Het

grote

nrc.next
e meen! Om em te n
vrijdag 1 juli 2011 www.nrcnext.nl prijs 1,30 euro

nrc next
G
Uitgave van NRC Handelsblad Jaargang 6 No.76

De keizers van het bordspel

Succesvolle bordspellen als Kolonisten van Catan en Koehandel zijn allemaal bedacht door Duitsers. Twee van de grootste spelbedenkers leggen uit waarom. pagina 4 en 5

Illustratie Ruiter Janssen

Internationaal Nederland Economie Internet in Iran Eigen bijdrage Tweede ja van is eindeloos feest discriminerend Griekenland
Strenge islamitische regels worden online massaal door jongeren overtreden. Op Facebook dragen meisjes make-up en geen hoofddoek. Internet biedt weliswaar veel vrijheid, maar houdt de mensen ook van de straat. Liever online, dan betogen. Speel het Spel Teheran op pagina -3+9 en 23-1 Een eigen bijdrage voor psychiatrisch patinten is geen nieuwe vorm van discriminatie, vindt minister Schippers (Volksgezondheid). Hoogleraar psychiatrie Ren Kahn bestrijdt dat. Het kabinet vindt dat psychiatrisch patinten zich aanstellen. Schilder in de cijfervakjes op pagina 2x2+2+2 en 3 x 3 Het Grieks parlement heeft gisteren, zoals verwacht, opnieuw met een krappe meerderheid gestemd voor een pakket maatregelen om de bezuinigingen en privatiseringen versneld uit te voeren. Een faillissement van het land is daarmee uitgesteld. Verbind de lijnen op pagina 1+2+3+4 en (5+0.5) x 2

Sport Martin Jol wint met Fulham

Martin Jol heeft gisteravond zijn eerste officile wedstrijd met Fulham gewonnen. De Londense club versloeg in de eerste voorronde van de Europa League NSI Runavik uit de Faerer met 3-0. Fulham moet onder Jol vooral mooi voetbal gaan spelen. Doe de Martin-Jol-woordzoeker op pagina 42 - 4 en 403/31

nmorgen 2 VaVanmorgen
G
renske

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Vanmorgen G 3 Vanmorgen
Welke landen zijn populair?
Frankrijk is al jarenlang de populairste vakantiebestemming bij Nederlanders. 16 procent van de lange vakanties werd in 2010 in Frankrijk gehouden. Duitsland komt met een aandeel van 14 procent op de tweede plaats, en is de laatste jaren sterk in opkomst als bestemming voor lange vakanties. Voor korte vakanties (korter dan vier dagen) heeft Duitsland onlangs al Belgi ingehaald als populairste bestemming. Nederlanders gaan de laatste jaren steeds minder vaak naar Belgi en Groot-Brittanni. Daarentegen zijn Turkije, Tsjechi en Egypte juist meer in trek. Huishoudens met een inkomen lager dan 17.500 euro gaan het vaakst naar Turkije en Belgi. Voor huishoudens met een inkomen hoger dan 56.000 euro is Itali verreweg de populairste bestemming. Per provincie bestaan er duidelijke voorkeuren. Limburgers gaan het vaakst naar Oostenrijk, onder Zeeuwen is Belgi de populairste bestemming en inwoners van Noord-Holland trekken het liefst naar Frankrijk. De tent is de favoriete accommodatie van Groningers, Limburgers nemen het liefst een hotel, en in Noord-Holland wonen de meeste eigenaren van een zomerhuis.

De Grote Vakantie Doe-Boek Horror en Ellende Quiz

derland is de zomervakantie V oor de midden-regio van Neaangebroken, een tijd die voor velen gelijkstaat aan zon, plezier, vrijheid en ongegeneerd je Crocs dragen. Maar! Laten we het vooral niet vergeten: rampen bedreigen het menselijk leven. Daarom deze Vakantie Doe-Boek Horror en Ellende Quiz, die iedereen eraan zal herinneren dat achter de gouden zon altijd een zieltogende keizerpingun ligt. 1. De EHEC-bacterie: hij hield de wereld in haar greep, en zorgde ervoor dat iedereen opeens het nieuwe Scrabblewoord fenegriekzaad kende. Waar kwam hij volgens het laatste nieuws vandaan? 2. In New York en LA is er op dit moment ook een uitbraak. Het betreft een vleesetende ziekte, die voornamelijk de neus en oren er als rottende blaadjes sla uit laat zien. Waar wordt de veroorzaker van deze ziekte in aangetroffen? 3. De wereld zoals we die kennen begint langzaam af te brokkelen, niets is meer heilig, Satan pakt alvast zich verheugend zijn koffers: de paus is 2.0 geworden. Op welke sociale netwerkdienst is hij sinds kort te vinden? 4. Charlie Sheens personage zal in zijn tv-show binnenkort tch in die liftschacht vallen, onthoofd worden door een humeurige zeebaars, een tak maagdenpalm eten of getroffen worden door een zeer plaatselijke meteoriet. Hoe heet de show die zich van de winning warlock gaat ontdoen? 5. En zekerheid vormde al jaren het fundament van ons moderne bestaan: het internet is uitgevonden zodat iedereen eindelijk gratis porno kan bekijken. Nu heeft een andere bezigheid porno dan toch verdrongen als de nummer 1 online activiteit. Welke? 6. Het tijdschrift Newsweek vond het verschil tussen dood en levend een beetje aanstellerij, en photoshopte op hun cover een nogal dode beroemdheid in een ander plaatje. Om wie gaat het? 7. Vicepremier Maxime Verhagen vindt de angst voor buitenlanders terecht. Wellicht is dit een trauma uit zijn tijd in het Europees parlement, waar hij (tevergeefs) iets probeerde terug te krijgen dat het Franse leger in 1795 uit zijn geboorteplaats had gestolen. Wat was dat? 8. Ik kwam er gisteren achter dat Koekiemonster in het echt niet Koekiemonster heet, nieuws dat ik nog steeds maar moeizaam kan accepteren. Wat is zijn werkelijke naam? Antwoorden kunnen naar een willekeurig ANWB-paaltje worden geroepen.

Eindelijk vakantie! Waar gaan we naartoe?

Vandaag begint voor zon 750.000 Nederlanders in midden-Nederland de zomervakantie. Iets meer dan de helft van hen trekt de grens over. Daarom waarschuwt de Door Reinier Kist ANWB voor files op binnen- en buitenlandse wegen. Waar gaan al die Nederlanders heen op vakantie? En hoe is ons vakantiegedrag door de jaren heen veranderd?
Bronnen: CBS, ANWB en NBTC-NIPO

Next speelt
Als u toch in de file naar Frankrijk staat, dan komt deze krant goed van pas. Om de zomervakantie in te luiden, zijn alle illustraties kleur-, denk- en knip- en plakpuzzels (die laatste pas n lezing van de krant spelen). Het verhaal op Vandaag gaat over de Duitse spelbedenkers. Een pagina verder een speciaal spel van een van hen. De paginanummers zijn sommen. En spelrecensent Hendrik Spiering geeft per rubriek passend speladvies. Hieronder om te beginnen een klein doolhofje.

Renske de Greef
Antwoorden: 1. Egypte 5. Social media2. Cocane 6. Prinses Diana3. Twitter 7. Mosasaurus (Maashagedis) 4. Two and a Half Men 8. Sid

kort nieuws
Kunduz: miljoenen naar rechtssysteem
Rotterdam. Nederland steekt tot 2014 6,2 miljoen euro in het verbeteren van het rechtssysteem in de Afghaanse provincie Kunduz. Staatssecretaris Knapen (Buitenlandse Zaken) ondertekende gisteren een overeenkomst met Duitsland. De samenwerking tussen politie en justitie moet worden bevorderd, evenals het vertrouwen van de bevolking in het systeem. Agenten en aanklagers krijgen onder meer juridische training. Volgende week komen de eerste 150 van 545 Nederlandse trainers voor de politietrainingsmissie aan in Kunduz. (NRC)

next question

weer

Wie is die hartenheer?

Tijdens een potje klaverjassen vroeg Floor Groot uit Den Haag zich af wie er model hebben gestaan voor de heren, vrouwen en boeren op de speelkaarten. En zit er dan ook portretrecht op? De oudste speelkaarten die zijn teruggevonden komen uit de Middeleeuwen. Daarop staan portretten van vorsten en hun dienaren. Hoewel de portretten weinig gelijkend waren, stonden er volgens spelletjesbedenker en schrijver Jack Botermans namen bij van koning David (schoppenheer), Karel de Grote (hartenheer), Caesar (ruitenheer) en Alexander de Grote (klaverheer). De boeren stellen figuren uit de ridderstand voor: de Deense Hogier (schoppen), La Hire uit het gevolg van Jeanne dArc (harten), kapitein Hector (ruiten) en Lancelot (klaver). In eerste instantie waren er nog geen vrouwen aanwezig op de speelkaarten. Pas later werden de maagd van Orlans (schoppen), de moeder van Karel VII (harten), zijn vrouw Maria van Anjou (klaveren) en zijn matresse Agns Sorel (ruiten) toegevoegd. Tijdens de Franse revolutie werden plaatjes van het koningshuis verboden en vervangen door republikeinse symbolen. Dat leidde tot protest onder de kaartspelers die in het geniep met hun oude kaarten bleven spelen. In 1810 vroeg Napoleon aan schilder David om een nieuw fraai en keizerlijk kaartspel te ontwerpen met vorsten, vorstinnen en ridders. Filip Cremers, hoofd van het Nationaal Museum van de Speelkaart in Turnhout: Sindsdien zijn de afbeeldingen misschien iets ordinairder geworden, maar verder is er weinig veranderd. Omdat de plaatjes op speelkaarten er eerder waren dan het portretrecht, kan er geen aanspraak worden gemaakt op de afbeelding. Toch zijn er nog wel eens rechtszaken, vertelt Cremers, die zelf eens als getuige werd opgroepen. Maar die zaken worden altijd verloren, want de afbeeldingen zijn publiek bezit.

Na weekend warm
17
10

17
12

17
8

17 17
12 10

17
9

Itali gaat 47 miljard euro bezuinigen

Rome. Het Italiaanse kabinet heeft gisteren besloten de komende jaren 47 miljard euro te bezuinigingen om het grote begrotingstekort omlaag te brengen. Het bezuinigingspakket moet binnen zestig dagen worden goedgekeurd door het parlement. Het merendeel van de bezuinigingen is gepland voor 2013 en 2014. De regering-Berlusconi gaat onder meer besparen op het budget voor ministeries en gemeenten. Ook wordt de bevriezing van de ambtenarensalarissen met een jaar verlengd. Verder werkt de regering aan verhoging van de pensioenleeftijd. (Reuters)

Vandaag: Wolken en zon wisselen elkaar af en er valt een enkele bui, lokaal met onweer. Vooruitzichten: Ook morgen en de dagen daarna afwisselend zon en wolken. Na het weekend wordt het opnieuw warmer.

START VERKOOP
40 WONINGEN
INDISCHE BUURT

Abbas: vredesproces moet hervat worden

Rotterdam. De Palestijnen werken met de internationale gemeenschap aan het hervatten van de vredesbesprekingen met Isral, maar blijven ook in gesprek met Hamas over een regering van nationale eenheid. Dat zei de Palestijnse president Abbas gisteren in Den Haag. Abbas zei dat de Palestijnse Autoriteit met de VN, VS, de EU en Rusland in gesprek is over het hervatten van de directe vredesbesprekingen in Isral. Die liggen al sinds september stil. Mede daarom willen de Palestijnen in september de VN vragen Palestina als onafhankelijke staat te erkennen. Nederland is tegen deze eenzijdige stap. (NRC)

ZATERDAG 9 JULI

Lokatie: Studio K Timorplein 62 Amsterdam van 11.00 14.00 uur

Prijzen van 165.500,tot 257.900,- v.o.n. Verkoopinformatie: Hypodomus 020 820 80 80

Beeld Pepijn Barnard

Kroketten aan de costa of avonturieren in authentiek Botswaans dorp

r zijn verworvenheden E die devan dielaat afpakken. En gemiddelde Nederlander zich nooit meer daarvan is het onvervreemdbare, ten minste een keer per jaar op te eisen recht op vakantie. Crisis? Die houdt hem niet thuis. Gedurende de crisis ging de Nederlander niet alleen elk jaar vaker op vakantie, hij gaf ook ieder jaar meer uit. Alleen vorig jaar was er een lichte daling van 0,5 procent in het aantal vakanties en de vakantiebestedingen. Maar nog steeds besteedden Nederlanders in 2010 2 miljard euro meer aan vakanties dan voor de crisis. De afgelopen decennia hebben we geduldig onze grenzen verlegd. Sinds de Tweede Wereldoorlog trekt de Nederlander er steeds vaker op uit en reist hij steeds verder weg. Een jaar of dertig geleden was het heel normaal om nooit buiten Europa te zijn geweest, nu ben je een uitzondering als je thuisblijft. Ook de tweede vakantie, het weekeindje weg, en de wintersport behoren tot de vanzelfsprekendheden die het leven van de bemiddelde Nederlander zo aangenaam maken. Vakantie is zo vanzelfsprekend, dat werkgevers er in mei verplicht aan meebetalen. En mensen zeggen niet alleen dat ze zin hebben op reis te gaan. Nee, ze zijn aan vakantie toe, hebben het zelfs nodig. Dat was voor de Tweede Wereldoorlog wel anders. Toen ging je alleen op vakantie als je rijk was, of van adel. Tijdens de wederopbouw begonnen Nederlanders voorzichtig over de grens te kijken. Het moest wel sober blijven, vakantie was een luxe. Buitenlandse vakanties gingen meestal niet verder dan Frankrijk of Oostenrijk. Vanaf de jaren 70 nam de welvaart toe, en werd vakantie voor iedereen. De prijzen van vliegtickets daalden, de eerste grote bungalowparken werden gentroduceerd en touroperators als Peter Langhout organiseerden vanaf de jaren 80 goedkope busreizen naar zonbestemmingen in Europa. Inmiddels kun je voor 300 euro een week all-inclusive naar het Turkse Antalya. Dat heeft vakantie voor bijna iedere Nederlander bereikbaar gemaakt. Vorig jaar ging ruim 80 procent van de Nederlanders een of meerdere keren op vakantie. Nederlanders ondernamen 36 miljoen keer een reis en gaven daar 15 miljard euro aan uit. Wie is dat, de Nederlandse toerist? Er zijn twee archetypen. De costaganger is de toerist die niets liever wil dan alles wat Hollands is mee op vakantie nemen. Vanaf de jaren 70 begonnen de jaarlijkse volksverhuizingen naar de enclaves aan de Spaanse costas, waar je inmiddels in het hoogseizoen kroketten van de Febo kunt eten, een Nederlandse krant van dezelfde dag kan lezen en Nederlands de voertaal is. De costaganger heeft weinig andere behoeften dan zon, zee en strand. Verder mag alles zo blijven als thuis. Zijn tegenhanger is de avontuurzoeker die er alles aan doet de massas te ontwijken. Hij is allergisch voor toerisme. Dus trekt hij naar Kazachstan, Botswana of Mauretani, op zoek naar dorpjes die hij authentiek noemt, mensen die zo dicht bij zichzelf gebleven zijn, en natuur die ongerept heet. Het thuisfront is blijkbaar onecht, losgeslagen en verpest, maar heeft dan weer wel schone bedden, een regelmatig inkomen, en een rechtsstaat. Ondanks zijn bewondering voor al dat authentieke leven, zal de avontuurzoeker niet snel afstand doen van zijn westerse levensstijl. Arnon Grunberg vergeleek daarom toeristen met hoerenlopers. De toerist zoekt het paradijs, maar wil niet blijven, alleen maar genieten, tegen een schappelijk uurtarief.

Hockeysters winnen van Argentini

Rotterdam. De Nederlandse hockeysters hebben bij het toernooi om de Champions Trophy een belangrijke overwinning geboekt. In Amstelveen werd titelverdediger en wereldkampioen Argentini met 2-1 verslagen. Nederland is door de overwinning dicht bij de eindstrijd. Een gelijkspel in de laatste groepswedstrijd morgen tegen Zuid-Korea is genoeg voor een finaleplaats. (NRC)

Adinda Akkermans
De rubriek next question beantwoordt alledaagse vragen. Ook een vraag? Mail naar vraag@nrc.nl

woneninsurinde.nl

Vandaag 4 Vandaag
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Vandaag G 5 Vandaag

1. 2. 3.

Memoryspel met elf Duitse spelbedenkers met (een van) hun spellen. Fotos boardgamegeek.com, Bruce Whitehill/thebiggamehunter.com, beeldbewerking Studio NRC, Ruiter Janssen.

Het raadsel van de oer-Duitse speelzucht e

Bijna alle razend populaire gezelschapsspellen komen uit Duitsland,
Het is niet omdat Duitsers zo van regeltjes houden. Waarom maken ze dan wl zoveel spellen daar? nrc.next vroeg het aan de grote Duitse spelmakers.
Door THalia Verkade Rotterdam. Ze heten Klaus, Reiner of Uwe. Ze waren eigenlijk orthodontist of hypotheekadviseur. Maar ze werden ergens anders rijk mee: ze bedachten bordspellen voor volwassenen, en verkochten er miljoenen van. En ze zijn allemaal Duits. Kolonisten van Catan, Carcassonne, Genius, Koehandel en vele andere succesvolle gezelschapsspellen zijn allemaal door onze oosterburen uitgevonden. Zelfs Vroeger of Later, het kaartspelletje waarin je historische gebeurtenissen zoals de moord op Willem van Oranje moet dateren, is niet verzonnen door Nederlanders. Het is een hertaling van het spel Anno Domini van Uwe Rosenberg en Urs Hostettler. De eerste is een Duitser die ook een razend populair spel over tuin- en sperziebonen verzon (Boonanza), de tweede een Zwitserse wiskundige die liedjes componeert en een lijvig werk schreef over de Emmentaler opstand van 1653. Zijn ze in het oosten creatiever? Komt het doordat Duitsers zo van regeltjes houden? Waar zit het m in? Die vraag stelden we aan Klaus Teuber (1952), bedenker van Kolonisten van Catan (25 miljoen keer verkocht). En we belden Reiner Knizia (1957), bedenker van Genius, Keltis, Regenwormen en vijfhonderd andere spellen die samen vijftien miljoen keer werden verkocht. En we spraken Peter Christoph van 999 Games, dat veel Duitse spellen importeert. Klaus Teuber heeft het eerder gehoord. Veel mensen zeggen voor de grap dat Duitsers goede spellen maken omdat wij van regels houden, vertelt de voormalig orthodontist, woonachtig in het plaatsje Rodorf in de deelstaat Hessen. Maar ik geloof dat niet. Hij vertelt het in Duitsland al gecanoniseerde verhaal over hoe de Duitsers aan hun bordspellen verknocht raakten. In de jaren zeventig bracht het sigarettenmerk Krone samen met spelfabrikant Schmidt spellen op de markt, in de hoop meer Freizeitvergngen te creren. Vrijetijdsamusement: met veel rookmomenten dus. In afgehuurde ruimtes, zo gaat het verhaal, troffen de leden van de Krone Spieleclubs elkaar voor een potje Zock, Kniffel of een van de andere honderdvijftig spellen die op de markt werden gebracht. Krone zette toernooien op en kranten begonnen de spellen serieus te recenseren. De markt trok aan. Waardoor uitgeverijen meer geld durfden te steken in nieuwe, experimentele spellen. Spelontwerpers kregen, inderdaad: vrij spel. Een mooi verhaal. Maar het klopt niet, reageert Reiner Knizia vanuit Windsor, waar hij, dicht bij London Heathrow, zijn spelimperium in ruim vijftig talen bestiert. Ik heb andere spelontwerpers althans nooit over Krone gehoord. Volgens mij is het spelen van bordspellen in Duitsland gewoon een familietraditie, en kun je terugblikkend niet precies zeggen hoe het komt dat hier een markt ontstond. Een paar opvallende kenmerken van Duitse spellen wijzen ook op een spelmarkt groter toen in de jaren negentig door de videogames spelletjes voor volwassenen werden ontdaan van hun kinderachtige imago. Hoe het ook zij, hierover zijn de spelmakers het eens: toen de markt er eenmaal was, versterkte die zichzelf. Zo organiseert Duitsland nu de twee belangrijkste bordspellenbeurzen, in Essen en in Neurenberg. Er is een gilde dat voor spelbedenkers opkomt (inmiddels ook internationaal toegankelijk) en een archief, ook in Neurenberg, waar spelauteurs prototypes kunnen deponeren. Peter Christoph van uitgeverij 999 Games, dat de licenties kocht van Kolonisten van Catan toen Jumbo het spel had afgewezen, geeft nog een verklaring voor de grote spellenmarkt in Duitsland: Men ziet spellen daar meer als consumptieproducten: je gebruikt het een paar keer en dan koop je weer een nieuw spel. In Nederland heerst het idee nog dat een spel minstens dertig jaar in de kast moet staan. De meeste Duitse bordspellen hebben een thema en een onderliggend spelsysteem. Een thema is bijvoorbeeld Het Oude Egypte of De Dierentuin. Een spelsysteem is het totaal aan spelregels: spelers lopen een parcours of moeten kaartjes verzamelen, een spel eindigt na een bepaalde tijd of door schaarste. Volgens Reiner Knizia, gepromoveerd wiskundige en voormalig hypotheekadviseur, is er een fundamenteel verschil tussen Duitse spellen en bijvoorbeeld Amerikaanse. In de VS is het een misdaad om een thema twee keer te gebruiken. In Duitsland is het een misdaad om een spelsysteem twee keer te gebruiken. Dus een spel maken waarbij je ook een eiland verovert is ok, maar een spel maken over, zeg, een maanlanding dat de structuur van Kolonisten van Catan volgt, wordt niet geaccepteerd. Teuber en Knizia kennen elkaar uit de bordspellenwereld, maar richten zich elk op hun eigen spellen. Beiden zorgden ze voor grote innovaties: met uitdagender spellen, die strategisch beter in elkaar zaten dan veel van hun voorlopers. Teubers carrire begon op een jaarlijkse bijeenkomst van spelontwerpers in Gttingen (waar tegenwoordig een beurs van 3.000 euro wordt uitgereikt aan een veelbelovend spelauteur). Hij bracht er zijn eerste spel, Barbarossa, aan de man. Het succes daarvan was niets in vergelijking met Kolonisten van Catan. Sinds de verschijning in 1995 zijn van dat spel wereldwijd rond de 25 miljoen dozen verkocht. In de VS is de rage nog maar net voorbij. Het bedrijfCatan telt veertien medewerkers (niet allemaal in vaste dienst), onder wie twee zoons van Teuber, die ook al hun hele leven speltester zijn. Behalve de talloze bordspelvarianten is er inmiddels ook Catan voor iPhone en Android. Ik kom op het moment nog steeds niet toe aan het bedenken van nieuwe spellen, zegt Teuber. Reiner Knizia, die nu twee mensen

Memory
Vergeet nooit meer aan wie we (bijna) al het spelgenot te danken hebben: speel Memory met Duitse spelontwerpers. Het Duitse Ravensburger zegt het Memory-spel in 1959 als eerste onder die naam te hebben uitgebracht. Spelauteur was de Zwitser William Hurter. In Japan kent men het als Shinkei-suijaku, in de VS als Concentration, in Tsjechi en Slowakije als Pexeso.

de markt voor spellen is er enorm

in dienst heeft en werkt met een freelancepool van tien creatieve testers, begon zijn spelcarrire als twintiger met postspellen. Deelnemers speelden om land of heerschappij en stuurden hun zetten per post in naar Knizia. Hij rekende alles door en zond de spelers een nieuwe spelsituatie toe. Inmiddels telt Knizias ludografie, zoals het totaal aan publicaties van een spellenmaker in Duitsland bloedserieus wordt genoemd, vijfhonderd spellen. Die van Teuber rond de honderd. En de belangrijkste spellenprijs, groeiende aantal gevorderde spelers, was niet voor een Duitser, maar voor een Fransman. De laatste keer dat de hoofdprijs naar een Duitser ging, was in 2008, toen Reiner Knizia won met Keltis. Verliest Duitsland zijn toppositie? Dat valt te betwijfelen. Peter Christoph van 999 Games: Van de tweehonderd spellen waarvan wij de licensie hebben gekocht, is 80 procent Duits. Het is steeds meer een internationale markt: de hele wereld komt naar Essen en Neurenberg. De laatste tijd komen er wel wat meer spellen uit Itali. Christoph: Dat is gekomen nadat ruilkaartspellen, zoals Magic, daar heel populair werden. Van Reiner Knizia valt komende tijd nog heel wat nieuws te verwachten. Het spel Wer Wars, dat meerdere Duitse prijzen kreeg, komt in de herfst in Nederland uit. Ik heb daarin elektronica gebruikt en ik ben ook genteresseerd in digitale platforms, zegt de ontwikkelaar. Klaus Teuber geeft andere landen nog wel een kans: Het is niet iets typisch Duits. In Nederland kan het ook gebeuren. Vielleicht dauert es noch ein bisschen. Zijn favoriete niet-Duitse spel? Dat zijn er twee. Risk (Frans) en Acquire (Amerikaans, zie pagina 10). Knizia heeft geen favoriet spel. Het ligt eraan met wie ik speel. Reiner Knizia spreekt op 15 september in Utrecht over spelontwerp: kijk op gamesconference.hku.nl

Ook in Nederland worden spellen bedacht, maar geen ontwerper kan ervan leven

. Het beroemde spel Stratego (meer dan 40 miljoen dozen verkocht in 50 landen) is een Nederlandse product, in de Tweede Wereldoorlog bedacht door de joodse onderduiker Jacques Johan Mogendorff (1898 -1961). En twee Delftse ingenieurs bedachten het spannende spel Targui (een soort risk in de woestijn) dat in de jaren tachtig nog bijna Spiel des Jahres (de belangrijkste spellenprijs) werd.

jury van Spiel des Jahres: op de longlist stonden de laatste jaren bijvoorbeeld Sun, Sea & Sand van Corne van Moorsel en Mausgeflippt van Chislaine van den Bulk (dat alleen in Duitsland verscheen). De Nederlands-Italiaanse Niek Neuwahl trok eerder Duitse aandacht met Aztec en Toscana en was voorzitter van het Spelauteurengilde SAZ. De jaarlijkse Nederlandse Spellenprijs werd n keer gewonnen door een Nederlander: Hans van Tol met De Ontembare Stad. Valentijn Eekels won in 2009 met Day & Night een International Gamers Award.

. DeDucosim organiseert vier keer Nederlandse spellenvereniging

per jaar een beurs in Amersfoort. 999 Games heeft daar een stand waar een spelontwerper zijn eigen spel kan spelen met de uitgever.

. Dat leverde tot nog toe n spel

De grote Duitse alternatieve scene is een reden voor het speelplezier

mogelijk andere reden van het spellenenthousiasme: de grote Duitse alternatieve scene. Vrijwel nooit wordt er gevochten op het bord op Catan mag je bijvoorbeeld geen dorpjes van de concurrent aanvallen. En er worden veel eerlijke materialen gebruikt: liever hout dan plastic. Het huiselijke spelen werd in de jaren zeventig misschien ook populair als onderdeel van een (licht) anti-materialistische cultuur. Ook in Nederland bestaat nog altijd de indruk dat er in alternatieve huishoudens meer gespeeld wordt dan in conventionele. En sowieso werd overal de bord-

In Duitsland is het een misdaad om een spelsysteem twee keer te gebruiken

das Spiel des Jahres, die is natuurlijk ook Duits. Hij wordt sinds 1979 uitgereikt door onafhankelijke spelrecensenten. Volgens 999 Games verkoopt een spel dat die prijs wint in Duitsland driehonderd- tot vierhonderdduizend keer. Er is een prijs voor spellen voor volwassen en n voor kinderen. Teuber en Knizia wonnen beide meermaals. De prijs, deze week uitgereikt, ging naar Qwirkle, een spel bedacht door een Amerikaanse vrouw. Ook de nieuwe prijs voor het beste ingewikkelde spel, in het leven geroepen voor het

. Maar Nederland kent geen bord-

op in de winkel: High Five van Nils van Teijlingen. Verder is er veel vraag naar spellen op maat. Chislaine van den Bulk maakte vorig jaar in opdracht van NPS en 999 Games het Sinterklaasjournaal Bordspel. Hoe bedenk je zelf een spel? Lees tien tips op nrcnext.nl

spelontwerpers die kunnen leven van hun spellen. Wel zijn er een paar die ook de aandacht hebben van de

Advertentie

Ooglaseren met 250 lezerskorting

Tot 1 september krijgen lezers van NRC Next 250 korting op een behandeling* bij VisionClinics: de meest ervaren ooglaserkliniek van Nederland. Kijk op visionclinics.nl/nrcnext/ voordeel of bel 0800 88 88 999.
* Lees de actievoorwaarden op visionclinics.nl/nrcnext/voordeel

Internationaal 6 Internationaal
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Internationaal Internationaal G 7

Aanklacht Hariri-zaak
De Libanese premier Rafiq Hariri werd in 2005 samen met 22 anderen vermoord door Hezbollah. Beiroet. Het Internationale tribunaal in Leidschendam, dat onderzoek doet naar de moord op Hariri, overhandigde gisteren arrestatiebevelen voor vier verdachten aan de officier van Justitie in Beiroet. Onder de vier verdachten bevinden zich een Hezbollah-commandant en een kopstuk van de beweging. De zoon van de vermoorde Hariri, oud-premier Saad Hariri, noemde de aanklacht gisteren een historisch moment. Op 12 januari bracht Hezbollah de nationale eenheidsregering van Saad Hariri ten val door zijn ministers en die van geallieerde shiitische en christelijke partijen terug te trekken. Hezbollah deed dit uit onvrede met het tribunaal in Leidschendam. De beweging vermoedde dat het tribunaal aanklachten voorbereidde tegen kopstukken van Hezbollah. (NRC)

Polen voelen zich niet meer tweederangs

Maar twijfelen nu over EU
Polen zit de komende zes maanden de EU voor. De regering hamert op eigen successen, maar het volk mort. We hebben nog een lange weg te gaan.
Door Chris Hensen Warschau. Het nieuwe visitekaartje van Polen is zeventig meter hoog, heeft acht verdiepingen, een schuifdak en kost een half miljard euro. Het Nationale Stadion, waar volgend jaar het EK wordt gehouden, is een megalomaan rood-wit complex dat het andere icoon van de Warschause skyline, het door Stalin gebouwde Paleis van Cultuur, naar de kroon steekt. Kosten noch moeite worden gespaard voor de bouw en zelfs het verleden in Polen altijd een gevoelige kwestie moet ervoor wijken. Het oude stadion dat er stond, door de communisten gebouwd met het puin van het door de nazis platgebrande Warschau, is met de grond gelijkgemaakt. Alleen een klein monument ter ere van de Sovjetarbeider herinnert aan die tijden. De boodschap is duidelijk: het gaat goed met Polen. Voor de regering is dit een symbool van nationale trots, zegt de jonge, prominente architect Wojciech Paplawski. Persoonlijk vind ik het een tikkeltje te veel van het goede. Dat Poolse succes is ook de onderliggende boodschap van het Poolse voorzitterschap van de EU, dat vandaag begint. Je ziet het in het logo, dat behalve uit de nationale vlag bestaat uit louter omhoog gerichte pijltjes: Polen zit in de lift, wil men maar zeggen, ook politiek. Mikolaj Dowgielewicz, minister van Europese Zaken, zei onlangs: Polen is nu een normale, moderne democratie en tijdens het voorzitterschap is dat het belangrijkste wat we willen laten zien. Volgens de regering van premier Donald Tusk gaat het zelfs zo goed dat Polen zich nu eindelijk bij de andere grootmachten van de EU mag scharen, als eerste van de in 2004 toegetreden nieuwe lidstaten. Voor de regering betekent het voorzitterschap dat Polen is toegetreden tot het grote Europa, zegt politicoloog Aleksandr Smolar. In de recente geschiedenis deed Polen er eigenlijk niet toe, bestond het soms niet eens, zegt de aan denktank ISP verbonden Jacek Kucharczyk, die de regering adviseerde over de prstrategie voor het komend half jaar. Zestig jaar geleden waren er de nazis, daarna communisten. En toen Polen in 2004 toetrad tot de EU maakte de euforie snel plaats voor het gevoel een tweederangs lidstaat te zijn. Maar nu blaakt Polen van het zelfvertrouwen. Het is de enige EU-economie die de crisis doorstond zonder recessie iets wat Warschau graag benadrukt. En de vooruitzichten zijn goed. Ook politiek is er stabiliteit. Met de Russen, de oude vijand, zijn de betrekkingen tot op zekere hoogte genormaliseerd, in elk geval minder hysterisch. De vliegramp in april vorig jaar in Smolensk, waarbij de vorige president Lech Kazczynski omkwam, bracht de Polen en de Russen zelfs nader tot elkaar. Met Duitsland, de andere angstgegner, zijn de banden zelfs vriendschappelijk. Toch willen veel Polen niet van een succes spreken. Op de lommerrijke campus van de universiteit van Warschau moppert economiestudent Andrzej Pietras: Eigenlijk is het meer geluk dan wijsheid. Dat onze economie niet geraakt is, komt vooral doordat die vrij gesoleerd is. En onze banken hebben niet veel genvesteerd in Griekse obligaties. Wij worden pas echt een volwaardig lid is als we ophouden met meer te nemen van de EU dan te geven. Opiniepeiler Marcin Laczynski zegt het zo: Er is een grapje over dat logo. Die pijltjes staan voor de prijzen van benzine en voedsel. Voor veel Polen doen al die woorden zelfs denken aan de communistische succespropaganda. In Warschau is te zien dat niet alles rooskleurig is. Buiten het centrum, waar verouderde flatgebouwen als blokkendozen tegen elkaar staan, klagen bejaarde vrouwen op rommelmarktjes dat het belachelijk is dat ze op hun leeftijd nog moeten werken, omdat ze niet van hun pensioen rond kunnen komen. En op het platteland is de modernisering ook nog niet overal doorgedrongen. Daarbij ligt een groot gevaar op de loer, zegt Kucharcyk van ISP: de eurocrisis. Met de Griekse bezuinigen lijkt een implosie voorkomen. Maar dat wil niet zeggen dat Europa gered is. Griekenland kan opnieuw in problemen komen, of andere EU-landen. En dat kan de pijlers onder de economie wegslaan, bijvoorbeeld omdat westerse EU-landen niet ook nog eens geld uit willen trekken voor arme Oost-Europese lidstaten. De vraag is ook voor hoelang de politieke stabiliteit aanhoudt. Veel Polen begrijpen er geen snars van dat een arm land een rijk land uit de problemen moet helpen. Het toenemende nationalisme bij westerse EU-lidstaten maakt de populariteit van Europa er bij hen niet groter op. De club waarvan Polen in 2004 lid werd is een andere club geworden, zegt Kucharczyk. Architect Paplawski hoort het bij het Nationale Stadium allemaal gelaten aan. Ja, Polen is bezig met een wedergeboorte. Maar we hebben nog een lange weg te gaan.

Talibaan in Mnchen
Amerikaanse diplomaten en Talibaan-leiders ontmoetten elkaar vorig jaar in een dorp bij Mnchen. Rotterdam. Het gesprek op 28 november duurde elf uur. Daarna was er nog een ontmoeting in Qatar, en begin mei nog n Duitsland. Hoewel de Amerikaanse regering vorige week al bevestigde dat zij besprekingen met de Talibaan voert, was er tot nog toe niets bekend over dit overleg. Gisteren lichtte de internationaal gerespecteerde Pakistaanse journalist en Talibaan-kenner Ahmed Rashid een tipje van de sluier op, in The Financial Times. Rashid waarschuwt voor speculaties over de inhoud van de gesprekken of de namen van de deelnemers. Dat zou niet alleen het vredesoverleg kunnen bemoeilijken, maar ook de betrokkenen in gevaar brengen. Groepen als de terreurorganisatie Al-Qaeda hebben er belang bij de besprekingen te saboteren. (NRC)
Advertentie

Het copyright van dit spel ligt bij Reiner Knizia (zie ook pagina 22 en 60/12). Fotos boven: AP Fotos onder: YouTube. .

Speel het nieuws: Teheran

Het spel hierboven is gebaseerd op Crdoba van Reiner Knizia. Deze versie, Teheran, speelt zich niet af in Spanje, maar in Iran. Setting De Iraanse regering en de oppositie vechten om de macht op internet. Welke kant wint? Onderdelen 7 websitefiches met de waarden 1-7. Twee sets met kaarten, elk met de waarden 1-10. Spelidee De ene speler speelt met tien Iraanse YouTube-meiden, de andere met tien Iraanse conservatieve leiders. Ze leggen om beurten een kaart naast een website. Als alle kaarten zijn gespeeld, is de speler met het grootste puntenaantal naast een website de baas over die site. De speler met het hoogste totaal aantal punten op zijn sites wint. Voorbereiding De zeven websites worden neergelegd in een lijn tussen de spelers. Elke speler schudt zijn kaartenset en gebruikt ze als zijn eigen stapel, met de speelkant naar beneden. Elke speler trekt de bovenste kaart van de stapel en kijkt ernaar. Spel De beginnende speler legt zijn kaart met de speelkant naar beneden neer naast een van de websites en trekt die naar zich toe, om te laten zien dat hij er de controle over heeft. Aan het eind van zijn beurt trekt hij een nieuwe kaart. Dan legt de andere speler zijn kaart naast een van de websites, en trekt weer een nieuwe kaart. Op deze manier wisselen de spelers elkaar af. Wanneer beide spelers ten minste een kaart bij dezelfde website hebben gelegd, worden alle kaarten bij deze website omgedraaid. Alle kaarten die verder bij de site worden gelegd, worden direct met de speelkant naar boven gelegd. De website gaat naar de speler met het hoogste totaal aantal punten bij de website. Bij gelijkspel wint de speler die begint altijd. Belangrijk: Een speler mag geen kaart neerleggen naast een website waar zijn tegenstander net een kaart heeft neergelegd. Einde van het spel Het spel is afgelopen als alle kaarten op zijn. Beide spelers tellen de punten van de websites die zij controleren. Degene met het hoogste aantal punten wint het spel. Bij gelijkspel wint de speler die de website Blogger (1 punt) beheert. Tip: Speel twee keer, waarbij elke speler n keer begint. Tel de scores van beide potjes bij elkaar op. Variatie: Speel met drie kaarten in de hand. Elke keer als er een kaart is gespeeld, wordt er een kaart bijgetrokken.

Uitgekeken bij andere oogklinieken? Kom dan naar ons!

s Internet als grenzeloos feest

Online dragen Iranirs geen
Jonge Iraanse activisten zien de onlinewereld als een zegen n een vloek. Internet biedt veel vrijheid, maar houdt mensen ook van de straat.
Door Thomas Erdbrink Teheran. Twee jaar geleden gebruikten Iraanse activisten Facebook en Twitter om protesten tegen de regering te organiseren. Maar nu, zeggen ze, zit internet demonstraties juist in de weg. In plaats van protesteren, spelen dezelfde studenten, artsen en kunstenaars die in 2009 de antiregeringsprotesten gaande hielden, nu online spelletjes zoals FarmVille en gluren ze naar de fotos die hun vrienden hebben geplaatst. Hun politieke debatten beperken ze ook voornamelijk tot internet, waar het hebben van een andere mening minder riskant is. We zijn onlinerebellen geworden, en vermijden de gevaren die echte veranderingen met zich meebrengen, zegt een 39-jarige Iraanse die haar dagen doorbrengt met twee laptops en een netwerk van 1.300 vrienden. Onze wereld online is als een eindeloos feest zonder regels, en dat houdt ons behoorlijk bezig, zegt Jinoos, die niet met haar achternaam in de krant wil. In februari, na een straatprotest dat zij en haar vrienden wekenlang hadden aangekondigd op internet, zag ze dat veel andere vrienden online waren gebleven. In plaats van mee te demonstreren, plaatsten ze veilig thuis berichten over het protest op Facebook. De relatieve rust in de straten van Teheran, vergeleken met de opstanden in de Arabische wereld, ligt allereerst aan het harde optreden van de Iraanse veiligheidstroepen na de protesten van 2009, die op hun hoogtepunt miljoenen mensen op de been brachten. Tientallen demonstranten werden gedood, honderden gearresteerd en verscheidene politieke gevangenen gexecuteerd. Sindsdien geven veel tegenstanders van de islamitische republiek er de voorkeur aan om hun woede online te uiten. Internet geeft vaak een enorme opluchting, zegt Jinoos. Daar kunnen we protesteren zonder problemen. Maar veel Iranirs geven toe dat ze liever in een virtuele wereld vertoeven waar ze ongestraft dingen kunnen doen die anders ondenkbaar zijn, in een land waar een jongen en een meisje gearresteerd kunnen worden als ze hand in hand lopen.

hoofddoek en praten ze openlijk over seks

Sinds de protesten die volgden op de herverkiezing van president Mahmoud Ahmadinejad in 2009, probeert de Iraanse regering toegang tot Facebook en andere websites te blokkeren. Activisten gebruikten toen de invloed en snelheid van netwerksites om mensen op de been te krijgen. Hoewel de autoriteiten er in slaagden om de demonstraties te onderdrukken, lukte het niet de diepe gevoelens van onvrede weg te nemen die met name bij de stedelijke middenklasse leven. Met behulp van speciale software glippen Iranirs langs de firewalls van de regering. Iran ven, dat ze vroeger geheimhielden voor de staat en anderen. Fotos van ondergrondse feesten, platinablonde meisjes zonder hoofddoek, stelletjes rollebollend over de vakantiestranden van Turkije het is overal te vinden op Iraanse netwerksites. De fotos zijn een afspiegeling van de snelle modernisering die de islamitische republiek doormaakt. Geestelijken, revolutionairen en families begrijpen vaak maar moeilijk waar de jeugd allemaal mee bezig is. In de afgelopen jaren hebben we eerst de sociale taboes doorbroken, en nu breken we gewoon alles, zegt Bahar Rezaei (25), een populaire internetdichter en model. Voor haar illustreren de netwerksites wat er gebeurt met een samenleving die veel contact heeft met de buitenwereld, maar waar de staat tradities tot wetten heeft verheven. Onze leiders claimen het officile monopolie op normen en waarden, dus voelt iedereen zich de hele tijd als een rebel wanneer ze een alcoholisch drankje drinken, drugs gebruiken of seks hebben voor het huwelijk, zegt Rezaei, een lange, donkerharige vrouw die haar eigen kleren ontwerpt. In Iran zeggen veel mensen dat de fotos en berichten op de sociale netwerksites ook laten zien dat het leven voor de meesten van degenen die in 2009 de straat opgingen, nog steeds te comfortabel is om alles op het spel te zetten, zoals dat in opstanden in andere landen in het Midden-Oosten is gebeurd. Mensen zien geen alternatief voor de huidige leiders, en hun magen zijn nog vol, zegt Abbas Abdi, een analist die kritisch staat tegenover de regering. Ze proberen gewoon door te gaan met hun leven. Jinoos, de kunstenares, zegt dat de veranderingen niet op de straat plaatsvinden, maar online. Ze wijst op de open en verhitte debatten over politiek, relaties en andere in Iran gevoelige onderwerpen. Haar zus, die de traditionele zwarte chador draagt, kwam er bijvoorbeeld op internet achter dat drie van haar kennissen homoseksueel zijn, een taboe in Iran. Hoe zou ze daar in het echte leven ooit achter zijn gekomen, zegt Jinoos. De Iraanse cultuur heeft de neiging om geheimen onder zware Perzische tapijten te vegen, maar online is dat een stuk moeilijker. Volgens Jinoos leert een hele generatie van Iranirs door de netwerksites in hoog tempo omgaan met dialoog, andere meningen en compromissen sluiten. We organiseren wellicht geen straatprotesten momenteel, zegt ze, maar we zetten op Facebook de eerste stappen naar democratie.

SCHERP ZIEN EN GEZIEN WORDEN

Boxtel, Eindhoven, Roermond, Tilburg en Velp.

Met behulp van speciale software glippen de Iranirs langs de firewalls van de regering
heeft een van de grootste Facebookgemeenschappen van het MiddenOosten en heeft vrijwel de meeste internetaansluitingen van de regio, volgens Internet World Stats. Online kan opeens alles. Iranirs tonen openlijk hun persoonlijke le-

Bordspeladvies Internationaal
Internationale diplomaten en militairen kunnen veel leren van het stokoude Aziatische bordspel Go. Het spel bestaat uit een voortdurende verovering en een voortdurende omsingeling. Iedere zet kan cruciaal zijn, wie te lang wacht met ingrijpen in een actie van de ander komt snel op achterstand. Wit en zwart proberen zo veel mogelijk gebied te veroveren op het bord door het in te sluiten met eigen stenen. Maar vernietiging dreigt altijd. Een steen die geheel omsingeld wordt is door stenen van de andere kleur gevangen genomen. Overal loert de ondergang.

lasikcentrum.nl 0800-6646641

8 Nederland Nederland
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Nederland Nederland G 9
Op zoek naar een verbindend verhaal
Het politieke jaar is ten einde, vanmiddag is de laatste ministerraad. Dat mantra van 18 miljard besparen, voldoet straks niet meer. Idealen zijn er nodig.
Door Marc Chavannes Rotterdam. Niemand kan klagen dat er dit politieke jaar niets is gebeurd. Maar wat ook alweer? Een naar Belgische normen razendsnelle formatie baarde het gedoogkabinet-Rutte. Dat heeft een begin gemaakt met bezuinigen. Het mantra van 18 miljard. Alles vloeit daaruit voort. Het huishoudboekje van de staat moet kloppen. Van welke staat? Een land dat worstelt met het afscheid van een vroegtijdig, charmant pensioen. Een land waarin niet onverdoofd ritueel wordt geslacht het debat over de initiatiefwet van de Partij voor de Dieren viel bij uitzondering niet onder de 18 miljard-logica. Maar welk land staat de regering voor ogen? Traditioneel gaat Prinsjesdag over de begroting, met een vleugje visie. Dit jaar dus: 18 miljard en hoe die verder binnen te halen. Daarin hebben coalitiepartners VVD en CDA ook komend parlementair jaar betrekkelijk vrij spel. Zolang gedoogpartner PVV blijft meedoen. Vooralsnog was Wilders woord even waardevast als de euro. Ook bij bezuinigingen (zorg) die de PVV-achterban pijn doen. Bij het pensioenakkoord is het kantje boord. De PVV dreigt ronduit met gedoogdesertie als meer goedNederlands geld naar Athene verdwijnt. Het kabinet heeft bij redding van de eurozone de oppositie nodig. Het is de vraag of Wilders de gedoogconstructie echt bombardeert om Griekenland. Voorlopig viert hij feest in de peilingen. De oppositiepartijen hebben, ook in het volgende parlementaire jaar, weinig kans de bezuinigingstrein tegen te houden. Regeergrage partijen als PvdA, D66 en GroenLinks rest een naar dilemma voor alle Europese verantwoordelijkheden waarvoor de PVV haar neus ophaalt: de overtuiging volgen of onbehulpzaam zijn tegen het geweten in. Tot nu toe heeft het kabinet niets gedaan om de loyale oppositie te bedanken voor cruciale diensten (Europa, Afghanistan, Griekenland). Zelfs de eigen Kamerleden, die de kunstbezuinigingen iets wilden verzachten, kregen niets toegestopt. Het kabinet meent soeverein door te kunnen koersen. Zolang PVV n loyale oppositie hun rol volgens draaiboek spelen. Het CDA staat in de peilingen zo laag dat breken en nieuwe verkiezingen altijd erger zijn. En de oppositiepartijen met een regeerwens? Zullen die breken om te bouwen? Kunnen zij de PVV aflossen door op een sleutelmoment CDA en VVD de voet dwars te zetten? Dat zou weinig dank oogsten en als verkiezingen volgen waarschijnlijk allerminst een makkelijke formatie opleveren. Als de PvdA nodig is moeten al die VVDers die nu happy cruisen met PVV-muziek in de oortjes gaan bakkeleien met linkse partners. Paars Plus is veel te lekker om op af te geven. Voorlopig zit een breuk er niet in. Waar blijft het massaal verzet, vroeg een Belgische collega die de lijst van bezuinigingen overzag. De getroffenen kwamen allemaal langs op het Plein, en toch. Kennelijk worden nog geen grote groepen collectief getroffen. Toch kan dat air van alwetend verbouwen van Nederland opeens voorbij zijn. Als meer GGZ-patinten deze winter onder een kartonnen doos slapen. Als de trein echt ontspoort. Als blijkt dat de laatste justitiedeskundige van het ministerie van Veiligheid net is afgevloeid. Als Chinese conglomeraten ABN Amro en Philips overnemen. Dan helpt Maxime Verhagens begrip voor mensen die de grenzen willen dichthouden niet. Natuurlijk werkt de minister van Economische Zaken en Innovatie ook aan bedrijvenbeleid, sterke clusters sterker maken. Maar innovatie komt niet van een commissie en ook niet van tien. Ruimte maken voor creativiteit is een kunst. Minder nepdiplomas, benchmarks en accreditatierituelen. Meer uitvinders in garages. Om de angst voor de wereld en de snelheid der dingen voor te zijn moeten er weer idealen rondgaan. Het verbindend verhaal wordt overal gezocht. Misschien breekt een seizoen van ideen aan. Marc Chavannes is politiek commentator

Overdrachtsbelasting gaat een jaar fors omlaag

De overdrachtsbelasting, de belasting die je moet betalen als je een huis koopt, gaat fors omlaag. Rotterdam. Om de woningmarkt weer op de rails te krijgen, verlaagt het kabinet de overdrachtsbelasting van 6 naar 2 procent, waarschijnlijk voor een jaar. Deze maatregel wordt vandaag in de ministerraad besproken. Dat hebben de NOS en RTL Nieuws gisteren gemeld. Met de verlaging wil het kabinet de door de economische crisis in het slop geraakte verkoop van huizen stimuleren. De Nederlandse Vereniging van Makelaars en de Vereniging Eigen Huis hebben verheugd gereageerd op het nieuws. Het verlagen van de overdrachtsbelasting maakt deel uit van een al aangekondigde woonvisie die het kabinet deze zomer zou presenteren. Als er besloten wordt over de belastingverlaging, gaat deze waarschijnlijk met terugwerkende kracht in, met als begindatum aanstaande maandag. De overdrachtsbelasting moet iedere keer betaald worden bij het kopen van een woning. Voor wie net een huis heeft gekocht, is het daarom minder aantrekkelijk om snel weer een ander huis te kopen. Zo draagt de overdrachtsbelasting bij aan de stagnatie op de woningmarkt, zeggen deskundigen. De overdrachtsbelasting levert de staat nu jaarlijks zon 3,5 miljard euro op. Het verlies aan inkomsten voor de overheid door de maatregel wordt gedeeltelijk betaald uit een nieuwe belasting, de zogenoemde bankenheffing, die minister van Financin Jan Kees de Jager (CDA) wil introduceren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken was gisteravond niet bereikbaar voor commentaar. (NRC)

Het verlies voor de overheid wordt betaald uit de bankenheffing

Bezuinigen is niet per se slecht voor probleemwijk

De bezuinigingen zorgen ervoor dat hulpverleners in de achterstandswijken beter gaan samenwerken. Rotterdam. De bezuinigingen van het kabinet op gemeenten, woningcorporaties en welzijnsorganisaties zijn niet per definitie slecht voor de aanpak van de veertig probleemwijken in het land. Ze zorgen ervoor dat beter wordt samengewerkt en dat de hulpverlening goedkoper wordt. Dat zeggen de opstellers van het eerste evaluatierapport over de probleemwijken, dat gisteren werd overhandigd aan minister Donner (Binnenlandse Zaken, CDA). De ongewenste situatie dat vele hulpverleners worden ingezet voor n en hetzelfde probleemgezin zonder dat er iets wordt opgelost, is extra zichtbaar geworden in de Vogelaarwijken. Juist daar wonen bovengemiddeld veel van deze gezinnen. In die wijken is de afgelopen jaren gexperimenteerd met andere, goedkopere, vormen van hulpverlening. Zo kregen in de wijk Velve-Lindenhof in Enschede probleemgezinnen n wijkcoach met verregaande bevoegdheden toegewezen die alle betrokken instanties vertegenwoordigt. Jos van der Lans, een van de opstellers van het rapport zegt: Het kan allemaal best een stuk efficinter en slagvaardiger, en dus goedkoper. De wijkenaanpak moet ervoor zorgen dat Vogelaarwijken binnen tien jaar het gemiddelde van hun stad halen op het gebied van werken, onderwijs, integratie en veiligheid. Sinds 2007 is daar extra geld voor. (NRC)

Naar een psych ga je niet voor je lol

Kabinet vindt dat psychiatrisch patinten
Gisteren voerde de Tweede Kamer het debat over de geestelijke gezondheidszorg. De eigen bijdrage die patinten moeten betalen, is discriminerend, zegt hoogleraar psychiatrie Ren Kahn.
Advertentie

Iedereen kan schilderen

Volg de kleurcode en creer een schilderij naar het werk van fotograaf Roel Rozenburg. Titel: Er ligt een man op het gras (Nederland, 2011). De foto is genomen op het Malieveld, tijdens een demonstratie tegen de voorgenomen bezuinigingen op de GGZ.

zich aanstellen, zegt hoogleraar Ren Kahn

van Wetenschappen. De boeken die hij publiceerde, gingen over de rol van de hersenen bij psychische ziekten en de invloed van omgeving en erfelijke aanleg op het gedrag. Kahn is de laatste die wollige verhalen over een verpeste jeugd zal ophangen. Maar hij vindt dat dit kabinet psychiatrische ziektes afdoet als onzin. En dat noemt hij een schandaal. Gisteren debatteerde de Tweede Kamer over het plan van minister Schippers (Volksgezondheid, VVD) om 600 miljoen euro te bezuinigen op de geestelijke gezondheidszorg. Psychiatrisch patinten worden verplicht mee te betalen aan hun behandeling. 275 euro per jaar. Wat ze ook hebben. Schizofrenie, ADHD, een depressie, een angst- of dwangstoornis. Deze maatregel discrimineert psychiatrisch patinten, vindt Kahn. Zij moeten zelf betalen omdat het kabinet verwacht dat ze dan minder snel naar de dokter gaan. Alsof ze dat voor hun lol doen. Alsof het een luxe is! Dat zijn zieke mensen. Ze lijden en ze functioneren niet. Patinten betalen voor sommige behandelingen, zoals fysiotherapie, een eigen bijdrage. Maar niet voor n bepaalde somatische ziekte, een fysieke aandoening, zoals een hartkwaal of diabetes. Het kabinet, zegt Kahn, denkt blijkbaar dat psychiatrisch patinten zich aanstellen. Stelt de hardwerkende dertiger met een burn-out zich aan, volgens u? Een burn-out bestaat niet. Dat is een modern woord voor een depressie. Jammer dat het burn-out is gaan heten, want daardoor wordt het minder serieus genomen. Ik snap het wel: men wil een verklaring voor zijn lijden en vindt dat in het harde werken dat eraan voorafging. Maar iemand die hard heeft gewerkt en een aantal maanden of langer niet functioneert, is vaak depressief. Depressie krijg je als je er genetische aanleg voor hebt. Veel mensen werken hard en krijgen gn depressie. Veel mensen hebben in een kamp gezeten of een kind verloren en kregen geen depressie. Die zijn gezegend met een grote veerkracht. Maar moeten de mensen die wl aanleg hebben voor depressie en die lijden dan maar flink zijn? Waarom is de vraag naar psychische hulp, psychiatrische behandelingen en medicijnen zo toegenomen in dertig jaar? Ok, het aantal patinten is toegenomen en daar zijn oorzaken voor. De medicijnen voor depressie zijn veiliger geworden. De benodigde dosering is nu meestal snel duidelijk en een overdosis is niet gevaarlijk. Dus worden antidepressiva vaker voorgeschreven dan vroeger, ook door huisartsen. In de westerse wereld is het taboe op een psychiatrische stoornis verdwenen. We hebben meer kennis en er wordt beter naar gedrag gekeken. Ik ben gepromoveerd op paniekstoornissen. Die bestonden 25 jaar geleden niet in Nederland. Althans, niemand had ervan gehoord. Maar ze waren er wel! Men dacht bij een paniekaanval dat iemand zat te hyperventileren en dan moest hij eindeloos in een plastic zakje blazen en werd hij geen spat beter. In Amerika hadden ze de paniekstoornis al ontdekt. Waarom heeft de afgelopen vijftien jaar bijna 5 procent van de kinderen de psychiatrische diagnose ADHD gekregen? Ik vraag me af of die diagnoses allemaal door psychiaters zijn gesteld. Ik denk dat ze vaak worden gesteld door huisartsen of kinderartsen. Die mogen ook het medicijn voorschrijven. Diagnose door niet-psychiaters is een essentieel probleem, je verspilt er geld mee. De psychiater zou aan de deur van de zorginstelling moeten staan. Hj moet de diagnose stellen, niemand anders. Dat gebeurt nu niet. Allerlei mensen psychologen, huisartsen onderzoeken een kind, of volwassene, voordat de psychiater hem ziet. En soms ziet de psychiater de patint helemaal niet. Stellen anderen te snel de diagnose? Mogelijk. De diagnostiek moet zorgvuldig gebeuren en dat kunnen alleen wij. [Psychiaters studeren eerst geneeskunde en dan 4,5 jaar psychiatrie.] Je kunt niet even snel ADHD of autisme vaststellen, maar dat gebeurt. Als wij het zouden doen, dan zouden er minder ADHD-diagnoses zijn, denk ik. Kunnen behandelingen efficinter? De behandeling hoeft niet door een psychiater gedaan te worden. Psychologen kunnen prima psychotherapie of gedragstherapie geven, huisartsen kunnen eenvoudige antidepressiva of Ritalin voorschrijven, ndat de psychiater de diagnose heeft gesteld. Waarom zou een patint geen eigen bijdrage moeten betalen? Er mag best bezuinigd worden op de psychiatrie. Daar ben ik niet tegen. Maar dan moet dat bij lle ziektes. Van reuma tot een hartaandoening.

Door Frederiek Weeda Utrecht. Eerst een voorbeeld: de manager met een probleem. Hij kan niet spreken voor een groep. Voor het hogere management of het personeel. Hij slaapt dagen tevoren al slecht, zweet overmatig. Ook van recepties krijgt hij de zenuwen. Dan moet hij met iedereen een praatje maken. Verder functioneert hij goed. Stelt zo iemand zich aan? Is hij ongeschikt voor

die functie? Nee, zegt psychiater Ren Kahn, hij lijdt aan een sociale fobie. Hij heeft een ziekte die goed te behandelen is. Daarna zal hij nog beter functioneren. Ren Kahn (57) staat bekend als nononsense psychiater. Hij leidt de afdeling psychiatrie van het academische ziekenhuis in Utrecht (UMCU), is lid van de Gezondheidsraad en de Koninklijke Nederlandse Akademie

Geldig op 1 juli 2011

Luister naar Jazz!

43% k
4x 2CD: Famous collection
Dubbelcds met Jazz selecties van: Carice van Houten Henry Rollin 87,96 Sacha de Boer Alleen vandaag Joe Jackson

or tin g

Marcus 36% Miller korting Selectie

5CD Original Album Classics 2CD+DVD nieuwste CD Tutu Revisted

Maak vandaag kans op North Sea Jazz Festival dagkaarten

Koop een van de vier dagaanbiedingen en n en maak kans op 2 dagkaarten voor North Sea Jazz Festival, we verloten 6x 2 dagkaarten

een ladies night is discriminatie

Caf Old Dutch uit Valkenswaard biedt op vrijdagavond tussen 22.00 en 24.00 wel gratis drankjes aan vrouwen aan, maar niet aan mannen. En dat mag niet volgens de wet, oordeelde de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) gisteren: het is een direct onderscheid op geslacht. Lees het gehele oordeel van de Commissie Gelijke Behandeling online, via nrcnext.nl/links

Jazz Legends
Fantastisch 100CD-box van grootste Jazz legendes

Mavis Staples
Nieuwste CD, You Are Not Alone

54,90
Alleen vandaag

Speladvies
Kan het Hollandser dan Menserger-je-niet? Toch is het een Britse bewerking (Ludo, 1896) van een eeuwenoud Indiaas spel (Pachisi). Het ergeren (en dat dat niet mag) is natuurlijk wel typisch Hollands. Er is nu wel een Duitse, verbeterde strategische variant op de markt, met de absurde naam Dog, den Letzten beissen die Hunde. Niet een dobbelsteen bepaalt de voortgang, maar een stuk of zes regelmatig aangevulde kaarten in je hand waarvan je er telkens een speelt in je beurt. En, heel Hollands: je kunt samenspelen. Met vier personen speel je twee aan twee en ideaal is: je kunt kaarten uitwisselen. Erg spannend. En de strijd blijft. Net als de ergernis. Dog (uitg. Schmidt), 22 euro

49,95

34,95

99,95
Alleen vandaag

40% k
or tin g

22,95
Alleen vandaag

Eigen bijdrage remt de vraag naar psychiatrie

Een eigen bijdrage voor psychiatrisch patinten is geen nieuwe vorm van discriminatie. Zij worden al gediscrimineerd omdat ze, anders dan patinten met lichamelijke klachten, nu al moeten betalen voor hulp of medicijnen die ze van hun huisarts krijgen, zei minister Schippers (Volksgezondheid) gisteren. Omdat psychiatrisch patinten al een tijd zelf moesten bijbetalen voor lichte hulp van de huisarts, slaan zij die vaak over. Patinten gaan vaker meteen naar de psychiater, zegt Schippers. Dus om groei van de vraag naar psychiatrie te remmen, is

59,95

14,95
korting

een eigen bijdrage voor hulp van de specialist volgens haar nodig.

. Nieuw of oud, discriminatie is het

wel, zeiden gisteren de oppositiepartijen. Bovendien, zeiden ze, zijn zware patinten die niet bewust de huisarts hebben overgeslagen, nu de dupe.

35%

. Critici, ook buiten de Tweede Kamer, wijzen erop dat patinten met lichamelijke klachten wel bijbetalen voor sommige behandelingen, zoals fysiotherapie, maar niet voor n bepaalde ziekte of aandoening, zoals een hartkwaal of diabetes.

Bestel nu op: www.onedayonly.nl

10 Economie Economie
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Economie G 11 Economie

Saab sluit weer een miljoenenlening

Met het geld hoopt Saab de fabriek in Trollhttan binnen twee weken weer op te starten. Amsterdam. De miljoenen om het Zweedse automerk Saab in leven te houden, komen deze keer van de Bahamas. Saab-eigenaar Swedish Automobile maakte gisteren bekend dat het een lening van 25 miljoen euro heeft gesloten met Gemini Investment Fund, een investeringsfonds op de Bahamas. Met al het geld dat Swedish Automobile-topman Victor Muller deze en vorige week heeft binnengehaald, hoopt Saab de fabriek in Trollhttan binnen twee weken weer op te starten. Eerder deze week verkocht Saab het eigen vastgoed aan Zweedse investeerders. Die transactie levert Saab 28 miljoen euro op. De autofabrikant huurt het vastgoed vervolgens terug. Daarnaast werd een overeenkomst gesloten met een onbekend Chinees bedrijf voor de levering van 582 autos, voor 13 miljoen euro. Vorige week werd bekend dat er geen geld meer was om de werknemers te betalen. Door geldgebrek ligt ook de fabriek van Saab al maanden stil. Leveranciers weigeren nog langer aan de autofabrikant te leveren omdat zij nog geld van het bedrijf krijgen. De salarissen van het personeel zijn gisteren door Saab betaald. Als het geld van de overeenkomsten binnen is, wil Saab de leveranciers betalen en afspraken maken over toekomstige leveringen. Eerder sloot Saab al een overeenkomst met de Chinese bedrijven Pangda en Yougman, die samen een meerderheidsbelang willen nemen. (N RC)

Dit is troosteloos s
Er zijn te veel regels voor het bebouwen van leeg
Braakliggende terreinen hebben een nare uitstraling op de omgeving. Maar juist gemeenten zijn huiverig: dat ze de tijdelijke gebruiker niet weg krijgen.

Nederland
terrein. Oplossing: een tijdelijke bestemming
Tijdelijke stadstuin
Bewoners van Nijmegen waren de voortslepende besluitvorming over het centrale Plein 44 beu en hebben zelf grasmatten gelegd. Op de plekken waar tot het bombardement van 1944 huizen hebben gestaan, kwam gras, de vroegere straten werden stenen wandelpaden. Het park, waarin inwoners aandelen voor 19,44 konden kopen, bleef tot 2007. Intussen zijn met de opkomst van de stadslandbouw overal terreinen, kavels en daken gebruikt om bloemen en voedsel te telen. In Amsterdam bijvoorbeeld heeft het Grondfront! een perceel in de Pijp gekraakt en tot Vrijstaat Swomp gedoopt.

Tweede ja van Grieken

Faillissement van het land uitgesteld
Het parlement heeft gedaan wat vanuit het buitenland werd opgedragen. Maar de meeste Grieken steunen de plannen niet.
Door Marloes de Koning Athene. Het centrum van Athene werd gisteravond routineus schoongeveegd. De meeste demonstranten zijn naar huis. Het parlement heeft gisteren, zoals verwacht, opnieuw met een krappe meerderheid ja gezegd. Dit keer op een pakket wetten om de bezuinigingen en privatiseringen versneld uit te kunnen voeren. Van de 286 parlementarirs die hun stem uitbrachten stemden er 155 voor en 136 tegen. Goedkeuring was noodzakelijk om te voorkomen dat de overheid binnen een paar weken geen betalingen meer kan doen. Een faillissement van het land is uitgesteld. Het moet gek lopen willen de Europese ministers van Financin en het IMF nu nog besluiten om het volgende deel van de lening 12 miljard euro deze maand niet uit te betalen. Acute betalingsproblemen zijn daarmee voorlopig vermeden. Er is succesvol tijd gekocht, maar van blijdschap of opluchting blijkt niets. Na alle spanning ontbreekt de climax. Het parlement heeft het hoofd gebogen en gedaan wat vanuit het buitenland werd voorgeschreven. Ik had liever gehad dat ze met zn allen nee hadden gezegd, zegt Alexey Mackiewicz (20). Daarmee maak je tenminste een duidelijk statement. Het afgelopen jaar heb ik het gevoel dat wij Grieken ons land niet meer zelf bestuderen, we doen alleen nog wat anderen ons opdragen en in het belang van anderen. Hij studeert
Advertentie

Tijdelijke natuur
Op een braakliggend terrein van de Amsterdamse haven is ontheffing verleend van de Flora en Fauna Wet om tijdelijke natuur te vestigen of beter gezegd, te laten ontstaan. Het idee kwam twee jaar geleden van het innovatienetwerk. De haven van Amsterdam kreeg in 2009 als eerste zon ontheffing voor een terrein ter grootte van tien voetbalvelden. De natuur lijdt er niet onder, zegt Carlein Maka van Bureau Stroming. Tussen het leegkomen van een terrein en het begin van de werkzaamheden ontstaat er van alles. Het gaat vaak om pioniersoorten die toch al na de eerste paar jaar weer verdwijnen.

Tijdelijke cultuur
Culturele evenementen zijn bij uitstek geschikt als nomadische gebruikers van ruimte. Op Bevrijdingsdag wordt elk jaar in de Amstel een tijdelijk concertpodium gebouwd en later in de zomer wordt op een dek in de gracht het Prinsengrachtfestival gehouden. Het festival Oerol komt elk jaar naar Terschelling en gaat weer. In een weiland bij Biddinghuizen wordt elk jaar voor het festival Lowlands een volledige stad opgebouwd die maar drie dagen wordt gebruikt. En bij The Old American Can Factory in Brooklyn zette het Duitse Raumlabor een grote plastic dans- en vergaderbubbel neer.

Tijdelijke wateropslag
Bij hoosbuien kunnen de straten onderlopen. Maar een straat kan ook zo worden ingericht dat het overtollige water een tijdlang op een fraaie manier wordt vastgehouden. Rotterdam heeft de Westersingel zo ingericht dat je bij laag water over verlaagde, bakstenen kades kunt lopen en bij hoog water over de gewone stoepen. Wegens de klimaatverandering wil Rotterdam de komende jaren in extra waterberging voorzien Zo begint ook op het nieuwe Bellamyplein in de wijk Spangen binnenkort de aanleg van een eerste waterplein dat bij regen volloopt en daarna langzaam weer leegstroomt.

Tijdelijke recreatie
Natuurrecreatie drukt meestal een lichte stempel op het land en is daarom een populair soort tijdelijk gebruik. Trekkershutten kunnen goed staan in gebieden die bij hoog water moeten kunnen onderlopen, drijvende zwembaden kunnen worden verplaatst en stadsstranden en beachvolleybalvelden liggen er alleen in de zomer. Ook op het echte strand, zoals bij Scheveningen, kan tijdelijk een terrein voor een motorwedstrijd worden ingericht. De stad Arnhem kent sinds 2007 het fenomeen van de reizende tuinen: parken die weer verhuizen zodra de bouw daadwerkelijk begint.

LAGUNA ESTATE dCi 110 EXCUTIVE

Geld voor DSB-spaarder

De circa 3.700 houders van de achtergestelde DSB depositos krijgen alsnog spaartegoed terug. Rotterdam. Ook achtergestelde depositos van de failliete DSB Bank vallen onder de dekking van het depositogarantiestelsel. Dat heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) gisteren bepaald. Hierdoor krijgen ook de de houders van deze depositos het spaargeld dat zij nog van de failliete DSB Bank tegoed hebben terug tot de grens van 100.000 euro. Met een achtergesteld deposito krijgt een klant normaliter een hogere rente dan op een gewone spaarrekening, maar hij loopt ook het risico dit geld kwijt te zijn als de bank omvalt omdat zon deposito normaal niet onder het garantiestelsel valt. De uitspraak betekent nu dat de achtergestelde depositos van de DSB Bank wel onder het garantiestelsel vallen. Daardoor krijgen de circa 3.700 houders van de achtergestelde DSB depositos alsnog spaartegoed terug. De Nederlandse Bank zal een bedrag van ongeveer 90 miljoen euro moeten uitbetalen. (NRC)

Webwinkelen populair
Reizen is de meest voorkomende aankoop online. Rotterdam. De populariteit van eshoppen groeit nog steeds. In 2010 kochten 9,3 miljoen Nederlanders goederen of diensten via internet. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Daarmee groeide het aandeel e-shoppers onder internetgebruikers tot 77 procent. In 2006 was dat nog 61 procent. Nederland behoort in de EU tot de landen met de meeste e-shoppers. De groei van bestellingen via internet is zichtbaar op vrijwel alle terreinen, met uitzondering van hardware. Tussen 2006 en 2010 zijn het online boeken van reizen of vakanties en het kopen van kleding het sterkst gestegen onder de frequente e-shoppers . Van de internetkopers boekten er bijna 6 van de 10 reizen in 2010. Reizen is daarmee de meest voorkomende aankoop online. (NRC)

Door Tracy Metz Onkruid, wat kapotte flessen en scheefstaande Heras-hekken: dat beeld kom je overal in Nederland tegen. Het zijn plekken bedrijventerreinen, woonwijken, waterberging die in limbo hangen, die noodgedwongen wachten op de plannenmakers, op de economie, op de uitkomst van de bezwaarschriften. Het vagevuur van de ruimtelijke ordening. Wat moeten we ermee? Laten we ze dan maar tijdelijk gebruiken, is het idee achter het innovatieprogramma Tijdelijk Anders Bestemmen. TAB wat is een innovatieprogramma zonder een eigen acroniem is ontstaan vanuit Rijkswaterstaat, Deltares (kennisinstituut voor water), Curnet (netwerk op het gebied van ruimte, bouw, bodem en water) en het Innovatienetwerk dat nieuwe concepten bedenkt voor het landelijk gebied. We beginnen met een aantal pilots, zei initiatiefnemer Nico Beun van het Innovatienetwerk op een recent congres waar TAB zich presenteerde, maar wij willen dat tijdelijkheid een regulier instrument in de ruimtelijke ordening wordt. Gedeputeerde Co Verdaas van Gelderland ziet dit zelfs als een kentering in de planologie, die nu vooral is gericht op het uitsluiten van onzekerheden. De tijd van aanbodgerichte planning is voorbij. Het moet flexibeler. De provincie maakte altijd plannen voor tien, vijftien jaar vooruit en hoopte dat de wereld zich ernaar zou voegen.

Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op renault.nl.

Foto Leo Linnartz

Foto Defacto

Foto Defacto

Foto Defacto

Foto Defacto

muziek, geen economie, benadrukt hij, maar iedere econoom vertelt ons dat dit geen echte oplossing is. De staatsschuld wordt op deze manier alleen maar hoger. Ook uit verklaringen van parlementsleden bleek gisteren dat de stemming wat hen betreft niet ging over een echte oplossing voor de zware economische problemen. Een lid van regeringspartij Pasok, Vasso Papandreou (geen familie van de premier) sprak haar twijfel hardop uit. Ik doe dit omdat het mijn patriottische plicht is, zei ze. Maar voegde eraan toe dat ze denkt dat Duitsland intussen voorbereidingen treft om de gevolgen van een Grieks faillissement op Duitse banken te verminderen. Uit peilingen blijkt dat de overgrote meerderheid van de Grieken de huidige bezuinigings- en privatiseringsplannen niet steunt. De belastingdruk wordt hoger, de overheidsuitgaven lager. De werkloosheid zal stijgen. Mackiewicz overweegt net als veel leeftijdsgenoten zijn heil in het buitenland te zoeken. Waar weet hij nog niet.

We moeten in termijnen van twee jaar gaan denken

gedeputeerde Co Verdaas We moeten in termijnen van twee jaar gaan denken. De mogelijkheden voor tijdelijk gebruik zijn eindeloos. TAB heeft een brochure en een soort kleurenwaaier gemaakt met vrolijkmakende voorbeelden. Het kan ook om kleine ingrepen gaan op kleine terreinen, zoals een ligweide, een buurt(moes)tuin, een concertpodium, een klimmuur, studentenwoningen in containers. Op grotere bouwlocaties kan er tijdelijke natuur worden toegestaan, die weer mag worden weggehaald als de bouw begint. Ook op de gronden langs de rivieren die voor waterberging zijn bestemd kan er voorlopig van alles, zegt stedebouwkundige Anne Loes Nillesen van bureau Defacto dat voor kust, rivieren en het rijnmond een Kansenkaart heeft gemaakt. Neem het plan Waalweelde bij Zaltbommel. De overheid heeft daar veel grond in bezit voor toekomstig waterberging, maar heeft geen geld om het in te richten. Doe iets lichts daar: trekkershutten bijvoorbeeld, of energieopwekking. Tijdelijk gebruik kan ook het imago van een plek opvijzelen, zegt Wim Braakhekke van het Bureau Stroming. Hij haalt het voorbeeld aan van Meerstad, een grote nieuwe woonwijk in het noorden dat moeilijk van de grond komt. Doe dingen die nergens anders mogen. Van mijn part zaai je een enorm gebied in met korenbloemen. Maar d iets! Als leek denk je meteen: logisch, een tijdelijke bestemming is toch altijd beter dan de boel leeg verkommeren. Braakliggende terreinen hebben

28 miljard uit bezuinigingen, 50 miljard uit privatiseringen

Griekse maatregelen; aantal miljarden uitgesplitst

Bordspeladvies Economie
Net als in de echte beurshandel lijken de spelregels van Acquire nogal ingewikkeld. Moeilijke aandelendeals, handel in bedrijven, fusies. Maar de werkelijkheid van dit economische spel bij uitstek (en favoriet van Catanbedenker Klaus Teuber) is een langzame verovering van het speelbord door zeven verschillende hotelketens (in de nieuwere versie heten ze bedrijven). De kracht van het spel is dat je van lle ketens aandelen kunt kopen. Je vecht niet voor je eigen stekkie, maar je gokt als een echte strateeg op het verloop van de markt. Als ketens elkaar raken gaan ze fuseren, en dan worden de aandelen van de kleinste keten afgekocht. Wie met het meeste geld eindigt, heeft gewonnen. Allicht. Wizards of the Coast, ca. 30

50

2,4

14,09

2,4

14,32

Griekse bezuinigingen, waar wordt op gekort?

2,189 mld

5,110 mld

2,120 mld

1,199 mld

3,702 mld

Advertentie

BELOON UZELF
MET DE SCHERPST GEPRIJSDE 20% BIJTELLER IN HET SEGMENT
De Renault Laguna Estate dCi 110 Excutive, Vanaf 31.690,-. Leaseprijs vanaf 699,- p/m

Advertentie

Foto Roel Rozenburg, illustratie Marike Knaapen

BELOON UZELF
een nare uitstraling op de omgeving (en een magische aantrekkingskracht op jongens die er willen ravotten), en aan een tijdelijke bestemming kan iemand wellicht ook iets verdienen. Op het TAB-congres bleek echter dat vooral gemeenten huiverig zijn: ze denken dat ze de tijdelijke gebruiker nooit meer weg krijgen. In een rollenspel lepelde een bestuurder alle tegenargumenten op: juridisch gedoe, je krijgt ze niet meer weg, niets is zo permanent als tijdelijk, er gebeurt nu al van alles daar wat het daglicht niet kan verdragen. Hoeft geen probleem te zijn, zei advocaat Iwan Smeenk in een sessie over de juridische aspecten: De gemeente kan een ontheffing van het bestemmingsplan geven voor vijf jaar. De gemeente kan zeggenschap houden door samen met de ondernemer een stichting te vormen, of desnoods onteigenen, al zit dat niet zo in de Nederlandse cultuur. Als er maar van tevoren duidelijke afspraken zijn gemaakt. Toch, mede dankzij de crisis, gaat ook de overheid zich voor dit idee interesseren. De stad Berlijn heeft al een loket waar je je kunt melden als je een stukje grond zoekt, het Grondbedrijf van de gemeente Amsterdam gaat alle lege gronden in een database op internet zetten. En het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt volgens programmadirecteur Edward Stigter aan nieuwe wet- en regelgeving die tijdelijk gebruik makkelijker zal maken. Nog geen lang geen improvisatie, zoals Temp.Architecture wil, maar je moet ergens beginnen. Meer info en drie filmpjes op www.tijdelijkandersbestemmen.nl

ALLE DENKBARE LUXE EN TOCH MAAR 20% BIJTELLING

De Renault Laguna Estate dCi 110 Excutive, Vanaf 31.690,-. Leaseprijs vanaf 699,- p/m
Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op renault.nl

Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op renault.nl

Sport 12 Sport
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Sport Sport G 13

Maria Sjarapova is terug als Wimbledonfinaliste

Russische tennisster wint halve finale van Duitse Sabine Lisicki. Door Koen Greven Londen. Maria Sjarapova is na zeven jaar terug in de finale van Wimbledon. De 24-jarige Russin maakte in 2004 naam door als tiener het belangrijkste grandslamtoernooi op haar naam te schrijven. Het leek er destijds op dat ze het vrouwentennis voor lange tijd zou kunnen gaan domineren. Maar mede door een hardnekkige schouderblessure werd de krachttennisster de afgelopen jaren ver teruggeworpen. Sjarapova is dit jaar op Wimbledon weer favoriet en versloeg gisteren in de halve finale de Duitse Sabine Lisicki ondanks een matig optreden in twee sets: 6-4 en 6-3. Het is ongeAdvertentie

24 Jol-woorden
Zoek 24 woorden die iets te maken hebben met Martin Jol. ADO DEN HAAG SVV SCHEVENINGEN RODA JC RKC WAALWIJK TOTTENHAM HOTSPUR HAMBURGER SV AJAX FULHAM BAYERN MNCHEN FC TWENTE WEST BROMWICH ALBION COVENTRY CITY COCK JOL TRAINER VOETBALLER COACH PREMIER LEAGUE MAARTEN CORNELIS BIG MARTIN EREDIVISIE BUNDESLIGA AMSTEL CUP KNVB BEKER STEENBOK

RENAULT LAGUNA COUP MONACO GP

looflijk om na zoveel jaren weer terug te zijn in de Wimbledonfinale, zei Sjarapova. Maar ik ben nog niet tevreden. Ik heb meer te doen hier. Het contrast met het spontane meisje dat op zeventienjarige leeftijd Wimbledon won en de zelfverzekerde vrouw die nu glorieert op de All England Club is groot. Sjarapova is van een keihard werkend talent veranderd in een koele zakenvrouw. Commercieel gezien was Sjarapova buiten de baan al enige tijd de absolute nummer n van het vrouwentennis. Maar nu is ze ook sportief gezien weer een klasse apart. Toppers als Serena en Venus Williams en Kim Clijsters waren niet fit genoeg om de opmars van Sjarapova te kunnen stuiten. Sjarapova speelt morgen in de eindstrijd tegen de 21-jarige Petra Kvitova. De Tsjechische speelster won in drie sets van Victoria Azarenka : 6-1, 3-6 en 6-2. K vitova bereikte vorig jaar de halve finales van Wimbledon. Kvitova is de huidige nummer acht van de wereldranglijst en is de eerste linkshandige speelster in de Wimbledonfinale sinds Martina Navratilova in 1994. De voormalige kampioene zat gisteren als toeschouwer langs het centercourt. In het juniorentoernooi bereikte het vijftienjarige Nederlandse talent Indy de Vroome gisteren de kwartfinales. Ze won overtuigend in twee sets van de Japanse juniore Risa Ozaki: 6-0 en 6-1. De Vroome speelt nu tegen Julia Poetintsjeva uit Rusland.

Het circus Contador is nu echt begonnen

Media duiken op van doping verdachte renner
Spanjaard Alberto Contador geeft een persconferentie aan de vooravond van de Tour. Ik heb altijd gezegd dat ik tegen doping ben. Zero tolerance voor mij.
Door Maarten Scholten Les Herbiers. Hoe durft Bjarne Riis een paar keer achter elkaar het woord fair uit te spreken, zonder blozen nog wel? De manager van de Saxobankploeg, die in 2007 nota bene zelf toegaf bij zijn Tourzege van 1996 het verboden middel epo te hebben genomen. En dan zijn huidige kopman, drievoudig Tourwinnaar Alberto Contador, beschuldigd van dopegebruik in de Tour van 2010. Heeft nog nooit verklaard anti-doping te zijn. Valt hij nog te vertrouwen? Heel even deed de persconferentie die Contador gisteren hield, voorafgaand aan de 98ste Tour de France, denken aan de ijzige verbale gevechten die recordwinnaar Lance Armstrong begin deze eeuw voerde met zijn kwelgeest, de Britse journalist David Walsh. Maar ook na de meest kritische vragen van de Ierse journalist en oud-renner Paul Kimmage toverde de Spanjaard een ontspannen glimlach op het gelaat. Ik geloof dat je slecht genformeerd bent, riposteerde hij koeltjes. Ik heb altijd gezegd dat ik tegen doping ben. Zero tolerance voor mij. En voor de rest moet je maar geloven wat je wilt. Liefst 32 televisiecameras stonden in een afgezette hoek van het grote perscentrum in Les Herbiers gericht op de winnaar van de voorgaande twee edities. Tientallen fotografen moesten bij het begin van de persconferentie opzij worden geduwd om te kunnen beginnen. Contador is een soort Messi of Bolt van het wielrennen, zo vergeleek concurrent Ivan Basso eerder deze week de kopman van Saxobank met de beste voetballer en snelste 100 meter-loper ter wereld. Hij is iemand die zijn sport overstijgt. Ook Contadors ploegleider Riis heeft aan persoonlijkheid geen geAdvertentie

RENAULT LAGUNA COUP MONACO GP

Aikman nieuwe coach hockeyclub Den Bosch

Aikman werd eerder dit jaar ontslagen als bondscoach van Japan. Rotterdam. Siegfried Aikman is aangesteld als hoofdcoach van de mannenploeg van hockeyhoofdklasser Den Bosch. Hij volgt Reinoud Wolff (47) op, die vorig jaar aantrad maar wiens contract mede op eigen verzoek niet werd verlengd. Aikman (52) kreeg in februari zijn ontslag als bondscoach van Japan. Aikman keerde dit voorjaar ontgoocheld terug uit Azi, nadat het bestuur van de Japanse hockeybond hem na bijna twee jaar op een zijspoor had gezet. Aanleiding voor zijn ontslag was de als teleurstellend ervaren zesde plaats die Japan afgelopen najaar behaalde bij de Aziatische Spelen in China. Hij had een contract tot en met de Olympische Spelen van volgend jaar in Londen. Drie weken geleden bereikte de oud-coach van onder Kampong en Hurley overeenstemming over een afvloeiingsregeling. Een compromis, maar ik kan ermee leven, zei hij toen. Tweevoudig landskampioen Den Bosch (1999 en 2001) wist zich afgelopen seizoen ternauwernood te handhaven in de hoofdklasse. De ploeg was in de promotie/degradatieplay-offs te sterk voor overgangsklasser HCKZ uit Den Haag. Aikman werkte eerder bij Den Bosch. Als coach van de vrouwenploeg (19951998) leidde hij de club in zijn laatste jaar naar de eerste landstitel uit de clubgeschiedenis. (N RC)

brek. In zijn tijd als renner was de Deen uiterst zuinig met woorden, gisteren wist hij niet van ophouden. Als een generaal stelde hij n voor n zijn soldaten voor. Elke vol geprate minuut betekende minder tijd voor een kritische vraag. En zelfs die stelde hij uiteindelijk zelf, om de meer dan honderd journalisten in de zaal voor te zijn. Is het juist dat Contador de Tour mag rijden, terwijl het internationaal sporttribunaal CAS in augustus pas

Ik word het vaakst gecontroleerd van het hele peloton

Alberto Contador uitspraak doet of hij in de Tour van 2010 al of niet het verboden middel clenbuterol gebruikte? Wij hadden graag een oordeel vr de Tour gewild maar dat is niet gebeurd, antwoordde Riis zichzelf. Ik vraag er begrip voor dat Alberto zich nu concentreert op de wedstrijd. Wie het er niet mee eens is, moet het systeem ter discussie stellen en niet ons. Wij volgden slechts de regels. Het risico dat hij zijn zege in de vorige Tour en de afgelopen Giro alsnog kwijtraakt? Contador stelde dat hij de meest gecontroleerde renner van het

peloton is. Het zou belachelijk zijn als ze mijn overwinningen afpakten. Op een vierde Tourzege durfde hij niet vooruit te lopen. Ik heb wat twijfel, gaf hij opnieuw toe. Na de Giro twijfelde El Pistolero zelfs even of hij wel aan de Tour zou meedoen, omdat de combinatie van de twee grote rondes misschien te zwaar is. Maar ook voor zijn sponsors Specialized (fietsenmerk) en Saxobank is de Tour verreweg de belangrijkste wedstrijd van het jaar Maar het is niet gek om je af te vragen hoe je lichaam zich houdt na de inspanningen van de Giro, die dit jaar zeer zwaar was. Geroutineerd werkt hij zich door de vragen, het antwoord steevast beginnend met bueno. Ja, liever had hij meer tijdritkilometers gehad dan de 42,5 in de voorlaatste rit van deze Tour. Andy Schleck is zijn belangrijkste concurrent, maar er zijn nog acht of negen kanshebbers voor het podium. Ja, ook Robert Gesink. Een erg sterke renner, die precies weet wat hij wil. Van mijn Spaanse vrienden bij de Raboploeg weet ik dat hij zich zeer goed heeft voorbereid. Onmiddellijk na de laatste vraag volgt een bestorming van het podium waar Contador zit. Het kraakt vervaarlijk. Dit is net film of circus, lacht zijn ervaren ploeggenoot Matteo Tosatto, die het tafereel van een afstandje met bewondering bekijkt. Alberto gaat zo gemakkelijk om met alle drukte. Het kost hem totaal geen energie. No problem. Pas straks in het hotel, als de rust is weergekeerd, dan gaat hij de spanning voelen. Dan komt de eerste rit dichtbij.

Verzorger BMC kocht epo

. Een Belgische verzorger van de wielerploeg BMC heeft bekend dat

hij in 2009 epo heeft gekocht. Dat staat in de Belgische krant Het Nieuwsblad. De man werd maandag aangehouden. De doping kwam uit Nederland en werd onderschept op de luchthaven van het Luikse Bierset. De man beweert dat hij het product voor eigen gebruik kocht. BMC ontkent elke betrokkenheid.

Advertentie

t Winnen? Ach, dat is bijzaak

Fulham moet onder nieuwe coach Martin Jol mooi voetbal spelen
den. Hij tekende een contract voor twee seizoenen met een optie voor nog een jaar. Jol moet aantrekkelijk voetbal spelen bij de club, die de afgelopen seizoenen onder Roy Hodgson en Hughes niet sprankelde. Ik ben een voorstander van aanvallend voetbal, legt Jol uit. De manier van voetballen is eigenlijk nog belangrijker dan het resultaat. Het gaat erom dat er mensen naar het stadion komen. Fulham staat bekend als n van de
Advertentie

Advertentie

Speladvies
Helaas alleen nog tweedehands verkrijgbaar , maar het mooiste sportspel is Jockey van Ravensburger. Niet alleen omdat je meedoet aan een spannende paardenrace. Maar vooral omdat je (in het geheim) kunt wedden op wie er wint. Iedere speler kan alle paarden bewegen, je hebt geen eigen kleur. De kaarten in je hand bepalen welk paard je hoe snel kunt laten lopen. Je kunt ook een paard terugzetten. Gelukkig zijn er drie rondes in dit uiterst spannende spel. 5 10 euro op marktplaats.nl

ALS TARGETS BEHAALD WORDEN

ZIJN BELONINGEN NIET MEER DAN TERECHT
Beloon uzelf met een elegante sportcoup De stijlvolle Renault Laguna Coup Monaco GP vormt de perfecte balans tussen elegantie en sportiviteit. De betoverende lijnen komen tot hun recht in de parelmoer witte of metallic zwarte uitvoering en vormen een gewaagde combinatie met het zwarte dak en de spiegelkappen. De exclusieve sfeer van autoraces komt terug in de stoere Laguna Monaco Coup GP-badge op de zijkant en in de grille. Targets worden zeker behaald door deze bloedmooie GT.
Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op renault.nl

BELOON UZELF
MET EEN ELEGANTE SPORTCOUP
De Renault Laguna Coup Monaco GP
Betoverend design 18 Interlagos wielen Exclusief Monaco GP logo Carminat TomTom LIVE navigatie met kleurenscherm Witte of zwarte metallic lak met zwart dak 4CONTROL, vierwielbesturing optioneel

Gisteravond debuteerde Martin Jol met een 3-0 zege bij de Londense club. Het resultaat is bij Fulham altijd ondergeschikt geweest aan de manier van voetballen.
Door Koen Greven Londen. Een half uur voor de wedstrijd steekt Martin Jol gestoken in een pak met blauwe stropdas even zijn gezicht naar buiten. Zijn karakteristieke hoofd staat op de voorkant van het programmaboekje. Craven Cottage is goed gevuld bij zijn officile debuut. De fans zingen Jols naam als hij het veld opkomt. De Nederlandse coach moet bij Fulham FC met aantrekkelijk voetbal weer voor vermaak gaan zorgen. De aanhangers van de happy club uit West-Londen kregen gisteravond tegen het NSI Runavik uit de Faerer direct een aantrekkelijke wedstrijd te zien: 3-0. Volgende week is de return in de eerste voorronde van de Europa League op de Faerer. Een toernooi

dat door de fans van Fulham sinds vorig seizoen in de armen is gesloten. De aanhangers hebben vertrouwen in Jol, die in Londen een goede naam opbouwde als manager van Tottenham Hotspur. De eigenaar van Bon Bonnie Sandwich Shop geeft hoog op over Jol. Ik denk dat hij een zeer goede coach van Fulham kan zijn, stelt de man, die wijst naar een plakkaat aan de muur. The incredible journey, zo staat erop te lezen. Het is een aandenken aan het seizoen 2009/2010 toen de Londense club ten koste van clubs als Juventus, Roma en HSV de finale van de Europa League haalden. Ik ben destijds vrijwel altijd met Fulham meegegaan. Een schitterend seizoen. Laten we hopen dat we met Jol aan een nieuwe reis beginnen. Fulham Football Club speelde gisteravond onder leiding van Jol tegen NSI Runavik de eerste wedstrijd van een zeer lang seizoen. Maar het deert Jol niet. Natuurlijk is het een vroeg begin. Maar ik had geen behoefte aan een langere vakantie. Ik ben er zes maanden uit geweest, stelt de Scheveninger. Je wilt als club toch altijd internationaal spelen. Ik zie de voorrondes in de Europa League ook als

een voorbereiding op het seizoen. Het leek er een jaar geleden al op dat Jol als manager naar Fulham zou komen. De clubeigenaar Mohamed Al-Fayed had toen zijn zinnen gezet op de Nederlandse oud-voetballer. Ajax wilde hem echter niet laten gaan. Jol stapte een half jaar later gedesillusioneerd op en stond zes maanden aan de kant. Op het moment dat Fulham afscheid nam van

De spelers lopen met een lach op hun gezicht rond

Fulham-trainer Martin Jol Mark Hughes kwam Jol weer in beeld. De voormalige coach van Roda JC, RKC, Tottenham, HSV en Ajax nam met zijn broer Cock en Michael Lindeman opnieuw zijn eigen assistenten mee. Een ook keeperstrainer Hans Segers maakt deel uit van zijn technische staf. Jol werd vorige week gepresenteerd bij de oudste profclub uit Lon-

RENAULT LAGUNA COUP MONACO GP

meest geliefde clubs uit Londen. Alles ademt traditie uit bij The Cottagers, genoemd naar de thuisbasis Craven Cottage. Als je van het metrostation Putney Bridge naar Fulham FC loopt zie je het stadion in de verte langs de Theems opdoemen. Het lijkt alsof de tijd stil heeft gestaan aan Stevenage Road. De Cottage in de hoek van het veld is uniek. Aan de Riverside drinken de fans een biertje terwijl de boten voorbij varen. Een standbeeld van Michael Jackson dat binnen de hekken van het stadion staat, springt in het oog. Het eerbetoon van Al-Fayed aan hem zorgde voor kritiek onder supporters, die vonden dat het beeld detoneerde. De reactie van Al Fayed was kort en bondig: Go to hell. Jol zegt zich thuis te voelen bij de club, waar George Best halverwege de jaren zeventig een seizoen speelde. De spelers lopen met een lach op hun gezicht rond. Ik hoop dat het zo blijft, stelt Jol. Het resultaat is bij Fulham altijd ondergeschikt geweest aan de manier van voetballen. Het ticket voor de voorronde van de Europa League dankte Fulham dan ook aan een eerste plaats in het Fair Play Cupklassement.

Kijk voor meer informatie en de voorwaarden op renault.nl

14 In beeld In beeld
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

InIn beeld G 15 beeld

Knippuzzel
Als de krant eenmaal gelezen is, kunnen deze paginas er voorzichtig uit gescheurd worden. Plak de grote foto op een stuk karton voordat je begint met het knippen van de puzzelstukjes.

nrc.nl/inbeeld
nu ook verkrijgbaar als gratis app voor de iPad Foto Mike Blake/ Reuters

Bacon met slagroom

Del Mar. In 1880 organiseerde een groepje mannen uit San Diego, Californi, een landbouwbeurs om boeren uit de regio bij elkaar te brengen en ideen uit te wisselen. Het was een succes: er werden prijzen uitgereikt aan de boer met de beste citrusvruchten, de beste taartenbakker en de eigenaar van het snelste paard. De beurs werd een jaarlijks terugkerend

evenement, eerst op verschillende plekken, vanaf 1936 krijgt de beurs een vaste stek: Del Mar in San Diego. De landbouwbeurs is sindsdien uitgegroeid tot een gigantische kermis met meer dan een miljoen bezoekers per jaar. Landbouw is allang niet meer het hoofdthema. Hoewel, eten heeft nog steeds een prominente plek op de San Diego

County Fair. Op de site staat wat de verschillende eetkraampjes te bieden hebben. Neem bijvoorbeeld het Deep Fried Butter-kraampje (voorheen bekend onder de naam Heart Attack Caf): Gefrituurde bacon op een stokje, gehuld in chocola, vervolgens gedoopt in pannekoekbeslag en gefrituurd. Wordt geserveerd met slagroom.

treffers zijn de gecombineerde rubrieksadvertenties in NRC Handelsblad en nrc next. Uw advertentie wordt ongewijzigd in beide dagbladen geplaatst.

PARIJS: vakantie-appartementen in het centrum Tel: 010 - 2653659 www.city-apartments.nl

Bretagne & Normandi Karakteristieke, huizen aan zee v.a. 399! www. liberte.nl

ledro- & gardameer

comomeer
treffers zijn de gecombineerde rubrieksadvertenties in NRC Handelsblad en nrc next. Uw advertentie wordt ongewijzigd in beide dagbladen geplaatst.

kuurreizen
17-dgse excl. groepsreis naar Boedapest, sfeervol 4* Grand Hotel op het Margareta-eiland, volledig verzorgde reis met NLbegeleiding, incl. vliegen vanaf Schiphol, hotel volp., uitgebreide baden-kuur, kerstdiner, gezellige oudejaarsviering en op 1e kerstdag La Bohme in de schitterende Staatsopera. Prijs 1825,- p.p. Vertrek 17 december 2011. www.fontana-travel.nl of bel voor brochure 026-442.58.47

treffers
Treffer opgeven Particulier via www.nrcmedia.nl/treffers Zakelijk via e-mail treffers@nrc.nl Telefoon zz010-4066888 Voor meer informatie: www.nrcmedia.nl/treffers De brieven onder nummer kunt u sturen naar: postbus 551, 3100 AN Schiedam onder vermelding van br.o.nr. (nummer advertentie)

Boek een belevenis! Voor stellen, Last-minutes 9-16 juli gezinnen, groepen en bedrijven. www.kasteelovernachtingen.nl 25-75 korting Norm. Bret. N-Fr. Loire 024-3739986 www.liberte-vakantiehuizen.nl Dordogne: kl. groene camping Last-M. Safari- tenten, huisjes, kleinschalige camping, beekje, zwembad. www.primatent.nl
a. speelriviertje verh.v. stacar. inger.bung.tent. en kampeer.pl. www.chatonniere.com

Prachtig gelegen vakantiewo- Geselect. villas, landhuizen en ningen v.a. 195,- per week, vakantiewoningen. Tel. 0598372679 WWW.LABREVA.NL 058-2159154 WWW.ALPICASA.NL Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

KERST-KUURREIS

consumenten
vraag en aanbod
IK WIL UW GOUD EN ZILVER! HET IS NU DE TIJD OM UW GOUD TE VERKOPEN
U ontvangt direct de hoogste contantprijs voor sieraden, heel of kapot, munten, goudbaren, tandengoud, zilver, zilveren serviezen, zilveren tien, guldens, rijksdaalders, bestek, broodmanden, diamant, briljant en horloges: Cartier, Rolex, Breitling, Omega enz. POTMA EDELMETAAL Papestraat 28 2513 AW Den Haag Tel. 070-3636666 Di. t/m Za. 11.00 - 17.00 uur www.potma-edelmetaal.nl Al 25 jaar een vertrouwd adres! Historisch hoogtepunt zilverprijs e950,-- kilo Gouden munten, Krugerrand, Maple leaf, gouden tien, agouden pond, Am dollar, gouden penningen.

portugal

treffers
Lissabon
v.a.
HHHH

griekenland
WEG v.h. MASSATOERISME Priv villas/app incl auto. JACOBOS.NL 075 6120390

vakantiehuizen frankrijk
****WWW.GITES.NL**** Vakantiehuizen voor levensgenieters! Authentieke huizen door heel Frankrijk.

Treffer opgeven Particulier via www.nrcmedia.nl/treffers Zakelijk via e-mail treffers@nrc.nl Telefoon 010-4066888

Voor meer informatie: www.nrcmedia.nl/treffers De brieven onder nummer kunt u sturen naar: postbus 551, 3100 AN Schiedam onder vermelding van br.o.nr. (nummer advertentie)

Een nieuw en schoon begin met een VASTEN week bij kuuroorddeschouw.nl

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

alleengaande reizen
SINGLES zeilend avontuur! Zomerweekend 15-17 juli 200 Bontekoe.com T:038-3334848 Bruisend weekend 40 hoger opgeleide singles (40-59 jr.) in luxe acc. www.fortyvibes.nl

muziekreizen
Prachtige Kerst- Muziekreis naar Berlijn 24-28 dec.'11 1095 incl. 2 concerten, 2 opera's, kerstdiner, cultureel programma, maaltijden, ****hotel in centrum en vervoer per touringcar 0135363921 www.muziekreizen.org Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

vakanties & reizen

binnenland limburg
3 dagen genieten in een prachtig **** hotel in LIMBURG voor maar 99,50 p.p. Ook dinnershowarrangementen. Gratis kleurenfolder? 0478-511466 of www.asteria.nl VAKANTIEPARK t Posterbos gelderland Volopgenieten van natuur, rust Vakantie 2011! Epe vrijst. en ruimte. www.posterbos.nl tel.0475-402589 BUNGALOWS op unieke loc! Inl. 0578-612615, derietberg.nl

denemarken

stedentrips.nl
Groot aanbod fly-drives, steden, Azoren, Madeira en Algarve girassolvakanties.nl 020 4280555 ANVR/SGR ALGARVE, villa met 2 (!) app. en zwemb. Rustig gelegen, prachtig strand en zeezicht. Kijk op: www.casainmaran.nl WEG v.h. MASSATOERISME Portugal, Azoren en Madeira. Priv villas/app incl auto. JACOBOS.NL 075 6120390 Villa met zwembad nabij Coimbra. Annulering 9-16 juli 06 55382723 www.quintadaovelha.nl Fantastische vakantiehuizen in de Algarve www.portucasa.nl ( lid sgr)

vakanties & reizen

azi
tibet

Kopenhagen
v.a.
HH+

bhutan

SCHITTEREND BHUTAN! Oost-Tibet, 24 dgn. vertr. 24/9 Individuele reizen op maat info-middag za 2/7 Rotterdam www.tibetreis.com 010-4651814 Kijk op www.atma-asia.nl

single reizen
Bergvak. 60 hoger opgeleide singles. MTB, racefietsen, wandelen: www.mountainvibes.nl

stedentrips.nl
itali

afrika egypte
DJED REIZEN: Gevarieerde, kleinschalige Egypte reizen. Ook reizen op maat vanaf 2 personen. Gegarandeerd wekelijks vertrek. Brochure? 070-3815533 WWW.DJED.NL

tanzania
TANZANIA SPECIALIST Priv reizen op maat 055 5332550 www.exploretanzania.com

treinreizen

vloeren

ijsland

Portucasa

drenthe
2 nachten: 125,3 nachten: 185,4 nachten: 225,5 nachten: 275,6 nachten: 325,7 nachten: 375,pp pp pp pp pp pp

Vernieuwde ho telkamers en nieuw geopende lounge

Ontdek meer cultuur wereldwijd

DJOSER rondreizen IJsland 14 dgn v.a. 1995,- Nog enkele plaatsen op o.a. 8 en oostenrijk 15 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 Chalets en appartementen Boek nu bij Fi vakantiehuizen next.fi.nl of bel 020-4285999

kenia
Unieke kleinschalige KENIA beleving. Ook met kinderen. www.thuisinkenia.nl DJOSER rondreizen Kenia 18-21dgn v.a. 2365,Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

ar 1000 ja e histori

namibi
DJOSER rondreizen Namibi/Botswana/Zambia 24 dgn v.a. 2595,- Nog enkele plaatsen op o.a. 2, 13 en 16 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

R/ W E I MeArondreis, in

RES PZIG/D LEI

DEN

Parket STOFVRIJ schuren! WWW.GELREPARKET.NL 024 3586763

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

rusland

Rusland groot aanbod groepsreizen en cruises marcopoloreizen.nl 020 6238368 ANVR SGR

Vakantie app te huur in Oostenrijk nog vrij voor 10/7 24/7-31/7 en na 10/8 0316.227291 familie peters@hotmail.com

e tr 6-daags , incl. OV-kaart ** hotels*

415,-

wijnen
Wij betalen de beste prijzen voor uw topwijnen. Mail ons voor een vrijblijvende taxatie.

071 513 70 08 TREINREISWINKEL.NL BREESTR. 57 LEIDEN SINGEL 393 ADAM

v.a. p.p.

friesland
Lauwersmeer. TH 2 p chalet aan het meer. Comfortabel en priv. 06-51267140 www.grootesiege.nl Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

spanje
WEG v.h. MASSATOERISME Tradit. casitas/villas incl. auto. JACOBOS.NL 075 6120390 Mallorca, Costa s, Barcelona, Madrid en binnenland. Fly-drives en Paradores. Mundicolor.nl 020 6851711 Andalucia, Alpujarras rust natuur en zon v.a. 380 /wk www.alpujarraweb.eu

texel

Vertrekgarantie

La Taha Sfeervolle vakantiehuizen in Spanje www.taha.nl ( lid sgr) isral

DJOSER rondreizen Isral 14 dgn v.a. 1545,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

DJOSER rondreizen Mozambique/Zambia/Malawi Zuid-Afrika 15-35 dgn v.a. 22-24 dgn v.a. 2495,- Nog 2165,- Nog enkele plaatsen enkele plaatsen op o.a. 24 op o.a. 24 juli, 6 en 21 aug Brochure? www.djoser.nl of juli, 25 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 071-5126400

mozambique

zuid-afrika

fietsvakanties
De 100 mooiste fiets- en wandelreizen in Europa individueel . bagagevervoer. charmante verblijven www.vostravel.nl Tel . 074 2778382
Bergvak. 60 hoger opgeleide singles (25-49 jr.) MTB, racefietsen: www.mountainvibes.nl

DJOSER FIETS Cuba 18 dgn v.a. 2085,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

mali

Grand Hotel Opduin - Texel Zomeraanbieding vanaf 279,00 p.p.

3 overnachtingen met uitgebreid Texels ontbijtbuffet, 2 x 3-gangen diner, gebruik van zwembad, sauna, stoombad, massagestoel en solarium. Geldig o.b.v. beschikbaarheid. Gratis parkeren, wireless internet en geen reserveringskosten. Gelegen in de duinen op slechts 200 mtr van het strand! Bel 0222 317445 of kijk op www.opduin.nl voor meer info. Uw chalet aan de kust in Noord Holland of op Texel www.chaletcentrumtexel.nl tel: 06-12227881 Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

Ontdek Itali
Bezoek Veneti Bologna, Pisa, Lucca, Florence en Siena Rome en Vaticaanstad Vertrek 15 augustus

9 dagen
v.a.

959

BARCELONA, Madrid en Sevilla: vakantie-app. in het centrum.Tel: 010 - 2653659 www.city-apartments.nl

DJOSER rondreizen Mali 16 dgn v.a. 2195,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 Luxe rondreizen Zuid-Afrika. Ontspannen reistempo, 50+ Presentatie 31 juli Utrecht. Wilt u adverteren? DIAZ Travel 0546-868597. Mail naar: treffers@nrc.nl www.diaztravel.nl Lid SGR. www.zadkinemedia.nl

www.zuidafrikaspecialist.nl ANVR en SGR reisorganisatie. Tel: 085 7738877

studie/taalreizen

culinaire vakanties

muziek & theater

Spaans, Engels, Frans, Duits KOKEN, KUNST in de en Italiaans leren wereldwijd. Ardche, 070-3557260, Bel 024-3888666 www.kookvakantie.nl
WWW.STUDYTRAVEL.NL

ARCHIE20:30 28 SHEPP WO 6 JULI

BIMHUIS AMSTERDAM
www.bimhuis.nl 020 788 21 88

groenland

spitsbergen
IJsberen & walrussen zien? www.belugareizen.nl of bel Beluga Adv. 010 - 2950126.

Spaans in Spanje & Italiaans in Itali & Frans in Fr. leren www.tricolore.nl 070-3836666

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

Onbekend Sicili
Ragusa, Catania en Palermo Excursie Vallei der Tempels Dagtocht Eolische eilanden Vertrek 19 september

12 dagen
v.a.

1282
8 dagen

ijsbergen, inuitcultuur & www.belugareizen.nl of bel Beluga Adv. 010-2950126.

zuid-amerika ecuador
peru
Laat uw reis door ons op maat DJOSER rondreizen Peru 21 maken! 040-2982266 (Anvr/Sgr) dgn v.a. 2485,- Nog enkele plaatsen op o.a. 9 en 23 aug WWW.MONDIREIZEN.NL Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

tsjechi
Autorondreis 9 dgn 171 LO 20% korting op luxe bungaook huisjes, app. & Slowakije lowtenten op topcampings in 050-7200092 tsjechietours.nl Tsjechi www.rent4tent.nl
v.a.

KWALITEIT in Taalreizen, jong en volw., High School, Stages, Historicus heeft zijn hart verCollegejaar. Tel:010-47.77.455 pand aan Istanbul en wandelt WWW.INTERLANGUAGE.NL al jaren met kleine groepen door deze prachtige stad. Wilt u adverteren? Vertrek 16/10 053-4324675 www.konstantinopel.org Mail naar: treffers@nrc.nl

cultuurreizen

onroerend goed
recreatiewoningen te koop aangeboden
Te koop: zomerhuis op stil terrein bij Heemskerkerduin r.hoogedoorn@g.mail.com Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

europa belgi

caribische eilanden

Mystiek Baskenland
Frans en Spaans Baskenland Guggenheimmuseum Bilbao Kloosters van Loyola en Arnzazu Vertrek 16 september

1108
8 dagen

azi
VNC ASIA TRAVEL armeni Gegarandeerd vertrek: ARMENI, specialist in reizen 21/8 N. Korea 2/9 Z.Korea naar dit land. Tel. 0521-380382 16/10 & 4/12 Birma www.armeniaholiday.com Nog plaats: 17/10 Japan 3/11 Bhutan Ook Reizen op maat! treffers@nrc.nl www.vnc.nl of 030-2311500

Op maat naar de Caribbean? Maduro Travel, Den Haag 070-3180300 www.maduro.nl

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl www.zadkinemedia.nl

er tussen uit
limburg
www.bungalowparksimpelveld.nl | 045-5441242 LIMBURGSE GASTVRIJHEID met de zachte G. BEL snel voor de NRC zomerprijzen!

costa rica
DJOSER rondreizen Costa Rica/Panama 15-21 dgn v.a. 1795,- Nog enkele plaatsen op o.a. 25 juli, 23 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

suriname
DJOSER rondreizen Suriname 20 dgn v.a. 2145,- Nog enkele plaatsen op o.a. 26 juli, 16 en 30 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

Nr. 1 in de Ardennen 088 - 2021234

ardennen
Luxe vakantiehuizen en parken in Ardennen en Eifel, zwembad teambuilding, groepsaccom. Tel 0570-615994 elke dag 10-22u www.ArdennenPlezier.nl

Magnifiek Mallorca
Klooster van Valldemossa Concert in grotten van Drach Wandeling bij Vilafranca Vertrek 1 september

duitsland
Langs het IJzeren Gordijn, of langs wijngaarden naar Weimar? COMFORTABELE en VERZORGDE fietsvakanties in MIDDEN-DUITSLAND www.gatochfietsen.eu BERLIJN, Mnchen: vakantie-appartementen in het centrum: 010 - 2653659 www.city-apartments.nl BERLIJN-Mitte, fijn app. bij museumeilanden v.a.420 p.w.020-6446076 / 06-48932844.

v.a.

998

watersport
Zeilweken voor kinderen Bedrijfsevents op het water Zeilboten en sloepverhuur Grand Caf aan het water

china
Nieuwste architectuur Beijing, VNC ASIA TRAVEL Shanghai Ningbo vertr. 21/10 Diverse groepen met www.tibetreis.com 010-4651814 gegarandeerd vertrek in juli augustus en september 15 prachtige Chinareizen Ook Reizen op maat! TOZAI Travel www.tozai.nl www.vnc.nl of 030-2311500 Telefoonnr. 020-626 22 72

australi en nieuw-zeeland
Laat uw reis naar Australi of Nieuw-Zeeland ontwerpen door Fivesenses.
Kijk voor inspiratie op WWW.FIVESENSES.NL

www.zeilschool-neptunus.nl

Inclusief:

kamperen op het water giethoorn

Slapen op je eigen vlot. Een Rest. De Rietstulp heeft leuke unieke beleving op het water! arrangementen in Giethoorn www.kampeervlot.nl/nrc Van 2 tot 350 personen. Kijk op : www.rietstulp.nl

canarische eilanden
WEG v.h. MASSATOERISME Tradit. casitas/villas incl. auto. JACOBOS.NL 075 6120390 Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

creatieve vakanties
Prof. geluidstudio Algarve ROCHECULTURELLE.COM vakantiehuis, rust & inspiratie? fotografie-grafiek-schilderenwww.studioalgarve.com beeldhouwen in Bourgondi en Normandi. Vakantieworkshop Beeldend inl.broch.(nl.) 0622542235 OvertuigenDoorn, 3-daags info@rocheculturelle.com Linkedin: Joyce Dieleman KUNST, KOKEN in de All-in vakantie SchilderenArdche, 070-3557260, Beeldh.-Foto-Koken-Mozaiek www.kookvakantie.nl www.griekenlandaanzee.nl

050 - 3 123 123 src-cultuurvakanties.nl Onze reisleiders brengen cultuur tot leven
Het mooiste van TOSCANE, UMBRI en SICILI. Authentieke Agriturismo, vak. woningen met zwemb vanaf 2 p (SGR) www.myvacationhome.nl WEG v.h. MASSATOERISME prive villas/appartementen incl. auto. JACOBOS.NL 075 6120390 Vakantiehuizen in Itali

japan
25 prachtige Japanreizen TOZAI Travel www.tozai.nl Telefoonnr. 020-626 22 72 Kyoto, Hiroshima en Tokyo. 16 dgn. Vanaf Euro 1785,-WWW.IKITRAVELS.NL ASUKA, cultuur-en architectuur reizen naar Japan. www.asuka.nl tel 0575 - 572599 24 juni - JAPAN Reis-Info-Dag TAO Japan Specialist. Indiv./gr 020-6235067 / www.japan.nl

arrangementen in twente
Alle mogelijke uitjes en arrangementen in Twente. www.eventsintwente.nl

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl Of surf naar: www.zadkinemedia.nl

frankrijk
Boerderijtjes en landhuizen Boek nu bij Fi vakantiehuizen next.fi.nl of bel 020-4285999 PARIJS-centr.bij Republique, mooi, rustig app.455 p.w., 020-6446076 / 06-48932844. Aan de voet van de Pyreneen schitterend uitzicht, sfeervolle kamers, rust, (h)eerlijk eten www.loustal.eu PROVENCE-Luberon te huur van part, luxe villa, 6 p. 3 sl/3 badk, groot zwembad terrassen, 5min lopen naar dorp, golf, vrij na 28/8 Voor info: 023-5247803 Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

indonesi

OBI... exclusief overwinteren Bali

www.dimore-italiane.nl 0228-526626 Agriturismos en landhuizen Boek nu bij Fi vakantiehuizen next.fi.nl of bel 020-4285999 Annul: 9-16 juli Normandi 6 p. huis aan zee, Nu 499 024-3739986 www.liberte.nl Aantrekkelijke vak.huizen in Z.-Frankrijk. Tel:026-3519198 www.drome-vakantiehuizen.nl

DIMORE ITALIANE

Al 23 jaar lang een vertrouwd adres! Januari-Maart 2012. Aktiviteiten: excursies, golf, tennis, bridge, tekenen. Uniek: Hotelwisselplan + Golfclinic voor beginners! Nederl. arts aanw. Infomiddag 27 juli 13.30 u. Nunspeet. OBI, tel: 038-4229038, www.overwinterenbali.nl

noord-amerika canada
Walvissen en beren zien? www.belugareizen.nl of bel Beluga Adv. 010 - 2950126. Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

antarctica

mongoli
DJOSER rondreizen Transsiberi Express 23 dgn v.a. 2745,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

thailand
DJOSER rondreizen Thailand/ Laos 15-24 dgn v.a. 1735,Nog enkele plaatsen op o.a. 24 juli, 6 aug Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400 Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl Of surf naar: www.zadkinemedia.nl

ZEILEN ANTARCTICA 4 reizen dec.11-apr.12 V.a. e 5600/22d. 010-2810990 Website: www.barkeuropa.nl

Doe het nu!

AGRITURISMO in heel Italia. Ook individuele rondreizen op maat. Info: 0416-696605 of ROME, Veneti, Florence, www.gigitravel.nl. SGR Lucca, Verona, Napels: vak. appartementen en kamers in het centrum: 010 - 2653659 Wilt u adverteren? www.city-apartments.nl Mail naar: treffers@nrc.nl

Agriturismo, sfeervolle villas huizen, apt. Itali, 0529-432745 WWW.ITREIZEN.NL, SGR

overige reizen wandelvakanties

DJOSER WANDEL Azoren 14 dgn v.a. 1895,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

vietnam
DJOSER rondreizen Vietnam/ Cambodja 23-27 dgn v.a. 2140,- Brochure? www.djoser.nl of 071-5126400

groepsaccommodaties
Sfeervolle boerderij in Land van Maas & Waal tot 25 pers. 0487501672 www.kleingrut.nl

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl of surf naar www.zadkinemedia.nl

Wilt u adverteren? Mail naar: treffers@nrc.nl

18 Opinie Opinie
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Opinie
G

Opinie G 19

nrc commentaar

De smalle marges van Nout Wellink

een crisis, digd in een Nout B egonnen in crisis. ToengeinWellink in 1982 toetrad tot de directie van De Nederlandsche Bank (DNB), maakte de economie de zwaarste recessie door sinds de oorlog, was de inflatie in de industrile wereld volledig uit de hand gelopen en was het Nederlandse begrotingstekort huizenhoog. Het afscheid van Wellink, die gisteren zijn laatste dag beleefde na veertien jaar als president van de centrale bank, vindt plaats onder nauwelijks betere omstandigheden: de wereld is amper bijgekomen van de kredietcrisis van 2008 en een economische recessie die de terugval van dertig jaar geleden overNederland trof. Een schuldencrimocht zich sis teistert gelukkig Europa en de prijzen met regering in Den Haag een bankier voert de van dit kaliber zwaarste bezuinigingen ooit door. Crises komen en gaan. Nederland mag zich gelukkig prijzen een centrale bankier aan het roer te hebben gehad van het kaliber van Wellink. Zeker, de toezichtskwesties van de afgelopen drie jaar, waaronder de Icesavezaak, de noodlottige overname van ABN Amro en het bankroet van DSB, hebben bij het publiek, en daarna ook bij de politiek de statuur van Wellink beschadigd. Dat is grotendeels onterecht. Meer dan vaak wordt beseft, is een centrale bank begrensd door, internationale, wetten en regels en is haar speelruimte beperkt. Dat Wellink op zijn beperkte speelruimte bleef wijzen is beschouwd als koppigheid, in plaats van realisme, waardoor hij de ideale kop-van-jut werd. Hooguit kan hem worden verweten dat hij de gezamenlijke missie die centrale bankiers internationaal onderling bindt, ook heeft verondersteld aanwezig te zijn bij acute toezichtskwesties waar het nationale belang mede in het geding is. Zij het dat DSB wel louter een nationale kwestie was. Dat laat onverlet dat Wellink de traditie voortzette dat Nederlandse monetaire kopstukken ook internationale zwaargewichten zijn. Hij was voorzitter van het belangrijke Bazelse Comit dat nu nieuwe kapitaalseisen voor banken formuleert. Zijn statuur en lange staat van dienst zorgden ervoor dat Nederland in gremia als de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds een invloed uitoefende die het formele gewicht van ons land ver te boven ging. Recente ingrepen van de minister van Financin hebben de nationale statuur en de internationale invloed van de centrale bank geen goed gedaan. De Jager (CDA) beperkte vorig jaar het aantal termijnen van de president van DNB nogal ruw tot tweemaal zeven jaar en maakte zo een derde termijn voor Wellink onmogelijk. Vervolgens voerde de minister een gebrekkige regie over de benoeming van een opvolger. Het zal daardoor onnodig veel tijd en moeite vergen om het gat dat Wellink achterlaat te vullen. Een opdracht die, gezien het kaliber van de scheidende president, toch al niet eenvoudig was. Commentaren geven het standpunt van de krant, op basis van discussies tussen hoofdredactie en commentatoren.

Het Nieuwe Werken

Het fysieke 4Nieuwe Werken gaan menseneenorganisaties pt principe uitkantoor is en achterhaald het industrile tijdperk. In Het flexibeler om met arbeidstijd en werkplek. Door bijvoorbeeld n of twee dagen per week thuis te werken, via remote inloggen en het werken in de cloud. De overheid kan maatregelen extra stimuleren door de thuiswerkplek belastingtechnisch aantrekkelijk te maken. Flexibilisering van de werktijden kan ook door het verruimen van openingstijden. Nederland heeft op zich voldoende wegcapaciteit, maar het verkeersaanbod in de piekuren is te groot. Zie ook: hetnieuwewerkendoejezelf.nl.

Spitsalarm en weeralarm

Meer asfalt
trekken wie2tijd reizigersaan.voorheen bijvoorbeeld pt Meer wegengevolg ismeerna verlen Het dat loop van die buiten de spits of met de trein reisden, weer de auto pakken, omdat het verkeer beter lijkt door te stromen. Bovendien zijn files niet primair een probleem van onvoldoende wegcapaciteit, maar van piekuren. Over de effecten van meer of minder asfalt bestaat geen consensus; ook niet in onderzoek of studies naar de effecten hiervan. De aantallen voor- en tegenstanders zijn redelijk in balans. Dat maakt deze maatregel omstreden. Asfalteren is ook de duurste maatregel om de files te verminderen.

Rijtijdenspreiding
Elke auto is voorzien kente4 pt automobilisteneentweevan eencode. kenplaat met numerieke Splitst alle in groepen: bijvoorbeeld even en oneven kentekens. Laat deze groepen in de spits op wisselende tijden toe op snelwegen. Deze maatregel gaat uit van collectieve deelname om het maximale effect te bereiken. Deze maatregel lijkt op vakantiespreiding waarmee impliciet een deel van de weggebruikers de snelweg mijdt. Die maatregel oorspronkelijk bedoeld om overbelasting van toeristische trekpleisters en de wegen ernaartoe, in te dammen geldt helaas maar voor 8 weken per jaar maar sorteert wel hetzelfde effect als rijtijdenspreiding.

Trein en bus
klein percentage (10 tot 3 pt Slechts eenhetde totale behoefte aan 15 procent) van vervoer wordt nu door openbaar vervoer vervuld. Bij 90 procent van de autoritten biedt het OV geen concurrerende reistijd. Gemiddeld vergt het OV twee keer zoveel reistijd als de auto. Ondanks die cijfers is het geen optie om niet investeren in het OV geen optie; dan raakt het totale personenvervoer in onbalans. Want het OV trekt circa twee miljoen reizigers per dag. Transferia (ook wel P+R geheten) zijn een mogelijke maar niet ideale oplossing. Onderzoek toont aan dat het minstens vijf jaar duurt voordat een transferium bekendheid krijgt en voldoende gebruikt wordt.

4vooraf teSpitsalarm, weeralarmop te gaan of pt alarm: maatregelen omen verkeersautomobilisten waarschuwen de weg
het rijgedrag aan te passen vanwege verslechterde weersomstandigheden. De top tien van langste files in Nederland zijn gerelateerd aan weersinvloeden. Dat maakt het weeralarm tot een effectief middel. Deze zomer staat de lancering gepland van fileradar.nl, een site met radarbeelden vergelijkbaar met buienradar met de verwachte ontwikkeling van de files voor het komende uur. Hoe laat moet ik vertrekken om mijn afspraak te halen of hoe laat kom ik aan als ik nu vertrek en welke route kan ik het beste rijden?

Zullen we de files even afkaarten?

Twaalf troefkaarten tegen stilstaan op de weg
Financile prikkels
zijn in de 3procent verhoogd.periode 1993 2008 diesel pt De accijnzen voor benzine en met circa 50 Maar de automobilist lijkt volstrekt ongevoelig voor prijselasticiteit (denk vooral aan het zakelijke verkeer). In plaats van straffen, kun je ook belonen. Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders voor 4 euro per dag bereid zijn de spits te mijden in het verkeer. Als elke automobilist n dag in de week de spits mijdt, is het fileprobleem grotendeels opgelost. Kabinetten zijn bereid om miljarden te investeren in asfalt, terwijl het veel goedkopere belonen ten minste hetzelfde effect oplevert. Deze maatregel appelleert bovendien aan (duurzame) gedragsverandering.

Elke zomer zien we snelwegen zonder files. Dat moet ook kunnen als er geen vakantie is. Bijvoorbeeld door slimmer werken en pientere ICT.
Door Ron Zwetsloot Nederland is murw na veertig jaar gekibbel over de filebestrijding. Partijpolitiek, korte termijnvisies, heilige huisjes en hl veel onderzoek, maakten filebeleid tot het dikste dossier in Den Haag. Je zou bijna denken dat files een onoplosbaar probleem zijn.

Tegelijk zie je elke zomervakantie dat de files verdwijnen, als gevolg van de vakantiespreiding. Het kan dus wel. Zelf sta ik elke dag in de file. Mijn dogma: filedruk lossen we alleen op met een mix van maatregelen. Ron Zwetsloot rijdt dagelijks over de A6, A1, A10 en A4 naar zijn werk in Den Haag. Hij schrijft een blog over filebestrijding: www.rijtijdenspreiding.nl. Speluitleg Je bent minister van Verkeer en je moet het fileprobleem oplossen. Gelukkig krijg je twaalf speelkaarten met maatregelen. Let op: niet elke kaart is effectief. Die effectiviteit varieert van 1 (weinig effect) tot 4 (veel ef-

fect). Speel de slimste kaarten uit. En versla de files. Speltip: speel open kaart.
Bronnen: Bereikbaarheidsmonitor Hoofdwegennet 2006 (Rijkswaterstaat); Rekenen aan 130 km/u (Goudappel Coffeng, 2010); De effectiviteit van filebeleid in Nederland, 1970 2008 (TU Delft, 2009); The Fundamental Law of Road Congestion (University of Toronto, 2011); Effecten van belonen in spitsmijden (Samenwerkingsverband Spitsmijden, 2009); Resultaten mobiliteitsprojecten (Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2011); Met technologie in de auto files bestrijden (TNO, 2011); Anders Betalen voor Mobiliteit (Commissie Nouwen, 2005); Slim benutten: bereikbaarheidsmaatregelen op een rij (Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, 2011); CBS; Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid.

Slimme ICT

Kilometerheffing
de VS gebruik van het wegennet gemeengoed. Onder3 pt Insteeds is betalen voorbetalen voor het zoeken tonen vaker aan dat gebruik (congestion pricing) een goed middel is tegen verkeersdrukte. De investeringskosten van de kilometerheffing zijn door marktpartijen en het ministerie van Infrastructuur en Milieu geraamd op 3 miljard euro en de jaarlijkse exploitatiekosten rond 900 miljoen euro. Critici vragen zich echter af of de kilometerheffing technisch haalbaar is en of de privacy is gewaarborgd. Door de val van kabinet-Balkenende IV is in maart 2010 de kilometerheffing controversieel verklaard door de Tweede Kamer.

3aandachtNu duresoelaas lijken te oplossingen pt weinig en traditionele bieden, neemt de voor ICT toe. De potentie van ICT is
groot. Voorbeelden van verkeersmanagament met ICT zijn: rijstrooksignalering, toeritdosering en matrixborden. Van informatie via navigatiesystemen en smartphones wordt ook veel verwacht. Veel toepassingen bevinden zich nog in de experimentele- of onderzoeksfase verkeren. Zoals het Traffic Infrastructure Sensor Network (TISNET), een door TNO ontwikkeld sensorsysteem in het asfalt om het verkeer real-time en nauwkeurig te monitoren waardoor wegbeheerders sneller en gerichter maatregelen kunnen nemen.

column

Nieuwe koers
lijft Nederland als er zoveel buiB derlandkomen?nog wel Netenlanders bij Blijft mijn buurt wel mijn buurt als er [...] een moskee wordt gebouwd? Waarom passen de nieuwkomers zich niet aan ons aan? [...] Ze pikken toch niet de baan van mijn zoon in? [...] Zit die buitenlandse ziekte nu ook in onze groente? Dit is een letterlijk citaat uit een toespraak die een Nederlands politicus afgelopen dinsdag heeft gehouden voor zijn achterban. U mag raden wie het is. En het is niet Geert Wilders. Zelfs hij zou terugdeinzen voor zulke ultrarechtse praatjes. Hij heeft iets tegen moslims, ok, maar hij zou nooit tekeergaan tegen buitenlanders die alleen maar hier komen om hun enge buitenlandse ziekten te verspreiden. Het zou sowieso tien jaar geleden ondenkbaar zijn geweest dat een gevestigd politicus dergelijke woorden in de mond zou nemen. De Centrumpartij van Janmaat is in de jaren tachtig voor minder extreme uitspraken door de rechter verboden. De woorden zijn van Maxime Verhagen, de vicepremier van ons land. In een poging om een nieuwe koers uit te zetten voor het CDA analyseert hij deze tijden als tijden van onbehagen. Mensen maken zich zorgen over het buitenland en de buitenlanders. Hij vindt dat we dat onbehagen serieus moeten nemen. Het zijn terechte zorgen van mensen. Dat klinkt altijd goed: begrip hebben voor je kiezers. Maar wat betekent het om te spreken van terechte zorgen? Dat ze gelijk hebben. Dat je het helemaal met hen eens bent. Verhagen zegt dat de angst voor buitenlanders terecht is. Het zijn ook engerds, volgens hem. In het antwoord op deze terechte zorgen probeert hij zich te distantiren van het populisme van de PVV. Maar daar slaagt hij nauwelijks in. We moeten om te beginnen de joods-christelijke wortels van ons land en ons werelddeel erkennen. Om te beginnen. Dat is het belangrijkste. Voor de islam is hier dus geen plek. Het zijn de woorden van de leider van een partij die volkomen de weg kwijt is in een land dat volslagen is ontheemd en die stemmen probeert terug te winnen door het gedachtegoed van de PVV over te nemen.

Illustraties Ruben L. Oppenheimer

Speladvies
De hele weg van de communicatie-evolutie leg je af met het partyspel Cro-Magnon, Spel maken jou lachen veel.. Net als in het bekende Pictionary moet je woorden uitbeelden, en de andere spelers moeten raden. Aan het begin gaat de uitbeelding met gebaren, daarna met klei, vervolgens met een oertaallijstje van slechts 63 woorden. En de hoogste vorm is (vreemd genoeg) tekenen. Maar van alle communicatiespellen is dit wel een van de allerleukste. En allergekste. 30 University Games

Rekeningrijden
minister Tineke 1 rekeningrijden.lanceerde toenmalighet idee pt In 1999 Dat was Netelenbos verkeersvan een systeem waarbij automobilisten via tolpoortjes een heffing moesten betalen. Het kabinet besloot tot het invoeren van elf proeflocaties in de Randstad en nog 27 tolpoorten op secundaire wegen. In 2001 ketste het plan echter af omdat zowel de ANWB en de VVD zich ertegen verzetten. Hun belangrijkste bezwaar was dat ze vreesden dat er een lappendeken van steden zou ontstaan met tolpoorten. Daardoor zou de kans op willekeur en extra betalen in plaats van anders betalen worden vergroot.

Weg uit de Randstad

ontstaan in de Randstad. Verplaats de economische 4 pt De meeste filesdusandere regios. activiteit van de Randstad naar Maak het voor bedrijven aantrekkelijk om te verhuizen naar andere, minder bevolkte delen van het land. Een vergelijkbaar effect kun je bereiken met een ander personeelsbeleid. Je zou wettelijk kunnen verplichten om geen medewerkers aan te nemen waarvan het woon- en werkverkeer de 25 kilometer overschrijdt. Of je zou de reiskostenvergoeding kunnen afschaffen of beperken. Als positief neveneffect kan ook het fietsgebruik gestimuleerd worden. Zie ook: werkdichterbijhuis.nl.

Max 130
besloten op sommige trajecten de 1 pt Het kabinet-Rutte heeftsnelheidslimiet te verhogen naar 130 kilometer per uur. Een hogere snelheid is alleen lonend buiten de Randstad en op lange trajecten; in de Randstad zorgt de hogere snelheid gemiddeld voor een reistijdverlies van bijna 1 procent, vanwege een toename van opstoppingen. Bovendien zijn er vijftien doden en tweehonderd extra letselgevallen per jaar extra te betreuren. Het verlagen van de maximumsnelheid is ook geen oplossing. Een 80-kilometerzone kan een verbetering zijn voor de luchtkwaliteit maar blijkt de doorstroming soms te verslechteren (mogelijk doordat automobilisten abrupt afremmen).

Carpoolen
poolstrook van Europa geopend op 2tussen Diemenoktober 1993 werd de eerste carpt Op 27 en Knooppunt Muiderberg. de A1 Maar de carpoolstrook (A1) moest vanwege juridische bezwaren het veld ruimen en wordt nu gebruikt als wisselstrook op spitstijden (en zorgt voor significante vermindering van de filedruk). In de VS vallen de resultaten van high occupancy vehicle lanes tegen, wat betreft het terugdringen van de verkeersdrukte. Men verwacht daar meer resultaat van High Occupancy/toll lanes (HOT lanes). Dat zijn tolwegen waar carpoolers gratis op mogen, maar mensen die in hun eentje rijden moeten betalen.

Ilja Leonard Pfeijffer

20 Zin Zin
G
Spel: zoek de verschillen

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Zin
Joost

Zin G 21

Op de fotos van Michael Hampe zijn tien verschillen te vinden

Sterke verhalen
vertelde dat hij eerder bijna E en semicollegadeze weekme vier uur in een kamertje met Mark Rutte had gezeten, bijna n op n, om het over het onderwijs te hebben. Hij vertelde me dit op een dakterras in Amsterdam. Er was een biertap, prosecco, olijven, een paar Spaanse fuetten en een dozijn schrijvers die bij elkaar goed waren voor tonnen subsidie en ik weet niet hoeveel literaire prijzen. De premier had, zei hij, zoals dat heet, een luisterend oor. Hij had Terwijl hij het ook zei maakte hij een beweging, naast alsof hij zichzelf Bobby bij zijn oorlel pakken. Kennedy gingpremier was De gelopen oprecht verbaasd over onze kritiek op het onderwijs en de plannen van dit kabinet. Verbaasd?, vroeg iemand anders. Welke krant leest hij dan? Geen, antwoordde iemand. Ik ontfermde me over een bakje chocoladepindas en dacht aan een cartoon die ik gezien had. Op het plaatje lag Rutte languit, fluitend op een boomstronk te relaxen, in sandalen, korte broek, hemdsmouwen, met op de achtergrond een heel bos aan afgezaagde, weggesnoeide boomstronken. Zomerreces stond eronder. Opeens, alsof hij besefte dat hij iets verkeerds gezegd had, voegde de collega toe: Maar die Zijlstra was er niet bij, hoor, dan had ik mij niet kunnen inhouden! Drie passen verderop stond een goeie vriend van me. Hij heeft Viking-achtig lang haar en is redacteur van een literair tijdschrift, zo eentje waar volgens staatssecretaris Zijlstra geen cent subsidie meer naartoe mag gaan. Ik had hem net te vrolijk gegroet: Gustaaf, dude! Hoe gaat-ie? En met de bezuinigingen? Gustaaf never loses his cool, maar hij heeft wel een glimlach die erg pijnlijk kan zijn. Toevallig lees ik deze dagen George, Being George, een oral biography van George Plimpton, de oprichter van het legendarische literaire tijdschrift The Paris Review. Plimpton was decennia lang de spil van literair New York, bevriend met Mohammed Ali, John Wayne, de Kennedy-familie. Hij had naast Bobby Kennedy gelopen toen deze werd doodgeschoten in Los Angeles en worstelde het pistool uit de handen van Sirhan Sirhan, so nice they named him twice. Bij de rechtszaak vertelde Plimpton dat Sirhan een volledige kalmte uitstraalde, een droomachtige blik op zijn gezicht had. Als je de anekdotes van vrienden in het boek mag geloven hield iedereen van George, had hij een legioen affaires met schrijfsters en journalistes en gaf hij de meest geliefde borrels op Manhattan. De borrel in Amsterdam liep op zijn einde, de Rutte-kenner vertrok als laatste, Gustaaf moest vlug naar een lezing, en George Plimpton is alweer jaren dood.

JOOST DE VRIES

ik@nrc.nl
Gisteren bladerde ik door mijn krant. Op pagina 21 vertraag ik en lees met een glimlach het ikje. Mijn oog valt dan op een rouwadvertentie. Vreemd voor de krant. Een zwarte rand. Vogelzang. Toevallig. Ik denk aan mijn dierbare 80-jarige oma Vogelzang. Besluit haar meteen een kaart te sturen. Ik lees een paar regels in het stuk en stuit op het andere zwartomrande kader. Huisman. Te veel toeval. Mijn eigen achternaam. Ik staar naar de bladzijde en denk aan mijn familie. Zelden was de next zo persoonlijk.

Zo blijft filosoof Michael Hampe zelf genspireerd

Foto Bob van der Vlist

Hinke Huisman

Advertentie

Michael Hampe doceert filosofie aan de universiteit van Zrich en schreef Het volmaakte leven. Voor iedereen die wil nadenken over geluk.
Door Jente Posthuma Wie het geluk zoekt, heeft de existentile verplichting zijn eigen stem te vinden, zegt de Duitse filosoof Michael Hampe (50). Uit zijn mond klinkt dat lang niet zo dramatisch als het hier misschien lijkt. Hij praat erg zachtjes. We zitten op de zolder van Uitgeverij Wereldbibliotheek in Amsterdam, die Hampes boek Het volmaakte leven. Vier bespiegelingen over geluk in vertaling uitbracht. In Het volmaakte leven zoekt de fictieve filosofieprofessor Stanley Low een antwoord op de volgende vraag: kan het menselijk leven vervolmaakt worden en zo ja, langs welke weg kunnen mensen het geluk vinden? Het is het onderwerp van een prijsvraag onder vakgenoten, waaruit Low de vier beste inzendingen kiest. Dat zijn vier totaal verschillende, elkaar tegensprekende betogen: wetenschappelijk, spiritueel, nihilistisch en pragmatisch. Het volmaakte leven is een bundeling van deze verhandelin-

gen van fictieve wetenschappers, met een voorwoord van Stanley Low en een afsluitend hoofdstuk door Lows vriend en voormalig collega Gabriel Kolk. Lang geleden had die zich al van de universiteit afgekeerd, onder meer omdat de hoogleraren filosofie bijna allemaal ruzie met elkaar hadden en zich steeds meer verloren in steeds onbeduidender vragen van ofwel systematische, ofwel historische aard, aldus Kolk. Hij liet zich omscholen tot hovenier en leidt een ideaal leven, zo vindt hij zelf. In zijn vrije tijd bestudeert hij wiskundige en filosofische problemen zonder in het krankzinnige gedoe van een universiteit te hoeven meedraaien. Het personage Gabriel Kolk verwoordt uw visie op veelstemmigheid, een filosofie die meerdere standpunten en niet maar n uitleg toelaat. Is uw boek een pamflet tegen het filosofieonderwijs aan universiteiten? Ja, filosofen aan westerse universiteiten proberen de natuurwetenschappen te imiteren en algemene verklaringen voor verschijnselen te vinden. Net als wetenschappers publiceren ze voor buitenstaanders onleesbare, specialistische essays in academische tijdschriften. Ik ook, want dat is onderdeel van mijn aanstelling in Zrich. Als docent ontdekte ik al snel hoe groot de afgunst en competitiedrang is onder academici. Om snel-

ler resultaten te behalen, worden projecten steeds korter en daardoor oppervlakkiger. U houdt juist van de verhalen. Ja, er bestaat ook een filosofische traditie die dichter bij de literatuur staat, met Plato, Thomas More, Montaigne, Kierkegaard en tegenwoordig Pascal Mercier oftewel Peter Bieri, van wie ik nog les heb gehad. Maar die veelstemmige, verhalende traditie wordt op universiteiten helaas buitengesloten, omdat die niet wetenschappelijk kan worden toegepast. Hoe is er bij uw academische vakgenoten op dit boek gereageerd? Niet. Maar het boek was ook niet voor hen bedoeld. Ik heb het geschreven voor iedereen die wil nadenken over geluk. Het idee is dat je de verschillende theorien in het boek serieus uitprobeert om dan te merken dat ze niet echt aansluiten op je leven. Dus ik trek de theorien niet op een theoretische manier in twijfel, maar maak ze juist zo aannemelijk als ik kan. Elke stem moet de lezer overtuigen. En is de lezer na overtuigd te zijn geraakt wezenlijk veranderd? Ik denk van niet. Zo werkt het dus ... Als je de taal van Marx of Nietzsche gebruikt als krukken om mee door

Een werkweek als deze

Maandag tot en met vrijdag Deelnemen aan de conferentie Emergence and Panpsychism International Conference on the Metaphysics of Consciousness in Mnchen. Zaterdag Feestje thuis. Zondag Roeien en daarna wandelen in de heuvels met zoon Hugo.

dat ze bij wijze van spreken in de verkeerde film zijn beland. Geluk hangt vooral af van of je je eigen leven leidt. Als het je lukt om je leven accuraat te beschrijven zonder jezelf voor de gek te houden of in paniek te raken, dan heb je een kans op geluk. Kan verhalende filosofie dat inzicht versnellen? Ja, en ook de literatuur en beeldende kunst kunnen dat. De wetenschap ontdekt algemene wetten, waarmee technologie wordt geproduceerd die overal kan worden gebruikt. De literatuur en kunst geven ons kennis van bijzonderheden, het individuele perspectief. Kijk, als je huwelijksproblemen hebt, kun je een zelfhulpboek ter hand nemen, maar je kunt ook iets van Goethe of Schiller lezen. Volgens mij lezen mensen tegenwoordig liever dat zelfhulpboek. Terwijl de lotgevallen van Otto en Ottilie in Goethes Die Wahlverwandtschaften ons veel dichter raken dan de uitleg over onze endorfineaanmaak als we een orgasme hebben. De algemene theorien in zelfhulpboeken proberen altijd iets te verklaren, terwijl datzelfde in romans heel precies beschreven wordt. In die precieze beschrijving kunnen we een vertaling naar ons eigen leven maken. Zo scherpt de literatuur onze opmerkzaamheid. Zelf zocht u al jong uw heil in de na-

tuurwetenschappen: u wilde eerst diergeneeskunde studeren. Ja, op mijn tiende was ik al totaal gefascineerd door anatomie en lichamelijke mechanismen. In die periode kreeg mijn vader een ernstige hersenziekte, waar hij drie jaar later aan overleed. Zijn ziekbed was een enorme lijdensweg die pas een paar dagen voor zijn dood ophield: langzaam vielen steeds meer delen van zijn hersenen uit. Op die leeftijd kon ik zijn wrede dood niet rijmen met mijn protestantse opvoeding. Voor mijn gevoel klopte het niet dat God het grote overzicht had en tegelijkertijd de ellende van individuen negeerde. Nogal een vraagstuk voor een kind van die leeftijd. Ik ben dan ook van het geloof gevallen. Ik zocht mijn heil in dikke medische boeken in de bibliotheek. Ik wilde precies weten hoe het brein werkt om op die manier grip te krijgen op mijn vaders ziekte. Maar om nog meer over de anatomie te leren, richtte ik me op dieren, want in dierenlijkjes kon ik snijden. Dus zat ik als kind fanatiek kikkers en muizen te ontleden. Hielp het? Een beetje wel, maar er zat me nog steeds iets dwars: als lichamelijke processen alles moeten verklaren wat bij een levend wezen gebeurt, waar

kwam mijn vaders intense doodsangst dan vandaan? Die angst had verschillende, moeilijk uit te leggen oorzaken. Ik denk dat daar de kiem is gelegd voor mijn interesse in filosofie. En hoewel ik door de ziekte en dood van mijn vader ongelukkig was, heeft die ervaring me wel geleerd om zelf na te denken, wat weer geholpen heeft bij het vinden van mijn eigen weg en dus een gelukkiger leven. Volgens Gabriel Kolk hangt het geluk samen met het gevoel in de wereld voor te komen. Bent u daar zelf in geslaagd? Bij vlagen wel, bijvoorbeeld wanneer ik schrijf, college geef of mediteer. Daarmee zeg ik overigens niet dat meditatie iedereen gelukkig maakt. Het is de combinatie van allerlei factoren die mijn leven gelukkig of minder gelukkig maakt. Het gaat om het gevoel dat je geen waarnemer bent van je leven, maar dat je door iets gedreven wordt en zelf ook iets aandrijft, zoals een tandwiel in een machine. U droeg uw boek op aan uw zoon, Hugo. Ja, en ik noem hem ook in mijn nawoord. Want vooral wanneer ik met mijn zoon iets onderneem denk ik niet meer beroepsmatig na over de wereld en mezelf. Dan kom ik gewoon in de wereld voor.

Q-summertime

het leven te gaan, dan word je niet gelukkig. Het weerhoudt je ervan concrete gebeurtenissen te zien. Als ik bijvoorbeeld mijn familieomstandigheden op een psychoanalytische of schopenhaueriaanse manier interpreteer, dan hang ik er een sluier voor. Theorien verwijderen me alleen maar van wat er gaande is. Waar is het geluk dan wel te vinden? Als je dat wilt weten, moet je je zorgvuldig op je leven bezinnen: wat heeft me tot nu toe gelukkig gemaakt en

waar werd ik ongelukkig van, dus welke patronen zet ik voort en welke laat ik vallen? Die levenspatronen zijn bij iedereen anders. Het vergt tijd en vooral veel moed om de sluiers van je leven te halen en in te zien dat je tot nu toe verkeerd hebt geleefd. Het betekent dat je serieus neemt dat je leven eindig is. Wordt een mens daar gelukkig van? Het kan. Ik denk dat veel mensen religieuze of theoretische verklaringen zoeken om niet te hoeven beseffen

VANDAAG BIJ Q-MUSIC WIN KAARTEN VOOR

ADELE

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Thuis Thuis G 23
Vul in en ontdek wie of wat er midden in het nieuws staat. Horizontaal: 1. Bulgaarse munt 4. Overdreven varkensvoer 9. Een paar maal teruggaan 11. Schreef P, mijn leven 12. Drukvellen 14. 'Moskou levert geen elektriciteit meer aan __' 17. Frans alternatief 18. Bikini, Rangiroa of Mururoa 20. Never __ Us Apart, INXS 24. Noodhulp 25. Plakt lekker in een warme auto 26. __ Turkije, VPRO 27. Exemplaren 29. Op die berg ligt nog zo'n 50 ton afval 32. Daar geloven veel mensen toch wel in 34. Bijna-bisschop 35. Aandrijfriem 36. __ Feng, schurk uit Pirates of the Caribbean Verticaal: 1. __ Harvey Oswald 2. Past voor zaak of haag 3. Op grote afstand 5. '__ opent kantoor in persvrijheidsloos Noord-Korea' 6. Die architect is de zoon van Anton 7. Crme de la crme 8. Tijdelijk bezitten 9. Stuk met veel deuren 10. Rekeningen 12. Onnatuurlijke standjes 13. Britse filosoof die Lost was op een eiland 15. Doet pijn 16. Gerimpelde vrek 19. 50 ways to __ your lover, Paul Simon 21. Foutje 22. Mag niet meer in Belgische cafs 23. Houten dwarsligger 28. __ eens op! 30. Chris die met Christmas naar huis reed 31. Past voor systeem of logisch 33. Zonder jaartal
Oplossing van gisteren | HORIZONTAAL: 1. BEDE 5. HETEROS 11. HAGELKANON 12. PJ 13. BRONS 14. RENTREE 16. OR 17. EDNA 18. ORE 22. CA 23. LEEK 24. JUDASKUS 28. OT 30. OD 31. HONGERLOON 33. NAGANO 34. DART | VERTICAAL: 1. BARRACUDA 2. EGO 3. DENIM 4. ELS 5. HARDDRUG 6. ENEN 7. TONAAL 8. ENT 9. OPERAKOOR 10. SJEES 11. HBOM 15. ROBE 17. EU 19. HAD 20. ORSON 21. BEELD 24. JON 25. AHA 26. KNO 27. SET 29. TNT 32. OA | IN HET MIDDEN: MAHMOUD ABBAS

in het midden

Deze puzzel is ook online op te lossen op www.nrcscrypto.nl Studio Steenhuis, studiosteenhuis.nl

sudoku contact
NRC Media BV Algemeen Hoofdredacteur: Peter Vandermeersch Hoofdredacteur: Rob Wijnberg Plv. Hoofdredacteur: Jochen van Barschot Uitgever: Hans Nijenhuis Redactie: zie nrc.nl/colofon Redactie T: 010 406 63 33; E: next@nrc.nl Marten Meesweg 35, Postbus 8987, 3009 TH Rotterdam Bezorgklachten Wij streven ernaar de krant doordeweeks voor 07.00 uur te bezorgen. Ga naar nrcnext.nl/ service of bel 088 572 05 55, ma-vr voor 19.45 uur, za vr 16.45 uur. Geen nabezorging. Vakantie en abonnementswijzigingen Ga naar nrcnext.nl/service of bel 088 572 05 72 Contact vanuit het buitenland: T: +31 88 572 05 72, ma-vr 08.00-17.00 uur Nieuw abonnement Overzicht op nrc.nl/abonnementen of bel: 088 572 05 72 Advertenties T: 010 406 73 93, E: advertentie@nrc.nl of nrcmedia.nl Registratie persoonsgegevens NRC Media BV legt van alle abonnees gegevens vast ter uitvoering van de abonnee overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten van NRC Media BV. Indien u op deze informatie geen prijs stelt, kunt u een briefje sturen naar: NRC Media BV, Klantenservice, Postbus 8986, 3009 TG Rotterdam. Leeshandicap Aangepaste leesvormen NRC Handelsblad: Loket Aangepast Lezen: T: 070 338 15 00 Auteursrechten voorbehouden nrc.next, 2011. Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij NRC Media BV c.q. de betreffende auteur. Zie voor de volledige tekst www.nrc.nl. Op ingezonden bijdragen zijn de algemene publicatievoorwaarden van toepassing. Deze liggen ter inzage op de redactie en worden op verzoek kosteloos toegezonden.

Plaats de cijfers 1 t/m 9 zo in het diagram dat elk cijfer precies n keer voorkomt in elke rij, kolom, de negen vetomrande 3x3 vakken, n de vier grijze 3x3 vakken. Oplossing van gisteren:

Peter Ritmeester PZZL.com

tv gids
NEDERLAND 1 18.00 [NOS] Journaal. 18.15 [AVRO/TROS] EnVandaag. 18.30 [NOS] Gesprek ministerpresident. 18.45 [NOS] Sportjournaal. 19.00 [TROS] Lingo. Woord- en taalspel. 19.25 [AVRO] De vakantiedokter. Realityserie. 20.00 [NOS] Journaal. 20.30 [TROS] Flikken Gent. Belgische politieserie. 21.30 [TROS] Muziekfeest op het plein. Registratie. 22.25 [MAX] Dat is toch niet normaal!? 23.00 [EO] Knevel & Van den Brink. Talkshow. 23.55 [NOS] Journaal. 00.15 [EO] Knevel & Van den Brink. Herh. 01.10 [NOS] Journaal. Herh. NEDERLAND 2 17.40 [AVRO] Hollands Glorie. Nederlandse dramaserie. 18.35 [KRO] Toen was geluk heel gewoon. Nederlandse comedyserie. 19.10 [VPRO] In Europa. 19.55 [EO] Thats the question. Quiz. 20.25 [VARA] Uitgesproken. 20.55 [NCRV] Altijd Wat. Opinieprogramma. 22.00 [NOS/NTR] Nieuwsuur. 22.55 [HUMAN] De vloer op - 2010. Improvisatie. 23.25 [VPRO] Easy rider. Filmdrama uit 1969 van Dennis Hopper. 01.00 [IKON] Nachtzoen. Interview. 01.10 [NOS/NTR] Nieuwsuur. Herh. 02.10 [VARA] Uitgesproken. Herh. 02.35 [AVRO/TROS] EnVandaag. Herh. NEDERLAND 3 18.00 [TROS] Amika. Belgische jeugdserie. 18.23 [NTR] Het Klokhuis. 18.45 [NOS] Jeugdjournaal. 18.55 [AVRO] Dance Academy. Australische jeugdserie. 19.30 [BNN] Nu we er toch zijn op vakantie. 20.00 [BNN] Entourage. 20.30 [AVRO] Lola zoekt Brood. Vierluik. 21.25 [VPRO] Toren C. Satirisch programma. 21.55 [NTR] Miranda. Engelse comedyserie. 22.30 [VPRO] 30 minuten. 23.05 [NOS] op 3. 23.20 [NOS] Studio Sport: Tennis Wimbledon. 23.45 [NTR] 3 On Stage: Vooruitblik North Sea Jazz 2011. Vooruitblik. 00.40 [AVRO] Missing without a trace. Amerikaanse misdaadserie. 01.30 [NOS] op 3. Herh. 01.40 [VARA] NachteGiel. 04.00 [AVRO] Ekdom in de nacht. Webcasting. RTL 4 18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. Amusementsprogramma. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 RTL Weer. 20.00 Goede tijden, slechte tijden. Nederlandse soap. 20.30 Horton hears a Who! Animatiefilm uit 2008 van Jimmy Hayward, Steve Martino. 22.15 Dit was het nieuws. Satirisch programma. 23.30 RTL Nieuws. 23.40 RTL Weer. 23.45 RTL Boulevard. Amusementsprogramma. 00.40 Teleshop 4. RTL 5 18.05 Everybody loves Raymond. Amerikaanse comedyserie. 18.35 How I met your mother. Amerikaanse comedyserie. 19.00 MasterChef Australia. Australische kookprogramma. 20.00 The pain game. Gameshow. 20.30 Role models. Filmkomedie uit 2008 van David Wain. 22.35 You, me and Dupree. Filmkomedie uit 2006 van Anthony Russo, Joe Russo. 00.45 Heroes. Amerikaanse superheldenserie. 01.40 Teleshop 5. RTL 7 17.55 The A-Team. Amerikaanse actieserie. 18.55 De politie op je hielen! Reportageserie. 19.55 Operation repo: Payback time! Realityserie. 20.00 Lucky Day trekking. Lotterijtrekking. 20.05 Operation repo: Payback time! Realityserie. 20.30 RTL 7 Tour du jour. Nederlandse sporttalkshow. 22.00 Undisputed. Actiefilm uit 2002 van Walter Hill. 23.45 RTL 7 Tour du jour. Nederlandse sporttalkshow. 01.15 RTL Poker: European Poker Tour - Barcelona. Verslag. 02.15 Teleshop 7. RTL 8 18.10 The bold and the beautiful. 18.40 Dr. Phil. 19.30 Hoe schoon is jouw huis? 20.00 Bevallingsverhalen. 20.30 The secret life of bees. Filmdrama uit 2008 van Gina Prince-Bythewood. 22.45 As the world turns. 23.35 The young and the restless. 00.30 Teleshop 8.

COMEDY CENTRAL 17.55 Futurama. 18.25 Family guy. 18.55 Better off Ted. 19.50 The Simpsons. 20.15 American dad! 20.40 South Park. 21.05 Tosh.0. 22.00 The Graham Norton Show. 23.00 Dharma & Greg. 23.25 Friends. 00.20 South Park. 01.10 Family guy. 02.05 Nachtprogrammering.

STAD VAN NEDERLAND VOEL WAT DE STAD MET JE DOET PERMANENT IN HET NAi DWARSDESIGN CHINESEENNEDERLANDSE ONTWERPERS MET LEF 1 JUL 8 JAN 2012

TESTIFY! THE CONSEQUENCES OF ARCHITECTURE 1 JUL 13 NOV 2011 DOEDEK ZELF AAN DE SLAG PERMANENT IN HET NAi EN GRATIS TOEGANKELIJK

GRATIS ENTREE 1-3 JULI

NEDERLANDS ARCHITECTUURINSTITUUT MUSEUMPARK 25 ROTTERDAM WWW.NAi.NL

NET 5 18.05 Surf patrol. Realityserie. 18.35 MasterChef UK. Kookwedstrijd. 19.35 Greys anatomy. Amerikaanse dramaserie. 20.30 Law & Order: Special Victims Unit. Amerikaanse dramaserie. 21.25 Criminal intent. Amerikaanse dramaserie. 22.20 Without a trace. Amerikaanse misdaadserie. 23.20 Cold case. Amerikaanse detectiveserie. 00.10 Eli Stone. Amerikaanse komische dramaserie. 01.05 Without a trace. Amerikaanse misdaadserie. 02.00 Greys anatomy. Amerikaanse dramaserie. 02.45 Astro TV. 03.15 Greek. Amerikaanse dramaserie. 04.05 Hart van Nederland & Shownieuws. Herh.

SBS 6 18.05 De grote verbouwing. Realityprogramma. 19.00 Hart van Nederland Vroege editie. 19.20 Shownieuws - Vroege editie. 20.00 Trauma centrum. Realityprogramma. 20.30 De 25 meest zenuwslopende audities. Overzicht. 22.30 Hart van Nederland - Late editie. 22.45 Piets weerbericht. 22.50 Shownieuws - Late editie. 23.20 Fans! Realityserie. 23.50 Original sin. Thriller uit 2001 van Michael Cristofer. 02.00 Nachtmagazine. Nachtprogramma.

V E RO N I C A 18.00 Veronicas film update. Amusementsprogramma. 18.10 George Lopez. Amerikaanse comedyserie. 18.40 Friends. Amerikaanse comedyserie. 19.30 That 70s Show. Amerikaanse comedyserie. 20.00 The big bang theory. Amerikaanse comedyserie. 20.30 Top Gear. Automagazine. 22.40 Wegmisbruikers! Verkeersprogramma. 23.40 Trawlermen: Het gevaarlijke leven van Noordzeevissers. Documentaireserie. 00.55 Everybody hates Chris. Amerikaanse comedyserie. 01.20 Nachtprogrammering. 04.20 Hart van Nederland - Late editie. Herh.

BBC 1 14.45 Tennis: Wimbledon. Rechtstreeks verslag. 19.00 BBC News. 20.00 The One show. Gevarieerd magazine. 20.57 BBC News. 21.00 EastEnders. Engelse soap. 21.30 A question of sport. Sportquiz. 22.00 My family. Engelse comedyserie. 22.30 Miranda. Engelse comedyserie. 23.00 BBC News. 23.32 Weerbericht. 23.35 The Graham Norton show. Humoristische talkshow. 00.20 The National Lottery friday night draws. Loterijtrekking. 00.30 Arlington Road. Thriller uit 1999 van Mark Pellington. 02.20 The One show. Gevarieerd magazine. 03.20 Weerbericht. 03.25 The spice trail. Reportageserie. 04.25 Two greedy Italians. Culinaire reportageserie. 05.25 BBC News.

BBC 2 18.00 Newsround. 18.20 Copycats. Spelprogramma. 18.50 Tennis: Wimbledon. Rechtstreeks verslag. 21.00 Today at Wimbledon. Samenvatting. 22.00 The Kennedys. Canadese miniserie. 23.30 Newsnight. 00.00 The book review show. Literair discussieprogramma. 00.50 Weerbericht. 00.55 WK Vrouwenvoetbal. Samenvatting. 01.35 Blue car. Drama uit 2002 van Karen Moncrieff.

EEN 18.00 Het journaal. 18.10 Masterchef: The professionals. Engelse kookwedstrijd. 19.00 Het journaal. 19.40 1000 Zonnen. Zomermagazine. 20.00 Het weer. 20.05 De premiejagers. Quiz. 20.35 Vlaanderen muziekland. Muziekprogramma. 21.25 Baantjer. Nederlandse misdaadserie. 22.10 Tour 2011. Talkshow. 23.05 Het journaal laat. 23.30 Het weer. 23.35 The last dance. Drama uit 1996 van Bruce Beresford. 01.15 Dagelijkse kost. Herh. 01.25 1000 Zonnen. Herh. 01.45 Het journaal laat en weer. Herh.

C A N VAS 18.10 Karrewiet. 18.20 Mijn sport is top. 18.27 Jes Clips. 18.30 Wat een beest. 19.00 W817. 19.15 Jungle beat. 19.20 Karrewiet. 19.30 Life with Derek. 20.00 Terzake. 20.40 Canvascrack. Quiz. 21.15 Desperate housewives. Amerikaanse comedyserie. 22.00 Deadwood. Amerikaanse westernserie. 22.50 Rock Werchter 2011 Live. Live verslag. 23.45 Some like it hot. Filmkomedie uit 1959 van Billy Wilder. 01.42 Terzake. Herh.

L E G E N DA

Aanraders van nrc.next

Nieuws en actualiteiten. Speelfilms. Sport.

24 Uit
G

Uit

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Uit
jol

Uit G 25

Legende uit Mel-boring

Jim Morrisons saaie geboortestad
Zondag is de 40ste sterfdag van Jim Morrison. Fans gaan weer massaal naar Parijs. In geboortestad Melbourne (Florida) is het rustig rond de zanger van The Doors.
Door Ward op den Brouw Melbourne. Weet je hoe ze het hier noemen, zegt de Engelse receptioniste in het stadhuis van Melbourne, zonder dat ze op het antwoord wacht. Mel-boring. Er is hier niet zoveel te doen. Na haar scheiding kwam ze jaren geleden met vakantie naar deze 80.000 inwoners tellende plaats aan de oostkust van Florida, ten zuiden van Cape Canaveral, en ze vond er een nieuwe liefde. Natuurlijk weet ze dat Jim Morrison hier geboren is, maar mensen die op zoek zijn naar bijzondere plekken uit het leven van de latere rockster of plaatsen waar aandacht aan hem wordt besteed moet ze teleurstellen. Morrison groeide op in Florida. Van Melbourne verhuisde hij naar Clearwater, bij Tampa, waar hij door zijn grootouders werd opgevoed. In Tallahassee, de hoofdstad van de staat, studeerde hij aan de Florida State University. Voor zijn filmstudie verhuisde hij naar Californi, waar zijn ontmoeting in 1965 met Ray Manzarek (toetsenman) het begin was van The Doors. Het einde van Morrisons carrire speelde zich ook nog voor een deel in Florida af. Het chaotische optreden van de band in Miami, op 1 maart 1969, was voor de zanger en daarmee voor de groep het begin van het einde. Op 8 december 1943 werd Morrison geboren in het ziekenhuis aan de South Harbor City Boulevard, een lange doorgaande weg aan de brede Indian River. Bijna zeventig jaar later staat het gebouw er nog. Een chirurg van Libanese afkomst, dokter Ramadan, heeft er een kliniek voor vaatchirurgie, het Melbourne Vascular & Endovascular Center. De receptie is aanvankelijk onbemand, de wachtkamer leeg. Aan de muren diplomas (University of Beirut) en getuigschriften (Board of Surgery) van dokter Ramadan. Stijlvolle stoelen in het wachtkamergedeelte, op de tafeltjes medische tijdschriften en een Sports Illustrated. Tegen de achtergrond van kasten vol medische dossiers verschijnt een jonge vrouw. Deze receptioniste weet dat Morrison hier geboren is en, zegt ze, er komen hier niet veel mensen die naar hem vragen, maar wel veel patinten met hart- en vaatziekten. Ze bedoelt het niet eens grappig. Vijf minuten later sta ik voor het eerste huis waar Morrison woonde, in het historische centrum van Melbourne. Geen teken van leven bij 2100 Vernon Place, een rustige straat met vrijstaande huizen. De spoorlijn is vlakbij. Het huis waar het gezin Morrison woonde, wordt verbouwd. Op de stoep voor de voordeur ligt een stuk papier met een handgeschreven tekst: This was Jim Morrisons old house. Keep it fresh. R.I.P. JIM. Twee lege bierflesjes zorgen ervoor dat het blaadje op zn plek blijft liggen. Wat een contrast met het circus rondom Morrison in Parijs, waar hij op 3 juli 1971 overleed. Daar worden komend weekend duizenden Doorsfans verwacht. Ze zullen vooral samenkomen bij Pre Lachaise, de begraafplaats waar het graf van Morrison al decennia de grootste attractie is. Hoogtepunt is een optreden zondagavond van Ray Manzarek en Robby Krieger de toetsenman en de gitarist van The Doors in de Bataclan, een zaal aan de Boulevard Voltaire. In de rest van de wereld is er een waslijst aan evenementen: coverbands geven dezer dagen concerten in onder meer Amsterdam, Bremerhaven, Wiesbaden, Maribor, Belfast, Dublin, Cork, Ottawa, New York, Innsbruck, Bandoeng, Fresno, Santiago, Pretoria, Milton Keynes, Sydney en Mexico-Stad. En dan zijn er wereldwijd nog boekpresentaties, filmvertoningen en fototentoonstellingen. Gisteren nog even gebeld met de VVV in Melbourne, of er misschien toch nog ergens aandacht wordt besteed aan de 40ste sterfdag van Morrison. Nee hoor, zegt woordvoerder Charles Galy beslist. Er is hier echt he-le-maal niks te doen.

Mosselspel deluxe Rock-n-roll Kate Moss trouwt morgen en t belooft een echt popfestival te worden
ik met volle gewicht aan van Z wetend hingde steeltmijnijde spade. Bijna brak hij. Le terl k leek het alsof ik een rots in tween probeerde te splijten. Wie beter keek, zag dat het rotsblok eigenlijk de onherbergzame schelp van een enorme oester was. Een creuse van anderhalve meter diep en zeker drie meter lang. Met de schep in het slot gestoken probeerde ik uit alle macht het gevaarte open te wrikken. Ik voelde de hete adem van de Guinness Book of Records-notaris in mijn nek. Of nee, wacht, het was zijn bloed. Een kreeft van prehistorische afmetingen was het achterdek op gekropen en had de notaris in een krachtige knipbeweging gehalveerd. Vlak voordat zeventien immense steurgarnalen het cruiseschip in het geheel deden kapseizen, werd ik wakker. U begrijpt, ik had een nacht-fruits-de-merrie. Afgelopen zondag vestigde de Rotterdamse vishandel Schmidt Zeevis het wereldrecord grootste fruits de mer. Maarliefst eenenvijftig soorten schelp- en schaal dieren, met een totaal gewicht van 1.958 kilo, werden op drie plateaus wel zes meter hoog opgestapeld op het achterdek van cruiseschip ss Rotterdam. En-en-vijftig verschillende soorten. Wat moet daar allemaal gelegen hebben? Kreeft, krab, langoustines, garnalen, coquilles, oesters, mosselen, scheermessen, en dan zitten we pas op acht. En wat zou deze decadentie kosten als we het zouden bestellen in een goed restaurant? Op het dek van de Rotterdam hadden zich volgens het persbericht wel duizend mensen verzameld. Een kleine twee kilo zeevruchten de man. Dat klinkt hemels, maar het is eigenlijk doodzonde. Al dat prachtige en dure voer is natuurlijk nooit opgegaan. Dat heeft daar een paar uur trots liggen zijn in het zonnetje. Ik moet ook telkens denken aan Jiskefet. Het absurdistische trio maakte enkele jaren geleden een serie die zich afspeelde op een zeventiende-eeuws COC-schip: de Heeren van de de Bruyne Ster. Hoewel volgens de heren zelf een van hun mindere series, leverde het ons wel een blijvend begrip op: het mosselspel. Het mosselspel speelt zich af rond een tafel vol mosselen waarvan er in ieder geval n niet goed meer is. Bij wijze van een soort Russisch roulette nemen de deelnemers om de beurt een mossel, tot een van hen de bedorven zeevrucht te pakken heeft. De winnaar kan zich opmaken voor een nacht op het toilet. Je vraagt je af: tweeduizend kilo zeefruit op duizend man, er zal er toch wel eentje tussen hebben gezeten? Enfin, voor wie zelf het record wil verbreken, of het mosselspel deluxe wil spelen:

. 1.500 kreeften een halve kilo . 200 kilo krabbenscharen . 200 kilo mosselen . 100 kilo scheermessen . 100 kilo coquilles . 100 kilo Zeeuwse platte . 100 kilo creuses . 100 kilo fine de claire . 200 kilo langoustines . 150 kilo steurgarnalen . 100 kilo gambas
Stoom alles behalve de oesters, coquilles, gambas en de scheermessen. Halveer de kreeften en serveer met citroenmayonaise. Maak de oesters en scheermessen open en serveer rauw. Bak de gambas en gril de coquilles kort aan. Hou rekening met een flinke bereidingstijd.

Jol Broekaert
maandag: Janneke Vreugdenhil, dinsdag: Menno Steketee, woensdag: Roos Ouwehand, donderdag: Stphanie Versteeg, vrijdag: Jol Broekaert

Kleed Kate
Met zijn aanzoek maakt Jamie Hince een einde aan de vrijgezellenstatus van Moss. De bruiloft morgen wordt nu al omschreven als een mini-Glastonbury.
Door Hester Carvalho Rotterdam. Hij knipte het licht aan, knielde naast haar bed en vroeg haar ten huwelijk, met een antieke ring ter waarde van meer dan 10.000 pond. Ze was dolblij en zei onmiddellijk ja. Hoe rebels en rock-n-roll Kate Moss (37) ook mag zijn, een diamanten verlovingsring en een sprookjesbruiloft vindt ze niet te versmaden. Aanstaande zaterdag wordt beau Jamie Hince (41), nadat hij officieel toestemming heeft gevraagd aan de vader van de bruid, haar echtgenoot en maakt daarmee een eind aan de vrijgezellenstatus van het model, dat al een dochter heeft uit een eerdere relatie, maar nooit trouwde. De meest bekeken vrouw ter wereld huilde, naar verluidt, tranen met tuiten toen ze op tv de plechtigheden rond prins William en Kate Middleton volgde. En dat terwijl ze vlak na de aankondiging van het koninklijke huwelijk strijdbaar opmerkte We zullen zien welke Kate de mooiste bruiloft krijgt! Die van Moss wordt in elk geval het luidruchtigst; ze trouwt tenslotte een rockster (Hince is gitarist/zanger/liedjesschrijver van het rauwe duo The Kills). Voor zaterdag heeft ze iets georganiseerd dat nu al wordt omschreven als een mini-Glastonbury naar het beroemde popfestival waar jaarlijks meer dan honderd optredens te zien zijn. Moss trouwfeest wordt naar verwachting opgeluisterd met concerten van The Rolling Stones, Snoop Dogg, Iggy Pop, Primal Scream, en The Clash. Geen coverbands, maar de chte. Kate kan deze muzikanten vragen dankzij haar warme relaties met de Kies je favoriete jurk. Knip secuur langs de lijntjes. Of maak je eigen trouwjurk voor Kate. Met pumps. Een sluier. En vergeet het sigaretje niet.

afmaakcartoon
Foto Reuters popwereld. Ze is elk jaar op Glastonbury waar ze de nog altijd populaire trend van kaplaarzen onder een kort afgeknipte spijkerbroek lanceerde , en is vaak als een van de eersten op de hoogte van nieuw poptalent. Sinds de verbroken relatie met Johnny Depp, had ze met meerdere muzikanten haar kansen keren. Inmiddels heeft ze meer reclamedeals dan vr 2005, en is ze, op Gisele Bndchen na, het best betaalde model ter wereld. We kunnen ons kleden als Kate en ruiken als Kate ze ontwerpt collecties voor de Britse keten Topshop en lanceerde vier eigen parfums. Pogingen om zelf door te dringen tot de popwereld hebben tot nog toe niet veel opgeleverd, afgezien van gastoptredens tijdens concerten van Babyshambles, een deuntje op de tamboerijn in een nummer van Oasis (in 1999) en een duet met Primal Scream. Een kleine crisis in de relatie met Jamie Hince ontstond toen Moss in de zomer van 2009 zijn tas in het zwembad gooide. In de tas zat een laptop met daarop basistracks van nieuwe Kills-liedjes. De tracks gingen verloren maar de ruzie werd bijgelegd. Dit weekend volgt, in haar huis in Oxfordshire, het drie dagen durende huwelijksfeest. Onder de ongeveer driehonderd gasten bevinden zich in ieder geval haar moeder Linda, Alison Mosshart (The Kills), Jade Jagger, Stella McCartney, Sadie Frost en Bella Freud. Ex-geliefde Pete Doherty is niet van de partij hij zit op dit moment een straf uit van zes maanden, wegens cocanebezit.

Klein eerbetoon aan Jim.

Ilustraties Viola Lindner

Advertentie

zaterdag 13 augustus, 20.15 uur

We zullen zien welke Kate de mooiste bruiloft krijgt!

Moss over Kate Middleton verkering. Roemrucht, op het destructieve af, was haar liefde voor zanger/gitarist Pete Doherty, toen al bekend om zijn onmatige drugsgebruik. Het was in 2005, tijdens de opnamen van een nieuwe cd van zijn band Babyshambles, dat Moss in een studio werd gefotografeerd terwijl ze cocane snoof. Die fotos, afgedrukt op de voorpaginas van Britse kranten, betekenden bijna het einde van haar carrire, toen meerdere bedrijven (H&M, Chanel ) de contracten opzeiden. Maar Moss bezocht een afkickkliniek, verbrak na enige kopzorg de relatie met Doherty, en zag

Ellen ten Damme in Het Concertgebouw!

maandag 29 augustus, 20.15 uur

Koninklijk Concertgebouworkest
o.l.v. Andris Nelsons Sjostakovitsj - Wagner - Strauss

elke avond

Maak de cartoon van Ruben L. Oppenheimer af. De cartoonist van nrc.next maakt de komende weken elke dag een cartoon waarbij hij voor de verandering eens de tekst heeft weg gelaten.

Dineren in de Spiegelzaal ROBECOZOMERCONCERTEN.NL

Weet jij een tekst die goed op de plek van de puntjes zou passen? Stuur je tekst voor de cartoon in via het blog: www.nrcnext.nl

Uit 26 Uit
G

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

nrcnext
Vrijdag 1 juli 2011

Uit G 27 Uit

Logos raden
De letters in de illustratie zijn geleend uit logos van zomerfestivals. Welke letter hoort bij welk festival?

Wat is er op de podia en in de musea te zien? Fotografie Hoogtepunten . in juli op het gebied van fotografie, muziek, theater, film, design, . beeldende kunst en mode
Illustratie Viola Lindner

Mode
De expositie Het nieuwe Ambacht gaat over modeontwerper Iris van Herpen en hoe ze samenwerkt met andere creatieven. Zoals bijvoorbeeld Stephen Jones en Irene Bussemaker die hoeden bij haar outfits maakten. Ook in Utrecht videobeelden van het ballet Syntetic Twin en de opera Madame Butterfly van choreografe Nanine Linning waarvoor Van Herpen de kostuums ontwierp. Van de elf gexposeerde jurken, is er n speciaal voor het Centraal Museum gemaakt met een 3Dprinter. Tot en met 9 oktober in Utrecht, www.centraalmuseum.nl Salon/2 opent vanavond. Op verschillende locaties in Amsterdam exposeren gevestigde namen en aanstormend modetalent. In totaal zijn er zon zeventig exposanten onder wie Lola Pagola, Bas Kosters, Oda Pausma, Karssenberg/Greidanus en Amie Dickie. Vanaf 7 juli om 17.00 is de in New York woonachtige ontwerper Koos van den Akker te gast in de galeriewinkel Droog. Via een livestream verbinding kun je in zijn atelier kijken en vragen stellen. Van den Akker werd in de jaren tachtig wereldberoemd dankzij zijn truien voor Bill Cosby. Tot en met 17 juli: onlinekaarten en informatie www.salon1.org Shanghai Gesture, curated by Alexander van Slobbe, vanaf 8 juli in Museum Willet Holthuysen in Amsterdam. De expositie toont kleding, stoffen, tekeningen en fotos van Nederlandse en Chinese designers en studenten. De ontwerpen kwamen tot stand tijdens workshops die o.a. in het kader van de World Expo in Shanghai door Alexander van Slobbe georganiseerd werden. T/m 13 november. Fashion Week Downtown begint 8 juli en loopt vanaf 13 juli parallel aan de Amsterdam International Fashion Week, en is voor iedereen toegankelijk. Verspreid door de stad houden winkels, galeries en exposities, winkelroutes, lanceringen en feesten en shows. Zoals op 12 juli vanaf 20.00 uur Crme Fresh: een show van Lotte van Keulen, Femke Agema en Ellis Biemans. Ook op 12 juli Couture Treatment: vanaf 19:00 uur zijn couturestukken te zien in een hightech tandartsenpraktijk. Programma en locaties: www.amsterdamfashionweek.com Op 16 juli strijden modeontwerpers tegen elkaar in de MAF Fashion Battle. Deelnemers zijn ROC modestudenten, studenten van modeacademies en autodidactische vormgevers die net als de modellen grotendeels afkomstig zijn uit Amsterdam-Zuidoost. Start: 15:15 uur, naast de Heineken Music Hall. www.mafb.nl Georgette Koning medewerker mode NRC

Beeldende kunst

. Rembrandt impressionistische kunstenaar en Degas Dat de Franse

Edgar Degas (1834-1917) genspireerd was door Rembrandt is bekend, maar voor het eerst is nu een expositie gewijd aan de invloed van Rembrandt op Degas. In het Rijksmuseum Amsterdam zijn twintig zelfportretten van de jonge kunstenaars Rembrandt en Degas te zien, waaronder veel bruiklenen uit Amerikaanse musea. Rembrandt & Degas. 1 juli t/m 23 okt in Rijksmuseum, Amsterdam.

In het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam is een prachtige tentoonstelling uit 1975 nieuw leven ingeblazen, nog tot 11 september te bezoeken. Het thema is New Topographics en laat de revolutie in de landschapsfotografie zien aan de hand van het werk van grote fotografen zoals de Bechers, Lewis Baltz, Robert Adams, Nicholas Nixon en Stephen Shore. Leuker nog is dat het museum ook gratis rondleidingen geeft, meestal gegeven door fotografen. Zij kunnen je meenemen in de geschiedenis van de fotografie en laten je echt anders kijken naar al het werk. Rondleidingen zijn alle zondagmiddagen in juli. In de Kunsthal in Rotterdam is de tentoonstelling Crisis! geopend. Twaalf Nederlandse fotografen hebben op de meest uiteenlopende manieren een ontastbaar en abstract gegeven als crisis in Nederland weten te documenteren. De tentoonstelling laat de kracht van verbeelding zien. Te bezoeken tot 2 okt. seum in Amstelveen het resultaat van de Bouw in Beeld prijs te zien. Thema dit jaar is Playground, en het werk van zowel de winnaar Jaap Scheeren als van de negen genomineerden is erg de moeite waard.

Muziek
Metropolis Festival Geprogrammeerd zijn The Vaccines, Kurt Vile, Phantom Four & The Arguido (voorheen Rude Boy van Urban Dance Squad), Les Savvy Fav, Kleine Viezerik en nog veel meer moois. Als gedurfd en signalerend popfestival van Nederland blijft Metropolis gratis toegankelijk. 3 juli Zuiderpark, Rotterdam. www.metropolisfestival.nl

Design

. Op 3 juli opent bij Galerie Vivid in RotterFilm

. Zomerexpo
In Engeland is het al jaren een traditie: The Summer Exhibition, een tentoonstelling waar iedereen, amateur of professional, een kunstwerk voor mag inzenden. Het Gemeentemuseum in Den Haag organiseert nu voor het eerst een Nederlandse variant. Van de 2.450 inzendingen werden uiteindelijk 600 kunstwerken geselecteerd door een jury die de werken anoniem beoordeelde. 250 daarvan komen op de Zomerexpo, de rest wordt getoond op de website. Zomerexpo. 9 juli t/m 21 aug. in Haags Gemeentemuseum.

. Anvil Het is vaker voorspeld door trendwatchers,

maar heavy metal dreigt nu echt weer een hip te worden. Soms met een element van leedvermaak om oude mannen met lang haar en leren broeken, zoals bij de Canadese band Anvil die in 2009 een zachte comeback maakte met de documentaire The Story Of Anvil waarin de bandleden zichzelf in leven hielden door warme maaltijden bij bejaarden rond te brengen. 5 juli Rock Temple, Kerkrade.

. Juli, blockbustermaand. In de zomer, als

Theater
Dit weekend strijkt rondreizend theaterfestival De Parade neer in Den Haag. Verwachte hoogtepunten zijn de nieuwe show van de Ashton Brothers, Rockabilly Roadkill van muziektheatergroep The Sadists, en Whos afraid of George and Mildred, door George van Houts en Raymonde de Kuyper. 1/7 juli t/m 10 juli. Inl. deparade.nl

. Nog de hele maand juli is in het Cobra Mu. De eindexamenexposities van alle kunst-

half Nederland op vakantie is, gedijen traditioneel alleen Amerikaanse spektakelfilms in de bioscoop. De kijker wordt op 14 juli bediend met de moeder aller blockbusters: het allerlaatste deel van de Harry Potter-cylclus, als Zweinstein belegerd wordt door Je Weet Wel Wie.

. Een week later volgt de leukste spektakelfilm van deze zomer, Attack the Block, met
een nare jeugdbende die zijn vervallen woonkazerne verdedigt tegen aliens die het midden houden tussen gorilla en wolf. Het eerste weekend is voor Cars 2, een voor Pixar matig vervolg op een matig origineel. Captain America sluit de maand.

dam de tentoonstelling Entitled Fruits van de Japanse industrile ontwerper Hisakazu Shimizu (1964). Voor Canon, waar Shimizu vast aan is verbonden, ontwierp hij diverse fototoestellen zoals de digitale IXUS cameras. Voor zijn eigen Sabo studio ontwikkelt hij kleurrijke, speelse producten. Nieuw zijn de klokken met fruitcontouren, bijvoorbeeld van twee cartooneske meloenen. Ook zullen wat oudere producten te zien zijn waarbij Shimizu zich liet inspireren door de geschiedenis van zijn land. Zoals de spiegels die gebaseerd zijn op het kapsel van historische personages. Scheepsmakershaven 17 in Rotterdam, www.galerievivid.com, t/m 21 augustus.

. Berni Searle Moderne Kunst in Arnhem Het Museum voor

organiseert een solotentoonstelling van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Berni Searle (1964). Getoond worden diverse recente video-installaties waarin themas als gender, religie, etniciteit en sociale klasse een rol spelen. In veel daarvan speelt Searle zelf de hoofdrol. Berni Searle. 10 juli t/m 16 okt in Museum voor Moderne Kunst, Arnhem. Sandra Smallenburg is kunstredacteur NRC

Bordspeladvies
Je hebt veroveringsspellen, racespellen n reisspellen. Het mooiste en het spannendste reisspel van de laatste jaren is Ticket to Ride. Het is een raadsel waarom het nooit de echte opvolger van Catan is geworden. Fris is het, en vrolijk: met veel en felgekleurde treintjes en intrigerende treinkaartjes. Aan het begin krijg je drie of meer opdrachten om twee steden met treintjes te verbinden. Een razende handel in treinkaartjes is het gevolg. Days of Wonder ca. 50

academies in Nederland zijn begin juli te bezoeken. Per academie is tijdstip en duur van de expositie verschillend, maar als je het goed plant, kun je juist daardoor alle exposities bezoeken. Per academie kan de kwaliteit erg verschillen, maar juist ook de diversiteit binnen een opleiding kan zo leuk zijn om te zien. Sterre Sprengers is beeldredacteur nrc.next

. Black Crowes
Misschien wel voor het laatst, want de southern-rockgroep van de gebroeders Chris en Rich Robinson gaat op een lange sabbatical. Maar niet voordat ze hun Perzische tapijten backstage bij de Zwarte Cross en Paradiso hebben uitgerold. 15 juli Zwarte Cross, Lichtenvoorde, 17 en 18 juli Paradiso, Amsterdam Take That Oude meisjes opgelet: je hoeft Take Thats laatste album Progress niet mooi te vinden om lekker te gaan gillen bij Robbie, Gary, Mark, Howard en Jason. Back for good zingen ze toch wel. 18 juli Arena, Amsterdam. Jan Vollaard is muziekrecensent NRC

. Nog te zien in museum Boijmans Van Beuningen: Futuro Utopie in constructie. Een selectie kunstnijverheid- en designobjecten waarvan de ontwerpers op zoek gingen naar de perfect geconstrueerde vorm: een radioarmband, een revolutionaire ligfiets, enzovoorts. Grote aandachtstrekker is de futuristische vakantiewoning Futuro van de Finse architect Matti Suuronen. Deze ellipsvormige ufo uit 1968 is na een grondige restauratie opgenomen in de collectie en voor de eerste keer te zien in het Rotterdamse museum. t/m 9 oktober. Arjen Ribbens is redacteur design NRC

. Langs de oevers van het IJ wordt dit jaar

voor de 19de keer het Over het IJ Festival gehouden: een zomers theaterfestival op de kop van Amsterdam. Elf dagen lang staat Amsterdam-Noord in het teken van theater en muziek. Tijdens het festival zijn er voorstellingen te zien op verschillende, onverwachte locaties, zoals rondom de NDSM-werf en op station Amsterdam Centraal. De verwachte hoogtepunten: Het jaar van de schlager, Rampentraining voor stewardessen, Vanaf nu heet je Pjotr, en Sweet Dreams. 7 t/m 17 juli. Inl. www.overhetij.nl

. Maardat er zelfs is hetgrote arthousetitel arrikennelijk aanbod dit jaar zo groot, een
veert. Op 21 juli komt Le Gamin au Vlo uit, een voortreffelijke, ontroerende film van de gebroeders Dardenne die in Cannes dit jaar de tweede prijs won. The Beaver, met een gedeprimeerde Mel Gibson die via een handpop praat, is interessant maar instabiel; Le Conqute een bij vlagen hilarische, historische reconstructie van de opkomst van president Sarkozy, Bridesmaids, begin deze maand, blijkt een geslaagde, originele vrouwenkomedie waarin mannen echt een marginale rol spelen The Hangover voor vrouwen. Coen van Zwol is filmredacteur van NRC

. Zorro, het bekende verhaal van een gemaskerde strijder en hartenbreker die vecht voor rechtvaardigheid. Met authentieke Spaanse flamenco en muziek van de Gipsy Kings.Tommie Christiaan is Zorro , Ren van Kooten speelt Ramon, de broer van Zorro, en Thom Hoffman in de rol van verteller en Don Alejandro, de vader van Ramon en Zorro. T/m 10 juli in het Luxortheater, Rotterdam.

Bouw in Beeld, met als thema Playground Lekker gillen bij Take That Over het IJ op onverwachte plaatsen Arthousefilm Le Gamin au Vlo Meloenen als klok door Shimizu Op de Zomerexpo mag iedereen meedoen MAF Fashion Battle

Oplossing: M: Metropolis, A: 10 Days Off, A: Parade, N: North Sea Jazz, D: Dance Valley, A: Incubate, G: Zomerzondagen, E: Oerol,

N: Amsterdam Open Air, D: Theaterfestival Boulevard, A: Film by the Sea, J: Over het IJ Festival, U: Pukkelpop. L: Lowlands, I: Pinkpop.

BELOON UZELF
MET VEELZIJDIG VOORDEEL
De Renault Laguna Estate dCi 110 Excutive

20% bijtelling Leaseprijs vanaf 699, 17" lichtmetalen wielen Elektrisch verwarmbare en verstelbare voorstoelen met geheugen Luxe leder-alcantara interieur Carminat TomTom LIVE navigatie met kleurenscherm Elektronisch geregelde, bi-zone airconditioning Vanaf 31.690,-

DRIVE THE CHANGE

De Renault Laguna 1.5 dCi 110 FAP is verkrijgbaar vanaf 28.490,-. Deze versie valt in de 20% bijtellingscategorie met een netto bijtelling vanaf slechts 199,- per maand, berekend op basis van de 42% schaal. Overige versies 25% bijtelling. De Laguna dCi 110 Excutive is leverbaar vanaf 30.490 (Estate 31.690). Genoemde prijs is incl. btw, bpm. Excl. verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Leaseprijs Laguna dCi 110 FAP vanaf 699,-/mnd. via Renault Business Finance. Full Operational Lease excl. btw, brandstof, vervangend vervoer o.b.v. 48 mnd/20.000 km. Leaseprijzen per 1/6 2011. Op elke nieuwe Renault Laguna geldt een fabrieksgarantie van 3 jr of 150.000 km, hetgeen als eerste bereikt wordt. 12 jr. plaatwerkgarantie. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specicatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie bel gratis 0800-0303 of kijk op www.renault.nl.

Min./max. verbruik voor getoonde modellen: 4,7 l/100 km, resp. 21,3 km/l, CO2: 110 g/km