Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
rmwdum
pmrsufESm
pma&;ol.trSm
bmomjyefol.trSm
ed'gef;
tcef; (1)
EdkifiHa&;tm%m - oDtdk&D
11
tcef; (2)
taxmuftulyaxmufwdkifrsm;
18
tcef; (3)
trdef@emcHjcif;
26
tcef; (4)
EdkifiHa&;tm%majymif;vJ&ef vkyfief;pOfrsm;ESifh
t=urf;rzufv_yf&Sm;r_enf;vrf;rsm;
31
tcef; (5)
jy\emajz&Sif;a&;
45
tcef; (6)
r[mAsL[ma&;qGJ&ef uwifwGufqjcif;
49
tcef; (7)
68
tcef; (8)
pdwf"gwfppfqifa&;rsm;
77
tcef; (9)
86
tcef; (10)
ta=umufw&m;
97
tcef; (11)
acgif;aqmif
103
tcef; (12)
tzsuftqD;
112
tcef; (13)
120
tcef; (14)
wdkifyifjcif;ESifh avhusifhjcif;
128
aemufqHk; trSmpm
138
aemufqufwGJ (1)
t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ a0g[m&rsm;
139
aemufqufwGJ (2)
t=urf;rJhwdkufenf;rsm;
148
aemufqufwGJ (3)
155
aemufqufwGJ (4)
158
3
pma&;ol.trSmpm
r=umao;rDu u|efawmfonf Tuffs wuUodkvf. Fletcher School of Law and
Diplomacy rS ya&mfzufqm Michael Glennon ydk@csaomoifcef;pmwckudk avhvmcGifh&cJo
h nf?
oifwef;wGif ya&mfzufqmu vlawG[m 'Drdkua&pDudk t&rf;awmifhwae=uw,fqdkwm oufaojyEdkif
ygjyD[k ajymoGm;onf? ol@pum;onf jrefrmEdkifiHom;wdk@ESifh tudkufnDqHk;jzpfaeonfudkawG@&onf? jrefrm
jynfolwdk@rSm 1962 ckESpf uwnf;upI ,ae@xd tm%m&SifpepffatmufwGif cHpm;aecJh=u&onf?
vGwfvyfaom 'Drdkua&pDtpdk;&. tkyfcsKyfr_udk ar#mfrSef;wrf;waecJh=uonf? odk@aomf tm%m&Sif.
t=urf;zuftkyfpdk;r_u 'Drdkua&pDtdyfrufrsm; trSefwu,fjzpfrvmatmif zsm;a,mif;aoG;aqmifaewkef;
jzpfonf?
jrefrmEdkifiHwGif 'Drdkua&pDaxmufcHonfhtiftm;pkrsm;u jiddrf;csrf;om,mjyD; 'Drdkua&pD
vl@abmifopf=uD;udk wnfaqmuf&ef pdwful;xm;aomfvnf; taumiftxnfazmfcGifhr&atmif ppfAdkvfcsKyf
=uD;rsm;u t=urf;zufESdyfuGyfI xdef;csKyfxm;onf? odk@aomf v_yf&mS ;olwdk@. tem*wf&nfrSef;csufrSm
cgwdkif;vdkyif &SifoefcGeftm;&SdaeqJ jzpfonf? atmifjrifr_ t&SdqHk;v_yf&Sm;r_rSm 1990ckESpf arv a&G;aumufyGJ
jzpfjyD; jrefrmEdkifiHudk 'Drdkua&pD toGiful;ajymif;&ef OD;aqmifay;zdk@ jynfolvlxku trsKd;om;'Drdkua&pD
tzGJ@csKyfudk wcJeufa&G;cs,fay;vdkuf=uonf? xdktcdkuftwef@rSpI ppftpdk;&. tkyfcsKyfa&;udk z,f&Sm;
vdkufjyD jzpfonf? ppftpdk;&onf jrefrmEdkifiHudk rnfonfhtcgrS w&m;0iftkyfcsKyfEdkifcGifh r&Sdawmh? jynfolvlxk
uvnf; rnfonfhtcgrS ppftpdk;&trdef@udk emcHp&m rvdktyfawmhyg?
ppftm%m&Sif tpdk;&u jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD (rqv)rS EdkifiHawmfjidrf0yfydjym;r_
wnfaqmufa&;tzGJ@ (e0w)odk@ trnfajymif;I tm%m&Sipf epfudk toufoGif;onf? wzef e0wrS
EdkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@z;a&;aumifpD (etz)odk@ trnfajymif;jyefonf? rnfodk@yif trnf
ajymif;ajymif;/ 'Drdkua&pD tiftm;pkrsm;udk rnfodk@yif ESdyfuGyfaeonfjzpfjzpf w&m;0iftpdk;& rjzpfEdkif?
rnfodk@yif tm%mudk tvGJoHk;pm;vkyfvkyf/ vmbfvmbf,lvkyfvkyf Oya't& w&m;0ifjzpfjcif;udk 0,f,lI
r&Edkif? wzef tm%m&Siftrdef@udk qef@usiftmcHolwdk@tm; owfjzwfIvnf; w&m;0iftpdk;&w&yf tjzpf
todtrSwfycH&rnf r[kwf? ukefukefajym&v#if ppftpdk;&qdkonfrSm Zmwfodrf;oGm;jyD jzpfonf? jrefrm
jynfolvlxku rnfonfhppftm%m&Siftpdk;& wufwuf w&m;0iftpdk;&tjzpf rnfonfhtcgrS todtrSwf
yEdkifawmhrnf r[kwfyg?
ordkif;ynm&Sifwdk@u jrefrmppfwyfudk tqdk;jrifoGm;=uawmhrnfqdkv#ifawmh pdwfraumif;
p&myg? t&nftcsif;vnf;&Sd/ rsKd;cspfpdwfvnf;&Sd=uaom jrefrmppft&m&Sdrsm;pGm wyfxJrSm&Sdonf? odk@aomf
olwdk@onf tm%m&Sifwdk@. vSnfhuGuftwdkif; pepfwus tm%mtvGJoHk;pm;rdjyD; tm%m&Sifpepf.
toHk;cscHb0odk@ a&muf&Sdae&awmhonf? odk@aomf olwdk@txJrSwcsKd@udk 0g'a&;&m &dkufoGif;ay;xm;ojzifh
ppftm%m&Sifpepf&Sdaejcif;jzifh olwdk@udk,fudkolwdk@ wdkif;jynf. u,fwif&Sifrsm; jzpfonf[k ,kHrSwfrSm;ae
=uonf? aus;vufa'orsm;wGif trsKd;orD;rsm;udk t"rRyusifhjcif;/ ypPnf;OpPmrsm;udk cdk;qdk;vk,ufjcif;
ponfwdk@onf vufcHEdkifp&mtytrlrsm;[k 0g'&dkufoGif;cHxm;&aom xdkjrefrmppft&m&Sdwdk@u xifae=u
onf? tqdkyga'orsm;wGif t&yfom;rsm;udk vljrifuGif;Y ypfowfjcif;jzifh jidrf;csrf;a&;ESifhwnfjidrfa&;udk
jzpfaponf[kyif wcsKd@t&m&Sdrsm;u ,lqae=uonf?
ppftkyfcsKyfa&;.
Tr#qdk;0g;vSaom
tedXm&Hkrsm;udk
tqHk;owfapa&;twGuf
a':atmifqef;pk=unf OD;aqmifaom jrefrmh'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_onf puwnf;uyif t=urf;rzufaom
vrf;pOfudk a&G;cs,fusihfoHk;vmcJhonf? tifrwef tajrmftjrifaumif;vSaom qHk;jzwfcsuf jzpfygonf?
'Drdkua&pD&&Sda&; &nfrSef;csufjzifh jrefrmjynfolwdk@u t=urf;rzufv_yf&Sm;r_rsm;wGif yg0if=uonf? zdESdyfoludk
4
jrefrmjyefol.trSm
tm%m&Sifqef@usifa&; t=urf;rzufv_yf&Sm;r_rSm jrefrmwEdkifiHwnf;wGifom &Sdaeonf
r[kwfyg? tm%m&SifrSm EdkifiHESifh EdkifiHom;wdk@. tusKd;pD;yGm;udk ysufpD;xdcdkufapaoma=umifh z,f&Sm;&rnf
[laomtodpdwfudk jynfoltrsm;pkwdk@u vufcH,Hk=unfcJhonfh twdwfumv ESpfaygif;rsm;pGmuyif urBmh
EdkifiHrsm;pGmwdk@Y qef@usifv_yf&Sm;aecJhjcif;jzpfygonf? (20)&mpkESpfwGif &k&Sm;awmfvSefa&; (1905)/ *smreD
ppftm%modrf;r_udkckcHjcif;(1920)wdk@rS tpycJhonf? 1931ckESpfY +Adwdo#udkvdkeDvufatmufrS tdEdN,EdkifiH
vGwfajrmuf&ef *ENDu OD;aqmif qef@usifcJhzl;onfudkvnf; tawmfrsm;rsm; od&Sdae=u+yD; jzpfonf?
1968 ckESpfwGif csufudkpvdkAufuD;,m;EdkifiHY jynfol@tusKd;pD;yGm;rsm;twGuf yjyifajymif;vJ
a&;rsm; aqmif&Gufaeonfh y&m[maEGOD;(Prague Spring)rSm t&Sdeft[kef aumif;aepOfrSmyif qdkAD,uf
wyfrsm; usL;ausmf 0ifa&mufvmojzifh tqHk;owfvdkuf&onf? odk@aomf csufEdkifiHom;wdk@u t=urf;rzuf
v_yf&Sm;r_. oabmw&m;ESifh wefzdk;rsm;udk em;vnfcJh=u+yD; aemif(21)ESpft=umwGif uwWDygawmfvSefa&;
(Velvet Revolution)jzifh uGefjrLepf tm%m&Sifrsm;udk z,f&Sm;EdkifcJh=uonf?
xdk@jyif ar 68 ta&;tcif;(jyifopf)/ *&dEdkifiH atoifrawmf ydkvDwufuepf pufr_
ausmif;om;rsm; v_yf&Sm;r_ (1973)/ 1979 tD&efawmfvSefa&;/ 1986 zdvpfydkif jynfol@pGrf;tm; (People
Power) v_yf&Sm;r_/ jrefrmEdkifiH &Spfav;vHk; vlxkv_yf&Sm;r_/ 1989 wD,efeefrif &ifjyif ausmif;om;v_yf&Sm;r_
(w&kwf)/ 1989-91 qdkAD,uf,leD,HvufatmufrS ta&S@Oa&myEdkifiHrsm;. jynfol@vGwfajrmufa&;
v_yf&Sm;r_rsm;/ tm%m&SifvufatmufrS vGwfajrmufvmaom vufwiftar&duEdkifiHrsm;/ ppfat;acwfvGef
jynfolwdk@. ta&mifawmfvSefa&;rsm; tp&Sdonfh vlxkv_yf&Sm;r_tm;vHk;wdk@onf t=urf;rzufaom
v_yf&Sm;r_rsm; jzpf=uonf?
t=urf;rzufaom v_yf&Sm;r_rsm;wGif atmifyGJ&onfvnf; &SdcJhonf? r&ao;yJ qufvuf
v_yf&Sm;aeqJrsm;vnf;&Sdonf? t=urf;rzufenf;AsL[mrsm;twdkif; pepfwusv_yf&Sm;EdkifcJhonfrsm; &SdouJhodk@
enf;AsL[mrsm;udkrod&SdyJ &Sd&Sdor#pGrf;tm;wdk@udk jzpfovdktokH;cscJh&aom t=urf;rzuf v_yf&Sm;r_rsm;vnf;
&SdcJhonf?
tm%m&Sifpepf qdkonfrSm ,ckpmtkyfwGif azmjfyrnfh Dr Gene Sharp . EdkifiHa&;
tm%m oDtdk&DwGif yg&Sdonfhtwdkif; wOD;wnf;ydkif EdkifiHa&;tm%m yHkpHjzpfonf? tm%m&SifwOD;onf
tm%mudk vufqkyfvufudkif &&Sdxm;+yD;jzpfv#if rnfonfhtcgrS jyefay;awmhrnfr[kwfyg? rwwfomI
vufv$wf&onfhwdkifatmif jyefvnf&,l&ef/ aemufuG,frS u;udkifcs,fvS,fEdkif&ef tm;xkwfaewwfonf?
jynfol@tusKd;pD;yGm; qdkonfudk em;rvnf/ rdrdwudk,fwnf; aumif;pm;rnfh udk,fusKd;pD;yGm;udkom wpdkuf
rwfrwf u;yrf;aeavh&Sdonf?
udk,fusKd;&Sm tm%m&Sif. &ufpufaom zdESdyfr_rsm;ESifh t&nftcsif;r&Sdaom pDrHtkyfcsKyfr_
rsm;a=umifh jynfolvlxkrSm wae@wjcm; qif;&J=uyfwnf;vmonfESifhtr# aemufqHk;wGif jynfol@tusKd;
pD;yGm;udk trSefwu,f jznfhpGrf;ay;Edkifrnfh EdkifiHa&;pepfudk &SmazGvm=uonf? Todk@jzifh tm%m&Sifudk
qef@usiftHwkvm=uonf? t=urf;zufvufeufudkif qef@usifawmfvSefjcif;xuf t=urf;rzuf EdkifiHa&;
enf;vrf;jzifh qef@usifv_yf&Sm;Edkifygu jynfolvlxkw&yfvHk; yg0ifEdkif=urnfjzpfI ydkrdk}uD;rm;aompGrf;tm;jzifh
tm%m&Sifudk z,f&Sm;Edkifonfudk oabmaygufvm=uonf? EdkifiHwumuvnf; tqdkygv_yf&Sm;r_rsm;udk
jidrf;csrf;a&;vrf;pOftjzpfESifh axmufcH tm;ay;=uonf?
odk@aomf v_yf&Sm;r_wdkif; atmifjrifonf r[kwfyg? av;vHaom ausmufwHk;=uD;udk rnfr#
tiftm;pdkufIwGef;wGef; a&G@rnfr[kwfaomfvnf; cdkifrmaomwkwfwacsmif;jzifh aumfxkwfIwGef;v#if
a&G@oGm;Edkifrnfjzpfonf? xdkenf;wl t=urf;rzufv_yf&Sm;r_wGifvnf; atmifjrifEdkifrnfhenf;vrf;rsm;udk
toHk;csygu xda&mufr_&SdrnfrSm trSefyif? tm%m&Sifudk t=urf;rzuf qef@usifz,f&Sm;Edkifa&;twGuf
pepfwus rnfodk@v_yf&Sm;&rnf qdkonfh r[mAsL[m &Sdxm;&ef txl;vdktyfonf? cdkifrmawmifhwif;aom
acgif;aqmifydkif;wdk@utaotcsm jyifqifxm;+yD;aom r[mAsL[mjzifh t&if;tjrpfpGrf;tm; &Edkifor#udk
6
ed'gef;
vl@ordkif; rSwfwrf;wifEdkifcJhonfrSpI tqdk;0g;qHk; aoa=uysufpD;&aom &mpkESpfrSm
ESpfq,f&mpkjzpfonf? urBmppf=uD; ESpf=udrfwdkifjzpfcJh&jyD; ppfom;ESifht&yfzuf jynfolpkpkaygif; oef;(200)
ausmf aoqHk;cJh&onf? urBmppfomruao;yg? vGwfajrmufa&;twGuf ppfyJGrsm;/ tEdkif&vdkr_a=umifh
jzpf&aom ppfyJrG sm;/ EdkifiHa&;-bmoma&; ,Hk=unfcsufrsm;a=umifh rdrdvlrsKd; tcsif;csif;jzpf&aom jynfwGif;
ppfyJrG sm;vnf; &SdcJhonf? owdyrdavmufatmif jyif;xefaomppfyGJrsm; ae@pOfjzpfysufaecJhonf? ESpfq,f
&mpkwckvHk;wGif ppfrjzpfonfhae@ w&ufwavrS &SdcJhrnfvm; qdkonfrSm oHo,jzpfp&myif?
ody`HESifhenf;ynmwdk;wufvmr_a=umifh ydyuQppfyGJrsm;wGif ppfa&;ypfrSwfrsm;udk t=uD;tus,f
zsufqD;EdkifpGrf;&Sdvmonf? ppfwdkufolwdk@u jynfolESifhtdk;tdrfypPnf;rsm; aoa=uysufqD;ap&ef &nf&G,f
wdkufcdkufjcif; r[kwfyg[kawmhajymonf? odk@aomf t&yfzufwGif ydkrdkxdcdkufqHk;&_H;Edkifatmif tzsufpGrf;tm;u
=uD;rm;vmaeqJ jzpfonf? ta=umif;rSm qdk;qdk;0g;0g; aoa=uysufpD;ap&ef txl;wDxGifxkwfvkyfxm;aom
vufeufrsm;a=umifhomru vufeuftajrmuftjrm;udk wjydKifwnf; toHk;yI tpGrf;ukef wdkufcdkufae
aoma=umifh jzpfonf?
"gwkESifhZD0vufeufrsm;onf orm;&dk;usppfvufeufrsm;xuf ydkaps;oufomjyD; o,ff,l
jzef@csd&mwGifvnf; vG,fulonf? odk@jzpfI t&yfzufjynfol tajrmuftjrm;tm; tpkvdkuftyHvdkuf
aoa=uysufpD;apEdkifonfh tEW&m,fu tvGef=uD;rm;aeawmhonf? 1990jynfh apmapmydkif;ESpfrsm;u
oJuEWm& rkefwdkif; [ktrnfay;xm;onfh (yg&Sef) yifv,fauG@ ppfyGJwGif prwfAHk;udk toHk;ycJh=uonf?
tqdkyg 'Hk;usnfAHk;trsKd;tpm;onf ppfa&;ypfrSwfudkom &nf&G,fxm;jyD; t&yfbuf xdcdkufqHk;&_H;r_udk av#mhcs
Edkifonf [kqdkonf? ppfyJo
G nf t&yfzufudk xdcdkufr_r&SdyJ vsifjrefpGm +yD;qHk;&ef aocsmonfqdkaom
rSwfcsufudk tar&duefjynfolwdk@u ,Hk=unfaecJh=uonf? wzef 2003ckESpf apmapmydkif;wGif tar&duef
OD;aqmifaom nGef@aygif;wyfrsm;u tD&wfudk ppfqifwdkufcdkuf&mY ypfrSwfudk twdtus xdrSefapaom
'Hk;usnfvufeufrsm;udk us,fjyef@pGm toHk;ycJhao;onf?
odk@jzpf&m tqdkygvufeufjzifh AkH;=uJwdkufcdkufr_rSm t&yfzufqHk;&H_;xdcdkufr_ enf;yg;ap
Edkifonfudk ta=umif;yI EdkifiHwumrS pHerlemtopfwcktjzpf toHk;csawmhrnfavm[k awG;p&m
jzpfvmonf? odk@aomf jzpfawmhrjzpfEdkifao;yg? tb,fa=umifhqdkaomf xdkodk@wdkufcdkufEdkifpGrf;ESifh enf;ynm
taxmuftulwdk@rSm tvGef@tvGefenf;yg;vSaom EdkifiHtcsKd@uom vkyfEdkifaeaoma=umifhjzpfonf? rnfodk@
qkdapumrl jynfwGif;ppftygt0if tuef@towfjzifh wdkufcdkuf&onfhppfyJGrsm; jzpfaeonfhwdkifatmif
t&yfzuf jynfolvlxkuom acwfay:ppfyGJrsm;. t"duom;aumifrsm;tjzpf qufvuf cHae&ayOD;rnf?
ESpfq,f&mpk. aemufqHk;q,fpkESpf(2)ckrSm qdkAD,uf,leD,HESifh taemuftkyfpkwdk@.
ppfat;acwf jyD;qHk;oGm;aomumvjzpfonf? ESpfzufpvHk;Y ppftiftm;jydKifqdkifr_r&Sdawmhojzifh pdk;&drf
a=umifh=uae&jcif;rsm; enf;yg;oGm;onf? aumif;onfvnf;&dSovdk qkd;usKd;rsm;vnf; ay:xGufvmonf?
ppfvufeufrsm; toHk;rvdkawmhyJjzpfvmonf? EdkifiHwum vufeufaps;uGufwGif vufeufi,frsm;/
tajrmufrsm;/ av,mOfrsm;/ ppfoHk;,mOfrsm;ESifh tjcm;vufeufrsKd;pHkwdk@udk twm;tqD;r&Sd 0,f,l&&Sd
Edkifvmonf? aps;E_ef;uvnf; usoGm;onf? rsm;rsm;0,fav aps;oufomavjzpfonf? vufeuftopfrsm;
xkwfvkyfa&mif;csonfh pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; jzpfxGef;vmonf? vufeufa&mif;EdkifiHrsm;ESifh pD;yGm;a&;
ukr`%Drsm;u ta&mif;udk,fpm;vS,frsm;v$wfIyif 0,foludk twif;vdkuf&Smae=uawmhonf? vufeuf
rsm;udk tvG,fwul 0,f,lEdkifojzifh wurBmvHk;wGif t=urf;zuf ydyuQppfyGJrsm; vG,fvG,fyif wdk;yGm;
vmonf?
ppfa&;qdkif&m twwfynmrsm; wnfaqmufaejcif;ESifh vltajrmuftjrm; aoa=uap
Edkifaom vufeufrsm;jyef@yGm;aejcif;wdk@a=umifh ar;p&mwckay:vmonf? ppfwdkufaoma=umifh ESpfzufpvHk;
8
10
tcef; (1)
EdkifiHa&;tm%m - oDtdk&D
EdkifiHa&;tm%m qdkonfrSm tm%mvuf0,f&Sdxm;ol txl;ojzifh tpdk;&/ EdkifiHawmfESifh
twdkuftcH tkyfpkrsm;rS tm%mydkifwdk@onf rdrdwdk@&nfrSef;csuftwdkif; tm%mydkifqdkifEdkif&ef/ ay;urf;
csD;ajrmufEdkif&ef/ ydwfqdk@jypf'%fcwfEdkif&ef tp&SdaomudpPrsm;udk vkyfaqmifay;Edkifonfhenf;vrf;rsm;/
=oZmv$r;f rd;k r_rsm;/ zdtm; ay;jcif;rsm;tm;vHk;udk jcHKiHkxm;onfh pGr;f tm;jzpfonf?
a'gufwm *sif;&Syf (t=urf;rzufv_yf&Sm;onfh EdkifiHa&; pmtkyfrS)
tm%m&&Sda&; =udK;yrf;r_rSm vlom;w&yfvHk; wnf&Sda&;/ vlaer_taqmufttHk wnf&Sd
a&;wdk@ESifhpmv#if obm0tm;jzifh odyfta&;r=uD;vS[k xifp&m&Sdonf? odk@aomf tm%mrufolwdk@u
ta&;ydk=uD;onfhozG,f oabmxm;=uonf? tm%mrufol EdkifiHtcsif;csif;/ tpdk;&tcsif;csif; tm%mydk
&atmif u;yrf;=uonf? pD;yGm;a&;vkyfief;=uD;rsm;uvnf; wckESihfwck t&H;ray;wrf;yif? vkyfief;wck
twGif;rSmyif tm%mvkyGJrsm;u tydiftqdkif &Sd=uonf? ,kwfpt
G qH;k oli,fcsif; tcsif;csif; ol@xufig
tm%mydkjyEdkifa&; vkyfwwfonfrSm tqef;r[kwfawmhovdk jzpfaeonf?
EdkifiHwckwGif aumufcH&&Sdaom tcGeftwkwfrsm;udk cGJa0ay;&mY tjyif;txef vkwwf
a=umif;/ vsifolpm;a=umif; omrefjynfolwdk@ todqHk; jzpfaumif;jzpfayvdrfhrnf? Oyrmay;ygrnf? tcGef
av#mhay;Edkifa&;/ tjrwftpGef;xGufEdkifrnfh tpdk;&uefx&dkufrsm;&a&; tp&Sdonfwdk@udk u;yrf;aeolrsm;
&Sd=uonf? olwdk@u a&S@aersm;udk iSm;=uonf? a&S@aewdk@u rjzpfjzpfatmif y&d,m,foHk;I (wenf;tm;jzifh
tm%m&SdolESifhaygif;I) vkyf,lwwf=uonf? avmfbDvkyfol/ vlxkqufqHa&; u|rf;usifolwdk@uvnf;
oufqdkif&m olwdk@vkyfief;cGifwGif xdktwdkif;yif vkyfwwf=uonf? odk@jzpf&m tcGefxrf;aqmif&olrsm;
twGuf tusKd;tjrwfrsm;udk jyefvnfcGJwrf;cscsdefwGif wcgw&H vufrcHEdkifp&mrsm; =uHKawG@&onf?
tm%mydkifwdk@u rnfodk@rnfyHk trdef@tm%may;I cGJwrf;csoGm;onfudk jynfolwdk@aumif;aumif; rodvdkuf
&onfht=udrfaygif; renf;awmhyg? vdk&if;rSm tm%m&Sdolonf EdkifiHa&;tm%mudk udk,fusKd;twGuf
toHk;cswwfonf qdkaomtcsuf jzpfonf?
EdkifiHa&;tm%mjyjcif;vnf;&Sdonf? Oyrmwcktaejzifh tar&duef umuG,fa&;bwf*suf
oH;k pGJyHkudk t=urf;zsOf; oHk;oyf=unfhEdkifonf? ppfwyfrSrvdkcsifonfh txl;ojzifh acwfrrD/ yHkyef;rusyJ tydk
oufoufjzpfaeaom av,mOf/ oabFmESifhvufeufrsm;udk v$wfawmftrwfrsm;u umuG,fa&;Xmetm;
twif;t=uyftoHk;jyKaponfhtr_rsm; jynfhaeonf?
EdkifiHa&;tm%m&Sdolonf rodolrsm;udk vSnfhpm;wwfonf? tpdk;&u txl;tusKd;pD;yGm;
[k acgif;pOfwyfI jynfolodk@ a=unmjyD; &HyHkaiGrsm; axmufyHhonf? odk@aomf omrefjynfolESifh avmfbD
vkyfolwdk@rSm tqdkyg txl;tusKd;pD;yGm;ta=umif; odyfem;rvnf=uyg? odk@jzifhI tpdk;&u &HyHkaiG axmufyHh
&rnfhae&mrsm; a&G;cs,fyHkudk vlxku oabmraygufEdkifyJ jzpfae&onf? tcGefaiGrsm; aemufqHk;Y rnfodk@
toHk;yoGm;onfudkyif odk@avmodk@avm jzpf&onf? tpdk;&Xmersm;rSm csrSwfxm;aomOya'twdkif;r[kwfyJ
Oya'.tm;enf;csufrsm;udkom&SmazGI vkyfudkifae=uonfrSm tHhtm;oifhp&maumif;vSonf?
EdkifiHa&;tm%mudk qufvufxdef;csKyfEdkif&ef 'Drdkua&pDEdkifiHrsm;wGif jynfol@bm
pm&if;&Sif;wrf;udk tjrJxkwfjyefay;&onf? ta&;ygaomvkyfaqmifcsufjzpfonf? tm%m&SifEdkifiHrsm;wGif
vnf; xdkodk@&Sdwwfygonf? odk@aomf tm%m&Sdolu tcGefbmcGJwrf;xuf ydk*&kpdkufaomudpPwck
&Sdonf? ,if;rSm tpdk;& xdef;csKyfr_atmufrS tm%mcJGwrf; jzpfonf? xdk@jyif tkyfcsKyfol-tkyfcsKyfcHwdk@.
qufqHa&;rS xGufay:vmaom &v'fudktoHk;csI tm%mqufvufwnfjrJa&;udk tpOfu;yrf;avh&Sdonf?
11
wOD;wnf;ydkif
EdkifiHa&;tm%m yHkpH
trsm;ydkif
EdkifiHa&;tm%m yHkpH
EdkifiHa&;tm%mZpfjrpfrsm;
a'gufwm*sif;&Syf.tqdkt& EdkifiHa&;tm%mZpfjrpf (6)ckonf trsm;ydkifEdkifiHa&;tm%m.
obm0udk em;vnfEdkifa&;twGuf t"duusonf? ,if;wdk@udk tzGJ@tpnf;ESifh vlr_taqmufttHkrsm;wGif
13
vlom;
t&if;tjrpf
wwfodynm
oabmw&m;
a&;&m
&kyf0wK
t&if;tjrpf
jypf'%f
14
16
tESpfcsKyf
tcef;(1)onf EdkifiHa&;tm%mudk yHkpHESpfrsKd;cGJI azmfjyonf? wOD;wnf;ydki EdkifiHa&;
tm%myHkpHwGif tm%mudk rajymif;rvJEdkifatmif cdkifcef@pGm wnfaqmufxm;onf? jynfolu tkyfpdk;olxH
rSDcdk&onf? trsm;ydkifEdkifiHa&; tm%myHkpHonf wOD;wnf;ydkif EdkifiHa&;tm%m yHkpHESifhtawmfyifjcm;em;onf?
tkyfpdk;olu jynfolxHrDScdk&onf?
tkyfpdk;oltm;axmufyHhxm;&aom EdkifiHa&;tm%mZpfjrpfrsm; &Sdonf? ,if;wdk@udk tkyfpdk;ol
xHrS jyefvnfodrf;,lvdkufv#if ol.t&nftcsif;oufoufjzifh tkyfpdk;&ef rjzpfEdkifawmhay? tpdk;&ESifh
ywfoufonfjzpfjzpf rywfoufonfjzpfjzpf tzGJ@tpnf;rsm;/ vlr_taqmufttHkrsm;wGif EdkifiHa&;tm%m
Zpfjrpfrsm; &Sdaeonf?
tpdk;&. ae@pOfvkyfief;aqmifwmrsm;udk cGifhy/ xdef;odrf;ay;onfh wnfaqmufr_ ,EW&m;
trsKd;rsKd;udk xdktpdk;&tm; taxmuftulyaeaom axmufwdkifrsm;[k ac:onf? (tcef;2-taxmuf
tuly axmufwdkifrsm;wGif=unfhyg?) twdkuftcHbufwGifvnf; taxmuftuly axmufwdkifrsm; vdktyf
onf? ta&;ygaomaxmufwdkifrsm; cHEdkif&nfr&SdawmhyJ tm;enf;oGm;v#if taqmuftODrsm; ydusouJhodk@
tpdk;&jzpfap/ twdkuftcHjzpfap ywfusonf?
--------- 000---------
17
tcef; (2)
taxmuftuly axmufwdkifrsm;
aus;Zl;yjyD; usrudkajymyg? &Sifh&J@cGeftm;awG b,frSm&SdaevJ/ &SifhcGeftm;awGa=umifh &SifhrSm
jy\em jzpfae&wmyJ [k 'vdkif;vmu qrfqGefudk ajymonf?
[Db&l;- Judges, 16:6
EdkifiHa&;tm%mZpfjrpf ajcmufrsKd;onf tzGJ@tpnf;rsm;/ vlr_taqmufttHkrsm;Y a&maxG;
aygif;pyfvsuf yg0ifaea=umif; jyD;cJhaomtcef;(1)wGif aqG;aEG;cJhjyD;jzpfonf? xdktzGJ@tpnf;/ vlr_
taqmufttHkrsm;rS taxmuftul yay;Edkifaom EdkifiHa&;tm%mjzifh tpdk;&u wdkif;jynfudktkyfcsKyfonf?
rnfonfhtpdk;&rqdk rnfonfhtwdkuftcHrqdk tjcm;aomt&mrsm;xuf tqdkyg axmufwdkifrsm;udk rDScdk
tm;y&onf? wcsdefwnf;rSmyif tpdk;&onf twdkuftcHEdkifiHa&;ygwDrsm;. axmufwdkifrsm; us,fjyef@
tm;aumif;jcif; r&SdEdkifatmif uef@owfEdkifzdk@ u;yrf;onf? AsL[majrmuft=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk qifEJ$
aomtcg axmufwdkifrsm;rS rnfodk@taxmuftulay;EdkifpGrf;&Sdonfudk t"du tm&HkpdkufI pDpOffv_yf&Sm;
&onf?
taxmuftuly axmufwdkifrsm;
tpdk;&udk t=urf;rzufqef@usifv_yf&Sm;Edkifrnfh r[mAsL[mudk pwif=uHqaomtcg
EdkifiHa&;tm%mudk taxmuftulyaeonfhaxmufwdkifrsm; wnf&Sdae=umif; odxm;&efESifh ,if;wdk@udk
ydkif;jcm;pdwfjzmoHk;oyf&ef tajccHtm;jzifh vdktyfonf? tm%m&Sif. axmufwdkifrsm; tm;enf;I tpGrf;
rxufawmhojzifh ydrusrD EdkifiHa&; yjyifajymif;vJr_ (odk@) tpdk;& tajymif;tvJjzpf&ef qdkonfrSm rqdk
pavmufom tvm;tvm&Sdonf? odk@jzpfI tm%m&Siftpdk;&tm; qef@usiftHwk&ef t=urf;rzuf
v_yf&Sm;r_wGif yg0ifqifEJo
$ lwdk@onf vlr_taqmufttHkESifh tzGJ@tpnf;rsm;. ta&;ygt&ma&mufyHkudk txl;
tm&Hkpl;pdkufxm;&ef vdktyfonf?
&J
ppfwyf
tef*st
D dk
bmoma&;
toif;tzGJ@
t&yfzuf
0efxrf;
axmufwdkifrsm;
tvkyform;
rD'D,m
vli,f
yk*v
~ u
d
pD;yGm;a&;
18
(1) &JwyfzGJ@
&J[lonf jynfoludk umuG,fay;&ef/ jynfo@l tusKd;udk o,fydk;&efjzpfonf qdkaom
aqmifyk'fjzifh urBmw0Srf;&Sd &Jpcef;trsm;pku vlxkodatmif0g'jzef@onf? odk@aomf jynfolvlxkonf &Jrsm;.
umuG,fapmifha&Smufay;r_/ jynfol@tusKd;o,fydk;r_udk tjrJwrf; r&&Sdyg? ykvdyf [lonf &mxl;t&Sdeft0gjzifh
vmbfpm;aeonfh tm%m&Sifvl&rf;um; tpdk;&tm; t"du umuG,fay;aeonfh tpdk;&vufudkifwkwf
omjzpfa=umif; vlxku tjrJvdkvdk jrifawG@=um;odae&onf?
tm%mydkifwdk@u &mxl;t&Sdeft0goHk;I vmbfpm;aeojzifh yjyifajymif;vJ&ef rjzpfEdkif[k
ajymIr&? odk@aomf tpdk;&tajymif;tvJrvkyfoa&G@ tcufcJqHk;jzpfaernfrSm txl;taxGpOf;pm;p&mrvdkyg?
'Drkdua&pDEdkifiHrS &Jpcef;rsm;rSmyif vmbfpm;r_ &Sdaeygu twdkifcH&olavmufudkom ta&;,lEdkifao;onf?
vlxkESifhxdawG@aeaom atmufajctqifh&Sd &Jrsm;. tytrludk xdyyf dkif;&Jt&m&Sdwdk@yif =oZmtm%moHk;jyD;
xdef;&efrvG,fvSay? a'owcktwGif;&Sd wm0efus (a&G;aumufcH) t&m&Sdtm; a'ocHjynfolwdk@u xdef;odrf;
udkifwG,fEdkifrSom xdkolonf vufatmuf&Sd &Jpcef;ESifh ywfoufaeonfh jynfol@udpPt00udk wm0ef,l
ay;Edkifrnfjzpfonf? okd@rSom tqdkyg&Jpcef;tay: vlxku tjrif&Sif;&Sif;xm;Edkif=urnfjzpfonf? jynfolwdk@
txl;*&kwpdkufjzifh tav;teufxm;oifhaom tcsufjzpfonf?
&J0efxrf;wdk@. cH,lcsufESifh tytrlrsm; wdk;wufaumif;rGefvmapzdk@ jynfolvlxktaejzifh
tpdk;& tajymif;tvJ jzpfvm&eftxd apmifhp&mrvdkyg? &J0efxrf;ESifhqdkifaomudpP tenf;i,fudkom
pOf;pm;&efvdkonf?
yxrtcsufrSm &J0efxrf;wdk@onf rsm;aomtm;jzifh wm0efxrf;aqmifaomae&m&Sd
jynfolvlxk=um;Y a&maxG;aexdkif=uaoma=umifh olwdk@. rdom;pk/ aqGrsKd;/ taygif;toif; rdwfaqGwdk@rSm
ausmif;rsm;/ pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;/ bmoma&;toif;tzGJ@rsm;/ &yfa&;&Gma&;udpPrsm;ESifh qufpyfae&onf?
odk@jzpfI &J0efxrf;wdk@onf jynfolESifhrjcm;em;aom vlr_tzGJ@tpnf;0ifrsm; jzpfaeonf? odk@aomf a'ocH
vlxktm; tm%m&Sifwdk@u tpdk;&qef@usifa&;vkyfonfh &mZ0wfom;/ axmufvSrf;a&;/ t=urf;zuform;
pojzifh pm&if;oGif;vdkufv#if tm%m&Siftpdk;&. tqdkyg 0g'jzef@csda&;rsm;twdkif; &J0efxrf;wdk@u rv$Jra&Smif
omyJ vdkufvkyfay;&awmhonf?
'kwd,urBmppftwGif; *smrefwyfrsm; vufatmufodk@ usa&mufpOf ckcHcJh=uaom aemfa0
EdkifiHom;wdk@tm; a'gufwm*sif;&Syfu okawoevkyfcJhonf? a'ocHaemfa0&Jrsm;onf *smrefwyfrsm;tay:
opPm&SdpGm wm0efxrf;aqmifay;ae=u&onf? oHo,&Sdol aemfa0EdkifiHom;wOD;tm; zrf;awmhrnfqdkv#if
aemfa0&Jrsm;u xdkol. rdom;pkrsm;udk t&ifqufoG,fjyD; &Jt&m&Sdrsm; vmzrf;Edkifrnfh ae@&uf tcsdef
twdtus azmfjycdkif;wwfonf? tm%m&SifemZD*smrefwdk@.trdef@udk aemfa0&Jrsm;u rv$Jra&SmifomyJvkyfay;
cJh&jcif;jzpfonf?
'kwd,tcsufrSm tm%m&Sif.trdef@twdkif; wm0efxrf;aqmifaeaom &J0efxrf;wdk@tm;
rsm;aomtm;jzifh jynfol@&efol[k rowfrSwf&efvdkonf? xdkolwdk@rSm ratmifjrifaompepfwck. 0efxrf;
rsm;jzpfonf? pepfudkom tjypfwif&ayrnf? xdkpepfudkom tpm;xdk;&efvdkonf? &dk;om;ajzmifhrwfI
*k%foduQm&Sdol axmifaygif;rsm;pGmaom &J0efxrf;wdk@. tawG@t=uHKESifh u|rf;usifr_wdk@rSm 'Drdkua&pD
todkif;t0dkif;wGif trSefwu,f&Sd&ef vdktyfojzifh z,f&Sm;Ir&yg? xdkolwdk@ae&mwGif tawG@t=uHKESifh
u|rf;usifr_r&Sdao;aomolwdk@jzifh tpm;xdk;Ivnf; r&yg? trSefpifppf &J0efxrf;tcsKd@udkom vlowfr/_
ESdyfpufnSif;yef;r_/ vk,ufr_ponfh &mZ0wfr_wckckjzifh tav;teuf ta&;,l&ef vdktyfonf? &J0efxrf;
tm;vHk;ESifh rqdkifa=umif;odxm;&ayrnf?
19
(2) ppfwyf
ppfwyfonf tm%mwnfjrJaea&;twGuf toHk;cscH&ojzifh tm%m&Sif. vl&if;rsm;
jzpfonf[k txifcH&onf? jynfol@=um;wGif a&maxG;aexdkifaom &J0efxrf;rsm;ESifhrwlonfrmS ppfwyfwGif
wyfydkiftdrf,m/ aps;/ aq;&HkESifh ausmif;rsm;&SdjyD; ppfwyfESifh wdk@rdom;pkrsm;rSm vlxkESifhoD;jcm; aexdkifI
&onf? xdkodk@cGJjcm;aeojzifh ppfwyfESifh t&yfzufjynfolwdk@. qufqHa&;wdk;wufr_udk [ef@wm;aeovdk
&Sdonf?
tpdk;&onf jynfolESifh EdkifiHa&;t& xdyfwku
d f&ifqdkifrdaomtcg t=urf;zufESdrfESif;&ef
twGuf ppfwyfudk toHk;cs&ef cyfvG,fvG,fyif qHk;jzwfavh&Sdonf? Oyrm 1988ckESpf jrefrmEdkifiH vlxktHk=uGr_
ESifh 1989ckESpf w&kwfEdkifiH wD,efeefrif ta&;tcif;wGif tpdk;&wdk@u tcif;jzpfyGm;&mESifh teD;qHk;a'orsm;rS
ppfwyfrsm;udk apv$wfESdrfESif;cdkif;onf? xdkodk@aomtajctaewGif ppfwyfonf &JESifh tjcm;vufeufufdkifwyf
rsm;xuf ydktm;udk;&onf/ ydkIjidrf0yfatmif ESdrfESif;Edkifonf[k tpdk;&u ,lqaoma=umifh jzpfonf? tcsKd@
EdkifiHrsm;wGif ypfcwfESdrfESif;&eftwGuf t"du&k%f;&Jrsm;udk txl;avhusifhay;jyD; vufeuftjynfhtpHk wyfqif
xm;=uonf?
tpdk;&tm; qef@usifqENjyaom jynfolvlxktm; ppfwyfrS 0ifa&mufypfcwfESdrfESif;r_
avsmhenf;oGm;atmif xdktpdk;&u qHk;jzwfcsufrcsrD vlxku pepfwus uwifjyifqifxm;&ygrnf? t"du
tcsufrSm 'Drdkua&pDpepfwGif ppfom;rsm;ESifh olwdk@.rdom;pkrsm;tzdk@ pdk;&drfp&mr&Sda=umif;/ ppfom;yDool
rSefv#if rddrdwdk@tem*wf pdwfcs&Edkifa=umif; oabmayguf vufcHvmatmif todynmjzef@jzL;a&;udk
us,fus,fjyef@jyef@ xda&mufatmif uwifaqmif&Gufxm;zdk@jzpfonf?
vlxkqENjyyGJudk ppfwyfu rnfodk@wkef@jyefvmrnfqdkonfrSm ppfom;wa,muf.cH,lcsuf/
rdrdudk,fudk wefzdk;xm;yHk/ acgif;aqmifr_u|rf;usifydkifEdkifyHkwdk@tay: rlwnfonf? rdrdwdk@onf rsKd;cspfpdwf&Sdol/
opPm&Sdol/ EdkifiHa&;ajymif;vJr_ rvdkvm;olrsm;jzpfonf[k ppfAdkvfwdk@u a,bl,s cH,l=uonf? xdkokd@aom
ppfom;yDor_rsm;a=umifh wcgw&H EdkifiHa&;ESifh ywfoufvm&aomtcg txufn$ef=um;csufudk rnfodk@r#
pOf;pm;raeawmhyJ rsufpdpHkrSdwfI axmufcHypfwwf=uonf?
[pfwvm.vufatmuf&Sd ppfAdkvfcsKyfrsm;onf EdkifiHa&;&nfrSef;csufrsm; rxm;&SdyJ
acgif;aqmif.qENtwdkif;om ppfa&;wm0efrsm;udk xrf;aqmifwwf=uonf[k od&onf? xdkodk@jzpf&jcif;.
t"duta=umif;&if;rSm olwdk@.acgif;aqmif [pfwvmonf tajccHOya't& 0ef=uD;csKyfjzpfonf/ emZD
*smreDwGif t}uD;qHk;ygwD.acgif;aqmifvnf; jzpfonf/ xdk@a=umifh w&m;0iftkyfpdk;oljzpfonf[k ppfAdkvfcsKyf
rsm;u ,lqaeaoma=umifhjzpfonf?
jynfolrsm;udk ppfwyfrSacsr_ef;vmrnfhta&;udk uef@owfay;Edkifonfh t"dutcsufrSm
ppfwyftodkif;t0dkif;Y 'Drdkua&pD. cHpm;cGifhrsm;udk tqifajyajy aygif;pyfay;Edkifzdk@jzpfonf?
aemufwcsufrSm 'Drdkua&pDtpdk;&vufatmufwGif ppfwyfonf ta&;ygaomtcef;Y
&Sdaernfudk ppfonfawmfrsm;tm; od&Sdxm;apjcif;jzpfonf? tqdkyg tawG;tac:ESpf&yfudk jrSifhwiftm;ay;
Edkif&ef tcsdef vdktyfonf? av;av;eufeuf pOf;pm;vkyfaqmif&ef vdkonf?
2000ckESpf atmufwdkbmvwGifjzpfcJhaom ,l*dkqvm;AD;,m; z,f'&,fjynfaxmifpk.
qmAD;,m; t=urf;rzufv_yf&Sm;r_wGif axmifaygi;f rsm;pGmaom tpdk;&qef@usifqENjyolrsm;u ygvDref
taqmuftODudk 0ifa&mufodrf;ydkufEdkifcJh=uonf? vltaotaysmuf r&Sdoavmuf jzpfonf? (ESvHk;a&m*g
jzifh aoqHk;olwOD;/ ,mOfwdkufcdkufr_jzifh aoqHk;olwOD; pkpkaygif;ESpfOD;om&Sdonf?) qmAD;,m; t=urf;rzuf
v_yf&Sm;r_ atmifjrif&onhf ta&;ygaomta=umif;&if;rSm ppfwyfu EdkifiHa&;udpw
P Gif 0ifa&mufpGufzufjcif;
ry&ef qHk;jzwfvdkufaoma=umifhjzpfonf? xdkodk@qHk;jzwfEdkifonfrSm 'Drdkua&pD v_yf&Sm;r_onf atmifjrif&ef
vrf;prsm; ododomom&SdvmaejyD; tu,fI orRw rDvdkqJApf (Slobodan Milosevic) ywfusoGm;
onfhtcg rdrdwdk@wm0efrsm;udk qufvufxrf;aqmifEdkif=uOD;rnfudk ppfwyfu odae=uaoma=umif;jzpfonf?
20
(3) t&yfzuf0efxrf;
t&yfzuf0efxrf;rsm;rSm c%c% raumif;ajymcH&/ avSmifajymifcH&/ txifao;cH&
wwfonf? tpdk;& t&m&Sd=uD;rsm;onf jcHckefwwfolrsm;jzpfonf[v
k nf; wcgw&H txifcH&onf? odk@aomf
EdkifiHa&;acgif;aqmifwdk@rSm tqdkyg t&yfzuf0efxrf; axmifaygif;rsm;pGmwdk@r&SdyJ r&yfwnfEdkifyg?
t&yfzuf0efxrf;wdk@onf txufn$ef=um;csuftwdkif;vkyfonf? vkyfief;cGif u|rf;usifr_
&Sdonf? EdkifiHa&;udk tEW&m,fyEdkifzG,f&mr&Sdonfh tvkyfrsm;udk vkyfaeolrsm;jzpf=uonf? olwdk@onf
txuftrdef@rsm;udk taumiftxnfazmfay;&onf? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; xkwf&onf? tqHk;tjzwf
ay;&onf? tcGefaiG aumufay;&onf? &-oHk;pm&if;rsm;
ypkay;&onf? oif=um;ydk@csay;&onf?
axmifaomif;csjyD;&Sdaeaom tcsuftvufrsm;udk pepfwus rSwfwrf;y&onf? tpdk;&,EW&m; vnfywffa&;
twGuf vdktyfonfrsm;udk 0,f,lay;&onf? o,f,lydk@aqmifa&;ESifh qufoG,fa&;vkyfief;rsm;udk }uD;=uyf
pDpOf&onf? oHwrefa&;&mudpPrsm;udk aqmif&Guf&onf? trSefpifppf tpdk;&. vkyfief;aqmifwmtm;vHk;udk
vkyfay;ae&jcif; jzpfonf? rnfonfhtpdk;&rS t&yfzuf0efxrf;rsm;r&SdyJ tpdk;&,EW&m;udk rvkyfaqmifEdkifyg?
tpdk;&ajymif;vJ&efESifh 'Drdkua&pD yjyifajymif;vJr_ zefwD;Edkif&eftwGuf r[mAsL[musepGm
t=urf;rzuf qef@usiftHwk=urnfholwdk@onf tpdk;&0efxrf;wdk@. axmufcHr_&&ef ta&;}uD;a=umif;
em;vnfxm;&ygrnf? odk@aomf xdk0efxrf;wdk@. toufarG;0rf;a=umif;rSm &JwyfzGJ@ESifhppfwyfuJhodk@yif tpdk;&.
trdef@n$ef=um;csufrsm;udk vdkufemay;&onfhtay: rlwnfa=umif;udk oabmaygufxm;&ygrnf?
xdk@jyif tm%m&Siftpdk;&tm; taxmuftulyaom axmufwdkifrsm; qdk;qdk;0g;0g;
tm;enf;oGm;onfudk 0efxrf;wdk@u &Sif;&Sif;vif;vif; rod&rcsif; tpdk;&qef@usifa&;vkyfrnfh t&yfzuf
0efxrf;ta&twGufrSm tenf;i,fom &SdEkdifa=umif;udkvnf; 'Drdkua&pD v_yf&Sm;olrsm;u em;vnfay;
xm;&ygrnf? v_yf&Sm;r_wckvHk; wdk;wufvma&;twGuf &Edkifor# tiftm;pkrsm;udk pOf;pm;=uHq=u&mwGif
0efxrf;rsm;u ajAmifususr[kwfyJ olwdk@wwfEdkifor# tpdk;&qef@usifa&; vkyfay;aeonfudkuyif taxmuf
tulyay;onfh enf;vrf;wck pwifaejyD jzpfa=umif; oabmaygufae&ygrnf?
(4) rD'D,m
vlxkv_yf&Sm;r_jzifh 'Drdkua&pD &vdkufonfESifh wydifeuf owif;xkwfjyefEdkifonfh
qufoG,fa&;enf;vrf;rsm; &Sdudk &Sdae&ygrnf? tm%m&Siftpdk;&u xdktcsufudk aumif;aumif;odojzifh
vlxkatmifyGJowif; rxkwfjyefEdkifatmif (odk@) uef@owfEdkifatmif u;yrf;avh&Sdonf? tpdk;&onf
tifwmeufudktoHk;yI 0g'jzef@wdkufcdkufonf? rw&m;aomOya'rsm; xkwfjyefI uGefjyLwmESifhzufpf
ydkifqdkiftoHk;yjcif;udk ydwfyifcsKyfcs,fonf? Oyrmtm;jzifh jrefrmEdkifiHwGif vdkifpifrJhpufypPnf;rsm; ydkifqdkifv#if
ESpf&Snfaxmif'%fjzifh tvGeftu|H tjypfay;cH&jcif;rsKd; jzpfonf? rdkbdkif;zkef; ydkifqdkiftoHk;yjcif;udkvnf;
wcgw&H wm;jrpfonfhjyif twdkuftcHwdk@. &kyfjrifoH=um;ESifh a&'D,dkxkwfv$ifhcsufrsm;udk jynfolwdk@ jrifawG@
em;axmifjcif; r&Sdap&ef r=umc%qdkovdk vdkif;zsufavh&Sdonf?
zdESdyfcsKyfcs,faom tpdk;&onf pmayuif;vGwfciG fhESifh tjcm; jynfwGif; vlxkqufoG,fa&;
vkyfief;rsm;udk tvG,fwul xdef;csKyfEdkifonf? xGufor# pmtkyf/ r*~Zif;ESifh owif;pmrsm;udk rjzef@csdrDuyif
tpdk;&. yHkESdyfxkwfa0a&; pdppfonfhtzGJ@rsm;u uef@owfydwfqdk@ y,fzsufaeonfhenf;vrf;onf tm%m&Sif
tpdk;&twGuf tvGefxda&mufvsuf&Sdonf? odk@jzpfI pme,fZif;avmuom;wdk@rSm yHkESdyfjyD;rS pdppfa&;wifI
uif;vGwfcGifhr&v#if rvdktyfyJ p&dwfpuukefusrnfjzpfaoma=umifh pmaypdppfa&;odk@ rwifrDuyif udk,fwdkif
uwif owif;jzwfawmufay;ae&awmhonf?
tpdk;&qef@usifa&;vkyfv#if owif;pmESifh tjcm;xkwfa0a&;rsm;/ &kyjf rifoH=um;/ a&'D,dk
toHv$ifhXmewdk@rSm vdkifpif&kyfodrf;cH&Edkifonf? vkyfief;ypPnf;rsm; todrf;cH&Edkifonf? ydkif&Sif/ t,f'Dwm
21
(6) vli,f
vlxkvdkvm;aomEdkifiHa&;udk tpdk;&u tm;ray;v#if/ rxdef;csKyfEdkifv#if EdkifiHa&;wGif
vli,frsm; yg0ifvmrnf jzpfonf? xdkodk@jzpfvmv#if rwm;qD;Edkifrnfudk tm%m&Siftpdk;&wdk@u tawmf
pdk;&drfonf? vlxk.awmif;qdkcsufudk tpdk;&u vdkufavsmay;vmatmif ausmif;om;ESifh tjcm;vli,fwdk@u
yl;aygif;Iawmif;qdkwwfonf? ausmif;om;vli,fwdk@u tpy awmif;qdkvdkufI tpdk;&u vdkufavsm&onfh
tcg twdkuftcH EdkifiHa&;orm;wdk@ 0ifa&mufOD;aqmifvmojzifh EdkifiHa&; ajymif;vJr_ jrefqefvmonf?
22
(7) tvkyform;
,ckacwfwGif wurBmvHk; rnfonfhae&mrqdk tvkyf&&ef cufcJvmaeonf? wdk;wufzGH@jzdK;jyD;
EdkifiHwdk@rS ukr`%Drsm;u xkwfvkyfr_ p&dwfpuoufomaom tjcm;EdkifiHrsm;odk@ vkyfief;ajymif;a&$@&ef u;yrf;
23
(8) bmoma&;toif;tzGJ@
tm%m&Sifonf tm%mwnfjrJa&;twGufqdkv#if bmoma&;udkfvnf; uif;vGwfcGifh
ray;yg? xdktcg bmoma&;t& ESdyfuGyfcH&olwdk@tcsif;csif; pkpnf;rdoGm;onf? rsm;aomtm;jzifh tpdk;&
ajymif;vJa&;twGuf ta&;ygaom tcef;ursm;rSaeI tjcm;tm%mzDqefolrsm;uJhodk@yif tpdk;&
qef@usifa&; vkyf=uonf? odk@aomf tjrJwrf; vkyfaqmifEdkif=uonfawmh r[kwfyg?
bmoma&; toif;tzGJ@rsm;onf xdyfqHk;acgif;aqmifrSonf tzGJ@0ifrsm;txd tcsdwftquf
rsm;&Sd=uonf? bmoma&;acgif;aqmifwdk@rSm toif;tzGJ@ESifh bmoma&;usifhpOfrsm;wGifu|rf;usifojzifh
aemufvdkufrsm;tjyif ta=umif;odaom tjcm;olrsm;. av;pm;jcif;udkyg cH,l&olrsm; jzpfonf? olwdk@onf
tjcm;olrsm;tm; udk,fusifhw&m;ESifh bmoma&; tqHk;tr usifhpOfrsm;udk aumif;pGmvrf;n$efay;
Edkif=uonf? vlwa,muf. cH,lcsufESifh tusifht=uHrsm;udk ajymif;vJay;Edkifonf? tpdk;&onf olwdk@.
bmoma&;udk ESdyfuGyfaejcif; (0g) ESdyfuGyfvmzG,f&Sdjcif;a=umifh bmoma&;acgif;aqmifwdk@u twdkuftcH
v_yf&Sm;r_rsm;bufwGif &yfwnfvmEdkifonfhtjyif twdkuftcHwdk@udk,fpm; t&Sif;vif;qHk; ajym=um;ay;olyif
jzpfvmEdkifonf?
odk@aomf tcsKd@ bmoma&;acgif;aqmifwdk@onf usOf;ajrmif;aomt,ltqrsm; &Sdwwfonf?
olwdk@onf t&Sdeft0gudk toHk;csI aemufvdkufwdk@tm; tm%m&Siftpdk;&.tusLd;pD;yGm;udka&S@&_&ef vrf;n$ef
=o0g'ay;avh&Sdonf? EdkifiHa&;tHwkv_yf&Sm;aom acgif;aqmifwdk@onf bmoma&;acgif;aqmifwdk@. axmufcH
tm;ay;r_&&ef/ olwdk@.t&Sdeft0grsm;udk tm%m&Sifwdk@u tcGifhaumif;,l toHk;rcsEdkfif&ef oifhwifh
avsmufywfpGm csOf;uyfwwf&ygvdrfhrnf?
tcef; (3)
trdef@emcHjcif;
vlonf vGwfvyfpGmarG;zGm;jcif;wckrSvJI
G rnfonfh ae&mrqdk csKyfaESmifcHae&onf [k *sif;*sufpf
&dkaq;tdk;(Jean Jacques Rousseau) qdkonf? ,if;ESifh ywfoufI a'gufwm *sif;&Syfu atmufygtwdkif;
ar;cGef;xkwfxm;onf?
o
tm%m&Siftpdk;&onf bma=umifh jynfolvlxkudk EdkifiHa&;t& qufvuf v$rf;rdk;xm;Edkif&ygoenf;?
o
vlxktaejzifh tm%m&Siftm; tnHhcHvdkufavsmvdkpdwfr&Sdonfhwdkifatmif bma=umifh tm%m&Sif.
trdef@udk emcHae&ygoenf;?
jynfolrsm; trdef@emcH&onfhta=umif;udk &Sif;vif;pGmodEdkif&ef a'gufwm*sif;&Syfu
tao;pdwf avhvmjyD;rS txufygtwdkif; ar;cGef;xkwfjcif;jzpfonf? tcef;(3)wGif xdkodk@ tao;pdwf
avhvmyHkrsm;udk tus,fw0ifh aqG;aEG;ygrnf? tcef;(1)wGifazmfjycJhonfh trsm;ydkif EdkifiHa&;tm%myHkpH/
tcef;(2)rS EdkifiHa&;tm%mudk taxmuftuljyKaxmufwdkifrsm;ta=umif;ESifh ,cktcef;(3)rS trdef@emcHjcif;
wdk@onf wckESifhwck qufpyfI aygif;pkaeonf? ,if;wdk@udkodrS t=urf;rzuf EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_. oDtdk&DESifh
vufawG@toHk;csyHkudk em;vnfygrnf? odk@jzpfI jynfolwdk@u tm%m&Siftrdef@udk emcHae&onfh ta=umif;
&if;udk aumif;aumif; oabmaygufae&ef ta&;=uD;onf? xdk@jyif wcgw&H trdef@udkemcH&ef cg;cg;oD;oD;
jiif;qef=uojzifh toufqHk;&H_;&onfxd jzpfwwfa=umif;udkvnf; od&Sdxm;&ygrnf?
EdkifiHa&;tm%m.toufrSm trdef@udkemcHjcif; jzpfonf? trdef@emcHolr&Sdv#if vHk;0tm%m
rwnfEdkifyg? Ttcsufudk &Sif;&Sif;vif;vif; oabmaygufem;vnfrSom tajccHtm;jzifh t=urf;rzuf
EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_. r[mAsL[mudk a&;qGJtaumiftxnfazmfEdkifonf? tm%m&Sif apcdkif;onfudk rvdkuf
emzdk@ vlxktm; pnf;&Hk;v_H@aqmfay;&ef &nf&G,fxm;v#if vlxku bma=umifh trdef@emcHae&onfudk
t&ifOD;pGm odxm;&ayrnf?
trdef@emcHonfh
ta=umif;rsm;
tusifhp&dkuf
tjypfay;
cH&rnfh
a=umufpdwf
udkf,fusKd;
pD;yGm;
pdwfav#mh
csjcif;
plyg
vlom;
rsufuef;
rsKd;cspf
rodusKd;u|H
yxm;jcif;
rdrdudk,fudk
,Hk=unfr_
r&Sd
tusifhp&dkuf
vltrsm;pkonf emcH&ef tusifhygaewwfonf? =oZmtm%m&SdolxHrS vmaomtrdef@
qdkv#if emcHwwf=uonfrSm tavhtx jzpfaeonf? vlrrnfcav;b0uyif rESpfoufonfrsm;udk
vufrcHyJ aeIr&cJh=uyg? rdb tzdk;tzGm;/ tudktr/ ouf=uD;0g=uD;aqGrsKd;wdk@. qHk;rpum;udk em;axmif
cJh&onf? ausmif;wufawmhvnf; q&m/ q&mrwdk@. =o0g'udk emcH&jyefonf? &JESifhawG@v#ifvnf;
ol@n$ef=um;csufudk vdkufemay;&onf? emcHvdkufemp&m rnfonfhudpPrqdk vdkufemay;ae&onfcsnf;
jzpfaeonf? Oyrmtm;jzifh ,mOftoGm;tvmr&Sdaom rD;ydGKifhrsm;Yyif ,mOfpnf;urf;udk vdkufemwwf
=uonf?
26
tjypfay;cH&rnfh a=umufpdwf
aemufxyfta=umif;&if;wckrSm trdef@remcHv#if tjypfay;cH&rnfudk pdk;&drfa=umuf&GH@aom
pdwf jzpfonf? Oya'udk csKd;azmufv#if EdkifiHawmfrS ta&;,lonf? '%faiG tajrmuftjrm;aqmif&onf?
ydkifqdkifr_ypPnf;rsm; todrf;cH&onf? axmifvnf;usEdkifonf? ao'%fyifuscH&zG,f &SdEdkifonf? Oya'rsm;
a&;qGJ&onfh &nf&G,fcsufrSm Oya'csKd;azmufoludk tjypfay;&efjzpfonf? xdk@jyif tvm;wltjzpfrsKd;udk
tjcm;olrsm; vkyfrvmatmif wm;qD;&efvnf; jzpfonf? xdk@a=umifh jynfolonf Oya'udk av;pm;
vdkufemonf? rvdktyfyJtjypfay;cH&rnfudk pdk;&drfpdwf&Sdonf? tjypfudkrvkyf&ao;yJ uwifI pdk;&drf
a=umuf&G@Haewwfonf? Oya'udk pdwfwdkif;us xkwfjyefaom tm%m&Sifu vlxk. pdk;&drfa=umuf&GH@pdwfudk
tcGifhaumif;,lonf? jynfolu r=unfjzLawmhaomtcg tpdk;&onf jcdrf;ajcmuft=uyfudkif EdSyfpufonhf
enf;vrf;rsm;udk Oya'rJhoHk;I jynfolwdk@ ydkrdkpdk;&drf a=umuf&GH@aeatmif vkyfwwfonf?
udk,fusKd;pD;yGm;
tpdk;&udk tm;wufoa&m axmufcHae=uolrsm;yif xdktpdk;&tm; cg;cg;oD;oD; rESpjf rdK@
a=umif; ajymol tawmfrsm;rsm;&Sdonf? xdkodk@jzpf&jcif;rSm tpdk;&udkruufaomfvnf; tjcm;wbufwGif
udk,fusKd;pD;yGm;ESifhyk*~dKvfa&; cHpm;cGifh rsm;&Sdaeaoma=umifh jzpfonf?
Oyrmwck=unfh=uygpdk@? &ufpuf=urf;=uKwfjcif;udk vltawmfrsm;rsm;u rESpfouf=uyg?
vlxkuvnf; rcHpm;vdk=uyg? vlxkr=udKufrSef;odvsufESifh tm%m&Sif.trdef@ay;onfhtwdkif; vlxktay:
&ufpufpGmyrlEdkifaom vufeufudkif0efxrf;wOD;udk tm%m&Sift}uD;tuJu rnfodk@aomqkv'frsm;ay;rnf
xifygoenf;? &mxl;/ taqmifta,mif/ *k%fxl;aqmifrsm;/ txl;tcGifhta&;/ tjidrf;pm;cHpm;cGifh ponf
wdk@om jzpfayvdrfhrnf? xdkukd,fusKd;pD;yGm;udk ar#mfudk;ae&/ rSDcdkae&onfrSm tqdkyg vufeufudkif0efxrf;onf
tjrif&Sif;vif;r_ r&Sdaoma=umifhjzpfjyD; tm%m&Sifcdkif;apor# qufvuf wm0ef xrf;aqmifaeOD;rnfom
jzpfonf?
EdkifiHawmfu xdef;csKyfxm;aompDyGm;a&;wGif tpdk;&ay;onfhtvkyfudkom rSDcdkae&onfh
0efxrf;rsm;onf tjcm;tvkyfrsm; ajymif;vkyf&ef rvG,fvSaoma=umifh vuf&Sdtvkyf ywfrSmudk pdk;&drf=u
onf? tpdk;&udk axmufcHonfhtwGuf aiGa=u;qdkif&m taxmuftyhHcHpm;cGifhrsm; &&Sd=uonfh tjcm;olrsm;
vnf;&Sdonf? vlxkruufaom tpdk;&xH udk,fusKd;pD;yGm;twGuf rSDcdkae&olwdk@tm; jypfwif&H_@cs&ef roifhyg?
27
pdwfav#mhcsjcif;
vlaer_todkif;t0dkif;rSefor#wGif trdef@n$ef=um;csufrsm;udk vdkufem&ef pdwfav#mhcsvdkuf
&jcif;rsm; &Sdonf? xdkodk@jzpf&jcif;onf xdktodkif;t0dkif;wckvHk;&Sd vltrsm;aumif;pm;a&; rla=umifh jzpfonf?
vltrsm;aumif;pm;a&;twGuf trsm;enf;wl rdrdvnf; yg0iftepfemcHay;vdkuf&onfh tpOftvm
jzpfonf?
jynfolwdk@tm; tumtuG,fay;aeonfqdkaom Oya'rsm;wGif apm'uwufEdkifp&m &Sdae
onf? tcsKd@Oya'rsm;onf jynfoltm; vk,ufr_/ vlowfr_/ rk'drf;r_ paom vlr_a&;csKd;azmufr_rsm; rjzpf
ap&ef umuG,fay;xm;onfrSm rSefonf? odk@aomf tm%mydkifwdk@u trsm;aumif;pm;a&;[k acgif;pOfwyfI
ukefpnfESifh 0efaqmifr_vkyfief;rsm;udk &m&Sifpepfjzifhom &,ljcif;/ ppfom;pkaqmifjcif;/ tcGefaumufjcif;
ponfh jynfol@tusKd;udk xdcdkufapaom Oya'rsm;vnf; &Sdaejyefonf? Oya'rsm;udk vdkufem&efrSm
jynfolwdk@taejzifh pdwfudkav#mhcsEdkifrSom jzpfEdkifonf? tcsKd@jynfolwdk@rSm b0wdk;wufa&;twGuf tjcm;
a&G;cs,fp&m r&Sdawmhojzifh trsm;aumif;pm;a&;rlomv#if avmavmq,f taumif;qHk;jzpfonf[k pdwfudk
'Hk;'Hk;csum tm%m&SifxHtnHhcHI trdef@twdkif; vdkufem=uawmhonf?
&k&Sm;EdkifiHrS *sKd;qufzfpwmvifqdkv#if &ufpuf=urf;=uKwfaom tm%m&SifwOD;jzpfonf
[kausmf=um;onf? jynfol oef;(20)ausmfudk owfjzwfcJh&mwGif wm0ef&Sdoljzpfonf? ol@trdef@udk oef;aygif;
rsm;pGmaom jynfolwdk@u vdkufem=uonf? tb,fa=umifhqdkaomf xdkpOfu &k&Sm;vlaer_todkif;t0dkif;wGif
trdef@emcHEdkifrSom vwfwavm tusKd;jzpfaeaoma=umifhjzpfonf? tcsKd@jynfolrsm;qdkv#if pwmvif.
a&$a&mifv$rf;aom xdkae@rsm;udkf wrf;waeqJ&Sdonf?
trsm;enf;wl rdk;cg;a&aomufvdkuf=uonfrmS tm%m&Sifapcdkif;or# pdwfav#mhcsemcH
aoma=umifh jzpfonf? vkycf sifI vkyf&onfr[kwf? rvkyfrjzpfaoma=umifhom avmavmq,f &yfwnfa&;
twGuf ,m,DrSDcdkae&jcif; jzpfonf? rdk;cg;a&aomuf&jcif;onf ESpfzufoGm; jzpfonf? 'Drdkua&pD v_yf&Sm;r_
wGifvnf; trsm;rdk;cg;a&aomufonfh oabmonf toHk;0ifwwfonf? oHk;wwfv#ifaq; jzpfI
roHk;wwfv#if ab;jzpfonf?
tvGeftu|Htxif=uD;jcif;
wcgw&HwGif tm%m&Sifonf ol@udk,fol t&m&mudk pGrf;aqmifEdkifonfh plygrif;(odk@)
rdk;usa&$udk bk&m;wqltvm; txifa&mufaewwfonf? xdktcgrsKd;wGif tm%m&Siftrdef@udk qef@usif
tmcH&efrSm vHk;0rjzpfEdkifoavmuf &Sdonf? [pfwvm wefcdk;txGm;qHk;tcsdef tmcH&Jol rnfol&SdcJhoenf;?
bk&ifudk bk&m;uJhodk@ udk;uG,f&onfh tawG;tac:onf jynfolwdk@&ifxJ &mpkESpfrsm;pGm=umatmif
udef;atmif;cJhzl;onf? ESpfq,f&mpkESpfwGif xdkrSwqifh jzmxGufvmaomyHkpH wckrSm EdkifiHtkyfcsKyfa&;udk
bmoma&;ESifh aygif;pyfxm;onfh tm%m&SifpepfjzpfjyD; tD&efEdkifiHY jzpfxGef;vmonf? vlqdkonfrmS
tm;vHk;udk rpGrf;Edkifovdk tm%m&SifqdkonfrSmvnf; bk&m;r[kwfyg [laomtrSefw&m;udk tus,fjyef@qHk;
jzpfatmif todynmay;jyD; trdef@emcHr_udk wefjyefacszsuf&Hkom &Sdonf?
28
rodusKd;u|H yxm;jcif;
tm;vHk;r[kwfonfhwdkif Oya' tawmfrsm;rsm;udk odvnf;rod pdwfvnf;r0ifpm;a=umif;
jynfoltcsKd@u ajymwwf=uonf? xdkOya'rsm;onf olwkd@. ae@pOfb0ESifh odyfrqdkifvS[kqdkonf? olwdk@
taejzifh Oya'udk vdkufem&Hkoufoufom oabmxm;onf? rvdkufemv#if ydkI'kuQa&mufEdkifzG,f&m &Sdae
Iom vdkufem&jcif;jzpfonf? odk@jzpfI Oya'trsm;pkESifhywfoufI vlwdkif;eD;yg;avmufu zmodzmom
ae=uonf?
odk@aomf xdkOya'rsm;u tajccHvl@tcGifhta&;ESifh vGwfvyfcGifhudk xdyg;vmv#ifrl
rodusKd;u|H aeIr&awmhjyD? rodusKd;u|H aeIrjzpfoifhyg? aev#if jy\emwufoGm;Edkifonf? rodusKd;u|H
yxm;v#if vl@todkif;t0dkif;wckvHk; tm%m&Sif. u|efoabmufb0odk@ a&mufoGm;Edkifonf? tpdk;&.
tcsKd@wm;jrpfcsufrsm;rSm vlxktwGuf rqdkpavmufom ydwfyifxm;jcif; jzpfaumif;jzpfEdkifrnf? odk@aomf
tm%m&SiftwGufrSmrl ta&;ygaom vkyfaqmifcsufjzpfonf? vlxkudk aoG;wdk;prf;onhfoabmrsm; &Sdwwf
onf? vlxku xdkao;i,faom wm;jrpfcsufudk rodusKd;u|H yrdygu t=uHorm; tm%m&Sifu wqifhjyD;
wqifh wdk;jrSifhwm;qD;ydwfyifvmawmhrnfjzpfonf? aemufqHk;wGif vlwOD;csif;pD. vGwfvyfcGifhudk tenf;ESifh
trsm; xdcdkufvmawmhrnfjzpfonf? odk@jzpfI EdkifiHhta&;rsm;wGif rodusLd;u|H ryoifha=umif; 'Drdkua&pD
twdkuftcHtiftm;pkwdk@u jynfoludk todynmay; Ed_;aqmf&ef wm0ef&Sdonf?
tESpfcsKyf
jynfolvlxku tkyfpdk;oltm%m&Sif.trde@f udk emcH&onfh ta=umif;&if;rsm;pGmudk
aphaphpyfpyf avhvmod&SdcJhygjyD? trdef@/ n$ef=um;csuf/ =o0g'/ tqHk;tr/ trSmpum;wdk@udk emcH&onfrSm
obm0jzpfonf[k apm'u wufvmzdk@vnf; &Sdygonf? vlqdkonfrSm rsKd;&dk;pOfquft& uwiftnHhcH
ay;xm;&onfh owW0gr[kwfyg? emcHrd=uonfrSm tusifhp&dkuf/ a=umufpdwf/ tusKd;pD;yGm; ponfh t"du
oHk;rsKd;a=umifhjzpf&onf? tusifhp&dkufESifh tusKd;pD;yGm;wdk@udk ajymif;vJ&ef jzpfEdkifaomfvnf; a=umufpdwfudkrl
z,f&Sm;ausmfv$m;rSom&Edkifonf? (ta=umufw&m;udk tcef; 10 wGif azmfjyxm;onf?)
--------- 000---------
30
tcef; (4)
tvdkuftxdkuf
ajymif;vJjcif;
t=uyfudkifI
ajymif;vJjcif;
tuif;rJhzsufodrf;I
ajymif;vJjcif;
31
(1)
,Hk=unfvufcHjyD; ajymif;vJjcif;
(2)
tvdkuftxdkuf ajymif;vJjcif;
35
t=urf;rzufqifE$Ja&; enf;vrf;rsm;
t=urf;rzufqifEJa$ &;
enf;vrf;rsm;
uef@uGufqENjyjcif;ESifh
rddrdbufygatmifqGJaqmifjcif;
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
0ifa&mufpGufzufjcif;
vlr_a&;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
pD;yGm;a&;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
EdkifiHa&;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
(1)
uef@uGufqENjyjcif;ESifh rddrdbufygatmifqGJaqmifjcif;
(2)
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
40
(3)
0ifa&mufpGufzufjcif;
43
44
tcef; (5)
jy\emajz&Sif;yHk
t=uHay;tzGJ@. avhvm oHk;oyf wifjyyHkudk toHk;yaomtcg jy\emajz&Sif;csufudk rawG@yJaeI r&+yD?
- apm,dk&SL; (u&iftrsKd;om;aumifpD) (ol. EdkifiHa&;tHwkr_aumfrwDrS avhvmoHk;oyfwifjyyHkudk
oifwef;ydk@cs&mwGif toHk;y&ef rnfonfhtwGufa=umifh axmufcH&oenf;[k ar;pOfujzpfonf?)
ydyuQwckudk atmifjrifpGmajz&Sif;Edkif&ef tcsufoHk;csuf vdktyfonf?
v_yf&Sm;olwdk@wGif &Sif;vif; jywfom;aom &nfrSef;csufrsm; &Sd&ygrnf?
r[mAsL[m(Strategy)udk a&;qGJxm;+yD; jzpf&ygrnf?
xdk@aemuf taxmuftul ay;aom tpDtpOfrsm; (Supporting plans) &Sd&ygrnf?
qdkonfrSm wenf;tm;jzifh r[mAsL[m odk@r[kwf r[mAsL[mwGif
yg0ifonfh tcsufrsm;udk taumiftxnf azmfay;Edkifonfh enf;vrf;rsm;jzpfonf? xdyfwef;r[mAsL[m
(Grand Strategy) wGifyg&Sdaom &nfrSef;csufrsm;ESifh vrf;n$ecf sufwdk@rSm twdkuftcHEdkifiHa&; acgif;aqmif
rsm;u t=urf;rzufv_yf&Sm;&eftwGuf qHk;jzwf+yD;aomtcg rl0g'rsm;udk a&;qGJ&onf? xdkrl0g'rsm;rSm
xdyfwef; r[mAsL[m (Grand Strategy) wGifyg&Sdaom &nfrSef;csufrsm;ESifh vrf;n$efcsufrsm; jzpfonf?
Supporting plan
jy\emudk OD;pGmazmfjyjcif;
xifjrif,lqcsufudk azmfxkwfjcif;
jy\emjzpfaeaom tcsufrsm;udk &SmazGjcif;
tcsuftvufrsm;udk aqG;aEG;jcif;
tqHk;owfaumufcsufcsjcif;
axmufcHcsufudk wifjyjcif; wdk@jzpfonf?
pmydk'f - 5/ tqHk;owfaumufcsufcsjcif;
jy\emESifh wdkuf&dkufywfoufaeaom xifjrif,lqcsufrsm;/ vdktyfaom tcsuftvuf
rsm;udk oHk;oyf aqG;aEG;nSdEd_if;+yD;aemuf taumif;qHk;ajz&Sif;csufudk yOPrpmydk'fwGif xnfhoGif;azmfjy&ygrnf?
txufygOyrmudk qufvufazmfjy&aomf q&m0efonf tvHk;pkHprf;oyfod&Sd oHk;oyf
+yD;onfhaemufwGif acgif;udkuf&onfhta=umif;&if;rSm pmzwfvGefI rsufpdanmif;jcif;a=umifh jzpfa=umif;
aumufcsufcsay;Edkifygrnf?
47
2/
3/
tESpfcsKyf
jy\emrsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf t=uHay;tzGJ@. tqifhqifh avhvmoHk;oyfwifjyyHk enf;vrf;udk
xl;xl;axGaxG pOf;pm;&ef rvdkyg? tawG@t=uHKrsm; tay:rlwnfI tu|rf;w0if toHk;yEdkifygvdrfhrnf?
rD;cHaowWmzGifh&ef eHygwfwJrG S*%ef;rsm;udk wck+yD;rS wckvSnfh&uJhodk@ tqdkygenf;vrf;twdkif; tqifhqifh
vkyfaqmifEdkif=urnfqdkv#if jy\emudk ajz&Sif;Edkifygvdrfhrnf?
--------- 000--------48
tcef; (6)
tajctaewckudk cef@rSef;wGufcsufjcif;
tajctaewckudkcef@rSef;wGufcsuf&mwGif
qHk;jzwfcsuf csrSwfonf txd (5)ydkif;yg0ifonf?
a&S@vkyfief;pOfcsrSwfonfrSpI
aemufqHk;Y
tajctaeudk cef@rSef;wGufcsufjcif;
a&S@vkyfief;pOf
v_yf&Sm;r_
vrf;a=umif;rsm;
t[ef@twm;rsm;
udk oHk;oyfjcif;
tusKd;tjypfrsm;udk
Edi_ ;f ,SOjf cif;
qHk;jzwfcsufcsjcif;
(2) v_yf&Sm;r_vrf;a=umif;rsm;
(r[mAsL[mtwGuftcsuf. 'kwd,pmydk'fwGif a&S@vkyfief;pOfudk vkyfaqmifonfh
tajctaeESifh ywfoufaom tcsuftvufrsm; yg0ifonf? r[mAsL[mtwGuftcsuf(jrefrm)udk txl;
erlemtjzpf tao;pdwfazmfjy&mwGif yx0Dajrtaetxm;/ o,f,lydk@aqmifa&;/ qufoG,fa&;ESifh &moDOwk
ta=umif; avhvmcsufrsm;omru &efol@buf/ rddrdbuf ESpfbufpvHk;. EdkifiHa&;/ ppfa&; tajctaersm;
tay: oHk;oyfcsufrsm;vnf;yg0ifonf? v_yf&Sm;r_rsm;tay: rnfonfhtcsufrsm;u xda&mufatmif
tusKd;yEdkifonfudk jzpfEdkifor# rsm;rsm;odxm;&efvdkonf? tcsuftvufrsm; r&EdkifaomtcgrSom
xifjrif,lqcsufrsm;udk roHk;csifaomfvnf; oHk;&ygrnf? tqdkyg xifjrif,lqcsufrsm;onf trSefwu,f
vdktyfaom tcsuftvufrsm;udk tpm;xdk;&efomjzpfjyD; rnfonfhxifjrif,lqcsufr# wu,fhtcsuftvuf
avmuf raumif;Edkifonfudk owdy&ygrnf? aemufxyfpOf;pm;&efrSm tajctaewckudk vkyfaqmifr_tqifh
wdkif;wGif xnfhoGif;wGufcsuf&efjzpfonf?
tajctaeESifh v_yf&Sm;r_vrf;a=umif;rsm;udk (3) ydkif;cGJxm;onf? ,if;wdk@rSm
(2-u) v_yf&Sm;r_vrf;a=umif;rsm; jzpfvmEdkifatmif pOf;pm;oHk;oyfjcif;/
(2-c) ydifzuf.vkyfaqmifEdkifpGrf;rsm; ESifh
(2-*) udk,fydkif v_yf&Sm;r_ vrf;a=umif;rsm; wdk@jzpfonf?
v_yf&Sm;rnfha'o.
0daoovuQ%mrsm;
v_yf&Sm;Edkifaomvrf;a=umif;rsm; rnfodk@jzpfay:vmEdkifonfudk
atmufygtcsuf (3)csuf yg0ifonf? ,if;wdk@rSm
(2-u-1) v_yf&Sm;rnfha'o. 0daoovuQ%mrsm;/
(2-u-2) wdkufyGJ0if pGrf;tm;udk Ed_if;,SOfjcif;ESifh
(2-u-3) xifjrif,lqjcif; wdk@jzpfonf?
xifjrif,lqjcif;
pOf;pm;oHk;oyf&mwGif
o,f,lydk@aqmifa&;
qufoG,fa&;
vuf&Sdajrjyiftaetxm;
jrpfacsmif;tif;tdkif taetxm;
rdk;av0o
53
(2-u-1-2) o,f,lydk@aqmifa&;
owif;ay;ydk@qufoG,fa&;
(2)
(3)
jrefrmhppfwyf.v_yf&Sm;oGm;vma&;
(4)
(5)
(2-u-1-3) qufoG,fa&;
ar;jref;csufrsm;udk jyefvnfajzqdkay;vdrfhrnf?
(3) qufoG,fa&;ypPnf;ud&d,mrsm;ta=umif;azmfjyxm;onfh uwfwavmufrsm;wGif enf;ynm
(2-u-1-4) EdkifiHa&;
rnfonfhae&mrsm;wGif t=urf;rzufEdkifiHa&;tHwkr_udk r[mAsL[mtwdkif; vkyfaqmif&rnfqdkonfudk
a,bl,stm;jzifh azmfjyrnfjzpfonf?
(2-u-2-1) ydifzufppfwyf
(1) tiftm;
(ta&twGuf/ t&G,ftpm;ESifhtrsKd;tpm;) e0wonf .ppfwyftm; ppfonftiftm; ig;odef;&Sdatmif
wdk;jrSifh&ef&nf&G,fxm;jyD; t"dutm;jzifh ajcjrefwyf&if;w&if;twGuf avwyfESifha&wyfrS tuef@towfjzifh
qufvuf pGrf;tm;jznfhrnf[k a=ujimxm;onf?
(2) wdkufyGJtpDtpOf
(twdkuftcHtiftm;pkwdk@onf rnfodk@yifwnfaqmufxm;apumrl
wyfcGJ,lepf(Unit) wcktjzpf rnfonfhwm0efudk ,lrnfenf;?)
rnfonfhtzGJ@tpnf;u
wdkufyJ0G ifpGrf;tm;udkEd_if;,SOfjcif
ydifzufppfwyf
rdrdzufrS&yfwnfrnfh ppfwyf
ydifzuf.EdkifiHa&;tHwkr_
rdrdzufrS EdkifiHa&;tHwkEdkifr_
tiftm;
tpGrf;tprsm;
wdkufyJt
G pDtpOf
tm;enf;csufrsm;
wnfae&mESifhwyfpGJjcif;
axmufwdkifrsm;
vlOD;a&ppfwrf;
ydk@aqmifaxmufyHha&;
EdkifiHa&;t&qHk;jzwfay;olrsm;
wdkufcdkufa&;pGrf;&nf
vHkcHa&;udk pOf;pm;oHk;oyfjcif;
ppfwyf.&mZ0iftusOf;csKyf
rnfodk@wyfpJx
G m;rnfenf;?
rnfonfhudpPrsm; aqmif&Gufrnfenf;?)
(4) wyfuljznfhjcif;
aysmuf=um;ckcHa&;ppfqifEJa$ omae&mESifh rdkif 10/ 30/ 50/ 100/ 200 tuGmrSaeI yHkrSefwyful
jznfhcsdefrsm;rSm rnfodk@&SdEdkifoenf;?
58
(6) wdkufcdkufa&;pGrf;&nf
(avhusifhoifwef;ay;jcif;/ tiftm;ta&twGuf/ wyfcGJ,lepf. &mZ0if/ xdcdkufaoqHk;E_ef;/ pdwf"gwf
a&;&mwdk@udk cef@rSef;wGufqjcif;qdkif&m tcsuftvufrsm;onf owif;jzef@csdv_H@aqmfay;rnfh&nf&G,fcsufESifh
owif;jzef@csdonfh enf;pepfrsm; xda&mufapa&;twGuf ta&;ygonf? wyfcJG,lepfwdkif; pGrf;&nfcsif;
rwl=uyg? Oyrmtaejzihf ajcvsifwyf&if; 22.pGrf;&nfESifh wyfr 121.pGrf;&nfcsif; wlEdkifrnfr[kwfouJhodk@
wyfr 121 onfvnf; oHcsyfumwyf&if;ESifh pGrf;&nfcsif; rwl=uyg?
r[mAsL[mudk taumiftxnfazmfolwdk@taejzifh xdkwyfcJ,
G lepfwdk@. pGrf;&nfrsm;udk od&SdaerSom
yHkpHcsI ydkif;jcm;avhvmoHk;oyfEdkifayrnf? xdk@jyif txl;wvnf pOf;pm;oHk;oyf&rnfh tcsKd@aomwyfcJ,
G lepf
rsm;udk *&kwpdkuf trSwftom;jyKxm;Edkifayvdrfhrnf?
pGrf;&nfrsm;udk od&Sdxm;&ef vdktyfouJhodk@ taxmuftulay;Edkifonfh tjcm;owif; tcsuf
tvufrsm;udkvnf; od&Sdxm;&ayrnf? Oyrm-'Drdkua&pDtwdkuftcHbufodk@ cdkvH_vmol(wyfajy;)rsm;udk
tdEdN,tajcpdkuf jrefrmEdkifiH t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ aumfrwD (pDtefatbD) (CNAB-Committee for
Nonviolent Action in Burma)u rSwfwrf;wifxm;&m xdkrSwfwrf;t& jrefrmppfwyftwGif; pdwf"mwf
a&;&m ysufjym;usqif;aea=umif;od&onf qdkaom tcsuftvufrsKd;jzpfonf?
rnfonfhta=umif;&if;rsm;u tqdkygwyfcJ,
G lepfrsm;wGif pdwf"mwfa&;&m ysufjym;usqif;r_
jzpfapoenf;?
owif;pmrsm;
owif;tcsuftvufrsm;udk
owif;jzwfawmufydwfqdk@r_
a&'D,dk/ &kyfjrifoH=um;/ owif;pmESifh yHkESdyfxkwfa0a&; ydkifqdkifr_
ynma&;uwckvHk;udk xdef;csKyfxm;Edkifr_
tusifhp&dkufudk xdef;csKyfajymif;vJapEdkifaom EdkifiHawmfbmudk ydkifqdkifr_
EdkifiHwumtodtrSwfycH&r_ESifh urBmhowif;avmu/ tjcm; t"du qufoG,fa&;Xme
rsm;odk@ aygufa&mufr_&Sdjcif;
aumif;pGmavhusifhxm;olrsm;jzifh us,fjyef@pGm zGJ@pnf;xm;Edkifonfh axmufvSrf;a&; uGef,uf
&Sdaejcif;
urBmhtqifhrD qufoG,fa&;vkyfief; vkyfaqmifEdkifjcif;?
(2) tm;enf;csufrsm;
(3) axmufwdkifrsm;
jrefrmppfwyf
ppfaxmufvSrf;a&;
rD'D,m
EdkifiHjcm;aiG&if;jrSKyfESHolrsm;
pD;yGm;a&;todkif;t0dkif;
t&yfzuf0efxrf;rsm;
tjcm; (tmqD,H/ w&kwf tp&Sdojzifh)
(4) vlOD;a&ppfwrf;
jrefrmppfwyf
ppfaxmufvSrf;a&;
t&yfzuf0efxrf;
pD;yGm;a&;todkif;t0dkif;
w&kyf/ pifumyl/ *syef/ tif'dkeD;&Sm;/ xdkif;
tjcm;
(2) tzGJ@tpnf;rsm;
(a0zefcsuf? tzGJ@tpnf;rsm;onf EdkifiHa&;tm%mZpfjrpfrsm;. tajccHjzpfonf qdkaomtcsufudk jyefvnf
trSwf&=unfhyg? vlr_tzGJ@tpnf;rsm;&Sdaejcif;a=umifh tm%mudk A[dkrScsKyfudkif&ef cufcJoGm;onf? wenf;
tm;jzifh A[dkrScsKyfudkifonfh tm%monf jyef@=uJoGm;onf? xdk@jyif vlaer_tzGJ@tpnf;rsm;onf tpdk;&ESifh
twdkuftcH=um;wGif =um;aeEdkifa&;twGifvnf; r&Sdrjzpf ta&;ygonf? tu,fI tm%mv$Jajymif;r_
qdkif&m ta&;}uD;aomudpPrsm;- Oyrm-awG@qkHndSEd_if;a&;/ ,m,DtkyfcsKyfa&; tp&Sdonfwdk@udk aqmif&Gufrnf
qdkv#ifvnf; vlaer_tzGJ@tpnf;rsm;rSm tvGeftoHk;0ifpGm ulnDay;Edkifonf? odk@jzpfI vlr_tzGJ@tpnf;rsm;
onf ta&;}uD;aom axmufwdkiftjzpfwnf&Sdaeojzifh EdkifiHa&;tHwkr_ r[mAsL[mudk a&;qJGolrsm;u
ta&;}uD;aom tcsuftaejzifh owfrSwfxm;&ygrnf?)
=uHhcdkifzGH@jzdK;a&;toif;
oHCmhr[mem,utoif;
pma&;q&mrsm;toif;
rdbq&mtoif;
ppfr_xrf;a[mif;rsm;toif;
tm;upm;uvyftoif;rsm;
tjcm;
wyfrawmfppfOD;pD;r;rsm;ESifh ppfaxmufvSrf;a&;
e0wtwGif;&Sd tv,ftvwfoabmxm;&Sdolrsm;ESifh oabmxm;wif;rmolrsm;
e0wESifh v,form;rsm;
tpdk;&. xdyfydkif;ESifh atmufydkif; t&m&Sdrsm;
yk*~vdu0efxrf;ESifh tpdk;&.t&yfzuf0efxrf;
tjcm;
(1) axmufwdkifrsm;
(a0zefcsuf - taxmuftulyaxmufwdkifrsm;rSm t"dutm&Hkpdkuf v_yf&Sm;&rnfhae&mrsm;jzpfonf?
ydifzufjzpfol. taxmuftulyaxmufwdkifrsm;udk wdkufcdkuf&ef &nfrSef;&rnfjzpfjyD;/ taumif;qHk;
EdkifiHa&;tHwkEdkifa&;twGuf rdrdzufwGif&Sdaom taxmuftulyaxmufwdkifrsm;rS pwif&ygrnf?)
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf (teft,fvf'D)
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH trsKd;om;aumifpD (tefpD,lbD)
&[ef;ysKdrsm;or*~
EdkifiHa&;tHwkv_yf&Sm;r_aumfrwDrsm;
(1)
vlenf;pkwdkif;&if;om;wdk@. tzGJ@tpnf;rsm;
(2)
EdkifiHtodkif;t0dkif;rS tzGJ@tpnf;rsm; (vGwfvyfaom vl@abmiftzGJ@ tp&Sdojzifh)
(3)
urBmhukvor*~
(2) vlOD;a&ppfwrf;
(txufwGifazmfjycJhonfh ydifzuf. EdkifiHa&;tHwkr_rS vlOD;a&; ppfwrf;twdkif;jzpfonf?)
(1) aumvdyftqifh ynmwwfrsm;udk arG;xkwfjcif;
bGJ@&vmolrsm;onf tzGJ@tpnf;rsm;odk@0ifI EdkifiHa&;tHwkr_udk u|rf;usifpGm v_yf&Sm;Edkif=uonf? OD;aqmifr_
ay; Edkif=uonf? olwdk@tm; todynmay;pnf;&Hk;I&onf? tpOftvmtm;jzifh A[kokwjynfh0I
tawG;tac: xufjrufolrsm;udk tm%m&Sifwdk@u a=umufonf? a=umuf&avmufatmifvnf; bGJ@&vm
olwdk@. tawG;tac:u pl;&SxufjrufvSonf?
(2) a'otvdkuf pmwwfajrmufr_E_ef;
(3) vlenf;pkwdkif;&if;om;rsm;.yg0ifE_ef;ESifh bmomw&mudk;uG,fr_twdkif;tq
jrefrmEdkifiHtwGif; wdkif;&if;om;vlenf;pkrsm; yg0ifwnf&Sdaejcif;/ jynfolwdk@ bmomw&m;udkif;&SdLif;jcif;wdk@
a=umifh rwlnDaomtkyfpkrsm;udk tm;ay;v_Haqmf&ef/ pkpnf;aygif;pyf&ef vdktyfvmonf? pmayxGef;um;a&;
twGufvnf; oifhavsmfpGm todynmay;v_H@aqmf&ygrnf?
(4) a'otvdkuf vlaer_tqifhtwef;
(&Gmw&GmwGif tpm;taomuf&Sm;yg;jcif;/ aomufoHk;a&r&&Sdjcif;/ v#yfppfrD;r&Sdjcif;/ usef;rma&; xdef;odrf;
apmifha&Smufr_vkyfief;rsm;r&Sdjcif;/ pD;yGm;jzpfxkwfvkyfEdkifaom aumufyJoD;ESHrsm;r&Sdjcif;/ vli,fvl&G,frsm;
usef&Sd raeawmhjcif; ponfwdk@jzpfysufaeygu xdk&Gmonf 'Drdkua&pD v_yf&Sm;a&;twGuf taxmuftul
ay;Edkifrnf r[kwf[k qdk&zG,f&Sdayvdrfhrnf? wenf;tm;jzifh txufygtcsuftvuf tp&Sdonfwdk@
txdkuftavsmuf &SdaerSom v_yf&Sm;r_udktusKd;jyKEdkifp&m&Sdonf? odk@aomf 'Drdkua&pD z,f'&,ftpdk;&
wufvmaomtcg trSefwu,f vkyfay;vmEdkifp&m&Sdaom tem*wf&nfrSef;csufrsm; ponfhwckckudk
xdk&Gmtm; u|Ekfyfwdk@ ajymjyoifhygonf?)
jrefrmEdkifiHe,fpyfwav#muf&Sd pD;yGm;a&;vkyfudkifae=uolrsm;
ausmif;om;rsm;
bmoma&;tzGJ@rsm;
vlenf;pk wdkif;&if;om;wdk@rS trsm;pk
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf
ywf0ef;usifxdef;odrf;apmifha&Smufa&;tzGJ@rsm;
vl@tcGifhta&;tzGJ@rsm;
tjcm;
(2) tzGJ@tpnf;rsm;
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf
ucsifjynfe,fwckvHk; zGH@jzdK;a&;tzGJ@(Pan-Kachin Development Society)
tefpD,lbD tzGJ@0if tzGJ@tpnf;rsm;
'Drdku&ufwpf jrefrmhtoH(DVB - Democratic Voice of Burma)
jrefrmEdkifiH tvkyform;or*~rsm; tzGJ@csKyf (FTUB - Free Trade Unions of Burma)
&dk[if*sm aoG;pnf;nDnGwfa&;tzGJ@ (RSO - Rohinga Solidarity Organization)
urBmhukvor*~
National Endowment for Democracy
International Republican Institute
Open Society Institute
tjcm;
wefjyefaxmufvSrf;a&;udk xda&mufatmifvkyfaqmifjcif;
(2)
(3)
qufoG,fa&;
owif;ay;ydk@olxm;&Sdjcif;/ a&'D,dkjzihfqufoG,fjcif;/
rnfolrnf0grSef;rod&yJ owif;ay;ydk@ vufcHjcif;(dead drops rnfolay;I rnfol,lrSef;rod&yJ
owif;ay;ydk@vufcHaom qufoG,fa&;enf;wrsKd;)/
vufcH&Hkoufouf qufoG,fjcif;/
uwifpDpOfxm;aom pum;0Sufrsm;udk toHk;yjcif;/
yD*sDyD(PGP-Pretty Good Privacy tD;ar;vfrsm; ay;ydk@vufcH&mwGif vHkcHpdwfcsr_&Sdatmif pDrH
xm;aom uGefjyLwmpepf)udk toHk;yI tD;ar;vf ay;ydk@jcif;ESifh
uGefjyLwmjzifh qufoG,faom tjcm;yHkpHrsm; tp&Sdonfwdk@rSm pdwfcsvHkcHaom qufoG,fa&;
erlemyHkpH rsm; jzpfonf?)
(5)
owif;ESifhrSwfwrf;rSwf&mrsm; vHkcHKa&;
(2-u-3) xifjrif,lqjcif;
a&S@vkyfief;pOfESifh &&Sdaomtcsuftvufrsm;udk=unfhv#if r[mAsL[ma&;qGJolrsm;
taejzifh xifjrif,lqcsufrsm;udk jznfhpGufay;&zG,f&Sdonf? txl;ojzifh jzpfEdkifaom v_yf&Sm;r_vrf;a=umif;
rsm;udk tao;pdwfpdppf&mwGif xifjrifcsufrsm;udk aygif;pyfay;&zG,f&Sdonf? trSefpifppf r[mAsL[mtwdkif;
xda&mufatmifv_yf&Sm;rnfqdkv#if txiftjrifoufoufudk tajccHIr&Edkifyg? tcsdefwdkif;tcsdefwdkif;
&Edkifor#tcsuftvufay:tajccHI v_yf&Sm;rSom t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ atmifjrifEdkifonf? tu,fI
xifjrifcsuftwdkif;vkyfaqmif&HkrSvGJI tjcm;r&Sdawmhv#if xdkxifjrifcsufrsm;onf vuf&Sd tajctaewGif
tusKH;0ifaeqJ [kwfr[kwf aocsmatmif tm;xkwf&ygrnf? xifjrifcsufrsm;udk Oyrmay;ygrnf?
(1) tefpD,lbDtm; EdkifiHjcm;tpdk;&rsm;u ppfa&;tultnDay;jcif;&Sdrnf r[kwf?
65
xdkif;wGif&Sdaom tar&dueftusKd;pD;yGm;rsm;u
tar&duef rl0g'tay: v$rf;rdk;csKyfudkifr_ &SdcJhonf?
jrefrmEdkifiHESifhywfoufonfh
tvGef ta&;=uD;onf?
(5) tjcm;
(2-c) ydifzuf.vkyfaqmifEdkifpGrf;rsm;
jrefrmppfwyfta=umif;udk aphpyfaocsmpGmjyef=unfhjyD; ydkif;jcm;pdwfjzmoHk;oyfEdkifv#if
EdkifiHa&;tHwkrj_ zifh rdrdbufu v_yf&Sm;Edkifonfhvrf;a=umif;tm; ydifzufu rnfodk@acszsufEdkifpGrf;&Sdonfudk
jzpfEdkifajcrsm;ESifhwuG pOf;pm;vmEdkifonf? jrefrmppfwyfu rnfodk@vkyfaqmifvmEdkifonfrsm;ta=umif;
aumufE_wfoHk;oyf&v#if atmufygtwdkif;jzpfEdkfifonf?
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(5) qHk;jzwfcsufcsjcif;
v_yf&Sm;r_ vrf;a=umif;wckudk aqmif&Guf&ef
a&S@vkyfief;pOftwdkif; tjynfhtpHk vufawG@vkyfaqmifjcif; jzpfonf?
qHk;jzwfcsuf
csvdkufonfqdkjcif;rSm
tESpfcsKyf
tcef;(6)onf r[mAsL[mwckudk wGufcsufa&;qGJ&mwGif rnfonfhtcsufrsm;yg0if&rnf/
rnfodk@ vkyfaqmif&onfudk xifjrifcsufay;jcif; jzpfonf?
r[mAsL[mtwGuftcsufudk tzGJ@tpnf;. wm0efay;csuft& tvGefta&;=uD;pGm
a&;om;&onf? vsifjrefpGm jyifqif&Hkjzifhr&yg?
twdkuftcH EdkifiHa&;tzGJ@rsm;. vkyfaqmifEdkifpGrf;rsm;udk wwfEdkifor# yg0ifaeatmif
tajcyI a&;qGJ&onf?
r[mAsL[mtwGuftcsufudk aumif;pGm uwifjyifqifxm;EdkifonfESifhtr# a&S@vkyfief;pOf
atmifjrifa&;twGuf taumif;qHk; v_yf&Sm;r_ vrf;a=umif;udk od&Sda&G;cs,fEdkifonfjzpfI qHk;&_H;EdkifzG,f&Sdaom
vrf;prsm; avsmhenf;oGm;rnfjzpfonf?
r[mAsL[mtwGuftcsufudk vuf&Sdtaetxm;ESifh tjrJudkufnDaeatmif jyifqif
jznfhpGufxm;&onf? r[mAsL[m a&;qGJonfhyHkpH&Sd&onf? txl;tm&HkpdkufI a&;qGJ&onf?
r[mAsL[ma&;qGJoltzdk@ rnfr#yif tav;teufxm;jyD; a&;qGJ&onfjzpfapumrl a&;qGJ
onfhyHkpH &Sdaeaoma=umifh &Sif;vif; uGJjym;pGm pOf;pm;Edkifvmonf?
--------- 000--------67
tcef; (7)
68
vHkcHa&;u
tpdk;&qef@usifa&;v_yf&Sm;r_udk qifEJa$ omtwdkuftcHtzGJ@wdkif;tm; tpdk;&u acsr_ef;&ef
ypfrSwfxm;um tcGifhomwdkif; pdrfh0ifxdk;azmufaernf[k ,lq&ygrnf? odk@rSom twdkuftcHwdk@onf a&&Snf
vkyfief;pOftwGuf *&kpdkufjyD; pDrHaqmif&GufEdkifygrnf? twdkuftcHtzGJ@rsm;twGif;Y owif;axmufvSrf;
cHae&jcif;udk tav;teuf *&kpdkuf&rnf jzpfonf? odk@aomf tpdk;&owif;ay;rsm;rSm tzGJ@twGif;pdrfh0ifI
tpdk;&xHjyefvnf owif;ydk@ay;aeolrsm;jzpf&m tjcm;wbufwGifvnf; wdk@tm; jyeftoHk;csEdkifp&m
tuGufrsm;&SdEdkifonf?
twdkuftcHwdk@.v_yf&Sm;r_onf
t=urf;rzufv_yf&Sm;aeonfhtqifhwGifyif &Sdaea=umif;/
&efjidK;jzifh *vJhpm;acs&ef &nf&G,frxm;a=umif;/
tpdk;&t&m&Sdrsm;tm; vGwfjidrf;csrf;omcGifhay;rnfh tpDtpOf&SdaeqJjzpfa=umif;/
twdkuftcHv_yf&Sm;r_rsm;udk ypfrSwfxm;jcif;onf vl@tcGifhta&;csKd;azmufjcif;ESifh tm%m
tvGJoHk;pm;jcif;wdk@udk cGifhyaompepfwck jzpfaea=umif;/
twdkuftcHwdk@.v_yf&Sm;r_onf tqdkygpepfukd taumiftxnfazmfay;aeolrsm;tm; qef@usif
jcif; r[kwfa=umif;/
xdkpepfudk taumiftxnfazmfaeolrsm;ESifh xdkpepf. wdkufcdkufjcif;cH&olrsm;rSm pepf.
om;aumif twlwlyifjzpfa=umif; tp&Sdonfhtcsufwdk@udk tpdk;&odatmif xdkowif;ay;rsm;rS
wqifh v_y&f Sm;r_ acgif;aqmifwdk@u xnfhydk@ay;v#if &EdkifzG,f&Sdayrnf?
69
twef;tpm;tvdkuf owif;pkpnf;jcif;
tcsKd@aom owif;trsKd;tpm;rsm;onf ppfOD;pD;r;rsm;u qHk;jzwfcsuf csay;Edkif&ef toHk;0if
wwfa=umif; pma&;ol tawG@t=uHKt& ajymjyEdkifygonf? ppfzufa&;&mwGif owif;tcsuftvufrsm;rSm
tjrJwrf;tqifoifh jzpfaeatmif wm0ef&Sdolwdk@u vkyfay;xm;&onf? olwdk@onf tqdkyg owif;rsm;udk
vufcHEdkifzdk@ apmifhraeyg? udk,fwdkif owif;aemufudkvdkufonf? ydkif;jcm;pdppfoHk;oyfonf? wdusaom
rSwfwrf;wapmifjzpf&ef trsKd;tpm;cGJI ol@ae&mESifhol twdutusxm;&Sdonf? odk@rSom tu,fIrsm;
ppfAdkvfcsKyfwOD;u &efolbmvkyfaeovJ[k ar;vmonf&Sdaomf wm0efust&m&Sdu aemufqHk;od&Sd
70
ppfa&;v_yf&Sm;r_ pDpOfonfhyHkpH
tydkif; (5)ydkif;yg0ifonf?
(1)
tajctae
(2)
a&S@vkyfief;pOf
(3)
v_yf&Sm;r_udk yHkazmfjcif;ESifh wm0efcGJa0jcif;
(4)
pDrHcef@cJjG cif;ESifh ydk@aqmifaxmufyHhjcif;
(5)
trdef@ay;jcif;ESifh tcsufjyjcif;
(1) tajctae
owfrw
S fxm;aoma'owckwGif v_yf&Sm;Edkifrnfh 0ef;usiftaetxm;udk t=urf;zsOf;azmfjyonf?
(1-u) rdrdbufrStajctae- owfrSwfvdkufaoma'o. ywf0ef;usifw0dkufwGif rdrdv_yf&Sm;r_rsm; jzpfEdkif
aprnfh owif;tcsuftvufrsm;jzpfonf? wm0ef,lvkyfaqmifrnfh vkyfief;pOftwGuf a&G;cs,fowfrSwfjyD;
udpPrsm;udk tao;pdwf jyifqifaomtcg xdkowif;tcsuftvufrsm;udk pOf;pm;oHk;oyf&onf?
(1-c) &efol@tajctae ? ? owfrSwfxm;aoma'o. 0ef;usifw0dkufwGif avmavmq,fjzpfysufaeaom
&efol@v_yf&Sm;r_rsm;ESifhywfoufonfh owif; tcsuftvufrsm;jzpfonf?
(2) a&S@vkyfief;pOf
v_yf&Sm;r_wGif rnfolwdk@yg0ifrnf/ rnfonfhudpPrsm; v_yf&Sm;rnf/ rnfonfhae&m/ rnfonfh
tcsdef/ rnfonfhta=umif;a=umifhv_yf&Sm;rnf ponfwdk@udk &Sif;vif;wduspGm xkwfjyefa=unmjcif;jzpfonf?
odk@aomf a&S@vkyfief;pOfudk vkyfaqmif&ef wm0ef,lol. emrnftwdtus/ wdusaom&nfrSef;csuf/ tcsdefESifh
ta=umif;&if;wdk@udk azmfjy&efroifhyg?
71
xdef;odrf;uGyfuJr_
v_yf&Sm;r_wckwGif yg0ifaomtzGJ@rsm;pGmudk aygif;pyfpkpnf;ay;Edkif&rnfjzpf&m tpDtpOf
a&;qGJoltaejzifh tjcm;jzpfEdkifaom xdef;odrf;uGyfuJa&;rsm; &Sd&ygrnf? Oyrmtm;jzifh
(1) tcsdef
ydkrdk=uD;rm;aomv_yf&Sm;r_wckwGif jzpfpOfwckay:aygufvmaomtcg tjcm;tzGJ@wckrS
tjcm;vkyfaqmifr_twGufoHk;&ef &nf&G,fxm;aom t&if;tjrpfpGrf;tm;(Oyrm-um;wpD;)udk vdktyfv#if
toHk;y&ayvdrfhrnf? odk@rSom owfrSwfxm;aom tcsdeftwGif; ydkIrapm/ ydkIaemufrusyJ v_yf&Sm;Edkifrnf
jzpfonf? tu,fI tqdkygjzpfpOfrSwqifh vlxkv_yf&Sm;r_jzpfap&ef &nf&G,fxm;onfqdkygu pwifrnfh
tcsdeftwdtus(H-hour)udk toHk;cs&ef ta&;=uD;onf? odk@rSom v_yf&Sm;r_wckpDudk wjydKifwnf; v_yf&Sm;
Edkifonf? t=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk &ufpufpGm[ef@wm;ydwfqdk@&ef ppfwyfESifh&Jrsm; xlxyfpGm csxm;vifh
upm; v_yf&Sm;r_udk rjzpfraevkyf&onfh tajctaersKd;qdkv#if rdepfydkif;twGif; &nf&G,fcsuf +yD;ajrmufap
Edkifrnfh v#yw
f jyuf qENjyjcif; (Lighting - hit and run)rsm;udk pDpOfxm;&ef vdktyfrnfjzpfonf?
(3) pkaygif;taumiftxnfazmfjcif;
teD;tem; a'owcktwGif; wckxufydkaomtzGJ@rsm;&Sdaeygu pkaygif; taumiftxnf
azmf&ef vdktyfonfqdkv#if rdrdwdk@tcsif;csif; owif;ay;ydk@ qufoG,fEdkirf nfhae&mwckudk twdtus a&G;cs,f
toHk;cs&ygrnf?
(4) tjcm;
tjcm;aom xdef;odrf;uGyfuJr_rsm;udkvnf; pOf;pm;xm;Edkifygonf? Oyrmtm;jzifh v_yf&Sm;r_
pwifrnhf ae&mteD;&Sd vlpka0;aomae&mrsm;/ odk@r[kwf qENjyaomae&mrS tajctaet& &kwfw&uf
xGufcGm+yD;aemuf jyefvnfvlpk&rnfh qHk&yfrsm; jzpfonf? rnfonfhv_yf&Sm;r_wGifrqdk enf;AsL[mrsm;udk ydkydk
vdkvdk uwifpDpOfxm;&onf? enf;AsL[mwckwnf;udk awmufav#muf yHkaotoHk;cs&efroihfyg? ajymif;vJ
oGm;onfhtajctaeay:rlwnfI jzwfxdk;^m%fudk &kwfw&uf oHk;vdkuf&onfvnf;&Sdonf/ xdktcgrsKd;wGif
&v'faumif; xGufay:vmwwffonf? xdef;odrf;uGyfuJr_udk ydkifydkifEdkifEdkif rpDpOfEdkifygu &nfrSef;csuf
atmifjrifzdk@ raocsmyg? xdcdkufqHk;&H_;r_ rsm;oGm;Edkifonf? xdk@jyif yg0ifv_yf&Sm;olwdk@ csufcsif;yif pdwf&_yfaxG;
oGm;Edkifonf?
&nfrSef;xm;oavmuf vkyfEdkifovm;
r[mAsL[ma&;qGJ&mwGif aemufxyfpOf;pm;&efrSm &nfrSef;xm;oavmuf jzpfatmif
vkyfEdkifygrnfvm; qdkaomtcsufjzpfonf? ydifzufjzpfolonf tiftm;udk &kwfw&uf rajymif;vJwwfyg?
odk@aomf &nf&G,fcsufudk vsifjrefpGm ajymif;wwfonf? xdk@a=umifh twdkuftcHtiftm;pku pGrf;tm;&Sdor#
pDpOfxm;onfhwdkifatmif rddrd&nfrSef;xm;onfrsm; txdkuftavsmuf ajymif;vJoGm;Edkifonf? ar#mfvifhxm;
ovdk jzpfrvmwwfonfvnf;&Sdonf? ydifzuf&efol@wyfrsm;onf tiftm;twdk;tavsmhvkyfI ae&majymif;
wyfpGJavh&Sd&m ,if;udktm&Hkpdkuf=unfhv#if tHhtm;oifhp&mwckckawmhawG@vmrnfjzpfonf? odk@aomf v_yf&Sm;
olwdk@taejzifh &kyfysufqif;ysuf xdwfvef@ajcmufjcm;rdrnfawmh r[kwfay?ta=umif;rSm r[mAsL[mudk
74
tESpfcsKyf
(1)
(2)
(3)
tao;pdwfudk tm&HkpdkufEdkif&rnf?
(4)
76
tcef; (8)
todynm jzef@jzL;ay;jcif;
todynmjzef@jzL;ay;jcif;
rnfol@udk vH_@aqmfay;rnfenf;
rnfonfhtodynmudk jzef@jzL;v_H@aqmfay;rnfenf;
rnfolu v_H@aqmfay;rnfenf;
v_H@aqmfr_udk rnfr#xdoabmaygufcH,lEdkif=uoenf;
rnfol@udk v_H@aqmfay;rnfenf;
a,bl,stm;jzifhqdkv#if jynfolvlxkw&yfvHk;udk todynmjzef@jzL;v_H@aqmfay;&ygrnf?
odk@aomf tawG@t=uHKESifh okawoersm;t& &nf&G,fxm;onfhy&dowfudk tkyfpkrsm; cGJxkwfjyD; tkyfpkwpkpD
twGuf oD;oef@pDv_H@aqmfay;v#if ydkxda&mufonf? odk@jzpfI v,form;wOD;tm; todynmjzef@jzL;v_H@aqmf
ay;rnfqkdv#if ausmif;om;wOD;twGuf vdktyfaomtodynmESifh jcm;em;&ayvdrfhrnf? t=urf;rzuf
v_yf&Sm;olwdk@u tkyfpdk;ol.axmufwdkifrsm;wGif yg0ifolwdk@tm; t"du v_H@aqmfay;&rnfjzpfonf? ynm
t&nftcsif;tvdkuf/ bmoma&;,Hk=unfr_tvdkuf/ vlrsKd;pktvdkuf/ &nfrSef;csuftvdkuf v_H@aqmfay;&
ygrnf? xdk@jyif rnfr#xd oabmayguf em;vnfonf/ vufcH,lEdkifonf qdkonfhtcsuftay: rlwnfIvnf;
v_H@aqmfay;&onf?
78
rnfolu v_H@aqmfay;rnfenf;
v_H@aqmfay;yHk trsKd;rsKd;&Sdonf? pm&Gufw&GufrSaomf/ a&'D,dktoHv$ifXmewckrS
aomf jzpfEdkifonf? odk@r[kwf tifwmeufrS tD;ar;vf ydk@Ivnf;&onf? &kyf&Sif/ rdef@cGef;/ yHkESdyfpmtkyf/
aqmif;yg;/ qdkifbkwf/ ydkpwm pojzifh trsKd;rsKd;oHk;I v_H@aqmfay;Edkifonf? aumv[vqdkonfrSm owif;
jzef@csdolrsm;&SdaeIom tqifhqifhjyef@v$ifhEdkifjcif;jzpfonf? v_H@aqmfay;olrsm;teuf bmoma&; acgif;aqmif
rsm;/ twdkuftcH EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;/ ausmif;q&mrsm;/ qHyifnSyfolrsm;/ &dk;&m"avh xHk;wrf;qdkif&m
=oZmwduUr &Sdolrsm;/ pme,fZif;avmuom;rsm;/ or*~ajyma&;qdkcGifh&Sdolrsm;/ pD;yGm;a&;tkyfpkrsm;ESifh
oufqdkif&m vlaer_ todkif;t0dkif;rS vl&dkao&Sif&dkao yk*~dKvfausmfrsm; tp&Sdolwdk@wGif y&dowf trsm;tjym;
&SdEdkifojzifh t"duusaom v_H@aqmfolrsm;[k owfrw
S f&ayrnf? xdkolwdk@udk vpfvsLr&_oihfay?
79
owif; trsKd;tpm;rsm;
rnfolwdk@tm;v_H@aqmfay;rnf/ rnfonfhtodynmudk jzef@jzL;v_H@aqmfay;rnf/ rnfodk@aom
0ef;usif todkif;t0dkif;wGif v_H@aqmfay;Edkifonf ponfhtcsufrsm;tay:rlwnfI v_H@aqmfay;aeol/ wenf;
tm;jzifh owif;.rlvtpudk qHk;jzwf&ygrnf? owif;trsKd;tpm;udk tjzL/ rD;cdk; ESifhtrJ [lI oHk;rsKd;cGJxm;
onf?
owif;trsKd;tpm;rsm;
tjzLa&mif
rD;cdk;a&mif
trJa&mif
tjzLa&mif
TtrsKd;tpm;wGif owif;.rlvtpudk wduspGmazmfjyonf? owif;pm&Sif;vif;yGJrsm;/
rlvtponf wcgw&H trSeftwdkif;jzpfonf?
rdef@cGef;rsm;/ rSwfwrf;rsm;ESifh owif;rsm;xGuay:vm&m
f
=um;od&ol y&dowfuvnf; trSefjzpfa=umif; odjyD;jzpfonf?
aqmufrdk;jynfe,frS v$wfawmftrwf *|efprpfonf wuUodkvfq&mrsm;toif;wGif rdef@cGef;
ajym=um;onf[k Oyrmay;ygrnf? *|efprpf.rdef@cGef;udk owif;a0zefcsufwcktjzpf pma&;om;vdkufonf
qdkygpdk@? owif;.rlvtprSm *|efprpf xHrSjzpfonf? *|efprpfu rnfonfhrdef@cGef;udk ajymoGm;a=umif; trSef
twdkif;azmfjyI ydkif;jcm;pdwfjzmoHk;oyfEdkifonf? rSwfcsufay;Edkifonf? a0zefEdkifonf? tudk;tum;rsm;jzifh
azmfjyEdkifonf? odk@aomf pmzwfy&dowfu rdrd.a0zefcsufudk wefzdk;&Sdr&Sd qHk;jzwfrnfjzpfaoma=umifh
*&kpdkufoihfonf? rdrdpmwGif udk;um;csufrsm;udk tjynfhtpHkrazmfjyrdI pmzwfy&dowfu em;rvnfyJ &Sdae
aomf *|efprpfudk xdcdkufapEdkifa=umif; owdxm;oifhonf? rdrdtay: pmzwfy&dowf. ,Hk=unf
tm;udk;r_vnf; avsmhyg;qHk;&H_;Edkifonf? tjcm;wbufwGifrl rddrdtjrifEiS fh pmzwfoltuuf udkufnDoGm;v#if
rdrd(odk@)tzGJ@tpnf;twGuf *k%foduQm wufvmapEdkifonf?
80
rD;cdk;a&mif
TtrsKd;tpm;wGif owif;.rlvtponf rnfol@xHrSjzpfonfudk wduspGmrazmfjyyg?
odk@aomf ,refae@u owif;&&SdcJhonf/ ,Hk=unfpdwfcs&aom owif;&yfuGuf.tqdkt&/ rsufjrif
oufaorsm;. awG@&Sdcsuft&tp&Sdojzifh azmfjyrnfjzpfonf? trSefyif,Hk=unfpdwfcs&aom owif;jzpfjyD;
udk,fydkift,ltqjzifh wifjyjcif;r[kwfa=umif; u;yrf;xm;onf?
trJa&mif
TtrsKd;tpm;wGif owif;.rlvtprSm tjrJvdkvdk ydifzufxHrSjzpfwwfonf? ydifzuf.
raumif;owif;udkxkwfazmfI ol@tm; oduQmcs&ef &nf&G,fonf? Oyrmay;ygrnf? t*Fgae@naeydkif;u
aqmifyk'f
*Dw
yHkEdSyfrD'D,m
&kyfoH
aumv[
aqmifyk'f
aqmifyk'fqdkonfrSm a'go/ trkef;/ tmcHjcif;(odk@) owWd tp&Sdonfwdk@udk cHpm;&onfh
twdkif; wdkwdkwkwfwkwfazmfjyaom pmpkjzpfoifhonf? tJvrdk udkowd&=u (Remember the Alamo)
[laom aqmifyk'fonf ruUqDuefrsm;udk ppfwdkuf&ef tar&duefrsm;udk v_H@aqmfay;aomaqmifyk'f
jzpfonf? rdef;udkowd&=u(Remember the Maine) [kau;a=umfaomaqmifyk'frSm pydef-tar&duef
ppfyJGqifEJa$ &;udk tar&duefjynfolwdk@axmufcHvmap&ef vG,fvifhwul &r,f&Smxm;jcif;jzpfonf? 2000
ckESpfu qmbD;,m;wGif rDvdkqJApftm; qef@usifaomv_yf&Sm;r_Y ol Zmwfodrf;oGm;jyD? ol@udkroHk;awmh
(He's finished) [laom aqmifyk'fudk [pfau;cJh=uonf? ZifbmabGEdkifiHwGif 'Drdkua&pD ajymif;vJa&;
v_yf&Sm;olwdk@u vHkavmufjyD qdkaomaqmifyk'fjzifh &ufpufaomtm%m&Sif a&mbwfrl*gab; tpdk;&udk
qef@usif&ef vlxkudkpnf;&Hk;cJhonf?
*Dw
yHkEdSyfrD'D,m
vlxkynmay;a&;twGuf yHkESdyfrD'D,mqdkonfrSm pmtkyf/ owif;pm/ vufurf;pmapmif/
vufurf;pm&Guf/ qdkif;bkwf/ ydkpwmrsm; tp&Sdonfwdk@jzpfonf? y&dowftrsKd;rsKd;twGuf oifhavsmf&mudk
v_H@aqmfay;Edkifonf? tcsKd@EdkifiHrsm;Y twdkuftcHwdk@u xdef;csKyfEdkifaom owif;pmrsm;&Sdonf? tqdkyg
f buftjyeftvSef ykwfcwfpGyfpGJ
owif;pmESifh tpdk;&owif;pmwdk@wGif 0g'jzef@v_H@aqmf=u&mY wbufESihw
acsy=uonfhpmrsm;udk tvG,fwulzwfEdkifonf?
odk@aomf tcsdefrsm;pGmjzKef;I acsyaeonfh axmifacsmufxJodk@ r0ifrdatmif *&kpdkuf
&ygrnf? v_H@aqmfpmrsm;udk aocsmpGm tcsufusus jyifqif+yD;xm;rSomv#if ydifzufu wefjyef 0g'jzef@vm
aomtcg vG,fvG,fESifhyifwkef@jyefEdkifrnfjzpfonff? v_H@aqmfrnfhta=umif;t&mudk jyifqif&mwGif ydifzufu
rnfodk@ jyefvnfacsyEdkifonfudk uwifpOf;pm;xm;&rnf? odk@r[kwfygu 0g'a&;&mwdkufyJGwGif &H;edrfhoGm;
Edkifonf?
yHkESdyfrD'D,m. ppfrSefaomtusKd;oufa&mufr_rSm vlxktaejzifh taotcsm zwf&_avhvm
Edkifonfhtjyif v_yf&Sm;r_qdkif&m ta=umif;&if;rsm;udkvnf; aqG;aEG;Edkif=uonf? qdkif;bkwfESifh ydkpwmrsm;wGif
vdk&if;wdk&Sif; t"dy`m,frsm;udk aumuf,lEdkif&ef yef;csD/ "gwfyHkrsm;/ wHqdyf/ oauFw/ trSwftom;rsm;/
aqmifyk'frsm;ESifh ta&mifrsm;udk xnfhoGif;azmfjyxm;=uonf?
vlxky&dowfu yHkESdyfrD'D,mrsm;udk aumif;aumif;rSwfrdaeEdkfifonf? aemifwcsdef jyefvnf
toHk;cs&efvnf; &SdEdkifonf? odk@jzpfI yHkESdyfrD'D,mu v_H@aqmfay;vdkufaom todw&m;rsm;onf trSm;
t,Gif;rcHyg? v_H@aqmfonfh &nf&G,fcsufESifh udkufnDr_&Sdae&ygrnf? tb,fa=umifhqdkaomf y&dowfu
aocsmayguf E_dif;,SOfoHk;oyf=unfhrnf jzpfaoma=umifhyif? xdk@a=umifh v_H@aqmfay;olwdk@onf rdrdwdk@ tzGJ@
tpnf;/ v_yf&Sm;r_udk udk,fpm;yonfh rl0g'a&;&m &nfrSef;csufrsm;udk taotcsm pOf;pm;a&G;cs,f&ef
vdkonf? rl0g'a&;&mrsm;ESifhywfoufI ar;cGef;xkwfp&mrsm; &SdvmcJhaomf v_H@aqmfay;olwdk@.wm0ef
rjzpfoifhyg?
82
&kyfoH
a&'D,dk em;axmifoly&dowfudk trsKd;tpm;cGJxm;jcif;/ y&dowfodk@ay;vdkaom todw&m;udk
u|rf;usifpGm jyifqifxm;&SdjcifESifh wcsdefwnf;rSmyif em;axmifcsifpzG,f a&'D,dk tpDtpOfrsm;xm;jcif;jzifh
xda&mufatmif todynmjzef@jzL;v_H@aqmfay;Edkifonf? vluufrsm;aom aw;*DwESifh ae@pOfowif;rsm;
tjyif rdk;av0o/ tm;upm;/ usef;rma&;/ txl;ojzifh jynfwGif;jynfy&Sd t=urf;rzufv_yf&Sm;r_rsm;
ponfwdk@ESifh ywfoufaom owif; aqmif;yg; A[kokwrsm;udk a&'D,dky&dowfu pdwf0ifpm;=uonf?
&kyfjrifoH=um;/ AD'D,dkESifh ADpD'D/ 'DAD'Dwdk@rSm &kyf-oHESpfrsKd;pvHk; yg0ifojzifh ydktm;aumif;onf?
acgif;aqmifwOD; rdef@cGef;ajym&mwGif rnfonfh&nf&G,fcsufjzifh ajymaeonfudk y&dowf=um;ap&ef pOf;pm;
oHk;oyfoifhouJhodk@ ol. oauFw wHqdyf trSwftom;udkvnf; y&dowfu xif&Sm;pGmjrifEdkifzdk@vdkonf?
trsKd;om;tvH&Sdv#if w&m;0ifvkyfydkifcGifh&Sdjcif;.oabmudk ydkrdkaqmif,layvdrfhrnf? av;pm;csD;usL;&aom
ordkif;0ifyk*~dKvf. "gwfyHkatmufwGif ajymaeaomrdef@cGef;onf EdkifiHhordkif;ESifh w&m;0ifqufpyf ay;vdrfhrnf
jzpfonf? rnfodk@aomt0wftpm;ESifh tqifwefqmrsm; 0wfqifoHk;pGJ&ef vdkonfudk tao;pdwf pOf;pm;
Edkifygu oifhawmfayrnf?
emZDacgif;aqmif=uD; [pfwvmonf *smrefjynfolrsm;twGuf "gwfyHk t&dkufcHonfhtcg
ukwftus odk@r[kwf t&yfzuf t0wftpm;udkom 0wfqifavh&Sdonf? &Hzef&Hcg cav;i,frsm;udk ac:,ljyD;
"gwfyHkwJ&G dkufonf? odk@aomf *smrefjynfolrsm;udk atmifyJG&atmif OD;aqmifay;rnfh ppfacgif;aqmiftjzpf
"gwfyHkt&dkufcHaomtcgwGifrl ppf,leDazmif;udkom 0wfqifwwfonf?
aumv[v
tm%mudktvGJoHk;pm;aom tm%m&Siftpdk;&vufxufwGif owif;rsm;udk jzwfawmuf
ydwfqdk@pjrJyif? tpdk;&xkwfjyefaomowif;rsm;rSm ,Hk=unfpdwfcs&r_ r&Sdyg? xdktcgrsm;wGif aumv[v
owif;rsm; xGufay:wwfonf? aumv[vrsm;rSm rnfonfhae&mrSxGufvmonfudk rod&ay? rnfr#txd
rSefuefonfudkvnf; twnfrjyKEdkifyJ &Sdwwfonf?
tu,fI aumv[vwck jyef@EHS@vmonf&Sdaomf xdkaumv[vonf tenf;qHk; jzpf&yf
trSefwckay:wGif tajcyI xGufay:vmEdkifzG,f&Sdonfudk owdxm;rd&ef ta&;=uD;onf? t&ifodjyD;om;/
oHo,&SdjyD;om; ta=umif;t&mrsm;tay: tajccHI xdkaumv[v rSef rrSefudk tenf;qHk;odvmEdkifonf?
aumv[vonf ta&;=uD;aom ta=umif;t&m jzpfae&onf? pdwf0ifpm;r_vnf; &Sdae&onf? odk@rSom
vufqifhurf;jyef@yGm;oGm;rnfjzpfonf?
aumv[vudk v$ifhxkwfonfrSm =um;od&ollwdk@.pdwf"gwfudk jrSifhay;&ef (okd@) ydifzufESifh
tm; axmufcHolwdk@.pdwf"gwfudk ESdrfhcs&eftwGuf jzpfonf? trkef ;yGm;ap&ef/ pufqkyf&GH&Smrdap&ef/
csD;rGrf; axmyemyap&ef tp&SdaomcHpm;r_rsm;udk v_H@aqmfay;&eftwGufvnf; aumv[vrsm;udk v$ifhxkwf
wwfonf?
owd
AsL[majrmuf t=urf;rzuf qifEJa$ omtcg zdESdyfcsKyfcs,faomtpdk;&udk oydwfarSmuf&ef
vlxkudk pnf;&Hk;v_H@aqmfay;&onf? xdktcg tpdk;&trdef@udkemcHonfhvlxkrSm cH,lcsufajymif;vJoGm;+yD; tpdk;&
trdef@tm%mudk zDqefolrsm; jzpfukef=uonf? tpdk;&.tm%mpuf usqif;oGm;onf? xdktpdk;&tm;
w&m;0if todtrSwfyol enf;oGm;onf?
83
tESpfcsKyf
85
tcef; (9)
rmcD,mA,fvD
uavmufpf0pfZf
*END
qm bmqD;vf
vpf'Jvf[wf
rmcD,mA,fvD
tu,fI tDwvDEdkifiHwGif jzpfysufaecJhaom v_yf&Sm;r_/ tHkur_trsKd;rsKd;wdk@udk rnfonfh
tcgr# ppfa&;pGrf;&nfjzifh rwm;qD;Edkifawmhyg [kqdkv#if vlxk v_yf&Sm;r_rsm;tay: ppfwyfu
usifhoHk;aeonfh enf;vrf;rsm; tvkyfrjzpfawmhonfhjyif enf;vrf;opfrsm; rawG@Edkifao;
[kom trSeftwdkif; ta=umif;jy&ygrnf? tm%m&vmaom vlopfwa,muftaejzihf
*k%foduQm ydk&Sdatmif vkyf&efrSm pnf;rsO;f opfrsm;/ enf;vrf;opfrsm; &SmazG&efrSvGJI tjcm;
r&Sdawmhyg?
rmcD,mA,fvD (The Prince)pmtkyfrS
(1505ckESpfwGifa&;jyD; 1515ckESpfwGif jzef@csdonf?)
tDwvDEdkifiHom; EdkifiHa&;awG;ac:ynm&Sif/ *Dwynm&Sif/ uAsmq&mESifh ZmwfnG$ef;a&;ol
rmcD,mA,fvD(1469-1527) =uD;jyif;vmcsdefonf Oa&mywdkufwGif pD;yGm;a&;ESifh vlr_a&;rsm; t}uD;tus,f
ajymif;vJwdk;wufoGm;csdefjzpfonf? xdktcsdefwGif ukefypPnf;csif; zvS,fonfhtqihfrS aiGtojymudk pwif
toHk;yonhf pD;yGm;a&;odk@ ajymif;vJoGm;jyD; A[dkrS tm%mcsKyfudkifr_ jrifhrm;vmonf? tkyfpdk;olbk&if/
bk&ifrwdk@onf ukefonfrsm;ESifh r[mrdwfyum t=uD;tus,f u,f0csrf;omvm=u+yD; xdk"eOpPmrsm;jzifh
cg;ydkufaqmif a=u;pm;ppfonfrsm;udkzGJ@pnf;jyD; tumtuG,f,lcJh=uonf? Todk@jzifh pdkufysKd;a&;vkyfief;rsm;
vkyfp&mrvdkonfhtcsdefrsm;wGif ppfom;pkaqmif;ay;&aom ajrydkif&Sifrsm;tay: tkyfpdk;olwdk@u t&ifavmuf
86
87
88
uavmufpf0pfZf
um;vfAGefuavmufpf0pfZfudk 1780ckESpfwGif arG;zGm;onf? zcifjzpfolrSm y&yf&Sm; ppfwyfrS
t&m&Sd jzpfonf? ppfr_xrf;aqmifpOf a&S@ydkif;ESpfrsm;Y oli,fcsif;vnf;jzpf/ =o0g'ay;olvnf;jzpfaom
f fu uavmufpf0pfZf.
AdkvfcsKyf *sm['f AGef &Saemhpfxf (Gerhard von Scharnost)udk awG@cJhonf? &Saemhpx
t&nftcsif;rsm;udk odojzifh ppf.oDtdk&DESifh vufawG@usihfoHk;yHkwGif q&mwqljzpfvmap&ef vrf;a=umif;cs
ay;onf? uavmufpf0pfZfonf 1818 ckESpfwGif Adkvfr;csKyf&mxl;&&Sd+yD;aemuf y&yf&Sm;ppfausmif;wGif
ausmif;tkyftjzpf wm0efxrf;aqmifonfrSm 1831ckESpfwGif 0rf;a&m*gjzifh raoqHk;rDxd jzpfonf? xdkumv
twGif; ppfESifh ywfoufI qdkonfhpmtkyfudka&;cJhonf?
xdkpmtkyfudk ppfyGJvrf;n$eftjzpftoHk;y&ef &nf&G,fxm;cJhjcif;r[kwfyg? ppfESifh ywfoufI
'\e&_axmifhrS oHk;oyfjcif;omjzpfonf? ppfyGJrsm;wdkufcdkufonfhyHkomefonf jyifopfawmfvSefa&;
twGif;rSmyif ajymif;vJoGm;a=umif;ESifh wzef xdkawmfvSefa&;udk qufcHol eydkvD,efwdk@a=umifh t=uD;
tus,f ajymif;vJcJh&a=umif; uavmufpf0pfZfu odxm;onf? pepfwus ppfcsDwuf&mrS tpyI
tqHk;tjzwfay;aom atmifyGJrsm;&&eftxd ESpfbufppfwyfrsm;jzifh wpkwa0; ,SOfydifwdkufcdkuf&if; ppfjzpf
vm&jcif;yif? ESpfbufpvHk;wGifvnf; tqHk;t&H; =uD;rm;&onf (ppfqdkonfrSm tqHk;pGefaom tuef@towf
xda&mufatmif wbufESifhwbuf =urf;wrf;pGm wGef;ydk@jcif; jzpfonf?)
ppfyJw
G ckudk rnfodk@qifE$J&rnf qdkjcif;xuf ppfESifhywfoufI rnfodk@pOf;pm;&rnf qdkonfh
ol. ppfa&;tjrifudk uavmufp0f pfZfu xkwfazmf a&;om;cJhonf? ol@tjrifonf xdk;azmufjrifEdkifpGrf;
aumif;vSonf? oHwrefa&;/ pD;yGm;a&;ESifh EdkifiHa&;vrf;n$efcsufrsm;ygaom xdyfwef;r[mAsL[m (Grand
strategy) onf aemufqHk;wGif EdkifiHa&; OD;aqmifolwdk@. wm0efjzpfvm&onfudk olu owdyrdcJhonf?
,ae@acwf ppfa&;r[mAsL[m wnfaqmuf&mwGif ppfOD;pD;r;rsm;u r=umc% qdkovdkyif
EdkifiHa&; &nfrSef;csufrsm;ESifh OD;pm;ay;&rnfhudpPrsm;udk rxdcdkufap&atmif aqmif&Guf&onf? t&if;tjrpf
pGrf;tm;rsm;udk cGJa0&jcif;/ ppfqifa&;ae&mrsm; owfrSwf&jcif;/ wdkufcdkufa&;twGuf pnf;rsOf;rsm;
xkwfjyef&jcif;/ &nfrSef;csufrsm;udk vkyfaqmif&ef wm0efay;&jcif; tp&Sdonfwdk@wGif olwdk@onf
tuef@towfrsm;jzifhom vkyfcGifh&Sdonf?
obm0twdkif;ajymif;vJwwfonfudk uavmufpf0pfZfESifh rmcD,mA,fvDwdk@u vufcHonf?
xdk@jyif jyD;qHk;cJhaomppfyJrG sm;wGif wdkufcdkufyHk ajymif;vJoGm;cJhonfudkvnf; olwkd@ESpfOD;pvHk;u owdxm;rdcJh
=uonf? xdkuJhodk@yif t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ r[mAsL[m a&;qGJolwdk@uvnf; t=urf;rzuf v_yf&Sm;onfh
yHkomefrsm; t=uD;tus,fajymif;vJaewwfonfudk em;vnfvufcH&ygrnf? AsL[majrmufv_yf&Sm;r_udk
ta&;ygqHk;ajymif;vJapcJhonfrSm ody`HESifh twwfynmwGif wdk;wufaeaoma=umifh jzpfEdkifygonf? Oyrm
tm;jzifh ody`HESifhtwwfynm wdk;wufr_rsm;a=umifh vlESifh t&m0wKwdk@ ydkrdkvsifjrefpGm a&G@vsm;vmonf?
owif;ay;ydk@ vufcHr_rsm; ydkjrefvmonf? ta&;ygqHk;rSm pdwful;pdwfoef;rsm; vsifjrefpGm jyef@ESH@vmjcif;
jzpfonf?
89
*EDN
AsL[majrmuf t=urf;rzufydyuQudk aqG;aEG;&mwGif ESpfq,f&mpktpydkif; tdEdN, vGwfvyfa&;
v_yf&Sm;r_Y *ENDu xufxufjrufjruf OD;aqmifEdkifcJhyHkrsm;udk vpfvsL&_Ir&Edkifyg? r[wWr*ENDtjzpf urBmu
od&Sd=uonfh *END (Mohandas Karamchand Gandhi (October 2, 1869 - January 30, 1948))onf
tdEdN,wGif arG;zGm;jyD; a&S@aetjzpf oif=um;wwfajrmufonf? 1893ckESpfwGif olonf awmiftmz&duodk@
oGm;a&mufcJhonf? xdktcsdefu awmiftmz&duwGif vlrsKd;a&;cJGjcm;r_rsm;udk qef@usifae=u&m *ENDvnf;
0ifa&mufqef@usifcJhonf? 1915ckESpfwGif tdEdN,odk@jyefvmjyD; vGwfvyfa&;twGuf trsKd;om;0g'Dwdk@.
v_yf&Sm;r_wGif yl;aygif;yg0ifcJhonf?
*ENDu acgif;aqmifwOD;. tajccHtusqHk; 0daoovuQ%mrsm;rSwckudk jyocJhonf? ,if;rSm
tcuftcJrsm;ESifh &ifqdkifae&onfhwdkif r[mAsL[m aumif;aumif;jzifh qufvuf&ifqdkif wkdufyGJ0if&ef
jzpfonf? tajctaeESifhtiftm;pkrsm; qufpyfyHkudk aocsmpGm ydkif;jcm;pdppf oHk;oyfxm;onfh r[mAsL[m
&SdaecsdefY rnfr#yif &_yfaxG;cufcJaomtajctae &Sdonfjzpfap acgif;aqmifwOD;taejzifh vdktyfv#if
enf;AsL[mrsm;udk ajymif;vJrnf jzpfaomfvnf; r[mAsL[mudk qufvufusifhoHk;&ef Za0Z0g rjzpfoifh
a=umif; *ENDujyocJhonf? TonfrSm acgif;aqmifaumif;wOD;. t&nftcsif;jzpfonf?
olonf EdkifiHa&;pGrf;tm;tay: pl;&SpGm xdk;azmuf&_jrif oHk;oyfEdkifcJhonf? jynfolu
remcHv#if tkyfpdk;olu rtkyfcsKyfEdkif (A ruler cannot rule if the people do not obey)[laom trSef
95
tESpfcsKyf
96
tcef; (10)
ta=umufw&m;
ra=umufwwfjcif;rSm olwyg;ay;onfh vufaqmifuhJodk@ jzpfayvdrfhrnf? odk@aomf owWd&Sdjcif;u wefzdk;
omonf [kqdkEdkifygvdrfhrnf? udk,fwdkif u;yrf; tm;xkwfrS owWdudk&Edkifonf? jcdrf;ajcmuftrdef@ay; apcdkif;cH
&aomfvnf; ra=umufr&GH jiif;qefwwfonfh tavhtxudk arG;jrLEdkifv#if owWd&Sdvmonf? owWd
qdkonfrmS tqufrjywf 0dkif;0ef;xdk;ESufaeonfh=um;u rysufr,Gi;f aom tdajEN jzpfonf[k azmfjyEdkifonf?
(a':atmifqef;pk=unf)
AUNG SAN SUU KYI, Freedom From Fear and other Writings, (New York: Penguin Books,
1991), 184.
ra=umufwwfatmifvkyfenf;
t=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk r[mAsL[mtwdkif; taumiftxnfazmf&mwGif vlxku wpk
wpnf;wnf; yg0ifvma&;rSm vdktyfcsufwckjzpfonf? xdkodk@yg0ifvmEdkif&efrSm tpdk;&u jypf'%fcwf
onfhwdkif vlxku wpkwpnf;wnf; &ifqdkif&JaomowWd &SdrSjzpfrnf? a=umufp&mr&Sdv#if ra=umuf=u
onfrSm trSefjzpfonf? odk@aomf vufawG@wGif a=umufI rjrif[efaqmifol/ r=um;[efaqmifol/
todw&m;rsm; ysufqD;ol pojzifh vltrsKd;rsKd; &Sdae=u&m xdktajctaewGif vlxkrSm tiftm;&SdoihfvsufESifh
wppD uGJxGuf+yD; tiftm;csdeJ@&onf?
vlxktaejzifh a=umuf&GH@jcif;rS uif;a0;aompdwf &Sd&ygrnf? tpdk;&pdwf=udKuf tay:pD;rS
aphpyfaqG;aEG; ndSEd_if;r_rsm;udk a&Smif&Sm;Edkif&ef rnfodk@aom vlxkv_yf&Sm;r_rsm;u oifhawmfrnfudk qifjcifwHk
w&m;jzifh pOf;pm;&ygrnf? tqdkygESpfcsufpvHk;wGif tpdk;&ESifh vlxk xdyfwdkuf&ifqdkifEdkifa&;udk pDpOfrnfqdkv#if
98
100
tESpfcsKyf
a=umufwwfonfrSm obm0omjzpfa=umif; em;vnfoabmayguf&ygrnf? tjcm;olwdk@
a=umufaeonfudk &_H@csavSmif ajymif&efroifhyg? rdrdvkyf&JonfESifhEd_if;,SOf+yD; olwdk@tm; t&Suf&atmif
rvkyfoifhyg? ra=umufwwfatmifom tm;ay;&ygrnf?
101
102
tcef; (11)
acgif;aqmif
acgif;aqmifqdkonfrSm tumr[kwf/ tESpfjzpfonf [k tjcm;vlrsm; ,Hk=unfatmif acgif;aqmifaumif;
wdk@u vkyfEdkifonf? tzGJ@tpnf;wck atmifjrifa&;twGuf acgif;aqmifjzpfolu ajymif;vJvkyfaqmif
ay;Edkifa=umif; vlwkdif;u odjyD;om;jzpfonf?
(0g;&ef; bJefeD;pf - acgif;aqmifjzpfvmjyD;aemuf pmtkyfudka&;ol)
Warren G. Bennis, authour of On Becoming a leader
acgif;aqmift&nftaoG;
acgif;aqmift&nftaoG;
erlemjzpfatmifaeyg
oifuacgif;aqmifEdkifvdrfhrnf[k ar#mfvifhxm;olwdk@udk odaeyg
u|rf;usifpGm wm0efxrf;aqmifyg
wm0efcHEdkifonfrsm;udk vdkuf&Smyg/ wm0efcHyg
atmifjrifr_twGuf tjcm;olrsm;udk todtrSwfyyg
opPmapmifhodjcif;
ydifzufta=umif;udkodxm;yg
tawG@t=uHKrSoif,lyg
tzGJ@om;wdk@.t&nftcsif;udk
104
(6) opPmapmifhodjcif;
opPmapmifhodonf [kajym=uonf? Tpum;onf 'Drdkua&pDvl@abmifY r&Sif;r&Sif;
jzpfaeonf? opPmapmifhod&eftwGuf tzGJ@tpnf;wckwGif ESpfvrf;oGm;pepf vdktyfonf? tzGJ@0ifrsm;u
acgif;aqmiftm; axmufcHay;onf/ acgif;aqmifuvnf; tjyeftvSeftm;jzifh tzGJ@0ifrsm;udk av;pm;
&onf/ olwdk@tm; *&kwpdkuf&Sdaea=umif; jyo&onf?
opPmapmifhodonf qdk&m0,f bmrqdk rD;aool jzpf&rnf[k rqdkvdk? acgif;aqmif
ajymor# jyefvSefar;cGef; xkwfraeyJ t&m&mwdkif;udk emcHacgif;jiddrfhay;&jcif;rsKd; r[kwfyg? rdrdu odxm;
onfESifh acgif;aqmifajymonfu uGJvJaG ev#if ta=umif;&if;trSefudk wifjyoifhonf? trSeftwdkif; jzpfae
cJhonfrsm;udk xdefcsefrxm;oifhyg? acgif;aqmifu trSefudkrodyJ qHk;jzwfcsufcsvdkufv#if 'Drdkua&pD
v_yf&Sm;r_udk xdcdkufoGm;Edkifonf? opPmapmifhodoltaejzifh trSefudk acgif;aqmifxH wifjy+yD; oifhavsmfr_&Sdr&Sd
oHk;oyfpOf;pm;&ef owday;oifhonf?
tzGJ@twGif; wrifwum oabmuGJvJaG eatmif zefwD;=uonfrsm; &SdEdkifygonf? xdktcg
rnfonfhta=umif;a=umifh jzpf&onfudk acgif;aqmifrS tav;teufxm; pOf;pm;oHk;oyfEdkif&ef t=uHy
axmufcHcsufrsm;ESihfwuG wifjyoihfonf? acgif;aqmifjzpfoluvnf; xdkudpPudk w&m;0if ajymqdkEdkifcGifh
ay;&ef tzGJ@twGif; vkyfief;pOfcsrSwfay;jcif;jzifh tjyeftvSef vdkufem&ygrnf?
107
108
rSwcf suf? erlempmtkyfrsm;- Bertil Litner, Outrage: Burma's Struggle For Democracy, (London
and Bangkok: White Lotus, 1990) (a'grmef[kef - Armjynf'Drdkua&pDwdkufyGJ - pH0if;armifESifh rif;rsKd;Edkif
jrefrmjyef); Howard Clark, Civil Resistence in KOsovo, (London: Pluto Press, 200).
erlem tef*sDtdkrsm;- t=urf;rzufv_yf&Sm;r_qdkif&m owif;tcsuftvufrsm;ESifhywfoufI ;
tultnDay;Edkifaom NGO rsm;rSm The Albert Einstein Institution (www.aeinstein.org) and the
International Center On Nonviolent Conflict (www.nonviolent-conflict.org) wdk@jzpf=uonf?
rdrdvufatmufrSolwdk@.pGrf;&nfudk
odxm;+yD;
acgif;aqmifr_yHkpHtrsKd;rsKd;
acgif;aqmifr_yHkpHrsm;onf tqdk;0g;qHk;tm%m&SifrSonf 'Drdkua&pDenf;jzifh w&m;0if
wifajrmufcH&oltxd trsKd;pHkpGm rodrom ajymif;vJoGm;onf? =uHKawG@ae&aomtajctaeay:rlwnfI
usifhoHk;onfhyHkpH uGJjym;onf? xdk@jyif acgif;aqmifwOD;onf rdrd. yk*~dKvfa&;&mESifh vdkufzufaom
usihf=uHyHkt& rnfodk@aomyHkpHjzifh acgif;aqmifrnfudk qHk;jzwfa&G;cs,favh&Sdonf?
109
tESpfcsKyf
111
tcef; (12)
tzsuftqD;
Contaminant, n.
Contaminate, v.
tzsuftqD;rsm;
t=urf;zuftytrlrsm;jzifh zsufqD;jcif;
nDnGwfr_r&Sdaomtaetxm;jzifh zsufqD;jcif;
olwyg;tm;z,f&Sm;jcif;ESifh oD;oef@aevdkjcif;todw&m;
'Drdkua&pDv_yf&Sm;r_twGif; EdkifiHjcm;om;rsm;&Sdaejcif;
EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_wGif ppfwyfu=uD;pdk;aejcif;
t=urf;rzufydyuQtwGuf roifhawmfaom zGJ@pnf;wnfaqmufyHk
'vHrsm;
t=urf;zuftytrlrsm;jzifh zsufqD;jcif;
tpdk;&udk/ vkyfydkifcGifh &Sd&Sd-r&Sd&Sd &yfwnfaeaom tpdk;&axmufcHolrsm;udk twdkuftcH
wdk@bufrS t=urf;zufjcif;onf t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ atmifjrifa&;twGuf tqdk;qHk;aomt[ef@twm;
jzpfapEdkifonf? twdkuftcHv_yf&Sm;r_. wdkuf&dkufypfrSwfjzpfap/ oG,f0dkufxm;onfhypfrSwfjzpfap t=urf;zuf
tytrl wckwavr# yg&SdaecJhv#if tpdk;&u xdkypfrSwfudk &uf&ufpufpuf vufwkef@jyef acsr_ef;&ef
tuGufaumif; &oGm;Edkifp&m&Sdonf? xdk@jyif twdkuftcHwdk@. t=urf;zufv_yf&Sm;r_a=umifh qdk;usKd;rsm;
r&nf&G,fyJ xGufay:vmapEdkifonf? twdkuftcHwdk@v_yf&Sm;r_rSm 'Drdkua&pD&&Sda&;udk t=urf;rzuf EdkifiHa&;
112
113
'vHrsm;
tpdk;&owif;ay;wdk@u t=urf;rzufv_yf&Sm;aeaom tzGJ@tpnf;rsm;xJokd@pdrfh0ifum
xdktzGJ@rsm;u rnfodk@tpGrf;tp &Sdaeonf/ rnfodk@aom &nf&G,fcsuf &Sdaeonfudk tjrJrjywf tcGifhta&;
&wdkif; pHkprf;axmufvSrf;ae=urnf jzpfonf? tpdk;&.0ifa&mufpGufzufr_rSm xdkodk@aomtytrlomv#if
&Sdonf[k twdkuftcHwdk@bufu ar#mfvifhrxm;oifhyg?
owif;ay;wdk@xufydkI ydyd&d&d zsufqD;wwfolrSm 'vH (Agent Provocateurs) jzpfonf?
'vHwdk@rSm t=urf;zufr_jzpfvmatmif qGay;&ef u;yrf;wwf=uonf? olwdk@onf v_yf&Sm;r_wGif yg0ifae=u
olwdk@tm; oabmxm;uGJvJGatmif tm;xkwfrnfjzpfonf? tpdk;&bufrS xdcdkufqHk;&H; rcHEdkifaomae&m
rsm;Y twdkuftcHwdk@u v_yf&Sm;vmv#if vrf;a=umif;v$JatmifvkyfrnfholrSm 'vH jzpfonf?
'vHrsm;.&efudk umuG,f&efrSm txl;vdktyfa=umif; &Sif;aeygonf/ odk@aomf v_yf&Sm;ol
wdk@onf rdrdwdk@tcsif;csif; tvGeftu|H/ tvsifpvdk txifrv$J=uzdk@vdkonf? wcsdefwnf;rSmyif yHkpHajymif;
oGm;jyD jzpfa=umif; acgif;aqmifydkif;u tcsufjyonfrsm;udk tzGJ@om;wdk@u Edk;Edk;=um;=um; &Sdae&ygrnf?
tzGJ@taejzifh tem*wfv_yf&Sm;r_tpDtpOfrsm;udk ydkrdk =uyfrwf ppfaq;EdkifcGifh&Sdrnfh enf;vrf;rsm;udk aqG;aEG;
xm;&ygrnf?
118
tESpfcsKyf
t=urf;rzufv_yf&Sm;r_.tzsuftqD;rsm;udk vHk;0z,f&Sm;ypf&ef jzpfEdkifrnfr[kwfaomfvnf; Edk;=um;aejcif;/
uwifumuG,fxm;jcif;/ jy\em&SdonfESifh csufcsif;ta&;,ljcif;ponfwdk@jzifh twdkuftcHwyfaygif;pkESifh
tzGJ@0ifrsm;tay: qdk;qdk;0g;0g; xdcdkufvmEdkifonfrsm;udk uef@owfEdkifonf? txda&mufqHk; wm;qD;Edkifonfh
enf;vrf;rSm acgif;aqmifydkif;u tm;aumif;jyD; xda&mufatmif pDrHcef@cGJEdkifzdk@jzpfonf?
--------- 000---------
119
tcef; (13)
jyify tultnD &,ljcif;
cH,lcsufrsm;/ txiftjrifrsm;udk jyef@ESH@oGm;atmif jzef@csd&mwGif v_H@aqmfay;ol (Propagandist) onf
txl;u|rf;usifonf?
- [ef;pf pyD;tm; (pD;yGm;a&;ynm&Sif/ vl@tzGJ@tpnf;ynm&Sif/ EdkifiHa&;ody`Hnm&Sif)
EdkifiHa&;ajymif;vJ&ef t=urf;rzufv_yf&Sm;&mwGif [efcsufnDnD vkyfaqmifEdkifonfrSm jynfwGif;
jzpfonf? odk@aomf EdkifiHwum todkif;t0dkif;u axmufcHay;Edkif&efvnf; ta&;=uD;onf? tjcm;EdkifiHrsm;u
oHwrefa&;t& axmufcHonfhtcg/ tjcm; EdkifiHwumtultnDtrsKd;rsKd; &vmonfhtcg AsL[majrmuf
t=urf;rzufv_yf&Sm;onfhae&mrsm; us,fjyef@vmonfhtjyif twdkuftcHtzGJ@tpnf;wdk@uvnf; tpGrf;tp
ydkrdkxufjrufvmonf? tjcm;wbufwGif jynfytpdk;&rsm;/ jynfytzGJ@tpnf;rsm;ESifh ododomom &if;ESD;jyD;rS
r[mrdwfzGJ@&onfrsm; &SdouJhodk@ ykef;v#Kd;uG,fv#Kd; r[mrdwfvkyfxm;&onfrsm;vnf;&Sdonf? tcef;(13)wGif
jynfytultnDrsm;ESifhywfoufI xm;&Sd&rnfh twdkif;twmudk pOf;pm;oHk;oyfEdkif&efESifh t=uHay;csuf
tcsKd@udk azmfjyygrnf?
jynfy tpdk;&
t*Fvefbk&ifr t,fvdZbuf(1)(Queen Elizabeth I of England) &nfn$ef;onfh
twdkif;qdkv#if tpdk;&trsm;pkwdk@rSm rdwfaqGrvdkyJ udk,fusKd;pD;yGm;om tvdk&Sdonfh EdkifiHrsm;uJhodk@ jzpfae
wwf=uonf? tqdkyg udk,fusKd;pD;yGm;wdk@rSm wcgw&H vHkcHa&;/ pD;yGm;a&;/ EdkifiHa&; wckckESifh qufpyf
aewwfjyD; rsm;aomtm;jzifh vuf&Sdtajctaersm;t& jzpfay:onfh udk,fusKd;pD;yGm;rsm; jzpfonf? tpdk;&u
olvdkcsifonfhtwdkif; udkf,fusKd;pD;yGm;rsm; zefwD;aoma=umifh vlxk.b0rsm; wufvdkufedrfhvdkuf jzpfae&onf?
tpdk;&u jynfolwdk@tusKd;pD;yGm;udkom OD;wnfxm;v#if jynfolwdk@b0rsm; trSefyif wdk;wuf &rnfom
jzpfonf?
odk@jzpfI tpdk;&qdkonfrSm vlxkuydkrdkvufcHEdkifrnfh tusKd;pD;yGm;rsm;udk pkpnf;&efudkom
=uHpnfpOf;pm;=u&onf? (19)ESifh (20)&mpkESpfrsm;wGif trsKd;om;a&;0g'onf ppfjzpf&ef vlxktiftm;udk
pkpnf;onhf r[mAsL[mw&yf jzpfvmcJhonf? xdkumvtpdk;&rsm;twGuf tvGefxda&mufaom udkf,fusKd;
pD;yGm; jzpfcJhonf?
udkvdkeDpepfudk toufoGif;ol vljzLwdk@onf tjrwftpGef;&&eftwGuf udkvdkeDvkyfc=Jh u
onfudk rvHkrvJ zHk;uG,fae&qJjzpfonf? &nf&G,fcsuftrSefrSm tjrwftpGef;&a&; qdkaom udkf,fusKd;pD;yGm;
jzpf+yD;/ tjrwftpGef;&Edkifzdk@ ukdvdkeDpepfudk toufoGif;&jcif;om jzpfonf? odk@jzpfI &nf&G,fcsuftrSefu
udkvdkeDpepfxuf ydkta&;=uD;aeI &Sif;jyoifhaomfvnf; vljzLwdk@twGufrSmrl 0efxkyf0efydk;=uD;wck jzpfaecJh
&onf?
rnfonfhta=umif;a=umifhjzpfjzpf trsKd;om; tusKd;pD;yGm;yHkpHrsm; ajymif;vJoGm;aomtcg
rl0g'rsm;vnf; ajymif;vJoGm;onf? wcgw&H rar#mfvifhyJ &kwfw&uf ajymif;vJwwfonf? r[mrdwfrsm;
onfvnf; ppfjzpfaepOftwGif;rSmyif rddrdwdk@bufrS r[mrdwfrsm;udk pGef@v$wfI tjcm;wbufodk@ bufajymif;
cJh=uzl;onf? xdkodk@ajymif;vJ&onfrSm xdktpdk;&wdk@. udk,fusKd;pD;yGm; ajymif;vJvdkaoma=umifh[k qdk&ygrnf?
jynfolwdk@ tusKd;pD;yGm;twGuf EdkifiHa&;ajymif;vJatmif t=urf;rzuf v_yf&Sm;ae&jcif;
jzpfa=umif; twdkuftcH 'Drdkua&pD bufawmfom;wdk@u EdkifiHjcm;tpdk;&tvSL&Sifrsm;tm; &Sif;jyzdk@vkdonf?
ulnD&eftvm;tvm&Sdaom tvSL&Sifwdk@rSm tjyeftvSef tusKd;pD;yGm; jzpfxGe;f r_udk ar#mfudk;xm;onff?
120
jynfy rD'D,m
t=urf;rzufv_yf&Sm;aeaomtzGJ@rsm;onf axmufcHtm;ay;r_ &&Sdatmif EdkifiHjcm;tpdk;&rsm;/
tef*sDtdkrsm;ESifh qufqHa&;wnfaqmuf&ouJhodk@ EdkifiHjcm;rD'D,mESifhvnf; csdwfqufxm;&onf? EdkifiHjcm;
rD'D,m. axmufcHr_r&v#if EdkfifiHwumjynfolwdk@. axmufcHr_&zdk@ jzpfEdkifrnfr[kwfay? 'Drdkua&pDtwGuf
v_yf&Sm;aeyHkrsm;ta=umif;udk EdkifiHwumvlxku us,fus,fjyefjy@ef@od&SdrS EdkifiHwum axmufcHtm;ay;
ulnDr_rsm; &vmrnfjzpfonf? xdkrSwqifh tjcm;v_yf&Sm;r_rsm;udk t&Sdef&vmaponf? taxmuftul
yvmEdkifonf?
123
Oya'o(1)
rD'D,mrSxGufor#udk vpfvsLr&_yJ wck(odk@)ESpfckudk todtrSwfy&ef tm;xkwfyg? tqdkyg
wck/ ESpfckonf xl;xl;jcm;jcm; pOf;pm;Edkdifp&m jzpf&ygrnf? csufcsif; oabmaygufEdkif
&ygrnf? owif;axmuf-y&dk*sLqm wdk@xHcsO;f uyfI qufqHa&; wnfaqmufEdkif&ygrnf?
124
Oya'o(2)
&vdkufaomowif;u oifhtjrifudk wdkuf&dkuftaxmuftul ycsifrSyrnf? odk@jzpfonfh
wdkifatmif olwdk@tm; au|;arG;vdkufonfhtwGuf trSefwu,f toHk;0ifvmrnfh owif;
rsm;&EdkifrS ukef&usKd;eyfayrnf? olwdk@tay: oif,Hk=unfa=umif;/ owif;.wefzdk;udk
oifrnfodk@qHk;jzwfwwfa=umif;/ olwdk@tm; oifpdwf0ifpm;a=umif;ESifh oifhtm; tcsdefra&G;
qufoG,fEdkfifa=umif; ponfwdk@udk olwdk@odaeatmif oifu &nf&G,fxm;&rnf? olwdk@ESihf
yHkrSeftquftoG,f&Sdxm;&rnf? odk@aomf olwdk@xHrS xl;xl;jcm;jcm; owif;&Edkifp&m
ta=umif;r&Sdv#if c%c% qufoG,faejcif;jzifh olwdk@tm; pdwftaESmifht,Suf rjzpfap
oifhyg?
Oya'o(3)
Oya'o(4)
Oya'o(5)
oifudk,fwdkifyg0ifrnfh v_yf&Sm;r_ta=umif;udk ta&;ygatmif(odk@) owif;jzpfavmuf
atmif &Sif;vif;Edkifrnf[k ,kH=unfjyD; rD'D,myGGJudk usif;y&ef pDpOfayvdrfhrnf? xdkyGJ
usif;yrnfhtcsdefudk owif;avmutm; jzpfEdkifor# aemuftusqHk; uwif ta=umif;
=um;xm;yg? rD'D,m.ar#mfvifhcsufrsm;ukd avxJwGif aysmufuG,froGm;ygapESifh? pmjzifh
a&;om; ta=umif;=um;jcif;udk tm;rudk;ygESifh? vludk,fwdkifvkyfEdkifor# zkef;jzifh udk,fwdkif
qufoG,f&ygrnf? rnfonfhudpPjzpfrnf/ tcsdef/ ae&m/ ta=umif;&if;/ yg0ifrnfhol tp&Sd
ojzifh twdtus/ tjynfhtpHk/ vdk&if;wdk&Sif;jzifh tao;pdwfazmfjy&ygrnf? rD'D,myGJrsm;wGif
pdwf0ifpm;zdk@ r&SdEdkifonfh tzGJ@.pDrHcef@cJaG &;qdkif&m omrefta=umif;rsm;udk =um;ae&
wwfonf? udk,fwdkifu bmrSef;rodyJ ajymaerdonfvnf;&Sdonf? xdkudpPrsm;rSm vufcHEdkif
p&m r&SdvSojzifh a&Smif=uOf&ygrnf? txl;ojzifh &kyfjrifoH=um;&dkuful;aeolrsm;twGuf
vufcHEdkifonfhudpP r[kwfyg? oifhawmfrnfqdkygu rD'D,mtm; OD;aqmifay;&ef/ aemufcH
tusOf;csKyf wifjyay;&efESifh t"duxif&Sm;olrsm;udk vlawG@ar;jref;&ef awmif;qdk&ygrnf?
125
Oya'o(6)
rD'D,mESifhawG@v#if oifhtvkyfudk oifowd&yg? oihftvkyfrmS oifwdk@.v_yf&Sm;r_ESifh
atmifyGJrsm;udkomru oifhydifzufu bmvkyfaeonfudkyg rD'D,m pdwf0ifpm;vmatmif
vkyf&jcif;jzpfonf? ydifzuftpdk;& pDpOfvkyfaqmifaeonfrsm;udk oif.v_yf&Sm;r_u rnfokd@
od&Sdxm;a=umif; rD'D,mtm; ajymjy&ygrnf? xdktcsufudk rD'D,mu pdwf0ifpm;ayvdrfhrnf?
tcsdeftcgoifhwdkif;vnf; ajymqdkay;ae&ygrnf? odk@aomf oifhvHkcHa&;ESifh trnfazmfxkwf
ray;Edkifaom owif;tpudk tvdkuftxdkuf umuG,fxm;&ef vdkygrnf?
Oya'o(7)
rD'D,modk@ay;vdkufaomowif;udk owif;axmufESifh y&dk*sLqmwdk@u vkyfpm;(Sell)Edkdif
onfudk owd&Sdyg? xdkolwdk@u tvkyfESifhywfoufonfh ar#mfvifhcsufudk tajccHI
&vmaomowif;udk txufodk@ wifjyrnfjzpfonf? olwdk@.wifjycsufrsm;wGif Oyrm
tm;jzifh aemufcHta=umif;/ jzpf&yf.ywf0ef;usiftajctae/ tquftpyfrsm; odk@r[kwf
aemufqufwGJjzpf&yfrsm;udk olwdk@rodonfvnf; xnhfoGif;zG,f&SdEdkifrnf/ trSef wu,f
xufydkjyD; pdwf0ifpm;atmifvnf; wifjyzG,f&SdEdkifrnf? wenf;tm;jzifh trSeftwdkif;xuf
ydkaeonfrsm;/ avsmhaeonfrsm;&SdEdkifonf? okd@jzpfI xdkjzpf&yfudk &dkuful;xm;aom
AD'D,dktacGudkygay;&ef wwfEdkifv#ifawmh taxmuftxm; ydkrdkcdkifvHkayvdrfhrnf? xdk@jyif
t"duvlodrsm;olwdk@. udk,fa&;&mZ0if tao;pdwfESifh qufpyfr_rsm;udk oif odaumif;o
aernfjzpfonf? ydkIta&;ygatmifvkyf&rnfh bma&;/ pD;yGm;a&; qufpyfr_rsm;udk oif
odcsifodEdkifonf? odxm;or#trSefudk ay;I taxmuftxm;cdkifvHkzdk@udk OD;pm;ay;xm;
oifhonf?
Oya'o(8)
owif;orm;rsm;odk@ay;vdkufaom AD'D,dk &dkuful;xm;onfh tacGrSefor# trSeftwdkif;
jzpfae&ef owdxm;yg? jzpf&yf. ae@&uf/ tcsdefESifh ta=umif;t&mwdk@udk tao;pdwf
twdtus jynfhpHkatmif ay;&ygrnf? w&m;0ifvkyfydkifcGifht& xdkodk@ay;jcif; jzpf&ygrnf?
&kyfjrifoH=um;wGif xkdAD'D,dkudk jyefjyaomtcg &dkuful;pOfu yg0ifaeolrsm;. *k%foduQm/
vHkcHr_ tp&Sdonfwdk@ rxdcdkufapzdk@vdkonf? oifhtm; w&m;jyefpGJEdkif avmufatmif azmfjy
xm;ay;jcif;rsKd; r&Sd&yg?
Oya'o(9)
owif;orm;tm; rnfonfhtcgrS rvSnfhpm;ygESifh (odfk@) rrSefaomowif;/ &_yfaxG;oGm;
ap&ef wrifwum &nf&G,fxm;aom owif;wdk@udk ray;&yg? oifhtwGuf c%wm
tm;jzifh tusKd;jzpfxGef;Edkifaomfvnf; a&&Snw
f Gif cHvdkuf&onfh xdcdkufr_u rwefwq
jzpfaewwfonf?
Oya'o(10)
tifwmeufowif;Xme/ rD'D,mtzGJ@tpnf;/ owif;0efaqmifr_vkyfief; trsKd;rsKd;wdk@onf
olwdk@. y&dowftrsKd;rsKd;udk owif;ay;ae=uonf? owif;v$ifhonfhyHkpHESifhrl trsKd;rsKd;
&Sdonf? y&dwfowfbufrSvnf; owif;&,lyHk enf;ynmvdktyfcsuf pojzifh trsKd;rsKd;
&dSaeonf? Ttcsufudk oif owd&ae&ygrnf? omrefjzpfaeusr[kwfyJ tvGefxl;jcm;
aeaomtajctae/ ta&;w=uD; tvsiftjref jzpfysufcJhonfh tajctaersKd;rSvJGI
txufygtcsufrsm;onf oifhtay:rlwnfaeonf? owif;axmufwOD;u pmvHk;a&
126
toHv$ifhol
tESpfcsKyf
tef*sDtdkwdk@.tultnD (odk@) rD'D,mudk ynmom;ygyg xdxda&mufa&muf toHk;csjcif;jzifh jyify
y&dowfrsm;udk =oZm$rf;rdk;Edkifygu t=urf;rzufv_yf&Sm;r_ atmifjrifa&;twGuf tvGefta&;ygEdkifonf?
xdkodk@aom jyifytiftm;pkrsm;ESifh twlwGJIvkyfEdkifv#if rdrdv_yf&Sm;r_rSm w&m;0if todtrSwfycH&onf?
tiftm;aumif;vmonf? t&if;tjrpfrsm; wdk;yGm;vmonf? rD'D,mu pdwf0ifpm;vmonf? odk@aomf
olwdk@owfrSwfcsufESifhtnD tuef@towfabmiftwGif;rS rjzpfjzpfatmif jyefvkyfay;ae&onf?
--------- 000---------
127
tcef; (14)
wdkifyifjcif;ESifh avhusifhjcif;
AsL[majrmuf t=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk vufeufudkifvrf;pOf. tjcm;enf;vrf;cGJwck
(Alternative)tjzpf toHk;cs&ef aumif;avrvm;[k pdwf0ifpm;olrsm; &Sdwwfonf? w=udrfwcgomruyg?
t=uddrfaygif;rsm;pGmyif pdwf0ifpm;aewwf=uonf? xdkdodk@jzpfwwfaomtcsdefrSm vufeufudkifawmfvSefa&;
ratmifjrifonfhtcg (odk@) vufeufudkifawmfvSefa&;jzifh atmifyGJ&Edkifrnfr[kwfa=umif; tcsdef,l pOf;pm;
oHk;oyfjyD;onfhtcg jzpfonf? vufeufudkif awmfvSefa&;qdkonfrSm qifEJw
$ dkif;vnf; atmifjrifonf
r[kwfyg? ratmifjrif&jcif;rSm uHraumif;vSaomudpPwck jzpfaomfvnf; vufawG@wGif trSefwu,f
jzpfysufwwfaomtajctae jzpfonf?
vufeufudkif awmfvSefa&;wck atmifjrifa&;udk vaygif;ESpfaygif;rsm;pGmomru q,fpkESpf
rsm;yif wdkifvmonfxd tcsdef&if;ESD;+yD; qifEJ&$ onf? ratmifjrifao;oa&G@ ar#mfvifhcsufukefqHk;zdk@ wGef;tm;
ay;cHae&onf? tqHk;t&H;awGu tvGefrsm;onf? t=urf;zufv_yf&Sm;r_ qdkonfrSm rjzpfEdkif(awmh)onfh
enf;vrf;ygwum;[k r0Hhr&J0efcHrnfudk em;vnfEdkifygonf? yg0ifv_yf&Sm;olwdk@ trSefwu,f tpGrf;tp
&SdEdkifygonf? odk@wdkifatmif ratmifjrif&jcif;rSm olwdk@.trSm;a=umifhawmh [kwf[efrwl? olwdk@xdef;csKyfEdkif
onfu enf;enf;/ &ifqdkif&onfu tqrsm;pGm ydk=uD;rm;aeaomtiftm;pkrsm; jzpfaeaoma=umifh[kom
qdk&ygrnf?
,ae@acwfum; ppfat;acwfvGef umvjzpfonf? tm%m&Siftpdk;&tm; qef@usifaom
vufeufudkif v_yf&Sm;r_rsm; ratmifjrifawmhaom tcsdeftcg jzpfonf? onfhtwGufvnf; tHhtm;oifh
raeoihfawmh? ppfat;acwf (Cold War)u 'kwd,urBmppftjyD; 1947ckESpfrS 1991'DZifbm(25)&ufxd
=umjrifhcJhonf? xdkumvtwGif; ppfa&;r[mrdwfwdk@. tiftm;udk,fpDjzihf urBmhtiftm;=uD; tkyfpkESpfck
jzpfaom uGefjrLepf qdkAD,uf,leD,HESifh taemuftkypf kwdk@t=um; a'oEW& EdkifiHa&;/ oabmw&m;a&;&mESifh
pD;yGm;a&;wdk@ tjyif;txef ydifqdkifcJh=uonf?
xdk@aemuf ppfat;acwf ukefqHk;oGm;cJhjcif;ESifhtwl tiftm;=uD;EdkifiHrsm;Y qef@usifbuf
tkyfpk.&efudk pdk;&ddrfp&mrsm; aysmufuG,foGm;cJhonf? ppfat;acwftwGif;uqdkv#if EdkifiH=uD;rsm;u
taxmuftyHhESifh tumtuG,fay;+yD; vufatmufcHEdkifiHi,frsm; (Client States)rsm;udk arG;xm;&onf?
xdkvufatmufcH EdkifiHrsm;uwzef EdkifiH=uD;rsm;.udk,fusKd;pD;yGm;twGuf qef@usif v_yf&Sm;ay;aecJh&onf?
ppfat;acwfvGefwGif xdktajctaersm; qufvuftoHk;cs&ef rvdktyfawmhay? EdkifiHrsm;onf EdkifiHa&;
wnfjidrfaom ywf0ef;usifrsm;wGif pD;yGm;a&; aumif;oxufaumif;vm&efom ydkrdktm&Hkpdkufvsuf &Sdae
=uonf?
acwfopftpdk;&wdk@rSm A[dkrS tm%mcsKyfudkifr_ ydkrsm;vmonf? acwfrDenf;ynmrsm;udk
toHk;csjyD; qef@usifbuftkyfpkrsm;udk xdef;csKyfonf/ zdESdyfonf? erlemay;&v#if vlxkqufoG,fa&;/
vlpkvla0;xdef;csKyfr_/ owif;axmufvSrf;a&;/ tjcm;jcdrf;ajcmuft=uyfudkifr_rsm; jzpfonf? xdkodk@ xdef;csKyf
zdESdyfr_rsm;a=umifh tpdk;&udk qef@usifaeaomtzGJ@rsm;tzdk@ touf&=uyfoGm;&onf? avhusifh&ef cufcJ
vmonf? v_yf&Sm;&efrvG,fulyJ jzpfvmonf? tpdk;&udkqef@usifrnfh vufeufudkifwyfzGJ@rsm; csxm;a&;wGif
t=uyftwnf;rsm; =uHKvmonf?
'Drdkua&pDvl@todkif;t0dkif;rsm;twGif; t=urf;zufr_wdkufzsufa&;(War on Terrorism)u
acwfpm;aeonf? t&ifurvkyfz;l onfh umuG,fwm;qD;a&;rsm;udk vkyfvmonf? vlwOD;csif;tm;
xdef;csKyf&ef/ axmufvSrf;&ef qdkonfrSm ,cifESpftenf;i,fcef@u rpOf;pm;zl;cJhonfrsm; jzpfonf?
tm%m&Siftpdk;&wdk@twGufum; t=urf;zufr_wdkufzsufa&;onf olwdk@twGuf tcGifhaumif;=uD; jzpfoGm;
128
xda&mufatmif oifwef;ydk@csjcif;
oifwef;q&mESifhtwdkifyifcHwdk@wGif arwWm&yfcHvmonfudk wke@f jyefEdkifavmufaom
t&nftaoG;rsm; &Sdae=uonfhwdkifatmif olwdk@taejzifh xda&mufatmif oifwef;ydk@csay;Edkifa&;twGuf
t&nftcsif;/ u|rf;usifr_rsm;udk pOf;pm; oifhonf? tcsK@dukd azmfjyygrnf?
(3)
ydk@cs&efjyifqifxm;aom
oifcef;pmwckcsif;xufausmfI
ta=umif;t&m wckvHk;udk odae&rnf?
ydk@csrnfh
killer trnf&Sd
(jyD;)
137
aemufqHk; trSmpm
vlr_a&;udpPrsm;wGif tqifajyatmif vkyfaqmifwwf=uonfrmS vlr_a&; u|rf;usifaom
a=umifhjzpfonf? pmpum;jzifhqdkv#if vlr_a&;ESifhqdkifaom pGrf;tm;oDtdk&Dudk tajccHusus ydkifEdkifpGm toHk;cs
Edkifaoma=umifh jzpfonf? vlr_a&;u|rf;usifatmif rnfodk@vkyf&onfudk rnfolr# v#Kd@0Sufrxm;/ wwfEdkif
or# today;vrf;nGefvdkuf=uonfyif?
xdkenf;wl AsL[majrmuf t=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk qifE$J&ef pOf;pm;awG;ac:yHkrsm;udkvnf;
v#Kd@0Sufxm;&onfr[kwfyg? rdrdu pdwfcs,Hk=unfolavmufudkom today; zGifh[ajymqdkoifhonfhudpPvnf;
r[kwfyg? t=urf;rzufv_yf&Sm;Edkifrnfh AsL[ma&;qGJyHk/ AsL[mtwdkif; t=urf;rzufv_yf&Sm;yHkwdk@udk odvdkol
rnfol@udkrqdk odatmiftodynmay;&rnfom jzpfonf? odk@jzpfI AsL[majrmuf t=urf;rzufv_yf&Sm;r_udk
zdESdyfoltpdk;&. xrf;ydk;atmufrS vGwfajrmufvdkolwdk@ od&Sdem;vnf toHk;cs&rnfh bmom&yfwcktaejzpf
owfrw
S fxm;&ygrnf? odoluvnf; xdktwwfynmudk r#a0ay;&rnf jzpfouJhodk@ vkdcsifoluvnf; tywf
wukwf u;pm;avhvm&ygrnf?
jynfolvlxku odxm;&rnfh tcsufESpfcsuf&Sdonf? yxrtcsufrSm tkyfpdk;oltpdk;&u
jynfolwdk@udk zdESdyfcsKyfEdkifonfh EdkifiHa&; tm%mZpfjrpf qdkonfrSm jynfolu ydkifqdkifxm;aom tm%mZpfjrpf
rsm; jzpfonf? tkyfpdk;olwdk@u jynfol@xHrS vk,l+yD; ig;=uif;qDESifh ig;=uif;ausmfaejcif;om jzpfonf? 'kwd,
tcsuftaejzifh jynfolvlxku pkpnf;nDnmpGmjzifh xdktm%mZpfjrpfrsm;udk tkyfpdk;oltpdk;&xHrS jyef,lxm;
Edkifv#if xdktpdk;& bmrSrvkyfEdkifawmhojzifh jynfolwdk@vGwfajrmufvmEdkifonfudk odxm;&ygrnf?
Tpmtkyfa&;om;&ef t"du&nf&G,fvdkufonfrSm t=urf;rzufv_yf&Sm;r_wGif tajccHudpP
rsm;u rnfonfwdk@jzpfonf/ ,if;wdk@udk rnfodk@vufawG@toHk;cs&onfudk pmzwfolwdk@ odvmatmif pwif
rdwfqufay;&efESifh tusOf;csKyf &Sif;vif;jy&ef jzpfonf? pmtkyfwGif yg&Sdonfhtwdkif; tydktvdkr&Sd/ xyf
jznfh&ef/ jyif&efr&SdawmhyJ t=urf;rzufv_yf&Sm;&rnff r[kwfyg? tpdk;&zdESdyfr_rsm;udk qef@usifwGef;vSefEdkifrnfh
tvGef=uD;rm;vSaom pGrf;tm;w&yfudk tcsKd;usus tqifajyajy tvdkuftxdkuf nDnGwfr#watmif
toHk;csEdkifa&;twGuf rnfodk@pOf;pm;awG;ac:&onfudk vrf;a=umif;jyay;jcif;om jzpfonf?
vufeufudkifolESifh vufeufrudkifol qef@usifbufwdk@ ydyuQjzpfonfhtcg a,bl,swlnD
onfh oGifjyifvuQ%mrsm;udk pmtkyfwGif azmfjyxm;onf? odk@aomf txl;tm&Hkpdkufapvdkonhf oGifjyif
vuQ%mwckudk wrifwum&nf&G,fI azmfjyxm;onf? ,if;rSm tajctaeudk tjynfht0 em;vnfrSom
qHk;jzwf+yD; pDpOfv_yf&Sm;a&;yif jzpfonf? tvGefta&;ygonftavsmuf pepfwus vkyEf dkifzdk@ vdktyfonf?
tvGefaumif;aom r[mAsL[mw&yfwGif v_yf&mS ;&onfh &nfrSef;csuf atmifjrifa&;
twGuf vrf;n$efcsufrsm; &Sdae+yD; OD;pm;ay;tqifhrsm; cGJxm;onf? odk@jzpfI v_yf&Sm;olwdk@rSm ta&;ygonfh
udpPrsm;udk tpDtpOftwdkif; [muGufr&Sd v_yf&Sm;Edkifonf? v_yf&Sm;r_wGif wcgw&H tcGifhaumif;rsm; &Sdvm
wwffonf? &ifqdkif&onfrsm;vnf; &Sdonf? xdktcgrsm;wGif r[mAsL[mt& vdktyfovdk tpDtpOfrsm;udk
nSdEd_if;csdefq+yD; ajymif;vJvkyfaqmifoGm;Edkifrnf jzpfonf?
tajctaewcktwGuf pDpOfxm;+yD; v_yf&Sm;aeaomfvnf; xdktajctae ajymif;oGm;onfh
wdkifatmif rlvtpDtpOftwdkif; qufvufv_yf&Sm;aeygu tqdk;0g;qHk; trSm;yif jzpfawmhonf? tajctae
qdkonfrSm ajymif;vJaewwfonfyif? odk@aomf cdkifrmtm;aumif;vSonfh acgif;aqmifr_atmuf0,f r[m
AsL[m aumif;aumif;a&;qGJ+yD; tpDtpOfrsm;udk tav;teufpOf;pm;jyifqifxm;ygu tajctae rnfodk@yif
ajymif;ajymif; vdktyfovdk nSdEd_if;csdefqEdkif+yD; EdkifiHa&;ppfajrjyiftaetxm;udk rdrda&G;cs,fxm;onfhtwdkif;
t=urf;rzuf qufvufwdkufyGJ0if v_yf&Sm;Edkifrnf jzpfonf? xdktcg ydifzufjzpfolrSm olwdk@avhusifh pDpOf
xm;onfESifhrwlaom tajctaeudk &ifqdkif&awmhrnf jzpfonf? rnfonfht=urf;zufv_yf&Sm;r_rqdk t&H;
tEdkifudk qHk;jzwfay;EdkifonfrSm r[mAsL[mESifh acgif;aqmifydkif; aumif;raumif;tay: rlwnfonf?
(pma&;ol)
138
aemufqufwJG (1)
139
141
(41) Violence :
t=urf;zufjcif; jzpfonf? tjcm;vlrsm; '%f&m&atmif/ aoqHk;atmif udk,fxdvufa&muf t=urf;zufjcif;
jzpfonf? xdkodk@jzpfrnf[k jcdrf;ajcmufjcif;onfvnf; t=urf;zufjcif; jzpfonf? xdk@jyif xdkodk@jzpfapjcif;/
jcdrf;ajcmufjcif;wdk@tay:rlwnfaom tytrlrSefor#onfvnf; t=urf;zufjcif;jzpfonf?
tcsKd@bmoma&;ESifh vlr_usifh0wfrsm;wGif t=urf;zufonfh t"rR. t"dy`m,fudk aumif;aumif;
em;vnfatmif ydkrdkus,fjyef@pGm pOf;pm;awG;ac: oHk;oyfay;xm;onf? odk@aomf "rRudk axmufcHolwdk@
rSmvnf; t=urf;rzufv_yf&Sm;r_wGif vufawG@usus yg0ifae=uaom tjcm;olwdk@ESifh twlwuG vufwGJ
v_yf&Sm;&ef jzpfEdkifygonf?
--------- 000---------
147
aemufqufwJG (2)
t=urf;rJh wdkufenf;rsm;
t=urf;rzufqifE$Ja&;
enf;vrf;rsm;
uef@uGufqENjyjcif;ESifh
rddrdbufygatmifqGJaqmifjcif;
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
0ifa&mufpu
G fzufjcif;
vlra_ &;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
pD;yGm;a&;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
EdkifiHa&;t&
,dkif;yif;ulnDray;jcif;
t=urf;rJhuef@uGufqENjyjcif;ESifhrdrdbufygatmif qGJaqmifaomenf;vrf;rsm;
pnf;urf;wus a=ujimxkwfjyefcsufrsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
vlxka[majymyGJrsm;
uef@uGufpmrsm;/ axmufcHpmrsm;
toif;tzGJ@rsm;. xkwfjyefa=ujimcsufrsm;
jynfolvlxku vufrSwfa&;xdk;xm;aom pmwrf;rsm;
ta&;,lrnf/ w&m;pGJrnf[k a=ujimcsufrsm;
vlpkvltkyfESifhcsDjyD; wifoGif;aom toem;cHpmrsm;/ yef=um;v$mrsm;
tzGJ@tpnf;rsm;tvdkuf udk,fpm;yjcif;
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
udk,fpm;vS,fv$wfjcif;
jyuf&,fy qkay;yGJrsm;
tzGJ@ESifh rJqG,fjcif;
oydwfwm;jcif;
jyuf&,fy a&G;aumufyGJrsm;
148
tvHrsm;xljcif;/ ta&miftaoG;rsm;ESifhjyojcif;
t0wftpm;ESifh vuQ%mrsm; jyojcif;
qkawmif;0wfyr_rsm;
oauFwtrSwftom;rsm;ygonfh ypPnf;rsm;udk jzef@a0jcif;
ouFe;f c|wf qENjyyGJrsm;
udk,fydkifypPnf;rsm; zsufqD;jcif;
rD;xGef;I txdrf;trSwf jyojcif;
&kyfyHkum;csyfrsm; cif;usif;jyojcif;
aq;okwfjyD; uef@uGufqENjyjcif;
trSwftom;opfrsm;/ emrnfopfrsm; xkwfjyefjcif;
oauFwrsm;ygonfhtoHrsm; vkyfjcif;
jyefvnfodrf;ydkufr_jyonfh vuQ%mrsm;
&dkdif;ysonfh ajc[efvuf[efrsm;
vlyk*~dKvftvdkuf taESmifht,Sufay;jcif;
(31)
(32)
(33)
(34)
tpdk;&t&m&Sdrsm;udk pdwfajcmufjcm;vmatmifvkyfjcif;
tpdk;&t&m&Sdrsm;udk rcHcsdrcHomjzpfatmifvkyfjcif;
&if;ESD;pGm taygif;toif;vkyfjcif;
Edk;=um;pGmaexdkifjcif;
jyZmwfESifh tqdktwD;
(35)
(36)
(37)
[mojyZmwfESifh tajymiftysufyGJrsm;
jyZmwfESifh wD;vHk;rsm;
oDcsif;qdkr_rsm;
pDwef;vSnfhvnfr_rsm;
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
csDwufvrf;av#mufyGJrsm;
pDwef;vSnfhvnfyGJrsm;
bmoma&; pDwef;vSnfhvnfyGJrsm;
bk&m;zl;oGm;jcif;
armfawmfum;rsm;ESifh pDwef;vSnfhvnf armif;ESifjcif;
uG,fvGefolrsm;tm; *k%fyjcif;
(43)
(44)
(45)
(46)
vljrifuGif;rsm;wGif pk&Hk;=ujcif;
(47)
(48)
(49)
(50)
aemufqkwfjcif;ESifh pGef@v$wfjcif;rsm;
(51)
(52)
(53)
(54)
xGufcGmqENjyjcif;rsm;
wHk%dbma0 qdwfqdwfaejcif;rsm;
*k%fxl; bGJ@wHqdyfrsm; jyefvnftyfESHjcif;ESifh pGef@v$wfjcif;
aemufausmcdkif;xm;jcif;
oma&;ema&;oydwf
uGufusm; vlr_a&;oydwf
tzsuform;rsm;udk vufydkuf=unfhaejcif;
tquftoG,fjzwfawmufjcif;
bmoma&;udpPrsm;udk ausmcdkif;jcif;
vlr_a&;yHkpHrS xGufjcif;
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
udk,fhtdrfxJrSmaejcif;
udk,fxdvufa&muf bmr#tultnDay;r_ ryjcif;
tvkyform;rsm; tkyfpkvdkuf tvkyfrS xGufcGmjcif;
ab;rJhcdkvH_jcif;
tpkvdkuftyHvdkuf udk,fa,mifazsmufjcif;
qENjyI jynfajy;vkyfvdkufjcif; (Hijrat)
(c) pD;yGm;a&;t&
pD;yGm;a&;oydwf (Economic boycott)
pm;oHk;olrsm;.v_yf&Sm;r_
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
pm;oHk;oloydwf
oydwfarSmufxm;onfhypPnf;rsm;udk roHk;yJaejcif;
cd;jcHac|wmjcif;
tdrfvcray;yJxm;jcif;
tddrfriSm;yJaejcif;
wdkif;jynfw0Srf;vHk; pm;oHk;oloydwf
EdkifiHwum pm;oHk;olrsm;oydwf
150
tvkyform;oydwf
ukefxkwfvkyfolrsm;oydwf
yGJpm;rsm;.v_yf&Sm;r_
(80)
ukefonfoydwf
aps;ra&mif;yJxm;jcif;/ ypPnf;rsm; tdrfrsm;ra&mif;jcif;
qdkifaomhydwfxm;jcif;
pufr_vufr_ tultnDrsm;ray;jcif;
aps;onfrsm;. taxGaxGoydwf
bmaiG t&if;tESD;axmufyHholrsm;.v_yf&Sm;r_
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
b%fYoGif;xm;aomaiGrsm;udk xkwf,ljcif;
tzdk;tcrsm;/ tau;rsm;/ wef&mwefzdk;rsm;ray;yJxm;jcif;
tau;rqyfyJae/ twdk;ray;yJaejcif;
axmufyHha=u;rsm;&yfpJ/ tau;ray;yJaejcif;
tcGeftaumufay;&ef jiif;qefjcif;
tpdk;&aiGrsm;udk vufrcHjcif;
tpdk;&rsm;. v_yf&Sm;r_
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
jynfwGif;ukefoG,fa&; &yfpJjcif;
ukefonfrsm;tm; emrnfysufpm&if;oGif;jcif;
EdkifiHwumrS a&mif;csolrsm;u ta&mif;t0,f&yfqdkif;jcif;
EdkfifiHwumrS 0,f,lolrsm;u ta&mif;t0,f&yfqdkif;jcif;
EdkifiHwumrS ukefoG,fr_ &yfqdkif;jcif;
uef@uGufqENjyyGJrsm;
wr[kwfcsif; qENjy tvkyfcGifrSxGufoGm;jcif;
v,f,mpdkufysKd;a&;oydwfrsm;
(99)
(100)
v,form;oydwf/ &Gmol&Gmom;rsm;oydwf
v,f,mpdkufysKd;olrsm;oydwf
oD;oef@tkyfpkrsm;.oydwf
(101)
(102)
(103)
(104)
tvkyfu|rf;usifolrsm;.oydwf
tusOf;om;oydwf
vufr_ynm&Sifrsm;oydwf
ynm&Sdvkyfom;rsm;oydwf
151
omrefpufr_vufr_vkyfief;rsm;oydwf
(105)
(106)
(107)
tvkyf&Sifoydwf
pufr_vufr_oydwf
qENjyr_tm; pmemaxmufcHtm;ay;onfhtaejzifh oydwfarSmufjcif;
tuef@towfxm;jyD; arSmufonfhoydwfrsm;
(108)
(109)
(110)
(111)
(112)
(113)
(114)
(115)
taxGaxGpufr_vufr_vkyfief;rsm;oydwf
(116)
(117)
c|if;csufxm;jyD; oydwfarSmufjcif;
jynfvHk;u|wf taxGaxGoydwf
tvkyf&yfpJjcif;
pD;yGm;a&; um;vdyfcsjcif;
(8) EdkifiHa&;t&
=oZmtm%mudk jiif;y,fvdkufjcif;
(120)
(121)
(122)
opPmcHrvkyfbJaejcif;
vlxkaxmufcHr_udk jiif;y,fxm;jcif;
twdkuftcHbufudk a&S@aevdkufonfh pm&Gufpmwrfrsm;/ a[majymyGJrsm;
Oya'ytzGJ@udk oydwfarSmufjcif;
a&G;aumufyGJrsm;udk oydwfarSmufjcif;
tpdk;&tvkyf/ tpdk;&&mxl;rsm;udk oydwfarSmufjcif;
tpdk;&Xmersm;/ XmecGJrsm;/ tzGJ@tpnf;rsm;udk oydwfarSmufjcif;
tpdk;&ynma&;/ ausmif;rsm;/ tzGJ@tpnf;rsm;rS E_wfxGufjcif;
tpdk;&taxmuftyHhcH toif;tzGJ@rsm;rS E_wfxGufjcif;
Oya'udk cdkifvHkwif;=uyfatmif vkyfaeonfh&Hk;rsm;udk tultnDray;yJxm;jcif;
udk,fh&mxl;trSwftom;/ ae&mtrSwftom;rsm;udk y,fzsufypfjcif;
cef@xm;vdkufonfh t&m&Sdrsm;udk vufrcH[kjiif;qefjcif;
vuf&SdXme toif;tzGJ@ponfwdk@udk &kyfodrf;cdkif;v#if jiif;qefjcif;
(136)
(137)
(138)
(139)
(140)
(141)
pum;em;raxmifcsif[efaqmifjcif;
pk&Hk;pnf;a0;yGJrsm;udk vlpck JcG dkif;v#if em;raxmifyJaejcif;
xdkifoydwfarSmufjcif;
ac|;wyfqGJv#if rvdkufjcif;/ jynfESif'%fay;v#if ta&;rpdkufjcif;
ykef;atmif;aejcif;/ xGufajy;jcif;/ emrnfajymif;/ vdyfpmajymif;/ trSefrsm;ray;yJaejcif;
w&m;r0ifonfh Oya'rsm;udk zDqefjcif;
tpdfk;&tvkyform;rsm;/v_yf&Sm;r_rsm;
(142)
(143)
(144)
(145)
(146)
(147)
(148)
jynfwGif;tpdk;&v_yf&Sm;r_
(149)
(150)
EdkifiHwumtpdk;&.v_yf&Sm;r_rsm;
(151)
(152)
(153)
(154)
(155)
(156)
(157)
t=urf;rJh 0ifa&mufpGufzufEdkifonfhenf;rsm;
pdwf"gwftm;jzifh taESmifht,Sufay;jyD; pGufzufjcif;
(158)
(159)
(160)
(161)
udk,fxdvufa&muf 0ifa&mufpGufzufjcif;
(162)
(163)
(164)
xdkifoydwf
&yfoydwf
twif;um;0ifpD;jcif;
153
(165)
(166)
(167)
(168)
(169)
(170)
(171)
(172)
(173)
wdk;jyD;0ifa&mufjcif;
taygif;tazmfwpkESifh twif;0ifa&mufjcif;
0ifa&mufqkawmif;jcif;
t=urf;rzufyJ 0ifa&mufpD;eif;jcif;
t=urf;rzufyJ av,mOfysHESifh 0ifa&mufjcdrf;ajcmufjcif;
t=urf;rzufyJ usL;ausmf0ifa&mufjcif;
t=urf;rzufyJ atmf[pfjcif;
t=urf;rzufyJ ydwfyifwm;jrpfjcif;
t=urf;rzufyJ odrf;ydkuf tydkifpD;xm;jcif;
vlr_a&;&m 0ifa&mufpGufzufr_rsm;
(174)
(175)
(176)
(177)
(178)
(179)
(180)
aygif;oif;qufqHa&;yHkpHopfudk wnfaqmufjcif;
a&rD;ponfh trsm;oHk;ypPnf;rsm;udk tqrwefoHk;jcif;
twif;0ifa&mufydwfqdk@jcif;
twif;pum;0ifajymjcif;
ajymufusm;ZmwfyGJ usif;yjcif;
tzGJ@tpnf;opfwrsKd;xlaxmifjcif;
qufoG,fa&;pepfwrsKd;xGifjcif;
pD;yGm;a&;t& 0ifa&mufpGufzufjcif;
(181)
(182)
(183)
(184)
(185)
(186)
(187)
(188)
(189)
(190)
(191)
(192)
wefjyefoydwf
tvkyfcGifwGif; xdkifoydwf
t=urf;rzufonfh ajr,modrf;,ljcif;
ydwfqdk@xm;onfwdk@udk z,fypfjcif;
EdkifiHa&;t& vkyfaqmif&onfrsm;udk twkta,mifyvkyfjcif;
ypPnf;rsm;udk uwif0,f,lodkavSmifxm;jcif;
&ydkifcGihfypPnf;rsm;udk odr;f qnf;jcif;
v$ifhypfjcif;
tydkifpD;oifhonfwdk@udk tydkifpD;jcif;
aps;uGufwrsKd;xGifjcif;
o,f,lydk@aqmifa&;pepfwrsKd; wnfaxmifjcif;
pD;yGm;a&;tzGJ@tpnf;wrsKd; ajymif;jyD;xm;jcif;
EdkifiHa&;t& 0ifa&mufpGufzufr_
(193)
(194)
(195)
(196)
(197)
(198)
154
aemufqufwJG (3)
tcsuftvufrsm;
155
(4)
tcsuftvufrsm;udk aqG;aEG;jcif;
(Z)
tqHk;owfaumufcsufcsjcif;
NCUB
ESifh
NCGUB
axmufcHcsufudk wifjyjcif;
NCGUB .
vlolpkaqmif;jcif;/
157
aemufqufwJG (4)
1/
vlOD;a&xlxyfr_
2/
aumvdyftqifhynmwwfrsm;udk arG;xkwfjcif;
3/
a'otvdkuf pmwwfajrmufr_E_ef;
4/
vlenf;pkwdkif;&if;om;rsm;.yg0ifE_ef;ESifh bmomw&mudk;uG,fr_twdkif;tq
5/
a'otvdkuf vlaer_tqifhtwef;
(5) EdkifiHa&;t& qHk;jzwfay;olrsm;
1/
tvdktavsmuf&yfwnfay;aeaom r[mrdwf
2/
tzGJ@tpnf;rsm;
3/
EdkifiHa&;tufuGJa=umif;rsm;
159