Pkule Magdeburskie

Wstp Mamy dwie pkule (spaszczone raczej) i moemy sprawdzi, e po zetkniciu ich ze sob w miar atwo daj si rozerwa, kiedy pocign za sznury. W tym czasie prosz si nie zblia do pkul. Teraz za pomoc pompki wypompujemy z pkul powietrze. Prosz teraz sprbowa rozerwa pkule. Mona podzieli widzw na dwie czci kada cignie za jeden sznur. Otwierajc na chwil zawr, wpuszczamy nieco powietrza i znowu cigniemy. Mona powtarza te czynnoci do skutku. Uczestnicy musz by przygotowani na wywrotk. A dlaczego: Powietrze skada si z poruszajcych si czsteczek. Uderzajc w rne obiekty wywieraj na nie cinienie. Jeli w pkulach jest powietrze to cinienie od wewntrz pkul jest takie samo jak to wywierane z zewntrz. Jeli powietrze wypompujemy, przynajmniej czciowo, to cinienie z zewntrz jest wiksze i ciska pkule. A dlaciego: Pompk zabralimy troch powietrza ze rodka. Jest go mniej ni tego powietrza wok nas, dlatego powietrze zewntrzne ciska pkule i nie mona ich rozerwa.

Opcjonalnie Obliczmy jakiej siy trzeba aby rozerwa pkule, przy zaoeniu, e wypompowalimy cae powietrze, czyli otrzymalimy doskona prni (niemoliwe, przypadek wyidealizowany). Pkule maj rednic 30 cm czyli 0,3 m. Cinienie powietrza przyjmujemy jako 1000 hPa (hekto paskali, 1hPa=100 Pa, 1 Pa = 1N / 1m2 1 paskal = 1 newton / 1 metr kwadratowy). Definicja cinienia: p=F/S (sia podzielona przez powierzchni) Czyli sia F = p * S U nas: p= 1000 hPa = 100 000 Pa, S = 2 * * r2 = 3,14 * (0,15 m)2 = 2 * 0.07065 m2 F = 100 000 Pa * 2 * 0.07065 m2 = 2 * 7065 N = 14 130 N 2 poniewa s dwie pkule. Co oznacza ten wynik ? Z II zasady dynamiki Newtona m = F / g = 14130 N / 10 N/kg = 1413 kg Czyli np. sia jakiej trzeba uy do rozerwania naszych pkul jest rwna sile jakiej trzeba uy aby na Ziemi podnie ciar o wadze prawie ptorej tony. Obliczenia byy dla obydwu pkul, na jedn stron wychodzi zatem ok. 700 kg. Jeli zaoy, e wypompowalimy poow powietrza to dostajemy ok. 350 kg na jedn stron.

Magiczna szpula Wstp: W zalenoci od kta pod jakim cigniemy szpul wystpuj trzy zjawiska: - szpula si rozwija (duy kt liczc od awki) - szpula si nie toczy a tylko przesuwa (poredni kt) - szpula nawija si na tam (may kt)

A dlaczego: W przypadku szpuli mamy do czynienia z dwiema siami: - si tarcia (dziaa na styku szpuli z awk) - siy pochodzcej od nacigu tamy (czyli od nas ) Wypadkowa tych dwch si jest zaczepiona u styku szpuli z awk i moe mie trzy rne kierunki (zakadam, e trzymamy tam twarz zwrceni w kierunku Nowej Huty a gdy patrzymy na szpul to w kierunku wejcia do Ogrodu): - bardziej na lewo - prosto (lub prawie, zaley to od miejsca styku tamy ze szpul) - bardziej na prawo Te 3 przypadki odpowiadaj 3 przypadkom wyej. Dlaczego, mimo, e wystpuje jaka sia w przypadku rodkowym, szpula si nie toczy ? Poniewa o toczeniu decyduje tzw. moment siy (M = F x r). A ten jest iloczynem wektorowym siy i tzw. ramienia siy (wektor r zaczepiony u styku awki i szpuli majcy koniec u styku rozwijanej tamy ze szpul). Iloczyn wektorowy pomidzy F i r oznacza, e oprcz porzdnej kropki midzy F i r do iloczynu naley doda nieprzyzwoity sinus kta pomidzy F i r. Przypadek rodkowy to kt 0 pomidzy wektorami F i r. Wiemy, e sin0 =0. W iloczynie pojawia si 0, dlatego jakie by F i r nie byy, to momentu siy nie bdzie i toczenia rwnie. A dlaciego 1: Jak cigniemy tam, ktra jest daleko od awki, to szpula si rozwija. Jak cigniemy kiedy jest bardzo blisko to szpula si nawija. W przypadku porednim szpula nie moe si zdecydowa i nie toczy si wcale. A dlaciego 2: W zalenoci od tego jak cigniemy szpul to jej si to: - nie podoba i ucieka - nie moe si zdecydowa - podoba si i zblia do nas