W Stanach Zjednoczonych Ameryki Pnocnej, kolebce wolnoci i demokracji, gdzie tradycja demokracji lokalnej ma ponad dwiecie lat wyksztacia

si instytucja referendum lokalnego. Referendum lokalne znajduje swj pocztek ju w czasach kolonialnych. Niektre kolonie, tworzone przez Purytanw, uksztatoway swoiste formy demokracji. Wszyscy obywatele przyjci w charakterze kolonistw (ang.freemen) korzystali z politycznego prawa wyborczego, nie tylko obierali urzdnikw, ale bezporednio stanowili prawa na zgromadzeniu oglnym.1 Ju w koncu XVIII wieku w stanach Massachusetts i New Hampshire poddano pod gosowanie pierwsze konstytucje. Obecnie, instytucja ta stosowana jest na szczeblu lokalnym i stanowym. Aczkolwiek, ustawodawstwo nie wszystkich (?) reguluje t instytucje. (? Ktre) . Nie we wszystkich stanach, w ktrych instytucja referendum istnieje przybiera ono taka sam form. Referendum na szczeblu oglnonarodowym nie wystpuj w Stanach Zjednoczonych. Referendum lokalne w Stanach Zjednoczonych jest drug form lokalnej demokracji bezporedniej obok popularnej inicjatywy uchwaodawczej (ang. popular initiative). Przedmiotem referendum w USA moe by np. przeniesienie stolicy powiatu, utworzenie nowego powiatu, poczenie powiatw, przyjcie, nowelizacje, uchylenie statutu powiatu lub miasta, ustanowienie nowego podatku. Od referendum lokalnego moe by uzalenione rwnie wejcie w ycie przypisu. Inicjatorami referendum mog by sami wyborcy bd rada. W niektrych sprawach regulowanych prze rad referendum lokalne ma charakter obligatoryjny. Odsetek miast, w ktrych obywatele posiadaj prawo korzystania z referendum lokalnego, wzrasta. Sposrd wszystkich stanw praktykujcych instytucj referendum lokalnego, najwiksze zastosowanie ma w stanie Kalifornia. Zwolennicy republikaskiej myli ustrojowej, ostro sprzeciwiaj si instytucji

referendum lokalnego, argumentujc to obawami , e ta forma demokracji bezporedniej moe zagrozi tradycyjnemu ustrojowi amerykaskiemu ( opartemu na rwnowadze wadzy). Obawy dotycz rwnie mniejszosci spoecznych, poniewa instytucja referendum eksponuje zdanie wikszoci. Rewolucj w zastosowaniu instytucji referendum lokalnego w USA otwiera rozwj technologii komputerowej i cznoci internetowej2. Ta forma referendum ma swoich zwolennikw i przeciwnikw. Wyborcom referendalnym przedstawiane s tylko bardzo uproszczone alternatywy, co moe zamaza prawdziwy sens sprawy; poniewa sprawy publiczne stanowi system naczy poczonych, gdzie decyzja w jednej sprawie rzutuje na wiele innych problemw.3 Dlatego zaczto dostrzega konieczno zapewnienia waciwej, rzetelnej , szerokiej infomacji dotyczcej przedstawionego problemu (sprawy) poddawanego referendum. czy to si rwnie z uatwieniem dostpu spoeczestwu do fachowej informacji, pomocy, doradztwa. W Stanach Zjednoczonych poszukuje si zotego rodka. W USA zaobserwowuje si problem polegajcy na tym, e praktyka lokalnych rad w stanowieniu prawa daleko odbiega od obiektywnego przedstawiania woli wyborcw. Dlatego forma referedum lokalnego moe by praktykowana wedug zasady zotego rodka tj. jako forma dopenienia demokracji przedstawicielskiej. Rozstrzygnicia zapadajce w referendum lokalnym s zaskaralne na oglnych zasadach do sdu. Referendum, podobnie w USA jak i w Polsce czy adekwatne standardy w zakresie wypracowania treci przypisu z jednej strony, z popularn kontrol nad przepisami uchwalonymi, ktre jednak nie weszy jeszcze w ycie z drugiej strony.

1 2 3

Banaszak referendum w usa str 64