Wydawnictwo i ksigarnia Michaa Arcta

Za pocztek dziaalnoci wydawniczo-ksigarskiej Arctw uznaje si zaoenie w 1838 r. w Lublinie przez Stanisawa Arcta ksigarni, dopiero w 1887 r. przeniesiono przedsibiorstwo do Warszawy, pozostawiajc w Lublinie jedynie fili tego przedsibiorstwa. STANISAW ARCT I JEGO FIRMA Stanisaw Arct by synem Michaa i Judyty, urodzi si 18 kwietnia 1818 r. w Lublinie. [slajd] Ojciec jego jako lekarz, cieszy si bardzo du popularnoci wrd lubelskich mieszkacw, peni on rwnie funkcj ordynatora w szpitalu wiziennym. Micha swoich zamierzeniach chcia eby kady z jego trzech synw (Franciszek, Jakub, Stanisaw) zosta lekarzem, funduszw na wysze studia starczyo jednak tylko dla starszego syna Franciszka, modszy Jakub zosta aptekarzem, [slajd] a Stanisaw cakowicie odskoczy od medycyny, zakadajc ksigarni. Stanisaw w latach od 1827 do 1834, uczszcza do miejscowego gimnazjum, na co wskazyway zachowane do dnia dzisiejszego w lubelskiej szkole oceny jego uzdolnie, postpw w nauce. Prawdopodobnie odbywa praktyk w jednej z ksigar warszawskich lub te zagranicznych. [slajd] Majc lat dwadziecia otworzy w Lublinie przy ul. Krakowskie Przedmiecie 132(dzi 15) ksigarni, ktra z biegiem czasu przeksztacia si w potne przedsibiorstwo. W 1838 r. istniay przepisy, ktre zabraniay wszelkiej dziaalnoci handlowej bez wanej koncesji, dlatego 15 kwietnia 1838 r. Stanisaw Arct aby zdoby koncesj zwraca si do Gubernialnego Rzdu Lubelskiego z prob o udzielenie koncesji na prowadzenie handlu ksigarskiego. Nie czekajc na przyznanie koncepcji na handel ksigarski, Arct rozpoczyna gromadzi ksiki i inne towary, gdy i jego ksigarnia, jak wikszo tego typu lubelskich placwek, miaa czy handel ksiek ze sprzeda innych artykuw. Wspomnian wyej koncesj uzyska Arct dopiero 1 lipca 1840 r. Ksigarni, otworzy jednak wczeniej, ju pod koniec 1838 r. Rzd Gubernialny Lubelski 22 grudnia 1838 r. wyda reskrypt, na mocy ktrego Stanisaw Arct mg bez ingerencji policji zajmowa si handlem ksigarskim. [slajd]Dnia 11 marca 1839 roku Arct podpisa deklaracj, w ktrej stwierdza: Niej podpisany ksigarz utrzymujcy magazyn ksig w rnych jzykach wasnego i obcego nakadu, krajowych lub zza granicy sprowadzonych w miecie Lublinie przy ul. Krakowskie Przedmiecie 132. Skadam niniejsz deklaracj przez ktr obowizuje si pod odpowiedzialnoci: 1. e adnych ksiek przez cenzur zakazanych i od rzdu za szkodliw uznanych nie tylko drog zwyczajn ksigarsk nabytych i od zwykych rewizji wydziau cenzury jakim bd sposobem uchylonych w handlu moim utrzymywa nie bd, ani te nie kupie adnych takich dzie ubocznym sposobem nie bd ich sprzedawa. 2. e porzdne katalogi w ksigarni mojej bd utrzymywa tak, aeby w kadym razie z atwoci przez komisj handlu ksigarskiego mogy by przejrzane i stan obecny magazynu mojego by wiadomy. 3. Jako adnych ksiek nie bd utrzymywa w handlu moim ktre by nie byy wpisane do katalogu dla sprawdzenia w kadym przypadku co si znajduje i sprzedaje w mojej ksigarni, na co si podpisuje Ksigarnia Stanisawa Arcta mimo modego wieku waciciela bardzo szybko zacza spenia w Lublinie rol pierwszoplanow. Moliwe to byo dziki umiejtnoci wspycia z lubelsk policj i cenzur oraz zaspokajaniu potrzeb miejscowych i

przyjezdnych klientw. O ksigarni pisano w urzdowych raportach, e jest w dobrym stanie i jest uyteczna. Stanisaw Arct zajmowa si take kolportowaniem tajnych drukw, mimo e proceder ten by zwizany z duym ryzykiem. Lokal ksigarni sta si punktem zbornym i przesykowy pomidzy Warszaw i Galicj. Stare ksigi antykwariatu suyy za miejsce przechowywania dokumentw. W czasie jednego z tajnych zebra w ksigarni zwizanych z tajnymi poleceniami i rozkazami, doszo do rewizji ksigarni, jednak przed sam rewizj udao si ukry rozkazy w jednej z starej ksig. Zaraz po rewizji jednak nie udao si odszuka ksigi ktra zawieraa rozkazy, wskazujc na to i jeden z andarmw musia wynie siedemnastowieczny folia w bogatej oprawie wraz z tajnymi papierami. Nie bez znaczenia dla pomylnego i wszechstronnego rozwoju ksigarni bya niewielka ilo tego rodzaju placwek w Lublinie, stanowczo za maa w stosunku do potrzeb rozwijajcego si miasta. Pewn konkurencj moga stanowi dla niej jedynie ksigarnia Streibla, mieszczca si take przy Krakowskim Przedmieciu, pod nr 136 i Ksigarnia K. Szczepaskiego. [slajd]W 1858 roku przenis swoj ksigarni z kamienicy Rytza przy Krakowskim Przedmieciu 132 do kamienicy Michaelisa przy Krakowskim Przedmieciu 135. Prawdopodobnie od tego czasu w zwizku z powikszeniem lokalu rozpocza dziaalno introligatornia. Oprawiano w niej ksiki, wite obrazki, sztychy, litografie, a w 1864 roku nawet obrazy, ktre byy w ksigarni sprzedawane. Arct posiada te bogaty dzia antykwaryczny. [slajd] Stanisaw Arct tak wanie pisze o wygldzie ksigarni Ksigarnia Arcta w Lublinie zajmowaa poow frontu kamienicy Michaelisa na Krakowskim Przedmieciu. Lokal by wski a dugi, jedno okno wystawowe, na owe czasy due. Drzwi wejciowe oszklone, podwjne, jedna poowa zawieszona nutami, po obydwu stronach drzwi gabloty z ksikami. Szyld na ca szeroko. Wewntrz, po lewej stronie wejcia, oszklone paskie szafy na cenniejsze ksiki oprawne, za nimi przejcie do dalszych pomieszcze. Po prawej stronie kasa, za ni lada na ca dugo sklepu, za lad pki. Kontuar ama si pod ktem prostym i koczy si wystawk na nowoci. () Na obu kocach kontuaru stay () pulpity z szufladkami. () Na szafach wisiay rance, chrzcielniczki, krzyyczki. Nad ladami obrazy, sztychy, druki. W przejciu do drugiego pokoju staa szafka zamykana na klucz, a w niej drosze ksiki(..). Za przejciem ciemny korytarzyk do skadu i introligatorni Ksigarnia Stanisawa Arcta miaa pocztkowo charakter wycznie asortymentowy. Zasoby jej byy ilustracj wczesnej produkcji wydawniczej, krajowej i zagranicznej i pod tym wzgldem nie rnia si ona od innych tego rodzaju polskich placwek. Arct odznacza si niezwyk, jak na prowincjonalnego ksigarza, aktywnoci w nawizywaniu kontaktw handlowych z innymi ksigarzami, gwnie warszawskimi, dziki czemu mg utrzymywa swj zakad na wysokim poziomie. Jednoczenie z otwarciem ksigarni Arct uruchomi wypoyczalni ksiek polskich i francuskich. W pniejszym nieco okresie reklamowa wypoyczalni ksiek dziecicych i modzieowych, ktra - jak si wydaje - bya nowoci na skal krajow, a jednoczenie stanowia zapowied przyszego kierunku specjalizacji dziaalnoci ksigarsko-wydawniczej Arctw. By on pierwszym z lubelskich ksigarzy, ktry nada temu dziaowi swego przedsibiorstwa zorganizowane formy, co przejawiao si w operowaniu niezalenym od ksigarni ksigozbiorem, wypracowaniu powszechnie obowizujcego regulaminu

wypoycze, w publikowaniu na uytek, czytelnikw katalogw, mogcych dzi suy za podstaw analizy treciowej oferowanej lubelskim czytelnikom lektury. Z czytelni korzystaa przede wszystkim modzie szkolna. Rozpoczcie dziaalnoci wydawniczej nastpio ok. r. 1852. Pocztkowo bya ona raczej przypadkowa i upyno wiele, lat nim wydawnictwo St. Arcta wypracowao sobie cile okrelony profil. Przeomowym dla edytorstwa lubelskiego ksigarza okaza si rok 1872, kiedy to rozpocz on wspprac z Augustem Jeskem. [slajd]Powsta wwczas plan opracowania i wydania penego cyklu podrcznikw do nauki domowej i szkolnej pod oglnym tytuem Systematyczny kurs nauki. Wydawnictwo podrcznikw Jeskego pooyo due zasugi w walce z rusyfikacj szkoy w Krlestwie Polskim. Za nie wanie otrzyma Stanisaw Arct dyplom uznania 2 klasy na Wystawie Higienicznej w Warszawie. Ten niewtpliwy, sukces wydawniczy skierowa ca uwag Arcta na wydawanie podrcznikw, ksiek dla dzieci i modziey, wydawnictw popularnonaukowych, przesdzi o specjalizacji wydawniczej firmy. Powany dzia wydawnictwa stanowiy, nuty. Spor ich ilo wydano jeszcze w okresie lubelskim. Po upadku powstania styczniowego i mierci ony, Stanisaw Arct wyjecha na 2 lata za granic. Przebywa w Paryu. [slajd]Ksigarni powierzy opiece swego bratanka Michaa Arcta, ktry od 1862 r. peni funkcj kierownika firmy3. Nowy kierownik ksigarni urodzi si w Lublinie 31 grudnia 1840. By synem lekarza, Franciszka brata Stanisawa. Po ukoczeniu gimnazjum w roku 1856 praktykowa w ksigarni stryja i w firmie Behr und Bock w Berlinie. W roku 1881 Stanisaw Arct przekaza lubelsk firm ksigarsko-wydawnicz na wasno Michaowi Arctowi. Nowy waciciel zapewnia stryjowi doywocie w wysokoci 200 rubli miesicznie. Pniej, na prob Stanisawa, sum t zmniejszono do poowy. Poniewa przekazania firmy na wasno bratankowi czyo si z dopenieniem szeregu formalnoci urzdowych, Stanisaw Arct zwrci si do Gubernatora Lubelskiego z nastpujc prob: Znajdujc si w miecie Lublinie moj ksigarni z czytelni, skadem nut i map przekazuj swojemu kuzynowi Michaowi Arctowi, ktry pracowa jako kierownik przez 12 lat w ksigarni oraz zajmowa si wszystkimi innymi sprawami zwizanymi z ksigarni. O tym uwaam za swj obowizek zawiadomi Wasz Wysoko poniewa kuzyn mj Micha Arct ma zamiar wraz z tym dokumentem prosi Wasz Wysoko o pozwolenie mu prowadzi t ksigarni w dalszym cigu, ale pod jego wasnym, nazwiskiem. Do chwili otrzymania pozwolenia na prowadzenie przez Michaa Arcta wymienionej ksigarni na jego nazwisko, odpowiedzialno spoczywa na mnie DZIEJE FIRMY W WARSZAWIE (okres zaborw 1887-1918 r.) [slajd] 23 kwietnia 1887 r. Micha Arc naby warszawsk ksigarni Artura Gruszeckiego, mieszc si przy ul. Nowy wiat 53, za kwot 6 tys. rubli. Lata 1887-1900 byy pocztkiem wielkiej dziaalnoci wydawniczej. Arct publikowa ksiki potrzebne, poszukiwane i tanie. W okresie tym wydano 431 ksiaek: 143 ksiki obrazkowe dla dzieci, 137 powiastek i powieci dla dzieci i modziey, 77 podrcznikw, a reszta to ksiki popularnonaukowe, atlasy, sowniki, albumy poezji i libretta oper.

Wydawnictwa dziecice u Arcta stanowiy kolorowe ksiki obrazkowe- ktrych gwnym elementem bya ilustracja, a sowo pojawio si jedynie jako dodatek objaniajcy. Wykorzystywano czsto z gotowych kolekcji obcojzycznych ksiek dla dzieci z litograficznymi barwnymi l ilustracjami do ktrych doczano polskie teksty. [slajd]Powanym dziaem w wydawnictwie byy rwnie nuty, ktre wydawane byy w takich seriach jak: Etudes et Exercices, Le Jeune Pianiste, Les Deux Amies, Sonates et Sonatines, Musique Moderne. Arct wydawa te kilkadziesit broszurek pod oglnym tytuem Podrczniki dla mionikw oper ktre najwiksz popularnoci cieszyy si w Warszawie gdzie w pierwszych latach do 12 pozycji rocznie, a po 1890 r. ponad 20 do 36 pozycji, a w ostatnich latach XIX stulecia wydawano ju przecitnie 51 pozycji w cigu roku. [slajd] Z literatury piknej Arct wyda tanie nakady powieci historycznych Kraszewskiego, ktrych prawa wydawnicze naby od M. Glucksberga. Wydawnictwa oznaczano specjalnym sygnetem przedstawiajcym jabo na tle soca wschodzcego spoza fragmentu panoramy Starego Miasta, z dewiz firmy Prawd a prac. Opublikowano rwnie take [slajd]I wydanie Sownika wyrazw obcych(1893) autorstwa samego Michaa Arcta, ktry poszerzy zasb sw z 9200 do 10 tys. Inne wydawnictwa encyklopedyczne Arctw to: [slajd] Sownik frazeologiczny(1894) i [slajd]Ksig ilustrowan wiadomoci poytecznych (1899) pierwsz encyklopedi jednotomow, zawierajc 2500 rysunkw na 1100 stronicach. Micha Arct wsppracowa z takimi osobami wybitnymi jak: [slajd]Maria Konopnicka ( to wanie j Micha Arct skoni j do pisania dla dzieci, poprzez przywiezienie z Anglii kilku piknie ilustrowanych ksieczek wydawnictwa Dean & Son, do ktrych Konopnicka napisaa wiersze.; Artur Oppman (Or-Ot), ktrego teksty ukazay si w ponad 60 ksieczkach tzw. obrazkowych; Zofia Bukowska, Antonina Domaska, Maria Dynowska i inni. DALSZY ROZWJ FIRMY PRZERWANY WOJN (1901-1918) 15 kwietnia 1900 r. za pienidze uzyskane ze sprzeday lubelskiej ksigarni i posesji zaoono drukarnie. Miecia si ona przy ul. Ordynackiej 3. Oficyn kierowali kolejno: Adam Medycki, potem syn Michaa Arcta, Zygmunt, nastpnie zi Bronisaw Golczewski. Micha Arct powierzy kierownictwo ksigarni, ktr dotychczas sam prowadzi [slajd]synowi Zygmuntowi, sam za powici si prawie cakowicie pracy wydawniczej. Oprcz Zygmunta, ktry by zatrudniony ju od 1892 r., firmie pracowali take inni czonkowie rodziny tumaczc, przerabiajc i przystosowujc dziea obce lub piszc prace oryginalne. Due zasugi w pracy wydawniczej miaa [slajd]Maria Golczewska ( crka Michaa) zatrudniona w dziale wydawnictw przyrodniczych. Opracowaa du liczb cennych ksiek i atlasw popularyzujcych przyrod, napisaa podrcznik botaniki dla szk rednich. Rwnie wan pozycj w firmie zajmowaa [slajd]Maria Buyno-Arctowa redaktorka wielu wydawnictw seryjnych. Z jej inicjatywy powstay bardzo tanie cykle dla dzieci (Moje ksieczki, Moja Biblioteczka) i dla modziey (Zajmujce Czytanki czy Zajmujce Czytanki Historyczne), dziki jej aktywnemu udziaowi powstay czasopisma[slajd] Moje

Pisemko(1902) i [slajd]Nasz wiat(1910). Na ich amach publikoway takie osoby jak: Janina Poraziska, Ewa Szelburg-Zarembina i Maria Konopnicka. Wypuszczona na rynek szereg sownikw wyrazw obcych [slajd] (m.in. Wyrazy cudzoziemskie zbyteczne w polszczynie W. Niedwieckiego i cig Maych sownikw wyrazw obcych i innych informatorw terminologicznych m.in. cztery wydania [slajd] Sowniczka muzycznego Aleksandra Arcta, czy sowniki frazeologiczne np. Sownik wyrazw i wyrae handlowych Aleksandra Jzefa Winiakowskiego (1912), sowniki ortograficzne: Najpospolitsze bdy jzykowe Antoniego Krasnowolskiego, Sownik bdw jzykowych(1911) Artura Passendorfera. Wydawnictwo wydao cznie 17 sownikw jzykowych, w tym a 9 sownikw jzyka esperanto (autorstwa Ludwika Zamenhofa czy Antoniego Grabowskiego) Wydawnictwo wydawao liczne serie popularno-naukowe takie jak: [slajd] Ksieczka dla Wszystkich zawierajca materiay do samoksztacenia czy uzupeniania wiedzy w zaniedbanych dziedzinach nauki. W latach 1901-1913 wydano ponad 600 tomw tej serii.; Biblioteczka Dzie Spoeczno-Ekonomicznych pod red. Z. Daszyskiej-Goliskiej (od 1911), Biblioteczka Narodowa, Podstawy Wyksztacenia Wspczesnego, Z ycia i Myli, Ksigi ycia i Ducha, Arcydziea Literatury Wszechwiatowej (1918). Uruchomienie wasnej oficyny drukarskiej pozwolio przedsibiorstwu na podjcie szerszej dziaalnoci wydawniczej. Nowe warunki, jakie powstay po 1905 r. w Krlestwie Polskim (dopuszczenie do szk jzyka polskiego i rozwj szkolnictwa prywatnego) stworzyy ogromne zapotrzebowanie na polskie podrczniki do wielu przedmiotw. Micha Arct cay swj wysiek skierowa na produkcj podrcznikw: co owocowao w latach 19061908 opublikowaniem 194 tytuw. Sytuacja ta jednak nie trwao dugo, po trzech latach wprowadzono ponowny zakaz uywania szkoach niektrych podrcznikw w jzyku polskim, co doprowadzi do drastycznego spadku liczby publikacji w Wydawnictwie Arct. Firma po 1908 r. znalaza si w trudnej sytuacji, zmuszona zaniecha wielu zamierze i ka wikszy nacisk na ksieczki dla dzieci i modziey oraz nuty i atlasy. Za lata przed wybuchem I wojny wiatowej (1912-1914) byy okresem koniunktury, ksigarnia osigaa wielkie obroty. Wydawnictwo rozwijao si w kierunku szkolnodzicicym, powstay biblioteczki: historyczna, przyrodnicza, arcydzie literatury, krajoznawcza, geograficzna, sztuk piknych. Ukazaa si wwczas ksika zbiorowa Praca owieceniowa. Jej zadania, metody, organizacja pod red. Heleny Orszy-Radliskiej pierwszy podrcznik z tej dziedziny w Polsce. Na przeomie lat 1914/15 ksigarnia zostaa przeniesiona do nowego wikszego lokalu przy Nowym wiecie 35. [slajd] W drukarni take nastpiy zmiany lokalowe: przeniesiono j do gmachu Lewenthalw przy Nowym wiecie 41. W nowym lokalu, oprcz zakadu typograficznego, znalazy si skady hurtowe wraz z spedycj ksigarsk. Wielkim wydarzeniem dla rodziny i firmy Arcta byo podpisanie do druku 12 lutego 1916 r. trzytomowego[slajd] Sownika ilustrowanego jzyka polskiego. Sownik ten zawiera 2627 dwuszpaltowych stronic, 4300 rysunkw objaniajcych i 69600 hase. Micha Arct pracowa nad nim dwadziecia lat, podpisa go do druku na trzy dni przed swoj mierci.

Po mierci Michaa firma wystpowaa pod nazw Spadkobiercy M. Arcta i bya wasnoci Zygmunta i Stanisawa Arcta oraz nieletniego Jana, syna zmarej Marii Golczewskiej (z domu Arct). OKRES MIDZYWOJENNY(1919-1939) Po odzyskaniu przez Polsk niepodlegoci rozpocz si okres intensywnego rozwoju przedsibiorstwa. Po krtkim wojennym zastoju produkcja wydawnicza rosa bardzo szybko, dochodzc do 208 pozycji w 1919 r. Wydawnictwo musiaa sprosta ogromnemu zapotrzebowaniu na podrczniki i lektur pomocnicz. Zapracowany Zygmunt przyj do firmy Eustazego W. Szelka. Lata 1919-1922 s okresem ekspansji wydawnictwa, mimo trudnoci gospodarczych i szalejcej inflacji, powstaway kolejno ksigarnie Arctowskie w Lublinie, odzi, Poznaniu, Wilnie, we Lwowie i Krakowie, a take mniejsze filie w Rwnie, Drohobyczu, Lidzie, wicianach i Wilejce. Zygmunt Arct mia zamiar stworzenia krajowej sieci okoo 100 ksigar, ktry zamiar zrealizowa czciowo poprzez zaoenie wraz z innymi ksigarzami warszawskiego Towarzystwo Ksigar Kolejowych Ruch. W 1922 r. sie Arctowska obejmowaa kilkanacie doskonale wyposaonych placwek o rnych nazwach lokalnych. Gdy jednak koniunktura zacza si psu, file poczy przynosi straty kapitaowe, stopniowo wic likwidowano je. Sytuacji nie poprawiay straty finansowe z produkcji podrcznikw szkolnych, ktre spowodowane byy cigymi zmianami programw szkolnych W padzierniku 1922 r. przeobraono przedsibiorstwo w spk akcyjn z wikszym kapitaem obrotowym, nazw zmieniono na Spka Akcyjna M. Arct Zakady Wydawnicze. Udziaowcami Spki z kapitaem 500 milionw marek polskich byli, oprcz rodziny Arctw, pracownicy firmy. W czerwcu 1925 r. drukarnia (wraz introligatorni) przeniesiona zostaa do wasnego gmachu przy ul. Czerniakowskiej 225. Urzdzona na wzr nowoczesnych zakadw zachodnich posiadaa 2 maszyny do skadania,6 nowoczesnych maszyn paskich, w tym 2 samonakadacze, 4 peday ilustracyjne, 1 maszyn do falcowania, 1 maszyn do szycia drutem broszur i 2 maszyny do skadania papieru. W pracach wydawniczych Zygmunt Arct skoncentrowa si na rozpocztych przez swojego ojca wydawnictwach sownikowych, opublikowa m.in. drugie (1925) i trzecie (1929) wydanie Sownika ilustrowanego jzyka polskiego, trzecie(1928) i czwarte(1934) wydanie Sownika frazeologicznego, wprowadzi nowe serie: Zajmujce Czytanki Przyrodnicze, Biblioteka Wielkich Pisarzw, serie beletrystyczne dla modziey i dorosych: Czerwone Ksiki, Dobra Powie, Biblioteka Zotej Jaboni, Polska w Pracy, Biblioteka Radiowa i Radio dla Wszystkich. Rozwinito ponownie produkcj nut, wprowadzono ok. 1926 r. muzyk taneczn i rozrywkow. Po mierci Zygmunta zarzd firmy objli brat Stanisaw oraz ona i najstarszy syn Zygmunta, Micha. Prokurentem firmy zosta Jerzy Arct, kierownikiem ksigarni Zbysaw, naczelnym grafikiem Bohdan synowie Zygmunta.

OKUPACJA (1939-1945) i OKRES POWOJENNY (1945-1953) Wybuch II wojny wiatowej i okupacja hitlerowska zahamoway rozwj firmy. Podczas oblenia Warszawy zostaa zniszczona cze nakadw. Drukarnia przesza pod zarzd niemiecki; w 1943 r. cze maszyn przetopiono na zom, a w 1944 ulega ona cakowitemu zniszczeniu. Ksigarnia dziaaa wprawdzie bez przerwy, lecz by utrzyma personel, lokal jej wydzierawiono czciowo rnym instytucjom handlowym. W lokalu ksigarni powsta wielobranowy Dom Towarowy, ktry prowadzi Zbysaw Arct. Oficjalnie firma ograniczya si do dziaalnoci ksigarsko-sortymentowej, nieoficjalnie za prowadzia intensywn prac konspiracyjn chronic tzw. ksiki zakazane przed zniszczeniem, udostpniajc lokal na zebrania i prowadzc kolporta wydawnictw podziemnych. 7 wrzenia 1944 r. Niemcy zajli Nowy wiat i usunli wszystkich mieszkacw, dwa dni pniej dom przy ul. Nowy wiat 35 zosta zburzony. W powstaniu warszawskim cay dorobek firmy Arctw uleg zagadzie. Spaliy si doszcztnie: ksigarnia, magazyny, spedycja, drukarnia oraz przygotowane materiay do nowych publikacji. Od razu po wyzwoleniu Stanisaw wraz z Jerzym Arctem, Antonim Bogdaskim, Janin Jagodzisk i Eugeni Kozowsk, rozpoczli odbudow ksigarni. Bya ona pierwszym obiektem handlowym na tej ulicy, jej otwarcie nastpio 24 padziernika 1945. Pocztkowo prowadzono tylko antykwariat, pniej pokazay si na pkach nowe ksiki. Pragn jak moliwie najszybciej rozpocz dziaalno na wiksz skal, rodzina Arctw zdecydowaa si podzieli prawami wydawniczymi firmy. Rodzina Zygmunta ona Maria Buyno-Arctowa i synowie Zbysaw i Bohdan oraz wdowa po Michale, Irena Buyno-Arctowa zdecydowaa si prowadzi firm wydawnicz pod dawn nazw M. Arct Zakady Wydawnicze Sp. Akcyjna we Wrocawiu, gdzie otworzyli take ksigarni sortymentow. Natomiast Stanisaw i Jerzy Arctowie kontynuowali dziaalno wydawniczksigarsk w Warszawie pod firm Wydawnictwo S. Arcta oraz drug firm Ksigarnia S. Arcta Sp. Z o.o, w ktrej udziaowcami byli te pracownicy ksigarni Grupa Stanisawa przeja prawa do wydawania encyklopedii, sownikw, nut, ktre przypady Jerzemu Arctowi ze wzgldu na wieloletni z nimi praktyk. Grupa Zygmunta przeja pozostae pozycje z katalogu wydawnictwa M. Arcta. Rwnoczenie z odbudow ksigarni Stanisaw Arct rozpocz prac wydawnicz. Zacz od wydawnictw nutowych, rodki na to uzyska ze sprzeday zachowanej czci nakadu Szkoy na fortepian Ryckiego, ocalaej w Czstochowie w ksigarni Antoniego S. Egera. Do 1949 r. Wydawnictwo S. Arcta wydao 47 ksiek m. In. List strat kultury polskiej w opracowaniu Bolesawa Olszewicza, seri Biblioteka Lotnicza, redagowan przez Bohdana Arcta, oraz okoo 70 wydawnictw nutowych. Firma warszawska otworzya wkrtce fil w Szczecinie, prowadzc komis, hurt oraz wypoyczalnie.

Dziaalno obu firm, w Warszawie i we Wrocawiu, nie trwaa dugo. W zwizku z oglnopolsk przymusowego upastwawiania prywatnych przedsibiorstw naoono na nie bardzo wysokie ciary fiskalne, ktrych nie byy one w stanie ponie. W 1949 r. Wydawnictwo m. Arcta we Wrocawiu ulego likwidacji W grudniu 1950 roku zlikwidowano ksigarni poprzez wykrelenie jej z rejestru handlowego z dniem 21 marca 1951 r. tego te dnia otwarto likwidacj Spki. Pracownicy ksigarni przeszli do PP Dom Ksiki Wydawnictwo S. Arct istniao do 1953 r., po 1949 r. nie prowadzio ju dziaalnoci nakadowej. Cao dorobku wydawniczego Arctw wynosi okoo 5 tys. pozycji. Stawia to wydawnictwo Arctw, obok Gebethnera i Wolffa oraz kilku innych, w rzdzie najwikszych wydawcw polskich I poowy ubiegego stulecia.