Vous êtes sur la page 1sur 137

sf7df8f}+ pkTosf leqsf gu/kflnsf /

gu/f]Gd'v uf=lj=;=x?df ul/g] lgdf{0f ;DaGwL

dfkb08
@)^$

g]kfn ;/sf/
ef}lts of]hgf tyf lgdf{0f dGqfno

sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt


cgfdgu/ .

e"ldsf
sf7df8f}+ pkTosfdf a9\bf] zx/Ls/0f / hg;+Vofsf] rfk, lgdf{0f sfo{x?df
ckgfpg' kg]{ ;'/IffTds pkfox? ;DaGwdf ljsl;t cjwf/0ff cflb ;d]tnfO{
dWogh/ ub}{ sf7df8f}+, nlntk'/ gu/kflnsf If]q tyf sf7df8f}+ pkTosfsf]
zx/ lj:tf/ If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08, @)%) nfO{ ;do;fk]If
?kdf kl/dfh{g tyf ;+zf]wg ub{} nUg' kg]{ ePsf]n] o; If]q leqsf lhNnf
ljsf; ;ldltx?, gu/kflnsfx?, cGo ;DalGwt lgsfox? / lj1x? ;d]t;+u
ljleGg r/0fx?df cGt/lqmof, 5nkmn Pj+ ljrf/ ljdz{ u/L k|fKt /fo
;'emfjx?sf] cfwf/df sf7df8f}+ pkTosf leqsf gu/kflnsfx? tyf gu/f]Gd'v
ufFp ljsf; ;ldltx?sf] nflu of] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 tof/ u/L nfu"
ul/Psf]5 .
of] dfkb08 tof/ ubf{ ;fljsdf lgwf{l/t dfkb08x?df b]lvPsf sdL sdhf]/L
/ cefjx?nfO{ ;do;fk]If ?kdf ;'wf/ ub}{ hUufsf] e"pkof]u, ;j{;fwf/0f
hgtfsf] :jf:Yo, ;'/Iff ;fy} cGo cTofjZos ;'ljwfx?nfO{ ;d]t Wofg
lbOPsf]5 . To:t} lgdf{0f ;DaGwL k|rlnt :df/s If]qx?sf nflu lgwf{l/t ljz]if
dfkb08x?nfO{ klg cfjZostfg';f/ ;d]l6Psf]5 .
of] dfkb08sf] ;xL sfof{Gjogaf6 g} cJojl:yt zx/Ls/0f Pj+ c;'/lIft
lgdf{0f sfo{x?af6 pTkGg x'g] ;d:ofx? lg/fs/0f ug{ ;xof]u k'Ug] tYonfO{
x[bo+ud u/L o;;+u ;DalGwt ;Dk"0f{ kIfx?n] of] dfkb08nfO{ k|efjsf/L ?kdf
Jojxf/df nfu" ug]{ u/fpg] sfo{df cfcfgf] tkm{af6 ;xof]u k'/\ofpg' ;a}sf]
st{Jo x'g]5 .

dfkb08 kl/dfh{g ;ldltsf sfo{6f]nLsf ;b:ox?


!= ;+of]hs

@= ;b:o
#= ;b:o
$= ;b:o
%= ;b:o
^= ;b:o
&= ;b:o
*= ;b:o
(=;b:o
!)= ;b:o ;lrj

>L ;"o{ eQm ;fFuf5]


pkdxflgb]{zs, zx/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f
ljefu
k|ltlglw, sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf
k|ltlglw, nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf
k|ltlglw, eQmk'/ gu/kflnsf
k|ltlglw, sLlt{k'/ gu/kflnsf
k|ltlglw, dWok'/ lyld gu/kflnsf
k|ltlglw, lhNnf ljsf; ;ldlt, sf7df8f}+
k|ltlglw, lhNnf ljsf; ;ldlt, nlntk'/
k|ltlglw, lhNnf ljsf; ;ldlt, eQmk'/
>L k'?iff]Qd 8+uf]n
sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt, sf7df8f}+

k|fljlws sfo{6f]nLsf ;b:ox?


!= >L ldlynf >]i7, O{l~hlgo/
sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt
@= >L s?0ff /Tg zfSo, O{l~hlgo/ sf=p=g=lj=of]=sf=;=, nlntk'/
#= >L /fh]z >]i7, O{l~hlgo/
sf=p=g=lj=of]=sf=;=, eQmk'/
$= >L u[idf >]i7, cfls{6]S6
sG;N6\of06
%= >L lbg]z kf]t], ;j O{l~hlgo/ sf=p=g=lj=;=, sf7df8f}+
^= >L >[hgf dNn, sDKo'6/ ck|]6/ sf=p=g=lj=;=, sf7df8f}+

ljifo;"rL
kl/R5]b !
kl/efiff / ;fdfGo Joj:yf
!=
@=

kl/efiff
;fdfGo Joj:yf

!
&

kl/R5]b @
sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf, nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf, lslt{k'/
gu/kflnsf / gu/f]Gd'v uf=lj=;=x?df ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=

k'/fgf] zx/L If]q


cfjfl;o If]q
;+:yfut If]q
cf}Bf]lus If]q
;+/If0f If]q
zx/ lj:tf/ If]q
;tx ;jf/L If]q
ljdfg:yn If]q
v]ns'b If]q
gf/fo0flx6L b/jf/ Pl/ofsf dfkb08
vf]nf lsgf/fdf lgdf{0f ug{] ;DaGwdf
;+o'Qm cfjf; (Apartment) ejg ;DaGwdf
ljljw

@
&
!&
!(
!(
@!
@#
@#
@#
@#
@$
@$
@$

kl/R5]b #
dWok'/ lydL gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
-s_ k/Dk/fut cfj;Lo If]q (Traditional Residential Zone)
-v_ ;+:yfut If]q (Institutional Zone)
1

@
$

-u_
-3_
-_

ljsf;l;n If]q (Developing Zone)


;'/lIft If]q (Reserved Zone)
xl/t If]q (Green Zone)

%
!)
!)

kl/R5]b $
eQmk'/ gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
!=
@=
#=

k/Dk/fut ;fF:s[t cfj;Lo If]q


ljsf;l;n If]q
xl/t If]q

@
!!
@)

kl/R5]b %
ejg dfkb08;+u ;DaGwLt cGo dfkb08x?
!=
@=
#=
$=
%=

kz'klt If]qsf] dfkb08


ljB't lgodfjnL / 5f]8\g' kg{] b'/L
k]6f]n kDk ;DaGwL g]kfn cfon lgudsf] dfkb08
l;g]df xnsf ;DaGwdf rnlrq ;DaGwL dfb08
;+o'Qm, ;fd"lxs / of]hgfj4 cfjf; ;DaGwL dfkb08
-s_ ef}lts of]hgf tyf cfj; ;DaGwL
-v_ ;+o'Qm cfj; (Apartment Housing)/ ;fd'lxs cfj;
(Group Housing) of]hgf cg'dflt (Planning Permit)
-u_ ;+o'Qm cfj; ejg (Apartment Housing) lgdf{0f
;DaGwL dfkb08

kl/R5]b ^
cg';"lrx?

kl/R5]b &
gS;fx?
2

@
*
!@
!&
!(
!(
!(
@)

kl/R5]b !

kl/efiff / ;fdfGo Joj:yf

kl/R5]b !
!=

kl/efiff

!=)

ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; dfkb08df


;ldlt eGgfn] sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; ;ldlt ;+emg' k5{ .
;xfospkof]u (Accessory Use) eGgfn] ;fdfGotof d'Vo k|of]hgdf gcfpg] t/ vf;
k|of]hgsf] lgldQ ;3fp k'Ug] lsl;dsf] 3/ hUufsf] s'g} klg k|sf/sf] pkof]unfO{ ;+emg' k5{ .
kl/jt{g (Alteration) eGgfn] Ps lsl;dsf] lgdf{0fsf] :jLs[lt lnO{ jf Ps lsl;dsf]
pkof]uaf6 csf]{ lsl;dsf] pkof]udf km]/jbn ug]{ jf If]qkmn jf prfO{df yk36 ug]{ jf
cfjthfjtsf cfwf/df g} kl/jt{g ug]{ jf To;nfO{ aGb ug]{ jf :jLs[t ;+/rgfdf g} kl/jt{g ug]{
h:tf sfo{ ;+emg' k5{ .
:jLs[lt eGgfn] cfgf] If]qflwsf/ leq /xL ;DalGwt lgsfon] lbPsf] :jLs[lt ;+emg' k5{ .
a'Oun jf 5fgf d'lgsf] efu (Attic) eGgfn] ;/;kmfO{ ;DaGwL (Sanitary) k|of]hgdf cfpg]
afx]s :6f]/sf] lgldQ jf vfgf ksfpg], a:g] jf k"hf ug]{ h:tf sfdsf] lgldQ pkof]u ul/g] efu
;+emg' k5{ .
clwsf/ k|fKt clwsf/L eGgfn] ;ldlt jf ;ldltf/f clwsf/ ;'lDkPsf] clwsf/L ;+emg' k5{ .
:yfgLo lgsfo eGgfn] ;DalGwt gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldlt ;+emg' k5{ .
afb{nL (Balcony) eGgfn] s'g} klg ejgdf ePsf] 5]sjf/ (Handrail jf Balustrade)
;lxtsf] cfjt hfjt jf a:gsf] lgldQ k|of]u ul/g] ejgsf] ufx|f] eGbf jflx/ lgsflnPsf] efu
;+emg' k5{ .

Ef"ldut tnf jf sf]7f (Basement or Cellar) eGgfn] hldg dflgPsf] ;txaf6 k'/} jf
!=@ ld6/ ;Dd dfq dfly agfO{Psf] ejgsf] ;aeGbf tNnf] efu ;+emg' k5{ .
lgdf{0f eGgfn] s'g} klg lgdf{0f (Structure) sf] s'g} klg efu h'g;'s} p2]Zon] / h'g;'s}
;fdfu|Ln] agfOPsf] eP tfklg dflg;sf] cfjf;sf] lgldQ xf]; jf gxf]; / h; cGtu{t hu
lKnGy (Plinth), ufx|f]x?, e'O{, 5fgf, lrlDg, KnlDa+u / ejg ;DaGwL cGo ;'ljwfx?sf ;fy}
lglZrt Kn]6 kmd{, j/08f, jfb{nL, sfg]{; (Cornice) jf jflx/ lgsflnPsf] efu (Projection) /
s'g} lrGx jf aflx/ lgsflnPsf] s'g} lgdf{0f jf efunfO{ 5f]Kg jf 5f]Kg] p2]Zon] ul/Psf] lgdf{0f jf
ufx|f]sf] s'g} efu ;+emg' k5{ .

c;Da4 (Detached) ejg jf lgdf{0f eGgfn] Ps cfk;df ghf]l8Psf ejg jf lgdf{0f ;+emg'
k5{ .

Efjg jf lgdf{0fsf] prfO{ eGgfn] ;dyn 5fgf (Flat Roof) sf] xsdf k|a]z ;8ssf] s]Gb|
;txaf6 ejgsf] dflyNnf] ;tx;Ddsf] prfO{ / kfvf] 5fgf (Sloped Roof) sf] xsdf k|a]z
;8ssf] s]Gb| ;txaf6 @%#) l8u|L eGbf a9L le/fnf] (Slope) ePdf le/fnf]sf] lar efusf]
prfO{;Dd / ;f] eGbf sd le/fnf] u/L 5fgf lgdf{0f ePsf]df d'7n (Eaves) ;tx ;Ddsf] prfO{
;Demg' k5{ .
lgdf{0f /]vf (Building Line) eGgfn] s'g} klg lgdf{0fsf] lgldQ eljiodf lj:tf/ ug{ ;lsg]
af6f] 3f6f] jf eO{/x]sf] af6f]nfO{ lj:tf/ ug]{ qmddf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] tf]lslbPsf] lglZrt
/]vf ;Demg' k5{ .
sfk]{6 Pl/of (Carpet Area) eGgfn] (Covered Area) ufx|f]sf] If]qkmn afx]s s'g} klg tnfsf]
pkof]u x'g] sf]7fx?sf] If]qkmn ;+emg' k5{ .

Rff]s (Court or courtyard) eGgfn] hldgsf] ;tx jf ;f] eGbf tn jf dfly, k'/f
jf cf+lzs ?kdf ejg jf kvf{nn] 3]/]sf] lgdf{0f leq jf aflx/ /x]sf] / cfsf;tkm{
v'nf /x]sf] (Open to Sky)efu ;+emg' k5{ .
leqL rf]s eGgfn] rf/}lt/af6 lgdf{0f eO{ 3]l/Psf] rf]s ;+emg' k5{ .
aflx/L rf]s eGgfn] slDtdf Ps tkm{ lgdf{0f geO{ v'nf /x]sf] jf Ps tkm{ g3]l/Psf] rf]s
;+emg' k5{ .
ljsf; eGgfn] hldgsf] s'g} klg ;tx jf efudf ul/g] lgdf{0f jf eO{/x]sf] lgdf{0f sfo{nfO{
kl/jt{g u/L gofF ?k lbg] jf lgdf{0f ug]{ k|lqmof ;+emg' k5{ .
lgsf; eGgfn] jiff{sf] kfgL, 9n jf k|of]u ul/Psf] kfgLsf] lgsf;sf] nflu agfOPsf gfnL
(Conduit jf Channel _ ;+emg' k5{ .
3/ jf ejg eGgfn] a:g], vfgf ksfpg] / ;/;kmfO{ ;DaGwL cfjZos ;'ljwfx? ePsf]
cfjf;sf] lgldQ lgdf{0f ePsf] ejg ;+emg' k5{ / ;f] zAbn] sfof{no ejg, xf]6]n, sf/vfgf jf
o:t} k|sf/n] dflg;x? a:g] jf s]xL ;dosf] lgldQ hDdf x'g] dgf]/~hgsf :yfgx?nfO{ ;d]t
hgfpg]5 .
9flsPsf] If]qkmn (Covered Area) eGgfn] tkl;ndf pNn]v ePsf efu afx]ssf] s'g} klg
k|sf/sf] lgdf{0ff/f rlr{Psf] lKnGy (Plinth) ;tx eGbf nut} dflysf] k'/f efunfO{ 9flsPsf]
If]qkmn ;+emg' k5{ .
s_

au}+rf, Ogf/ / o; ;DaGwL lgdf{0f, lj?jfx?sf] g;{/L, kfgL kf]v/L / kmf]xf]/f, kf}8L v]Ng]
v'nf kf]v/L, rf}tf/f, 6+sL, a}Gr, lrKn]6L, em'nf, h:tf aflx/L a:t' cflb .

v_

lgsf;sf] nflu agfOPsf] sNe6{, kfgL hfgsf] nflu agfOPsf ;fgf gnLx?, Sofrlk6
(Catch pit), uNnL lk6 (Gully Pit), OG;k]S;g r]Da/ (Inspection Chamber), 8'+8
(Gutter) cflb .
3

u_
3_
_

sDkfp08 3]g{ nufOPsf] kvf{n, 9f]sf (Gate), tnf gp7fOPsf] 8]p8L (Porch /
Portico), v'nf e/\of, /\ofDk (Ramp) aflx/ k6\6L em'l08Psf] (Over hang) em\ofn /
uf/f] eGbf aflx/ k6\6L k/]sf] Awning 5ftfn] 9fs]sf] efu cflb .
uf8{ a:g] sf]7f, kDk xfp;, kmf]xf]/ kmfNg] 7fFp, ljB't\ sIf, ;j :6]zg cflb h:tf ;]jf
k'/\ofpg cfjZos x'g] lgdf{0f (Structure) cflb .
3/sf] s'g} efudf SoflG6n]e/ (Cantilever) lgsfnL ;f] efunfO{ sf]7fsf] ?kdf k|of]u
gul/Psf] efu .

cfjfl;o 3gTj (Residential Density) eGgfn] s'g} lglZrt If]qdf ePsf] 3/sf] ;+Vof ;+emg'
k5{ .
aflx/ lg:sg] af6f] (Exit) eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0faf6 aflx/ lg:sg] dfWodsf] ?kdf
k|of]u x'g] :yfg ;+emg' k5{ .
kmfo/ ;]k/]zg (Fire Separation) eGgfn] cfuf] km}ngaf6 /f]Sgsf] lgldQ ul/Psf] ejg jf
lgdf{0fx?sf] ljefhg ;+emg' k5{ .
e'O{ (Floor) eGgfn] ;fdfGotof dflg;x? lx+8\g] ejg jf lgdf{0fsf] s'g} klg tnfsf] tNnf]
;tx ;+emg' k5{ .
e'O{ If]qsf] cg'kft (Floor Area Ratio, (FAR) ) eGgfn] ejgsf ;Dk"0f{ tNnfx?sf] If]qkmn
(Built up area) nfO{ Kn6 (Plot) sf] ;Dk"0f{ If]qkmnn] efu u/]/ cfPsf] efu kmn ;+emg' k5{ .
Pkm=P=cf/= (FAR) ejgsf] ;Dk'0f{ tnfsf] s"n If]qkmn
ejg aGg] hUufsf] ;Dk'0f{ If]qkmn
Uofn/L (Gallery) eGgfn] e'O{sf] If]qkmndf a:g] ;'ljwfdf a[l4 x'g] u/L s'g} ;efsIf jf xnsf]
ufx|f]af6 aflx/ k6\6L lgsfn]/ agfOPsf] aLrdf kg]{ (Intermediate) efu ;+emg' k5{ .
lghL Uof/]h eGgfn] s'g} klg k|sf/sf lghL afxgx? kfls{ ug{sf] lgldQ agfOPsf] jf k|of]u
ul/Psf] ejg jf To;sf] efu ;+emg' k5{ .
;fj{hlgs Uof/]h eGgfn] s'g} klg k|sf/sf jfxgx? dd{t ug{, ef8fdf lng lbg, ljqmL ug{,
:6f]/ ug{, kfls{ ug{sf] lgldQ agfOPsf] jf k|of]u ul/Psf] lghL Uof/]h afx]ssf] ejg jf To;sf]
efu ;+emg' k5{ .
;fd'lxs cfjf; (Group Housing) eGgfn] Ps} ;+:yf jf lgsfon] ;fd"lxs :jfldTj
ePsf] hldgdf lgld{t u/]sf] Ps tn] jf w]/} tnfx? ePsf] a;f]af; ug]{ 3/ jf :yfgx?sf] ;d"x
;+emg' k5{ .
lgjf; of]Uo sf]7f eGgfn] k|foM k|of]udf gcfpg] jf 5f]6f] ;dosf] nflu dfq k|of]u x'g] vfnsf
afy?d, zf}rfno, e08f/, sf]l/8f]/ h:tf sf]7fx? afx]s Ps jf ;f] eGbf a9L JolQmx? a:g],
;'Tg], cWoog ug]{ jf vfg] / efG;fsf] xsdf vfg] jf a:g] p2]Zon] agfOPsf] sf]7f ;+emg' k5{ .
ln6 (Lift) eGgfn] dflg; jf j:t'x?nfO{ ljleGg tnfx?df k'Ug jf k'/\ofpgsf] lgldQ h8fg
ul/Psf] oGq ;+emg' k5{ .

nf]6 (Loft) eGgfn] le/fnf] k/]sf] 5fgfsf] afFsL /x]sf] efudf lgld{t e'O{sf] ;fdfGo ;txeGbf
dfly /x]sf] clwstd !=% ld= sf] prfO{ ePsf] e08f/ (Store) ug]{ p2]Zon] agfOPsf] jf pkof]u
ul/Psf] efu ;+emg' k5{ .
d]hflgg nf]/ (Mezzanine Floor) eGgfn] tNnf] tnfaf6 dfq hfg] af6f] ePsf] hldgsf]
;txeGbf dfly /x]sf] s'g} b'O{ tnfx?sf] aLrdf kg]{ efu ;+emg' k5{ .
v'nf efu (Open Space) eGgfn] Kn6df v'nf 5fl8Psf] efu ;+emg' k5{ .
gf]6 M ejg jf lgdf{0fsf] s'g} ;fO8 b]lv ;DalGwt ;fO8 tkm{s} Kn6sf] ;Ldfgf;Ddsf] Go"gtdf
b"/LnfO{ v'nf efu dflgg]5 . o:tf] v'nf efu gfKbf ejg jf lgdf{0fb]lv Kn6sf] ;DalGwt
;Ldfgf;Ddsf] ;aeGbf glhs /x]sf] 7fFpaf6 gfKg' kg]{5 .
cuf8Lsf] v'nf efu eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf] cuf8L k6\6L /x]sf] Kn6sf] lgdf{0f /]vf
b]lv Kn6sf] cuf8L k6\6Lsf] ;Ldfgf;Ddsf] ;aeGbf glhs /x]sf] 7fFpaf6 gfKbf cfPsf] efu
;+emg' k5{ .
5]sf (Partition) eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf aLrsf efux? 5'6\ofpgsf lgldQ s'g}
klg k|sf/sf] ef/ glng] u/L a9Ldf Ps tnf ;Ddsf] prfO{ dfq x'g] u/L p7fOg] jf nufOg] jf/
jf ufx|f] cflb ;+emg' k5{ .
lKnGy (Plinth) eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf] hldgsf] ;txeGbf dfly / e'O{tnfsf]
;tx eGbf d'lgsf] efu ;+emg' k5{ .
lKnGysf] If]qkmn eGgfn] e"ldut tnf jf s'g} tnfsf] ufx|f] ;lxtsf] efun] 9flsPsf] ;Dk"0f{
e'O{sf] (Covered Floor) If]qkmn ;+emg' k5{ .
8]p9L (Porch) eGgfn] s'g} klg ejgsf] k|j]zf/ cufl8 kL dflyaf6 9fs]/ agfOPsf] efu
;+emg' k5{ .
;8s eGgfn] uf8L ;d]t u'8\g ;Sg]] ;a} lsl;dsf] af6f] ;+emg' k5{ .
;8s/]vf (Road Line) eGgfn] af6f]sf] s'g} ;fO8x?sf] aflx/L l;df lgwf{/0f ug]{ /]vf ;+emg'
k5{ .
sf]7fsf] prfO{ eGgfn] tof/L e'O{sf] ;txb]lv dfly tof/L l;lnsf] ;tx;Ddsf] b"/L ;+emg'
k5{.
k+lQma4 cfjf; (Row Housing) eGgfn] cuf8L / k5f8L k6\6L jf ljrdf v'nf efu /flv
hf]l8P/ ag]sf] ejgx?sf] k+lQm ;+emg' k5{ .
Ps cfk;df ;Da4 ejg eGgfn] tLg ;fO8x? v'nf eO{ Ps ;fO8df s'g} csf]{ ejg jf
lgdf{0f;+u hf]l8Psf] ejg ;+emg' k5{ .

;]jf dfu{{ eGgfn] ;'ljwf jf ;]jf k'/\ofpg] p2]Zon] ejg jf Kn6sf] k5f8L k6\6L /x]sf] af6f]
;+emg' k5{ .
;]6Jofs nfO{g (Set back line) eGgfn] ;DalGwt clwsf/Ln] s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ug{
gkfpg] u/L Kn6 leq} Kn6sf] ;Ldfgfsf] ;dfgfGt/ x'g] u/L sf]l/lbPsf] /]vf ;+emg'k5{ .
Kn6 eGgfn] aflx/L l;dfgfx? :ki6 x'g] u/L v'n]sf] hldgsf] 6'qmf jf efu ;+emg' k5{ .
sg{/ Kn6 (Corner Plot) eGgfn] b'O{ jf ;f] eGbf w]/} af6f]x? Ps cfk;df sfl6Psf]
hS;gdf k/]sf] / To:tf af6fx? k6\6L df]x8f ePsf] Kn6 ;+emg' k5{ .
Kn6sf] ulx/fO{ (Depth) eGgfn] Kn6sf] cuf8L / k5f8Lsf] ;Ldfgf aLrsf] b"/L (Horizontal
Distance ) ;+emg' k5{ .
8jn k|mG6]h Kn6 (Double Frontage) eGgfn] sg{/ Kn6 afx]s b'O{j6f af6f]x? tkm{ df]x8f
ePsf] Kn6 ;+emg' k5{ .
e/\ofsf] 9sg (Stair Cover) eGgfn] e/\ofnfO{ 9fSg] jf 5f]Kg] p2]Zon] agfOPsf] 5fgf
;lxtsf] s'g} efu jf lgdf{0f ;+emg' k5{ .
tnf (Storey) eGgfn] ejg jf lgdf{0fsf] b'O{ e'O{x? (Floor) jf 5fgf aLrsf] efu ;+emg' k5{.
dflyNnf] tnf eGgfn]] k'/f jf cf+lzs ?kdf lgdf{0f ul/Psf] ejg jf lgdf{0fsf] e'O{sf] tnf
dflysf]] tnf ;+emg' k5{ .
af6f] (Street) eGgfn] s'g} klg k|sf/n] ;j{;fwf/0f hgtfn] lx+8\g] u/]sf] jf s'g} lglZrt ;do
;Ddsf] nflu lgjf{w ?kdf lx+8]sf] ;fljssf] jf s'g} of]hgf cGtu{t k|:tfljt ePsf] cfjt
hfjtsf] lgldQ k|of]u ePsf] efu (Means of Access) ;+emg' k5{ . ;f] zAbn] ;8ssf] k]6L,
6flkms cfONof08, ;8ssf ?vx?, /]ln h:tf af6f]sf] /]vfleq kg]{ ;Dk"0f{ efu ;d]tnfO{
hgfpFb5 .
af6f]sf] prfO{ jf u|]8 (Street level or grade) eGgfn] Kn6sf] cuf8L k6\6L cf}krfl/s ?kdf
lgwf{/0f ul/Psf] af6f]sf] s]Gb|Lo /]vfsf] prfO{ (Elevation) ;+emg' k5{ .
af6f]sf] /]vf (Street Line) eGgfn] af6f]sf] b'j} ;fO{8x?sf] aflx/L l;df lgwf{/0f ug]{ /]vf
;+emg' k5{ .
6'Pj'6 (To Abut) eGgfn] ;8ssf] ;Ldf;Dd lj:tf/ ul/Psf] ejg lgdf{0fsf] s'g} klg efu
;+emg' k5{ .
j/08f (Verandah) eGgfn] slDtdf klg Ps ;fO{8 jflx/ tkm{ v'nf /fvL 9flsPsf] If]q
(Covered area) ;+emg' k5{ . o:tf] j/08f dflyNnf] tnfdf ePsf] v08df v'nf efudf nufOP{sf]
! ld6/sf] prfO{ ;Ddsf] Kof/flk6 (Parapets) nfO{ ;d]t ;dfj]z ePsf] dflgg]5 .

cfotg / Kn6sf] If]qkmn cg'kft (Volume to plot area ratio) eGgfn] le=lk=cf/= ejg jf
lgdf{0fsf] 3g lkm6 lgsflnPsf] ;Dk"0f{ cfotg (Volume) nfO{ Kn6sf] ju{ ld6/df lgsflnPsf]
;Dk"0f{ If]qkmnn] efu u/]/ cfPsf] efukmn ;+emg'k5{ . o;/L cfPsf] If]qkmnnfO{ ld6/df pNn]v
ul/g]5 .
zf}rfno eGgfn] dflg;x?nfO{ lb;flk;fj ug{ lgldQ agfOPsf] kfgL n; ug]{ jf kfgL xfNg
x'g] Joj:yf ;lxtsf] sf]7f jf o:t} k|sf/sf] s'g} klg efu ;+emg' k5{ .
em\ofn eGgfn] s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf] leqL efunfO{ cfjZos kg]{ k|fs[lts pHofnf] /
e]lG6n]zgsf] nflu agfOPsf] 9f]sf afx]ssf] v'nf efu ;+emg' k5{ .

;fdfGo Joj:yf

o; kl/R5]bsf] ;fdfGo Joj:yf o; dfkb08n] ;d]6]sf ;a} If]qx?df nfu" x'g]5 . t/ o;


kl/R5]bdf plNnlvt ;fdfGo Joj:yfsf] k|fjwfg kl/R5]b # / $ sf k|fjwfg;+u aflemPdf
aflemPsf] xb;Dd kl/R5]b # / $ sf k|fjwfg nfu" x'g]5 .
@=

cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg]{ k|a]zsf] dfWod (Means of Access)

@=!

s'g} klg ejg jf Kn6df cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg{] -lghL jf ;fj{hlgs_ af6f] hf]l8Psf]
x'g' kg]{5 .

@=@

s'g} klg ejg agfpFbf jf lgdf{0f ubf{ cfjthfjtsf] lgldQ cfjZos kg]{ af6f] jf k|j]zsf]
dfWodsf] lgldQ 5'6\ofOPsf] If]q dfly cltqmd0f x'g] u/L jf ;f] sf] If]qkmn 36\g] u/L agfpg
kfOg] 5}g . s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ubf{ csf]{ ejg jf lgdf{0fnfO{ o:tf] k|j]zsf] dfWodaf6
jlGrt x'g] u/L ug{ kfOg] 5}g .

@=#

;a} cfjfl;o Kn6x? ;fj{hlgs af6f] jf o:tf af6f];Dd k'Ug] cGo s'g} dfWod;+u hf]l8Psf]
x'g'kb{5 .
k|j]zsf] dfWodsf] rf}8fO{ -dL=_
!=@
@=)
$=)
^=)
*=)
!! / ;f] eGbf dfly

@=$=

k|j]zsf] dfWodsf] nDafO{ -dL=_


#)=)
%)=)
@))=)
!)))=)
@)))=)
@))) eGbf dfly .

cf}Bf]lus, z}lIfs, l;g]df 3/, gfr 3/, ;ef xn, /+uzfnf, ahf/ h:tf dflg;x? hDdf x'g]
vfnsf ejg jf lgdf{0fx? ubf{ k|j]z dfWod slDtdf lgDg cg';f/ x'g]5 M
k|j]zsf] dfWodsf] nDafO{ -dL=_
k|j]zsf] dfWodsf] rf}8fO{ -dL=_
*=)
!!=)
!$=)
@@=)

@))=)
$))=)
^))=)
^)) eGbf dfly

Kn6 jf hUufsf] leq k6\6L af6f] eGbf aflx/sf] af6f]sf] rf}8fO{ ;fgf] x'g' x'Fb}g .

@=%=

u}/cfjfl;o (Non-residential) jf !& dL6/ eGbf cUnf ejg lgdf{0fx?sf] ;DaGwdf af6f] jf
k|j]zsf] dfWodsf] cg';f/ x'g]5 M
-s_
-v_

ejg jf lgdf{0f;+u hf]l8g] d'Vo af6f]sf] rf}8fO{ *=) dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g / o:tf]
af6f] hf]l8g] csf]{ af6f]sf] rf}8fO{ *=) dL= eGbf sd x'g' kb{5 .
Kn6sf] d"n k|j]zf/sf] rf}8fO{ slDtdf $=% dL= x'g' kg]{5 / o:tf] 9f]sf leq tkm{ v'Ng]
lsl;dsf] x'g' kg]{5 . k|j]zf/ 5f]lkPsf] (Covered) lsl;dsf] eP To:tf] Go"gtd
v'nfkg (Clearance) $=% dL= x'g' kg]{5 .

@=^=

kfyj] (Path -Way) af6f], ;8s, leqL k|j]zsf] dfWodaf6 ejg jf lgdf{0f;Dd k'Ugsf]
lgldQ k|of]u x'g] kfy j] (Path -Way) sf] rf}8fO{ !=@ dL= eGbf sd / o;sf] nDafO{ #) dL=
eGbf a9L x'g' x'Fb}g .

@=&=

Go'g cfo ePsf ;d"xx?sf] lgldQ agfOg] b'O{ tnf;Dd prfO{ ePsf] k+lQma4 jf ;fd'bflos
cfjf;sf] lgldQ k}bn lx+8\g] af6f]sf] rf}8fO{ @ dL= x'g' kg]{5 / o;sf] nDafO{ %) dL= eGbf a9L
x'g' x'Fb}g .

@=*=

Jojl:yt ?kdf a:tL ljsf; ul/g] If]qdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] a'Fbf g+= @=# / @=$ df
k|j]zsf] dfWodsf] rf}8fO{df a[l4 ug{ ;Sg]5 .

@=(= $ dL= eGbf sd rf}8fO{ / %) dL= eGbf a9L nDafO{ ePsf] af6f] k|j]zsf] dfWod;+u hf]l8Psf]
a:tL ljsf; eO{/x]sf] If]qdf To:tf] Kn6sf] l;dfgfnfO{ af6f] jf To:tf] k|j]zsf] dfWodsf] s]Gb|/]vf
(Centre line) af6 @=) dL= k/ x6fO{ To:tf] af6f] jf k|j]zsf] dfWodsf] rf}8fO{nfO{ $=) dL=
agfOg]5 / :yfoL lgdf{0f sfo{ ug{nfO{ k|j]z dfWodsf] s]Gb|/]vfaf6 # ld6/ 5f]8]/ dfq lgdf{0f ug{
lbOg]5 .
@=!)= s'g} klg af6f]sf] jf k|j]zsf] dfWodsf] lgldQ tf]lsPsf] Go"gtd rf}8fO{ g} sd x'g] u/L s;}n] s'g}
lgdf{0f u/] jf cGo s]lx j:t' /fv]df clwsf/ k|fKt clwsfl/n] To:tf] lgdf{0f jf j:t'nfO{ ToxfFaf6
x6fpg ;Sg]5 / ;f] x6fP jfktsf] vr{ ;DalGwt JolQmaf6 c;'n ug{ ;Sg]5 .
@=!!= /fhdfu{df cfjZos x'g] k]6f]n kDk, df]6]n (Motel) h:tf ;]jf afx]s cGo s'g} klg 3/ hUuf,
/fhdfu{ jf dxTjk"0f{ ;8sx? -;8s ljefusf] :jLs[lt lnP/ ;DalGwt clwsf/Ln] ;do ;dodf
tf]s] cg';f/_ af6 l;w} hf]l8Psf] x'g' x'Fb}g . of]hgf dfkm{t\ hf]l8Psf]df afx]s /fhdfu{;+u l;w}
af6f] hf]8\g kfOg] 5}g . t/ /fhdfu{ jf cGo ;8sx?sf] ljsf;sf] lgldQ cfjZos ePsf] v08df
pNn]lvt zt{df 5'6 lbg ;lsg]5 / o:tf] 5'6 ;8s ljefu / :yflgo of]hgf ;DalGwt
lgsfoaf6 :jLs[t k|fKt ePsf] x'g' kg]{5 .
@=!@= !%) dL= b]lv #)) dL= ;Dd nDafO{ ePsf] -!%) dL= df yk df]8 ;lxt_ Kn6df uP/ 6'+lug] af6f]
(Culde-sacs) cfjfl;o If]qsf] nflu dfq cg'dlt lbOg]5 . o:tf] Kn6df k'u]/ 6'+lug] af6f]sf]
z'?sf] ljGb' (Starting point) sf] prfO{ eGbf af6f] 6'+lug] 7fFpsf] prfO{ a9L x'g' kg]{5 . o:tf]
af6f]sf] df]8 (Turning point) sf] If]qkmn *! ju{ dL= eGbf / o;sf] gfk ( dL= eGbf sd x'g'
x'Fb}g .

@=!#= s'g} klg ;8sx? Ps cfk;df sfl6P/ hS;g ag]sf] 7fFpx?df ;fO8 l8:6\ofG; sf] lgldQ To:tf]
hS;g k/]sf] efunfO{ uf]nf] agfpg] jf sf6]/ ldnfpg] jf Psf kl6\6sf] ;fO8nfO{ km/flsnf] kfg{'
kg]{5 .
#=

;fd'bflos v'nf efu / cGo ;'ljwfx?

#=!

s'g} klg cfjfl;o / Jofkfl/s If]qx?df )=@% x]S6/ jf ;f] eGbf a9L hldg ;d'bfosf] k|of]hgsf]
lgldQ 5'6\ofOPsf] ;fd'bflos v'nf efu To:tf] 5'6\ofOPsf] hldgs} Ps cleGg c+usf] ?kdf
;'/lIft /fVg' kg]{5 .

#=@=

of]hgfa4 cfjfl;o If]qdf v'nf ;fj{hlgs If]qsf] nflu 5'6\ofOPsf] hldgsf] If]qkmn lgDg
cg';f/ x'g]5 M
-c_ % /f]kgL b]lv !) /f]kgL;Dd hDdf hUufsf] % -kfFr_ k|ltzt
-cf_ !) /f]kgL b]lv @% /f]kgL;Dd hDdf hUufsf] $ -rf/_ k|ltzt
-O_ @% /f]kgL b]lv !)) /f]kgL;Dd hDdf hUufsf] #=% -;f9] tLg_ k|ltzt
-O{_ !)) /f]kgL eGbf a9L hUufsf] @=% -;f9] b'O{_ k|ltzt

#=#

s'g} Ps 7fFpdf /xg] v'Nnf efusf] Go"gtd If]qkmn #*) ju{ dL6/ x'g' kg]{5 .

#=$== v'nf efusf] lgldQ 5'6\ofOPsf] hldgsf] cfsf/ h:tf];'s} klg x'g ;Sg]5 t/ To:tf] efusf]
rf}8fO{ slDtdf * dL6/ x'g' kg]{5 .
#=%=

v'nf efudf lj>fd jf dgf]/~hgsf] lgldQ k|of]u x'g] Ps tnf;Dd prfO{ / @% ju{ dL6/;Dd
If]qkmn x'g] s'g} k|sf/sf] lgdf{0f ug{ ;lsg]5 . o:tf] lgdf{0fnfO{ e'O{ If]qsf] cg'kft -Pkm=P=cf/=_
lgsfNg ;dfj]z ul/g] 5}g / o:tf] ejg jf lgdf{0fdf zf}rfno agfpg kfOg] 5}g .

#=^=

v'nf efudf ;a} ejg jf lgdf{0fx?af6 l;w} k'Ug g;lsg] ePdf o:tf] efusf] lgldQ 5'6\6} af6f]
jf ToxfF;Dd k'Ug] dfWod x'g' kg]{5 .

#=&=

lj>fd jf dgf]/~hgsf] lgldQ 5'6\ofOPsf] v'nf efusf] ;Ldfgfaf6 ejg jf lgdf{0f /]vf slDtdf
! dL6/ k/ x'g' kg]{5 .

#=*=

cf}Bf]lus If]qsf] ?kdf hldgnfO{ )=* x]S6/ jf ;f] eGbf a9L x'g] u/L 5'6\ofOPsf] eP To:tf]
5'6\ofOPsf] hldgsf] hDdf If]qkmnsf] slDtdf $ k|ltzt vfnL efu ljleGg ;]jf ;'ljwfsf] lgldQ
x'g] u/L 5'6\ofpg' kg]{5 / o:tf] vfnL efu kfls{sf] nflu k|of]u ug{ ;lsg]5 .

#=(=

Ps xhf/ ju{ dL= jf ;f] eGbf a9L hldg cf}Bf]lus If]qsf] lgldQ 5'6\ofOPdf To:tf] 5'6\ofOPsf]
If]qkmnsf] !) k|ltzt hdLg ljleGg ;]jf ;'ljwfsf] lgldQ 5'6\ofpg' kg]{5 / o:tf] vfnL efu
pBf]u leqsf ;Dk"0f{ sfdbf/x?n] pkof]u ug{ ;Sg] u/L 5'6\ofpg' kg]{5 .

#=!)= cGo ;]jf jf ;'ljwfx?


5'6\ofOPsf] hldgsf] If]qdf /x]sf] hg;+Vofsf] cfwf/df ;fd'bflos v'Nnf efusf] cltl/Qm lgDg
;'ljwfx? klg clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] tf]s] adf]lhd Joj:yf ug{' kg]{5 M

-s_
-v_
-u_
-3_
-_

z}lIfs ;'ljwfx? M g;{/L :s"n, k|fylds :s"n, lgDg dfWolds :s"n, dfWolds :s"n jf
SofDk;x? cflb .
:jf:Yo ;DaGwL ;'ljwf M lSnlgs, :jf:Yo rf}sL, cf}ifwfno, c:ktfn cflb .
Jofkfl/s ;'ljwfx? M j'y, k;n cflb .
;~rf/ / cGo h?/L ;]jf ;DaGwL ;'ljwfx? M k|x/L, 6]lnkmf]g, 6]lnu|fkm, af?0foGq cflb .
;fdflhs, ;fd'bflos / ;fF:s[lts ;'ljwfx? M wfld{s ejg, ehg 3/, ;dfh;]jf tyf
sNof0f s]Gb|, l;g]df, Sna cflb .

#=!!=

hldgsf] k|To]s pkljefhg jf efux?df s]Gb| jf :yfgLo lgsfosf] ;du| ljsf; of]hgf
cg'?ksf] Joj:yfx? ePsf] x'g' kg]{5 .

$=

Kn6 (Plot) sf] lgldQ cfjZos Joj:yfx? .

$=!

lgdf{0f ul/g] s'g} klg Kn6df kmf]xf]/ jf cGo cfklQhgs j:t'x?af6 d'Qm ePsf] x'g' kb{5 . s'g}
Kn6 jf Kn6sf] s'g} efudf To:tf j:t'x? eP To:tf a:t'x? ToxfFaf6 gx6fP;Dd s'g} klg
k|sf/sf] lgdf{0f ug{' x'Fb}g .

$=@

Kn6 cf]l;nf] (Damp) ePsf] v08df jf Kn6sf] df6f]sf] k|s[ltn] ubf{ cf]l;nf]kgfnfO{ /f]Sg'
h?/L ePdf cfjZostf cg'?ksf] cf]l;nf]kgf /f]Sg] (Damp Proofing) sfo{ ug{' kg]{5 .

$=#

s'g} klg hldgdf v'Nnf efu, k];]h cflb ;lxt plrt k|sf/n] kfgL lgsfz x'g] Joj:yf x'g'
kg]{5.

$=$=

9n (Sewer) df s'g} klg k|sf/sf] lgsfz (Sub soil or surface water drain) hf]8\g' k/]df
;DalGwt clwsf/Lsf] lnlvt :jLs[lt lng' kg]5
{ .

$=%=

ljB't lgodfjnLn] tf]s]sf] ljB't nfOgsf] bfFof afFofsf] b"/L leq s'g} klg k|sf/sf] lgdf{0f ug{ jf
ejgsf] s'g} klg efu p7fpg jf km]/abn ug{ ;d]t kfOg] 5}g . ljB't lgodfjnLsf] k|fjwfg
kl/R5]b % df /flvPsf] 5 .

$=^

af9Lsf] k|s[lt / gbLsf] lsgf/f x]/]/ ejg lgdf{0f jf cGo lgdf{0f ug{ gkfpg] k|of]hgsf] nflu
;DalGwt clwsf/Ln] hndfu{ jf hnIf]q b]lv Kn6;Ddsf] b"/L tf]Sg ;Sg]5 .

$=&

k'/fgf] zx/L If]q afx]ssf] cGo If]qdf cfjfl;o Kn6sf] If]qkmn slDtdf klg b'O{ cfgf b'O{ k};f *) ju{ dL= _ x'g' kg]{5 / lgdf{0fsf] k|s[lt cg';f/ cufl8sf] efu slDtdf klg lgDgfg';f/ x'g'
kg]{5 M

lgdf{0fsf] k|s[lt

cufl8sf] efu (Frontage )

c;Dj4 (Detached) ejg jf lgdf{0f

Ps cfk;df ;Dj4 (Semi-detached)


ejg jf lgdf{0f

k+lQma4 (Row type) ejg jf lgdf{0f


t/ Kn6sf] cuf8Lsf] efu (Frontage) /
a9L x'g' x'Fb}g .

!) dL= eGbf dfly

10

* !) dL=
$ * dL=
Kn6sf] ulx/fO{ (Depth) sf] cg'kft !=% eGbf

$=*=

;fd'lxs cfjf; (Group housing) sf] lgldQ cfjZos x'g] Kn6sf] Go"gtd ;fOh u'? of]hgf /
:yfgLo lgdf{0f ;DaGwL lgoddf pNn]v eP cg';f/ x'g]5 .

$=(=

cf}Bf]lus If]qsf] Kn6sf] If]qkmn slDtdf @)) ju{ dL= / o;sf] rf}8fO{ !) dL= eGbf sd x'g'
x'Fb}g .

$=!)= cGo lsl;dsf] pkof]u h:t} z}lIfs, ;ef, l;g]df, k]6f]n kDk h:tf pkof]usf lgldQ cfjZos
x'g] Kn6sf] ;fOh a'Fbf g+= $=!!, $=!@ / $=!# sf] cfwf/df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] tf]lslbP
cg';f/ x'g]5 .
$=!!

;fj{hlgs ?kdf k|of]u x'g] ;L6 ;+Vof lglZrt ePsf] dflg;x? hDdf x'g] vfnsf] l;g]df 3/,
gfr3/, h:tfsf] nflu Kn6sf] ;fOh 5'6\ofpFbf k|lt ;L6 # ju{ dL6/sf] b/n] 5'6\ofpg' kg]{5 .

$=!@

;fd'bflos xn (Community hall) x?sf] nflu Kn6sf] ;fOh slDtdf klg *)) ju{ dL= x'g'
kg]{5 .

$=!#

k]6f]n kDk ;DaGwL dfkb08 kl/R5]b % df ;dfj]z 5 .

%=

Kn6 leqsf] v'nf efu (Open space )

%=!

dflg; a:g] lx;fan] agfPsf ;a} sf]7fx? aflx/L jf leqL v'nf efu jf v'nf a/08f;+u hf]l8Psf]
x'g' kg]{5 .

%=@=

aflx/L jf leqL v'nf efux? sf]7fdf cfjZos x'g] k|sfz / e]lG6n]zgsf] nflu ePsf] x'g' kg]{5 .
s'g} ejg jf lgdf{0fsf] s'g} efu af6f] tkm{ kmls{Psf] eP To:tf] 7fFpdf 5f]l8g] v'nf efu eljiodf
af6f]nfO{ km/flsnf] kfg{ ;d]t kof{Kt x'g] u/L 5f]8\g' kg]{5 .

%=#=

s'g} klg ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ 5'6\6} v'nf efux? x'g'kg]{5 / b'O{ jf b'O{ eGbf a9L e'hf
(Wing) x? ePsf] ejg jf lgdf{0fdf k|To]s e'hfx?sf] k|sfz / e]lG6n]zgsf] nflu 5'6\6} v'nf
efux? x'g'kb{5 . t/ & dL= eGbf sd prfO{ ePsf ejg jf lgdf{0fx?df d'Vo (Main) / ;xfos
(Accessory) ejg jf lgdf{0f aLrsf] ljefhg ! dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .

%=$=

cfjfl;o ejg jf lgdf{0fx?sf] nflu cfjZos v'nf efux? M


%=$=!= jflx/L v'nf efux?
%=$=!=!= af6f] tkm{ df]x8f ePsf] ;a} ejg jf lgdf{0fdf cuf8L k6\6L lgDgfg';f/sf] v'nf
efu x'g'kg]{5 M

Go'gtd v'nf efu -dL=_

Kn6sf] cuf8L k6\6Lsf] af6f]sf] rf}8fO{ -dL=_

!=) dL=

$=) dL= / ;f] eGbf dfly

11

-s_

$ -rf/_ dL= eGbf sd rf}8fO{ ePsf] df]6/ af6f]sf] nflu ejg jf lgdf{0f /]vf
af6f]sf] s]Gb|af6 slDtdf klg #=) dL= x'g' kg]{5 . %) dL6/;Ddsf] nDafO{ ePsf]
/ Dead end ePsf] uf]/]6f]sf] 5]paf6 ! dL6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfpg]5 .
jf/kf/ nfUg ;Sg] / %) dL6/ eGbf a9L nDafOsf] uf]/]6f] af6f]sf] s]Gb|/]vfaf6
@=+% dL6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfpg]5 .

gf]6 M
6flkmssf] l:ytL (Traffic Volume) sf] cfwf/df ;DalGwt clwsf/Ln] s'g} klg ;8s
jf af6f]sf] nflu Go"gtd b"/Lsf] l;df lgwf{/0f ug{ ;Sg] 5 .
%=$=!=@= k5f8Lsf] v'nf efu
-s_

cfjfl;o k|s[ltsf ;a} k|sf/sf lgdf{0fx?df k5fl8 k6\6L v'nf efu /xg' kg]{5 .
o:tf] v'nf efusf] ;fnfvfnf rf}8fO{ !=% dL= x'g' kg]{5 / s'g} klg 7fFpsf]
rf}8fO{ # lkm6 eGbf sd x'g' x'Fb}g . ;fO6sf] k|s[lt Jofs6'Jofs ;fO6 (Backto-back site) ePdf k5f8Lsf] v'nf efusf] rf}8fO{ ;a}lt/ !=%=dL= x'g' kg]{5 .
k5f8Lsf] v'nf efusf] ;fnfvfnf rf}8fO{ lgsfNbf Kn6sf] rf}8fO{sf] cfwf ;Ddsf]
efunfO{ dfq ;dfj]z ul/g]5 . ( dL6/ eGbf sd ulx/fO{ (Depth) ePsf] &
dL= ;Dd prfO{ ePsf] ejg jf lgdf{0fsf] nflu k5f8Lsf] v'nf efusf] rf}8fO{nfO{
# lkm6 ;Dddf 36fpg ;lsg]5 .

-v_

b'O{ jf ;f] eGbf a9L af6f]x?;+u hf]l8Psf] s'g} klg lgdf{0fsf] k5fl8 k6\6Lsf]
ufx|f] jf kvf{nsf] k'/} nDafO{;Dd v'nf efu 5f]8\g' kg]{5 . clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] tf]sL lbPsf] cj:yfdf afx]s k5f8L k6\6Lsf] ufx|f] jf kvf{n eGgfn]
a9L rf}8fO{ ePsf] af6f]sf] k5f8L k6\6L kg]{ efunfO{ dflgg]5 .

%=$=!=#= ;fO8sf] v'nf efu


s'g} klg Ps cfk;df ;Da4 (Semi-detached) / c;Da4 (Detached) ejg jf
lgdf{0fdf lgDg cg';f/sf] v'nf efu x'g' kg]{5 M
-!_
c;Da4 ejg jf lgdf{0fsf] b'j} ;fO8 tkm{ slDtdf klg !=% dL= sf] v'nfefu
x'g'kg]{5 .
-@_
Ps cfk;df ;Da4 ejg jf lgdf{0fsf] Pstkm{ slDtdf klg !=% dL= sf] v'nf
efu x'g'kg]{5 .
-#_
k+lQma4 lsl;dsf ejg jf lgdf{0fdf ;fO8 tkm{ v'nfefu cfjZos kg]{ 5}g .
%=$=@= af6f]sf] /]vf (Street Line) jf Kn6sf] cuf8L k6\6Lsf] l;dfgfaf6 % dL= sf] b"/Ldf /x]sf]
# dL= ;Dd prfO{ ePsf] kfls{sf] lgldQ k|of]u x'g] Uof/]hsf] nflu a'Fbf g+= ^=$=!=@ /
^=$=!=# sf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
%=$=#= a'Fbf g+= ^=$=!=@ b]lv ^=$=!=# ;Dd pNn]v ePsf] v'nf efu ;DaGwL Joj:yf & dL= ;Dd
prfO{ ePsf] cfjfl;o ejg lgdf{0fsf] nflu nfu" x'g]5 .
%=$=$= prfO{ & dL= eGbf a9L ePsf] ejg jf lgdf{0fsf] nflu ;fO8 k5f8L k6\6L v'nf efu
Go'gtd !=% dL= - % lkm6 _ x'g' kg]{5 .
12

%=$=%= -s_ leqL rf]s s'g} klg sf]7fsf] s'g} Pp6f ;fO8sf] em\ofn - afy?d, zf}rfno, :6f]/
afx]s _ s'g} klg v'nf efu tkm{ gePsf] v08df To:tf] em\ofn slDtdf klg # dL=
rf}8fO{ ePsf] leqL rf]s tkm{ hf]l8Psf] x'g' kg]{5 . leqL rf]ssf] If]qkmn, -k'/} prfO{;Dd_
!
rf]s glhssf] ufx|f]sf] prfO{sf] kfFr efusf] Ps efu - %_ sf] ju{ (Square) eGbf sd
x'g' x'Fb}g . s'g} klg sf]7f - jfy?d, Zff}rfno, e/\ofsf] lgldQ 5'6\ofOPsf] 7fFp afx]s _
k|sfz / e]lG6n]zgsf] lgldQ leqL rf]s dfly lge{/ /x]sf] cj:yfdf To:tf] rf]ssf] gfk
e'hf (Wing) ePsf] ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ cfjZos eP cg';f/ g} x'g]5 . afy?d
zf}rfno dfq leqL rf]s;+u hf]l8Psf] cj:yfdf leqL rf]ssf] ;fOh Go"gtd @ ju{ dL6/
x'g' kg]{5 .
-v_

e]lG6n]zg zf6 jfy?d, zf}rfnox?sf] lgldQ s'g} v'nf efu gePsf] v08df
To:tf jfy?d, zf}rfnox?sf] e]lG6n]zgsf] lgldQ cfjZos x'g] v'nf efu
e]lG6n]zg zf6 lt/ v'n]sf] x'g' k5{ .

Gff]6 M
Po/ slG8;g (Air-condition) ;DaGwL plrt Joj:yf ePsf] / ;f] sf] lgldQ cfjZos
phf{ (Power) sf] j}slNks >f]t ;d]t ePsf] cfjfl;o ejg jf lgdf{0fsf] nflu
e]lG6n]zg zf6 /fVg h?/L kg]{ 5}g .
-u_

jflx/L rf]s jflx/L rf]ssf] rf}8fO{ slDtdf klg @=$ dL x'g' kg]{5 . @=$ dL=
eGbf sd rf}8fO{ ePsf] jflx/L rf]snfO{ s'gf (Notch) sf] ?kdf lnOg]5 /
aflx/L rf]s ;DaGwL Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
t/ aflx/L rf]ssf] rf}8fO{ eGbf ulx/fO{ (Depth) a9L ePsf] v08df a'Fbf g+= ^=#
sf] Joj:yf nfu" x'g]5 .

%=$=^= ;+o'Qm v'nf efu ;+o'Qm ?kdf /flvPsf] leqL jf jflx/L -jflx/L v'nf efu af6f] k/]sf]df
afx]s_ v'nf efu To:tf ejg jf lgdf{0fx?sf] kmfObf jf ;'ljwfsf] lgldQ x'g' kb{5 /
o:tf] efu k"0f{tM ;DalGwt wgL (Owner) x?s} xftf (Premises) leq /xg' kb{5 .
%=$=&= Afflx/L jf leqL v'nf efux? Ps} JolQm (Owner) sf Ps eGbf a9L ejg jf
lgdf{0fx?sf] kmfObf jf ;'ljwfsf] lgldQ k|of]u ug]{ ePdf v'nf efusf] rf}8fO{ a'Fbf g+=
^=$=# df pNn]v ul/Psf] ;aeGbf cUnf] ejg jf lgdf{0fsf] lgldQ eP ;/xsf] x'g]5 .
%=$=*= o:tf leqL jf aflx/L v'nf efux? Ps eGbf a9L JolQmx?sf] :jfldTjdf /x]sf] ePdf
o:tf v'nf efudf k/]sf] cfgf] c+z -efu_ ;DalGwt ejg jf lgdf{0fx?sf] kmfObf jf
;'ljwfsf] lgldQ k|of]u ug{ lbg] lnlvt dGh'/L ;DalGwt wgL (Owner) x?n] lbg' kg]{5 .
o:tf] v'nf efu :yfoL v'nf efusf] ?kdf /xg]5 / o:tf] v'nf efusf] aLrdf !=% dL=
eGbf a9L x'g] u/L s'g} klg k|sf/sf] ;Ldf kvf{n nufpg' x'Fb}g .
%=%=

cGo k|sf/sf pkof]ux?


cGo k|sf/sf pkof]ux?sf] lgldQ lgDg cg';f/sf] v'nf efu /xg' kg]{5 M
-s_

z}lIfs ejg jf lgdf{0fx? g;{/L :s"n afx]s cGosf] nflu ejg jf lgdf{0f jl/k/Lsf]
v'nf efu slDtdf klg #=) dL= x'g' kg]{5 .
13

-v_
-u_
-3_

-_

;+:yfut (Institutional) ejg jf lgdf{0fx? o:tf ejg jf lgdf{0f jl/k/Lsf] v'nf


efu slDtdf klg #=) dL= x'g' kg]{5 .
;ef ;Dd]ng jf eL8 hDdf x'g] (Assembly) ejg jf lgdf{0fx?sf] lgldQ cuf8Lsf]
v'nf efu slDtdf !@ dL= / c? v'nf efu slDtdf ^ dL= sf] x'g' kg]{5 .
Jofkfl/s (Business) Joj;flos (Mercantile) / :6f]/ ;DaGwL ejg jf lgdf{0fsf]
lgldQ j/Lk/Lsf] v'nf efu @ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g . o:tf lgdf{0fx? cfjfl;o If]q jf
cfjfl;o ldl>t If]q leq k/]sf] v08df o:tf lgdf{0fx? / cfjfl;o ldl>t lsl;dsf
ejg jf lgdf{0fx?sf] nflu pNn]lvt v'nf efu ;DalGwt Joj:yfdf sd ug{ ;lsg] 5 .
cf}Bf]lus ejg jf lgdf{0fsf] nflu jl/kl/sf] v'nf efu !^ dL= ;Dd prfO{sf] nflu $=%
dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g / !^ dL= eGbf dfly k|To]s yk ! dL= sf] nflu )=@% dL= sf
b/n] v'nf efu a9fpg' kg]{5 .

Gff]6 M

-r_
%=^=

Kn6sf] rf}8fO{ !% dL= eGbf sd ePsf zx/ leqsf ;fF3'/f cf}Bf]lus Kn6x? / vf;
af6f] / /fhdfu{ b]lv pko'Qm ?kdf k5fl8 /x]sf] (Set back) Kn6x?sf] nflu eg] ljz]if
Joj:yf nfu" x'g]5 .
ljklQhgs (Hazardous) k|sf/sf pkof]u ;DaGwL lgdf{0fx?sf] nflu jl/k/Lsf] v'nf
efu cf}Bf]lus ;DaGwL ejg jf lgdf{0fx?sf] lgldQ eP ;/xs} Joj:yf nfu" x'g]5 .

v'nf efudf 5'6 lbg ;lsg]


%=^=!= s'g} klg leqL jf aflx/L v'nf efux? k"0f{?kn] v'nf (Free) /flvg' kb{5 . t/ lgDg
sfo{x?nfO{ v'nf efu dfly kg]{ u/L 5'6 lbg ;lsg]5 .
-s_
-v_
-u_

rf}8fO{ )=^) dL= eGbf a9L gx'g] u/L slg{; (Cornice) 5fgf jf j]b/ ;]8

(Weather shade) /fVg kfOg]5 .

rf}8fO{ )=^) dL= eGbf a9L gx'g] u/L em\ofn, 9f]sf cflbdf ;g ;]8 (Sun
shade) /fVg kfOg]5 .
a:g] sfddf gcfpg] vfnsf] 5xf/L (Canopy) nfO{ To:sf] 5xf/L / Kn6sf]
;Ldfgf aLrsf] efu (Clearance) ! dL= x'g] u/L klxnf] tnfsf] e'Osf] ;txdf
/fVg kfOg]5 .

%=^=!=! ;xfos ejg jf lgdf{0f


v'nf efudf lgDg cg';f/sf] ;xfos ejg jf lgdf{0fnfO{ cg'dlt lbOg]5M
-s_
eO/fv]sf] ejg jf lgdf{0fsf] k5f8L k6\6Lsf] v'nf efudf @=$ dL= prfO{ / $
ju{ dL= If]qkmn ePsf] ;]lg6/L (Sanitory) ;DaGwL lgdf{0f ug{ lbOg]5 . o:tf]
lgdf{0f k5f8L k6\6Lsf] Kn6sf] ;Ldfgfaf6 ! dL= sf] b"/Ldf x'g' kg]{5 .
-v_
s'g} ;8ssf] /]vf (Road line) jf Kn6sf] cufl8 k6\6Lsf] ;Ldfgfaf6 % dL= k/
@=$ dL= prfO{ ePsf] kfls{sf] lgldQ agfOg] Uof/]hnfO{ ;fO8 jf k5fl8sf]
v'nf efudf agfpg cg'dlt lbOg]5 .
-u_
@=% ju{ dL= ;Ddsf] kDk xfp;nfO{ cg'dlt lbOg]5 .

14

%=^=@= af6f] dfly kg]{ u/L agfpg jf lgdf{0f ug{ kfOg] cj:yf M
%=^=@=!=

a'Fbf g+= %=^=@=@ df pNn]v eP cg';f/sf] ;g ;]8 (Sunshade) eGbf afx]s


alg;s]sf] (Built-up) jf ;fF3'/f] If]qx?df s'g} klg k|sf/n] af6f] dfly kg]{ u/L
jf ;fO8sf] ;Ldfgfsf] aflx/ kg]{ u/L s]xL klg agfpg jf lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g.
t/ cfsfz] kfgLsf] lgsf;sf] lgldQ cfjZos kg]{ kfOk jf gfnf (Rain water
spout) sf] nflu eg] clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] To:tf] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

%=^=@=@= em\ofn / e]lG6n]zg dflysf] ;g;]8 (Sun shade)


alg;s]sf] (Built-up) If]q jf ;fF3'/f If]qx?df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] lgDg zt{x?
k'/f ug]{ u/L em\ofn / e]lG6n]zg dfly ;g;]8 agfpg] :jLs[lt lbg ;Sg]5 M
-s_
;8ssf] ;tx (Road level) af6 @=&% dL= sf] prfO{ eGbf tn s'g} klg
k|sf/sf] ;g;]8nfO{ af6f] dfly kg]{ u/L jf ;fO6sf] ;Ldfgfsf] aflx/ kg]{ u/L
agfpg lbOg] 5}g .
-v_
;8ssf] rf}8fO{ * dL= eGbf a9L ePsf] v08df To:tf] ;8s dfly kg]{ u/L
hldgsf] ;tx eGbf @=&% dL= eGbf dfly /flvg] a9Ldf )=#) dL= ;Ddsf]
;g;]8 agfpg cg'dlt lbOg]5 .
-u_
*=) dL= eGbf sd rf}8fO{ ePsf] ;8s dfly kg]{ u/L s'g} klg ;g;]8 agfpg
lbOg] 5}g .
%=&=

v'nf efusf] ;+/If0f


%=&=!= k"j{ cg'dlt lnO{ ejg lgdf{0f ubf{ 5f]8\g'kg]{ vfnL 7fFp 5f]8\g] u/L / yk gofF lgdf{0f
ug{sf lgldQ lgodfg';f/ 5f]8\g'kg]{ vfnL hUuf ;d]t vfnL /fVg] u/L Pp6} hUufwgLnfO{
Pp6} Kn6df yk lgdf{0f ug{ :jLs[t lbOg]5 .
%=&=@= s'g} ejg jf lgdf{0fdf ul/g] yk (Addition) jf lj:tf/ (Extension) nfO{ v'nf efu
;DaGwL a'Fbf g+= ^=$ sf] Joj:yf cg'?k x'g] eP dfq cg'dlt lbOg]5 .

^=

If]qkmn / prfO{ ;DaGwL ;Ldf

^=!

ljleGg k|sf/sf juL{s/0f cGtu{t kg]{ ejg jf lgdf{0fx?sf] If]qkmn / prfO{ ;DaGwL ;Ldf
lgwf{/0f ubf{ e'O{ If]qsf] cg'kftsf] cfwf/df ul/g]5 . o; ;DaGwL sfo{ ubf{ lgDg s'/fx? dfly
Wofg lbg' kg]{5 M
-s_
pkof]usf] k|sf/ (Occupancy class)
-v_
lgdf{0fsf] k|sf/
-u_
ejg jf lgdf{0fsf] df]x8f k6\6Lsf] af6f] / 6flkmssf] l:ylt
-3_
hg3gTj / Onfsf (Locality)
-_
kfls{ ;DaGwL Joj:yf
-r_
cfuf] lgoGq0f ;DaGwL :yflgo Joj:yf /
-5_
vfg]kfgL tyf 9n lgsf; ;DaGwL Joj:yf

15

^=@

ljleGg pkIf]q (Sub-zones) Kn6sf ;fOh, pkof]u / lgdf{0fsf] lsl;dsf] nflu t'ngfTds e'O{
If]qsf] cg'kft (Floor area ratio) ljleGg If]q pkIf]qsf] nflu pNn]lvt tflnsfdf pNn]v eP
cg';f/ x'g]5 . clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] Ps k|sf/sf] pkof]u / lgdf{0fsf] k|sf/ cg';f/ /
cfwf/e"t e'O{ If]qsf] cg'kft lgwf{/0f ug]{ 5g\ . o;f] ubf{ cGo :yflgo j:t' l:yltnfO{ ;d]t
Wofgdf /fv]/ ug]{ 5g\ . - a'Fbf g+= ^=! _

^=#=

prfO{ ;DaGwL 5'6x? .


^=#=!= 5fgfdf /x]sf] lgDg cg';f/sf efu jf lgdf{0f sfo{nfO{ ejg jf lgdf{0fsf] prfO{df
;dfj]z ul/g] 5}g .
-s_
5fgf dfly /x]sf] e/\of 5f]Kg] efu, kf/fk]6, 6\ofFsL / ltgLx?nfO{ c8\ofpg]
ufx|f] jf 6]jf .
-v_
e]lG6n]zg, Po/ slG8;g, ln6sf] sf]7f cflb;+u ;DaGwL oGq jf lgdf{0fx? .

^=$=

Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf nfu" x'g] ljz]if Joj:yf M


^=$=!= Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf x'g] lgdf{0fsf] prfO{ g]kfn gful/s p8\og k|flws/0f (Civil
Aviation Authority of Nepal) sf] lgodf/f lgb]{lzt x'g]5 / o:tf] If]qdf x'g] lgdf{0f
;DaGwL s'g} klg ljifodf g]kfn gful/s p8\og k|flws/0ff/f hf/L ul/Psf] ;aeGbf
kl5Nnf] lgoddf pNn]v eP cg';f/ x'g]5 .
^=$=@= Po/kf]6{ jl/kl/sf] If]qdf ljz]if u/L gofF lgdf{0f, xfO6]G;g / nf] 6]G;gsf tf/x?,
6]lnkmf]gsf nfOgx?, sf/vfgfsf lrlDgx?, tf/, l6=eL= PG6]gfx? /fVg]sf xsdf a'Fbf g+=
&=%=!= sf] Joj:yf nfu" x'g]5 .

^=%=

;fd'lxs cfjf;
^=%=!= ;fd'lxs cfjf; ;DaGwL lgdf{0f sfo{ ;fdfGotof / ck]lIft ?kdf w]/} tnfx? ePsf
Ans g} x'g' kg]{5 . o:tf] ;fd'lxs cfjf; rng rNtL (Customary) sf] lx;fan]
hldgnfO{ Kn6 / af6f]x?sf] ljefhg ug]{ vfnsf] x'g' x'Fb}g .
^=%=@= tnfx? / prfO{ ;DaGwL ;Ldfgf ljleGg If]q, pkIf]qsf] nflu ljleGg kl/R5]bdf tf]lsP
cg';f/ x'g]5 ;fy} o;n] ;d]6\g] If]qkmn (Area Coverage) / e'O{+ If]qsf] cg'kft ;f]xL
kl/R5]b cg';f/ x'g' kg]{5 .

&=

af6f] eGbf aflx/ k6\6Lsf] kfls{:yn


Kn6df Joj:yf ul/g' kg]{ af6f]eGbf aflx/ k6\6Lsf] kfls{ (On site parking) :yn ljleGg If]q,
pkIf]qsf] nflu ;DalGwt kl/R5]bdf tf]s] adf]lhd x'g' kg]{5 .

*=

xl/t If]q / k|fs[lts ;f}Gbo{

*=!

?v lj?jf nufpg / xl/t If]q tyf k|fs[lts ;f}Gbo{sf] ;+/If0f ;DaGwL sfo{ jftfj/0f /fd|f]
/fVgsf] lgldQ ul/g]5 .

16

*=@

af6f] / v'nf 7fFpx?df ?vx? nufpFbf xfjfsf] k|fs[lts jxfjnfO{ c;/ gkg]{ u/L / 3fd / 5fof
b'j}sf] kmfObf lng ;lsg] ul/ nufOg' kg]{5 .

*=#=

cfjfhnfO{ /f]Sgsf] lgldQ xl/t If]qnfO{ pkof]u ug{ ;lsg]5 / o;sf] nflu nfdfnfdf kftx?
x'g] ?v, emf8L jf nx/] lj?jfx? nufpg ;lsg]5 .

*=$=

ejg jf lgdf{0fsf] lgdf{0f ;DaGwL ;'/Iff (Safety) / ;f}Gbo{ (Aesthetic) ;DaGwL cfjZostf
dfly Wofg lbP/ ?v lj?jfx? nufOg' kg]{5 .

*=%=

?v lj?jf nufpg] sfo{df ;DalGwt gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltn] k|f]T;flxt u/fpg' kg]{5.

(=

ejgsf ljleGg efux?sf] lgldQ cfjZos Joj:yfx?

(=!

lKnGy
(=!=! d'Vo ejg - k'/fgf] zx/L If]qdf aGg] ejgx? afx]s _ ;fO8df kof{Kt dfqfdf 9n
lgsf;sf] ;'ljwf x'g] u/L hldgsf] ;tx eGbf ejgsf] lKnGysf] ;tx slDtdf $% ;]=dL=
/ a9Ldf () ;]=dL= x'g' kg]{5 .
(=!=@ leqL rf]s s'g} klg leqL rf]sx? To:tf] rf]ssf] glhs}sf] af6f]sf] s]Gb|Lo /]vfsf] ;tx
b]lv slDtdf !% ;]=dL= dfly p7fOPsf] x'g' kg]5
{ .

(=@

a:g of]Uo sf]7fx? (Habitable rooms)


(=@=!= prfO{ k|To]s sf]7fsf] prfO{ -e'O{sf] ;tx b]lv l;ln;Dd_ @=#) dL6/ eGbf sd x'g'
x'Fb}g . le/fnf] 5fgf ePsf] v08df sf]7fsf] prfO{ ;fnfvfnf @=# dL6/ eGbf sd x'g' x'Fb}g.
(=@=!=! a'Fbf g+= (=@=! df ePsf] Joj:yf cfjfl;o, Jofkfl/s / Joj;flos ejgx?sf]
lgldQ ;d]t nfu" x'g]5 . z}lIfs / cf}Bf]lus ejgsf] nflu lgDg Joj:yf nfu"
x'g]5 M
-s_
-v_

z}lIfs ejgx?
Pstnfsf] e'O{ b]lv dflyNnf] tnfsf] e'O{sf] prfO{ slDtdf klg @=& dL=
x'g' kg]{5 .
cf}Bf]lus ejgx?
Ps tnfsf] e'O{ b]lv dflyNnf] tnfsf] e'O{sf] prfO{ #=^ dL= x'g' kg]{5 .
Po/ slG8;g h8fg x'g] eP l;ln+usf] prfO{ #=) dL= ;Dd x'g' kg]{5 .

(=@=@ ;fOh dflg;x? a:gsf] lgldQ k|of]udf cfpg] Pp6f dfq sf]7f eP Go"gtd rf}8fO{
@=$ / sf]7fsf] If]qkmn &=% ju{ dL= x'g' kg]{5 . o:tf sf]7fx? b'O{ jf ;f] eGbf w]/} eP
Pp6f sf]7fsf] Go"gtd If]qkmn &=% ju{ dL6/ / csf]{ sf]7fsf] Go"gtd If]qkmn &=) ju{
dL6/ x'g' kg]{5 / rf}8fO{ sDtLdf !=* dL= eP x'g]5 .

17

(=#

efG;f sf]7f (Kitchen)


(=#=! prfO{efG;f sf]7fsf] prfO{ -e'O{b]lv l;ln+u;Dd_ @=@ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
(=#=@ ;fOh vfgf vfg] (Dining) 5'6\6} 7fFp ePdf efG;f sf]7f Go"gtd !=* dL= rf}8fO{ /
If]qkmn ^=) ju{ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g . :6f]/sf] lgldQ 5'6\6} Joj:yf ul/Pdf efG;f
sf]7fsf] If]qkmn $=% ju{ dL= ;Dd ug{ ;lsg]5 . vfgf vfgsf] lgldQ ;d]t pkof]u ug]{
efG;f sf]7f eP Go"gtd rf}8fO{ @=! dL= / If]qkmn &=% ju{ dL= x'g' kg]{5 .
(=#=# efG;fsf] ?kdf k|of]u x'g] sf]7fx?sf] cGo Joj:yfx? lgDg adf]lhd x'g]5 M
-s_
efF8fs'F8fx? w'g] 5'\6\6} Joj:yf ePsf]df jfx]s o:tf kfgLx?sf] lgsf; l;w} jf
l;Gs dfkm{t\ kmf]xf]/ kfgL jUg] kfOk (Waste pipe) ;Dd x'g' kg]{5 .
-v_
kfgL l5g{ g;Sg] vfnsf] e'O{ x'g' kg]{5 .
-u_
cfjZos eP w'Fjf hfg] lgsf;, /
-3_
a'Fbf g+= !!=@ df pNn]v eP cg';f/sf] em\ofn, e]lG6n]6/ jf o:t} k|sf/sf] v'nf
efu (Opening) x'g' kg]{5 / o:tf] v'nf efu (Opening) a'Fbf g+= !!=@ sf] gf]6
# cg';f/ a9\g klg ;Sg]5 .

(=$

jfy?d / zf}rfno
(=$=! prfO{ jfy?d jf zf}rfnosf] lgldQ sf]7fsf] prfO{ @ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
(=$=@ ;fOh jfy?dsf] nflu sf]7fsf] ;fOh !=# dL= x !=) dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
zf}rfnosf] lgldQ rf}8fO{ Go"gtd )=( dL= / Go"gtd If]qkmn !=! ju{ dL6/ x'g' kg]{5 .
jfy?d / zf}rfno Pp6}df eP To:tf] sf]7fsf] ;fOh @=@ dL= x !=@ dL= eGbf sd x'g'
x'Fb}g .
(=$=# cGo Joj:yfx? M k|To]s jfy?dd / zf}rfnosf] nflu lgDg yk Joj:yfx? nfu" x'g]5 M
-s_ slDtdf klg Pp6f ufx|f]df jflx/L xfjfsf] nflu v'nf efu ePsf] x'g' kg]{5 .
-v_ kfgL gl5g]{ lsl;dsf] (Water-tight) e'O{ ePsf] cj:yfdf jfx]s s'g} klg jfy?d jf
zf}rfno s'g} sf]7fsf] l;wf dfly jf tn - cfgf] jfy?d, zf}rfno cflb jfx]s _ kg]{
u/L jgfpg' x'Fb}g .
-u_ kfgL gl5g]{ ;fdfu|Laf6 / kfgL gl5g]{ lsl;daf6 agfOPsf] x'g' kg]{5 .
-3_ jfy?d jf zf}rfno rf/}lt/af6 3]l/Psf] (Enclosed) x'g' kg]{5 / To:tf] ufx|f] jf
kvf{ndf e'O{sf] ;txaf6 slDtdf ! dL= sf] rf}8fO{;Dd kfgL gl5g]{ ;fdfu|Lx?af6 ;tx
ldnfOPsf] x'g' kg]{5 .
-_ jfy?d jf zf}rfnosf e'O{x? kfgLsf] lgsf; jf 9n eP lt/ le/fnf] kfl/Psf] x'g kg]{5 .
sf]7f jf j/08flt/ To:tf] jfy?d jf zf}rfnosf] kfgL hfg] u/L le/fnf] kfg{ x'Fb}g .
-r_ s'g} zf6 (Shaft) jf v'nf efu tkm{ v'n]sf] em\ofn jf e]lG6n]zg x'g' kg]{5 / To:tf]
em\ofn jf e]lG6n]zgsf] If]qkmn slDtdf )=# ju{ dL= / rf}8fO{ slDtdf )=# dL= x'g'
kg]{5 .

18

(=%

6fF8 (Ledge) nf]6 (Loft)


(=%=! prfO{ o;sf] prfO{ slDtdf @=! dL= x'g' kg]{5 .
(=%=@ ;fOh dflg; a:gsf] lgldQ k|of]u x'g] sf]7fdf /xg] 6f+8 (Ledge) n] To:tf] sf]7fdf
If]qkmnsf] @%% eGbf a9L If]qkmn cf]u6\g' x'Fb}g / o:tf] 6f+8n] s'g klg cj:yfdf
sf]7fsf] e]lG6n]zgnfO{ c;/ kfg{' x'Fb}g .
(=%=# nf]6 (Loft) o;sf] clwtstd prfO{ !=% dL= x'g]5 . efG;f (Kitchen) df agfOg]
xf] eg] o;n] efG;fsf] If]qkmnsf] @%% eGbf a9L If]qkmn cf]u6\g' x'Fb}g / of] e'O{sf]
;txaf6 slDtdf klg @=! dL= dfly /x]sf] x'g' kb{5 . jfy?d, zf}rfno / sf]l/8f]/df
/xg] ln6n] eg] zt k|ltzt efu cf]u6\g] u/L jgfpg ;lsg] 5 .

(=^

d]hflgg nf]/ (Mezzanine Floor)


(=^=! prfO{ o;sf] prfO{ slDtdf @=! dL= x'g' kg]{5 .
(=^=@ ;fOh d]hflgg nf]/sf] ;fOh lnle ?d (Living room ) sf] ?kdf pkof]u ul/g]
eP &=% ju{ dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g o:tf] d]hflgg nf]/sf] e'Os
{ f] ejgsf] lKnGysf]
!
If]qkmn @ efu eGbf a9L x'g' x'Fb}g .
(=^=# cGo yk Joj:yfx? lgDg cj:yfdf d]hflgh nf]/nfO{ sf]7f dfly kg]{ u/L agfpg
cg'dlt lbg ;lsg]5 M
-s_
o:tf] d]hflgg nf]/ sf] If]qkmn &=% ju{ dL= eGbf a9L x'g] ePdf / o:tf]
cj:yfdf k|sfz / e]lG6n]zg ;DaGwL lnle ?dsf] cfjZostf ;d]t k'/f x'g]
ePdf -x]g{'xf];\ a'Fbf g+= !!=!=@_,
-v_
o;sf] tn jf dfly kg]{ e]lG6n]zgsf] s'g} klg efunfO{ s'g} klg cj:yfdf c;/
gkg]{ ePdf,
-u_
o:tf] d]hflgg nf]/ nfO{ ;fgf;fgf efux?df pkljefhg gul/g] ePdf,
-3_
o:tf] d]hflgg nf]/ jf o;sf] s'g} klg efudf efG;fsf] ?kdf k|of]u gul/g]
ePdf /
-_
o:tf] d]hflgg nf]/ s'g} klg cj:yfdf e]lG6n]zg /lxt sIfsf] ?kdf kl/0ft
ePdf .

(=&

a'O{un (Attic)
dflg; a:gsf] lgldQ a'O{unnfO{ k|of]u ul/g] ePdf o;df kof{Kt dfqfdf e]lG6n]zg /
k|sfzsf] Joj:yf ePsf] x'g' kg]{5 / o:tf] a'O{unsf] prfO{ xf]rf] efudf !=@ dL= / w'/L jf
dflyNnf] efudf @=# dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .

(=*

:6f]/ sf]7f
(=*=! prfO{ o;sf] prfO{ @=! dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .

19

(=*=@ ;fOh cfjfl;o ejgsf] :6f]/ sf]7fsf] If]qkmn @ ju{ ld= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
(=(

Uof/]h (Garage)
(=(=! prfO{ o;sf] prfO{ @=! dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
(=(=@ ;fOh ;fOh lgDg cg';f/ x'g' kg]{5 M
-s_
-v_

(=!)

lghL Uof/]hsf] ;fOh Go"gtd @=% dL= x % dL= x'g' kg]{5 .


;fj{hlgs Uof/]hsf] ;fOh kfls{ ug]{ jfxgx?sf] ;+Vof cflbsf] cfwf/df x'g'
kg]{5 .

e"ldut tnf (Basement)


(=!)=! e'ldut tnfnfO{ cfjf;sf] lgldQ k|of]u ug{ kfOg] 5}g . e"ldut tNnf cfjZostf
cg';f/ b'O{ tNnf;Dd klg lgdf{0f ug{ kfO{g]5 .
(=!)=@ :yfgLo lgdf{0f ;DaGwL Joj:yfx? tyf hUuf pkof]u ;DaGwL Joj:yfx?;+u d]n vfg]
u/L dfq e"ldut tnf lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .

(=!)=#= ljleGg If]q, pkIf]q / af6f]x?sf] nflu tf]lsPsf] lgdf{0f /]vf / ;]6Aofs 5f]8L afFls
;Dk"0f{ hUufdf a];d]06sf] kl/efiffsf] pkof]u leq agfpg kfpg]5 .
-s_
-v_
-u_
-3_

;fdfGo k|HjngzLn vfnsf 3/]n' jf cGo j:t'x? :6f]/ ug{sf lgldQ.


:6 ?d (Strong room), k5f8L k6\6Lsf] e"ldut sf]7f cflbsf] lgldQ .
ejgsf] ;]jf / ;'ljwfsf] nflu k|of]u x'g] Po/ slG8;g ;DaGwL jf cGo d]lzg
jf oGqx?sf] lgldQ .
kfls{sf] lgldQ .

(=!)=$ e"ldut tnfdf lgDg Joj:yfx? x'g' kg]{5 M


-s_
-v_

-u_
-3_
-_
-r_

e"ldut tnfsf] prfO{ slDtdf @=! dL= x'g' kg]{5 .


kof{Kt dfqfdf e]lG6n]zgsf] Joj:yf x'g' kg]{5 .
s'g}klg e"ldut tnf 5f]Kg] e'OF Slab top k|a]zdfu{sf] s]Gb| ;txaf6 a9Ldf !=@ ld=

dfq x'g' kg]{5 .

hldg dflysf] kfgL o:tf] e"ldut tnfdf k:g g;Sg] Joj:yf ul/Psf] x'g' kg]{5 .
e"ldut tnfsf ufx|f]x? / e'O{x? kfgL l5g{ g;Sg] u/L agfOPsf] x'g' kg]{5 / cf]l;nf]kgf
(Damp) nfO{ /f]Sgsf] lgldQ ;d]t kof{Kt dfqfdf Joj:yf ul/Psf] x'g' kg]{5 .
e"ldut tnfsf] lgldQ 5'6\6} af6f]sf] Joj:yf x'g' kg]{5 . Ps eGbf w]/} e/\ofx? ePsf]
ejgdf o:tf] e/\ofn] g} e"ldut tnf / dflyNnf] tnfx? aLr kmfo/ ;]k/]zg (Fire
seperation) sf] sfd ug]{ u/L /flvPsf] x'g' kg]{5 .

(=!!= 5fgfsf] kfgLsf] lgsf;sf] pko'Qm Joj:yf x'g' kg]{5 .

20

(=!@

lrlDg (Chimney) ;dtn 5fgf eGbf slDtdf )=( dL= dfly /xg] u/L lrlDg agfpg' kg]{5 /
;+u}sf] Kof/flk6 (Parapet) kvf{nsf] prfO{ eGbf sd x'g] u/L agfpg' x'Fb}g . le/fnf] k/]sf] 5fgf
eP lrlDg hxfFaf6 aflx/ lgl:sPsf] x'G5, 5fgfsf] To; efu eGbf lrlDgsf] prfO{ slDtdf klg
)=^ dL= x'g' kg]{5 .

(=!#

;Ldf kvf{n (Boundry wall)


;Ldf kvf{nsf] lgldQ lgDg Joj:yf nfu" x'g]5 M
-s_
-v_

(=!$=

Ogf/ (Well) dflg;sf] pkof]usf] lgldQ jf 3/]n' pkof]usf] lgldQ cfjZos kfgLsf] cfk"lt{
ug]{ p2]Zon] /flvg] Ogf/ ;DaGwL Joj:yf lgDg cg';f/ x'g]5 M
-s_
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_

(=!%

;Ldf kvf{n (Compound wall) sf] prfO{ af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 a9Ldf !=% dL x'g'
kg]{5 . :yfgLo lgsfosf] :jLs[lt lnP/ @=! dL= ;Dd prfO{ ePsf] ;Ldf kvf{n nufpg
;lsg]5 t/ o:tf] kvf{nsf] dflyNnf] )=^ dL= v'nf lsl;dn] agfpg' kg]{5 .
dfly -s_ df pNn]lvt Joj:yf h]nx?sf] lgldQ nfu" gx'g] / cf}Bf]lus ejg lgdf{0f,
ljB't\ ;j :6]zgx?, 6fG;km/ :6]zgx?, z}lIfs ejgx? jf cGo ;fj{hlgs ?kdf k|of]u
x'g] ePdf :yflgo lgsfon] a9Ldf @=$ dL= ;Ddsf] prfO{nfO{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

s'g} klg k|sf/sf] kmf]xf]/x? kmfNg] jf hDdf ug]{ vfN8f] jf 7fFp - l/o'h lk6, lk|ld, ;s
lk6, ;f]Sj], jf]/xf]n n]l6g cflb _ af6 slDtdf klg !^ dL= 6f9f /xg] u/L / o:tf] 7fFpdf
eGbf dfly kg]{ u/L Ogf/ /flvg' kg]{5 .
aflx/af6 hfg] kfgLn] Ogf/sf] kfgLnfO{ b'lift kfg{ gkfpg] u/L Ogf/sf] :yfg to ug{'
kg]{5 .
Ogf/sf] leqL Jof; (Diameter) slDtdf ! dL= sf] x'g' kg]{5 .
?v d'lg kg]{ eP Ogf/ dfly 9sg jf 5xf/L /fVg' kg]{5 .
hldgsf] ;txaf6 slDtdf klg ! dL= sf] prfO{;Dd ufx|f] nufOPsf] x'g'kg]{5 / Ogf/sf]
jl/kl/ slDtdf klg !=* dL= k/;Dd kfgL gl5g]{ ;fdfu|Lsf] k|of]u u/L To;dfly kg]{
kfgL Ogf/eGbf aflx/ axg] Joj:yf ldnfOPsf] x'g' kg]{5 .
Ogf/sf] ;a} efux? :yfoL lsl;dn] lgdf{0f ul/g' kg]{5 .
hldgaf6 slDtdf klg !=* dL= sf] ulx/fO{;Dd Ogf/sf] leqL ;txnfO{ kfgL gl5g]{
agfOg' kg]{5 .

;]lK6s 6\ofFs (Septic Tank) ejg lgdf{0f ubf{ ;]lK6s 6\ofFs clgjfo{ ?kdf /fVg' kg]{5 .
(=!%=! :yfg (Location) ;]lK6s 6\of+s - hldg d'lg agfOg] kmf]xf]/ kfgL hDdf x'g] jf ;f]:g]
lsl;dsf] cGo s'g} Joj:yf _ vfg]kfgLsf] >f]t eGbf slDtdf klg !^ dL= 6f9f /xg'
kg]{5 . dflg;x? a:g] 3/ jf cfjf;eGbf ;+ej eP;Dd k/ /fVg' kg]{5 .
(=!%=@ cGo Joj:yfx?M
-s_
-v_

;]lK6 6\of+ssf] rf}8fO{ slDtdf &% ;]=dL= / o;sf] Ifdtf (Liquid Capacity)
slDtdf ! 3g dL6/ x'g' kg]{5 . o;sf] nDafO{ rf}8fO{ eGbf b'O{ u'gf b]lv $ u'gf
;Ddsf] x'g' kg]{5 .
O6f, 9'+uf jf s+lqm6f/f lgdf{0f ug{ ;lsg]5 / o;nfO{ kfgL gl5g]{ (Watertight) agfpg' kg]{5 .

21

-u_
-3_
-_

-r_

(=!^

;]K6L 6\of+saf6 lg:sg] kmf]xf]/ jf kmf]xf]/ kfgLnfO{ -kof{Kt dfqfdf ;'wf/ gul/P
;Dd _ s'g} klg v'nf 9n jf gfnfx? jf kfgLdf ld;fpg' x'Fb}g .
kfOksf] Go"gtd Jof; !)) dL=dL= x'g' kg]{5 . d]g xf]n (mainhole) sf]
kfOkx? ePsf] hS;g (Junction) df d'Vo kfOk;+u zfvf kfOkx?sf] sf]0f $%
l8u|L eGbf a9L gx'g] lsl;daf6 /fVg' kg]{5 .
k|To]s ;]K6L 6\of+ssf] kfgL l;k]h lk6 (Seepage pit) df hfg] ePsf] e]lG6n]zg
kfOk h8fg ul/Psf] x'g' kg]{5 . o:tf] kfOksf] dflyNnf] efu hflnx?f/f plrt
tj/n] 9flsPsf] x'g' kg]{5 . e]lG6n]zg kfOk ejgsf] 6k (Top) eGbf @ dL=
dfly;Dd n}hfg' kg]{5 .
;]K6L 6\of+ssf] kfgL l;k]h lk6 (Seepage pit) df hfg] ePdf o:tf] l;k]h
lk6sf] gfk slDtdf () ;]=dL= x'g' kg]{5 / o;sf] ulx/fO{ Ogn]6 kfOk eGbf
slDtdf !)) ;]=dL= x'g' kg]{5 . o:tf] l;k]h lk6 9'+uf, O6f jf s+lqm6sf] Jnsaf6
km'sf (Dry) ufx|f] nufP/ agfpg' kg]{5 / o:sf] k5fl8 slDtdf &=% ;]=dL=
afSnf] v;|f] lu6\6L (Coarse aggregate) eg{' kg]{5 . Ogn]6 kfOk eGbf dflysf]
ufx|f] d;nf (Mortar) f/f agfOPsf] x'g' kg]{5 . Ogn]6 kfOk dflysf] efu
(Top) af6 () ;]=dL= tn x'g] u/L /fVg' kg]{5 .

e/\of (Staircase)
(=!^=!= e/\ofsf] Go"gtd rf}8fO{ lgDg cg';f/ x'g' kg]{5 M
-s_ cfjfl;o ejg -3/x?_
-v_ cfjfl;o -xf]6]n ejgx?_
-u_ dflg;x? hDdf x'g]
-cl86f]l/od, gfr3/, l;g]df 3/ cflb_ ejg
-3_ z}lIfs ejg
-_ ;+:yfut ejg
-r_ cGo ejgx?

)=( dL=
!=% dL=
!=% dL=
!=% dL
@=) dL=
!=% dL

(=!^=@= v'8\lsnf (Tread) sf] rf}8fO{ cfjfl;o ejgx?sf] nflu v'8\lsnfsf] rf}8fO{ @# ;]=dL=
/ cGo ejgx?sf] nflu #) ;]=dL= eGbf sd x'g' x'Fb}g .
(=!^=#= v'8\lsnfsf] prfO{ (Riser) cfjfl;o ejgx?sf] nflu v'8\lsnfsf] prfO{ !( ;]=dL = /
cGo ejgx?sf] nflu !% ;]=dL= eGbf a9L x'g' x'Fb}g . e/\ofsf] k|To]s r9fO (Flight)
df !% j6f;Dd dfq v'8\lsnfx? /fVg' kg]{5 .
!)=

ejg jf lgdf{0fx?df d';f / cGo ls/fx? (Termite) lgoGq0f ug{' kg]{


!)=!

x/]s ejgsf] husf] ufx|f] ljrdf g6'6]sf] (Continious) x'g'kg]{5 / e'O{ klg d';f hfg
g;Sg] u/L kSsf lsl;dn] agfOPsf] x'g' kg]{5 .

!)=@

ejgdf s'g} k|sf/sf] d';f k:g ;Sg] v'Nnf jf vfnL efux? -hu, e'O{, em\ofn, gfnL
cflb_ nfO{ ls t /fd|/L aGb ul/Psf] x'g' kg]{5, ls t hfnL -jf lu|n_ xfn]/ d';f hfg
g;Sg] agfpg' kg]{5 .

22

!)=#
!!=

x/]s ejgdf ls/fx? (Termite) a:g g;Sg] Joj:yf ldnfOPsf] x'g' kg]{5 .
k|sfz / e]lG6n]zg
!!=!=

sf]7fx?df k|sfz / e]lG6n]zgsf] lgldQ aflx/L xfjf cfpg] u/L v'n]sf] jf v'nf
a/08f lt/ v'n]sf] Ps jf w]/} v'nf efu (Opening) x? x'g' kg]{5 .

!!=@=

v'nf efu (Opening) e'O{sf] ^ efusf] Ps efu a/fa/sf] efu x'g' kg]{5 .

gf]6 M !=
gf]6 M @=
gf]6 M #=

!@=

em\ofn cf+lzs ?kdf vf]Ng ldNg] (Partially Fixed) ePdf, vf]Ng ldNg]
If]qkmnnfO{ ;dfj]z ul/g] 5 .
s'g} klg sf]7f k|sfzsf] nflu eg]/ 5'6\ofOPsf] v'nf efuaf6 &=% dL=
eGbf 6f9f ePdf To:tf] sf]7fnfO{ k|sfzsf] Joj:yf ePsf] dflgg] 5}g.
efG;fsf] lgldQ dfly -s_ / -v_ df pNn]v ePsf] v'nf efu
(Opening) sf] If]qkmndf @% k|ltztn] a[l4 ug{' kg]{5 . - x]g{'xf]; a'Fbf
g+= (=#=# _

ln6 ;DaGwL Joj:yf M


!& dL= eGbf a9L prfO{ ePsf] ejgdf ln6sf] Joj:yf ug{' kg]{5 . ln6 ;DaGwL cGo
Joj:yf National Building Code cg';f/ x'g]5 .

!#=

r6\of (Lightening) lgoGq0f ;DaGwL Joj:yf


s'g} ejgx?sf] prfO{ jf cjl:yltsf] sf/0fn] r6\ofsf] ;+efjgf x'g] ejgx?, ;fj{hlgs dxTjsf
ejgx? tyf dxTjk"0f{ ejgx?df r6\of lgoGq0f ;DaGwL Joj:yf ul/Psf] x'g' kg]{5 .

!$=

Void sf] ;fOh !=% dL x !=% dL= ePdf Void u|fp08 se/]hdf u0fgf x'g] 5}g . ;f] eGbf
;fgf] Void ePdf u|fp08 se/]hdf u0fgf x'g]5 .

!%=

Pkm=P=cf/= (FAR) df u0fgf gx'g] cj:yf M


!%=!= kfls{ k|of]hg jf Storage sf] nflu k|of]u x'g] e"ldut tNnf (Basement) cw{
e"ldut tNnf (Semi Basement) tNnfx? FAR df u0fgf x'g] 5}g .
!%=@= e'O{+ tNnf (Ground Floor) kfls{sf] nflu dfq k|of]u x'g] ePdf / ;f]xL cg';f/
v'Nnf /x]sf] cj:yfdf FAR df u0fgf x'g] 5}g .

!^=

ejgsf] prfO{
ejgsf] prfO{ lKnGy n]en b]lv dflyNnf] tNnf -e/\of_ 5f]Kg] jf ln6 (Lift) sf] d]l;g /fVg]
sf]7f afx]ssf] 5fgf (Slope) ;Ddsf] prfO{ ulgg]5 .

!&=

k/Dk/fut cyjf kl/dflh{t ?ksf] g]kfnL jf:t'snf emlNsg] ejg lgdf{0f ubf{ ;fljssf] FAR
df )=@% yk ;'ljwf k|fKt x'g] 5 t/ of] ;'ljwf k|flrg :df/s If]qdf nfu" x'g] 5}g .
23

kl/R5]b @

sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf, nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf,


sLlt{k'/ gu/kflnsf / gu/f]Gd'v uf=lj=;= df ul/g]
lgdf{0f ;DaGwL dfkb08

kl/R5]b @
sf7df8f}+ pkTosfdf eO{/x]sf] zx/Ls/0fnfO{ Jojl:yt ug{ xfn eO{/x]sf] / kl5 x'g] lgdf{0f sfo{x?
;'lgof]lht tyf of]hgfa4 tl/sfn] ;DkGg ug{] u/fpg] qmddf sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf, nlntk'/
pkdxfgu/kflnsf, sLlt{k'/ gu/kflnsf tyf gu/f]Gd'v uf=lj=;= If]qnfO{ tn pNn]lvt If]qx?df ljefhg
u/L lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 ;d]t lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
!=

k'/fgf] zx/L If]q,


cfjfl;o If]q,
;+:yfut If]q,
cf}Bf]lus If]q,
;+/If0f If]q -kfs{, jg, xl/ofnL, v'Nnf If]q, P]ltxfl;s, ;f+:s[lts tyf wfld{s If]q cflb_ .
zx/ lj:tf/ If]q,
;tx ;jf/L If]q,
ljdfg:yn If]q,
v]ns'b If]q .

k'/fgf] zx/L If]q M o; If]qnfO{ :yfgsf] k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd # pkIf]qdf ljeflht ul/Psf]
5M
-s_
-v_
-u_

;+/lIft :df/s pkIf]q


;+/lIft pkIf]q
ldl>t k'/fgf] j;f]jf; pkIf]q .

;fy} o; If]q tyf pkIf]qx?nfO{ gS;fdf b]vfOPsf] 5 .


-s_ ;+/lIft :df/s pkIf]q M
o; ;+/lIft :df/s pkIf]q leq ljleGg k'/ftflTjs tyf P]ltxfl;s dxTjsf jxfn, jlxn, dlGb/
tyf b/jf/ :Sjfo/ cflb kg]{ x'Fbf o; pkIf]qsf] P]ltxfl;s ;f+:s[lts Pj+ jf:t'snfut jftfj/0fdf
k|lts'n c;/ gkg]{ ul/, kf/Dkfl/s jf:t'snfsf] b'?kof]u gx'g] ul/ ;DalGwt lgsfon] lgDg jdf]lhd
:jLs[t lbg ;Sg]5 . ;+/lIft :df/s If]qx?df gofF 3/ jf ejg lgdf{0f ug]{ cyjf dd{t ;'wf/ ug{ rflxg]
JolQm jf ;+:yfn] ;f] 3/ jf ejgsf] o;} dfkb08 Pj+ lgb]{lzsf jdf]lhdsf] z}nL Pj+ cfsf/ k|sf/sf] gS;f
;DalGwt lgsfoaf6 :jLs[[t u/fO{ dfq jgfpg kfOg]5 .
o; pkIf]qsf lgdf{0f x'g] 3/ jf ejgx?sf] dfkb08 lgDgfg';f/ x'g]5 M
!=

o; pkIf]qdf algg] 3/x? k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf] x'g' kg]{5 - z}nL kl/R5]b ^ sf] cg';"lrdf
b]vfP cg';f/ x'g]5 _ .
o; pkIf]qsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h, clwstd tNnf / prfO{sf] ;fy} nf]/
Pl/of /]l;of] lgDgfg';f/ tf]lsPsf] 5 .

3/ agfpg] 7fpF

clwstd u|fp08
se/]h
vfnL 7fpF ;d]tdf agfpg *) k|ltzt
k'/fgf] 3/n] rr]{sf] 7fpFdf !)) k|ltzt
k'/fgf] 3/ eTsfO{ agfpg] .
-k'/fgf] 3/n] rr]{sf]
If]qkmn a/fj/ _

clwstd
prfO{
#% lkm6
#% lkm6

clwstd
tnf
$
$

clwstd
FAR

#=)
#=%

dd{t ug{ rfxg]n] k'/fgf] 3/sf] lj:t[t gS;f agfO{ 3/sf] df]xf]8fsf] kmf6f] ;d]t clgjfo{ ?kdf k]z
ug'{ kg]{5 . 3/sf] prfO{n] jl/kl/sf] jftfj/0fnfO{ k|lts'n c;/ gkg]{ ePdf ;8s tkm{sf] df]x8fsf]
prfO{, nfOgsf k'/fgf k/Dk/fut z}nLsf 3/x?sf] nfOg;Fu ldNg] ul/ clwstd prfO{ #% lkm6
eGbf a9L gx'g] u/L :jLs[t lbg ;lsg]5 . 3/sf] prfO{, ;8ssf] s]Gb|/]vfsf] ;tx b]lv u0fgf
ul/g]5 .

#=

e'O{ b]lv e'O{;Dd - Ps tNnf _ sf] prfO{ a9Ldf * lkm6 ;Ddsf] / j'Oun ;d]t rf/ tnf ul/
clwstd prfO{ #% lkm6 -!)=& ld6/_ ug{ ;lsg]5 . t/ gofF lgdf{0f x'g] 3/;Fu s'g} P]ltxfl;s
Pj+ jf:t'snfsf b[li6sf]0fn] dxTjk"0f{ :df/s /x]5 / ;f] 7fpFdf #% lkm6 prfO{df 3/ lgdf{0f ubf{
;f] :df/snfO{ k|lts'n c;/ kg]{ b]lvPdf #% lkm6sf] prfO{df lgdf{0f ug{ :jLs[t lbOg] 5}g /
:df/ssf] prfO{ eGbf xf]rf] x'g] / :df/snfO{ k|lts'g c;/ gkg]{ ul/sg dfq lgdf{0f ug{ kfpg]5 .

$=

k/Dk/fut snf tyf jf:t'snfsf] b[li6n] ;+/If0f ug'{ kg]{ vfnsf] k'/fgf] 3/nfO{ eTsfO{ k'gM lgdf{0f
tyf dd{t ubf{ ;fljs 3/ adf]lhd dfq lgdf{0f sfo{ ug{ kfOG5 . t/ ;8s tyf ;fj{hlgs :yn
tkm{ kfnL lgsfn]sf] /x]5 eg] gofF lgdf{0f ubf{ ;f] kfnLn] cf]u6]sf] hldg, ;8s jf ;fj{hlgs
hUUffnfO{ ;fj{hlgs k|of]hgsf] nflu 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfpg]5 .

%=

l;d]G6 r'gf cflb /fvL Knfi6/ gu/L 3/sf] jflx/L efusf] uf/f]df k|i6;Fu b]lvg] ul/ OF6fsf] uf/f]
nufpg' kg]{5 . aflx/af6 b]lvg] ul/ cf/=l;=l;= / :6Ln k|m]d :6Sr/ ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g .
aflx/L efujf6 cf/= l;=l;= jf :6Ln k|m]d :6Sr/ gb]lvg] ul/ g]kfnL snfTds 9+uaf6 OF6f jf
sf7n] 5f]kL cf/= l;=l;= / :6Ln k|]md :6Sr/df ejg agfpg kfpg]5 .

^=

t];|f] tNffdfly cfgf] hUufdf kg]{ ul/ # lkm6 rf}8fO{ ;Ddsf] an];L jf kfvf lgsfNg kfOg]5 .

&=

ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g' kg]{5 / pQm ofn 9f]sfsf] rf}8fO{ / prfO{ k/Dk/fut g]kfnL z}nL Pj+
cfsf/ k|sf/sf] x'g' kg]{5 .
a'Oundf k/Dk/fut ofnx? /fVg ;lsg] 5 . x'gdfg9f]sf b/jf/sf] sDkfp08 kL s'g}
k|sf/sf ofnx? tyf kfOk cflb b]lvg] ul/ /fVg :jLs[t lbOg] 5}g . 9f]sfdf vfkfx? sf7sf x'g'
kg]{ t/ kmnfd] /f]ln+u ;6/ /fVg kfOg] 5}g .

*=

d7 dlGb/ afx]s ;j{;fwf/0fsf] 3/sf] 5fgf k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf] b"O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/
lgdf{0f x'g] 3/ hUufsf] ltg} lt/ c? s} 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8s kl Ps kfv] 5fgf /fVg cg'dtL
lbg ;lsg]5 . o; pkIf]qdf lem+u6L jf cGo df6f]sf] 6fonn @% b]lv #%+ ;Ddsf] :nf]kdf 5fgf
5fpg kg]{5 . 5fgfdf ;fwf jf snfTds 6'8fn /fVg ;lsg]5 .

(=

clwtd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tnfdf 5fgfsf]= # v08sf] ! v08 a/fa/;Ddsf]
sf};L agfpg ;lsg]5 . t/ xg'dfg9f]sf b/jf/ / kf6g b/jf/ :Sjfo/sf] sDkfp08 tkm{ sf};L
/fVg kfOg] 5}g . ljz]if kl/l:yltdf ;DalGwt ljz]if1 ;lxtsf] ;ldltsf] /fo lnO{ gu/kflnsfn]
sf};Lsf] If]qkmndf yk36 x'g] ul/ sf};L /fVg lbg jf glbg klg ;Sg]5 .

!)=

cfg} hUuf dfly ;fdfGotf t];|f] tnfdf sf7sf] jfb{nL agfpg ;lsg]5 .

!!=

3/sf] sfg]{; k|To]s tnf 5'l6g] ul/ a9Ldf ( OGr ;Dd ufx|f]sf] ;tx eGbf -k|f]h]S;g_ aflx/
lgsfnL /fVg' kg]5
{ .

!@=

cfgf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;Fu ldNg] ul/ !! !


@
agfpg ;lsg]5 .

!#=

lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] xfn e}/fv]sf] rf]snfO{ oyfjt /fVg' kg]{5 / ;fljs rf]ssf] ;Da4{g
/ ;+/If0f ug]{ sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g} k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg]
5}g ;fy} rf]s SofG6Ln]e/ lgsfNg, sf]7f, jfb{nL lgsfNg kfOg] 5}g .

!$=

3/sf] kmf]x/ d}nf / lgdf{0f kl5sf lgdf{0fsf kmf]x/ d}nf :yfgLo lgsfo jf kmf]x/ d}nf Joj:yfkg
ug]{ lgsfon] tf]s]sf] 7fpFdf dfq ofSg' kg]{5 . ;fj{hlgs af6f], k]6L, uNnL, rf]sdf l5d]sL /
;j{;fwf/0fnfO{ jfwf kg]{ ul/ lgdf{0f ;fdu|Lx? y'kfg{ kfOg] 5}g .

!%=

o; pkIf]q leq ;/sf/L, cw{ ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yfgx?af6 ul/g] s'g} klg s[ofsnfk af6f], 9n, lah'nL, 6]lnkmf]g cflb_ ;DalGwt lgsfox? sfof{Gjog ;ldlt, :yfgLo lgsfo / k'/ftTj
ljefuaf6 :jLs[t lng' kg]{5 .

!^=

klxn] g} lgdf{0f eO;s]sf] cfw'lgs cfsf/ k|sf/sf 3/ tyf ejgx?sf] tnf yKg] tyf dd{t ug]{
;DaGwdf dfly pNn]lvt dfkb08 adf]lhd tof/ x'g] ul/ k'gM yk lgdf{0f ul/ dfq :jLs[tL lbOg]
5.

!&=

k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf / /f0ffsflng z}nLsf ;fljssf 3/ ejgx? ;f]xL cg'?k ;fljs z}nLnfO{
sfod /fvL dd{t / k'gM lgdf{0f ug'{ kg]{5 .

!*=

o; If]qdf s'g} k|sf/sf krf{, kf]i6/, Aofg/ cflb 6fF:g jf /fVg kfOg] 5}g .

!(=

o; pkIf]q leqsf ejgx? eTsfpg' kbf{ k'/ftTj ljefusf] :jLs[tL lng' kg]{5 .

@)=

o; pkIf]qdf lgDg pkof]u lgif]w ul/Psf] 5 M

km'6 prfO{ / @ lkm6;Ddsf] rf}8fO{sf] k]6L

wfld{s, ;f+:s[lts tyf ef}lts jftfj/0fnfO{ k|lts'n jf b"lift kfg]{ cGo s[ofsnfkx?
ug{,
cUgL, k|Hjnglzn kbfy{ h:t} M Uof;, k]6f]n, bfp/f, sf]Onf, dlt]n / lj:kmf]6s tyf
/f;folgs kbfy{ Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 ;+ro / ljqmL ljt/0f ug{,
Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 lel8of] k|bz{g ug{,
lgdf{0f ;fdu|Lx? h:t} M l;d]G6, OF6f, 58, h:tfkftf cflbsf] k;n /fVg,
4

tf]lsPsf] 7fpF afx]s cGo 7fpFdf 3'DtL jf :yfoL t/sf/L k;n /fVg,
sf+rf] df5f, df;' a]Rg] k;n tyf ;fOsn, df]6/;fOsn, df]6/, 7]nf cflb dd{t ug]{
k;n /fVg,
lu|n jf j]lN8+u ;DaGwL pBf]u jf js{zk ;~rfng ug{,
s'v'/f, xfF; jf rf}kfof -ufO{, e};L, j+u'/ cflb_ kfng pBf]u ;~rfng ug{
@!=

o; pkIf]qdf c?sf] 3/nfO{ c;/ gkg]{ tyf jl/kl/sf :df/s, wf/fsf] d'xfg cflbnfO{ k|lts'n
c;/ gkg]{ ul/ j];d]06, ;]ldj];d]06 jgfpg :jLs[tL lbg ;lsg]5 .

@@=

o; pkIf]qsf] ljz]iftfdf k|lts'n c;/ gkg]{ lsl;dsf cfjf;Lo / cfjf;Lo ;DalGwt Jofkfl/s,
lzNksnf, wfld{s / ;f+:s[lts pkof]ux?sf] nflu cg'dtL lbg ;Sg]5 .

-v_

;+/lIft pkIf]q M

o; pkIf]q leq gS;fdf b]vfP adf]lhd k/Dk/fb]lv P]ltxfl;s ljsf; qmddf ljsf; x'Fb} cfPsf]
k'/fgf z}nLsf zx/ -cj{g Sof/]S6/_ emNsfpg] vfnsf af6f]x?, rf]sx? / To:tf af6f], rf]s;Fu hf]l8Psf
lsQfdf ag]sf ejgx? / k/Dk/fut z}nLsf 3/, ejgx?, dlGb/x? cflb kb{5g\ .
oL af6f]x? / rf]sx?sf] 7fpF 7fpFdf ;f+:s[lts tyf wfld{s :ynx? k/Dk/fut z}nLsf s]xL g]kfnL
3/x? cem}+ afFsL /x]sf x'Fbf o; pkIf]q leqsf oL k'/fgf cj{g Sof/]S6/ emNsfpg] jf:t'snf / ;f+:s[lts
tyf wfld{s :ynx?sf] ;fy} k/Dk/fut z}nLsf egf{ s'n/ jf:t'snfnfO{ ;+/If0f ;Dj4{gdf k|lts'n c;/
gkg]{ ul/ ;DalGwt lgsfon] lgDg adf]lhd :jLs[t lbg ;Sg]5 M
!=

o; pkIf]qdf vfnL hUUff;d]tdf agfOg] ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt, Ps


cfgf;Ddsf] vfnL hUufdf ;tk|ltzt / k'/fgf] ejg eTsfO{ agfpg]sf] xsdf k'/fgf] ejgn] rr]{sf
;Dk"0f{ If]]qkmn a/fj/ x'g]5 . k'/fgf] 3/ jf ejg eTsfO{ gofF 3/ agfpg gofF dd{t ug{ rfxg]n]
k'/fgf] 3/sf] lj:t[t gS;f / 3/sf] df]x8fx?sf] kmf]6f] ;d]t clgjfo{ ?kdf k]z ug'{ kg]{5 .

@=

3/sf] clwstd tnf kf+r tyf clwstd prfO{ $% lkm6 -!#=& ld= eof 5f]Kg] ;lxt_ ug{ ;lsg]
5 . clwstd nf]/ xfO6 @=$) ld= * lkm6 x'g' kg]{5 . o; pkIf]qdf agfpg kfOg] clwstd
FAR #=&% x'g]5 . k'/fgf] 3/n] rr]{sf] 7fpFdf agfpg]sf] xsdf k'/fgf] 3/n] rr]{sf] If]qkmnnfO{
hUufsf] If]qkmn dfgL FAR $=% sfod ul/g]5 .

#=

3/sf] prfO{n] jl/kl/sf] jftfj/0fnfO{ c;/ kg]{ ePdf ;8s tkm{sf] df]x8fsf] prfO{ nfOgdf c?
k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf 3/x?sf nfOg;Fu ldNg] ul/ :jLs[t lbg ;lsg]5 . t/ o;f] ubf{
clwstd prO{ $% lkm6 -!#=& ld6/_ eGbf a9L x'g] 5}g . snf, jf:t'snf Pj+ wfld{s b[li6sf]0faf6
dxTjk"0f{ /x]sf] 7fpFdf eg] :df/s jf :df/ssf] sDkfp08sf] jl/kl/sf klxnf] k+lQmsf 3/x?
:df/seGbf xf]rf] x'g] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 .

$=

aflx/L ufxf]df l;d]G6 Knfi6/ gu/L ;8s tkm{sf] df]x8fsf] lkmlgl;+usf] xsdf -Fair Face
Brickwork_ k|i6;Fu OF6f b]vfpg] vfnsf] ufxf] nufpg' kg]{5 . t/ :t'k jl/kl/sf 3/x?df eg]
;'Vvf r'gf, Knfi6/ ug{ klg ;lsg]5 .

%=

lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] / xfn eO{/x]sf] rf]snfO{ oyfjt /fVg' kg]{5 . ;fljs rf]ssf] ;+/If0f
/ ;Da4{g x'g] sfo{ afx]s cGo s'g} klg k|sf/sf] 6x/f, kvf{n cflb lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . rf]s
dfly kg]{ ul/ SofG6Ln]e/, jfb{nL, sf]7f, cflb lgsfNg kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f
dflgg]5 .

^=

af6f] jf rf]s kL b]lvg] efudf :nf]k 5fgf g} x'g' kg]{5 .

&=

clwstd prfO{;DDf lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd tnfdf 5fgfsf] ## k|ltzt If]qkmn j/fj/;DDfsf]
sf};L agfpg ;lsg]5 / b'O{ jf Ps kfv] 5fgf x'g' kg]{5 .

*=

cfg} hUuf dfly ;fdfGotof t];|f] tnfdf sf7sf] jfb{nL agfpg ;lsg]5 .

(=

k/Dk/fut g]kfnL z}nL Pj+ cfsf/ k|sf/sf sf7sf ofnx? /fVg' kg]{5 .

!)=

k/Dk/fut g]kfnL z}nL Pj+ cfsf/ k|sf/sf sf7sf vfkf ePsf] 9f]sf jf k;nsf sjndf sf7df
vfkf /fvL agfpg' kg]{5 . k;nsf sjnx?df /f]ln+u ;6/ /fVg rfxg]n] uf/f]sf] aflx/ k6L /f]ln+u
;6/sf] s'g} klg efu gb]Vg] ul/ /fVg' kg]{5 jf /f]ln+u ;6/nfO{ 5f]lkg] ul/ sf7sf vfkfx? klg
/fVg ;lsg]5 . o; pkIf]qdf klg ;+/lIft :df/s pkIf]qdf lgif]w ul/Psf s[ofsnfkx? ug{ kfOg]
5}g .

!!=

o; pkIf]qdf c?sf] 3/nfO{ c;/ gkg]{ tyf jl/kl/sf] :df/s, 9'+u]wf/fsf] d'xfg cflbnfO{ k|lts'n
c;/ gkg]{ ul/ j];d]G6, ;]ldj];d]G6 agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .

!@=

o; pkIf]qdf ePsf k'/fgf 3/x? eTsfpg :yfgLo lgsfosf] :jLs[t lng' kg]{5 .

-u_

ldl>t k'/fgf] j;f]jf; pkIf]q M

k'/fgf] zx/L If]qdf kg]{ ;+/lIft :df/s pkIf]q, ;+/If0f pkIf]qeGbf aflx/sf] ;a} efu o;} cGt{ut
kb{5g\ . j;f]jf; tyf ;f];Fu ;DalGwt s[ofsnfksf] nflu pknAw ;]jf ;'ljwfsf] cfwf/df hg3gTj
lgoGq0f ug{ o; pkIf]qdf lgDg cg';f/ x'g] ul/ 3/ jf ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
!=

o; pkIf]qdf kg]{ vfnL hUuf ;d]tdf aGg] ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt, Ps
cfgf;Ddsf] vfnL hUufdf ;tk|ltzt / k'/fgf] ejg eTsfO{ agfpg]sf] xsdf k'/fgf] ejgn] rr]{sf]
If]qkmn a/fj/ kfOg]5 .

@=

o; pkIf]qdf aGg] ejgsf] clwstd % kf+r tnf / $% lkm6 -!#=& ld=_ agfpg ;lsg]5 . ;a}
eGbf dflyNnf] tnfsf] 5fgfdf hfg] eof 5f]Kg] efu a9Ldf & lkm6 ^ OGr cUnf] efu / To;
dfly kf/fk]6 # lkm6 5'6 lbg ;lsg]5 . o; pkIf]qsf] vfnL 7fpF ;d]tdf agfpg]sf] xsdf FAR
$ / k'/fgf] 3/n] rr]{sf] 7fpFdf agfpg kfpg] clwstd FAR $=% x'g]5 .

#=

o; pkIf]qdf lgdf{0f ul/g] l;g]df xn, lyP6/, ;'k/dfs]{6, Jofkfl/s sDKn]S; cflbsf] clwstd
u|fp08 se/]h %) k|ltzt;DDf x'g ;Sg]5 . kfls{sf] nflu Go"gtd Kn6sf] !% k|ltzt ;DDf hUuf
/fVg' kg]{5 . prfO{sf] xsdf clwstd !#=& ld6/ eGbf a9L x'g] 5}g / FAR @=% x'g] 5 .

$=

3/af6 lg:sg] kmf]x/ d}nf :yfgLo lgsfo jf kmf]x/ d}nf Joj:yfkg ug]{ ;DaGwL ;+:yfn] tf]s]
adf]lhdsf] 7fpFdf ofSg' kg]{5 . lgdf{0f ;fdu|L ;fj{hlgs af6f], k]6L, rf]s, uNNfL cflbdf /fVg
kfOg] 5}g .

%=

o; pkIf]qdf aGg] ejgsf] 5fgf dfly kg]{ jiff{t\sf] kfgL kfOkf/f hldg tNnf ;DDf Nofpg' kg]{5.

^=

o; pkIf]qdf kg]{ lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf ;fljs rf]sx? oyfjt /fVg' kg]{5 . ;fljssf
;fj{hlgs tyf lghL rf]ssf] ;Da4{g / ;+/If0f x'g] s[ofsnfk afx]s cGo s'g} lsl;dsf] lgdf{0f
rf]s leq ug{ kfOg] 5}g . ;fj{hlgs ;8s -af6f]_ jf rf]s dfly kg]{ ul/ SofG6Ln]e/, jfNsf]gL,
sf]7f / 3/ cuf8Lsf] l;9L cflb agfpg kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .

&=

o; pkIf]qdf snfTds jf:t'snfsf] b[li6n] clt dxTj /fVg] vfnsf] df]x8f ePsf] s'g} ejg ePdf
/ ;DalGWft j8f sfof{noaf6 ;+/If0f ug'{ kg]{ egL n]lv cfPdf To:tf ejgsf] ;fljs df]x8fnfO{
eTsfpg / ljuf/L efu j08f, j]r ljvg ul/ gofF ejg agfpg kfOg] 5}g . ;fljs df]x8f oyfjt
sfod /xg] ul/ dd{t ;'wf/ / k'gM lgdf{0f ug{ lbOg]5 . j8faf6 To:tf ejgx?sf] nut tof/ kf/L
/fVGf' kg]{ / To:tf ejgsf] 3/ wgLsf] j]jf:tfaf6 Iflt x'g] cfz+sf ePdf plrt Ifltk"lt{ lbO{
gu/kflnsfn] vl/b ug{ ;Sg]5 .

*=

o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M

@=

s'v'/f tyf rf}kfof kfng ug{,


3/ agfpFbf l8:sjfnf sf7lrg]{ d]l;g afx]s ;ldn tyf sf6 lrg]{ d]l;g k|of]u ug{,
jftfj/0f b"lift jf k|lts'n c;/ kg]{ s[ofsnfkx? ;~rfng ug{,
cToflws Hjngl;n kbfy{ h:t} Uof;, k]6f]n / cGo /f;folgs kbfy{sf] e08f/ ug{ .

cfjf;Lo If]q M cfjf;Lo If]q eGgfn] d'VotM cfjf;sf] lgldQ k|of]u ePsf] If]qnfO{ hgfpFb5 .
Jojl:yt ?kdf hg3gTj a9fpb} hfg] o; cfjf;Lo If]qsf] p2]Zo /x]sf] 5 . o; If]qnfO{ :yfgsf]
k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd $ pkIf]qx?df ljeflht ul/Psf] 5 . o; If]q jf cGt{utsf
pkIf]qx?nfO{ gS;fdf b]vfOPsf] 5 .
-s_
-v_
-u_
-3_

Jofkfl/s pkIf]q
jfSnf] ldl>t a;f]jf; pkIf]q
cGo cfjf;Lo pkIf]q
of]hgfj4 cfjf;Lo pkIf]q

-s_

Jofkfl/s pkIf]q M

cfjf; If]q cGt{ut k|d'v v'b|f tyf yf]s Jofkf/ x'g] !$ ld6/ jf ;f] eGbf a9L rf}8fO{ ePsf
km'6kfysf] Joj:yf ePsf ;j} ;8s, /fhdfu{, ljz]if ;8s, rqmky cflb ;8s dfu{;+u hf]l8Psf lsQfx?
/ tL ;8s 5]paf6 @% dL6/ ulx/fO{ ;Ddsf bfFof afFofsf lsQfx?sf If]qx? kb{5g\ . lgDg lnlvt If]qx?
o; pkIf]q leq kg]{ 5g\ M

dxf/fhu+h rqmkysf] qml;+usf] s]Gb| /]vfaf6 k"j{ !#% ld6/ / klZrd !)( ld6/ leqsf] /fO6
ckm j] ;8s s]Gb| /]vf b]lv b'j} tkm{ @% ld6/ sfod ePsf] If]q .
rqmkysf] rfjlxn rf]saf6 uf}zfnf rf]s;DDfsf] If]qdf ;8s s]Gb|b]lv /fO6 ckm j] !! ld6/
sfod ePsf] If]q .
rqmky sf]6]Zj/ qml;+usf] s]Gb|af6 pQ/ tkm{ rqmkysf] klZrd #)# ld6/ leqs} /]vf b]lv /fO6
ckm j] @% ld6/ sfod ePsf] If]q .
rqmky sn+sL:yfg, rf/ bf]af6f], sfnLdf6L, lji0f'dtL k'n x'Fb} lqk'/]Zj/ yfkfynL, s'k08f]n,
k'Nrf]s, hfjnfv]n, nugv]n b]lv rqmky ;ftbf]af6f];DDf .
uf}zfnf rf]saf6 k'/fgf] afg]Zj/ rf]s;DDf .
/Tgkfs{ / jfujhf/sf] rf}af6f] b]lv jfujhf/, l8NnL ahf/, wf]jL vf]nfsf] k"n, k'/fgf] afg]Zj/
afudtLsf] k"n x'Fb} l;gfd+un;DDf .
rfjlxn rf]s b]lv jf}4 x'Fb} uf]s0f{ kfs{sf] u]6;Dd .
cd[t ;fOG; SofDk; cufl8sf] af6f] b]lv ;f]/v'] x'Fb} gofF ahf/af6 l/+u/f]8 x'Fb} afnfh'sf] dflyNnf]
ahf/ ;Dd -jfOkf; /f]8sf] qml;+u;DDf_ .
l8NnL jhf/ -k|x/L kf]i6sf] ltg rf}af6f]_ af6 rf/vfn c8\8f, 1fg]Zj/ rf]s x'Fb} gS;fn eujtL
jxfn;DDf .
nflhDkf6, lztn lgjf; x'Fb} rqmky qml;+u;Dd .
rqmky;+u hf]l8Psf lsQfx? .
c/lgsf] /fhdfu{ yfkfynL dfOtL3/ b]lv tLgs'g];Dd .
dfOtL3/ b]lv /fdzfx ky, k'tnL;8s, sdnfbL x'Fb} hog]kfn l;g]df3/;Dd .
b/jf/dfu{ tLgwf/f kf7zfnf, sdnfbL, s[i0f kfp/f]6L, 1fg]Zj/, /ftf]k'n x'Fb} uf}zfnf rf]s;Dd .
z+vd"n, gofF afg]Zj/ rf]s, k'/fgf] afg]Zj/ x'Fb} uf}zfnf;Dd .
lqk'/]Zj/, ;'Gwf/f, /Tgkfs{, sflGtky, n}grf}/, dxf/fhu+h rqmky x'Fb} af;jf/L;Dd .
sfnLdf6L, s'n]Zj/, aNv' x'Fb} lq=lj= u]6;Dd .
lj/]Gb| cGt/f{li6o ;Dd]ng s]Gb|sf] jl/kl/sf] ;8s .
l;+xb/jf/ kvf{n jl/kl/sf] ;8s .
cgfdgu/, xg'dfg:yfg, lah'nLahf/ x'Fb} gofF afg]Zj/;Dd .
ef6e6]gL, afn'jf6f/ x'Fb} dxf/fhu+h;Dd .
ef6e6]gL, ljzfngu/ x'Fb} rqmky;Dd .
1fg]Zj/ rf]sb]lv e}/j:yfg dlGb/ x'Fb} ;fgf] uf}r/0fsf] ltg bf]af6f];Dd .
1fg]Zj/, d}tLb]lj, tLg bf]af6f] b]lv d}tLb]jL dlGb/ x'Fb} l8NnLahf/ ;8s rf]s;Dd .
gf/fo0flx6L b/af/sf] pQ/ k"jL{ kvf{nsf] #))) k"j{ b]lv u}x|L wf/f x'Fb} k'ln; Sjf6/ 5]psf]
pQ/ k"jL{ s'gf;Dd .

!=

l;=
g+=

dfyL pNn]lvt ;8sx?sf] bfofF jfofFsf] hUUffx?sf] ;8s l;dfgfaf6 ;8sx?sf] @% ld6/;Dd of]
pkIf]q leq k/]sf] dflgg]5 . o; pkIf]qdf ejgsf] clwstdf u|fp08 se/]h, clwstd FAR /
clwstd prfO{ lgDg adf]lhd x'g]5 M
ejgsf] lsl;d

hUUffsf] If]qkmn

clwstd
u|fp08

clwstd
Pkm=P=cf/

clwstd prfO{

-FAR_

!=

Jofkfl/s sd
cfjf;Lo ejg

b'O cfgf b'Ok};f &) k|ltzt


b]lv * cfgf;DDf

#=)

@=

* cfgfeGbf a9L %) k|ltzt

#=)

#=

:s"n SofDk;

$) k|ltzt

@=)

$=

;/sf/L jf
cw{;/sf/L sfof{nfo

%) k|ltzt

@=%

%=

l;g]df xn,lyP6/
;ef u[x

$) k|ltzt

@=%

^=

ko{6g dGqfnoaf6
tf]s]sf] tf/] xf]6]n

$) k|ltzt

@=%

&=

Jofkfl/s sDKn]S;
h:t} ;'k/dfs]{6 cflb

%) k|ltzt

@=%

tnlrqdf b]vfP
adf]lhd Light
Plane nfO{
g5]Sg]ul/sg
agfpg kfpg]5 .

@=

7"nf Jofkfl/s Pj+ cf}Bf]lus ejgx?sf] xsdf @))) ju{ lkm6 eGbf a9L lKnGy ePsf] ejgdf
e"ldut kfls{ (Under ground parking ) sf] clgjfo{ Joj:yf x'g' kg]{5 .

#=

;8s 5]psf] hUufdf Go"gtd ! ld6/ ;]6Jofs 5f8L dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . o;/L Go"gtd
;]6Jofs 5f8L 3/ agfpg]n] Light Plane nfO{ g5]Sg] ul/sg agfpg kfpg]5 . Light Plane nfO{
g5]Sg] ul/ agfpgnfO{ Go"gtd ;]6Jofs 5f8L agfOg] 3/sf] prfO{ b'O{ u'0ff -;8ssf] rf}8fnfO{ +
@ ld=_ a/fa/ x'g]5 . 3/x?sf] nfOgdf /x]sf] ljrsf] vfnL hUufdf agfpbf ;]6Jofs gk'u]klg
R.O.W. k'Ug] ePdf c? 3/sf] nfOg;Fu ldNg] ul/ agfpg lbg ;lsg]5 .

$=

:s"n, SofDk;, l;g]df xn, lyP6/, ;ef u[x, xf]6]n tyf ;'k/dfs]{6 h:tf Aofkfl/s sDKn]S;
agfpgsf] nflu Go"gtd hUufsf] If]qkmn # - ltg _ /f]kgL x'g' kg]{5 .

Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane

63.5
Setback
(b)

Right of Way
(a)

Setback
(b)

H = 2(a + 2b)

%=

o; pkIf]qdf ejg agfpgsf] nflu hUufsf] Go"gtd If]qkmn @ cfgf @ k};f / af6f];Fu hf]l8Psf]
hUufsf] Go"gtd k|mG6]h !# lkm6 x'g' kg]{5 .

^=

o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M


s'v'/f tyf j+u'/ / rf}kfof kfng ug{,
;8s 5]pdf lu|n tyf df]6/;fOsn dd{t js{zk ;~rfng ug{,
7"nf tyf demf}nf pBf]u jftfj/0f -kfgL, xfjf / ;tx_ nfO{ k|lts"n c;/ kfg]{ vfnsf]
pBf]ux? ;~rfng ug{ .

&=

3/ cufl8sf] l;9L ;8ssf] /fO6 ckm j] df kg]{ ul/ lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . o; pkIf]qdf jGg]
ejgx?sf] Go"gtd l;ln+u xfO6 & lkm6 ^ OGr -@=#) dL=_ x'g' kg]{5 .

*=

of] dfkb08 nfu" x'g'eGbf klxn] g} sfod ePsf df]x8f / hUufsf] If]qkmn o; dfkb08n] tfs]sf]
Go"gtd If]qkmn / df]x8f eGbf sd eP tfklg To:tf hUufdf dfkb08n] tf]s]sf] cGo kl/lw leq
/xL lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

10

-v_

afSnf] ldl>t a;f]jf; pkIf]q M


o; pkIf]q cGtu{t Aofkfl/s pkIf]qdf kg]{ If]q afx]ssf b]xfosf If]q kb{5g\ M
k'tnL ;8s, afuahf/, sdnfbL, l8NnL ahf/, sfnLsf:yfg, d}tLb]jL, 1fg]Zj/,
sdnkf]v/L, u}x|Lwf/f, 3]s'nf], xf8LufpFsf] k'/fgf] j:tL .
gfukf]v/Lb]lv gS;fn eujlt jxfn hfg] af6f]sf] pQ/ tkm{ ;8ssf] 5]paf6 !% ld=
ulx/fO{;Dd .
g/b]jL, lji0f'dlt k'n, 8Nn' x'Fb} :joDe' e'Ov]nhfg] af6f]sf] bfofFjfofF ;8ssf] 5]paf6
b'j} tkm{ !% dL ulx/fO{;Dd, s'k08f]n, cgfdgu/, k'Nrf]s, hfjnfv]n, nugv]n, cflb .

!=

l;=
g+=
!=

@=

o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h clwstd Pkm= P= cf/=, clwstd agfpg kfpg]
If]qkmn / clwstd prfO{ lgDg adf]lhd x'g]5 .
eagsf] lsl;d
cfjf;Lo

cfjf;Lo

hUufsf]
If]qkmn
@ cfgf
@ k};fb]lv
* cfgf;Dd

clwstd ejg
clwstd FAR
agfpg kfpg]
u|fp08
If]qkmn
se/]h
@=%) Kn6sf] If]= X @=%)
*)

*
cfgf ^)
eGbf a9L

tnlrqdf
b]vfP adf]lhd
nfO6 Kn]gnfO{
g5]Sg]
ul/
@=%) hUufsf] If]= X @=%) agfpg kfpg]5
.

#=

:s"n SofDk;

$)

@=)) hUufsf] If]= X @=))

$=

;/sf/L, cw{;/sf/L
sfof{no,
kf]lnlSnlgs,
gl;{xf]d cflb

$)

@=)) hUufsf] If]= X @=))

%=

ko{6g dGqfnoaf6
tf]s]sf tf/] xf]6]n

$)

#=)) hUufsf] If]= X #

l;g]df xn, lyP6/,


;efu[x

$)

@=)) hUufsf] If]= X @

3/]n', ;fgf pBf]u


;DaGwL
Jofkfl/s
sDKn]S; / ;'k/
dfs]{6

%)

@=)) hUufsf] If]= X @

^=

&=

11

clwstd prfO{

Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane

63.5
Setback
(b)

Right of Way
(a)

Setback
(b)

H = 2(a + 2b)

c08/ u|fp08df kfls{+ agfpg]sf] xsdf c08/ u|fp08df kfls{sf] nflu ag]sf] hltsf] nf]/ Pl/of
FAR df u0fgf ul/g] 5}g . o; pkIf]qdf 3/ agfpgsf] nflu Go"gtd hUufsf] If]qkmn b'O{ cfgf b'O{ k};f
/ af6f];Fu hf]l8Psf] hUufsf] Go"gtd df]x8f $ ld6/ -!# lkm6_ x'g' kg]{5 .
@=

o; pkIf]qdf ;fljssf] 3/ eTsfO{ k"g M lgdf{0f ubf{ ;fljssf] 3/ adf]lhd lgdf{0f ug{ lbOg]5 .
t/ ;8s tkm{sf] df]x8fnfO{ ;8ssf] lsgf/faf6 sDtLdf Ps ld6/ ;]6Aofs 5f8L dfq lgdf{0f ug{
lbOg] 5 . nfO6Kn]g -Light Plane_ nfO{ g5]Sg] ul/sg dfq 3/sf] prfO{ lgwf{/0f ul/ lgdf{0f ug{
:jLs[lt lbOg] 5 .

#=

o; pkIf]qdf lgDg lsl;dsf] ejg lgdf{0f u/]df lgDg adf]lhd kfls{sf] Joj:yf x'g'kg]{ 5 .

$=

tf/] xf]6n hDdf hUUffsf] @) k|ltzt


l;g]df 3/, ;efu[x, lyP6/ cflb hDdf hUufsf] @) k|ltzt
Jofkfl/s, sDKn]S; h:t} ;'k/ dfs]{6 hDdf hUufsf] @) k|ltzt
:s"n SofDk; hDdf hUufsf] !% k|ltzt
kf]lnlSnlgs, gl;{xf]d cflb hDdf hUufsf] @) k|ltzt
;/sf/L, cw{ ;/sf/L sfof{no hDdf hUufsf] !% k|ltzt

o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M


7"nf tyf demf}nf pBf]u jftfj/0f -xfjf, kfgL, ;tx_ nfO{ k|lts"n c;/ kfg]{ vfnsf]
pBf]ux? :yfkgf / ;~rfng ug{,
12

eO/x]sf] ejgnfO{ nh jf xf]6]nsf] ?kdf k|of]u ug{ k/]df cfjZos kfls{sf]


Joj:yf ul/ ;DalGwt lgsfosf] k"j{ :jLs[lt glnO{ ;~rfng ug{,
s]lGb|o txsf] ;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{nox?sf] ejg lgdf{0f ug{ .
-u_

cGo cfjfl;o pkIf]q M


o; pkIf]qdf cfjf;Lo If]q cGtu{t kg]{ Jofkfl/s pkIf]q, afSnf] ldl>t a;f]af; pkIf]q /
of]hgfa4 cfjfl;o pkIf]q leq kg]{ pkIf]q afx]ssf If]q kb{5g\ .

!=

l;=
g+=
!=

@=
#=

o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, clwstd agfpg kfpg] If]qkmn, FAR /
clwstd prfO{ lgDg cg';f/ x'g]5 M
ejgsf] lsl;d

cfjf;Lo

cfjf;Lo

clwstd u|fp08
se/]h
-GCR_

FAR
nf]/
Pl/of
/]l;of]

clwstd ejg
agfpg kfpg]
If]qkmn

clwstd
prfO{

@ cfgf
@ k};f eGbf a9L
* cfgf;Dd

*)

!=&%

hUufsf] If]= X !=&%

* cfgf eGbf a9L

^)

!=&%

hUufsf] If]= X !=&%

$)

!=%

hUufsf] If]= X !=%

tnlrqdf
b]vfP
adf]lhd
nfO6
Kn]gnfO{
g5]Sg]
ul/
agfpg
;Sg]5 .

$)

!=%

hUufsf] If]= X !=%

$)

#=))

hUufsf] If]= X #=)

$)

@=))

$)

!=%

hUufsf] If]= X !=%

%)

@=))

hUufsf] If]= X @=)

hUufsf] If]qkmn
-If]_

:s"n SofDk;

$=

;/sf/L,
cw{;/sf/L
sfof{no, kf]lnlSnlgs,
gl;{xf]d cflb

%=
^=

ko{6g dGqfnon] tf]s]sf


tf/] xf]6]n
l;g]df
;efu[x

xn,

lyP6/,

&=

;fgf tyf 3/]n' pBf]u


;DaGwL ejg

*=

;'k/dfs]{6
h:tf
Jofkfl/s sDKn]S;

13

hUufsf] If]= X @=)

Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane

63.5
Setback
(b)

Right of Way
(a)

Setback
(b)

H = 2(a + 2b)

gf]6 M c08/ u|fp08df ljleGg ;le{;]h / kfls{u+sf] Joj:yf ul/ agfpg] 3/sf] xsdf ;le{;]h /
kfls{u+sf] nflu agfOg] nf]/ Pl/of hlt FAR df u0fg ul/g] 5}g . To:t} jfb{nL -uf/f] aflx/
lgsnL agfPsf] jf 3/ leq 3';fP/ agfPsf]_ nfO{ FAR df u0fgf ul/g] 5}g .
@=

o; pkIf]qdf lgDg lsl;dsf ejg lgdf{0f u/]sf lgDg adf]lhd kfls{sf] Joj:yf x'g' kg]{5 M
tf/] xf]6]n hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
l;g]df xn, ;efu[x, lyP6/ cflb hUusf] If]qkmn @) k|ltzt
Aofkfl/s sDKn]S; h:t} ;'k/dfs]{6 cflb hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
gl;{xf]d, kf]lnlSnlgs cflb hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
;/sf/L, cw{ ;/sf/L sfof{no hUufsf] If]qkmnsf] @) k|ltzt
:s"n, SofDk;, hUufsf] If]qkmnsf] !% k|ltzt

#=

ln6 /fvL ejg lgdf{0f u/sf] v08df / j];d]G6, ;]ldj];d]G6 cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ge} :6f]/]h
tyf cGo ;le{;]hsf] nflu agfPsf] v08df / 5fgf dfly aGg] ln6sf] d]l;g ?dsf] If]qkmn /
;]dL j];d]G6 jf j];d]G6sf] If]qkmnnfO{ clwstd agfpg kfpg] If]qkmnsf] nflu u0fgf ul/g] 5}g
. To:t} jfb{nL -3/sf] uf/f] aflx/ lgsfnLPsf] jf 3/ leq 3';fP/ agfPsf]_ nfO{ FAR df u0fgf
ul/g] 5}g .

14

$=

o; pkIf]qdf lgDg pBf]ux? lgif]w ul/Psf] 5 M


7"nf] tyf demf}nf pBf]u :yfkgf / ;~rfng ug{,
jf?b vfgf agfpg,
cs;Lb];g kf}08 lgdf{0f ug{,
3'DtL ;s{; tyf ;s{; b]vfpg,
s]lGb|o jf If]lqo :t/sf] ;/sf/L sfof{no / cw{ ;/sf/L sfof{no ejgx? lgdf{0f ug{ .

-3_

of]hgfj4 cfjf;Lo pkIf]q M

o; lsl;dsf] cfjf;Lo If]qx? ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L :t/jf6 ljsl;t ul/bf sf7df8f}+ pkTosf
gu/ ljsf; ;ldltjf6 lgDg adf]lhdsf cfwf/e"t ;'ljwfx? - af6f], 9n, vfg]kfgL, ljh'nLsf] :t/ _ ;d]t
v'n]sf] of]hgf agfO{ :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
!=

@=

af6f] rf}8fO{

cg';/0f ug'{ kg]{ dfkb08

s_
v_
u_
3_

& -;ft_ ld6/ Go"gtd


% -kf+r_ ld6/ Go"gtd
$ -rf/_ ld6/ Go"gtd
^) -;fL_ ld6/ eGbf a9L x'g' gx'g]

d"n ;8s hf]8g] af6f]sf] -rf}8fO{_


Jns Ansdf hfg]af6f]
Kn6 Kn6df hfg]af6f]
sn 8 :ofs -Cul De SAC_ af6f]

Kn6 ;fOh
s_ 38]/Lsf] rf}8fO{
v_ 38]/Lsf] If]qkmn

#=

^ -5_ ld6/ Go"gtd


@ -b'O_{ cfgf @ k};f Go"gtd

Kn6sf] -Depth_ 8]Ky


s_+ @ cfgf @ k};f $ cfgf ;DDf
v_ $ cfgf eGbf a9L * cfgf ;DDf
u_ * cfgf eGbf a9L !@ cfgf ;DDf

$=

x rf}8fO{
x rf}8fO{
x rf}8fO{

v'nf ;fj{hlgs If]q - af6f] afx]s _


s_
v_
u_
3_

%=

!=%
!=&%
@

% /f]kgL !) /f]kgL ;DDf


!) /f]kgL eGbf a9L @% /f]kgL;Dd
@% /f]kgL eGbf a9L !)) /f]kgL;Dd
!)) /f]kgL eGbf a9L

hDdf
hDdf
hDdf
hDdf

hUufsf]
hUufsf]
hUufsf]
hUufsf]

% -kf+r_ k|ltzt
$ -rf/_ k|ltzt
#=% -;f9] tLg_ k|ltzt
@=% -c9fO{_ k|ltzt

ljljw M
s_ vfg]kfgL, 9n lgsf;, ljB't, 6]lnkmf]g cflb lj:tf/ ug{ / cfunfuLsf] ;dodf af?0foGq
;d]t n}hfg ;/n tyf ;'ud x'g] u/L :ygLo 6f]kf]u|fkmLdf plrt Wofg lbO{ af6f]sf] /]vf+sg
ug{' kg]{5 .

15

v_ of]hgfa4 cfjfl;o pkIf]qdf v'Nnf efu (Set Back) !=% dL= 5f8L dfq lgdf{0f ug{
kfOg]5 / FAR sf] xsdf cfjfl;o ejgsf] nflu @ / Jofkfl/s ejgsf] nflu clwstd
FAR #=)) lbOg]5 .
-u_ b]xfosf of]hgfa4 cfjfl;o If]qdf b]xfo adf]lhd x'g]5 M
c_ uNkm'6f/ cfjf; cfof]hgfsf] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 M
!_

3/n] cf]u6\g ;Sg] hUuf (Ground Coverage) ;fljsdf *) k|ltzt eP tfklg ^)


k|ltzt sfod ug]{ .

@_

$ cfgfsf] hUufdf rf/ tNnf / eof v08 dfqsf] kfFrf}+ tNnfsf] nflu clwstd
prfO{ $! sfod ug]{ .

#_

;]6 Jofssf] xsdf ;8ssf] lsgf/faf6 slDtdf @ ld6/ 5f]8\g kg]{, hUufsf] rf}8fO{ tkm{
bfFof afFof 5f]8\g gkg]{ . pNn]lvt ;]6 Jofs lgoddf Irregular Plot sf] xsdf
cfjZostfg';f/ sfof{Gjog ;ldltn] 5'6 lbg ;Sg] .

$_

3/ agfpg sf=p=g=lj=of]=sfof{Gjog ;ldltn] gS;f l;kmfl/; ug]{ / uf=lj=;=n] ljlwjt\


gS;f kf; ug]{ .

%_

3/ agfpFbf Ps Kn6df Pp6f 3/ agfpg kg]{ @ Kn6 ldnfP/ Pp6f 3/ agfpg lgif]w
ug]{ .

cf_ s'n]Zj/ cfjf; cfof]hgf If]qsf] dfkb08 M


!_

;8ssf] l;dfgfb]lv @ dL6/ 5f8L dfq 3/ tyf 6x/f lgdf{0f ug{ lbg] . - kvf{nsf] xsdf
;8ssf] l;dfgfdf g} ^ kmL6 prfO{df ga9fO{ agfpg lbg] . _

@_

k5fl8 tkm{ cfg} hUuf slDtdf ! dL6/ 5f8L dfq 3/ agfpg lbg] .

#_

hdLgsf] bfFof afFof tkm{ em\ofn, sf};L /fVg k/]df cfg} hdLg slDtdf @ dL6/ 5f8L
dfq 3/ agfpg lbg] .

$_

afb{nL, sf};L, 5t, kfvf OTofbL aflx/ lg:sg] efux? pNn]lvt Go"gtd 5f8\g kg]{
hdLgdf lgsfNg lbOg] 5}g .

%_

;8ssf] ;txaf6 38]/Lsf] ;tx w]/} dfly kf/L df]6/ leq;Dd nfg ;Dej gePsf]
v08df Uof/]h ;8ssf] l;dfgf b]lv g} agfpg ;lsg]5 .

^_

5fgfsf] kfgL af6f] / l5d]sLsf] hdLgdf v:g] u/L 5fgf 5fpg lbOg] 5}g .

16

&_

3/sf] tNnf clwstd $ tNnf / clwstd prfO{ $) kmL6 dfq lbOg]5 / pNn]lvt
prfO{ cfjf; -lKnGy_ ;tx b]lv 5fgfsf] ;tx;Dd gflkg]5 .

*_

;fljs 3/sf] yk / ;'wf/ sfo{ ubf{ bkmf -!_ nfu" x'g] 5}g t/ cGo ;a} bkmfsf] kfngf
x'g' kg]{5 .

O_ s'n]Zj/ cfjf; cfof]hgf, ahf/ If]qsf] dfkb08 M


!_

Kn6 g+= ! sf] nflu d"n ;8s kL @ dL, cufl8 ! dL, bfFof kL ! dL 5f]8]/ dfq /
agfpg kfOg]5 . @ j6f k;n sjn /fVg' kg]{ tyf 3/ leq k:g 9f]sf d"n ;8s kL
x'g' kg]{ .

@_

Kn6 g++= @ sf] nflu cufl8 ! dL6/ (Slide Lane) kL @ dL=, afFof kL ! dL=
5f]8\g'kg]{5 . cufl8 @ j6f k;n sjn /fVg' kg]{ / 3/ leq k:g 9f]sf (Slide Lane)
kL x'g' kg]{5 .

#_

Kn6 g+= #, (, !), !$, !% sf] / !( sf] nflu cufl8 ! dL= / k5fl8 @ dL= 5f8\g' kg]{5
. bfFof cyjf afFofkL #) ;]=dL= 5f8\g' kg]{5 . cufl8 @ j6f k;n sjn / k5fl8kL
3/ leq k:g] ;fO8 tkm{ k;n sjn vf]Ng ;lsg] t/ l;+8L agfpg kfOg] 5}g .

$_

Kn6 g+= $, %, ^, &, *, !!, !@, !#, !^, !& / !* sf] nflu cufl8 ! dL= k5f8L @ dL=
5f8\g' kg]{ / bfFof afFof 5f8\g' gkg]{ . cufl8 @ k;n sjn / k5fl8af6 3/ leq k:g] .

%_

Kn6 g+= @) sf] nflu cufl8 ! dL= k5fl8 @ dL / bfFof af6f]df ! dL= 5f8\g' kg]{5 .
cufl8 @ j6f k;n sjn / k5fl8 3/af6 leq k:g] .

^_

Kn6 g+= @! / @@ sf] nflu cufl8 ! dL=, k5fl8 @ dL= bfFof afFof 5f8\g' gkg]{ tyf
cufl8af6 3/ leq k:g] .

&_

Kn6 g+= ! b]lv @@ ;Dd tnsf] xsdf eof ;d]t u/]/ hDdf # tnf;Dd dfq ug{
;lsg]5 . tLg tNnfb]lv dfq cufl8 kL a9Ldf ^) ;]=dL= ;Dd dfq SofG6Ln]e/ :Nofj_ lgsfNg ;lsg]5 . 3fdkfgL 5]Sgsf] nflu ;f] SofG6Ln]e/df sf]7f agfpg kfOg]
5}g .
Open Space sf] Level af6 a9Ldf #) ;]=dL= ;Dd dfq D.P.C. sf]
n]en ug{ ;lsg]5 . SoflG6n]e/sf] xsdf klxnf] tNnfdf cufl8 a9Ldf #* ;]=dL= ;Dd
dfq lgsfNg kfOg]5 .
;fy} oL ;a} lgodx?nfO{ cfwf/ dfgL Pp6f gd"gfsf] ?kdf gS;fx? tof/
kfl/Psf 5g\ . ;f] gS;f cg';f/ g} x'g' kg]{5 .

*_

oL dfyL pnn]lvt ;a} Kn6x?sf] cufl8sf] df]x8f Open Space tkm{ /flvPsf] 5 .

17

(_

pQm If]qdf lgdf{0f x'g] 3/ ;s];Dd g]kfnL z}nLdf ldNbf] h'Nbf] x'g' kg]{5 .
gf]6 M - cfjf; cfof]hgfsf] lg0f{o adf]lhd sfod ul/Psf] . _

#=

;+:yfut If]q M ;/sf/L, cw{ ;/sf/L tyf cGo ;fj{hlgs sfo{sf lgldQ k|of]udf cfPsf tyf
cfpg] gS;fdf b]vfOPsf If]q o; If]q cGtu{t kb{5g\ . o; If]qnfO{ lgDGf pkIf]qx?df ljefhg
ul/Psf] 5 M
-s_
-v_
-u_
-3_

-s_

;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{no pkIf]q


:jf:Yo ;]jf pkIf]q
z}lIfs pkIf]q /
k|x/L tyf ;}lgs pkIf]q

;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{no pkIf]q M

;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L pkIf]qdf ejgsf clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{ :ynsf]
Joj:yf lgDg adf]lhd x'g]5 M
clwstd u|fp08 se/]h
FAR
Go"gtd kfls{ :yn
-v_

%) k|ltzt
@=%)
hDdf hUufsf] @) k|ltzt

:jf:Yo ;]jf pkIf]q M

o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{ :ynsf] Joj:yf lgDg
adf]lhd x'g]5 M
clwstd u|fp08 se/]h
FAR
Go"gtd kfls{ :yn
-u_

$) k|ltzt
@=%)
hDdf hUufsf] @% k|ltzt

z}lIfs pkIf]q M

o; pkIf]qdf ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, FAR tyf kfls{ :ynsf] Joj:yfdf lgDGf
adf]lhd x'g]5 M
clwstd u|fp08 se/]h
$) k|ltzt
@=%)
FAR
Go"gtd kfls{ :yn
hDdf hUufsf] !% k|ltzt
-3_

k|x/L tyf ;}lgs pkIf]q M


o; pkIf]qdf lgdf{0f ubf{ ;DalGwt ;+:yfn] ;DalGwt sfof{Gjog ;ldlt ;+u ;dGjo /fvL lgdf{0f
sfo{ ug'{ kg]{5 .
18

-_

cGo Joj:yf
;/sf/L tyf cw{ ;/sf/L sfof{nox?, z}lIfs ;+:yfx? - :s"n, sn]h, ljZjljBfno_

:jf:Yo ;]jf;+u ;DalGwt :jf:Yo s]Gb|, c:ktfn, gl;{ xf]d, kf]lnlSnlgs / ;/sf/L
tyf lghL a}+sx? cfbL lgdf{0f ug{sf] nflu ejgsf] jl/kl/ To"gtd # ld6/ v'Nnf
/fVg' kg{]5 .

Ps k6sdf !) hgf eGbf a9L dflg; Ps} k6s hDdf gx'g] vfnsf ;+:yfut

ejgx?nfO{ e"pkof]u If]qdf kg]{ dfkb08 cg';f/ g} ejg lgdf{0f ug{ lbg ;lsg]5.

ejg lgdf{0f ubf{ s'g k|of]hgsf] nflu lgdf{0f x'g] xf] ;f]xL k|of]hgsf] dfkb08sf]

cfwf/df :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

s'g} klg pkIf]qdf Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu lgdf{0f :jLs[lt ubf{ pQm lgdf{0f x'g]

ejgsf] nflu slDtdf @ /f]kgL hUuf x'g' kg]{5 .

;+:yfut k|of]hgsf] lgldQ lgdf{0f x'g] ejgsf] s"n If]qkmn % -kfFr_ xhf/ :Sjfo/

lkm6 eGbf a9L ePdf ;f] ejgsf] :jLs[lt lbFbf ;+:yfut If]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

$=

cf}Bf]lus If]q M cf}Bf]lus If]q cGtu{t xfn sfod afnfh', kf6g tyf eQmk'/ cf}Bf]lus If]qx?
kb{5g\ . sf7df8f}+ pkTosfdf ljleGg k|fljlws sf/0fx?n] ubf{ ;]jf ;DjGwL pBf]u afx]s cGo
pBf]ux?nfO{ lg?T;flxt ug]{ . kfgL / xfjf b'lift x'g] vfgsf] pBf]ux? ;j{;fwf/0f hgtfsf] cfjf;
b]lv %)) ld6/ leq /fVg glbg] .

%=

;+/If0f If]q M ;+/If0f If]q cGtu{t P]ltxfl;s, wfld{s, k'/ftflTjs tyf jftfj/0f ;+/If0fsf] lgldQ
cfjZos v'Nnf xl/ofnL If]q gbLsf] bfofF jfofFsf 3f6x? kb{5g\ . o; Ifqdf ;Da4{g / ;+/If0f ug]{
sfo{ afx]s cGo sfo{ ug{ kfOg] 5}g . o; If]q cGtu{t lgDg pkIf]qx?nfO{ tf]lsPsf 5g\ M
-s_
-v_
-u_

-s_

xl/ofnL v'Nnf pkIf]q


kfs{ ag pkIf]q
;f+:s[lts, k'/ftflTjs tyf wfld{s pkIf]q .

xl/ofnL v'Nnf pkIf]q -6'l8v]n_ M


o; cGtu{t lgDg pkIf]q kb{5g\ M

!=
@=
#=
$=
%=
^=

bz/y /+uzfnf
6'Fl8v]n
;}lgs d~r
/Tgkfs{
/fgLkf]v/L
e[s'6L d08k

19

-v_

kfs{ ag pkIf]q M

o; pkIf]q cGtu{t /fgLjg, xfQLjg, :joDe', jfF;jf/L, lrl8ofvfgf cflb :yfgx? kb{5g\ .
-u_

;f+:s[lts, k'/ftflTjs tyf wfld{s pkIf]q M

g]kfn ;/sf/n] /fhkqdf ;"rgf k|sflzt ul/ ;+/lIft :df/s If]q 3f]lift u/]sf If]q, k'/fgf zx/
If]qsf] ;+/If0f If]q afx]ssf cGo ;f+:s[lts, P]ltxfl;s, k'/fgf k'/ftflTjs tyf wfld{s If]qx?nfO{
hgfpFb5. o; cGt{ut lgDg If]q kb{5g\ . h'g lsQf gfkL gS;fdf b]vfOPsf] 5 .
tkl;n
sf=g=kf=j8f g++=

;f+:s[lts, P]ltxfl;s, wfld{s If]qsf] gfd

!=

j8f

@=

j8f

gS;fn, eujtL, gGbls;f]/ dxfb]j, z+s/lslt{ dxfljljxf/,


xl/x/ gf/fo0f, uf]df u0f]z, ltgwf/f, gf/flx6L, gfukf]v/L,
hdnjxfn, rf/ 9'+u] -nIdLgf/fo0f_, glGb s]Zj/jxfn, sdn
kf]v/L, gGbLs]z/ -9'+u]wf/f_
lgn ;/:jtL

#=

j8f

$=

j8f

ef6e6]gL, ;Togf/fo0f dlGb/, w'djf/fxL dlGb/

%=

j8f

6'gfnb]jL, s[i0fdlGb/, k+rd'vL j}i0ffjL, uxgfkf]v/L

^=

j8f

af}4

&=

j8f

eujfg :yfg, rGb| ljgfos, rf?dtL jxfn

*=

j8f

kz'klt

(=

j8f

/fdrGb| dlGb/

!!=

j8f

lqk'/f ;'Gb/L, sfndf]rg 3f6, sfndf]rg 3f6 x'Fb}

!@

j8f

6]s'bf]efg / /fdrGb| d7 / dlGb/, eb|sfnL, gfgs dlGb/


gf/fo0f dlGb/, ClifZj/ dlGb/, e}/j dlGb/

!#

j8f

ledd'Qm]Zj/ dxfb]j, 6+s]Zj/ dxfb]j, lgnjf/fxL

!$

j8f

sn+sL :yfg, s'n]Zj/ dxfb]j

!%

j8f

:joDe", ljh]Zj/L, zf]efeujtL

!^

j8f

afnfh', Dx]kL dlGb/, u0f]z dlGb/

!&

j8f

OGb|fo0fL dlGb/
20

#!

j8f

sdnfbL u0f]z:yfg, dxf+sfn

#@

j8f

sflnsf:yfg

##

j8f

e}/j dlGb/, d}tLb]jL

#$

j8f

sf]6]Zj/ dxfb]j

kf6g tkm{ n=k'=g=kf=

czf]s :t'kx? -k'/fgf] zx/ aflx/sf_

cIf]Zj/ dxfljxf/

j8f

( / @ j8f

z+vd"n 3f6

j8f

/fhlty{ 3f6

j8f

dxfnIdL dGbL/, nugv]n

j8f

j6's e}/j

j8f

jfn s'df/L :yfg

j8f

ef]nf u0f]z

pNn]lvt If]qx?df lGfDg dfkb08 nfu" x'g]5 M


!=

:df/ssf If]q tyf :df/sn] rr]{sf] If]q tyf sDkfp08;Fu hf]l8Psf lsQfx?df $% lkm6 -!#=&)
ld6/_ sf] prfO{ ;DDfsf] 3/ lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .

@=
#=

o; If]qsf :df/sx? kLsf] df]x8fx? k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
;+/If0f If]q leqsf tf]lsPsf :df/ssf j/Lkl/ ;GwL ;k{g kg]{ lsQfx?df 3/, ejg, lgdf{0f ubf{
:df/d kL sDtLdf !) lkm6 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

^=

zx/ lj:tf/ If]q M sf7df8f}+ pkTosf leqsf gu/ pGd'v $* j6f uf=lj=;= x?nfO{ o; If]q
cGtu{t /flvPsf] 5 .

^=!

o; If]q ejg lgdf{0f k|of]hgsf] nflu hUufsf] Go"gtd If]qkmn b'O{ cfgf b'O{ k};f x'g' kg]{5 /
af6f];Fu hfl8Psf] hUufsf] Go"gtd df]x8f ^ ld6/ x'g' kg]{5 .

^=@

o; If]q leq ejg lgdf{0fsf] nflu lgDg cg';f/ :jLs[t lbg ;lsg]5 M

21

l;=
g+=

ejgsf] lsl;d

hUufsf]
If]qkmn -If]_

!=

cfjf;Lo

@ cfgf
@ k};fb]lv
! /f]kgL;Dd

@=

cfjf;Lo

! /f]kgL
eGbf a9L

#=

:s"n SofDk;

$=

clwstd FAR
u|fp08 nf]/
se/]h Pl/of
-GCR_ /]l;of]
!=@%
&)

clwstd ejg
agfpg kfpg]
If]qkmn
If]= X !=@%

%)

!=@%

If]= X !=@%

$)

!=%)

If]= X !=%

tf/] xf]6]n

$)

#=))

If]= X #=)

%=

l;g]df xn, lyP6/,


;efu[x

$)

@=))

If]= X @=)

^=

gl;{xf]d,
kf]lnlsNgLs cflb /
3/]n' jf ;fgf
pBf]u ;DaGwL sfd

$)

!=%)

If]= X !=%

22

clwstd prfO{

tnlrqdf b]vfP
h:t} nfO6
Kn]gnfO{ g5]Sg]
ul/ agfpg
kfOg]5 .

Light Plane
Height of the
Building (H)
Light Plane

63.5
Setback
(b)

Right of Way
(a)

Setback
(b)

H = 2(a + 2b)

^=#

bfofF jfofF / k5f8L k6L ljleGg lsl;dsf] 3/sf] nflu lgDg cg';f/ vfnL hUuf 5f]8\g' kg]{5 .

^=#=! c;+jGw -Detached_ 3/ agfpgsf] nflu bfofF jfofF / k5f8L k6L Go"gtd !=% ld= -% lkm6_ v'nf
efu 5f8\g' kg]{5 / af6f] k6L af6f]sf] rf}8fO{ kl5 Go"gtd ! ld6/ 5f]8\g' kg]{5 .
^=#=@ ;DaGw -Semidetached_ 3/ agfpgsf] nflu k5f8L / Ps ;fO8tkm{ sDtLdf !=% ld= -% lkm6_
5f]8\g' kg]{5 .
^=#=# af6f];Fu hf]l8Psf] Kn6df af6f] lt/ -cufl8 kl6_ sDtLdf af6f]sf] rf}8fO{ -R.O.W._ kl5 Ps ld6/
5f8L k+lQmj4 -ROW_ bfofF jfofF ;6fP/ 3/ agfpg]n] bfofF jfofF v'nf efu 5f]8\g' gkg]{, k5f8L
k6L Go"gtd !=% ld= -% lkm6_ v'nf efu 5f8g' kg]{5 .
^=$ cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ge} :6f]/]h / cGo ;le{;]hsf] nflu k|of]u ug]{ xf] eg] j];d]G6n] cf]u6]sf]
If]qkmn clwstd agfpg kfpg If]qkmn -FAR_ df u0fgf ul/g] 5}g . To:t} 5fgf dflysf] ln6
d]lzg 3/ / kfgL 6+sLsf] If]qkmn klg FAR sf] nflu u0fgf ul/g] 5}g .
^=%

o; If]qdf lgDg lsl;dsf ejg lgdf{0f u/]df lgDg adf]lhdsf] kfls{sf] Joj:yf x'g' kg]{5 .
-s_
-v_
-u_
-3_

&=

tf/] xf]6]n
l;g]df xn
gl;{ xf]d kf]lnlSnlgs cflb
:s"n SofDk;

hDdf
hDdf
hDdf
hDdf

hUUffsf]
hUUffsf]
hUUffsf]
hUUffsf]

@) k|ltzt
@) k|ltzt
@) k|ltzt
!% k|ltzt

;tx ;jf/L If]q M o; If]q cGtu{t j;kfs{, 6s kfs{, sf/ kfs{ tyf ;8s cflb kb{5g\ . o;
If]qdf s'g} lgdf{0f sfo{ ubf{ ;DalGwt lgsfo;+u :jLs[lt lng' kg]{5 .

23

*=

ljdfg :yn If]q M of] If]qdf lqe'jg cGt/f{li6o ljdfg :yn If]q / ;f] af6 k|dfl0ft If]qnfO{
hgfpFb5 . o; If]qdf ljdfg :ynsf] ljsf; ;DaGwL sfo{ ug{ kfOg]5 .

(=

v]ns'b If]q M o; If]qdf v]ns'b ljsf;sf nflu tof/ ul/Psf] bz/y /+uzfnf ;fgf] uf}r/ cflb
kb{5g\ . v]ns'b ;DaGwL lgdf{0f sfo{sf] :jLs[lt ;DalGwt lgsfoaf6 lng' kg]{5 .

!)

gf/fo0flx6L b/jf/ Pl/ofsf] dfkb08 M

!)=! gf/fo0flx6L b/jf/ sDkfp08b]lv #)) lkm6 ;Ddsf] b"/Lleq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 b]xfo
adf]lhd x'g]5 / ;f] afx]ssf] If]qsf] xsdf h'g pkIf]q leq kb{5 ;f] pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5.
!=

eO{/x]sf] ejg eTsfO{ gofF ejg agfpFbf eO{/x]sf] ejg dd{t u/L tNnf yk ubf{ jf
vfnL /x]sf] hUufdf gofF ejg lgdf{0f ubf{ clwstd prfO{ #) lkm6;Dd /fVg ;lsg]5 .
cfgf] hUufsf] 5]paf6 @ ld6/ ;]6Jofs 5f]8L lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
gofF ejg lgdf{0f ubf{ clwstd u|fp08 se/]h *) k|ltzt sfod ul/Psf] 5 .
gf/fo0flx6L b/jf/ sDkfp08 b]lv ^)) lkm6;Ddsf] b"l/leqsf] snsf/vfgf, js{;k u|Ln lgdf{0f df]6/ tyf df]6/;fOsn dd{t cflb sfo{sf] nflu _, v'Nnf df5f df;' k;n
tyf kz'jwzfnf, k]6f]n kDk tyf UofF;, dLt]n h:tf k|HjngzLn kbfy{x?sf] e08f/
tyf WjgL / jfo' k|b'if0f x'g] vfnsf] k|of]u lgif]w ul/Psf] 5 .

@=
#=
$=

!!=

vf]nf lsgf/fdf lgdf{0f ug]{ ;DaGwdf M


jfUdtL, lji0f'dtL, dgf]x/f cflbsf bfofF jfofF vf]nf 5]paf6 @) ld6/ 5f8L dfq lgdf0f{ ug{ kfOg]
5.
wf]jLvf]nfsf] xsdf wf]ljvf]nf cfof]hgf ePsf] :yfgdf Project sf] Planning cg';f/ x'g]5 .
cGo vf]nfsf] xsdf cWoog k|ltj]bg k]z ul/;s]kl5 tf]lsg]5 .

!@=

ljljw M
gu/ of]hgf nfu" ePsf] If]qdf lgdf{0f -;'wf/ jf gofF lgdf{0f_ ug{sf] nflu ;DalGwt
gu/kflnsf jf sfof{Gjog ;ldltsf] lnlvt :JfLs[t lng clgjfo{ x'g]5 .
s'g} JolQm jf ;+:yfn] k|:tfljt ljsf; sfo{sf] nflu cfjZos k/]df ;DalGwt sfof{Gjog
;ldltaf6 s] s:tf] lgoGq0f, lgb]{zg OTofbL x'g ;Sg]5 eGg] jf/] hfgsf/L lng ;lsg]5 .
xfn ePsf] 3/, af6f,] 9n OTofbL b]vfOPsf] ;fO6 Knfg ;lxt gS;fdf k|:tfljt 3/ /xg]
hUuf / d"n af6f];Fu s:tf] ;DaGWf /xg] 5 ;f] ;d]t b]vfpg' kg]{5 . pbfx/0fsf] lgldQ
af6f]sf] nfOg, rf}8fO{ bfofF jfofF ?v /f]Kg] xf] eg] o:tf ?vx? ;fy} 9n gfnL OTofbL eP
;f] ;d]t b]vfpg' kg]{5 .
k|:tfljt 3/sf] ;fO6 Knfg, KNffg, Olne];g tyf ;]S;g cflb v'nfOPsf] gS;f b/vf:t
kq;fy k]z ug'{ kg]{5 .

24

lgdf{0f :yndf :jLs[t ;fO6 Knfg ;lxtsf] gS;f clgjfo{ ?kn] /xg' kg]{ 5 .
:s]n M
df]x8f Knfg / ;]S;g !M!)) jf !M%) df .
;fO6 Knfg ! /f]kgL ;DDf !M!)) / ! b]lv # /f]kgL ;DDf !M@)) o; eGbf
a9L !M$)) df .
b/vf:t kq $ k|lt / gS;f ;]6 % k|lt :jLs[ltsf] nflu k]z ug'{ kg]{5 .
cfgf] 3/ hUufsf] lg:;fsf] @@ yfg k|dfl0ft hUufwgL k|df0f k'hf{ dfnkf]t, lt/]sf] /l;b
/ gfkL gS;fsf] k|ltlnkLx? ;fydf x'g' kg]{5 .
ejgsf] lgdf{0f ;DkGGf eP kl5 3/ wlgn] ;DalGWft gu/kflnsfaf6 sfo{ ;DkGGf ePsf]
hf+r u/fO{ :jLs[lt lng' kg]{5 .
lgdf{0f cjlwdf ;8sdf lx8\g] ufxf] x'g] ul/ lgdf{0f ;fdfu|L ;8ssf] 5]pdf /fVg kfOg]
5}g .
nx/} 3/x? ePdf ljrdf 3/ agfpFbf bfofF jfofF 3/sf] ;'/Iffsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
s'g} klg lsl;dsf] e"pkof]u ubf{ jf kl/jt{g ubf{ ;DalGwt lhNnfsf gu/ ljsf;
;ldltsf] sfof{Gjog ;ldltaf6 k"j{ :jLs[lt lng' kg]{5 .
o; dfkb08sf k|fjwfgx? cg';f/ s'g} lsQfdf ;f] lsQfsf] If]qkmn cg';f/ tf]lsPsf]
clwstd u|fp08 se/]h / FAR eGbf a9L ejgnfO{ lj:tf/ ug{ lbOg] 5}g .
sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf; of]hgf If]q leq 3/ agfpFbf ;DalGwt gu/kflnsfdf jf
uf=lj=;= x?df btf{ ePdf l8hfOg/x?af6 dfq 3/sf] gS;f u/fO{ gS;f btf{ u/fpg' kg]{5.
btf{ x'g rfxg] l8hfOg/sf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf dfGotf k|fKt ;+:yfaf6 cfls{6]S6 jf
l;len OGhLlgol/+u ljifodf l8u|L jf l8Knf]df k|fKt ePsf] x'g' kg]{5 .
# -ltg_ tnf jf !))) ju{ lkm6 ;Dd lKnGyPl/of ePsf] 3/sf] gS;f kf; ubf{ ;fljs
cg';f/ Knfg, On]e];g, ;]S;g, ;fO6 Knfg, nf]s];g Knfg cflb gu/kflnsfdf btf{ ePsf]
l8hfOg/x?af6 u/]sf] eP klg x'g] t/ # tnf eGbf cUnf] jf !))) j=lkm=eGbf a9L
lKnGy Pl/of ePsf] 3/x?sf] l8hfOg gu/kflnsfaf6 Ohfht k|fKt cfls{6]S6 jf
OGhLlgo/af6 tof/ ul/Psf] x'g' kg]{ / Architectural Drawing sf] ;fy} Structural /
Sanitary drawing klg ;dfj]; ul/ k]z ug'{ kg]{5 . ^ tnf eGbf cUnf] algg] ejgx?sf]

nflu clgjfo{ ?kdf ln6 (Lift) , kmfP/ O:s]k ( Fire Escape) / kmfP/ ;]6L (Fire

25

Safety) sf] Joj:yf u/]s} x'g' kg]{5 / cfls{6]Sr/n l8hfOgsf] gS;fx?sf] ;fy ;fy}
:6Sr/n / :ofg]6/L l8hfOgsf] gS;fx? ;d]t ;fydf k]z ug'{ kg]{5 .
;fj{hlgs, jf6f] 3f6f], k]6L, rf]s cflb / ;fj{hlgs rf}/x?df s'g} klg ;fdfgx? vf; ul/
lgdf{0f ;fdu|Lx? ;+ro / a]r ljvgsf] nflu y'kfg{ ;d]t kfOg] 5}g . ;j{;fwf/0fsf]
cfjfudgnfO{ jfwf x'g] ul/ l5d]sLx?nfO{ ;d]t k|lts"n c;/ kg]{ ul/ s'g} klg ;fdfg
;fj{hlgs :yndf /fVg lbOg] 5}g . To:tf] /fVg gkfOg] 7fpFdf ;fdfg y'kf/]sf] v08df
;DalGWt gu/ kflnsfn] b08 ug{ ;SGf]5 .
pk/f]Qm cg';f/ ejg ;DkGgsf] l;kml/; kq lbOPsf]df ejg :jLs[t gS;f cg';f/
gePdf lgh l8hfOgstf{sf] btf{ vf/]h ul/ lgh dfly P]g sfg"g adf]lhd sfo{jfxL
ul/g]5 .
lgdf{0f sfo{ ;DkGGf x'g g;s]df lgdf{0f sfo{ ug{ tf]lsPsf] cjlwdf ejgsf] hlt efu
;DkGg ePsf] 5 ;f] sf] ;DkGgtfsf] k|df0f kq lng' kg]{5 .
s'g} klg ljsl;t Kn6sf] lsQfnfO{ lsQfsf6 ug'{ k/]df ;DalGwt hUufwgLn] ;DalGwt
sf=p=g=lj=sfof{Gjog ;lsltaf6 :jLs[t lng' kg]{5 / ;f]xL cg';f/ ;DalGwt dfnkf]t
sfof{no / gfkL zfvfaf6 lsQf sf6 ul/ lbg' kg]{5 .
ljsl;t Kn6af6 k'0f{?kdf l;++u} Kn6 jfx]s ;f] sf] s'g} 6'qmf lemsL ljqmL ug'{ k/]df jf
cGo s'g} k|sf/sf] gfd;f/L ug'{ k/]df o; lgodfjnLsf] u|fp08 se/]h / FAR ;DaGwL
k|fjwfgx? k"0f{tof kfngf ul/ agL;s]sf] ejgsf] jl/kl/ 5f]8g' kg]{ hUuf hlt 5, 5f8L
afFsL hUuf dfq gfd;f/L ug{ kfOg]5 . ;f] k|of]hgsf] nflu dfnkf]t sfof{non] To:tf
ljsl;t Kn6x? 6''qm\ofO{ gfd;f/L ug'{ cl3 ;DalGwt sf=p=g=lj=;=sf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
9n tyf kfgLsf] lgsf; Joj:yf M
sfod /x]sf] 9n jf kfgLsf] lgsf;nfO{ s'g} klg lsl;dsf] lgdf{0f sfo{ ubf{ aGb ug{ kfOg]
5}g .
;f+un jf gfn M
dflyaf6 kmf]x/ d}nf v;fNbf hldg ;Dd g} kfOkf/f kmf]x/ d}nf v;fNg' kg]{5 .

26

ofn jf e]G6Ln]6/ ;+lwof/sf] hUuf;Fu hf]8L agfpFbf M


cfgf] hUufsf ;f+w l;dfgfdf 3/ agfpFbf ;+lwof/sf] :jLs[lt afx]s cGo cj:yfdf ofn
jf e]G6n]6/ jf s'g} lsl;dsf] lgsf;sf] Joj:yf ug{ kfOg] 5}g .
l;dfgf 3]g]{ Joj:yf M
;fj{hlgs rf}/ jf klt{ hUuf;+u hf]l8Psf] hUufdf c:yfoL jf :yfoL ?kdf l;dfgf 3]bf{
3/sf] gS;f kf; ubf{ ;/x :jLs[lt lng' kg]{5 .
;fljs 3/ 6x/f k'gM lgdf{0f ubf{ hu ;Dd g} eTsfO{ k'gM lgdf{0f ug'{ kg]{ ePdf ;8s
;DaGwL a'Fbfx?df pNn]v eP cg';f/ ;]6Jofs 5f]8L dfq k'gM lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
;fj{hlgs af6f]x?df s;}n] klg cfgf] 3/af6 kmf]x/ d}nf jf k|of]u ul/Psf] kfgL 5f]8\g
kfOg] 5}g .
o; dfkb08df ljleGg If]q -hfg]_ x?df JolQmut 3/ jf cGo ljleGg lsl;dsf ejgx?
lgdf{0f ubf{ ;f] ejgsf] prfO{ lgwf{/0f ul/Psf]df ;f] prfO{ eGbf dfly s'g} klg lgdf{0f
sfo{ ug{ kfOg] 5}g .
s'g} klg ejgsf] l8hfOg/n] ;f] ejgsf] lgdf{0f cj:yf ;'k/lehg ug'{ kg]{ / wgLnfO{
lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf] lg:;f k|fKt ug{ ;DalGwt gu/kflnsfdf lgj]bg lb+bf, ejg
:jLs[t gS;f cg';f/ g} lgdf{0f ePsf] egL l8hfOg stf{sf] l;kmfl/; kq k]z ug'{ kg]{5 .
kvf{nx? M
;a} k|sf/sf ;8s -df]6/ rNg] af6f]_ sf] 5]pdf kvf{n agfpbf clwstd prfO{ % lkm6
^ OGr x'g' kg]{5 . % lkm6 ^ OGr eGbf cUnf] agfpg' k/]df % lkm6 ^ OGr dfly leq
b]lvg] ul/ 808L, P+un, s+lqm6 hfnL /fvL ;DalGwt gu/kflnsfaf6 k"j{ :jLs[lt lnO{ &
lkm6 ^ OGr;Dd kvf{n / t/jf/ nufO{ lgdf{0f ug{ ;Sg]5 .
ljz]if Joj:yf M
ePsf ;a} ls;dsf ;8sx?sf] s]Gb|/]vfjf6 lgwf{l/t b"/L eGbf klg km/flsnf] ePdf ;f]
;8s ;Ldfgf s} 5]pdf klg :yfoL vfnsf lgdf{0f sfo{ ug{ :jLs[lt lbOg] 5}g .
s'g} ;8ssf] xfnsf] ;Ldfgfdf g} k++lQmj4 tl/sfn] Ps nfOgdf !% jf ;f] eGbf a9L 3/
k+lQmj4 ?kdf ePsf sfod 3/x?sf] nfOgsf] jLrdf nfOg ldnfO{ gofF 3/nfO{ lgdf{0f
ug{ :JfLs[lt lbg ;lsg]5 . gofF 3/ cGo 3/x?sf] k+lQmdf ldnfO{ dfq lgdf{0f ug{ lbOg]
/ gofF lgdf{0f x'g] 3/x?nfO{ nfOg eGbf cuf8L Nofpg lbOg] 5}g . t/ d'Vo af6f]sf]

27

5]pdf o; k|fjwfg cg';f/ ubf{ af6f]sf] /fO6 ckm j] -ROW_ sfod x'g g;Sg] ePdf
o; k|fjwfg cg';f/ agfpg lbOg] 5}g .
dflysf a'Fbfx?df h:tf] ;'s} Joj:yf ul/P tfklg gu/ ljsf; ;ldltn] cfjZostf
cg';f/ x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
SofG6Ln]e/ tyf 3/ aflx/sf] l;9L M
3/ agfpFbf ;fj{hlgs ;8s tyf ;8saf6 tf]lsPsf] ;]6Jofs;Dd s]G6Ln]e/, k:g]
l;9L, ;]km\6Ls 6+sL, kfgL 6+sL tyf eof agfpg kfOg] 5}g .
5t an];L cflbsf] ;DaGwdf M
5t tyf an];Lsf] kfgL cfgf] hUufdf dfq v;fNg kfOg] 5 tyf ;fj{hlgs ;8s
5]pdf kfgL v;fNg' kbf{ clgjfo{ ?kdf hldg;Dd kfOksf] Joj:yf ug'{ k5{ .
cfgf] kvf{nx?df klg l5d]sLnfO{ jfwf x'g u/L ;f] kvf{ndf an];Lsf] kfgL v;fNg
kfOg] 5}g .
;+/lIft :df/s pkIf]q / ;+/If0f If]q, pkIf]qdf gS;f kf; ug]{ l;nl;nfdf :jLs[lt lbg'
kbf{ gu/kflnsfsf] ;+of]hsTjdf ;DalGwt ljz]if1 ;lxtsf] Architectural Oversight
Committee u7g ug]{ / ;f] sldl6jf6 cWoog u/fO{ sldl6sf] l;kmfl/;df gu/kflnsfn]

:jLs[lt lbg]5 .
k'/fgf] zx/L If]q / jfSnf] ldl>t a;f]jf; pkIf]qsf] l;dfgdf /x]sf lsQfx?df gofF
lgdf{0fsf] nflu :jLs[t lb+bf To; 7fpF / cf;kf;sf] ejgx? ;d]t cWoog ul/ k'/fgf]
zx/L If]qdf ePsf h:t} ejgx? /x]sf] 7fpF k'/fgf] zx/L If]qsf] ldl>t k'/fgf] j;f]jf;
pkIf]q ;/x gofF lgdf{0f ug{ :jLs[t lbg ;lsg]5 .
g]kfn ;/sfn] nfu" ul/g] lgdf{0f ;DaGwL s'g} klg

Building Code

jf dfkb08 o;

dfkb08sf] cleGg c+u x'g]5 / dfkb08sf] s'g} a'FbfnfO{ sf7df8f}+ pkTosf gu/ ljsf;
;ldltn] gu/kflnsf / cGo ;DalGwt kIfsf] /fo ;'emfj lnO{ cfjZostf cg';f/
;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .
;8s M
sf7df8f}+ pkTosf leq kg]{ lgDg cg';f/sf ;8sx?df lgDg adf]lhd ;]6Jofs 5f8L lgdf{0f sfo{ ug{'
kg]{5 .
-s_

rqmky M

28

o; ;8sdf s]Gb| /]vf b]lv b'j} tkm{ #! ld6/;DDf :yfO{ jf c:yfO{ lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg]
5}g . t/ rqmkydf kg]{ lgDg :yfgx?nfO{ -h'g gS;fdf b]vfOPsf 5g\_ xfn 3/x?
lgdf{0f eO;s]sf] If]q sfod ug]{ / ;f] If]qdf lgDgfg';f/ 3/x? lgdf{0f ug{ lbOg] 5}g .
dxf/fhu+h qml;+usf] s]Gb| ljGb'af6 k"j{ tkm{ !#% ld6/ / klZrd tkm{ !)( ld6/ leqsf]
/fO6 ckm j] s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ @% ld6/ sfod ug]{ . sflndf6L -sn+sL:yfg_
qml;+usf] s]Gb| ljGb'af6 pQ/ %^ ld6/ rqmkysf] klZrd tkm{ @% ld6/ ;Dd s'g} lgdf{0f
sfo{ ug{ glbg] .
sf]6]Zj/ qml;+usf] s]Gb|af6 pQ/ tkm{ rqmkysf] klZrd #)# ld6/ leq s]Gb| /]vf b]lv
!% ld6/ ;Dd lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
l;gfd+un If]qdf !!) ld6/ nDafO{df rqmkysf] leq kL s]Gb| /]vfb]lv !! ld6/ ;Dd
lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
l;gfd+un qml;+usf] s]Gb|af6 pQ/ k"j{ tkm{ &% ld6/ / klZrd tkm{ #$ ld6/ qml;+usf]
blIf0f tkm{ #)% ld6/df s]Gb| /]vfaf6 !@ ld6/;Dd lgd{0f sfo{ ug{ glbg] .
-v_ /fhdfu{ M
;8s ljefuaf6 pkTosf leq /fO6 ckm j] @% ld6/ tf]lsPsf] ;a} ;8sx?sf] s]Gb|
/]vfb]lv b'j} tkm{ @% ld6/;Dd :yfO{ vfnsf lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
o; cGtu{t ;8s ljefun] /fhdfu{ egL tf]s]sf] ;8sx? -h:t} lqe'jg /fhky tyf
cl/lgsf] /fhdfu{_ sf] b'j} tkm{ s]Gb|af6 bfofF afofF @% ld6/ ;Dd :yfO{ vfnsf lgdf{0f
sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
cf6]{l/on ;8s -zfvf ;8s_
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !! ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M
!=

sn+sL:yfg rf/ bf]af6f] sfnLdf6L lji0f'dtLsf] k'n lqk'/]Zj/ jfudtLsf] k'n -yfkfynL_ s'k08f]n
k'Nrf]s hfjnfv]n nugv]n ;ftbf]af6f] rqmky ;+usf] qml;+u gv' vf]nf e};]kf6L x'Fb}
j'dtL

@=

lqk'/]Zj/ l:yt >L % lqe'jg :df/s gfuyfg dxf+sfn :yfg / /Tgkfs{ c;g hfg] rf/ bf]jf6f]
/fli6o gfr3/ sflGtky lztn lgjf; rqmky qml;+u jf;jf/L x'Fb} a'9flgns07 dGbL/
cuf8Lsf] k|x/L rf}sL;Dd .

#=

n}grf}/ 8]o/L ghLssf] tlg bf]jf6f] ;f]x|v'] kf6L lji0f'dtL k'n x'Fb} rqmkkysf] qml;+u;DDf .
29

$=

yfkfynL -jfUdtLsf] k'n_ l;+xb/jf/ k'tnL ;8s sdnfbL u0f]z hfg] tLg bf]jf6f] xfQL;f/
hog]kfn lrq3/sf] pQ/ k"j{sf] tLg bf]jf6f] . gf/fo0f :yfg b/jf/ dfu{sf] tLg bf]jf6f]
sflGtky s]z/ dxnsf] rf/ bf]jf6f];Dd .

%=

uf}zfnf rf]s d}tLb]jL 1fg]Zj/ sdnkf]v/L Ps]8]dL ejg tLg wf/f kf7zfnf >L %
dx]Gb|sf] ;flns;Dd .

^=

k'/fgf] jfg]Zj/ rf]s uf}zfnf rf]s;Dd .

&=

rfj]n rf]s jf}4 hf]/kf6L uf]s0f{ u]6 ;f+v';Dd .

*=

lji0f'dtLsf] k'naf6 klZrd tkm{ df5f kfNg] kf]v/L b]lv k"j{ tkm{ rqmky;+usf] qml;+u b]lv
afnfh'sf] dflyNff] ahf/ x'Fb} lq;'nL ;8ssf] pkTosfsf] sf7df8f}+ lhNnfsf] l;dfgf;Dd .

(=

sflnd6L qml;+u lqe'jg ljZj ljBfno u]6 blIf0f sfnLsf] kfls{ :yn;Dd .

!)=

PsfGt s'gf -;f6f_ egLd08k rqmky x'Fb} vfB ;+:yfgsf uf]bfd;Dd .

!!=

hfjnfv]n nugv]n ;ftbf]af6f] v'dn6f/ xl/l;l4 y}j afF8]ufFp ls6gL x'Fb} uf]bfj/L
s'08;Dd .

!@=

rqmky Odf8f]n ;fgfufFp n'e" dxfnIdL rf}/ x'Fb} nfdf6f/;Dd .

!#=

;ftbf]af6f] rqmky qml; 6'6]kfl6 9f]nflx6L ;'gfsf]7L y]rf] Kof\ ufFp n]n] ltn]Zj/ x'Fb}
;/:jtL s'08;Dd .

sg]S6 ;8s -k|zfvf ;8s_


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ & ld6/ ;Dd :yfO{ vfnsf lgdf{0f ug{ lbOg] 5}g M
!=

v'dn6f/ wfkfv]n x'Fb} 7]rf];DDf .

@=

sfnLdf6L rf/ bf]af6f] tfxfrn 5fpgL lsd8f]n :joDe' -bxrf]s hfg] af6f]_ rqmkysf]
qml;+u;Dd .

#=

:joDe' -k|x/L rf}sL_ jg:ynL dfWoflds ljBfno rqmkysf] qml;+u;Dd .

$=

:joDe' -k|x/L rf}sL_ lji0f'dtLsf] k'n -zf]ef eujtL dlGb/ glhs_ ;Dd .

%=

7d]n -jfnfh' hfg] 5'l6g] ltg bf]af6f]_ uNsf] kfsf] rqmky;+usf] qml;+u;Dd .

^=

cd]l/sL /fhb"tsf] lgjf; glhs ltg bf]jf6f] sdnfbL u0f]z:yfg ;/:jtL ;bg cuf8Lsf] ltg
bf]af6f];Dd .

&=

afuahf/ l8nL ahf/ d}tLb]jL jfg]Zj/ afUdtLsf] k'n l;gfd+un;Dd .

*=

s'k08f]n -sfgb]jtf :yfg_ zfGTf ejgsf] 9f]sf, k'Nrf]s -gf/fo0fL xf]6n cufl8sf] ltg bf]jf6f]_
;Dd .

30

(=

emD;Lv]nsf] rf}af6f] b]lv blIf0f tkm{ x'Fb} wf]jL3f6 rqmky;+usf] qml;+u;Dd .

!)=

ef6e6]gL afn'jf6f/ k|x/L tflnd s]Gb| -dxf/fhu+h_ sf] ltg bf]jf6f];DDf .

!!=

eujtL jxfn -dGbL/_ ;fgf] uf}r/g l;kmn rfj]n rf]s -rqmky qml;+u_ ;Dd .

!@=

z+vd'nsf] k'n cGt/f{li6o ejg k'/fgf] jfg]Zj/ rf]s;Dd .

!#=

dlxnf k|lzIf0f s]Gb| -hfjnfv]n_ rqmky qml;+u;Dd .

!$=

nugv]n j; kfs{ dxfnIdL:yfg rqmky qml;+u;Dd .

!%

ef6e6]gL dGbL/ ljzfn gu/ rqmky qml;+u;Dd .

!^=

hfjfnfv]n PsfGt s'gf x'Fb} rqmky qml;+u;Dd .

!&=

gfukf]v/L ltg bf]af6f] gS;fn r/ 9'+u] u}lx|wf/f /fh;ef ;efklt lgjf; afn'jf6f/ -/fi6 a}+s
u]6_ ;Dd .

!*=

hfjnfv]n, rf}af6f] OGwg ;+:yf l8kf] lrl8ofvfgfsf] pQ/ x'Fb} wf]jL3f6 k|x/L rf}sL;Dd .

!(=

l8NnLahf/ k|x/L kf]i6sf] tLgbf]af6f] rf/vfn 1fg]Zj/ k]6f]n kDk eujtL axfn
ef6ef6]gL afn'jf6f/ k|x/L tflnd s]Gb| dxf/fhu+hsf] tLgbf]af6f];Dd .

@)=

kf6g 9f]sf b]lv sf]k'08f]nsf] ltg bf]jf6f];Dd .

@!=

afnfh' -rqmky qml;u_ b]lv afnfh' ahf/ x'Fb} gu/kflnsf l;dfgf;Dd .

@@=

kf6g afns'df/L :yfg x'Fb} rqmkysf] qml;+u;Dd .

@#=

ljzfn gu/ wf]jL vf]nf -eTs]sf] k'n_ x'Fb} rfjlxn rf}/ -ljB't k|flws/0f sfof{no_ ;Dd .

@$= wf]jL3f6 ;]G6d]/Lh :s"n k'Nrf]s bdsn;Dd .


lkm8/ -;xfos ;8s_
b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb|/]vf b]lv b'j} tkm{ %=% ld6/ ;Dd :yfO{ vfnsf lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M
!=

afn'jf6f/ -kljq js{zk_ 6'gfn b]jL ljzfn gu/;Dd .

@=

dfg ejg j; :6k x'Fb} dx]Gb| o'jfnosf] k"j{ x'Fb} k'Nrf]s kf]v/L -lrN8]g kfs{_ ;Dd .

#=

cGt/f{li6o ;Dd]ng ejg l;+xb/jf/, /fli6o clen]vfno;Dd .

$=

l8NnLahf/ -rf}af6f] sfnLsf:yfg k'tnL ;8s kB\df]bo glhssf] ltgbf]jf6f]_ ;Dd .

%=

dfg ejg j; :6k lhNnf sfof{no kf6g 6'l8v]n -nugv]n_ ;Dd .

^=

nugv]n dxfnIdL :Yffg ;xsf/L sfof{no ;ftbf]af6f];Dd .

&=

;fg]kf rf}tf/f] sfnf] emf]n'] k'n -6]s' lg:sg]_ ;Dd .

*=

kf6g 9f]sf kf6g SofDk;sf] xftf rfs'kf6 jfudtLsf] lsgf/f;Dd .

31

(=

sf]k'08f]n -d'n ;8s_ u'l;+ufn OGhLlgol/+u cWoog ;+:yfgsf] pQ/ x'Fb} rfs'kf6sf] df]6/ rNg]
;8s;Dd .

!)=

k'Nrf]s SofDk; -O{=c=;+:yfg_ cuf8Laf6 jv'08f]n xf;fkftf u0f]z :yfg x'Fb} ;fg]kf l6sf
ljBf>d ;fg]kf;DDf .

!!=

jv'08f]n xf]6n ;dL6 sf]k'08f]n cf]x|fnf];Dd .

ljz]if ;8s
!=

/fhb/jf/ blIf0f d"n9f]sf ;/:jtL ;bg ljB't ljefu eb|sfnL x'Fb} l;+xb/jf/ d"n 9f]sf;Dd
;8ssf] b'j} tkm{ s]Gb| /]vf af6 !% ld6/ leq :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .

@=

/fhb/jf/sf] pQ/ / k"j{ kLsf] af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 !% ld6/ ;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{
lbOg] 5}g .

#=

gf/fo0flx6L b/jf/sf] pQ/ k"j{sf] s'gf u}x|Lwf/f 6+ufn If]qdf s]Gb| /]vf b]lv b'j} tkm{ * ld6/
;Dd :yfO{ vfnsf lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g ;fy} :jLs[t lgb]{lzt hUuf ljsf; of]hgf / hUuf
Plss/0f cfofhgfn] lgwf{l/t ;8ssf] rf}8fO{ kl5 b'j} tkm{ Ps Ps ld6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{
kfOg]5 .

32

sLlt{k'/ gu/kflnsf leq kg]{ lgDg cg';f/sf ;8sx?df lgDg adf]lhd ;]6Jofs
5f8L lgdf{0f ug{' kg]{5 M
!=

cf6]{l/on ;8s - zfvf ;8s _


b]xfosf] ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !! ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg]
5}g M
sfnLdf6L qml;+u lqe'jg ljZjljBfno blIf0fsfnL ;8s .

@=

k|zfvf ;8s - sg]S6 ;8s _


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ & ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg]
5}g M
lq=la= u]6 gofFahf/ kf+uf bf]af6f] gufFp bf]af6f] eTs]kf6L k'iknfn k|lt:yfg;Dd
sLlt{k/' l//f]8 - o; rqmky leq xfn 3/x? lgdf{0f eO;s]sf kSsL 3/x?sf]
xsdf xfn /x]sf Building Line oyfjt sfod x'g] . _
v;L ahf/ ;futlxl6kmn ltg yfgf lji0f'b]jL;Dd
v;L ahf/ j8f g+= % ejg sfof{no 9Nkf ;8s 5'ufFp eTs]kf6L hfg] af6f];Dd
;fun lkknaf]6 lrxfg af6f] ltgyfgf
lq=la= Nofaf]/]i6L :s"n gofFahf/;Dd

#=

lkm8/ ;8s - ;xfos ;8s_


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ %=% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{
lbOg] 5}g M
sLlt{k'/ l//f]8 d+un :s"n 6\ofFunf rf}af6f] rfFbgL rf]s sf7df8f}+ l//f]8;Dd .
sLlt{k'/ l//f]8 ladnf dNn 3/ rf/bf]af6f] eQmnfn dxh{gsf] hUuf ldt]/L k'n
lqe'jg /fhky;Dd .
ljZj /fli6o df=lj= 9Nkf;Nofg:yfg bfxfn ufFplji0f'b]jL tLgyfgf;Dd
sLlt{k'/ gofFahf/ kfFuf 9f]s;L ;flns efh+un rf]ef/ u]6;Dd .
efh+un;d'rf kf+uf blIf0f - sdn kf]v/L _ rf/3/];Dd .
bxg -sdnkf]v/L_ - tn kf]v/L _ z]8f nug6f]n 6f}bx blIf0fsfnL r'g
sf/vfgf avDa' nug6f]n;Dd .
rf]ef/ /fd axfb'/ s6'jfnsf] lrof k;n u'?8 :yfg blIf0fsfnL ;8s;Dd .
blIf0fsfnL ;8s rf]ef/ g]kfn kw]/f cflbgfy :s"n s6'jfnsf] 3/ lkknaf]6 b]lv
rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
ufDrf em'n kf]v/L af6f] Of ef lji0f'b]jL ltgyfgf 6kVof] hfg] af6f];Dd dR5]ufFp _ .
sLlt{k'/ l//f]8 lx/f1fgsf] 3/ x'Fb} clhdfVof];Dd .
33

cd[t gu/ cf]/fnf] af6f] j8f !$ sf=g=kf= l;dfgf l//f]8 k'n ;Dd lg:sg]
af6f];Dd .
eTs]kf6L k'iknfn hfg] bf]af6f] l;tf/fd uf]s'n ldNs hfg] af6f] b'w kf]v/L
;fOafaf :s"n rf}/ af3e}/j :s"n k'iknfn hfg] af6f];Dd .
$=

PS;]; ;8s -s_


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ $ ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg]
5}g M

%=

6\ofnf rfbgL rf]s kmlg{r/ k;n cf]/fnf] l//f]8;Dd


rfbgL rf]saf6 Child care :s"n chdfVof] hfg] af6f];Dd .
/fhkmlg{r/ klZrd af6f] chhdfVof] hfg] af6f];Dd .
6\ofnf rf}af6f] lji0f' b]jL x]Ny kf]i6 ;Ddsf] af6f];Dd .
6\ofnf rf}af6f] clhdfVof] hfg] af6f];Dd .
cd[t gu/ hfg] cf]/fnf] bf]af6f] xfO6]G;gsf] af6f] rfbgL rf]saf6 cfpg]
af6f];Dd .
sLlt{k'/ 9Nkf rr{ ufDrf;Dd .
5'ufFp hfvf ;8s hfvf vfk' 6\ofFsL lxdfn sfsL{ - j8f !@_ cWoIfsf 3/
x'Fb} eTs]kf6L ;8s;Dd .
!! g+= j8f sfof{noaf6 pQ/ k"j{ ;drf 6f]n;Dd .
!! g++ j8f sfof{noaf6 blIf0f k"j{ bxg - sdn kf]v/L _ ;Dd .
efh+un ;drf hfg] O6fuf]n bf]af6f]af6 O6fuf]n u?9:yfg;Dd j8f g+= !*
efh+un vf=kf= 6\ofFsL - b'w kf]v/L _ af6 j8f g+= & rDkfb]jL .

PS;]; ;8s -v_


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ # ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg]
5}g M

6\ofnf rf}af6f] lq=la= h+un hfg] af6f] lq=la=la= af6f];Dd .


e}/j ckm;]6 k|]; k"j{ x'Fb} lq=la=la= af6f];Dd .
/fhkmlg{r/ k"j{ pQ/ lzjfno l;tf cfkn kDk hfg] af6f];Dd .
lji0f' b]lj x]Ny kf]i6 blIf0f klZrd x'Fb} clhdfVof] hfg] af6f];Dd .
cflhdfVof] j/kn xfn uf]/]6f] af6f] /x]sf] eQmnfn dxh{gsf] hUuf x'Fb} ldt]/L
k'n lg:sg] af6f];Dd .
cflhdfVof] klZrd x'Fb} /f]kj] 6fj/ ;+u}sf] af6f] x'Fb} ladnf dNnsf] 3/;Dd - ldt]/L
k'n hfg] af6f] _ .
gfulxl6sf] af6f] ;Nofg:yfg hfg] bf]af6f];Dd .
lxl6kmn klZrd blIf0f sf/w ;Ddsf] uf]/]6f] af6f] ;Nofg:yfg hfg] 7f8f] af6f] .
t/Vof] 9Nkf sf/9rf ;Ddsf] 7f8f] af6f] .
t/Vof] 9Nkf pQ/ efn'rf ;foldsf] 3/ sLlt{k'/ l//f]8 v;L ahf/;Dd .
t/Vof] 9Nkf pQ/ k"j{ ;femf ejg v;L ahf/;Dd .

34

t/Vof] 9Nkf k"j{ x'Fb} sL=df=lj=:s"n aflx/L ufFp cf]/fnf];Dd .


t/Vof] 9Nkf gufFp s[lif dfly eTs]kf6L af6f];Dd .
t/Vof] 9Nkf gufFp rfOlghsf] 3/ k5fl8 x'Fb} z]ifgf/fo0fsf] 3/ gufFp
eTs]kf6L ;8s;Dd .
;Nofg:yfg dflyNnf] ufFp tn vgfn ufFp x'Fb} lji0f' b]jL ltgyfgf hfg]
bf]af6f];Dd .
rDkfb]jL ;femf k;n tn klZrd dR5]gf/fo0f hfg] af6f] .
rDkf b]jL j8f g+= * sfof{no hfg] l/;f]6{+ hfg] af6f] k'iknfn k|lt:yfg;Dd .
eTs]kf6L lji6 ufFp l;d vfkf d'xfg;Dd .
gufFp bf]af6f] l;s'5]F lkknaf]6 af]6;Dd
gufFp :s"n l;s'5]F hfg] af6f];Dd .
l;s'5]F hfg] af6f] Zofd dxh{gsf] _ 3/ blIf0fsf] hfvf vfkf 6\ofFsL hfg] uf]/]6f]
af6f] . - 5'ufFp vf=kf= wf/f;Dd _
5'ufFp gufFp a'l4sf] 3/ gufFp lraf;Dd .
kfFuf l;g]df xn klZrd lrv' l;s'5]F hfg] af6f];Dd .
gufFp l/e/EofnL lrv' -pQ/ k"j{_ kfFuf hfg] d"n af6f];Dd .
gofF ahf/ efh+un x'Fb} kfFuf rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
g]kfn kw]/faf6 blIf0f klZrd x'Fb} gj lgld{t df]6/ af6f] pQ/ k"j{ cflbgfy hgf]
v'8\lsnf;Dd .
gofF ahf/ efh+un lrxfg efh+un 6\ofFsL;Dd .
lxdfn l;d]G6 sDkgL b]lv klZrd dflyNnf] u]6;Dd .
^=

PS;]; ;8s -u_


b]xfosf ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ @=@% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{
lbOg] 5}g M
rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
gu/kflnsf If]q leqsf @)) ld= ;Dd nDafO{ ePsf xfnsf uf]/]6f] af6f]x? . rf]ef/
u]6 hfg] af6f];Dd .
lxl6kmn ;fun ;Nofg:yfg hfg] af6f] - blIf0f _ ;Dd .
lxl6kmn ;fun sfG5f dxh{gsf] hUufaf6 klZrd ;Nofg:yfg hfg]af6f] .
gufFp z]ifgf/fo0fsf] 3/sf] blIf0fdf kg]{ af6f] af6 pQ/df k'ik ;bg :s"nsf]
hUUffsf] k"j{ x'Fb} sL=df=lj= hfg] af6f];Dd .
efh+un lrxfg :g]nfkg sfk]{6 ofS6/L kfFuf af6f];Dd .
efh+un lrxfg kfFuf df=lj= :s"n blIf0f rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .
efh+un kfFuf rf]ef/ u]6 af6f]sf aLr lt/sf uf]/]6f] af6f]x? dh]{dfg k;n
O6fuf]n hfg] af6f] .
efh+un lrxfg kfFuf df=lj=:s"n l;wf blIf0f rf]ef/ u]6 hfg] af6f];Dd .

35

&=

PS;]; ;8s -3_


b]xfosf] ;8s If]qdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !=@% ld6/ ;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{
lbOg] 5}g M
gu/kflnsf If]q leqsf !)) ld= ;Dd nDafO{ ePsf xfnsf uf]/]6f] af6f]x? .
ljljw M
o; dfkb08df plNnlvt ljifodf Joj:yf u/L lg0f{o ug{' kbf{ jf g;d]l6Psf ljifo /
a'Fbfx?df ;DalGwt lgsfosf] k|ltlglwTj /x]sf] k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/zdf sf7df8f}+
pkTosf gu/ ljsf; ;ldltn] lg0f{o lbg]5 .
of] dfkb08 nfu' x'g'eGbf klxn]g} sfod ePsf] hUufsf] If]qkmn / df]x8f o; dfkb08n]
lgwf{/0f ul/Psf] Go"gtd If]qkmn / df]x8f eGbf sd eP tfklg To:tf hUufdf dfkb08n]
ljleGg If]q pkIf]qsf] nflu tf]lsPsf FAR, u|fp08 se/]h, ;]6 Aofs h:tf kl/lw leq
/lx lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

36

kl/R5]b #

dWok'/ lyld gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL


dfkb08

kl/R5]b #
- o; kl/R5]bdf g;d]l6Psf ljifox?df kl/R5]b ! sf] ;fdfGo Joj:yfdf plNnlvt
k|fjwfg nfu" x'g]5 _

o; gu/ leqsf] k/Dk/fut df}lns snf, ;+:s[lt Pj+ ejgsf] ;+/rgf ;+/If0f u/L gu/sf] ef}lts k"jf{wf/ ljsf;
lj:tf/ ub{} :j:y, ;kmf jftfj/0f sfod u/L ejgsf] ;'/Iff lgdf{0fsf nflu gu/ If]q leqsf] ;Dk"0f{ e"efunfO{
gS;fdf b]vfOP cg';f/ lgDg adf]lhd If]q ljefhg u/L lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 ;d]t lgwf{/0f ul/Psf]5 .
-s_ k/Dk/fut cfjf;Lo If]q
-v_ ;+:yfut If]q
-u_ ljsfl;n If]q
-3_ ;'/lIft If]q
-_ xl/t If]q
-s_ k/Dk/fut cfjf;Lo If]q -Traditional Residential Zone_ M
o; gu/ leqsf] afns'df/L , rkfrf] , gub]z , af]8]sf] k/Dk/fut df}lns snf / ;+:s[ltn] k"0f{ ljsl;t
3gf cfjf;Lo ejg tyf d7 dlGb/ cflb ePsf] -@)@! ;fndf gfkL gePsf]_ e"efunfO{ k/Dk/fut
cfjf;Lo If]q elg tf]lsPsf]5 . o; If]qsf] k/Dk/fut ejgsf] ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf / ejg lgdf{0fsf]
;+/rgf / dfkb08 lgDg cg';f/ lgwf{/0f ul/Psf]5 M
!=

o; If]qdf k/Dk/fut df}lns g]jf/L z}nLsf] ejg ;+/rgfdf km/s x'g] u/L s'g} klg ejg k'gM
lgdf{0f, dd{t, ;'wf/ cflb ug{ kfOg] 5}g . k'/fgf] ejg eTsfO{ k'gM lgdf{0f ug{' k/]df k'/fgf] ejg
eTsfpg k"j{ :jLs[lt lng' kg]{5 .

@=

k/Dk/fut ejg eTsfO{ k'gM lgdf{0f ubf{ ;fljs k'/fgf] ejgdf ePsf] ;a} k/Dk/fut snfk"0f{
sf7sf j:t'x? klxn] h:t} gof+ lgdf{0f x'g] ejgdf k'gM k|of]udf Nofpg' kg{]5 .

#=

o; If]qdf jf:t'snfsf j:t'x? oyfjt k|of]u u/L k'gM lgdf{0f ul/g] gof+ ejgsf] gSzf kf;
b:t'/df &% k|ltzt;Dd 5'6 lbg / df]x8f lgdf{0fsf] nflu cfjZos t]nL O{6f dWo] @% k|ltzt
O{6f j:t'ut cg'bfg lbg / snfTds j:t'sf] dd{t ;+ef/df cfjZos k|fljlws tyf cfly{s
;xof]u ;d]t pknAw u/fOg ;lsg]5 .

$=

o; If]qsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h, clwstd tnf / prfO{ lgDgfg';f/ tf]lsPsf] 5 M
l;
ejgsf] lsl;d
=g+
!= vfnL hUufdf ejg agfpg

clwstd clwstd prfO{


u|fp08
!)=( dL6/
*)%

@=

k'/fgf] ejgn] rr]{sf] 7fFpdf !))%


k'/fgf] ejg eTsfO{ agfpg]

#=

df]x8fsf] k5fl8kl #=% !))%


dL6/ hDdsf] hUuf ePdf
2

clwstd
nf]/
tnf
xfO6
$
)=% dL6/

!)=( dL6/
$
- eof 5f]Kg] /
kfgL 6\ofFsL ;d]t_
$
!)=( dL6/

)=% dL6/
)=% dL6/

%=

gofF ejgsf] lKnGy prfO{ af6f]sf] s]Gb| laGb'sf] prfO{af6 )=#) dL6/df ga9fO{ lgdf{0f ug{
kfpg]5 .

^=

eofsf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf eofsf] rf}8fO{ slDtdf )=() dL6/ x'g] u/L agfpg'
kg]{5 .

&=

ejgsf] ;Dk"0f{ aflx/L cfj/0fsf] efudf Plnj]zg cf/= ;L=;L= efux? ;d]tnfO{ O{6fsf] ufxf]af6
5f]kL agfpg' kg{]5 . aflx/L efudf Knfi6/ sfo{ ug{ kfOg] 5}g .

*=

ejgsf] ;Dk"0f{ aflx/L cfj/0fdf cg';"rL ^ df b]vfOP cg';f/ k/Dk/fut g]jf/L z}ln Pj+ cfsf/
k|sf/sf] sf7sf Eofn 9f]sfx? /fVg' kg{]5 .

(=

jfb{nL ;fljs adf]lhd jf cfkmg} hUufdf kg{] u/L agfpg' kg{]5 . ejgsf] bf]>f] tnfdf clwstd
)= () ld6/sf] afb{nL / 9Ns]sf] 5fgf afx]s cf/= ;L= ;L= 6k -5Hhf_ lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

!)=

ejgsf] jn];L 5fgfsf ;fy} eof+ 5f]lkPsf] efu ;d]t @% l8u|L b]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf
cyjf Flat 5fgf agfpg ;lsg]5 . ejgsf] 5fgf df6f], lem+u6L jf 6fgonn] 5f]lk ;flgs
adf]lhd jf cfkmg} hldgdf kg{] u/L dfq agfpg' kg{]5 .

!!=

;fljs adf]lhd k'gM lgdf{0f x'g]df afx]s gof+ lgdf{0f x'g] ejgdf em\ofn tyf e]06Ln]zg /fVg
lgdf{0f x'g] ejgaf6 slDtdf !=% ld6/ hUuf v'[Nnf 5f]8]sf] x'g' kg{]5 .

!@=

gofF lgdf{0f x'g] ejgsf] s'g} klg efun] l5d]sLsf] hUuf, ;fj{hlgs af6f] cflb v'Nnf efunfO{
dflylt/af6 5f]Kg kfOg] 5}g . t/ bfof+ afofsf 3/x?;+u df]x8f ldnfg x'g] u/L :jLs[lt lbg
;lsg]5 .

-v_ ;+:yfut If]q -Institutional zone_ M


ljleGg ;/sf/L tyf cw{;/sf/L ;+3 ;+:yf cflb sfof{nox? /x]sf] e"efunfO{ ;+:yfut If]q elg tf]lsPsf] 5.
o; If]qdf lgdf{0f x'g] ;+:yfut sfof{no ejgnfO{ ;'Jojl:yt u/fpg lgdf{0f x'g] ejg cflbsf] dfkb08 lgDg
cg';f/ lgwf{/0f ul/Psf] 5 M
!=

o; If]qsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h, clwstd tnf / prfO{ lgDgfg';f/ tf]lsPsf] 5 M
l;=g+=
!=

ejgsf] lsl;d
vfnL hUufdf ejg agfpg

clwstd clwstd
u|fp08
prfO{
$)%
!% dL6/

clwstd
nf]/
tnf
xfO6
%
@=& dL6/

k"gZrM eofsf] se/, kfgL 6\ofFsL tyf :nf]lk 5fgf ;lxtsf] nflu yk @=$) ld6/ prfO{df
lgdf{0f ug{ ;Sg]5 .
@=

;8ssf] dflysf] dWo /]vfsf] clwstd prfOaf6 sfnf]kq] ;8sdf )=$% ld6/, u|fe]n ;8sdf
)=^) ld6/, sRrL ;8sdf )=&% ld6/;Dd prfO{df ejgsf] lKnGy agfpg ;lsg]5 .
3

lgdf{0f:yn ;8seGbf xf]rf] jf prfO{df ePdf 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dn]
ejgsf] lKnGy agfpg' kg{5
] .
#=

ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDafO{ / rf}8fO{ sf] cg'kft %M! eGbf
a9L x'g' x'+b}g . olb rf}8fOsf] cg'kftdf nDafO{ % u'0ff a9L ePdf clwstd %) ld=ld=sf]
expantion joint /fVg' kg{]5 .

$=

ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn 9f]]sfx? tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n]
9fs]sf] If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )= # ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df vf]Ng
gldNg] l:y/ em\ofn tyf e]lG6n]zgsf] efu ;dfj]z ul/g] 5}g .

%=

ejg aLrsf] 6k clwstd )= ^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflusf] clwstd )=() ld6/ ;Ddsf] x'g'
kg{]5 .

^=

lgdf{0f ug{] ejgaf6 Kn6df lgDg cg';f/ v'Nnf hUuf -;]6Jofs_ 5f]l8Psf] x'g' kg{]5 . ;]6Jofs
lgwf{/0f ubf{ 5Hhf tyf 5fgfsf] aflx/ lgsflnPsf] efu afx]s ejgsf] ;a} k|sf/sf] aflx/
lgl:sg] efux? h:t} afb{nL, SoflG6lne/df agfOPsf] sf]7f ;d]t ;dfj]z x'g]5 .

&=

af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/ ;]6Jofs 5f8\g' kg{]5 . t/ bf]af6f]df
kg{] :yfgsf] xsdf cltl/Qm rf}8fO{sf] nflu ;8s ljefun] tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

*=

ejgsf] bfFof afFoftkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=)) ld6/ hUuf 5f]8g' kg{]5 / ejgsf] k5f8L
tkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=)) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg{]5 .

(=

Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd # dL= hUuf ;]6Jofs 5f]8L dfq ejgdf em\ofn 9f]sf tyf
e]lG6n]zg /fVg kfpg]5 . k|To]s ejgsf] ;]6Jofs 5'f5'} x'g' kg{]5 .

!)=

;jf/L kfls{sf] lgldQ Kn6 hUufdf Go"gtd @) k|ltzt hUUff 5f]8]sf] x'g' kg{]5 .

-u_ ljsfl;n If]q =-Developing Zone_ M


o; gu/ l;df leq cGo ljljw ljsf; lj:tf/sf] cj:yfnfO{ cem} ;'Jojl:yt agfpg o; If]qsf e"efunfO{
lgDg cg';f/ pkIf]qdf ljefhg ul/Psf] 5 .
-c_ cfjf;Lo pkIf]q
-cf_ Jofkf/Ls pkIf]q
-O_ cf}Bf]lus pkIf]q
-c_ cfjf;Lo pkIf]q -

-O{_ ljz]if of]hgfut pkIf]q

Residential sub zone_

k/Dk/fut cfjf;Lo If]q, ;+:yfut If]q, Jofkfl/s pkIf]q , cf}Bf]lus pkIf]q , ljz]if of]hgfut pkIf]q
jfx]sdf ejg lgdf{0f ug{ /f]s gnufOPsf If]qx?nfO{ cfjf;Lo pkIf]q elg tf]lsPsf] 5 .

!= o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] clwstd u|fp08 se/]h, clwstd prfO{ lgDg adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf]
5M
l;=g+= ejgsf] lsl;d

hUufsf] If]qkmn

clwstd
u|fp08
se/]h
&)%

!=

cfjf;Lo

$ cfgf;Dd

@=

cfjf;Lo

$ cfgf eGbf a9L

^)%

#=

cfjf;Lo sf]nf]gL

^)%

$=

;+:yfut ejg

$)%

%=

l;g]df,
;efu[x

lyP6/,

$)%

^=

;fgf tyf 3/]n' pBf]u


;DaGwL ejg

$)%

&=

Jofkfl/s sDKn]S;

$)%

@=

xn,

clwstd prfO{ clwstd tnf


!!=$ dL6/

Kof/flk6;\ kvf{n ;lxt ejgsf] clwstd prfO{ !!=$ ld6/ eGbf a9L lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g .

t/ eof 5f]Kg] efu kfgL 6}+sL tyf :nf]lk 5fgf ;lxtsf] nflu yk @=$) ld6/ prfO{
lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

#=

5fgf;Dd hfg] eof 5f]lkg] cltl/Qm efu afx]s hDdf $ tNnf ;DDf lgdf{0f ug{

$=

cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu ejgsf] Go"gtd l;lnsf] prfO{ @=# ld6/ / cGo k|of]hgsf]
nflu lgdf{0f x'g] ejgsf] nflu @=& ld6/ prfO{ x'g' kg]{5 .

%=

;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{jf6 clwstd sfnf]kq] ;8sdf )=$% ld6/, u|fj]n ;8sdf
)=^) ld6/, slRr ;8sdf )=&% ;Dd prfO{df ejgsf] lKngy agfpg ;lsg]5 .
lgdf{0f:yn ;8s eGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g]
lsl;dsf] ejgsf] lKnGy agfpg' kg{{]5 .

^=

ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDafO{ / rf}8fO{sf] cg'kft #=!
eGbf a9L x'g' xF'b}g . olb rf}8fO{sf] cg'kftdf nDafO{ # u'0ff a9L ePdf %) ld=ld= sf]
lgdf{0f hf]8fO{ /fVg' kg{]5 .

kfOg]5.

&=

ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'NNff Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf]
e"O{n] 9flsPsf] If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )=#) ju{ ld6/ x'g'
kg{]5 . o;df l:y/ Eofn e]lG6n]zgsf] efu ;dfj]z ul/g] 5}g .

*=

ejg aLrsf] 5Hhf clwstd )=^) ld6/ tyf 5gfsf] nflu clwstd )=() ld6/ ;Ddsf]
x'g' kg{]5 . ejgsf] cGo aflx/ lgsflng] efux?sf xsdf u|fp08 se/]h / ;]6 Aofs
;DaGwdf tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

(=

;]6Jofs lgwf{/0f ubf{ 6k tyf 5fgfsf] aflx/ lgsflnPsf] efu afx]s ejgsf] ;a} k|sf/sf]
aflx/ lgl:sg] efux? h:t} afb{nL, SoflG6lne/df agfOPsf] sf]7f ;d]t ;dfj]z x'g]5 .

!)=

cfjf;Lo ejgsf] lgdf{0fsf] nflu af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/
;]6Jofs 5f8\g' kg{]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, ljleGg k|sf/sf xn, 3/]n' pBf]u,
Aofkf/Ls ejgsf] lgldQ sfod ePsf] af6f]sf] rf}8fOsf] /]vfaf6 #=) ld6/ ;]6Jofs 5f8g'
kg{]5 . bf]af6f]df kg{] :yfgsf] xsdf cltl/Qm rf}8fO{sf] nflu ;8s ljefun] tf]s]sf]
dfkb08 nfu" x'g]5 .

!!=

cfjf;Lo ejgsf] nflu ejgsf] bfof+ af+oftkm{ Eofn 9f]sf /fVg Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6
!=% le6/ hUuf v'Nnf 5f]8g' kg{]5 . Eofn 9f]sf g/flvg] eP Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd
lgdf{0f ug{ kfO+g]5 . t/ ;+:yfut ejg , ;efejg, xn, 3/]n' pBf]u, Aofkfl/s ejg
cflbsf] xsdf eg] Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8\g' kg{]5 .

!@=

cfjf;Lo ejgsf] lgldQ Kkn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8L
dfq ejgdf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zg /fvg kfpg]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg,
xn, 3/]n' pBf]u, Aofkfl/s ejg cflbsf] xsdf Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd #=)
ld6/ hUuf v'Nnf 5f]8\g' kg{]5 . t/ Pp6} Kn6 hUufdf PseGbf a9L ejgx? lgdf{0f ePsf]
jf ul/g] eP k|To]s ejgx?df v'Nnf Eofn, 9f]sf, e]lG6n]zg /fVg 5'f5'} ;]6Jofs
5fl8Psf] x'g' kb{5 .

!#=

;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, 3/]n' pBf]u, Aofkf/Ls ejg cflbsf] ;jf/L kfls{sf]
lgldQ Kn6 hUufdf Go"gtd If]qkmn @) k|ltzt hUuf 5f]8s
] f] x'g' kg{]5 .

-cf_ Aofkf/Ls pkIf]q M


Aofkf/ Joj;fo clws x'g] ;'ljwfo'Qm c/lgsf] /fhdfu{ bfofF jfofFsf] s]xL e"efunfO{ Aofkfl/s pkIf]q
egL tf]lsPsf]5 .
!=

o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg{]5 M

ejgsf]
lsl;d
l;=g+=
!= cfjf;Lo
@=

cfjf;Lo

hUufsf] If]qkmn
$ cfgf;Dd

clwstd
u|fp08 se/]h
&)%

clwstd
prfO{
!% dL6/

^)%

!% dL6/

$ cfgf eGbf a9L


6

clwstd tnf
%
%
- eof 5f]Kg] efu afx]s _

@=

ejgsf] lKnGy prfO{ eGbf d'gL kfls k|of]hgsf] nflu Pp6f cltl/Qm j];d]06 lgdf{0f ug{
;lsg]5 . To:tf] tNnfsf] prfO{ Go"gtd @=&) / k|j]z ofk 4f/ cfkm\g} hUufdf x'g' kg]{5.

#=

cfjf;Lo k|of]hgsf] ejgsf] nflu @=#) ld6/ / cGo ejgsf] nflu @=&) ld6/sf] Go"gtd
l;lnsf] prfO{ x'g' kg{]5 .

$=

af6f]sf] dWo /]vfdfly ejgsf] lKnGysf] prfO{ )=$% ld6/sf] x'g' kg{]5 . t/ lgdf{0f:yn
;8s eGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dn] ejgsf]
lKnGy agfpg' kg{]5 . ejgsf] tNnf u0fgf ubf{ lKnGyb]lv dflysf] efusf] dfq ul/g]5,
lKnGy eGbf tnsf] efu gk/]df To;nfO{ hdLg tNnf dflgg]5 . t/ bfFof afFofsf
ejgx?;+u Ps?ktfdf km/s cfpg] u/L lgdf{0f ug{ :jLs[lt lbO{g] 5}g .

%=

ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ nDafO{ / rf}8fO[sf] cg'kft #=! eGbf
a9L x'g' x'Fb}g . olb rf}8fO{sf] cg'kftdf nDafO{ # u'0ff a9L ePdf %) ld= ld=sf] lgdf{0f
hf]8fO{ /fVg'kg{] x'G5 . o;df l;y/ Efm\ofn tyf e]lG6n]zgsf] efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .

^=

ejgsf] k|To]s sf]7fx?df 5f]l8Psf] Eofn 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu Go"gtd ;f] sf]7fsf]
e'O{+n] 9flsPsf] If]qkmnsf] Go"gtd !% k|ltzt jf Go"gtd If]qkmn )=# ju{ ld6/ x'g' kg{]5
. o;df l:y/ eofn tyf e]lG6n]zgsf efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .

&=

af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! dL6/ ;]6Jofs 5f8\g' kg{]5 . bf]af6f]

hf]l8g] :yfgsf] xsdf eg] ;8s ljefuaf6 tf]lsP jdf]lhdsf] yk e"efu af6f]tkm{
;]6Jofs 5f]8g' kg{]5 .

*=

ejgsf] bfFof afFoftkm{ Efm\ofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd ejg lgdf{0f ug{
kfOg]5 .

(=

ejgsf] k5fl8 tkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 !=%) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg]{5 .

!)=

Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf 5f]8L dfq ejgdf Eofn, 9f]sf tyf
e]lG6n]zg /fVg kfOg]5 .

!!=

ejgsf] hldg tnnf kfls{sf] nflu k|of]u ug{ ;lsg]5 / o;sf] k|j]z ofDk f/ ejgsf]
lelqefuaf6 jf kl5lNt/af6 x'g' kg{]5 .

-O_ cf}Bf]lus pkIf]q -Industrial Subzone_ M


gu/ l;dfgf leq clws dfqfdf cf}Bf]lus k|lti7fgx? /x]sf] If]qnfO{ cf}Bf]lus pkIf]q egL
tf]lsPsf] 5 . o; If]qdf lgdf{0f x'g] cf}Bf]lus ejg cflbsf] dfkb08 lgDg cg';f/ tf]lsPsf]5 M
o; If]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO lgDg adf]lhd x'g' kg{]5 .
7

!=

Kn6 hUufsf] $) k|ltzt e"efudfq se/]h u/L ejg lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

@=

Kof/flk6;\ kvf{n ;lxt ejgsf] prfO{ ( ld6/ eGbf a9L lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . t/ eof 5f]Kg]
efu, kfgL 6}+sL tyf :nf]lk 5fgf ;lxtsf] nflu yk @=$) ld6/ prfO{ lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
lgdf{0f x'g] ejgsf] ;Dk"0f{ :6sr/n l8hfOg k]z ug'{ kg{]5 .

#=

5fgf;Dd hfg] eof 5f]lkg] efu afx]s hDdf # tNnf;Ddsf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

$= ejgsf] Go"gtd prfO{ @=& ld6/ x'g' kg{]5 .


%= af6f]sf] dWo] /]vfb]lv sfnf]kq] ;8sdf )=$) ld6/, u|fj]n ;8sdf )=^) le6/, slRr ;8sdf
)=&% ld6/ prfOdf ejgsf] lKnGy agfpg ;lsg]5 . lgdf{0f :yn ;8s eGbf xf]rf] jf prfO{df eP
9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dn] ejgsf] lKnGy agfpg' kg{]5 .
^= ejgsf] Gogtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg{]5 . t/ ejgsf] nDjfO{ / rf}8fOsf] cg'kft % M! eGbf
a9L x'g' xF'b}g . olb rf}8fOsf] cg'kftdf nDafO % u'0ff a9L ePdf %) ld=ld sf] lgdf{0f hf]8fO{ /fVg'
kg{]5 .
&= ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n]
9flsPsf] If]qkmnsf] Go"gtd If]qkmn )=# ju{ ld6/ x'g' kg{]5 . o;df l:y/ Efmofn tyf e]lG6n]zgsf]
efux? ;dfj]z ul/g] 5}g .
*= ejg aLrsf] 6k clwstd )=^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflu clwstd )=() ld6/ ;Ddsf] x'g' kg{]5 .
(=

cfjf;Lo k|of]hgsf] ejg lgdf{0f ug{ af6f]sf] s]Gb| /]vfaf6 5f]8\g' kg]{ e"efu (ROW) / ! ld6/ ;]6Jofs
5f8\g' kg{]5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

!)=

cfjf;Lo ejgsf] bfof+ af+oftkm{ eofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd ejgsf] lgdf{0f
ug{ kfOg]5 . t/ cGo ejgsf nflu Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 #=) ld6/ hUuf 5f8\g' kg{]5 /
cfjf;Lo ejgsf] k5fl8 tkm{ hUufsf] l;dfgfaf6 !=%) ld6/ hUu 5f]8\g' kg{]5 . t/ ;+:yfut
ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus , Aofkfl/s ejgsf] k5fl8tkm{ Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd
#=) ld6/ hUuf 5f]8\g' kg{]5 .

!!=

Kn6 hUUffsf] l;dfgfaf6 Go"gtd !=% ld6/ hUuf 5f]8L dfq ejgdf Eofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zg
/fvg kfpg]5 . t/ ;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus, Aofkfl/s ejg cflbsf] xsdf Kn6
hUufsf] l;dfgfaf6 Go"gtd #=) ld6/ hUuf 5]f8\g' kg{]5 . k|To]s ejgsf nflu ;]6Aofs 5'f5'}
x'g' kg{]5 .

!@=

;+:yfut ejg, ;ef ejg, xn, cf}Bf]lus, Aofkfl/s ejgx?sf] nflu ;jf/L kfls{sf] lgldQ Kn6
hUufdf Go"gtd If]qkmn @) k|ltzt hUuf 5f]8g' kg{]5 .

-O{_ ljz]if of]hgfut pkIf]q M -Special Planning Zone_


:yfgLo lgsfojf6 ljz]if of]hgf jgfO{ lgDg cg';f/ Jojl:yt ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ul/g] e"efunfO{
ljz]if of]hgfut pkIf]q elg tf]lsPsf]5 .
-!_ gu/ s]Gb| M o; g=kf= cGtu{t kg]{ jxfvfjhf/ j/Lk/Lsf] s]xL e"efunfO{ gu/s]Gb| elg
tf]lsPsf]5 . o; gu/s]Gb|sf] e"efudf :yfgLo lgsfojf6 cGoyf of]hgfsf] Joj:yf geP;Dd
;fljs jdf]lhdsf] 3/ dd{t ug{ c:yfoL 6x/f kvf{n cflb lgdf{0f ug{ cg'dtL lbg ;lsg]5 .
-@_ ljif]z cfjf;Lo ljsf; s]Gb| M o; cGtu{t sd]/f]6f/sf] s]xL e"efunfO{ ljif]z cfjf;Lo ljsf;
s]Gb| tf]lsPsf]5 . o; s]Gb| cfjf;Lo pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
-#_ PsLs[t cfjf; ljsf; s]Gb| M o; cGtu{t l;lG66f/sf] s]xL e"efudf xfn PsLs[t cfjf; ljsf;
cfof]hgf ;+rfng e} /x]sf] e"efunfO{ Plss[t cfjf; s]Gb| elg tf]lsPsf]5 . o; s]Gb| cfjf;Lo
pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
-$_ ko{6s k|j]z tyf jhf/ s]Gb| M o; cGtu{t z+vw/ rf]sjf6 pQ/ tkm{sf] s]xL e"efunfO{ ko{6s
k|j]z tyf jhf/ s]Gb|sf] ?kdf tf]lsPsf]5 . o; s]Gb|df lgdf{0f x'g] ejgsf] jflx/L cfj/0f
k/Dk/fut g]jf/L z}nL b]lvg] ul/ ejg lgdf{0f ug{ l:js[lt lbg ;lsg]5 .

-3_ ;'/lIft If]q

-Reserved Zone_ M

o; gu/kflnsfsf] l;dfgfleqsf] tNnf] tl6o v]tLof]Uo e"efunfO{ ;'/lIft If]q elg tf]lsPsf]5 . o;
If]qdf ejg lgdf{0f ug{sf nflu lgdf{0f :yndf lgDg ef}lts k"jf{wf/ e} ;s]sf] cj:yfdf dfq :yfoL
ejg lgdf{0fsf] nflu cfjf;Lo pkIf]qsf] dfkb08 nfu" x'g] u/L ejg lgdf{0f ug{ l:js[lt lbg ;lsg]5.

-_ xl/t If]q

M-Green Zone_

o; gu/ ;Ldfsf] gbL lsgf/ / jgsf] e"efunfO{ xl/t If]q tf]ls lgDg cg'';f/ pkIf]qdf ljefhg
ul/Psf]5 .
-!_ gbL lsgf/ pkIf]q M ejg lgdf{0f ug{ hf]lvd k"0f{ glb lsgf/ v]tLof]Uo e"efunfO{ gbL lsgf/
pkIf]q elg tf]lsPsf] 5 . gu/kflnsf If]q leqsf] gbL axfjsf] lsgf/f b]lv @) ld6/ ;Ddsf] gbL
lsgf/ rf}8fOsf] xl/t k]6L leq s'g} klg lsl;dsf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . gbLaf6 vt/f
pTkGg x'g] ePdf gu/kflnsfsf] :jLs[t lnO{ af+w lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
-@_ jg pkIf]q M lgnjf/fxL h+unnfO{ h+un kfs{ s} ?kdf Jojl:yt ljsf; ug]{ e"efunfO{ jg pkIf]q
elg tf]lsPsf]5 . gu/kflnsfsf] :jLs[lt j]u/ jg pkIf]qdf s'g} klg lsl;dsf] ejg tyf
;+/rgfx? lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . t/ v]ns"b;+u ;DalGwt jf cfd hgtfsf] ;'ljwfsf] nflu / kfs{
Joj:yfsf] nflu cfjZos ;+/rgfx? lgdf{0f ug'{ kg]{ ePdf % ld6/ prfO{ ;Ddsf] ;+/rgfx?
lgdf{0f ug{ :jfLs[lt lbg ;lsg]5 .
9

;fj{hlgs lgdf{0f ;DaGwL Joj:yf M


-s_

;fj{hlgs lgdf{0fsf] ;+/rgf M


gu/kflnsff/f lgwf{l/t ljz]if of]hgf afx]s ;fj{hlgs kfs{ tyf e"efudf hldgsf] ;txaf6
clwstd $=)) ld6/ prfO{;Ddsf] cfd hgtfsf] ?rL ePsf] k|ltdf , v]ns"b :yfg jf cfd
hgtfsf] ;'ljwfsf] cGo ;+/rgf lgdf{0f ug{ :jLs[lt lbg ;lsg]5 .

-v_ ;+/rgfsf] se/]h M


;fj{hlgs kfs{ tyf v'Nnf e"efu -olb water Body eP ;f] afx]s_ df s'g} klg ;fj{hlgs
;+/rgfsf] lgdf{0f lgDg cg';f/sf] e"efudf dfq x'g' kg{]5 .
-!_ !%)) ju{ld6/ ;Ddsf] ;fgf] ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf efudf s"n efusf] !)
k|ltzt;Dd .
-@_ !%)) b]lv &))) ju{ ld6/;Ddsf] dWod ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf e"efudf s"n
efusf] % k|ltzt;Dd .
-#_ &))) ju{ld6/ eGbf 7'nf] ;fj{hlgs kfs{ jf v'Nnf efudf s"n efusf] # k|ltzt;Dd.
-u_ e"ldut ;+/rgf M
;a} lsl;dsf] ;fj{hlgs kfs{ tyf v'Nnf e"efudf jftfj/0fdf k|lts'n c;/ gkfg{] u/L ;j{;fwf/0fsf]
;'ljwfsf] nflu e"ldut ;+/rgf lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
;+/rgfTds l8hfOg / e"sDk k|lt/f]w Ifdtf M ejgsf] hdLg, hu sf7 , 9'f , cf/= ;L=;L= /
kL=P;=kL= -prestressed concrete_, /rgfTds tyf tof/L -Prefabricated_ ;fdu|Lx?sf]
/rgfTds l8hfOgsf] e"sDk k|lt/f]w Ifdtf /fli6o ejg lgdf{0f ;+lxtf adf]lhd x'g' kg{]5 .
ejgsf] cfsf/ M lgdf{0f ul/g] ejgsf] nDjfO{ jf prfO{ To;sf] ;f+u'/f] efusf] rf}8fO eGbf tLg u'0ffn]
a9L x'g] 5}g .
9n lgsf; M zf}rfnosf] kfgL tyf kmf]xf]/ kfgLsf] nflu 5'f5'} lgsf; u/L zf}rfnoaf6 cfpg]
kmfxf]/nfO{ ;]6L 6\offs / afy?d tyf efG5faf6 cfpg] kfgL jf ;]6L 6\ofFs dfly af6 cfPsf]
kfgLnfO{ ;f]skL6df v;fNg' kg]{5 . ;fj{hlgs 9n pknAw ePsf] :yfgdf eg] :yfgLo lgsfosf] k"j{
:jLs[ltn] To:tf] kfgLnfO{ 9ndf v;fNg' kg]{5 .
l;df kvf{n M ;Ldf kvf{n tyf o;sf] hu cfg} :jfldTjsf] hUufdf lgdf{0f x'g' kg]{5 . ;fj{hlgs
tyf af6f] tkm{sf] ;Ldf kvf{nsf] prfO{ !=^) dL6/ eGbf cUnf] lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . ;f] eGbf dfly
)=^) dL6/ cUnf] yk v'Nnf lsl;dsf] af/ lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
9n lgsf; M zf}rfno kfgL tyf kmf]x/ kfgL -l;Gsafy , af; j]l;g , ;fj/, jfy?d, eO[{ aUg]_ sf] nflu
5'f5'} lgsf; u/L jfy?d, efG;f / zf}rfnoaf6 cfpg] kfgLsf] kfOk lg/LIf0f d+ufn eP/ :yfgLo lgsfosf]
k"j{ :jLs[lt lnO{ ;fj{hlgs 9ndf v;fNg' kg{]5 .
;Ldf kvf{n M ;Ldf kvf{n tyf ejgsf] hu cfkmg} :jfldTjsf] uUufdf lgdf{0f x'g' kg{]5 / ;fj{hlgs hUuf
tyf af6f] tkm{ !=^) ld6/ eGbf prfO{sf] kvf{n lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . ;f] dflyaf6 )=^) ld6/ cUnf] yk
v'Nnf lsl;dsf] af/ lgdf{0f ug{ eg] ;lsg]5 .

10

;8s -af6f] _ ;DaGwL Joj:yf


gu/ If]qleqsf ;8s -af6f]_ x? M gu/If]qsf] ljBdfg / lj:tf/ x'g] af6f]sf] cj:yfnfO{ cfwf/dfgL
gu/ If]q leq ePsf / aGg] ;8s -af6f]_ x?sf] juL{s/0f lgDg cg';f/ jf6f]sf] k|:tfj ul/Psf]5 .
s M dgf]x/f k'n -nf}xlsNynL_ b]lv xg'dGt] k'n;Ddsf] c/lgsf] /fhdfu{df s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ @%
ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
v M dgf]x/f k'nb]lv afxfvf ahf/ x'Fb} lgsf];]/f v:of v';' vf]nfsf] k'n;Ddsf] -l;gfd+un
gu/sf]6_ k'/fgf] af6f] ;8s v08df s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ !) ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f
sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
u M b]xfosf ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ %=% ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!_
@_
#_
$_
%_
^_
&_
*_
(_
!)_
!!_
!@_
!#_
!$_
!%_
!^_
!&_
!*_
!(_
@)_

Ifo/f]u c:ktfnsf] klZrdkl c/lgsf] /fhdfu{ -;'Gb/ gu/ rf]saf6 afnsf]6 hfg] xg'dGt]
vf]nfsf] k'n;DDf .
c/lgsf] /fhdfu{ uf3/ rf]saf6 ;fgf] l7dL SofDk; k'/fgf] af6f];Dd hf]8\g] -sf]nf]gL ;8s_ .
c/lgsf] /fhdfu{ -Ifo/f]u c:ktfnsf] klZrdkl_ af6 lji0f's'08n l;l4sfnL rf]s x'+b} k'/fgf]
af6f];Dd .
xg'dGt] vf]nfb]lv c/lgsf] /fhdfu{ aKkf, hnv' , kf]a' , kf6L laxf/ x'+b} x'nfs rf]s afxfvf ahf/
k'/fgf] af6f];Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ k"j{ -kz'klt l:klg ldN;sf] pQ/tkm{_ af6 aKkf u]6;Dd .
e'nfFv]n,hnv' nfjf8f]n,sd]/f]6f/, /fhs'nf] x'b} xg'dGt] k'n;Dd .
xg'dGt] vf]nfb]lv c/lgsf] /fudfu{, /fhs'nf] ;+udsf]nf]gL x'+b} k'/fgf]af6f] nf]uf] sf/vfgf;Dd .
;fgf] l7dL -P;=cf]=P;= _ af6 vknf ldn/f]8 rf]s;Dd .
vknf b]lv d"n ;8s;Dd hf]8g] jf6f] .
!@ g+ sf] ;fg'6f/ rf]s b]lv af]8] hfg] d'n af6f];Dd .
afxfvf ahf/ led;]g :yfgb]lv af]8] ;fg'6f/ rf]s;Dd .
g=kf=sf] pQ/ tkm{sf] af6f]b]lv l;G6L6f/;Dd hf]8g] jf6f] .
af]8] ;fg'6f/ rf]sb]lv b'jfsf]6 uf=lj=;= l;dfgf;Dd .
k'/fgf]af6f] kbd O08li6h /fhs'nf] x'+b} l;lG66f/ k"j{kl ;8s;Dd .
lxdfno k|f= ln= lgsf];]/faf6 l;G6L6f/ k"j{kl ;8s;Dd .
af]8] ;fg'6f/ rf]saf6 l6ugL x'+b} b'jfsf]6 uf=lj=;= l;dfgf;Dd .
af]8] ;fg'6f/ rf]saf6 d"nkfgL uf=lj=;= hf]8\g] dgf]x/f k'n;Dd .
gub]z w'Grf]rf]sjf6 dgf]x/f uf]7f6f/;Dd .
jxfvf jhf/ k'/fgf]af6f] x'nfs /f]8af6 g=kf= ejg x'+b} ldn/f]8;Dd hf]8\g] .
ldn/f]8 sfdL6f]naf6 lyldnf af6f] af]8] l//f]8;Dd hf]8\g] .

11

3 M s]Gb|sf] ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ $ ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M
!_
@_
#_
$_
%_
^_
&_
*_
(_
!)_
!!_
!@_
!#_
!$_
!%_
!^_
!&_
!*_
!(_
@)_
@!_
@@_

c/lgsf] /fhdfu{ sf}zn6f/rf]sjf6 jfnsf]6 hfg] k'n;Dd .


nf]xlsNynL j; :6k klZrd c/lgsf] oftfoft clkm; pQ/ klt{ hUufjf6 pQ/ w'|j wf/f,
vl/sf] jf6f] jfO{ufpFsf] wf/f, gf6\ofZj/L ;fgf]l7dL ;Dd hfg] jf6f] .
nfaf8]fnaf6 l;jf6f]n;Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ -Sofi6f]n u]6 5]psf] k"j{kl_ b]lv xg'dGt] vf]nf;DDf .
$ g+= df pNn]lvt af6f]sf] b'/Lsf] s/Lj larlt/af6 xg'dGt] vf]nf;Dd .
c/lgsf] /fhdfu{af6 a|fO6/ O08li6h x'+b} blIf0ftkm{ xg'dGt] vf]nf;Dd .
dWok'/ u]i6 xfp;jf6 s'08f]n x'b} /fhs"nf] hf]8g] jf6f] .
sf]nf]gL ;8saf6 xjfO{ ljefu pQ/ l;dfgf / Jof/]s x'+b} k'/fgf] af6f];Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ -Ifo/f]u c:ktfnsf] k"j{kl_ af6 t5'6f]n;Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ lxd On]S6f]lgS;af6 k"j{ x'+b} /fhs'nf];Dd .
ufrf{ af/]k'v -gub]zjf6_ ldn/f]8;Dd .
ltgwf/faf6 Gx" lx6L gub]z;DDf .
gub]z Wjfsfl;+af6 w'grf] kfvf;Dd .
gub]z TjfMuf l;r'6f]nb]lv l//f]8 sdnkf]v/L x'b} kfrf] Wjfsf;Dd .
;fg'6f/ blIf0f ;8sb]lv k"j{ x'+b} /fhs'nf];Dd .
l6sgLaf6 lgnaf/fxL h+un l;dfgf;Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ dgf]x/f k'n vfg]kfgL of]hgf x'b} j'9fyf]sL ufpF;Ddsf] jf6f] .
w'|j sfsL{sf] 3/jf6 ;fw'/fd v8\sfsf] 3/x'b} lgsf]z]/f hfg]jf6f] .
hnfv' hfg] jf6f]jf6 k"j{ x'b} e'Fnfv]n jf6 sd]/f]6f/ hfg] jf6f] hf]8\g] .
jf]8] ;fg'6f/ b]lv b\oj'6f]n;Dd .
ufv' k+rsGof dlGb/ b]lv l8n x'b} lgsf]z]/fsf] vx/];Dd .
sf}zn6f/ s'zne}/j dlGb/af6 lbks cfrfo{sf] 3/;Dd .

M b]xfosf] xsdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ # ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g .
!_
@_
#_
$_
%_
^_
&_
*_
(_
!)_
!!_
!@_

d"n ;8sjf6 vknf hfg] by"+nfF ;Dd .


sf}zn6f/ a; :6ksf] 5]paf6 klZrd x'b} sf}zn6f/ s'6'6f]n ;Dd .
sf}zn6f/ d"n ;8saf6 ;fuaf/L ls;fgdfu{ af6f] x'+b} uf3/ a; :6k;Dd .
hof jf]l8 :s"njf6 ldn/f]8 hf]8g] jf6f] .
c/lgsf] /fhdfu{ sf}zn6f/ wf]ljwf/faf6 8'kmn;Dd .
ju{sf] #& g+=sf] ;8saf6 l6=cfO{=l6=cfO{= x'+b} uf3/ sf]nf]gL ;8s;Dd hf]8g] .
ju{sf] #& g+=sf] ;8saf6 dfly pNn]lvt ^ g+= sf] ;8s;Dd hf]8\g] .
^ g+= df pNn]lvt ;8saf6 ;fgf] l7dL k'/fgf] af6f];Dd hf]8\g] .
uf3/ sf]nf]gL ;8saf6 lji0f's'08n lg/sf] ;8s;Dd .
uf3/ sf]nf]gL ;8saf6 lqe'jg cGt/fli6o ljdfg:ynsf] blIf0f l;dfgf x'+b} u ju{sf] $
g+= sf] ;8s;Dd hf]8\g] .
lqe'jg cGt/fli6o ljdfg:ynsf blIf0fk"j{ l;dfgfaf6 k"j{kl l;dfgf x'+b} pQ/k"j{
l;dfgf;Dd .
;fgf] l7dL Aof/]ssf] l;dfgf x'+b} sf]nf]gL lji0f's'08n hfg] ;8s;Dd hf]8\g] .
12

!#_
!$_
!%_
!^_
!&_
!*_
!(_
@)_
@!_
@@_
@#_
@$_
@%_
@^_
@&_
@*_
@(_
#)_
#!_
#@_
##_
#$_
#%_
#^_
#&_

uf3/ xjfO{ ljefusf] k"j{ aLr -l;dfgfaf6 !# g_+ sf] ;8s;Dd hf]8\g] .
jKkf dxfb]j:yfgaf6 afns'df/L psfnf] hfg] af6f];DDf .
jKkf u]6af6 nfjf8f]n ;8s;Dd .
nfjf8f]n ;8saf6 hnv' sd]/f]6f/ hfg] ;8s;Dd .
lxd On]S6f]lgS; 5]psf] af6f]af6 /fhs'nf]sf] af6f];Dd hf]8\g] .
k'/fgf] af6f]af6 hnv' /fhs'nf] ;8s;Dd hf]8\g] .
!* g+= sf] af6f]af6 hnv' /fhs'nf] ;8s;Dd hf]8\g] .
;fgf] l7dL SofDk;sf] pQ/tkm{ du/ ufp+ l//f]8 jf6f l//f]8 hf]8\g] ;8s;Dd .
lhNnf jg sfof{no ;fgf]l7dLsf] pQ/tkm{af6 af;jf/L x'+b} du/ ufp+;Dd .
;fgf]l7dLvknf hf]8\g] ;8s;DDf .
gub]z efl;+ lx6Lb]vL dfv]n;DDf .
gub]z Wjfsfl;+ 6f]naf6 dfv]n d'gL x+'b} sf}u af6f];Dd hf]8\g] .
g=kf= ejgsf] 5]pb]lv k"j{tkm{ led;]g rnlrq ejg x'+b} k'/fgf] af6f] k|x/L rf}sL;Dd .
l;G6L6f/ blIf0f ;8s cufl8sf] ;8s -!!ld6/ / * ld6/ ;8s hf]8\g] ;8s_ .
rqmky sdnkf]v/L ;8sjf6 j8f g+ ! Vof]rf hf]8g] ;8s;Dd .
jfUdtL cfon :6f]/sf] k"j{ tkm{sf] jf6f] x'b} sd]/f]6f/;Ddsf] ;8s .
e'Fnfv]n hfg] jf6f]jf6 k"j{ x'b} rnfFrf eGg]jf6f] t;f]tfdf hf]8g] .
k'/fgf] af6f] x's'd kmdf{l;l6sN; blIf0faf6 sd]/f]6f/sf] d"njf6f];Dd .
c/lgsf] /fhdfu{ nf}xlsNynLaf6 a'9fyf]sL uffp+ x'+b} l6sfynL hfg] xg'dGt] vf]nfsf]
k'n;Dd .
e/fO{ 6f]n Jof/]s u]6sf] pQ/k"j{af6 du/ ufp+ l//f]8;Dd .
d"n ;8sjf6 vknf hfg] by'+nf;Dd .
z+vw/ ;fVjf rf]saf6 xg'dGt] vf]nfsf] k'n;Dd .
sf}zn6f/ rf]saf6 hftLufn sdnkf]v/L x'+b} ;fgf] l7dL k'/fgf] af6f];Dd hf]8g] .
c/lgsf] /fhdfu{ o"y uf8]{gsf] k"j{lt/jf6 O{s'8f]n hfg] jf6f] .
c/lgsf] /fhdfu{ nf]xlsNynLjf6 ;fgf]l7dL hfg] d"n ;8s .

rM b]xfosf] xsdf s]Gb| /]vfb]lv b'j}tkm{ @ ld6/;Dd :yfO{ vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ lbOg] 5}g M
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=
!$=

sdn o"jf kl/jf/jf6 klZrd 3 ju{sf] @ g+ jf6f]df hf]8g] .


nf]s]Zj/ dxfb]j :yfgsf] klZrdsf] rf}jf6f]jf6 klZrd 3 ju{sf] @ g+ jf6f]df hf]8g] .
nf]s]Zj/ dxfb]j :yfgjf6 k"j{pQ/sf]jf6f] .
x]Nykf]i6jf6 klZrd 3 ju{sf] @ g+ jf6f]df hf]8g] .
x]Nykf]i6jf6 k"j{sf] O{Gb|sdnsf] jf6f]df hf]8g] .
ldlnlgod :s"nsf] pQ/ rf]sjf6 klZrd 3 ju{sf] @ g+ df hf]8g] jf6f] .
lzjgu/ rf]sjf6 klZrdsf] jf6f] .
ldlnlnod :s"nsf] pQ/ rf]sjf6 j}ufpFhfg] jf6f] .
nf]xlsNynL j; :6kjf6 k"j{ c/lgsf] /fhdfu{jf6 blIf0f u0f]z :yfg dlGb/ b]lv blIf0fsf]
rf}jf6f]df hf]8g] jf6f] .
j'9fyf]sL ufpFsf] cf]/fnf]jf6 klZrd vl/sf] ?v;Ddsf] jf6f] .
nf]xlsNynL j; :6kjf6 k"j{ rf}jf6f]jf6 blIf0fcf]/fnf] u} g;{/L e} hfg] jf6f] .
;fls{sf] kfvfjf6 pQ/ bxfnsf] 3/ x'b} !& j8f hf]8g] jf6f] .
;fls{sf] kfvf]jf6 pQ/ klZrd bxfnsf] 3/ cuf8Lsf] rf]sjf6 blIf0f / klZrd tkm{sf] jf6f] .
u0f]z:yfg b]lv blIf0f rf}jf6f]jf6f]jf6 klZrd 3 ju{sf] !& g+ sf] jf6f];+u hf]8g] .
13

!%=

!^=
gf]6 M -s_

-v_

OGb| sdn wf/f 6]rf{6f/b]lv 6]rf{6f/;DDf .


Zofd s[i0f kf}8n / k|lbk zdf{sf] 3/sf] ljrjf6 hfg] jf6f] .
ju{ sb]lv ;Dd pNn]lvt af6f]x?afx]s gu/ If]q leqsf @=$) ld6/b]lv $=)
ld6/;Dd rf}8fO{ ePsf cGo af6f]x?nfO{ df]6/af6f] dfgL o:tf af6f]x?sf] rf}8fO{ @ @
$ ld6/ sfod ul/Psf] 5 . $=) ld6/ eGbf a9L rf}8fO{ ePsf] pk/f]Qm ju{x?df gk/]sf]
af6f] ePdf sfod /x]sf] rf}8fO{sf cfwf/df pQm ju{df ;dfj]z eP ;/x dflgg]5 .
o; ljlgoddf pNn]v gePsf gu/ ljsf; ;ldltjf6 k|:tfljt tyf lj:tfl/t jf6f] gu/ ljsf;
;ldltjf6 tf]s] jdf]lhd sfod ul/g]5 .

14

kl/R5]b $

eQmk'/ gu/kflnsf If]q leq ul/g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08

kl/R5]b $
- o; kl/R5]bdf g;d]l6Psf ljifox?df kl/R5]b ! sf] ;fdfGo Joj:yfdf plNnlvt k|fjwfg
nfu" x'g]5 _
eQmk'/ gu/sf] k/Dk/fut g]jf/L jf:t'snf, ;fF:s[lts ;Dkbf / df}lns zx/L :j?knfO{ ;+/If0f, ;Dj4{g /
;'Jojl:yt ug]{ tyf ef}lts k"jf{wf/x? ;d]t ljsf; ub}{ :jR5 ;kmf jftfj/0f sfod ug]{ / P]ltxfl;s gu/nfO{ hLjGt
/fVg], a9\bf] zx/Ls/0f / ef}lts ljsf;nfO{ ;d]t of]hgfj4 tl/sfn] Jojl:yt ub}{ hfgsf nflu gu/kflnsf If]qleqsf]
e"efunfO{ e"pkof]usf] gSzfdf b]vfP adf]lhd lgDg cg';f/ If]qut ljefhg ul/Psf] / lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 ;d]t
tf]lsPsf] 5 .
!= k/Dk/fut ;fF:s[lts cfjf;Lo If]q
@=ljsf;zLn If]q
#= xl/t If]q
!= k/Dk/fut ;fF:s[lts cfjf;Lo If]q M
P]ltxfl;s / ;fF:s[lts k[i7e"ld af]s]sf] / k/Dk/fut g]jf/L jf:t'snf / ljleGg ;+:s[ltn] el/k"0f{ 3gf
a:tLnfO{ k/Dk/fut ;fF:s[lts cfjf;Lo If]q egL tf]lsPsf] 5 . k'/ftflTjs, ;fF:s[lts / jf:t'snfTds
b[li6sf]0fn] o; If]qnfO{ lgDg pkIf]qdf ljefhg ul/Psf] 5
-s_ ;+/lIft :df/s pkIF]q
-v_ ;fF:s[lts ;Dkbf pkIf]q
-u_ ;lGgs6 pkIf]q
-s_ ;+/lIft :df/s pkIf]q M
o; pkIf]q leq k'/ftflTjs, P]ltxfl;s dxTjsf b/jf/, dlGb/, axfn, jxL cflb k/]sf] x'Fbf o; If]qsf]
P]ltxfl;s, ;fF:s[lts Pj+ jf:t'snfTds jftfj/0fdf k|lts"n c;/ gkf/L k/Dk/fut jf:t'snfsf] ;+/If0f x'g]
u/L lgdf{0f / ;'wf/ ug{ :jLs[lt lbg ;lsg] 5 . o; If]qsf] k/Dk/fut ejgsf] ;+/If0f Joj:yf / lgdf{0f
;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd x'g]5 M
!=

o; pkIf]qdf dNnsfnLg, zfxsfnLg / /f0ffsfnLg jf:t'snfsf] zx/L :j?k;+u jftfg's'lnt x'g] u/L
k'gM lgdf{0f, dd{t ;'wf/ / gofF lgdf{0f ug{ lbOg]5 . k/Dk/fut 3/x?nfO{ ltgLx?sf] df}lns :j?kd}
sfod /fVg k|f]T;flxt ul/g]5 . :jLs[ltsf nflu k]z x'g cfpg] gSzfdf z}nLut ?kdf cfjZos
b]lvPdf :yfLo lgsfon] cfjZos ;+zf]wg ;d]t u/fpg ;Sg]5 .

@=

o; pkIf]qdf ejgsf] dd{t, k'gM lgdf{0f / gofF lgdf{0f ug{ k]z x'g cfpg] gSzfdf k'/ftTj ljefusf]
k"j{ :jLs[lt / l;kmfl/; cfjZos kb{5 . k'/ftTj ljefuaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf] gSzfdf
gu/kflnsfn] cGo gSzf ;/x cfjZos hfFra'em ug{ ;Sg]5 / ljefunfO{ hfgsf/L lbP/ k|frLg
:df/s ;+/If0f P]g / ;f]af6 lgb]{lzt lgdf{0f ;DaGwL dfkb08leq /x]/ cfjZos ;+zf]wg ;d]t ug{
u/fpg ;Sg]5 .

#=

;fljs ejgnfO{ v08Ls/0f ubf{ ljz]if snfTds ofn, 9f]sfx? OToflb ;fljs adf]lhd /fVg kg]{5 .
s'g} klg efusf] df]x8f @=$ ld6/ eGbf sd x'g' x'Fb}g .

$=

;fljs 3/ dd{t ug]{ jf k'gM lgdf{0f ubf{ sfi7snfsf pTs[i6 ;+/rgfx? h:t} l6sL ofn, ;+ofM,
9f]sf, yfd cflb / 6]/fsf]6fx? ;d]t ;fdfGo ;/;kmfO{ / dd{taf6 k'gMk|of]u ug{ ;lsg] b]lvPdf To:tf
j:t'x? k'g{ko| f]u ug]{ u/L :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
2

%=

df}lns jf:t'snf cg'?ksf] ejgx?sf] lgdf{0fnfO{ k|f]T;flxt ug{sf] nflu 3/ lgdf{0f ubf{ k|bfg ug]{
;'ljwf / ;x'lnot :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . snfTds j:t'x?sf] dd{t ;+ef/df :yfgLo
lgsfon] cfjZos k|fljlws / cfly{s ;xof]u ;d]t k|bfg ug{ ;Sg]5 .

^=

lsQf gfkL gSzfdf b]vfOPsf] / xfn e}/fv]sf] ;fj{hlgs tyf lghL rf]snfO{ oyfjt sfod /fVg'
kg]{5 . ;fljs rf]ssf] ;+/If0f / ;Dj4{g ug]{ sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g}
k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg] 5}g . rf]sdfly ;fljs ePsf] afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f, afb{nL lgsfNg
kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{ rf]ss} lx:;f dflgg]5 .

&=

k'/ftflTjs / ;fF:s[lts dxTjsf ;Dkbf h:t} kf6L, kf}jf, ;tn, dlGb/, r}To, jxf, Bf]5]+, 9'+u]wf/f,
kf]v/L cflbnfO{ k|lts"n c;/ gkg{] u/L dfq lgdf{0f ug{ cg'dlt lbOg]5 . jf:t'snfut ?kn] ljz]if
dxTj af]s]sf k'/fgf 3/x/nfO{ ;+ej eP;Dd dd{tsf] nflu dfq cg'dlt lbg ;lsg]5 . k'/ftflTjs /
;f+:s[lts b[li6n] ljz]if dxTj af]s]sf lghL :jfldTjsf 3/x? ;dodf plrt ;+ef/ geO{ jf cGo
sf/0faf6 dfl;g nfu]sf] 7x/ ePdf :yfgLo lgsfon] lgodfg';f/ ;f] 3/x? v/Lb jf clwu|x0f ;d]t
ug{ ;Sg]5 .

*=

o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g]5 M

l;=g+=

ejgsf] lsl;d

!=

vfnL hUufdf @ cfgf @ k};f ;Dd


3/ lgdf{0f ubf{
@ cfgf @ k};f eGbf a9L *)%
ejg agfpg
&&) ju{ lkm6
dWo] h'g a9L #% lkm6 - !)=&
dL=_
x'G5

@=

#=

;fljs
k'gMlgdf{0f

hUufsf] If]qkmn

clwstd
u|fp08
()%

clwstd prfO{

clwstd
tnf

nf]/
xfO6
Go"gt &
kmL6 ^
OGr

!))%

cfkm\gf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;+u ldNg] u/L )=#)=$% ld6/ -!!=% kmL6_ prfO / )=^ ld6/ -@ lkm6_
;Ddsf] rf}8fOsf] k]6L agfpg kfOg]5 . le/fnf] af6f]df k]6Lsf] prfO{ ln+bf dWo ljGb'af6 gflkg] 5 .
pk/f]Qm prfO{ / rf}8fO{ eGbf a9L ;fljs k]6L eP ;f]sf] prfO{eGbf ga9\g] u/L dfq lgdf{0f ug'{kg]{
x'G5 .

!)=

gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ eofx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf eofsf] rf}8fO slDtdf )=*
ld6/ -@ lkm6 &=% OGr_ x'g] u/L agfpg' kg]{5 . 5fgf]eGbf aflx/ b]lvg] u/L !)=& ld6/ -#% lkm6_
prfO{eGbf dfly nu]/ eof v08 agfpg / 5f]Kg kfOg] 5}g .

!!=

o; If]qdf j];d]G6 agfpg] u/L cg'dlt lbOg] 5}g .

!@=

3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 . em\ofn
9f]sfsf lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf, ;'vL{ Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df ;fdfGotof l;d]G6,
r'gf cflb /fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf r'gf,
;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 .

!#=

ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ / pQm ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{ dNnsfnLg, zfxsflng /
/f0ffsflng z}nL cg';f/sf] cfsf/ k|sf/sf] x'g' kg]{5 . a'Oundf k/Dk/fut ofnx? /fVg ;lsg] 5 .
9f]sfdf vfkfx? sf7sf x'g'kg]{ / kmnfd] /f]ln ;6/, lu|n / r]g u]6 cflb /fVg kfOg] 5}g . ofnx?
lahf]/ d'v] x'g' kg]{5 . e'O{ tNnfdf Psd'v] ofn dfq /fVg kfOg] 5 . cGo ljhf]/d'vL ofnsf] xsdf
k|lt sjn )=&% ld6/ -@ ^_ sf] b/n] Go"gQd rf}8fO{ sfod ug'{ kg]{5 . nfDrf] ofn 9f]sfsf] prfO{

/ rf}8fO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd x'g' kg]{ 5 . juf{sf/ em\ofnx? )=() ld6/ X )=() ld6/
eGbf 7"nf] x'g' x'Fb}g . ;fljs em\ofn 9f]sf / ;f]xL z}nLdf agfOPsf gofF em\ofn 9f]sfsf] k|of]unfO{
cfjZostf cg';f/ k|f]T;flxt ug{ ;lsg]5 .
!$=

3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld= -^ OGrL_ ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL
sfg]{; /fVg ;lsg]5 . sfg{]; ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L agfpg' kg]{5 .

!%=

;8stkm{sf] df]x8fdf cfkm\gf] hUufdfly kg]{ u/L a9Ldf )=* ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg
;lsg] 5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . k5fl8sf] gLlh hUuftkm{
@ ld6/sf] ;]6Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnfb]lv /fVg ;lsg] 5 . ! ld6/eGbf a9L
rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .

!^=

clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO{;Ddsf] an]gL kfvf rf]s / af6f] tkm{ afx]s
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . af6f] / rf]stkm{ cfkm\gf] hUuf x'g'kg]{ jfWo ul/g] 5}g . kfvf
;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/ ldNg] u/L xfNg' kg{] 5 . ejgsf] an]gL kfvf, d"n
5fgf / eof 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 . 5fgfdf
clgjfo{ ?kdf lem+u6L6fonn] 5fpg' kg]{5 .

rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g] ejgsf]
ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl Ps kfv] 5fgf /fVg ;lsg]5 . 5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf
kg]{lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf,
Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g .
To:tf cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg
:yfglo lgsfon] lgb]{zg lbg ;Sg]5 . lgodfg';f/ kfpg] clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf cj:yf x]/L k'/ftTj
ljefu jf g=kf=n] ljz]if lgb]{zg lbPsf] cj:yfdf afx]s eofsf] efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu sf}zLsf]
?kdf v'Nnf /fVg ;lsg]5 .
!&=

clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] ## k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 . ljz]if kl/l:yltdf ;DalGwt ljz]if1 ;lxtsf] ;ldltsf] /fo lnO{ :yfgLo lgsfon] sf}zLsf]
If]qkmndf yk36 x'g] u/L sf}zL /fVg lbg jf glbg klg ;Sg]5 .

!*=

;fljs adf]lhd dd{t, tNnf yk / k'glgdf{0fdf afx]s ;fdfGotof lgdf{0f ug]{ ejgaf6 Kn6df lgDg
cg';f/ ;]6\Aofs 5f]l8Psf] x'g' kb{5 . ;]6 Aofs b"/Ldf ROW lgwf{/0f ePsf ;8sx?sf] xsdf a9Ldf
)=() ld6/;Dd / cGo af6f]df )=^ ld6/;Dd v'8\lsnf jf k]6L /fVg ;lsg] 5 . pQm ;]6Aofs b"/Ldf
dflyNnf] tNnfdf an]gL, 5fgf k|of]hgsf] nflu afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f cflb kg]{ u/L lgsfNg kfOg]
5}g .

!(=

;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s ;fdfGotof vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ af6f]tkm{
;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf] 7fpFdf ;8s dfkb08 cg';f/ jf ;8s dfkb08 lgwf{/0f gePsf]
cj:yfdf Go"gtd ! ld6/ cfkm\gf] hUuf 5f8L lgdf{0f ug'{kg]{ 5 . t/ k/Dk/fut :j?knfO{ sfod /fVg]
b[li6sf]0fn] lgdf{0f :ynsf] bfFof afFoftkm{ ;fljs 3/ jf 3/x? ePsf] cj:yfdf bfof+ afof+tkm{sf]
3/nfOg ldNg] u/L agfpg :jLs[lt lbg ;lsg] 5 . Psftkm{ dfq} 3/x? ePsf] cj:yfdf pk/f]Qm 3/
nfOgsf] ;'ljwf lbg jfWo x'g] 5}g .

@)=

;fdfGotof cfjf;Lo ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ofn 9f]sf, cfFvL ofn / e]lG6n]zg g/flvsg
Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .

@!=

;fljs 3/sf] dd{t tNnf yk / k'glg{df{0fsf] cj:yfdf afx]s gofF lgdf{0f / k'g{lgdf{0fdf bfFof afFof /
k5fl8tkm{ ofn 9f]sf tyf e]lG6n];g /fVg Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf !=% ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f
ug{ kfOg]5 . olb cfjf;Lo k|of]hgsf] ejgsf] lKnGy Pl/of !%)) ju{ kmL6eGbf a9L x'g uPsf]
cj:yfdf Kn6 l;dfgfaf6 @=% ld6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ lbOg]5 .

ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'f5'} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df klg
PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s ejgsf] 5'f5'} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . bfFof afFoftkm{ !=%
ld6/ g5f8\g] xf] eg] ;+lwof/sf] lnlvt dGh'/L ljgf ofn 9f]sf / e]lG6n]zg /fVg kfOg] 5}g .
@$=

-v_

o; If]qdf s'g} lsl;dsf] krf{, kf]i6/ 6fF:g kfOg] 5}g . cj;/ ljz]ifdf /flvg] t'n, Aofg/ afx]s
Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu /flvg] ljleGg k|sf/sf] lj1fkg kf6Lsf] nflu gu/kflnsfsf] k"j{ :jLs[lt
lng' kg]{5 . b[Zo k|b'if0f ug]{ / ;fF:s[lts / wfld{s b[li6sf]0fn] cfklQhgs b]lvPdf To:tf lj1fkg
kf6L t'?Gt x6fpg nufpg ;lsg] 5 .
;fF:s[lts ;Dkbf pkIf]q M
o; pkIf]q leq e"pkof]usf] gS;fdf b]vfOP adf]lhd k/Dk/fut P]ltxfl;s ljsf; qmddf ljsf; x'Fb}
cfPsf] k'/fgf] z}nLsf zx/ -cj{g Sof/]S6/_ emNsfpg] vfnsf af6f]x?, rf]sx? / To; jl/kl/sf af6f] jf
rf]]s;+u hf]l8Psf lsQfdf ag]sf ejgx? / k/Dk/fut z}nLsf 3/ ejgx? / dlGb/x? cflb kb{5g\ . oL
af6f] / rf]sx?sf] 7fFp 7fFpdf ;fF:s[lts tyf wfld{s :ynx? / k/Dk/fut z}nLsf s]xL g]kfnL 3/x?
cem} afFsL /x]sf 5g\ . t;y{ o; If]qleqsf oL k'/fgf cj{g Sof/]S6/ emNsfpg] jf:t'snf, ;fF:s[lts
tyf wfld{s :ynx?sf] ;fy} k/Dk/fut z}nLsf jf:t'snfnfO{ ;+/If0f ;Djw{gdf k|lts'n c;/ gkg]{ u/L
gofF lgdf{0f jf dd{t sfo{sf] nflu g=kf=n] lgDg adf]lhd :jLs[lt lbg ;Sg] 5 .

!=

o; pkIf]qdf k/Dk/fut df}lns g]jf/L jf:t'snfsf] zx/L :j?k;+u jftfg's'lnt x'g] u/L k'gM lgdf{0f,
dd{t ;'wf/ / gofF lgdf{0f ug{ lbOg]5 . k/Dk/fut 3/x?nfO{ ltgLx?sf] df}lns :j?kd} sfod /fVg
k|f]T;flxt ul/g]5 . :jLs[ltsf nflu k]z x'g cfpg] gSzfdf z}nLut ?kdf cfjZos b]lvPdf g=kf= n]
;+zf]wg;d]t u/fpg ;Sg]5 .

@=

;fljs ejgnfO{ :yfgLo lgsfosf] k"j{ :jLs[lt ljgf v08Ls/0f ug{ kfOg] 5}g . v08Ls/0f ubf{ ljz]if
snfTds ofn, 9f]sfx? lj?k x'g] u/L sf6\g kfOg] 5}g . v08Ls/0f eO{ aGg] s'g} klg efusf] df]x8f
@=$ ld6/eGbf sd ePdf gu/kflnsf :jLs[lt lbg jfWo x'g] 5}g .

#=

;fljs 3/ dd{t ug]{ jf k'gM lgdf{0f ubf{ olb sfi7snfsf pTs[i6 ;+/rgfx? h:t} l6sL ofn, ;+of,
9f]sf, yfd cflb / 6]/fsf]6fx? ;d]t ;fdfGo ;/;kmfO{ / dd{taf6 k'gM k|of]u ug{ ;lsg] b]lvPdf To:tf
j:t'x? k'gM k|of]u ug]{ u/L dfq gSzf :jLs[lt lbOg]5 .

$=

df}lns jf:t'snf cg'?ksf] ejgx?sf] lgdf{0fnfO{ k|f]T;flxt ug{sf] nflu 3/ lgdf{0f ubf{ k|bfg ul/g]
;'ljwf / ;x'lnot :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . snfTds j:t'x?sf] dd{t ;+ef/df :yfgLo
lgsfon] cfjZos k|fljlws / cfly{s ;xof]u ;d]t k|bfg ug{ ;Sg]5 .

%=

lsQf gfkL gSzfdf b]vfOPsf] / xfn e}/fv]sf] rf]snfO{ oyfjt sfod /fVg' kg]{5 . ;fljs rf]ssf]
;+/If0f / ;Dj4{g ug]{ sfo{ rf]s pkef]ustf{sf] x'g]5 / rf]sdf cGo s'g} k|sf/sf] lgdf{0f sfo{ ug{ kfOg]
5}g . ;fy} rf]sdfly ;fljs ePsf] afx]s SofG6Ln]e/, sf]7f, afb{nL lgsfNg kfOg] 5}g . rf]ssf] k]6LnfO{
rf]ss} lx:;f dflgg]5 .

^=

k'/ftflTjs / ;fF:s[lts dxTjsf ;Dkbf h:t} kf6L, kf}jf, ;tn, dlGb/, r}To, jxf, Bf]5]+, 9'+u]wf/f, kf]v/L
cflbnfO{ k|lts"n c;/ gkg{] u/L dfq lgdf{0f ug{ cg'dlt lbOg]5

&=

o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf]
clwsQd u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd x'g]5 M

l;=g+=

ejgsf]
lsl;d

hUufsf] If]qkmn

!=

@ cfgf @ k};f;Dd

@=

@ cfgf @ k};f eGbf


a9L

;fljs
k"gMlgdf{0f

clwstd
u|fp08 se/]h
()%

clwstd prfO{
#% lkm6 - !)=& dL=_

*)%

clwstd
tnf
Go"gtd
$
& lkm6 ^
OGr
$

&&) ju{
lkm6 dWo]
h'g a9L
x'G5 .
!))%

*=

cfkm\gf] hUufdf l5d]sLsf] 3/;+u ldNg] u/L )=$% b]lv )=^ ld6/ prfO{ / )=^ ld6/;Ddsf] rf}8fOsf]
k]6L agfpg' kg]{5 . le/fnf] af6f]df k]6Lsf] prfO{ ln+bf aLraf6 gflkg] 5 . pk/f]Qm prfO{ / rf}8fO{
eGbf a9L ;fljs k]6L eP ;f]sf] prfO{eGbf ga9\g] u/L dfq lgdf{0f ug'{kg]{ x'G5 .

(=

gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ eofx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf eofsf] rf}8fO slDtdf )=&%
ld6/ x'g] u/L agfpg' kg]{5 . 5fgf]eGbf dfly nu]/ eof v08 agfpg / 5f]Kg kfOg] 5}g .

!)=

o; If]qdf k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]an l8k|m]G;sf] xb;Dd ;]ldj];d]G6 agfpg ;lsg] 5 . j];d]G6
agfpg] u/L cg'dlt lbOg] 5}g . Ps tNnf;Ddsf] ;]ldj];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g] 5}g .

!!=

3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 . em\ofn
9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf ;'vL{sf] Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df l;d]G6, r'gf cflb
/fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf ;fljs adf]lhd
r'gf ;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 . aflx/af6 b]lvg] u/L RCC / l:6n Frame Structure /fVg kfOg]
5}g . cf/=l;=l;= / :6Ln Frame structure gb]lvg] u/L O{6f jf sf7n] 5f]kL RCC / :6Ln Frame
structure df ejg agfpg ;lsg] 5 . RCC / :6Ln Frame structure dfq agfO{ cw'/f] u/L 5f8\g
kfOg] 5}g .

!@=

ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ / pQm ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{ dNnsfnLg, zfxsflng /
/f0ffsflng z}nL cg';f/sf] cfsf/ k|sf/sf] x'g' kg]{5 . a'Oundf k/Dk/fut ofnx? /fVg ;lsg] 5 .
9f]sfdf vfkfx? sf7sf x'g'kg]{ / kmnfd] /f]ln ;6/, lu|n / r]g u]6 cflb aflx/af6 b]lvg] u/L /fVg
kfOg] 5}g . ofnx? lahf]/ d'v] x'g'kg]{5 . e'O{ tNnfdf Psd'v] ofn dfq /fVg kfOg] 5 . cGo
ljhf]/d'vL ofnsf] xsdf k|lt sjn )=&% ld6/ -@ ^_ sf] b/n] Go"gQd rf}8fO{ sfod ug'{ kg]{5 .
nfDrf] ofn 9f]sfsf] prfO{ / rf}8fO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd x'g' kg]{ 5 . juf{sf/ em\ofnx?
)=() ld6/ X )=() ld6/ eGbf 7"nf] x'g' x'Fb}g . ;fljs em\ofn 9f]sf / ;f]xL z}nLdf agfOPsf gofF
em\ofn 9f]sfsf] k|of]unfO{ cfjZostf cg';f/ k|f]T;flxt ug{ ;lsg] 5 .

!#=

3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld= -^ OGrL_ ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL
sfg]{; /fVg ;lsg] 5 . sfg{]; ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L agfpg' kg]{5 .

!$=

;8stkm{sf] df]x8fdf cfkm\gf] hUuf dfly kg]{ u/L a9Ldf )=* ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg
;lsg] 5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . rf]s / k5fl8sf] gLlh
hUuftkm{ @ ld6/sf] ;]6Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnfb]lv /fVg ;lsg] 5 . !
ld6/eGbf a9L rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .

!%=

!$=

lgodfg';f/ agfpg kfpg] clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO{;Ddsf] an]gL kfvf
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . af6f] / rf]stkm{ cfkm\gf] hUuf x'g'kg]{ jfWo ul/g] 5}g . kfvf
;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/ ldNg] u/L xfNg' kg{]5 . ejgsf] an]gL kfvf, d"n
5fgf / eof 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #) l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 . 5fgfdf
clgjfo{ ?kdf lem+u6L6fonn] 5fpg' kg]{5 .
rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g]
ejgsf] ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl Ps kfv] 5fgf /fVg cg'dlt lbg ;lsg] 5 .
5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf kg]{lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L
efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf, Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf
rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g . To:tf cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf
ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg g=kf=n] lgb]{zg lbg ;Sg]5 . lgodfg';f/ kfpg]
clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf cj:yf x]/L g=kf=n] ljz]if lgb]{zg lbPsf] cj:yfdf afx]s eofsf]
efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu sf}zLsf] ?kdf v'Nnf /fVg ;lsg]5 .
clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] %) k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 . ljz]if kl/l:yltdf ;DalGwt ljz]if1;lxtsf] ;ldltsf] /fo lnO{ gu/kflnsfn] sf}zLsf]
If]qkmndf yk36 x'g] u/L sf}zL /fVg lbg jf glbg klg ;Sg]5 .

!&=

;fdfGotof cfjf;Lo ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ofn 9f]sf, cfFvL ofn / e]lG6n]zg g/flvsg
Kn6 hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .

!*=

;fljs 3/sf] dd{t / tNnf yk Pj+ k'gMlgdf{0fsf] cj:yfdf afx]s gofF lgdf{0fdf ofn 9f]sf tyf
e]lG6n];g /fVg Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf !=% ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . olb cfjf;Lo
k|of]hgsf] ejgsf] lKnGy Pl/of !%)) ju{ kmL6eGbf a9L x'g uPsf] cj:yfdf Kn6 l;dfgfaf6 @=%
ld6/ 5f8L dfq lgdf{0f ug{ lbOg]5 .
ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'f5'} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df
klg PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s ejgsf] 5'f5'} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . bfFof afFoftkm{
!=% ld6/ g5f8\g] xf] eg] ;+lwof/sf] lnlvt dGh'/L ljgf ofn 9f]sf / e]lG6n]zg /fVg kfOg] 5}g .

-u_

;lGgs6 pkIf]q
k'/fgf] zx/L efusf] ;fldKodf /x]sf] e"efunfO{ ;lGgs6 pkIf]q (Buffer Sub Zone) sf] ?kdf If]q ljefhg
u/L gS;fdf b]vfOPsf] 5 . ljz]iftM gu/sf]6 ;8s -Aof;L, d"n9f]sf, RofDxfl;+x v08_ sf] pQ/tkm{ / d"n9f]sf,
RofDxfl;+x / kl;v]n xg'dGt] k'n;Ddsf] ;8ssf] k"j{tkm{ R.O.W. b]lv !) ld6/ ulx/fO{;Ddsf] If]qnfO{ ;d]t
o;} pkIf]qdf uflePsf] 5 . o; pkIf]qdf k/Dk/fut z}nLsf 3/x? ce}m klg l56km'6 ?kdf b]lvG5 . ;fy} gofF
3/x? klg aGb} u/]sf] b]lvG5 . o;/L k'/fgf] zx/L If]q / gofF ljsf;zLn If]qaLrsf] ;dGjo :yn (Bridge)
?kdf o; pkIf]qsf] ;+/If0f / ljsf; x'g' kg]{ vfFrf] dx;'; u/L o; pkIf]qdf x'g] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
lgDg adf]lhd tf]lsPsf] 5 .

!=

o; pkIf]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn tyf prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg]{5 M

l;= ejgsf] lsl;d


g+=
!= vfnL hUufdf
@=

hUufsf] If]qkmn
@ cfgf @ k};f;Dd

clwstd
u|fp08 se/]h
()%

clwstd prfO{

@ cfgf @ k};f eGbf


*)%
a9L $ cfgf;Dd
&&) ju{ lkm6

dWo] h'g a9L


x'G5 .

#=

$ cfgf eGbf a9L ! &)% jf


!)(% ju{
/f]kgL;Dd

lkm6 dWo] h'g


a9L x'G5 .

$=

* cfgf eGbf a9L ! ^)% jf


/f]kgL;Dd

!(!& ju{
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .

! /f]kgL eGbf a9L

%=

^=

@=

;fljs
k"gMlgdf{0f

%)% jf
#@*% ju{
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .

clwstd
tnf

$
$! lkm6 - !@=% dL=_

!))%

gofF ejgsf] ;a} tNnfx?nfO{ eofx?sf] :nf]k a9Ldf $% l8u|L tyf eofsf] rf}8fO slDtdf )=*
ld6/ x'g] u/L agfpg' kg]{5 .
o; pkIf]qdf k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]an l8k|m]G;sf] xb;Dd ;]ldj];d]G6 agfpg ;lsg]
5 . j];d]G6 agfpg] u/L cg'dlt lbOg] 5}g . Ps tNnf;Ddsf] ;]ldj];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf
ul/g] 5}g .

#=

3/sf] aflx/L efusf] uf/f]df k|:6;+u b]lvg] u/L O{6fsf] uf/f] (Brick exposed wall) x'g' kg]{5 . em\ofn
9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; / jfn lkn/df r'gf ;'vL{sf] Knf:6/ ug{ ;lsg] 5 . uf/f]df l;d]G6, r'gf cflb
/fvL Knfi6/ ug{ kfOg] 5}g . t/ /f0ffsfnLg z}nLsf 3/x?sf] dd{t / k'g{lgdf{0fdf ;fljs adf]lhd
r'gf ;'vL{sf] Knfi6/ ug{ ;lsg] 5 . aflx/af6 b]lvg] u/L RCC / l:6n Frame Structure /fVg kfOg]
5}g . aflx/af6 cf/=l;=l;= / :6Ln Frame structure gb]lvg] u/L g]kfnL snfTds 9+uaf6 O{6f jf
sf7n] 5f]kL RCC / :6Ln Frame structure df ejg agfpg ;lsg] 5 . RCC / :6Ln Frame
structure dfq agfO{ cw'/f] u/L 5f8\g kfOg] 5}g .

$=

ofn 9f]sfx? sf7sf] x'g'kg]{ 5 / pQm ofn 9f]sfsf] rf}8fO{, prfO{sf] cg'kft !M!=% b]lv !M@ ;Dd
x'g' kg]{5 . em\ofnx? ljhf]/d'vL x'g' ' kg]{5 . / kTo]s Ps sjnsf] Go"gtd rf}8fO{ @ lkm6 ^ OGrLsf]

b/n] rf}8fO{ sfod x'g' kg]{5 . - k/Dk/fut z}nLsf em\ofn 9f]sfsf] ;fy;fy} dfly e]lG6n]zgo'Qm
em\ofn 9f]sf ;d]t /fVg ;lsg]5 . _
%=

3/sf] k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf % ;Dd uf/f]sf] ;txeGbf aflx/ lgsfnL sfg]{; /fVg ;lsg]5 .
sfg]{; /fv]sf] cj:yfdf ;se/ bfFof afFofsf] 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .

^=

lgodfg';f/ agfpg kfpg] clGtd tNnfeGbf d'lg dfq )=( ld6/ -# lkm6_ rf}8fO;Ddsf] an]gL kfvf
cfkm\g} hUufdf kg]{ u/L lgsfNg kfOg] 5 . kfvf ;se/ bfFof afFofsf] 3/sf] kfvf / an]gL;+u ;6fP/
ldNg] u/L xfNg' kg{] 5 . ejgsf] an]gL kfvf, d"n 5fgf / eof 5f]Kg] efu ;d]t @% l8u|Lb]lv #)
l8u|L;Ddsf] 9NsfOdf agfpg' kg]{5 . 5fgfdf clgjfo{ ?kdf lem+u6L6fonn] 5fpg' kg]{5 .
rf}+yf] tNnfsf] d"n 5fgf k/Dk/fut g]jf/L z}nLsf] b'O{ kfv] 5fgf x'g' kg]{5 . t/ lgdf{0f x'g]
ejgsf] ltg}lt/ c?sf] 3/n] 3]/]sf] ePdf ;8skl Ps kfv] 5fgf /fVg cg'dlt lbg ;lsg] 5 .
5fgfsf] jgfj6n] l5d]sLnfO{ afwf kg]{ / lgsf;sf] ;d:of kg]{ u/L agfpg kfOg] 5}g . 5fgf / aflx/L
efudf kfgL 6\of+sL, l8:s PG6]gf, Po/slG8zg ;]6, s'n/ ;]6, Solar Equipment cflb ;8s tyf
rf]saf6 b]lvg] u/L /fVg kfOg] 5}g . To:tf cfw'lgs ;]jfx? ;8s tyf rf]saf6 gb]lvg] u/L jf
ejgsf] jf:t'snfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L /fVg g=kf=n] lgb]{zg lbg ;Sg] 5 . lgodfg';f/ kfpg]
clGtd tNnf;Dd gagfpg] ePdf eofsf] efu le/fnf] 5fgf /fvL cGo efu sf}zLsf] ?kdf v'Nnf
/fVg ;lsg] 5 .

&=

;8s tkm{sf] df]xbfdf cfkm\gf] hUufdfly kg]{ u/L a9Ldf ! ld6/;Ddsf] afb{nL /fVg] ;'ljwf lbg ;lsg]
5 . t/ # ld6/eGbf sd rf}8fO{sf] af6f]df pk/f]Qm ;'ljwf lbOg] 5}g . rf]s / k5fl8sf] lghL hUuf
tkm{ @ ld6/sf] ;]6|Aofs /fvL ! ld6/;Ddsf] afb{nL klxnf] tNnf]b]lv /fVg ;lsg]5 . ! ld6/eGbf a9L
rf}8fO{ cfjZos ePdf ;f]xL adf]lhd yk ;]6Aofs 5f]8\g' kg]{5 .

*=

clwsQd prfO{ lgdf{0f ug]{ ePdf clGtd -rf}yf]_ tNnfdf 5fgfsf] &% k|ltzt;Ddsf] sf}zL agfpg
;lsg]5 .

(=

o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t, tNnf yk / k'glgdf{0fdf afx]s gofF lgdf{0f x'g] s'g} klg 3/ jf
ejgdf af6f]tkm{ slDtdf ! ld6/ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .

k/Dk/fut ;f+:s[lts cfjf;Lo If]qdf lgdf{0f x'g] ;fj{hlgs ejg ;DaGwL ljz]if Joj:yf
o; pkIf]qdf ;/sf/L, cw{ ;/sf/L, u}/;/sf/L / ;fdflhs ;+3, ;+:yfsf ejg, k|fylds ljBfno, tflnd s]Gb|,
k|lti7fg cflb ;d]t agfpg kfOg] 5 . s ju{sf] ejg agfpg kfOg] 5}g . v ju{sf] ejgsf] xsdf Ps}rf]l6
w]/} dfG5]x?sf] eL8 x'g] rnlrq ejg, c:ktfn, ;efu[x, wfld{s tyf g}lts k|jrg lbg] s]Gb|x?, sn]hx?sf]
nflu cg'dlt lbOg] 5}g . cGo ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu ljz]if Joj:yf lgDg adf]lhd x'g' kg]{5 M
!=

v ju{sf] ejgsf] nflu hUufsf] Go"gtd Ps /f]kgLeGbf sd x'g' x'Fb}g .

@=

u|fp08 se/]hsf] xsdf ljleGg ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu lgDgfg';f/ Joj:yf ul/Psf]5 .
v ju{sf]] ejgsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h $) k|ltzt;Dd lbg ;lsg]5 / u ju{sf] ejgsf]
nflu b]xfo adf]lhd clwstd u|fp08 se/]h lbg ;lsg]5 M
hUufsf] If]qkmn clwsQd kfpg] u|fp08 se/]h
)@@) ;Dd
*) k|ltzt
)@@) eGbf a9L $)) ;Dd
&) k|ltzt
)$)) eGbf a9L )*)) ;Dd
^) k|ltzt jf (%* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
)*)) eGbf a9L !))) ;Dd
%) k|ltzt jf !^$# ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
!))) eGbf a9L
$) k|ltzt jf @&#* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
;fljs k'gM lgdf{0f
!)) k|ltzt

#=

clwsQd prfO M ejgsf] clwsQd prfO{ ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf
!)=& ld6/ -#%)_ / ;GgLs6 pkIf]qdf !#=& ld6/ -$%)_ ;Dd cg'dlt lbg ;lsg]5 .

$=

ejgsf] clwsQd tNnf ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf # tNnf / ;GgLs6
pkIf]qdf $ tNnf;Dd cg'dlt lbOg] 5 .

%=

tNnfsf] prfO{ ;+/lIft :df/s pkIf]q / ;f+:s[lts ;Dkbf pkIf]qdf @=&$ ld6/ -( lkm6_ ;Dd /
;GgLs6 pkIf]qdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 .

^=

;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf]df ;8s dfkb08df yk @ ld6/ 5f]8]/ agfpg' kg]{5 . ;8s dfkb08
lgwf{/0f gePsf]df v ju{sf] ejgsf] nflu tLg ld6/ u ju{sf] ejgsf] nflu ! ld6/ 5f8\g' kg]{5 .

&=

v ju{sf] ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{5 . t/ v ju{sf] ejgsf] ;'ljwf / Joj:yfkgsf] nflu
agfOg] uf8{ xfp;, ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kfFr ld6/eGbf xf]rf] /
@)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / u ju{sf] cGo ;fj{hlgs ejgsf] nflu
hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .

*=

v ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{ . t/ v ju{sf] ejgsf] ;'ljwf / Joj:yfkgsf]
nflu agfOg] uf8{ xfp; ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kf"r ld6/eGbf
xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / u ju{sf] cGo ;fj{hlgs ejgsf] nflu
hUufsf] l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L agfpg ;lsg]5 .

(=

d"n eof tyf s/L8f]/ Go"gtd rf}8fO{ !=% ld6/ -% lkm6_ x'g' kb{5 . eofsf] Tread sf] Go"gtd
rf}8fO{ !! OGrL / Riser sf] clwsQd prfO{ & OlGr x'g' kg]{5 . olb k|To]s tNnfdf Floor Area
@%)) ju{ lkm6eGbf a9L x'g] / Travel Distance @% ld6/ eGbf a9\g uPsf] cj:yfdf cGo
;fj{hlgs ejgsf] xsdf klg Go"gtd ! j6f yk ;xfos eof x'g' kg]{5 . To:tf ;xfos eofsf]
rf}8fO{ Go"gtd ! ld6/ x'g' kg]{ 5 . %)) ju{ lkm6eGbf a9L lKnGy Pl/of ePsf ejgx?df ckf+u tyf
c;Qm JolQmx?;d]t e"O{+ tNnf / zf}rfno;Dd k'Ug ;Sg] u/L Ramp sf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . ;f]sf]
rf}8fO Go"gtd ! ld6/ /fVg' kb{5 / Ramp agfpFbf !M!) eGbf a9L :nf]k /fVg' x'Fb}g .

!)=

ejgsf] ;+/rgfut ;'/Iffsf] ;fy;fy} cfsl:ds cj:yfdf k|of]ustf{x?sf] ;'/Iffdf ;d]t k|lts'n c;/
gkg{] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws ;+/rgf
l8hfOgsf] ;fy;fy} Emergency Exit / Fire escape sf] ;d]t Joj:yf ug'[{kg]{ 5 . o:tf ejgx?df
cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6 ?kdf b]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .

!!=

v ju{sf ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu s"n Build up Area sf] @) k|ltzt;Dd kfls{sf] Joj:yf ug'{
kg]{5 .

!@=

/fli6o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ :yfgLo lgsfoaf6 tof/ ul/g]
lgb]{lzsfdf tf]lsPsf] k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{kg]{ 5 .
k'gZr M dfly pNn]lvt afx]s cGo k|fjwfgx? cfjf;Lo ejgs} dfkb08 nfu" x'g]5 .

gf]6 M s ju{ M cl86f]l/od, l;g]dfxn, ckf6{d]G6 ;efu[x h:tf ejg h:sf] s"n prfO{ !^ ld6/ jf % tNnf
eGbf a9L x'G5 .
v ju{ M s"n prfO{ !)=& !^ ld6/ jf $ jf % tNnf;Dd ePsf jf xhf/ ju{ lkm6 eGbf a9L lKnGy
Pl/of ePsf ;fj{Hlgs ejg hgfpg]5 .
u ju{ M x'nfs, :yfgLo Snj, j8f sfof{no / ;+3 ;+:yfsf ejgx? h;sf] s"n prfO{ !)=& ld6/ -#%
lkm6_ eGbf a9L gePsf] /lKnGy Pl/of !))) ju{ lkm6eGbf sd / tLg tNnf ebf sd ePsf] ejgx?
hgfpg]5 .

10

@= ljsf;zLn If]q M
k/Dk/fut zx/L If]q (core Area) sf] l;dfgfb]lv gu/ l;dfgf;Ddsf] e"efudf tf]lsPsf xl/t If]q
afx]ssf] efunfO{ ljsf;zLn If]q egL tf]lsPsf] 5 .
o; If]qdf t'ngfTds ?kdf a9L vfnL hUuf /x]sf] / cfjf;Lo / cGo k|of]hgsf] 3/x? aGg] qmd cem}
a9\b} hfg] l:yltdf ePsf]n] plrt of]hgf / Joj:yfkg ;d]tsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 . o; If]qnfO{
jt{dfg pkof]u / ;+efJotfnfO{ dWogh/ u/L of]hgfj4 ljsf;sf] nflu e"pkof]u gSzfdf b]vfP h:t} lgDg
lnlvt $ pkIf]qdf ljefhg ul/Psf] 5 .
s= cfjf;Lo pkIf]q
v= ljz]if of]hgfut pkIf]q
u= cf}Bf]lus pkIf]q
3= Jofkfl/s pkIf]q .
s=

cfjf;Lo pkIf]q M
k/Dk/fut cfjf;Lo pkIf]q, ljz]if of]hgfut pkIf]q, cf}Bf]lus pkIf]q / Jofkfl/s pkIf]q afx]ssf] o;
dfkb08n] lgif]w gul/Psf cfjf; agfpg of]Uo e"efunfO{ cfjf;Lo pkIf]q egL tf]lsPsf] 5 . j8f g+= $
l:yt lgb]{lzt hUuf ljsf; G.L.D. 3f]lift If]qsf] e"efudf eljiodf PsLs[t cfjf; cfof]hgf ;+rfng ug{
pko'Qm b]lvG5 . t/ cfof]hgf ;+rfng eO{ k"/f geP;Dd o;} pkIf]q cGtu{tsf] lgod nfu" ul/g] 5 . o;
pkIf]qdf lgdf{0f ul/g] ejg cflbsf] lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] 5 M
!= o; pkIf]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf] clwsQd
u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd sfod ul/Psf] 5 M
l;= ejgsf] lsl;d
hUufsf] If]qkmn
g+=
$ cfgf;Dd
!= vfnL hUufdf
@=

clwstd
u|fp08 se/]h
&)%

clwstd prfO{

$ cfgf b]lv *
^)%
cfgf;Dd
jf (%* ju{

$% lkm6

clwstd tnfsf]
tnf
prfO{
( lkm6
%
-@=&$
dL= _
( lkm6
%

* cfgf b]lv ! %)% jf


!^$# ju{
/f]kgL;Dd

$% lkm6

$% lkm6

lkm6 dWo] h'g


a9L x'G5 .

#=

lkm6 dWo] h'g


a9L x'G5 .

$=

! /f]kgL eGbf a9L

$)% jf
@&#* ju{
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .

@=

R.O.W lgwf{/0f ePsf af6f]x?df a9Ldf )=() ld6/;Dd k]6Lv'8\lsnf /fVg ;lsg] 5 . o;/L

#=

eofsf] Go"gtd rf}8fO )=() ld6/ -#)_ x'g' kg]{5 / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g' kg]{5 . v'8\lsnf]
prfO{ clwsQd * / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd ( x'g' kg]{5 .

k]6Lv'8\lsnf /fVbf ;se/ bfFofafFofsf] 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 . $ ld6/eGbf sd rf}8fO{
ePsf] af6f]sf] xsdf )=% ld6/;Ddsf] dfq k]6Lv'8\lsnf /fVg kfOg]5 .

11

-v_

$=

hUufsf] k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]jn l8km/]G;sf] xb;Dd ;]dLj];d]G6 agfO{ 3/ lgdf{0f ug{
kfOg]5 . Ps tNnf;Ddsf] ;]dL j];d]G6nfO{ prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . t/ ;]dL j];d]G6 PseGbf a9L
aGg] cj:yf ePdf tNnf] ;]dL j];d]G6eGbf dflysf] tNnfsf] e"O{+b]lv ;f] v08 jf gfnsf] s"n prfO{
gflkg]5 . j];d]G6 hUufsf] tNnf] u|fp08 n]enb]lv a9Ldf $ ld6/ ulx/f];Dd agfpg ;lsg]5 .
j];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . j];d]G6 agfpFbf ;fFwsf cGo 3/ tyf ;+/rgfnfO{ jfwf
gkg]{ u/L pko'Qm k|ljlw ckgfO{ ;'/lIft 9+un] agfpg' kg]{5 . j];d]G6 lgdf{0fsf] qmddf ;f+wsf 3/
tyf ;+/rgfnfO{ c;/ k/]df jf cGo lsl;dsf] Iflt ePdf ;f] sf] lhDd]jf/L lgdf{0fstf{ cfkm}n] jxg
ug'{ kg]{5 .

%=

;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf] ;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf] nflu
)=^) ld6/, u|f]an ;8ssf] nflu )=&% ld6/, slRr ;8ssf] nflu )=() ;Dd agfpg ;lsg]5 .
lkmN8df af6f] galg;s]sf] cj:yfdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . lgdf{0f:yn ;8seGbf xf]rf]
jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf] lKnGy agfpg' kg]{5 . lKnGysf]
prfO{ ;se/ bfFof afFof 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .

^=

ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ ;fdfGotof @=$) ld6/ x'g' kg]{5 .

&=

ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"O{+n] 9flsPsf]
If]qkmnsf] Go"gtd !) k|ltzt x'g' kg]{5 . :6f]/ / k"hf sf]7f afx]s cGo sf]7fx?df kof{Kt k|sfz /
qm; e]lG6n]zgsf] Joj:yf x'g' kg]{5 . ;fdfGotof Built up Area sf] @% k|ltzt;Dd dfq :6f]/ /
k"hf sf]7fsf] ?kdf /fVg kfOg]5 .

*=

ejgaLrsf] 6k5Hhf clwsQd )=^) ld6/ tyf 5fgfsf] nflu clwsQd )=() ld6/;Ddsf] x'g'
kg]{5 . em\ofn, 9f]sf dfly 5Hhfsf] ?kdf )=^) ld6/;Dd /fVg ;lsg]5 .

(=

>[+vnfj4 3/x?sf] xsdf O{6f b]vfpg' -Brick Expose) kg]{5 . t/ em\ofn 9f]sfsf] lsgf/f, sfg]{; /
jfn lkn/df Knf:6/ ug{ ;lsg]5 . c;+j4 3/x?sf] xsdf cfjZostf cg';f/ lkmlgl; ug{ ;lsg]5 .

!)=

>[+vnfj4 3/x?sf] xsdf uf/f]sf] ;tx aflx/ cfpg] (Projected) em\ofn 9f]sf /fVg kfOg] 5}g .
k/Dk/fut z}nLsf em\ofnx?sf] ;fy;fy} dfly e]lG6n]zgo'Qm em\ofnx? ;d]t /fVg ;lsg]5 . c;+j4
3/x?sf] xsdf cfjZostf cg';f/sf] cfsf/ k|sf/ / :j?ksf] em\ofn 9f]sf /fVg ;lsg]5 . Uof/]h /
k;n k|of]hgsf] nflu kmnfdsf] /f]ln ;6/, r]g u]6 ;d]t /fVg ;lsg]5 .

!!=

k|To]s tNnf 5'l6g] u/L a9Ldf !%) ld=ld=;Ddsf] sfg]{; /fVg ;lsg]5 . sfg]{; ;se/ bfFof afFofsf]
3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .

!@=

t];|f] tNnfdf )=() ld6/;Ddsf] 5fgf / kfvf /fVg ;lsg] 5 . 5fgf cfjZostf cg';f/ km\Nof6 jf
:nf]k ug{ ;lsg]5 .

!#=

km\Nof6 5fgf ePsf] xsdf lgodfg';f/ kfpg] clGtd tNnfdf Go"gtd ## k|ltzt sf}zL /fVg' kg]{5 .

!$=

lgdf{0f ug]{ ejgaf6 Kn6df lgDg cg';f/ ;]6\Aofs 5f]l8Psf] x'g' kb{5 . ;]6 Aofs b"/Ldf ROW
lgwf{/0f ePsf] ;8sdf a9Ldf )=() ld6/;Dd v'8\lsnf jf k]6L /fVg ;lsg] 5 . @) ;Ddsf] 6k
jf kfvf afx]s afb{nL SofG6Ln]e/, sf]7f cflb pQm ;]6Aofs b'/Ldf kg]{ u/L dflyNnf] tNnfdf lgsfNg
kfOg] 5}g . olb afb{nL SofG6Ln]e/ cflb lgsfNg] xf] eg] ;f] tkm{ e"O{+tNnfsf] aflx/L leQfsf] ;txb]lv
Projection ePsf] rf}8fO a/fa/sf] yk ;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 .

ljz]if of]hgfut pkIf]q


o; pkIf]qdf PsLs[t hUuf ljsf; sfo{qmd cGtu{t sdnljgfos cfjf; of]hgf, lnjfnL cfjf; of]hgf /
rf]vf, t'drf] / b'u'/] cfof]hgfleqsf Kn6x? kb{5g\ . eljiodf ;+rfng x'g] cGo PsLs[t hUuf ljsf; sfo{qmd
If]qsf] xsdf ljz]if ?kdf l;kmfl/; ul/Psf] cj:yfdf afx]s ;fdfGotof o;} pkIf]qsf] lgod nfu" ul/g] 5 .

12

j8f g+= $ l:yt G.L.D. If]q ;d]t cfjf; of]hgfsf] nflu ;+efJotf If]q ePsf]n] r/0fj4 ?kdf PsLs[t
cfjf; of]hgf nfu" ug]{ / of]hgf ;DkGg ePkl5 :jtM o; pkIf]qdf ufleg]5 . o; If]qdf lgdf{0f ul/g]
ejgsf] nflu lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd tf]lsPsf] 5 .
o; If]qdf ;fljs adf]lhd dd{t / k'glgdf{0fdf afx]s vfnL hUufdf gofF 3/ lgdf{0f ubf{ ejgsf] clwsQd
u|fp08 se/]h lgDg adf]lhd sfod ul/Psf]5 M
l;= ejgsf] lsl;d
hUufsf] If]qkmn
g+=
!= vfnL hUufdf $ cfgf;Dd
gofF 3/ lgdf{0f
ubf{

clwstd
u|fp08 se/]h
&)%

@=

$ cfgf b]lv * ^)%


cfgf;Dd
jf (%* ju{
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .

#=

* cfgf b]lv ! %)% jf !^$#


/f]kgL;Dd
ju{ lkm6 dWo]
h'g a9L x'G5 .

$=

! /f]kgL eGbf a9L

clwstd prfO{
$% lkm6
-!#=& dL=_
$% lkm6

tnfsf]
prfO{
* ) (
)
-@=$%
@=&$ dL=_

clwstd
tnf
%
-eof
5f]Kg]
;lxt_

-e"FO{ tNnfdf
# ld6/;Dd
/fVg ;Sg]5_

$)% jf
@&#* ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
x'G5 .
#=

ljz]if k|fjwfg M
ljsl;t Kn6af6 k"0f{ ?kdf l;+u} Kn6afx]s ;f] sf] s'g} 6'qmf lemsL laqmL ug'{ k/]df jf cGo s'g} k|sf/sf]
gfd;f/L ug'{ k/]df o; ljlgodfjnL -dfkb08_ sf] u|fp08 se/]h / lgdf{0f:yn ;DaGwL cfwf/e"t Joj:yfx?
k"0f{tof kfng u/L alg;s]sf] ejgsf] jl/kl/ 5f]8\g' kg]{ hUuf hlt xf] ;f] 5f8L afFsL hUuf dfq gfd;f/L
a]rljvg ug{ kfOg]5 . ;f] k|of]hgsf] nflu To:tf Kn6x? 6'qm\ofO{ gfd;f/L ug{ ;DalGwt cfof]hgf gu/kflnsf
jf gu/ ljsf;sf] l;kmfl/; lng' kg]{5 . ;f] l;kmfl/;sf] cfwf/df dfnkf]t sfof{non] Kn6x? 6'qmfO lbg
;Sg]5 . lsQfsf6af6 aGg] gofF Kn6x?sf] Go"gtd If]qkmn )@@) / df]x8f ^ ld6/ x'g' kg]{5 .

-u_

cf}Bf]lus pkIf]q
o; pkIf]q cGtu{t eQmk'/ ;fgf] cf}Bf]lus If]q / ;f]b]lv klZrdtkm{ gu/sf]6 ;8s / ;Nnf3f/L, b"w kf6L
;8saLrsf] ;+/lIft If]q / xl/t If]q afx]ssf] e"efu kg]{5 . o; If]qdf xfn klg cf}Bf]lus ultljlwx? a9\g]
qmddf /x]sf]n] kl5;Dd cf}Bf]lus k|of]hgsf] nflu ljsl;t ub}{ nlug] 5 . o; If]qdf sn, sf/vfgf, uf]bfdx?
pBf]us} gfddf dfq 3/ agfpg :jLs[lt lbOg]5 . o; If]qdf kz', kG5L kfng (Livstock) Joj;fosf] nflu
cg'dlt lbOg] 5}g . o:tf ejgx?sf] nflu P]g lgodn] g]kfn ;/sf/ cGtu{t ;DalGwt lgsfo -pBf]u dGqfno,
jftfj/0f dGqfno / :jf:Yo dGqfno cflb_ sf] ljz]if cg'dlt rflxg] Joj:yf u/]sf] v08df ;f] cg';f/ cg'dlt
lnO{ k]z ug'{ kg]{ 5 . o; pkIf]qdf lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd x'g]5 .

13

!= ejgsf] If]qkmn tyf prfO{


o; If]qdf lgdf{0f x'g] ejgsf] If]qkmn / prfO{ lgDg adf]lhd x'g' kg]{5 M
s=
Kn6 hUufsf] $) k|ltzt;Dd dfq 9fsL ejg agfpg kfOg]5 . sn sf/vfgf;+u ;DalGwt sfof{no
ejgsf] xsdf sf/vfgf ejgsf] Built up Area sf] @) k|ltzt;Dd dfq cg'dlt lbOg]5 .
v=

ejgsf] clwsQd prfO{ ejgsf] k|s[lt x]/L lgDg adf]lhd x'g] 5 . prfO{ rf}8fO{sf] # u'0ffeGbf a9L
x'g' x'Fb}g . sn, sf/vfgfsf] xsdf ;fdfGotof !^ ld6/ / ;f] ;DaGwL sfof{no ejg, uf]bfdsf]
clwsQd prfO{ !)=& ld6/;Dd x'g' kg]{5 . s'n prfO{ ln+bf lKnGw n]jnb]lv ejgsf] ;jf]{Rr
ljGb';Ddsf] b"/LnfO{ lnOg]5 . prfO{ a9L rflxg] k|s[ltsf ljz]if sn sf/vfgf ejg tyf cGo
;+/rgfsf] nflu cf}lrTo x]/L g=kf=n] prfO{df yk ;x'lnot lbg ;lsg]5 .

u=

sf/vfgf / uf]bfd ;fdfGotof ! tNnfsf] dfq x'g] 5 / ;f];+u ;DalGwt sfof{no tLg tNnf;Ddsf] x'g
;Sg] 5 . ljz]if kl/l:yltdf sf/vfgfsf] k|s[lt / cfjZostf x]/L ;f]eGbf a9L klg cf}lrTo x]/L lbg
;lsg]5 .
sn sf/vfgf ejgsf] nflu tNnfsf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . t/ ;f] ;+u ;DalGwt
sfof{no ejgsf] xsdf k|To]s tNnf !) lkm6;Ddsf] prfO{df agfpg ;lsg]5 .

3=
=

ROW lgwf{/0f ePsf af6f]x?df a9Ldf )=() ld6/ ;Dd k]6Lv'8\lsnf /fVg ;lsg]5 .

r=

eofsf] Go"gtd rf}8fO ! ld6/ -##_ x'g' kg]{5 / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g'kg]{5 . v'8\lsnf] prfO{
clwsQd * / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd ( x'g' kg]{5 .

5=

hUufsf] k|fs[lts :nf]ksf] sf/0faf6 n]jn l8km/]G;sf] xb;Dd ;]dLj];d]G6 agfO{ 3/ lgdf{0f ug{
kfOg]5 . Ps tNnf;Ddsf] ;]dL j];d]G6nfO{ prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . t/ ;]dL j];d]G6 PseGbf a9L
aGg] cj:yf ePdf tNnf] ;]dL j];d]G6eGbf dflysf] tNnfsf] e"O{+b]lv ;f] v08 jf gfnsf] s"n prfO{
gflkg]5 . j];d]g6 rflx+ hUufsf] tNnf] u|fp08 n]enb]lv a9Ldf $ ld6/ ulx/f];Dd agfpg ;lsg]5 .
j];d]G6nfO{ s"n prfO{df u0fgf ul/g] 5}g . j];d]G6 agfpFbf ;fFwsf cGo 3/ tyf ;+/rgfnfO{ jfwf
gkg]{ u/L pko'Qm k|ljlw ckgfO{ ;'/lIft 9+un] agfpg' kg]{5 . j];d]G6 lgdf{0fsf] qmddf ;f+wsf 3/
tyf ;+/rgfnfO{ c;/ k/]df jf cGo lsl;dsf] Iflt ePdf ;f] sf] lhDd]jf/L lgdf{0fstf{ cfkm}n] jxg
ug'{ kg]{5 .

@=

sf/vfgf / uf]bfd ejgsf] xsdf ;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf]
;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf] nflu )=^) ld6/, u|f]an ;8ssf] nflu )=&% ld6/, slRr ;8ssf] nflu )=()
;Dd agfpg ;lsg]5 . sf/vfgf ejgsf] xsdf cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg] 5 . lgdf{0f:yn ;8seGbf
xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf] lKnGy agfpg' kg]{5 . af6f]
galg;s]sf] cj:yfdf e"agf]6 cg';f/ lKnGysf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsG5 . lKnGysf] prfO{
;se/ bfFof afFof 3/;+u ldNg] u/L /fVg' kg]{5 .

#=

ejgsf] Go"gtd rf}8fO{ @=$) ld6/ x'g' kg]{5 . ejgsf] prfO{ / rf}8fO{sf] cg'kftdf ;se/ #M! eGbf a9L x'g'
x'Fb}g .

$=

ejgsf] k|To]s sf]7fx?df /flvg] v'Nnf em\ofn, 9f]sf tyf e]lG6n]zgsf] efu ;f] sf]7fsf] e"+O{+n] 9flsPsf]
If]qkmnsf] Go"gtd !) k|ltzt x'g' kg]{ 5 . :6f]/ / k"hf sf]7f afx]s cGo sf]7fx?df kof{Kt k|sfz / qm;
e]lG6n]zgsf] Joj:yf x'g' kg]{5 .

%=

cfjZostf cg';f/sf] em\ofn 9f]sfsf] cfsf/ k|sf/ /fVg ;lsg] 5 / kmnfdsf] /f]ln ;6/, r]g u]6 ;d]t /fVg
;lsg]5 .

^=

af6f]tkm{ lgwf{l/t ;8s dfkb08 cg'?k ;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 . ;8s dfkb08 lgwf{l/t geP slDtdf # ld6/
5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

14

t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't ;j :6]zg, ;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps
tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf 6x/fx? ;8s dfkb08 lgwf{l/t geP
! ld6/ 5f8]/ lgdf{0f ug{ kfOg]5 .
&=

;fdfGotof ejgsf] bfFof afFof / k5fl8tkm{ ofn 9f]sf g/flvsg Kn6 hUufsf] l;dfgfaf6 # ld6/ -!))_
;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't ;j :6]zg,
;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf 6x/fx?
l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .

*=

Kn6sf] l;dfgfaf6 slDtdf # ld6/ -!) )_ 5f8]/ dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 . ofn 9f]sfsf] nflu 5fl8g] ;]6
Aofs k|To]s Kn6sf] nflu 5'f5'} x'g' kg]{5 . olb Pp6} Kn6df klg PseGbf a9L ejg aGg] ePdf k|To]s
ejgsf] 5'f5'} ;]6Aofs sfod /fVg' kg]{5 . t/ pBf]u ejgsf] nflu cfjZos uf8{ xfp;, kDk xfp;, ljB't
;j :6]zg, ;e]{G6 Sjf6/ h:tf Ps tNn] % ld6/eGbf sd prfO{sf b'O{ ;o ju{ lkm6eGbf sd se/]h ePsf
6x/fx?df l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L em\ofn 9f]sf /fVg ;lsg]5 .

(=

pBf]uaf6 pTkfbg x'g] kmf]xf]/d}nf jftfj/0fLo k|b"if0f gx'g] u/L Joj:yfkg ug'{ kg]{5 . /;fogo'Qm t/n kbfy{x?
cfjZos treatment -pkrf/_ kl5 dfq 9n lgsf; jf gbLdf hfg] u/L plrt Joj:yf ug'{ kg]{5 . pBf]usf] u}/
lhDd]jf/Laf6 jftfj/0f tyf vf]nf k|lts'n c;/ k/]sf] a'lemg cfPdf g=kf=n] cfjZos sf/jfxL ug{ ;Sg]5 .

!)=

dhb'/, sd{rf/L, pTkfbg k|lqmof / dhb'/x?sf] :jf:Yo, ;kmfO{ / ;'/Iffsf] k|rlnt >d P]g adf]lhd Joj:yf
u/]sf] x'g' kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws ;+/rgf l8hfOgsf] ;fy;fy}
Odh]{G;L PlSh8 (emergency Exit) / Firescape sf] Joj:yf ;d]t ug'{ kg]{5 . w]/} dflg;x? sfd ug]} pBf]u
ejgx?df cfktsfnLg l:yltsf] ;+s]t ug]{ oGqx? / clUglg/f]ws oGqx?sf] ;d"lrt Joj:yf x'g' kg]{5 . o:tf
ejgx?df cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6 ?kdf b]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .

!!=

/fli6o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ g=kf=af6 tof/ ul/g] lgb]{lzsfdf tf]lsPsf]
k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{ kg]{5 .

-3_

Jofkfl/s pkIf]q M
c/lgsf] /fhdfu{sf] pQ/tkm{ / xg'dGt] vf]nfsf] blIf0ftkm{sf] xl/t If]q afx]ssf] gu/sf] e"efunfO{
Jofkfl/s pkIf]q egL tf]lsPsf] 5 . oftfoftsf] /fd|f] ;'ljwf / l5d]sL a:tLx?;+u lgs6tfn] ubf{ o;
If]qdf Jofkfl/s ultljlw al9/x]sf] / /fhwfgLnfO{ k"j{ g]kfn;+u hf]8\g] ag]kf alb{jf;sf] af6f]
lgdf{0ffwLg cj:yfdf /x]sf] / ;f] sf] lgdf{0f ;DkGg ePkl5 oL ultljlwx? cem} a9\b} hfg] k|z:t
;+efjgf ePsf]n] o; If]qsf] ;'lglZrt ljsf; cfjZos b]lvG5 . Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu Jojxfl/s
x'g] lsl;dn] s]xL ;'ljwfx? ;d]t lb+b} o; pkIf]qsf] nflu lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 lgDg adf]lhd
lgwf{/0f ul/Psf]5

15

!=
l;= ejgsf] lsl;d
hUufsf] If]qkmn
g+=
!= vfnL hUufdf $ cfgf;Dd
gofF 3/ lgdf{0f
ubf{

clwstd
u|fp08 se/]h
&)%

@=

$ cfgf b]lv * ^)%


cfgf;Dd
jf (%* ju{
lkm6 dWo] h'g
a9L x'G5 .

#=

* cfgf b]lv ! %)% jf !^$#


/f]kgL;Dd
ju{ lkm6 dWo]
h'g a9L x'G5 .

$=

! /f]kgL eGbf a9L

clwstd prfO{

tnfsf]
prfO{

clwstd
tnf

!^ dL= - 3/sf]
prfO{ rf}8fO{sf] # !) - # dL=_ %
!)
u'0ff eGbf a9L x'g'
-# dL=_
x'Fb}g ._
-e"O{sf]
tnf !@
;Dd
/fVg
;Sg]5 _

$)% jf
@&#* ju{ lkm6
dWo] h'g a9L
x'G5 .

k"gZr M c/lgsf] /fhdfu{;+u hf]l8Psf] lsQfsf] xsdf af6f]tkm{ lgodfg';f/ hUuf 5f8\bf k5fl8 afFsL x'g]
hUufsf] rf}8fO{ * dL6/;Dd ePsf] cj:yfdf afFsL hUuf k"/f se/]h agfpg ;lsg]5 .
@=

;8ssf] dWo /]vfsf] prfO{af6 /fVg kfOg] clwsQd lKnGy prfO{sf] ;DaGwdf sfnf]kq] ;8ssf] nflu
!=@ ld6/, u|fa]n ;8ssf] nflu !=% ld6/, slRr ;8ssf] nflu !=* ;Dd agfpg ;lsg]5 .
lgdf{0f:yn ;8seGbf xf]rf] jf prfO{df eP 9n lgsf; ;'rf? ?kn] ;+rfng x'g] lsl;dsf] ejgsf]
lKnGy agfpg' kg]{5 .

#=

!))) ju{ lkm6;Ddsf] ejgdf eofsf] Go"gtd rf}8fO !=) ld6/ -# #_ x'g' kg]{5 ;f] If]qkmneGbf
a9L ePdf eofsf Go"gtd rf}8fO{ !=@) ld6/ -$ )_ x'g'kg]{5* / :nf]k a9Ldf $% l8u|L x'g'
kg]{5 . v'8\lsnf] prfO{ clwsQd * / v'8\lsnfsf] 6]Sg] efu Go"gtd ( x'g' kg]{5 . olb km\nf]/ Pl/of
@%)) ju{ lkm6eGbf a9L ePdf yk Pp6f ;xfos eofsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . To:tf ;xfos
eofsf] Go"gtd rf}8fO{ ! ld6/ x'g' kg]{5 .

$=

;8ssf] 5'} gfd / dfkb08 lgwf{/0f ePsf c/lgsf] /fhdfu{ afx]s cGo af6f]df R.O.W. kl5 @ ld6/
;]6Aofs 5f8\g' kg]{5 . o;/L 5fl8Psf] b"/L - R.O.W. kl5 @ ld6/_ leq dflyNnf] tNnfdf !
ld6/;Ddsf] SoflG6n]en projection ug{ ;lsg]5 . cGo uf]/]6f], rng rNtLsf] af6f] / lghL af6f]df
cGo If]qdf h:t} tf]lsPsf] dfkb08 5f]8L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . bf]af6f] hf]l8g] :yfgsf] xsdf ;8s
ljefuaf6 tf]lsPsf] dfkb08 nfu" x'g]5 .
k"j{ lgwf{l/t ;8s dfkb08 cg'?k lgdf{0f ul/Psf] ejgdf rfn" dfkb08 adf]lhd ;]6Aofs
gk'u b]lvPdf klg tNnf yk / dd{t ug{ lbg ;lsg]5 . t/ hu;Dd eTsfP/ k'gM lgdf{0f ug]{ xsdf
eg] rfn" ;8s dfkb08 cg'?kg} ;]6Aofs /fVg' kg]{5 .

16

%=

s]Gb|Lo tyf cGo ahf/ -ljzfn ahf/, l8kf6{d]G6n :6f]/, ;'k/ dfs]{6 M ax'pkof]uL Jofkfl/s sDKn]S;
cflb h:tf Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu aGg] ejgdf s"n Built Up Area sf] @) k|ltzt kfls{sf]
Joj:yf ug'{ kg]{5 .

ljsf;zLn If]qdf lgdf{0f x'g] ;fj{hlgs ejg ;DaGwL ljz]if Joj:yf


o; pkIf]qdf ;/sf/L, cw{ ;/sf/L, u}/;/sf/L / ;fdflhs ;+3, ;+:yfsf ejg, ljBfno, c:ktfn, gl;{ xf]d,
:jf:Yo s]Gb,| tflnd s]Gb|, cGo xf]6n, Jofkfl/s k|lti7fg cflb agfpg kfOg]5 .
!=

s ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu Go"gtd @ /f]kgL / df]x8f @) ld6/ x'g' kg]{ 5 . v ju{sf]
;fj{hlgs ejgsf] nflu Go"gtd ! /f]kgL eGbf sd x'g' x'Fb}g .

@=

u|fp08 se/]hsf] xsdf ljleGg ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu lgDgfg';f/ Joj:yf ul/Psf]5M
s / v ju{sf]] ejgsf] nflu clwstd u|fp08 se/]h $) k|ltzt;Dd lbg ;lsg]5 .
u ju{sf] nflu
hUufsf] If]qkmn clwsQd kfpg] u|fp08 se/]h
$)) ;Dd
&) k|ltzt
)$)) eGbf a9L )*)) ;Dd
^) k|ltzt jf (%* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
)*)) eGbf a9L !))) ;Dd
%) k|ltzt jf !^$# ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5
!))) eGbf a9L
$) k|ltzt jf @&#* ju{ lkm6dWo] h'g a9L x'G5

#=

s ju{sf] ejgsf] nflu cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . v ju{sf] ejgsf] nflu clwsQd prfO{
!^ ld6/;Dd cg'dlt lbOg]5 / u ju{sf] nflu !)=& ld6/;Dd agfpg lbOg]5 .

$=

s ju{sf] ejgsf] nflu cfjZostf cg';f/ tNnfx? /fVg ;lsg]5 . v ju{sf] ejgsf] nflu
clwsQd % tNnf;Dd cg'dlt lbOg]5 u ju{sf] nflu clwsQd # tNnf;Dd agfpg lbOg]5 .

%=

s ju{sf ejgsf] nflu dfq FAR sf] lgod nfu" x'g]5 . h; cg';f/ FAR clwsQd @ ;Dd
lbOg]5 .

^=

s ju{sf ejgsf] nflu dfq af6f] tkm{ nfO{6 Kn]gsf] lgod nfu" x'g]5 . af6f] tkm{ afx]s cGo
df]x8fdf !^ ld6/sf] prfO{nfO{ a]; nfOg dfgL nfO{6 Kn]gsf] lgod nfu' x'g]5 .

&=

ejgsf] tNnfsf] prfO{ cfjZostf cg';f/ /fVg ;lsg]5 . ;fj{hlgs ejgx? lgdf{0f ubf{ lgDgfg';f/
;]6Jofs /fVg' kg]{5 .

*=

;8s dfkb08 lgwf{/0f ePsf]df ;8s dfkb08df yk @ ld6/ 5f]8]/ agfpg' kg]{5 . ;8s dfkb08
lgwf{/0f gePsf]df s v ju{sf] ejgsf] nflu tLg ld6/ u ju{sf] ejgsf] nflu ! ld6/ 5f8\g'
kg]{5 .

(=

s / v ju{sf] ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{5 . t/ s / v ju{sf] ejgsf] ;'ljwf /


Joj:yfkgsf] nflu agfOg] uf8{ xfp;, ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kfFr
ld6/eGbf xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / u ju{sf] cGo ;fj{hlgs
ejgsf] nflu hUufsf] l;dfgf;Dd agfpg ;lsg]5 .

!)=

s / v ju{sf] ;fj{hlgs ejgsf] nflu # ld6/ /fVg' kg]{ . t/ s / v ju{sf] ejgsf] ;'ljwf /
Joj:yfkgsf] nflu agfOg] uf8{ xfp; ;e]{G6 Sjf6/, ljB't ;a :6]zg, kDk xfp; cflb Ps tNn] kfFr
ld6/eGbf xf]rf] / @)) ju{ lkm6eGbf sd lKnGy Pl/of ePsf 6x/fx? / u ju{sf] cGo ;fj{hlgs
ejgsf] nflu hUufsf] l;dfgfaf6 @ ld6/ 5f8L agfpg ;lsg]5 .

17

!!=

d"n eof tyf s/L8f]/ Go"gtd rf}8fO{ !=% ld6/ -% lkm6_ x'g' kb{5 . eofsf] Tread sf] Go"gtd
rf}8fO{ !! OGrL / Riser sf] clwsQd prfO{ & OlGr x'g' kg]{5 . s / v ju{sf] ;ffj{hlgs ejgsf]
nflu Go"gtd Ps j6f yk ;xfos eof x'g' kg]{5 . olb k|To]s tNnfdf Floor Area @%)) ju{
lkm6eGbf a9L x'g] / Travel Distance @% ld6/ eGbf a9\g uPsf] cj:yfdf cGo ;fj{hlgs ejgsf]
xsdf klg Go"gtd ! j6f yk ;xfos eof x'g' kg]{5 . To:tf ;xfos eofsf] rf}8fO{ Go"gtd !
ld6/ x'g' kg]{ 5 . %)) ju{ lkm6eGbf a9L lKnGy Pl/of ePsf ejgx?df ckf+u tyf c;Qm
JolQmx?;d]t e"O{+ tNnf / zf}rfnodf k'Ug ;Sg] u/L Ramp sf] Joj:yf ug'{ kg]{5 . ;f]sf] rf}8fO{
Go"gtd ! ld6/ x'g' kg]{ 5 . Ramp agfpFbf !M!) eGbf a9L :nf]k /fVg' x'Fb}g .

!@=

kfFr tNnf eGbf a9L jf !^ ld6/eGbf a9L prfO{ x'g] s ju{sf ejgx?sf] nflu pko'Qm l8hfOg /
:k]l;lkms]zgsf] lnkm\6sf] ;d]t Joj:yf ug'{ kg]{5 .

!#=

ejgsf] ;+/rgfut ;'/Iffsf] ;fy;fy} cfsl:ds cj:yfdf k|of]ustf{x?sf] ;'/Iffdf ;d]t k|lts'n c;/
gkg{] u/L lgdf{0f ug'{ kg]{5 . k|of]ustf{x?sf] cfsl:ds ;'/IffnfO{ b[li6ut u/L e"sDk lg/f]ws ;+/rgf
l8hfOgsf] ;fy;fy} Emergency Exit / Fire escape sf] ;d]t Joj:yf ug'[{ kg]{5 . rnlrq, ;efejg
h:tf dflg;x? hd36 x'g] ejgx?df cfktsfnLg l:yltsf] ;+s]t ug]{ oGqx? / clGulg/f]ws
oGqx?sf] ;d"lrt Joj:yf x'g' kg]{5 . o:tf ejgx?df cfktsfnLg dfu{ ;+s]tx? k|i6 ?kdf b]lvg]
u/L /fVg' kg]{5 .

!$=

s / v ju{sf ;fj{hlgs ejgx?sf] nflu kfls{ lgDgfg';f/ x'g' kg]{5 .


l;g]df, cl86f]l/od tyf To; k|sf/sf] cGo ejg %) l;6sf] nflu !) ju{ ld= gl;{xf]d /
c:ktfn % j]8sf] nflu !) ju{ ld= ;/sf/L sfof{no / cGo ;+3;+:yf ejg !)) ju{ ld= Built up
Area sf] nflu !) ju{ ld= dfnkf]t, gfkL, a}+s, 6flkms sfof{nosf] nflu !)) ju{ ld= Built up
Area sf] nflu !% ju{ ld= x'g' kg]{5 .

cGo k|fjwfgx? M /fli6o ejg ;+lxtf (National Building code) df cfwfl/t eO{ g=kf=af6 tof/ ul/g]
lgb]{lzsfdf tf]lsPsf] k|fjwfgx? ;d]t kfngf ug'{ kg]{5 .
k'gZr M dfly pNn]lvt afx]s cGo k|fjwfgx? cfjf;Lo ejgs} dfkb08 nfu" x'g]5 .
#=

xl/t If]q M
o; If]qdf ;Nnf3f/Lsf] jg If]q xg'dGt] vf]nf, rv' vf]nf / v:ofv';' vf]nfsf] dfkb08leqsf] If]qnfO{ xl/t
If]q egL tf]lsPsf] 5 .

s=

gbL lsgf/ pkIf]q M xg'dGt] vf]nf, rv' vf]nf / v:of v';' vf]nfsf] dfkb08leqsf] gbL lsgf/sf] rf}8fOnfO{
gbL lsgf/ pkIf]q egL tf]lsPsf]5 . o; pkIf]qdf s[lif k|of]hgsf] lqmofsnfk dfq ug{ kfOg]5 / ;fdfGotf
s'g} lsl;dsf] lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . s[lif k|of]hgsf] nflu c:yfoL k|s[ltsf] 6x/f -ksf]rf_ agfpg eg]
cg'dlt lbg ;lsg]5 . gbLaf6 vt/f pTkGg x'g] ePdf gu/kflnsfsf] :jLs[lt lnO{ afFw lgdf{0f ug{ lbg
;lsG5 .

v=

jg pkIf]q M o; pkIf]q cGtu{t ;Nnf3f/L jg If]q kb{5 . o; pkIf]qdf lglh k|of]hgsf] nflu s'g} lsl;dsf]
lgdf{0f ug{ lbOg] 5}g . ;fj{hlgs ;'ljwf / kfs{ Joj:yf cflbsf] nflu cfjZos ;+/rgfx? lgdf{0f ug'{ k/]df
g=kf=sf] k"j{ :jLs[lt lnO{ a9Ldf % ld6/ prfO{;Ddsf] ;+/rgf lgdf{0f ug{ ;lsg]5 .
em\ofn 9f]sf jf e]lG6n]6/ /fVg M cfgf] hUufsf] ;fy l;dfgfdf 3/ agfpFbf ;Flwof/sf] :jLs[lt afx]s cGo
cj:yfdf em\ofn jf e]lG6n]6/ jf s'g} lsl;dsf] lgsf;sf] Joj:yf ug{ kfOg] 5}g .
SoflG6n]e/ jf jfb{nL M 3/ agfpFbf ;fj{hlgs ;8s tyf ;8saf6 tf]lsPsf] ;]6Jofs;Dd SoflG6n]e/, jfb{nL,
sf]7f, ;]6Ls kfgL 6+sL tyf eof agfpg kfOg] 5}g .
9n tyf kfgLsf] lgsf; M kmf]xf]/ kfgL lgl/If0f d+ufn eP/ ;fj{hlgs 9n jf ;]6L 6\ofFsdf hf]8\g' kg]{5 .

18

;Ldf kvf{n M ;Ldf kvf{n tyf ejgsf] hu cfkm\g} :jfldTjsf] hUufdf lgdf{0f x'g' kg]{5 . ;8stkm{ cfjZos
dfkb08 5f]8L dfq ;Ldf kvf{n agfpg lbOg]5 . ;fdfGotof # ld6/eGbf cUnf] kvf{n lgdf{0f ug{ lbOg] 5}g .
;f]eGbf cUnf] kvf{n cfjZos ePdf cf}lrTo x]/L g=kf=n] ljz]if :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
3/ lgdf{0f sfo{ ;DaGwL eQmk"/ gu/kflnsfn] to u/]sf] dfkb08
eQmk'/ gu/kflnsfsf ljleGg ;8sx?nfO{ -s_ b]lv -r_ ;Ddsf] ju{ 5'6\ofO{ lgDg dfkb08 sfod ul/Psf 5g\ .
;8ssf] gfd / ljj/0f
-s_ /fhdfu{ M o; ;8sdf s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ @% ld6/ ;Dd :yfoL jf c:yfoL lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!=
c/lgsf] /fhdfu{
-v_ ;xfos dfu{ M s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !% ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!=
gu/sf] ;8s
@=
u'Xo kf]v/L ln/f]8
-u_ lhNnf dfu{ M s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ !! ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!=
@=
#=
$=
%=
^=

eQmk'/ k'/fgf] af6f]sf] ltg s'g] x'Fb} ;fgf] l7dL x'Fb} l;gfd+unsf] qml;+u -h8La'6L sfof{no ePsf] 7fpF_
;Dd .
eQmk'/ -k'/fgf] af6f]sf] ltgs'g]_ eQmk'/ x'Fb} gu/sf]6 ;Dd .
eQmk'/ dxfnIdL :yfg b]lv rfFu' gf/fo0fsf] kfls{ ;Dd .
kl;v]n ;8s
RofDxf l;+x tfynL
;Nnf3f/L -- k'/fgf] l7dL hfg]

-3_ sg]S6 ;8s - k|zfvf ;8s _ M s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ & ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg].
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=
!$=
!%=

eQmk'/ 6nL j; :6k ;"o{ ljgfossf] u]6 ;Dd .


eQmk'/ huft] x'Fb} xg'dGt] x'Fb} gu/sf]6 af6f] ;Dd gofF lgdf{0f ePsf] ;8s ;DDf .
eQmk'/ b'/ ;+rf/ sfof{nosf] klZrdtkm{s] s'gf x'Fb} cf}Bf]lus If]qsf] klZrd x'Fb} gu/sf]6 ;8s -kf6L_
;Dd .
eQmk'/ 6nL a; :6k b]lv b/af/ :Sjfo/ hfg] lkr af6f] xg'dGt] vf]nfsf] k'n;Dd .
d'n9f]sf RofDxl;+x
d'n9f]sf ;'8fn
sdnkf]v/L klZrd l8n d'gLsf] af6f] 5]paf6
rfFu' hfg] af6f]
xg'dfg 3f6 huftL
Aof;L emf}v]n
OGb|fo0fL Aof;L
led;]g jf;Lsjf
/fd3f6 6nL kfs{
af/fxL c/lgsf] /fhdfu{
efg uf};

-_ lkm8/ - ;xfos ;8s _ M s]Gb| /]vfb]lv b'j} tkm{ % ld6/;Dd :yfoL vfnsf] lgdf{0f sfo{ ug{ glbg] .
!=
a|Dxfo0f s'Dkfs
@=
xg'dfg 3f6 gfnf
#=
sdn ljgfos kfOk nfOg
$=
d"n9f]sf 5fln

19

%=
^=
&=
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=
!$=
!%=
!^=
!&=
!*=

a]vfn sf708f}
sdn ljgfos hUuf PsLs/0f cfof]hgf blIf0fklsf] af6f]
rfFu' hfg] af6f] hf]8]sf]
dxfsfnL lk7 af6f]
oftf / vrf] af6f]
jfl;srf af6f]
sfNxfrf af6f]
/fd3f6 af6f] s
/fd3f6 af6f] v
af/fxL af6f] u
xfs'kmf]lxtL af6f]
;Nnf3f/L k'/fgf] af6f]
Aof;L af6f] -xfn dfnkf]t sfof{no cufl8_
huftL k'/fgf] af6f]
O{rfbf]n af6f]

-r_ uf]/]6f] af6f]


!=
uf]/]6f]x? / s'nf] -@)) dL6/ ;Dd nfdf]sf] xsdf_ #
@=
uf]/6] f]x? / s'nf] -@)) dL6/eGbf nfdf]sf] xsdf_ %

;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! adf]lhd tf]lsPsf] ;8s ;Ldf


;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! sf] bkmf # n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L >L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf] ;fj{hlgs
;8sx?nfO{ b]xfoadf]lhd alu{s/0f u/L ;8ssf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b]xfo adf]lhdsf] ;8s ;Ldf
tf]lsPsf] 5 .
-s_

/fhdfu{x? M

c/lgsf] /fhdfu{ -sf7df08f}sf]bf/L_


lqe'jg /fhky
-v_ ;xfos dfu{
-!_

-!_

sf7df08f} lqz'nL

-u_ lhNnf dfu{x?


-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_

eQmk'/ gu/sf]6
;ftbf]af6f] l6sfe}/j
;fgf]l7dL c/lgsf] /fhdfu{
afUdtL uf]bfj/L
uf]s0f{ ;fFv'
sf7df08f} blIf0fsfnL
sf7df08f} a'9flgns07
l;gfdn eQmk'/

20

-3_ zx/L dfu{x?


g]kfn clw/fHosf gu/kflnsf If]qleqsf ;a} ;8sx? -/fhdfu{, ;xfos dfu{ / lhNnf dfu{ jfx]s_ .
-!_
-@_
-#_
-$_

k|s/0f -s_ df n]lvPsf /fhdfu{ / pkTosfsf] rqmkysf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ kRrL;
kRrL; ld6/ ;8s ;Ldf tf]lsPsf]5 .
k|s/0f -v_ df n]lvPsf ;xfos /fhdfu{sf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ kGw|--kGw| ld6/ ;8s
;Ldf tf]lsPsf]5 .
k|s/0f -u_ df n]lvPsf lhNnf dfu{sf] s]Gb| /]vfb]lv bfofF afofF b'j}lt/ bz bz ld6/ ;8s ;Ldf
tf]lsPsf]5 .
k|s/0f -3_ df n]lvP adf]lhd ;fj{hlgs ;8ssf] Go"gtd ! ld6/ / clwstd % ld6/ ;Ddsf]
k'm6kfy ;d]tnfO{ ;8s ;Ldf tf]lsPsf]5 .
;fj{hlgs ;8s P]g, @)#! sf] bkmf # s n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] ;8s ;Ldf
tf]lsPsf]df ;8s ;Ldf / ;8s ;Ldf gtf]lsPsf] ;fj{hlgs ;8sdf ;f] ;8ssf] lsgf/faf6 ^^
ld6/;Dd kvf{n afx]s cGo s'g} lsl;dsf] :yfoL agf]6 -:6Sr/_ jf ejg s;}n] lgdf{0f ug{ gkfpg]
u/L lgif]w u/]sf] 5 .

21

kl/R5]b %

ejg dfkb08;+u ;DalGwt cGo dfkb08x?

kl/R5]b %
!=

kzk
' lt Ifq
] sf] dfkb08
kz'klt If]q ljsf; sf]if P]g, @)$$ sf] bkmf !) sf] pkbkmf !)=!=!) / !)=!=!%
lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L kz'klt If]q ljsf; sf]if ;+rfns kl/ifb\n] agfPsf] b]xfo
adf]lhdsf] dfkb08nfO{ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[lt k|fKt ePsf] 5 . kz'klt If]qnfO{
;+/lIft :df/s If]q elg k|frLg :df/s ;+/If0f P]g, @)!# cGtu{t 3f]lift ePdf o;/L
3f]lift ePsf] ldlt b]lv ;+/lIft :df/s If]qsf] nflu tf]lsPsf] dfkb08 / kz'klt
ljsf; sf]if P]g @)$$ cGtu{t ag]sf] dfkb08 nfu" x'g]5 .

!=!

dfkb08 nfu" xg
' ] Ifq
] M of] dfkb08 kz'klt If]q cGtu{tsf] b]xfosf]
7fpFx?df nfu" x'g]5M
-s_ >L kz'kltgfy dlGb/ jl/kl/sf] b]xfosf] If]q
-!_
-@_
-#_
-$_

-v_

hojfu]Zj/L, tfd|]Zj/ tyf lgjf{0f]Zj/L jl/kl/sf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_
-#_
-$_

-u_

k"j{ rqmky
klZrd e08f/vfnsf] pQ/klZrd s'gfaf6 l;kmnrp/ x'Fb} sf=g=kf=
j8f g+= * sf] klZrd ;Ldfgf;Dd
pQ/ l;kmnaf6 hojfu]Zj/L cfpg] kSsL af6f]b]lv pQ/ &%
lds6/;Dd / hojfu]Zj/L dlGb/sf] klZrdaf6 lgjf{0f]Zj/L b]lv pQ/
rqmky hf]l8g] sRrL af6f] .
blIf0f e08f/vfnsf] pQ/ tk{msf] kvf{n .

e08f/vfnsf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_
-#_
-$_

-3_

k"j{ lqe'jg ljdfg:yn


klZrd uf}zfnf rf]sb]lv ldqkfs{ ;Ddsf] rqmky
pQ/ ldqkfs{af6 uf}/L3f6 hfg] af6f] x'Fb} afudtL gbL;Dd
blIf0f uf}zfnf rf]sb]lv rqmky x'Fb} lqe'jg ljdfg:ynsf] df]6/
kfs{;Dd

k"j{ rqmky
klZrd e08f/vfnsf] kvf{n jflx/sf] sRrL af6f]
pQ/ e08f/vfnsf] kvf{n jflx/sf] sRrL af6f]
blIf0f e08f/vfnsf] blIf0fklZrd s'gfaf6 klZrd klsf] 6f]nsf]
sRrL af6f] / /ftf]k'naf6 uf}zfnf rf]s;Dd cfpg] kSsL af6f] .

rfljxf/ tyf wGbf] r}To jl/kl/sf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_

k"j{ rqmky
klZrd rfjlxn rf]saf6 nfdf]kf]v/L hfg] kSsL ;8s
2

-#_
-$_

-_

rGb|ljgfos jl/kl/sf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_
-#_
-$_

-r_

pQ/ kz'klt leq df=lj= sf] blIf0fk'j{ s'gfaf6 rGb|ljgfos lg:sg]


sRrL af6f] x'b} rfljxf/ pQ/sf] af}4 :t'k ;Dd / Toxf+b]lv pQ/ kSsL
;8s lg:sg] sRrL af6f] ;Dd .
blIf0f wGbf] r}To k|0fsf] blIf0fk'j{ s'gfaf6 @) dL= blIf0f /
rqmkyaf6 @) dL= klZrd uO{ sRrL af6f] x'b} rfljxf/ blIf0f tk{maf6
nfdf] kf]v/L hfg] kSsL ;8s ;Dd .
k"j{ rGb|ljgfos dlGb/sf] pQ/ tk{msf] rp/sf] k"j{pQ/sf] s"gfaf6
sRrLaf6f] x"b} rfjlxn rf]saf6 nfdf]kf]v/L hfg] kSsL ;8s ;Dd .
klZrd rGb|ljgfos dlGb/sf] pQ/tk{msf] rp/sf] pQ/klZrd
s"gfaf6 ;f]xL dlGb/sf] klZrdsf] kSsL ;8s x'Fb} ;f] dlGb/sf] k"j{af6
nfdf]kf]v/L hfg] kSsL ;8s ;Dd .
pQ/ rGb|ljgfos dlGb/sf] pQ/ tk{msf] rp/sf] pQ/L ;Ldfgf .
blIf0f rfjlxn rf]saf6 nfdf]kf]v/L hfg] kSsL ;8s ;Dd .

e08f/]Zj/ jl/kl/sf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_
-#_
-$_

k"j{ kSsL ;8s


klZrd wf]jLvf]nf
pQ/ zxLb wd{eQm rf]ssf] pQ/ ;Ldfgfaf^ e08f/]Zj/ dlGb/sf]
k|f0fsf] pQ/L ;Ldfgf x"b} sf=d=g=kf= j8f g+= & ;L6 g+= !)^^@$ sf]
ls=g+= @ sf] hUufsf] pQ/L ;Ldfgfb]lv wf]jLvf]nf ;Dd .
blIf0f kSsL ;8s / sfnf] k"n .

-5_ s"6"jlxn k|f0f jl/kl/sf] b]xfosf] If]q


-!_
-@_
-#_
-$_
!=@

k"j{ s'6'jlxn hfg] af6f] / sf=d=g=kf= j8f g+= & ;L6 g+= !)^&!!
sf] ls=g+= %* / ^! sf] hUuf
klZrd ;f] ;L6 g+= !)^&!! sf] ls=g+= ^# sf] hUuf
pQ/ ;f] ;L6 g+= !)^&!! sf] ls=g+= ^# sf] s]xL efu / ;f]xL ;L6
g+=sf] ls=g+= ^^ sf] hUuf
blIf0f ;f] ;L6 g+= !)^&!! sf] ls=g+= ^* / ls=g+= &) sf] hUuf .

kz k
' lt If]qdf lgdf{0f tyf cGo s[ofsnfk
;f+:s[lts Pj+ k/Dk/fsf] ;+/If0f u/L ;f] If]qdf
ePsf]n] kz'klt If]qsf] dfkb08 nfu" ePsf]
dfkb08 ljkl/t s'g} sfd sf/jfxL ug{ u/fpg
-s_

ejg
b]xfo
-!_
-@_

ug{ gkfOgM] kz'klt If]qsf] wfld{s,


:jR5 jftfj/0f sfod /fVg cfjZos
If]qdf s;}n] klg b]xfodf n]lvPsf]
kfpg] 5}gM

lgdf{0f ;DaGwL dfkb08M of] dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf ejg agfpFbf
adf]lhd ug'{ kg]{5M
ejg k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf agfpg' kg]{5 .
gofF ejg agfp+bf s"n hUufsf] *) k|ltzt efu u|fp08 se/]h lng
;lsg]5 . t/ k'/fgf] ejg eTsfO ;f] 7fp+sf] k'/} efudf gofF ejg
3

agfpg ;lsg]5 . o;/L k'/fgf] ejg eTsfO{ gofF ejg agfpFbf jf ;f]xL
ejg dd{t ubf{ ;fljssf] ejgsf] gS;f clgjfo{ ?kn] kl/ifb\ ;dIf k]z
ug'{ kg]{5 .
-#_
ejgsf] prfOn] kz'klt If]qsf] jftfj/0f, dlGb/, r}To, :t'k jf laxf/nfO{
k|lts"n c;/ gkg]{ ePdf a'O{un tnf ;lxt $ tnf u/L a9Ldf #%
kmL6;Dd prfO{sf] ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
t/ ejgsf] prfO{n] kz'klt If]qdf /x]sf dlGb/, :t'k cflb
jl/kl/sf] jftfj/0fnfO{ k|lts"n c;/ gkg]{ ePdf ;8s tk{m k'/fgf
k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf ejg;+u ldNg] u/L ejg agfpg :jLs[lt lbg
;lsg]5 .
-$_ ejgsf] l;lnsf] Go'gtd prfO{| & kmL6 ^ OGr / clwstd prfO{ *
kmL6 x'g'kg]{5 .
-%_ snf tyf jf:t'snfsf b[li6n] ;+/If0f ug'{kg]{ k/Dk/fut g]kfnL z}nLsf /
/f0ffsfnLg ejgnfO{ eTsfO{ k'gM lgdf{0f ug'{ k/]df jf ;f] ejg dd{t ug'{
k/]df k'/fgf] ejg cg';f/ x'g] u/L gofF ejg agfpg jf dd{t ug{
;lsg]5 . To:tf] ejgdf ;8s tyf ;fj{hlgs :yn tk{m kfnL jf afb{nL
lgsfn]sf] eP gof+ ejg lgdf{0f ubf{ v08 -^_ sf] clwgdf /xL kfnL jf
afb{nL lgsfNg ;lsg]5 .
-^_
;fj{hlgs :yn, af6f], gfkL gS;fdf b]lvPsf] rf]s cflb dfly kg]{ u/L
SoflG6n]e/, afb{nL cflb lgsfNg kfOg] 5}g . bf]>f] tnf b]lv dfly uf/f]sf]
;tx eGbf jflx/ 3fd kfgL 5]Sg] k|of]hgsf] nflu a9Ldf @ kmL6 6k
lgsfNg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-&_ cf/=;L=;L= / :6Ln k|]md :6Sr/nfO{ leq kl kg]{ / O{6n] uf/f] 5f]Kg] u/L
ejg agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 . ;f] afx]s cf/=;L=;L= / :6Ln k|]md
:6Sr/ b]lvg] / ejgsf] uf/f]df l;d]06, r'g cflb nufpg kfOg] 5}g .
-*_ e\mofn / 9f]sf tyf ltgsf vfkfx? k/Dk/fut g]kfnL z}nLdf sf7sf]
agfpg' kg]{5 . e\mofnsf] rf}8fO{ / prfO{sf] cg'kft !M!!@ eO{ Ps, ltg
jf kfFr d'v] / rf}8fO{ @ b]lv # kmL6 ;Ddsf] agfpg" kg]{5 . 5fgfdf
k/Dk/fut e\mofn /fVg ;lsg]5.
t/ ejgdf kmnfd] /f]ln ;6/ tyf sf]nfK;]an u]6 /fVg kfOg]
5}g .
-(_ ejgdf le+mu6L, 6fon jf h:tf k|of]u ubf{ jf 9nfg ubf{ k/Dk/fut
g]kfnL z}nLdf b'O{ jf rf/ kfv] agfpg' kg]{5 . ;f] 5fgf @% l8u|L b]lv #%
l8u|Lsf] :nf]kdf x'g'kg]{5 . 5fgfdf ;fwf jf snfTds 6+8fn /fVg
;lsg]5.
t/ lgdf{0f x'g] ejgsf] tLglt/ c?sf] ejgn] 3]l/Psf] eP ;f]
ejgsf] ;8s kl Pskfv] 5fgf agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-!)_ ejgsf] clGtd tnfdf @% k|ltzt ;Dd If]qkmn a/fa/sf] sf}zL agfpg
;lsg]5 .
-!!_ cfk\mgf] hUuf dfyL kg]{ u/L ;fdfGotof t]>f] tnfb]lv sf7sf] afb{nL
agfpg :jLs[lt lbg ;lsg]5 .
-!@_ ejgsf] k|To]s tnf 5"lg] u/L uf/f]sf] ;tx eGbf jflx/ a9Ldf ( OGrsf]
sfg]{; lgsfNg ;lsg]5 .
-!#_ cfk\mgf] hUufdf ejg;+u ldNg] u/L Ps kmL6 prfO{ / b'O{ kmL6 rf8fO{sf]
k]6L agfpg ;lsg]5 .
4

-!$_ o; If]qdf a];d]G6 tyf ;]dLa];d]G6 agfpg kfOg] 5}g .


-!%_ ;8s tyf ;fj{hlgs :yn kl 5f]l8g] hUufdf kfgL 6\ofL, ;]K6Ls
6\of, SoflG6n]e/, jflx/L v'8\sLnf cflb agfpg kfOg] 5}g .
-!^_ ;fj{hlgs 9nsf] ;'ljwf gx'g] k|To]s ejgdf ;]K6Ls 6\of tyf
;f]skL6sf] Joj:yf clgjfo{ ?kn] ug'{ kg5 . ;]K6Ls 6\of tyf ;f]skL6
agfpFbf cfk\mgf] hUufsf] ;Ldfgfsf] sDtLdf Ps dL6/ leq kfg'{ kg]{5 .
-!&_ ;k]{m; 9n gePsf] 7fp+df cfk\mgf] hUuf jflx/ kmf]x/ kfgL 5f]8\g, cw'/f]
9ndf xfp; sg]Szg ug{ tyf gbLdf 9n ld;fpg kfOg] 5}g . 9n
lgsf;sf] kfOk ;d]t jflx/ gb]lvg] u/L /fVg' kg]{5 .
-!*_ ;fj{hlgs af6f]df s'g} lsl;dsf] afwf x'g] u/L ejg agfpg kfOg] 5}g .
;fy} wfld{s tyf ;f+:s[lts ;Dkbf, zLnfkq Pj+ kf6L kf}jfsf] df]x8f
g5]lsg] / zf]ef glau|g] u/L ejg agfpg' kg]{5 .
-!(_ ejg agfpFbf ejgsf] u|fp08 se/]hsf] sDtLdf @% k|ltzt efudf
xl/ofnL agfpg ?v lj?jf nufpg' kg]{5 .
-@)_ k'/fgf ejgx? eTsfp+bf kl/ifb\sf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
-@!_ o; If]qdf gofF ejg agfpFbf jf k'/fgf] ejg dd{t ubf{ gS;f :jLs[t
u/fpg' kg]{5 . gS;f :jLs[t gu/fO{ jf gS;f a]u/ dfkb08 ljkl/t
agfOPsf ejgx? eTsfOg]5 .
-@@_ ejg lgdf{0f ug]{n] ejg agfpg :jLs[lt lbg] ;+:yfaf6 ejg lgdf{0f sfo{
k"/f e};s]sf] k|df0fkq lng' kg]{5 .
-v_

cGo s[ofsnfk ug{ gkfOg]M kz'klt If]qdf :jR5 jftfj/0f sfod ug{ ;d]t
cfjZos ePsf]n] of] dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf s;}n] klg b]xfo adf]lhdsf]
s'g} sfd sf/jfO{ ug{ u/fpg kfpg] 5}g .
-!_
wfld{s, ;f+:s[lts, ef}lts tyf cGo s'g} lsl;dn] o; If]qsf]
jftfj/0fnfO{ k|b'lift x'g] s'g} sfd ug{ .
-@_
kl/ifb\sf] :jLs[lt lnO{ ;fgfltgf Joj;fo ug{ jfx]s jftfj/0fnfO{
k|b'lift x'g] lsl;dsf] s'g} sf/vfgf jf pBf]usf] :yfkgf tyf ;~rfng
ug{ .
-#_
k/Dk/fut ?kdf rlncfPsf] k'hfsf] nflu jfx]s dfbs kbfy{sf] pTkfbg
tyf ljqmL ljt/0f ug{ .
-$_ gzfn' kbfy{ ;]jg u/L jf gu/L 5f8f ?kn] ;fj{hlgs :yndf 3'dlkm/
ug{, czf]egLo sfo{ ug{ jf clzi6tf k|bz{g ug{ .
-%_ JolQmut 3/, dlGb/, ;Qn, kf6L Pj+ ;fj{hlgs :ynsf] kvf{n cflbdf
Jofj;flos tyf /fhgLlts nufot s'g} klg ljifosf] krf{, kDKn]6, t"n
cflb 6f+:g jf 6f+Ug, gf/f n]Vg jf lrq0f ug{ .
-^_
;8s tyf k]6Ldf gfn] k;n nufot s'g} klg Jofj;flos sfo{ ug{ /
;8s 5]psf k;naf6 sjn jflx/ lgsfnL ;8s 3]/L kfnL lgsfnL k;n
yfKg .
-&_
kf6L, kf}jf, ;Qn cflbdf leq jf jflx/ kl/ifb\sf] :jLs[lt a]u/ s'g} klg
k|sf/sf] k;n yfKg jf Jofj;flos sfd ug{ .
-*_ ;8s, k]6L, af6f], dlGb/ k|f0f tyf ;fj{hlgs :ynx?df lgdf{0f ;fdu|L
jf cGo j:t'x? y'kfg{ / la:s'g tyf nQfsk8f ;'sfpg.
5

-(_

kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fpFdf afx]s cGo ;8s, k]6L, dlGb/ k|f0f, af6f]
cflbdf a;L leIff dfUg .
-!)_ ;fj{hlgs af6f], gbL, s'08, 3f6, jg, pkjg cflbdf lbzf lk;fa u/L
kmf]xf]/ d}nf ug{ jf b'lift agfpg .
-!!_ ;fj{hlgs hUuf, rf}/ cflbdf kl/ifb\sf] :jLs[lt glnO{ kfn 6f+uL a:g
tyf hfqfkj{sf ;dodf ofqLx?nfO{ c;'ljwf x'g] u/L lghL hUufdf klg
s'g} cj/f]w v8f ug{ .
-!@_ sfg'gf/f ul7t s'g} ;fj{hlgs sfo{ ug]{ ;+:yfn] kl/ifb\sf] :jLs[lt lnO{
s'g} wd{zfnf, kf6L, kf}jf cflb agfO{ jf dd{t u/L ;fj{hlgs sfdsf]
nflu k|of]u u/]sf]df / kl/ifb\n] k|lz4 ;fw", ;Gt, dxGtx?nfO{ a:g
Joj:yf ldnfO{ lbPsf]df jfx]s s'g} klg wd{zfnf, kf6L, kf}jf, ;Qn cflbdf
kl/ifb\sf] :jls[lt a]u/ ;ft lbg eGbf a9L a:g .
-!#_ d;fg 3f6sf nflu kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fp+df bfp/fsf] Joj:yf ug{ /
OGwgsf k|of]hgsf nflu yf]/} kl/df0fdf laqmL ug{ jfx]s Jofkfl/s
b[li6sf]0fn] clUg pQ]hs kbfy{, UofF;, k]6f]n cflbsf] ;+ro / ljqmL
ljt/0f ug{ .
-!$_ kl/ifb\sf] :jLs[lt glnO{ Jofkfl/s b[li6sf]0faf6 lel8of] jf rnlrq k|bz{g
ug{ tyf 5fof+sg ug{ .
-!%_ l;d]06, 58, O{6, h:tfkftf cflb lgdf{0f ;fdu|Lsf] k;n /fVg .
-!^_ kl/ifb\n] tf]s]sf] 7fp+df jfx]s cGo 7fp+df 3'DtL jf :yfoL t/sf/L k;n
/fVg .
-17_ df]6/, df]6/;fO{sn cflbsf] dd{t ug]{, Hof;n, u|Ln jf a]N8L ;DaGwL
pBf]u / ;MdLn jf sf7 lrg]{ d]zLg k|of]u u/L kmlg{r/ agfpg] pBf]u
;+rfng ug{ .
-!*_ s'v'/f, xf+;, afv|f, e}+;L, a+u"/ cflb kfNg] pBf]u ;+rfng ug{ .
-!(_ s'g} Jofj;flos k|of]hgsf] nflu ! kmL6 eGbf a9Lsf] ;+s]t kf6L /fVg' .
-@)_ wfld{s sfo{sf] nflu kl/ifb\n] :jLs[lt lbPsf]df jfx]s JolQmut k|of]hgsf
nflu gbL, 3f6, jg jf pkjgaf6 afn'jf, df6f], 9"f cflb lemSg .
-@!_ gbL, 3f6, s"08 cflbdf ;fa'gn] g'xfpg, n'uf w'g, efF8f dfe\mg, pmg w'g,
lgsf; hf]8\g jf kmfNg, kfNt' kz'kG5LnfO{ cfxfn a;fpg jf g'xfpg,
kmf]xf]/ ug{, gbL 3f6 jf s"08sf] lsgf/fsf] df6f] vGg, sf]tg{, zj jf
l;gf] k\mof+Sg, df5f dfg{, kfgL tfGg] kDk nufpg, gbL psf;df v]tL ug{
jf :yfoL jf c:yfoL lgdf{0f sfo{ ug{ / gbL, 3f6 jf s"08sf] lsgf/fdf
hyfefjL cfuf] afNg .
-@@_ jg jf pkjgdf ?v lj?jf pv]Ng, sf6\g, 9fNg, xf+uf l5dNg, ef+Rg,
kftklt/ lgsfNg, h8La"6L ;+sng ug{, kmnk"mn l6Kg, kfNt' kz'
r/fpg tyf 5f8f 5f]8\g, vfN8f] vGg, k;n yfKg, ;ef ;Dd]ng jf
gfrufg ug{ / 7"nf] :j/df /]l8of], 6]kl/s8{/ ahfpg, v]tL ug{, :yfoL jf
c:yfoL lgdf{0f sfo{ ug{, wfld{s, ;f+:s[lts k/Dk/fdf jfx]s kl/ifb\sf]
:jLs[lt a]u/ ef]h et]/ vfg, of]uf;g afx]ssf Jofofd ug{, kl/ifb\n]
tf]lslbPsf] 7fp+ jfx]s cGoq zj uf8\g tyf zj uf8]sf 7fp+df ;dflw
agfpg .
-@#_ d7, dlGb/, kf6L, kf}jf, ;Qn cflb laufg{, eTsfpg / hyfefjL cfuf]
afNg, lsnf 7f]Sg, u'O{7f agfpg .
6

!=#=
!=$=

!=%=

-@$_ ;fj{hlgs pkof]usf wf/f, Ogf/, zf}rfno, 9n aQL cflbnfO{ laufg{,


b"?kof]u ug{, k|b"lift ug{, aQLsf] ckJoo ug{, hyfefjL lgsf; 5f]8\g /
9n lgsf; aGb ug{ .
-@%_ k/Dk/f cg';f/ k"hf u/L ef]u lbO{ cfPsf]df jfx]s s'g} klg kz'k+IfLsf]
aw ug{ tyf df5fdf;' cflbsf] ljqmL ljt/0f ug{ .
-@^_ kfNt' kz'k+IfLnfO{ ;fj{hlgs ?kdf 5f8f 5f8\g .
-@&_ jGo kz'k+IfLnfO{ dfg{ jf dfg]{ r]i6f ug{ .
-@*_ tf;, h'jf cflb v]Ng tyf v]nfpg .
-@(_ kz'klt If]qleq ;gftgb]lv dflg cfPsf wd{ ljkl/tsf s'g}
lqmofsnfkx? ug{ .
;/sf/L, cw{;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfx?n] of] dfkb08 nfu" ePsf]
If]qdf af6f], 9n, lah'nL, 6]lnkmf]g cflb h:tf] lgdf{0fsf sfo{qmd ;~rfng ug'{
cl3 kl/ifb\sf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
v08 @ sf] pkv08 -s_ / -v_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg kz'klt
If]qsf] ;+j]bgzLntf Pj+ k'/ftflTjs, wfld{s tyf ;f+:s[lts dxTjnfO{ ;+/If0f
Pj+ ;Da4{g ug{ kl/ifb\n] s'g} If]qdf lgdf{0f sfo{ nufot cGo s'g}
lqmofsnfkx? ug{ lgif]w ug{ ;Sg]5 . s;}n] dfkb08 ljkl/t tyf kl/ifb\sf]
:jLs[lt a]u/ s'g} sfd u/]df To:tf] JolQm jf ;+:yfnfO{ kl/ifb\n] kz'klt If]q
ljsf; sf]if P]g, @)$$ adf]lhd ;hfo ug{ tyf k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo
ug{sf] nflu ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg ;Sg]5 .
of] dfkb08df n]lvP hlt s'/fdf o;} dfkb08 adf]lhd / of] dfkb08 nfu"
gePsf] kz'klt If]qsf] cGo 7fpFdf / of] dfkb08df pNn]v gePsf cGo
s'/fx?df sf7df08f} gu/ ljsf; ;ldltsf] ejg lgdf{0f ;DaGwL dfkb08
adf]lhd x'g] u/L kl/ifb\n] ejg lgdf{0f ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

@=

ljBt
' lgodfjnL / 5f8
] g' kg{] b/' L
@=!=

s'g} klg ejg ljB"t k|;f/0f jf ljB"t ljt/0f nfOgsf tf/x?af6 ljB"t
lgodfjnL @)%) cg';f/ g]kfn ljB"t k|flws/0fn] tf]s]sf] b"/L 5f8L dfq
lgdf{0f ug{ kfpg]5 .

@=@=

@%)$$) ef]N6]h b]lv !! xhf/ ljB"t ef]N6 ;Ddsf] gff]tf/sf]


5]paf6 slDtdf !=@% dL= / !! xhf/ eGbfdfyL b]lv ##,))) ljB"t
ef]N6sf] tf/ 5]paf6 slDtdf @ ld6/ 5fl8 dfq lgdf{0f ug{ kfOg]5 .

ljB't\ P]g @)$( sf] bkmf @) n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L


tof/ kfl/Psf] ljB't lgodfjnL @)%)
!= eO" b{ l] v lahn
' Lsf] tf/;Dd xg
' k
' g{] Gog
" td b/" L M
-!_

ljB't ljt/0f tyf k|;f/0f k|0ffnLsf] ljleGg ef]N6sf] ljB't tf/ tyf e'O{sf] aLrdf
/xg] b"/L cg";'rL !@ df n]lvPsf] eGbf sd x'g'x'Fb}g .
-@_ ;8s dfly tyf ;8ssf] 5]pdf ljB't nfOg n}hfg' k/]df pko'Qm k|fljlws b[li6sf]0f
ckgfO{ n}hfg' kg]{5 .
-#_ ##,))) ef]N6 eGbf a9L ef]N6sf] nfOg n}hfg' cfjZos ePdf cg";'rL !@ df
pNn]lvt ##,))) ef]N6sf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd b"/Ldf k|To]s ##,))) ef]N6sf]
nflu yk )=#)% ld6/sf] b"/Ldf n}hfg' k5{ .

@= ;8ssf] jf/kf/ ljBt


' nfOg nh
} fg] ;DaGwdfM 3gfj:tL ePsf] 7fpFdf !!,)))
ef]N6 eGbf a9L Ifdtfsf] ljB't nfOg ;8ssf] jf/kf/ ug'{kbf{ 8jn OG;'n6/ k|0ffnLsf]
k|of]u ug'{ kg]{5 .

#= ljBt
" nfOgsf] bfof+ afof+ xg
' ' kg{] km/sM
-!_ ljB't k|;f/0f tyf ljt/0fsf] nfOg n}hfg' kbf{ 3/ jf ?vaf6 cg";'rL !# df
pNn]lvt b'/LeGbf sd b'/Ldf n}hfg' x'+b}g .
-@_ ##,))) ef]N6 eGbf a9L ef]N6sf] nfO{g n}hfg' cfjZos ePdf cg";'rL !# df
pNn]lvt ##,))) ef]N6sf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd b'/Ldf k|To]s ##,))) ef]N6sf]
nflu )=#)% ld6/ yk u/L n}hfg' kg]{5 .

' n67
\ fx?sf] aLrdf xg
' k
' g{] km/sM -!_ ljB"t n6\7fx?sf] Ps csf]{ aLrsf] b"/L
$= ljBt

sfod ubf{ lah'nLsf] tf/sf] clGtd 6]g;fOn :6]Gy, k\mofS6/ ckm ;]k\m6L tyf e"O{af6
tf/;Dd x'g] b'/L ;d]t larf/ u/L n6\7f uf8\g' kg]{5 .

%= 3/ dflyaf6 lahn
" L nfOg
{ nh
} fg gxg
' M] 3/ dflyaf6 s'g} lsl;dsf] ljB"t nfOg

n}hfg' x'+b}g .
t/ Uof/]h, 6x/f jf kvf{n dflyaf6 ljB't nfOg n}hfg cfjZos k/]df
$))@#) ef]N6 ;Ddsf] nfOg n}hfg ;lsg]5 . o;/L nluPsf] ljB't nfOg Uof/]h,
6x/f jf kvf{nsf] ;a}eGbf cUnf] 7fp+af6 slDtdf # ld6/sf] b"/Ldf kg]{ u/L n}hfg' kg]{5.

^= Pp6} n67
\ faf6 ljleGg efN] 6h
] sf] nfOg nh
} fg] ;DaGwdfM
-!_ Pp6} n6\7faf6 ljleGg ef]N6]hsf] nfOgx? n}hfbf xfO{ ef]N6]hsf] nfOg dflyaf6 /
nf] ef]N6]hsf] nfOg tnaf6 h8fg u/L n}hfg' kg]{5 .
9

-@_ pklgod -!_ adf]lhd nfOg h8fg ePsf]df nf] ef]N6]hsf] tf/df xfO{ ef]N6]hsf]
tf/af6 s'g} k|sf/sf] ln+s]h jf cGo s'g} lsl;daf6 vt/f jf rfh{ x'g gkfpg] u/L
h8fg ug'{ kg]{5 .
-#_ xfO{ ef]N6]h tyf nf] ef]N6]hsf] tf/sf] aLrdf k|fljlws b[li6sf]0fn] /xg' kg]{ km/s
sfod ug'{ kg]{5 .

&= ljBt
' nfOg
{ / 6l] nkmfg
] nfOg glhsaf6 nh
} fg] ;DaGwdfM

ljB't nfOgsf]
ghLsaf6 6]lnkmf]g nfOg jf 6]lnkmf]g nfOgsf] ghLsaf6 ljB't nfOg n}hfg' k/]df
cg'dltkq k|fKt JolQm tyf ;DalGwt b'/;+rf/ lgsfo aLr cfk;df 5nkmn u/L ljB't
jf 6]lnkmf]g nfOgnfO{ k|fljlws b[li6sf]0faf6 afwf jf rfh{ gx'g] u/L n}hfg" kg]{5 .

' Laf6 arfj6M cg'dltkq k|fKt JolQmn] ;"xfp+bf] 7fpFx?df cfsfz


*= cfsfz lahn
lah"nLaf6 x'g] gf]S;fgL / ljB't zlQmsf] 36a9 x'g glbgsf] nflu cfsfz lah'nL /Ifs
oGq jf c? ;'xfp+bf] ;fwgsf] Joj:yf u/L pQm ;fwgx?af6 cfsfz lah'nLsf] k|of]hg
x'g] Joj:yf ;d]t ug'{ kg]{5 .

(= ljBt
' pTkfbg, k;
| f/0f tyf ljt/0f ;DaGwL lgdf0{ f :ynsf] j/Lkl/ 3/hUuf
ko
| fu
] ug{ lgifw
] ug{ ;Sg] M
-!_ P]gsf] bkmf ## sf] pkbkmf -#_ sf] k|of]hgsf] nflu ljB'tsf] pTkfbg, k|;f/0f jf
ljt/0f ;DaGwL s'g} lgdf{0f sfo{ ePsf]df To:tf] lgdf{0f sfo{ ePsf] 7fp+ jf ;f]
7fp+sf] j/Lk/Lsf] lglZrt b'/L leq kg]{ 3/ hUuf c? s;}n] s'g} vf; sfdsf] lgldQ
k|of]u ug{ gkfpg] u/L g]kfn ;/sf/n] ;do ;dodf g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt
u/L lgif]w ug{ ;Sg5 .
-@_ ljB't k|;f/0f jf ljt/0f ug{sf] nflu h8fg u/]sf] ljB't nfOg d'gL tyf To:tf]
nfOgsf] bfFof jfFof cg";'rL !@ / !# df pNn]lvt b'/L leq 3/ agfpg jf ?v /f]Kg
x'Fb}g .

10

cg';"rL !@
-lgod $* ;+u ;DalGwt _
tf/ b]lv e'O{;Dd x'g' kg]{ Go"gtd b'/L
;8ssf] 5]p qm=;+=
ljB't ef]N6]hsf] :t/
;8s jf/
ld6/ _
kf/ ubf{
- ld6/ _
!=
@#).$)) eGbf dfly !!,)))
%=*
%=%
eGbf sd
@=
!!,))) / ;f] eGbf dfly
^=!
%=*
##,))) ;Dd

cGo :yfgdf ld6/ _


$=^
%=@

cg';"lr !#
- lgod %) ;+u ;DalGwt _
tf/ b]lv 3/ jf ?v;Dd x'g' kg]{ Go"gtd b'/L
qm=;+=
!=
@=

ljB't ef]N6sf] :t/


@#)$)) b]lv !!,))) ;Dd
!!,))) eGbf dfly b]lv ##,))) ;Dd

3/ tyf ?vaf6 x'g] Go"gtd


b"/L
!=@% ld6/
@=)) ld6/

b|i6Jo M pk/f]Qm Go"gtd b"/L sfod ubf{ xfjfsf] rfkn] pTkGg x'g] tf/sf] pRrtd dRofO{ DoflS;dd l8n]S;g_ ;d]tsf] lx;fa ug{' kg]{5 .

11

#= k6
] f n
] kDk ;DalGw gk
] fn cfon lgudsf] dfkb08
-s_

;fwf/0f ljq]mtf, KofS8 ljq]mtf / dlt]n ljt/s eO{ k]6f]lnod kbfy{ ljqmL
ljt/0f ug{ cfjZos Go"gtd hUufsf] If]qkmn

$=!=

dxfgu/kflnsf If]q leqM


-s_
-v_

k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] ;8s tk{msf] df]x8f 36Ldf !* ld6/
eO{ s"n hUufsf] If]qkmn 3l6df !@ cfgf x'g' kg]{5 .
k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] b'j} tk{m -d'Vo ;8ssf] ;+u} csf]{
;xfos ;8s -hf]l8Psf]_ ;8s ePsf] cj:yfdf d'Vo ;8s tk{msf]
df]x8f 36Ldf !$ ld6/ eO{ s"n hUufsf] If]qkmn 36Ldf * cfgf x'g'
kg]{5 .

$=@= pkdxfgu/kflnsf If]q leqM


k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] ;8s tk{msf] df]x8f 36Ldf @) ld6/ eO{ s"n
hUufsf] If]qkmn 36Ldf Ps /f]kgL -8]9 sf_ x'g' kg]5
{ .
$=#=gu/kflnsf If]q leqM
k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] ;8s tk{msf] df]x8f 36Ldf #) ld6/ eO{ s"n
hUufsf] If]qkmn 36Ldf 8]9 /f]kgL -;jfb'O{ sf_ x'g' kg]{5 .
$=$= uf=lj=;= If]q leqM
k|:tfljt ljqmL :yn /fVg] hUufsf] df]x8fdf ;xh} bf]xf]/f] ef/L ;jf/L ;fwg
cfjt hfjt ug{ ;Sg] sDtLdf u|fe]no'Qm ;8s ePsf] x'g} kg]{ / ;8s tk{msf]
df]x8f #) ld6/ eO{ s"n hUufsf] If]qkmn 36Ldf @ /f]kgL -tLgsf_ x'g' kg]{5 .
$=%= s'g} klg /fli6o /fhdfu{df -dfyL pNn]lvt jlu{s/0f leq gkg]{ If]q_ k|:tfljt
ljqmL:yn /fVg] hUufsf] /fhdfu{ tk{msf] df]x8f $) ld6/ eO{ s"n hUufsf]
If]qkmn 36Ldf c9fO{ /f]kgL -kf}g]rf/ sf_ x'g' kg]{5 . /fli6o /fhdfu{df kg]{
dxfgu/kflnsfpk dxfgu/kflnsfgu/kflnsfdf k|:tfljt ljqmL:ynsf] nflu
qmdzM dfly bkmf !, @ / # df pNn]v eP adf]lhdsf] hUufsf] If]qkmn / df]x8f
x'g' kg]{5 .
$=^= olb ;fwf/0f ljq]mtf, KofS8 ljq]mtf / dlt]n ljt/ssf] ljqmL:yn d"n ;8s;+u
ghf]l8Psf] ePdf d"n ;8s;+u ljqmL:yn /xg] hUuf hf]8\g] k|j]z dfu{ bf]x/f]
;jf/L rNg ;Sg] e} hldgsf] If]qkmnsf] xsdf pk/f]Qm cg';f/ x'g'kg]{5 .
$=&= gofF lgo'lQm x'g] KofS8 ljq]mtf, dlt]n ljt/ssf] xsdf ljqmL:ynsf] hldgsf]
If]qkmn / df]x8f ;fwf/0f ljq]mtf adf]lhd g} x'g'kg]{5 .
$=*= dlt]n ljq]mtfsf] xsdf cfk\mgf] ljqmL:yn ;8s l;dfgf s6fO{ kof{Kt ;+Vofdf
8d jf sG6]g/ /fVg ;lsg] sf]7f jf 5'} hldg x'g' kg]{5 .
$=(= b'u{d If]qsf] xsdf To; If]qdf cfjZos k]6f]lnod kbfy{sf] cfk"lt{ Pj+ ljq]mtf
lgo'lQm ;DaGwdf lgudsf] Joj:yfkgn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
12

gf]^M ;fwf/0f tyf KofS8 ljq]mtfsf] k|:tfljt ljqmL:ynsf] If]qkmn g]kfn ;/sf/sf]
;DalGwt lgsfon] tf]s]sf] ;8s ;Ldfgfaf6 5f]8\g' kg]{ b"/L s6fO{ v'b
ljq]mtfn] lglj{jfb k|of]u ug{ ;Sg] If]qkmn x'g' kg]{5 .
$=!)= ;fwf/0f ljq]mtfsf] ljqmL :yndf x'g'kg]{ ef}lts k"jf{wf/x?M
-s_ ljqmL:ynsf] sDkfp08sf] ltg tk{m ;'xfpFbf] sDkfp08 jfn jf kSsL k]mG;L
-sfF8]tf/n] 3]/]sf]_ u/L ;8s tk{msf] df]x8fdf -/fhdfu{df /x]sf] ljqmL:yn
h'g k|foM @$ 306f v'Nnf /xG5 _ 36Ldf ^ ld6/sf] k|j]z tyf ^ ld6/sf]
lgsf;f/ x'g' kg]{5 .
-v_ ljqmL:ynsf] sDkfp08sf] kDkof8{ nuftf/ ;fj{hlgs ;8s ;Ldfgf b]lv
kDkof8{ ;Ddsf] Pk|f]r /f]8sf] k]ed]06 ANofs 6k cyjf kSsL lj|s cg P]h
lklr ul/Psf] x'g' kg]{5 .
-u_ ljqmL :yndf ;]N; sfp06/, :6f]/?d, uf8{?d, 6\jfOn]6 OToflb kSsL lgdf{0f
u/L :j:Yo lkpg] kfgLsf] wf/f jf t/fO{ If]qdf 6\o'aj]nsf] Joj:yf x'g'kg]{5 .
-3_ ljqmL:yndf jiff{tdf ;jf/L ;fwgdf O{Gwg ebf{ cfsfz] kfgLaf6 x'g;Sg]
IfltnfO{ dWogh/ /fvL kDkof8{df kDk tyf O{Gwg eg]{ ;jf/L ;fwg ;d]t
9fSg] :6Ln :6Sr/ ;]8sf] Joj:yf ePsf] x'g' kg]{5 .
-_ ljqmL:ynsf] sDkfp08df cUgL ;'/Iffsf] nflu 36Ldf rf/ yfg !) s]=hL=
Ifdtfsf] l8=lk=;L= kmfo/ PS6L\UjL;/ /fVg' kg]{5 .
-r_ ljqmL:ynsf] sDkfp08 leq Pk|f]r /f]8, 6} kmfd{, ;]N; sfp06/, kfls{
Pl/of afx]s ;jf/L ;fwg cfjt hfjtdf afwf gkg]{ :yfgdf jftfj/0f
;+/If0f ug]{ ;bfjxf/ xNsf lsl;dsf] j[Iff/f]k0f ug'{ kg]{5 .
-5_ ljqmL:yn sDkfp08 leqsf] ;k]{m; jf6/sf] plrt 8]g]hsf] Joj:yf u/]sf] x'g'
kg]{5 .
-h_ ljqmL:yn sDkfp08 leq kof{Kt sDkfp08 nfOl6 -e]k/ nfO{6_ sf] Joj:yf
u/]sf] x'g'kg]{5 .
-em_ s]xL 6f9fsf] b"/Laf6 :ki6 b]lvg] u/L 36Ldf @) lkm6 cUnf] $ lkm6
8fold6/sf] b'j}tk{m lgudsf] nf]uf] ;lxtsf] 36Ldf Pp6f xf]l8{jf]8{ /fVg'
kg]{5 .
gf]6M k|:tfljt ;a} If]qsf ljqmL:ynsf] Go"gtd x'g'kg]{ ef}lts k"jf{wf/ x?sf]
hldgsf] cufl8 -;8s tk{m_ sf] df]x8f Pj+ If]qkmn tf]lsP adf]lhds} x'g'kg]{
/ cGo ef}lts ;+/rgf hUufsf] cfsf/ k|sf/ cg';f/ ldnfO{ lgdf{0f ug{
;lsg]5 .
$=!!= KofS8 ljq]mtfsf] nflu ljqmL:yndf x'g'kg]{ ef}lts k"jf{wf/x?
-s_ ljqmL:ynsf] sDkfp08sf] tLgtk{m ;fwf/0f k]mG;L x'g'kg]{ .
-v_ ;fj{hlgs ;8s ;Ldfgf b]lv ljqmL:yn ;Ddsf] Pk|f]r /f]8 t/fO{df sd;]sd
lj|s cgPh lkrL x'g'kg]{_ kxf8df 9'fsf] k|of]u ug{ ;lsg]5 .
-u_ ljqmL:yndf ;]N; sfp06/ / lkpg] kfgL Joj:yf x'g' kg]{5 .
-3_ ljqmL:ynsf] sDkfp08df cUgL ;'/Iffsf] nflu sDtLdf Psyfg !) s]=hL= sf]
l8=;L=kL= kmfo/ PS;6LUjL;/ /fVg' kg]{5 .
-_ ljqmL:yndf jftfj/0f ;+/If0fsf] nflu ;bfjxf/ xNsf lsl;dsf] j[Iff/f]k0f
ug'{kg]{ .

13

-v_
p2]ZoM

;8s 5]pdf k]6f]n kDk (Fueling Station) h8fg jf :yfkgf ubf{


ckgfpg' kg]{ dfkb08sf zt{x?

of] dfkb08sf] d"ne"t p2]Zo k]6f]n kDk k|of]u ug]{ uf8Lx?af6 d"n ;8sdf rNg]
oftfoftnfO{ x'g ;Sg] x:tIf]k (Interference) nfO{ oyf;Dej Go"g ug]{ /
;8s ;'/IffnfO{ clwstd Wofg lbO{ ;Defljt ;jf/L b'3{6gfnfO{ Go"g ug]{ /x]sf] 5
. ctM dfkb08sf] ;kmn sfof{Gjogsf] nflu g]kfn cfon lgudn] s'g} JolQm jf
;+:yfnfO{ x/]s k|sf/sf ;8s 5]pdf k]6f]n kDk h8fg ug{ cg'dlt kq
(License) k|bfg ug'{ cl3 k|:tfljt :yn k|fljlws b[li6sf]0faf6 pko'Qm 5 jf
5}g ;f] af/] ;8s ljefu jf cGtu{tsf sfof{noaf6 lnlvt ;xdtL lng' kg]{5 .

dfkb08sf zt{x?M
!=

;fdfGotM ;8ssf] Ps lsgf/f tk{m b'Oj6f k]6f]n kDkx?sf] b'/L slDtdf #)) dL=
x'g' kg]{5 .

@=

;fdfGotM Ps :yndf Pp6f eGbf a9L k]6f]n kDk /fVg glbg], tfklg olb s'g}
sf/0fj; b'O{ jf b'O{eGbf a9L k]6f]n kDkx? glhs glhs Ps} :yndf :yfkgf ug'{
k/]df ltgLx?nfO{ 5'f5'} k|j]z dfu{ pknAw gu/fO{ pko'Qm rf}8fO{sf] Ps
;dfgfGt/ ;]jf dfu{ (Service Road) sf] lgdf{0f u/L P]Soj4 ?kdf /fVg'
kg]{5 / o:tf] ;]jf dfu{ lgdf{0f ubf{ nfUg] vr{ ;DalGwt k]6f]n kDk wgLx?n]
Joxf]g'{ kg]{5.

#=

k]6f]lnod kbfy{ eg{ hfg] jf lg:sg] uf8Lx?n] d"n ;8sdf rln/x]sf cGo
uf8Lx?sf] ;fdfGo axfjnfO{ x:tIf]k gu/f];\ eGg] p2]ZonfO{ Wofgdf /fvL s'g}
Ps ;8ssf] b'j} lsgf/f tk{m Staggered ?kdf k]6f]n kDk :yfkgf x'g] u/L
dfq ;xdtL lbOg] 5 .

$=

;8s 5]p k]6f]n kDk :yfkgf ug{ cfjZos kg]{ k"jf{wf/ ljsf; ug{ ;DalGwt
lgsfonfO{ ;xof]u k'ofpg] p2]Zon] gofF lgdf{0f x'g] ;8ssf] xsdf lj:t[t
OlGhlgol/ l8hfOg ug]{ avtdf g} sxfF / s;/L k]6f]n kDk nufot cGo
;]jfx? cfj4 u/L :yfkgf ug{ ;lsG5, osLg u/L /fVg ;DalGwt ;8s of]hgfn]
Wofg lbg' kg]{5 .

%=

s'g} klg ;8s rf]s (Junction) df k]6f]n kDk /fVg lbOg] 5}g . d'Vo d'Vo
;8sx?sf] rf]s k/]df j:tL rf]s b]lv k]6f]n kDk /xg] :ynsf] b'/L slDtdf klg
!)) dL= /xg' kg]{5 t/ d'Vo ;8s / ;fgf] zfvf ;8s;+u -;fgf] zfvf ;8s
eGgfn] h;sf] rf}8fO{ % dL= eGbf sd 5 To:tf] ;8snfO{ hgfpg] 5_ rf]s k/]df
k]6f]n kDk /xg] b'/L o:tf] rf]s b]lv slDtdf $) dL= ;Dd x'g ;Sg]5 .

^=

cfjf;Lo If]q, k'/ftflTjs If]q, :df/s :yndf k]6f]n kDk /fVg lbOg] 5}g / k]6f]n
kDk /xg] :yn;Dd hfg] ;8ssf] rf}8fO{ slDtdf %=% dL= x'g' kg]{5 .
dxfgu/kflnsf, gu/kflnsf, gu/ ljsf; ;ldltx?n] cfjf;Lo If]qsf] JofVof
ug]{5 .

14

&=

;8ssf] Longitudinal Gradient oyfzSo ;dtn ePsf] :yfgdf dfq


k]6f]n kDk /fVg lbOg] 5 tfklg kxf8L If]qdf o:tf] ;8ssf] Gradient %
k|ltzt eGbf dfly ePdf To:tf] :yfgdf k]6f]n kDk /xg] hUuf ;dtn ?kdf
ljsf; ug'{ kg]{ / k]6f]n eg]{ :yfgdf kfgL hDg glbg ! k|ltzt ;Dd
Crossfall k|bfg u/L ;f] hUufaf6 glhssf] gfnLdf kfgL v:g] Joj:yf
ldnfpg' kg]{5 . k]6f]n kDksf] cfjt hfjt x'g] If]q d"n ;8ssf] ;tx cg';f/ g}
x'g' kg]{5 .

*=

k]6f]lnod kbfy{ eg{ k]6f]n kDk k|of]u ug]{ uf8Lx?sf] cfjfudg ;'/lIft Pj+ ;'ud
/fVg d"n ;8saf6 leq k:g jf lg:sg ;xh agfj6sf] k|j]z tyf jflx/ cfpg]
df]8x? (Curves) x'g' kg]{5 . o:tf] x'gsf] nflu k]6f]n kDk /xg] hUufsf] df]x8f
/fhdfu{sf] xsdf slDtdf $) dL6/ x'g' kg]{ / d'Vo d'Vo zx/L ;8sdf slDtdf
#) dL6/ /xg' kg]{5 . dfly h];'s} elgPtfklg s'g} zx/L ;8s hxfF cToflws
;jf/L rfksf] sf/0fn] 7"nf vfnsf 6sx? k|j]z ug{ /f]s nufOPsf] 5 To:tf]
:yfgdf k]6f]n kDk /fVg dfu u/]df hUufsf] df]x8f slDtdf @@ dL6/ ;Dd x'g'
kg]{5 .

(=

k]6f]n kDk If]q leq kfn}kfnf] k]6f]lnod kbfy{ eg{ cfpg] jf hfg] uf8Lx?nfO{
cfjZos :yfg (Space) k|bfg ug{ k]6f]n kDk /xg] -cGo ;]jf ;'ljwf h:t}
uf8L ;le{l;, xfjf eg]{ cflb ;dfj]z gePsf]_ hUufsf] ;fOh /fhdfu{sf] xsdf
slDtdf $) dL6/ x !% dL6/ / d"Vo zx/L ;8ssf] xsdf slDtdf #) dL6/ x
!% dL6/ x'g' kg]{5 . s]xL zx/L ;8s hxfF 7"nf 6s jf a;x?sf] k|j]z lgif]w
ul/Psf] 5 To:tf] :yfgdf hUufsf] ;fOh slDtdf klg @@ dL6/ x !% dL6/ x'g'
kg]{5 .

!)=

k]6f]n kDk If]qnfO{ d"n ;8saf6 cnUu} /fVg Pp6f slDtdf !@ dL6/ nfdf] / @
dL6/ rf}8f Buffer Strip lgdf{0f ug'{ kg]{5 / Buffer Strip dfyL slDtdf #
dL6/ prfO{sf] k]6f]n kDk lg;fgL lrGx -hf] Pp6f vDafdf /xg]5_ jfx]s cGo
s'g} k|sf/sf :6Sr/x? tyf lj1fkg kf6Lx? /fVg kfOg] 5}g . Buffer Strip
sf] jflx/L lsgf/f ;8s ;Ldfgf tf]lsPsf] ;8s eP ;8s ;Ldfgfdf / To:tf]
l;dfgf gtf]lsPsf] zx/L ;8s jf cGo s'g} k|sf/sf] ;8s eP k'm6kfy jflx/
gfnLsf] jflx/L nfOg kl5 ;+u} /xg' kg]{5 . Buffer Strip sf] jl/k/L !%)
dL=dL= sf] High Kerbs agfpg' kg]{5 h;n] ubf{ uf8Lx? Buffer Strip df
hfg g kfcf]; \. ^) ;]=dL= eGbf cUnf] s'g} klg la?jf, k"mnx? Buffer Strip
jl/k/L nufpg kfOg] 5}g .

!!=

k]6f]n kDk k|of]u ug{ cfpg] jf aflx/ lg:sg] uf8Lx? d"n ;8sdf cfjfudg
ul//x]sf ;jf/Lx?n] k|ToIf b]lvg] x'g' kg]{5 . tuf/f] (Check Barrier) tyf
;jf/L cfP uPsf] k|i6 gb]lvg] 7'nf df]8x? -Sharp Bends_ glhs} k]6f]n kDk
/fVg lbOg] 5}g .

!@=

d"n ;8saf6 k]6f]n kDk cfpg hfgsf] nflu lgdf{0f ul/Psf k|j]z af6f]sf]
df]8x? ;'udtfsf] b[li6sf]0fn] #) dL6/ cw{Jof;sf] x'g' kg]{ ePtf klg oL df]8x?
-Curves_ sf] !# dL6/ eGbf sd cw{Aof;df 36fO{ agfpg s'g} xfntdf
cg'dlt lbOg] 5}g .
15

!#=

k]6f]n kDksf] sof{no tyf df]lan cflb e08f/ ug{ lgdf{0f ul/g] 3/ / Toilet
cflb kDk b]lv slDtdf $ dL6/ b'/Ldf x'g' kg]{5 .

!$=

k]6f]n eg]{ kDk ;8s l;dfgf tf]lsPsf] ;8s eP ;8s l;dfgf b]lv jf ;8s
l;dfgf gtf]lsPsf] ;8s eP gfnLsf] aflx/L lsgf/f b]lv slDtdf ^ dL6/ b'/Ldf
/fVg' kg]{5 .

!%=

k]6f]n kDk k|of]u ug{ cfpg] hfg] uf8Lx?nfO{ lgb]{zg ug{ Entry / Exit lrGx
kf6Lx? /fVg' kg]{5 .

!^=

jiff{ofddf k]6f]n kDk leqsf] kfgL l;w} ;8sdf aUg lbOg] 5}g . o:tf] x'g glbg
k]6f]n kDk leq pko'Qm gfnL k|0ffnLsf] lgdf{0f u/L ;8s 5]p /x]sf] gfnLdf
ld;fpg' kg]{5 . o:sf ;fy} d"n ;8ssf] 5]pdf lgdf{0f ul/Psf] gfnL k'/L k]6f]n
kDknfO{ k|j]z dfu{ vf]Ng lbOg] 5}g / o:tf] /f]Sg kDkjfnfn] cfgf] vr{af6
To:tf] gfnL dfly pko'Qm ;fOhsf] sNe6{ lgdf{0f ug'{ kg]{ 5 .

!&=

obL k]6f]n kDkjfnfn] xNsf ;jf/L ;fwgsf] nflu dfq k]6f]n kDk h8fg ug]{ xf]
eg] l;ldt hUufdf klg k]6f]n kDksf] cuf8Lsf] df]x8f slDtdf klg !% dL6/ x'g'
kg]{5 / Buffer Strip -!) dL= x # dL=_ sf] tyf Entry / Exit af6f]
slDtdf klg ^ dL= rf}8fO{ x'g' kg]{5 / df]8x? #) dL6/ cw{Aof;sf] x'g' kg]{
ePtf klg slDtdf !# dL6/sf] x'g' kg]{5.

!*=

dfkb08sf zt{x? lak/Lt /fhdfu{, ;xfos /fhdfu{, zx/L dfu{ jf cGo ;8s
5]pdf s'g} klg k]6f]n kDk :yfkgf ePdf h'g;'s} avtdf klg lagf ;"rgf ;8s
ljefu4f/f eTsfOg] jf x6fOg] 5 / To;/L eTsfpg jf x6fpg nfUg] vr{sf]
;Dk"0f{ /sd ;/f]sf/jfnf JolQm jf ;+:yfaf6 e/fO{ lng ;lsg] 5 .

!(=

lgDg sfof{nox?sf] k|ltlglwTj x'g] u/L Ps cg'udg ;ldlt u7g ul/g]5 h;n]
pQm sfo{sf] sfof{Gjogdf ;do ;dodf cg'udg, d"NofFsg / gofF k]6f]n kDk
rfn" ug]{ ;DaGwL -Commission_ l;kmfl/; ug]{5 .

k|ltlglwM
g]kfn cfon lgudsf] sfof{no

;+of]hs

;8s ljefusf] sfof{no

;b:o

dxfgu/kflnsfgu/kflnsf
gu/ ljsf; ;ldltsf] sfof{no

;b:o

ufpF ljsf; ;ldltsf] sfof{no

;b:o

16

l;gd
] f xnsf ;DaGwdf rnlrq ;DaGwL dfkb08
$= l;gd
] f xnsf ;DaGwdf rnlrq -lgdf0{ f, kb| zg
{ tyf ljt/0f_ lgodfjnL
@)$^ df ePsf] Joj:yf
$=!= rnlrq k|bz{g Ohfhtkq kfpg]n] kfng ug'{kg]{ ztM{
rnlrq k|bz{g ug]{ Ohfhtkq k|fKt JolQmn] b]xfosf zt{x? kfng ug'{ kg]{5M
$=!=!= rnlrq k|bz{g ug{nfO{ rnlrq hfFr ;ldltaf6 hfFr u/fO{ :jLs[lt lnP/
dfq k|bz{g ug]{ .
$=!=@= rnlrq 3/df lgwf{l/t ul/Psf] l;6eGbf a9L l;6 /fvL rnlrq gb]vfpg].
$=!=#= Ohfhtkqdf lgwf{/0f ul/Psf] :yfg jfx]s cGo :yfgdf rnlrq k|bz{g
gug]{ .
$=!=$= cfjf;Lo ejgdf ;fj{hlgs k|bz{g gug]{ .
$=!=%= ljt/s jf lgdf{tfaf6 dfq rnlrq lnP/ k|bz{g ug]{ .
$=!=^= Ps rnlrq ejgsf] nflu a's ePsf] rnlrq csf]{ rnlrq ejgdf
k|bz{g ubf{ ;DalGwt ljt/s jf lgdf{tfsf] :jLs[lt glnO{ k|bz{g gug]{ .
$=!=&= lel8of] rnlrq k|bz{sn] lgdf{tfaf6 skL/fO6 u/]sf] g]kfnL rnlrq dfq
k|bz{g ug]{ .
$=!=*= rnlrq k|bz{g, lgdf{0f / ljt/0f ;DaGwdf g]kfn ;/sf/, ;~rf/
dGqfnof/f a]nfa]nfdf lbPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug]{ .

$=@= rnlrq 3/df x'g'kg]{ Joj:yfM


-s_ klxnf]:t/sf] rnlrq 3/df b]xfo adf]lhd Joj:yf x'g' kg]{5 .
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=
!$=
!%=

cf7;o eGbf a9L bz{s j:g] l;6


l;g]df:sf]k b]vfpg] vfnsf] d08k, :qmLgjfn / kbf{
k|To]s ;o l;6sf] nflu rf/j6f lk;fa v08 -o'l/gn_ Ps lbzf v08 dlxnf tyf k'?ifsf] nflu 5'f5'}_
bz{s a:g] ;a} >]0fLsf] :yfgdf s'zg
sd;]sd bzj6f df]6/sf/ kfs{ ug]{ :yfg
df]6/;fOsn / ;fOsn kfs{ ug{ kof{Kt :yfg
dflyNnf] / tNnf] >]0fLsf] nflu 5'f5"} ;'ljwfo'Qm l6s6 ljqmL ug]{ Joj:yf
bz{s / k|bz{g kbf{sf] aLr sDtLdf aL;kmL6sf] b"/L
rnlrq k|bz{gdf jfwf gkg]{ vfnsf kof{Kt k|j]zf/f / cfsl:ds f/x?
9n lgsf;sf] /fd|f] Joj:yf
kRrL; k|ltzt bz{sx? c6fpg] k|ltIffno
5'} rd]gf u[xsf] Joj:yf
l;6sf] cg'kftdf clUg lgoGq0f ;fwgx?
WjgL :ki6 / /fd|f];+u ;'Gg ;lsg] k|bz{g sIf
k|fylds lrlsT;ssf] Joj:yf
17

-v_ bf]>f]:t/sf rnlrq 3/df b]xfo adf]lhdsf] Joj:yf x'g'kg]{5M


!=
@=
#=
$=

kfFr;o Ps b]lv cf7;o ;Dd bz{s a:g] l;6


l;g]df:sf]k b]vfpg] vfnsf] d08k, :qmLgjfn / kbf{
k|To]s Ps;o l;6sf] nflu rf/j6f blng k+vfx?
k|To]s Ps;o l;6sf] nflu rf/j6f lk;fa v08 / Pp6f lbzf v08 -dlxnf
tyf k'?ifsf] nflu 5'f5'}_
%= bz{s a:g] t]>f] >]0fL jfx]s cGo >]0fLsf] :yfgdf s'zg
^= l6s6 ljqmL ug]{ ;'ljwfo'Qm :yfg
&= ;fOsn, df]6/;fOsn, df]6/sf/sf] nflu kfls{sf] Joj:yf
*= kof{Kt ;+Vofdf k|j]zf/x? / cfsl:ds f/x?
(= l;6sf] cg'kftdf clUg lgoGq0f ;fwgx?
!)= WjgL :ki6 / /fd|f];+u ;'Gg ;lsg] k|bz{g sIf
!!= bz{s / k|bz{g kbf{sf] aLr sDtLdf jfx lkm6sf] b"/L

-u_ lel8of] rnlrq 3/df b]xfo adf]lhdsf] Joj:yf x'g'kg]{5M


!=
@=
#=

36Ldf Ps ;ob]lv a9Ldf ;ft;o ;Dd bz{s a:g] l;6


jfn:qmLgdf rnlrq b]vfpg] Joj:yf
k|To]s ;o l;6sf] nflu rf/j6f blng k+vfx?, t/ ;fdfGotM jif{el/g}
708f tfkqmd ePsf :yfgx?df cfjZos gx'g]
$= k|To]s ;o l;6sf] nflu rf/j6f lk;fa v08 / Pp6f lb;f v08 -dlxnf
tyf k'?ifx?sf] nflu 5'f5'}_
%= bz{s a:g] k|yd >]0fLdf / ;f] eGbf dflysf] l;6df s'zg
^= kfls{sf] Joj:yf t/ ;jf/L ;fwg gePsf :yfgdf cfjZos gx'g]
&= l6s6 a]Rg ;'ljwfo'Qm :yfg
*= kof{Kt ;+Vofdf k|j]zf/x? / cfsl:ds f/x?
(= l;6sf] cg'kftdf clUg lgoGq0f ;fwg
!)= WjgL :ki6 / /fd|f] ;'Gg ;Sg] k|bz{g sIf
!!= bz{s / k|bz{g kbf{sf] aLr sDtLdf bz lkm6sf] b"/L
!@= g]kfnL rnlrq dfq b]vfpg kfpg]
pNn]lvt adf]lhd l;kmfl/; k|fKt ePkl5 ;~rf/ dGqfnon] To:tf] rnlrq 3/sf] :t/
tf]sL rnlrq k|bz{g ug{ :jLs[lt lbg' kg]{5 .

18

%= ;+o'Qm, ;fd"lxs / of]hgfa4 cfjf; ;DaGwL dfkb08


-s_

-v_

ef}lts of]hgf tyf cfjf; ;DaGwL M


!=

g]kfn ;/sf/ jf lghL If]qaf6 of]hgfa4 cfjf; tyf hUuf ljsf; sfo{qmd sfof{Gjog ubf{
sf7df8f}+ pkTosfsf] gu/kflnsf If]qdf lghL cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu 38]/Lsf] clwstd
If]qkmn @ /f]kgL,

@=

;+o'Qm cfjf; (Apartment Housing), ;fd'lxs cfjf; (Group Housing) / cfjf;


of]Uo 38]/Lsf] ljsf; (Residential Plot Development) ug{ of]hgf cg'dlt
(Planning Permit) lbFbf ;DalGwt lgsfon] e"pkof]u / k"jf{wf/ Ifdtfsf] cfwf/df ;/n /
;'ud k|lqmof ckgfpg],

#=

;+o'Qm cfjf;, ;fd'lxs cfjf; tyf of]hgf4 cfjf;Lo If]q;Dd ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ug{
;DalGwt lgsfox? -;8s, vfg]kfgL, b"/;~rf/, ljB't, :yfgLo lgsfo cflb_ n] k|fyldstf lbg],

$=

;a} gu/kflnsf tyf s ju{sf ufFp ljsf; ;ldltx?n] zx/L If]qnfO{ sDtLdf j:tL ljsf; If]q
/ j:tL ljsf; lgif]lwt If]q df juL{s/0f u/L tLg jif{ leq e"pkof]u gS;f tof/ ug]{,

%=

j:tL ljsf; lgif]lwt If]qdf s[lifhGo, jGohGo, dgf]/GhghGo cflb sfo{x? ug{ dfq cg'dlt
lbg] / ;f] If]qdf ;/sf/L / cw{;/sf/L ;+:yfaf6 zx/L k"jf{wf/df nufgL ug{ k|fyldstf glbg],

^=

;+o'Qm cfjf;, ;fd'lxs cfjf; / of]hgfa4 cfjf;Lo If]qdf lsQf PsLs/0f ug{ / ljsl;t 38]/L
cg';f/ lsQf ldnfg ug]{ sfo{df dfnkf]t sfof{no / gfkL zfvfn] cfjZos sfo{ ug]{.

;+o'Qm cfjf; (Apartment Housing);fd'lxs cfjf; (Group Housing)


of]hgf cg'dlt (Planning Permit) ;DaGwL k|lqmof M
!= ;+o'Qm cfjf;, ;fd'lxs cfjf; cfof]hgf ;~rfng ug]{ JolQm, ;+3 ;+:yf jf sDkgLn] b]xfosf] s'/f v'nfO{
;DalGwt :yflgo lgsfodf of]hgf cg'dltsf] nflu lgj]bg lbg' kg]{5 / :yflgo lgsfosf] cg'/f]wdf gu/
ljsf; ;ldlt u7g ePsf] 7fFpdf gu/ ljsf; ;ldltaf6 / gu/ ljsf; ;ldlt u7g gePsf] :yfgdf
;DalGwt zx/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f l8lehg sfof{noaf6 of]hgf cg'dlt lbOg]5 M
-s_
-v_
-u_

of]hgf:yn jl/kl/sf] ef}lts k"jf{wf/x? v'Ng] u/L !M$))) :s]nsf] nf]s]zg Knfg,
lkmN8df ePsf ;Dk"0f{ lgdf{0fx? b]lvg] u/L of]hgf :ynsf] gfkL gS;f / lkmN8df gfkL ul/Psf] Kn]g 6]a'naf6_ !M!))) :s]nsf] ;e]{ gS;f,
of]hgf:yndf lsQf ljefhgsf] !M%)) :s]nsf] Ans Knfg,
;f] Ans Knfgsf] gS;fdf b]xfo adf]lhd x'g' kg]{5 M
-c_
of]hgf:yndf k|j]z dfu{ / cGo dfu{sf] rf}8fO{ v08 u= df tf]lsPsf] dfkb08
cg';f/ x'g' kg]{ .
-cf_ Kn6sf] ;fOh Go"gtd )@@) -*) ju{ ld6/_ / df]x8f ^ ld6/ rf}8fO{ /fVg'
kg]{ .
-O_
v'Nnf If]q of]hgf:ynsf] s"n If]qkmnsf] Go"gtd # k|ltzt / nDafO{ jf rf}8fO{
Go"gtd * ld6/ x'g'kg]{ .
19

-3_
-_
-r_

af6f], 9n lgsf;, kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkg, vfg]kfgL, ;fd'bflos If]q cflbsf] ljj/0f v'nfOPsf]
!M%)) :s]nsf] gS;f,
of]hgf:yndf lgdf{0f ul/g] ejgx?n] 9flsPsf] If]qkmn k|i6 v'nfOPsf] !M!))) :s]nsf] u|fp08
se/]h gS;f,
of]hgf:yndf lgdf{0f ul/g] ejgx?sf] k|To]s tNnfsf] !M!)) :s]nsf] nf]/ Knfg .
t/ !) -bz_ cfjf; OsfO{;Dd /xg] ;+o'Qm cfjf; ejg lgdf{0f ug{sf] nflu of]hgf cg'dlt lng
cfjZos kg]{ 5}g .

@= v08 ! adf]lhd ljj/0f k]z ul/Psf] #% lbgleq of]hgf cg'dlt lbg' kg]{5 . ;f] cjlwleq cg'dlt lbg
g;lsg] cj:yf eP ;f]sf] sf/0f ;lxtsf] hfgsf/L lgj]bsnfO{ lbg' kg]{5 . of]hgf cg'dlt cjlw @ jif{sf]
x'g]5 . @ jif{ leq cg'dlt kfP adf]lhd ljsf; lgdf{0f z'? gu/]df cg'dlt gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .
#= v08 ! adf]lhd k/]sf] lgj]bg ;DaGwdf dfu adf]lhd of]hgf cg'dlt lbFbf hUufsf] :jfldTjsf] af/]df
s}lkmotdf v'nfO{ cg'dlt lbg ;lsg]5 . t/ lgdf{0f ug{' cl3 of]hgf :ynsf ;Dk"0f{ hUufx? ;/sf/L, P]nfgL,
klt{ hUuf ePdf ;fljssf] If]qkmndf g36\g] u/L To:tf hUufx? Plss/0f u/L lsQf ldnfg ug{ ;lsg]5 .
$= of]hgf:yn leq ;/sf/L, P]nfgL, klt{ hUuf ePdf ;fljssf] If]qkmndf g36\g] u/L To:tf hUufx? Plss/0f
u/L lsQf ldnfg ug{ ;lsg]5 .
%= of]hgf cg'dlt cg'?k lgdf{0f jf ljsf; ug{sf] nflu lgdf{0f :jLs[lt ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 lng'kg]{5 /
lgdf{0fstf{n] /fli6o ejg ;+lxtf k"0f{ ?kn] kfng ug{' kg]{5 .

-u_

;+o'Qm cfjf; ejg (Apartment Housing) lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 M

;+o'Qm cfjf; ejg lgdf{0f ;DaGwL dfkb08 b]xfo adf]lhd x'g]5 M


!= ;+o'Qm cfjf; :yn;+u hf]l8g] k|j]z dfu{sf] Go'gtd rf}8fO{ $ cfjf; OsfO{;Ddsf] nflu Go"gtd $
ld6/, !) cfjf; OsfO{;Ddsf] nflu $=% ld6/, %) cfjf; OsfO{;Ddsf] nflu ^ ld6/, %) cfjf; OsfO{
eGbf a9Lsf] nflu * ld6/ x'g' kg]{5 / of]hgf:ynleq cGo dfu{df sn 8] :ofs af6f]sf] nDafO{
clwstd !)) ld6/ x'g' kg]{5 . sn 8] :ofs l;wf af6f]df dfq /fVg kfOg]5 . uf8L 3'dfpg] :yfg (x(
ld6/sf] juf{sf/ jf j[Qfsf/ If]q /fVg' kg]{5 . b'O{ ;8ssf] OG6/;]S;g se{sf] /]l8o; Go"gtd ;8s
rf}8fO{sf] cfwf x'g' kg]{5 .
@= clwstd u|fp08 se/]h (Ground Coverage) %) k|ltzt x'g' kg]{5 .
#= clwstd nf]/ Pl/of cg'kft (Floor Area Ratio - FAR) k'/fgf] zx/L If]q afx]ssf] cGo If]qdf #
x'g' kg]{5 . k'/fgf] zx/L If]qdf k/Dk/fut jf:t'snf sfod /fVg] u/L ;DalGwt gu/ ljsf; ;ldlt jf
gu/kflnsfn] tf]lslbP adf]lhd FAR x'g]5 .
$= Go'gtd v'Nnf If]q cGtu{t e";tx v'nf /fVg]sf] xsdf @) k|ltzt x'g' kg]{5 / cGo v'nf efusf] xsdf
#) k|ltzt x'g' kg]{5 . e";tx v'Nnf /fVg] If]qdf xl/ofnL au}+rfsf] ?kdf k|of]u ug{ ;lsg]5 . t/
hldg d'gL kfgL hfg] dfu{ 9fSg kfOg] 5}g .
%= Go"gtd ;]6 Jofs cfgf] :jfldTjsf] hldgsf] ;Ldfgfaf6 5f8\g'kg]{ b'/L b]xfo adf]lhd x'g' kg]{5 M
sf7df8f}+ pkTosfdf cuf8L ^ ld6/, k5f8L $ ld6/ / bfFof afFof $ ld6/ .
cfgf] tkm{sf] ;]6 Jofs -s_, csf]{ tkm{sf] ;]6 Jofs -s'_ / ejg;+u hf]l8Psf] ;8ssf] rf}8fO{ -v_ sf]
of]ukmnnfO{ b'O{ u'0ff ubf{ k|fKt x'g] c+s eGbf a9L prfO{ -u_ sf] ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . h:t} M u
= @ x -s+ v+ s'_
20

^= b'O{ Anssf] aLrsf] Go'gtd b"/L ^ ld6/ x'g' kg]{5 .


&= Go"gtd kfls{ :ynsf] xsdf *) ju{ ld6/ jf ;f] eGbf 7"nf] If]qkmn ePsf] cfjf; OsfO{sf] nflu !
sf/, @ df]6/;fOsn / @ ;fOsnsf] kfls{ ug]{ ;'ljwf / *) ju{ ld6/ eGbf ;fgf] If]qkmn ePsf] k|To]s
$ -rf/_ cfjf; OsfO{sf] nflu ! sf/, $ df]6/;fOsn / $ ;fOsnsf] kfls{ ug]{ ;'ljwf x'g' kg]{5 .
gf]6 M
-s_ ;Dk"0f{ l8hfOg tyf cGo ;'ljwfsf] Joj:yf /fli6o ejg ;+lxtf cg'?k x'g' kg]{5 .
-v_ e'O{tNnf, j];d]G6, ;]ldj];d]G6 cfjfl;o k|of]hgsf] nflu geO{ :6f]/, Jofofdzfnf, kfls{ tyf cGo
;'ljwfx? h:t} ln6 j]n, On]lS6sn ?d, kfgL 6\ofFsL cflbsf] k|of]hgsf] nflu ePdf To:tf] k|of]hgsf]
nflu pkof]u ul/Psf] e'O{ tNnf, j];d]G6, ;]ldj];d]G6 tyf 5fgf dfly lgdf{0f x'g] ln6sf] d]lzg sf]7f,
kfgL 6\ofFsL cflbn] cf]u6]sf] If]qkmn FAR df u0fgf ul/g] 5}g .
-u_ ;+o'Qm cfjf;sf] dfkb08 nfu" x'g' eGbf cufl8 alg;s]sf ejgx?sf] pkof]u kl/jt{g ug{ rfxg]sf]
k|:tfj dfly pNn]v ePsf] dfkb08;+u ldNg] ePdf ;+o'Qm cfjf; ;~rfng ug{ cg'dlt lbg ;lsg]5.

21

Vous aimerez peut-être aussi