Mariusz Gulczyski

podrcznik akademicki
Warszawa 2010 ISBN 978-83-60197-90-5

Adresatami tego podrcznika s zainteresowani - z racji zaangaowania politycznego bd studiw wiedz o: - polityce jej miejscu i roli w yciu spoecznym, prawidowociach i patologiach w jej pojmowaniu i realizowaniu; - podstawowych aspektach stosunkw politycznych podmiotowoci i przedmiotowoci, wadzy i podporzdkowaniu, celach, narzdziach i metodach dziaalnoci politycznej; - systemach politycznych uwarunkowaniach ich charakteru przez systemy spoeczne, gwnych formach organizacyjnych i typach, sposobach oprogramowania za pomoc prawa, ideologii, etyki i kultury politycznej, strategii i programw zdobywania i sprawowania wadzy oraz o determinantach ich rnicowania i sposobach przeobraania; - politologii jej funkcjach, alternatywnych orientacjach oraz zasadach i metodach poznawania i przekazywania wiedzy politologicznej.

Polityka bywa postrzegana, badana i nauczana na wiele rnych sposobw. Gwne z tych rnic sprowadzaj si do wyjaniania zjawisk politycznych z odmiennych punktw widzenia:

socjocentrycznego skoncentrowanego na definiowaniu miejsca i roli

polityki w caoksztacie ycia spoecznego,

kratocentrycznego (od greckiego krtos wadza) skoncentrowanego na

problemach zdobywania i sprawowania wadzy i interesach zwizanych z t dziaalnoci grup. Sposb wyjaniania i porzdek wykadw w tym podrczniku wynika z konsekwentnego stosowania si do regu socjocentrycznej interpretacji polityki. Suy temu winno konsekwentne demistyfikowanie polityki, akcentowanie jej istotnej wprawdzie, lecz ograniczonej roli w spoecznej egzystencji, ujawnianie nie tylko pozytywnych aspektw, lecz i skonnoci do patologicznych wynaturze, oraz wskazywanie remediw pomocnych w ich przezwycianiu. Zawarte w tej publikacji wprowadzenie w wiedz politologiczn ma charakter propedeutyczny pomocny w opanowywaniu podstawowych umiejtnoci naukowego rozpoznawania istoty zjawisk politycznych oraz w dalszym ksztaceniu i samoksztaceniu w tej dziedzinie za pomoc literatury, obserwacji zdarze politycznych oraz osobistego w nich uczestnictwa. Waciwa wspczesnoci wszechobecno polityki i medialnych informacji o zjawiskach politycznych istotnie uatwia, ale i utrudnia wprowadzanie w naukow wiedz o tej problematyce. Uatwia, gdy potguje zainteresowanie polityk i zapotrzebowanie na naukowe uporzdkowanie i owietlenie wiedzy potocznej o tej istotnej sferze ycia spoecznego. Utrudnia, poniewa wiedza potoczna bywa do czsto nie tylko odmienna, ale i sprzeczna z wiedz naukow. Tak bywa w kadej dziedzinie czego klasycznym przykadem jest sprzeczno wywnioskowanego z potocznej obserwacji pogldu, i Soce krci si wok Ziemi - z naukow konstatacj, e dzieje si wrcz odwrotnie. Podobnego rodzaju mylnych sdw o polityce jest bodaj wicej ni w innych dziedzinach ludzkich zainteresowa i wiksze s trudnoci z ich przezwycianiem. Polityka bowiem to sfera sprzecznych interesw spoecznych, wiksze zatem w tym obszarze tendencje upowszechniania pogldw nie tyle zgodnych z prawd, ile z interesami upowszechniajcych nie tylko prawdziwe, ale i faszywe informacje. Sposb wykadu zastosowany w tym podrczniku stanowi skojarzenie dwojakiego rodzaju waciwoci: z jednej strony prezentowania aktualnego stanu wiedzy w tej dziedzinie, z drugiej za stanowiska autora w kwestiach dyskusyjnych i spornych, liczniejszych bodaj w tej dyscyplinie ni w innych.

Traf sprawi, e podpisujcy si pod tym tekstem by pierwszym polskim doktorem nauk politycznych po restytuowaniu w Polsce politologii w poowie lat 60. ubiegego wieku. W merytorycznych treciach tego podrcznika, sposobach ich wykadania i egzekwowania wykorzystuje zatem zarwno swoje czterdziestoletnie dowiadczenie poznawania i nauczania politologii, jak i to, co uzna za najbardziej uyteczne dla wprowadzenia w wiedz o tej problematyce z bogatej polskiej i wiatowej literatury przedmiotu. To sprawia, e podrcznik nie jest prost kompilacj wiedzy zaczerpnitej z cudzych tekstw, lecz dzieem w istotnej mierze autorskim, prezentujcym nie tylko wnioski, ale i proces kreowania wiedzy o polityce. Autor zakada, e uwany Czytelnik dostrzee i doceni wprowadzanie w tym podrczniku w arkana wiedzy o tej sferze w sposb jakociowo odmienny od pozostaego z czasw dominacji autorytarnych i imperialnych systemw koncentrowania uwagi na kwestiach zdobywania i sprawowania wadzy pastwowej, z pominiciem bd wtrnym wyjanianiem spoecznej suebnoci a bywa i e szkodliwoci - polityki, politykw i instytucji politycznych wszelkiego typu i autoramentu. Przezwycianiu takich tendencji suy winno skojarzenie pozytywnego wykadu wiedzy o procesach politycznych z krytyk bdnych interpretacji. Krytyk konieczn, bowiem waciwy wspczesnoci postp w politycznym dziaaniu upowszechnianiu demokracji i politycznej podmiotowoci caych i wszystkich spoeczestw - wymaga podobnej rangi postpu w politologicznym myleniu. Upowszechniania wiedzy wolnej od eklektyzmu i bezkrytycznego powielania interpretacji skaonych afirmacj systemw opartych na zniewoleniu i nierwnoprawnoci spoeczestw. Ten sposb wprowadzania w wiedz politologiczn jest szczeglnie wskazany na akademickim poziomie studiw, rnicych si od nauczania na poziomie podstawowym i rednim obowizkiem niepoprzestawania na pozytywnej prezentacji dorobku nauki, lecz wdraania do krytycznej oceny jej aktualnego stanu i przysposabiania do uczestnictwa w jej wzbogacaniu. Celem przedmiotu Nauka o polityce, a zatem i tego podrcznika, jest wyposaenie zaczynajcych studia politologiczne w swego rodzaju skrzynk narzdziow elementarn wiedz pomocn zarwno w dalszym, wnikliwszym poznawaniu tej problematyki, jak i w samodzielnym naukowym rozszyfrowywaniu zjawisk politycznych. Wymaga to od studiujcego nie nastawienia na bierne wkuwanie wiedzy politologicznej po to tylko, by zaliczy ten przedmiot, lecz aktywne poznawanie i konfrontowanie wiedzy o polityce z polityczn praktyk. Sedno rnicy midzy biernym a czynnym studiowaniem politologii a i kadej innej dyscypliny naukowej ilustruje trafnie znany przykad z wdk i ryb. W podrczniku tym studiujcy znajd zarwno ryby czyli kwintesencj elementarnej wiedzy politologicznej, jak i wdki prezentacj rodkw i metod poznawania i ksztatowania procesw politycznych.

 Nastawionych na to, by bra tylko ryby odkryt przez innych wiedz

ostrzegam, e jest to wprawdzie atwiejsze, lecz nie przygotowuje do samodzielnego uczestniczenia w polityce i politologii. Ksztaci wyrobnikw zdolnych do wykonywania zada, ktrych sens rozumiej inni, wystarczy zatem, by rozumieli i wykonywali polecenia. Uzalenionych zatem przez cae ycie od posiadaczy wdek czyli narzdzi poznawania i ksztatowania politycznej rzeczywistoci. Zachcam zatem do brania nie tylko ryb wiedzy, ale i wdek umiejtnoci poznawczych - jest to wprawdzie doranie trudniejsze, lecz ksztacce twrcw zdolnych do samodzielnego okrelania celw i sposobw realizacji zada, czerpicych satysfakcj z niepowtarzalnej przygody, jak jest moliwo rozumienia i ksztatowania warunkw egzystencji swej i swojej spoecznoci. Skutecznej realizacji tych zada suy moe nie poprzestawanie w procesie studiw na biernym czytaniu i suchaniu, lecz aktywne wczanie si w proces poznawania i posugiwania si wiedz przez konfrontowanie jej z polityczn praktyk. Pomocne w tym by winno stosowanie w procesie studiw pozytywnej zasady 3 Z = Zrozumie + Zapamita + Zastosowa. Bywa e studiujcy prbuj to zastpi regu negatywn: Zapamita - Zda Zapomnie. Ten sposb bywa wprawdzie pomocny doranie w formalnym zaliczeniu przedmiotu, lecz w skutkach bywa podobny jak wyrzucenie skrzynki narzdziowej niezbdnej w dalszym toku studiw i w przyszej praktyce. W rezultacie dorane uatwienie okazuje si perspektywicznie utrudnieniem podobnym jak zaliczanie biegu maratoskiego stumetrwkami.

Wstp Wykad 1 Czym jest polityka.... Geneza polityki Spoeczne funkcje polityki.. Gwne etapy naukowego definiowania polityki... Wykad 2 Polityczna podmiotowo i przedmiotowo.. Czym jest polityczna podmiotowo i przedmiotowo .. Geneza podziaw na uprzedmiotowionych i upodmiotowionych. Determinanty upowszechniania podmiotowoci...

Gwne aspekty procesw upodmiotowiania.. Nowe aspiracje podmiotowoci.. Wykad 3 Cele, narzdzia dziaalnoci politycznej...... Cele politycznej.... dziaalnoci

Wadza i wpyw narzdzia dziaalnoci politycznej................. Legitymizacja wadzy politycznej... Patologie celw i narzdzi dziaalnoci politycznej... Wykad 4 Metody i formy dziaalnoci politycznej Metody oddziaywania na wiadomo... Metody wymuszania zachowa rodkami przymusu i przemocy ... Metody kontestacji Negocjacje i kompromis Pytania. Wykad 5 Formy i funkcje politycznego zorganizowania ............ Czym jest pastwo.. Inne rodzaje samoorganizacji spoeczestw. Partie polityczne i systemy partyjne.. Rodzaje i funkcje stowarzysze spoecznych ... Wykad 6 Rodzaje i funkcje politycznego oprogramowania .... Prawne i statutowe regulacje. Etyka a polityka.. Ideologie polityczne Polityczne strategie i programy. Kultura polityczna Wykad 7 Systemy polityczne.....

Waciwoci systemowej metody badawczej... Systemy polityczne... Wykad 8 Typy wspczesnych systemw politycznych Demokratyczne systemy polityczne... Monokratyczne systemy polityczne... Wykad 9 Przeobraanie systemw politycznych Gwne etapy i prawidowoci... Metody przeobrae. Wnioski ... Wykad 10 Spoeczne funkcje politologii Fundamentalna funkcja bada politologicznych i jej bariery. Funkcje . Wykad 11 Waciwoci naukowego poznawania polityki........ Zasady naukowego poznania i badania..... Etapy i metody naukowego poznania Sposoby artykuowania wiedzy o zjawiskach politycznych.... Wykad 12 Alternatywne orientacje w politologii.......... Gwne przejawy politycznej stronniczoci w politologii... Kontrowersyjne sposoby definiowania polityki... Zakoczenie... Bibliografia
www.ksiegarniaeuropejska.com.pl/

dowiadcze.

konkretne.