Gazetka w paski dla uytkownikw pomp insulinowych Medtronic

zaro i zimno, niegu nie wida ale nam jako ciepo na sercu si robi, bo niedugo wita. Pewnie listy do witego Mikoaja dawno wysane i tylko czekacie na choink z pytaniem, czy tym razem by tak miy i posucha, chocia troch, czy sam zadecydowa co dla Was bdzie najlepsze? yczymy Wam na te wita Boego Narodzenia, aby Was suchano (w. Mikoaj te) i ebycie Wy suchali innych. A jeeli nie radzicie sobie z wyrwnaniem cukrzycy, aby w tym nadchodzcym roku przyszed ten czas, e postanowicie wzi si za siebie i uda si Wam, chocia pewnie nieraz nie bdzie atwo. yczymy, abycie spotkali ludzi, ktrzy wespr Was w tej walce, ktrzy zrozumiej wszystkie Wasze rozterki, czasem zaamania, chwilowe utraty wiary we wasne siy. ebycie znaleli kogo kto zrozumie i pomoe i nie bdzie Waszym mentorem, a przyjacielem. Ktry dobr rad i codziennym wsparciem uatwi walk z codziennoci, kiedy po raz setny sytuacja powtarza si i obiecujemy sobie, e wreszcie si za siebie wemiemy a potem jako nam trudno to realizowa. Rodzicom dzieci i modych osb z cukrzyc, yczymy wyrozumiaoci, wytrwaoci i si potrzebnych do zmagania si z kadym kolejnym dniem. yczymy, aby we waciwym czasie zauway ten mo-

yczymy Wam zdrowia!

ment, w ktrym naley zacz przekazywa odpowiedzialno za wasne zdrowie i ycie swoim podopiecznym. Wszystkim tym, ktrzy samotnie zmagaj si z chorob dziecka, yczymy wsparcia ze strony ludzi, ktrych spotykaj. yczymy take, aby umie traktowa dzieci jak partnerw w pokonywaniu choroby. A maym i troch starszym diabetykom - duej wiedzy, motywacji i chci do zmiany, jeli nie dojrzeli jeszcze sensu dobrego wyrwnania cukrzycy. I eby nigdy w niczym im nie przeszkadzaa A czasem pomoga, cho trudno w to uwierzy. Ale to prawda! Oto w tej Zebrze ostatniej w tym roku chcielimy pomc Wam w kilku sprawach. Po pierwsze, mamy dla Was film o lwie Lennym, ktry moe pomc w zrozumieniu istoty choroby oraz sposobw jej leczenia. Jest to wietny materia do obejrzenia w szkole przez dzieci z klasy, do ktrej uczszcza may i troch starszy diabetyk a take do zapoznania z problemem wszystkich tych osb, ktre maj niewielk wiedz o cukrzycy. W duej czci Zebra nr 17 powicona jest tematowi hiperglikemii. Wiemy, e czasem zdarzaj si nam wszystkim wysokie poziomy glukozy we krwi i niejednokrotnie jestemy nimi zaskoczeni. I zupenie nie mamy pojcia skd si wziy. Dlatego w oparciu o sprawdzon wiedz medyczn i wasne dowiadczenie osb od lat chorujcych na cukrzyc i leczcych si pompami insulinowymi, chcielimy przedstawi Wam tekst pt. Dlaczego mam wysoki cukier? Przyczyny hiperglikemii, ktry mamy nadziej pomoe w rozpoznawaniu i skutecznej walce z hiperglikemiami. Bardzo ciekawi jestemy Waszej opinii na temat tego artykuu, dlatego czekamy na Wasze komentarze pod adresem: magda.zadora@medtronic.com. Ten numer jest bardzo osobisty, poniewa niektrzy pracownicy Medtronic Diabetes, Ci ktrzy maj cukrzyc, postanowili podzieli si z Wami swoimi dowiadczeniami zwizanymi z leczeniem. Ich wypowiedzi znajdziecie na stronie 12. Chcielimy zapozna Was take z now technologi No Coding firmy Bayer, ktra moe si okaza bardzo przydatna i poyteczna w codziennej samokontroli glikemii. Przeczytajcie sami! Zapraszamy!

W tym numerze ZEBRA przedstawia:

str. 2 Lenny uczy o cukrzycy

str.3 Dlaczego mam taki wysoki cukier? Przyczyny hiperglikemii str. 1 0 Hiperglikemia i cigy monitoring str. 15 Samokontrola, nasz chleb powszedni - wywiad z mrg Alicj Szewczyk str.17 wiatowy Dzie Cukrzycy 2008

i pomaga j zrozumie
wy i gra w pik ze swoimi zdrowymi kolegami. Jednym z elementw filmu jest cz powicona rnym terapiom. Szczegowo omwiona zostaa metoda wielokrotnych wstrzykni insuliny za pomoc tak zwanych penw oraz zasady dziaania i obsugi osobistej pompy insulinowej (pozwalajcej na wczeniejsze zaprogramowanie dawek insuliny z uwzgldnieniem pr posikw i aktywnoci fizycznej). O tym, ktr metod Julek bdzie leczy cukrzyc zadecyduje jednak on sam, a w podjciu decyzji pomoe mu lekarz diabetolog. Film trwa 15 minut i jest doskonaym przewodnikiem po cukrzycy, zarwno dla samych dzieci czy te starszych osb, ktre wanie zachoroway ale rwnie w bardzo komunikatywny sposb zapoznaje z tematem cukrzycy osoby, ktre do tej pory nie spotkay si z t chorob. Pyta zawiera rwnie ulotk informacyjn z podstawowymi pojciami dotyczcymi cukrzycy, ktre warto zna dla lepszej orientacji w problemach zwizanych z cukrzyc.

Dlaczego mam taki wysoki cukier?

Przyczyny hiperglikemii.
Mamy nadziej, e takie wysokie poziomy zdarzaj Wam si bardzo, bardzo rzadko. Albo nie macie ich w ogle serdecznie tego yczymy! Ale codzienne ycie zazwyczaj nie wyglda tak rowo. Cho zwykle staramy si bardzo, zdarzaj si niepowodzenia w postaci hiperglikemii. Jeli doskonale zdajecie sobie spraw z przyczyn hiperglikemii p biedy. Moecie wtedy wycign wnioski i pamita, aby nastpnym razem nie popenia tych samych bdw. Najwikszy problem jest wtedy, kiedy patrzycie na glukometr i zupenie nie wiecie skd si wzi tak wysoki cukier. Jeli takie sytuacje zdarzaj si dosy czsto, nie do e zbyt wysoki poziom cukru wyrzdza szkody wewntrz organizmu, to mamy poczucie kompletnego chaosu, jestemy zdezorientowani i w efekcie wszystko wymyka nam si spod kontroli. I w takiej sytuacji choroba rzdzi nami a nie my ni. Wtedy mona zwrci si o pomoc do lekarza, ktry z pewnoci Wam pomoe. Niemniej jednak dobrze wiedzie skd si wysokie cukry bior. Std tak wana i wszdzie podkrelana rola samokontroli w cukrzycy i umiejtno wycigania wnioskw oraz podejmowania decyzji. Aby uatwi Wam analiz tego, co si dzieje w Waszych organizmach albo organizmach Waszych podopiecznych, postanowilimy usystematyzowa wiadomoci dotyczce przyczyn powodujcych hiperglikemi. Aby walczy z wrogiem trzeba go pozna i w przypadku hiperglikemii wiedzie skd si wzia. Mamy nadziej, e pewna systematyzacja tematu Wam w tym pomoe!

ematem przewodnim tegorocznej kampanii wiatowego Dnia Cukrzycy jest leczenie cukrzycy u dzieci i modziey. Cukrzyca jest bowiem jedn z najczciej wystpujcych chorb przewlekych u dzieci. Ujawnia si najczciej w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale coraz czciej choroba ta dotyka take mae dzieci, nawet ju w pierwszym i drugim roku ycia. Ocenia si, e na wiecie na cukrzyc typu 1 choruje 430 000 dzieci poniej 15. roku ycia, a co roku diagnozuje si 65 000 nowych przypadkw.

Co w pierwszej kolejnoci naley wzi pod uwag, jeeli zdarzy si Wam hiperglikemia:

Mamy dla Was pomys!

J Jeli macie wysok glikemi w dzienniczku samokontroli obok zapisu tego wyniku postawcie odpowiedni literk (np. W jak wkucie, albo P jak posiek), ktra bdzie wskazywaa na jej rdo, czyli z jakiego powodu Waszym zdaniem macie hiperglikemi. Przed wizyt u lekarza policzcie literki i zobaczcie, ktrych literek jest najwicej? Bdziecie wiedzieli, z czym macie najwikszy problem. Pewnie Wasza wasna analiza bdzie dobrym punktem wyjcia do rozmowy z lekarzem.

Wanie z myl o najmodszych diabetykach i ich rodzinach oraz osobach, wrd ktrych yj, firma Medtronic stworzya film edukacyjny Lenny uczy o cukrzycy. Bohaterem filmu jest chopiec o imieniu Julek, ktry w prawdziwym yciu rwnie choruje na cukrzyc. O tym, czym jest choroba, jak sobie z ni radzi oraz jakie s dostpne metody leczenia opowiada Julkowi animowana posta lwa Lennego. Lenny pokazuje chopcu, e choroba nie musi stanowi adnych barier w normalnym yciu pod warunkiem, e nauczy si regularnie bada poziom cukru, liczy wymienniki wglowodanowe i biakowo-tuszczowe oraz odpowiednio dobiera do nich dawki insuliny. Lenny, ktry sam jest diabetykiem, przekonuje Julka, e dzieci chore na cukrzyc rwnie mog cieszy si peni ycia, je swoje ulubione potra-

Hiperglikemia poposikowa
Do najczciej spotykanych rodzajw hiperglikemii naley hiperglikemia poposikowa. A jej przyczyn moe by: Brak podania insuliny do posiku (zapomnienie). Niewaciwie oszacowana porcja posiku i tym samym zbyt maa dawka insuliny. Liczenie zawartoci WW i WBT to jedna z najtrudniejszych rzeczy w leczeniu. Nawet, jeli mamy du wiedz na ten temat zdarza si, e niewaciwie oszacujemy ilo wymiennikw np. gdy jestemy w restauracji i nie moemy po prostu zway makaronu. Niektrzy z nas boj si hipoglikemii i czsto nawet podwiadomie zaniaj ilo szacowanych wymiennikw, poniewa obawiaj si podania, jak im si wydaje, sporej dawki insuliny. Szczeglnie czsto zdarza si

jak Jedzenie

Film mona obejrze na stronie www.pompy-medtronic.pl

a pierwszym 100 osobom, ktre wchodzc na stron www.pompy-medtronic.pl, przel swoj wiadomo, pt. Lenny uczy o cukrzycy (z podpisem: Czytelnik ZEBRY) i podadz adres dostarczenia przesyki wylemy pyty.

to w przypadku da wysokokalorycznych. Kto, kto zazwyczaj podaje np. 3 j insuliny na kolacj moe mie opory, aby poda 5 nawet, jeli wskazuje na to zawarto wymiennikw. Cukier jest czsto zbyt wysoki z powodu nie podania bolusa zoonego na posiek biakowo- tuszczowy. I nawet, gdy upywie 2 2,5 godziny mamy dobry cukier, za godzin, czy dwie moe on wzrosn, jeeli bolus przeduony zosta le zaprogramowany lub pominity. Trzecim bardzo czstym powodem hiperglikemii poposikowej jest podawanie insuliny po posiku lub nie odczekanie odpowiedniej iloci czasu od podania insuliny penem do spoycia posiku.

programowany zapewnia jedynie normoglikemi midzy posikami. Aby mie dobre cukry po posiku powiniene poda insulin przed jego spoyciem.

Przesadna reakcja na hipo

Hiperglikemia zdarza si rwnie w sytuacji, gdy przesadzimy z reakcj na hipoglikemi. Niektre osoby, szczeglnie te, ktre wczeniej leczyy si penami, w przypadku hipoglikemii jedz bez opamitania do momentu, kiedy poczuj si dobrze. Ale na chwil! Bo zaraz cukier zaczyna si podnosi znaczenie wyej ni chcielibymy. Najczciej po 5 -15 minutach po spoyciu wglowodanw prostych (sok, glukoza) stenie glukozy we krwi zaczyna si podnosi. Musimy jedynie chwil poczeka. W przypadku leczenia osobist pomp insulinow ze wzgldu na brak depozytu tkankowego insuliny, wystarczy zwykle 1 do 2 WW aby pokona hipoglikemi. Zmiana nawykw wymaga jednak czasu.

Pominity bolus
Hiperglikemia ma miejsce wtedy, gdy insuliny jest zbyt mao w stosunku do potrzeb organizmu. W przypadku niektrych sytuacji powd hiperglikemi jest oczywisty do takich naley pominicie bolusa posikowego. Wierzcie nam takie sytuacje zdarzaj si. Czsto nie wynikaj ze zej woli i robienia sobie albo komu na zo ale np. z roztargnienia albo cakowitego skupienia uwagi na czym innym. Dlatego dobra, prosta rada przez kilkanacie sekund skupcie si na pompie i na tym co jecie.

jak Insulina

glikemii moe by rwnie niewaciwe dziaanie wkucia. Przyczyny takiej sytuacji mog by nastpujce:

W jak Wkucia

Przetrzymane wkucie
Pierwszy powd, to zbyt dugo uywane wkucie. Kady producent zestaww infuzyjnych zaleca zmian wkucia w czasie 48 -72 godzin od zaoenia. Zalecenie to podyktowane jest tolerancj ciaa obcego w naszej skrze, a wkucie jest wanie takim ciaem obcym. Cz uytkownikw pomp przetrzymuje wkucia dla zmniejszenia kosztw eksploatacji pompy. Niestety nie bior oni pod uwag faktu, e przetrzymane wkucie wpywa na gorsze wchanianie insuliny z tkanki. Efektem tego jest narastajca hiperglikemia. Czyli, mimo wietnego narzdzia, ktre ma uatwi utrzymanie normoglikemii mamy z cukrami kopoty. W sytuacji przetrzymania wkucia, na kocu kaniuli zaczyna tworzy si stan zapalny, ktry powoduje znacznie gorsz absorpcj insuliny z tkanki. Dlatego insulina nie moe dziaa w sposb prawidowy. Po wyjciu z ciaa takiego wkucia zwykle wycieka nieprzejrzysta wydzielina, miejsce jest zaczerwienione a pod palcem wyczuwamy zgrubienie tzw. ziarnko groszku, ktre do dugo pozostaje w tkance. Przetrzymywanie wku jest jednym z gwnych powodw hiperglikemii u tych osb, ktre lecz si pomp; uszkadza nasze ciao, sprzyja tworzeniu si zrostw i stanw zapalnych, efektem kocowym jest pogorszenie wynikw leczenia. Osoby, ktre przetrzymuj wkucia nawet, jeeli prawi-

Dziaanie!
W sytuacji, kiedy cukier jest zbyt wysoki pomyl czy na pewno dae odpowiedni dawk insuliny na to co zjade. Zastanw si nad skadem, wielkoci oraz czasem wchaniania posiku czy odpowiednio zaprogramowae rodzaj i wielko bolusa? Jeeli uywasz kalkulatora bolusa, moesz sprawdzi ilo insuliny aktywnej, kalkulator uatwi Ci oszacowanie bolusa korekcyjnego, dziki temu unikniesz hipoglikemii.

Dziaanie!
Gdy masz hipoglikemi zmierz cukier, sprawd za pomoc kalkulatora bolusa ile insuliny aktywnej cay czas dziaa w Twoim organizmie i spoyj odpowiedni ilo wglowodanw szybkoprzyswajalnych np. soku owocowego albo coca-coli i chwil poczekaj.

Niewaciwe dziaanie insuliny

Powodem hiperglikemii moe by take niewaciwe dziaanie insuliny w wyniku jej zego przechowywania np. duga ekspozycja na dziaanie promieni sonecznych lub zamroenie. Preparat insuliny zwykle zmienia swj wygld. W insulinach krtko i szybko dziaajcych, ktre s przejrzyste mona zaobserwowa wytrcajce si krysztay lub smugi.

Podjadanie
Niestety zdarza si nam podjada, ale wtedy sprawa jest niezwykle atwa do rozszyfrowania pod warunkiem, e osoba podjadajca przyznaa si do tego. Kademu si to zdarza i powinnimy po prostu si do tego przyzna. Zasada jest bardzo prosta; jesz, nie dajesz insuliny, cukier we krwi ronie. Aby tego unikn sprbuj zmieni swoje przyzwyczajenia: najpierw zbadaj cukier, podaj insulin i dopiero zjedz. To wszystko trwa 30 sekund. Wtedy unikniesz hiperglikemii po jedzeniu! Pamitaj jeli Twoja baza w pompie (przepyw podstawowy) jest dobrze dobrana, na posiek zawsze powiniene poda bolus, chyba e w gr wchodzi wf ale to zupenie inna sytuacja. Wlew podstawowy jeli jest waciwie za-

Dziaanie!
Jeli przypuszczasz, e przyczyn hiperglikemii jest preparat insuliny, zmie strzykawk w pompie i uyj wieej insuliny z nowego opakowania. Rada na wakacje: zawsze no pomp w odpowiednim etui, nie wystawiaj jej na bezporednie dziaanie promieni sonecznych. Jeli stosujecie pomp insulinow przyczyn hiper-

6
komunikatem. W przypadku hiperglikemii trzeba rozgraniczy dwie rzeczy: jedna to podawanie insuliny przez pomp a druga to dostarczenie jej do ciaa. Wystarczy, e wkucie jest le zapite lub przerwa si dren i nastpi wyciek insuliny o takiej sytuacji nie poinformuje adna pompa, poniewa nie ma wzrostu cinienia w drenie. Dlatego najpierw naley sprawdzi zbiornik z insulin, dren i wkucie.

dowo szacuj dawk insuliny na posiek i nie omijaj bolusw, zawsze s naraone na hiperglikemie.

miejscach rwnoczenie: w szkole, w samochodzie, u babci czy dziadka. Wtedy szybko mona zaradzi ewentualnym problemom.

Dziaanie!
Jeli masz wysoki poziom glukozy we krwi wystarczy w pompie sprawdzi, kiedy ostatnio byo zmieniane wkucie. Jeli miny wicej ni 3 dni, koniecznie zmie zestaw infuzyjny i podaj insulin aby skorygowa hiperglikemi. Pamitaj teraz insulina zacznie dziaa znacznie lepiej ni poprzednio uwaaj zatem aby nie przesadzi z korekt. Jeeli zapominasz o zmianie wkucia we waciwym czasie: przyklej na lodwce dat, kiedy masz zaoy nowe. Jeli uywasz pompy Paradigm moesz t informacj odczyta z pompy.

Przerwy powietrza w drenie

Trzecim powodem zwizanym z zestawami infuzyjnymi mog by due przerwy powietrza w drenie. Insulina ma waciwoci rozprajce i zdarza si e nawet jeli w momencie uzupeniania zbiorniczka z insulin nie ma w nim powietrza potem pojawiaj si pcherzyki. Aby zminimalizowa pojawianie si pcherzykw powietrza w pojemniczku pamitajcie o tym, aby kilka godzin przed uzupenianiem wyj z lodwki penfil z insulin, aby osigna temperatur pokojow. Pamitajcie o tym, e przerwy w drenie powyej 2 cm, mog mie wpyw w przypadku bardzo maych przepyww, kiedy np. dziecko ma bardzo may przepyw w bazie a w bolusie podaje

rwnie bardzo ma dawk. W przypadku osoby dorosej, gdy w bolusie podaje kilka lub kilkanacie jednostek insuliny drobne pcherzyki powietrza nie maj wikszego wpywu na glikemie. Pamitajcie, e 1 cm drenu mieci okoo 0,13 jednostki insuliny. To naprawd niewiele.

Dziaanie!
Sprawdzaj czy w zbiorniczku nie ma duej iloci pcherzykw. Jeli s opukajcie zbiorniczek lub pomp (bez wycigania zbiorniczka) i uywajc funkcji PRIME (WYPENIENIE) wypucie kilka jednostek, aby pozby si pcherzykw. Jeli w drenie pojawi si przerwa powietrza rwnie uywajc funkcji PRIME (WYPENIENIE) - pozbdcie si jej.

Czy mamy pomp?

By moe ten powd moe si Wam wyda mieszny ale jest prawdziwy. Zdarza si, e po prostu nie mamy przypitej pompy. Zostawilimy j w azience i wyszlimy z domu lub zapomnielimy przypi j po lekcji w-fu albo zostawilimy w przymierzalni. Czasem tak si zdarza W przymierzalniach zdarzaj si rwnie inne, nie bardzo mie zdarzenia np. gdy podczas przymierzania wyrywa nam si wkucie. I mamy problem. Sytuacja jest tym bardziej nieciekawa, jeli nie mamy zestawu zapasowego ani pena przy sobie. Jeszcze bardziej pogarsza si, jeli tak naprawd nie wiemy, od kiedy jestemy bez pompy, czyli bez insuliny albo, od kiedy wkucie jest odpite. Dlatego od czasu do czasu warto sprawdza czy pompa oby na pewno jest i czy wkucie jest przypite do ciaa.

jak Pompa

H jak Hormony
Cukry zaczynaj dziwnie rosn w momencie, gdy w organizmie pojawiaj si hormony dziaajce przeciwnie do insuliny (hormon wzrostu oraz hormony pciowe: estrogeny i testosteron), czyli w okresie dojrzewania i szybkiego wzrostu. eskie hormony

pciowe (estrogeny) s take odpowiedzialne za hiperglikemi u kobiet czy dziewczt przed miesiczk. U modziey podwyszone glikemie ranne czsto s efektem tzw zjawiska brzasku. Od godziny 3 - 4 nad ranem u modziey dochodzi do wyrzutu hormonw, dziaajcych przeciwnie do insuliny. Z tego powodu nastolatki budz si z wysok glikemi, nawet jeeli przed pjciem spa ich cukier by bardzo adny. Dlatego, jeeli masz kilkanacie lat i widzisz powtarzajce si wysze glikemie ranne, zastanw si czy przypadkiem nie s one spowodowane tym, e zmieniasz si z dziecka w osob doros!!! Przyczyn mog by buzujce w Was hormony pciowe i hormon wzrostu ale UWAGA! nie zwalajcie kadego wysokiego cukru na hormony!

Naczynko krwionone
Zdarza si, e poczujecie bl w momencie instalacji wkucia i w drenie bd wkuciu pojawi si krew. Trafilicie wtedy na naczynko krwionone. Nie zastanawiajcie si niestety wkucie jest do zmiany. Czasem mylimy, e jako to bdzie i tak czy inaczej koczy si zmian wkucia. Dziki szybkiej wymianie moemy unikn hiperglikemii, wic nie warto czeka. Sytuacje nieprzewidziane mog si zdarzy take podczas uytkowania zestawu infuzyjnego. Jeli obserwujecie e cukry, mimo i zmienilicie wkucie na nowe, s zbyt due, wtedy jest prawdopodobne, e kaniula wkucia zagia si lub znajduje si w miejscu zrostu po zastrzykach albo po wkuciach (jeli s przetrzymywane).

Dziaanie!
Jeli wyeliminowalicie inne przyczyny, a glikemie s zbyt due zapytajcie swojego lekarza o efekt dziaania hormonw pciowych i hormonu wzrostu. Moe potrzebujecie wicej insuliny? Wzrost zapotrzebowania na insulin dotyczy gwnie bazy w godzinach od okoo 2 do okoo 7 rano, ale czasami konieczne jest take zwikszenie iloci insuliny podawanej do posiku, czyli przelicznika insulina/WW.

Dziaanie pompy
Zdarza si, e rodzice dzieci albo doroli uywajcy pompy insulinowej, powodw hiperglikemii szukaj w niewaciwym dziaaniu urzdzenia. Ale uwaga! Naley pamita o tym, e pompy maj bardzo czuy system zabezpiecze, zarwno przed przedawkowaniem insuliny jak i w sytuacji problemw z jej podawaniem. Jeeli pompa nie zgasza adnych alarmw a my mamy hiperglikemi przyczyna nie jest zwizana z prac urzdzenia. W sytuacji, kiedy pompa przerwie podawanie insuliny i poda mniejsz dawk bolusa np z powodu niedronego wkucia zawsze poinformuje Was o tym odpowiednim

Dziaanie!
W przypadku hiperglikemii zwizanych z niewaciwym dziaaniem wkucia konieczna jest jak najszybsza jego wymiana. Dlatego zawsze powinnicie mie przy sobie zapasowe, gdyby to aktualnie zaoone przestao dziaa. Nasza rada: zestawy z zapasowymi zestawami infuzyjnymi naley mie w rnych

jak Stres

Stres rwnie moe powodowa zawirowania, jeli chodzi o wartoci glikemii. Kiedy glukometr pokazuje wysokie wartoci glikemii zastanwcie si czy

przypadkiem nie macie za chwil klaswki albo czy nie czeka Was jaka wana rozmowa, przed ktr si denerwujecie. Niektrzy mwi, e stres zdecydowanie wpywa na podwyszenie poziomw glikemii. Sprawc hiperglikemii z powodu stresu s take hormony, ktre dziaaj przeciwnie do insuliny (czyli podnosz stenie cukru we krwi). Hormony stresu to przede wszystkim adrenalina i kortyzol. Czasami zdarza si jednak, e pod wpywem stresu glikemia nie wzrasta ale obnia si. W kadym razie Waszym zadaniem powinno by sprawdzenie i zaobserwowanie jak Wasze cukry reaguj na stres. Jeeli bdziecie to wiedzieli, w przyszoci bdziecie mogli dobrze zaplanowa dawki insuliny.

przykad w tym, e nie umylicie rk przed badaniem a przed chwil jedlicie ciastko z lukrem lub sodki owoc. Dlatego tak wane jest przestrzeganie waciwych zasad podczas wykonywania badania i pamitanie o waciwym kodowaniu glukometru albo uywanie glukometru, ktrego nie trzeba kodowa.

Dziaanie!
Jeli podejrzewacie, e wynik, ktry uzyskalicie na glukometrze jest mao prawdopodobny sprawdcie glukometr, czy zgadza si kod z paskw z kodem, ktry jest wprowadzony do glukometru czy na pewno nie ma pomyki i umyjcie rce. Wtedy powtrzcie badanie i jeli cukier jest zbyt wysoki podejmijcie odpowiednie dziaanie. Jeli budzicie si rano z podwyszonym cukrem a po-

Dziaanie!
Naley unika Stresu! Niestety czsto nie mamy na to wpywu. To, co mona zrobi to sprbowa znale pewn zasad, o ktrej wspominalimy wyej i sprbowa ze swoim lekarzem diabetologiem zastanowi si nad postpowaniem w takich sytuacjach np. o ile procent zwikszy czasow zmian bazy, ktra moe si wtedy bardzo przyda. Ale koniecznie zapytajcie o to swojego lekarza!

oylicie si z dobrym jedn z przyczyn porannej hiperglikemii moe by tzw. zjawisko odbicia. Co to jest? Ju wyjaniamy. Jeeli w nocy Wasza glikemia bya niska, o czym moecie nie wiedzie, bo spalicie, to Wasz organizm broni si przed spadkiem cukru. Jak? Wyprodukowa glukagon (znowu Hormony!), ktry powoduje wzrost glikemii. No i z tego powodu macie rano wysoki cukier. Ale zanim obarczysz odpowiedzialnoci za porann hiperglikemi zjawisko odbicia - sprawd czy masz dobr baz w nocy i czy dawka insuliny do ostatniego posiku bya dobra?

jak Odbicie

C
Dziaanie!

jak Choroba

K jak Kwanica
postpowanie przy najbliszej wizycie u Waszego lekarza! Jeeli pomimo podawania korekcyjnych dawek insuliny hiperglikemia si utrzymuje i nie udaje si obniy stenia cukru moe doj do gronej sytuacji, czyli KWASICY CUKRZYCOWEJ. W organizmie bardzo brakuje wtedy insuliny oraz pynw. W takiej sytuacji podaj insulin przy uyciu pena, uzupeniaj pyny (niegazowana woda), zbadaj mocz na obecno acetonu i pilnie skontaktuj si z lekarzem.

Rozwijajca si infekcja (najczciej z gorczk) jest przyczyn podwyszonych glikemii. Czasem nawet jeszcze nie czujemy si le i nie mamy objaww choroby a cukry wskazuj na to, e CO si zblia. Kada choroba jest dla naszego organizmu STRESEM. A jak stres wpywa na glikemi? Najczciej powoduje wzrost stenia cukru we krwi. Zapotrzebowanie na insulin w czasie choroby moe zatem znaczco wzrosn.

Dziaanie!
Jeli sytuacja powtarza si koniecznie skonsultujcie j z Waszym lekarzem. Czsto nocne hipoglikemie pozostaj niezauwaone warto wtedy skorzysta z moliwoci, jakie daje cige monitorowanie glikemii. Moecie zastosowa funkcj pompy Paradigm 722, jeli tak macie. Jeli nie moecie zapyta Waszego lekarza prowadzcego, czy istnieje moliwo skorzystania w orodku, w ktrym si leczycie z CGMSu (urzdzenia, ktre nosi nazw System Cigego Monitorowania Glikemii). Wiele szpitali jest w posiadaniu takiego sprztu. Cigy monitoring zadecydowanie uatwi wykrycie nocnych hipoglikemii i moe pomc we waciwym im zaradzeniu.

Najlepiej, jeli jestecie przygotowani na tak sytuacj, czyli macie w pompie ustawion baz na wypadek choroby (baza B). Jeli nie jestecie przygotowani skorzystajcie z czasowej zmiany bazy (naley j zwikszy). Pamitajcie, aby omwi i ustali to

mgr Magdalena Zadora konsultacja merytoryczna: mgr piel. Teresa Benbenek - Klupa dr n. med. Aleksandra Grska

jak Bd pomiaru

UWAGA!!!!
Wszystkie zawarte w tym artykule informacje s jedynie przedstawieniem problemw, ktre mog mie wpyw na podwyszone glikemie. Wskazwki tu zawarte dotyczce dziaania w konkretnych sytuacjach powinny by przedyskutowane z lekarzem prowadzcym a podjte dziaania zalecone przez Waszego doktora.

Podwyszony poziom cukru w rzeczywistoci wcale nie musi by podwyszony, jeli niewaciwie wykonalicie badanie glukometrem! Bd moe tkwi w niewaciwym zakodowaniu glukometru albo na

10

11

Hiperglikemia w obrazie monitorowania glikemii

Zapis nr 1

Zapis nr 2 Zapis nr 4 Zapis nr 3

W tym przypadku, wietnie wida jak zosta niedoszacowany bolus posikowy do niadania. Rwnie obserwujemy hiperglikemi, ale tempo narastania glukozy jest znacznie wolniejsze, ni w przypadku pominitego, bd zbyt pno podanego bolusa. Obserwujc na bieco zmiany poziomu cukru mona wietnie nauczy si jak sterowa przepywem insuliny z pompy, aby uzyska idealne cukry. Wymaga to troch pracy ale warto walczy, aby uzyska taki efekt, jak w zapisie nr 3. Osoby, ktre korzystaj z systemu monitorowania glikemii czsto szybciej znajduj odpowied na pytanie, co jest przyczyn hiperglikemii. Na zapisie nr 1 wida, jak przy normoglikemii, zbyt pne podanie insuliny na posiek o wysokim indeksie glikemicznym (tort bezowy) spowodowao, e wzrost poziomu cukru jest tak szybki, jak po doylnym podaniu glukozy. Trendy oraz alarmy hiperglikemii w pompie pozwalaj nam szybciej reagowa. W tym przypadku dokadnie wida, e glukoza z posiku o wiele szybciej wchona si ni podana insulina. Wniosek jest prosty spoywajc produkty o wysokim indeksie glikemicznym musisz ZAWSZE poda insulin wczeniej ni zaczniesz je posiek (chyba, e wchodzi w gr wysiek fizyczny, ale to zupenie inna sprawa). Legenda do zapisu BAZAL - BOLUS:
Linia niebieska baza, przepyw podstawowy Linia zielona czasowa zmiana bazy Fioletowy supek bolus normalny Bkitny supek bolus przeduony Czerwony supek wstrzymanie pracy pompy Pomaraczowy supek zmiana wkucia, uycie funkcji Prime (wypenienie)

Legenda do zapisu Pump BG Carb (Exchanges)

Gwiazdka warto glikemii wpisana do kalkulatora bolusa Literka c ilo wymiennikw Wykres niebieskiej linii zapis profilu glikemii Przerywana linia czerwona dolny zakres normy, jeli glikemia spada poniej - pompa wcza alarm Przerywana linia czarna - grny zakres normy, jeli glikemia ronie powyej - pompa wcza alarm

Wida tu doskonale, jaki efekt daj waciwie wykorzystywane techniczne rozwizania w pompie, takie jak Czasowa zmiana bazy ( oznaczona zielon lini) oraz kalkulator bolusa. Na zapisie dokadnie wida, na jaki posiek jaki zosta zaprogramowany bolus. Z wykresu wida, e by to dzie, w ktrym posiki byy bogate w wymienniki biakowo-tuszczowe, a cukier jest idealny. Udzia bazy w dobowej dawce insuliny nie budzi zastrzee tylko pogratulowa!!!!

Wyranie wida, e po zaoeniu nowego zestawu infuzyjnego potrzeba kilku godzin, aby doprowadzi cukry do normoglikemii. mgr piel. Teresa Benbenek - Klupa , Specjalista ds. Produktu, Medtronic Diabetes

eby tak panowa nad cukrzyc nie wolno zapomina o prawidowej czstotliwoci zmiany wkucia. Czsto wkucia s przetrzymywane a uytkownicy uwaaj, e waciwie nic w tym zego. Popatrzcie (zapis nr 4), co si dzieje z cukrami, kiedy wkucie jest przenoszone i jak trudno zapanowa nad glikemi.

12

13

Zawsze jest dobra pora na to,

aby pomyle o sobie!
Kilkoro z nas tzn. pracownikw firmy Medtronic Diabetes ma cukrzyc. I staramy si z caych si, aby by dobrym przykadem dla wszystkich chorych, ktrzy lecz si pompami insulinowymi. Czsto wspieramy si nawzajem i dzielimy osobistymi dowiadczeniami z osobami, ktre spotykamy w naszej pracy. Nasza wiedza wspiera rwnie innych pracownikw, ktrzy mimo swojej dugoletniej praktyki w pracy z osobami z cukrzyc czerpi rwnie wiedz z naszych eksperiencji. Ale nie zawsze nasze podejcie do choroby tak piknie wygldao. Przechodzilimy wzloty i upadki I aby Wam pokaza, e zawsze jest dobra pora na to, by zaj si na powanie swoj cukrzyc, chcielimy podzieli si naszymi dowiadczeniami. Posuchajcie. ....

Teresa Benbenek-Klupa z synkiem Karolem

Ania
Cukrzyc od pocztku traktowaam jako swego rodzaju koleank. Kiedy jako szecioletnia dziewczynka zachorowaam na t chorob, nie wiedziaam co mnie czeka, gdy byam na to po prostu za maa. Szybko przywykam do pomiarw cukru i zastrzykw, przy ktrych zawsze towarzyszya mi moja mama. I tak kady dzie spdzaymy razem, ja i moja cukrzyca.. Niestety ta przyja nie zawsze bya kolorowa. Czasem bya niewygodna i niepodana. Okres dojrzewania by dla mnie szczeglnie trudny, gdy to wanie wtedy burza hormonw dawaa mi si najmocniej we znaki. Nastolatek w takim okresie jest szczeglnie zbuntowany, a ja oprcz tego miaam bunt przeciwko cukrzycy. Chciaam, aby pomiary cukru, zastrzyki i pilnowanie diety znikno - choby na chwil. Z czasem jednak zrozumiaam, e dobra samokontrola i dbanie o t wyjtkow wi s naprawd wane, a dziki pompie insulinowej rwnie i proste. Mylenie o tym jest istotne, bo zwizane z przyszoci. Wiem, e powinnam to robi tylko i wycznie dla siebie. I staram si kadego dnia.

Teresa
cukrzyca, cukrzyca cige ka nam o niej myle, czasami naprawd ma si do, ile mona myle cigle o jednym i cigle odpowiada na te same pytania, przecie cukrzyca to nie wszystko co si dzieje dookoa, wiat ma co wicej do zaoferowania . Tak mylaam w wieku 15 -18 lat. Miaam wtedy 5 lat choroby za sob. I mimo to, e jak na owe czasy wiedziaam wszystko, co pacjent wiedzie powinien, nie mogam pogodzi tego czego wymagaa cukrzyca, z yciem nastolatki, ktra chce by taka sama jak jej rwienicy. I co z tego, e nie wolno je sodyczy, jak przecie nikt z rodzicw nie widzi a koleanki nie zabraniaj, i susznie. Jak zaczam studiowa - to dopiero byo ycie! Peny luz, daleko od domu, nikt nie pilnuje, nikt nie pyta, jaki masz cukier, ile daa insuliny, czy zjada tyle ile trzeba, czy dobrze si

Ania Zakrzewska

czujeszitd., itp. Oglnie czuam si wietnie, tak normalnie, cukrzyca zajmowaa mi okoo 3 minut dziennie. Tyle potrzebowaam na zrobienie 2 zastrzykw strzykawk w cigu dnia. Tak wtedy leczono cukrzyc. Jak dotaram do laboratorium, eby zbada cukier (nie byo jeszcze wtedy glukometrw), nigdy nie byo poniej 230 mg/dl, czasami kto z biaych fartuchw wrzeszcza na mnie dziewczyno, jak ty si prowadzisz, bdziesz mie powikania A ja nie bardzo rozumiaam, jaki ma zwizek prowadzenie si z cukrzyc. W mojej opinii prowadziam si nienagannie, w zwizku z tym robiam psie oczy czego efektem byo wspczucie, bo w kocu taka moda i chora, a w duchu mylaam jakie powikania, o co im chodzi, przecie nic mnie nie boli, czuj si znakomicie I tak czas pyn, a podjam prac w klinice, gdzie leczono midzy innymi cukrzyc u osb dorosych To byo brutalne zderzenie z rzeczywistoci. Pierwszy raz zobaczyam osoby stosunkowo mode, okoo 40 roku ycia z powikaniami. Ja wtedy miaam niewiele ponad dwadziecia lat. Poznaam mod kobiet, ktra bya we wczesnej ciy i miaa do wyboru albo ratowa siebie, albo urodzi dziecko i straci wzrok - poniewa miaa ju wtedy zaawansowan retinopati. Byam obecna podczas zabiegu zakadania cewnika do jamy otrzewnowej u modego mczyzny, bo przestay pracowa mu nerki a dializa bya jego jedyn szans. Widziaam osoby, ktre przyjeday do kliniki z powodu zespou stopy cukrzycowej Ale cigle miaam wraenie, e to nie dotyczy mnie tylko innych, mimo to e mamy tak sam cukrzyc. Pewnego dnia, na ostrym dyurze przyjto w kwasicy mod kobiet. Wziam dokumentacj od lekarza z karetki i przeczytaam nazwisko. O Boe pomylaam, to przecie moja koleanka z sanatorium. Gdyby nie dokumentacja nie poznaabym jej, mimo e niewiele wiele mino

od wsplnych wakacji spdzanych w sanatorium. Moja koleanka miaa zmienion twarz. Mnie rozpoznaa dopiero wtedy jak si jej przedstawiam. Niestety miaa due problemy ze wzrokiem To by szok! Zrozumiaam dopiero wtedy, e cukrzyca nie omija nikogo. Mylaam dugo a dojrzaam do decyzji, e trzeba si zabra za siebie. Byo bardzo ciko; miaam nadwag, potwornie ze nawyki, i cigle nic mnie nie bolao wic motywacj byy jedynie powikania, jakie widziaam u innych pacjentw. Niespena rok pniej dostaam swj pierwszy glukometr i pen, zaczam podawa insulin 4 razy dziennie. To by 1989r. Najwyszy czas, eby zacz si dobrze leczy. Dziki pewnemu zbiegowi okolicznoci i pomocy rodowiska, w ktrym si znalazam, mimo wielu lat cukrzycy, yj bez powika i normalnie pracuj, mam rodzin Moja koleanka te yje, jest po przeszczepie nerek i zabiegu okulistycznym witrektomii. Nie chciaam Was przestraszy i spowodowa, e wpadniecie w rozpacz. To nie musi tak wyglda i nie musimy mie powika wystarczy zda sobie z tego spraw i postara si troch. Naprawd to moliwie. Mam nadziej, e wycigniecie z tej nauki same optymistyczne wnioski. I pamitajcie jeli bdziecie si dobrze leczy wizja powika moe nigdy nie mie miejsca. My ich nie mamy. Wy natomiast macie do dyspozycji najlepsze narzdzia nieporwnywalne z tymi, ktre dostpne byy 20 lat temu - do tego, aby dobrze si leczy. Gorco zachcam. Skorzystajcie z nich!

Arek Stelmaszewski

Arek
Marzec 1992 roku.. Mam cukrzyc. To zupenie nowa sytuacja, w ktrej trzeba bdzie si odnale. No c, dam rad! W kocu to chyba nic strasznego. Jadc pierwszy raz na koloni pod namiot, te si obawiaem. A jednak byo bardzo fajnie i sympatycznie. Zaraz, zaraz wymienniki wglowodany, glukagon, jednostki insuliny, hemoglobina O rety!!! Ju mi si

to wszystko miesza. Gdybym pisa pamitnik tak pewnie wygldaby jego pocztek. Teraz wszystko wyglda inaczej. To, co kiedy byo niezrozumiae, straszne, teraz jest zupenie normalne. Przywykem i nie wyobraam sobie poranka bez pomiaru glikemii, to tak jak mycie zbw, sznurownie butw. Chciaem zosta pilotem. Marzenie, jak myl kadego maego chopca. Niestety uleciao gdzie w sin dal z dniem, kiedy okazao si, e mam towarzysza na cae ycie. Trzeba byo si z tym pogodzi. Ale moe by tak to wykorzysta? Skoro tylko ja jeden jestem diabetykiem w mojej szkole, moe to co wyjtkowego? Od tamtej pory biologia staa si moim ulubionym przedmiotem w szkole. Potem przyszed czas na chemi. Jej! Jakie to wszystko ciekawe! Zaczynam rozumie te wszystkie zalene od siebie procesy, ktre dziej si w moim organizmie. To proste jak 2+2. Pomylaem, e wiem ju wszystko i nic nie jest w stanie mnie zaskoczy. A to by bd.. Hemoglobina ok. 11% i znw pobyt w szpitalu. Skd to wszystko si brao?

Przecie szo mi tak dobrze a jednak nie udao mi si odkry w peni wszystkich podstpnych stron swojej choroby. Od tamtej pory postanowiem zaj si ni bardzo skrupulatnie. No, moe po wakacjach, albo lepiej po witach, ostatecznie po maturze. Mog poczeka, upyno tyle czasu i nic mi nie jest, wic nie ma popiechu mylaem. Studia. Wybraem kierunek zwizany z dietetyk, bo skoro Fizjologia to przedmiot, ktrego nie zapomn. Teraz ju wiem nie tylko jak dokadnie dzielimy cukry, ale take, w ktrym miejscu w organizmie dostaj si do krwiobiegu. Jak nazywa si zapas glukozy w organizmie i gdzie jest magazynowany. Tyle przydatnych informacji! Postaram si wykorzysta je w swoim codziennym yciu, przydadz si ale nie teraz, za miesic moe, po sesji. No - ostatecznie od nowego roku. Skoczyem studia. Pierwsza praca zawodowa. Na nic nie mam czasu, wiecznie w biegu i cigej dyspozycyjnoci, cay tydzie. Nawet w wita. Zawsze mam ze sob insulin

i co sodkiego, bo nauczyem si, e warto by przygotowanym na kad sytuacj. A ycie bywa zaskakujce. Teraz pracuj w firmie Medtronic. I wiecie co, to jeden z najlepszych prezentw od ycia. W kocu mog realizowa si zawodowo, by na bieco, jeli chodzi o moj chorob i co najwaniejsze dzieli si swoim wieloletnim dowiadczeniem z Wami pomponami! Zdaem sobie spraw, e nie ma na co czeka. e jeli nie tu i teraz, to kiedy? Pomimo nastu lat z cukrzyc czuj si zdrowym, no prawie zdrowym czowiekiem. Jed na wakacje, mam marzenia i wci si ucz, cho nie zawsze udaje mi si wprowadzi zmiany w ycie od razu, codziennie staram si prowadzi moj cukrzyc wedug moich, a nie jej zasad. Teraz ju wiem jak to robi.

15

Samokontrola glikemii
nasz chleb powszedni
ZEBRA: Spotykamy si na konferencji powiconej nowej technologii No Coding w glukometrach firmy Bayer stanowicej przeom w kontroli glikemii. Jaka jest krtka historia samokontroli za pomoc glukometru? Alicja Szewczyk: W 1969 r. firma Bayer wprowadzia na rynek pierwszy przenony glukometr do prowadzenia samokontroli. By to przeom w opiece diabetologicznej. W tej chwili glukometry dla osb z cukrzyc s powszechnie dostpne, co uatwia osiganie okoonormoglikemii. Sprzt do samokontroli glikemii jest coraz doskonalszy i wygodniejszy w uyciu, np. nakuwacz (przyrzd do nakucia palca w celu pobrania kropli krwi na pasek testowy) ma np. wielostopniow regulacj gbokoci nakucia, pacjent ustawia sobie gowic w ten sposb, eby przy ukuciu palca i jednorazowym uciniciu uzyskiwa odpowiedni kropl krwi do pomiaru, lancety igy w nakuwaczu s laserowo ostrzone powlekane silikonem. Natomiast glukometry z technologi No Coding zdejmuj mu z gowy konieczno pamitania o kodowaniu paska testowego glukometru, dziki temu samokontrola jest bezpieczniejsza, zmniejsza si ilo bdw pomiarowych, a co
Z mgr Alicj Szewczyk, pielgniark z Kliniki Chorb Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, rozmawiamy o samokontroli glikemii oraz bdach pomiaru glukometrycznego, a take o pozwalajcej ich unikn nowej technologii No Coding. za tym idzie trafniejsze s decyzje terapeutyczne dotyczce dawkowania insuliny.

krwi suy osiganiu okoonormoglikemii?

A.S.: Pomiary stenia glukozy we krwi s konieczne do prawidowego leczenia cukrzycy, do osigania okoonormoglikemii, do zapobiegania hipoglikemii i hiperglikemii, a w konsekwencji pnym powikaniom. W ostatnich latach w wielu badaniach klinicznych potwierdzono istotne znaczenie kontroli stenia glukozy we krwi, jej decydujcy wpyw na wskaniki powika i umieralnoci. ZEBRA: To truizm jest wane, by uzyskiwany
pomiar glukometryczny by dokadny, ta dokadno przekada si bowiem na wysoko dawek insuliny. W skali doby czy duszych okresw bdy si sumuj, co moe skutkowa niedostateczn kontrol metaboliczn cukrzycy. Jakie s czynniki wpywajce na pomiar i wystpienie bdw?

ZEBRA: Jaka jest istota samokontroli glikemii w cukrzycy? A.S.: Pacjent chory na cukrzyc powinien w
jak najwikszej mierze sam wyznaczy sobie obszar korzyci z samokontroli glikemii, zalenie od swojej indywidualnej filozofii choroby, poniewa wwczas bdzie chtniej stosowa si do zalece. Pacjent leczony insulin oznacza glikemi w celu monitorowania leczenia i biecej oceny wyrwnania metabolicznego. Wykonuje pomiar glukometrem rano - na czczo, przed kadym gwnym posikiem, 120 minut po kadym gwnym posiku, przed snem, o godzinie 24:00, w godzinach 2:00-4:00, a ponadto dodatkowo w przypadku objaww hipoglikemii, wymiotw, innej choroby, planowanej aktywnoci fizycznej. Dziki temu moe samodzielnie na bieco korygowa przyjmowane dawki leku, zalenie od odywiania i aktywnoci wysiku fizycznego, dostosowywa j do nowych sytuacji, np. choroby, podry.

Mgr Alicja Szewczyk ktra jest potwierdzeniem obecnoci glukozy w prbce; etap drugi to pomiar glukozy fotometryczn albo elektrochemiczn technik pomiaru. Wikszo glukometrw posikuje si t drug metod. Glukometryczna metoda pomiaru jest metod poredni. W metodzie fotometrycznej stenie glukozy jest funkcj odwrotn odbitych fotoelektronw, a w elektrochemicznej funkcj natenia prdu. Trzeba pamita, e glukometr pracuje w ukadzie zamknitym. Glukometr i paski s zawsze tego samego producenta. Za sprawno analityczn odpowiedzialny jest producent caego systemu: technologii glukometru jako urzdzenia pomiarowego i paskw testowych. Nastpna technologiczna przyczyna bdu to tzw. niewystarczajca selektywno metody, czyli podatno na obecno w prbce innych skadnikw ni glukoza. Opisano 70 substancji interferujcych (najczciej spotykanych jest 16), ktre mona podzieli na grup substan-

ZEBRA: W jaki sposb oznaczenie glukozy we

A.S.: Mwia o tym na konferencji mgr Janina Wojterska. Przyczyn bdw pomiarw glukometrycznych jest wiele: wynikajce z technologii pomiaru, popeniane przez uytkownika, pochodzce z przyczyn fizjologicznych. Samokontrola prowadzona glukometrem spenia zadanie, jeeli wyniki s dokadne. Zgodnie ze stanowiskiem ADA systemy do samodzielnego pomiaru glikemii powinny dawa wiarygodny wynik obarczony max. bdem cakowitym mniejszym ni plus minus 10%, przy zaoonym poziomie glikemii w zakresie od 30 do 400 mg/dl. Warunki stawiane glukometrom s wic bardzo wyrubowane. W mierzeniu glikemii w glukometrach s dwa etapy: etap wykrycia glukozy - nakadamy kropl krwi na pasek pomiarowy i metod enzymatyczn, w reakcji midzy glukoz i enzymem, zachodzi reakcja,

16

17

cji endogennych (np. kwas moczowy, kreatynina) i egzogennych (np. kwas askorbinowy, paracetamol). W nowoczesnych glukometrach s zabezpieczenia przed tymi substancjami, praktycznie je eliminujce. Ostatnie technologiczna przyczyna bdu to wpyw pola elektromagnetycznego. Druga grupa bdw to bdy popeniane przez uytkownika. Wynikaj one z braku wiedzy, odpowiedniego przeszkolenia, braku dokadnoci przy wykonywaniu badania, czasem niesprawnoci fizycznej. Bd kodowania glukometru to bd kardynalny, kodowanie to bowiem jest warunkiem uzyskania dokadnego pomiaru. Nastpny bd moe wynika ze zbyt maej lub ze zbyt duej iloci nakadanej krwi. Wany jest te sposb jej pobrania, by nie bya rozcieczona pynem tkankowym. Przed kadym oznaczeniem trzeba my rce, eby poby si substancji ze skry, ktre mog zafaszowa wynik pomiarowy. Nie mona pracowa na niesprawnym sprzcie. Niewaciwie przechowywanie paskw testowych moe skutkowa degradacj enzymu. Trzecia grupa to bdy wynikajce z przyczyn fizjologicznych. Dla krwi woniczkowej to wpyw hematokrytu i hemolizy. Jeeli mamy wysoki wskanik hematokrytu, to skutkuje to faszywie niskim poziomem glukozy. Jeeli mamy niski wskanik hematokrytu, to skutkuje to faszywie wysokim poziomem glukozy.

A.S.: W specjalnie w tym celu przeprowadzonym randomizowanym badaniu z uyciem zestawu prawidowo i nieprawidowo zakodowanych glukometrw stwierdzono, i okoo 16% pacjentw nie koduje prawidowo swojego glukometru. Czsto te wielu chorych nie do koca rozumie, na czym polega prawidowe kodowanie, albo nie zdaje sobie sprawy z jego znaczenia. Tymczasem, jak ju wspomniaam, oznaczanie stenia glukozy we krwi przy uyciu nieprawidowo zakodowanego glukometru moe spowodowa istotne bdy w dawkowaniu insuliny. By tego unikn, trzeba nauczy pacjentw prawidowego kodowania glukometru lub zaleci im stosowanie glukometru z technologi bez kodowania, ktry w cytowanym badaniu wykaza przewag w dokadnoci pomiarw nawet nad prawidowo rcznie zakodowanym glukometrem.

wiata na cukrzyc
adne dziecko nie powinno umrze z powodu cukrzycy tak brzmiao haso tegorocznych obchodw wiatowego Dnia Cukrzycy. 14 listopada wieczorem, na znak solidarnoci z diabetykami na caym wiecie, na Paacu Kultury i Nauki w Warszawie pojawi si niebieski krg, a budynek zajania niebieskim wiatem. wiatowy Dzie Cukrzycy ustanowiony zosta w 1991 roku w odpowiedzi na alarmujce statystyki dotyczce wzrostu zachorowa na cukrzyc. Obchodzony jest przez 191 organizacji czonkowskich Midzynarodowej Federacji Diabetologicznej (ang. IDF - International Diabetes Federation) w 151 krajach wiata, jak i przez inne stowarzyszenia i organizacje, lekarzy, osoby zawodowo zajmujce si opiek medyczn oraz wszystkich zainteresowanych tematem cukrzycy. Z roku na rok zwiksza si rzesza osb i krajw wczajcych si w obchody, obecnie jest to ju ponad 350 milionw ludzi z rnych regionw wiata. W czerwcu 2006 roku, IDF rozpocza midzynarodow kampani pod hasem Zjednoczeni Przeciw Cukrzycy (United for Diabetes). Celem kampanii byo zwikszenie oglnej wiadomoci na temat cukrzycy oraz doprowadzenie do natychmiastowego podjcia krokw zaradczych zarwno w skali globalnej, jak i na poziomie poszczeglnych krajw. W odpowiedzi na apel ONZ ogosia Rezolucj na rzecz walki z cukrzyc, uznajc cukrzyc za przewlek, wyniszczajc i generujc due koszty chorob, zwizan z duym prawdopodobiestwem powika oraz z duym ryzykiem wystpowania jednoczenie u wielu czonkw rodzin. Uznano za konieczne zwikszenie wysikw w celu promowania i poprawy ludzkiego zdrowia, a take

Lata 2007 i 2008 powicone zostay cukrzycy u dzieci i modziey. Chcc odda ide powszechnego zaangaowania w kampani, za symbol Jednoci Przeciw Cukrzycy wybrany zosta niebieski krg. W 2007 roku, na znak jednoci z diabetykami rozpoczto akcj podwietlania na niebiesko najwaniejszych budynkw na caym wiecie. W ubiegym roku wrd 279 poncych na niebiesko synnych budowli znalaz si m.in. Empire State Building w Nowym Jorku, Wiea Eiffla w Paryu, Tokio Tower w Japonii, Opera w Sydney oraz Sky Tower w Nowej Zelandii. W tym roku doczylimy do akcji solidarnoci z chorymi na cukrzyc. Na caym wiecie podwietlono ponad 500 budynkw, w tym rwnie warszawski Paac Kultury i Nauki.

W Polsce
W Polsce organizatorem obchodw wiatowego Dnia Cukrzycy byo Polskie Stowarzyszenie Diabe-

ZEBRA: Bardzo dzikuj za rozmow.

Rozmawiaa Ewa Biernacka.

tykw, bdce czonkiem IDF a sponsorem gwnym firma Medtronic. Obchody suyy zwikszeniu wiedzy na temat rezolucji ONZ i zwrceniu na ni uwagi politykw oraz mediw, a take zwikszeniu wiadomoci spoecznej zagroe, jakie niesie za sob coraz powszechniej wystpujca cukrzyca. Jednym z punktw obchodw bya konferencja naukowa, do udziau w ktrej zaproszone zostay najwiksze autorytety w dziedzinie leczenia cukrzycy w Polsce. W Paacu Kultury i Nauki zorganizowana zostaa rwnie wystawa powicona najnowszym osigniciom nauki w dziedzinie walki z cukrzyc. Dla najmodszych przygotowano quizy i zabawy, a dla modziey warsztaty reportau ze znanymi osobami z cukrzyc. Wywietlony zosta rwnie film edukacyjny Lenny uczy o cukrzycy,(z ktrym bliej moecie zapozna si w tym numerze Zebry),

wiatowy Dzie Cukrzycy 14 listopada 2008 WARSZAWA

zapewnienie lepszego dostpu do leczenia i edukacji diabetologicznej. Kadego roku wiatowy Dzie Cukrzycy obchodzony jest 14 listopada. W tym dniu w 1891 r. urodzi si bowiem Frederick Banting, ktry wraz Charlesem Bestem doprowadzi do odkrycia insuliny w 1921 roku.

Niebieski krg na znak jednoci z diabetykami owietli budynek Paacu Kultury i Nauki w Warszawie

ZEBRA: Bdy uytkowania glukometrw

przez pacjentw to gwnie uywanie przeterminowanych paskw testowych, nieprawidowa konserwacja sprztu, bdy techniczne i nieprawidowe kodowanie glukometrw za pomoc kodu serii paskw testowych. Czy wiadomo, jak duy jest to procent pacjentw?

wiat na niebiesko
Kadego roku wybieramy jest temat obchodw.

18

19
Konferencja prasowa z laureatami odznaczenia PSD. Nasz Lenny rwnie by obecny :)

Koncert zespou Leszcze

Od lewej Magda Zadora, Marta Winiewska, laureatka nagrody Przyznaj si - pomagam sobie i innym oraz Jacek Pokorski, szef Medtronic Diabetes z creczk Pol.

Marta Winiewska - Mandaryna i Dorota Komicka - laureatki odznaczenia PSD - z Lennym

w ktrym sympatyczna animowana posta lwa Lenniego opowiada o cukrzycy i o metodach jej leczenia. Film opowiada prawdziw histori chopca chorego na cukrzyc typu 1. Po poudniu specjalny koncert zagra zesp Leszcze, ktrego leader - Jacek Sadowski - od 27 lat jest diabetykiem. Jacek Sadowski, a take Andrzej Urbaski Prezes TVP, Mandaryna (Marta Winiewska) oraz Dorota Komicka, producentka znanych filmw i seriali telewizyjnych (m.in. Niania, Nigdy w yciu!, Weiser, Londyczycy), uhonorowani zostali specjaln nagrod Polskiego Stowarzyszenia Diabetykw. Poczwszy od tego roku statuetki Przyznaj si pomagam sobie i innym wrczane bd znanym osobom, ktre nie bay si publicznie przyzna, e choruj na cukrzyc. Akcja ma na celu znoszenie barier psychologicznych, obalanie mitw i zwikszenie tolerancji w stosunku do osb chorych na cukrzyc. Znaczna liczba diabetykw w naszym kraju wci musi bowiem ukrywa si z chorob w obawie o utrat pracy. Przejawy

dyskryminacji s rwnie na porzdku dziennym w polskich szkoach i przedszkolach, gdzie mali

Podczas obchodw dzieci miay mnstwo zaj.

diabetycy czsto nie s przyjmowani ze wzgldu na swoj chorob. W ostatnim czasie doszo do przypadkw wydalania ze szk uczniw, ktrzy wczeniej zostali przyjci, i ktrych nauczyciele wczeniej zgodzili si na sprawowanie nad nimi opieki na wasn odpowiedzialno. Skala zjawiska jest tak dua, e w celu systemowego rozwizania problemu, odpowiednie kroki podja Rzecznik Rzdu do Spraw Rwnego Traktowania, Elbieta Radziszewska. Tradycyjnie, jak co roku, Polskie Stowarzyszenie Diabetykw wrczyo rwnie nagrody Krysztaowego Kolibra w 8 kategoriach: Produkt Roku,

Urzdzenie Roku, Program Medyczny Roku, Program Edukacyjny Roku, Lekarz Roku, Spoecznik Roku, Osobowo Roku i Nagroda Specjalna Roku. W tym roku firma Medtronic zostaa uhonorowana dwoma Krysztaowymi Kolibrami. Zwycistwo w kategorii Urzdzenie Roku zdobya Pompa insulinowa Paradigm 722 z cigym pomiarem glikemii. Drugi Krysztaowy Koliber przypad nam za Akcj Diabetycy do Tablicy, w kategorii Program edukacyjny roku 2008. Polskie obchody zakoczyy si podwietleniem niebieskim krgiem Paacu Kultury i Nauki, na znak jednoci z diabetykami.

20

Barszcz czerwony

Skadniki: 2 litry wody, 1,5 kg burakw wikowych, 4 zbki czosnku, kilka ziaren pieprzu, kilka ziaren ziela angielskiego, 2 licie laurowe, 300 g woszczyzny (bez kapusty), sl, pieprz, kwasek cytrynowy Porcja 250 ml okoo 60 kcal

Potrawy wigilijne
Wigilia ju za pasem. Mam nadziej, e zdylimy do Was zanim przygotowania ruszyy pen par. Chcielimy przypomnie Wam, e potrawy wigilijne gdy znajd si na talerzu nie musz by jedn wielk niewiadom. Wystarczy, e wczeniej do przygotowania ich wemiecie iloci produktw podane poniej. Potem policzycie ile wyszo sztuk lub porcji i obliczycie ile WW i WBT wychodzi na jedn porcj bd sztuk. Nie zapomnijcie o tym, bo poranek pierwszego dnia wit moe powita Was takim cukrem, e na niadanie bdziecie musieli poczeka! A po co czeka, kiedy mona je!
1 szklanka maku, 3 yki miodu, 1 yka skrki pomaraczowej, 2 yki rodzynek, 1 yka orzechw Cao: 33,5 WW, 4WBT, 2200 kcal 3 yeczki sody, 2 yeczki kakao, 1 szklanka mleka Cao: 76 WW, 9,5 WBT, 4750 kcal

na st!

Uszka z grzybami

Skadniki: 60g suszonych grzybw lub 200g pieczarek, 50g cebuli, 20g oleju, 20g buki tartej, pieprz, sl, 150g mki, 1 jajo Cao: 40 sztuk,11 WW, 2WBT, 830 kcal

Opracowaa: Monika Wolanin Uniwersytecki Szpital Dziecicy w Krakowie Klinika Endokrynologii i Diabetologii Ul. Wielicka 265 Krakw

Kapusta z grochem (8 porcji)

Skadniki: 500g kapusty kiszonej, 1 cebula, kminek, 3 yki oleju, 50 g masa, 100g grochu Cao: 5 WW, 5WBT, 750 kcal

Makowiec krucho-drodowy
Skadniki: 400g mki, 2 jaja, 150g masa, 2 yki mietany, 50g drody, 100g cukru, szczypta soli 300g maku, 1 litr mleka (do namoczenia maku), 100g masa, p szklanki miodu, 100g migdaw, 100g orzechw, 2 yki skrki pomaraczowej, 4 yki rodzynek, 1 szklanka cukru, 3 jaja, 1 kieliszek rumu Cao: 68 WW, 47,5 WBT, 7800 kcal

Kutia (okoo 10 porcji)

Karp smaony

Skadniki: 1,5 kg karpia, 3 yki mki, 2 yki soku z cytryny, p szklanki oleju, pieprz, sl Cao: 2 WW, 21 WBT, 2200 kcal

Skadniki: 1 szklanka miodu, 1 szklanka maku, 1 szklanka pszenicy, 200g orzechw, 100g migdaw, 200g suszonych owocw, 1 szklanka mleka (do namoczenia maku) Cao: 44 WW, 21 WBT, 4300 kcal

Piernik

ZEBRA Redakcja: Magda Zadora tel.: +48 510 202 934 Wydawca: Medtronic Diabetes, ul. Ostrobramska 101, 04-041 Warszawa Wsppraca: Anna Zakrzewska, Teresa Benbenek-Klupa Grafika i skad: Jacek Biskupski tel.: +48 886 159 452

Kluski z makiem (6 porcji)

Skadniki: 400 g makaronu,

Skadniki: 3 szklanki mki, p kostki margaryny, 1 szklanka cukru, 2 jaja, 200g demu, przyprawa do piernikw,