Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 1 3 Klimaatverandering en beleid

Paragraaf 3.1

Maatregelen om schadelijke effecten van broeikasgassen te beperken

 Wereldwijd gebruik fossiele brandstoffen - aardgas, aardolie, steenkool etc... Gevolg: - verhoogde uitstoot CO2 > versterkt broeikaseffect - schadelijk voor mens en milieu y Maatregelen 1. Brongerichte maatregelen - Aanpakken oorzaak en verbetering lange termijn 2. Symptoombestrijding - Aanpakken effecten en kortetermijnoplossingen

Emissiehandel
 y y y Handel in emissierechten (symptoombestrijding) Schade uitstoot afhankelijk van soort en hoeveelheid uitstootgassen Bedrijven hebben bepaald aantal emissierechten (uitstootrechten) Emissiehandel: bedrijven (ver)kopen uitstootrechten van/aan elkaar Overheid stelt emissiereductie vast Bedrijven investeren in maatregelen > energie-efficintere productie > verkopen emissierechten aan bedrijven die veel uitstoten > probleem niet opgelost Emissieplafond Hoeveel uitstoot een bedrijf mag hebben volgens de toegestane norm Overschrijding > boete Belangrijkste broeikasgassen: CO2, CH4 en N2O Methaan en zwavelhoudende gassen schadelijkst

Transportbesparing
 Goederentransport - Goed voor economie, slecht voor milieu Beperken door: - Transportbesparing of preventie - Efficinter transport ten gunste van het milieu y Afstand tussen leverancier en afnemer klein houden - Voordeel: regionale specialisatie > meer werkgelegenheid - Nadeel: niet elk product geschikt y Vermindering volume&gewicht transportgoederen - Compacter > meer tegelijkertijd vervoeren - Digitale communicatie en verspreiding vanuit distributiecentra y Optimaler gebruikmaken retourstromen - Beter benutten lege laadruimten

Duurzame energie
 Duurzame energiebronnen - worden door natuur in korte tijd continue aangemaakt Soorten: - warmte afgevend: zonne-energie - elektriciteit opwekkend: windenergie - energie door verbranding/vergisting: bio-energie

Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 2 3 Klimaatverandering en beleid 1: warmte afgevend  Zonne-energie Weinig toegepast: - Hoge kosten - Niet overal effectief: afhankelijk van zonuren  Aardwarmte / geothermische energie - Energie onttrokken uit de aardkorst - Enorme wereldvoorraad - Vulkanen en geisers y Omgevingswarmte - Lucht, water, bodem - Lage temperatuur > warmtepompen > hogere temperatuur - Makkelijk te winnen > geen hoog rendement - Toegepast in o.a. nieuwbouwwoningen 2: elektriciteit opwekkend  Beweging van lucht - Geen constante factor - Windturbines - NL zeer geschikt: westelijke wind + open landschap Nadelen: - Hoge kosten voor ontwikkelen en plaatsen - Visuele aantasting landschap - Verstoring broedplaatsen van vogels - Voor bedrijven groot risico als energievoorziening afhangt van wind 3: verbranding/vergisting  Energie die gewonnen wordt uit organisch materiaal (biomassa) y verbranding van hout - Schadelijke stoffen komen vrij > niet milieuvriendelijk - Duurzaam: bijplanten van bomen y Verbanding afval - Filters in afvalverbrandingsinstallaties houden schadelijke stoffen tegen - Gebruik voor stadsverwarming en grote kassencomplexen y Mestoverschotten - Biogasinstallaties bij boerenbedrijven y Rottingsproces - Groente-, fruit- en tuinafval - Vergisting > gassen > energie opwekken - Minder schade voor milieu  Organisch materiaal gebruiken > andere milieuproblemen

Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 3 3 Klimaatverandering en beleid

Begrippen
Brongerichte maatregelen Maatregelen die genomen worden om een probleem bij de oorzaak aan te pakken. Duurzame energie Vernieuwbare energie waarover de mens voor onbeperkte tijd kan beschikken zonder dat de energievoorraad wordt uitgeput(bijv. zonne-energie). Handel in emissierecht Het kopen en verkopen van uitstootrechten van schadelijke broeikasgassen. Symptoombestrijding Maatregelen die gericht zijn op de bestrijding van effecten van een probleem. Transportbesparing Het nemen van maatregelen voor efficinter transport met als doel het verkeer te verminderen.

Paragraaf 3.2
Nederland
 y y -

Nederland en Bangladesh, twee laaggelegen kustgebieden

Zeespiegelstijging Meer kans overstromingen Verzilting kustgebieden > nadelig voor landbouwgrond Stijging zoutwaterspiegel > nadelig voor drinkwater Maatregelen Dijkaanleg Dijkverzwaring & dijkverhoging Bescherming hoger afvoer rivieren Kust: zandsuppletie > kustlijn behouden

 Rivierbeleid verandert - Nieuwe aanpak: ruimte voor de rivier - Veiligheid & behoud van ruimtelijke kwaliteit  y y Ontruiming voorkomen Overloopgebieden Deel bedijkt gebied teruggeven aan natuurlijke loop rivier Minder gevaar voor de mens Nevengeulen in uiterwaarden Vergroot de doorstroom

y Meer ruimte voor de rivier > herinrichting noodzakelijk - Verandering functies van woongebied <> natuurgebied Doel: leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit behouden

Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 4 3 Klimaatverandering en beleid

Bangladesh
 Veel overstromingen - Voordelen: vruchtbaar land, grote visvoorraden & groene rijstvelden y Overeenkomst met NL: - Dichtbevolkt - Lage ligging t.o.v. zeeniveau Verschillen met NL: - Geen doeltreffend waterbeleid - Weinig financile middelen y Klimaatverandering Grotendeels veroorzaakt door kernlanden Grote gevolgen voor perifere landen (bv. Bangladesh)

Bangladesh - Zeespiegelstijging - Hogere afvoer rivieren - Warmer zeewater > meer kans op tropische stormen Meer overstromingen Gevolgen: - Schade landbouwgrond & veel slachtoffers y Wie betaald? Bangladesh: regering moet met internationale hulp maatregelen treffen Nederland financiert projecten in Bangladesh Rekening houden met lokale situatie

 Moesson Zomer : natte moesson - Warm, lagedrukgebied > vochtige lucht van zee naar land > regen - Regenseizoen: juli tot oktober > wateroverlast & vloedgolven Winter: droge moesson - Koel, hogedrukgebied > droge lucht van land naar zee > droge periode

Begrippen
Dijkaanleg Aanleg van een waterkering als beschermingsmaatregel tegen overstromingen. Dijkverzwaring Versteviging van bestaande dijken om kans op een overstroming te beperken. Ontruiming Het gedwongen verlaten van een gebied bij dreigend gevaar.

Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 5 3 Klimaatverandering en beleid

Paragraaf 3.3
 y y -

Beleid en belangen

Verschillende belangen > aanpak klimaatvraagstuk moeilijk 25% wereldbevolking (westerse landen) stoot meeste uit Minder ontwikkelde landen willen zich ook industrialiseren Technisch en economisch ontwikkelde landen efficinte maatregelen mogelijk kunnen investeren in milieubeleid Arme landen investeringen ten koste van het milieu Baat bij snelle industrile ontwikkeling Bv. China en India > verdrag Kyoto niet ondertekend

Het verdrag van Kyoto

 y y Verdrag van Kyoto (2005) Doel afspraken: minder uitstoot van schadelijke broeikasgassen Uitzondering: internationaal luchtverkeer & scheepvaart (wie verantwoordelijk?) Uitstoot CO2 moet tussen 2008-2012 verminderd zijn met 5,2% t.o.v. 1990 Landen bepalen zelf hoe de reductiewaarde bereikt moet worden

Europees beleid
EU heeft gezamenlijk Kyoto-verdrag ondertekend Reductiewaarde EU : 8% Rijke landen moeten meer investeren dan armere landen Boetes als doelen niet behaald worden Lidstaten na 1 mei 2004 doen niet mee aan het verdrag financile hulp om CO2 uitstoot te beperken projecten voor energie-efficintere productie, duurzaam gebruik energiebronnen en herbebossing  Dubbel belang - Landen die projecten financieren mogen de verminderde uitstoot verrekenen met teveel aan uitstoot in eigen land Gevolg: - Meer productie > meer Co2 uitstoot > meer vervuiling  Verschillen tussen EU-landen - economische en politieke belangen - sociaal-culturele aspecten: tradities + maatschappelijke betrokkenheid   Verschil in beleid niet altijd nadelig Zonne-energie > veel zon nodig > Zuid-Europa Biomassa (energiewinning uit hout) > bosrijke gebieden > Scandinavi Windenergie > open, vlakke gebieden > Nederland Tolheffing Vorm van rekeningrijden Doel: mobiliteit in bepaalde gebieden afremmen Minder files > minder CO2 uitstoot  y y -

Aardrijkskunde Klimaatvraagstukken 6 3 Klimaatverandering en beleid

Nederlands beleid
 Nederlands klimaatbeleid: - Bevordering duurzaam energieverbruik - Afremmen mobiliteit Verschillende ministeries zijn betrokken: y Het ministerie van VROM - Cordinator klimaatbeleid - bevorderen energiebesparing - Vermindering automobiliteit, stimuleren OV - compacter bouwen y Ministerie van economische zaken - Energie-efficintere productie - Toepassing duurzame energie in industrie y Ministerie van Verkeer en Waterstaat - Afremmen mobiliteit met als doel de CO2-uitstoot te verminderen  Gemeenten hebben voorbeeldfuncties voor bevorderen duurzaam energieverbruik  Auto is grootste vervuiler Afremmen mobiliteit > minder CO2 Maar: gebruik auto wordt alleen groter Onderzoek naar alternatieve brandstoffen en schonere motoren

 Overheid: verschillende belangen - Transport nodig voor economische ontwikkeling en (internationale) concurrentiepositie - Rekening houden met verdrag van Kyoto Nederlands beleid: schonere auto s - Subsidies

Begrippen
Afremmen mobiliteit Het terugdringen van verkeer. Duurzaam energieverbruik Het gebruik van vernieuwbare energiebronnen (duurzame energie). Klimaatconferentie Bijeenkomst waar de gevolgen van klimaatverandering besproken worden en afspraken gemaakt worden over het terugdringen van de schadelijke effecten ervan. Tolheffing Het heffen van accijns op bepaalde infrastructurele voorzieningen waarbij de gebruiker direct betaalt om er gebruik van te mogen maken.