Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Transitionnuclaire.................................................................................................................................1
1.
Enjeuxetlmentsdecadrage...................................................................................................2
1.1.
Evolutionduparcactuel......................................................................................................2
1.2.
Laduredevieduparcnuclaireexistant:.........................................................................2
1.3.
Rythmederemplacementdescentrales............................................................................3
1.4.
L'impactenvironnemental..................................................................................................3
1.5.
Lademandefutured'lectricit..........................................................................................4
2.
Lemodleutilis.........................................................................................................................5
3.
Rsultats......................................................................................................................................7
3.1.
Mixdeproductionetduredeviersiduelleduparcnuclaireactuel.............................7
3.2.
Arbitragesurlesexportations.............................................................................................7
3.3.
Sortiedunuclaireoulimitation50%departdeproduction(paractuelliss)..............8
3.4.
Rflexionssurlesenjeuxdedploiementindustriel........................................................11
3.5.
EmissionsdeCO2..............................................................................................................14
3.6.
Cotdeproductionmarginaletmoyensurtouteslessouspriodes..............................16
3.7.
Surcouttotalactualis.......................................................................................................17
3.8.
Evolutiondes(sur)investissements...................................................................................18
1. Enjeuxetlmentsdecadrage
1.1.
Evolutionduparcactuel
120
100
GW
80
60
40
20
0
Stock~2005 Stock~2010 Stock~2015 Stock~2020 Stock~2025 Stock~2030 Stock~2035 Stock~2040 Stock~2045 Stock~2050
NUCLEAR
HYD.DAM
HYD.RIV
HYD.STOR
WIND
COAL250
COAL600
COALFB
OIL
OILTAC
OILRESV
DK6
ICEOIL
WASTE
BIOM
BIOGAS
CHPGAS
CHPBIOM
CHPBIOM2
CHPWASTE
DCNBIO
DCNWASTE
DCNBIOGAS
DCNINDGAS
DCNREFGAS
DCNOTHER
DCNCHPMUN
BIOGAS
OTHER
1.2.
Laduredevieduparcnuclaireexistant:
BatailleC,GalleyR,1999,"Rapportsurl'avalducyclenuclaire",Officeparlementaired'valuation
deschoixscientifiquesettechnologiques
P90:hypothse30anset40ans
Dbat1999:30ou40ans.Al'poqueladuredevienominaleestde30ans.Aujourd'huiledbatest
40ou60ans.Onretraceunecourbesimilairequiprcise3hypothses:40ans,60ans,mixte
70000
60000
MW
50000
40000
MW
30000
20000
10000
0
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
40years
2030
2032
60years
2034
2036
2038
2040
2042
2044
2046
2048
2050
2052
2054
Smoothprofile
1.3.
Rythmederemplacementdescentrales
Hypothsesscnario20042centralesparan
Hypothsesrcentesstabilit(gouvernement)
Hypothsedetravail:ongardeles2centralesparanaprs2030commemaximum(onpeutdonc
faire0).Avant2030cemaximumestfix1centralede1.6GWparan(5tousles5ans).Vuladure
deconstructiondescentralesEPR(del'ordrede7ans),ceciquivautuneautorisationdonnepar
ands20142015etdeuxautorisationpartirde2022.Onpeutdoncparlerd'unmaximumplutt
pastropcontraignant.
1.4.
L'impactenvironnemental
PnalitsCO2
MarchETS:pnalitactueldel'ordrede14/tCO2prochianephasemiseauenchrespartirde
2013.Deuxhypothses:
20/tCO2
20/tCO2etcroissancepouratteindreunniveaucompatibleavecuneactionfortesurleCO2(road
mapdcarbon80%).PourlaFranceongardecommehypothse200/tCO2(quicorrespondla
3
seulevaleurofficiellementacceptepour2050:valeurtutlaire).Onpeutproposerd'autres
conditionsaveclemodlemaispermetderesterproched'unconsensusrelatif.
400
350
300
Plagedelavaleur tutlaire
/tCO2
250
200
150
100
50
0
1990
2000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
1.5.
Lademandefutured'lectricit
Scnariospartirdubilanprvisionneljuillet2011extension2050
Onenretient2sur4
Scnariosderfrence
700
600
500
Rsidentieltertiaire
TWh
400
Industrie
Transports
300
Sidrurgie
Agriculture
Energie
200
TOTAL
100
ScnariosMDErenforc
700
600
500
Rsidentieltertiaire
400
TWh
Industrie
Transports
Sidrurgie
300
Agriculture
Energie
200
TOTAL
100
1.6.
Lesprixdel'nergie
Diffrentielgazcharboncommeintrtpremier.Choixde2scnariosWEO07pourprixbas.
WEO09pourprixhaut.
2. Lemodleutilis
Modlesprospectifstechnologique,bottomup...
TIMESlectriqueFranceavecplusdeTimesslice
Horizon2050parpasde5ans
Courbesdechargeetbesoindesouspriodes:
ExempledunuclairepartirdedonnesRTE
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
J
Amplitudede16GWsurl'anne
Dcoupageadoptdanslemodle:72souspriodes
6saisons(touslesdeuxmois:JanvierFvrier,MarsAvril...)
Joursdesemaine/Weekend
6"postes"intraday":
2denuit(N1etN2),2enjourne(D1etD2),unpic(P)etunpointminimum(L)
Heures
Description
0:00 N1
1:00 N2
2:00 N2
3:00 N2
4:00 N2
5:00 N2
6:00 L
7:00 D1
8:00 D1
9:00 D1
10:00 D1
11:00 D1
12:00 D1
13:00 D2
14:00 D2
15:00 D2
16:00 D2
17:00 D2
18:00 D2
19:00 P
20:00 N1
21:00 N1
22:00 N1
23:00 N1
Hydrauliqueetolienontunfacteurdechargemaxiparsaison
3. Rsultats
3.1.
Mixdeproductionetduredeviersiduelleduparcnuclaireactuel
800
700
600
Wind
500
TWh
Solar
Oil
400
Biogas
Gas
300
Coal
Wastes
200
Nuclear
Hydro
100
SNuc40
SNuc60
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
SNucLiss
Effetsd'unallongementdeladuredeviedescentralesexistantes:Transitionavecdesressources
fossileseteffetbaissedesexportations.Solutiongazetducharbonpourlabase
3.2.
Arbitragesurlesexportations
80
70
60
TWh
50
SNuc40
40
SNuc60
SNucLiss
30
20
10
0
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
Illustrationdel'volutiondesexportations(modlisavecunermunrationde3050/Mwh:on
exportedoncsionarriveproduireuncotmoinsquea:base)
3.3.
Sortiedunuclaireoulimitation50%departdeproduction(paractuelliss)
AvecunevalorisationCO2faible
800
700
600
Wood
TWh
500
Wind
Solar
400
Oil
Biogas
300
Gas
Coal
200
Others
Nuclear
Hydro
100
SLiss
SLissnoNuc
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
SLissNuc50%
Avecunepnalit(20/tCO2)etl'volutiondesprixdugaz,20/tCO2etunesortiepartielleou
totaledunuclaireentraneunefortecroissanceducharbon(centraleIGCCavecunmeilleur
rendement:schmatiquementuncyclecombingazavecdugazquivientdelagazificationdu
charbon)
Enfindepriodedel'exportd'lectricitpartirdecentralecharbonenbase
800
700
600
Wood
Wind
500
TWh
Solar
Oil
400
Geo
Biogas
300
Gas
Coal
200
Wastes
Nuclear
100
Hydro
SLissPH
SLissnoNucPH
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
2050
2045
2040
2035
2030
2025
2020
2015
2010
SLissNuc50%PH
Unprixlevrduitlesexportations,favorisel'olienmaisrduitaussilacomptitivitdugazpar
rapportaucharbon.
Avecunevalorisationforte
800
700
Woodseq
600
Wood
Wind
TWh
500
Solar
Oil
400
Geo
Biogas
300
Gasseq
Gas
200
Coalseq
Coal
Wastes
100
Nuclear
Hydro
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
SLissCO2+
SLissCO2+noNuc
SLissCO2+Nuc50%
10
Avecl'hypothsed'unepnalitCO2plusforte(dansl'espritd'unsecteurlectriqueeuropen
dcarbon):
substitutioncharbon/gazpuisgaz/gaz+CCS
lasortiepartielledunuclaire:CCSgaz
Sortietotale:leCCSnesubstituepastotalementlegazsansCCS,l'olienestpoussfondetle
solairefortementsollicit.
Quesepassetilavecdesprixhauts?
800
700
Woodseq
600
Wood
Wind
500
TWh
Solar
Oil
400
Geo
Biogas
300
Gas
Coalseq
200
Coal
Others
100
Nuclear
Hydro
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
SLissCO2+PH
SLissCO2+noNucPH
SLissCO2+Nuc50%PH
Toujoursunetrsgrandesensibilitdugaz:plusdesquestrationgazmaisdugazsansCCSdansdes
proportionscomparables.
LasubstitutionbnficieaucharbongazifiencyclecombinIGCCavecCCS
Ellebnficieaussifortementausolairequisedveloppefortementmmepourunesortiepartielle
Etenfinaubiogazdansunesortietotale
3.4.
Rflexionssurlesenjeuxdedploiementindustriel
Laprospectivesertsusciterlarflexion.Effetfalaisevalablemmesionsortdunuclaire
Evolutiondesnouvellescapacitsinstalles
11
250
Woodseq
200
Wood
Wind
Solar
150
Oil
GW
Geo
Biogas
Gasseq
100
Gas
Coalseq
Coal
50
Wastes
Nuclear
Hydro
0
SLissCO+
SLissCO+PH
SLissCO+
noNuc
SLissCO+
noNucPH
SLissCO+
Nuc50%
SLissCO+
Nuc50%PH
TouscesscnariossupposentunepnalitCO2forte.
Lemarchdelaconstructiondecentralesaugmentesignificativement:uneffetfacteurd'utilisation
moinsimportantpourl'olienetlesolaire,uneffetduredevieplusfaiblequelenuclaire.
(surementunequestionsurl'nergiegrise).
L'effetduprixdel'nergieestplusmarqupourunesortiepartielle.Plusderenouvelableeteffet
renouvellementanticip.
12
50
45
40
Woodseq
Wood
35
Wind
GW
30
Solar
Oil
25
Geo
Biogas
20
Gasseq
15
Gas
Coalseq
10
Coal
5
Munwaste
Nuclear
SLissCO2+
SLissCO2+PH SLissCO2+
noNUC
SLissCO2+
noNUCPH
SLissCO2+
N50%
2045
2035
2025
2015
2045
2035
2025
2015
2045
2035
2025
2015
2045
2035
2025
2015
2045
2035
2025
2015
2045
2035
2025
2015
Hydro
SLissCO2+
N50%PH
Laralitdubesoinderemplacementdelaquasitotalitduparcactuel:desphasesintensivesde
constructiond'quipement.Mobilissdescapitauxetdesmoyenshumains.
Lafigurecidessousmontrel'volutiondesbesoinsennouvellescapacitssurdesduresde5ans.
Pourl'olienonarriveparexempledanslecadred'unesortietotale5GWinstallparan(pour
pouvoiraugmenterlacapacitetremplacerl'existant).L'effet"falaise"duparcnuclairepeutse
retrouveravecunecroissanceboosteparunepolitiquevolontariste.
Pourlesolaireonestaummemoment3GWparanetpourleCCSenviron2GWparan.Les
cyclescombinssansCCSconnaissentaussidanscertainscnariounrythmesoutenude23GW
paranenmoyenneentre2030et2040.
Elmentretenir:lerythmedesfiliresestambitieuxsurtouslesfronts:olien,solaire,gothermie,
CCSvoireCCG.(exporterdusolaire?)
Onpeutconstaterenmmetempsunefortesensibilit.Parexempleundcalagede10ansdansle
momentd'acclrationdusolaire(20302035ou20402045)enfonctionduprixdesnergies.Les
dcisionsoprationnellesserontconfrontercetteproblmatiquedegestiondurisquepourle
financementd'investissementsaussiconsquents.
13
3.5.
EmissionsdeCO2
Largespectre
450
400
Sortiecomplteavec
pnalitsCO220/t
350
300
Mt
250
200
Sortiepartielle50%avec
pnalitsCO220/t
150
Sortiecomplteoupartielleavecuneforte
pnalitCO2
&
Autresscnariossanssortiedunuclaire
100
50
0
2000 2001 2005 2010 2013 2015 2018 2020 2022 2025 2030 2035 2040 2045 2050
50
ParKWh
0.7
Allemagne
0.6
0.5
Europe
KgCO2/KWh
0.4
0.3
0.2
0.1
Sude
0
2005
0.1
2010
2013
2015
2018
2020
2022
2025
2030
2035
2040
2045
2050
14
Focussurquelquesscnarios
450
400
350
300
SLiss
Mt
250
SLissnoNuc
SLissNuc50%
200
SLissCO2+
SLissCO2+noNuc
150
SLissCO2+Nuc50%
100
50
0
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
50
Pasdefatalitdutypepasdenuclaireimpliqueimpossibledansl'absoluderduirelesmissions.
Mmesiaresteindustriellementtrsdifficile.
LeboisIGCCavecCCStechniquementintressantpourdesmissionsngatives
120
100
Coal
80
Coalseq
Gas
60
Mt
Gasseq
Munwaste
Oil
40
Others
Refgas
20
Woodseq
0
2000
20
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
15
3.6.
Cotdeproduction"marginaletmoyen"surtouteslessouspriodes
Difficilecausedel'existenced'uncotdiffrentpourchaquepriode.ils'agitd'uncotmarginal
"numrique"pourunproblmeen"perfectforesight"c'estdirepasd'unprixdemarchetencore
unprixcourtterme.Ilfaudraitpondrerdelaproductionlectrique
60
50
40
/MWh
FRELC_72TS_S10000
FRELC_72TS_S20000
30
FRELC_72TS_S30000
FRELC_72TS_S30000_N0
FRELC_72TS_S30000_N50
20
10
0
2010 2013 2015 2018 2020 2022 2025 2030 2035 2040 2045 2050
16
3.7.
Surcouttotalactualissecteurdelaproductionlectrique
120
100
80
60
40
20
0
20
40
60
Vslescnario40anssanscontraintes
Horsautressecteursdel'conomiebiensr(allemagne240milliardsentout!)icisortieplustardive
17
3.8.
Evolutiondes(sur)investissements
40
35
30
25
20
15
10
0
2005
2010
2013
2015
2018
2020
2022
2025
2030
2035
2040
2045
2050
L'volutiondansletempsdusurcotparrapportauscnario40ansmontrelaplusgrandevariabilit
dessquencesd'investissementsenfind'horizon.Rappeldel'effetdutauxd'actualisationdansle
poidsrelatifentredpenseprocheetlointaine.
18