1

1
Ovidius poeta in te rra Pontica exulat. Epistulas Romam scriptitat. Epistulae plenae
querelarum sunt. Romam desiderat et fortunam adversam deplorat. N arrat de incolis
barbaris et de te rra gelida. Poetam curae e t miseriae excruciant. Epistulis contra
iniuriam repugnant. Musa est unica amica poetae.

. .
. .
.
. () .
.

:
'
Poeta -ae : ()
Terra - ae *: ()
Epistula - ae : ()
Roma -ae
Querela - ae : ()
Fortuna - ae : ()
Incola - ae : ()
Cura - ae : () ,
Miseria - ae : ()
Iniuria - ae : ()
Musa - ae
Amica - ae : ()

'
Ovidius - ii - i

' : terrae - terrai

: '
Ponticus - - um - -
Plenus - -um
: - -
Adversus - - um : - -
Barbarus - - um :
Unicus - - um
: -
Gelidus - - um : - -


Exulo
1

Scriptito 1

Desidero 1

Deploro
1

Narro
1

Excrucio 1

Repugno 1

exulo
exulavi
exu latum

exu lare

scriptito

scriptitavi

scriptitatum

scriptitare

desidero

desideravi

desideratum desiderare

deploro

deploravi

deploratum

deplorare

Narro

narravi

narratum

narrare

excrucio

Excruciavi

excruciatum

excruciare

repugno

repugnavi

repugnatum

repugnare

'
__________
Am - ____________
Am - as___________
Am - at___________
Am - amus__________
Am - atis___________
Am - ant
' \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \
\

a' -\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

sum ()
Sum
Es
Est
Sumus
Estis
Sunt.

A'
'
. '
: divitiae, tenebrae. Filia - dea
-abus,
filius - dues. '
.

'

Poet -
Poet- ae
Poet - ae
Poet- arum
Poet - ae
Poet- is
Poet - am
Poet- as
Poet - a
Poet- ae
Poet - a
Poet- is

 :
1.
.
2.
.
3.
.
4 . :
4- Poeta, terra, epistula, querela, fortuna, cura, miseria, iniuria, nauta.
4- Iniuria, fortuna, miseria, gelida, querela, epistula, plena, cura, terra,
i- Poetas, nautas, scriptitas, epistulas, te rra s , querelas, deploras,
miserias, curas
4~ In, et, contra
5.
.
De fortuna adversa narro.
De te rra gelida narrat. - Contra iniurias repugnat.
Poetae estis.
Ovidius in te rra Pontica exulat.
Musa amica poetarum est.
6.
:
i- Ovidius................. (poeta) est
i- ...................(adversa fortuna) poetam excruciat
i- Poetae miserias.......................(deploro)
i- Amicae................. (poeta) in.........................(terra gelida) non sunt
i- Tu d e ................. (miseria - ) poetarum in.................. (epistula ) (scriptito)

 2
Aeneas filius Anchisae est. Patria Aeneae Troia est. Graeci Troiam oppugnant e t dolo
expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato e t cum sociis ad Italiam navigat. Sed venti
pontum turbant et Aenean in Africam portant. Ib i Dido regina novam patriam fundat.
Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. Regina Aenean amat e t Aeneas reginam.
Denique Aeneas in Italiam navigat e t regina exspirat.

. .
() . ,
.
. , , .
.
. .

 :
:
'
Aeneas-ae *
Anchises - ae *
Patria-ae ()
Troia - ae
Ita lia - ae
Regina-ae(0)(baai7uaaa

B'
Filius - -()
Graecus - i
Dolus - i ()
Natus - ()
Socius - -()

Ventus -()

Dido - onis

Insidiae - arum * ()
,

..............................................................................................................................................................

Aeneas - Anchises
:

..............................................................

Aeneas
Aeneae
Aeneae
Aeneam - Aenean
Aenea
Aenea

Anchisa Anchisae
Anchisae
Anchisam
Anchisa Anchisa -

insidiae - arum :

Anchises

- 3
Anchise
Anchise

y/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / y

B'

1 -us -er - um.

. -ius
filius -i -ii -i
( ).
1
.
1
.

dominus
domini
domino
dominum
domine
domino

B'

domini
donum
doni
dominorum
dominis
do no
dominos
donum
domini
donum
dominis
do no

:
:
Novus - - um :

dona
dominorum
donis
dona
dona
donis

 :
:

A'
B'
Ego
Tu
Mei
Tui
Mihi
Tibi
Me
Te

Sui
Sibi
Se

A me

A se

A te

A'
B'
Nos
Vos
Nostri - nostrum Vestri - vestrum
Nobis
Vobis
Nos
Vos

Sui
Sibi
Se

A nobis

A se

A vobis

nostrum - vestrum ,
nostri - vestri .____________________________

:
: meus - - um, tuus - - um, suus - -um
. '
.
.
. mi - meus.
meus
: mi fili meus oculus.

Ille

Illa

Illud

Illius

Illius

Illius

Illi

Illi

Illi

Illum

Illam

Illud

Illo

Illa

Illo

Illi

Illae

Illa

Illorum

Illarum

Illorum

Illis

Illis

Illis

Illos

Illas

Illa

Illis

Illis

Illis

10

Oppugno

oppugno

oppugnavi

oppugnatum

oppugnare

Expugno

expugno

expugnavi

expugnatum

expugnare

Navigo

navigo

navigavi

navigatum

navigare

Turbo

turbo

turbavi

turbatum

turbare

Porto

porto

portavi

portatum

portare

Fundo

fundo

fundavi

fundatum

fundare

Renarro
1

renarro

renarravi

renarratum

renarrare

Amo

amo

amavi

amatum

amare

Exspiro

exspiro

exspiravi

exspiratum

exspirare

:
1. novam patriam :
.

11

2 .

Regina

insidias
dolo

Sociis

3 .

4. : patria, plenus Pontus.

5. Dido novam patriam fu n d a t:
.
6.
.
7.

Portas
Navigat
Renarratis
Oppugnant
8. : ego, ille
9. :
dolo
:
reginae
:
sociis
:
insidias
:

12

 3
Cepheus e t Cassiope Andromedam filiam habent. Cassiope, superba forma sua, cum
Nymphis se comparat. Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae
incolis nocet. Oraculum incolis respondet : regia hostia deo placet! Tum Cepheus
Andromedam ad scopulum adligat; Belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus
calceis pennatis advolat; Puellam videt e t stupet forma puellae. Perseus hasta beluam
delet e t Andromedam liberat. Cepheus, Cassiope e t incolae Aethiopiae valde gaudent.

. ,
.
.
: .
. .
. .
. ,
.

13

 :
:
A '
Cassiope *1
Andromeda
Filia - ae ()
Forma - ae ()
Nympha - ae
Ora - ae ()
Aethiopia - ae
Belua - ae ()
Incola - ae ()
Hostia - ae ()
Puella - ae ()

Hasta - ae ():

B'
Cepheus
Neptunus
Oraculum - 1 ()
Deus - 1 ()
Scopulus - 1 ()
Calceus - 1 ()
Perseus *2

A' -e
:

Cassiope
Cassiopes
Cassiopae
Cassiopen
Cassiope
Cassiope

-eus
:
___________________ _____________________________________

Perseus
Persei - Perseos
Perseo
Perseum - Persea
Perseu
Perseo
14

***
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

deus ' :___________________

Deus
Dei
Deo
Deum
Deus - dive - dee
deo

Dei - dii - di
Deorum - deum
Deis - diis - dis
Deos
Dei - dii - di
Deis - diis - dis

:
Superbus - - um :(' )
Marinus - - um
: ( )
Pennatus - - um
: (1)
Ira tu s - - um
: (1)

Comparo 1

2
Habeo

2
Urgeo

2
Noceo

2
Placeo

Respondeo 2

Moveo

comparo

comparavi
comparatum

comparare

habeo

habui

habere

urgeo

ursi

noceo

nocui

nocitum

nocere

placeo

placui

placitum

placere

respondeo

respondi

responsum

respondere

moveo

movi

motum

movere

habitum

urgere

15

Stupeo
2

Deleo
2

Gaudeo
2

Irascor
3

()
Video
2

Libero
1

stupeo

stupui

deleo

delevi

gaudeo

gavisus sum

stupere
deletum

delere
gaudere
Irasci

video

vidi

visum

videre

libero

liberavi

liberatum

liberare

'

Dele - _____
Del - es_____
Del - et_____
Del - emus
Del - etis
Del - ent

:
1. : superba| forma sua
2. .
:
belua ad Andromedam
movet.
3. . ;
,
,
.

16

 :
quae incolis nocet : beluam,
quae
.

1.
.
2.
filia
3. :
i- Cepheus e t Cassiope Andromedam filiam habent.
4- Puella cum Nymphis se comparat.
4- Regia hostia deo placet.
4- Ille filiam ad scopulum adligat.
4- Nos valde gaudemus.
4.
, ,
( ).

. .
4- Beluae marinae................ Aethiopiae....................... (noceo, incola).
4- Oraculum.................... respondet (regina).
4- Nobis forma puellarum.................... (placeo).
4- I l l e ................................... (Cepheus, respondeo).
4~ Nos forma puellarum......................(stupeo).
i- Andromeda..................................... est (Cepheus, filia).
5. :

Se
Forma

Deo

Sua

6. : regia hostia, oraculum suum

7. : urget,
comparat, nocet, gaudent.
8. :
17

ad ligas
stupet
movemus
Habent

4
Apud antiquos Romanos concordia maxima sed avaritia minima erat. Romani in suppliciis
deorum magnifici sed domi parci erant. Iu s titia inter se certabant et patriam curabant.
In

bello pericula audacia propulsabant e t beneficiis amicitias parabant. Delecti

consultabant patriae; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium propter sapientiam
validum erat.

.
.
.
.
. '
.

18

 :
:
'
^oncordia-ae(0)

Avaritia-ae(0)

lustitia-ae*(0)

5atria-ae(0)

Audacia-ae(0)

Amicitia-ae(0)

Sapientia-ae(0)

B'
^-)

'
^03-03(0)

'
domus-us(0)

Supplicium-ii-i**
()
Domus-i***(0)

Bellum-(ou)

Periculum-i(ou6)

Beneficium-ii-i
()
3-()

Ingenium-ii-i ()

3-***()

/ / /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ / / /

/ / / / / / / /

/ /

/ /

/ /

./

iustitia-ae :

^ \ \ \ \ \ \ \

\ \ \

\ \ \

\ \

\ \

\ \

\ \

\ \ \ \

\ \

\ \

\ \

\ \ \ /

suppllicium-ii-i :
()_____________________________________________
%%%
^// / / / / / / / / / / / / / /
/ ^
/ / / / / / // // // // // /
domus ' ' .
._______

19

 :
Antiquus - - um
:
Maximus - - um
:
Minimus - - um
:
Parvus - - um
:
Magnificus - - um :
Parcus - - um
: ,
Infirm us - - um :
Validus - - um : ,
Delectus - - um : ,

1'

sum
curo

Sum

Curo
1

Propulso
1 propulso

Paro
1
paro

Consulto
1 consulto

Certo
1 certo

Deligo
3 deligo

fui
curavi

curatum

esse
curare

propulsavi

propulsatum

propulsare

paravi

paratum

Parare

consultavi

consultatum

consultare

certavi

certatum

certare

delegi

delectum

deligere

______ ___________
_____________ Eram___________________
_____________ Eras___________________
_____________ Erat___________________
____________ Eramus__________________
_____________Eratis__________________
Erant

20

 1
Ama - bam
ama - bamus
Ama - bas
ama - batis
Ama - bat
ama - bant
2 *
Dele - bam
dele - bamus
D ele - bas
dele - batis
Dele - bat
dele - bant

: is, ea, id ( ,
).

Is
Eius
Ei
Eum

Ea
Eius
Ei
Eam

Id
Eius
Ei
Id

Eo

Ea

Eo

Ei - ii - i
Eae
Eorum
Earum
Eiis - iis - is
Eis - iis - is
Eos
Eas

Ea
Eorum
Eis - is - is
Ea

Eis - iis - is

Eis - iis - is

Eis - iis - is

21

1. .
inter + nos/vos/se
.
2.
.
3. //
(. in
.
4. apud + .
5. inter + .
6. ex + .
7. propter + .

22

 :
1. B'
.
2. Suppliciis :
.
3. Curabant, propulsabant:
.
4. Nos consulamus patriae : .
5. :
4- I lli patri.... consultaba.........
4- Nos am iciti.... para.....
4- Vos per i cui.... () propulsaba.......
4- Tu bell.... () paraba........
4- Ille filios cura......
4~ I lli inter .... certa.......
6. antiquus
:
Annos
Oeorum
Romanis
Bella
Periculum
7. 1-3
.
8.
.
9. :__________________________________
curabas
propulsabat
eratis
Consultabant

23

 5
Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat. X V II (septendecim) libri eius
de bello Punico secundo pulchri sunt. Ultimis annis vitae suae in Campania se
tenebat. Multos in illis locis agros possidebat. Silius animum tenerum
habebat. Gloriae Vergili studebat ingeniumque eius fovebat. Eum ut puer
magistrum honorabat. Monumentum eius, quod Neapoli iacebat, pro templo
habebat.

:
, , .
.
.
. .
. ,
. , , .

24

 :
:
A'
Poeta-ae ()
Campania-ae
Gloria-ae ()

B'
Silius-ii-i
Vir-i * ()
Liber-bri * ()
Bellum-i ()
Annus-i ()
Locus-i ** ()
Aqer-qri * ()
Animus-i ()
Verqilius-ii-i
Inqenium-ii-i ()
Puer-ri * ()
Magister-stri * ()

Monumentum-i ()

Templum-i ()

Neapolis-is ***

-er

Puer
Ager
Puer-i
Agr- i
Puer-o
Agr- o
Puer-um
Agr-um
Ager
Puer
Puer-o
A g r-o

Puer-i
Agr-i
Puer-orum
A g r-o ru m
Puer-is
Puer-os

Aqr-is
A g r-o s

Puer-i
Puer-is

Agr-i
Agr- is

25

Vir
Vir
Vir
Vir
Vir
Vir

- i
-o
- um
-o

Vir - 1
Vir - orum
Vir - is
Vir - os
Vir - i
Vir - is

 -er -us
.
-
-e. vir ._____________

locus-i .
, loci-orum
.
loca-orum.

Neapolis : Neapolis. Neapolis, Neapoli,

Neapolim, Neapolis, Neapoli.

26

 :
Italicus - - um :
Epicus - - um :
Clarus - - um :
Punicus - - um :
Secundus - - um :
Pulcher - chra - chrum : ,
Multus - - um :
Tener - - um :
Ultimus - - um :
Sacer - cra - erum :

Honoro

1 honoro

honoravi

honoratum

honorare

Teneo

2 teneo

tenui

tentum

tenere

Possideo

2 Possideo

possedi

possessum

possidere

Habeo

2 habeo

habui

habitum

habere

Studeo

2 studeo

studui

studere

Foveo

2 foveo

fovi

fotum

fovere

Iaceo

2 iaceo

iacui

iacitum

iacere

Sum

sum

fui

esse

27

 :
: :
Noster - stra - strum ( - - )
Vester - stra - strum ( - - )
Suus - - urn ( - - )
' '
' .
:

.
(
ipse - ipsa - ipsum).
se ' suus-a-um
.
,
:
.


: .

(& 1 - 5)
In + : ( -
)
In + :
De + :
Contra + :
: , , , , , (
).
Apud + :
In te r + :
+ : , ,
Propter + :
Pro + : ,
: ( ).

28

 :
1.
.
2.
.
3.
.
4.

:
Studebat, habebat, videt, fovebat, iacebat, delet, possidebat,
nocebat
i Deletis, amatis, deploratis, annis, repugnatis, possidebatis,
habetis, illis, videtis
i Epici, clari, pulchri, teneri, loci, antique, parci, magnifici, viri,
infirmi
i Illis , eis, viris, nobis, vobis, suis, annis
5.
.
, ,
:
Eum ut puer magistrum honorabat,
i I lli agros in eis locis possidebant,
i Poetas honorabat e t eos fovebat,
i Pueri magistrum amant et honorant,
i Animus pueri tener est
i Eorum libri de bellis pulchri sunt,
i Multi poetae Vergili ingenium favebant.
6. ,
, ,
-
.
i Septedecim............Sili d e ............................ Punico.................sunt.
(liber, bellum, pulcher).
i- Silius in septedecim..................................de........... Punico secundo
narrat, (liber, suus, bellum).
i Ultimis annis vitae suae in illis locis..................... se.................
(Campania, teneo)
i Multi incolae Campaniae................. in illis locis................. (ager,
possideo)

29

7.
is, ea, id :
i

Silius Ita licu s, poeta epicus, vir clarus erat

i X V II libri poetae de bello punico secundo pulchri sunt

J- Multos in illis locis agros possidebat Silius
i
i

Silii animus tener erat

Cloriae Vergili studebat

ingeniumque magnorum poetarum

fovebat.
8.

:
J- patria mea Ita lia est
i

poeta fortunam tuam deplorat

i epistulae meae plenae querelarum mearum sunt

J- epistulis tuis contra iniuriam meam repugnabas
i

Aeneas socius meus e t tuus est.

30

 6
In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est
fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium e t sententia
civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non
stat. Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique omnes
servi sumus : sic enim liberi esse possumus.

' , ,
. , . ,
.
, .
,
. .

31

:

' , .
.
: -, -or, os,-er, guis, nis : -es, -is
: -as, -us, -x, -do, -go, -io, - + s : -es, -

: -a, -c, -n, -t, -al, -ar, -e, -ur, us

- s, -

- es

- a, - ia

- is

- is

- um, - ium

- um, - ium

-i

- i

- ibus

- ibus

- em, - im

- es, - is

- a, - ia

- s, -

- es

- a, - ia

- e, - i

- e, - i

- ibus

- bus

32

 :
1. - im - em : : febris,
puppis, sitis, tu rris, tussis, secures :
Tiberis, Neapolis, Albis
2. -i -e :
>
>

-is, -er

>

-is : aequalis, annalis, natalis

>

- e, - al, - ar

>

>

3. , - ia -
>

- e, - al, -ar

>

4. - ium - um
>

- is, - es canis, iuvenis, sedes

> , pater, mater,

fra te r
>

pugillares - ium

>

Samnis - Samnites - ium

>

Penates - ium

>

- e, - al, - ar

5. - is -es
> - ium

33


5ententia-ae ()

B'
Fundamentum-i
()
Animus-i ()

Consilium-ii-i
()
-()

M inister-sti
')
33-()
)

'
Civitas-tatis(0)
*
Lex-gis(0)

Libertas-tatis
()
rons-ntis ()

Aequitas-tatis
()
Mens-ntis ()
,
Cor pus03(0)

Interpres3(/)

ludex-cis ()

Magistratus-us
()

Civitas - atis : - ium - um

34

 :

Bonus - - um
Positus - - um
Liber - ra - rum
Noster - stra - strum

:
'.( )
:
: ( )

Omnis - is - e

Servo
1
,
Sto
1

Contineo 2

Pono
3

Ponor
3

servo

servavi

servatum

servare

sto

steti

statum

stare

contineo

continui

contentum

continere

pono

posui

positum

ponere

ponor

positus sum

poni

/\ \ \
\
\
\ \ \ \ \ \ \ \ \
Possum : pot + sum. t s
. f f.
__________________________________________ __________________________________________

sum > possum

es > potes
est > potest
sumus > possumus
estis > potestis
sunt > possunt

35

eram > poteram

eras > poteras
erat > poterat
eramus > poteramus
eratis > poteratis
erant > poterant

: -
Quam :
Nostra :

: qui, quae, quod

Qui
Quae
Cuius
Cuius
Cui
Cui
Quem
Quam
Quo

Qua

Quod
Cuius
Cui
Quod
Quo

a
Qui
Quae
Quorum
Quorum
Quibus
Quibus
Quos
Quas

Quae
Quorum
Quibus
Quae

Quibus

Quibus

Quibus

| enim .
| , . enim
nam,
<( . sine
< /
^\VXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvXAvX/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X/\'/X

:
quam leges continent : , civitate.
quae,
.
ut corpora nostra sine lege : .
ut, (non stant) .

36

 :
1 . (bonus-a-um) interpres, (liber-a-um) mens :
, .
2. viri, ministri, servi : .
;
3. Civitas : --
-um, -ium ;
4. fons :
-ium.
5. servant :
.
6. possumus : ,
.
7. , (
) :
i- Militum corpus validum erat.
i- Alexander, Philippi filius, multos equites habebat.
i- Multi milites cum rege sunt.
i- Civium gladii urbem liberabant.
4- Hannibal ante portas.
4- Historia est magistra vitae.
8. :
4- in ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant.
4- Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis.
4- Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat.
9. :
i- in ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges s er v a n t .
4- Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat.
4- Mens posita est in legibus
4- Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique servi
sumus : sic enim liberi sumus.

37

10.

: boni viri in ea civitate sunt. Ei servant leges = in ea civitate sunt boni
viri, qui leges servant.
i- Leges fons aequitatis sunt. Leges cives servant.
4- Mens civitas lex est. legem cives amant.
i- Corpora delectorum virorum infirma erant. Delecti viri patriae consultabant.
4- Beneficia Romani parabant. Beneficiis bella propulsabant.,
i- Romani in suppliciis deorum magnifici erant. Romani domi parci erant.
4- Andromedam videt e t amat Perseus. Cepheus ad scopulum Andromedam adligat.
i- Cassiope se cum Nymphis se comparat. Nymphae pulchrae sunt.
4- Perseus beluam hasta delet. Belua ad Andromedam se movet.
11.
enim nam
.
i- lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis.
i- Sic enim liberi esse possumus.
i- Belua enim incolis nocebat.
4- Sic enim oraculum respondet.

38

Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat. Ex quibus quattuor
in Nerviis hiemare iubet e t tribus imperat in Belgis remanere. Legatos omnes frumentum
in castra importare iubet. Milites his verbis admonet : " hostes adventare audio ;
speculatores nostri eos prope esse nuntiant. Vim hostium cavere debetis ; hostes enim
de collibus advolare solent et caedem ,militum perpetrare possunt".

. '
.
. '
: .
. ,
.

39

 :
:
A '
Inopia-ae ()
Belgae-arum

B'
''-()*
^-^)**

Nervii-orum
3-0'***(0)

Verbum-i(ou6)

'
Caesar-aris
Legio-onis(0)
M iles-it 3()
Hostis-is(apo-0)

5]0-03()

V is ****(0 )

Legatus-i(ap)

3-3*****()
Caedes-is(0)

/ / /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ / /

frumentum-i .
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ /

\ /

/ / /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /' ^

hiberni-orum , pluralia tantum

>

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ;

castra-orum :
.
>/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ,

/ / /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ /

/ / /

vis , ,
: vis, -, -, vim, -, vi vires, virium, viribus, vires,
vires, viribus
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ /

\/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /'^
-is -ium
-is -es.
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ^

40

 :
:
Multus - - um
:
Noster - stra - strum : ()
:
Tres ( - ) - tria ():
Omnis - is - e :
:
Quibus :
His
:
Nostri :
Eos
: -
hic, haec, hoc

Hic
Huius
Huic
Hunc

Haec
Huius
Huic
Hanc

Hoc

Hi
Horum
His
Hos

Hac

Hae
Harum
His
Has

His

His

41

Hoc
Huius
Huic
Hoc
Hoc

Haec
Horum
His
Haec
His

Conloco

Hiemo

Iubeo

Impero

Remaneo

Im porto

Admoneo

Advento

Audio

Nuntio

Caveo

Debeo

Advolo

Soleo

()
Perpetro

Possum

1 conloco

conio cavi

conio catum

conio care

1 hiemo

hiemavi

hiematum

hiemare

2 iubeo

iussi

iussum

iubere

1 impero

imperavi

imperatum

imperare

2 remaneo

remansi

remansum

remanere

1 importo

importavi

importatum

importare

2 admoneo

admonui

admonitum

admonere

1 advento

adventavi

adventatum

adventare

4 audio

audivi

auditum

audire

1 nuntio

nuntiavi

nuntiatum

nuntiare

2 caveo

cavi

cautum

cavere

2 debeo

debui

debitum

debere

1 advolo

advolavi

advolatum

advolare

2 soleo

solitus sum

solitum

solere

1 perpetro

pertravi

perpetratum

perpetrare

possum

potui

posse

42

 : 1 2
: -re : ama - re , dele - re. sum
: esse

:

. >
/,s
.
. .

/,s
>
.
: me, te, se, nos, vos,
se . .

- - ( 18) >
/,s
.

iubeo ,
impero : Caesar
iubet legions in Nerviis hiemare. Caesar imperat legionibus in Nerviis hiemare.

1.
.
2. vis .
3. .
4. .
5.
, ,
( , ).
> Caesar quattuor ex ................ in Nerviis et tres in Belgis ............... (conloco,
legio).
> Quattuor ...................in Nerviis hiemare imperat et tres in Belgis
..................iubet (remaneo, legio).
>
omnes ..........................in .....................conlocare iubet (hiberna,
legatus, legio).
>
frumentum in c a s tra ....................iubet. (importo, legatus).
43

> Speculatores .............................................e t prope eos esse nuntiant, (hostis,

advento).
6. legions, legatos, milites, vim, caedem :
.
7. :

imperabat

iubet
debetis
possunt

8. :

hostes

eos
quibus

verbis

9. :
i- duces legions ante pugnas admonebant
i- Romani milites barbaros hostes vident
i- Romani duces legions suas in collibus conlocant
4- Romani milites caedes perpetrabant
10. :
i- legio in te rra gelida hiemabat
i- legatus legionem remanere in Belgis iubet
i- speculatorem nostrum hostis videt
vim hostis cavere debeo
11 .
: Ovidius scriptitat. Ovidius in te rra Pontica exulat > Ovidius scrip tita t se in
te rra Pontica exulare.
4- Ovidius in epistulis scriptitat. Curae et miseriae Ovidium exruciant.
Ovidius in epistulis scriptitat. Incolae terrae Ponticae barbari sunt.
4- Ovidius in epistulis scriptitat. Musa est unica amica Ovidii,
i- Aeneas reginae renarrat. Aeneas in italiam navigat.
4- Dido dicit. Aeneas cum sociis e t cum nato in Italiam navigat.
Socii putant. Delecti viri ingenium validum propter sapientiam habent.
44

12.
: Caesar iubet... : Caesar imperat...
.
i- Romani vim hostium cavent
4- Milites de collibus advolant
- Una legio in Gallia remanet
i- Tres legions in Africam navigant
i- Puer magistros honorat
i- Pueri gloriae Vergili student
- Socii pericula in bello audacia propulsabant.

45

 8
Gaius Plinius Cornelio Tacito suo salutem. Ridebis. Ego tres apros feroces cepi. "Ipse?"
interrogabis. Ipse. Ad retia sedebam;

erat in proximo non venabulum sed stilus et

pugillares; cogitabam aliquid enotabamque; Etsi retia vacua, plenas tamen ceras
habebam. Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis. Cum in venationibus
eris, licebit tib i quoque pugillares adportare; Videbis non Dianam in montibus sed
Minervam errare. Vale!

. .
. : ; . .
.
. () , .
. ,
:
. !

46

 :
:
A '
Cera-ae(0)
Silva-ae(0)
Diana-ae
Minerva-ae

B'
Gaius-i
Plinius-ii-i
Cornelius-ii-i
Tacitus-i
-()
^-^)

S+i3-()
Incitamentum-i(ou6)

Salus-utis*(0)
+-13**()
93-, ***()

Solitudo-inis(0)
Cogitatio-ionis(0)
Venatio-ionis(0)
3-3****()

salus-utis .

-e, -al, -ar -

, - -ium.
rete-is -i -e.

Ret - e
Ret - ia

Ret - is
Ret - ium

Ret - i
Ret - ibus

Ret - e
Ret - ia

Ret - e
Ret - ia

Ret - i -e
Ret - ibus
***
pugiallares-ium .
****

-ium

47

*****
\/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /-^
x , , -ii ;
-i. filius -
;
^ -ie. ( 15)
/
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

:
:
Proximus - - um : ,

Vacuus - - um

Plenus - - um

Magnus - - um
:
Tres - tria : ( )
Ferox - cis : (, )

^

;
: celer - ;
celeris - celere acer - acris - acre. : ;
^ brevis - brevis - breve. : ferox - ocis. /
, -i,
-ium - - ;

:
Suo
: '
Ego
: '
Ipse
:
Aliquid :
Tibi
: '

48

 / : ipse, ipsa, ipsum

Ipse
Ipsius
Ipsi
Ipsum

Ipsa
Ipsius
Ipsi
Ipsam

Ipso

Ipsi
Ipsorum
Ipsis
Ipsos

Ipsum
Ipsius
Ipsi
Ipsum

Ipsa

Ipso

Ipsae
Ipsarum
Ipsis
Ipsas

Ipsis

Ipsis

Ipsa
Ipsorum
Ipsis
Ipsa
Ipsis

Interrogo
1 interrogo

Cogito
1 cogito

Enoto
1 enoto

Adporto
1 adporto

Erro
1 erro

Rideo
2 rideo

Sedeo
2 sedeo

Habeo
2 habeo

interrogavi

interrogatum

interrogare

cogitavi

cogitatum

cogitare

enotavi

enotatum

enotare

ad portavi

adportatum

adportare

erravi

erratum

errare

risi

risum

ridere

sedi

sessum

sedere

habui

habitum

habere

49


Licet

Video

Valeo

Capio

2 licet

licuit

2 video

vidi

2 valeo

valui

3*

capio

licere
visum

videre
valere

cepi

captum

capere

1
Ama - bo
Ama - bis
Ama - bit
Ama - bimus
Ama - bitis
Ama - bunt

2P
Dele - bo
Dele - bis
Dele - bit
Dele - bimus
Dele - bitis
Dele - bunt

Sum
Er - o
Er - is
Er - it
Er - imus
Er - it is
Er - unt

:
:
cum in venationibus eris : .
cum
.
etsi retia vacua habebam : .
etsi ,
.
tamen.

50

 :
1. , cera-ae, ,
;
2. ,
;
3. '
.
4. vacuum rete, feroces apri : .
5. tu : ' .
6. suo : ,
.
7. cepi, sedebam, lic e b it: .
8. sunt :
.
9. : apros, ipse, ad, proximo, sed,
aliquid, -que, cum, tamen, tib i, in, vacua, ceras, tres, stilus, quoque.

10.
.
11 . : stilus,
silvae, venationibus, montibus.
12 . ' ' .
;
13 . '.
14.
: salutem, venationibus, solitudo, montibus, cogitationis
15. ,
:
- cum Romani in venationes sunt, pugillarium adportant
i- propter solitudo Plinius cogito
16.
,
:
i- cum Gaius in ..................... erat, pugillares.................. (silva, habeo)
i- Gaius.......................habet.................. (solitude, incitamentum, cogitation)
i- Videmus Minervam in.................................(mons, sedeo)
17.
.
51

18 . ,
.
19. : ad, sed, in, etsi, cum
20.
:
- sedeo(ova), (), Plinius, ad
i- Plinius, 1(), Minerva, in, video, 3()

52

 9
Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit. Filius
eius Sextus Taquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Maritus et pater et
Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit et cultro
se ipsam in te rficit. Brutus ex vulnere dolore mango cultrum extra hit et delictum punire
parat. Polpulum concitat e t Tarquinio imperium adimit. Liber iam populus Romanus duo
consules, Iunium Brutum et Taquinium Collatinum, deligere constituit.

:
, ,
' . , , ,
.
. .

. . ,
, ,
.

53

 :
:
A '
Pudicitia-ae ()
Lucraetia-ae
Femina-ae ()
Lacrima-ae ()
Iniuria-ae ()

B '
Tarquinius-ii-i
Modus-i(ap)
Filius-i-()*
Sextus-i
Collatinus-i
3-()
Iunius-ii-i
Brutus-i
-()
Delictum-i(ou)
3-()
Imperium-ii-i(ou)

^3()
-3()
-3()**
\/3-3()
-3()
3-3()

Filius-ii-i : -________________

Pater-tris : -um -ium.

mater, fra te r.__________________________
:
:
Superbus - - um :
Septimus - - um : ( )
Ultimus - - um :
Maestus - - um :
Magnus - - um :

:
Hoc
:
Eius
:
Eam
:
Illis
:
Se
:
Ipsam :
54

 ille , illa , illu d

Ille
Illius
Illi
Illum

Illa
Illius
Illi
Illam

Illo

Illi
Illorum
Illis
Illos

Illa

Illae
Illarum
Illis
Illas

Illis

Illis

Illud
Illius
Illi
Illud
Illo

Illa
Illorum
Illis
Illa
Illis

:
3 4
3 ouguviac - u
: + +
Leg -
Leg - is
Leg - it
Leg - imus
Leg - it is
Leg - unt
: + + re
Leg - ere

55

 4 - i
:
Aud -
Aud - is
Aud - it
Aud - imus
Aud - it is
Aud - iunt
: + re
Aud - ire

3 4
; 1 2
- ba - e.

Leg
Leg
Leg
Leg
Leg
Leg

eeeeee-

bam
bas
bat
bamus
batis
bant

Audi
Audi
Audi
Audi
Audi
Audi

56

e
e
e
e
e
e

bam
bas
bat
bamus
batis
bant

paravi

paratum

parare

concito

concitavi

concitatum

concitare

perdo

perdidi

perditum

perdere

laedo

laesi

laesum

laedere

interficio

interfeci

interfectum

interficere

extraho

extraxi

extractum

extrahere

adimo

ademi

ademptum

adimere

deligo

delegi

delectum

deligere

constituo

constitui

constitutum

constituere

invenio

inveni

inventum

invenire

punio

punivi

punitum

punire

aperio

aperui

apertum

aperire

1 paro

Paro

1
Concito

Perdo
3

Laedo
3

In te rfic io
3*

Extraho
3

Adimo
3

Deligo
3

Constituo
3

Invenio
4

Punio
4

Aperio
4

:
: .
- invenio - , - saluto - - deligo ,
.

:

- ( ) : hoc modo imperium perdit.
: vive cum virtute.
57

 :
1.
.
2. .
3.
.
4.
( - ).
5. .

' ;
i- Septimum, regum, imperium, maestum, magnum, antiquum, magnificum, possum
4- Eius, filius, ipsius, huius, illius, regius
4- Perdit, laedit, aperit, extrahit, adimit, constituit, invenit
4- Perdere, laedere, genere, adimere, constituere, deligere, vulnere
i- Regis, patris, lacrimis, vulneris, consulis, civitatis, imperiis, doloris
6.
.
, :
i- Hic suum regnum perdit.
4- Tarquinius imperium propter impudentiam fili sui perdit.
4- Ille pudicitiam uxoris eius laedit.
4- Ille delictum punier parat.
4- Pater puellae invenit eam maestam.
7. ,
, ,
( ,
).
i- Tarquinius Superbus septimus atque..................... regnum............(suum, ultimus).
4~ Tarquinius propter imprudentiam....................................imperium perdit (suus,
filius).
4- F ilius..................................... imperium adimit (pater, suus).
4- .................... regnum non licet puellarum pudicitiam.................(laedo, filius).
4~ Pudicitiam ................... Collatini Sextus Tarquinius laedit et propter
hanc..............pater................imperium perdit (uxor, is, iniuria).
8. :

delictum
modo

cultro
58

T1

lacrimis

9. :

perdit
: '
laedit
:
inveniunt
: ' '

in te rfic it : '
e x tra x it
: '
punire
: a'
adimit
: '
deligere :
constituit :
10.
hic, haec, hoc.
.
i- Filius regis Sextus est
4- Feminam inveniunt maestam
i- Cultrum ex vulnere maritus e xtra xit
i- Tarquinium Collatinum e t Iunium Brutum consules deligit populus Romanus
i- Historiam narrat pater filio
11 .
.
12. : mango dolore, se ipsam, duo consules.
13.
: is, ea, id : ................. cultro se ipsam
in te rfic it.............
14 . :
i- Tarquinius Superbus dicit... Tarquinius Superbus hoc modo imperium perdit
i- Brutus dicit... Tarquinius Superbus hoc modo imperium perdit
4- Tarquinius Superbus dicit... Filius Tarquini Superbi pudicitiam Lucretiae laedit
i- Maritus Lucretiae debet... Maritus Lucretiae delictum punit
4- Brutus iubet Tarquinium Superbum... Tarquinius Superbus exulat
4- Brutus concitat poplulum Romanum... Populus Romanus imperium Tarquinio
Superbo adimit
4- Brutus imperat populo Romano... Populus Romanus duos consules deligit
4- Brutus constituit... Brutus concitat populum.
59

10

Aeneas bellum ingens geret in Italia. Populos feroces contundet, mores eis imponet et
moenia condet. Tu Aeneam ad caelum feres. Postea Iulus, Aeneae filius, regnum ab
Lavinio tra n fe re t et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios,
Romulum et Remum pariet, quos lupa nutriet. Romulus moenia Martia condet Romanosque
de suo nomine appellabit. Romanis imperium sine fine erit. Caesar Augustus, ab Iulo
ortus, Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet. Hunc tu, ut Aeneam, in caelo
accipies.

:
. ,
. . ,
, ,
. ,
, .
.
. ,
. ,
.

60

:
A '
Aeneas-ae
Italia-ae
Alba Longa
Lupa-ae ()
Ilia-ae
Porta-ae ()

B '
^)
3-()
-) *
Iulus-i
3--()
^^-()
3-()
''--()
Augustus-i
Romanus-i
Romulus-i
Remus-i

Mos-ris ()
Moenia-ium () * *
Nomen-inis ()
Finis-is () * * *
M ars-rtis
Caesar-aris

Caelum-i : :
.
**
Moenia-ium : .
* * *

Finis-is : - ium
- is - es.
, , .

61

 :
:
Trecenti - a e - a : ( )
Duo - a e - a
: ( 56 )
Suus - - um
:
Ortus - - um
: ( . orior)
Saturnius - - um :
Martius - - um :

:
Ingens - ntis : ( - ) ,
Ferox - ocis : ( - )

:
Eis
Tu
Quos
Suo
Hunc

: -
:
:
:
:

62

1
Appello

Gero
3
,
Contundo
3

Impono
3

Condo
3

Fero
3

Transfero
3

Pario
3*

Claudo
3

Restituo
3

Accipio
3*

Munio
4

Nutrio
4

Orior
4

appello

appellavi

appellatum

appellare

gero

gessi

gestum

gerere

contundo

contudi

contusum

contundere

impono

imposui

impositum

imponere

condo

condidi

condotum

condere

fero

tuli

latum

fe rre

transfero

transtuli

translatum

transferre

pario

peperi

partum

parere

claudo

clausi

clausum

claudere

restituo

restitui

restitutum

restituere

accipio

accepi

acceptum

accipere

munio

munivi

munitum

munire

nutrio

nutrivi

nutritum

nutrire

orior

ortus sum

oriri

\\\\\\\\\\\\\\\\^
pario pariturus 15
3*, accipio.
orior oriturus. , /
, 6
: , ,
, , .

s \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

63

\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \

 3 4
rnc 3^ 4 :
+ ( e )
+ .
3
Leg - am
Leg - es
Leg - et
Leg - emus
Leg - etis
Leg - ent

4 1
Audi - am
Audi - es
Audi - et
Audi - emus
Audi - etis
Audi - ent

fero
3 ,
' ( )
- e -r - -s -t.

Fer - o
Fer - s
Fer - 1
Fer - imus
Fer- tis
Fer - unt

Fer - ebam
Fer - ebas
Fer - ebat
Fer - ebamus
Fer - ebatis
Fer - ebant

Fer - am
Fer - es
Fer - et
Fer - emus
Fer - etis
Fer - ent

64

Fer - re

:
quos lupa nu triet : , filios.
quos nutriet
.
ut Aeneam acceperis : ,
ut .
.

:
S ex + ,

S Ab + , ,

post


/ ('
post)

65

 :
1. '
.
2. mores, fine : .
.
3. caelum :
, caelum.
4. feres :
f e r - .
5. >'
:

G eret
Feres
Muniet
E rit
Appellabit
Restituet
Imponet
Tranferet
6. ( e rit)
J u p ite r narrat...
.
7. Aeneas bellum .... Albam Longam m u n ie t:
debeo.
8.
:
Fine, annos, regnum,lupa, filius, mores, caelo, portas, nominee

A'
B'

9. Romulus...accipies :
, .
10. .
11 . :
66

geres
condit
transferemus
eritis
parient
12 .moenia, Martia, Saturnium, regnum : .
13. : post trecentos annos;
14.
:
i- illa Aeneam in caelo accipiet
i- lupa filios Iliae nutriet
i- tu bellum ingens geris
4- populum ferocem contundis
15.
:
i- Venus Caesarem ad caelo fe re t
4- Aeneas populus feroces mores imponet
- Romulus Romanos de suo nominee appellabit
i- Ille bellum ab Lavinium in Alba Longa tra n fe re t
16.Romulus moenia Martia condet Romanosque de suo nomine appellabit:
suo eius, ;

67

 B '

11

Hannibal, dux Carthaginiensis, V I etXX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello
superavit e t Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum
elephantis transiit. Ubi in Ita lia fu it, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum e t Cannas
copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus
audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Postquam X IV
annos in Ita lia complevit, Carthagienses eum in Africam revocaverunt. Ib i Hannibal
bellum cum Romanis componere fru s tra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam
dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt.

:
, , 26 ,
. ,
. , ,
,
.
. .
14 , .
( ) .

.

68

 :
:
A '
Hispaniae -ae ()
Ita lia - ae ()
Trebia - ae ()
Cannae - arum* ()
Copia - ae** ()
Insidiae - arum ()
A frica - ae
Victoria - ae ()
Zama - ae

B '
Annus - ()
Bellum - ()
Saguntum - i
Elephantus - i***
Ticinus - i
Trasumenus - i
Romanus - i
Populus - ()
Ager - gri(ap)
Fabius - ii
Maximus - i

Hannibal - alis
Dux - cis ()
Gens - ntis ()
\/js* * * *
Alpes - ium
Elephas -3()
Glades - is ()
Scipio - ionis

Cannae-arum, insidiae-arum .

^/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

copia-ae :
.
\\\ \

***
Elephantus - elephas - ntis : (V ' .
.

****
Vis : ,
: vis - - vim - vi / vires virium viribus vires vires viribus

69

 :
:
Romanus - - um :
Pavidus - - um
:
Falernus - - um :
Natus - - um
: .
nascor. nasciturus.
:
Carthaginiensis - is - e :
Omnis - is - e
:
Cannensis - is - e
:

:
Quae :
Se
:

70

Supero
1

Expugno
1

Profligo
1

Revoco
1

Dimico
1

Reporto
1

Deleo
1

Compleo
2

Nascor
.

Seiungo
3

Compono
3

Cupio
3*

Transeo

Audio
4

Expedio
4

supero

superavi

superatum

superare

expugno

expugnavi

expugnatum

expugnare

profligo

profligavi

profligatum

profligare

revoco

revocavi

revocatum

revocare

dimico

dimicavi

dimicatum

dimicare

reporto

reporto

reportavi

reportare

deleo

delevi

deletum

delere

compleo

complevi

completum

completum

nascor

natus sum

natum

nasci

seiungo

seiunxi

seiunctum

seiungere

compono

composui

compositum

componere

cupio

cupivi

cupitum

cupere

transeo

transi(v)i

transitum

transire

audio

audivi

auditum

audire

expedio

expedivi

expeditum

expeditum

71

 - -

4 : ( ), (
), ( ) (
). ' :
> : , ,

> : , ,

> :
>

l nc - 2 - 4 :

--, : amav-. delev-, audiv-.
:
-/' -is ti, it, -im us, -is tis , -e ru n t/-e re
sum
Fu-i
Fu - isti
Fu - it
Fu - imus
Fu - istis
Fu - erunt/-ere

1
Amav - i
Amav - isti
Amav - it
Amav - imus
Amav - istis
Amav - erunt/-ere

2
Delev - i
Delev - isti
Delev - it
Delev - imus
Delev - istis
Delev - erunt/-ere

4
Audiv - i
Audiv - isti
Audiv - it
Audiv - imus
Audiv - istis
Audiv - erunt/-ere

l nc - 2nc - 4nc
+ -era +

sum
Fu - eram
Fu - eras
Fu - erat
Fu - eramus
Fu - eratis
Fu - erant

1
Amav - eram
Amav - eras
Amav - erat
Amav - eramus
Amav - eratis
Amav - erant

2
Delev - eram
Delev - eras
Delev - erat
Delev - eramus
Delev - eratis
Delev - erant
72

4 )
Audiv - eram
Audiv - eras
Audiv - erat
Audiv - eramus
Audiv - eratis
Audiv - erant

 1 - 2 - 4

sum
Fu Fu Fu Fu Fu Fu -

ero
eris
e rit
erimus
eritis
erint

1
Amav - ero
Amav - eris
Amav - e rit
Amav - erimus
Amav - eritis
Amav - erint

2
Delev - ero
Delev - eris
Delev - e rit
Delev - erimus
Delev - eritis
Delev - erint

4 )
Audiv - ero
Audiv - eris
Audiv - e rit
Audiv - erimus
Audiv - eritis
Audiv - erint

EO (e o -ii-itu m -ire )

Eo
Is
It
Imus
I t is
Eunt

Ibam
Ibas
Ib a t
Ibamus
Ib a tis
Ibant

Ibo
Ib is
I b it
Ibimus
Ib itis
Ibu nt

I i - ivi
Ie ro
Ieram
Is ti
Ieras
Ie ris
Iit
Ie ra t
I e r it
Iimus
Ieramus
Ierimus
Is tis
Ie ra tis
Ie ritis
Ie ru n t
Ie ra n t
Ie rin t

73

, ubi, ut.
simul, postquam ,
. ubi
,
postquam .

a(b) .
. / ..

bello , , : dimico,
pugno, victoriam, reporto, .

:
quae Italiam ab Gallia seiungunt : ,
Alpes. quae
.
ubi in Ita lia fu it : ,
ub[m \ \ .

74

 :
1.
.
2. : ,
. .
3. .
4. .
5. : ab, cum, in, ex, ad, apud, de sine ;
6. :
> superavit
: '
> expugnavit : '
> transit
: a'
> profligavit : ' .
> revocaverunt: '
> complevit : ' .
> componere : a' .
7. :
> cladem Cannensem :
> dux Carthaginiensis :
> agro Falerno
:
> populus Romanus
8. ubi
postquam :
> Hannibal, dux Carthaginiensis, VI e t XX annos natus, omnes gentes Hispaniae
bello superavit e t saguntun vi expugnavit.
> Carthagienses eum in Africam revocaverunt. Ib i Hannibal bellum cum Romanis
componere fru s tra cupivit.
> Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Ubi in Ita lia
fu it, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum e t Cannas copias Romanorum
profligavit e t delevit.
9.
:
> dux gentes Hispaniae bello superavit.
> Populus Romanus cladem pavidus audivit.
10.
:
> ubi Hannibal in Ita lia ............. (sum), exercitum Romanorum.............. (vinco) potuit
> dux Carthaginiensis apud ............... (Cannae) milites Romanos............(proelium
vicit.

75

12

L. Aemilio Paulo consuli iterum bellum cum Perse sege gerere obtigit. Ut domum ad
vesperum rediit, filiola eius Tertia, quae tum erat admodum parvula, ad complexum patris
cucurrit. Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam. "Quid est"
inquit "mea Tertia? Cur tris tis es? Quid tib i accidit? "Mi pater" respondit illa "Persa
periit". Perierat enim catellus eo nomine, quem puella multum amabat. Tum pater Tertiae
d ix it "omen accipio". Sic ex fo rtu ito dicto spem praeclari triumphi animo praesumpsit.

:
, ,
. , ,
, .
. : ;
; ; : , .
, .
: .
' .

76


:
A '
Perses - ae*

B '
Lucius-ii-i **

Filiola - ae () Aemilius-ii-i**

Tertia - ae
Paulus-i
Filia - ae () Bellum-i(ou5)

Puella - ae () \/3-()

Persa - ae
Osculum-i(ou5)

^ -^ )

Dictum-i(ou5)

Triumphus()
^-^)

3-3()

-93()

P a te r-tris***
()
Nomen-inis(ou5)

Omen-inis(ou5)

'
Complexus-us
()

E '
Spes-ei
()

Perses - ae : ' .
Perses

Persae

: Persae

Persen - Persam

Perse - Persa
: Perse - Persa
**

Luci - Aemili.

77

***

Pater-tris : -ium.
mater, fra te r.

:
:
Parvulus - - um : ( parvus)
Tristiculus - - um :
Fortuitus - - um :
Praeclarus - - um :
:
Tristis - is - e :

:
Eius
Quae
Eam
Quid
Mea
Tibi
Mi
Illa
Eo
Quem

: - -
:
: -
:
:
:
:
:
: -
:

78

 : quis, quid

Quis
Cuius
Cui
Quem

Quid
Cuius
Cui
Quid

Quo

Quo

Qui
quae
Quorum
quarum
Quibus
Quos
quas

Quae
Quorum
Quibus
Quae

Quibus

Quibus

79

1 amo

Amo

1
Do

2
Respondeo

Gero
3
,
Obtingit
3

Curro
3

Accidit
3

Accipio
3*

Dico
3

Praesumo
3

Redeo
()
Pereo
()
Animadverto 3

amavi

amatum

amare

do

dedi

datum

dare

respondeo

respondi

responsum

respondere

gero

gessi

gestum

gerere

obtingit

obtigit

curro

curravi

accidit

accidit

accipio

accepi

acceptum

accipere

dico

dixi

dictum

dicere

praesumo

praesumpsi

praesumptum

praesumere

redeo

redii

reditum

redire

pereo

perii

peritum

Perire

animadverto

animadverti

animadversum

animadvertere

obtingere
curratum

currare
accidere

80

 2001 -

inquam

Inquam
Inquis
Inquit
(inquimus)
(inquitis)
Inquiunt

Inquies
Inquiet

Inquiebat

(inquii)
Inquisti
Inquit
(inquimus)

Inque
Inquito

Inquiens

81

'
-vi -ui : quaero - quaesivi
-si : gero - gessi, laedo - laesi, claudo - clause
: lego - legi
: curro - cucurri,
.
: animadverto - animadverti
1 .

:
:
U t domum ad vesperum re d iit : .
U t
.
quae tum e ra t admodum parvula : filiola.
quae
.
quem puella multum amabat : catellus.
quem
.

82

 :
1.
.
2. .
3. Persa periit :
.
4. >'
:
Rediit
Est
Respondit
Perierat
D ixit
Praesumpit
5. Mi pater, Persa p e r iit: :
illa respondit.
6. : mi pater, eo nominee, Perse
7. :
,
,
8. :
pater osculum filiae dedit sed animadvertit eam esse tristiculam
o perierat enim catellus, quem puellam multum amabat
9. ,
- . :
postquam Romani bellum gerebant, redierunt in Romam
o Aemilius Paulus consul filiam osculo dedit
10 . :
o Aemilius Paulus pater T e rti..........Fu......
o Tertia catell......habebat, qui per........... ()
o Pater Tertiae tris tic u l...... erat
11 .cum Perse, ad vesperum, ex dicto :
.
12. .
13. :
Cicero narrat....
L. Aemilio Paulo consuli iterum bellum cum Perse rege gerere obtigit,
o Ad complexum patris cucurit.
o Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam.
o

83

13

Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat.
Serena nocte subito luna defecerat; Ob repentinum monstrum te rro r animos militum
invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de
stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam
misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt.
Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit!

:
,
. .

.
'
.
.
, .

84

 :
:
A '
Perses-ae

B '
Sulpicius-ii-i

Luna-ae *()

Gallus-i

N ox-ctis***(0)

0-03()

Rex-gis(ap)

M iles-it
()

Ratio-onis(0) ,

A rs-rtis(0)
+0-03()

Fiducia-ae
() Legatus-i(ap)

Stella-ae ()
Lucius-ii-i
Pugna-ae ()

Aemi lius-i i-i

Victoria-ae ()

Paulus-i
-()

3+-()

3-()
-()
**
Modus-i(ap)
Adversaus-ii-i(ap)

'
Exercitus-us

Status-us

Motus-us

Aditus-us

Metus-us

()
()
()
()
()

Luna-ae :

Caelum-i: .
.
***
/ / // // // // // // // / / / / / /
Nox-ctis : noctu-nocte
noctium.

85

/ / / / / / / / / / / / / / / / / / //

 '
' - domus, manus, ficus -
-us -u.
domus >'
:
Domi : / . .
Domum : / .
, .
Domo : / .
.

Fruct
Fruct
Fruct
Fruct
Fruct
Fruct

Fruct
Fruct
Fruct
Fruct
Fruct
Fruct

us
us
ui/u
um
us
u

Corn - u
Corn - us
Corn - ui/u
Corn - u
Corn - u
Corn - u

Dom - us
Dom -us/-i((b' )
Dom - ui
Dom - um
Dom - us
Dom - o (P>' )

us
Corn - ua
uum
Corn - uum
ibus
Corn - ibus
us
Corn - ua
us
Corn - ua
ibus
Corn - ibus

Dom - us
Dom- uum/-orum((b')
Dom - ibus
Dom - os (P>' )
Dom - us
Dom - ibus

' : senatus-us, conspectus-us.

Ficus : ' -us, -u.

86

 :
:
Serenus - - um
: ,
Repentinus - - um :
Paulianus - - um
Adversarius - - um : ,
Romanus - - um
:
Alacer - eris - cre : ,
Liberalis - is - e :
Illu s tris - is - e :

:
Qui
:
Eo
: -
Illam :
Ille
:

87

Disputo
1

Do
1

Gero
3

Deficio
3*

Invado
3

Amitto
3

M itto
3

Vinco
3

Possum

disputo

disputavi

disputatum

disputare

do

dedi

datum

dare

gero

gessi

gestum

gerere

deficio

defeci

defectum

deficere

invado

invasi

invasum

invadere

amitto

amisi

amissum

amittere

mitto

misi

missum

m ittere

vinco

vici

victum

vincere

possum

potui

Posse

:
:
> ,

> Ex, de, ab +

>
> b, propter +
> ab +

88

 :
qui bellum adversus Persen regem gerebat : ,
L. Aemili Pauli. qui
gerebat .
Quia ille metum exercitus Romani vicerat '.
,
. Quia
.
:
1.
.
2. .
3. .
4. :
> femina alacris ob victoriam exercitus Romani erat
> liberalem artem amo
> verbum ducis Romani militia terrorem ademit
> alacrem misi in pugnam militem
5. Luci Pauli, illustrem illam Paulianam victoriam :
6.
ut/ubi, postquam
:
> Serena nocte subito luna defecerat e t te rro r animos militum invaserat
> Ob repentinum monstrum te rro r animos militum invaserat et exercitus
fiduciam amiserat.
> Sulpicius Gallus de caeli ratione e t de stellarum lunaeque statu ac motibus
disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit.
7.
Valerius n a rra t....
> Serena nocte subito luna defecerat
> Ob repentinum monstrum te rro r animos militum invaserat
> Sulpicius Gallus de caeli ratione e t de stellarum lunaeque statu ac motibus
disputavit
8. :
erat
:
ge re b a t: ' '
d e fe c e ra t: ' ,
invaserat:
am iserat:
89

14

Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui in exercitu M. Antonii fuerat, Athenas
confugit. Ib i vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species
horrenda. Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida,
similem effigei mortui. Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit nomenque eius
audire cupivit. Respondit ille se esse Orcum. Tum te rro r Cassium concussit et e somno
eum excitavit. Cassius servos inclamavit e t de homine eos interrogavit. Ille neminem
viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniavit. Paucis post
diebus res ipsa fidem somnii confirmavit. Nam Octavianus supplicio capitis eum adfecit.

:
,
. , .
, .
,
. , .
.
. .
.
.
. .

90

 :
.
A '
Athenae-arum*

B '
Bellum-i(ou5)

Cassius-ii-i
Marcus-i
Antonius-ii-i
Animus-i(ap)

^-^)

|3-()

Orcus-i
Servus-i
Somnium-ii()
Supplicium-ii()

'

Homo-inis () Exercitus-us

()
Magnitudo-inis
()
Timor-oris ()

Nomen-inis(ou5)

Terror-oris
()
Caput-it is ()

Athenae-arum : .

91

E '
Species-ei
()

Facies-ei
()

Effigies-ei ()

Dies-ei
()

Res-ei
()

Fides-ei
()

E'
1 dies - meridies .
' res - dies .
spes, species, facies, acies, effigies
: - - .

Re Re Re Re Re Re

s
i
i
m
s

Die
Die
Die
Die
Die
Die

s
i
i
m
s

Die
Die
Die
Die
Die
Die

s
rum
bus
s
s
bus

Re Re Re Re Re Re -

s
rum
bus
s
s
bus

:
:
Actiacus - - um :
Sollicitus - - um :
Horrendus - - um :
Squalidus - - um '.
Paucus - - um
:

:
Parmensis - is - e :
Ingnens (-ntis) : ( - )
S i m i l i s - i s - e '.

92

 :
Qui :
Ei : -
(ad) se : ' ,
Quem : .
-
Eius : -
Ille :
Se
: ' ,
Eum : -
Eos : -
Illi :
Neminem : -
Se : ' ,
Eandem : -
Ipsa : -
Eum : -

- : idem - eadem - idem

: .
ipse ,
.

Eorumdem

Idem
Eiusdem
Eidem
Eundem

Eadem
Eiusdem
Eidem
Eandem

Eodem

Eadem

Idem
Eiusdem
Eidem
Idem
Eodem

Eidem
Eaedem
Eorumdem
Earundem
Eisdem-iisdem-isdem
Eisdem-iisdem-isdem
Eosdem
Easdem

Eadem
Eorumdem
Eisdem-iisdem-isdem
Eadem

Eisdem-iisdem-isdem

Eisdem-iisdem-isdem

Eisdem-iisdem-isdem
93

 - : nullus - - um

Nullus
Nullius
Nulli
Nullum

Nulla
Nullius
Nulli
Nullam

Nullo

Nulli
Nullorum
Nullis
Nullos

Nulla

Nullae
Nullarum
Nullis
Nullas

Nullis

Nullis

Nullum
Nullius
Nulli
Nullum
Nullo

Nulla
Nullorum
Nullis
Nulla
Nullis

- : nemo - nemo - nihil

Numo
Nullius
Nemini
Neminem

Nemo
Nullius
Nemini
Neminem

Nullo

Nulli
Nullorum
Nullis
Nullos

Nulla

Nullae
Nullarum
Nullis
Nullas

Nullis

Nullis

94

N ihil/nil
Nullius rei
Nulli rei
Nuhil/nil
Nulla re

Nullae res
Nullarum rerum
Nullis rebus
Nullas res
Nullis rebus

1
Do

1
Existimo

Excito
1
,
1
Inclamo

1
Interrogo

1
Somnio

2
Appareo

2
Horreo

2
Respondeo

2
Video

Confugio
3*

Aspicio
3*

Concipio
3*

Cupio
3*

Concutio
3*

Adficio
3*

Venio
4

Audio
4

do

dedi

datum

dare

existimo

existimavi

existimatum

existimare

excito

excitavi

excitatum

excitare

inclamo

inclamavi

inclamatum

inclamare

interrogo

interrogavi

interrogatum

interrogare

somnio

somniavi

somniatum

somniare

appareo

apparui

apparitum

apparere

horreo

horrui

respondeo

respondi

responsum

respondere

video

vidi

visum

videre

confugio

confugi

confugitum

confugere

aspicio

aspexi

aspectum

aspicere

concipio

concepi

conceptum

concipere

cupio

cupivi

cupitum

cupere

concutio

concussi

concussum

concutere

adficio

adfeci

adfectum

adf icere

venio

veni

ventum

venire

audio

audivi

auditum

audire

horrere

95

 3* -
3*
(--) 3 .
- :
> -
> -er ( )
> -e ( (V )

Cap Cap Cap Cap Cap Cap -

is
it
imus
it is
iunt

Cap Cap Cap Cap Cap Cap -

iebam
iebas
iebat
iebamus
iebatis
iebant

Cap Cap Cap Cap Cap Cap -

Cep - i
Cep - isti
Cep - it

Cep - eram
Cep - eras
Cep - erat

Cep - ero
Cep - eris
Cep - e rit

Cep - imus

Cep - eramus

Cep - erimus

Cep - ist is
Cep - erunt/ere

Cep - eratis
Cep - erant

Cep - eritis
Cep - erint

Cap - iens

iam
ies
iet
iemus
ietis
ient

Cep - ere
.
Cepturum-am-um &
cepturos-as-a esse
.

cepisse

Cap - turus - a - um

96

cum
1. cum +
2. cum + .
3. cum + . vix,
aegre. , - .
4. ioTopiK0c/5invnuaTiK0c/atpnvnuaTiK0c cum + ,
- .

1 . :
2 . : , , ,

( )

:
qui in exercitu . Antonii fuerat : ,
Cassius. qui
.
Quem simul aspexit : .
simul ,
.

97

1.

'
.
2. ,
supplicium;
3. nemo.
4. ' '
:
Fuerat
Existimavit
Apparuit
Aspexit
Respndit
Concussit
Viderant
A dfecit
5.
:
Servos, timorem, somnii, nomen, species, capitis, diebus, effigiei, supplicio

B'

6.

'

'

Miles vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit species horrenda
Me te rro r concuttit, cum effig iei mortui video.
7. :
Cassius in somnum horrendum speciem vidit
Simul Cassius Orcum videt, timorem concepit
8. : respondit ille se esse Orcum. .
9. : paucis post diebus
10 . .
1 1 .
: Valerius narrat...
>Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui in exercitu M. Antonii fuerat,
Athenas confugit.
98

>Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida,

similem effigei mortui.
>Cassius, timorem concepit nomenque eius audire cupivit
>Respondit ille se esse Orcum.
> Tum te rro r Cassium concussit e t e somno eum excitavit.
> Cassius servos inclamavit e t de homine eos interrogavit.
> Ille neminem viderant.
> Cassius iterum se somno dedit
> eandemque speciem somniavit.
12 . :
>Ego................. somno............... (ego, do -)
>Cassius vix bellum...................gerebat, cum repente Athenas................ (actiacus,
confugio)
>Venit ad................ homo.............................. (ego, corpus, infirmus-a-um)

99

 15
Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit. Germani
non student agriculturae; lacte, caseo, et carne nutriuntur. Locis frigidissimis pelles
solum habent et in fluminibus lavantur. Cum civitas bellum gerit, magistratus creantur
cum vitae necisque potestate. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus
proeliantur : ephippiorum usus res turpis et iners habetur. Vinum a mercatoribus ad se
importari

non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur,

remollescunt hominess atque

effeminantur.

:

. . , .
.
, .
:
. ' ,
.

100

:
A '

Vita-ae(0)
Agricultura-ae
()

B'

'

E'

Studium-ii-i

Venatio-nis(0)

Magistratus-us

Res-ei(0)

()

()

^-^)

.-3()**

Usus-us

Germanus-i

Caro-rnis(0)***

()

1.]3-()

* Pellis-is(0)

-()

Flumen-i 3()

3-()

Civitas-atis(0)

Nex-cis(0)
Ephipium-ii-i
()

-()

Potestas-atis(0)

Proelium-ii-i
()

^)

Mercator-oris
()
Homo-inis ()

Locus-i : : ,
.
.

Lac-ctis : .
* * *

101

Caro-rnis : :caro-carnis-carni-carnem-caro-carne//carnescarnium-carnibus-carnes-carnes-carnibus
:

:
Frigidissimus - - um : ( frigidus-a-um
:

Omnis - is - e :
Militaris - is - e :
Turpis - is - e :
Iners : , (, )
Equester - stris - e :
i- : ' -i,
. , -
-ia.
.
:

Se : , '

: ,

102

Lavo

lavavi

lavatum

lavare

1 creo

creavi

creatum

creare

proeliatus

proeliatum

proeliari

1 importo

importavi

importum

importare

1 effemino

effeminavi

effeminatum

effeminare

arbitratus sum

arbitratum

arbitrari

Creo

Proelior . 1 proelior

Importo

Effemino

Arbitror .1

arbitror

Studeo

2 studeo

studui

2 habeo

habui

studere

Habeo

habitum

habere

Habeor
Consisto

habeor

habitus sum

haberi

3 consisto

constiti

constitum

consistere

3 gero

gessi

gestum

gerere

3 sino

sivi

situm

sinere

nutritum

nutrire

Gero

,
Sino

Remollesco

Nutrio

nutrio

nutrivi

Desilio

4 desilio

desilui

desilire

103

 12

: ,
( .

l n

2n

4n

Am-or

Dele-or

Audi-or

-ris/-re

Ama-ris/-re

Dele-ris/re

Audi-ris/-re

-tur

Ama-tur

Dele-tur

Audi-tur

-mur

Ama-mur

Dele-mur

Audi-mur

-mini

Ama-mini

Dele-mini

Audi-mini

-ntur

Ama-ntur

Dele-ntur

Audi-untur

l n

2n

4n

Ama-ri

Dele-ri

Audi-ri

104


,
. 6 : .
, , , .

.

: - -
: - () -

:
A,ab + , ,
,
: , ,
:
( ),
.
,
. ,
. .

:
:
quam civitas bellum gerit : .
cum , .
quod ea re remollescunt : .
quod
.
atque effeminantur : ,
.
ut arbitrantur : . ut
.

105

 :
1.
.
2.
.
3. :
Mater liberos nutrit.
Illis femina iniuriam aperit.
Venti Aeneamn in Africam portant.
Sextus pudicitiam Lucretiae laidit.
Belua incolis nocit.
4. :
Tu solum pellem habuisti
Cum civitas bellum gerit, miles Germanus fo rtiter pugnat
5.
:
Proelior, ephippium, Germani, sine, proellium, equester ()
Existimo, ego, fortis, Germani, sum
6. :
Caesar legatis in castra frumentum importari cogit
Caesar iubet milites frumentum importare
Germane mercatores vinum importare vetant
7.
.
8.
;
Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit.
Germani non student agriculturae.
Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit.
Germani non student agriculturae.
9.
Caesar narrat...
Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit
Germani non student agriculturae
Locis frigidissimis pelles solum habent et in fluminibus lavantur
Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus proeliantur
Ephirriorum usus res turpis et iners habetur
Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt
10.
, .
11 . :
Consistit: '
Student :
106

o Habent : '
Lavantur :
Creantur :
Gerit
: '
Desiliunt: '
Importari :
Arbitrantur :
12. :
Militaris :
Locis
Civitas

:
:

Pedibus

Iners

Equis

107

16

Nostri, postquam pila in hostes miserunt, gladiis rem gerunt. Repente post tergum
equitatus cernitur; Cohortes appropinquant; hostes terga vertunt ac fugiunt; Eis equites
occurrunt. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur; Dux
Arvernorum vivus in fuga comprehenditur; Signa militaria L X X III (septuaginta quattuor)
ad Caesarem referuntur; Magnus numerus hostium capitur atque interficitur; Reliqui ex
fuga in civitates discedunt. Postero die ad Caesarem legati mittuntur. Caesar iubet arma
tradi

et

principes

produci.

Ipse

pro

castris

consedit;

Eo

duces

producuntur.

Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.

:
, .
. .
. . .
, .
. 74
. .
.
.
. . '
. , .

108

:
A '

Fuga-ae(0)

B'

-^)

'

E'

Equitatus-us

Res-ei(0)

()

33-3()

6^^3--()

Cohors-ortis(0)

3-()

Tergum-i(ou6)

Eques-it 3()

Sedulius-ii-i

Caedes-is(0)
***

Arverni-orum

Lemovices-um

Signum-i(ou)

-3()

Numeus-i(ap)

Caesar-aris

^-^)

Vercigetorixgis

Ama-Oum(ou)
*
Castra-orum
()
**

Arma-orum :

Castra-orum : .
.________________________________________

Caedes-is : -um -ium

109

Noster - stra - strum :

Magnus - - um :
Vivus - - um :
Reliquus - - um :
Posterus - - um :
:

Militaris - is - e :

Nostri :
Eis

: -

Ipse : -
: , loco
.

_________ Legor_________
_______ Legeris/-re_______
_________ Legitur_________
________ Legimur________
________ Legimini_________
________ Leguntur________
3

Legi

110

2n

4n

Amabor

Delebor

Audiar

Amaberis/-re

Deleberis/-re

Audiaris/-re

Amabitur

Delebitur

Audiatur

Amabimur

Delebimur

Audiamur

Amabimini

Delebimini

Audiamini

Amabuntur

Delebuntur

Audiantur

111

 fio

fio - factus sum -

- fieri facio - feci - factum -

facere 3*, .
: interficior - interfectus sum -

- interfici.

Fio

Fiam

Fis

Fias

Fit

Fiat

Fimus

Fiamus

Fitis

Fiatis

Fiunt

Fiant

Fi
Fite

fieri

Fiebam

Fierem

Fiebas

Fieres

Fiebat

Fieret

Fiebamus

Fieremus

Fiebatis

Fieretis

Fiebant

Fierent

Fiam
Fies
Fiet

Factum iri

Fiemus
Fietis
Fient

112

Appropinquo

1 appropinquo

appropinquavi

appropinquatum

appropinquare

iubeo

iussi

iussum

iubere

3 mitto

misi

missum

mitere

3 gero

gessi

gestum

gerere

3 cerno

crevi

cretum

cernere

3 verto

verti

versum

vertere

fugi

fugitum

fugere

occurri-

occursum

occurere

occidi

occisum

occidere

comprehensi

comprehensum

comprehendere

3 produco

produxi

productum

producere

3 dedo

dedidi

deditum

dedere

proieci

proiectum

proicere

consedi

cinsessum

considere

Iubeo

Mitto

Gero
,
Cerno

Verto

Fugio

3*

fugio

Occurro

3 occurro

Occido

occucurri
3 occido

Comprehendo 3 comprehendo

Produco

Dedo

Proicio

3*

proicio

,
Consido

3 consido

Fio

Refero

fio

factus sum

fieri

3 refero

retuli

relatum

referre

3 discedo

discessi

discessum

discedere

Discedo

v \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ s/

,
cerno cretus
conspectus conspicio.

113

:
postquam pila

in hostes

: .

miserunt

postquam ,
.

1. >' '
.
2. : res, vir, aetas, labor, via, signum
militaris.
3. capio, occodo .
4. ;

Capiebantur

Cernimini

Referris

Occidentur
Deduntur

Proici

5. .
Romanis ab hostibus :

Fit magna caedes

Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur.

Signa militaria ad Caesarem referentur.

Magnus numerus hostium capitur atque occiditur.

Arma proiciuntur.

Caesar iubet principes produci.

6.
.
7. :

Magna
Militaria
Reliqui
Postero
8. :

Dux et princeps Lemovicum occiditur

Signa militaria ad legatos referuntur

114

9. :
> Hostes, Romani, dux, produco, Caesar, ad
> Miles, magnus, ad refero, numerous, signum, noster, Caesar, a(b)
10. ,
:

Dux milites pila mittere iubet

Sedulius milites arma proicere cogit

Caesar equites hostes interficere vetat

Caesar iubet arma tradi et principes produci

11.
: Caesar narrat... ( ).
Repente post tergum equitatus cernitur;
Cohortes appropinquant.
Hostes terga vertunt ac fugiunt.
Eis equites occurrunt.
Fit magna caedes.
Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur.
Dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur.
Signa militaria L X X III (septuaginta quattuor) ad Caesarem referuntur.
Magnus numerus hostium capitur atque interficitur.
Reliqui ex fuga in civitates discedunt.
Postero die ad Caesarem legati mittuntur.
Caesar iubet arma tradi et principes produci.
Ipse pro castris consedit.
Eo duces producuntur.
Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.
12. :
Miserunt

'

Appropinquant
Vertunt '
Occurunt >'
Fit ' 2
Comprehenditur
Capitur '
Proiciuntur a' .
115

17

Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum, qui Germanos

ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse praedicabant. Alius alia de causa
discedere cupiebat. Nonnulli pudore adducti remanebant. Hi neque vultum fingere, neque
lacrimas tenere poterant; Abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut cum
familiaribus

suis

commune

periculum

miserabantur.

Totis

castris

testamenta

obsignabantur. Horum vocibus ac timore paulatim etiam ii, qui rei militaris periti
habebantur, pertubantur.

:
,

. .
.
.
.
' .
, - .

116

:
A '

Causa-ae(0)

B'

Galli-orum

Lacrima-ae(0)

Germani-orum

'

E'

0-03()

Exercitus-us

Res-ei(0)

()

Vox-cis(0)

Vultus-us

Tabernaculum-i
()

Mercator-oris

Fatum-i(ou6)

Corpus-oris

()

Periculum-i(ou6)

Virtus-utis(0)

Castra-orum

Pudor-oris(ap)

()

()

()

Testamentum-i
()

Familiaris-is
()
Magnitudo-inis
()

Magnus - - um

Adductus - - um : ( )
Abditus - - um : ( )
Totus - - um :
Peritus - - um :

Ingens

: (-) ,

Incredibilis - is - e :
Communis - is - e :
117

Militaris - is - e :
:

:
+ ba +

2n

3n

4n

Ama - bar

Dele - bar

Lege - bar

Audie - bar

Ama - baris/re

Dele - baris

Lege - baris

Audie - baris

Ama - batur

Dele - batur

Lege - batur

Audie - batur

Ama - bamur

Dele - bamur

Lege - bamur

Audie - bamur

Ama - bamini

Dele - bamini

Lege - bamini

Audie - bamini

Ama - bantur

Dele - bantur

Lege - bantur

Audie - bantur

.
, .
.

l n

Amatus - a - um

2n

Deletus - a - um

3n

Lectus - a - um

118

4n

Auditus - a - um

Occupo

1 occupo

occupavi

occupatum

occupare

1 praedico

praedicavi

praedicatum

praedicare

miseratus sum

miseratum

miserari

1 obsigno

obsignavi

obsignatum

obsignare

1 perturbo

perturbavi

perturbatum

perturbare

2 habeo

habui

habitum

habere

2 remaneo

remansi

remansum

remanere

2 teneo

tenui

tentum

tenere

3 discedo

discessi

discessum

discedere

cupivi

cupitum

cupere

3 adduco

adduxi

adductum

adducere

3 fingo

finxi

fictum

fingere

3 abdo

abdidi

abditum

abdere

questus sum

questum

queri

Praedico

Miseror . 1 miseror

Obsigno

Perturbo

Habeo

Remaneo

Teneo

Discedo

Cupio

3* cupio

Adduco

Fingo

Abdo

Queror . 3 queror

Possum

possum

potui

posse

119

 :
Qui
:
Alius :
Alia
:
Nonnulli :
Hi
:
Suum :
Suis
:
Horum :
Ii
: -
Qui
:

: ob, propter, per +
: .

, .

:
qui Germanos
ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse
praedicabant : Gallorum - mercatorum.
qui
.
qui rei militaris periti habebantur : ii.
qui .

120

1. : magnus timor, incredibili virtute, alia causa,

totis castra.
2. ,
.
3.

.
4.
.
5. .
6.
. : Romanis...
i . Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum
i - Abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur

i- Cum familiaribus suis commune periculum miserabantur

i- Totis castris testamenta obsignabantur
7.
:
(timor) adducti Romani discedere cupiebant
Ingenium viris Romanis (sapientia) validum erat

Omnes eum (virtus) honorabant

Lucretia (iniuria) maesta erat

(ea causa) Cassius supplicio capitis adfectus est

8.
:
> ubi Romani voces audiebant, suum fatum querebantur
> nos in tabernaculis discedimus

121

18

Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus
urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse
de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in
speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et
partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; Sed postquam boum vestigia foras
versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex
spelunca auditus Herculem convertit. Tum, Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis
clava interficitur.

:
'
.

. , ,
, , .
, ,
.
, .
.
, ,
.

122

:
A '

B'

Hispania-ae ()

'

9+3-3()

Hercules-is

1.]3-()

Roma-ae(0)

Romulus-i(ap)

3-3() *

Via-ae(0)

13--()

Geryon-onis

Spelunca-ae(0)

Cacus-i

Urbs-is(0)

Cauda-ae(0)

Somnus-i(ap)

Tiberis-is

Clava-ae(0)

Ves+igium-i -()

3-3()

Vis(0) **
Grex-gis(a)
Pars-rtis(0)

Bos-vis :

Bos

Boves

Bovis

Bovum / boum

Bovi

Bobus / bubus

Bovem

Boves

Bos

Boves

bove

Bobus / bubus

**

Vis : : vis - - vim - vi / vires virium viribus vires vires

viribus

123

Fretus - - um

: ,

Proximus - - um :
Infestus - - um :

Eum :
Ipse
Quosdam : -

: quidam - quaedam - quoddam

( )

.

Quidam

Quaedam

Quoddam

Cuiusdam

Cuiusdam

Cuiusdam

Cuidam

Cuidam

Cuidam

Quendam

Quandam

Quoddam

Quodam

Quadam

quodam

Quidam

Quaedam

Quaedam

Quorundam

Quarundam

Quorundam

Quibusdam

Quibusdam

Quibusdam

Quosdam

Quasdam

Quaedam

Quibusdam

quibusdam

Quibusdam

124

Adduco

3 adduco

adduxi

adductum

adducere

3 dico

dixi

dictum

dicere

3 condo

condidi

conditum

condere

refeci

refectum

reficere

tuli

latum

ferre

4 dormio

dormivi

dormitum

dormire

3 traho

traxi

tractum

trahere

aspexi

aspectum

aspicere

sensi

sensum

sentire

3 pergo

perrexi

perrectum

pergere

2 video

vidi

visum

videre

3 confundo

confudi

confusum

confundere

4 audio

audivi

auditum

audire

converti

conversum

convertere

prohibui

prohibitum

prohibere

conatus sum

conatum

conari

interfeci

interfectum

interficere

amovi

amotum

amovere

Dico

Condo

Reficio

3*

reficio

Fero

3 fero

,
Dormio

Traho
,
Aspicio

3* aspicio

Sentio

sentio

Pergo

Video

Confundo

Coepi *
Audio

Converto
3 converto

Prohibeo

2 prohibeo

Conor

. 1 conor

Interficio

3*

interficio

Amoveo

2 amoveo

Fatiscor
125


Absum

Averto

afui

absum

3 averto

abesse

averti

aversum

avertere

verti

versum

vertere

Verto

3 verto

coepi

,
, , .
incipio (incipio-incepi-inceptum-incipere).

coepturus-a-um

coepturum-am-um /coepturos-as-a esse,

coeptus-a-um.
coeptus-a-um sum, eram, ero
coepi, coeperam, coepero,
.

Incipio

Incipiebam

Incipiam

Coepi

Coeperam

Coepero

Incipis

Incipiebas

Incipies

Coepisti

Coeperas

Coeperis

Iincipit

Incipiebat

Incipiet

Coepit

Coeperat

Coeperit

Incipimus

Incipiebamus

Incipiemus

Coepimus

Coeperamus

Coeperimus

Incipitis

Incipiebatis

Incipietis

Coepistis

Coeperatis

Coeperitis

Incipiunt

Incipiebant

Incipient

Coeperunt

Coeperant

Coeperint

Coepturum-am-um/-os-as-a esse

Coeptum-am-um/-os-as-a esse

Coepturus-a-um

Coeptus-a-um
126

+ -isse

,
.
l n

sum

Fu - isse

Amav - isse

2n

Delev - isse

3n

Leg - isse

4n

Audiv - isse

.
: : dicor,
feror, nuntior..., -

.
:
ubi postea Romulus urbem Romam condidit :

in eum locum. ubi

.
ubi Hercules,

e somno excitatus,

gregem aspexit

. ubi
.
:
.

et

partem

abesse

:
, .

postquam boum vestigial foras versa vidit

postquam
.

127

 :
. '
, :
-

dicitur

aspexit

condidit

sensit

fertur

pergit

traxit
interficitur

2. coepit : .
; ;
3. :
-

amoveo

prohibeo

adduco

aspicio

averto
condo

confundo

interficio

4. :
-

ibi postea Romulus urbem Romam condit

Hercules gregem aspicit

Hercules boum vestigia foras versa videt

Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit

Tum Cacus Herculis clava interficitur

5.
Titus Livius narrat
:
-

tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit
aversos

Hercules perrexit ad proximam speluncam

Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit

Tum Cacus vi prohibere conatus, Herculis clava interficitur.

6.
:
> Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur
> Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus
ibi dormivisse
> Monumentum Vergili Neapoli iacere fertur
128

> Germani in Fluminibus lavari dicuntur

> Caesar nullum servum habuisse dicitur
7.
dicor.
Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit
aversos.
Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit
Hercules pergit ad proximam speluncam;
Boum vestigia foras versa vidit
Confusus gregem ex loco infesto amovere coepit.
Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit.
8. :
Hercules clav... pastor... interficit
Postquam Hercules cacum vid... , eum interfec...
Hercules vix greg... amoverat, cum repente Cacus eum prohibu...
9.
:
' Germani non student agriculturae (dicor)
v' Sulpicius metum exercitus vicit (Sulpicius narrat)
v' Persa periit (Tertia patriae dixit)
v' Omen accirio (Aemilius Paulus dicit)

129

19

Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus, Lucius Sergius Catilina, nobilissimi
generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed
improbi viri consecuti erant. Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius
deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse
cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Gaius Sallustius tradit multos etiam
milites Romanos in eadem cruentissima pugna occisos esse, multos autem graviter
vulneratos esse.

,
, ,

. .
.
, , .
,
.

130

:
'

Catilina-ae
Pugna-ae(0)

B'

Marcus-i
Tullius-ii-i

Cicero-onis
Consul-lis(apg)

Gaius-i

63-3()
,

Antonius-ii-i

Urbs-is(0)

Lucius-ii-i

Carcer-eris
()

Sergius-ii-i

3-3()

-()

Ingenium-ii-I
()
Socius-ii(apg)

Proelium-ii-I
()
Sallustius-ii-i
Romani-orum

131

'

E'

Exercitus-us

Res-ei(0)

()

:
Pravus - - um :
Publicus - - um :
Clarus - - um :
Improbus - - um :
Multi - ae - :
Cruentus - - um :
:

N o b ilis - is - e : ,

( )
-issimus - - um

Eum : ,
Eius : ,
Altero :
Ipse : ,
Suo :
Eadem :
Quidam :

alter - - um

,
-ius, -i .

132

Coniuro

1 coniuro

coniuravi

coniuratum

coniurare

3 consequor

consecutus sum

consecutum

consequi

3 expello

expuli

expulsum

expellere

3 deprehendo

deprehendi

deprehensum

deprehendere

1 strangulo

strangulavi

strangulatum

strangulare

3 vinco

vici

victum

vincere

interfeci

interfectum

interficere

3 trado

tradidi

traditum

tradere

3 occido

occidi

occisum

occidere

1 vulnero

vulneravi

vul netarum

vulnerare

Consequor

.
Expello

Deprehendo

Strangulo

Vinco

Interficio

3*

interficio

Trado

Occido

Vulnero

,
(
) sum.

(
, , )
sum.
,
.

133

2n

Amatus-a-um sum

Amati-ae-a

Deletus-a-um sum

3n

Lectus-a-um

sum

4n

Auditus-a-um sum

es

es

es

es

est

est

est

est

sumus

Deleti-ae-a

sumus

Lecti-ae-a

sumus

Auditi-ae-a

sumus

estis

estis

estis

estis

sunt

sunt

sunt

sunt

l n

2n

Amatus-a-um eram

Deletus-a-um eram

3n

Lectus-a-um eram

4n

Auditus-a-um eram

eras

eras

eras

eras

erat

erat

erat

erat

Amati-ae-a eramus

Deleti-ae-a eramus

Lecti-ae-a

eramus

Auditi-ae-a eramus

eratis

eratis

eratis

eratis

erant

erant

erant

erant

l n

2n

3n

4n

Amatus-a-um ero

Deletus-a-um ero

Lectus-a-um ero

Auditus-a-um ero

eris

eris

eris

eris

erit

erit

erit

erit

Amati-ae-a

erimus

Deleti-ae-a

erimus

Lecti-ae-a

erimus

Auditi-ae-a erimus

eritis

eritis

eritis

eritis

erunt

erunt

erunt

erunt

1
l n

Amatum-am-um esse
Amatos-as-a esse

2n

Deletus-a-um esse
Deletes-as-a esse

3n

Lectum-am-um esse
Lectos-as-a esse

4n

Auditum-am-um
esse
Auditos-as-a esse

134


1 . :
> Eis consulibus pravi quidam viri contra rem publicam coniuraverunt.
> Eos viri quidam Romani consecuti sunt.
> Pravissimi illi viri a consulibus reipublicae ex urbe expulsi sunt.
> Cruentissimis pugnis ei, qui coniuraverant, victim et interfecti sunt.
> Socii eorum deprehensi et in carceribus strangulati sunt.
2. : rem publicam, altero consule, eadem cruentissima pugna.
3. .
4 . ,
. Ciceronis
amicis...
> Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant.
> Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est.
> Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt.
> Ab Antonio, altero

consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus,

interfectus est.
5 .
Gaius Sallustius tradit...
> Marco

Tullio

Cicerone et

Gaio Antonio

consulibus, Lucius

Sergius Catilina,

nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit.
> Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant.
> Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est.
> Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt.
>Ab

Antonio, altero

consule, Catilina ipse cum exercitu

suo, proelio victus,

interfectus est.
6 . :
> Marco

Tullio

Cicerone et

Gaio Antonio

consulibus, Lucius

Sergius Catilina,

nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit.

> Ab Antonio, altero

consule,

Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus,

interfectus est.
7.
( ).

135

 20
Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu. Exclusus
ab insidiadoribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post
rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta
foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; Eum latentem adgnovit;
Extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad commilitones suos eum adduxit. Ab his in
castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur.
Postero die Claudius imperator factus est.

. ,
, .
,
.
. .
, . .
,
.
.

136

:
A '

Caligula-ae

B'

Claudius-ii-i

Aetas-atis(0)*

Diaeta-ae(0)

3-()

Insidiator-oris

()

Turba-ae(0)

Imperium-ii-i
()

'-)

Hermaeum-i

Rumor-oris(ap)

Solarium-ii-i
()

Caedes-is(0)

-)

Foris-is(0)

Castra-orum
()

Miles-it

'

Casus-us(ap)

3()

3^3()

Imperator3()

Commilito-onis
()

Aetas-atis : -um & -ium

137

E'

3-()

 :
:

Paulus - - um :
Proximus - - um :
Trepidus - - um :
Obvius - - um :
Posterus - - um :
:

Mirabilis - is - e : ,
Tristis - is - e :

Suae : , '
Cui :
Se

Eius :
Eum

Suos :
His :

138

1 saluto

Saluto

salutavi

salutatum

salutare

miseratus sum

miseratum

miserari

2 exterreo

exterrui

exterritum

exterrere

lateo

latui

3*

capio

cepi

captum

capere

3 excludo

exclusi

exclusum

excludere

3 recedo

recessi

recessum

recedere

3 prorepo

prorepsi

proreptum

prorepere

3 praetendo

praetendi

praetens(t)um

praetendere

3 adduco

adduxi

adductum

adducere

mortuus sum

mortuum

mori

3 abdo

abdidi

abditum

abdere

3 discurro

discurri

discursum

discurrere

3 animadverto

animadverti

animadversum

animadvertere

3 adgnosco

adgnovi

adgnitum

adgnoscere

3 extraho

extraxi

extractum

extrahere

Miseror 1

miseror

Exterreo

Lateo

latere

Capio

Excludo

Recedo

Prorepo

Praetendo

Adduco

Morior

3* morior

*
Abdo

Discurro

Animadverto

Adgnosco

Extraho

Sum

Defero

sum
3 defero

fui

esse

detuli

delatum

deferre

Fio

fio

factus sum

fieri

Morior : moriturus-a-um
139

morerer.

: sum ,

-sens. .
1 2
+ -ns
3 4
+ -ens

. -
-e .
.
.
: sum futurus - - um.

1. 2. 3 4
+ - urus - - um

.
: sum .

1. 2. 3 4
+ - us - -um

.

' .

auvnuu0vn.

sum
( ...)
140

 1

sum :

: esse
( : futurum-am-um & futures-as-a esse / fore
( : fuisse
l nc :

: amare
( : amaturum-am-um & amaturos-as-a esse
( : amavisse

2nc :

: delere
( : deleturum-am-um & deleturos-as-a esse
( : delevisse

3nc :

: legi
( : lecturum-am-um & lectures-as-a esse
( : legisse
4nc :

: audire
( : auditurum-am-um & audituros-as-a esse
( :

audivisse

l nc :

: amari
( : amatum iri
( : amatum-am-um & amatos-as-a esse
( : amatum-am-um & amatos-as-a fore
2nc :

: deleri
( : deletum iri
( : deletum-am-um & deletes-as-a esse
141

 : deletum-am-um & deletos-as-a fore

3 :

: legi
( : lectum iri
( : lectum-am-um & lectos-as-a esse
( : lectum-am-um & lectos-as-a fore

4 :

: audiri
( : auditum iri
( :

auditum-am-um & auditos-as-a esse

( : auditum-am-um & auditos-as-a fore

:
cui nomen est Hermaeum

: ,

diaetam. cui
.
dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur : .

dum
.
.

142

. :
> Venti, qui pontum turban, Aenean in Africam poetant
> Timeo Graecos, qui dona ferunt
> Miles, qui in pugna mortuus est, amicus meus est
> Viri, qui Catilinam consecuti sunt, improbi errant
>Duces hostium, qui capti sunt, ad Caesarem produci errant
2.va
:
>Exclusus ab

insidiadoribus Caligulae, recesserat

in diaetam, cui

nomen est

Hermaeum.
> Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum
> inter vela praetenta foribus se abdidit.
> Discurrens miles pedes eius animadvertit;
>Eum latentem adgnovit;
3.va ,
:
>Discurrens miles pedes eius animadvertit;
> Extractum imperatorem eum salutavit.
> Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum
eum miseratur.
> Postero die Claudius imperator factus est.
4.va
dicor :
>Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu.
> Exclusus ab insidiadoribus Caligulae, recesserat in diaetam.
> Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela
praetenta foribus se abdidit.
>Discurrens miles pedes eius animadvertit;
> Eum latentem adgnovit;
>Extractum imperatorem eum salutavit.
5.va :
Suetonius scropsit in libris suis...
>Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu.
> Exclusus ab insidiadoribus Caligulae, recesserat in diaetam.
> Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela
praetenta foribus se abdidit.
>Discurrens miles pedes eius animadvertit; Eum latentem adgnovit; Extractum
imperatorem eum salutavit

143

1. Ovidius poeta in terra Pontica exulat. Epistulas Romam scriptitat. Epistulae plenae
querelarum sunt. Romam desiderat et fortunam adversam deplorat. Narrat de incolis
barbaris et de terra gelida. Poetam curae et miseriae excruciant. Epistulis contra
iniuriam repugnant. Musa est unica amica poetae.

2. Aeneas filius Anchisae est. Patria Aeneae Troia est. Graeci Troiam oppugnant et
dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Sed
venti pontum turbant et Aenean in Africam portant. Ibi Dido regina novam patriam
fundat. Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. Regina Aenean amat et Aeneas
reginam. Denique Aeneas in Italiam navigat et regina exspirat.

3. Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent. Cassiope, superba forma sua, cum
Nymphis se comparat. Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae
incolis nocet. Oraculum incolis respondet : regia hostia deo placet! Tum Cepheus
Andromedam ad scopulum adligat; Belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus
calceis pennatis advolat; Puellam videt et stupet forma puellae. Perseus hasta beluam
delet et Andromedam liberat. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent.

4. Apud antiquos Romanos concordia maxima sed avaritia minima erat. Romani in
suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant. Iustitia inter se certabant et patriam
curabant. In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant. Delecti
consultabant patriae; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium propter sapientiam
validum erat.

144

5. Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat. X V II (septendecim) libri eius de bello
Punico secundo pulchri sunt. Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. Multos in
illis locis agros possidebat. Silius animum tenerum habebat. Gloriae Vergili studebat
ingeniumque eius fovebat. Eum ut puer magistrum honorabat. Monumentum eius, quod
Neapoli iacebat, pro templo habebat.

6. In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est
fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia
civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non
stat. Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique omnes
servi sumus : sic enim liberi esse possumus.

7. Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat. Ex quibus

quattuor in Nerviis hiemare iubet et tribus imperat in Belgis remanere. Legatos omnes
frumentum in castra importare iubet. Milites his verbis admonet : " hostes adventare
audio ; speculatores nostri eos prope esse nuntiant. Vim hostium cavere debetis ; hostes
enim de collibus advolare solent et caedem ,ilitum perpetrare possunt".

8. Gaius Plinius Cornelio Tacito suo salutem. Ridebis. Ego tres apros feroces cepi.
"Ipse?" interrogabis. Ipse. Ad retia sedebam; erat in proximo non venabulum sed stilus
et pugillares; cogitabam aliquid enotabamque; Etsi retia vacua, plenas tamen ceras
habebam. Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis. Cum in venationibus
eris, licebit tibi quoque pugillares adportare; Videbis non Dianam in montibus sed
Minervam errare. Vale!

9. Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit. Filius
eius Sextus Taquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Maritus et pater et
Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit et cultro
se ipsam interficit. Brutus ex vulnere dolore mango cultrum extrahit et delictum punire
parat. Polpulum concitat et Tarquinio imperium adimit. Liber iam populus Romanus duo
145

consules, Iunium Brutum et Taquinium Collatinum, deligere constituit.

10. Aeneas bellum ingens geret in Italia. Populos feroces contundet, mores eis imponet
et moenia condet. Tu Aeneam ad caelum feres. Postea Iulus, Aeneae filius, regnum ab
Lavinio tranferet et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios,
Romulum et Remum pariet, quos lupa nutriet. Romulus moenia Martia condet Romanosque
de suo nomine appellabit. Romanis imperium sine fine erit. Caesar Augustus, ab Iulo
ortus, Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet. Hunc tu, ut Aeneam, in caelo
accipies.

11. Hannibal, dux Carthaginiensis, VI etXX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello
superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum
elephantis transiit. Ubi in Italia fuit, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas
copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus
audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Postquam X IV
annos in Italia complevit, Carthagienses eum in Africam revocaverunt. Ibi Hannibal
bellum cum Romanis componere frustra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam
dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt.

12. L. Aemilio Paulo consuli iterum bellum cum Perse sege gerere obtigit. Ut domum ad
vesperum rediit, filiola eius Tertia, quae tum erat admodum parvula, ad complexum patris
cucurrit. Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam. "Quid est"
inquit "mea Tertia? Cur tristis es? Quid tibi accidit? "Mi pater" respondit illa "Persa
periit". Perierat enim catellus eo nomine, quem puella multum amabat. Tum pater Tertiae
dixit "omen accipio". Sic ex fortuito dicto spem praeclari triumphi animo praesumpsit

13. Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem
gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; Ob repentinum monstrum terror animos
militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione
et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in
146

pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam
dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere
potuit!

14. Post bellum Actiacum Cassius Parmensis, qui in exercitu M. Antonii fuerat, Athenas
confugit. Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species
horrenda. Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida,
similem effigei mortui. Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit nomenque eius
audire cupivit. Respondit ille se esse Orcum. Tum terror Cassium concussit et e somno
eum excitavit. Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit. Ille neminem
viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniavit. Paucis post
diebus res ipsa fidem somnii confirmavit. Nam Octavianus supplicio capitis eum adfecit.

15. Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit.
Germani non student agriculturae; lacte, caseo, et carne nutriuntur. Locis frigidissimis
pelles solum habent et in fluminibus lavantur. Cum civitas bellum gerit, magistratus
creantur cum vitae necisque potestate. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac
pedibus proeliantur : ephippiorum usus res turpis et iners habetur. Vinum a mercatoribus
ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt hominess atque
effeminantur.

16. Nostri, postquam pila in hostes miserunt, gladiis rem gerunt. Repente post tergum
equitatus cernitur; Cohortes appropinquant; hostes terga vertunt ac fugiunt; Eis equites
occurrunt. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur; Dux
Arvernorum vivus in fuga comprehenditur; Signa militaria L X X III (septuaginta quattuor)
ad Caesarem referuntur; Magnus numerus hostium capitur atque interficitur; Reliqui ex
fuga in civitates discedunt. Postero die ad Caesarem legati mittuntur. Caesar iubet arma
tradi

et

principes

produci.

Ipse

pro

castris

Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.

147

consedit;

Eo

duces

producuntur.

17.

Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum, qui

Germanos ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse praedicabant. Alius

alia de causa discedere cupiebat. Nonnulli pudore adducti remanebant. Hi neque vultum
fingere, neque lacrimas tenere poterant; Abditi

in tabernaculis aut suum fatum

querebantur aut cum familiaribus suis commune periculum miserabantur. Totis castris
testamenta obsignabantur. Horum vocibus ac timore paulatim etiam ii, qui rei militaris
periti habebantur, pertubantur.

18. Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea
Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur
et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in
speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et
partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; Sed postquam boum vestigia foras
versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex
spelunca auditus Herculem convertit. Tum, Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis
clava interficitur.

19. Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus, Lucius Sergius Catilina, nobilissimi
generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed
improbi viri consecuti erant. Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius
deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse
cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Gaius Sallustius tradit multos etiam
milites Romanos in eadem cruentissima pugna occisos esse, multos autem graviter
vulneratos esse.

20. Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu.
Exclusus ab insidiadoribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum.

148

Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela
praetenta foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; Eum latentem
adgnovit; Extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad commilitones suos eum adduxit.
Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moriturum eum
miseratur. Postero die Claudius imperator factus est.

149