etkileyen faktrlerdir (Tablo 2.1). Kullanc talepleri, yksek konfor dzeyi, dk iletme ve kullanm maliyeti, salkl malzeme, cephe sistem seimlerinde nemli rol oynamaktadr (Tablo 2.2).

Tablo 2.1: veren Kararlarn Etkileyen Faktrler Teslim sresi ve ina hz Minimum risk na program sorunlar Karlatrlabilir rnler, servis ve fiyatlar Kaliteli rn testi Gvenli planlama ve uygulama sreci (tarihler, vb.)

Dk uygulama ve iletme maliyetleri (enerji, temizlik, iletme, bakm ve onarm) Yksek gvenlik ve konfor dzeyi Mimari tasarm Esneklik (deien ihtiyalara cevap verebilme) Fonksiyonel eitlilik Teknik donat

Yksek kullanc deerleri

Tekrar sat deeri

Sabit deer, 25 yl sonra binann durumu Kalite

Tablo 2.2: Kullanc kararlarn etkileyen faktrler letme ve kullanm maliyetleri maliyetleri Enerji Temizlik letme Bakm onarm Termal konfor Grsel konfor Hijyenik konfor (hava kalitesi, vb.) Salkl malzeme

Binalarda yksek konfor dzeyi; retimi artrmakta, iilik maliyetlerini drmekte, iletme ve bakm-onarm maliyetini etkilemektedir. Buna bal olarak d cephe sistemlerinden beklentiler solar enerji ve gn kullanmnda art ve havalandrma iin pencere kullanmna ynelmektedir (Tablo 2.3). Bu nedenle giydirme cephe sistem reticileri bina kabuunun optimum fonksiyonellii zerinde almaktadr. Tablo 2.3: Giydirme Cephelerin Faydal Fonksiyonlar Gn Solar enerji kullanm Doal havalandrma Yanstma ve ynlendirme Gn ve yapay k kontrol Pasif (s) Aktif (s ve elektrik) D artlara tepki Mmknse strktrn soutulmas Gerekliyse havalandrma ek mekanik

Enerji optimizasyonunda stma, soutma, havalandrma ve klandrma dikkate alnmaktadr. Giydirme cepheler, kullanc konfor ihtiyalarn karlamal deien d etkenlere uyumlu olmaldr. Cephe bileenleri, gerekli konfor dzeyini minimum enerji tketimiyle salamaldr [1]. Gn kontrolnde cephe sistemlerine adapte edilen alminyum glgeleme elemanlarndan ve reflekte yzeylerden faydalanlr. Glgeleme elemanlar sabit veya hareketli yaplabilir. Hareketli sistemler elle veya motorla kontrol edilir. Motorlu sistemlere sensr taklrsa glgeleme elemanlar gn dzeyine gre otomatik hareket eder. Cephe iinde kullanlan fotovoltaik ve solar paneller ile termal ve elektrik enerji elde edilir. Solar kolektr ve fotovoltaik paneller cephe sistemine cam takma tekniiyle monte edilir (ekil 2.3).

ekil 2.3: Giydirme cephe sistem ii fotovoltaik panel [6]. Aktif solar stma, gne nmn mekn veya scak su stmas iin sya dntren kolektrler kullanr. Kolektr yzeyleri s kaybn nlemek ve gelen nmn ounu emmek iin siyah boyaldr, cam kapldr ve yaltmldr [7]. Fotovoltaik panellerde, elektrik retimi iin fotovoltaik etki kullanlr. Bu etki, gelen bir k nnn, dalga boyu yeterince ksa olursa, yariletken bir eklemin iki yan arasnda bir potansiyel fark dourmas biiminde ortaya kan fiziksel olaydr [8]. Ik yar geirgen malzemeye dnce sz konusu enerjinin baz elektronlar malzeme iinde serbest kalr. Malzemede potansiyel geliim ii farkllklar enerjiyi elektrie dntrr. Bu fotoelektrik hcreler genellikle silikondan retilir ya da performans ve fiyat artran kristallerden elde edilir [7]. Gne nm hava artlarna gre farkllk gsterir. Fotovoltaik panellerle retilen elektrii depolamak, daha sonra ihtiyaca gre kullanmak iin pil ve ak kullanlr. 66 m2 yzey alanna sahip fotovoltaik sistem 26003300 kwh/sene retebilir. Ortalama yatak odal konut 2000 kwh/sene tketir [7]. Solar radyasyon stma sistemine enerji olarak aktarldnda sistem etkinlii %80 orannda artmaktadr [1]. Fotovoltaik paneller sayesinde giydirme cephe sistemleri elektrik retmekte akll binalarn otomasyonuna destek vermektedir (ekil 2.4). Ancak fotovoltaik panellerin uygulama maliyeti yksektir ve lkemizde tercih edilmemektedir.

ekil 2.4: Fotovoltaik panel ve solar kolektr kapl cephe uygulamas [6]. 2.3 Gelecek Giydirme cephe sistemlerinden beklenen gvenlik, konfor, yangndan ve saldrdan korunma, optimum enerji kullanm vb. talepler srekli artmaktadr. artnameler deien hayat artlarna gre gelitirilmekte tasarm ve uygulama kalitesinin nemi vurgulanmaktadr. rn optimizasyonu Fonksiyonlar
- retim ve imalat maliyetleri

Tam rn oran Yksek fonksiyonellik

Sistem optimizasyonu Dk zorluk derecesi Basit imalat Uyumlu balantlar Kombinasyon zgrl
Sistem teknolojisi (kompakt bileimler) Modler paralar (artnameler) - Tekrar eden kalemler

Kalite optimizasyonu
Endstriyel retim Sistem testi

Projelendirme optimizasyonu
-

Lojistik (nakliye ve depolama) Fabrikada retim antiyede montaj

ekil 2.5: Cephe teknolojisinde bileenler 8

Giydirme cephe teknolojisinde bitmi rn miktar, fonksiyonellik, basit imalat, uyumlu balantlar, kombinasyon zgrlnde gelimeler, rn, sistem, kalite ve projelendirme optimizasyonu salayacak, verim artacaktr (ekil 2.5 ). Dzenli yapm evreleri, i programna uyum, uygun maliyet, yksek performans ve konfor talebinde art, sistem retici ve uygulayc firmalar fabrikada n retim miktarn artrmaya, gelimi modler sisteme, gvenli ve fonksiyonel basit imalat olan esnek cephe sistemleri gelitirmeye yneltecektir. (ekil 2.6 ). Gn ve solar enerji kullanm, motorlu bileen gibi faydal fonksiyonlar olan akll cephelerin geliimi ve uygulamas artacaktr (Tablo 1.4). GELME - Koruyucu fonksiyonlar - Gvenlik fonksiyonlar - Yararl fonksiyonlar
Proje- Planlama Fabrikada n montaj antiyede n montaj (uygulamada kalite ve hz - effaflk (cephe estetii)

GENLEME
nter aktif / uyarlanabilir fonksiyonlar - eitli d etkilere kar reaksiyon (tepki) - eitli kullanc taleplerine tepki

Malzeme eitlilii

Kullanm mrnde esneklik - Blme duvarlarn yenilenmesi - eitli soutma ykleri - eitli konfor talepleri

- Ekonomi/ ekoloji/ riskler

ekil 2.6: Gelecein cephe talepleri

3.

ALMNYUM

GYDRME

CEPHE

SSTEMLERNN

TEKNK

ZELLKLERNE GRE KARILATIRILMASI Giydirme cephe, strktrden bamsz olarak yap fizii sorunlarna zm getirmek amacyla gerekletirilen d kabuk sistemidir. Bu sistemler, yk tamayan duvardan ziyade yapnn nne aslan, kendi arln ve rzgr yklerini ankraj noktalarndan yapya ileten elemanlardr. Alminyum giydirme cephe sistemleri her kat deme betonuna yatay, dey, ileri geri ayar imkn salayan alminyum, elik veya galvanizli elikten imal edilen ankraj elemanlaryla balanr. elik ile alminyum kullanlmas durumunda korozyon nleyici tedbirler alnmaldr. Giydirme cephe sistemleri, ek yerlerinde diletasyonu salayan tayc dey alminyum profillere, zel balant profilleriyle balanan yatay alminyum profillerin atk sisteminden olumaktadr. Yatay ve dey alminyum profillerin oluturduu ereve sistemine cam veya alminyum paneller monte edilerek bina yzeyleri kaplanr [9]. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin yapya ankraj deme alnndan, deme altndan veya stnden zel elik dbel, civata, somun ve pullarla yaplmaktadr. Ankraj elemanlar sabit ya da hareketli mesnet eklindedir. Alminyum profillerin ankraj elemanna balants paslanmaz zel elik civata ve her iki bata aderans temin eden zel pullarla yaplr. Ankraj elemanlar etkisi altnda bulunduu ykleri rijit olarak tamal ve montaj esnasnda ince ayara uygun, ynde hareketli olmaldr (ekil 3.1). Deplasman yapabilmeli, mekanik yklere uygun mukavemetli olmal, giydirme cephe montaj ve demontaj kolayl salamaldr. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin montaj sreci, antiye blmnde projeden sorumlu mimarn, binadan rlve almasyla tespit ettii akl bozukluunu giderecek ayarlamalara sahip ankraj elemann cephe tasarmna uygun akslara montajyla balar. Mevcut ankraj elemanlar binadaki akl bozukluklarn ve alminyum giydirme cephe sistemlerinin n grd yatay hareketleri tolere etmekte yetersizse yeni bir ankraj eleman tasarlanmal ve retilmelidir.

10

ekil 3.1: Giydirme cephe alminyum ankraj eleman [10]. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin dey ve yatay griyaj atks ay balant ad verilen zel profillerle salanr. Ay balant elemanlar yatay profilin kesitine uygun olarak kesilir, dey alminyum profilin yan yzeylerine monte edilir. Yatay profil, ay balant i gvdesinde kalacak ekilde dey profille balanr (ekil 3.2). Yatay ve dey griyajlarn birletii kesitlere plastik esasl manetler yerletirilir. Bu manetler giydirme cephe sisteminde oluan oynamalar sonucunda metalin metale arparak kartt sesi nlemek amacyla kullanlr. Giydirme cepheye ait alminyum atk sistemi ankraj elemanlarna genellikle dey griyajla balanr. te ve dta, yatay dey EPDM cam lastik fitilleri kullanlarak cam montaj ve cephe szdrmazl salanmaktadr. Cam montaj iin yatay profillere cam destaklayacak ekilde, cam takozlar taklmaktadr. Cam takozlar iki paradan oluur. lki on santim boyunda alminyum profil, dieri plastik aksesuardr. Ayn zamanda bu aksesuarlar, cam arlnn, yatay kapak alt s bariyerini deforme etmesini engellemektedir (ekil 3.2).

11

Dey profil

EPDM cam fitili Kapak alt s bariyeri EPDM fitil Alt kapak profili delik st kapak profili Manet Ay balant

Yatay profil

Yatay griyaj vida delii Vida EPDM fitil

Cam takozu st kapak profili

ekil 3.2: Giydirme cephe alminyum profil atk emas [11]. 3.1 Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Tayc skelet Trne Gre Karlatrlmas Alminyum giydirme cephe sistemleri tayc iskelet trne gre ubuk sistem, yar panel sistem ve panel sistem olmak zere e ayrlr. Aada her sistem ayr ayr anlatlm ve Tablo 2.1 de karlatrmal olarak yer almtr. 3.1.1 ubuk Sistem ubuk (stick) sistemde, dey alminyum profiller, projeye uygun olarak belirli aks aralklaryla bir ucundan sabit dier ucundan hareketli olarak monte edilir. Yatay profiller dey profillerin aralarna antiyede montaj esnasnda yerletirilir ve atlr.

12

ubuk sistemlerde montaj kolayl asndan, bir ya da iki aks fabrikada atlarak hazrlanabilmektedir. ubuk sistemlerin hareket tolerans 1-2 mm ile snrldr. ubuk sistemler dey ya da yatay ana taycl sistemler olarak yaplabilmektedir. Dey taycl sistemlerde dikmeler demeye aslmakta ve yatay profiller dikmelere saplanarak balanmaktadr. Yatay taycl sistemlerde, yatay kaytlar demeye balanmakta dikmeler yatay kaytlarn stne basmaktadr. Ancak dey taycl sistemler yaygn olarak kullanlmakta ve tercih edilmektedir. Dey tayc profiller bir veya iki kat yksekliinde ankre edilmekte ve dikmelerin ek yerlerinde bir dey profile vidalanan, dierinin iine geirilen ama sabitlenmeyen balant profilleri kullanlmaktadr. Ek yeri profilleri sisteme deyde hareket imkn vermelidir. Aksi takdirde scaklk farkndan oluan genlemeler sistem tarafndan tolere edilemez ve camlarda patlamalar oluabilir. ubuk sistem, yar panel ve panel sisteme gre daha ekonomiktir. lkemizde de en yaygn kullanm alanna sahip olan sistemdir. Ancak cephe montaj bu sistemde dier sistemlere oranla daha fazla zaman almaktadr. Dolaysyla, yksek binalarda alma zorluu, hava koullarndan etkilenilmesi, zellikle k ayalarnda montaj ok yavalamakta ve olumsuz etkilemektedir. skele ve yardmc platformlarn montajda kullanm arttr. Sistem modlasyonlar, panel sistemleri gibi kapal fabrika ortamnda yaplanmadndan montajda hata yapma olasl yksektir. Kalifiye eleman kullanlmaldr. Sistemin bina hareketlerine kar uyumu zayftr. Bu sistem byk yzeyli uygulamalarda kullanlmamaldr. 3.1.2 Yar Panel Sistem Yar panel sistemler; ubuk sistemin ekonomiklii ile panel sistemin yksek yaplar iin nemli bir zellii olan, bina hareketliliine uyum kabiliyetini kapsayan giydirme cephe sistemleridir. lkemizde yar panel sistemin uyguland ilk rnek Sabanc Centerdr. Bu yapda giydirme cephe elemanlar kat baznda, dey eritler halinde hazrlanm byk paneller olarak uygulanmtr. Her kat kendi iinde bamsz almaktadr. Diletasyon yatay profillerle salanmtr. lkemizdeki dier bir rnek ise Garanti Koza taahdnde yaplan S.TE.K (stanbul Tekstilciler Kooperatifi) ikiz kulelerin giydirme cephesidir. Bu binada sistem panel sisteme benzer ekilde yatay ve dey diletasyonlara sahiptir. Binada n grlen yatay ve dey hareketleri tolere edecek diletasyon detaylar zel olarak tasarlanmtr (ekil

13

3.3 ve ekil 3.4). Yar panel sistemin uyguland dier lkeler arasnda Amerika, World Trade Center, Sears Towers gibi yksek binlaryla yer almaktadr [12].

ekil 3.3: Yar panel sistem, panel ek yeri, dey aks detay

ekil 3.4: Yar panel sistem, panel ek yeri yatay aks detay Yar panel sistemlerde panel sistemden fakl olarak camlar daha sonra antiyede yerine monte edilmektedir. Prensipte her panel camyla birlikte zel kenetlerle baland betonerme alann statiine tabi olup, ancak kaplad alandaki hareketleri alglar, yapnn genel deformasyonundan etkilenmez. Ayn zamanda yap deplasman

14

hesap snrlar iinde oluacak dey ve yatay hareketlerin cephe iinde sourmas ve yapnn kendisi hasar grmedii srece cephenin ilevini salkl olarak korumas esastr. Yar panel sistem birinci derece deprem kuanda olan lkemizde doru ve ekonomik bir zm olarak tercih edilmesi gereken bir sistemdir. 3.1.3 Panel Sistem skelet yaps ubuk sistemden farkl olan panel sistemlerin yatay ve dey dorama elemanlar, tanabilir byklkte, bir veya iki aks geniliinde, bir kat yksekliinde olmak zere fabrikada imal edilip antiyeye sevk edilir. Hazrlanan paneller camlar ve tm aksesuarlar monte edilmi olup bitmi yap elemanlardr. Panellerin montajnda ubuk sistemden farkl olarak zel donanmlara ihtiya vardr. Paneller, insan gcyle tanamayacak kadar ar olduklarndan rayl tayc sistem, montaj platformu, vin vb. makinalarn yardmyla monte edilir. Panel sistemlerde imalatn eleman baznda yaplmas, imalat aamasnda ve sonrasnda srekli kalite kontroln yaplmas uygulamadaki hata orann drmektedir. Cephe geirimsizliinde en yksek performans panel sisteme aittir. Sistem yatay ve dey bina hareketlerini sourur [13]. Panel sistemlerde zgara tipi rg uygulanmaktadr. Dikdrtgen formlu cephe elemanlar yan yana ve st ste gelerek kendi erevelerinin eitli noktalarndan kaba yapya monte edilmektedir. Panel sistemin ankraj kurgusu montaj srasnda ince ayarn yaplabilmesi iin panelin ynde hareket etmesine olanak salamaldr. Panel sistem lkemizde 4. Leventte 52 katl Bankas dare Binasnda uygulanmtr. naat sresi kstl olan binalarda zellikle tercih edilen sistem, ok hzl monte edilmektedir. Kaba inaat devam ederken paneller retilebilmekte, cam temin ve monte edilerek zaman kazanlmaktadr. Ancak panel sistem ubuk sisteme oranla olduka pahalldr.

15

Tablo 3.1: Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Tayc skelet zelliklerine Gre Karlatrlmas
UBUK SSTEM Profiller antiyede atlr. Cam antiyede monte edilir. Rijit sistemdir. Tolerans 1-2 mm. antiyede retimi yaplan bileen miktar daha fazladr. ilik hata oran yksektir. Ekonomiktir. antiyede hasar grmeden depolanmas ve kontol zordur. Montaj iin iskele kurulmas gerekir YARI PANEL SSTEM Paneller fabrikada hazrlanr. Cam antiyede taklr. Esnek sistemdir. ilik hata oran ubuk sistemden az, panel sistemden yksektir. Montaj iin zel vin, asansr ve rayl tayc sistem gereklidir. ubuk sisteme gre daha pahall, panel sisteme gre daha ekonomiktir. antiyede hasar grmeden depolanmas kolaydr. PANEL SSTEM Paneller fabrikada hazrlanr. Cam fabrikada taklr. Esnek sistemdir. ilik hata oran dktr. Montaj iin zel vin, asansr ve rayl tayc sistem gereklidir. Dier sistemlere gre daha pahalldr. antiyede hasar grmeden depolanmas kolaydr.

3.2

Alminyum

Giydirme

Cephe

Sistemlerinin

Grnlerine

gre

Karlatrlmas Alminyum giydirme cephe sistemleri mimarlarn ve iverenlerin estetik kayglarn giderecek detay zmlerini iermekte ve tasarm esnekliiyle farkl alternatifler sunmaktadr. Bu alternatif yatay-dey kapakl (bask profilli) giydirme cephe sistemi, karma sistemler ve mastik taycl giydirme cephe sistemi olmak zere grnlerine gre gruba ayrlmaktadr ( Tablo 3.2) [14]. 3.2.1 Yatay-Dey Kapakl Giydirme Cephe Sistemi Bu sistemde camlar dardan bask yoluyla tutan alt ve st alminyum kapak profilleri mevcuttur. Cam blgesinde kapak alt s bariyeri olarak adlandrlan sert plastik elemanlar kullanlmakta ve alt kapak dey alminyum profille gvde profilin temas kesilerek s izolasyonu salanmaktadr. Ayrca iten dey alminyum profilin ve dtan alt kapak profilinin fitil yuvalarna EPDM esasl lastik fitiller

16

yerletirilir. Cam lastik fitilleri camla alminyum profilleri birbirinden ayrr, su ve ses izolasyonu salar (ekil 3.2). Yatay kaytlarda camn tm yk camn alt tarafnda kalan yatay kapak alt s bariyerine gelmektedir. Ykten dolay yatay kapak alt s bariyerinde oluabilecek deformasyonu nlemek zere zel alminyum profiller kullanlr. 10 cmlik paralar halinde kullanlan destek profillerinin zerine plastik cam takozlar konularak cam montaj gerekletirilir.

ekil 3.5: Yatay dey akslarda elik grnml kapak uygulamas [15] Sistemde yatay ve dey akslarda alminyum profiller dardan grlmektedir. Farkl firmalarn estetik adan ok alternatifli profil tipleri mevcuttur (ekil 3.5). Dey ve yatay akslarda vurgu istenildiinde farkl genilikte ve renkte alminyum kapaklar kullanlabilir (ekil 3.6). Genel olarak 50, 60 ve 80 mm geniliinde tasarlanan sistemler istee bal olarak fakl geniliklerde de retilmektedir. Ancak fakl genilikte tasarlanan yeni sisteme uygun aksesuarlar da sistem retici firma tarafndan gelitirilmelidir. Aksesuar ve profil arasnda gerekli uyum salanmazsa yaltm deerleri istenilen dzeye ulaamaz.

17

ekil 3.6: Alternatif alminyum st kapak rnei [5] Yatay-dey kapakl giydirme cephe sistemlerinde da ve ie alr kanatlar yaplmaktadr. Alr Kanatlara ait dorama profilleri dardan alglanmakta ya da alr kanatlarn olduu alanlarda sadece camn grnd gizli profilli zmler uygulanmaktadr. Kapakl giydirme cephe sistemleri mastik taycl (cam cama) cephe sistemlerine oranla daha ekonomiktir. 3.2.2 Karma Sistemler Bu sistemde kapakl giydirme cephe sistemiyle cam cama giydirme cephe sistemi karma olarak uygulanr. Giydirme cephe sisteminde tasarmcnn isteine gre farkl grsel etki elde etmek mmkndr. Yatay akslar cam cama, dey akslar kapakl sistem yaplabilecei gibi, yatay akslar kapakl dey akslar cam cama giydirme cephe sistemi de uygulanabilir. Sistemde kullanlan dolgu silikonlar UV nlarna dayanml olmaldr. Aksi taktirde zaman iinde bozulan derz dolgular, szdrmazlk grevlerini yerine getiremeyerek gerekli yaltm salayamayacaktr (ekil 3.7). Karma sistemlerin dier bir uygulama ekli modlasyonlarn tarafl cam cama veya kapakl olduu sistemlerdir. Bu tip giydirme cephe uygulamalar genelde ke birleimlerinde tercih edilmektedir.

18

ekil 3.7: Yatay kapak, dey silikonlu sistem ii gizli alr kanat detay [16] 3.2.3 Mastik Taycl Giydirme Cephe Sistemleri Cam cama da denilen mastik taycl1 giydirme cephe sistemleri son yllarda ska tercih edilen uygulamalardr. Bu sistemde cam cama birleimlerle srekli cam alanlar yaratlr. Dey ve yatay profillerden oluan giydirme cephe gvdesine daha nce fabrikada hazrlanm olan cam paneller alminyum klipsler yardmyla monte edilmektedir. Her eleman keleri kaynak yaplarak mtemadilii salanan ereve fitiller ile ana tayc konstrksiyona balanr, bylece maksimum su szdrmazl salanr [17].

Mastik taycl sistemler genel olarak strktrel silikonlu giydirme cephe adyla bilinmekte ve kullanlmaktadr.

19

Cam panellerin hazrlanmasnda; zel tasarml ekstrze alminyum profilden ereve oluturulur. Bu ereveye cam norton bant ve zel bileenli, tayc nitelikli strktrel silikonla yaptrlr. Bu zel silikonun yapabilmesi iin srld alanda bulunan alminyum profilin fiksajsz olmas gerekmektedir. Yani alminyum profil, mastiin tutunabilecei dokuya sahip olmaldr. Yaptrma ileminin yapld ortamlar fabrikada zel olarak hazrlanm, tozdan arndrlm, klimal yerler olmaldr. Mastik camla profil arasnda zel makinalarla sklmal, ancak bu ilem yaplmadan nce cam norton bant yardmyla profile sabitlenmelidir. Cam paneller fabrikada bir sre bekletilmeli daha sonra antiyeye sevk edilmelidir. Fabrikada hazrlanan cam paneller sayesinde hzl montaj yaplmaktadr. Giydirme cephe uygulamasnda mimarn ve iverenin estetik taleplerine uygun sistem seilmelidir. Sistemlerin grnlerine gre farkllklar aada karlatrmal olarak yer almaktadr (ekil 2.8 ve Tablo 2.2).

YATAY-DEY KAPAKLI

KARMA

MASTK TAIYICILI

ekil 3.8: Giydirme cephe sistemlerinde grn alternatifleri [15]

20

Tablo 3.2: Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinin Grnlerine Gre Karlatrlmas

YATAY-DEY KAPAKLI SSTEMLER Camlar dardan bask yoluyla tutan alt ve st alminyum kapak profilleri vardr. Kapak profilleri yatay ve dey hatlarda kullanlmaktadr. Sisteme pencere ve kap taklabilir. Pencere profilleri dardan grnr veya gizli olabilir. Kapaklarda farkl ebat ve formlarda retim vardr. Tasarm esnektir. Ekonomiktir. Is izolasyonu, gvde ile kapak profilleri arasna montajda konan kapak alt s bariyerleri ile salanr. Yzey kaydrc deildir. Kapak profillerinin zerinde toz birikir. Yatayda veya deyde kapak kullanlrken dier aksta silikon dolgu yaplr. Tasarm esnektir. Kullanlan dolgu silikon tayc deildir. Dolgu silikon UV nlarna dayankl olmaldr. Sisteme pencere ve kap taklabilir. Kapakl sisteme gre daha pahall, mastik taycl sisteme gre daha ekonomiktir. Yzey kaydrc deil. Kapak profilleri zerinde ve derz dolgularnn yzeyinde zamanla toz birikir. KARMA SSTEMLER MASTK TAIYICILI

SSTEMLER Yatayda ve deyde kapak profili kullanlmaz. Gvenlik asndan ince bask profilleri yer yer veya srekli kullanlabilir. Camlar alminyum profillere norton bant ve mastik tayc ile fabrikada klimatl ortamda sabitlenir. Dier sistemlere gre pahalldr. Is izolasyonu gvde profillerde mevcuttur. Yzeyi kaydrcdr.

21

3.3 Alminyum Giydirme Cephe Sistemlerinde Cam Uygulamalar nce bir kesitle yap fizii sorunlarn zen, yapnn d kabuunu oluturan giydirme cephe sisteminin en nemli bileenlerinden biri camdr. Cam, binalarn estetik grnmnde byk bir rol oynar, ancak cephede kullanlacak yanl bir cam seenei binadan beklenen fonksiyonlar ve performans zelliklerini bozabilir [18]. Konforlu bir alma ve yaam ortam salamak iin seilen cam, yanl kararlar sonucunda alan insanlar direkt gne enerjisi radyasyonuna maruz brakp rahatsz edebilir. Cam yeterli sl performans gsteremezse alanlar paltolaryla ilerine devam edebilir ya da yeterli k almayan karanlk ortamlarda almaktan depresyon geirebilirler. Ayrca yeterli miktarda ses izolasyonu da ok nemlidir. Grlt dzeyi yksek ortamlarda almak, sorunlara ve alma veriminde de yol amaktadr. Bu konu zellikle otel, hastane ve okul binalarnda daha da nem kazanmaktadr. Kiri kolon yzeylerinde, parapet nnde, sar duvar nnde kullanlan camlar, arkadaki yzeyi ve mekanik elemanlar ksmen gizleyebilmeli, vizyon camlarna uyumlu veya tezat, homojen yzeyler oluturmaldr [4,19]. Parapet n camlarnda vizyon camlaryla uyumlu ve yakn grnt elde etmek amacyla genellikle glge kutusu oluturularak tek caml, scaml uygulamalar gerekletirilir. Cam arkasnda bulunan kiri, parapet veya kolon yzeyleri zerinde; cam yzeyinden min. 50 mm geride olmak artyla, koyu ve mat renkli homojen bir sath oluturulur. Bu bolua k szmas engellenmelidir. Arkada oluturulan koyu ve homojen sath genelde cam yn veya ta yn malzemelerinden siyah cam tl kapl olanlarnn kullanlmasyla elde edilir. Bu sayede s yaltm da gerekletirilir. Ancak bu uygulamalarda, bak asnn 90 ye yaklat ve camdaki yansmann az olduu durumlarda, arka fondaki dalgalanmalar alglanabilir. Glge kutusu ynteminde karlalan dier bir problem ise, gne radyasyonunun etkisi ile parapet boluunun 100 Cye ulamasdr. Bu durumda, bu blgelerde kullanlan yaltm malzemeleri, plastikler, boyal sathlar, emprenye edilmi ahap, yaptrclar vb. malzemeler uucu bileikler yaymakta ve bu bileikler ie bakan reflektif kaplama zerinde organik kondensatlar oluturmaktadr. Bu bileikler balangta ok ince ve homojen olmayan film tabakas olutururlar, ama zamanla bu blgeler temizlenmedii iin kaln tortulara dnerek reflektif tabakay tahrip eder grnt

22

bozukluklarna neden olurlar. Dolaysyla parapet nlerinde uucu bileikler ieren malzemeler kullanlmamal ve boluklar havalandrlmaldr. 3.3.1 Tek Caml Uygulamalar Havalandrlan parapet blgeleri temizlenemediinden bu blgelerde tozlar birikmektedir. Biriken tozlar tek caml uygulamalarda reflekte tabaya zarar vermektedir. Oluan zarar nlemek amacyla opaklatrlm camlar kullanlmaldr. Opaklatrma malzemeleri, gne radyasyonu etkisiyle ulalan yksek scaklk derecelerinin ve gnein mor tesi nlarnn zararl etkilerine; parapet n blgesinde oluabilecek biyolojik ve kimyasal ortama, kondensasyon yoluyla oluan rutubete dayankl olmaldr. Opaklatrma ynteminin belli bal yollar emaye frn boyalarla opaklatrma, polietilen veye polyester film kaplayarak opaklatrma, organik esasl zel boyalarla opaklatrmadr. Herhangi bir yntemle opaklatrlan camlar sl krlma riskine kar temperlenmelidir [20]. Emaye frn boya kaplayarak opaklaktrlan camlar hava kirliliinden, iklim artlarndan, mor tesi nlardan vb. etkilenmeyen dayankl, uzun mrl frn boyal kaplama camlardr ve renksiz camlarn zerine inorganik esasl farkl renklerde boyalarn srlp frnlanarak temperlenmesi ile retilir. Bu yntemle parapet camlar ile vizyon camlar arasnda grnt birlii tam olarak salanmasada benzerlik olumaktadr. Opaklatrma ilerinde kullanlmak zere UV nlarna ve dier ortam artlarna dayankl, zel yaptrcl retilen siyah renkli poliyester veya polietilen film tabakalarnn, camlarn i yzeylerine hava kabarc brakmayacak ekilde merdaneli zel preslerle uygulanmas ile gerekletirilen opaklatrma souk yaplmaktadr dolaysyla farkl kaplamal camlara uygundur [19]. Organik esasl kaplamalar eitli renk ve tonlardaki gne kontrol camlarnn kendi tonunu ortaya karan, camn arkasnda aydnlatlm oda loluu yaratan fon oluturur. Organik esasl zel boyalarla opaklatrma souk yaplan ilemdir. Dolaysyla vizyonda ve parapet n camlarnda ayn cam kullanlabilir ve cephede grnt birlii elde edilebilir.

23

3.3.2 Parapet n Is Caml Uygulamalar Is cam nitelerinin i yzeyinin minimum 50 mm gerisinde yaplan koyu ve mat renkli glge kutusu uygulamalar baarl zmlerdir. Ayrca scaml uygulamalarda uucu bileikler ve kondensasyon sorununa da kesin zm getirilmektedir. Vizyon blgeleri ile grnt birliini en iyi dzeyde salayan cam kombinasyonu siyah frn boyal i cam + hava boluu + renkli veya reflektif kaplamal dcam eklindedir. Ancak oluabilecek sl gerilim problemleri ve tek cama oranla getirdii maliyet gz ard edilmemelidir [4]. 3.3.3 Giydirme Cephe Sistemlerinde Cam Malzeme Kullanmnda Dikkat Edilmesi Gereken zellikler Cam uygulamalar yksek performans deerlerine zellikle 20. yzyln ikinci yarsnda, cam retim ve iletme tekniklerinde, metalurji alannda, dier yap malzemeleri alannda ve dier mhendislik tekniklerinde yaanan gelimeler sonunda ulamtr. Estetik ve ekonomikliin yannda camdan beklenen dier ilevler, ya, rzgar, toz vb. hava artlarna kar koruma, s transferine kar yaltm salayarak soutma giderlerinden tasarruf, gne kontrol, grnt kontrol, hrszla ve saldrlara kar dayankllktr. Alminyum giydirme cephe sistemelerinde kullanlacak cam doru tanmlanmal ve tarif edilmelidir. Doru tanmlama yapmak iin camn renk ve k yansmas, k geirimi, gne enerji aktartm, s geirgenlik katsays, glgeleme emsali, ses yaltm, emniyet ve gvenlik derecesi, yangna kar dayank parametrelerini kapsayan inceleme yaplmal, rzgar basnc ve dier ykler, sl gerilimler ve spontan krlmalar, kondensasyon gz nne alnmaldr [4,19]. Bronz, gri, mavi, pembe, altn, gm ve hatta naturel renklerin deiik tonlarnda %5ten (mat) %55e (yksek yansmal) kadar k yansmal camlar retilmektedir. Camda renk cam harmanna katlan renklendiriciler veya kaplamalarla elde edilir. Yanstcl yksek camlar iteki gzlemciye koyu; dtakine ise ak grnr. Cam rengi dk yanstmada ne kmakta, yksek yanstmada geri plana itilmektedir [18]. Camda gn geirgenlik tercihleri corafi konuma gre farkllklar

gstermektedir. Bulutlu kuzey lklerinde bol doal k bir ihtiyaken, gneyde ar parlakl sorun olabilmektedir. % 100 k geirimine sahip cam ktlesine tamamen

24

renklendirilmesi ile veya cam yzeyinin renkli yanstc tabaka ile kaplanmas yoluyla % 9dan % 66ya kadar k geirimi zellii olan camlar elde edilmektedir [18]. Dk k geirimi dardan bakldnda ierinin grlmesini engeller, binaya kristal imaj verir ve binann gerek llerinin tam olarak alglanmasn engeller, alanlarda darya koyu gne gzlkleri arkasndan bakyor etkisi yaratr. Gn boyunca devaml suni aydnlatmaya gerek duyulur. Dolaysyla, hem alanlar zerinde olumsuz psikolojik etkiler meydana gelir, daha fazla elektrik enerjisi kullanlr, hem de suni aydnlatmadan kaynaklanan snma dolaysyla ek soutma yk ve maliyeti oluur. Bu gibi sorunlarla karlamamak iin k geirgenlik miktar iin banda kararlatrlmal ve istenilen doal k miktar, bina fonksiyonlarna gre hesaplanmaldr. Bina fonksiyonu bu aamada ok nemlidir. Bina kullanclarnn, bilgisayar kullanp kullanmayaca, odalarn derinlii, kullanlan objelerin renklerinin doal veya suni grnmelerinin tad nem bilinmelidir. Hastanelerde hastalarn tenlerinin mmkn olduunca doal renklerinde grnmesi gerekmektedir. Ayrca ofis binalarnda da k geirimi minmum % 30- 35 deerlerinde olmaldr. Tamam cam kaplanm bir cephe sisteminde, normal dz cam veya kaplamasz dz cam kullanlrsa, gneten yansyan % 100 radyasyonun % 72si camdan ieri aktarlmaktadr. Bu durum zellikle yaz aylarnda alanlarn sal ve binann ekonomik kullanm asndan olumsuzdur [18]. Camlarda s yaltmnn ls k veya U s iletim katsaysdr, uluslar aras birimi W/m2 Kdir. Is iletim katsays; s iletkenlii yoluyla yazn dardan ieriye, kn ierden darya s ak miktardr. Yksek s iletim katsays kt s kontrol, dk s iletim katsays ise iyi s kontrolu demektir [19]. Tek camlarn k=5.8 W/m2K s iletim katsaysna karn, standart yaltm cam niteleri (scam) 6 mm araboluk, kuru hava dolgulu k=3.25 W/m2K, 9 mm araboluklu, kuru hava dolgulu k=3.10 W/m2 Kdir [19]. Gne enerjisi binann iine camdan, gne enerjisinin radyasyonu yoluyla, yaz aylarnda darda havann ierden daha scak olmas sonucu, snn camdan ieriye, s iletkenlii yoluyla girmektedir. Bu enerji U katsays ile hesaplanmaktadr. Gne

25

enerjisi radyasyonu yoluyla enerji aktarm sadece gndz gereklemekte, U katsays ise gece de meydana gelmekte ayrca k aylarnda binann iinden darya doru olumaktadr. Bu katsay ne kadar kkse, bina iinde stma yk o kadar azalmaktadr. Gnmzde s yaltm iin yaygn olarak U-deeri 3W/m2K olan 12 mm hava boluklu normal s camlar kullanlmaktadr. Ancak bu deer ou zaman gerekli grlen sl performans iin yeterli deildir. zellikle bir ok Avrupa lkesinde U-deeri 1,5 W/m2K olan s camlar kullanlarak s transferi byk lde elgellenmekte ve enerji tketiminde tasarruf salanmaktadr. Bu deere ulamak iin ift cam ara boluu kuru hava yerine Argon gaz ile doldurulmakta ya da kymetli metallerle kaplama yaplmaktadr. Ayrca Low-E kaplamal camlar, bina dndan gelen ksa dalga gne enerjisini ieri geirmekte ancak gne enerjisinin arpt eyalarn yzeylerinde oluan ve stma sistemi, suni klandrma ve binada yaayanlardan kaynaklanan uzun dalga s radyasyonunu dar brakmamakta, bu enerjiyi tekrar ieri yanstmaktadr. Low-E kaplamann metal kaplamalarla beraber kullanlmas sayesinde dk U-deerlerine ulamak mmkn olur. Ancak kymetli metallerle kaplanan camlarda Low-E kaplamalara gerek kalmaz. Low-E, s kontrol kaplamal yaltm cam niteleri 6 mm araboluklu, kuru hava dolgulu k=2.50 W/m2K, 9 mm araboluklu, kuru hava dolgulu k=2.00 W/m2K, 12 mm araboluklu, kuru hava k=1.80 W/m2Kdir [4, 19]. Giydirme cephe sistemlerinde kullanlacak ift camlarn, binann klimatik dengesi, stma soutma maliyetleri asndan, k geirgenlii, toplam enerji aktarm, Udeeri ve glgeleme emsali projenin banda makina mhendislerinin stma-soutma yk hesaplarndan nce belirlenmelidir. Bu sayede ilk yatrm maliyetlerinden tasarruf yapmak ve istenilen performans deerlerine ulamak mmkn olur. Ses yaltm cam ve alminyum doramann birlikte dnlmesi gereken ok nemli bir noktadr. Binann fonksiyonuna ve bulunduu evrenin grlt dzeyine uygun olarak gerekli performans deeri belirlenmelidir. rnein youn trafiin bulunduu bir alanda inaa edilen ofis binasna RW = 40- 45 desibellik yaltm istenirken ayn alanda tasarlanan otel adalar iin gerekli yaltm deeri RW=50-54 desibel olarak belirlenmektedir [18].

26

Camn ses yaltm deeri bir ok yolla arttrlabilir. yle ki camn ara boluu kuru hava veya argon gaz yerine SF 6 gaz ile doldurulur, scamda her iki camdan birinin kalnl dierine gre farkllatrlabilir. Temperli ve lamine camlar krldnda insanlara zarar vermez. Bu tip cam kombinasyonunlarnda i camn lamine seilmesi daha dorudur. Bylelikle krlan cam laminasyon tabakas sayesinde ieriye salmaz ve tehlike oluturmaz. Ayrca bu tip camlarda camn minimum kalnl, cam ebad, eimi rzgar ve kar yk dikkate alnarak hesaplanmaldr. Gvenlik camlar, lamine gvenlik camlar olarak adlandrlmaktadr. Bu camlar insanlarn veya yapnn, hrsza, silaha ve patlayc maddelere kar korunmasn zel kombinasyonlar oluturarak salamaktadr. Pencere ve giydirme cephe camlarnda rastlanan dalgal grnt, sl ilemli (temperli, ksmi temperli) reflekte camlarda evrede bulunan aa, dier bina vb. unsurlarn cephe zerine yansmalaryla belirginleir. Dalgal grntnn temel nedenleri, sl ilem prosesinin sonunda ortaya kan kamburluk, dnklk ve merdane izleri, d basn ve scaklk deiimlerinden etkilenen araboluk hacim deiiklikleri, yaltm cam niteleri retiminde yanl malzeme seimi, montaj yzeyindeki terazi bozukluklar, klipsli tespit noktalarndaki dengesiz skma ve dorama iindeki skmalardr [19]. Giydirme cephelerde yap hareketlerinden kaynaklanan ykler alminyum cephe sistemlerinin bnyesinde zlmekte cama herhangi bir yk gelmemektedir. Camdan beklenen statik performans rzgar, kar, bakm ykleri ve kendi arldan kaynaklanan yklere kar koymasdr. Cephe camlarna etki eden rzgar ykleri pozitif veya negatif rzgar ykleridir. Cam seiminde kriter olarak kullanlan rzgar yk, 50 yllk rasat sonularna gre yresel olarak 3 saniye sre ile etki eden en iddetli rzgar hz ile yapnn konumu, ekli ve ykseklii dikkate alnarak belirlenir. Etki eden rzgar basncnn birimi N/m2 veya Pascaldr. Rzgar ykne kar camn gsterdii diren, camn kalnl ve pano bykl, temperli veya laminasyonlu olup olmad, hangi kenarlarndan, hangi sistemle tand, ok katl yaltm cam olup olmad gibi veriler dorultusunda hesaplanr. Isl gerilim gne kontrol camlarnda oluan nmeli bir risktir. Gne kontrol camlarnn yzeyleri boyunca, cam kenarn rten talar, saak, aa, dier binalar, dorama kntlar vb. sebepler yznden paral gne radyasyonuna maruz

27

kalmalar ve farkl s sourmas sonucunda sl gerilmeler ve sponton krlmalar olumaktadr. Bu tip durumlarda camlar tam veya ksmi olarak temperlenir. Isl gerilme problemi, gne radyasyonu iddeti, gece ile gndz arasndaki scaklk farknn yksek olmas, koyu renkli cam kullanldnda, arkas havlandrmasz parapet camlarnda, yaltm cam ve opak cam kullanmnda;cam zerine den glgenin sreklilii gibi durumlarda artarak kritik seviyeye ular. Terleme olarak da adlandrlan kondensasyon; yap iinde oluan su buharnn kendi pozitif basnc ile bina dna hareketi sonucunda youma dereceleri altndaki scaklk dzleminde suya dnmesidir. Giydirme cephelerde kondensasyon problemi kuru hava dolgulu scam kullanmyla zlebilmektedir. Ancak zellikle parapet blgelerinde uygulanan tek caml rneklerde byk sorunlara yol amaktadr. Vizyon blgelerde oluan kondensasyon oda boluunun havalanmas, youmann silinmesi ve damlalklarda biriken suyun da atlmasyla zmlenmektedir. Ancak parpet blgelerinde oluan terleme yardmc malzeme kullanmyla, tek camn arkasnda yer alan s yaltmnn ie bakan scak yznde buhar kesici kullanlmas gibi, bu blgelerin havalandrlmas, ya da oluan kondensasyon suyunun drenaj yoluyla zlebilir. Parapet n blgelerinin havalandrld ve drene edildii durumlarda yamur suyunun ieri giriini engelleyen alminyum sistem zmleri uygulanmaktadr. Giydirme cephe sistemlerinde, camn llendirme ve retim hata paylar, farkl genleme, rzgr vb. ykler altndaki hareketleri sonucunda oluabilecek skma, syrlma, ayrlma gibi durumlar dikkate alnmal, yuva ve bini boyutlar bu kriterler dorultusunda tasarlanmaldr. Ayrca hangi tip giydirme cephe sistemi seilmi olursa olsun cephe tasarm, yapdaki sehim, salnm, deprem, genleme vb. etkenlerden oluan hareketler cama aktarlmamal, oluan hareketler alminyum giydirme cephe sistemi iinde zlmelidir.

28

4. ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMNDE ETKL OLAN KRTERLER Bina kabuklar kalc, ekonomik, estetik olarak tatmin edici, hava artlarna kar yaltml, strktrel olarak salam ve gvenli olmaldr. Psikolojik olarak evreyi grmek ok nemlidir. evresel olarak sorulmas gereken sorulursa; s, solar radyasyona (gne ss ve olmak zere) nasl tepki verdikleri, s kaybnn nasl minimize edildii ve grlt kontrolnn nasl olduudur. Kabuk, geni anlamda i evrenin d evreden nasl etkilendiini tanmlamaktadr. Binann ana tayc strktrnden bamsz, yk tamayan ancak yk ileten giydirme cephe sistemleri, ince bir kesitle yap fizii sorunlarn zen d kabuk sistemleridir. Giydirme cephe sistemleri baz etkenlere kar geirimsiz bazlarna kar yar geirimli ya da tamamen geirimli olmaldr [12]. Giydirme cephelerden beklenen performans deerleri belirli standartlara uygun olmaldr (Tablo 4.1). Tablo 4.1: Pencereler, Giydirme Cepheler ve Ikllar in En nemli Standartlar [6,21,22].
zellik Statik Standart Ad DIN 1055 DIN 18056 EN 4113 DIN 1748 Yangna Kar Koruma Aklama Yklere kar Bina Mukavemeti Pencere Duvarlar, lm ve Yap Alminyum Konstrksiyonlar Alminyumdan Pres Profil ve Alminyum Alamlarda Salamlk

EN 4102 naat Malzemelerinin ve Bina (2005)/ Elemanlarnn Yangn Halindeki Durumlar TSE EN 4102

Fuga Szdrmazl

DIN 18055/ Pencere Fuga Szdrmazl, Yamur ISO 18055-1 Szdrmazl ve Mekanik Emniyet EN 12152 Yamur Szdrmazl ok Katl Binalarda Is Yaltm ok Katl Binalarda Ses Yaltm

Is yaltm Ses yaltm

DIN 4108 DIN 4109

29

Tablo 4.1 Devam Yamur Szdrmazlk Hrszla Kar Koruma Kurun Geirmez EN 12154 Yamur Szdrmazl

DIN EN 1627 Hrszl nleyici Elemanlar DIN EN 1630 DIN 1522-1 EN Kurun Geirmez Elemanlar

Alak yaplara nazaran farkl etkenlere maruz kalan yksek yaplarda dikkat edilmesi gereken kriterlerdeki farkllklar, ykseldike rzgar etkisinin artmas, yksek yaplarn youn olduu blgelerde meydana gelen hava skmas ve trblans etkisi, trblansn etkisiyle Marilyn Monroe efekti de denilen yamur sularnn ve kar yann st katlara doru kmas, ters yndeki hareketi, s kaybnn kazancnn daha yksek olmas, giydirme cephelerin kaplad geni yzeylerde oluan genleme orannn daha fazla olmas, malzeme yorulma dzeyinin ykseklii, yamurun geli asndaki farkllklar ve younluu, etki eden grlt iddeti, yangn etkisi, prestij olgusu, cephe temizlii ve bakmdr [23]. Tasarlanan fonksiyona uygun cephe tasarm nemli bir karardr. leride bina fonksiyonunda meydana gelecek deiikliklere uyumlu olmaldr. Alminyum giydirme cephe tasarmnda maliyet nem kazanmakta, doluluk boluk oran ve kaplanacak yzey alan, maliyeti, prestij olgusunu ve fonksiyonellii etkilemektedir. Alminyum giydirme cepheler, uygulanacak bina baznda dnlmeli, genleme oranna, kat yksekliklerine ve etki eden rzgar ykne uygun profil kesiti seilmeli, uygun detaya karar verilmeli, kolay ve hzl monte edilmelidir. ilikten kaynaklanmas mmkn olan hatalar minimize eden sistemler tercih edilmelidir. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin s yaltm deerleri, stma havlandrma sistemlerinin kapasitelerini ve seimlerini etkilemektedir (Tablo 4.2).

30

Tablo 4.2: Giydirme Cephe Seimini Etkileyen Kriterler

ETK
ISI Genleme

LEV
Gne radyasyonu klim blgeleri ve d scaklk farkllklar

ZELLK LT
Camlar patlayabilir. stenmeyen sesler oluur. Derzlerde yaltm bozulur.

NER YORUM
Dey alminyum profiller aras yeterli mesafe braklmal. Genleme miktar yapya zel hesaplanmal. Gerekirse zel stma sistemi kullanlmal.

Is izolasyonu

Gerekli sl konfor salanr. Farkl iklim blgeleri ve tipine gre seilir.

D ve i alminyum profiller birbirinden ayrlr

Yksek dzeyde s yaltm isteniyorsa scam ii argon gazyla doldurulur. Havalandrma yaplmal. havann bal nemi drlmeli. Istma sistemi kullanlmaldr.

Terleme ve Kondensasyon

Is tutucu malzemenin yaltm deerini drr. Kimyasal bozulmalara yol aar. Kaplama malzemeleri kabarr.

Tahliye kanallar oluturulur.

YANGIN

Ksa srede bina tahliyesi. Zehirli dumandan korunma Giydirme cephe ile deme arasndaki boluk baca etkisi yaratr.

Kat aras duman bariyeri kullanlmal. Galvaniz sac levha, deme ve cephe sistemi balantlarnda yanmaz dolgu malzemesi kullanlmal. Bileenler alev almaz tipte seilmeli.

Duman bariyeri yangnn yaylmasn engellemez geciktirir. Zehirli duman yaylmn geciktirerek tahliye iin ek zaman kazandrr. Yksek yangn dayanm iin alminyum profillerde zel aksesuarlar kullanlmaldr.

DIS ORTAM SES GRLT

Temel izolasyon camla salanr

ve d cam kalnlklar farkl olmaldr. Iscam aras boluk yetersizse neon gaz ile doldurulmaldr. Sistem iinde zel dizayn edilmi e.p.d.m lastik fitiller kullanlmaldr.

40 ile 50 dB aras yaltm iin iki farkl giydirme cephe sistemi minimum 50 mm aralkla uygulanmal, bir tanesi al olmaldr.

31

Tablo 4.2: Devam

GNE KONTROL Cam yzeylerde yaplr stenilen miktarda gne nm geiren cam seilir Asit ve baz dayanm Yzey yaps UV nmna dayanm Yzey kaydrc olmal Yzey dokusu kir barndrmamal Kolay temizlenmeli Cam yzeylerin dna veya iine glgeleme eleman taklabilir. Cephenin fiziksel performans ve grn zamanla bozulmamal Az toz tutan cephe tipi kullanlmal. Binann evresi temiz tutulmal. Cephe temizlii zel asansrle yaplmal Sistem sklp taklabilmeli Sistem bileen deiikliklerine elverili olmal. RZGAR VE DEPREM YK Rzgardan oluan uultu Stabilite Szdrmazlk Rzgarn oluturduu basn ve emmeye kar dayanm Yksek binalar srekli rzgar etkisinde kalr. Yksek binalar aras hava skmas ve trblans oluur. Deprem ykne kar stabilite Profillerde sehim L/200- L/300 veya 8 mm olmaldr. RETM VE MONTAJ Stabilite Sistemin problemsiz almas retim ve montaj hzl olmaldr. Gece ve gndz montaja uygun olmal antiye alannda depolanabilmeli ilik hatalarn azaltmal Kinetik enerji, yzey gerilmesi, yer ekimi, klcallk ve rzgar basnc derzlerde szntya yol aar Hava, su, s geiine kar derzlerde yaltm salanr.

HAVA KRLL Asitler Bazlar Tozlar Yamur

Asit ve baza dayanm Renk stabilitesi Dokunun bozulmamas Paslanma ve kflenme olmamas Yzey kirliliinin olmamas

4.1 Is zolasyon,Terleme ve Kondenzasyon Giydirme cephe sistemleri yap iin gerekli sl konforu salamak amacyla detaylandrlmal farkl iklim blgeleri ve yap tipine uygun sistemler seilmelidir. Alminyum giydirme cephe sistemleri farkl katmanlardan olumaktadr. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin tmnde bulunan ortak prensip ana tayc strktrn dey alminyum profil olmasdr. Bu aamadan sonra kapakl giydirme cephe sistemleri ve strktrel silikonlu giydirme cephe sistemleri farkl 32

katmanlarlar. Bu katmanlamalar alminyum s iletkenlik zelliini nleyici detaylardan olumaktadr. Giydirme cephe sistemlerinde s izolasyonu, poliizobtilen ieren s bariyerleri, EPDM lastik fitilleri ve kapak alt s bariyerleriyle yaplmaktadr. Giydirme cephe elemannn yzeyinde scaklk deerinin dmesiyle buharn suya dnmesi yani terlemesi ve elemann arasnda oluan basn farkll sonucunda buharn youmas yani kondenzasyonu, s tutucu malzemelerin deerini drmekte, kimyasal bozulmalara, kaplama malzemelerinde kabarmaya neden olmaktadr. Terleme ve kondenzasyonun neden olduu hasarlar, yap elemanlar arasnda yaplan havalandrma, i havada oluan bal nemin azaltlmas, cephe elemannn yzeyinde oluacak s farklln azaltmak iin s tutucu ve stma sistemi kullanlmas ile nlenebilir [24]. 4.2 Ses Yaltm Ses belli bir kaynaktan oluan, belli bir frekansa ve iddete sahip kresel dalga hareketidir. Sesin iddeti ve frekans malzemelere arparak yansma ve yutulma sonucunda deiiklie uramaktadr. nsan kula 1616.10 Hz arasndaki seslere duyarldr. Sesin iddeti (dB) desibel olarak ifade edilir. Yaplarn fonksiyonuna uygun olarak yap iinde istenen ses iddetleri farkllamaktadr. D ortamda bulunan grlt kaynaklarna kar gerekletirilen yaltm temel olarak camla salanmal alminyum cephe sistemlerinde kullanlan zel fitillerle desteklenmelidir. 4.3 Gne Kontrol Yaplarn istenilen konfor dzeyine ulamas iin gerekli olan dzenlemelerden biri de gne kontroldr. Yaplarda gne kontrol cam yzeylerde, gne nlarn istenilen miktarda geiren gne kontrol camlaryla ve cam yzeylerin dna monte edilen hareketli ve sabit glgeleme elemanlaryla yaplr. Yazn gnein rahatsz edici etkisini azaltan glgeleme elemanlar kn gerekli olan gne miktarn engellememelidir. 4.4 Derzlerde Szdrmazlk Alminyum giydirme cephe sistemlerinde derzlerde hava, su, s, alev ve dumana kar tedbirler alnmaldr. Derzlerde sznt, kinetik enerji, yzey gerilmesi, yer 33

ekimi, klcallk ve rzgar basncyla olumaktadr [25]. Alminyum giydirme cephe sistemlerinde derzler, panel ile zgara bileenleri arasnda ve iki metal bileen arasnda bulunmaktadr. Derzlerde szdrmazlk ite ve dta uygulanan fitiller ve dolgu macunlarla salanr. 4.5 Rzgr Yk Binalar srekli rzgr etkisi altndadr. zellikle birbirine yakn yksek binalar arasnda hava skmas ve trblans olumakta ve rzgar iddeti artmaktadr. Rzgar yk ncelikle kesitleri bytr. Alr pencere yaplmamas havalandrma sistemini gerektirir, kat ykseklii artar ve tekrar kesitler byr. Bu da sistemin dm noktalarn ve contalar zorlar. Rzgr yaplarda basn etkisinin yannda emme blgeleride oluturmaktadr. Rzgr yk hesabnda DIN 1055 ve TSE 498 standartlarndan yararlanlmal ayrca yapnn bulunduu alana ilikin 50 yllk meteoroloji raporlar incelenmelidir [12]. 4.6 Deprem Etkisi Deprem blgelerinde, binann tayc strktrnde alnan nlemlerin yan sra giydirme cephe uygulamalarnda da nlemler alnmal, uygun detay almalar yaplmaldr. Giydirme cephe sistemleri zel detay zmleriyle yatay yklere dayanml ve tolore edebilir olmal yapnn tayc sisteminde meydana gelecek hareketlerden yaltlmaldr. Alminyum giydirme cephe sistemleri deprem etkisiyle alminyum profillerde ve balant noktalarnda krlma, kopma riskinin yan sra camlarda krlma ve camn krlmas sonucu insan hayatn tehdit edecek olaslklara kar uygun detay zmleri iermelidir. Detay zmnde karlalan iki temel prensip bulunmaktadr. Bunlardan ilki cephe panellerinin deprem esnasnda dzlemsel hareket etmesi (kaymas), dieri ise panellerin dzlem iinde dnmesine olanak salayan detay zmleridir [26]. Paneller dnme hareketi iin bir sabit bir hareketli mesnetle tayc yap strktrne balanmaldr. Panellerin kayma hareketi iin mesnet noktalarnda zel ankraj elemanlar kullanlmaldr. Alminyum giydirme cephe sistemleri tayc strktrlerine gre ubuk (stick) sistem, yar panel sistem ve panel sistem olmak zere e ayrlmaktadr (Tablo 3.1). ubuk (stick) sistemler, cephe tasarmna uygun olarak belli akslarda yapnn tayc

34

strktrlerine ankre edilen dey profillerin arasna yatay alminyum profillerin yerinde montaj edilmesi esasna dayanr. Dey alminyum profiller ek alminyum profillerin yardmyla i ie geme prensibine uygun olarak monte edilmektedir. Bu sistemlere ait detaylar deprem ykn indirgemeye elverili olmamakla birlikte, antiye ortamnda uzun sren montaj aamas dolaysyla da iilik hatalarna kar ak sistemlerdir. Yar panel sistemlerde panel sistemler arasndaki temel fark yar panel sistemlerde cam montajnn antiyede yaplmasdr. Dolaysyla her iki sistem zm yatay ve dey hareketlere elverilidir. Panel sistemlerde bir kat veya iki kat ayn anda rlebilmekte, kullanlan alminyum profillerin, sistem bileenlerinin ve camn arlna bal olarak yatayda birden fazla akstan oluan paneller kullanlmaktadr. Panel sistemler antiyede oluacak olas iilik hatalarn minimize etmekte ve hzl monte edilmekte dolaysyla kt hava koullarndan minimum dzeyde etkilenmektedir. Camn krlmasn nlemek iin deprem yk altnda camn yatay ve dey hareketlerine olanak salayacak alminyum sistemler seilmelidir. 4.7 Yangn Yangn esnasnda insanlarn en ksa srede tahliyesi, zehirli dumandan korunmas arttr. Ayrca yangn etkisinde kalan yaplarn yangn esnasnda yklmamas salanmaldr. Yksek binalarda kullanc saysndaki younluk ve tahliye esnasnda kat edilecek mesafenin uzunluu asndan yangn byk bir tehdit oluturmaktadr. Yap strktrnden yaklak 2025 cm uzaklaan giydirme cephe sistemleri, zel nlemler alnmazsa baca grevi yapmakta yangnn ve dumann yaylma hzn artrmaktadr. Yangnn dier bir yaylma ekli, krlan camlardan kattan kata gemesidir [23]. Yaylmay nlemek amacyla giydirme cephe sistemlerinde duman bariyerleri genellikle 2 mm galvaniz sacdan imal edilmekte kiri alt ve parapet stnde uygulanmaktadr. Galvaniz sac gerek yap strktrne gerekse alminyum giydirme cephe sistemine balanrken direkt temas ettirilmemekte, yangna dayankl dolgu malzemeleri ve fitiller yardmyla uygulanmaktadr. zel detay zmleri yangnn yaylmasn kesin olarak engelleyememekle birlikte geciktirerek tahliye iin gerekli sre kazanlmasn salamaktadr.

35

4.8 Stabilite Yksek binalarda giydirme cephe sistemlerine etki eden temel yk rzgar ykdr. Standartlarda bina yksekliine, corafi konumuna, yerine, geometrisine bal olarak dikkate alnacak olan ykler belirtilmitir. Ancak zel durumlarda meteoroloji kaytlarndan blgede etkin rzgar yk deeri alnmaldr ve hesaplar bu dorultuda yaplmaldr. Alminyum dey tayclar, getikleri kat ykseklikleri, mesnet noktalarnn says ve yk etkisi altnda oluan sehime gre boyutlandrlmaktadr. Yatay profillerde rzgar yk ve cam yk etkilidir. Giydirme cephe profil hesaplarnda kullanlan makimum sehim L/200-L/300 veye 8mmdir.Mesnet aklklar ve msade edilen sehim miktarlarnda DIN 18056 standart dikkate alnmaldr [27]. 4.9 Genleme Alminyum giydirme cephe profilleri dolayl ve dolaysz gne radyasyonundan etkilenmekte, yzey yanstclk deerlerine gre farkl emicilik zellikleri gstermektedir. Alminyum giydirme cephe uygulamalarnda gne radyasyonu etkisiyle oluan genleme deerleri iklim blgelerine bal olarak farkllk gstermektedir. zellikle yksek binalarn d cephelerinde gne radyasyonu etkisiyle yaz ve k dnemlerinde oluan scaklk farkllklar alminyum profillerin genlemeler miktarn arttrmaktadr. 200 metre yksekliinde yazn 55-600Ca, kn -200Ca varan scaklk deerleri olumaktadr. Scaklk farkllklarndan oluan genleme miktar gz nnde tutularak alminyum giydirme cepheye ait dey alminyum profiller arasnda yeterli aklkta derzler oluturulmaldr. Termik genleme katsays 24 x 10-6 olan alminyum profiller arasnda, giydirme cephenin uygulanaca yksek yapya ve iklim blgesine ait kriterler dikkate alnmadan yeterli derz aral braklmazsa istenmeyen sesler ve derz noktalarnda bozulmalar oluur [23, 27]. Ayrca klima sistemlerinin bulunduu yksek yaplarda, yazn alminyum profillerin d yzeylerinde oluan scaklk deeri 55-60oCa ularken i yzeylerinde klima etkisiyle oluan scaklk yaklak 20oC olacak ve iki yzey arasndaki fark 40oC ulaacak bu da derz noktalarnn nemini arttracaktr. Genleme miktar yapya zel hesaplanmaldr. 36

4.10 retim ve Montaj Kolayl Alminyum giydirme cephe retim ve montaj kolay ve sratli olmaldr. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin detaylandrlmasnda ve sistem seiminde dikkat edilmesi gereken noktalar sistemin retim hz, gece gndz montaja uygunluu, antiye alannda depolanabilmesidir. Prestij yaplarnda i programlar ok nemlidir. Giydirme cephe sistemlerinde malzeme temin, retim ve montaj sreleri iyi planlanmaldr. Giydirme cephe sistemlerinde retim ve montaj kolayl asndan panel ve yar panel sistemler en verimli sistemlerdir. Panel ve yar panel sistemler antiyede iilik hatalarn minimuma indirmekte, gece ve gndz yaplan montajlarn hz ve kalitesini e deer klmaktadr. Alminyum giydirme cephe sistemleri antiye de bekletilirken ve depolanrken hasar grmemelidir. ubuk sistemlerde bileen says ve antiyede yaplan retim ve montaj ilemleri daha fazladr. Dolaysyla hasara uramadan depolanmas ve korunmas daha zordur. 4.11 Bakm-Onarm Alminyum giydirme cephelerin fiziksel performans ve grn zamanla bozulmamaldr. Alminyum giydirme cephe sistemlerinin kar karya kald problemlerin banda atmosferdeki asit ve bazik kirliliin neden olduu hasarlar, renk deiimi, doku bozulmas, toz ve yamurun neden olduu kirlilik, paslanma ve kf gelmektedir. Havada uuan tozlar cepheye yapmaktadr. Yksek binalara etki eden rzgr iddeti cephelere ve ykseklie gre farkllk gstermektedir, kirlenme oran farkllamaktadr. Giydirme cephe tasarmlar ve sistem seimleri mmkn olduunca az toz tutan tipte seilmelidir. Cam cama giydirme cephe sistemleri dz bir yzey oluturmakta ancak zamanla silikon uygulanan derzlerde renk bozulmalar grlmektedir. Yapnn etraf mmkn olduunca temiz tutulmaldr ve cephe tezmizlii iin zel temizlik asansrleri kullanlmal bu asansrlerin alminyum giydirme cephe sistemiyle ilikisi kurulmaldr. Ayrca tm bileenler ve sistem sklp taklabilmeli ve deitirilebilmelidir.

37

5. ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEMLERNN UYGULAMA NCES SEM SREC Bir binann oluumu, bina yapm fikrinin doduu andan ykmna kadar olan sre iinde gerekleir. Bu sre planlama, inaat ve kullanm olmak zere aamadan oluur. Bina planlamas avan proje, kesin proje, uygulama projesi ve ihale evrelerinden meydana gelir (ekil 5.1). BNA

PLANLAMA

NAAT

KULLANIM

AVAN PROJE

KESN PROJE

UYGULAMA PROJES

HALE

Danman

Danman Danman Teklif ve Projelendirme departman

ekil 5.1: Bina oluumu ve giydirme cephe sistem seimi sre ilikisi. Giydirme cephe sistemleri bina performansn, maliyetini direkt etkiler. Giydirme cephe sisteminin oluum sreci planlama aamasnda balar. Mal sahibinin estetik, fonksiyon, ekonomi, prestij gibi olas hedefleri vardr (ekil 5.2). Cephe danman avan projeden kesin projeye gei aamasnda, uygulama projesi aamasnda detay (nokta ve genel detay), statik deer ve genel cephe modlasyon almalarn yapar. hale evresinde artname hazrlanmasndan sorumludur. artname hazrlarken gelimeler konusunda sistem retici firma ve uygulayc firma ile grmeli bilgi almaldr. Uygulayc firma ihale evresinde aka dhil olmaldr (ekil 5.1). Ancak,

38

Trkiyedeki genel ileyite uygulama firmalar danmann grevini de stlenmitir. Blm 5.1de bu aamalar uygulayc firmann teklif ve projelendirme blm altnda detaylca anlatlm ve analiz edilmitir (ekil 5.4).

MAL SAHBNN OLASI HEDEFLER

evreye uyum

Estetik

Fonksiyon

Kalite

Ekonomi

Prestij maj

Maliyet

Fayda (gelir)

ekil 5.2: Mal sahibinin bina ve cephe oluumunda olas hedefleri Son dneme kadar alt yklenici (uygulayc firma) mteri ve mimar danmanyd. Artk uzman firmalar, bnyelerinde bulunan profesyonel cephe danmanlaryla, iveren, mimar ve genel yklenici firmalarla almakta uygun cephe seimine yn vermektedir. Byk kentlerde bu gelime balamtr, ancak bu bilginin krsalda yaylmas uzun zaman almaktadr [28]. Giydirme cephe tarihinin eskiye dayand lkelerde, danmanlk firmalar uzmanlamtr ve uygun cephe seiminde etkin rol almaktadr. lkemizde danmanlk firmalarnn oluumu ok yenidir. Sre iinde danman farkl tipte olabilir. Bir, cephe danmanlk firmas, CWG gibi. ki, mekanik, shhi tesisat danman firmas olabilir. Otomasyon sistemleri vb. koordine eder. , danman mal sahibinin maal eleman olabilir. baznda szlemeli olarak alr. Alt ykleniciyi (uygulayc firmay) olduka alr [28]. Sistem geliimi zerine uzmanlam firmalar sistem firmas olarak kontrol eder. Ucu ak szleme yapabilir, i

adlandrlmaktadr. Birok lkede sistem firmalar cephe detaylarnn geliimi ve yeni sistem nerileri zerine almaktadr. Bu firmalar cephe bileenlerinin standartlara uygun retimini gerekletirmekte ve garanti etmektedir. Yklenici

39

(uygulayc)

firmalar,

seilen

sistemlerin

binaya

zamannda

ve

doru

uygulanmasndan sorumludur. Sistem retici firma iveren, cephe danman, genel yklenici ve mimarla iliki halindedir (ekil 5.3). Binaya ve taleplere uygun sistem alternatiflerini anlatr, sistemin ve bileenlerin garantisini verir, uygulamaya karmaz ancak uygulamay belirli dnemlerde gelip denetler. Doru olup olmadn raporlar. Sistemini uygulayan firmalar hakknda iveren grubuna (mal sahibi, genel yklenici, cephe danman, mimar) bilgi verir. Binann bulunduu yeri, tipini, iklim koullarn ve corafi konumu dikkate alarak en uygun firmay nerir. Giydirme cephe ii alt ykleniciye (uygulama firmas) ihale yoluyla genel yklenici veya iveren tarafndan direkt verilebilir. cephe danmanndan gelebilir ya da nn genel grmesi ve kararyla verilir (ekil 5.3).

MAL SAHB

Genel Danman

Teknik danman

hale Danman Cephe Danman

hale GENEL YKLENC

MMAR

Sistem retici Firma

hale

Alt Yklenici (Uygulayc Firma)

ekil 5.3: Alminyum giydirme cephe sistem seim srecinde roller aras ilikiler.

40

Alminyum giydirme cephe sistemleri, zaman, mekan ve hafiflik avantajlaryla ska tercih edilen d cephe kaplamalardr. zellikle byk lekteki projeler; alminyum giydirme cephelerin salad hzl retim ve montaj, i ortamda yksek konfor dzeyi, katmanlama, farkl ykseklik ve ynlerdeki iklim artlarna uygunluk, meteorolojik etkenlerden etkilenmeme nitelikleri sayesinde istenilen koullarda ve performansta kolaylkla zlmekte ve uygulanmaktadr. Kesin proje evresinde alminyum giydirme cephe kaplanacak alanlar

belirtilmektedir. Ancak alminyum giydirme cephe sisteminin teklif ve uygulama projelerinin oluumunda cepheyi reten ve uygulayan firma ile mal sahibi veya mal sahibi adna alan mimarn karlkl vermeleri gereken bilgiler vardr (Tablo 5.1). Firma mteriden ald bilgileri deerlendirerek eitli neriler gelitirir. Bu bilgiler mteriden ve firmadan alnan veriler olmak zere iki balkta toplanmaktadr. Tablo 5.1: Teklif ve Uygulama Projelerinin Oluumunda Mteri ve Firmadan Alnan Bilgiler Mteri
Binaya ait kat planlarnda giydirme cephe alanlar. Estetik talepler Mevcut cephe ile alminyum giydirme cephe arasnda istenen mesafe. Standart d alm zel ankraj sistemine neden olur. Alminyum giydirme cephe yaplan yzeylere ait kesitler Parapet ve kiri ebatlar. Demeler ve kalnlklar Betonarme, tula, asmolen vb. alanlar mekanda kullanlacak kaplama cinsleri ve kalnlklar Asma tavan olup olmad varsa hangi malzemenin kullanlaca Havalandrmal sistem istenip istenmedii. Binann d cephesinde farkl kaplamalar var ise onlara ait akslar ve alminyum cephe ile ilikileri

Firma
Parapet n uygulamalar hakknda bilgi. Yangn ve duman bariyeri kullanm alanlar ve detaylar. Cam seiminde neri Alminyum profil renkleri iin numune Cephe sistemlerinin alternatifleri, teknik ve estetik adan farklar. kalemlerinin tespiti, kimin sorumluluunda olduu. rnein, cam yn temini ve montaj, krkasa ve elik ileri

41

Tablo 5.1: Devam

Alminyum giydirme cephe iinde alr kanat olup olmad, varsa nerelerde ka adet istendii. Alr kanatlarn gizlimi, dardan grlr m olaca Cam zellikleri tespiti. Renk, temper, scam, tek cam, l cam, kurun geirmez cam vb.

5.1 Alminyum giydirme cephe sistemine ait teklif hazrlama sreci Giydirme cephe yapm sreci iveren grubunun binaya ait mimari projeyi uygulayc firmalara gnderip, gr alveriinde bulunarak giydirme cephe uygulama maliyetine ait teklif istemesi ile balar. Teklif hazrlama sreci binaya ve iveren taleplerine uygun sistem seiminin temelini oluturur. Bu sre ilgili fimalarda bulunan, teklif ve projelendirme departmanlarnda, alt aamadan oluan alma ile gerekletirilir (ekil 5.4). Bu aamalar; Mimari proje ve bina etd, Modlasyon etd, Statik Hesap, Sistem Seimi- Detaylarn Hazrlanmas ve Projelendirme, Maliyet Hesab, Teklif Dosyasnn Hazrlanmasdr. Sre sonunda hazrlanan teklif iveren onayna sunulur. verenin teklif dosyasn onaylamas, szlemeyi imzalamas ve avans demesi ile alminyum giydirme cephe sistemine ait retim ve uygulama sreci balatlr (ekil 5.5). Alminyum giydirme cephe sistemleri teknik ve estetik zelliklerine gre eitlilik gstermektedir (Tablo 3.1 ve Tablo 3.2). Farkl zelliklere sahip giydirme cephe sistemlerinde kullanlan aksesuar ve dataylar dogrultusunda farkl maliyetler ortaya kmaktadr. Dolaysyla mimari proje esnasnda hangi cephede alminyum giydirme cephe sistemlerinin uygulanaca belirlenmi olsada uygulanacak cephe sistemlerine ait detaylar, alminyum cephe sistemi uygulayc firmalarla yaplan grmeler sonucunda kesinleir. Sz konusu binann zelliklerine uygun cephe kaplama sistemini semek ok nemlidir. Ayrca seilen sistem iveren grubunun maliyet ve estetik kayglarn da karlamaldr. zellikle yksek binalarn oynamalar, etkisinde kaldklar rzgr ykleri, deprem etkisi ve iklim artlar dnldnde binaya uygun sistem seiminin nemi bir kez daha ortaya kmaktadr.

42

VEREN

ALMNYUM SSTEM UYGULAYICI FRMA TEKLF VE PROJELENDRME BLM

1. AAMA PROJE VE BNA ETD

2. AAMA MODLASYON ETD

3. AAMA STATK HESAP

4. AAMA SSTEM SEM DETAYLARIN HAZIRLANMASI VE PROJELENDRME

5. AAMA MALYET HESABI

6. AAMA TEKLF DOSYASININ

HAZIRLANMASI

VEREN ONAYI VE SZLEME

ANTYE BLM

1. AAMA PROJENN NCELENMES

2. AAMA RLVE

3. AAMA MALAT RESMLER

4.AAMA UYGULAMA

ekil 5.4: Alminyum giydirme cephe sistem seiminde teklif hazrlama sreci ve proje karar 43

HAZIR RN SEVK VE MONTAJI

INAAT MAHAL

HAKED RAPORLARI

VEREN GRUBU
SZLEME ONAYLI SZLEME ONAYLI TEKLF

AVANS (1.DEME) HAKED DEMELER

ANTYE BLM

PROJE VE DETAYLAR

TEKLF VE PROJELENDRME BLM

TEKLF

PROJE

ONAYLI SZLEME

FNANS BLM

FATURA

MALZEME SPAR LSTELER

MALZEME KABUL ONAYI

SATINALMA BLM

MALZEME SPAR

MALZEME FRMASI

DEPO
KALTE KONTROL

MALZEME

MALAT RESMLER

ATLYE VE MALAT
KALTE KONTROL

MONTAJA HAZIR RNLER HAKED RAPORLARI

ekil 5.5: Uygulayc firma baznda alminyum giydirme cephe sistem retim sreci

44

DEME

Mimari proje ve eer bina bitmise yerinde yaplan incelemeler dorultusunda binaya en uygun sistem seimi ve dataylandrma yaplr. Seilen cephe sistemi binann yapsal zelliklerinden kaynaklanan snrlamalar karlanrken iveren grubu ve kullancya ait, sistem retiminin ve montajnn ksa srede teminini, dk uygulama ve iletme maliyeti, yksek konfor ve gvenlik dzeyi, zamanla deien ihtiyalar ve fonksiyonlar karsnda esneklik, zgn tasarm, salamlk ve uzun vadede yksek sat deeri taleplerine de cevap verebilmelidir (Tablo 2.1 ve Tablo 2.2). Eer birden fazla alternatif varsa iverene danlr, grmeler sonucunda seilen sistemlere ait teklif hazrlama srecine devam edilir. verenden mimari projeleri alan, teklif ve projelendirme blmndeki mimar, ilk olarak projeyi ve inaas bitmise binay inceler, daha sonra modlasyon etd almalarna balar. Statik hesap ve detaylandrma almalarnn sonunda maliyet hesabna ulalr. veren grubu ile srekli bilgi alverii yaplmaldr. kan sonu iveren grubunun taleplerini karlayamyorsa modlasyon etd aamasna geri dnlmeli alternatif zmler deerlendirilmelidir. 5.1.1 Mimari Proje ve Bina Etd Bu aamada yap bitmi ise mimari proje ile binann uygunluu kontrol edilmelidir. Yerinde lm yaplmal varsa farkllklar projeye ilenmeli ve mevcut duruma gre analizler devam ettirilmelidir. Ayrca alminyum giydirme cephe sisteminin uygulanaca cephelerin kesitleri sorumlu mimar tarafndan incelenmeli varsa parapet ykseklikleri ve parapetin yapm malzemesi, kiriler ve kiri ykseklikleri, deme kalnlklar, bina kat ykseklikleri, betonarme, tula, asmaolen vb. alanlar tespit edilmelidir. 5.1.2 Modlasyon Etd Alminyum giydirme cephe sistemlerine ait modlasyon almalar yaplrken iveren istekleri belirlenmeli, proje ve binaya ait veriler kesinletirilmelidir (Tablo 5.1). lk olarak projede giydirme cephe uygulanacak alanlar tespit edilmeli, alminyum giydirme cephe kullanlan yzeylerde alminyum levha kaplama ilerinin istenip istenmedii, cephede doal ta vb. baka bir kaplama sisteminin kullanlp kullanlmayaca belirlenmelidir. Bina cephesinde alminyum giydirme cephe ve farkl bir cephe kaplama sistemi kullanlacaksa iki sistemin birbiriyle olan 45

ilikisi belirlenmelidir. rnein; alminyum levha kullanlyorsa alminyum giydirme cephe ile hemyz m, cepheden ileride mi yoksa geride mi kalaca iveren tarafndan belirlenmelidir. Ya da farkl bir cephe kaplama sistemi kullanlyorsa bu sistemin binann iskeletinden ne kadar ilerde olaca, derz akslar belirlenmelidir. Bu dorultuda alminyum giydirme cephelere ait yatay ve dey akslarla dier sistemlere ait derz akslar belli bir uyum ierisinde zlmelidir. Binann iinde alminyum giydirme cephe sistemleriyle ilikili biti malzeme kalnlklar, asma tavan sistemi kullanlp kullanlmayaca bu aamada bilinmeli, asma tavan kullanlacaksa ykseklii netletirilmelidir. Bu aamada alminyum giydirme cephe sistemi iinde hangi katlarda ve mekanlarda ka adet pencere ve kap kullanlaca da kesinletirilmelidir (Tablo 5.2). Bu bilgiler dorultusunda alminyum giydirme cephe sistemlerinin tayc strktrn oluturan dey alminyum profillerin ve yatay alminyum profillerin kullanlaca akslar belirlenir. Uygulayc firma giydirme cephe plan, kesit, grn projesini yeniden izer.

46

Tablo 5.2: Teklif Hazrlama Srecinde Modlasyon Etd in Fonksiyon-etki Analizi FONKSYON GENEL ETK ETK Giydirme cephe sistemi kendi iinde dey ve yatay akslara ayrlabilir. Ksmi giydirme cephe sistemler Tasarm bamszdr. Genel grn aras bitmi yzey belirler. farkllklar, k Tasarm esneklii glge etkisi yaratr snrlanr. Farkl sistemler aras birleme detayn etkiler Ankraj miktar deiir. Yatay hatt belirler. Yatay hatt belirler. Tasarm esneklii azalr.
VAR Dier malzeme

ZELLK

YORUM

TM GYDRME KABUK

MODLASYON ETD

Yatay aks ls belirlenir. Mesnet noktasnn miktar ve aralklar belirlenir. Dey profilin kesidi, boyutu ve arl belirlenir. Tasarm esneklii snrlanr.
PARAPET V Saydam blgenin ASMA TAVAN

KISM GYDRME

VAR Betonarme

Cephede dey Kompakt blge etkilenir ve yatay profillerin yerleri belirlenir

Vizyon boyutlar snrlanr Dey profilin kesiti byr ve arl artar. Tayc sistem dikkate alnr. Tasarm daha esnek

boyutlar snrlanr.

YOK

47

5.1.3 Statik Hesap Giydirme cepheler geni alanlarda uygulanan, kendi arl haricinde rzgar ykne maruz kalan dey strktrlerdir. Bina yk tamazlar ancak konstrksiyonun ve binann karlkl sehim ve basn etkisi vardr [29]. Cephe strktr ynetmelik ve standartlarda belirtilen artlar dorultusunda oluturulur. l ykler, kar ve rzgar yk, deprem yk, scaklk farkllklar statik hesapta dikkate alnmaldr. l yk alminyum konstrksiyon arl ve cam arlndan oluur. Rzgar ykn sedece binann strktrel geometrisi deil corafi konumu ve ykseklii de etkiler [30]. Scaklk farkllklarna cephe sistemleri reaksiyon gsterir. Alminyum profiller artan scaklk etkisiyle boyda uzama yapar. Bu uzama cephe bileenleri tarafndan sourulmazsa profillerde stres yaratr. Rijit sistemler scaklk farkllklarndan daha fazla etkilenmektedir. Sistem stabilitesi bileenlerde oluan yksek stres yznden tehlikeye girer. Bu yzden bina bileenlerine ait izin verilen maksimum sehim miktarnn tanmland DIN 18056 dikkate alnmaldr. DIN 18056 bina artnamesini, yklenmesini, cephe biimini, llerini, cam panellerin formunu tanmlar. EN 4113 standart malzeme, yk, hesaplama prensipleri, kabul edilebilir stres, stabilite art, strktrel form, yk tayan kesitlerin minimum l ve vida standartlarn belirler [29]. Modlasyon etd aamasnda belirlenen alminyum giydirme cephe sistemine ait yatay ve dey aks lleri statik hesap aamas iin nemli bir veridir. Modlasyon etdnde cephe sisteminin tayc strktr olan yatay ve dey alminyum profillere ait akslar belirlenirken, statik hesap aamasnda, kullanlacak olan alminyum profillerin kesit lleri ve atalet momentleri hesaplanr. Profillere ait atalet momentleri, uygulanacak projenin verileri dorultusunda hesaplanmaldr. Kat ykseklii, binay etkileyen hakim rzgarn yn ve son elli yl iindeki maksimum iddetleri, alminyum giydirme cephe sisteminin bina kelerinde devam edip etmeyecei, parapetlerin betonarme olup olmad dolaysyla dey alminyum profillerin bir kat m yoksa iki kat m ayn anda geecei, dey alminyum profillerin ka noktada mesnetlendii, mesnet tipleri (hareketli veya sabit) ve bu mesnet noktalar arasndaki mesafeler belirlenmeli bu veriler dorultusunda atalet momentleri hesaplanmaldr. Statik hesap aamasnda DIN 1055, DIN 18056, EN

48

4113 ve DIN 1748 dikkate alnmaldr. Yksek binalarda binann kule tipi bina olup olmad tespit edilmelidir. Yatay alminyum profillere ait statik hesapta rzgar yk ve profil uzunluu yan sra kullanlan cam zellikleri, kalnl ve arl dikkate alnmaldr (Tablo 5.3). Binaya ait veriler dorultusunda bulunan atalet moment deerleri projede kullanlacak dey ve yatay profil kesitlerini belirler. Her profilin Ix ve Iy deeri bellidir. Statik hesap sonucunda kan deerlerle profillere ait deerler karlatrlr ve uygun kesitli profiller seilir. Baz durumlarda binan gerektirdii moment deerleri sadece alminyum profillerle temin edilemez. I, U veya kare kesitli elik profillerle alminyum profiller bir arada kullanlr . Tablo 5.3: Teklif Hazrlama Srecinde Statik Hesap Etd Iin Fonksiyon-etki Analizi
FONKSYON GENEL ETK ETK ZELLK YORUM

Stabilite STATK HESAP Mesnet noktalar ve tipi Kat ykseklii

Profil kesiti, lleri ve arl belirlenir

Rzgar yk Strktrel geometri Binann corafi durumu Binann ykseklii Alminyum konstrksiyon arl Cam arl

Profilin atalet momenti hesaplanan atalet momentinden eit ya da byk olmaldr

DIN 1055, DIN18056, DIN 4113, DIN 1748 dikkate alnmaldr.

Statik hesap mhendisler tarafndan yaplr yada sistem retici firmalarn hazrlam olduu zel hesap programlar kullanlr. Aada yer alan statik hesap rnei Schco International firmasnn hazrlam olduu zel bilgisayar program kullanlarak elde edilmitir. Hesap mesnetler aras 325 cm, dey akslar aras 145 cm, maksimum yatay aks mesafesi 180 cm olan, 30 metre yksekliinde dz bir cephe iin yaplmtr. Dinamik yk 1.10 kN/m2dir. Sehim faktr, L/300 alnmtr. Program bu artlar altnda dey alminyum profillerde gerekli Ix deerini 122,59 cm4 olarak belirlemitir (ekil 5.6).

49

Tarih

Zaman: 15:35:13

Program paras : ift kiri aral (dinamik basn/negatif rzgar basnc+etki) Malzeme : Alminyum AlMgSi0.5 F22 Sistem lleri
Profil uzunluu L1 Profil uzunluu L2 Alan genilii sol Alan genilii sa Montaj ykseklii Dinamik yk Rzgar hz

Sehim
Faktr L / ? f tot En geni pencere cam boyu (L)

Ykleme plan sonular 1- dinamik ykleme

Seili profil serisi : yok

Ykleme plan sonular 2 ve 3 kontrol edin

Bu n sonu deeri tam strktr analizi yerine gemez Bu program ve veriler tm yanllklara kar kontrol edilmitir ama doruluk sorumluluu alnmaz

ekil 5.6: Schco International KG bilgisayar programnn dey alminyum profil kesiti statik hesap rnei 5.1.4 Sistem Seimi, Detaylarn Hazrlanmas ve Projelendirme Alminyum giydirme cephe sistemleri, teknik zelliklerine, grne ve bileen retim yerine gre farkl gruplara ayrlmaktadr. Sistemler, teknik olarak, zgaral (ubuk ya da stick) sistem, yar panel sistem, panel sistem; grne gre,yatay dey kapakl giydirme cephe sistemi, karma sistem yani dey kapakl yatay

50

silikonlu veya dey silikonlu yatay kapakl sistem, cam cama da denilen mastik taycl giydirme cephe sistemi (Tablo 4.1 ve Tablo 4.2); bileen yerine gre, yerli (Trkiye meneli) ya da yabanc (Almanya, Belika, Fransa, ABD vb. meneli) eklinde gruplandrlr. Kullanlacak alminyum giydirme cephe karar, kalite, sistemin binaya uygunluu, ekonomiklik, montaj sresi vb. kriterlerin nda deerlendirilmeli, i verene anlatlmal ve en uygun sistem ya da sistemler seilmelidir. Mevcut sistemler yeterli deilse yeni bir sistem zerinde allarak binaya uygun performans deerlerine sahip farkl bir alminyum giydirme cephe sistemi tasarlanr ve retilir. Ancak bu durum genellikle yksek yaplar iin geerlidir. Yeni bir sistem arayna gidilmesinin artlarndan biri de yeterli miktarda alminyum giydirme cephe kullanmnn yaplmasdr. nk yeni kalp ve aksesuar maliyetleri, yeni sisteme ait yaplmas gereken test maliyetleri projeye yansmakta dk metrajl projeler iin metrekare maliyetleri fazlasyla ykselmekte ve uygulanabilirlii zorlamaktadr. Uygulanacak alminyum giydirme cephe sistem ya da sistemlerinin seilmesiyle kesin metraj hesab yaplr (ekil 5.7). Kesin metraj hesabnda kompakt (spandrel2) ve saydam (vizyon3) blgeler belirlenir, kullanlacak cam tipleri metrajyla beraber hesaplanr. Saydam blgelerde s cam, mterinin istekleri dorultusunda renklendirilmi, reflekte veya effaf cam olarak kullanlmaktadr. Binann fonksiyonuna uygun aydnlatma ve gne kontrol dzeyi belirlenmelidir. Spandrel blgelerde tek veya ift cam uygulamalar yaplabilir. Ayrca spandrel blge uygulamalar tava sistemi ve kara kutu (glge kutusu ) sistemi olarak ikiye ayrlr. Tava sisteminde arkas folyo veya emaye kapl, opaklatrlm tek cam; argon kaynakla keleri birletirilmi hava geirimsiz metal tava ve izolasyon malzemeleri kullanlr. zolasyon malzemesi metal tavann iine yerletirilir, tava ve cam hava szdrmamak kouluyla zel malzemeler yardmyla birletirilir, normal scam tekniiyle alminyum giydirme cephe sistemine monte edilir. Kara kutu ynteminde spandrel blgede reflekte tek cam veya scam kullanlmaktadr. Iscamn arkasnda bulunan kiri, parapet veya kolon yzeyleri zerinde, cam yzeyinden minimum 50 mm geride olmak kouluyla, koyu ve mat renkli, k almayan homojen bir yzey

Bina d yzeyinde, giydirme cephe uygulanan yerlerde, kolon, kiri, parapet n vb. Kapal alanlar anlatr. 3 Bina d yzeyinde, giydirme cephe uygulanan yerlerde, effaf, bina iinden d mekann grld alanlar kapsar.

51

oluturulur. Homojen yzey genellikle siyah tl kapl cam yn veya ta ynnn kiri, parapet veya kolon yzeyine sabitlenmesiyle elde edilir. Glge kutular havalandrlmaldr, aksi takdirde gne klarnn etkisiyle fazla snan blgede bozulmalar meydana gelecektir (Bkz. Blm 2.3). Alminyum giydirme cephe sistemleri yatay ve dey alminyum profiller, cam fitilleri vb. aksesuarlarn yan sra kat aras duman bariyeri, ses izolasyonu ve yaltm membranndan oluan bileenlerin bir arada kullanlmasyla tamamlanmakta ve istenilen performans deerlerine ulamaktadr. Kat aras duman bariyerleri genellikle 2 mm galvaniz sacn bklmesiyle elde edilir. Kiri veya demenin altndan balayan giydirme cephe sistemine kadar uzanan L kesitli duman bariyerleri sabitlenirken yanmaz, elastik bantlar kullanlmaldr. Duman bariyerlerinin kullanm amac bina strktrnden 20-25 cm uzaklaan giydirme cephe sisteminin oluturduu boluktan olas bir yangn annda dumann dier katlara geiini engellemektir. Alminyum giydirme cephe ankraj sistemleri nedeniyle oluan boluktan ses iletimini engellemek iin duman bariyerlerinin zerine kiri veya deme alnna gelecek ekilde izolasyon malzemesi kullanlmaldr. Kat aras ses izolasyonu iin genellikle cam yn kullanlmaktadr. Kullanlacak izolasyon ebatlar binann fonksiyonuna gre belirlenmelidir. Alminyum giydirme cephe sistemleri epeevre yaltm membranyla bohalanmaldr. Aksi taktirde ankraj sisteminden dolay giydirme cephe sistemi ile bina yzeyi arasnda oluan bolukta gerekli su izolasyonu salanamaz. Yaltm membran, kat aras duman bariyeri ve ses izolasyonu alminyum giydirme cephe sistemlerini tamamlayan ayrca maliyeti etkileyen vazgeilmez bileenlerdir. Kesin metraj hesabnda bu bileenler hesaplanmal, farkl kalemler halinde belirtilmelidir. Detaylandrma aamasnda dey ve yatay profil, parapet st, kiri alt, yan biti, alt biti ve harputa detaylar ok nemlidir. Bu detaylar 1/1 lekle izilmeli, herhangi bir problem olup olmad kontrol edilmelidir. 1/1 lekle izilen detaylar tm alminyum giydirme cephe sistemi zerine ilenmeli ve projelendirilmelidir. nc aamada yaplan almalar sonucunda elde edilen sistem karar, toplam metraj ve detaylar dorultusunda maliyet hesab yaplr (Tablo 5.4).

52

ALMNYUM SSTEM UYGULAYICI FIRMA

VEREN

BNANIN YAPISAL ZELLKLER

GRNE YNELK STEKLER

BNANIN ZELLIKLERNE BALI UYGUN ALMNYUM GYDRME CEPHE SSTEM SEMLER

GENEL PROJE

DETAY HAZIRLAMA
Kompakt (Spandrel) Blge Saydam (Vizyon) Blge Kompakt (Spandrel) Blge

KESN METRAJ
Dier Bileenler Saydam (Vizyon) Blge

Dey profil detay Yatay profil detay Yan blge detay st blge detay Alt blge detay

Spandrel blge cam Is izolasyonu Tava tekili

Kat aras duman bariyeri Kat aras ses izolasyonu Su yaltm membran

Iscam

TOPLAM METRAJ

ekil 5.7: Teklif hazrlama srecinde sistem seimi, detaylarn hazrlanmas ve projelendirme aamasna ait ak diyagram

53

Tablo 5.4: Teklif Hazrlama Srecinde Sistem Seimi, Detaylarn Hazrlanmas ve Projelendirme Etd in Fonksiyon-etki Analizi

FONKSYON SSTEM SEM, DETAYLARIN HAZIRLANMASI VE PROJELENDRME Binann yapsal zellikleri

GENEL ETK

ETKI Tayc iskelet sistemi Konumu Ykseklik Geometrik ekli

ZELLK Detay hazrlanr Dey profil detay Yatay profil detay

YORUM Seilen sistemlereait 1/1 detaylar izilir, toplam metraj bulunur kan sonu maliyet hesabnda kulanlr

Binann yapsal Binann yapsal zellkleri zellklerine ve mteri isteklerine Bina tasarmn uygun alminyum yapan mimar giydirme cephe Uygulayc firma sistem seimi Malsahibi

Yan blge detay Genel Proje st blge detay izilir Alt blge detay Kesin metraj yaplr Spandrel blgede kullanlan cam, s izolasyonu ve tava sistemi uygulanrsa kullanllan galvaniz sac miktar hesaplanr. Der bleenler kat araras duman bariyeri, ses izolasiyonu ve su yaltm membran hesaplanr Saydam blge scam miktar bulunur

Mal sahibi/ Mimar Grne ynelik istekler

54

5.1.5 Maliyet Hesab Alminyum giydirme cephe sistemleri zellikle yksek binalarda benzer modllerin tekrar ile olumaktadr. 40 katl bir binada genellikle tm katlarda yatay kaytlarn akslar ayn mesafede planlanmakta ancak mimari konsepten oluan form deiikliklerinde belli katlarda farkllk gstermektedir. Alminyum giydirme cephe sistemlerine ait maliyet hesabnda alminyum profiller ve aksesuarlar farkl kalemler olarak hesaplanr. Binalarda tm cephelere ait malzemeleri hesaplamak uzun ve hata yapmaya elverili olduundan genellikle tekrar eden modlasyon seilerek belli bir alana ait maliyet hesaplanr. Daha sonra bu maliyet m2 maliyete dntrlerek tm binaya ait alminyum giydirme cephe m2 maliyeti olarak teklife ilenir (Tablo 5.5). Tablo 5.5: Modlasyon Maliyet Analiz rnei

55

Tablo 5.5: Devam Profil ..27,44 EUR/ m2 Aksesuar 9,80 EUR/ m2 Frn boya .. X EUR/ m2 ilik. X EUR/ m2 Nakliye . X EUR/ m2 Genel gider X EUR/ m2 Kar . X EUR/ m2 Vergi . X EUR/ m2 + ------------------------Y EUR/m2

Maliyet hesabnda alminyum profiller farkl bir kalem olarak hesaplanmaldr. Alminyum profil retici firmalar genellikle profillerin boylarn 6 mt veya 7.30 mt gibi standart llere balar, retir ve stoklar. Uygulayc firma proje baznda ihtiyac olan miktar standart profil boylarn gz nne alarak hesaplar ve sipari ederek temin eder. Ancak standart ller erevesinde ok fazla fire oluuyorsa, sipari edilecek miktar belli bir m2 nin zerindeyse uygulayc firma profil retici firmadan standart d, istedii uzunlukta profil talep edebilir. Ancak stokta hazr bulunmayan profillerin temini standart profillere gre daha uzun zaman almaktadr. Modlasyon etd aamasnda belirlenen aks aralklar maliyet hesabn etkilemektedir. Ayrca binann kat ykseklii de profillerdeki fire miktarn etkilemektedir. 2.5 mt kat yksekliine sahip bir bina olduunu dnelim, bir adet dey alminyum profille iki kat gemek iin 5 mt profil gereklidir. 6 mt standart boyda retilen profilde her dey aks iin 1 mt fire 56

olumaktadr. Dolaysyla seilen rnek modlasyonda fireleriyle birlikte ne kadar alminyum profil kullanld hesaplanmaldr. Uygulayc firmalar alminyum profili genellikle kg fiyatyla aldndan analizlerde kg fiyatn kullanmay tercih etmektedir. Is izolasyonlu profiller varsa farkl bir kalemde toplanr, mt cinsinden fireli miktar bulunan alminyum profiller, kg/mt deerleriyle arplr. Standart profillerde, arlk ile ham profil birim arlk fiyat arplr. Daha sonra herbir profilin sistem iinde hangi yzey kaplama ilemlerine tabi olaca tespit edilir, kaplama miktar ile birim maliyeti arplr. Kullanlan aksesuarlar ise mt veya adet cinsinden hesaplanr, birim maliyetleri ile arplarak aksesuarlara ait toplam maliyet bulunur. Bulunan deerler analiz edilen modln toplam m2 deerine blnr. Ham profil, yzy ilemleri (frn boya veya eloksalleme), aksesuarlar iin elde edilen m2 maliyetlerine, nakliye, iilik, genel gider, kar ve vergi, m2 maliyetleri eklenir. rnek modlasyona ait hesaplanan m2 fiyat, giydirme cephe sistemine ait birim m2 fiyat olarak teklife aktarlr (Tablo 5.6). Tablo 5.6: Teklif Hazrlama Srecinde Maliyet Hesab Fonksiyon-etki-zellik Analizi
FONKSYON GENEL ETK ETK Ekstrzyon firmalar standart boyda retir ve stoklar Adet veya metretl olarak retilir. retim Montaj ZELLK Kullanlan profil miktar fireler dahil olarak hesaplanr. Profillere yzey ilem bedelleri eklenir. Kompakt blgede kimyasal uuculua sahip aksesuarlar kullanlamaz Kompakt blgeler havalandrlr YORUM Tm kalemler toplanarak genel maliyet hesaplanr.

Profil Aksesuar
Dier bileenler

Profiller

Aksesuarlar ilik

ilik MALYET HESABI Genel gider Kar Vergi Cam Opak malzeme Dier bileenler: Genel gider

Uygulayc firmann iletme maliyetleri - 1mm veya 2 mm galvanize sac

- Yangn annda Kat aras duman bariyeri duman geii

Ses yaltm Su yaltm membran

engellenir

- Ta veya cam yn - Giydirme cephe epeevre bohalanr,yan,alt

57

Tablo 5.6: Devam

ve st bitilerde su yaltm salanr.

Cam

- Bina fonksiyonlarna uygun kombinasyonlar kullanlr. - Vizyonda reflekte, renklendirilmi veya effaf scam kullanlr. - Spandrelde cam arkas folyo veya film tabakasyla opaklatrlr

Vizyon blge camlar

Spandrel blge - Galvaniz sacdan tava camlar yaplr Tek cam ift cam
-Tava ii ta yn veya cam yn kullanlr - Tava ve cam birletirilir.ift cam gibi monte edilir. - Parapet blgesinde siya tl kapl cam yn kullanlr.

Opak malzeme Genellikle alminyum

kompoze levhadr Cam gibi monte edilir.

5.1.6 Teklif Dosyas Hazrlanmas veren onayna sunulmak zere hazrlanan teklif mektubunda, sistem retici firmann garanti belgeleri, uygulayc firmann sorumluluklar hangi i kalemlerine ait fiyat verdii belirtilir. Teklif mektubunun hangi i kalemlerini kapsad detayl bir biimde yazl olarak belirtilmelidir. Aksi taktirde i kalemleri ve birim fiyatlar, ayrca uygulayc firma ve i veren sorumluluklar asndan anlamazlklar oluabilir. Teklif mektubunun keif zeti blmnde alminyum giydirme cephe sistemine, bileenlerine, kullanlan cama ait teknik zellikler belirtilmeli, toplam metrajlar yazlmal bu metrajlar birim fiyatlaryla arplmal, sonular toplanmal ve toplam maliyet belirtilmelidir.

58

Sisteme ait 1/1 detaylar ve cephe projesi teklif dosyasna konmaldr. Birden fazla alminyum giydirme cephe sistemi sz konusuysa bu ilemler herbir cephe sistemi iin tekrarlanmaldr. Ayrca teklif dosyasnda iin tamamlanmas iin gereken vin, asansr vb. donanmlar olup olmayaca, eer gerekiyorsa bu donanmlarn temininin kime ait olduu, i sahasnda kullanlacak elektrik, depo temini ve gerekiyorsa iilerin barnmasna ait sorumluluun kimde olaca detayl bir biimde belirtilmelidir. Uygulayc firma, iin tamamlanmas srecine ait i programn dosyaya eklemeli, i programn engelleyebilecek kalemleri belirtmeli bu gibi durumlar iin ek sre talebinde bulunmaldr. programnn aksamas durumunda uygulayc firmaya uygulanacak olan cezai tedbirler kararlatrlmal teklif dosyasnn szleme dosyasna temel oluturaca gz nne alnarak belirtilmelidir. Teklif dosyasnn iinde uygulayc firma tantm bilgileri altnda firma tarihesi, aktivite alanlar, merkez ofis organizasyon emas, ynetim ve teknik ekip alan listesi, makine parkuru tantlmal, referans projeleri ve mektuplar konulmaldr. Sistem firmasna ve uygulayc firmaya ait sertifikalar, kompozit panel, EPDM fitiller, yaltm membran, izolasyon malzemeleri vb. cephe bileenleri hakknda teknik bilgi verilmelidir. Alminyum profillere uygulanacak yzey kaplama ilemiyle ilgili dkmanlar olmal, cephe sisteminin test raporlar yer almaldr. Firma kataloglar da dosyaya eklenebilir. Tantm ve teknik bilgi blmlerinden sonra projeye ait teklif mektubu, keif zeti, cam tipi, i program, montaj ekibine ait bilgi, gvenlik ve alma prensipleri, nakliye ve depolama koullar, montaj teknii, gerekliyse tr bilgileri ve proje detaylar yer alr. veren sisteme ynelik garantilerin yan sra uygulayc firmann referanslarn, retim ve uygulamaya ait kalite kontrol belgelerini incelemeli garanti talep etmelidir. Teklif dosyasnn mteriye sunulmasyla alminyum giydirme cephe sistem seiminde teklif hazrlama sreci ve proje karar evresi tamamlanr. Teklif dosyasn inceleyen iveren, verilen teklif dosyas birden ok cephe sistemini ieriyorsa sistemlere ait detaylar ve maliyetleri gz nnde bulundurarak kendi btesine en uygun sistemi seerek dosyay onaylar, szleme imzalanr. Onay ilemiyle alminyum giydirme cephe sistemi retim ve uygulama sreci balar (ekil 5.2, Tablo 5.7).

59

Tablo 5.7: Teklif Dosyas Fonksiyon-etki-zellik Analizi

FONKSYON artname veren onay Szleme GENEL ETK kalemleri belgeleri Birim fiyatlar Teknik zellikler Toplam metraj Toplam maliyet ETK Cephe ZELLK YORUM veren onay ile giydirme cephe sistem evresi tamamlanr.

TEKLF DOSYASI

Teklif mektubu Garanti

veren ve uygulayc firma projesi ykmllkleri 1/1 detaylar kesinletirilmeli. program Test raporlar

5.2 Alminyum giydirme cephe sistemlerini uygulama sreci Onaylanan teklif dosyas, teklif ve projelendirme blmnde teklif dosyasn hazrlayan sorumlu mimar tarafndan alnr, ilgili proje ve detaylar antiye blmne aktarlr. Onayl szleme finans blmne verilir, uygulanacak giydirme cephe sistemine ait malzeme sipari listeleri hazrlanr, hazrlanan malzeme sipari listeleri satn alma blmne ve antiye blmne verilir. Onayl szlemeyi alan finans blm alanlar mteri ile avans (1. deme) ve hak edi demelerine ait prosedr grerek yrrle sokar. Satn alma blmnde malzeme sipari listelerini alan blm efi firmann stoklarnda sz konusu malzemelerin olup oladn kontrol eder, eksik malzemelerin temini iin ilgili satc firmalarla grerek sipari listelerini ve finans blmne malzeme kabul onay verir (ekil 5.5). antiye blmnde; ulatrlan proje ve detaylar dorultusunda antiyeden sorumlu mimar projeyi inceler. Yerine giderek projenin binaya uygunluunu kontrol eder, uygulamaya ynelik rlve alr, binada akl bozukluu olup olmadn tespit eder. Ald ller ve teklif dosyasnda bulunan onayl detaylar dorultusunda retime ynelik imalat resimlerini hazrlar.

60

Sipari edilen malzemeler temin edildiinde kalite kontrolden geirilir. Yanl veya deforme olmu malzemeler satc firmaya iade edilir. Yzey ilemi gerektiren profiller elektro statik toz boya veya eloksalleme ilemine gnderilir. Kalite kontrolden geen alminyum profiller ve aksesuarlar antiye blm tarafndan hazrlanan imalat resimlerine uygun olarak kesilir ve fabrikada birletirilecek olan sistem paralar perin, vida veya presleme yntemiyle hazrlanr, gerekli aksesuarlar sisteme monte edilir. Yerinde montaja hazr profil ve sistem bileenleri tekrar kalite kontrolden geirilir. Kalite kontrolden geen rnler paketlenir ve monte edilmek zere antiye blmnde sorumlu mimara teslim edilerek inaat mahline sevk edilir. Sevk edilen rnler antiyede uygulayc firmaya tahsis edilen alanda depolanr ve montaj srecinde belirli periodlarla yerine monte edilir. Bu periodlar sonucunda tamamlanan i miktar iin sorumlu mimar hak edi raporlar hazrlar, i veren adna alan kontrolrn onayn alarak finans blmne hak edi raporlarn sunar. Finans blm onayl hak edi raporlarna ait demelerin temininden sorumludur. Projeye ve imalat resimlerine uygun retilen tm alminyum giydirme cephe profil, aksesuar ve bileenlerin montaj tamamlandnda i veren ve antiye kontrolrnn gzetiminde, herhangi bir problem yoksa i teslimi yaplarak retim ve uygulama sreci tamamlanr.

61

6. SONULAR VE TARTIMA Alminyum giydirme cephe sistemlerinin yap fizii sorunlarn ince bir kesitle zen d kabuk sistemi olduu bilinmektedir. Yap, yap evresinin oluturduu etmenler ve iveren grubunun beklentileri dorultusunda, yeterli, doru, kaliteli ve rasyonel cephe sistemleri seilmelidir [31]. Alminyum giydirme cephe sistem seiminde, binann corafi konumundan ve yapsal zelliklerinden kaynaklanan snrlamalarn, iveren ve kullanc taleplerinin karlanmasnn, artname ve standartlara uygunluk artnn nemi vurgulanmaktadr. Giydirme cephe sistemlerinin karlamas gereken ilevlerin, ses(grlt kontrol, i ve d ortam sesi, darbe sesi), s(sl konfor,genleme kontrol, terleme ve kondensasyon), gne (gne kontrol, yapay ve doal aydnlatma), ykler (deprem,rzgar, l ykler), Su- nem, hava kirliliinden etkilenmeme, retim ve montaj (hz, stabilite, iilik), yangn, esneklik olmak zere belirlenmesinin genelde olduu gibi bu almada da uygun olduu kabul edilmitir. Dier taraftan iveren grubunun, cephe sisteminde, hzl retim ve montaj, iilik, iletme, bakm onarm maliyetinde dk deer, zamanla deien ihtiyalar ve fonksiyonlar dorultusunda adaptasyon esneklii, zgn tasarm, prestij, salamlk, yksek gvenlik dzeyi, uzun vadede yksek sat deeri, kalite beklentilerinin de sistem tarafndan karlanmas gerei grlmtr. Giydirme cepheler kullanc konfor ihtiyalarn karlamal, deien d etkenlere uyumlu olmaldr. Cephe bileenlerinin gerekli konfor dzeyini minimum enerji tketimiyle salamas gerektii grlmtr. Optimum enerji hesabnda stma, soutma, havalandrma ve klandrma dikkate alnmaktadr. Binadan beklenen performans kriterlerinin salanmas doru sistemin seilmesiyle gerekletirilebilir. Alminyum giydirme cephe sistem karar ve uygulama ncesi, ilgili brolarda mimarlar tarafndan detayl analizlerin yaplmas, farkl cephe sistemlerinin avantaj ve dezavantajlarnn anlatlmas gerei vurgulanmtr. Sistem seim sreci

62

iinde, mal sahibi, mimar, genel yklenici, danman, sistem retici firma, alt yklenici baznda roller aras ilikiler belirlenmitir. Analiz sreci alt aamaya blnerek, izlenmesi gereken admlar anlatlmtr. Mimari proje ve bina etd, modlasyon etd, statik hesap, sistem seimi-detaylarn hazrlanmas-projelendirme, maliyet hesab olarak gruplandrlan aamalar incelenerek, fonksiyon-etki-zellik tablolar oluturulmutur. Uygulayc firma tarafndan iverene sunulan teklif dosyas detayl olarak hazrlanmas, sre srasnda iveren ve tasarmc ile srekli irtibat halinde olunmas, taleplerin doru analiz edilmesinin gerei vurgulanmtr. Sistem belli bir sonuca varmak veya bir btn elde etmek iin bir araya gelen para ve elemanlar grubudur. Giydirme cephe sistemleri mimar, iveren ve retici firmalarn farkl tasarm, retim, montaj, maliyet, konfor dzeyi, esneklik ve fonksiyonellik zerine artan talepleriyle srekli gelimektedir. Sistem geliimi zerine uzmanlam firmalar sistem firmas olarak adlandrlmaktadr. Birok lkede sistem firmalar cephe detaylarnn geliimi ve yeni sistem nerileri zerine almaktadr. Bu firmalar cephe bileenlerinin standartlara uygun retimini gerekletirmekte ve garanti etmektedir. Yklenici (uygulayc) firmalarda seilen sistemin binaya zamannda ve doru uygulanmasndan sorumludur. Sistem retici firmalarn yapm esnasnda belirli aralklarla uygulamay denetleme ve rapor etme gerei grlmtr. lkemizde bu iki kavram birbiri iine gemitir. Birok firmann sistem retimini ve uygulamasn ayn anda yapt bilinmektedir. Benzer kavram karmaasnn cephe danman ve uygulayc firmalar arasnda da yaand belirlenmitir. Giydirme cephe tarihinin eskiye dayand lkelerde, danman firmalar uzmanlamtr. Bina planlama evresinde, kesin ve uygulama projeleri aamalarnda, ihale evrelerinde etkin rol almaktadrlar. Ancak Trkiyedeki genel ileyite, uygulama firmalar danmann grevini de stlenmitir. Sistem firmalar ve uygulayc firmalarn danmanlk grevi yapmas temel olarak sakncal bulunmaktadr. nk kendi sistemlerini ne kartp belli bir marka danman olma ve tarafszlklarn yitirme olasl mevcuttur. lkemizde profesyonel cephe danmanl ok yenidir. Byk kentlerde bu gelime balamtr ama genele yaylmasnn, ve krsalda uygulanmasnn ok daha uzun sre alaca grlmtr. Sektrn yetitirdii birok yetkin insan

63

uygulayc firma sahibi olduundan danman firmas kurulmamaktadr. Firma sahibi olmayan, danman nitelikli insan says ise lkemizde ok azdr. Endstriyel geliim cephe sistemlerini dorudan etkilemektedir. Giydirme cephe sistemlerinin d kabuk olarak koruma grevlerinin yansra bina otomasyonunda da etkinlik kazanaca grlmtr. Yeni fonksiyonlar, ekonomik optimizasyon, ekoloji, esneklik ve riskler, cephe sistemlerinde, yeni beklentiler dolaysyla yeni standartlar ve zmler getirecektir. Kaliteli, doru, uygun, ekonomik giydirme cephe sistem seiminin, standartlar, yap ve evrenin oluturduu etmenler, iveren grubu ve kullanc talepleri gz nne alnarak, uygulama ncesindeki srete yaplan detayl ve sistematik analizlerle gerekleebilecei sonucuna ulalmtr.

64

KAYNAKLAR [1] Heuster, W., 2001. The future of metal fabrication. SCHCO International, Bielefeld, Germany. [2] Oesterle, E., Lieb, R.D., Lutz, M., and Heusler., W., 2001. Double Skin Facades: Integrated Planing. Prestel, Munich. [3] TALSAD.,1995, naat Endstrisinde Alminyum, Trkiye Alminyum Sanayiciler Dernei, stanbul. [4] Akyrek, Y., 1991. Giydirme Cephe Sistemleri ve Parapet n Camlar, E CAM, stanbul. [5] Architekten Information No.7/D, 2000, Systeme FW 50 + und FW 60 + Fr Aluminium- Profilfassaden und Lichtdcher, P2048, SCHCO International, Germany. [6] SCHCO INT., 2001. Giydirme Cephe ve Iklklar in Schco Alminyum Sistemleri, P2458/ TR, stanbul. [7] Thomas, R., 1996, Environmental Design: An Introduction for architects and engineers, London. [8] BYK LAROUSSE, 1986, Szlk ve Ansiklopedisi, Geliim Yaynlar, stanbul,. [9] Anl, ., ve Bolda, A., 1991. Giydirme Cephe Sistemlerinde Yap Fizii Sorunlar. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [10] W.HARTMANN & CO., 2000, Fassaden befestigung Katalog, Hamburg. [11] Architekten Information No 6/D, 2000, Systeme CW 80 und FW 50 DK fr Aluminium Profilfassaden Mit Verdecktuegendem Flgel, P2092, Germany. [12] Oktu, Y., 1991. Yksek yaplarda alminyum dorama/ cephe sistemleri. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [13] Tmay, H., 1991. Yksek yaplarda giydirme cephe ilgili projelendirme esaslar. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul.

65

[14] Aygn, M., 1996. Giydirme Cephe Sistem Seimi. .T.. Aratrma Fonu, stanbul. [15] SCHCO INT., 1998. SCHCO Systeme aus Aluminium fr Fassaden und Lichtadach Konstrkionen, P2250, Germany. [16] Architekten Information No 7/D, 1998, Aluminium Profilfassaden Systeme FW 50, FW 50 S, SK 60 V und SCHCO BF,. P2048, SCHCO International, Germany. [17] Grsoy, Y.G., 1999. Giydirme Cephe Sistemleri ve Is Yaltm Gruplarna Gre (DIN 4108) snflandrmalar, Cephe Sistemleri ve Cephe Kaplamalar Sempoziyum Bildirileri. YEM, stanbul. [18] Weidtman, E. G., 1991. Yksek Binalarda Gne Enerji Kontroll Reflektif Cam Seiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [19] Magnl, G., 1999. Giydirme Cephe Camlar. Cephe Sistemleri ve Cephe Kaplamalar Sempoziyum Bildirileri. YEM, stanbul. [20] Toydemir, N., 1990. Cam Yap Malzemeleri, stanbul. [21] http://www.din.de, tarih 14.7.2006. [22] http://products.ihserc.com, tarih 14.7.2006. [23] ke, A., 1991. Yksek Binalarda Giydirme Cepheler. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [24] Akyrek, Y., 1991. Giydirme cepheler ve cam seim esaslar. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [25] Cansun, O. ve Aygn, M., 1991. Giydirme cephe derzlerinde szdrmazlk. Giydirme Cepheler Sempozyumu. YEM, stanbul. [26] ZGEN, A. ve SEV, A., 1999. Depreme dayankl yksek yaplarda cephe kaplamalar tasarm. Cephe Sistemleri ve Cephe Kaplamalar Sempoziyum Bildirileri. YEM, stanbul. [27] Uzak, E., 1998. Metal ereveli giydirme cepheler, Yksek Lisans Tezi, .T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul [28] Tarhan, S., 2006. Aygn Grup Ynetim Kurulu Bakan. Kiisel grme

66

[29] Architecht Information No. 7/GB, 1996. Aluminium profile faade systems FW 50, FW 50 S and SK 60 V, SCHCO International, Bielefeld, Germany. [30] TS-498, 1987. Yap elemanlarnn boyutlandrlmasnda alnacak yklerin hesap deerleri. Trk Standartlar Enstits, Ankara [31] Arolu, N.,1995. Yap d kabuunun oluturulmasnda evresel etmenler, ilevler, beklenen zelikler ve ilikiler.Yapda D Kabuk Seminer Bildirileri. YEM, Istanbul.

67

Z GEM 1976 ylnda Zonguldakta dodu. 1993te TED Zonguldak Koleji zel Lisesi Vakfndan mezun oldu. Ayn yl .T.. Mimarlk Fakltesi Mimarlk Blmne balad, baaryla bitirdi. 1998 ylnda Aygn Alminyum firmasnda teklif ve projelendirme departmannda mimar olarak almaya balad. Hava alanlar ve yksek yaplar bata olmak zere bir ok nemli projenin uygulama ncesi giydirme cephe projelendirme ve seim evresinde yer ald, teklif dosyalarn hazrlad. Bu projelerden bazlar, Yeilky Atatrk Havaliman (stanbul), stanbul Tekstilciler Kooperatifi - kiz Kuleler (stanbul), Polat Tower Residence (stanbul)dr. 2001 ylnda SCHCO International Trkiye brosunda almaya balad. Cephe ve dorama sistemlerinin tantm ve seimi, uygulayc firmalara proje destei, solar ve fotovoltaik sistemlerin tantm konularnda alt. 2005 ylnda Kosovada Sultan 1. Murat Trbe ve Mtemilat restorasyon projesinde alt. Evli ve Ermir Efe, Krenar Tan adnda iki ocuk annesi. Yaamn Kosovada devam ettiriyor.

68