Lidia Vzquez Nespereira.

Alfonso Daniel Manuel Rodrguez Castelao naceu en Rianxo, A Corua, no ano 1886 e morreu en Buenos Aires, Argentina no ano 1950. Ademais de escritor, pintor, mdico e debuxante, Castelo foi elixido diputado como galeguista independente para as Cortes Constituintes da Segunda Repblica, participou na constitucin do Partido Galeguista e foi o primeiro presidente do Consello de Galicia. Foi o primeiro fillo de Manuel Rodrguez Dios e Joaquina Castelao Genme e foi bautizado na Igrexa de Santa Comba. Manuel emigrou a Arxentina e Daniel foi criado especialmente polos seus avs. Anos mis tarde Joaquina e l emigraron a Arxentina donde viviron ata o ano 1900, ano no que decidiu estudar medicina na Universidade de Santiago de Compostela. Durante os seus anos na universidade o seu interese polo debuxo e a pintura, sobre todo a caricatura, foi aumentando, incluso expuso os seus debuxos en Madrid e en diversas cidades galegas. Os seus debuxos, complementados con textos, amosan a Galicia rural, ol caciquismo, os pobres, o pobo que sofre, desde unha visin realista, crtica pero humorstica. No lbum Ns (1931) recolleu debuxos feitos entre 1916 e 1918. Nos ltimos lbumes trata os horrores da Guerra Civil. Castelao critica moi a mido aos ricos nos seus debuxos e percbese neles unha intensa loita por unha Galicia mis xusta. Ao rematar os seus estudos instalouse en Rianxo e durante este perodo coloborou na fundacin do semanario O Barbeiro Municipal, no que criticaba o rxime caciquil galego. No ano 1912 uniuse ao movemento Accin Galega e nese mesmo ano casou con Virxinia Pereira. Durante estes anos coloborou en moitas publicacins peridicas, como El Liberal, El Gran Bufn, La Ilustracin Gallega y Asturiana, Mi Tierra, La Voz de Galicia de Buenos Aires Castelao foi un dos fundadores das Irmandades da Fala, en 1916, e anos mis tarde xunto con Otero Pedraio e Vicente Risco fundou a Revista Ns. Fixo unha forte campaa a favor do Estatuto de Autonoma de Galicia, que foi aprobado en xuo de 1936. Coa guerra civil viuse obrigado a emigrar a Nova York e despois a Arxentina, donde morreu o 7 de xaneiro de 1950 no sanatorio do Centro Galego de Buenos Aires, sendo enterrado o 9 de xaneiro no Cemiterio de la Chacarita. Os seus restos foron trasladados de novo a Galicia no ano 1984, e agora descansan no panten dos galegos ilustres, no mosteiro de Santo Domingo de Bonaval.

Durante o exilio franquista, no 1944 publicou Sempre en Galiza, desde entn o gran texto do nacionalismo galego. Esta obra composta por unha serie de ensaios conecta a literatura, a poltica e a teora do galeguismo Outras obras de Castelao son Un ollo de vidro, Cousas, Retrincos, Ns, As cruces de pedra na Galiza, Os vellos non deben de namorarse, Atila en Galicia

Sempre en Galicia unha obra na que Castelao expn as sas ideas polticas e reflexiona sobre a relacin histrica entre Galicia e o resto do Estado espaol. Constite un ensaio poltico, considerado a obra cannica do nacionalismo galego. No libro inclense artigos, ensaios, conferencias e discursos de Castelao. A introduccin da obra, Adro, comprende os artigos que desde Badajoz escribiu para A Nosa Terra en 1935. A primeira parte escribiuna entre Valencia e Barcelona en 1937. Orixinalmente publicouse en forma de artigos no peridico que os galegos exiliados publicaban en Madrid, Nova Galiza. A segunda parte escribiuna en Nova York e durante a sa viaxe que o levou a Buenos Aires en 1940. O resto do libro escribiuno en Buenos Aires entre 1942 e 1943. A obra publicouse o 10 de marzo de 1944 en Buenos Aires. Adro a introduccin e consta de 14 captulos que foran publicados anteriormente como "Verbas de chumbo" en A Nosa Terra. O tema central o posicionamento de Castelao no Partido Galeguista como impulsor da sa orientacin ideolxica e da sa alianza coa esquerda espaola, o que chocaba co principal idelogo do galeguismo, Vicente Risco, e que conducira a sa marcha do Partido Galeguista e creacin da Dereita Galeguista. O libro primeiro trata o problema poltico galego e a sa resolucin, a consideracin de Galicia como nacin, as vantaxes dunha repblica, a historia do galeguismo e o estatuto galego. No libro segundo Castelao expresa a sa desilusin respecto repblica espaola. No libro terceiro, escrito durante a Segunda Guerra Mundial, Castelao reflexa a nova situacin que Espaa vai vivir debido ao triunfo dos aliados e a consecuente derrota do rxime franquista. O libro cuarto foi escrito durante o seu perodo no goberno republicano e amosa unha grande desilusin respecto a ste. Castelao quera unha Hespaa que integrase a Galicia, Euskadi, Catalua e Portugal, sen seren oprimidas polo poder e a dominacin centralista da Espaa da realidade histrica. Na sa opinin era necesaria unha repblica federal que integrase estas comunidades para evitar as a guerra civil. Este texto un fragmento de Sempre en Galicia no que Castelao expn a sa preocupacin por mellorar a situacin de Galicia desde a accin e non s desde a palabra. Castelao ofrece a descricin dunha serie de persoas consideradas moi importantes para a sociedade, como sabios, mestres, pensadores e tcnicos, e quixase de que a morte destes mereza o pranto dos demais, xa que uns limtanse a memorizar todo canto hai

escrito, outros a reproducilo sen mis e outros, que ainda afondando nos problemas mis concernientes, non se lanzan accin. Disque algns pasan a vida ensumidos nas Bibliotecas, para meteren no almacn da memoria todo canto se leva escritodisque viven fra do noso mundo e que cando morran debemos choralos, porque son sabios. Castelao opina que non vale de moito poder memorizar todos eses coecementos se non teen un fin prctico na vida coti que axude a mellorar a situacin de Galicia. Outros ocpanse dunha chea de problemas do espritu, problemas concernientes a esta decadente e marxinada situacin de Galicia, pero fanno desde o silencio, desde a inaccin. Disque algns afondan tanto nos problemas do esprito que non lles chegara unha vida para dar dictamen, e que nin con das vidas de profundacin se decidiran a escribir un libro. Disque estudan e cavilan en silenzo Galicia conta con numerosos intelectuais - sabios, mestres, pensadores e tcnicos- pero, segundo Castelao, stes non son homes de accin xa que se limitan a escoitar, memorizar e reproducir, sen participar activamente na problemtica poltica. Os homes de accin son, para Castelao, os que deben ser louvados cando morran e polos que se debe chorar cando morran, son os que loitan activamente por mellorar a situacin de Galicia, sen medo a represins e castigos. Ainda queda moita fina caste de intelectuaes, dos que a xente di que debemos facer pranto cando morran; mais eu quixera mellor homes de accin, que loitasen polo engrandecemento da nosa Terra, sen medo ao fracaso, nin censura, nin tan siquera s pedradas. Segundo Castelao, hai que loitar e crear, e non imos perder a vida metidos nas tripas dos problemas, non vale de moito reflexionar continuamente acerca destes problemas se non se propoen solucins efectivas e se non se levan a cabo. O importante non pensar tanto no mundo senn intentar transformalo. A sa actitude crtica da autoridade ten como obxectivo chamar accin s persoas de a p, non s aos intelectuais. Castelao pretenda que as sas ideas e opinins chegasen xente comn, non s a estes intelectuais. Os seus textos e debuxos eran sinxelos xustamente por este motivo. Con eles reflecta unha realidade na que os contrarios se concilian, na que todo se agrega.