Vous êtes sur la page 1sur 151

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.

pl

Este trabalho no inclui as observaes e crticas feitas pelo jri.

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Agradecimentos:

Terminado este trabalho, no posso deixar de mencionar, respeitosa e encarecidamente, algumas das pessoas que de algum modo contriburam para que chegasse este momento. Entre muitos outros, quero expressar um forte agradecimento a todos os funcionrios e docentes do Departamento de Proteco de Plantas e Fitoecologia do Instituto Superior de Agronomia, em especial, ao Professor Jos Carlos Costa pela sua disponibilidade nos esclarecimentos a duvidas que foram surgindo ao longo deste processo.

A toda a equipa envolvida no projecto, nomeadamente a Arquitecta Paisagista Selma Pena, a Professora Manuela Abreu, assim como, um especial agradecimento Investigadora Dalila Esprito Santo orientadora do estgio.

Ao Engenheiro Florestal Rui Peixoto e ao Vasco Silva pela companhia e apoio em trabalhos de campo. Quero ainda agradecer Kamila pelo constante apoio demonstrado ao longo destes meses, aos meus pais e ao meu falecido primo Joo a quem dedico em especial este trabalho.

A todos o meu muito obrigado.

vora, Outubro de 2005

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

NDICE
INTRODUO.................................................................................................................................... 3 1. METODOLOGIA............................................................................................................................. 5 1.1 - METODOLOGIA GERAL DO PROJECTO .......................................................................................... 5 1.2 - BIOCLIMATOLOGIA ..................................................................................................................... 7 1.3 - BIOGEOGRAFIA......................................................................................................................... 10 1.4 - FLORA ..................................................................................................................................... 10 1.5 - VEGETAO ............................................................................................................................. 12 1.6 - AVALIAO DE HABITATS ........................................................................................................ 15 1.7 - CARTOGRAFIA DE VEGETAO ACTUAL ................................................................................... 18 1.8 - CARTOGRAFIA DE HABITATS ..................................................................................................... 18 1.9 - CARTOGRAFIA DE VEGETAO POTENCIAL ............................................................................... 19 1.10 - CARTOGRAFIA DE ESPCIES DE INTERESSE PARA CONSERVAO ............................................... 19 2 CARACTERIZAO BIOFSICA ............................................................................................. 21 2.1 - LOCALIZAO GEOGRFICA ..................................................................................................... 21 2.2 - HIPSOMETRIA ........................................................................................................................... 22 2.3 - FISIOGRAFIA ............................................................................................................................ 22 2.4 - DECLIVES................................................................................................................................. 22 2.5 - EXPOSIES ............................................................................................................................. 25 2.6 - MORFOLOGIA DO TERRENO....................................................................................................... 25 2.7 - GEOLOGIA................................................................................................................................ 25 2.8 - PEDOLOGIA .............................................................................................................................. 28 2.9 - BIOCLIMATOLOGIA ................................................................................................................... 28 2.10 - BIOGEOGRAFIA....................................................................................................................... 32 3 - APRESENTAO DE RESULTADOS....................................................................................... 34 3.1 - FLORA ..................................................................................................................................... 34 3.1.1 - Biologia ........................................................................................................................... 34

1 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3.1.2 - Fisionomia ....................................................................................................................... 35 3.1.3 - Corologia......................................................................................................................... 36 3.2 ENDEMISMOS E ESPCIES COM INTERESSE PARA CONSERVAO ................................................. 38 3.2.1 Cartografia de distribuio de espcies com interesse para conservao.......................... 38 3.3 - VEGETAO ............................................................................................................................. 40 3.3.1 - Esquema sintaxonmico ................................................................................................... 40 3.3.2 - Descrio sintaxonmica.................................................................................................. 43 3.3.3 Cartografia de vegetao actual ...................................................................................... 64 3.3.4 Cartografia de vegetao potencial.................................................................................. 64 3.4 - HABITATS ................................................................................................................................ 67 3.4.1 Cartografia de distribuio de habitats ............................................................................ 78 CONSIDERAES FINAIS ............................................................................................................. 80 REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS............................................................................................... 83 ANEXOS ............................................................................................................................................ 91

2 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

INTRODUO

O territrio portugus constitudo por uma grande variedade de paisagens, onde se encontram variadssimos habitats, cuja riqueza deve ser reconhecida e partilhada por todos. Estes habitats apresentam particularidades que suportam e permitem o desenvolvimento de mltiplas zoocenoses e fitocenoses peculiares, de tal modo peculiares, que algumas tm reas de distribuio muito restritas. Em nosso entender, torna-se assim, essencial no s a sua conservao, mas igualmente a divulgao da sua importncia ecolgica, eventuais potencialidades econmicas e sociais. O turismo rural e, de uma forma geral, o turismo de natureza de uma forma geral esto cada vez mais integradas nas legislao portuguesa: De importncia crescente so os segmentos do turismo em espao rural, do ecoturismo (onde se pode incluir o turismo da Natureza, tal como definido na Resoluo do Conselho de Ministros n. 112/98, de 25 de Agosto) e de outras formas de turismo baseadas na valorizao e divulgao do patrimnio natural e cultural, bem como da paisagem rural, da maior relevncia para combater a desertificao do interior e promover o desenvolvimento local sustentvel (Resoluo do concelho de Ministros n 152, 2001). De acordo com o protocolo realizado entre o Instituto Superior de Agronomia, Universidade Tcnica de Lisboa, e a Cmara Municipal de Azambuja, encontra-se em curso um projecto que tem como objectivo primordial a caracterizao do Vale da Ribeira de Almoster, nomeadamente atravs de um estudo florstico, fitossociolgico, geolgico e geomorfolgico, no intuito de realizar-se uma carta de percursos ambientais, considerando as vertentes, geolgica, geomorfolgica, paisagstica, cultural e de vegetao, e deste modo, contribuir para o conhecimento, caracterizao e valorizao da rea considerada, conforme o protocolo assinado por estas duas entidades. Todavia, o presente trabalho apenas se refere caracterizao biofsica e ao estuda da flora e da vegetao. O projecto envolve os departamentos de Cincias do Ambiente e o de Proteco de Plantas e de Fitoecologia do Instituto Superior de Agronomia. A equipa responsvel pela elaborao deste projecto constituda por: Departamento de Cincias do Ambiente - Maria Manuela Abreu, Professora Catedrtica. (Coordenadora) e Selma Beatriz Pena, Arquitecta Paisagista; Departamento de Proteco de Plantas e de Fitoecologia - Dalila Esprito-Santo, Investigadora (Coordenadora) e Rui Teles, aluno finalista da licenciatura em Engenharia Biofsica.

3 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

O presente trabalho, constitudo por trs partes fundamentais, mas no distintas entre si. Num primeiro captulo faremos a apresentao da metodologia utilizada. No segundo captulo faremos e caracterizao da rea estudada, que inclui o seu enquadramento geogrfico, caracterizao detalhada do meio, nomeadamente a hipsometria, fisiografia, declives, exposies, morfologia do terreno, clima, geologia, geomorfologia, solos e situao biogeogrfica. No terceiro captulo, apresentaremos os resultados e respectiva discusso, resultantes das herborizaes e outros levantamentos de campo sobre o estudo da flora e vegetao do Vale da Ribeira de Almoster, assim como, dos habitats que nele existem. Sero ainda adiantadas algumas propostas no mbito da recuperao, conservao e gesto dos habitats. Por ltimo sero aduzidas algumas consideraes tendo como objectivo a valorizao do stio e respectivo enquadramento no projecto e protocolo assinado entre o Instituto Superior de Agronomia e Cmara Municipal de Azambuja.

4 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1. METODOLOGIA

1.1 - Metodologia Geral do Projecto

A rea de estudo compreende cerca de 10,31 km2 abrangendo as freguesias de Vila Nova de S. Pedro, Manique do Intendente e Maussa pertencentes ao Concelho de Azambuja. Este concelho faz parte da rea Metropolitana de Lisboa (AML) e o presente estudo tem como objectivo a caracterizao do Vale da Ribeira de Almoster. O projecto realiza-se com recurso utilizao de um Sistema de Informao Geogrfica (SIG), quer para a elaborao da cartografia apresentada, quer na anlise de caracterizao (fisiografia, exposies, etc.), mais concretamente atravs do software ArcMap verso 9.0 e o Arcview 3.2 da ESRI, assim como, as respectivas extenses: 3D Analyst e Spatial Analyst. Utiliza-se ainda software de desenho que permite tratar previamente a informao (Autocad 2000). O sistema de projeco cartogrfica utilizada o Datum 73 Hayford Gaus IPCC.

No presente estudo realiza-se a caracterizao da flora e vegetao do Vale da Ribeira de Almoster, assim como a elaborao de cartografia da vegetao actual e potencial, distribuio de espcies raras ou ameaadas e distribuio de habitats constantes no Anexo I da Directiva 92/43/CEE transcrita para a legislao nacional.

Elaborou-se uma metodologia de trabalho com objectivo de atribuir uma rede de caminhos pedonais e/ou ciclveis ao longo da rea de interveno, que permitam no s a valorizao cnica e cultural como a sustentabilidade ecolgica da paisagem. A metodologia apresentada em sntese na fig. 1.

5 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

ANLISE DA PAISAGEM
Geologia Clima Solos Hipsometria Fisiografia Declives Exposies ANLISE BIOFSICA Morfologia do Terreno Esboo Geomorfolgico Uso do Solo Bioclimatologia Biogeografia Flora

Vegetao
ANLISE DAS COMUNIDADES ANLISE DAS DINMICAS Vegetao potencial e habitats

Dinmicas Geomorfolgicas da Paisagem

Patrimnio Existente
FASE I

PAISAGEM CULTURAL Rede de caminhos

SNTESE E DIAGNSTICO ACES PRIORITRIAS DE ESTABILIZAO


FASE II

HIERARQUIZAO DE PERCURSOS

CARACTERES A VALORIZAR

PROPOSTAS E MEDIDAS DE GESTO


Figura 1 Metodologia do projecto

6 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.2 - Bioclimatologia
A bioclimatologia, como o prprio nome indica, procura relacionar o clima com a vegetao e com a fauna. Para isso calculam-se ndices utilizando dados meteorolgicos estacionais, desde os mais simples aos mais complexos a partir dos quais procura-se explicar as complexas relaes do ambiente abitico com a vegetao.

Existem vrios sistemas de classificao bioclimtica. Todavia, o sistema de classificao bioclimtica utilizado baseia-se na Classificao Bioclimtica da Terra (RIVAS-MARTNEZ, 2005). 1, o qual tem realizado, ao longo dos ltimos anos, uma srie de aproximaes sucessivas Bioclimatologia Mundial.

ndices bioclimticos mais importantes

- ndice de termicidade (It):

It = (T+m+M) 10

o produto por 10 de T- Temperatura mdia anual; m- Temperatura mdia das mnimas do ms mais frio; M- Temperatura mdia das mximas do ms mais frio. Este ndice traduz a maior ou menor intensidade de frio, factor este que influencia significativamente a distribuio das plantas e consequentemente as comunidades vegetais.

- ndice de termicidade compensado (Itc):

Acima e abaixo dos paralelos 23N e 23S necessrio compensar o excesso de frio que ocorre durante o Inverno, nos climas continentais, ou o excesso de amenidade que ocorre nos territrios mais ocenicos.

Se o ndice de continentalidade simples (Ic) estiver compreendido entre 8 e 18 (situao na qual se encontra o territrio estudado), o valor de Itc considera-se igual ao de Ic (Ic=Itc). Por outro lado, se o ndice de continentalidade no alcana ou ultrapassa os valores mencionados, h que compensar o ndice de termicidade adicionando ou subtraindo um valor de compensao (Itc= It C).

Consultado no site http://www.ucm.es/cif/form/tb_med.htm Acesso em Outubro de 2005

7 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- ndice de continentalidade (Ic):

Ic = Tmax - Tmin

Este ndice expressa a diferena em graus centgrados entre Tmax- temperatura mdia do ms mais quente e Tmin- temperatura mdia do ms mais frio. um ndice que essencialmente traduz a amplitude trmica mdia anual.

- ndice ombrotrmico anual (Io):

Io = (Pp/Tp) 10

O ndice ombrotrmico (Io) calculado atravs do quociente entre a precipitao mdia (mm), dos meses com temperatura mdia superior a 0 C (Pp) e a soma das temperaturas mdias mensais superiores a 0 C (Tp). Assim, Io = (Pp/Tp) 10. Este ndice j depende do valor da precipitao, podendo ser considerado uma medida da quantidade de gua disponvel no solo.

Os intervalos dos valores que delimitam os horizontes ombrotpicos no(s) macrobioclima(s) existente(s) na regio mediterrnica so apresentados nos quadros 1-4 (bem como os intervalos de It, Itc, Io, Ic e Tp).
Valor de Ic 0-11 11-18 18-21 21-28 28-45 45-65 Tipo de Continentalidade Hiperocenico Ocenico Semicontinental Subcontinental Continental Hipercontinental Macrotipos Ocenico Ocenico Ocenico Continental Continental Continental

Quadro 1 - Tipos de continentalidade e macrotipos

Ic 21 > 21 21 > 21 21 > 21 21 > 21

Io > 2.0 > 2.0 1.0-2.0 1.0-2.0 0.2-1.0 0.2-1.0 < 0.2 < 0.2

Bioclima Mediterrnico pluviestacional-ocenico Mediterrnico pluviestacional-continental Mediterrnico xrico-ocenico Mediterrnico xrico-continental Mediterrnico desrtico ocenico Mediterrnico desrtico continental Mediterrnico hiperdesrtico ocenico Mediterrnico hiperdesrtico continental

Quadro 2 - Intervalos de avaliao para o macrobioclima mediterrnico

8 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Valor de It 400-450 350-400 280-350 210-280 145-210 80-145

Tp 2300-2450 2150-2300 1825-2150 1500-1825 1200-1500 900-1200

Termotipo Termomediterrnico Inferior Termomediterrnico Superior Mesomediterrnico Inferior Mesomediterrnico Superior Supramediterrnico Inferior Supramediterrnico Superior

Quadro 3 - Termotipos para a regio mediterrnica

Valor de Io 2.0-2.8 2.8-3.6 3.6-4.8 4.8-7.0 7.0-10.5

Ombrotipo Seco Inferior Seco Superior Sub-hmido Inferior Sub-hmido Superior Hmido Inferior

Quadro 4 - Ombrotipos para a regio mediterrnica

Figura 2 Retirado de Bioclimatic map of Europe (RIVAS-MARTNEZ, PENAS & T.E. DAZ, 2004)

9 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.3 - Biogeografia
No presente trabalho utilizou-se a tipologia biogeogrfica de Portugal (RIVAS-MARTNEZ, 2005), fazendo a correspondncia com a tipologia proposta por COSTA et al. (1998).

1.4 - Flora
As espcies mencionadas, foram identificadas segundo a Nova Flora de Portugal (FRANCO, 1984; FRANCO & AFONSO, 1994; FRANCO & AFONSO, 1998; FRANCO & AFONSO, 2003), tendo sido as famlias ordenadas mediante CASTROVIEJO et al. (1986, 1990, 1993, 1993, 1997, 1998, 1999 (1), 2000 (2), 2001, 2003 e 2005) e os gneros por ordem alfabtica. A Flora Ibrica foi tambm consultada para efectuar a actualizao nomenclatural de algumas espcies. Para alm do processo de ordenao e actualizao, foi recolhida ainda a informao referente fisionomia e ecologia (FRANCO, 1971; FRANCO, 1984; FRANCO & AFONSO, 1994; FRANCO & AFONSO, 1998; FRANCO & AFONSO, 2003), biologia (COUTINHO, 1974), corologia (TUTIN et al., 1964-1980, CASTROVIEJO loc. cit. e FOURNIER, P., 1946) e designaes comuns (COUTINHO loc. cit. e ROCHA, 1996). Sempre que necessrio recorreu-se ainda a VALDS, B., TALAVERA, S. & FERNNDEZ-GALIANO, E. (1987). Relativamente corologia importante referir alguns conceitos utilizados. As espcies presentes neste trabalho podem reunir-se numa srie de grupos de elementos corolgicos, os quais constituem grandes conjuntos de espcies que apresentam um significado corolgico essencialmente coincidente, ao que a rea concreta de cada espcie pode diferir consideravelmente das restantes em aspectos concretos. Dentro de cada conjunto algumas das particularidades da configurao da rea das diversas espcies componentes podem ser precisadas mediante o uso de prefixos (BOLS & VIGO in PUJADAS-SALV, 1986).

Eu significa que a rea est compreendida de uma maneira mais ou menos rigorosa dentro do territrio geogrfico correspondente.

Sub serve para denominar territrios fitogeogrficos prximos a outros, dotados de caracteres mais ou menos parecidos a estes ltimos mas atenuados.

10 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Dentro da flora de cada pas as espcies podem ser consideradas como autctones (prprias do pas) e alctones (se incorporadas em tempos historicamente recentes ou actuais).

Elementos pluri-regionais:

Holortico caracterstico do territrio que engloba a totalidade das regies temperadas e frias das vegetao extratropical do hemisfrio setentrional, includos no reino floral holortico (toda a Europa, Africa at ao limite meridional do Sahara, sia boreal e central at aos Himalaias e grande parte da Amrica do Norte).

Palertico caracterstico do territrio que compreende a Europa, Norte de frica at ao Sahara e sia, norte da Arbia e Himalaias.

Euroasitico caracterstico do continente Euro-Asitico (desde a Europa at ao Japo).

Paleotrpico corresponde ao reino floral que inclui os pases tropicais do Antigo Mundo e parte da Ocenia (frica desde o limite meridional da regio saharo-indica at ao territrio capense exclusive, sia tropical e a maioria das ilhas do Pacfico, excluindo a Austrlia).

Neotrpico compreende a Amrica tropical e subtropical, correspondendo ao reino florstico Neotrpical.

Cosmopolita caracterstico por se encontrar em todas as zonas do mundo.

Elementos regionais:

Eurosiberiano constitui a base da flora da Europa Central desde o oceano Atlntico ao montes Urais penetrando no interior da Sibria, sobretudo no interior da zona de bosque caduciflio. Dentro deste podemos ainda distinguir alguns sub-elementos, tais como: Atlntico caracterstico da provncia atlntica europeia; Submediterrnico prprio da banda mais meridional e xrica da regio eurosiberiana, que contacta com o limite da regio mediterrnica. Mediterrneo pertence regio que compreende a maior parte dos pases banhados pelo Mediterrneo. Dentro deste podemos distinguir o sub-elemento ibrico.

11 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.5 - Vegetao
Para o estudo da vegetao foi utilizado o mtodo da fitossociologia sigmatista, clssica ou Braunblanquista (BRAUN-BLANQUET, 1932) posteriormente actualizada por GHU & RIVASMARTNEZ (1980).

A unidade bsica em fitossociologia clssica a associao, que se caracteriza pela sua especificidade florstica, ecolgica, biogeogrfica, sucessional, histrica e antropognica. Sendo uma associao uma combinao especfica de espcies caractersticas, portadora de uma importante informao gentica, situa-se num determinado contexto ecolgico, numa determinada rea geogrfica e contribui para definir um bitopo singular (CAPELO, 2003).

Nem todas as espcies tm o mesmo ndice de fidelidade e sociabilidade nem o mesmo significado ecolgico e histrico, distinguindo-se assim espcies caractersticas, companheiras e diferenciais. BRAUN-BLANQUET (1979), define as espcies caractersticas como sendo aquelas que encontram o seu ptimo em determinadas comunidades e define as espcies diferenciais como sendo aquelas que se apresentam apenas numa de duas ou mais comunidades semelhantes (clarificando assim determinadas diferenas biticas, edficas, microclimticas ou genticas). Estas ltimas so muito importantes, por exemplo, na definio de subassociaes. As espcies que, no sendo caractersticas de uma determinada associao, integram o seu elenco florstico, so denominadas de espcies companheiras.

As associaes podem ser agrupadas, numa ordem hierrquica crescente, em subalianas, alianas, ordens, subclasses e classes, cujos sufixos latinos so, respectivamente, -enion, -ion, etalia, -enea, -etea. A associao (com sufixo -etum) pode subdividir-se em subassociaes (com sufixo -etosum)

O estudo das comunidades vegetais constitudo por duas etapas:

a primeira, analtica, consiste na realizao dos inventrios fitossociolgicos; a segunda, sinttica, consiste na ordenao dos inventrios, permitindo apurar quais os inventrios que pertencem mesma associao.

12 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

A etapa analtica consiste na realizao do inventrio fitossociolgico de acordo com a homogeneidade florstica e ecolgica (ou seja, garantindo-se que abrange uma rea em que no h variao das variveis ambientais) e utilizando o conceito de rea mnima (rea a partir da qual no se regista mais nenhuma espcie nova). Durante a realizao do inventrio registam-se as espcies observadas e os respectivos ndices de abundncia e sociabilidade segundo a seguinte escala de abundncia-dominncia:

r - Indivduos raros ou isolados. Cobertura inferior a 0.1% + - Indivduos pouco frequentes, de muito fraca cobertura (de 0.1% a 1%) 1 - Indivduos bastante abundantes mas de fraca cobertura (de 1% a 10%) 2 - Indivduos muito abundantes ou com cobertura de 10 a 25% 3 - Qualquer nmero de indivduos com cobertura de 25 a 50% 4 - Qualquer nmero de indivduos com cobertura de 50 a 75% 5 Qualquer nmero de indivduos com cobertura 75 a 100%

Como as comunidades so na maioria dos casos formadas por vrios estratos, o grau de cobertura no seu total pode ultrapassar os 100%.

A etapa sinttica consiste no agrupamento dos inventrios em quadros fitossociolgicos, os quais podem ser analticos ou sintticos. Os analticos resultam do registo das espcies e dos respectivos ndices a partir dos inventrios. Obtm-se assim um quadro bruto, em que os inventrios se encontram pela ordem inventariada. De seguida, este quadro ordenado por ordem decrescente da presena das espcies passando a denominar-se quadro de presenas. A reunio dos inventrios mais semelhantes permite destacar os grupos de espcies que esto ligadas e nesta altura a tabela tem a denominao de tabela ordenada. Finalmente as espcies so classificadas por categorias fitossociolgicas e, dentro de cada categoria, so ordenadas por presenas decrescentes. Chega-se assim tabela ou quadro fitossociolgico que caracteriza, do ponto de vista florstico, a associao.

13 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Descrio de campo

Descrio florstica Inventrios-tpicos, rea mnima, homogneos

Descrio ambiental

Quadro bruto

Quadro de presenas

Q. parcial ordenado

Quadro diferenciado

Quadro sinptico Quadro de associao Q. sinptico de associao

Comparao com a literaturasintaxonomia

Caracterizao ambiental de associao (sinecologia)

Tabela sintaxonmica (unidades superiores)

Verificao de campo

Figura 3 Metodologia do estudo das comunidades vegetais (CAPELO, 2003)

14 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.6 - Avaliao de Habitats

Diversidade especfica (Shannon) Com o objectivo de avaliar os habitats quanto diversidade especfica, optou-se pelo clculo do ndice de Shannon-Wiener.

ndice de Shannon (H):

H= - pi ln pi
i=1

em que: s = nmero de espcies pi = proporo de indivduos ou abundncia das espcies i expressas como uma proporo da cobertura total.

O ndice de Shannon aplicado como exemplificado no quadro 1.

Espcies (If)

Cobertura de cada espcie (%)

pi

-pilnpi

Total
Quadro 5 - Aplicao do ndice de Shannon

Equitatibilidade

A partir do clculo do ndice de Shannon, pode ser calculada a equitatibilidade (J), atravs da seguinte frmula:

J =H/H max

15 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

em que: H mx =lns s = nmero total de espcies.

A equitatibilidade traduz a relao entre a diversidade real e a diversidade mxima terica. Varia no intervalo 0-1, correspondendo 1 ao valor mximo de diversidade (BERNARDO, 1995). Valores de equitatibilidade prximos de zero significam que todos ou quase todos os indivduos so da mesma espcie.

ndice de Simpson

No mesmo sentido tambm foi calculado o ndice de Simpson que varia entre 0 e 1 e indica a probabilidade de dois indivduos, aleatoriamente escolhidos numa populao, pertencerem a uma mesma espcie (GONALVES et al., 1999).

ndice de Simpson (NSi):

NSi = 1 - pi 2

Depois de calculados os ndices atrs descritos aplica-se uma escala (quadro 2) de forma a uniformizar os valores e proceder sua integrao num sistema de informao geogrfica e assim visualizar rapidamente as reas com maior diversidade. Equitatibilidade ndice de Simpson ndice de Shannon

3-Baixa

0-0.49

0-0.49

0-0.8

2-Mdia

0.5-0.69

0.5-0.69

0.8-1.5

1-Elevada

0.7-1

0.7-1

1.5-3

Quadro 6 - Escala utilizada para os ndices de diversidade

16 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Representatividade Quanto representatividade (Re) considera-se o seguinte:

Este critrio est relacionado com a percentagem de cobertura de um determinado habitat em relao ao stio em estudo. Assim, depois de efectuada a cartografia dos habitats e medida a rea ocupada por cada habitat calcula-se a razo entre a rea de cada habitat e a rea total do stio.

Efectuados os clculos, utiliza-se a seguinte escala de valorao:

A (representatividade excelente: 90-100%) B (boa representatividade: 70-90%) C (representatividade significativa: 40-70%) D (representatividade reduzida: 25-40%) E (presena no significativa: < 25%)

Raridade Quanto raridade (R) considera-se o seguinte:

Reflecte a abundncia de uma determinada comunidade e pode basear-se na distncia que necessrio percorrer para encontrar outra comunidade semelhante (INDURIN, 1996).

A raridade considerada como uma funo inversa da representatividade, pois quanto maior a representatividade menor a raridade e vice-versa. Assim, a partir da representatividade constrise uma escala de frequncia elevada a raridade muito elevada:

A - Frequncia elevada (representatividade de 70 100%) B - Frequncia mdia (representatividade de 40 70%) C - Frequncia reduzida (representatividade de 25 40%) D - Raridade elevada (representatividade de 10 25%) E - Raridade muito elevada (representatividade de 0 10%)

17 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.7 - Cartografia de Vegetao Actual

Os dados de base para a elaborao desta cartografia foram os inventrios fitossociolgicos obtidos atravs das herborizaes realizadas, sendo posteriormente agrupados de acordo com as afinidades ecolgicas e segundo a metodologia referida para o estudo da vegetao. Aps o conhecimento das comunidades vegetais foi efectuada a delimitao dos polgonos por intermdio dos levantamentos de campo. Os dados recolhidos durante esta fase do projecto foram digitalizados e inseridos na tabela de atributos conforme se pode observar na figura 3.

1.8 - Cartografia de Habitats

O trabalho de campo foi efectuado com o auxlio de ortofotomapas fornecidos pela Cmara de Azambuja em formato digital e decorreu no perodo de Maro a Agosto de 2005. No entanto, as amostragens foram, condicionadas pelos acessos existentes e por autorizaes para entrada em propriedades privadas ou reas de regime cinegtico, nomeadamente na rea da Quinta da Santarena. Aps a identificao das comunidades no campo e atravs dos inventrios fitossociolgicos realizados foi possvel fazer a correspondncia entre as comunidades e os respectivos habitats. Toda a informao recolhida durante o reconhecimento de campo (pontos de amostragem, manchas de habitats e comunidades vegetais com interesse para conservao) foi digitalizada com recurso ao software ArcView GIS 3.2.

A carta de distribuio de habitats est associada uma tabela de atributos, a qual contm todas as informaes consideradas necessrias para cada mancha (id do polgono, cdigo do habitat, designao do habitat, associao fitossociolgica, etc.) A sntese metodolgica da cartografia de habitats ilustrada na fig. 3.

18 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

1.9 - Cartografia de Vegetao Potencial

A elaborao da cartografia foi realizada recorrendo ao software ArcView GIS 3.2, o qual permitiu um tratamento mais fcil e mais rpido da informao bem como um armazenamento organizado dos dados espaciais do Vale da Ribeira de Almoster em informao vectorial (constituda por trs tipos de entidades espaciais: linhas, pontos e polgonos) e alfanumrica: tabelas de atributos das respectivas cartas, conforme ilustrado na fig. 4.

Depois de definidos os andares bioclimticos correspondentes a cada uma das estaes meteorolgicas consideradas (Rio Maior e Santarm) e, combinando essa informao com a biogeografia, litologia e pedologia, efectuou-se uma pesquisa bibliogrfica das sries de vegetao possveis para aquela combinao de caractersticas biofsicas.

Carta militar

Ortofotomapas Tabela de atributos Reconhecimento de campo Inventrios fitossociolgicos Pesquisa bibliogrfica - Associao - Habitat - Cdigo - Srie de Vegetao - Outros atributos

Carta de Vegetao Actual

Carta de Habitats

Carta de Vegetao Potencial

Figura 4 Metodologia aplicada cartografia de vegetao, adaptado de RIBEIRO et al. (2002)

1.10 - Cartografia de espcies de interesse para conservao

A cartografia de espcies de interesse para a conservao foi executada com base nas prospeces de campo efectuadas durante o projecto. Para tal, foram consideradas todas a espcies constantes dos Anexos II e IV da directiva 92/43/CEE transcrita para a legislao

19 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

portuguesa. A sntese metodolgica adoptada para a elaborao da cartografia de distribuio de espcies com estatuto de proteco est ilustrada conforme a fig. 4.

Carta militar

Locais inventariados

Cartografia de espcies

a a a a

Dados bibliogrficos

Figura 5 Metodologia aplicada distribuio de espcies (CARAA, 2003)

20 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

2 CARACTERIZAO BIOFSICA

2.1 - Localizao Geogrfica

A rea de estudo compreende cerca de 10,31 km2 abrangendo as freguesias de Vila Nova de S. Pedro, Manique do Intendente e Maussa pertencentes ao Concelho de Azambuja. Este concelho faz parte da rea Metropolitana de Lisboa (AML) e o presente estudo tem como objectivo a caracterizao do Vale da Ribeira de Almoster. O territrio em anlise delimitado a Norte pelos limites do Concelho at Quinta da Lapa, a Este pelo limite do Concelho, a Oeste pelo caminho que liga a Quinta da Lapa Pvoa da Manique passando pela Mosquereira at confluncia com a Ribeira da Maussa, e, a Sul pela Ribeira da Maussa, Vila Nova de S. Pedro e caminho para Casais de Alm (fig.5). Enquadra-se nas folhas 352 e 364 da carta militar do IGeoE escala 1:25000.
Figura 6 Localizao da rea de estudo

21 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

2.2 - Hipsometria

A carta hipsomtrica (fig. 7) foi realizada sobre a base altimtrica escala 1:25000 fornecida pela Cmara Municipal de Azambuja. Foram definidas 10 classes de altitude dos 25 aos 120 metros. Esta escala de valores permite analisar o contexto altimtrico da rea de estudo. Analisando a hipsometria da rea de interveno distinguem-se duas zonas homogneas principais: os planaltos e as reas adjacentes s linhas de gua principais.

2.3 - Fisiografia

Na rea de interveno individualizam-se quatro interflvios principais limitados pela ribeira de Almoster e os seus afluentes. A ribeira de Almoster corta a zona de estudo no sentido W-E separando o interflvio onde se situa a Quinta da Ramalheira, dos interflvios a Sul, limitados pelas ribeiras da Maussa ao centro e a ribeira de Vale de guas a leste e que correm no sentido Sul-Norte. Na paisagem individualizam-se quatro planaltos que coroam os interflvios e cuja altitude mdia se situa entre 100-120 metros e que so recortados por linhas de gua, na sua maioria de carcter torrencial, traando por sua vez valeiros mais ou menos encaixados.

2.4 - Declives

A carta de declives foi elaborada a partir da base altimtrica (fig. 8). Foram definidas sete classes de declives com intervalos que permitem analisar a aptido das reas para diferentes actividades, entre as quais as reas de lazer e ainda delimitar reas com riscos de eroso. Contudo, este parmetro no permite por si s chegar a concluses definitivas relativamente aptido das reas, sendo apenas um factor a ter em conta para o objectivo a alcanar. As classes definidas foram as seguintes: 0-3%; 3-6%; 6-8%; 8-12%; 12-16%; 16-25%; e >25%. Os declives inferiores a 6% correspondem s zonas de planalto e de plancie aluvionar.

22 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

2.5 - Exposies

A carta de exposies (fig. 9) foi elaborada com base na carta altimtrica. Esta carta reveste-se de grande importncia na anlise efectuada, pois as exposies determinam microclimas que interferem no maior ou menor conforto bioclimtico, assim como na natureza da vegetao. As reas de maior conforto bioclimtico so aquelas que recebem maior quantidade de radiao. Essas reas so as que esto expostas a Sul (no Hemisfrio Norte) uma vez que recebem maior quantidade de radiao ao longo de todo o ano. Quando se pretende comparar as reas expostas a Este e as expostas a Oeste, o mesmo autor refere que os valores de temperatura do ar, a poente, so superiores aos das exposies a nascente devido ao aquecimento das massas de ar acumulado durante o dia, enquanto que a nascente a radiao fornecida nas primeiras horas do dia gasta na evaporao do orvalho. Conclui-se ento que o maior conforto bioclimtico ocorre nas exposies Sul e Oeste. Destacam-se a vertente Norte da ribeira do vale de Almoster e a vertente Leste da ribeira da Maussa pela sua exposio a sul.

2.6 - Morfologia do Terreno


A rea em anlise caracterizada por quatro cabeos largos principais, os planaltos, e um sistema hmido relativamente alargado embora variando a sua largura nas vrias ribeiras. Destacam-se o sistema hmido da ribeira de Almoster, o da ribeira da Maussa e o da ribeira de Vale de guas.

2.7 - Geologia
Na rea de interveno afloram formaes cenozicas datadas desde o Miocnico ao Holocnico. Ao longo das vertentes aflora um complexo detrtico de grs e argilas com intercalaes calcrias datadas do Miocnico (M4, ZBYSZEWSKI, 1953; M1-4, ZBYSZEWSKI et al., 1966). Nos planaltos ocorrem principalmente calcrios inseridos no complexo de grs argiloso e argilas (M5, ZBYSZEWSKI, 1953; M4-5, ZBYSZEWSKI et al., 1966). Depsitos de grs e argilas (P1, ZBYSZEWSKI, 1953). Os Vales das ribeiras de Almoster e da Maussa apresentam aluvies de carcter argiloso, conforme se pode observar na fig. 10.

25 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

2.8 - Pedologia
Aps a anlise das cartas de solos que incluem o Vale da Ribeira de Almoster (fig. 11), constatou-se a presena dos seguintes solos (CARVALHO CARDOSO, 1965):

- Ac Aluviossolos Modernos de textura mediana, com carbonatos - Sbc Solos de Baixas de textura mediana, com carbonatos - Pdg Solos Mediterrneos Pardos Para-Solos Hidromrficos de arcoses ou rochas afins (a) fase agropdica - Pdc Solos Mediterrneos Pardos de materiais calcrios, Para-Solos Hidromrficos, de arcoses ou rochas afins associadas a depsitos calcrios - Pc Solos Calcrios Pardos de calcrios no compactos - Pcs Solos Calcrios Pardos de margas ou materiais afins - Pcs* Solos Calcrios Pardos Para-Barros de margas ou materiais afins - Vc Solos Calcrios Vermelhos dos climas de regime xrico, normais de calcrios (a) fase agropdica (d) fase delgada - Vc* - Solos Calcrios Vermelhos Para-Barros dos climas de regime xrico, normais de calcrios - Vcd Solos Mediterrneos ou amarelos de calcrios compactos ou dolomias (d) fase delgada (p) fase pedregosa - Vdc Solos Mediterrneos Vermelhos ou Amarelos Para-Solos Hidromrficos de arcoses ou rochas afins associadas a depsitos calcrios - Arc Afloramentos rochosos de calcrios ou dolomias

2.9 - Bioclimatologia
Para a caracterizao bioclimtica recorremos s informaes das estaes meteorolgicas de Rio Maior (1951-1980) e Santarm (1968-1994) presentes em RIVAS-MARTNEZ (2001).

28 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Rio Maior
Latitude 39 21 N Longitude 8 56 O Altitude (m) 69 Perodo de observao: 1951 a 1980

Janeiro Fevereiro Maro Abril Maio Junho Julho Agosto Setembro Outubro Novembro Dezembro Anual

Ti 9.2 10.0 11.7 13.4 15.9 18.6 21.1 21.1 19.9 16.6 12.1 9.7 14.9

Mi 14.4 15.1 17.2 19.2 21.7 24.7 27.6 27.7 26.7 22.9 17.6 15.0 10.8

mi 4.0 4.9 6.2 7.6 10.1 12.5 14.6 14.5 13.1 10.3 6.6 4.4 9.1

Ti 22.1 24.7 27.0 29.0 37.0 39.6 45.3 41.4 39.5 34.4 25.6 22.5 32.3

mi -5.0 -6.2 -2.5 -1.0 3.0 4.0 7.1 5.5 3.0 -3.5 -5.5 -5.0 -0.5

Pi 123 128 105 66 54 24 3 7 28 89 110 118 856

EPi 23 26 40 53 76 98 120 113 91 64 34 24 762

Quadro 7 - Dados referentes estao de Rio Maior

T (C) 14,9

P (mm) 856

Io 4,77

Ios2 0,24

Iar 0,9

It 333

Ic 11,9

Itc 333

Tp 1793

P < 2T (meses) 4

Figura 12 - Diagrama ombrotrmico de Rio Maior

Bioclima Mediterrnico Pluvioestacional ocenico Andares bioclimtico mesomediterrnico inferior Ombrotipo sub-hmido inferior

30 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Santarm
Latitude 39 15 N Longitude 8 42 O Altitude (m) 59 Perodo de observao: 1968 a 1994

Janeiro Fevereiro Maro Abril Maio Junho Julho Agosto Setembro Outubro Novembro Dezembro Anual

Ti 10.0 11.1 13.3 15.0 16.7 21.1 23.3 23.9 21.7 18.3 13.3 10.6 16.5

Mi 14.4 16.1 18.3 20.6 22.8 27.8 30.6 31.7 28.3 23.9 18.3 15.0 22.3

mi 5.0 5.6 8.3 9.4 10.6 13.9 15.6 15.6 14.4 12.2 8.3 5.6 10.4

Ti 20.6 24.4 29.4 32.8 37.8 41.1 45.6 44.4 39.4 36.1 27.8 21.7 33.4

mi -4.4 -3.9 0.0 2.2 3.9 5.6 9.4 8.3 7.8 2.8 -1.1 -3.3 2.3

Pi 82 69 90 59 40 28 7 4 37 61 81 92 650

EPi 22 26 43 56 75 113 137 133 99 69 35 23 832

Quadro 8 - Dados referentes estao de Santarm

T (C) 16,5

P (mm) 650

Io 3,3

Ios2 0,23

Iar 1,3

It 359

Ic 13,9

Itc 359

Tp 1983

P < 2T (meses) 4

Figura 13 - Diagrama ombrotrmico de Santarm

Bioclima Mediterrnico Pluvioestacional ocenico Andares bioclimtico termomediterrnico superior Ombrotipo seco superior

31 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

2.10 - Biogeografia
A Biogeografia um ramo da Geografia que estuda a distribuio dos seres vivos na Terra. Relaciona o meio fsico com o biolgico, baseando-se na informao gerada por cincias afins como a Corologia vegetal, a Geologia, a Bioclimatologia e a Fitossociologia (COSTA et al., 1998).

O Vale da Ribeira de Almoster situa-se em termos biogeogrficos na transio entre o Sector Divisrio Portugus (Distrito Estremenho Portugus) e o Sector Ribatagano-Sadense (Distrito Ribatagano), pelo que, apresenta caractersticas comuns a estas duas unidades biogeogrficas.

O Sector Ribatagano-Sadense um territrio maioritariamente termomediterrnico subhmido, de fisiografia geralmente plana. constitudo pelas areias e arenitos plistocnicos e miocnicos dos vales do Tejo e Sado e prolonga-se at Melides, incluindo o afloramento calcrio da Serra da Arrbida.

O Distrito Ribatagano inclui as lezrias do Tejo e Sorraia. Dominam aqui os solos de aluvio (terraos aluvionares), ocorrendo ainda areias podzolizadas e arenitos. O Ulex airensis uma das plantas que melhor caracteriza o territrio, apesar da sua rea de distribuio se estender at ao Distrito Estremenho Portugus.

O Sector Divisrio Portugus inicia-se a norte na Ria de Aveiro, prolonga-se para o interior pelo vale do Mondego at base da Serra do Aor, segue os calcrios estremenhos at Tomar, atingindo a Lezria do rio Tejo. um territrio litoral, plano, com algumas serras de baixa altitude, sendo a mais elevada a da Lous (1204 m). Encontra-se quase todo situado no andar mesomediterrnico inferior de ombroclima sub-hmido a hmido, com excepo das zonas litorais e olissiponenses que so termomediterrnicas superiores sub-hmidas.

No Distrito Estremenho Portugus predominam as rochas calcrias do Jurssico e Cretcio com algumas bolsas de arenitos cretcicos e algumas manchas de rochas plutnicas (basaltos, andesitos, etc.). A maioria dos seus endemismos comum com o Distrito Arrabidense Anthirrhinum majus subsp. linkianum, Silene longicilia subsp. longicilia, Teucrium polium subsp. capitatum e Thymus zygis subsp. sylvestris. Por outro lado so diferenciais territoriais txones como Bartsia aspera, Delphinum pentagynum, Genista tournefortii, Phlomis lychnitis, Quercus x airensi e Salvia sclareoides. Situa-se no andar mesomediterrnico inferior hmido a sub-hmido. Em termos fisiograficos constitudo pela cadeia de serras de Sic, Rabaal,

32 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Alvaizere, Aire, Candeeiros e Montejunto que em geral no ultrapassa os 670 m. A espcie Quercus rotundifolia ocorre neste distrito com carcter diferencial territorial.

A rea em estudo, inclui-se, ento em:

- Reino Holrctico - Regio Mediterrnica - Sub-Regio Mediterrnica Ocidental - Provncia Lusitano-Andaluza Litoral - Subprovncia Divisrio Portuguesa-Sadense - Sector Ribatagano-Sadense - Distrito Ribatagano - Sector Divisrio Portugus - Distrito Estremenho Portugus

33 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3 - APRESENTAO DE RESULTADOS

3.1 - Flora
O estudo efectuado aborda a flora natural e seminatural na rea de estudo, no incluindo por isso, a flora existente nas parcelas agrcolas. No mbito do estudo florstico realizado no Vale da Ribeira de Almoster, identificaram-se 291 taxa vegetais, distribudos por 65 famlias e 210 gneros, ordenados e caracterizados conforme mencionado na metodologia. O elenco florstico do Vale da Ribeira de Almoster constitui o Anexo I do presente trabalho.

3.1.1 - Biologia
A durao do ciclo vegetativo das plantas, que dada pelo tipo biolgico, reflecte as condies ecolgicas em que uma planta se desenvolve. Contudo, este espectro tem apenas carcter informativo, uma vez que so valores absolutos e no reflectem a vegetao do bitopo dominante.

24,1% 29,2%

Anuais
5,2%

Bienais Vivazes Perenes

41,6%

Figura 14 - Espectro Biolgico do Vale da Ribeira de Almoster

Verifica-se que as plantas vivazes so as que predominam (41,6%). No entanto, as espcies perenes e as anuais tm igualmente grande representatividade 29,2% e 24,1% respectivamente. Tal facto estar ligado ao tipo de comunidades caracterizadas no presente trabalho, nomeadamente comunidades naturais e seminaturais perenes (bosques, matos, matos baixos e

34 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

prados vivazes). A percentagem de espcies anuais seria muito mais elevada, se tivessem sido efectuados estudos nas culturas existentes.

3.1.2 - Fisionomia
A adaptao fisionmica das plantas como resposta a alteraes climticas, perodos secos ou frios desfavorveis, ao longo do seu ciclo de desenvolvimento, constitui a base da classificao de RAUNKJAER (1934) e descritos por VASCONCELLOS et al. (1969), a qual foi utilizada no estudo dos fittipos da flora do Vale da Ribeira de Almoster, consoante a situao das gemas de renovo. Este espectro fisionmico tem tambm apenas carcter informativo em relao flora global, uma vez e semelhana do espectro biolgico, os valores so em termos absolutos, e portanto no reflectem qual ou quais os fittipos que dominam na formaes vegetais do territrio abordado neste trabalho.

18,2%

14 ,4 %

Criptf itos Terf itos


11,0 % 2 4 ,1%

Hemicriptfitos Camfitos Fanerfitos

3 2,3%

Figura 15 - Espectro fisionmico da Flora do Vale da Ribeira de Almoster

A diversidade fisionmica da flora do Vale da Ribeira de Almoster grande, pois ocorrem todos os fittipos o que tpico da Regio Mediterrnica e na qual o Vale est inserido.

Da anlise da fig. 15 verifica-se que os hemicriptfitos apresentam uma frequncia de 32,3% logo seguidos pelos terfitos com 24,1%; os criptfitos 14,4% (dos quais 11,3% so gefitos e

35 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3,1% helfitos); os camfitos 11% e os fanerfitos somam 18,2% do total, incluindo desde os nanofanerfitos (7,2%) aos macrofanertitos (1,4%) e os fanerfitos escandentes (3,1%).

3.1.3 - Corologia
A diversidade biolgica vegetal do Vale da Ribeira de Almoster relativamente elevada e resulta das condies particulares do meio fsico que algo diversificado. Aps ter sido reunida a informao corolgica dos taxa existentes na rea de estudo, foram tidos em considerao os trabalhos de TAKHTAJAN (1986) e PUJADAS-SALV (1986) de forma a agrupar a informao recolhida segundo regies florsticas. No entanto, a elaborao da sntese corolgica foi algo difcil de efectuar devido aos diferentes sistemas utilizados nas obras consultada

As plantas preferencialmente mediterrnicas representam 58,4% do total, constituindo o maior grupo corolgico existente. Todavia, dentro deste grupo 8,2% tm distribuio ibrica. As espcies com distribuio eurosiberiana representam 15,8%, dos quais 2,7% correspondem a taxa com distribuio sub-mediterrnica e 1,7% preferencialmente atlntica. ainda de referir que 7,6% tm uma extenso geogrfica que engloba estas duas regies.

Os restantes grupos corolgicos perfazem 18,1% do total, sendo que 6,5% so cosmopolitas, 5,5% euroasiticas, 1,7% do reino paleotrpical, 0,3 do neotrpical e 4,1% outras distribuies, conforme se pode observar no Quadro 9 e fig. 19.

Da anlise efectuada, verifica-se que a influncia ocenica diminuta, no s por se encontrar afastada cerca de 40 km em linha recta do Oceano Atlntico, mas essencialmente devido s barreiras orogrficas formadas pelas serras de Montejunto (a Oeste), Aire e Candeeiros (a Noroeste). Tal facto poder explicar a baixa presena de espcies preferencialmente atlnticas.

36 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Elementos

Reino

Pluri-regio

Regio

Provncia

Inf. corolgica IB IB-ATL LU IB-MAUR MED CIRCUM-MED W-MED E-MED S-EUR SW-EUR S-EUR-MED MED-ATL SUB-MED SUBMED-SUBATL SUBMED-ATL ATL W-ATL SUBATL EUR-SUBATL EUR W-EUR EUROSIB EUR-MEDSUBATL EUR-MED-ATL EUR-MED EUR-MAUR CIRCUMB EURAS PALEO-TEMP PALEO-SUBTROP PALEO-TROP SW-EUR-TROP TROP CULT COSM SUBCOSM SUBCOSM-ATL TOTAL

Ibrica

Outras

Autctones

Holortico

Submediterrnica Eurosiberiana Atlntica

Outras

N. taxa 12 1 11 8 44 33 22 1 21 4 1 12 4 4 1 3 1 1 1 26 2 3 1 1 16 1 3 16 11 3 1 1 1 1 4 14 1 291

N. taxa 24

mediterrnica o

146

Eu-Paleartico

Regi

8 5

33

Eurosiberiana + Mediterrnica + Outras

22

Euroasitica Outras Paleotrpico Alctones Cosmopolitas Neotrpico Outras

16 11 5 1 1 19 291

Quadro 9 - Corologia da flora vascular do Vale da Ribeira de Almoster


4,1% Mediterrnica Eurosiberiana Mediterrnica + Eurosiberiana + Outras 7,6% Euroasitica Paleotropical 58,4% Neotropical Cosmopolita Outras distribuies

6,5% 0,3% 1,7% 5,5%

15,8%

Figura 16 - Espectro corolgico da Flora vascular do Vale da Ribeira de Almoster

37 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3.2 Endemismos e espcies com interesse para conservao


Das herborizaes realizadas verificou-se a presena de vrios taxa endmicos, sendo 11 endmicas de Portugal e 12 endmicas da Pennsula Ibrica. Portugal: Allium pruinatum, Antirrhinum majus subsp. linkianum, Dianthus cintranus subsp. barbatus, Prunus spinosa subsp. insititioides, Silene longicilia, Serratula baetica subsp. lusitanica, Ulex airensis, Quercus x airensis, Avenula sulcata subsp. occidentalis, Dactylis glomerata subsp. lusitanica, Echium tuberculatum. Pennsula Ibrica:, Bartsia aspera, Lavandula luisieri, Stipa gigantea, Thymus zygis subsp. sylvestris, Ranunculus olissiponensis subsp. olissiponensis, Hedera maderensis subsp. iberica, Genista tournefortii, Linum setaceum, Cynara humilis, Pulicaria paludosa, Scorzonera graminifolia, Scilla monophyllos. ainda de salientar que das espcies que constituem o catlogo florstico deste trabalho, duas constam da Directiva 92/43/CEE: Silene longicilia (Anexo II) e Ruscus aculeatus (Anexo IV).

3.2.1 Cartografia de distribuio de espcies com interesse para conservao


Na figura seguinte esto representadas as espcies que se consideram ter interesse para conservao, nomeadamente as plantas que constam da Directiva 92/43/CEE, os endemismos do territrio nacional e as espcies notveis pela sua beleza, fragilidade e originalidade (ORCHIDACEAE).

38 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3.3 - Vegetao

3.3.1 - Esquema sintaxonmico


A sintaxonomia da vegetao foi elaborada segundo Itinera Geobotnica (RIVAS-MARTNEZ et al., 2001 e 2002). Todavia, teve-se ainda em considerao o Cdigo Internacional de Nomenclatura Fitosociolgica realizado por IZCO & ARCO (2003).

PHRAGMITO-MAGNOCARICETEA Klika in Klika & Novk 1941 Phragmitetalia Koch 1926 Phragmition australis Koch 1926 nom. mut. Phragmitenion australis Thypho angustifoliaePhragmitetum australis (Txen & Preising 1942) Rivas-Martnez,
Bscones, T. E. Daz, frnandez-Gonzlez & Loidi 1991

ARTEMISIETEA VULGARIS Lohmeyer, Preising & Txen ex von Rochow 1951 ONOPORDENEA ACANTHII Rivas-Martnez, Bscones, T.E. Daz, Fernndez-Gonzlez & Loidi 2002 Carthametalia lanati Brullo in Brullo & Marcen 1985 Onopordion castellani Br.-Bl. & O. Bols 1958 corr. Rivas-Martnez, T. E. Daz, FernndezGonzlez, Izco, Loidi, Lous & Penas 2002

Bourgaeo humilis Galactitetum tomentosae Rivas Goday 1964 Notobasio syriacae Scolymetum maculati Rivas Goday ex Ladero, Socorro, Molero, M.
Lpez, Zafra, Marn, Hurtado & Prez-Raya 1981

Bromo-Piptatherion miliacei O. Bols 1970 nom. mut. Inulo viscosae Piptatheretum miliacei O. Bols 1957 nom. mut. GALIO-URTICETEA Passarge ex Kopeck 1969 Calystegietalia sepium Txen ex Mucina 1993 nom. mut. Calystegion sepium Txen ex Oberdorfer 1957 nom. mut. Arundini donacis Convolvuletum sepium Txen ex Oberdorfer 1958 num. mut. TRIFOLIO-GERANIETEA Mller 1962 Origanetalia vulgaris Mller 1962 Origanion virentis Rivas-Martnez & O. Bols in Rivas-Martnez, T. E. Daz, F. Prieto, Loidi &
Penas 1984

Stachyo lusitanicae-Cheirolophenion sempervirentis Capelo1996

40 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Leucanthemo sylvatici-Cheirolophetum sempervirentis J.C. Costa, Ladero, Daz, Lous,


Esprito-Santo, Vasconcelos, Monteiro & Amor 1993

FESTUCO-BROMETEA Br.-Bl. & Txen ex Br.-Bl. 1949 Brachypodietalia phoenicoidis Br.-Bl. ex Molinier 1934 Brachypodion phoenicoidis Br.-Bl. ex Molinier 1934 Phlomido lychnitidis-Brachypodietum phoenicoidis Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1956 POETEA BULBOSAE Rivas Goday & Rivas Martnez in Rivas-Martnez 1978 Poetalia bulbosae Rivas Goday & Rivas-Martnez in Rivas Goday & Ladero 1970 Plantaginion serrariae Galn, Morles & Vicente 2000 Trifolio subterranei-Plantaginetum serrariae Martin & Galn in Galn, Morles & Vicente
2000

CALLUNO-ULICETEA Br.-Bl. & Txen ex Klika & Hada 1944 Ulicetalia minoris Quantin 1935 Ericion umbellatae Br.-Bl., P.Silva, Rozeira & Fontes 1952 Ericenion umbellatae Ulici airensis-Ericetum scopariae Esprito Santo, Capelo, Lous & J.C. Costa in EspritoSanto, Lous, J.C. Costa & Capelo 2000

ROSMARINETEA OFFICINALLIS Rivas-Martnez, T.E. Daz, F. Prieto, Loidi & Penas in RivasMartnez, T.E. Daz, Fernndez-Gonzlez, J. Izco, Loidi, Lous & Penas 2002

Rosmarinetalia officinalis Br.-Bl. ex Molinier1934 Eryngio-Ulicion erinacei Rothmaler 1943 Serratulo estremadurensis-Thymenion sylvestris Capelo, J.C. Costa, Esprito-Santo & Lous
1993

Teucrio capitati-Thymetum sylvestris Esprito Santo & Capelo in Capelo, J.C. Costa, EspritoSanto & Lous 1993

RHAMNO-PRUNETEA Rivas Goday & Borja ex Txen 1962 Prunetalia spinosae Txen 1952 Pruno-Rubion ulmifolii O. Bols 1954 Rosenion carioti-pouzinii Arnaiz ex Loidi 1989 Lonicero hispanicae-Rubetum ulmifolii Rivas-Martnez, Costa, Castroviejo & E. Valds 1980 Rubo ulmifolii-Prunetum insititioidis Capelo, J.C. Costa & Lous ex J. C. Costa, EspritoSanto, Lous, P. Gonzlez, Capelo & P. Arsnio 2001

41 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

SALICI PURPUREAE-POPULETEA NIGRAE (Rivas-Martnez & Cant ex Rivas-Martnez,


Bscones, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez & Loidi 1991) Rivas-Martnez & Cant in Rivas-Martnez, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez, J. Izco, Loidi, Lous & Penas 2002

Populetalia albae Br.-Bl. ex Tchou 1948 Populion albae Br.-Bl. ex Tchou 1948 Populenion albae Salici neotrichae-Populetum nigrae Rivas-Martnez, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez, J. Izco,
Loidi, Lous & Penas 2002

QUERCETEA ILICIS Br.-Bl. ex A. & O. Bols 1950 Quercetalia ilicis Br.-Bl. ex Molinier 1934 Quercion broteroi Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1956 em. Rivas-Martnez 1975 corr. Ladero 1974 Quercenion broteroi Arisaro-Quercetum broteroi Br-Bl., P.Silva, & Rozeira 1956 corr. Rivas-Martnez 1975 Paeonio broteroi-Quercenion rotundifoliae Rivas-Martnez in Rivas-Martnez, Costa & Izco
1986

Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae Lous, Esprito-Santo & J.C. Costa 1994 Querco rotundifoliae-Oleion sylvestris Barbro, Quzel & Rivas-Martnez in Rivas-Martnez,
Costa & Izco 1986

Asparago aphylli-Quercetum suberis J. C. Costa, Capelo, Lous & Esprito-Santo 1996 Pistacio lentisci-Rhamnetalia alaterni Rivas-Martnez 1975 Asparago albi-Rhamnion oleoidis Rivas Goday ex Rivas-Martnez 1975 Melico arrectae-Quercetum cocciferae Br-Bl., P.Silva, & Rozeira 1956 Quercetum coccifero-airensis Esprito-Santo in Esprito-Santo, Lous, Costa & Capelo 1994 Quercion lusitanicae Rothmaler 1954 nom. mut. Erico scopariae-Quercetum lusitanicae Rothmaler ex Br.-Bl., P.Silva & Rozeira 1965 Ericion arboreae (Rivas-Martnez ex Rivas-Martnez, Costa & Izco 1986) Rivas-Martnez 1987 Ericenion arboreae Phillyreo angustifoliae-Arbutetum unedonis Rivas Goday & Galiano in Rivas Goday, Borja,
Esteve, Galiano, Rigual & Rivas-Martnez 1960

Arbuto unedonis-Laurion nobilis Rivas-Martnez, Fernndez-Gonzlez & Loidi 1999 Arbuto unedonis-Laurenion Bupleuro fruticosae-Arbutetum unedonis Capelo, J.C. Costa & Rivas-Martnez 2001

42 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3.3.2 - Descrio sintaxonmica


A descrio das unidades sintaxonmicas apresentada de acordo com a ordem do esquema sintaxonmico, indicando-se em primeiro lugar as classes correspondentes s comunidades com estrutura mais simples, seguida das classes sucessivamente mais estruturadas (onde se inserem as etapas seriais) e por ltimo, as mais estruturadas que incluem as etapas climcicas.

I Vegetao lacustre

1. Thypo angustifoliae Phragmitetum australis (Txen & Preising 1942) Rivas-Martnez,


Bscones, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez & Loidi 1991

Comunidades de plantas emergentes, prprias de guas meso-eutrficas, no demasiado carregadas de ies, dominadas por grandes helfitos rizomatosos que no suportam grandes perodos de seca. Associao atlntico-mediterrnica, vulgarmente designada por canial, constituda por diferentes txones, que so dominantes, em funo das concentraes de nutrientes das guas e do nvel de hidromofia, ao longo do perodo vegetativo (Lopes, 2001). Desenvolvem-se nas margens de lagos e lagoas, assim como em cursos de gua permanentes, em zonas em que a sedimentao predominante.

No Vale da Ribeira de Almoster aparece muito pontualmente no tendo expresso cartogrfica.


Tabela 1 - Thypo angustifoliae-Phragmitetum australis (Txen & Preising 1942) Rivas-Martnez, Bscones, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez & Loidi 1991
N de ordem 67 68 69 70 71 P N. de espcies 4 7 8 7 9 rea mnima (m2) 3 5 10 5 10 Grau de cobertura (%) 50 70 70 60 80 Caractersticas da associao e unidades superiores: Sparganium erectum 2 2 1 + + V Apium nodiflorum 2 + 1 + + V Typha latifolia 3 3 3 3 IV Phragmites australis 2 1 3 III Alisma plantago-aquatica 1 + + III Veronica anagallis-aquatica 1 + II Lythrum salicaria + + II Companheiras: Rorippa nasturtium-aquaticum + 1 + III Calystegia sepium subsp. sepium 2 + II Polygonum salicifolium 1 + II Mentha suaveolens + + II Carex riparia 1 I Samolus valerandi + I Equisetum ramosissimum + I Locais: 67 Vale de guas, 68 Estrada p/ Maussa (cruzamento), 69 Estrada para Manique (ponte), 70 e 71 - Carvalho

43 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

II Vegetao antrpica

2 - Bourgaeo humilis Galactitetum tomentosae Rivas Goday 1964

Comunidade dominada por cardos e outras plantas bienais e vivazes, geralmente siliccola, dominante ao longo de caminhos, estradas e pastos com pastoreio bastante intenso, no andar termomediterrnico e ombroclima sub-hmido.
Vila Nova de S. Pedro (Vale de guas) - (inventrio 82, 54 espcies, rea mnima 15 m2, cobertura 70%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Galactites tomentosa 3, Cynara humilis 2, Cichorium intybus 2, Carduus tenuiflorus 1, Notobasis syriaca +, Lactuca serriola +, Dittrichia viscosa subsp. viscosa + Companheiras: Mantisalca salmantica 2, Scorpiurus muricatus 2, Trifolium bocconei 2, Trifolium scabrum 1, Medicago polymorpha 1, Brachypodium phoenicoides 1, Plantago lanceolata 1, Centaurea melitensis 1, Trifolium campestre 1, Dactylis glomerata subsp. lusitanica 1, Plantago coronopus 1, Picris echioides +, Rumex pulcher subsp. woodsii +, Hypericum perforatum +, Trifolium fragiferum +, Phalaris minor +, Pallenis spinosa +, Triofolium resupinatum +, Epilobium tetragonum +, Pimpinella villosa +, Asphodelus ramosus +, Trifolium stellatum +, Cistus crispus +, Brachypodium sylvaticum +, Sanguisorba verrucosa +, Asparagus acutifolius +, Avena barbata subsp. barbata +, Ulex airensis +, Hypericum tomentosum +, Hirschfeldia incana +, Conyza bonariensis +, Chrysanthemum segetum +, Vicia angustifolia +, Torilis arvensis +, Mentha suaveolens +, Echium plantagineum +, Trifolium angustifolium +, Trifolium subterraneum +, Aster squamatus +, Blackstonia acumiata subsp. acumiata +, Cynodon dactylon +, Holcus lanatus +, Parentucelia viscosa +, Leontondon teraxacoides subsp. longirostris +, Trifolium isthmocarpum +.

3 - Notobasio syriacae-Scolymetum maculati Rivas Goday ex Ladero, Socorro, M. Lpez, Zafra,


Marn, Hurtado & Prez-Raya 1981

Poucas comunidades vegetais encontram-se to bem definidas florstica, ecologica e corologicamente como as da aliana Onopordion castellani. A associao descrita por LADERO et al. (1980) caracterstica de taludes e margens de caminhos sobre solos profundos de origem basfila, de distribuio mediterrnea, geralmente dominada por hemicriptfitos.
Vila Nova de S. Pedro (Vale de guas) - (inventrio 9, 11 espcies, rea mnima 7,5 m2, cobertura 70%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Notobasis syriaca 3, Cichorium intybus 2, Carthamus lanatus 2, Dittrichia viscosa subsp. viscosa 1, Eryngium campestre +, Scolymus maculatus + Companheiras: Avena sterilis 1, Hirschfeldia incana 1, Dactylis glomerata subsp. hispanica +, Echium plantagineum +, Euphorbia amygdaloides +.

4 - Inulo viscosaePiptatheretum miliacei O. Bols 1957 nom. mut. Comunidade viria e de campos agrcolas abandonados, termomediterrnica, sub-hmida, constituda por hemicriptfitos, camfitos e alguns terfitos que existem nas margens de caminhos e taludes, em locais geralmente secos e soalheiros.

44 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Vila Nova de S. Pedro (Vale de guas) - (inventrio 23, 22 espcies, rea mnima 2,5 m2, cobertura 70%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Cichorium intybus 3, Picris echioides 2, Daucus carota subsp. carota 2, Dittrichia viscosa subsp. viscosa 1, Piptatherum miliaceum subsp. miliaceum + Companheiras: Senecio jacobea 2, Lactuca viminea subsp. chondrilliflora 1, Trifolium fragiferum 1, Phalaris minor 1, Galactites tomentosa 1, Plantago coronopus 1, Dactylis glomerata subsp. lusitanica 1, Achillea millefolium +, Hypericum undulatum +, Pallenis spinosa +, Trifolium resupinatum +, Rumex conglomeratus +, Epilobium tetragonum 1, Linum biene +, Holcus mollis +, Phalaris coerulecens +, Plantago major +, Lythrum hyssopifolia 1.

III Vegetao de margens de bosque e megafrbica

5 Arundini donacisConvolvuletum sepium Txen ex Oberdorfer 1958 num. mut.


Associao mediterrnica, frequente nas margens de rios intervencionados e com gua estagnada ou de corrente lenta ou em fundos de vales com solos hidromrficos (AGUIAR et al., in MOREIRA, SARAIVA, & CORREIA, 2004). Canaviais dominados por Arundo donax sobre a qual trepam diversas lianas, tais como, Calystegia sepium (trepadeira-das-balas) e Humulus lupulus que neste estudo no consta do elenco florstico.

Estas comunidades so muito frequentes no Vale da Ribeira de Almoster, quer nas margens dos cursos de gua, quer como sebes nos campos agrcolas ou incultos, formando nestes casos variantes empobrecidas.
Tabela 2 - Arundini donacisCalystegietum sepii Txen ex Oberdorfer 1958 num. mut.
N de ordem 79 80 81 N. de espcies 8 9 12 rea mnima (m2) 10 10 15 Grau de cobertura (%) 100 100 100 Caractersticas da associao e unidades superiores: Arundo donax 4 4 4 Calystegia sepium subsp. sepium + 2 2 Companheiras: Rubus ulmifolius 1 + 1 Rosa sempervirens 1 + Tamus communis + 1 Sonchus tenerrimus + + Cydonia oblonga 1 Rosa micrantha 1 Salix atrocinerea 1 Polygonum salicifolium 1 Cheirolophus sempervirens + Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia + Rumex conglomeratus + Cynodon dactylon + Lythrum salicaria + Polypogon viridis + Equisetum telmateia + Solanum nigrum subsp. nigrum + Dactylis glomerata subsp. lusitanica + Picris echioides + Locais: 79 Vale de guas (Casais do Alm), 80 Vale da Ribeira de Almoster (Carvalho), 81 do Sapo P

III III III II II II I I I I I I I I I I I I I I Fonte

45 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

6 - Leucanthemo sylvatici-Cheirolophetum sempervirentis J.C. Costa, Ladero, Daz, Lous,


Esprito Santo, Vasconcelos, Monteiro & Amor 1993

Vegetao herbcea vivaz calccola da orla natural semi-sombria, hmicola e no nitrfila dos bosques climcicos prpria do Arisaro-Quercetum broteroi e seus mantos pr-florestais do Ribatagano-Sadense, Divisrio Portugus e Arrabidense, dominada pelo Cheirolophus sempervirens, termo-mesomediterrnica, sub-hmida a hmida. Ocorre em taludes terrosos, ricos em matria orgnica, resultante da folhada dos carvalhais. Contudo, verifica-se que atinge maior desenvolvimento, em locais com alguma nitrificao.

Na rea em estudo esta comunidade est bastante desfalcada em taxa caractersticos, aparecendo de uma forma fragmentria e pontual, provavelmente devido ao fogo e ao corte, quase sistemtico, de lenha para queimar de Querci.

Tabela 3 - Leucanthemo sylvatici-Cheirolophetum sempervirentis J. C. Costa, Ladero, Daz, Lous, Esprito Santo, Vasconcelos, Monteiro & Amor 1993
N de ordem 6 72 73 74 75 P N. de espcies 23 29 15 18 18 rea mnima (m2) 20 15 20 20 20 Grau de cobertura (%) 80 70 80 80 70 Caractersticas da associao e unidades superiores: Cheirolophus sempervirens 3 3 4 3 3 V Origanum vulgare subsp. virens 1 2 2 3 2 V Clinopodium vulgare + + 2 1 IV Hypericum perforatum + + II Companheiras: Ulex airensis 2 + 1 1 IV Daphne gnidium var. gnidium + 1 + + IV Rosa sempervirens 1 1 1 III Rubus ulmifolius 1 1 1 III Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) 1 1 + III Sanguisorba verrucosa 1 1 + III Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis 1 + + III Lonicera implexa + + + III Dactylis glomerata subsp. hispanica + + + III Anagallis monelli subsp. monelli 1 1 II Arbutus unedo 1 + II Salvia sclareoides 1 + II Rubia peregrina subsp. longifolia + 1 II Brachypodium phoenicoides + 1 II Crataegus monogyna subsp. brevispina + + II Teucrium capitatum + + II Carlina corymbosa subsp. hispanica + + II Bupleurum rigidum subsp. paniculatum + + II Eryngium campestre + + II Cynara humilis + + II Pistacia lentiscus 1 I Hyacinthoides hispanica 1 I Vitis vinifera subsp. sylvestris 1 I Lonicera peryclimenum subsp. hispanica 1 I Dipsacus fullonum 1 I Rosa micrantha 1 I Mais: em (6): Tamus communis +, Anemone palmata +, Aristolochia paucinervis +, Arum italicum +, Cephalanthera longifolia +, Euphorbia portlandica +; em (72): Centaurium erythraea subsp. erythraea +, Linum strictum +, Linum setaceum +, Smilax aspera +, Serapias parviflora +, Trifolium campestre +, Galactites tomentosa +, Cerinthe major +,

46 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Pinus pinaster +, Blakstonia perfoliata subsp. perfoliata +, Rhamnus alaternus +; em (73): Cistus crispus +, Ruta chalepensis +, Stipa gigantea +; em (74): Pallenis spinosa +, Cistus salviifolius +, Arbutus unedo (frut.) +, Serratula baetica subsp. lusitanica +, Cistus monspeliensis +; em (75): Carduus tenuiflorus +, Campanula rapunculus +, Prunella vulgaris +, Silene longicilia +, Avena sterilis + Locais: 6 Vale de guas, 72 Qta. da Horta (margem oposta), 73 Casais do Alm (planalto), 74 Estrada de V. N. S. Pedro p/ P. do Intendente (cemitrio), 75 Cabeo do Castelo

IV Arrelvados e prados

7 - Phlomido lychnitidis-Brachypodietum phoenicoidis Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1956

Arrelvado vivaz de Brachypodium phoenicoides, constituindo a orla do carrascal/tojal, calccola, prprios de solos argilosos ou limosos de territrios termo a mesomediterrnico, subhmido do Ribatagano-Sadense, Divisrio Portugus, do Arrabidense e do Algarviense.

Estes arrelvados, especialmente ricos em orquidceas so muito fragmentrios e formam mosaico e/ou contactam catenalmente com vrias comunidades da QUERCETEA ILICIS. Estas formaes so pouco pastoreadas devido ao Brachypodium phoenicoides (L.) Roemer & Schultes ser demasiado spero para a alimentao do gado (CRUZ, & ESPRITO-SANTO, 1999).

Tabela 4 - Phlomido lychnitidis-Brachypodietum phoenicoidis Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1956


N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Brachypodium phoenicoides Salvia sclareoides Avenula sulcata subsp. occidentalis Phlomis lychnitis Carex hallerana Eryngium dilatatum Companheiras: Bupleurum rigidum subsp. paniculatum Ulex airensis Sanguisorba verrucosa Origanum vulgare subsp. virens Cistus salviifolius Centaurium erythraea subsp. erythraea Carlina corymbosa subsp. hispanica Briza maxima Brachypodium distachyon Cynara humilis Teucrium capitatum Dactylis glomerata subsp. hispanica Cistus crispus Galactites tomentosa Serratula baetica subsp. lusitanica Salvia verbenaca Plantago lanceolata Thapsia villosa 4 21 10 80 3 1 2 1 3 1 1 1 1 + + + 29 35 20 75 3 1 1 3 1 1 1 1 + + + + + + + 1 + + + + + + 76 27 15 80 3 1 3 + 1 1 1 1 + + + + + + + + 1 1 1 1 1 1 77 17 10 70 3 + + 1 78 22 15 80 3 + 2 P

V V IV IV III III V IV IV IV IV IV IV III III III II II II II II II II II

1 + + +

+ + + 1

+ + + 1

47 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Osyris alba + + II Aegilops geniculata + + II Trifolium stellatum + + II Filago pyramidata + + II Pallenis spinosa + + II Ononis viscosa subsp. breviflora + + II Trifolium campestre + + II Asphodelus ramosus + + II Urginea maritima 1 I Bartsia aspera 1 I Medicago polymorpha 1 I Pimpinella villosa 1 I Mais: em (4): Argyrolobium zanonii subsp. zanonii +, Stachys officinalis subsp. algeriensis +, Thymus zygis subsp. sylvestris +; em (29): Genista tournefortii +, Cistus monspeliensis +, Plantago serraria +, Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria +, Blakstonia perfoliata subsp. perfoliata +, Scorzonera graminifolia +; em (76): Quercus coccifera +, Papaver rhoeas +, Foeniculum vulgare subsp. piperitum +, Trifolium angustifolium +, Dittrichia viscosa subsp. viscosa +; em (77): Silene longicilia +, Scabiosa atropurpurea var. atropurpurea +, Cheirolophus sempervirens +; em (78): Echium tuberculatum +, Rosa sempervirens +, Centaurea melitensis +, Hypericum perforatum +, Reichardia picroides +, Trifolium scabrum +, Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) + Locais: 4 e 76 Casais do Alm, 29 e 77 Moinho da Torre, 78 Elevao entre Mosquereira e Carvalho

8 - Trifolio subterranei-Plantaginetum serrariae Martin & Galn in Galn, Morles & Vicente
2000

Pastos cespitosos vivazes em que predomina a Poa bulbosa, conjuntamente com outras espcies anuais e vivazes, em solos argilosos e margosos hmidos com m drenagem do Sul da Pennsula Ibrica. Aparece empobrecida no Ribatagano e Divisrio Portugus habituados ao pisoteio e submetidos e mantidos por intermdio de pastoreio de gado ovino. A distribuio destes pastos (malhadas) apresenta uma vinculao muito estreita com as zonas tradicionais de pastoreio e com as vias pecurias de transumncia.
Vila Nova de S. Pedro (Cabea do Castelo) - (inventrio 12, 21 espcies, rea mnima 5 m2, cobertura 90%): Caractersticas da associao e unidades superiores: Ranunculus bullatus 4, Poa bulbosa 3, Plantago serraria 2, Gynandriris sisyrinchium 2, Bellis annua +, Cerastium glomeratum +, Scorpiurus vermiculatus +, Sherardia arvensis +, Trifolium subterraneum + Companheiras: Taraxacum obuvatum 1, Galium verrucosum +, Trifolium campestre +, Geranium molle +, Daucus carota subsp. carota +, Medicago polymorpha +, Veronica polita +, Galium murale +, Centaurea pullata +, Galactites tomentosa +, Dactylis glomerata subsp. hispanica +, Orchis conica +.

V Vegetao serial sufruticosa

9 - Ulici airensis-Ericetum scopariae Esprito Santo, Capelo, Lous & J.C. Costa in Esprito Santo,
Lous, J.C. Costa & Capelo 2000

Urzal/tojal mesomediterrnico, sub-hmido a hmido, em cambissolos derivados de calcrios crsicos do Ribatagano-Sadense e Divisrio Portugus. Representam uma etapa avanada de degradao do Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae.

48 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Esta associao, a qual se pode observar na rea constante no protocolo assinado entre o Instituto Superior de Agronomia e a Cmara de Azambuja, principalmente proveniente da regenerao da vegetao ps-fogo, como descrito por ESPRITO-SANTO et al. (1990) para a Serra dos Candeeiros, sobre solos calcrios.

Tabela 5 - Ulici airensis-Ericetum scopariae Esprito Santo, Capelo, Lous & J.C. Costa in Esprito Santo, Lous, J.C. Costa & Capelo 2000
N de ordem 3 24 25 32 33 P N. de espcies 19 22 22 24 24 rea mnima (m2) 50 30 25 30 35 Grau de cobertura (%) 100 90 90 90 100 Caractersticas da associao e unidades superiores: Ulex airensis 4 4 3 2 3 V Erica scoparia 2 2 3 4 3 V Avenula sulcata subsp. occidentalis + + + + + V Calluna vulgaris + + + + IV Pulicaria odora + + II Genista triacanthos + I Companheiras: Quercus coccifera 1 1 1 2 + V Pistacia lentiscus 1 1 1 1 1 V Daphne gnidium var. gnidium 1 + 1 + 1 V Cistus crispus + + + + 1 V Asparagus aphyllus + + + + + V Bupleurum rigidum subsp. paniculatum + + + + + V Rhamnus alaternus 1 1 + + IV Cistus salviifolius + + + + IV Smilax aspera + + + + IV Serratula baetica subsp. lusitanica + + + + IV Salvia sclareoides + + + + IV Phillyrea angustifolia + + 1 III Urginea maritima + + + III Teucrium capitatum + + + III Lonicera implexa + + + III Brachypodium phoenicoides + + + III Pinus pinaster + 3 II Thapsia villosa + + II Aristolochia paucinervis + + II Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis + + II Carlina corymbosa subsp. hispanica + + II Myrtus communis 1 I Helichrysum stoechas subsp. stoechas + I Ruscus aculeatus + I Mais: em (25): Quercus rotundifolia +, Cistus monspeliensis +, Erophaca baetica subsp. baetica +; em (32): Genista tourneforti +, Staehelina dubia +, Thymus zygis subsp. sylvestris +; em (33): Olea europaea var. sylvestris +, Quercus lusitanica +, Quercus faginea subsp. broteroi +, Lavandula luisieri +, Dactylis glomerata subsp. hispanica + Locais: 3 Casais do Alm, 24 Estrada de V. N. S. Pedro p/ P. do Intendente (cemitrio), 25 Vale da Ribeira de Almoster (Carvalho), 32 e 33 Carrascal

10 - Teucrio capitati-Thymetum sylvestris Esprito Santo & Capelo in Capelo, J.C. Costa, Esprito
Santo & Lous 1993.

Tomilhal calccola mesomediterrnico sub-hmido a hmido, caracterstico do Sudoeste da Pennsula Ibrica, em solos erosionados do Divisrio Portugus, do Arrabidense e do

49 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Ribatagano-Sadense. Representa quase sempre estdios muito degradados dos bosques climcicos da QUERCETEA ILICIS, subserial do Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae.

Na degradao dos carrascais surge um mato baixo dominado pelo tomilho (Thymus zygis subsp. sylvestris). Estes tomilhais, designados por Teucrio capitati-Thymetum sylvestris so ricos em espcies endmicas e surgem nas clareiras do carrascal ou do azinhal, sempre em calcrios. O pastoreio destes tomilhais pode resultar num arrelvado pertencente associao Phlomido lychnitidis-Brachypodietum phoenicoidis (LOUS, ESPRITO-SANTO & COSTA, 1994)

Tabela 6 - Teucrio capitati-Thymetum sylvestris Esprito Santo & Capelo in Capelo, J.C. Costa, Esprito Santo & Lous 1993.
N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Teucrium capitatum Thymus zygis subsp. sylvestris Cistus monspeliensis Carex hallerana Anthyllis vulneraria subsp. maura Companheiras: Dactylis glomerata subsp. hispanica Urginea maritima Cistus crispus Quercus coccifera Sanguisorba verrucosa Brachypodium distachyon Avenula sulcata subsp. occidentalis Ruta chalepensis Xolantha tuberaria Eryngium dilatatum Aetheorhiza bulbosa subsp. bulbosa Salvia sclareoides Bupleurum rigidum subsp. paniculatum Aegilops geniculata Trifolium campestre Trifolium stellatum Ulex airensis Sherardia arvensis Salvia verbenaca Aceras antropophorum Linum bienne Carlina corymbosa subsp. hispanica Centaurium erythraea subsp. erythraea Cistus salviifolius Pistacia lentiscus Trifolium angustifolium Bellis perenis Erodium cicutarium subsp. cicutarium Phlomis lychnitis Erophaca baetica subsp. baetica Helichrysum stoechas subsp. stoechas Ophrys speculum subsp. speculum Delphinium pentagynum Linum strictum Ajuga iva 11 29 15 90 3 3 1 2 + 2 2 1 + 1 1 + 34 27 10 80 3 3 2 + + 2 1 + 1 36 20 8 70 3 2 2 57 24 8 70 3 3 + 58 24 10 70 2 3 2 59 34 15 80 2 3 1 1 + 1 + + + 1 + 1 1 + + 1 + + 1 1 + 60 13 8 60 4 1 + P

VII VII VI IV III VI VI VI V V IV IV IV IV IV IV IV III III III III III III III III III III III III III II II II II II II II II II II

1 2 + +

+ + 1

+ + 1 + 1 1 + 1 + + + 1

+ 1 + + + 1 1 1 1

+ + + + +

+ 1

1 1 + + + +

2 + + +

+ + + + + + + + +

+ + + + + + 1 1 1 + + + + + +

+ + + + + +

1 1 1

+ +

+ + +

+ +

50 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Pallenis spinosa + + II Asparagus aphyllus + + II Origanum vulgare subsp. virens + + II Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis + + II Ranunculus olissiponensis subsp. olissiponensis 2 I Osyris alba 1 I Mais: em (11): Anemone palmata +, Gynandriris sisyrinchium +, Trifolium scabrum +; em (34): Aristolochia paucinervis +, Anagallis monelli subsp. monelli +, Cuscuta epithymum subsp. kotschyi +; em (36): Calamintha baetica +, Briza maxima +; em (57): Ononis viscosa subsp. breviflora +; em (58): Lonicera implexa +, Daphne gnidium var. gnidium +; em (59): Allium pruinatum +, Filago pyramidata +, Cynara humilis +, Plantago lanceolata +, Plantago serraria +; em (60): Quercus faginea subsp. broteroi +, Arbutus unedo (frut.) +, Serratula baetica subsp. lusitanica + Locais: 11 e 57 Cabeo do Castelo, 34 e 36 Moinho da Torre, 58 e 59 Casais do Alm (planalto), 60 Elevao entre Rico Lugar e Carvalho

VI Vegetao serial arbustiva e de margens de bosques 11 - Lonicero hispanicae-Rubetum ulmifolii Rivas-Martnez, Costa, Castoviejo & E. Valds 1980

Silvados siliciosos, meso-termomediterrnicos, luso-extremadurenses e costeiro-lusitanoandaluzes. Subserial de comunidades edafo-higrfilas.


Tabela 7 - Lonicero hispanicae-Rubetum ulmifolii Rivas-Martnez, Costa, Castoviejo & E. Valds 1980
N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Rubus ulmifolius Rosa sempervirens Lonicera periclymenum subsp. hispanica Rosa pouzinii Lonicera etrusca Companheiras: Quercus faginea subsp. broteroi Smilax aspera Rubia peregrina subsp. longifolia Olea europaea var. sylvestris Rhamnus alaternus Asparagus aphyllus Vitis vinifera subsp. sylvestris Dactylis glomerata subsp. hispanica Osyris alba Daphne gnidium var. gnidium Myrtus communis Pistacia lentiscus Dittrichia viscosa subsp. viscosa Hypericum perfoliatum Sonchus asper Arum italicum Geranium purpureum Quercus suber Cynara humilis Lonicera implexa Ononis viscosa subsp. breviflora Agrimonia eupateria subsp. eupateria Arisarum vulgare Teucrium scorodonia subsp. scorodonia Solanum nigrum subsp. nigrum Arundo donax 21 21 15 100 4 3 1 55 20 15 100 2 4 56 30 20 80 4 3 + 1 P

+ 1 1 + 1 1 + + + 1 1 + + + 1 1 + 1 1 + + + 1 1 1 2 + + + + + + 1 1 + + + +

III III II I I III III III III III III III III II II II II II II II II II I I I I I I I I I

+ + + + +

1 + + + + + + + +

51 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Galium aparine + I Orchis conica + I Mais: em (56): Galactites tomentosa +, Trifolium campestre +, Blakstonia perfoliata subsp. perfoliata +, Carlina corymbosa subsp. hispanica +, Vicia sativa subsp. sativa +, Lathyrus aphaca +, Calamintha baetica +, Cheirolophus sempervirens + Locais: 21 Vale da Ribeira de Almoster (P. Intendente), 55 e 56 Vale da Ribeira de Almoster (Carvalho)

12 - Rubo ulmifolii-Prunetum insititioidis (Capelo, J.C. Costa & Lous 1996) J. C. Costa, Esprito
Santo, M. Lous, P. Gonzlez, Capelo & P. Arsnio 2001

Espinhais de abrunheiro-bravo (Prunus spinosa subsp. insititioides) com silvas, madressilvas e roseiras bravas, termo-mesomediterrnicos, sub-humidos a hmidos, dos calcrios

descarbonatados do Divisrio Portugus. Inserem-se nas sries do Arisaro-Querceto broteroi S. e Asparago aphylli-Querceto suberis S. e Virbuno tini-Oleeto sylvestris S. (COSTA et al., 2001). Orlam bosques da Quercetalia ilicis, em situaes de alguma compensao hdrica (CAPELO, COSTA & LOUS, 1994), no entanto, possui um carcter menos higroftico que os silvados da Lonicero hispanicae-Rubetum ulmifolii.

Tabela 8 - Rubo ulmifolii-Prunetum insititioidis (Capelo, J.C. Costa & Lous 1996) J. C. Costa, Esprito Santo, M. Lous, P. Gonzlez, Capelo & P. Arsnio 2001
N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Prunus spinosa subsp. insititioides Rosa sempervirens Rubus ulmifolius Lonicera periclymenum subsp. hispanica Crataegus monogyna subsp. brevispina Lonicera etrusca Tamus communis Rosa micrantha Companheiras: Smilax aspera Rhamnus alaternus Rubia peregrina subsp. longifolia Daphne gnidium var. gnidium Dactylis glomerata subsp. hispanica Asparagus aphyllus Origanum vulgare subsp. virens Vitis vinifera subsp. sylvestris Arundo donax Pistacia lentiscus Olea europaea var. sylvestris Quercus faginea subsp. broteroi Geranium purpureum Osyris alba Daucus carota subsp. carota Cydonia oblonga Hypericum perfoliatum Quercus coccifera 18 35 30 80 1 3 4 2 + 1 1 26 19 20 100 4 3 2 1 1 + 27 15 20 100 3 3 3 28 22 20 100 3 1 2 + 1 + 3 1 1 1 + + 53 19 15 100 2 4 2 2 1 + 54 22 20 90 3 3 3 + 1 1 P

+ +

VI VI VI V V IV IV I V V V V V V IV IV IV III III III III III III II II II

1 1 1 1 1 1

1 + 1 + + + + 1 1

1 + + + + + + + 1

2 1 + 1 + + + + + + + + + 1

+ + 1 + + + +

+ 1 2 + + + 1 + + 1

1 + +

52 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Populus nigra subsp. nigra 2 I Vinca difformis subsp. difformis 1 I Lathyrus aphaca + I Scorpiurus vermiculatus + I Medicago polymorpha + I Trifolium campestre + I Arum italicum + I Vicia lutea subsp. lutea + I Galactites tomentosa + I Sonchus asper + I Vicia angustifolia + I Mais: em (18): Trifolium angustifolium +, Teucrium scorodonia subsp. scorodonia +, Cerastium glomeratum +, Calamintha baetica +, Blakstonia perfoliata subsp. perfoliata +, Cynara humilis +; em (26): Ulex airensis +, Salvia sclareoides +; em (27): Cheirolophus sempervirens +; em (28): Coronilla valentina subsp. glauca +, Carlina corymbosa subsp. hispanica +; em (53): Lonicera implexa +, Delphinium pentagynum +, Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria +; em (54): Salix atrocinerea +, Campanula rapunculus +, Brachypodium distachyon +, Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia + Locais: 18, 27 e 28 Casais do Alm (Vale de guas), 26 - Carrascal (Vale de guas), 53 Estrada V. N. S. Pedro p/ P. Intendente (cemitrio), 54 Vale da Ribeira de Almoster

VI Vegetao potencial florestal e pr-florestal: bosques e matagais

13 - Salici neotrichae-Populetum nigrae Rivas-Martnez, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez, Izco,


Loidi, Lous & Penas 2002

Choupais de Populos nigra (choupo negro) ou salgueirais de grandes dimenses, em solos recentes, limosos ou areno-limosos e hidromrficos, prprios de terraos aluvionares ou coluvies, localizados na margens de rios e ribeiras, valas de drenagem ou mesmo margens de lameiros, de natureza siliciosa em locais termo a mesomediterrnicos do Oeste da Pennsula Ibrica. O choupo negro pode ser dominante, mas ocorrem, ainda, Fraxinus angustifolia (freixo) e Salix atrocinerea (borrazeira negra). Possuem um sub-bosque nemoral onde se desenvolvem diversas espcies ombrfilas.

No territrio estudado so relativamente frequentes, no entanto, encontram-se bastante degradados. ainda de realar a presena de Vincetoxicum nigrum, a qual no est dada para esta rea geogrfica segundo FRANCO (1984).

Tabela 9 - Salici neotrichae-Populetum nigrae Rivas-Martnez, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez, Izco, Loidi, Lous & Penas 2002
N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Rubus ulmifolius Lythrum salicaria Salix atrocinerea Rosa sempervirens Calystegia sepium subsp. sepium Populos nigra subsp nigra Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia Carex riparia 61 20 50 100 3 1 + 3 1 3 + 62 30 100 100 2 + 3 2 + 63 20 80 100 3 + 3 1 1 2 1 64 33 120 100 1 + 3 + + 3 1 65 9 30 90 2 2 1 2 66 29 80 100 1 1 2 1 1 1 3 + P

VI VI V V V IV IV IV

53 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Carex pendula + + 1 + IV Tamus communis + + + + IV Equisetum telmateia 3 1 1 III Salix alba 2 + 1 III Brachypodium sylvaticum 1 + + III Oenanthe crocata + + + III Solanum dulcamara + + + III Scrophularia scorodonia subsp. scorodonia + + + III Salix neotricha + + II Vitis vinifera subsp. sylvestris + + II Ulmus minor 2 I Laurus nobilis + I Aristolochia paucinervis + I Vinca difformis subsp. difformis + I Rosa micrantha + I Companheiras: Arundo donax 1 + 1 2 IV Ficus carica 1 + + III Equisetum ramosissimum + 1 + III Quercus faginea subsp. broteroi + + + III Smilax aspera + + + III Rumex conglomeratus + + + III Vincetoxicum nigrum 2 + II Urtica dioica 1 + II Cyperus eragrostis + + II Daphne gnidium var. gnidium + + II Melissa officinalis subsp. officinalis + + II Cyperus longus + + II Plantago major + + II Prunella vulgaris + + II Polypogon monspeliensis + + II Veronica anagallis-aquatica + + II Hedera maderensis subsp. iberica + + II Holcus lanatus + + II Dactylis glomerata subsp. lusitanica 1 + II Dorycnium pentaphylum + + II Quercus suber 2 I Populus nigra subsp. italicum 1 I Osyris alba 1 I Epilobium hirsutum 1 I Scorpioides holoshoenus 1 I Mais: em (62): Polypogon viridis +, Geranium molle +, Oxalis corniculata +, Olea europaea var. sylvestris +; em (63): Rubia peregrina subsp. longifolia +, Anagallis arvensis +; em (64): Apium nodiflorum +, Sonchus tenerrimus +, Samolus valerandi +, Phragmites australis +, Alisma plantago-aquatica +, Polygonum salicifolium +; em (66): Solanum nigrum subsp. nigrum +, Picris echioides +, Phalaris minor + Locais: 61 Ribeira de Almoster (ponte), 62 Interseco Ribeira da Maussa e Ribeira de Almoster, 63 Estrada p/ Maussa (cruzamento) 64 Estrada p/ P. Intendente (ponte), 65 Vale de guas interseco com Ribeira de Almoster, 66 Fonte do Sapo

14 - Arisaro-Quercetum broteroi Br-Bl., P.Silva, & Rozeira 1956 corr. Rivas-Martnez 1975

Bosques

climatfilos a

de

carvalho-cerquinho,

Quercus a

faginea hmidos,

subsp.

broteroi, ou

mesomediterrnicos

termomediterrnicos,

sub-hmidos

pereniflios

marcescentes. Constituem uma associao endmica de Portugal, que se desenvolve em solos de origem alcalina. Este sintxone representa o clmax, dos bosques climatfilos dos calcrios do Divisrio Portugus e Arrabidense, distribuem-se geralmente em meia encosta e contactam catenalmente com os carrascais seriais do Melico arractae-Quercetum cocciferae. A orla sombria destes carvalhais da Estremadura portuguesa formada por uma comunidade de hemicriptfitos sempervirentis. mesofticos correspondente Leucanthemo sylvatici-Cheirolophetum

54 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

No vale da Ribeira do Vale de Almoster a rea ocupada, actualmente, pelos cercais menor do que a sua rea potencial, devido forte presso antrpica que se faz sentir neste territrio, nomeadamente pela aco do fogo ou corte.

Quando no so intervencionados, os cercais formam um sub-bosque rico em arbustos e fanerfitos escandentes de folhas persistentes e esclerfilas, sendo quase impenetrveis devido sua estrutura pluriestratificada. Para alm do carvalho-cerquinho as espcies mais representadas da classe (QUERCETEA ILICIS) so: Pistacia lentiscus, Rhamnus alaternus, Osyris alba, Olea europaea var. sylvestris, Rosa sempervirens, Asparagus aphyllus, etc. Apresentam tambm uma grande quantidade de espcies lianides, tais como: Smilax aspera, Lonicera implexa e Rubia peregrina subsp. longifolia. ainda de salientar, a elevada presena de Ulex airensis, proveniente da regenerao ps-fogo.

Alguns dos inventrios foram realizados em formaes sobre substratos calcrios que foram afectadas pela aco do fogo, muito recentemente ( 5 anos), encontrando-se as mesmas com boa recuperao, como se pode verificar, pela presena de Quercus faginea subsp. broteroi (frut).

Tabela 10 - Arisaro-Quercetum broteroi Br-Bl., P.Silva, & Rozeira 1956 corr. Rivas-Martnez 1975
N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus faginea subsp. broteroi Pistacia lentiscus Rhamnus alaternus Rubia peregrina subsp. longifolia Lonicera implexa Osyris alba Smilax aspera Olea europaea var. sylvestris Rosa sempervirens Asparagus aphyllus Ruscus aculeatus Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) Quercus suber Bupleurum rigidum subsp. paniculatum Arisarum vulgare Arbutus unedo Phillyrea latifolia Phillyrea angustifolia Cephalanthera longifolia Hedera maderensis subsp. iberica Hyacinthoides hispanica Iris foetidissima Anemone palmata Companheiras: Ulex airensis Salvia sclareoides 7 35 100 100 4 2 1 1 + + + 1 1 15 17 43 26 150 70 100 100 4 2 1 1 + 1 + 1 1 + + 1 + + 2 1 + + + + 1 + 1 + 1 + + + + + 1 + + + 3 2 2 1 1 2 2 2 + + 1 + 19 31 80 100 3 1 2 + 1 2 + 1 1 + + + 37 29 100 100 4 1 1 + + + + 2 1 + + 38 39 33 33 80 70 100 100 4 1 1 + + 1 1 1 + + + + 1 1 4 2 2 + + 3 1 + + + + + P

+ + 1 2 + 1 + +

+ 1 1 + + 1

VII VII VII VII VII VI VI VI VI VI V V IV IV IV III III III III II II I I VII VII

55 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Cistus salviifolius 1 + + + + + VI Tamus communis + + + + + + VI Quercus coccifera 1 1 + + 1 V Rubus ulmifolius + + 1 + + V Dactylis glomerata subsp. hispanica + 1 + + + V Geranium purpureum + + + + + V Sanguisorba verrucosa + + + + + V Pinus pinaster 1 + 1 1 IV Daphne gnidium var. gnidium 1 1 + + IV Carlina corymbosa subsp. hispanica + + + + IV Melica minuta subsp. arrecta + + + + IV Crataegus monogyna subsp. brevispina 1 1 + III Anagallis monelli subsp. monelli 1 1 + III Erica scoparia + 1 + III Origanum vulgare subsp. virens + + + III Cheirolophus sempervirens + + + III Lonicera etrusca + + + III Aristolochia paucinervis + + + III Carex hallerana + + + III Euphorbia portlandica + + + III Silene longicilia 1 + II Arum italicum + + II Erophaca baetica subsp. baetica + + II Lithodora prostrata subsp. prostrata + + II Thapsia villosa + + II Geum sylvaticum + + II Myrtus communis + + II Cistus monspeliensis + + II Urginea maritima + + II Mais: em (7): Brachypodium phoenicoides +; em (15): Coronilla valentina subsp. glauca 1, Thymus zygis subsp. sylvestris +, Antirrhinum majus subsp. linkianum +, Dittrichia viscosa subsp. viscosa +; em (17): Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis +; em (19): Teucrium capitatum +; em (37): Genista tournefortii +, Orchis conica +; em (38): Ajuga iva +; em (39): Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria +, Serratula baetica subsp. lusitanica +, Scorzonera graminifolia +, Vinca difformis subsp. difformis + Locais: 7 Vale de guas, 15 Estrada p/ P. Intendente (cemitrio), 17 Estrada p/ Maussa, 19 Rico Lugar, 37 Quinta da Horta, 38 - Vale de Almoster, 39 Casais do Alm (planalto)

15 - Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae Lous, Esprito Santo & J.C. Costa 1996

Azinhais calccolas mediterrnicos, pereniflios ou marcescentes, mesomediterrnicos subhmidos a hmidos, constituindo bosques climcicos xeroflicos, descritos por LOUS, ESPRITO-SANTO & COSTA (1996) para os substratos crsicos do Distrito Estremenho Portugus (Divisrio Portugus).

No vale da Ribeira do Vale de Almoster estes azinhais ocorrem nas zonas mais elevadas, onde os solos so menos profundos e com menor capacidade de reteno de gua. A rea ocupada por esta associao de bosques e bosquetes de azinheiras praticamente inexistente, estando esta representada pelos carrascais da Quercetum coccifero airensis que constituem a primeira etapa de substituio dos azinhais da Lonicero implexae Quercetum rotundifoliae. A sua baixa representatividade devida essencialmente, ao corte de lenha para queimar e aco do fogo.

56 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Nos resqucios encontrados as espcies com maior grau de presena, para alm da azinheira so: Lonicera implexa, Rhamnus alaternus, Quercus coccifera, Quercus x airensis, Pistacia lentiscus e Smilax aspera.

Tabela 11 - Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae Lous, Esprito Santo & J.C. Costa 1996
N de ordem 10 40 41 P N. de espcies 31 36 28 rea mnima (m2) 100 100 90 Grau de cobertura (%) 80 100 95 Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus rotundifolia 4 4 4 III Rhamnus alaternus 2 2 2 III Lonicera implexa 2 2 1 III Quercus coccifera 2 2 1 III Daphne gnidium var. gnidium 2 1 1 III Pistacia lentiscus 1 2 1 III Quercus x airensis 1 1 2 III Smilax aspera 1 1 1 III Asparagus aphyllus 1 + + III Ruscus aculeatus 1 I Arisarum vulgare 1 I Anemone palmata + I Geum sylvaticum + I Crataegus monogyna subsp. brevispina + I Companheiras: Dactylis glomerata subsp. hispanica 3 + + III Cistus monspeliensis 1 1 1 III Cistus salviifolius 1 + + III Lonicera periclymenum subsp. hispanica 1 + + III Carlina corymbosa subsp. hispanica 1 + + III Sanguisorba verrucosa + + + III Salvia sclareoides + + + III Olea europaea var. sylvestris 1 2 II Urginea maritima 2 + II Bupleurum rigidum subsp. paniculatum 1 1 II Arbutus unedo 1 + II Ulex airensis 1 + II Thymus zygis subsp. sylvestris 1 + II Brachypodium phoenicoides 1 + II Origanum vulgare subsp. virens + + II Erica scoparia + + II Helichrysum stoechas subsp. stoechas + + II Melica minuta subsp. arrecta + + II Serratula baetica subsp. lusitanica + + II Rubia peregrina subsp. longifolia + + II Silene longicilia 1 I Daucus carota subsp. carota 1 I Bellis sylvestris 1 I Mais: em (10): Ornithogalum ortophyllum subsp. baeticum +, Euphorbia portlandica +, Gynandriris sisyrinchium +, Aetheorhiza bulbosa subsp. bulbosa +; em (40): Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis +, Xolantha tuberaria +, Erophaca baetica subsp. baetica +, Phillyrea angustifolia +, Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) +, Aristolochia paucinervis +, Cynara humilis +; em (41): Genista tournefortii +, Genista triacanthos + Locais: 10 Cabeo do Castelo, 40 e 41 Casais do Alm (planalto)

16 - Asparago aphylli-Quercetum suberis J. C. Costa, Capelo, Lous & Esprito Santo 1996

Sobreirais geralmente siliccolas, constituindo bosques climcicos xeroflicos, mediterrnicos, pereniflios ou marcescentes, mesomediterrnicos inferiores a termomediterrnicos superiores,

57 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

sub-hmidos a hmidos, ocenicos, do Divisrio Portugus, Ribatagano-Sadense e Alentejano. O sub-bosque geralmente rico em arbustos e lianas de folhas persistentes e esclerfilas.

Nos arenitos e areias do Cretcio do Divisrio Portugus ocorrem bosques de sobreiros (Quercus suber) com carvalho-cerquinho (COSTA et al., 2002).

Formao com pouca representatividade, embora se encontre alguns sobreirais em estado mediano de conservao, geralmente em depresses ou na base das vertentes em encostas viradas a Norte.

Tabela 12 - Asparago aphylli-Quercetum suberis J. C. Costa, Capelo, Lous & Esprito Santo 1996

N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus suber Quercus faginea subsp. broteroi Pistacia lentiscus Myrtus communis Daphne gnidium var. gnidium Smilax aspera Asparagus aphyllus Phillyrea angustifolia Lonicera implexa Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) Rhamnus alaternus Quercus coccifera Osyris alba Rubia peregrina subsp. longifolia Lonicera etrusca Quercus lusitanica Quercus suber (frut.) Ceratonia siliqua Companheiras: Ulex airensis Cistus salviifolius Erica scoparia Olea europaea var. sylvestris Rubus ulmifolius Cistus crispus Pinus pinaster Brachypodium phoenicoides Lithodora prostrata subsp. prostrata Asphodelus aestivus Sanguisorba verrucosa Rosa sempervirens Arbutus unedo Dactylis glomerata subsp. hispanica Crataegus monogyna subsp. brevispina Tamus communis Urginea maritima Calluna vulgaris Geranium purpureum Lathyrus aphaca Geum sylvaticum Thapsia villosa Anagallis monelli subsp. monelli

5 26 60 100 3 3 3 3 1 1 + 1 + 2 + + + 1

16 31 60 95 4 3 2 1 1 1 + 1 1 + 2 2 1

22 24 40 85 4 3 2 1 + + 1 + +

42 35 70 95 4 1 2 + 1 + + + + + 1 1

43 27 70 100 4 2 2 + + + + 2 1 1 2

44 25 50 100 4 + 1 2 + + + 1 + + +

45 28 80 100 4 3 2 1 + + + 1 + + + 1 + + + 1 1 + + + + + 3 + +

+ + +

+ + 1

VII VII VII VII VII VII VII VI VI VI V V IV IV III III II I VI VI V V V V IV IV IV IV IV III III III III III III II II II I I I

3 + + + +

+ + 1 1 + 1 +

2 1 + +

+ 2 + + + + + +

1 1 +

1 + 2 + + + + 1 + + + 1 1 + 1 +

+ + 1 1 + + + +

2 + 2

1 + + + +

+ +

+ +

1 + +

1 + +

58 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Origanum vulgare subsp. virens + I Muscari commosum + I Gladiolus italicus + I Vicia sativa subsp. sativa + I Arum italicum + I Arisarum vulgare + I Mais: em (22): Arundo donax +, Cheirolophus sempervirens +; em (42): Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria +, Genista triacanthus +, Cynara humilis +, Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia +, Cistus monspeliensis +, Avenula sulcata subsp. occidentalis +, Briza maxima +; em (43): Pinus pinea +, Echium tuberculatum +, Bupleurum rigidum subsp. paniculatum +, Salvia sclareoides +; em (44): Lavandula luisieri +, Halimium ocymoides +, Serratula baetica subsp. lusitanica +; em (45): Euphorbia portlandica + Locais: 5 - Casais de Alm, 16 entre Maussa e Rico Lugar, 22 Pvoa do Intendente, 42 Vale de guas, 43 Rico Lugar (cume), 44 - Casais de Alm, 45 Elevao entre Qta. da Horta e Fonte do Sapo

17 - Melico arrectae-Quercetum cocciferae Br-Bl., P. Silva, & Rozeira 1956

Carrascais densos mediterrnicos, pereniflios e escleroflicos alcalinos mesomediterrnicos inferiores, raramente termomediterrnicos superiores, sub-hmidos a hmidos do Divisrio Portugus, Ribatagano e do Arrabidense. Resultam da degradao do Arisaro-Quercetum broteroi sobre solos calcrios.

Esta comunidade vegetal bastante frequente no Vale de Ribeira de Almoster, formando por vezes mosaicos com os carrascais do Quercetum coccifero airensis, o que em certos casos torna difcil a delimitao destas comunidades.
Tabela 13 - Melico arrectae-Quercetum cocciferae Br-Bl., P. Silva, & Rozeira 1956

N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus coccifera Pistacia lentiscus Smilax aspera Daphne gnidium var. gnidium Rhamnus alaternus Bupleurum rigidum subsp. paniculatum Olea europaea var. sylvestris Phillyrea angustifolia Rubia peregrina subsp. longifolia Melica minuta subsp. arrecta Genista tournefortii Osyris alba Silene longicilia Companheiras: Cistus crispus Cistus salviifolius Ulex airensis Quercus faginea subsp. broteroi Erica scoparia Salvia sclareoides Lonicera etrusca Lonicera implexa Brachypodium phoenicoides Dactylis glomerata subsp. hispanica

2 33 50 100 4 3 2 1 2 + 1 + 2 1 1 1 + 1 + + + + + + +

20 26 60 100 4 2 2 1 1 1 2 1 + + + + + + 1 1 1 + + +

30 39 40 80 3 2 2 1 + 1 + 1 + 3

35 24 60 95 4 2 + 1 + + 1 2 +

46 19 50 100 4 2 + + + 1 2 2 +

V V V V V V IV IV IV IV III II II V V IV IV IV III III III III III

+ 1 2 1 + 1 + + +

+ + 2 1 +

+ + 1 1 1

59 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Origanum vulgare subsp. virens + + + III Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis + + + III Rubus ulmifolius 1 1 II Pinus pinea 1 1 II Cistus monspeliensis + 1 II Bartsia aspera + 1 II Lathyrus clymenum + + II Lithodora prostrata subsp. prostrata + + II Thapsia villosa + + II Sanguisorba verrucosa + + II Teucrium. capitatum + + II Asparagus aphyllus + + II Avenula sulcata subsp. occidentalis + + II Thymus zygis subsp. sylvestris + + II Dianthus cintranus subsp. barbatus + + II Carlina corymbosa subsp. hispanica + + II Mais: em (2): Genista triacanthos 2, Quercus suber +, Bellis sylvestris +, Geranium purpureum +, Asphodelus ramosus +, Erophaca baetica subsp. baetica +; em (30): Phlomis lychnitis +, Blackstonia perfoliata subsp. perfoliata +, Serratula baetica subsp. lusitanica +, Anagallis monelli subsp. monelli +, Cephalanthera longifolia +, Arbutus unedo +, Centaurium erythraea subsp. erythraea +, Dittrichia viscosa subsp. viscosa +, Hypericum perfoliatum +, Campanula rapunculus +; em (35): Stipa gigantea + Locais: 2 Casais do Alm, 20 Encosta Qta. da Horta, 30 Carrascal, 35 Moinho da Torre, 46 Rico lugar (cume)

18 - Quercetum coccifero-airensis Esprito-Santo in Esprito-Santo, Lous, Costa & Capelo 1994 Associao formada por matos densos de carrascais, com Quercus coccifera, Quercus rotundifolia e Quercus x airensis, mesomediterrnicos, hmidos a sub-hmidos, dos calcrios do Divisrio Portugus (LOUS et al., 1994). No Vale da Ribeira de Almoster encontra-se relativamente bem representado, no entanto, e como foi referido anteriormente, no fcil a sua delimitao.

Estas comunidades contactam catenalmente e formam mosaicos com as restantes etapas seriais dos azinhais do Lonicero implexae Quercetum rotundifoliae (LOPES, 2001).

Tabela 14 - Quercetum coccifero-airensis Esprito-Santo in Esprito-Santo, Lous, Costa & Capelo 1994

N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus x airensis Quercus coccifera Pistacia lentiscus Olea europaea var. sylvestris Rhamnus alaternus Quercus rotundifolia Daphne gnidium var. gnidium Lonicera implexa Smilax aspera Asparagus aphyllus Bupleurum rigidum subsp. paniculatum Melica minuta subsp. arrecta Phillyrea angustifolia Osyris alba

47 37 70 100 3 3 1 1 1 + + + + + + + 2 1

48 29 50 100 4 3 2 2 1 1 1 + + + + 1

49 34 60 100 3 3 1 2 1 + + + + + 1 + + +

50 36 80 100 3 3 2 + + 1 1 1 + + 1 +

51 34 70 100 3 2 2 1 1 1 + 1 + + 1 +

V V V V V V V V V V IV IV III III

60 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Arbutus unedo 1 1 + III Rubia peregrina subsp. longifolia + + + III Myrtus communis 1 I Companheiras: Thymus zygis subsp. sylvestris + + + 1 + V Cistus crispus + + 1 + + V Sanguisorba verrucosa + + + + + V Salvia sclareoides + + + + + V Ulex airensis 2 1 2 1 IV Teucrium capitatum 1 + + + IV Eryngium dilatatum 1 + + + IV Dactylis glomerata subsp. hispanica 1 + + + IV Brachypodium phoenicoides + + 1 + IV Cistus salviifolius + + + + IV Origanum vulgare subsp. virens + + + + IV Helichrysum stoechas subsp. stoechas + + + + IV Erica scoparia + 1 1 III Cistus monspeliensis 1 1 1 III Aristolochia paucinervis + + + III Carlina corymbosa subsp. hispanica + + + III Xolantha tuberaria + + + III Centaurium erythraea subsp. erythraea + + + III Ajuga iva + + II Pinus pinaster + + II Erophaca baetica subsp. baetica + + II Anagallis monelli subsp. monelli + + II Bartsia aspera + + II Urginea maritima + + II Pinus pinea 2 I Quercus faginea subsp. broteroi 1 I Mais: em (47): Crataegus monogyna subsp. brevispina +, Calluna vulgaris +; em (48): Phlomis lychnitis +, Ruscus aculeatus +, Thapsia villosa +; em (49): Ruta chalepensis +, Campanula rapunculus +; em (50): Quercus faginea subsp. broteroi (frut.) +, Cuscuta epithymum subsp. kotschyi +, Scorzonera graminifolia +; em (51): Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria +, Serratula baetica subsp. lusitanica +, Tulipa sylvestris subsp. australis +, Genista tournefortii +, Euphorbia nicaensis subsp. nicaensis + Locais: 47 Moinho da Torre, 48 Cabeo do Castelo, 49, 50 e 51 Casais do Alm (planalto)

19 - Erico-Quercetum lusitanicae Rothmaler ex Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1964 ulicetosum airensis Capelo, J.C. Costa, Lous & Mesquita 2001

Formaes

de

carvalhia,

Quercus

lusitanica,

termomediterrnicas

superiores

mesomediterrnicas inferiores, sub-hmidas a hmidas, em solos arenticos siliciosos pobres em bases. Esta associao possui trs subassociaes distintas (quercetosum lusitanicae) do Divisrio Portugus, (ulicetosum airensis Capelo, J.C. Costa, Lous & Mesquita 2001) do Ribatagano e (ulicetosum welwitschianii Capelo, J.C. Costa, Lous & Mesquita 2001) do Sadense. Representam etapas regressivas de sobreirais trmicos e ombrfilos, isto , resultam da destruio do Asparago aphylli-Quercetum suberis.

No territrio estudado esta comunidade dominada no estrato sub-arbustivo por Quercus lusitanica (carvalhia), formando por vezes mosaico com o tojal da Ulici airensis-Ericetum scopariae.

61 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Tabela 15 - Erico-Quercetum lusitanicae Rothmaler ex Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1964 ulicetosum airensis Capelo, J.C. Costa, Lous & Mesquita 2001

N de ordem 1 13 31 P N. de espcies 28 27 17 rea mnima (m2) 20 30 30 Grau de cobertura (%) 80 90 80 Caractersticas da associao e unidades superiores: Quercus lusitanica 4 4 4 III Ulex airensis 3 1 2 III Myrtus communis 2 2 1 III Erica scoparia 2 2 1 III Pistacia lentiscus + 1 1 III Daphne gnidium var. gnidium 1 + 1 III Quercus coccifera 1 + + III Phillyrea angustifolia 2 1 II Asparagus aphyllus 1 + II Smilax aspera + + II Scilla monophyllos + + II Arbutus unedo + I Erica umbellata + I Lonicera implexa + I Companheiras: Pinus pinaster 4 3 3 III Calluna vulgaris 1 1 + III Lithodora prostrata subsp. prostrata 1 1 + III Cistus salviifolius + + 1 III Stachys officinalis subsp. algeriensis 1 + II Asphodelus aestivus 1 + II Quercus suber 1 + II Urginea maritima + + II Xolantha tuberaria + + II Halimium ocymoides + + II Agrostis curtisii 1 I Mais: em (1): Cistus crispus +, Bellis sylvestris +, Brachypodium phoenicoides +, Bupleurum rigidum subsp. paniculatum +, Centaurium erythraea subsp. erythraea +, Pulicaria paludosa +, Sanguisorba verrucosa +, Thapsia villosa +; em (13): Quercus faginea subsp. broteroi +, Carlina corymbosa subsp. hispanica +, Simethis mattiazzi +, Stipa gigantea + Locais: 1 - Casais de Alm, 13 - Qta. da Santarena, 31 Elevao entre Rico Lugar e Mosquereira

20 - Phillyreo angustifoliaeArbutetum unedonis Rivas Goday & Galiano in Rivas Goday, Borja,
Esteve, Galiano, Rigual & Rivas-Martnez 1960

Medronhais siliciosos mesomediterrnicos, sub-hmidos a hiper-hmidos de distribuio mediterrnica ocidental. Orla e etapa regressiva do Sanguisorbo-Quercetum suberis, MyrtoQuercetum suberis, Asparago aphylli-Quercetum suberis e Viburno tini-Quercetum cocciferae.

No territrio estudado praticamente inexistente e surge em rea potencial de Asparago aphylliQuercetum suberis embora o inventrio realizado se encontre com pinhal.

62 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Elevao entre Qta. da Horta e Fonte do Sapo - (inventrio 52, 20 espcies, rea mnima 30 m2, cobertura 100%): Caractersticas da associao e unidades superiores: Arbutus unedo 4, Quercus coccifera 2, Myrtus communis 2, Pistacia lentiscus 1, Phillyrea latifolia 1, Rhamnus alaternus +, Asparagus aphyllus +, Rubia peregrina subsp. longifolia +, Lonicera implexa + Companheiras: Pinus pinaster 3, Erica scoparia 1, Stipa gigantea 1, Cistus salviifolius +, Ulex airensis +, Lithodora prostrata subsp. prostrata +, Carlina corymbosa subsp. hispanica +, Calluna vulgaris +, Xolantha tuberaria +, Quercus lusitanica +, Teucrium. capitatum +

21 - Bupleuro fruticosae-Arbutetum unedonis Capelo, J. C. Costa & Rivas-Martnez 2001

Medronhais, ricos em elementos laurides de folha larga, de calcrios descarbonatados e arenitos com cimento calcrio, termomediterrnicos superiores a mesomediterrnicos inferiores, sub-hmidos a hmidos, de distribuio Ribatagano-Sadense, Arrabidense e do Divisrio Portugus, subserial do Viburno tini-Quercetum cocciferae, Asparago aphylli-Quercetum suberis e Arisaro-Quercetum broteroi.

Tabela 16 - Bupleuro fruticosae-Arbutetum unedonis Capelo, J. C. Costa & Rivas-Martnez 2001

N de ordem N. de espcies rea mnima (m2) Grau de cobertura (%) Caractersticas da associao e unidades superiores: Arbutus unedo Smilax aspera Pistacia lentiscus Coronilla valentina subsp. glauca Phillyrea latifolia Quercus faginea subsp. broteroi Quercus coccifera Rhamnus alaternus Daphne gnidium var. gnidium Rubia peregrina subsp. longifolia Quercus suber Ruscus aculeatus Rosa sempervirens Olea europaea var. sylvestris Osyris alba Anemone palmata Phillyrea angustifolia Lonicera implexa Arisarum vulgare Asparagus aphyllus Lonicera etrusca Melica minuta subsp. arrecta Companheiras: Ulex airensis Erophaca baetica subsp. baetica Crataegus monogyna subsp. brevispina Erica scoparia Brachypodium phoenicoides Rubus ulmifolius Teucrium scorodonia subsp. scorodonia Cheirolophus sempervirens Aristolochia paucinervis

8 24 60 100 4 3 3 2 2 1 1 1 + + 1 1 1

14 31 80 100 4 2 2 2 + 1 1 + 1 +

1 1 + + + + + + + + + 1 1 + + + + + 1 +

II II II II II II II II II II I I I I I I I I I I I I II II I I I I I I I

63 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Arum italicum + I Tamus communis + I Cistus monspeliensis + I Cistus salviifolius + I Geranium purpureum + I Mais: em (14): Lithodora prostrata subsp. prostrata +, Salvia sclareoides +, Sanguisorba verrucosa +, Scilla monophyllos +, Urginea maritima +, Antirrhinum majus subsp. linkianum +, Stipa gigantea + Locais: 8 Vale de guas, 14 Cemitrio abandonado (cume)

3.3.3 Cartografia de vegetao actual

A fig. 18 apresentada na pgina seguinte, constitui a carta de vegetao actual, obtida atravs dos levantamentos de campo realizados.

3.3.4 Cartografia de vegetao potencial

A fig. 19 constitui a carta de vegetao potencial, tendo esta sido obtida por intermdio de cruzamento de dados, pesquisa bibliogrfica e levantamentos de campo.

64 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

3.4 - Habitats
O estudo sistematizado dos habitats de reconhecida importncia, pois s conhecendo bem o territrio e as suas potencialidades se podem projectar as adequadas medidas de gesto. (CRUZ & ESPRITO-SANTO, 1999)

Na rea do vale da Ribeira do Vale de Almoster, encontram-se diversos habitats constantes do Anexo I da Directiva 92/43/CEE, dos quais so de salientar os carvalhais de carvalho-cerquinho (Arisaro-Quercetum broteroi), os sobreirais do Asparago aphylli-Quercetum suberis, os azinhais calccolas do Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae, os carrascais tanto do Melico arrectae-Quercetum cocciferae como de Quercetum coccifero-airensis e os tomilhais de Teucrio capitati-Thymetum sylvestris.

I - Florestas Mediterrnicas caducifolias (92)

- Carvalhais ibricos de carvalho-cerquinho (Cdigo Natura 2000: 9240)

Correspondncia fitossociolgica: Arisaro-Quercetum broteroi

De um modo geral apresentam uma diversidade elevada; contudo, nos inventrios 37 e 39 verifica-se uma diminuio da diversidade, diminuio essa que estar ligada ao facto de estarem sujeitos a uma maior perturbao, visto que foram realizados respectivamente, junto a vias de comunicao e rea com movimentao de terra recente. Esto relativamente bem representados (6%) tendo em considerao que os habitats com interesse para conservao representam sensivelmente 22% da rea total de estudo.

Habitat 9240 7 15 17 19 37 38 39

H' 2,344 2,604 2,483 2,467 1,813 2,104 1,967

Nsi 0,810 0,844 0,888 0,861 0,677 0,744 0,774

Re

0,659 0,9374 0,063 0,688 0,762 0,718 0,538 0,602 0,563

Quadro 10 - ndices de avaliao dos carvalhais de Q. broteroi

67 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

Alterao do uso do solo (expanso urbana) Baixa valia econmica associada espcie em termos de produo de madeira e a existncia de usos do solo mais rentveis, como a plantao de espcies florestais de crescimento rpido

Planeamento florestal desadequado Fogo Sobre colheita de material lenhoso

Gesto:

A gesto activa destes habitats deve actuar em duas escalas: escala da comunidade de carvalhal:

Para alm de ser garantida a minimizao dos factores de ameaa mais directos (cortes, devassa, perturbao do sub-bosque, destruio total ou parcial) deve ser tida em considerao a sua pouca resilincia a estas perturbaes.

Nas manchas em regenerao o processo de estabelecimento da dominncia de rvores deve ser facilitado pelo desbaste selectivo de varas muito densas e indivduos muito juntos ou dominados, favorecendo os de maior porte

Casos em que a regenerao seja escassa e em perigo de invaso/substituio sucessional por matos esclerfilos elevada, preconiza-se a plantao ou sementeira de carvalhos com compassos elevados, atravs de semente local Deve ser criado um banco de plantas/sementes de provenincias semelhantes s do povoamento a recuperar

Dever ser preservada na medida do possvel a orla natural de matagal alto, pois esta estrutura faz parte do sistema vegetacional do bosquete, protegendo da aco microclimatica da insolao e vento, assim como de herbvoros e da vegetao helifila ou nitrfila agressiva, tendente a invadir o interior do bosque

68 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Reduo de risco de incndio, nomeadamente atravs da limpeza de caminhos e de orlas arbustivas, reduo do grau de cobertura da vegetao arbustiva subserial vizinha por mtodos mecnicos, criao de pontos de gua e abertura de aceiros. No entanto na aplicao de prticas de reduo de risco de incndio, devem ser ponderados os custos e benefcios do seu uso

IA - Florestas-galerias de Salix e Populus alba (92A0)

- Salgueirais-choupais de choupos negros e/ou salgueiros brancos (Cdigo Natura: 92A0pt2)

Correspondncia fitossociolgica: Salici neotrichae-Populetum nigrae

Habitat 92A0pt2 61 62 63 64 65 66

H' 2,218 2,117 1,971 1,971 2,006 2,257

Nsi 0,856 0,622 0,658 0,564 0,913 0,670

Re

0,740 0,9813 0,019 0,622 0,658 0,564 0,913 0,670

Quadro 11 - ndices de avaliao dos salgueirais/choupais

Da aplicao do mtodo a este tipo de habitat observa-se que possuem grande diversidade. No entanto, a utilizao destes ndices nem sempre traduzem com realismo a situao observada no local, uma vez que o inventrio 65 apresenta valores altos de diversidade apesar de ter sido realizado numa rea bastante degradada. Os salgueirais-choupais tm uma representatividade muito reduzida (1%), mesmo tendo em considerao que os solos de aluvies ocupados por este habitat so tambm aqueles que tm melhor vocao agrcola, estando por isso sujeitos a uma maior presso.

Proteco Legal:

Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I Directiva 92/43/CEE Anexo I

69 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Ameaas:

Corte de rvores dominantes Limpeza mecnica de linhas de gua

Gesto:

Condicionamento ao corte de rvores Interdio limpeza mecnica das linhas de gua com mquinas pesadas, na rea de ocupao do habitat Limpeza manual de silvados e extraco de rvores mortas, evitando a resistncia do canal circulao da gua e os consequentes efeitos erosivos nas reas vizinhas

II - Florestas esclerfilas Mediterrnicas

- Sobreirais (Cdigo Natura: 9330)

Correspondncia fitossociolgica: Asparago aphylli-Quercetum suberis

Habitat 9330 5 16 22 42 43 44 45

H' 2,294 2,397 1,959 2,233 2,141 2,001 2,060

Nsi 0,872 0,859 0,784 0,789 0,809 0,774 0,809

Re

0,704 0,9899 0,0101 0,698 0,617 0,628 0,650 0,622 0,618

Quadro 12 - ndices de avaliao dos sobreirais

Os sobreirais apresentam na generalidade diversidade elevada, principalmente nos dois primeiros inventrios. Tendo em conta que a maioria dos solos tm origem calcria, no nos surpreende o facto dos sobreirais terem uma representatividade muito reduzida, visto estarem de alguma forma limitados reas com intruses siliciosas ou zonas de compensao hdrica.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

70 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Ameaas:

- Alterao do solo (expanso urbana) - Planeamento florestal desadequado (aceiramento arbustivo, arborizao com espcies de crescimento rpido, etc.) - Incndios florestais

Gesto:

A gesto activa deste habitat em tudo semelhante ao do carvalhal ibrico (ver habitat 9240).

- Azinhais sobre calcrios (Cdigo Natura 2000: 9340pt2)

Correspondncia fitossociolgica: Lonicero implexae-Quercetum rotundifoliae

Habitat 9340pt2 10 40 41

H' 2,698 2,461 2,169

Nsi 0,896 0,849 0,801

Re

0,786 0,9954 0,0046 0,687 0,651

Quadro 13 - ndices de avaliao dos azinhais

Os azinhais, semelhana dos outros habitats florestais tm diversidade elevada, todavia o corte sistemtico ao longo de anos traduz-se numa representatividade muito baixa, no atingindo 1% da rea considerada

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

Alterao do uso do solo (agricultura, expanso urbana, etc.) Trnsito pedonal e de veculos Pastoreio intensivo sob coberto Escassez de informao sobre a naturalidade e o valor do habitat para a conservao

71 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Planeamento florestal desadequado Incndios florestais Caractersticas culturais atvicas

Gesto: A gesto activa deste habitat em tudo semelhante ao do carvalhal ibrico (ver habitat 9240).

III - Matos termomediterrnicos pr-deserticos (5330)

- Medronhais (Cdigo Natura 2000: 5330pt3)

Correspondncia fitossociologica: Phillyreo angustifoliaeArbutetum unedonis e Bupleuro fruticosae-Arbutetum unedonis

Habitat H' 5330pt3 8 2,215 14 2,155 52 1,836

Nsi 0,841 0,794 0,767

J 0,697 0,627 0,613

R 0,999

Re 0,001

Quadro 14 - ndices de avaliao dos medronhais

Os medronhais estando confinados a reas muito pontuais tm uma representatividade na rea de estudo muito reduzida. De um modo geral apresentam diversidade elevada, no entanto o inventrio 52 evidencia uma menor diversidade que os restantes.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

- Desmatao (proteco contra incndios, e transformao em montado, no entanto na rea em que se insere tal prtica no muito usual) - Pastoreio intensivo - Incndios florestais

72 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Gesto:

- Condicionar as operaes de desmatao - Condicionar a actividade pastoril na vizinhana deste habitat - Executar medidas preventivas dos incndios florestais (vigilncia, acessos para combate a incndios, instalao de pontos de gua, etc.) - A explorao dos medronhais para colheita de medronho , em princpio compatvel com a conservao do mesmo, se para tal no se proceder desmatao ou poda. Deve, no entanto, ficar garantida a reserva de sementes (20% dos frutos) - Sensibilizar os gestores e proprietrios florestais para a convenincia e necessidade da conservao do habitat

- Matagais com Quercus lusitanica (Cdigo Natura 2000:5330pt4)

Correspondncia fitossociologica: Erico-Quercetum lusitanicae (ulicetosum airensis)

Habitat 5330pt4 1 13 31

H' 2,200 2,117 1,179

Nsi 0,825 0,804 0,747

Re

0,668 0,9999 0,0001 0,658 0,631

Quadro 15 - ndices de avaliao dos matagais com Q. lusitanica

Nos matagais com Q. lusitanica observa-se que apresentam grande diversidade, exceptuando o inventrio 31 demonstrando maior perturbao e por isso valores mdios relativamente diversidade.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

- Desmatao dos montados de sobro e pinhais - Incndios

73 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Gesto:

- Condicionar as operaes de desmatao - Executar medidas preventivas contra incndios (o mesmo que nos anteriores)

- Carrascais (Cdigo Natura 2000:5330pt5)

Correspondncia fitossociologica: Melico arrectae-Quercetum cocciferae e Quercetum coccifero-airensis

Habitat 5330pt5 2 20 30 35 46 47 48 49 50 51

H' 2,375 2,197 2,551 1,985 1,904 2,459 2,089 2,227 2,559 2,461

Nsi 0,855 0,808 0,879 0,772 0,764 0,862 0,800 0,820 0,882 0,855

Re

0,679 0,8949 0,105 0,674 0,696 0,625 0,647 0,681 0,620 0,632 0,714 0,698

Quadro 16 - ndices de avaliao dos carrascais

Os carrascais so de longe o habitat com maior representatividade, representando cerca de 10% do total da rea considerada. Em relao diversidade possuem de um modo geral valores elevados, observando-se apenas uma pequena diminuio nos inventrios 35 e 46.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

- Alterao do uso do solo com destruio directa do habitat (expanso urbana) - Incndios

74 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Gesto:

- Condicionar a alterao do uso do solo - Prevenir e minimizar os incndios com perodos de recorrncia muito curtos (menores de 20 anos), atravs de: rede de vigilncia, bons acessos para combate a incndios, pontos de gua e aceiramento de faixas corta-fogo

- Tomilhais (Cdigo Natura 2000: 5330pt7)

Correspondncia fitossociologica: Teucrio capitati-Thymetum sylvestris

Habitat 5330pt7 11 34 36 57 58 59 60

H' 2,585 2,314 1,893 1,944 2,163 2,411 0,999

Nsi 0,894 0,875 0,792 0,768 0,820 0,832 0,408

Re

0,768 0,9998 0,0002 0,702 0,632 0,612 0,680 0,678 0,389

Quadro 17 - ndices de avaliao dos tomilhais

Os tomilhais apresentam igualmente valores elevados de diversidade, exceptuando o inventrio 60 que foi realizado numa rea mais perturbada e por essa razo apresenta valores baixos de diversidade, em contraste com os restantes inventrios realizados. O habitat 5330pt7 ocorre geralmente em clareiras das etapas florestais e pr-florestais, no tendo por isso grande expresso cartogrfica e consequentemente grande representatividade.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

- Alterao do uso do solo com destruio directa do habitat (expanso urbana e agrcola) - Progresso sucessional, provvel que os matos de carrasco tendam a predominar e excluir dos bitopos em causa a vegetao cameftica

75 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Gesto:

- Condicionar a alterao do uso do solo - Travar a progresso sucessional. Se cessarem os factores naturais de perturbao (fogo, pastoreio) necessrio garantir a persistncia de todos os elementos do mosaico atravs do controle racional do mato, numa proporo que garanta a persistncia dos matos camefiticos calccolas.

IV - Charnecas secas europeias (4030)

- Urzais-tojais Mediterrnicos no litorais(Cdigo Natura 2000: 4030pt3)

Correspondncia fitossociologica: Ulici airensis-Ericetum scopariae

Habitat 4030pt2 3 24 25 32 33

H' 1,511 1,482 1,645 1,525 1,870

Nsi 0,619 0,599 0,701 0,640 0,782

Re

0,513 0,9862 0,014 0,479 0,532 0,479 0,588

Quadro 18 - ndices de avaliao dos tojais/urzais

Os urzais ou tojais que compem este habitat exibem valores mdios relativamente diversidade, facto que estar ligado s condies em que geralmente estes habitats se estabelecem, como foi referido anteriormente. Em termos de representatividade as charnecas secas europeias no ultrapassam 1,5% da rea de estudo, contudo formam por vezes mosaico com outros habitats, nomeadamente com carrascais e matagais de Q. lusitanica.

Proteco Legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas: persistncia e melhoria do habitat actual (plantas invasoras, progresso sucessional, aumento da severidade dos incndios)

76 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Gesto:

Controle de invasoras Bloqueio da progresso sucessional com fogo controlado com ciclos de recorrncia que evitem a acumulao excessiva de combustvel

Manuteno da pastorcia extensiva de percurso Fomentar o uso tradicional dos matos para fornos de po, cama de gado, etc.

V - Prados secos seminaturais e fcies arbustivas em substrato calcrio (6210)

- Vegetao herbcea vivaz (Cdigo Natura 2000: 6210) Correspondncia fitossociologica: Phlomido lychnitidis-Brachypodietum phoenicoidis Embora no se verifique no territrio estudado, estes habitats podem ser considerados habitats prioritrios se houver:

Composio rica em espcies de orqudeas (> 4) Presena de uma populao importante (> 20 indivduos) de uma ou mais espcies de orqudeas

Presena de uma ou mais espcies de orqudeas consideradas raras ou ameaadas

Habitat 6210 4 29 76 77 78

H' 2,259 2,279 2,074 1,685 1,761

Nsi 0,843 0,814 0,789 0,668 0,709

Re

0,742 1,0000 0,0000 0,641 0,629 0,595 0,570

Quadro 19 - ndices de avaliao dos prados vivazes com B. phoenicoides

Apesar de prados vivazes aduzirem valores de diversidade elevados, nos dois ltimos inventrios (77 e 78) exibem valores mais modestos, situando-se no intervalo de valores mdios segundo a escala apresentada na metodologia do presente trabalho. semelhana dos tomilhais ocorrem geralmente em clareiras ou orlas de matos, no tendo expresso cartogrfica e consequentemente representatividade.

77 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Proteco legal:

- Decreto-Lei n 140/99 de 24 de Abril Anexo B-I - Directiva 92/43/CEE Anexo I

Ameaas:

- Progresso sucessional - Fogos com ciclos de recorrncia muito curtos - Pastoreio excessivo

Gesto:

Travar a sucesso ecolgica Fomentar o pastoreio extensivo

VI Pradarias com Molinia em solos calcrios, turfosos e argilo-limosos (6410)

- Juncais de Juncus valvatus (Cdigo Natura 2000: 6410pt4)

Este tipo de formao insere-se nos prados da MOLINIO-ARRHENATHERETEA Txen 1937 sobre calcrios, da Directiva 92/43/CEE.

Este habitat Juncetum acutifloro-valvati Esprito-Santo & Capelo 1996 foi observado no territrio estudado, em visita prvia mas devido ao ano de excepo (valores de precipitao muito baixos), no foi possvel individualizar e estudar este habitat, assim como outras comunidades pertencentes mesma classe.

3.4.1 Cartografia de distribuio de habitats

A fig. 20 constitui a carta de distribuio de habitats, resultante dos levantamentos de campo efectuados.

78 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

CONSIDERAES FINAIS

De tudo o que foi desenvolvido ao longo deste trabalho, convm referir que o seu principal objectivo foi o de estudar e caracterizar o Vale da Ribeira de Almoster (Vila Nova de S. Pedro Azambuja) no enquadramento do protocolo assinado entre a Universidade Tcnica de Lisboa e a Cmara Municipal de Azambuja e, deste modo, aprofundar o conhecimento dos habitats com interesse para conservao, apresentando as principais ameaas e propor medidas de gesto para a manuteno e/ou recuperao destes. Todavia, para que tal se efectivasse foi necessrio incidir de uma forma mais profunda a nossa ateno no estudo da flora e da vegetao que o compem. No presente trabalho foram realizados 85 inventrios, dos quais foram utilizados 81, uma vez que em 4 das herborizaes realizadas no foi possvel individualizar nenhuma associao, tendo por isso sido ignorados. Dos levantamentos de campo identificaram-se 291 espcies, distribudas por 65 famlias e 210 gneros, das quais duas espcies constam da directiva 92/43/CEE (Anexo II - Silene longicilia; Anexo IV Ruscus aculeatus) e vinte e trs so endmicas de Portugal ou da Pennsula Ibrica. Foram ainda individualizadas 21 associaes das quais 12 tm correspondncia com 10 habitats presentes no Anexo I da directiva 92/43/CEE. Dos quais destacamos: Carvalhais ibricos de carvalho-cerquinho (Cdigo Natura 2000: 9240), Salgueirais-choupais de choupos-negros e/ou salgueiros brancos (Cdigo Natura 2000: 92A0pt2), Sobreirais (Cdigo Natura 2000: 9330), Azinhais sobre calcrios (Cdigo Natura 2000: 9340pt2), Medronhais (Cdigo Natura 2000: 5330pt3), Matagais com Quercus lusitanica (Cdigo Natura 2000:5330pt4), Carrascais (Cdigo Natura 2000:5330pt5), Tomilhais (Cdigo Natura 2000: 5330pt7), Urzais-tojais Mediterrnicos no litorais(Cdigo Natura 2000: 4030pt3) e Vegetao herbcea vivaz (Cdigo Natura 2000: 6210).

Com uma extenso de aproximadamente 10, 3 Km2, na transio entre o termomediterrneo superior seco superior e o mesomediterrneo inferior sub-hmido inferior, assente maioritariamente em materiais do Miocnico, o Vale da Ribeira de Almoster encontra-se localizado numa zona de transio biogeogrfica entre os distritos Estremenho Portugus e Ribatagano. A presena dos urzais/tojais Ulici airensis-Ericetum scopariae, Teucrio capitatiThymetum sylvestris, e dos taxa Quercus rotundifolia, Quercus x airensis e Thymus zygis subsp. sylvestris leva-nos a propor que esta rea constitua a fronteira entre estas duas unidades biogeogrficas.

80 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Na anlise global da vegetao potencial, denota-se que os azinhais climcicos do Lonicero implexae-Querco rotundifoliae S., tm uma distribuio ligada a formaes cenozicas datadas do Miocnico sobre solos derivados de calcrios inseridos no complexo grs argiloso e argilas, que correspondem de um modo geral aos planaltos existentes. Todavia, devido ao corte de lenha para queimar e pela aco do fogo estes so quase inexistentes tendo sido substitudos pelos carrascais. Os carvalhais ibricos de Quercus faginea subsp. broteroi, etapa climcica da Arisaro-Querco broteroi S., encontram-se nas vertentes das encostas sobre solos resultantes de um complexo detrtico de grs e argilas com intercalaes calcrias, enquanto que os sobreirais pertencentes Asparago aphylli-Querco suberis S. surgem em intruses siliciosas ou formando por vezes mosaico com os carvalhais de Quercus faginea subsp. broteroi nas zonas mais hmidas ou de maior compensao. Nos vales das ribeiras existentes e sobre aluvies de carcter argiloso encontram-se os salgueirais/choupais pertencentes geosrie ripcola Salico neotrichae-Populo nigrae. A sequncia das comunidades potenciais do leito at ao contacto com a vegetao terrestre o seguinte: salgueiral arbreo Salici neotrichae-Populetum nigrae; o ulmal Opopanaco chironiiUlmetum minoris nos solos mais argilosos e o freixial Ficario ranunculoidis-Fraxinetum angustifoliae. A maioria destes bosques, com excepo do salgueiral, foram substitudos por culturas hortculas ou vinhas (COSTA et al. 1998). Sendo que, em alguns locais da rea de estudo podem observar-se, com grande abundncia, uma etapa regressiva dos bosques ripcolas, ou seja, os silvados da Lonicero hispanicae-Rubetum ulmifoliae. A educao ambiental significa um equilbrio entre o meio natural e o homem, com vista construo de um futuro pensado e vivido numa lgica de desenvolvimento e progresso2 numa perspectiva de educao para a sustentabilidade.

A transformao das paisagens, o abandono dos campos e a consequente degradao e perda de identidade das reas rurais um problema a combater sendo de mxima urgncia a interveno correcta na paisagem (MATA & MAGALHES, 2003).

Uma forma de usufruir a paisagem de forma sustentada e ecolgica atravs de percursos pedonais e ciclveis. Estes, se integrados numa paisagem equilibrada e sustentvel, podero promover um desenvolvimento harmonioso com o ambiente natural e valorizar, social e economicamente, a rea de interveno.
2

Consultado no site: www.amb.estv.ipv.pt/dep/amb. Acesso em Abril de 2005

81 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Numa primeira anlise da paisagem da rea de interveno verifica-se que esta apresenta um conjunto de caractersticas intrnsecas (geolgicas, geomorfolgicas, florsticas e culturais) favorveis a elaborao de uma rede de percursos pedonais e ciclovias, de forma a que os interessados possam usufruir de passeios agradveis, educativos e saudveis. O patrimnio existente ser um dos elementos a valorizar: o castro, as azenhas antigas, as casas de apoio, lavadouro e o cano do Alviela. Nas situaes de instabilidade da paisagem devero ocorrer medidas de estabilizao de forma a garantir a sustentabilidade ecolgica da paisagem e, por conseguinte, a sua valorizao cnica, refira-se por exemplo a reconstruo e/ou manuteno dos muros de pedra seca. A recuperao dos muros ao longo dos caminhos essencial, no s pela sua importncia cultural mas tambm enquanto elemento que suporta e minimiza os movimentos de vertente. Ao longo de vrios pontos da rea de interveno podem-se estabelecer vistas para o Macio Calcrio Estremenho e Serra de Montejunto. Para finalizar, queramos ainda deixar uma ltima ideia que julgamos ser a chave para a conservao dos espaos naturais estudados. Todas as medidas ou propostas de interveno tm um ponto em comum, isto , o Homem. Este como principal utilizador e agente transformador dos ecossistemas no pode ser ignorado, sendo que todas as estratgias de reabilitao devero passar por uma conjugao entre as capacidades de suporte e o valor patrimonial natural da paisagem e, as necessidades humanas, quer elas sejam econmicas, sociais, polticas ou simplesmente de recreio.

82 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS
NDICE DE FIGURAS
FIGURA 1 METODOLOGIA DO PROJECTO ................................................................................................ 6 FIGURA 2 BIOCLIMATIC MAP OF E UROPE ............................................................................................... 9 FIGURA 3 METODOLOGIA DO ESTUDO DAS COMUNIDADES VEGETAIS .................................................... 14 FIGURA 4 METODOLOGIA APLICADA CARTOGRAFIA DE VEGETAO .................................................. 19 FIGURA 5 METODOLOGIA APLICADA DISTRIBUIO DE ESPCIES ....................................................... 20 FIGURA 6 LOCALIZAO DA REA DE ESTUDO .................................................................................... 21 FIGURA 7 CARTA HIPSOMTRICA ........................................................................................................ 23 FIGURA 8 CARTA DE DECLIVES ........................................................................................................... 24 FIGURA 9 CARTA DE EXPOSIES ....................................................................................................... 26 FIGURA 10 CARTA GEOLGICA ........................................................................................................... 27 FIGURA 11 - CARTA DE SOLOS ............................................................................................................... 29 FIGURA 12 - DIAGRAMA OMBROTRMICO DE RIO MAIOR ....................................................................... 30 FIGURA 13 - DIAGRAMA OMBROTRMICO DE SANTARM ....................................................................... 31 FIGURA 14 - ESPECTRO BIOLGICO DO VALE DA RIBEIRA DE ALMOSTER ................................................ 34 FIGURA 15 - ESPECTRO FISIONMICO DA FLORA DO VALE DA RIBEIRA DE ALMOSTER ............................. 35 FIGURA 16 - ESPECTRO COROLGICO DA FLORA VASCULAR DO VALE DA RIBEIRA DE ALMOSTER ............ 37 FIGURA 17 - CARTA DE DISTRIBUIO DE ESPCIES COM INTERESSE PARA CONSERVAO ....................... 39 FIGURA 18 - CARTA DE VEGETAO ACTUAL ......................................................................................... 65 FIGURA 19 - CARTA DE VEGETAO POTENCIAL .................................................................................... 66 FIGURA 20 - CARTA DE DISTRIBUIO DE HABITATS............................................................................... 79

83 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

NDICE DE QUADROS
QUADRO 1 - TIPOS DE CONTINENTALIDADE E MACROTIPOS ....................................................................... 8 QUADRO 2 - INTERVALOS DE AVALIAO PARA O MACROBIOCLIMA MEDITERRNICO ................................ 8 QUADRO 3 - TERMOTIPOS PARA A REGIO MEDITERRNICA...................................................................... 9 QUADRO 4 - OMBROTIPOS PARA A REGIO MEDITERRNICA ..................................................................... 9 QUADRO 5 - APLICAO DO NDICE DE SHANNON .................................................................................. 15 QUADRO 6 - ESCALA UTILIZADA PARA OS NDICES DE DIVERSIDADE ....................................................... 16 QUADRO 7 - DADOS REFERENTES ESTAO DE RIO MAIOR .................................................................. 30 QUADRO 8 - DADOS REFERENTES ESTAO DE SANTARM .................................................................. 31 QUADRO 9 - COROLOGIA DA FLORA VASCULAR DO VALE DA RIBEIRA DE ALMOSTER .............................. 37 QUADRO 10 - NDICES DE AVALIAO DOS CARVALHAIS DE Q. BROTEROI ............................................... 67 QUADRO 11 - NDICES DE AVALIAO DOS SALGUEIRAIS/CHOUPAIS ........................................................ 69 QUADRO 12 - NDICES DE AVALIAO DOS SOBREIRAIS .......................................................................... 70 QUADRO 13 - NDICES DE AVALIAO DOS AZINHAIS ............................................................................. 71 QUADRO 14 - NDICES DE AVALIAO DOS MEDRONHAIS ....................................................................... 72 QUADRO 15 - NDICES DE AVALIAO DOS MATAGAIS COM Q. LUSITANICA .............................................. 73 QUADRO 16 - NDICES DE AVALIAO DOS CARRASCAIS ......................................................................... 74 QUADRO 17 - NDICES DE AVALIAO DOS TOMILHAIS ........................................................................... 75 QUADRO 18 - NDICES DE AVALIAO DOS TOJAIS/ URZAIS...................................................................... 76 QUADRO 19 - NDICES DE AVALIAO DOS PRADOS VIVAZES COM B. PHOENICOIDES ............................... 77

84 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

NDICE DE TABELAS
TABELA 1 - THYPO ANGUSTIFOLIAE-PHRAGMITETUM AUSTRALIS (Txen & Preising 1942) Rivas-Martnez, Bscones, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez & Loidi 1991............................................................. 43 TABELA 2 - ARUNDINI DONACISCALYSTEGIETUM SEPII Txen ex Oberdorfer 1958 num. mut. .................. 45 TABELA 3 - LEUCANTHEMO SYLVATICI-CHEIROLOPHETUM SEMPERVIRENTIS J. C. Costa, Ladero, Daz, Lous, Esprito Santo, Vasconcelos, Monteiro & Amor 1993 .................................................................. 46 TABELA 4 - PHLOMIDO LYCHNITIDIS-BRACHYPODIETUM PHOENICOIDIS Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1956 .. 47 TABELA 5 - ULICI AIRENSIS-ERICETUM SCOPARIAE Esprito Santo, Capelo, Lous & J.C. Costa in Esprito Santo, Lous, J.C. Costa & Capelo 2000...................................................................................... 49 TABELA 6 - TEUCRIO CAPITATI-THYMETUM SYLVESTRIS Esprito Santo & Capelo in Capelo, J.C. Costa, Esprito Santo & Lous 1993. ...................................................................................................... 50 TABELA 7 - LONICERO HISPANICAE-RUBETUM ULMIFOLII Rivas-Martnez, Costa, Castoviejo & E. Valds 1980............................................................................................................................................ 51 TABELA 8 - RUBO ULMIFOLII-PRUNETUM INSITITIOIDIS (Capelo, J.C. Costa & Lous 1996) J. C. Costa, Esprito Santo, M. Lous, P. Gonzlez, Capelo & P. Arsnio 2001............................................... 52 TABELA 9 - SALICI NEOTRICHAE-POPULETUM NIGRAE Rivas-Martnez, T. E. Daz, Fernndez-Gonzlez, Izco, Loidi, Lous & Penas 2002 ................................................................................................. 53 TABELA 10 - ARISARO-QUERCETUM BROTEROI Br-Bl., P. Silva, & Rozeira 1956 corr. Rivas-Martnez 1975 ................................................................................................................................................... 55 TABELA 11 - LONICERO IMPLEXAE-QUERCETUM ROTUNDIFOLIAE Lous, Esprito Santo & J. C. Costa 1996 ................................................................................................................................................... 57 TABELA 12 - ASPARAGO APHYLLI-QUERCETUM SUBERIS J. C. Costa, Capelo, Lous & Esprito Santo 199658 TABELA 13 - MELICO ARRECTAE-QUERCETUM COCCIFERAE Br-Bl., P. Silva, & Rozeira 1956 ................... 59 TABELA 14 - QUERCETUM COCCIFERO-AIRENSIS Esprito-Santo in Esprito-Santo, Lous, Costa & Capelo 1994............................................................................................................................................ 60 TABELA 15 - ERICO-QUERCETUM LUSITANICAE Rothmaler ex Br.-Bl., P. Silva & Rozeira 1964 ULICETOSUM
AIRENSIS Capelo,

J. C. Costa, Lous & Mesquita 2001 .................................................................. 62

TABELA 16 - BUPLEURO FRUTICOSAE-ARBUTETUM UNEDONIS Capelo, J.C. Costa & Rivas-Martnez 2001 63

85 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

BIBLIOGRAFIA

BERNARDO, J. M., 1995. Ecologia das Populaes e das Comunidades. Universidade Aberta, Lisboa. 81 pp.

BRAUN-BLANQUET, J., 1979. Fitosociologia Bases para el estudio de las comunidades vegetales; 3 ed. H. Blume Ediciones. Madrid. 820 pp.

CAPELO, J., 2003. Conceitos e Mtodos da Fitossociologia. Estao Florestal Nacional, Oeiras. 107 pp.

CAPELO, J., COSTA, J. C., & LOUS, M., 1994. Distribuio das sries de vegetao climatfilas da regio de Lisboa segundo padres edficos e mesoclimticos. Anais do Instituto Superior de Agronomia 44(1): 285-301, ISA. UTL, Lisboa. 406 pp.

CARAA, R. F. M., 2003. A Flora dos stios Comporta-Gal e Cabrela Dissertao para obteno do grau de Mestre em Gesto de Recusrsos Biolgicos. Universidade de vora, vora. 207 pp.

CARDOSO, J.V.J.C., 1965. Os solos de Portugal (sua classificao, caracterizao e gnese). 1 A Sul do Rio Tejo, Secretaria de Estado da Agricultura, Lisboa. 310 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1986. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 1 LYCOPODIACEAEPAVAVERACEAE. 575 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1990. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 2 PLATANACEAEPLUMBAGINACEAE. 897 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1993. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 3 PLUMBAGINACEAECAPPARACEAE. 730 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1993. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 4 CRUCIFERAEMONOTROPACEAE. 730 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1997. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 5 EBENACEAESAXIFRAGACEAE. 320 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1998. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 6 ROSACEAE. 592 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1999. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 7 (1) LEGUMINOSAE. 578 pp.

86 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

CASTROVIEJO, S. et al., 2000. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 7 (2) LEGUMINOSAE. 541 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 1997. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Irica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 8 HALORAGACEAEEUPHORBIACEAE. 375 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 2003. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Ibrica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 10 ARALIACEAEUMBELLIFERAE. 498 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 2001. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Ibrica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 14 MYOPORACEAECAMPANULACEAE. 251 pp.

CASTROVIEJO, S. et al., 2005. Flora Ibrica Plantas Vasculares de la Pennsula Ibrica e Islas Baleares; Real Jardn Botnico, C.S.I.C., 21 SMILACACEAEORCHIDACEAE. 366 pp.

COSTA, J. C., AGUIAR, C., CAPELO, J.H., LOUS, M. & NETO, C., 1998. Biogeografia de Portugal Continental; Quercetea 0 : 5 - ALFA, Lisboa. 56 pp.

COSTA, J. C., CAPELO, J. H., LOUS, M. & ESPRITO SANTO, M. D.,2002. Os Sobreirais do Divisrio Portugus: Asparago aphylli Quercetum suberis; Quercetea 3 : 81-98 - ALFA, Lisboa. 211 pp.

COSTA, J. C., ESPRITO SANTO, LOUS, M., GONZLEZ, P., CAPELO, J. & ARSNIO, P., 2001. Flora e Vegetao do Divisrio Portugus Excurso ao Divisrio Portugus; 2 Curso Avanado de Fitossociologia, ALFA, Lisboa. 141 pp.

COUTINHO, A. X. P., 1974. Flora de Portugal; 2 ed. Historiae Naturalis Clssica. 98. 938 pp.

FOURNIER, P., 1946. Les Quatres Flores de la France; Paul Le Chevalier SARL. Editeur, Paris. 1006 pp.

FRANCO, J. A., 1971. Nova Flora de Portugal (Continente e Aores) 1, Lycopodiaceae Umbelliferae, Lisboa. 648 pp.

FRANCO, J. A., 1984. Nova Flora de Portugal (Continente e Aores) 2, Clethraceae Compositae, Lisboa. 660 pp.

FRANCO, J. A. & AFONSO, M. L. R., 1994. Nova Flora de Portugal (Continente e Aores) 3 (1), Alismataceae - Iridaceae, Escolar Editora, Lisboa. 181 pp

FRANCO, J. A. & AFONSO, M. L. R., 1999. Nova Flora de Portugal (Continente e Aores) 3 (2), Gramineae, Escolar Editora, Lisboa. 283 pp.

FRANCO, J. A. & AFONSO, M. L. R., 2003. Nova Flora de Portugal (Continente e Aores) 3 (3), Juncaceae - Orchidaceae, Escolar Editora, Lisboa. 198 pp.

87 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

GHU,

J.

M.

&

RIVAS-MARTNEZ,

S.,

1980.

Notions

Fondamentales

de

Phytossociologie. In Sintaxonomie. 5-33. ed. J. Cramer. Vaduz. GONALVES, P. C. C., REGO, F. C., SILVA, L. M. L. & SILVEIRA, S. C., 1999. Biodiversidade e conservao na Reserva Natural da Serra da Malcata. Quercetea 1: 6576 ALFA, Lisboa. IZCO, J. & ARCO, M., 2003. Cdigo Internacional de Nomenclatura Fitosociolgica. Materiales didcticos universitrios, botnica 2, Universidad de la Laguna. Santa Cruz de Tenerife, 154 pp. LADERO, M. SOCORRO, O., MESA, J. M., GUADALUPE, M., ZAFRA, M., MARN, M., HURTADO, J. & RAYA, F. P., 1980. Algunas consideraciones sobre las comunidades nitrfilas de Granada (Espaa). Anales del Jardin Botanico de Madrid. 37(2): 737-763, Consejo Superior de Investigaciones Cientificas, Madrid. 566 pp. LOPES, M. C., 2001. A Flora e Vegetao das Terras de Sic Dissertao para a obteno de grau de Doutor em Engenharia Agronmica. ISA. UTL. Lisboa, 398 pp. LOUS, M., ESPRITO SANTO, M. D. & COSTA, J. C., 1994. A Vegetao da Serra de Alvaizere. Anais do Instituto Superior de Agronomia 44(1): 215-233, ISA. UTL, Lisboa. 406 pp. MAGALHES, M. R., 2001. A Arquitectura Paisagista, morfologia e complexidade. Editorial Estampa, 525 pp. MATA, D., MAGALHES, M. R., 2003. Estudo Estratgico para a Implementao de uma ciclovia entra Chaves e Vila Real. ISA. UTL. SAAP. Lisboa. Disponvel em <www.isa.utl.pt/ceap/ciclovias/ch-vr> Acesso: Abril 2005 MOREIRA, I., SARAIVA, M. & CORREIA, F., 2004. Gesto Ambiental de Sistemas Fluviais Aplicao Bacia Hidrogrfica do Rio Sado. ISAPress. Lisboa, 574 pp. PUJADAS-SALV, A., 1986. Flora arvense y ruderal de la Provincia de Crdoba Tesis Doctoral. Universidad de Crdoba, Escuela Tcnica Superior de Ingenieros Agrnomos. Crdoba, 620 pp. RIBEIRO, S., CARAA, R., ESPRITO-SANTO, D., COSTA, J. C., 2002. Stio da Cabrela Projecto Life Natureza n. B4 3200/98/499; Instituto Superior de Agronomia, Centro de Botnica Aplicada Agricultura (CBAA), Lisboa. 154 pp. RIVAS-MARTNEZ, S., 2001. Climatic data of Portugal. Phytosociological Research Center. Madrid, (2)136-270, 134 pp. RIVAS-MARTNEZ, S., FERNNDEZ-GONZLEZ, LOIDI, J., LOUS, M. & PENAS, A., 2001. Itinera Geobotanica Syntaxonomical checklist of vascular plants communities of Spain and Portugal to association level. AEFA. 14, 341 pp.

88 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

RIVAS-MARTNEZ, S., FERNNDEZ-GONZLEZ, LOIDI, J., LOUS, M. & PENAS, A., 2001. Itinera Geobotanica Syntaxonomical checklist of vascular plants communities of Spain and Portugal to asociation level. AEFA. 15 (1), 432 pp.

RIVAS-MARTNEZ, S., FERNNDEZ-GONZLEZ, LOIDI, J., LOUS, M. & PENAS, A., 2001. Itinera Geobotanica Syntaxonomical checklist of vascular plants communities of Spain and Portugal to association level. AEFA. 15 (2), 490 pp.

ROCHA, F., 1996; Nomes Vulgares de Plantas Existentes em Portugal; Proteco de Produo Agrcola; Ministrio da Agricultura, do Desenvolvimento Rural e das Pescas Direco Geral de Proteco das culturas. 589 pp.

TAKHTAJAN, A., 1986. Floristic Regions of the World. University of Califrnia Press, Los Angeles. 522 pp. TUTIN, T. G. et al, 1993. Flora Europaea 1, Psilotaceae Platanaceae. 2nd ed. Cambridge University Press., Cambridge. 581 pp.

TUTIN, T. G. et al, 1968. Flora Europaea 2, Rosacea Umbelliferae. Cambridge University Press. Cambridge. 455 pp.

TUTIN, T. G. et al, 1972. Flora Europaea 3, Diapensiaceae - Myoporaceae. Cambridge University Press. Cambridge. 370 pp.

TUTIN, T. G. et al, 1976. Flora Europaea 4, Plantaginaceae - Compositae. Cambridge University Press. Cambridge. 505 pp.

TUTIN, T. G. et al, 1980. Flora Europaea 5, Alismataceae - Orchidaceae. Cambridge University Press. Cambridge. 452 pp.

VALDS, B., TALAVERA, S. & FERNNDEZ-GALIANO, E., 1987. Flora Vascular de Andaluca Occidental, (1) Selaginellaceae-Primulaceae, Ketres editora. Barcelona. 485 pp.

VALDS, B., TALAVERA, S. & FERNNDEZ-GALIANO, E., 1987. Flora Vascular de Andaluca Occidental, (2) Crassulaceae-Dipsacaeae, Ketres editora. Barcelona. 640 pp.

VALDS, B., TALAVERA, S. & FERNNDEZ-GALIANO, E., 1987. Flora Vascular de Andaluca Occidental, (3) Compositae-Orchidaceae, Ketres editora. Barcelona. 555 pp.

VASCONCELLOS, J. C., 1969. Noes sobre a morfologia externa das plantas superiores. 3 ed. Ministrio da Economia Direco Geral dos Servios Agrcolas. Lisboa, 227 pp.

ZBYSZEWSKI, G., 1953. Carta Geolgica de Portugal na escala 1/50000, Notcia Explicativa da folha 31-A Santarm. Servios Geolgicos de Portugal. Lisboa. 16 pp.

89 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

ZBYSZEWSKI, G., FERREIRA, O.V., MANUPPELLA, C.T.A, 1966. Carta Geolgica de Portugal na escala 1/50000, Notcia Explicativa da folha 30-B Bombarral. Servios Geolgicos de Portugal. Lisboa.

Fontes computorizadas:

http://www.amb.estv.ipv.pt/dep/amb http://www.icn.pt/psrn2000/caract_habitat.htm
http://www.ucm.es/info/cif/book/ranf2005.pdf http://www.ucm.es/info/cif/form/tb_med.htm

Legislao: Directiva 92/43/CEE de 21 de Maio de 1992 - relativa preservao dos habitats

naturais e da fauna e da flora selvagens. Decreto-Lei n. 140/99 de 24 de Abril transposio da Directiva 92/43/CEE para o

contexto nacional. Resoluo do Conselho de Ministros n. 112/98 de 25 de Agosto programa nacional

de turismos da natureza. Resoluo do Conselho de Ministros n. 152/2001 de 11 de Outubro estratgia

nacional de conservao da natureza e da biodiversidade.

90 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

ANEXOS

Anexo I (elenco florstico)

91 PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

ELENCO FLORSTICO

- EQUISETACEAE
Equisestum ramosissimum Desf., Fl. Atl. 2:398 (1799)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios arenosos e hmidos Nome vulgar pinheirinha ou cavalinha Perodo de florao Fevereiro-Outubro Distribuio Circumboreal (CIRCUMB)

Equisetum telmateia Ehrh. in Hannover. Mag. 21:287 (1783)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos e margens de cursos de gua Nome vulgar cavalinha Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Europeia (EUR)

- PINACEAE
Pinus pinaster Aiton, Hort. Kew. 3:367 (1789)
Tipo fisionmico Macrofanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado florestalmente, constituindo matas estremes, possivelmente espontneo nas reas litorais Nome vulgar pinheiro bravo Perodo de florao Maro Distribuio Mediterrnica (MED)

Pinus pinea L., Sp. Pl. 1000 (1753)


Tipo fisionmico Macrofanerfito Biologia Perene Ecologia Matas estremes (pinhais mansos) ou consociadas nas zonas de clima ameno mas no muito seco Nome vulgar pinheiro manso Perodo de florao Fevereiro-Maro Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

- LAURACEAE
Laurus nobilis L., Sp. Pl. 369 (1753)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matas, lugares sombrios e margens de curso de gua Nome vulgar loureiro Perodo de florao Fevereiro-Abril Distribuio Mediterrnica (MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- ARISTOLOCHIACEAE
Aristolochia paucinervis Pomel in Bull. Soc. Sci. Phys. Algrie
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Ruderal Nome vulgar erva-bicha Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- PAPAVERACEAE
Papaver rhoeas L., Sp. Pl. 507 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Searas, campos cultivados e incultos Nome vulgar papoila-das-searas (papoila) Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

- RANUNCULACEAE
Anemone palmata L., Sp. Pl.: 538 (1753)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Prados e stios hmidos de Inverno Nome vulgar anmola Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Delphinium pentagynum Lam., Encycl. 2: 264 (1786)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Charnecas e incultos Nome vulgar Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Ranunculus bullatus L., Sp. Pl.: 550 (1753)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Terrenos incultos ou cultivados, calccola Nome vulgar rannculo-bulhado Perodo de florao Agosto-Dezembro Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Ranunculus olissiponensis Pers., Syn. Pl. 2: 106 (1806) subsp. olissiponensis


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Clareiras de bosques e pastos Nome vulgar Perodo de florao Fevereiro-Maio Distribuio Ibrica (IB)

- FAGACEAE
Quercus x airensis Franco & Vasc. in Anais Inst. Super. Agron. 21: 119 (1954)
Tipo fisionmico Nano ou microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matos escleroflicos Nome vulgar carrasco Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Lusitnica (LU)

Quercus coccifera L., Sp. Pl. 995 (1753)


Tipo fisionmico Nano ou microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matos escleroflicos Nome vulgar carrasco Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Mediterrnica (MED)

Quercus faginea Lam., Encycl. Mth. Bot. 1: 725 (1785) subsp. broteroi (Coutinho) A. Camus Chens 2:179 (1939)
Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de linhas de gua e stios frescos Nome vulgar carvalho cerquinho ou carvalho portugus Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Quercus lusitanica Lam., Encycl. Mth. Bot. 1: 719


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos medianamente escleroflicos Nome vulgar carvalhia Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Quercus rotundifolia Lam., Encycl. Mth. Bot. 1: 723 (1785)


Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Matas escleroflicas Nome vulgar azinheira Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Quercus suber L., Sp. Pl.: 995 (1753)


Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Matas estremes ou consociadas tambm cultivada em zonas quentes interiores Nome vulgar sobreiro Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

- CARYOPHYLLACEAE
Cerastium glomeratum Thuill., Fl. Paris ed. 2: 226 (1800)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Campos cultivados, incultos e margens de caminhos Nome vulgar Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Dianthus cintranus Boiss. & Reuter, Pugillus 20 (1852) subsp. barbatus R. Fernandes & Franco in Franco, Nova Fl. Portugal 1: 551 (1971)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios rochosos expostos, calcrios Nome vulgar Perodo de florao Julho-Agosto Distribuio Lusitnica (LU)

Silene longicilia (Brot.) Otth in DC., Prodr. 1: 377 (1824) subsp. longicilia
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos em solos margosos, calcrio-margosos e fissuras de rochas calcrias Nome vulgar Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Lusitnica (LU)

- POLYGONACEAE
Polygonum salicifolium Brouss. ex Willd., Enum. Pl. Hort. Berol. 1:428 (1809)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos, valas e margens de cursos de gua Nome vulgar pulgueira Perodo de florao Abril-Novembro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Rumex conglomeratus Murray, Prodr. Strip. Gotting. 52 (1770)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Planta frequentemente ruderal, tambm nas margens dos cursos de gua, muito vulgar Nome vulgar labaa-ordinria ou albaa Perodo de florao Julho-Setembro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Rumex pulcher L., Sp. Pl. 336 (1753) subsp. woodsii (De Not.) Arcangeli, Comp. Fl. Ital.: 585 (1882)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Planta ruderal Nome vulgar labaa-sinuada ou coenha Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Submediterrnica Atlntica (SUBMED-ATL)

- GUTTIFERAE
Hypericum perfoliatum L., Syst. Nat. ed. 12, 2:510 (1767)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Prados hmidos ou stios sombrios por entre rochas Nome vulgar hiperico-celheado Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Hypericum perforatum L., Sp. Pl. 785 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Prados hmidos ou stios sombrios por entre rochas Nome vulgar milfurada Perodo de florao Maio-Outubro Distribuio Eurasitica (EURAS)

Hypericum tomentosum L., Sp. Pl. 786 (1753)


Tipo fisionmico Hemicritfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar milfurada-tomentosa Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Hypericum undulatum Willd., Enum. Pl. Hort. Berol. 810 (1809)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar hiperico-bravo Perodo de florao Agosto-Setembro Distribuio Eurosiberiana (EUROSIB)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

MALVACEAE
Lavatera trimestris L., Sp. Pl. 692 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Erva ruderal Nome vulgar lavatera Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Lavatera cretica L., Sp. Pl. 691 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Erva ruderal Nome vulgar malva-bastarda Perodo de florao Fevereiro-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- ULMACEAE
Ulmus minor Mill., Gard. Dict. ed. 8, n. 6 (1768)
Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua e sebes, frequentamente cultivado como ornamental Nome vulgar ulmeiro-de-folhas-lisas Perodo de florao Fevereiro-Abril Distribuio Euroasitica (EURAS)

- MORACEAE
Ficus carica L., Sp. Pl. 1095 (1753)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado pelo figo e subespontneo, sobretudo nas regies secas e quentes Nome vulgar figueira ou baforeira Perodo de florao Agosto-Setembro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- URTICACEAE
Parietaria lusitanica L., Sp.Pl. 1052 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Planta ruderal em lugares sombrios e hmidos Nome vulgar parietria-portuguesa Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Urtica dioica L., Sp. Pl. 984 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios cultivados ou ruderais, hmidos ou sombrios Nome vulgar urtiga maior ou ortigo Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

- CISTACEAE
Cistus crispus L., Sp. Pl.: 524 (1753)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos ou matas ralas Nome vulgar roselha Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Cistus monspeliensis L., Sp. Pl.: 524 (1753)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos ou matas ralas Nome vulgar sargao Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Cistus salviifolius L., Sp. Pl.: 524 (1753)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos ou matas ralas Nome vulgar estevinha Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Halimium ocymoides (Lam.) Willk. in Willk. & Lange, Prodr. Fl. Hispan. 3: 715 (1878)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matas ou matos geralmente xerofilicos em solos sobretudo silicosos Nome vulgar mato-branco Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Xolantha tuberaria (L.) Gallego, Muoz Garm. & C. Navarro, in Castrov. & al. (eds.), Fl. Iber. 3:353 (1993) = Tuberaria lignosa (Sweet) Samp. in Bol. Soc. Brot. ser. 2, 1: 128 (1922)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos xeroflicos Nome vulgar alcar Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- SALICACEAE
Populus nigra L., Sp. Pl. 1034 (1753) subsp. nigra
Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua Nome vulgar lamo Perodo de florao Fevereiro-Abril Distribuio Europeia (EUR)

Populus nigra L., Sp. Pl. 1034 (1753) subsp. italicum


Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado com frequncia nas margens de cursos de gua Nome vulgar lamo-de-itlia Perodo de florao Fevereiro-Abril Distribuio no espontnea (CULT)

Salix alba L., Sp. Pl. 1021 (1753) subsp. alba


Tipo fisionmico Macrofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua e lugares hmidos Nome vulgar vimeiro-branco (salgueiro-branco) Perodo de florao Maro-Abril Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Salix atrocinerea Brot., Fl. Lusit. 1:31 (1804)


Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua e stios hmidos Nome vulgar borrazeira-preta (borrazeira) Perodo de florao Fevereiro-Maro Distribuio Euro-Mauritnica (EUR-MAUR)

Salix neotricha Goerz in Bol. Soc. Esp. Hist. Nat. 26:385 (1926)
Tipo fisionmico Macrofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua Nome vulgar salgueiro Perodo de florao Maro-Abril Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

- CRUCIFERAE
Hirschfeldia incana (L.) Lagrze-Fosat, Fl. Tarn Gar. 19 (1847)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Planta ruderal Nome vulgar ineixas Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Rapistrum rugosum (L.) All., Fl. Pedem. 1:257 (1785) subsp. rugosum
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Planta ruderal Nome vulgar aneixas Perodo de florao Fevereiro-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Rorippa nasturtium-aquaticum (L.) Hayek, Sched. Fl. Stiriac. 3-4:22 (1905)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Planta hidrfila e de margens de charcos Nome vulgar agrio Perodo de florao Janeiro-Novembro Distribuio Cosmopolita (COSM)

Sisymbrium officinale (L.) Scop., Fl. Carn. ed. 2, 2:26 (1772)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Planta arvense e ruderal Nome vulgar rincho Perodo de florao Maro-Setembro Distribuio Eurasitica (EURAS)

- ERICACEAE
Arbutus unedo L., Sp. Pl. 395 (1753)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos, margens de matas e encostas rochosas Nome vulgar medronheiro Perodo de florao Outubro-Fevereiro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Calluna vulgaris (L.) Hull, Brit. Fl. ed. 2, 1: 114 (1808)


Tipo fisionmico Camfito ou nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Urzais xeroflicos em terrenos pobres, geralmente calcfuga Nome vulgar urze Perodo de florao Fevereiro-Novembro Distribuio Eurosiberiana (EUROSIB)

Erica scoparia L., Sp. Pl. 353 (1753) subsp. scoparia


Tipo fisionmico Micro ou nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matas, urzais, calcfuga Nome vulgar urze-das-vassouras Perodo de florao Dezembro-Agosto Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Erica umbellata Loefl. ex L., Sp. Pl. 352 (1753)


Tipo fisionmico Camfito ou Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Urzais e matos xeroflicos, calcfuga Nome vulgar queir Perodo de florao Maro-Agosto Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

- PRIMULACEAE
Anagallis arvensis L., Sp. Pl. 148 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas, incultas e areias litorais Nome vulgar morrio-azul Perodo de florao Fevereiro-Outubro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Anagallis monelli L., Sp. Pl.: 148 (1753) subsp. monelli


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos, descampados, solos calcrios ou baslticos Nome vulgar morrio-grande Perodo de florao Maro-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Samolus valerandi L., Sp. Pl. 171 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios encharcados, salinos ou calcrios Nome vulgar alface-dos-rios Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Cosmopolita (COSM)

- ROSACEAE
Agrimonia eupatoria L., Sp. Pl. 448 (1753) subsp. eupatoria
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Sebes, caminhos e incultos Nome vulgar agrimnia Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Circumboreal (CIRCUMB)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Crataegus monogyna Jacq. Fl. Austr. 3: 50 (1775) subsp. brevispina (G. Kunze) Franco, Collect. Bot. (Barcelona) 7: 463 (1968)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Sebes e bosquetes geralmente prximos de cursos de gua Nome vulgar pilriteiro Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Eur-Subatl

Cydonia oblonga Miller, Gard. Dict. ed. 8, n. 1 (1768)


Tipo fisionmico Nano ou microfanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado em sebes, por vezes subespontneo ou casual Nome vulgar marmeleiro Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Eurasitica (EURAS)

Geum sylvaticum Pourr. in Hist. & Mm Acad. Roy. Toulouse 3:319-320 (1788)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Potentilla reptans L., Sp. Pl. 499 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos, margens de cursos de gua e de caminhos Nome vulgar cinco-em-rama Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Eurasitica (EURAS)

Prunus spinosa L. Sp. Pl.1: 475 (1753) subsp. insititioides (Fic. & Coutinho) Franco 1971
Tipo fisionmico Nano ou Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Sebes e matos, calccola Nome vulgar abrunheiro-bravo Perodo de florao Maro-Abril Distribuio Eurasitica (EURAS)

Rosa micrantha Sm. in Sowerby, Engl. Bot. 35: t. 2459 (1812)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos e sebes Nome vulgar roseira-brava Perodo de florao Junho Distribuio Submediterrnica-Subatlntica (SUBMED-SUBATL)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Rosa pouzinii Tratt., Rosac. Monogr. 2: 112 (1823)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos e sebes geralmente hmido Nome vulgar roseira-brava Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Sul Europeia-Mediterrnica (S-EUR-MED)

Rosa sempervirens L., Sp. Pl. 492 (1753)


Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Sebes Nome vulgar roseira-brava Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Rubus ulmifolius Schott in Isis (Oken) 2(5): 821 (1818)


Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Clareiras de matas, matos, sebes e pousios Nome vulgar silva Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Euro-Mediterrnica-Subatlntica (EUR-MED-SUBATL)

Sanguisorba verrucosa (Link ex G. Don) Ces., Stirp. Ital. Rar. 2, in pag. ad tab. S. dodecandrae (1842)
Tipo fisinmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Arrelvados secos e terrenos rochosos Nome vulgar pimpinela Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

- LEGUMINOSAE
Anthyllis vulneraria L., Sp. Pl.: 719 (1753) subsp. maura (G. Beck), Maire in Bull. Soc. Hist. Nat. Afrique N. 20: 20 (1929)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos e stios descampados secos Nome vulgar vulnerria Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Argyrolobium zanonii (Turra) P.W. Ball, Feddes Repert. 79: 41 (1968) subsp. zanonii
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos, descampados, calccola Nome vulgar Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Ceratonia siliqua L., Sp. Pl. 1026 (1753)


Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado em bosquetes, por vezes casual Nome vulgar alfarrobeira Perodo de florao Agosto-Outubro Distribuio Mediterrnica Oriental (E-MED)

Coronilla valentina L., Sp. Pl.: 742 (1753) subsp. glauca (L.) Batt. in Batt. & Trabut, Fl. Algr. (Dicot.) 285 (1889)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos e fendas de rochas Nome vulgar pasconhas Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Dorycnium rectum (L.) Ser. in DC., Prodr. 2: 208 (1825)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios hmidos, margens de cursos de gua e valas Nome vulgar erva-mata-pulgas Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Erophaca baetica (L.) Boiss., Voy. Bot. Espagne 2: 177 (1840) subsp. baetica (=Astragalus lusitanicus Lam., Encycl. Mth. Bot. 1: 312 (1783) subsp. lusitanicus)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Campos cultivados, incultos, charnecas e pinhais Nome vulgar alfavaca dos montes Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Genista tournefortii Spach, Ann. Sci. Nat. ser. 3 (Bot.) 2: 269


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Charnecas, matos e sebes, calccola Nome vulgar Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Ibrica (IB)

Genista triacanthos Brot., Fl. Lusit. 2: 89 (1804)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Charnecas e matos Nome vulgar tojo-molar Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Lathyrus annuus L., Demonstr. Pl. 20 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas Nome vulgar agrio roxo Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Lathyrus aphaca L., Sp. Pl.: 729 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Clareiras de matos, margens de campos cultivados, indiferente edfico Nome vulgar ervilhaca-olho-de-boneca Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Europeia (EUR)

Lathyrus clymenum L., Sp. Pl.: 732 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Searas, sebes e margens dos campos Nome vulgar chicharo de Torres Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Medicago polymorpha L., Sp. Pl.: 779 (1753) (= Medicago nigra (L.) Krocker var. nigra)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Pastos nitrofilizados Nome vulgar carrapio Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Ononis spinosa L., Sp. Pl. 716 (1753) subsp. spinosa


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Incultos e margens de caminhos, geralmente em substratos calcrios Nome vulgar unha-gata Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Ononis viscosa L., Sp. Pl. 718 (1753) subsp. breviflora (DC.) Nyman, Consp. Fl. Eur. 161 (1878)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos e incultos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Scorpiurus muricatus L., Sp. Pl. 745 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Searas e campos cultivados Nome vulgar cornilho ou cabreira Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Scorpiurus vermiculatus L., Sp. Pl.: 744 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Searas, arrelvados e pousios Nome vulgar cornilho-grosso Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Trifolium angustifolium L., Sp. Pl.: 769 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal ou de stios secos Nome vulgar trevo de folhas estreitas Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Trifolium bocconei Savi in Atti Accad. Ital. (Firenze) 1:191 (1808)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos Nome vulgar trevo Perodo de florao Junho-Julho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Trifolium campestre Schreber in Sturm, Deutschl. Fl. 4 (16): 13 (1804)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados secos Nome vulgar trevo amarelo Perodo de florao Maro-Setembro Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Trifolium fragiferum L., Sp.Pl. 772 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Cultivada, arrelvados Nome vulgar trevo-morango Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Trifolium isthmocarpum Brot., Phyt. Lusit. ed. 3, 1:148 (1816)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Lameiros em solos arenosos Nome vulgar trevo Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Trifolium resupinatum L., Sp. Pl. 771 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados ou incultos, geralmente em solos hmidos Nome vulgar trevo de flores reviradas Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Trifolium scabrum L., Sp. Pl.: 770 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos Nome vulgar trevo Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Sudmediterrnica-Subatlntica (SUBMED-SUBATL)

Trifolium subterraneum L., Sp. Pl. 767 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados secos Nome vulgar trevo subterrneo Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Trifolium stellatum L., Sp. Pl.: 769 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal Nome vulgar trevo estrelado Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Ulex airensis Esprito-Santo & al. in Anales Jard. Bot. Madrid 55: 57 (1997)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Lugares secos sobre substratos calcrios e solos arenosos consolidados Nome vulgar tojo Perodo de florao Dezembro-Junho Distribuio Lusitnica (LU)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Vicia angustifolia L., Amoen Acad. 4:105 (1759)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Lameiros, searas e incultos Nome vulgar ervilhaca Perodo de florao Maro-Agosto Distribuio Euroasitica (EURAS)

Vicia lutea L., Sp. Pl. 736 (1753) subsp. lutea


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Lameiros, searas e incultos Nome vulgar ervilhaca amarela Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Submediterrnica (SUBMED)

Vicia sativa L., Sp. Pl. 736 (1753) subsp. sativa


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Searas, campos cultivados e incultos, lameiros e matos Nome vulgar ervilhaca comum Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Euroasitica (EURAS)

- LYTHRACEAE
Lythrum hyssopifolia L., Sp. Pl. 447 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios hmidos e incultados de Inverno, margens de cursos de gua Nome vulgar Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Lythrum salicaria L., Sp. Pl. 446 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito ou helfito Biologia Vivaz Ecologia Brejos, stios hmidos e margens de cursos de gua Nome vulgar salgueirinha ou erva-carapau Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

- THYMELAEACEAE
Daphne gnidium L., Sp. Pl. 357 (1753) var. gnidium
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos escleroflicos Nome vulgar trovisco Perodo de florao Julho-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- MYRTACEAE
Myrtus communis L., Sp. Pl.: 471 (1753)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos, geralmente calcfuga Nome vulgar murta Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- SANTALACEAE
Osyris alba L., Sp. Pl. 1022 (1753)
Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos e sebes em stios secos Nome vulgar cssia Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- ONAGRACEAE
Epilobium hirsutum L., Sp. Pl. 347 (1753)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Epilobium tetragonum L., Sp. Pl. 348 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar erva bonita Perodo de florao Junho-Novembro Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

- EUPHORBIACEAE
Euphorbia amygdaloides L., Sp. Pl. 463 (1753) subsp. amygdaloides
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Matas hmidas Nome vulgar Perodo de florao Janeiro-Julho Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Euphorbia nicaeensis All., Fl. Pedem. 1:285 (1785) subsp. nicaeensis


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos e descampados Nome vulgar Perodo de florao Maio-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Euphorbia portlandica L., Sp. Pl. 458 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Areias e rochedos do litoral, por vezes, um tanto interior Nome vulgar Perodo de florao Abril-Dezembro Distribuio Atlntica (ATL)

Euphorbia serrata L., Sp. Pl. 459 (1753)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios descampados Nome vulgar leiteira-dentada Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

- RHAMNACEAE
Rhamnus alaternus L., Sp. Pl.: 193 (1753)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos e sebes Nome vulgar aderno Perodo de florao Maro-Maio Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

- VITACEAE
Vitis vinifera L., Sp. Pl. 202 (1753) subsp. sylvestris (C. C. Gmelin) Hegi, Ill. Fl. Mitteleur. 5:364 (1925)
Tipo fisionmico Fanerfito Biologia Perene Ecologia Cultivado para uvas de mesa ou uvas de vinho, por vezes fugido de cultura Nome vulgar cepa ou videira Perodo de florao Maio Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- ANACARDIACEAE
Pistacia lentiscus L., Sp. Pl.: 1026 (1753)
Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Matos escleroflicos Nome vulgar lentisco Perodo de florao Maro-Maio Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- RUTACEAE
Ruta chalepensis L., Mantissa 69 (1767)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos e geralmente rochosos Nome vulgar arruda dos calcrios Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

- LINACEAE
Linum bienne Miller, Gard. Dict. ed. 8: Linum n 8 (1768)
Tipo fisionmico Hemicriptfito (raramente terfito) Biologia Vivaz Ecologia Descampados sobre rochas ou solos bem drenados calcrios ou siliciosos Nome vulgar linhaa Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Sul Europeia Ocidental (SW-EUR)

Linum setaceum Brot., Phyt. Lusit. 43 (1800)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Descampados sobre rochas ou solos bem drenados calcrios ou silicosos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Ibrica (IB)

Linum strictum L., loc. cit. (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Descampados sobre rochas ou solos bem drenados calcrios ou silicosos Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Linum trigynum L., Sp. Pl.: 279 (1753) subsp. trigynum


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Descampados sobre rochas ou solos bem drenados calcrios ou silicosos Nome vulgar linho bravo Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

- GERANIACEAE
Erodium cicutarium (L.) LHr. in Aiton, Hort. Kew. 2: 414 (1789) subsp. cicutarium Erodium primulaceum Lange, Ind. Sem. Horto Haum. 1855, Linnaea 28: 359 (1856))
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal Nome vulgar bico-de-cegonha Perodo de florao Fevereiro-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

(=

Geranium dissectum L., Cent. Pl. 1: 21 (1755)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal Nome vulgar coentrinho Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Geranium molle L., Sp. Pl. 682 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal Nome vulgar bico-de-pomba-menor Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Euroasitica (EURAS)

Geranium purpureum Vill. in L., Syst. Pl. Eur. 1, Fl. Delph. 72 (1785) (= Geranium robertianum L. var. purpureum Villars)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal Nome vulgar erva-roberta Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

-OXALIDACEAE
Oxalis corniculata L., Sp. Pl. 435 (1753)
Tipo fisionmico Camfito herbceo Biologia Perene Ecologia Stios secos descampados, sobretudo campos cultivados Nome vulgar erva azeda Perodo de florao Abril-Novembro Distribuio Mediterrnica (MED)

- ARALIACEAE
Hedera maderensis K. Koch ex A. Rutherf. in Plantsman 15(2): 120 (1993) subsp. iberica McAllister in Plantsman 15(2): 124, 123 (1993)
Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Trepadeira sobre rvores, rochas e muros ou cobrindo o cho das matas em stios frescos Nome vulgar hera comum Perodo de florao Setembro-Fevereiro Distribuio Ibrica (IB)

- UMBELLIFERAE
Apium nodiflorum (L.) Lag, Amen. Nat. 1:101 (1821)
Tipo fisionmico Helfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar rabaa Perodo de florao Maio-Outubro Distribuio Subatlntica (SUBATL)

Bupleurum rigidum L., Sp. Pl. 238 (1753) subsp. paniculatum (Brot.) H. Wolff in Engler, Pflanzenreich 43 (IV. 228): 154 (1910)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios rochosos secos Nome vulgar Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Conium maculatum L., Sp. Pl. 243 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Erva nitrfila e ruderal, venenosa Nome vulgar cicuta Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Daucus carota L., Sp. Pl.: 242 (1753) subsp. carota


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Terras cultivadas, incultos e pousios Nome vulgar cenoura-brava Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Eryngium campestre L., Sp. Pl. 233 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos, incultos Nome vulgar cardo-corredor Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Eryngium dilatatum Lam., Encycl. Mth. Bot. 4:755 (1798)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos e descampados Nome vulgar cardinho-azul Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Ibero-Mauritnica (IB-MAUR)

Foeniculum vulgare Miller, Gard. Dict. ed. 8, n. 1 (1768)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos e rochosos Nome vulgar funcho Perodo de florao Junho-Novembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Oenanthe crocata L., Sp. Pl. 254 (1753)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos Nome vulgar embude Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Atlntica (ATL)

Pimpinella villosa Schousboe, Kong. Danske Vid. Selsk. Skr. ser. 3, 1:139 (1800)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos Nome vulgar anis Perodo de florao Julho-Setembro Distribuio Ibero-Atlntica (IB-ATL)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Smyrnium olusatrum L., Sp. Pl. 262 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios sombrios e hmidos, tambm planta nitrfila Nome vulgar salsa-de-cavalo Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Thapsia villosa L., Sp. Pl.: 261 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos e descampados Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Torilis arvensis (Hudson) Link, Enum. Hort. Berol. Alt. 1:265 (1821)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Erva ruderal ou invasora Nome vulgar salsinha Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

- GENTIANACEAE
Blackstonia acumiata (Koch & Ziz) Domin, Bull. Int. Acad. Tchque Sci. 34:25 (1933) subsp. acumiata
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios hmidos ou salgadios, geralmente arenosos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Novembro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Blackstonia perfoliata (L.) Hudson, Fl. Angl. 146 (1762) subsp. perfoliata
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados, stios cascalhentos, arenosos ou hmidos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Novembro Distribuio Subcosmopolita-Subatlntica (SUBCOSM-SUBATL)

Centaurium erythraea Rafn, Danm. Holst. Fl. 2: 75 (1800) subsp. erythraea


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Incultos, matos xeroflicos e arrelvados secos, solos arenosos ou xistosos Nome vulgar fel-da-terra Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- APOCYNACEAE
Vinca difformis Pourret, Mm. Acad. Sci. Toulose 3:337 (1788) subsp. difformis
Tipo fisionmico Camfito herbceo Biologia Perene Ecologia Matas, matos, sebes ou outros stios ensombrados Nome vulgar vinca ou erva-da-inveja Perodo de florao Dezembro-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

- ASCLEPIADACEAE
Vincetoxicum nigrum (L.) Moench, Meth. Suppl. 313 (1802)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito escandente Biologia Vivaz Ecologia Margens de cursos de gua, terrenos hmidos, sebes e incultos Nome vulgar bons-dias ou trepadeira-das-balas Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

- OLEACEAE
Fraxinus angustifolia Vahl, Enum. Pl. 1:52 (1804) subsp. angustifolia
Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Margens de cursos de gua, plancies inundveis e matas caduciflias Nome vulgar freixo Perodo de florao Fevereiro-Maro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Olea europaea L., Sp. Pl. 8 (1753) var. sylvestris (Miller) Lehr.
Tipo fisionmico Mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos e em stios rochosos secos Nome vulgar zambujeiro Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Phillyrea angustifolia L., Sp. Pl.: 7 (1753)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos Nome vulgar lentisco bastardo Perodo de florao Janeiro-Abril Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Phillyrea latifolia L., Sp. Pl.: 8 (1753)


Tipo fisionmico Micro a mesofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos Nome vulgar aderno de folhas largas Perodo de florao Janeiro-Abril Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- SOLANACEAE
Solanum dulcamara L., Sp. Pl. 185 (1753)
Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Stios sombrios e hmidos, e margens de cursos de gua Nome vulgar doce-amarga Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Solanum nigrum L., Sp. Pl. 186 (1753) subsp. nigrum


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios ruderalizados ou terras cultivadas Nome vulgar erva-moira Perodo de florao Maro-Setembro Distribuio Cosmopolita (COSM)

- CONVOLVULACEAE
Calystegia sepium (L.) R. Br., Prodr. Fl. Nov. Holl. 483 (1810) subsp. sepium
Tipo fisionmico Proto-hemicritfito escandente Biologia Vivaz Ecologia Margens de cursos de gua, terrenos hmidos, sebes e incultos Nome vulgar sargacinho ou trepadeira-das-balas Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Cuscuta epithymum (L.) L., Syst. Veg. ed. 13, 140 (1774) subsp. kotschyi (Desmoulins) Arcangeli, Comp. Fl. Ital. 480 (1882)
Tipo fisionmico Hemiparasita Biologia Anual Ecologia Parasita sobre Thymus spp. Nome vulgar cabelos ou linho-de-cucu Perodo de florao Abril-Outubro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- BORAGINACEAE
Cerinthe major L., Sp. Pl. 136 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e incultos, por vezes ruderal Nome vulgar flor-mel ou chucha-mel roxo Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Echium plantagineum L., Mantissa Alt. 202 (1771)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Terras cultivadas, margens de caminhos e areias, desde muito hmidos a secos Nome vulgar soagem ou chupa-mel Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Echium tuberculatum Hoffmanns. & Link, Fl. Port. 1: 183 (1810)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos, descampados Nome vulgar viperina Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Lusitnica (LU)

Lithodora prostrata (Loisel.) Griseb., Spicil. Fl. Rumel. 2: 85 (1844) subsp. prostrata
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos, pinhais, sebes e areias martimas, geralmente calcfuga Nome vulgar sargacinho Perodo de florao Janeiro-Abril Distribuio Mediterrnica (MED)

- VERBENACEAE
Verbena officinalis L., Sp. Pl. 20 (1753)
Tipo fisionmico Camfito herbceo Biologia Perene Ecologia Stios hmidos ensombrados, sebes e margens de caminhos Nome vulgar erva dos leprosos Perodo de florao Junho-Dezembro Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- LABIATAE
Ajuga iva (L.) Schreber, Pl. Vert. Unilab. 25 (1773)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos e descampados, margens de caminhos Nome vulgar erva-crina Perodo de florao Maro-Setembro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Calamintha baetica Boiss. & Reuter, Pugillus 92 (1852)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Sebes e stios secos Nome vulgar erva das azeitonas Perodo de florao Novembro-Fevereiro Distribuio Europeia (EUR)

Clinopodium vulgare L., Sp. Pl.: 587 (1753) subsp. vulgare


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Matos e matas clareadas Nome vulgar Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Europeia (EUR)

Lavandula luisieri (Rozeira) Rivas- Martnez, Lazaroa 1: 110 (1979)


Tipo fisionmico Camfito lenhoso ou nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Solos xistosos ou calcrios, termfila Nome vulgar rosmaninho Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Ibrica (IB)

Melissa officinalis L., Sp. Pl. 592 (1753) subsp. officinalis


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Matos e outros stios assombreados Nome vulgar erva cidreira Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

Mentha suaveolens Ehrh., Beitr. Naturk. 7: 149 (1792)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios frescos e ruderais Nome vulgar mentastro Perodo de florao Julho-Setembro Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Origanum vulgare L., Sp. Pl.: 590 (1753) subsp. virens (Hoffmans. & Link) Ietswaart in Leiden Bot. Ser. 4: 115 (1980) (= Origanum virens Hoffmanns. & Link)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios ridos, geralmente secos Nome vulgar orego Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Eurasitica (EURAS)

Phlomis lychnitis L., Sp. Pl.: 585 (1753)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos ou rochosos Nome vulgar salva brava Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Prunella vulgaris L., Sp. Pl. 600 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Lameiros, prados e outros stios hmidos Nome vulgar erva-frrea ou brunela Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Salvia sclareoides Brot., Fl. Lusit. 1: 17 (1804)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios preferencialmente calcrios Nome vulgar salva do sul Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Submediterrnica (SUBMED)

Salvia verbenaca L., Sp. Pl. 25 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Margens de caminhos ou arrelvados secos Nome vulgar erva crista Perodo de florao Janeiro-Dezembro Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Stachys arvensis (L.) L., Sp. Pl. ed. 2, 814 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e entulhos Nome vulgar rabo-da-reposa Perodo de florao Fevereiro-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Stachys officinalis (L.) Trevisan, Prosp. Fl. Euganea 26 (1842) subsp. algeriensis (De No) Franco, stat. & comb nov., Nova Fl. Portugal: 160 (1984)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos xeroflicos Nome vulgar betnica Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Teucrium capitatum L., Sp. Pl.: 566 (1753) (=Teucrium polium L. subsp. capitatum (L.) Arcangeli)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios secos, descampados Nome vulgar plio montano Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Teucrium scorodonia L., Sp. Pl.: 564 (1753) subsp. scorodonia


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Bosques caducifolios e sebes Nome vulgar escorodnia Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Thymus zygis L. subsp. sylvestris (Hoffmanns. & Link) Coutinho, Lab. Portugal: 35 (1907) (=Thymus sylvestris Hoffmanns. & Link)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios secos e descampados Nome vulgar sal-da-terra Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Ibrica (IB)

- PLANTAGINACEAE
Plantago coronopus L., Sp. Pl. 115 (1753)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Planta ruderal, terras cultivadas Nome vulgar diabelha Perodo de florao Janeiro-Dezembro Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Plantago lanceolata L., Sp. Pl. 113 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Ruderal, segetal e de stios hmidos Nome vulgar lngua-de-ovelha Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Euroasitica (EURAS)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Plantago major L., Sp. Pl. 112 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos, sobretudo salgados Nome vulgar tanchagem maior Perodo de florao Maio-Outubro Distribuio Euroasitica (EURAS)

Plantago serraria L., Syst. Nat., ed. 10, 2: 896 (1759)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Ruderal Nome vulgar tanchagem Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

- SCROPHULARIACEAE
Antirrhinum majus L., Sp. Pl.: 617 (1753) subsp. linkianum (Boiss. & Reuter) Rothm., Feddes Repert. 54 : 19 (1944) (= Antirrhinum linkianum Boiss. & Reuter)
Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Fendas de rochas e muros calcrios Nome vulgar bocas-de-lobo das paredes Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Lusitnica (LU)

Bartsia aspera (Brot.) Lange in Willk. & Lange, Prodr. Fl. Hisp. 2: 614 (1870)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matos xeroflicos Nome vulgar escamdrio Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Ibrica (IB)

Bellardia trixago (L.) All., Fl. Pedem. 1: 61 (1785)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios pedregosos ou arrelvados Nome vulgar flor do ouro Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Parentucellia viscosa (L.) Caruel in Parl., Fl. Ital. 6:482 (1885)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios hmidos, pratenses ou arenosos Nome vulgar Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Scrophularia scorodonia L., Sp. Pl. 620 (1753) subsp. scorodonia


Tipo fisionmico Camfito herbceo Biologia Perene Ecologia Stios frescos e sombrios, entulhos Nome vulgar escrofulria Perodo de florao Maro-Setembro Distribuio Atlntica Ocidental (W-ATL)

Veronica anagallis-aquatica L., Sp. Pl. 12 (1753)


Tipo fisionmico Helfito Biologia Vivaz Ecologia Charcos, fossos, lameiros, escorreduras de fontes e lavados Nome vulgar Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Circumboreal (CIRCUMB)

Veronica polita Fries, Nov. Fl. Suec. 63 (1819)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas muros e valetas Nome vulgar vernica azul Perodo de florao Fevereiro-Julho Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

- ACANTHACEAE
Acanthus mollis L., Sp. Pl. 639 (1753)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios sombrios e margens de caminhos Nome vulgar erva-gigante Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

- CAMPANULACEAE
Campanula rapunculus L., Sp. Pl. 164 (1753)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Prados, incultos e clareiras de matas Nome vulgar rapncio Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- RUBIACEAE
Galium aparine L., Sp. Pl. 108 (1753)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Matas, matos e terras cultivadas Nome vulgar amor-de-hortelo Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Subcosmopolita (SUBCOSM)

Galium murale (L.) All., Fl. Pedem. 1: 8 (1785)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Margens de caminhos, caladas, stios rochosos e outros stios secos e descampados Nome vulgar Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Galium verrucosum Hudson, Philos. Trans. Roy. Soc. London 56: 251 (1767)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e stios descampados Nome vulgar erva-confeiteira Perodo de florao Fevereiro-Maio Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Rubia peregrina L., Sp. Pl.: 109 (1753) subsp. longifolia (Poiret) O. Bols, V Simp. Fl. Eur. Sevilla 84 (1969)
Tipo fisionmico Camfito escandente Biologia Perene Ecologia Sebes, matos xeroflicos e stios rochosos Nome vulgar granza brava Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Submediterrnica-Subatlntica (SUBMED-SUBATL)

Sherardia arvensis L., Sp. Pl.: 102 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e stios ruderais Nome vulgar granza Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Europeia (EUR)

- CAPRIFOLIACEAE
Lonicera etrusca G. Santi, Viagg. Montam. 1: 113 (1785)
Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Sebes Nome vulgar madressilva-caprina Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Lonicera implexa Aiton, Hort. Kew. 1: 231 (1789)


Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Sebes Nome vulgar madressilva Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Lonicera periclymenum L., Sp. Pl.: 173 (1753) subsp. hispanica (Boiss. & Reuter) Nyman, consp.: 322 (1879) (=Lonicera hispanica Boiss. & Reuter)
Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Sebes Nome vulgar madressilva-esverdeada Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

- VALERIANACEAE
Centranthus ruber (L.) DC. in Lam. & DC., Fl. Fr., ed. 3, 4: 239 (1805)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Muros e fendas de rochas Nome vulgar alfinetes Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

- DIPSACACEAE
Scabiosa atropurpurea L., Sp. Pl. 100 (1753) subsp. atropurpurea
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Planta ruderal Nome vulgar suspiros roxos Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

- COMPOSITAE
Aetheorhiza bulbosa (L.) Cass., Dict. Sci. Nat. 48: 425 (1827) subsp. bulbosa
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Terras cultivadas, areias martimas, stios rochosos e secos Nome vulgar condrila de Dioscrides Perodo de florao Abril-Maio Distribuio Europeia Ocidental (W-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Achillea millefolium L., Sp. Pl. 899 (1753) subsp. millefolium


Tipo fisionmico Camfito herbceo Biologia Vivaz a perene Ecologia Prados, arrelvados, clareiras de matas caduciflias, baldios Nome vulgar milfolhada (erva das cortadelas) Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Euroasitica (EURAS)

Aster squamatus (Sprengel) Hieron., Bot. Jahrb. 29:19 (1900)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal ou em stios salgados Nome vulgar mata-jornaleiros Perodo de florao Janeiro-Julho Distribuio Submediterrnica-Subatlntica (SUBMED-SUBATL)

Bellis annua L., Sp. Pl. 887 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados frescos Nome vulgar margarida anual Perodo de florao Janeiro-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Bellis perennis L., Sp. Pl.: 886 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Arrelvados, prados e margens de caminhos Nome vulgar margarida Perodo de florao Janeiro-Setembro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Bellis sylvestris Cyr., Pl. Rar. Neap. 2: 22 (1792)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Arrelvados, stios hmidos e sombrios Nome vulgar margarida do monte Perodo de florao Janeiro-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Bidens frondosa L., Sp. Pl. 832 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios hmidos Nome vulgar erva-rapa Perodo de florao Julho-Setembro Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Carduus tenuiflorus Curtis, Fl. Lond. 2(6): t. 55 (1793)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Descampados secos e stios ruderalizados Nome vulgar cardo azul Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Atlntica (ATL)

Carlina corymbosa L., Sp. Pl.: 828 (1753) subsp. hispanica Lam., Encycl. Mth., Bot. 1: 617 (1785)
Tipo fisionmico Gefito rizomatoso Biologia Vivaz Ecologia Matos pereniflios e outros stios ridos Nome vulgar cardo amarelo Perodo de florao Julho-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Carthamus lanatus L., Sp. Pl. 830. (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos e ridos, planta ruderal Nome vulgar cardo seguinho ou cardo beija-mo Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Submediterrnica (SUBMED)

Centaurea melitensis L., Sp. Pl.: 917 (1753)


Tipo fisionmico Terfito ou raramente hemicriptfito Biologia Anual a vivaz Ecologia Stios secos e incultos Nome vulgar beija-mo Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Centaurea pullata L., Sp. Pl.: 911 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas, incultos e margens de caminhos Nome vulgar cardinho das almorreimas Periodo de florao Fevereiro-Agosto Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Cheirolophus sempervirens (L.) Pomel, Nouv. Mat. Fl. Atl. 32 (1874)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Sebes ribeirinhas e clareiras de matas pereniflias Nome vulgar lavap Perodo de florao Maio Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Chrysanthemum segetum L., Sp. Pl. 889 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e incultos, um tanto calcfuga Nome vulgar pampilho das searas ou erva-mijona Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Euroasitica (EURAS)

Cichorium intybus L., Sp. Pl. 813 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Terras cultivadas e incultos, tambm ruderal Nome vulgar almeiro Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Eurosiberiana (EUROSIB)

Conyza bonarensis (L.) Cronq., Bull. Torr. Bot. Club 70:632 (19543)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Invasora em terras cultivadas e stios ruderalizados Nome vulgar avoadinha peluda ou aboadeira Perodo de florao Janeiro-Dezembro Distribuio Sul Europeia Ocidental-Tropical (SW-EUR-TROP)

Cynara humilis L. Sp.Pl. 828 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Incultos e stios secos Nome vulgar alcachofra brava Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Ibrica (IB)

Dipsacus fullonum L., Sp. Pl. 97 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Matas, margens de cursos de gua e pousios Nome vulgar cardo penteador ou cardo cardador Perodo de florao Julho-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

Dittrichia viscosa (L.) W. Greuter, Exsicc. Genov. 4: 71 (1973) subsp. viscosa


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos, pousios e margens de caminhos Nome vulgar tveda Perodo de florao Agosto-Novembro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Filago pyramidata L., Sp. Pl. 1199, [1230] (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos e descampados, margens de caminhos e dunas litorais Nome vulgar erva dos ninhos Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Sul Europeia Ocidental (SW-EUR)

Galactites tomentosa Moench, Meth.: 558 (1794)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Ruderal e pousios Nome vulgar cardo Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Helichrysum stoechas (L.) Moench, Meth.: 575 (1794) subsp. stoechas


Tipo fisionmico Camfito Biologia Vivaz Ecologia Matos xeroflicos, em solos xistosos, arenosos ou calcrios Nome vulgar perptua das areias Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Lactuca serriola L., Sp. Cent. Pl. 2: 29 (1756)


Tipo fisionmico Terfito ou raramente hemicriptfito Biologia Anual a vivaz Ecologia Ruderal e stios incultos Nome vulgar alface brava maior Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Europeia (EUR)

Lactuca viminea (L.) J. & C. Presl, Fl. echica 160 (1819) subsp. chondrilliflora (Boreau) Bonnier, Fl. Compl. Fr. 6: 79 (1923)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios secos, rochosos ou pedregosos Nome vulgar leituga branca Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Submediterrnica (SUBMED)

Leontodon taraxacoides (Vill) Mrat, Ann. Sci. Nat. 22:108 (1831) subsp. longirostris Finch & P. D. Sell, Bot. Jurn. Linn. Soc. 71:247 (1976)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Arrelvados, pousios e stios ruderalizados Nome vulgar leituga dos montes Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Mantisalca salmantica (L.) Briq. & Cavillier, Arch. Sci. Phys. Nat. (Genve) ser. 5, 12:111 (1930)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal ou vivaz Ecologia Incultos e outros stios secos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Dezembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Notobasis syriaca (L.) Cass., Dict. Sci. Nat. 35:171 (1825)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas, pousios e incultos secos Nome vulgar Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Pallenis spinosa (L.) Cass. Dict. Sci. Nat. 37: 276 (1825)
Tipo fisionmico Terfito ou hemicriptfito Biologia Anual ou bienal Ecologia Ruderal Nome vulgar pampilho espinhoso Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Picris echioides L., Sp. Pl. 792 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Margens de caminhos, campos e pousios Nome vulgar raspa-saias ou erva-tbua Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Pulicaria odora (L.) Reichenb., Fl. Germ. Excurs.. 239 (1831)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Incultos, charnecas e clareiras de matas caduciflias ou pereniflias Nome vulgar erva-monta Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Pulicaria paludosa Link, Neues Journ. Bot. 1 (3): 142 (1806)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios temporariamente inundados Nome vulgar mata-pulga Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Ibrica (IB)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Reichardia picroides (L.) Roth, Bot. Abb. 35 (1787)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos, incultos e arribas maritimas Nome vulgar Perodo de florao Fevereiro-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Scolymus maculatus L., Sp. Pl. 813 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Incultos ou em outros stios secos e ridos Nome vulgar esclimo malhado Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Scorzonera graminifolia L., Sp. Pl. 791 (1753)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios secos e pousios Nome vulgar escorcioneira Perodo de florao Julho-Agosto Distribuio Ibrica (IB)

Senecio jacobaea L., Sp. Pl. 870 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios hmidos e prados, por vezes ruderal Nome vulgar tasna ou erva de So Tiago Perodo de florao Junho-Julho Distribuio Europeia (EUR)

Serratula baetica DC., Prodr. 7:306 (1838) subsp. lusitanica Cant, Lazaroa 3:306 (1981)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos, sombrios e pedregosos, geralmente calcrios Nome vulgar Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Lusitnica (LU)

Sonchus asper (L.) Hill, Herb. Brit. 1: 47 (1769)


Tipo fisionmico Terfito ou proto-hemicriptfito Biologia Anual a bienal Ecologia Terras cultivadas e incultos Nome vulgar serralha Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Sonchus tenerrimus L., Sp. Pl. 794 (1753)


Tipo fisionmico Terfito ou proto-hemicriptfito Biologia Anual a bienal Ecologia Terras cultivadas, fendas de rochas e muros Nome vulgar serralha Perodo de florao Abril-Outubro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Staehelina dubia L., Sp. Pl. 840 (1753)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Perene Ecologia Stios ridos, rochosos ou pedregosos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Taraxacum obuvatum (Wild.) DC., Mm. Soc. Agr. Paris 11:83 (1809)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos Nome vulgar dente-de-leo Perodo de florao Fevereiro-Abril Distribuio Mediterrnica (MED)

- ALISMATACEAE
Alisma plantago-aquatica L., Sp. Pl. 342 (1753)
Tipo fisionmico Hidrfito ou helfito Biologia Vivaz Ecologia Pais ou guas superficiais, das margens de lagoas ou cursos de gua de fraca corrente Nome vulgar orelha-de-mula ou alface-dos-arrozais Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Europeia (EUR)

- CYPERACEAE
Carex hallerana Asso, Syn. Stirp. Arag.: 133 (1779)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos geralmente com solos calcrios, incultos ou pastagens de sequeiro Nome vulgar Perodo de florao Janeiro-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Carex pendula Hudson, Fl. Angl. 352 (1762)


Tipo fisionmico Helfito Biologia Vivaz Ecologia Matas higroflicas e outros stios ensombrados hmidos Nome vulgar Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Euroasitica (EURAS)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Carex riparia Curtis, Fl. Lond. 2(4): t. 60 (1783)


Tipo fisionmico Helfito ou gefito rizomatoso Biologia Vivaz Ecologia Prados hmidos e margens de cursos de gua Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Euroasitica (EURAS)

Cyperus eragrostis Lam., Tabl. Encycl. Mth. Bot. 1: 146 (1791)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos e arrozais Nome vulgar juno Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Tropical (TROP)

Cyperus longus L., Sp. Pl. 45 (1753)


Tipo fisionmico Helfito ou gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios hmidos, frequentemente infestante das hortas e de culturas regadas Nome vulgar albafor ou juna longa Perodo de florao Abril-Setembro Distribuio Pleo-Tropical (PALEO-TROP)

Scirpoides holoschoenus (L.) Sojack, Cas. Narodn. Muz. (Prague) 140:127 (1972)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios encharcados em geral junto a linhas de gua e lagoas Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

- SPARGANIACEAE
Sparganium erectum L., Sp. Pl. 97 (1753)
Tipo fisionmico Helfito ou hidrfito Biologia Vivaz Ecologia Ocorrem em guas doces, paradas ou de fraca corrente Nome vulgar espadana de gua Perodo de florao Julho-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

- TYPHACEAE
Typha latifolia L., Sp. Pl. 971 (1753)
Tipo fisionmico Helfito Biologia perene Ecologia Terrenos pantanosos ou sapais, margens de cusros de gua ou lagoas Nome vulgar taba Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- ARACEAE
Arisarum vulgare Targ.-Tozz., Ann. Mus. Firenze, 2 (2): 67 (1810)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios frescos e ensombrados Nome vulgar capuz-de-frade Perodo de florao Outubro-Abril Distribuio Mediterrnica (MED)

Arum italicum Miller, Gard. Dict., ed. 8, n. 2 (1768) subsp. italicum


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Geralmente em stios hmidos, frescos ou ensombrados aparecendo, no entanto, em stios mais secos como taludes, pousios ou incultos Nome vulgar jarro bravo Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

- GRAMINEAE
Aegilops geniculata Roth, Bot. Abh. 45 (1787)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos e descampados Nome vulgar Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Agrostis curtisii Kergulen, Bull. Soc. Bot. Fr. 123: 318 (1976)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos como matos xeroflicos, clareiras de matos e incultos Nome vulgar erva-sapa Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Europeia Ocidental (W-EUR)

Arundo donax L., Sp. Pl. 81 (1753)


Tipo fisionmico Microfanerfito Biologia Perene Ecologia Proximo de linhas de gua, sebes, taludes, cultivada por todo o pas excepto em grandes altitudes Nome vulgar cana Perodo de florao Agosto-Outubro Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Avena barbata Link in Schrader, Jour. fr die Bot. 1779(2):315 (1800) subsp. barbata
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios hmidos e incultos de Inverno, margens de caminhos e terrenos cultivados Nome vulgar aveinha Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Avena sterilis L., Sp. Pl. ed.2: 118 (1762)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos incultos e terras cultivadas Nome vulgar Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Avenula sulcata (Gay ex Boiss.) Dumort., Bull. Soc. Bot. Belg. 7 (1): 128 (1868) subsp. occidentalis (Gervais) Romero Zarco, Lagascalia 13: 124 (1984) (= Avenula occidentalis (Gervais) J. Holub.)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos xeroflicos em solos frequentemente bsicos Nome vulgar Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Lusitnica (LU)

Brachypodium distachyon (L.) Beauv., Agrost. 101: 155 (1812)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos geralmente descampados Nome vulgar braquipdio Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Brachypodium phoenicoides (L.) Roemer & Schultes, Syst. Veg. 2: 740 (1817)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos, descampados e incultos, matos e clareiras de bosques xeroflicos Nome vulgar braquipdio Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Mediterrnica (MED)

Brachypodium sylvaticum (Hudson) Beauv., Agrost. 101, 155 (1812)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios frescos ou sombrios Nome vulgar Perodo de florao Junho-Setembro Distribuio Europeia (EUR)

Briza maxima L., Sp. Pl. 70 (1753)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Preferncias ecolgicas variadas, mas em stios secos e ridos Nome vulgar bole-bole-maior Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Bromus diandrus Roth, Bot. Abh. 44 (1787)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Stios secos, em vrios tipos de solos, searas, pousios e clareiras de matos Nome vulgar espigo Perodo de florao Maro-Maio Distribuio Mediterrnica (MED)

Bromus lanceolatus Roth, Catalecta Bot. 1:18 (1797) subsp. lanceolatus


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Solos oligotrficos, stios ridos, margens de caminhos e incultos Nome vulgar erva de pelo Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Sul europeia (S-EUR)

Cynodon dactylon (L.) Pers., Syn. Pl. 1: 85 (1805)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Locais secos, margens de caminhos, incultos, stios ruderalizados ou leitos arenosos secos de cursos de gua Nome vulgar grama ou erva-graminheira Perodo de florao Maio-Setembro Distribuio Cosmopolita (COSM)

Dactylis glomerata L., Sp. Pl.: 71 (1753) subsp. hispanica (Roth) Nyman, Consp. 819 (1882)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Matos e arrelvados xeroflicos Nome vulgar panasco de folha estreita Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Sul Europeia Ocidental (SW-EUR)

Dactylis glomerata L., Sp. Pl.: 71 (1753) subsp. lusitanica Stebbins & Zohary, Univ. Calif. Publ. Bot. 31(1): 13 (1959)
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Lameiros, arrelvados frescos, margens de caminhos, matos e sub-bosques em stios frescos e sombrios Nome vulgar panasco de folha larga Perodo de florao Maio-Agosto Distribuio Lusitnica (LU)

Holcus lanatus L., Sp. Pl. 1048 (1753)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Lameiros, pastagens e terras cultivadas, prefere francamente stios frescos e hmidos Nome vulgar erva-lanar Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Holcus mollis L., Syst. Nat. ed. 10, 2: 1305 (1759)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios frescos, hmidos a encharcados com matas caduciflias, prados, lameiros, margens de cursos de gua ou pais, menos vezes em stios secos, quase sempre em solos cidos Nome vulgar erva-molar Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Europeia (EUR)

Lolium multiflorum Lam., Fl. Fr. 3: 621 (1779)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Em lameiros ou terras regadas quer em margens de caminhos ou at em clareiras de carrascal Nome vulgar azevo Perodo de florao Maio-Julho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Melica minuta L., Mantissa: 32 (1767) subsp. arrecta (G. Kunze) Breistr. , Bull. Soc. Bot. Fr. 87: 48 (1940)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Matos xeroflicos, fendas de rochas e outros stios secos, menos vezes em locais sombrios Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Phalaris brachystachys Link in Schrader, Neues Jour. Bot. 1(3): 134 (1806)
Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terrenos cultivados e margens de caminhos Nome vulgar alpista brava Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

Phalaris coerulecens Desf., Fl. Atl. 1:56 (1798)


Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios preferencialmente hmidos, como prados, terras cultivadas e margens de cursos de gua Nome vulgar alpista da gua Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Mediterrnica (MED)

Phalaris minor Retz., Obs. Bot. 3:8 (1783)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terras cultivadas e incultos, encontrando-se tambm em terrenos hmidos e mesmo em sapais Nome vulgar Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Pleo-Subtropical (PALEO-SUBTROP)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel, Nomencl. Bot. ed. 2, 2: 324 (1841)
Tipo fisionmico Helfito ou hidrfito Biologia Vivaz Ecologia Margens de cursos de gua e de lagoas, e stios hmidos Nome vulgar canio Perodo de florao Outubro-Fevereiro Distribuio Europeia (EUR)

Piptatherum miliaceum (L.) Cosson, Notes Pl. Crit. 129 (1851) subsp. miliaceum
Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Stios geralmente secos e expostos, como taludes, incultos e clareiras de matas Nome vulgar talha-dente Perodo de florao Abril-Novembro Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Poa bulbosa L., Sp. Pl.: 70 (1753)


Tipo fisionmico Hemicriptfito Biologia Vivaz Ecologia Vrios tipos de arrelvados em meios sombrios ou descobertos at aos 1500 metros Nome vulgar Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Pleo-Temperada (PALEO-TEMP)

Polypogon monspeliensis (L.) Desf., Fl. Atl. 1: 67 (1798)


Tipo fisionmico Terfito Biologia Anual Ecologia Terrenos frescos ou arenosos: principalmente nas provncias do litoral mas tambm no interior Nome vulgar rabo-de-zorra macio ou erva fina Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Pleo-Subtropical (PALEO-SUBTROP)

Polypogon viridis (Gouan) Breistr., Bull. Soc. Bot. Fr. 110 (Sess. Extr.): 56 (1966)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Stios hmidos, como arrelvados frescos, margens de cursos de gua, terras cultivadas Nome vulgar Perodo de florao Abril-Agosto Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Stipa gigantea Link, Journ. Bot. (Schrader) 1799 (2): 313 (1800)
Tipo fisionmico Proto-hemicriptfito Biologia Bienal Ecologia Meios secos mais ou menos ridos Nome vulgar baracejo Perodo de florao Maro-Agosto Distribuio Ibrica (IB)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

- LILIACEAE
Allium pruinatum Sprengel, Syst. Veg. 2:35 (1825)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matas ou matos xeroflicos Nome vulgar alho Perodo de florao Junho-Agosto Distribuio Lusitnica (LU)

Asparagus acutifolius L., Sp. Pl. 314 (1753)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Matos xeroflicos e outros stios secos Nome vulgar espargo bravo menor Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Sul Europeia (S-EUR)

Asparagus aphyllus L., Sp. Pl.: 314 (1753)


Tipo fisionmico Nanofanerfito Biologia Perene Ecologia Incultos e matos xeroflicos Nome vulgar espargo bravo maior Perodo de florao Junho-Outubro Distribuio Mediterrnica (MED)

Asphodelus aestivus Brot., Fl. Lusit. 1: 525 (1804)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Charnecas, incultos e terrenos arenosos ou rochosos Nome vulgar abrtea de Vero Perodo de florao Julho-Setembro Distribuio Mediterrnica (MED)

Asphodelus ramosus L., Sp. Pl.: 310 (1753)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Incultos, stios pedregosos, fendas de rochas, matas e matos abertos Nome vulgar abrtea Perodo de florao Fevereiro-Maio Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

Hyacinthoides hispanica (Miller) Rothm., Feddes Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 53: 14 (1944)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Geralmente sob coberto de soutos ou matos de quercneas ou em matos xeroflicos ou higroflicos Nome vulgar jacinto dos campos Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Sul Europeia Ocidental (SW-EUR)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Muscari comosum (L.) Millere, Gard. Dict., ed. 8, n. 2 (1768)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Searas, vinhas e outras terras cultivadas, incultos e sob coberto de matas ralas Nome vulgar jacinto das searas Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Ornithogalum ortophyllum Ten., Fl. Nap. 4, Syll. App. 3: 4 (1830) subsp. baeticum (Boiss.) Zahar., Bot. Journ. Linn. Soc. 76: 356 (1978)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia sem ntidas preferncias ecolgicas Nome vulgar leite-de-galinha Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Europeia (EUR)

Ruscus aculeatus L., Sp. Pl.: 1041 (1753)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Perene Ecologia Matos mais ou menos xeroflicos, sob coberto de matas e areias litorais Nome vulgar gilbardeira Perodo de florao Maro-Julho Distribuio Euro-Mediterrnica (EUR-MED)

Scilla monophyllos Link, Journ. Bot. (Schrader) 1799 (2): 319 (1800)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Solos mais ou menos cidos, frequentemente sob coberto de matas ralas ou matos xeroflicos Nome vulgar Perodo de florao Fevereiro-Junho Distribuio Ibrica (IB)

Simethis mattiazzi (Vandelli) Sacc., Atti e Mem. Acad. Padova nov. ser., 16: 76 (1900)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matos, terrenos pedregosos e clareiras de pinhais e de outras matas Nome vulgar cravo do monte Perodo de florao Maro-Maio Distribuio Sul Europeia Ocidental (S-W-EUR)

Smilax aspera L., Sp. Pl.: 1028 (1753)


Tipo fisionmico Fanerfito escandente Biologia Perene Ecologia Matas e matos mais ou menos hmidos, sebes e muros velhos Nome vulgar salsaparrilha Perodo de florao Agosto-Novembro Distribuio Mediterrnica (MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Tulipa sylvestris L., Sp. Pl. 305 (1753) subsp. australis (Link) Pamp., Bull. Soc. Bot. Ital. 1914:114 (1914)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Incultos, charnecas, stios pedregosos e sob coberto de matas xeroflicas Nome vulgar tulipa brava Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Euro-Mediterrnica-Atlntica (EUR-MED-ATL)

Urginea maritima (L.) Baker, Jour. Linn. Soc. London. (Bot.)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Terrenos pedregosos, incultos e solos arenosos Nome vulgar cebola-albarr Perodo de florao Agosto-Outubro Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

- AMARYLLIDACEAE
Leucojum autumnale L., Sp. Pl.: 289 (1753)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios arenosos, clareiras de matas e matos xeroflicos Nome vulgar Perodo de florao Setembro-Novembro Distribuio Mediterrnica (MED)

- IRIDACEAE
Gladiulus italicus Miller, Gard. Dict. ed. 8, n 2 (1768)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Frequentemente invasor de searas, pousios, dunas calcrias, matos xeroflicos em solo calcrio ou basltico, stios ruderalizados, mais raramente em prados Nome vulgar calas-de-cuco Perodo de florao Maro-Maio Distribuio Europeia (EUR)

Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl., Nuovi Gen. Sp. Monocot.: 52 (1854)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios secos em altitudes pouco elevadas Nome vulgar p-de-burro Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Iris foetidissima L., Sp. Pl.: 39 (1753)


Tipo fisionmico Camfito Biologia Vivaz Ecologia Sebes e lugares hmidos e sombrios Nome vulgar lrio ftido Perodo de florao Maio-Junho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

- DIOSCOREACEAE
Tamus communis L., Sp. Pl.: 1028 (1753)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matas, matos e sebes em stios geralmente frescos Nome vulgar arrebenta-boi Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Mediterrnica (MED)

- ORQUIDACEAE
Aceras antropophorum (L.) W.T. Aiton, Epit. ed. 2 Hort. Kew.: 281 (1814)
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matos e arrelvados xeroflicos em solos predominantemente calcrios Nome vulgar erva do homem enforcado Perodo de florao Abril-Junho Distribuio Mediterrnica-Atlntica (MED-ATL)

Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch in sterr. Bot. Zeitschr. 38: 81 (1888)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Matas e outros stios sombrios Nome vulgar Perodo de florao Abril-Julho Distribuio Europeia (EUR)

Ophrys speculum Link in Journ. Bot. (Schrader) 1799 (2): 324 (1800) subsp. speculum
Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios soalheiros ou de meia-sombra, em solos predominantemente calcrios Nome vulgar erva-abelha Perodo de florao Fevereiro-Maio Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

Orchis conica Willd., Sp. Pl. 4:14 (1805)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Descampados, clareiras de matos e matas, em solos pobres e frequentemente calcrios Nome vulgar Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Mediterrnica Ocidental (W-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Serapias parviflora Parl., Gior. Sci. Sic. 59:66 (1837)


Tipo fisionmico Gefito Biologia Vivaz Ecologia Stios soalheiros ou em solos alcalinos a pouco cidos Nome vulgar serapio-de-lngua-pequena Perodo de florao Maro-Junho Distribuio Circum-Mediterrnica (CIRCUM-MED)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

ANEXOS

Anexo II (fotografias)

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Foto 1: Pormenor de Anemone palmata

Foto 2: Pormenor de Bellis sylvestris

Foto 3: Pormenor de Pistacia lentiscus

Foto 4: Pormenor de Quercus lusitanica

Foto 5: Pormenor de Ulex airensis

Foto 6: Pormenor de Rhamnus alaternus

Foto 7: Pormenor de Quercus coccifera

Foto 8: Pormenor de Rosa sempervirens

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Foto 9: Pormenor de Cephalantera longifolia

Foto 10: Pormenor de Ophrys speculum subsp. speculum

Foto 11: Pormenor de Orhis conica

Foto 12: Coronilla valentina subsp. glauca

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Foto 13: Arisaro-Quercetum broteroi

Foto 14: Pormenor de Aceras antropophorum

Foto 15: Lonicero implexaeQuercetum rotundifoliae

Foto 16: Aspecto da galeria rpicola R. de Almoster

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

PDF stworzony przez wersj demonstracyjn pdfFactory www.pdffactory.pl

Vous aimerez peut-être aussi