Uc Kademeli Duz Disli Carklar

T.C.
BALIKESR NVERSTES
MAKNE MHENDSL BLM
3 KADEMEL DZ DL ARKLAR
( REDKTR )
MAKNE PROJES
ENGN BAAK
( 2000204020 - 02)
2.RETM 3.SINIF
Danman :Yrd. Do. Dr. MEHMET REN
BALIKESR, 2003
NSZ
Dili kutularndan, g ve hareket iletim eleman olarak faydalanlr. G ekil bana dayal olarak
iletilir. Dili kutular bir milden dier bir mile hareket ve g iletiminde devir saysn kltp bytmekte ve
momenti deitirerek iletmek iin kullanlrlar.
Bu proje almasnda ise dili ark mekanizmalarndan 3 kademeli ( dz ) dili kutusunun mukavemet
hesaplar ve izimi yaplmtr.
Aratrma ve almalarmda bana yardmc olan deerli hocamz Yrd. Do. Dr. Mehmet REN e
teekkrlerimi arz ederim.
ENGN BAAK
ZET
Dili arklar dnen bir milden dier mile momentle hareketi iletirler. Dililer eksenleri paralel olaca
gibi eksenleri kesiebilir. Dili arklar evrim oran ( i ) > 1 ise hz azaltc yani redktr, evrim oran ( i ) < 1
ise hz azaltc, eer evrim oran ( i ) = 1 ise sadece hareketi iletirler.
. Tahrik edilen makinenin karakteristik zellikleri ok iyi bilinirse uygun Redktr seimi yaplabilir.
Redktrlerde kullanlan yalarn belli bir kalitede olmas gerekmektedir. Redktrde bulunan paralar belli bir
zaman sonunda sklp bakm yapldktan sonra temizlenerek montaj yaplmaldr.
ng = 3000 d/d ,
n = 183 d/d,
P = 7,36 kW ve 3 kademeli olarak bu bilgiler dorultusunda dili
arkn boyutlar hesaplanmtr. Ayrca sehim ve mukavemet hesaplar da yaplmtr.
1 . VERLEN BLGLER VE STENENLER :
VERLENLER=
Giri gc
= Pgiri = 7360 W
Kademe says
= 3
Giri mil devri = ng
= 3000 devir/dakika
1.Kademe dili tipi = Dz dili ark
k mil devri = n
= 183 devir/dakika
2.Kademe dili tipi = Dz dili ark

3,Kademe dili tipi = Dz dili ark
STENLENLER =
1 - Dili ark mekanizmasnn tam olarak hesab (dili arklar,miller,dili ark mil balantlar,yataklar)
ve konstrksiyonu
2-Giri milinde eilme nedeniyle ortaya kan sehimin hesab. ( 0,005 .m ) , ( m = modl )
3-Mekanizmann k miline taklacak elastik kavramann hesab ve konstrksiyonu
4-Mekanizmann giri ve k millerinin ve zerlerindeki dili arklarn imalat resimleri
5-sistemin monte edilmi halde btn grntleri
2 . BALANGI N SELEN BLGLER :
Birinci kademe dililerin malzemesi : Ck15 (Sementasyon elii)

kinci kademe dililerin malzemesi : 16 MnCr5 (Sementasyon elii)
nc kademe dililerin malzemesi: 16 MnCr5 (Sementasyon elii)
Birinci kademe dz dililerin verimi = 12 = 0,94
kinci kademe dz dililerin verimi = 34 = 0,81
nc kademe dz dililerin verimi= 56 = 0,94
Rulmanl yataklarn verimi
= y = 0,963 alnd.
Bylece, toplam verim = toplam = 12 . 34 . 56 . y = 0,94. 0,81. 0,94. 0,963 = 0,7 bulundu.
3 . DL SAYILARININ HESABI :
evrim oran toplam ; giri mil devrinin k mil devrine blnmesiyle bulunur.
top = ng / n = 3000 / 183 = 16,393443 bulundu.
Toplam hz d 1.kademedeki hz d ,2.kademedeki hz d ve 3.kademedeki hz dnn
arplmasyla bulunabilir
top = 12 . 34 . 56
Birinci kademedeki hz d iin 12 1,2 .
top
12 = 4,858658
34 . 56 = top / 12
34 . 56 =16,393443 /4,858658
34 = 1,85
56 = 1,81
alnr.
BU DURUMDA
z1 = 15 seildi.
z2 = 73 ( z1 says 1. kademedeki hz d olan 12 ile arplrsa z2 elde edilir. )
z3 = 17 seildi.
z4 = 31 ( z3 says 2. kademedeki hz d olan 34 ile arplrsa z4 elde edilir. )
z5 = 19 seildi.
Z6
= 34 ( z5 says 3. kademedeki hz d olan 56 ile arplrsa z6 elde edilir.)
4 . G HESABI :
Giri gc olan Pgiri = 7360 W idi
k gc olan Pk ; giri gc ile toplam verimin arplmas sonucunda bulunabilir.
Pk = Pgiri . top = 7360 . 0,7 = 5152 W bulunur.
Toplam redktrdeki g kayb ise P giri P k = 7360 5152 = 2208 W olarak bulunur.
3
5 . DNDRME MOMENTLER HESABI :
Dndrme momentlerini hesaplamak iin ilk nce millerin dn hzlarn bulmamz iimize yaracaktr.
ng = n1 = 3000 d/d idi.

n2 = 617,454452 d/d ( kinci mildeki hz bulunurken n2 = n1 / 12 forml kullanlr. )
n3 = n2 = 617,454452 d/d ( Ayn mil olduklarndan dolay )
n4 = 333,759163 d/d (drdnc mildeki hz bulunurken n4 = n3 / 34 forml kullanlr.)
n5 = n4 = 333,759163 d/d ( Ayn mil olduklarndan dolay.)
n6 = n = 183
d/d
Md1 = P / w1
w1 = ( 2 . . n1 ) / 60
w1 = ( 2 . . 3000 ) / 60
w1 = 314,159265 1 / s
Md1 = 7360 / 314,159265
Md1 = 23,42760762 N . m = 23427,60762 N . mm
Md2 = 12 . Md1 . 12
Md2 = 4,858658 .23427,60762 . 0,94
Md2 = 106997,1288 N. mm
Md3 = 106997,1288 N.mm
( Md2 ve Md3
ayndr nk ayn mildir. )
Md4 = 34 . Md3 . 34
Md4 = 1,85 . 106997,1288 . 0,81
Md4 = 160335,1975 N.mm
Md5 = 160335,1975 N.mm ( Md4 ve Md5 ayndr nk ayn mildir. )
Md6 = 56 . Md5 . toplam
Md6 = 1,81 . 160335,1975 . 0,7
Md6 = 203144,6952 N.mm
Mil ve dililerin boyutlandrlmasnda bu momentler S katsays ile arplarak muhtemel maximum momentler
bulunacaktr.
Emniyet darbe faktr S = 1,25 tercih edilmitir.
6 . MODLLERN VE DL ARKLARIN BOYUT HESAPLARI :
6 .1. BRNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :
Bir dili arkn m ve z deerleri bilindii takdirde, dier btn lleri hesaplanabilir.Burada m deerinin (yani
modln) hesaplanabilmesi iin bir takm seimler yapmamz gerekecek.
A - ) Genilik says () :
Genilik says modle gre (m), apa gre (d), yada adma gre (t), verilebilir.Burada modle gre seim
yaplacaktr.Hassas ilenmi ve iki taraftan yataklanm dililerde m = 18 20 arasnda seilmesi uygundur.
m = 20 seildi.
B - ) Form faktr (Kf ) :
= 20 iin z = 14 olmas durumunda tablodan baklarak bulunur.
Kf = 3,25 bulundu.
C - ) Kavrama oran () :
Kavrama oran 1,1 1,4 arasnda alnmas tavsiye edilir.Eer sistemin daha emniyetli almasn istiyorsak
kk alnmasnda fayda vardr.
= 1,3 seildi.
D - ) Malzeme :
Birinci kademe dililerin malzemesi olarak Ck 15 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.
k = 740 N/mm2 ( Kopma mukavemeti )
HB = 1460 N/mm2 ( Brinel sertlik deeri )
E = 2,1 . 105 N/mm2 ( Elastisite katsays )
d = 407 N/mm2 ( Tam deiken mukavemet deeri )
K = 1,4 ( Di kknde entik faktr )
em = d / K = 290 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1460 = 511 N/mm2
Bylece di kk mukavemetine ve di yzeyi ezilmesine gre modlleri hesaplamak iin gereken tm deerler
seilmi oldu.
5
Di kk mukavemetine gre modl :
m=
2.S .M d 1 .K f
z1 . m . . em
2 .1, 25 .23427 ,60762 . 3, 25

= 1,189 mm
15 .20 . 1,3 .290
Di yzeyi ezilmesine gre modl :
2.S .M d 1 .E.
m=
i12 + 1
i12
z1 . m . . em
2
2.1,25.23427,60762.2,1.105.
=
4,858658 + 1
4,858658
152.20.1,3.5112
= 2,133 mm
m 1,189
m = 2,25 olarak seilir.
m 2,133
Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol etmek
gerekir.
Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

evre kuvveti F = 2 . S .Md1 / d1 bantsyla bulunabilir.Burada d1 yuvarlanma dairesi apdr ve d1 = m . z1
bantsyla bulunabilir.
d1 = m . z1 = 2,25 . 15 = 33,75 mm
F = (2 . 1,25 . 23427,60762) / 33,75 = 1735,378342 N alnr .
emax = Kf .
F
m. .b
emax = 3,25 .
em olmal.Burada Kf = 3,25 b = m . m = 20 . 2,25 = 45mm dur.
1735,378342
= 42,848848 290 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
2,25.1,3.45
Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.
F
max = Km . K . K .
i12 + 1
i12
em olmaldr.
b.d 1
Burada, malzeme katsays Km =

iin )
Yuvarlanma noktas katsays K =
0,35.E bantsndan bulunabilir ( Dili arklarn malzemesi ayn seildii
sin . cos
bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

6
Di uzunluk katsays K =
bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :
Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .
4,858658 + 1
4,858658
= 492,320794 511 N/mm2
45.33,75
1735,378342.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 .
olduu iin EMNYETLDR
6. 2 . BRNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :
Dndren dili (z1 = 15)

Modl (m)
2,25 mm
Adm t = . m , ( taksimat (P) )
7,068583 mm
45 mm
Di genilii b = m . m
Yuvarlanma dairesi ap
33,75 mm
d1,2 = m . z1,2
Ba dairesi ap
38,25 mm
da1,2 = d1,2 + 2.m
Taban dairesi ap
28,125 mm
df1,2 = d1,2 2,5.m
Mil eksenleri arasndaki uzaklk
a = 99 mm
a = (d1 + d2 )/2
Di ba ykseklii =
ha1,2 = ( da1,2 / 2 ) ( d1,2 / 2 ) = m
2,25 mm
Dndrlen dili (z2 =73)

2,25 mm
7,068583 mm
45 mm
164,25 mm
168,75 mm
158,625 mm
2,25 mm
Di kalnl = s0 =P / 2
3,534292 mm
3,534292 mm
Di aral = e0 =P / 2
3,534292 mm
3,534292 mm
Taban ykseklii =
hf1,2 1,2 . m
2,7 mm
2,7 mm
di ykseklii =
h1,2 = ha1,2 + hf1,2
4,95 mm
4,95 mm
6. 3 . KNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :
m = 20 seildi.

Kf = 3,09 bulundu.
= 1,3 seildi.
D - ) Malzeme
kinci kademe dililerin malzemesi olarak 16 MnCr5 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.
em = d / K = 302.5 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1800 = 630 N/mm2
seilmi oldu.
m=
2.S .M d 3 .K f
z3 . m . . em
2 .1, 25 .106997 ,1288 .3,09

= 1,835303 mm
17 . 20 .1,3 .302 ,5
8
i34 + 1
i34
=
2
2
z3 . m . . em
2.S .M d 3 .E.
m=
2.1,25.106997,1288.2,1.105.
3
1,85 + 1
1,85
17 2.20.1,3.6302
= 3,072916 mm
m 1,835303
m 3,072916
Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas
asndan kontrol etmek gerekir.

d3 = m . z3 = 3,25 . 17 = 55,25 mm
F = (2 . 1,25 . 106997,1288 ) / 55,25 = 4841,499041 N alnr .
emax = Kf .
F
m. .b
emax = 3,09 .
em olmal.Burada Kf = 3,09 b = m . m = 20 . 3,25 = 65mm dir.
4841,499041
= 54,475128 302,5 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
3,25.1,3.65
F
max = Km . K . K .
i34 + 1
i34
em olmaldr.
b.d 3

iin )
sin . cos

9
Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .
1,85 + 1
1,85
= 604,445295 630 N/mm2
65.55,25
4841,499041.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 .
olduu iin EMNYETLDR
6. 4 . KNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

3,25 mm
10,210176 mm
65 mm
55,25 mm
Modl (m)
d3,4 = m . z3,4
Ba dairesi ap
61,75 mm
da3,4 = d3,4 + 2.m
47,125 mm
Taban dairesi ap
df3,4 = d3,4 2,5.m
a = 78 mm
a = (d3 + d4 )/2
Di ba ykseklii =
ha3,4 = ( da3,4 / 2 ) ( d3,4 / 2 ) = m
3,25 mm

3,25 mm
10,210176 mm
65 mm
100,75 mm
107,25 mm
92,625 mm
3,25 mm
5,105088 mm
5,105088 mm
Di aral = e0 =P / 2
5,105088 mm
5,105088 mm
Taban ykseklii =
hf3,4 1,2 . m
3,9 mm
3,9 mm
di ykseklii =
h3,4 = ha3,4 + hf3,4
7,15 mm
7,15 mm
10
6 . 5 .NC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :
m = 20 seildi.

Kf = 2,96 bulundu.
= 1,3 seildi.
D - ) Malzeme
nc kademe dililerin malzemesi olarak 16 MnCr5 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.
em = d / K = 302.5 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1800 = 630 N/mm2
seilmi oldu.
m=
2.S .M d 5 .K f
z5 . m . . em
2 .1, 25 .160335 ,1975 .2 ,96

= 1,994968 mm
19 .20 .1,3 .302 ,5
11
i56 + 1
i56
=
2
2
z5 . m . . em
2.S .M d 5 .E.
m=
2.1,25.160335,1975.2,1.105.
3
1,81 + 1
1,81
192.20.1,3.6302
= 3,273542 mm
m 1,994968
m 3,273542
Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas
asndan kontrol etmek gerekir.

d5 = m . z5 = 3,50 . 19 = 66,5 mm
F = (2 . 1,25 . 160335,1975 ) / 66,5 = 6027,639004
emax = Kf .
F
m. .b
emax = 2,96 .
N alnr .
em olmal.Burada Kf = 2,96 b = m . m = 20 . 3,50 = 70 mm dir.
6027 ,639004
= 56,018246 302,5 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
3,50 .1,3 .70
F
max = Km . K . K .
i56 + 1
i56
em olmaldr.
b.d 5

iin )
sin . cos

12
Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .
1,81 + 1
1,81
= 594,676774 630 N/mm2
70.66,5
6027,639004.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 .
olduu iin EMNYETLDR
6. 6 . NC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Modl (m)
3,50 mm
10,995574 mm
70 mm
66,5 mm
d5,6 = m . z5,6
Ba dairesi ap
73,5 mm
da5,6 = d5,6 + 2.m
Taban dairesi ap
57,75 mm
df5,6 = d5,6 2,5.m
a = 92,75 mm
a = (d5 + d6 )/2
Di ba ykseklii =
ha5,6 = ( da5,6 / 2 ) ( d5,6 / 2 ) = m
3,50 mm

3,50 mm
10,995574 mm
70 mm
119 mm
126 mm
110,25 mm
3,50 mm
5,497787 mm
5,497787 mm
Di aral = e0 =P / 2
5,497787 mm
5,497787 mm
Taban ykseklii =
hf5,6 1,2 . m
4,2 mm
di ykseklii =
h5,6 = ha5,6 + hf5,6
7,7 mm
4,2 mm
7,7 mm
13
7 . D KUVVETLER VE YATAKLARA GELEN TEPKLER :
Di kuvvetleri ve yataklara gelen tepkileri hesaplamak iin aada sembolleri ile gsterilen kuvvetleri
hesaplamamz gerekir.Kuvvetler ark numaralar ile birlikte belirtileceklerdir.
Fz = Di kuvveti, F r = Radyal kuvvet, F e = Eksenel kuvvet, Fn = Normal kuvvet,
F = evresel kuvvet
arklarn birbirlerine uyguladklar evresel kuvvetler :
F21 = -F 12 = 2 . S . Md1 / d1 = 2 . 1,25 . 23427,60762 / 33,75 = 1735,378342 N

F34 = -F 43 = 2 . S . Md2 / d3 = 2 . 1,25 . 106997,1288 / 55,25 = 4841,499041 N
F65 = -F 56 = 2 . S . Md4 / d5 = 2 . 1,25 . 160335,1975 / 66,5 = 6027,639004 N
Radyal kuvvetler :
Fr21 = -F r12 = F21 . tg = 1735,378342 . tg 20 = 631,626062 N
Fr43 = -F r34 = F34 . tg = 4841,499041 . tg 20 = 1762,16154 N
Fr65 = -F r56 = F65 . tg = 6027,639004 . tg 20 = 2193,88118 N
Eksenel kuvvetler :
Fe12 = -F e21 = 0
Fe43 = -F e34 = 0
Fe65 = -F e56 = 0
Btn dililer dz olduklar iin eksenel kuvvet oluturmazlar
H
14
7 . 1 . YATAKLARA GELEN KUVVETLER :
1. Mil, A ve B yataklarna gelen kuvvetler :

Yataklar aras mesafe 180 mm alnd.( AB = 180 mm)
(x y) dzleminde : Sadece radyal kuvvet vardr.

MA = 0; FBy . 180 Fr21 . 40 = 0
FBy = 631,626062 . 40 / 180 = 140,361347 N
FAy = 631,626062 - FBy = 631,626062 140,361347 = 491,264715 N (y = 0 olduu iin )
Mey1 = 19650,5886 N.mm bulunur.
FAy
FBy
Fr21
140,361347 N
491,264715 N
(-)
19650,5886 N.mm
15
(x z) dzleminde : Sadece evre kuvveti vardr.

MA = 0; -FBz . 180 +F21 . 40 = 0
FBz = 1735,378342 . 40 / 180 = 385,639632 N
FAz = 1735,378342 - FBz = 1349,73871 N (y = 0 olduu iin )
Mez1 = 53989,5484 N.mm bulunu
F21
FAz
FBz
1349,73871 N
385,639632 N
53989,5484 N.mm
(+)
A ve B yatana gelen bileke radyal kuvvetler :
FAr =
FAy + FAz =
491 , 264715 2 + 1349 ,73871 2 = 1436,361934 N
FBr =
FBy + FBz =
140 ,361347 2 + 385 ,639632 2 = 410,389125 N
16
2. Mil, C ve D yataklarna gelen kuvvetler :

Yataklar aras mesafe 186 mm alnd..( CD = 186 mm)
(x y) dzleminde (F Cy , F Dy ) :
Mc = 0 ; Fr12 . x1 - Fr43 . x2 + FDy . x3 = 0
631,626062 . 53 1762,16154 .142,5 + FDy . 186 = 0
FDy = 1170,063646 N
y = 0 , FCy Fr12 + Fr43 FDy = 0
FCy 631,626062 + 1762,16154 1170,063646 = 0
FCy = 39,528168 N
Fr12
FDy
C
Fcy
Fr43
1170,063646 N
39,528168 N
592,097894 N
2094,992904 N.mm
(+)
(-)
50897,76861 N.mm
17
(x z ) dzleminde ( FCz , F Dz ) :
MC = 0 ; - F12 . x1 - F43 . x2 + FDz . x3 = 0
-1735,378342 . 53 4841,499041 . 142,5 +FDz . 186 = 0
FDz = 4203,702503 N
y = - 0 , FCz + F12 + F43 - FDz = 0
-FCz + 1735,378342 + 4841,499041 4203,702503 = 0
F Cz = 2373,17488 N
FCz
FDz
F12
F43
4203,702503 N
637,796538 N
2373,17488 N
(-)
125778,2686 N.mm
182861,0589 N.mm
C ve D yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

FCr =
FCy + FCz =
39 ,528168 2 + 2373 ,17488 2 =
FDr =
FDy + FDz =
1170 ,063646 2 + 4203 ,702503 2 = 4363,5036 N
2373,504052 N
18
3. Mil, E ve F yataklarna gelen kuvvetler :
Yataklar aras mesafe 190 mm alnd..( EF = 190 mm)
(x y) dzleminde ( FEy, FFy ) :

ME = 0 ; Fr34 . x1 - Fr65. x2 + FFy . x3 = 0
1762,16154. 50 2193,88118 .150 + FFy . 190= 0
FFy = 1268,284737 N
y = 0 , FEy Fr34 + Fr65 FFy = 0
FEy 1762,16154 + 2193,88118 1268,284737 = 0
FEy =836,565097 N
Fr34
FFy
E
FEy
Fr65
1268,284737 N
836,565097 N
925,596443 N
41828,25485 N.mm
(+)
(-)
50731,38945 N.mm
19
(x z ) dzleminde ( FEz , F Fz ) :
ME = 0 ; - F34 . x1 - F65 . x2 + FFz . x3 = 0
-4841,499041 . 50 6027,639004 . 150 +FFz . 190= 0
FFz = 6032,741067 N
y = 0 ; - FEz + F34 + F65 FFz = 0
-FEz + 4841,499041 + 6027,639004 6032,741067 = 0
F Ez = 4836,396978 N
F34
F65
FEz
FFz
4836,396978 N
6032,741067 N
5,102063 N
241819,8489 N.mm
241309,6426 N.mm
(+)
E ve F yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

FEr =
FEy + FEz =
836 ,565097 2 + 4836 ,396978 2 =
4908,215245 N
FFr =
FFy + FFz =
1268 , 284737 2 + 6032 , 741067
6164,617665 N
20
4. Mil, G ve H yataklarna gelen kuvvetler :
Yataklar aras mesafe 130 mm alnd.( GH = 130 mm)
(x y) dzleminde : Sadece radyal kuvvet vardr.

MG = 0; - FHy . 130 + Fr56 . 90 = 0
F Hy = 2193,88118 . 90 / 130 = 1518,840817 N
y = 0 ; F r56 FGy F Hy = 0
FGy = 2193,88118 FHy = 2193,88118 1518,840817 = 675,040363 N
Mey4 = 60753,63267 N.mm
Fr56
G
FGy
FHy
675,040363 N
1518,840817 N
60753,63267 N.mm
21
(x z) dzleminde : Sadece evre kuvveti vardr.

MG = 0; -FHz . 130 +F56 . 90= 0
F Hz = 6027,639004 . 90 / 130 = 4172,980849 N
y = 0 ; FGz +FHz - F56 = 0
FGz = 6027,639004 4172,980849 = 1854,658155 N
Mez4 = 166919,234 N.mm
FGz
FHz
F56
4172,980849
1854,658155 N
166919,234 N.mm
G ve H yatana gelen bileke radyal kuvvetler :
FGr =
FGy + FGz =
675 ,040363 2 + 1854 ,658155 2
F Hr =
FHy + FHz =
1518 ,840817 2 + 4172 ,980849 2 = 4440,793464 N
= 1973,685984 N
22
8 . MLLERN MUKAVEMET VE DEFORMASYON KONTROLLER :
1.ML (GR ML ) :
Malzeme : Ck 15 seildi.z1 ark ile yekpare retilecektir.

AK () = 440 N / mm2
D (e) = 370 N / mm2
AK = 250 N / mm2
eT
eTD
T
TD
= 420 N / mm2
= 280 N / mm2
= 210 N / mm2
= 180 N / mm2
1.mildeki bileke eilme momenti ve burulma momenti :
Me1 = Memax1 =
M ey1 + M ez1 = 19650,58862 + 53989,54842 = 57454,47736 N.mm (ark

2
merkezinde)
Mbmax = S . Md1 = 1,25 . 23427,60762 = 29284,50953 N.mm alnd.(S = alma emniyet katsays)
Mil ap iin n hesap :
em = AK / Smil = 250 / 12 = 20,833 N / mm2
d>
16.M b max
= 19,273123 mm (Sadece burulmann bulunduu giri ksm iin)
.20,833
A yatann oturaca ksmn ap = 20 mm

B yatann oturaca ksmn ap = 25 mm
seildi.
23
Z1 kesitinin srekli mukavemet kontrol :

Kesit burulmaya ve dinamik eilmeye zorlanmaktadr.
Analitik yntem :
Eilme gerilmesi e =
Burulma gerilmesi b =
Me
57454 , 47736
=
= 29,732587 N / mm2
W
3
.( 27 )
32
Mb
29284 , 50953
=
Wp
.( 27 3 )
16
= 7,577340 N / mm2
hesap = em = 7,577340 = T / S
( S = 12 ) seilirse
T = em . S = 7,577340 .12 = 90,92808 N / mm2
T = 210 > 90,92808 N / mm2
muk =
2 + 2 . 2
muk =
29,732587
+ 2 . 7,577340 2
muk = 31,604729 N / mm2

muk em = muk hesap / S
(S = 5)
muk hesap = muk em . S

muk hesap = 31,604729 . 5
muk hesap = 158,023645 N / mm2
eTD = 280 > 158,023645 N / mm2 olduu iin
EMNYETLDR
24
2 . ML ( ARA ML ) :
Malzeme : 16 MnCr5 seildi.

AK () = 640 N / mm2
D (e) = 440 N / mm2
AK = 360 N / mm2
eT
eTD
T
TD
= 700 (840 )
= 420
= 430
= 270
N / mm2
N / mm
N / mm2
N / mm
z2 dilisi mile kamalanacaktr.z3 dilisi ise mille yekpare retilecektir.
Me2 =
2094 ,992904 2 + 125778 , 2686 2 = 125795,7147 N . mm
Me3 =
50897 , 76861 2 + 182861 ,0589
Mbmax = S . Md2 = 1,25 . 106997,1288
= 189812,4066 N . mm
= 133746,411
N . mm
em = AK / Smil = 360 / 12 = 30 N / mm2
d>
16.M b max
= 28,316767 mm
.30
Yataklarn oturaca ksmlarn aplar = 35 mm

25
Eilme gerilmesi e =
Me
189812 , 4066
=
W
.( 35 3 )
32
Mb
133746 , 411
=
Wp
.( 35 3 )
16
= 45,094188 N / mm2
15,887227 N / mm2
hesap = em = 15,887227 = T / S
( S = 12 ) seilirse
T = em . S = 15,887227 .12 = 190,646724 N / mm2
T = 430 > 190,646724
N / mm2
muk =
2 + 2 . 2
muk =
45,094188 2 + 2 .15,887227 2
muk =50,381482 N / mm2

(S = 5)

muk hesap = 50,381482 . 5
muk hesap = 251,90741
N / mm2
eTD = 280 > 251,90741
N / mm2 olduu iin
EMNYETLDR
26
3. ML (ARA ML ) :
Malzeme : 16 MnCr5 seildi.

AK () = 640 N / mm2
D (e) = 440 N / mm2
AK = 360 N / mm2
eT
eTD
T
TD
= 700 (840 )
= 420
= 430
= 270
N / mm2
N / mm
N / mm2
N / mm
z4 dilisi mile kamalanacaktr.z5 dilisi ise mille yekpare retilecektir.
+ 241819 ,8489
Me4 =
41828 , 25485
Me5 =
50731 ,38945 2 + 241309 ,6426 2 = 246584,7065 N . mm
Mbmax = S . Md4 = 1,25 . 160335,1975
= 245410,7622 N . mm
= 200418,9969
N . mm
em = AK / Smil = 360 / 12 = 30 N / mm2
d>
16.M b max
= 32,403798 mm
.30
E yatann oturaca ksmn ap = 40 mm

F yatann oturaca ksmn ap = 35 mm
27
Eilme gerilmesi e =
Me
246584 , 7065
=
W
.( 40 3 )
32
Mb
200418 , 9969
=
Wp
.( 40 3 )
16
39,245175 N / mm2
15,948837 N / mm2
hesap = em = 15,948837 = T / S
( S = 12 ) seilirse
T = em . S = 15,948837 .12 = 191,386044 N / mm2
T = 430 > 191,386044 N / mm2
muk =
2 + 2 . 2
muk =
39,245175 2 + 2 . 15,948837 2
muk 45,264937 N / mm2

(S = 5)

muk hesap = 45,264937 . 5
muk hesap = 226,324685
N / mm2
eTD = 280 > 226,324685 N / mm2 olduu iin EMNYETLDR

28
4.ML (IKI ML )
Malzeme : Ck 15 seildi.z6 dilisi mile kamalanacaktr

AK () = 440 N / mm2
D (e) = 370 N / mm2
AK = 250 N / mm2
eT
eTD
T
TD
= 420 N / mm2
= 280 N / mm2
= 210 N / mm2
= 180 N / mm2
4.mildeki bileke eilme momenti ve burulma momenti :
Me = Memax =
M ey + M ez =
2
60753,632672 + 166919,234 2 = 177631,7386 N.mm (ark
merkezinde)
Mbmax = S . Md6 = 1,25 . 203144,6952 = 253930,869 N.mm alnd.(S = alma emniyet katsays)
em = AK / Smil = 250 / 12 = 20,833 N / mm2
d>
16.M b max
= 39,595388 mm (Sadece burulmann bulunduu giri ksm iin)
.20,833
G yatann oturaca ksmn ap : 40 mm

H yatann oturaca ksmn ap : 40 mm
29
Z6 kesitinin srekli mukavemet kontrol :

Analitik yntem :
Eilme gerilmesi e =
Me
177631,7386
=
= 19,855605 N / mm2
W
3
.(45 )
32
Mb
=
Wp
253930,869
= 14,192146 N / mm2
3
.(45 )
16
hesap = em = 14,192146 = T / S
( S = 12 ) seilirse
T = em . S = 14,192146 .12 = 170,305751 N / mm2
T = 210 > 170,305751 N / mm2
muk =
2 + 2 . 2
muk =
19,855605
+ 2 . 14,192146 2
muk =28,232589 N / mm2

(S = 5)

muk hesap = 28,232589 . 5
muk hesap =141,162944 N / mm2
eTD = 280 > 141,162944 N / mm2 olduu iin
EMNYETLDR
30
8 . 1 . MLLERN DEFORMASYONLARININ KONTROL :
1 . ML (burulma kontrol) :
max em olmal
Ip = . d4 / 32 = . (27)4 / 32 = 1669571,141 mm4
max = Mbmax . L / G . Ip = 29284,50953 . 180 / 80000 .1669571,141 = 0,000039
em =
AK l 1
250 180
1
. . =
.
.
= 0,003472
S r G
12 13,5 80000
max em koulu saland iin mil EMNYETLDR.
max em olmal
Ip = . d4 / 32 = . (35)4 / 32 = 147323,5149 mm4
max = Mbmax . L / G . Ip = 133746,411 . 186 / 80000 . 147323,5149 = 0,002111
em =
AK l 1
360 186
1
.
.
. . =
= 0,003986
12 17,5 80000
S r G
31
max em olmal.
Ip = . d4 / 32 = . (40)4 / 32 = 251327,4123 mm4
max1 = Mbmax . L / G . Ip = 200418,9969 . 190 / 80000 . 251327,4123 = 0,001894
em =
AK l 1
360 190
1
= 0,003563
. . =
.
.
12 20 80000
S r G
4 . ML ( burulma kontrol ) :
max em olmal
Ip = . d4 / 32 = . (45)4 / 32 = 402577,918 mm4
max = Mbmax . L / G . Ip = 253930,869 . 130 / 80000 . 402577,918 = 0,001025
em =
AK l 1
250 130
1
.
.
= 0,001505
. . =
S r G
12 22,5 80000
32
9 . KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI :
z2 , z4 ve z6 dili arklar kamalarla balanmtr.Kama malzemeleri olarak St37 2 alnd.Kamalar mil ve

diliden daha yumuak alnd iin ezilme kontrolleri sadece kama asndan yaplacaktr.
AK = 240 N / mm2
AK = 140 N / mm2
em em = 120 N / mm2
em = 70 N / mm2
z2 arkn balayan kama :
Mil ap d = 35 mm iin kama genilii b =10mm , h = 8mm , t1 = 5 mm, t2 = 3,3 mm okundu.Kamay
ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil evresindeki evre kuvvetidir.
F = 2 . S . Md2 / d = 2 . 1,25 . 106997,1288 / 35 = 7642,652057 N
Kesilmeye gre kama boyunun belirlenmesi :

=
F
b.l
em olmaldr. = em alnp l ekilirse.l F / ( b . em ) alnr.
L 7642,652057 / ( 10 . 70 ) = 10,918074 mm
z2 arknn gbek genilii (45 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 20 mm alnd.
Ezilme kontrol :
=
F
.l.t 2
7642 , 652057
20 . 3 ,3
= 115,797758 N / mm2 < em olduu iin EMNYETLDR.
z4 arkn balayan kama :

Mil ap d = 40 mm iin kama genilii b =12 mm, h = 8mm , t1 = 5 mm, t2 = 3,3 mm okundu.Kamay
F = 2 . S . Md4 / d = 2 . 1,25 . 160335,1975 / 40 = 10020,94984 N
=
F
b.l
L 10020,94984 / ( 12 . 70 ) = 11,929702 mm
z4 arknn gbek genilii (65 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 27 mm alnd.
Ezilme kontrol :
=
F
.l.t 2
10020 ,94984
27 .3,3
33
Z6 arkn balayan kama :
Mil ap d = 45 mm iin kama genilii b =14mm , h = 9mm , t1 = 5,5 mm, t2 = 3,8 mm okundu.Kamay
F = 2 . S . Md6 / d = 2 . 1,25 . 203144,6952 / 45 = 11285,8164 N
F
b.l
L 11285,8164 / ( 14 . 70 ) = 11,516139 mm
Z6 arknn gbek genilii (70 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 30 mm alnd.
Ezilme kontrol :
=
F
.l.t 2
11285 ,8164
30 . 3 ,3
34
10 . RULMANLI YATAKLARIN SELMES :
1 . MLN ( GR MLNN) YATAKLANMASI :
Eksenel yk yoktur.
n1 = ngiri = 3000 d / d ,
Lh = 12000 saat ,
= mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk says
A yatann seimi :
Yatan oturaca ap =20 mm dir .

FAr = 1436,361934 N
L = ( Lh . n1 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 3000 . 60 ) / 106
L = 2160 milyon devir
L = ( C / FAr ) =>
C = 18567,28787 N
C = 18,567 kN
2160 = (C / 1436,361934 )3
ap 20 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 23,6 kN )

6404 numaral yatak seildi .
B yatann seimi :
FBr = 410,389125 N
L = ( C / FBr ) => 2160 = ( C / 410,389125 )3
C = 5304,939404 N
C = 5,304939 kN

35
2 . MLN ( ARA MLN) YATAKLANMASI :
n2 = n3 = 617,4544518 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 ,
C = dinamik yk says
Eksenel yk yoktur.
C yatann seimi :

FCr = 2373,504052 N
L = ( Lh . n2 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 617,4544518 . 60 ) / 106
L = 444,567205 milyon devir
L = ( C / FCr ) => 444,567205 = ( C / 2373,504052 )3
C = 18114,89349 N
C = 18,114893 Kn

D yatann seimi :
FDr = 4363,5036 N
L = ( C / FDr ) => 444,567205 = ( C / 4363,5036 )3
C = 33302,83043 N
C = 33,302830 kN
36
3. MLN ( ARA MLN ) YATAKLANMASI :
n4 = n5 = 333,759163 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk says

Eksenel yk yoktur.
E yatann seimi :

FEr = 4908,215245 N
L = ( Lh . n4 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 333,759163 . 60 ) / 106
L = ( C / FEr ) => 240,306597 = ( C / 4908,215245 )3

C = 30514,915 N
C = 30,514915 kN
F yatann seimi :
FFr = 6164,617665 N
L = ( C / FFr ) => 240,306597 = ( C / 6164,617665 )3
C = 38326,10728 N
C = 38,326107 kN
37
4. ML (IKI MLNN ) YATAKLANMASI :
n6 = nk = 183 d / d
says
Lh = 12000 saat
= mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk
Eksenel yk yoktur.
G yatann seimi :
Yatan oturaca ap = 40 mm dir .

FGr = 1973,685984 N
L = ( Lh . n . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 183 . 60 ) / 106
L = ( C / FGr ) => 131,76

C = 10043,21097 N
C =10,043211
kN
= ( C / 1973,685984 )3

H yatann seimi :
Yatan oturaca ap = 40 mm dir .
FHr = 4440,793464 N
L = ( C / FHr ) => 131,76 = ( C / 4440,793464 )3
C = 22597,22469 N
C = 22,597225
kN
38
Yalama Ve Ya
Yalamann amac di yzeylerindeki srtnmeyi ve anmay mmkn olduu kadar
azaltmak ve ayrca srtnme ssn dar atmaktr. Redktrlerin uzun mrl olmas ve iyi
performansl alabilmesi iin kullanlan yan seiminin doru olmas ve belirtilen zamanlarda
deiimlerinin yaplmas gerekir. Kullanlan ya ayn zamanda dililere yataklara ve keelere zarar
vermemeli ve yeteri kadar uzun mrl olmaldr.
Bu gaye iin en uygunu bilhassa madeni yalardr (katkl veya katksz).Dililerin verilen
evre hzlarnda ve ykleme durumlarnda yaklak olarak sv srtnmeyi (di yzeylerinin mekanik
olarak birbirine temas etmemesi) elde etmek iin vizkoziteleri yeterli ise madeni yalarla srtnme g
kayb ok azaltlabilir.
Ancak bu art yerine getirilemiyorsa (kk evre hzlarnda)gresle yalamay bavurulur; ok
kk evre hzlarnda duruma gre kat yalama maddesi de (r: Mobilden-Dislfid) gibi kullanlabilir.
Bununla beraber her iki halde de , srtnme katsays sv srtnme blgesindeki yalamadakinden
daha yksek olur ve stelik burada yan srtnme ssn iletmesi hemen hemen sfr olur.
Yalama ekli
Genellikle dili arklarn yalanmasnda , nemsiz ve dk hzlarda elle,orta hzlarda

daldrmal ve sratmal ve yksek hzlarda pskrtmeli ve ya sisi ile yalama yntemleri
kullanlmaktadr.
-Daldrmal veya sratmal yntem Yaptm bu projemde de daldrmal ve sratmal yntem
kabul edilmitir. Rulman ve yataklarn yalanmas da diliden srayan yala yaplmas kabul edilmitir
39

Uc Kademeli Duz Disli Carklar

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Uc Kademeli Duz Disli Carklar

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

T.C.

Danman :Yrd. Do. Dr. MEHMET REN

P = 7,36 kW ve 3 kademeli olarak bu bilgiler dorultusunda dili

arkn boyutlar hesaplanmtr. Ayrca sehim ve mukavemet hesaplar da yaplmtr.

1 . VERLEN BLGLER VE STENENLER :

Giri mil devri = ng

1.Kademe dili tipi = Dz dili ark

2.Kademe dili tipi = Dz dili ark

2 . BALANGI N SELEN BLGLER :

Birinci kademe dililerin malzemesi : Ck15 (Sementasyon elii)

= 34 ( z5 says 3. kademedeki hz d olan 56 ile arplrsa z6 elde edilir.)

5 . DNDRME MOMENTLER HESABI :

ng = n1 = 3000 d/d idi.

ayndr nk ayn mildir. )

6 . MODLLERN VE DL ARKLARIN BOYUT HESAPLARI :

6 .1. BRNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

Di kk mukavemetine gre modl :

2 .1, 25 .23427 ,60762 . 3, 25

Di yzeyi ezilmesine gre modl :

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

em olmal.Burada Kf = 3,25 b = m . m = 20 . 2,25 = 45mm dur.

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Burada, malzeme katsays Km =

0,35.E bantsndan bulunabilir ( Dili arklarn malzemesi ayn seildii

bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

olduu iin EMNYETLDR

6. 2 . BRNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 15)

Dndrlen dili (z2 =73)

6. 3 . KNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

B - ) Form faktr (Kf ) :

Di kk mukavemetine gre modl :

2 .1, 25 .106997 ,1288 .3,09

Di yzeyi ezilmesine gre modl :

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

em olmal.Burada Kf = 3,09 b = m . m = 20 . 3,25 = 65mm dir.

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.

Burada, malzeme katsays Km =

bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

6. 4 . KNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 17)

Dndrlen dili (z2 =31)

6 . 5 .NC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

B - ) Form faktr (Kf ) :

Di kk mukavemetine gre modl :

2 .1, 25 .160335 ,1975 .2 ,96

Di yzeyi ezilmesine gre modl :

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

em olmal.Burada Kf = 2,96 b = m . m = 20 . 3,50 = 70 mm dir.

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.

Burada, malzeme katsays Km =

bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

6. 6 . NC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 19)

Dndrlen dili (z2 =34)

7 . D KUVVETLER VE YATAKLARA GELEN TEPKLER :

arklarn birbirlerine uyguladklar evresel kuvvetler :

F21 = -F 12 = 2 . S . Md1 / d1 = 2 . 1,25 . 23427,60762 / 33,75 = 1735,378342 N

Btn dililer dz olduklar iin eksenel kuvvet oluturmazlar