ALGEMENE VERENIGING VAN RESERVE MILITAIREN

DE

RESERVIST
april 2012

AANGESLOTEN BIJ AESOR AFMP

Van de redactie
voor u ligt het eerste nummer van 2012. Met het samenstellen van dit nummer heeft de redactie een poging gedaan om weer voor ieder wat wils te maken.
Tijdens de nieuwjaarsrecepties worden weer allerlei ideen opgedaan en verricht zowel de redactie als de drukker noeste arbeid om u wat leesplezier te geven. Ik wil uw speciale aandacht vragen voor een uitnodiging in dit nummer. Anders dan wat u van het Hoofdbestuur gewend bent, worden dit jaar geen uitnodigingen voor de Algemene Leden Vergadering op papier. Verder in dit nummer staat de uitnodiging van onze secretaris. Rest mij u namens de redactie fijne Paasdagen toe te wensen. Sld1 Lszl Szekula communicatie@avrm.nl

Inhoudsopgave
5 6 7 9 10 12 15 17 18 20 Uitnodiging Jaarvergadering 2012 Long time no see! AsOrL nachtpatrouille 2012 Uitnodiging Battlefield tour 2012 vrouw, Moeder, Militair Het Korps Mariniers 1942, de val van indi Luisteren naar Javaanse Gamelan Nieuwjaarsreceptie AvrM-West Het relaas van een reservist (deel 2)

Rubrieken
PAG 2 Van de redactie PAG 4 Inschrijving AVRM/NRFK activiteiten PAG 14 Agenda Militaire Activiteiten 2012 PAG 17 Missing In Administration

De reservist APRIL 2012

De reservist nummer 1 - kwartaalperiodiek van de avrm

Grand Duc Jean Diekirch MB Nocher

PAG. 7 - ASORL nachtpatrouille 2012

DVN Defensie Vrouwen Netwerk MARVA NAP1325

PAG. 10 - Vrouw, moeder, militair.

Grebbeberg

16MC Vickers Rhenen

SS

PAG. 20 - Het relaas van een reservist (deel 2)

3

Inschrijving AVRM/NRFK Activiteiten 2012

Aanmelding en informatie: www.avrm.nl

Vierdaagse van Nijmegen

17 t/m 20 juli 2012 Ook dit jaar kunnen AvrM Leden de vierdaagse lopen in ons eigen detachement. Maximaal 24 deelnemers Legering op Kamp Heumensoord Inschrijving staat open voor AVRM Leden met de status RSD en RMT inschrijven is mogelijk vanaf februari 2012

De Militaire Sport Proeven:

MVK MLV GMZ DSA STA IDRAETSMAERKET

Raadpleeg onze website voor het volledige van dag tot dag programma. informatie en aanmelding: www.avrm.nl Activiteiten & Laatste Nieuws

AVRM Long Distance Patrol

Datum: oktober 2012 Lokatie: Europees berglandschap, nader te bepalen. Deelname: Iedereen die over een goede fysieke gesteldheid bezit en dit kan aantonen informatie en aanmelding: www.avrm.nl Activiteiten & Laatste Nieuws

De reservist april 2012

ALGEMENE VERENIGING VAN RESERVE MILITAIREN

Uitnodiging Jaarvergadering 2012 (Boekjaar 2011)

Vrijdag 20 april 2012

Het is mij een genoegen om u namens de voorzitter van onze vereniging uit te nodigen voor de Algemene Ledenvergadering 2012 (boekjaar 2011) die gehouden zal worden op vrijdag 20 april om 19.30 uur.
Op de Oranjekazerne te Schaarsbergen (gebouw 10 Cosey corner) Adres: Clement van Maasdijklaan 5, 6816 TW Arnhem tenue voor allen: DT met batons c.q. Tenue de Ville Er is een beperkt aantal slaapplaatsen beschikbaar. Geef u tijdig op als u daarvan gebruik wilt maken. Indien u deel wilt nemen aan de jaarvergadering verzoek ik u dit per email te bevestigen aan de secretaris van de AVRM: secretaris@avrm.nl. De convocatie voor de jaarvergadering 2012 is gepubliceerd op de website van de AVRM: www.avrm.nl. Majoor A.J. Baak Secretaris AVRM

AGENDA Algemene Ledenvergadering AVRM 2012

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Opening; Vaststellen agenda; Mededelingen; Notulen ALv 2011; Verslag van de secretaris; Verslag van de penningmeester; Verslag PR commissie; Verslag van de kascommissie (mondelinge mededeling); Verslagen regios; Verslag van de Commissie van Beroep; Verslag RSC (mondelinge mededeling);

Pauze 12. Vaststellen begroting 2012 en contributie 2013; Het bestuur stelt u voor om de contributie voor 2013 te verhogen naar 38,. 13. Benoeming van de kascommissie; 14. Benoeming hoofdbestuursleden; Periodiek aftredend is de maj. (R) A.J. Baak en deze heeft zich herkiesbaar gesteld; 15. Ceremonie protocollair; 16. Rondvraag; 17. Sluiting. Met betrekking tot het doen van voorstellen dan wel het stellen van tegenkandidaten verwijs ik u naar artikelen 9 en 17 van de Statuten. De statuten zijn vermeld op de AVRM website.

AANGESLOTEN BIJ AESOR AFMP

Long time no see!

Je zou het niet denken maar het is toch al weer twee jaar geleden dat onze Pr functionaris Penny White ons kleine kikkerlandje inruilde voor de onmetelijk grote verenigde staten.

Happy couple Townsend-White trouw de Reservist leest. De digitale versie wordt naar haar toe gestuurd zodat zij toch op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen. Dan wil ik jullie nog melden dat Penny inmiddels haar welbekende achternaam heeft ingeleverd bij meneer Daniel Townsend. Met andere woorden; Penny is sinds 19 maart getrouwd en heeft onderstaande fotos naar ons toegestuurd om jullie allen een kijkje te geven in de gelukkige momenten van het pasgetrouwde stel. trucken in de states Dat geeft in ieder geval antwoord op de laatste vraag of zij nog terug gaat komen. Samen met haar man Daniel kruist zij met een mooie truck door de States en is ongeveer zes weken in het jaar thuis in een klein plaatsje in Nebraska (Midden van de US). op jullie vragen en nog meer nieuws vanuit de United States of America. Allereerst wil ik jullie melden dat Penny ondanks de grote afstand nog steeds De Redactie wenst Daniel en Penny veel jaren gezondheid en levensgeluk toe... Sld1 Lszl Szekula

Daniel Townsend en Penny White Als haar opvolger krijg ik dan ook vaak de vraag: Weet jij hoe het met Penny is? Wat doet ze daar eigenlijk in de US?, Komt ze berhaupt nog wel terug? Nou bij deze dan! Antwoord

De reservist april 2012

ASORL Nachtpatrouille 2012

Mijn zoon, die ook bij de Nationale reserve dient, had me overgehaald om samen, aangevuld met een derde man, naar de Nachtpatrouille te gaan. Hij is jong en wil wat, en soms let je niet op en zeg je dat je mee gaat... Het vinden van de derde man bleek aanvankelijk een probleem te zijn, waardoor het lang duurde voor we een team van drie personen konden worden. Na enige tijd realiseerde de voortrekker zich dat zijn studie precies in de week na de Nachtpatrouille weer vervolgd zou worden. Dat was voor hem een reden om af te haken.

Inmiddels was bij mij de interesse voor het evenement wel aardig wakker geschud en ik wilde dit toch wel meemaken. Enige jaren geleden ben ik met de Elnt, nu b.d., Joop Koning, destijds mijn pc (voor de tweede keer) als bezoeker naar Luxemburg gereden. Dat was een heel leuke ervaring. Direct met Joop contact opgenomen met de vraag of een opzetje in die richting weer zou kunnen. Dat bleek mogelijk en ik had weer ongeveer dezelfde functie: chauffeur. Dit heeft voordelen: je bent overal het eerst en het houdt de drankrekening laag. vrijdag Vrijdagmorgen om 07:30 uur had Joop gezegd mij op te pikken. Om 07:20 uur zaten we aan de koffie en ondertussen heb ik mijn bagage in het busje gelegd. Iets later, zeg een minuut of vijf, zijn we vertrokken naar Nijmegen om daar de Elnt b.d. John van Vucht op te pikken. John is de penningmeester van regio Oost van AVRM en heeft behoorlijk verstand van autotechniek. De vijfde versnelling weet ik nu echt

wel te vinden. Dat mag ook wel, want beide heren hadden vrij snel na het vertrek uit Nijmegen al laten weten dat dit een voor mij educatief weekend zou worden. Dat is het zeker geworden. Alleen de momenten waarop de instructies gegeven werden, waren mijns inziens wat minder handig gekozen: terwijl ik de lak probeer heel te houden in de verschillende haarspeldbochten komt soms een stroom van technische informatie over de werking, het vermogen en het koppel van de moderne dieselmotor. Mij interesseert echter slechts n ding: als ik de sleutel omdraai, gaat het ding lopen en dat blijft ie doen tot ik de sleutel weer terugdraai. De heren ltn hebben me laten weten dat er meer dan dat is. Wie ben ik, dat ik daar als sergeant tegenin ga? Ze hebben natuurlijk gelijk. Diekirch We waren rond 13:00 uur in de kazerne Grand Duc Jean in Diekirch. Bezoekerspassen werden zonder enige formaliteit rondgedeeld, waarmee we daar legaal rondliepen.

Vervolgens uitgenodigd voor de middagmaaltijd, welke in de manschappeneetzaal gebruikt werd. Men verontschuldigde zich daarvoor. Een manschappeneetzaal is inmiddels al lang niet meer de vreetschuur van weleer waar het voetvolk gevoed werd. Het eten was goed, de omgeving schoon en ook de sfeer was goed. Wat wil je nog meer? Tja, dat bier gaat voor de chauffeur even minder op... Vervolgens hebben we de legering in het officiershotel betrokken. In het Luxemburgse leger worden de bedden nog klassiek opgemaakt: zo strak dat een kiezel erop stuitert en het bed met enige kracht los getrokken moet worden voor je er in kunt schuiven. Vervolgens zijn we de omgeving gaan verkennen, want in Nocher zou op dit moment niemand zijn. Daar hoorde zeker een bezoek aan camping Op de Sauer bij. Bij gelegenheid van het eerste DTTK bij de Marche de larmee, heb ik daar een kleine week mogen logeren, waardoor de omgeving ook voor mij niet onbekend was.

Redelijk vroeg weer thuis in de kazerne. Nog een paar biertjes op de kamer als afzakkertje en redelijk bijtijds het mandje in. Zaterdag De volgende morgen, zaterdagmorgen, was het ontbijt afgesproken om 08:00 uur. Dat bleek, aangekomen in de manschappeneetzaal, een kleine misrekening, want het ontbijt was van 06:30 07:30 uur. Deze misrekening was wel aanleiding voor een demo gastvrijheid zonder omhaal, want de keukenmedewerker trok de kar met ingredinten te voorschijn en stalde alles weer uit alsof het tegen 06:30 uur liep. Ook deze maaltijd was eenvoudig, maar zeer afdoende. Na een klein uur met zn drien in de officiersbar, waar wij de enige aanwezigen waren en het meubilair de faciliteiten, zijn we via de binnenwegen naar Nocher gereden. Persoonlijk spreken mij de toeristische routes meer aan dan de snelwegen, zeker als ik ergens min of meer toerist ben. Ik werd hiermee op mn wenken bediend. De reistijd naar Nocher was korter dan bij vertrek verwacht. Joops navigatiesysteem wist hier perfect de weg. De verkeerde routekeuzes die men een eerdere keer gemaakt hadden werden nu niet gemaakt, waardoor deze kortere tijd gehaald werd. In Nocher, bij de sporthal, aangekomen waren we direct getuige van een grote bedrijvigheid. De A-Cie 40 NatResbat had hier, net als voorgaande jaren (zo had ik eerder in de kantine op de Prinses Margriet Kazerne te Wezep van een der detachementsleden vernomen), een prima kampement ingericht. Prima, zowel voor henzelf, maar zeker ook voor de doelgroep, de deelnemers aan de Nachtpatrouille. Bij gelegenheden als deze valt het me iedere keer weer op hoeveel mensen je kent en jou kennen. Het voelt een beetje als thuiskomen. Het was dit weekend niet echt koud, wel fris. Het goed brandend vuur bestreed het koude gevoel zeer afdoende. We waren een klein uur eerder dan de deelnemers van 10 en 40 NatResbat. Toen de bussen arriveerden en de mensen uitgestapt waren, was de (betrekkelijke) rust verdwenen. Ook onder de deelnemers veel bekenden gesproken. Op een zeker moment, welk precies is me ontgaan, is men begonnen de statische proeven bij de inmiddels aangemelde teams af te nemen.

Diverse onderdelen werden afgewerkt: precisieworp met werpgewichten, kaartlezen, verbindingen, munitie- en voertuigherkenning. Bij diverse acties heb ik mn hobby, fotografie, ruimschoots beoefend en heb diverse teams, met name bij de precisieworpen, in bits & bytes vastgelegd. Nacht De tijd schrijdt voort en het moment van de start nadert. Voor deze gelegenheid, een nachtpatrouille, wacht men tot het duister invalt voordat de teams, met erg korte tussenpozen, aan hun nachtpatrouille gaan beginnen. Direct nadat de laatsten bij de starttafel vertrokken zijn, valt ons een groepje aan een tafel op. Dit team, bestaande uit drie reserve militairen die deze actie allen voor de eerste keer gaan doen, bestudeert de kaart uitvoering en plant de route tot in detail uit. Uiteindelijk is ook voor hen het moment van vertrek daar en ze gaan op pad. Er is besloten dat we, organisatie en enige bezoekers, om 20:00 uur ergens langs de route gaan kijken. Met twee MBs gaan we op pad. De Nachtpatrouille dient te voet afgelegd te worden. Dat geeft mogelijkheden die je met een voertuig niet hebt. Dus met de MB kom je niet zo gemakkelijk overal. We waren redelijk vlot bij het controlepunt dat bedoeld was voor deze excursie. Dat werd op dat moment, en gedurende enige tijd, door diverse teams aangedaan. Het was wel opmerkelijk dat er een paar teams volledig aan voorbij gingen, ondanks dat andere teams eromheen stonden. Lastig was dit wel, want het kurkje dat als stempel diende, was verdwenen. Om 22:00 uur zou de volgende excursie plaatsvinden. Dat hebben we met de eigen bus gedaan. Inmiddels was ons gezelschap met twee man, de Majoor Andr Baak en de Majoor Winnie Scheepers, uitgebreid. Ergens in het midden van nergens, hebben we aan een pad gestaan. Dat werd door diverse teams gebruikt. Ik heb geen idee hoe lang mijn flitser op de netvliezen nagelicht heeft, maar ook van deze doortochten heb ik prenten. Inmiddels was de temperatuur van fris naar koud gedaald. Nadat er geen activiteit van teams in onze richting meer waarneembaar was, zijn we naar ons logeeradres in de kazerne teruggekeerd. Na een slaapmutsje in de bar is een ieder zn mandje in gekropen. Voor het ontbijt was 07:30 uur afgesproken. John heeft zijn stem om

06:50 uur door de gang laten schallen: Reveille! De boodschap was duidelijk en we waren allemaal op tijd voor het ontbijt. Dat we allemaal met het busje gingen zal zeker aan het gezamenlijk & op tijd hebben bijgedragen. Vervolgens weer naar Nocher. Daar bleek het tentenkamp al geheel afgebroken en ingeladen te zijn. We konden nog net het verzorgingsdetachement uitzwaaien. Prijsuitreiking Na enige tijd in en om het sportcentrum doorgebracht te hebben, is het moment van de prijsuitreiking eindelijk daar en de deelnemers stellen zich op het pleintje op. Dat pleintje is maatwerk: als de Nachtpatrouille nog populairder wordt, dan zal naar een ander plein uitgeweken moeten worden. De voorzitter van de ASORL mompelt iets en kijkt verwachtingsvol naar de groep. Deze heeft mogelijk gehoord dat hij wat zei, maar uit het uitblijven van enige reactie is duidelijk dat men het niet begrepen heeft. De Elnt b.d. Joop Koning had wel door wat de bedoeling is en stapt naar voren: GEEFT ACHT! Dat werkte. Allen, Italianen, Fransen, Luxemburgers en, uiteraard, Nederlanders, nemen de houding aan en de ceremonie van prijsuitreiking begint. Hier is een Nederlands team, uit 20 NatResbat, erg succesvol geweest, want dit gaat met twee prijzen naar huis. Na afloop van de prijsuitreiking vertrekken de deelnemers huiswaarts. Daarmee keert al een behoorlijk deel van de rust in Nocher weer. Voor genodigden is er nog een glas wijn met het bestuur van ASORL en, naderhand, ook de burgemeester van Nocher. Deze laatste, een bourgondische man, heeft een lovende toespraak over het geheel. Daarin blikt hij terug op zn eigen diensttijd en spreekt de hoop uit ons allen het volgend jaar weer te mogen begroeten. De glazen worden geheven en vervolgens nemen we afscheid. Op de terugweg hebben we de Nederlanders in Maastricht ingehaald. Het is druk bij de vaste pleisterplaats, McDonalds in Maastricht, zo druk dat we daar niet op wachten en we gaan door naar Nijmegen. We droppen John bij zn huis en via McDonalds Charlemagne rijden we terug naar Zwolle. We kijken terug op een gezellig weekend Nachtpatrouille. Tot volgend jaar. Sgt1 (R) Willem Groeneveld

De reservist april 2012

Uitnodiging Battlefield Tour 2012

De AvrM regio Noord-Oost organiseert in 2012 weer een Battlefield tour. De BFt zal plaatsvinden van 7 t/m 9 september 2012 in ieper (Belgi) en omgeving.

Tyne Cot Cemetery.

De historische Hill 60 Aankondiging van de Last Post. Battlefield tour 2012 Deze excursie is opengesteld voor de gehele AVRM, tevens zijn ook andere belangstellenden van zusterverenigingen enz. van harte welkom. Dit keer wordt de BFT zonder partner gehouden. Het gaat hierbij om een tweedaagse excursie, die begeleidt wordt door twee zeer ervaren en deskundige gidsen. Deze gidsen zijn van de stichting De Greb (zie de website www.grebbeberg.nl). Tijdens deze excursie bezoeken we een aantal bijzondere plaatsen die door de Slag om Ieper zeer bekend zijn geworden en die jaarlijks vele bezoekers trekt. Ieper en zijn omgeving is vooral bekend geworden door de Flanders Fields tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), met o.a. de historische Hill 60, de Dodengang, de eerste gifgas aanval, en nog veel meer, teveel om op te noemen. De Duitse Bunker op Hill 60 is zeer interessant om te bezichtigen, maar ook de grote begraafplaats Tyne Cot Cemetery en de Last Post zijn zeker de moeite van het bekijken waard. De overnachting is op de legerplaats Oirschot en in een Hostel in Kortrijk (Belgi). Vertrek is op 8 september 2012 vanaf legerplaats Oirschot om 07.30 uur. Terugkomst op 9 september 2012 bij legerplaats Oirschot om ong. 21.00 uur. Onze gidsen zijn de heren H. Brons en B. Cornielje. Op 20 januari 2012, is tijdens de nieuwjaarsreceptie een lezing gegeven over het onderwerp Ieper en de Battlefield tour van september, hier komt t.z.t. nog enige informatie over. De kosten voor deze tour bedragen 115, per persoon, inclusief busvervoer, overnachtingen, museumbezoek (en), lunchpakket en diner op 8 september en ontbijt met lunchpakket op 9 september. Koffie is in de bus aanwezig. Denk aan: Geldig legitimatiebewijs, toiletartikelen incl. handdoeken. Het tenue voor deze excursie is BURGER. De mogelijkheid bestaat om op vrijdagavond 7 september en zondagavond 9 september te overnachten op de legerplaats Oirschot. De kosten voor ontbijt op de zaterdagmorgen zijn 5,- per persoon. Voor diegene die op zondagavond blijft overnachten bestaat de mogelijkheid om op maandagmorgen te ontbijten op de kazerne, uiteraard voor eigen rekening. Als u zo vriendelijk wilt zijn om tegelijk met de opgave voor de BFT door te geven of u vrijdag of zondag, of allebei de dagen wilt blijven overnachten op de legerplaats. Indien u gebruik wilt maken van het ontbijt, ook dan graag even doorgeven. Bij ovenachting de volgende gegevens opgeven: naam, rang, regnr/wknr en uw adresgegevens. Ontvangst op de legerplaats in Oirschot op 7 september is omstreeks 19.30 uur. Adres van de legerplaats is: Generaal Majoor de Ruyter van Steveninck kazerne, Eindhovensedijk 26, 5688 GN Oirschot. Opgave voor deelname uiterlijk op 10 juli 2012 aan: secretaris@avrm-noord-oost.nl Als u gebruik maakt van deze uitnodiging dan verzoek ik u om het bedrag van 115,- en eventueel 5,- voor het ontbijt zo spoedig mogelijk over te maken op bankrekening 10.11.85.251 onder vermelding van Battlefield tour 2012. Uiterlijk 15 juli dient uw betaling dan bij ons binnen te zijn. Met vriendelijke groet, Sm (b.d.) Roel Zevenhuizen Alg. bestuurslid / activiteiten activiteiten@avrm-noord-oost.nl AVRM Regio Noord-Oost Telefoon 06-13 05 85 26 www.avrm-noord-oost.nl

Vrouw, Moeder, Militair

Koning, Keizer, Admiraal, Vrouwen kunnen het allemaal!

25 jaar geleden hebben een aantal vrouwen zich verenigd in een netwerk; het Defensie vrouwen Netwerk.

Netwerk Het aantal vrouwelijke militairen was al aan de lage kant, vrouwen in hogere rangen waren al helemaal een zeldzaamheid. Hoewel er wel wat beleidsmaatregelen en voorzieningen waren, konden die niet alle uitdagingen rond de integratie van vrouwen oplossen. Dit hing niet alleen samen met de vraag of er berhaupt plaats was voor vrouwen, maar ook met de interpretatie die werd gegeven aan gebeurtenissen rondom vrouwen. Er was behoefte aan een netwerk die vrouwen stimuleert, motiveert en informeert over hun positie en mogelijkheden binnen defensie. Verder in het stuk meer over het netwerk, nu even terug in de tijd. Want het waren andere tijden. Defensie was nog hoofdzakelijk een witte mannenbolwerk. Afwijkingen en veranderingen van het traditionele roept over het algemeen, en niet alleen bij defensie, een sterk emotionele respons op. Deze respons kwam tot uiting in de weerstand van vrouwen binnen defensie. Bovendien treden op het moment dat er een vrouw in een mannenorganisatie binnentreedt een aantal mechanismen in werking. Zichtbaarheid Ten eerste waren vrouwen door hun geringe aantal duidelijker zichtbaar. Dit brengt voor de vrouw mee, dat ze

naar haar gevoel doorlopend in de gaten werd gehouden, werd bekeken en beoordeeld, ook al was dit misschien in werkelijkheid veel minder het geval dan zij dacht. Hogere commandanten versterkten dit gevoel doordat ze bij een bezoek aan een eenheid direct op de enige vrouw af stapten. De vrouw zelf ervoer dit als een niet terechte speciale behandeling. Een gevolg van die zichtbaarheid was ook dat niet werd gekeken naar de individuele inbreng van een vrouw. Haar inbreng was representatief voor wat alle vrouwen. Presteerde een vrouw niet goed (genoeg), dan werd dit niet aan de persoon toegeschreven, maar aan de aanname dat alle vrouwen dat niet zouden kunnen. toetreding Ten tweede leidde de toetreding van een enkele vrouw tot een uniforme (mannelijke) groep tot een sterke ontwikkeling van de groepsidentiteit; de grenzen van de dominante cultuur werden verhoogd. Voor de vrouw gaf dit problemen; zij kende de codes niet. De groep benadrukt dat de vrouw anders was door bijvoorbeeld grappen op seksueel gebied te maken of door haar extra netjes te behandelen zodat zij voelde dat zij anders was. Door het continue op haar vrouw-zijn gewezen te worden, kwam de vrouw zelf in conflict.

Officieren en marvas in Nederlands Oost-Indi Zij wilde loyaliteit tonen naar de organisatie, maar kon haar vrouw zijn (anders zijn) niet verloochenen. Hoe moest je reageren op grapjes over vrouwen? Lachte je niet mee, dan hoorde je er zeker niet bij. Lachte je wel mee dan hield je de vooroordelen ten aanzien van vrouwen in stand. Soms meenden vrouwen zich zoveel mogelijk aan het gedrag en omgangsvormen van de mannenorganisatie te moeten aanpassen, om op die manier geaccepteerd te worden. Vaak werd zo juist een averechts effect bereikt. Gekleurd Ten derde werd de rol van de vrouw vaak gekleurd gezien, doordat vrouwen over het algemeen werden aangezien als secretaresses of verpleegsters. De stereotype rollen die de vrouw werden toegekend, kenau of mannenverleidster, benvloedde de manier waarop mannen vrouwen benaderden en het gedrag van vrouwen waarnamen en beoordeelden.

De reservist april 2012

zijn. Door een goede balans in de personeelssamenstelling zijn we samen, mannen en vrouwen, beter in staat om onze taak uit te voeren. Defensie vrouwen Netwerk Anno 2012 bestaat het Defensie Vrouwen Netwerk nog steeds. We zijn gegroeid en delen onze ervaringen en kennis met andere vrouwennetwerken en -organisaties en leren we van elkaar. Niet alleen nationaal maar ook internationaal. De onderwerpen zijn nu niet zo zeer meer gericht op beleid en regelgeving, maar op diversiteit en de rol van vrouwen tijdens missies. Met name tijdens individuele uitzendingen. Want tijdens die uitzendingen is de militaire (Nederlandse) man en vrouw veelal alleen. Waarom die speciale aandacht voor vrouwen? Een man kan in een moslimland met het dagelijkse leven meedoen. Hij kan auto rijden, naar restaurants gaan. Een vrouw kan dat niet. Hierdoor is ze tijdens de uitzending gesoleerd. Natuurlijk ontmoet ze wel mensen, maar dat is toch anders dan bij een man. ervaringen delen DVN is bezig met het opzetten van een database, waarin ervaringen gedeeld kunnen worden en waar vrouwen elkaar kunnen vinden en leren kennen. Door deze contacten kan ze dan, als ze op uitzending is, sneller met iemand in Nederland praten of mailen die uit eigen ervaring weet waar ze het over heeft. Om maar een voorbeeld te noemen. Daarnaast organiseert DVN n keer per jaar lezingen, waar vrouwen over hun ervaringen vertellen. Op die manier hoort de defensieleiding wat er cht speelt tijdens zon uitzending. In 2010 heeft dat onder andere geresulteerd in een training in Zweden over gender awareness voor de defensietop. Nederlands Nationaal Actieplan 1325 DVN wordt door de politiek, de defensieleiding en andere ministeries steeds meer gevraagd mee te denken en werken aan het verbeteren van de werkomstandigheden. Zo hebben we vorig jaar meegewerkt aan een tweede Nederlands Nationaal Actieplan 1325, onderdeel van de VN resolutie 1325: Vrouwen, Vrede en Veiligheid. Dit plan is op 19 december 2011 door mij als voorzitter mede ondertekent. Voor velen zal de resolutie weinig zeggen. Een voorbeeld waarom DVN achter deze resolutie staat. Tegenwoordig wordt het verkrachten en mishandelen van vrouwen in (post)oorlogsgebieden aangemerkt als een oorlogsmisdaad. Het aantal verkrachtingen en mishandelingen is sindsdien sterk afgenomen. Meer informatie over het NAP 1325 is te vinden op internet: www.nap1325.nl. Binnen Defensie streeft DVN naar mr vrouwen op alle niveaus en een evenredige doorstroom van vrouwen naar hogere functies. Maar dan wel op haar competenties en niet om haar vrouw Zeker nu de inzet van defensie de laatste jaren sterk is veranderd en zich steeds meer richt op crisisbeheersingsomstandigheden en humanitaire hulpverlening over de gehele wereld. Veelal naar landen met niet-westerse gebruiken. Waar 50% van de bevolking uit vrouwen en kinderen bestaat. Contact met de lokale vrouwelijke bevolking is cruciaal voor het welslagen van een missie of hulpverlening. Dit contact verloopt beter door een vrouwelijke militair. Andere activiteiten DVN organiseert ook diverse andere activiteiten, zoals werkplekbezoeken, workshops en themadagen. Alle activiteiten worden afgesloten met een borrel waar er ruim genetwerkt kan worden. Daarnaast zijn we aanwezig op alle open dagen van de Krijgsmacht. tot slot Het Defensie Vrouwen Netwerk is er voor alle vrouwen, burger en militair, die werkzaam zijn bij het Ministerie van Defensie en ook voor vrouwelijke reservisten. Contributie bedraagt 15,00 per jaar. Aanmelden als lid o.v.v. reservist kan bij de secretaris; Sergeant-majoor Jolanda van der Burg. Email: jma.vandenburg@mindef.nl Meer informatie over het DVN staat op onze internetsite: www.defensievrouwennetwerk.nl.

11

Het Korps Mariniers

Mijn naam is Kplmarns. KMr Alex de ru, werkzaam als opvolgend geweergroepscommandant bij rMt detachement rotterdam, mij is gevraagd een stuk te schrijven over het Korps Mariniers. Omdat er over deze veelzijdige eenheid met een enorme historie wel een blad vol geschreven kan worden, beperk ik mij tot een beknopte geschiedenis en de huidige organisatie van het Korps Mariniers. tevens zal ik de plaats van de reservist toelichten.

.Het Korps Mariniers is een onderdeel van de Koninklijke Marine en is opgericht in 1665 op initiatief van Admiraal Michiel de Ruyter en Raadspensionaris Johan de Witt. De mariniers zijn uiterst gedisciplineerde zeesoldaten en worden opgeleid om te opereren waar ook ter wereld, onder de zwaarste omstandigheden. De wapenspreuk van dit korps luidt dan ook: Qua Patet Orbis: - zo wijd de wereld strekt. enteren Oorspronkelijk is het Korps Mariniers opgericht omdat er behoefte was aan een eenheid die vijandelijke schepen kon enteren. Alhoewel het Korps Mariniers van vandaag veel breder wordt ingezet, is deze taak nog steeds actueel. In het kader van internationale rechtshandhaving kunnen mariniers worden ingezet om op zee schepen te betreden met of zonder medewerking van de betreffende scheepsbemanning (boarding). Ook zijn er vandaag de dag nog steeds mariniers geplaatst aan boord van een aantal schepen van de Koninklijke marine (Vessel Protection). Het Korps Mariniers is een snel inzetbare eenheid gespecialiseerd in amfibische operaties met lichte infanterie-

eenheden. Mariniers worden geacht om voor langere tijd achtereen, onder alle klimatologische en geografische omstandigheden inzetbaar te zijn. Om ze hierop voor te bereiden, zijn in de trainingscyclus onder andere berg-, koudweer-, woestijn- en jungletrainingen opgenomen en heeft men twee operationele parachutistencompagnien. Geschiedenis vanaf WO2 Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bevonden zich marinierseenheden in Nederland, NederlandsIndi, de Nederlandse Antillen en Suriname. Vooral bij de verdediging van de Maasbruggen in Rotterdam hebben mariniers een imponerende rol gespeeld door de Duitse troepen dagenlang tegen te houden met een handjevol jonge mariniers uit de toenmalige kazerne aan het Oostplein, ondersteund door verbindelaars en genisten van de landmacht. Verdeeld in detachementen over de vloot, namen mariniers in december 1942 deel aan de Slag in de Javazee. In 1944 werd in Amerika de mariniersbrigade opgericht om Indi te bevrijden. Circa 100 man van deze brigade werden ingedeeld bij de Prinses Irene

Brigade en gingen in Normandi aan land. nVan 1946 tot 1950 was het Korps Mariniers actief in NederlandsIndi met de mariniersbrigade, een eenheid die in zijn grootste omvang circa 5.000 man telde. Van november 1950 tot juli 1954 actief in Korea en vanaf november 1950 tot november 1962 was het korps ook actief in Nederlands Nieuw-Guinea, maar na de overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesi leek er geen bestaansrecht voor het korps meer te zijn. Door het lidmaatschap van de NAVO, met daarin de nadruk op de beveiliging van de zeevaart op de Atlantische Oceaan, werd zelfs in de jaren 60 gedacht het korps op te heffen. Door de oprichting van een koudweer getrainde compagnie in het begin van de jaren 70 (Whiskey compagnie), kreeg het korps echter een nieuwe bestemming. Samen met troepen van NAVObondgenoten werden mariniers voortaan ingezet op de flanken van de NAVO. De koudweer getrainde compagnie werd onderdeel van de Britse 3e mariniersbrigade. Aansluitend werd ook de 1e Amfibische Gevechtsgroep (AGGP) getraind voor optreden in Noorwegen en werd de 2e AGGP een onderdeel van de ACE Mobile Force (tegenwoordig Rapid Reaction Force). Het huidige Korps Mariniers Het Nederlandse Korps Mariniers telt momenteel 3400 militairen, voor het merendeel mariniers, maar voor ondersteunende taken als administratie,

De reservist april 2012

bevoorrading en medische verzorging is ook gewoon marinepersoneel in dienst. De meeste operationele eenheden zijn ondergebracht bij het Mariniers Trainings Commando (MTC) op de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn. Daarnaast bevindt de amfibische component zich op Texel in de Joost Dourleinkazerne en de opleidingscomponent op de Van Ghentkazerne te Rotterdam. Er zijn mariniers in Den Helder werkzaam bij de staf van het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) en het Amfibisch Gevechtssteunbataljon (AGB). Het korps kent als organieke eenheden: 1e Mariniersbataljon (1 MARNSBAT) Doorn 2e Mariniersbataljon (2 MARNSBAT) Doorn Amfibisch Gevechtsteunbataljon (AMFGEVSTBAT) Den Helder Amfibisch Logistiek Bataljon (LOGBAT) Doorn 32e infanterie compagnie (32 INFCIE) Aruba Het Amfibisch Gevechtsteunbataljon kent 2 bootcompagnien, een Marine Joint Effect Battery en een Maritieme Speciale Operaties compagnie (MSO) Speciale eenheden zijn de Unit Interventie Mariniers (UIM) en de Maritieme Speciale Operaties (MSO)compagnie bestaande uit kikvorsmannen (KVM) en mountainleaders (MLers). Per 1 juli 2011 worden deze twee eenheden samengevoegd in een MARSOF (Maritime Special Operation Forces) organisatie. Moderne taken en Missies Sinds 1972 wordt met de Britse Royal Marines samengewerkt in de UK/ Netherlands Amphibious Force die uit twee hoofdelementen bestaat, een Amphibious Task Group en een Landing Force. Kern van de strijdmacht is de Britse 3e Commandobrigade die 3 infanteriebataljons telt. Inzet is voornamelijk op de noordflank van de NAVO en n van de twee Nederlandse infanteriebataljons is hiervoor beschikbaar gesteld. Tevens is de 1e Bootcompagnie van het Amfibisch Gevechtssteunbataljon gentegreerd binnen het 539 Assault Squadron Royal Marines (539 ASRM). De berg- en koudweertraining in de Verenigde Staten en Noorwegen beslaat een groot deel van het trainingsprogramma. Eenheden van het Korps Mariniers worden geregeld bij internationale vredesmissies ingezet. In recente jaren waren mariniers actief in: Irak (1991), Cambodja (1992-1993),

Hati (1993-1995), Joegoslavi (19951997), Zare (1995), Albani (1995), Honduras (1998), Ethiopi en Eritrea (2000-2001), Liberia (2003-2004), opnieuw in Irak (2003-2004), in Tsjaad (2008-2009) en in Afghanistan (2005 - heden). Bescherming van het grondgebied van de Nederlandse Antillen en Aruba is een deeltaak van het Korps mariniers. In 2009 is de compagnie mariniers op Curaao vervangen door roulerend CLAS (landmacht) personeel. De compagnie mariniers op Aruba zal daar blijven waar zij samenwerken met Arubaanse mariniers van de Arubaanse militie ARUMIL. een derde taak is het nationaal Anti-terreur optreden Het korps heeft een eigen Unit Interventie Mariniers (UIM) beschikbaar. Dit is een onderdeel van het Amfibisch Gevechtssteunbataljon. De groep kan worden ingezet bij terreuracties (nationaal) op land en op zee (schepen, booreilanden). reservisten Sinds 2007 kent de marine weer actieve reservisten met militaire taken. Deze eenheden bestaan uit zowel vlootpersoneel als mariniers en vormt daarmee een unieke gecombineerde eenheid binnen het reservistenbestand van de krijgsmacht. In tegenstelling tot reserves van de landmacht en luchtmacht is de Koninklijke Marine Reserve alleen toegankelijk voor oud marinepersoneel. Reservisten Militaire Taken (RMT) worden vooral ingezet voor militaire bijstand en steunverlening in Nederland, zoals bewaking en beveiliging, gastlandsteun, maar uiteraard ook voor ceremonile taken en als oefenweerstand in binnenen buitenland. Op individuele basis zijn RMT-rs ook uitgezonden naar Irak en Afghanistan. De marine heeft in totaal 3 RMT-eenheden gestationeerd in Doorn, Den Helder en Rotterdam. De sterkte van een eenheid is 129 man/vrouw. Aan het hoofd van iedere eenheid staat een majoor der mariniers of een luitenant ter zee der eerste klasse. De activiteiten uit het operatiejaarplan, waarvoor reservisten een bijdrage leveren, worden verdeeld over de drie eenheden. De commandant is daarbij verantwoordelijk voor: aansturing, cordinatie en ondersteuning van operaties en activiteiten; het opleiden en trainen van reservisten. (Geweldsinstructie, Infex/ Eerbewijzen, Schietinstructie en wapenleer, DCP, chauffeurs, EHBO etc.)

kplmarns KMR Westmaas en kplmarns KMR de Ru De commandant heeft ondersteuning van een staf bestaande uit een plaatsvervangend commandant met de rang van kapitein der mariniers of luitenantter-zee der tweede klasse oudste categorie en 2 onderofficieren. Iedere eenheid bestaat uit 3 groepen die onder leiding staan van een luitenant-ter-zee der tweede klasse of een kapitein der mariniers. Iedere groep bestaat weer uit drie subgroepen met n sergeant, n korporaal en vier matrozen of mariniers. Reservisten van de marine zijn steeds vaker te zien tijdens militaire activiteiten zoals de Vierdaagse van Nijmegen, TMPT, OMK Speedmars, militaire vaardigheidswedstrijden en wedstrijden van CIOR. Ook tijdens de Marinedagen, Veteranendag en de Wereldhavendagen te Rotterdam zijn reservisten erg actief. Een andere eervolle taak van de KMR is het voorzien in een CP-100 capaciteit. Deze ceremonile taak verzorgt het dragen van de kist bij het overlijden van ons staatshoofd. Een gemotiveerde groep mariniers komt hier voor regelmatig samen om dit ceremonieel te beoefenen. Al met al een gemotiveerde club die zich ook binnen de AVRM steeds vaker laat zien.

13

Agenda Militaire Activiteiten 2012

Aanmelding en informatie: www.avrm.nl Data Activiteit/titel Plaats en land Meer info

Mei
4 en 5 11 en 12 12 en 13 15 en 16 25, 26 en 27 26

Altcar Monte Kali Pokaal Landmachtdagen TMPT Commando Raidt Militaire Competitie Prealpi

Liverpool Hesbron - Duitsland oirschot Harskamp Lombardije, Itali Cordignano, Itali

www.ukrfa.org www.rk-giesel.de www.defensie.nl www.tmpt.nl www.italianraidcommando.it www.riservisti.nl

Juni
2 en 3 30

45e Marche d l Arme Nationale Veteranendag

Diekirch, Luxemburg Den Haag

www.marche.lu www.veteranendag.nl

Juli
6, 7 en 8 17 t/m 20

Marinedagen Nijmeegse Vierdaagse

Den Helder Nijmegen

www.defensie.nl www.4daagse.nl

Augustus
17 t/m 20

Sportproeven NRFK

Oirschot

www.avrm.nl

septeMber
1

66e Airbornetocht

Oosterbeek

www.airbornewandeltocht.nl

OktOber
12 en 13 13 n.n.b.

NISC Hrtgenwaldmarsch AVRM Long Distance Patrol

Harskamp Duitsland Europa

www.avrm.nl www.huertgenwaldmarsch.de e.a.geertsma@gmail.com

De reservist april 2012

1942, de val van Indi

De expositie in Museum Bronbeek vanaf 8 maart t/m 8 december 2012 toont de strijd om Nederlands-indi. Zeventig jaar geleden capituleerde het Koninklijk Nederlandsindisch Leger (KNiL) in Kalidjati (Java); op 8 maart 1942 gaf luitenant-generaal Hein ter Poorten van het KNiL zich over aan generaal Hitoshi imamura van de Japanse Keizerlijke troepen. in Museum Bronbeek opent op 8 maart 2012 de tentoonstelling 1942, de val van indi, die deze historische gebeurtenis markeert.

luitenant-generaal Hein Ter Poorten

generaal Hitoshi Imamura door Commandant Landstrijdkrachten Luitenant-generaal Mart de Kruif. Het vrij toegankelijke programma begint om 12.00 uur in Renie- en Congrescentrum Kumpulan. Spreker is onder meer Ad van Liempt journalist, auteur en programmamaker. Tevens zullen historische filmbeelden en delen uit het portret van een ooggetuige te zien zijn. Bij het monument KNIL zal een krans worden gelegd. De looptijd expositie is van 8 maart t/m 8 december 2012. Het Museum is geopend van dinsdag t/m zondag 10.00 17.00 uur. De toegangsprijs bedraagt voor volwassenen 6,-, kinderen 3,- p.p. (Museumkaarthouders, Veteranen en Donateurs gratis toegang) Koninklijk Tehuis voor OudMilitairen en Museum Bronbeek Velperweg 147 MPC 43 E Velperweg 147 6824 MB Arnhem www.defensie.nl/cdc of www.bronbeek.nl Telefoon: 026 376 35 22 Telefax: 026 376 35 90

Bombing at the West Area of Kalidjati Airfield, Java. Kenji Yoshioka, 1942. Museum Of Modern Art Tokyo, inv.nr 60 De gouverneur-generaal van NederlandsIndi verklaarde op 8 december 1941 het Japanse keizerrijk de oorlog. Drie maanden later, op 8 maart 1942, eindigden de gevechtshandelingen op Java met de algehele capitulatie van het KNIL. De iconografie van de strijd om Nederlands-Indi gedurende deze drie maanden is beperkt: fotos en filmbeelden zijn schaars en tonen geen gevechtshandelingen. Deze tentoonstelling wil daarin verandering brengen en een aanzet geven tot de iconografie van deze strijd. De tentoonstelling toont bijzondere schilderijen over de strijd om NederlandsIndi, die in Japan werden gemaakt voor het Japanse Keizerlijke leger. Het is voor het eerst dat deze schilderingen van Japanse kunstenaars in Nederland te zien zijn. Berichten uit kranten en tijdschriften laten daarnaast zien hoe de strijd in Nederlands-Indi op de voet werd gevolgd. Te zien is ook een uniek boek: Alarm, dat vlak voor de Japanse inval werd uitgegeven in Batavia en de bevolking een hart onder de riem moest steken. Tevens worden unieke filmbeelden getoond van de training van de Landwacht in Batavia. Maarten de Roode, bewoner van het Koninklijk Tehuis voor Oud-militairen en Museum Bronbeek, maakte als KNIL-militair op Java de strijd in maart 1942 mee en vertelt in een gefilmd interview in de expositie op indringende wijze over zijn ervaringen. Op 8 maart 1942 begon voor de militairen in Nederlands-Indi krijgsgevangenschap. Vanaf augustus 1942 werden meer en meer delen van de Europese burgerbevolking genterneerd. Gedurende de looptijd van de tentoonstelling zal met diverse activiteiten aandacht worden besteed aan het begin van deze internering. De opening van deze expositie zal plaats vinden op 8 maart en zal geopend worden

15

Luisteren naar Javaanse gamelan en meedoen met Pencak Silat

Openbare bespelingen van de Javaanse gamelan en demonstraties Pencak silat op staan op 14 en 15 april 2012 op het programma van Museum Bronbeek in het kader van het Nationaal Museumweekend. De toegang is gratis.
Traditionele Pencak Silat muziekgroep

Gevecht in Pencak Silat met gebruik van een kerambit (traditioneel Indonesisch wapen) Bezoekers krijgen uitleg en kunnen deelnemen om enkele technieken aan den lijve te ervaren. Pencak Silat is een oude Indonesische verdedigingskunst en wordt gekenmerkt door sierlijke, maar zeer effectieve aanvals- en verdedigingstechnieken. Panca Sila is een stijl binnen de Pencak Silat. Panca Sila wordt altijd begeleid door traditionele muziek, de Kendang, bestaande uit troms, fluit en gongs. De toegang tot museum Bronbeek is gratis op 14 en 15 april. Meer activiteiten en programmatijden staan vanaf 15 maart 2012 op www.bronbeek.nl en op www.museumweekend.nl Koninklijk Tehuis voor OudMilitairen en Museum Bronbeek Velperweg 147 MPC 43 E Velperweg 147 6824 MB Arnhem www.bronbeek.nl Nevenstaande leden worden gemist in de administratie. Gelieve contact op te nemen met de penningmeester van de AVRM: penningmeester@avrm.nl CiA (Changes in Administration) Gelieve wijzigingen in Naam, Rang, Adres, banknummer e.d. op te geven via email: penningmeester@avrm.nl Opzeggingen kunnen ook via de email penningmeester@avrm.nl plaatsvinden, u ontvangt binnen twee dagen een bevestigingsbrief.

Traditionele Pencak Silat gevechtshouding met golok-golok (kapmessen) Zaterdag 14 april Op zaterdag 14 april zorgen de exotische klanken van de gamelan voor een Indonesische sfeer. De gamelangroep Kusumo Budoyo bespeelt dan twee maal met dertien personen tegelijk een ensemble van Javaanse slagwerkinstrumenten. Zondag 15 april Op zondagmiddag 15 april geven docenten en studenten van de school Pencak Silat Panca Sila uit Maastricht twee maal een workshop Panca Sila. Zij worden begeleid door muziek, gaan gekleed in traditionele kledij en de leraren dragen krissen.

MIA (Missing in Administration)

Lidcode 807 760 1091 1204 2025 2208 2294 2320 rang sld1 sld1 sld1 sld1 sgt1 sld1 sld1 sld3 voorletters B.A.R. P.E. H.A. P.B. W.E. M.L. R.H.M. T.E. Naam Alberts Boomsma Bunk Dijkema Frans Versteeg Baart Pronk Plaats Deventer Dokkum Groningen Amersfoort Leiderdorp Houten Hengelo Amsterdam 52.06.21.003 29.05.73.015 53.03.13.025 74.04.16.126 37.12.26.107 81.05.05.272 70.01.04.089

17

Nieuwjaarsreceptie AVRM-West
Begin 2012 werd een oude traditie van de AvrM-West weer ingevoerd nl. een Nieuwjaarsreceptie voor de regio. Oorspronkelijk zou -bij toerbeurt- elke regio een Nieuwjaarsreceptie voor de gehele AvrM organiseren, maar om allerlei organisatorische redenen, werd dat geen succes, zodat de mannen van West zelf de draad maar weer hadden opgepakt.

Lokatiekeuze De Nieuwjaarsrecepties in het verleden werden allemaal op een lokatie gehouden met een militair karakter (zo hoort het ook voor een Reservistenvereniging), maar omdat men ook eens buiten de Regio wat wilde organiseren, werd deze keer gekozen voor het Grand Caf Schoonoord, ook wel bekend als Airborne Pub No 1 in Oosterbeek. Het voordeel van deze lokatie was, dat ze op loopafstand van de Airborne-Experience was gelegen, het vernieuwde Airborne-museum in dezelfde plaats, zodat men de leden (en hun partners) niet alleen een gezellige Nieuwjaarsreceptie kon aanbieden, maar ook nog een interessant (militair) object, om een bezoek aan te brengen. Airborne experience Omstreeks 14.30 uur was het grootste gedeelte van de AVRM-leden gearriveerd en kon SM b.d. den Hartog, de vice-voorzitter van de AVRM-West en de bedenker van deze lokatie, de groep aanmelden bij de directie van de Airborne Experience. Als vertegenwoordiger van de NRFK was bij dit bezoek, Ltkol (R) Garrels (de nieuwe voorzitter van de RSC) uitgenodigd, om de goede band met de KVNRO te onderstrepen. Nadat alle formaliteiten waren vervuld en ook de inmiddels gearriveerde penningmeester, Aoo

(R) de Man zijn financile zaken had afgehandeld, werd de groep -omdat hij eigenlijk wel wat groot was voor het museum- op advies van de museumdirectie, in twee groepen gesplitst. De ene groep zou eerst naar de filmzaal gaan en dan verder het museum in, terwijl de tweede groep rechtstreeks naar de Experience in de kelder zou gaan. Zo gezegd, zo gedaan. vernieuwd museum Voor de organisatoren van dit bezoek -die als liaisonofficier al een aantal malen in het vernieuwde museum waren geweest met buitenlandse militaire gasten- was het de terugkeer op bekend terrein, maar de rest van het gezelschap keek zijn ogen uit. Al die prachtig ingerichte ruimtes, met scnes uit de oorlogsdagen, de vele uitrustingsstukken en wapens van de Amerikanen, Engelsen, Polen en Duitsers, die aan de Slag om Arnhem (ook wel bekend onder haar Codenaam Market Garden) hadden deelgenomen, de prachtige actieschilderijen en de vele medailles, die door de -inmiddels op leeftijd zijnde- Engelse en Amerikaanse oud-militairen aan het museum waren geschonken, alles werd grondig bestudeerd door de bezoekers. indrukwekkende film De film gaf een goed beeld, wat zich hier in de Tweede Wereldoorlog heeft

afgespeeld en het was ook akelig stil onder de AVRM-leden. Na een tijdje wisselden de groepen elkaar af en kon de tweede groep -via de op ware grootte nagebootste glider- het Experience-gedeelte betreden. Hier waande men zich echt in de oorlogsjaren. Al die lugubere geluiden, het geratel van rupsbanden van de Duitse tanks, de mitrailleursalvos en het gekerm van de gewonden. Het was allemaal heel realistisch nagebootst. Vooral

De reservist april 2012

het kapotgeschoten gedeelte van de Arnhemse binnenstad, met hier en daar een Duitse gesneuvelde en het oplaaiende vuur, deed menigeen de rillingen over de rug lopen. Rond 16.30 uur waren de meeste deelnemers langzamerhand aangekomen in de museumwinkel, die goede zaken deed met zijn (militaire) klanten. Airborne Pub No 1 Om 17.00 uur werden buiten nog een paar groepsfotos gemaakt bij de Shermantank en vervolgens wandelde men naar het nabijgelegen Restaurant. Daar aangekomen bleek, dat de AVRMWest wat aan de vroege kant was; de afspraak was nl. 18.00 uur. Men zou dan koffie/thee met cake krijgen, maar omdat er in een ander gedeelte van het Restaurant ook nog een groep zat, die verzorging nodig had, had de bediening van de Airborne Pub No 1. nog geen kans gezien, om de koffie klaar te zetten. Geen nood, dan behielpen de gasten zich wel met enkele oorlammen en zou de koffie op een later tijdstip gebruikt worden. Inmiddels was ook de afgevaardigde van het Hoofdbestuur (HB), Maj (R) Baak gearriveerd. Verder waren al vanaf het begin van het museumbezoek de voorzitter van de AVRM Noord-Oost, Elnt b.d. Koning en de voorzitter van de AVRM-Zuid, SM b.d. van der Dussen aanwezig. Te midden van de ook hier aanwezige oorlogsherinneringen, zoals wapenschilden, poppen in uniform en schilderijen van de gevechten om de Rijnbrug, namen de AVRM-leden en hun partners plaats in het gereserveerde gedeelte van het Restaurant. Welkom Omstreeks 19.30 uur heette de voorzitter van de AVRM-West, Kpl MARNALG b.d. Verheule iedereen officieel welkom en hield vervolgens zijn nieuwjaarstoespraak. Na afloop hiervan nodigde hij alle aanwezigen uit tot het uitbrengen van een toost op de AVRM-West en uitte de wens, dat het nieuwe jaar weer voorspoedig zou mogen verlopen! De volgende spreker was Maj (R) Baak, die namens het HB nog een korte uitleg gaf over de a.s. bezuinigingen die bij Defensie zullen gaan plaatsvinden en de eventuele gevolgen op korte en langere termijn voor de AVRM. Aansluitend verzocht Aooi (R) Droog aan de voorzitter, of hij even iets mocht zeggen. Dat werd uiteraard toegestaan. Aooi (R) Droog vroeg of de

voorzitter, de secretaris, SM Venema en de 2e secretaris, Elnt b.d. van den Houten even naar voren wilden komen. Vervolgens vertelde hij, dat toen hij nog landelijk secretaris van de AVRM was en deel uitmaakte van het HB, hij mede aan de wieg van de AVRMWest had gestaan, nu inmiddels ruim 10 jaar geleden. Tijdens de oprichtingsvergadering van het Regiobestuur (in Gebouw Sirius op het toenmalige Marine Vliegkamp Valkenburg) waren er wel 20 enthousiastelingen die in het Regiobestuur zitting wilden nemen, boordevol met toekomstplannen. De meeste van deze figuren waren binnen de kortste keren in de mist verdwenen, alleen de drie personen die hier nu voor het front van de troep stonden, hadden de AVRM-West nimmer in de steek gelaten en deden nog steeds hun ding. Als dank voor hun jarenlange inzet bood hij hun een wapenschild van de NRFK aan, wat in dank werd aanvaard. Maaltijd en gezellige avond Inmiddels was het tijd geworden voor de avondmaaltijd en tafel voor tafel werden de aanwezigen naar de Hollandse Stamppotten gedirigeerd, waar zich -zoals het goedgetrainde militairen betaamd- keurig in de rij opstelden. De maaltijd smaakte vervolgens voortreffelijk en er was genoeg voor iedereen. Een aantal liefhebbers kon zelfs voor de tweede keer aansluiten en ng was er genoeg over! De rest van de avond werd gevuld met het wegwerken van de -nageleverde- koffie & thee, het uittesten van de diverse soorten drankjes, het uitwisselen van wetenswaardigheden en het vertellen van wat sterke verhalen. Iedereen vermaakte zich uitstekend en deze Nieuwjaarsreceptie was weer als vanouds, een groot succes! Geslaagde nieuwjaarsreceptie Aan het eind van de avond, werd door de voorzitter nog een wapenschild van de AVRM overhandigd aan een vertegenwoordigster van Grand Caf Schoonoord, die zijn plaats wel zal vinden tussen al die andere emblemen en schilderijen. Om 23.00 uur verlieten de laatste gasten van de AVRM-West het restaurant, om de lange weg naar het Westen weer aan te vangen, terugziend op een zeer geslaagde en voor herhaling vatbare, Nieuwjaarsreceptie! WP.

19

Het relaas van een reservist (deel 2)

tekst en research: Elnt.(R) B.Benneker

in de vorige editie van dit blad hebben we u meegenomen naar de belevenissen tijdens de mobilisatie van soldaten W.F. Brummelhuis en F.J. scholten, die deel uitmaakten van de 16.Mitrailleur Compagnie, welke was toegevoegd aan het 8e regiment infanterie op de Grebbeberg.

Carl von Tiedemann geruchten dat er Duitse paras waren genfiltreerd in het stellingengebied van de Grebbeberg, maar daarvan is later niets gebleken. Door de gebrekkige verbindingen ontbrak vaak informatie over de vorderingen die de vijand maakte en over de positie van de eigen troepen. Dit drukte op het moreel en verwarring was daardoor makkelijk gesticht. Duitse opmars Doordat de Duitse opmars richting de Grebbeberg op 10 mei 1940 bij Wageningen was blijven steken door hevige weerstand van de Nederlandse troepen, was er tussen de mannen van de 16 MC in de stoplijn, en de Duitse troepen nog geen vuurcontact geweest. Wel waren er luchtaanvallen van Duitse jagers op de stellingen geweest maar die hadden niet tot verliezen bij de 16 MC geleid. In de verte hoorden de mannen het oorlogsgeweld naderbij komen. De opponent was de Duitse 207e divisie, een versterkte divisie waaraan bovendien de SS Standarte Der Fuhrer was toegevoegd. De divisie was zeer goed uitgerust en beschikte over goed geoefende troepen die gevechtservaring in Polen hadden opgedaan. De Nederlandse soldaten zouden echter zonder gevechtservaring de strijd in moeten. 10 mei 1940 De eerste oorlogsdag, vrijdag 10 mei 1940, verstreek. Voor en op de Grebbeberg zaten de mannen in hun stellingen met vrees de onherroepelijke strijd af te wachten.

Lewis - M20 reservistenoproep Door de mobilisatie waren vele huisvaders weer onder de wapenen geroepen om de sterkte van de Nederlandse krijgsmacht uit te bouwen. Niet eerder werden reservisten in zulke grote getale opgeroepen als in 1939. Zo ook Frans Scholten en vele van zijn strijdmakkers die vrouw en kinderen verlieten om de Duitse agressor een halt toe te roepen. 16 MC Het is 03.00 uur in de morgen van de 10e mei 1940, als we terugkeren bij de 16e MC (Mitrailleur Compagnie). De kaderleden keren terug van bevelsuitgifte door reserve kapitein Vestdijk, de commandant 16 MC. De mannen maakte zich klaar om naar de stellingen uit te rukken. De loodjes die de patroontassen verzegelden, om misbruik van munitie tegen te gaan, mochten worden verbroken. Boven de hoofden van de mannen vliegen Duitse vliegtuigen richting het westen. Onder bevel van reserve eerste luitenant Gazendam stellen de mannen zich op in het gelid en met de zware Vickers mitrailleurs van de sectie op trekkarren, marcheren ze af naar de stellingen. Alles gebeurde vrijwel zwijgend. Onderweg verplaatsen Nederlandse troepen zich vanuit de richtingen Rhenen en Wageningen naar hun posities. De mannen kijken strak voor zich uit en zwijgen. Ze marcheren gedisciplineerd zoals dat bij het exerceren werd geleerd. Er was geen chaos, maar orde, gehoorzaamheid en discipline. vickers mitrailleurs Omdat de Vickers mitrailleurs van de 16 MC ook gemodificeerd waren voor gebruik tegen luchtdoelen liet luitenant Gazendam de mannen van de 1e sectie een van de mitrailleurs op een grote kist plaatsen zodra de stellingen werden betrokken en gaf bevel het vuur openen op de langzaam overvliegende Junkers transporttoestellen. Deze vlogen zo langzaam dat het inderdaad ook zin had ze te beschieten vanaf de grond, echter het wapen dat men in stelling bracht weigerde. Al gauw waren er

De reservist april 2012

Grebbelinie loopgraaf Omstreeks 11.00 uur op zaterdag 11 mei 1940 is de strijd in de voorposten van de Grebbeberg inmiddels in volle gang. De mannen van de 16e MC van de 207e Duitse divisie, de verovering van de Grebbeberg, niet bereikt. De opdracht werd vervolgens noodgedwongen verschoven naar de volgende dag. Voor hen lag de donkere berg, die zij de Duivelsberg noemden, in Nederlandse handen. Zou de divisiecommandant opnieuw moeten melden dat men het aanvalsdoel niet gehaald had? Generaal von Tiedemann voelde daar niets voor en gaf dan ook de opdracht nog dezelfde avond de beslissende aanval uit te voeren. Dat zou dan moeten gebeuren over en ter weerszijden van de straatweg tussen Wageningen en Rhenen. Het aanvalspunt van de weg was ongeveer op 600 meter verwijderd van de stellingen van de 16 MC. Ondertussen had het 2e bataljon van het 19e Regiment Infanterie opdracht gekregen de voorpostenstrook, in handen van de Duitsers, met een nachtaanval te heroveren, welke als gevolg van allerhande moeilijkheden echter niet van de grond kwam. Doordat er allerlei activiteiten in het voorterrein door de Duitsers waren waargenomen, en het vele vuren vanuit de Nederlandse opstellingen, hadden de Duitsers de indruk gekregen dat hun plan voor een alles beslissende nachtaanval op de Grebbeberg was ontdekt! Zo moest de opdracht van de 207e divisie voor de tweede maal naar de volgende dag worden verschoven, bevreesd voor hoge verliezen. 12 mei In de ochtend van 12 mei, Pinksterzondag, zetten de Duitsers vanuit de omgeving Wageningen weer een Loopgraaf Grebbeberg zware artilleriebeschieting in welke voor de vermoeide troepen op de Grebbeberg, die al twee nachten en een dag onder vuur gelegen hadden, een nieuwe beproeving betekende. De manschappen gedroegen zich over het algemeen voorbeeldig en weerden zich dapper. Het merendeel van de compagnie bestond uit Twentenaren en Drenten en hoewel ze zich tijdens de mobilisatie niet altijd even positief hadden opgesteld, gedroegen ze zich nu zoals het betaamde. Loopgraven Zo hadden de mannen bijvoorbeeld heel wat afgekankerd toen de stelling gegraven moest worden. Daarvoor was het noodzakelijk geweest dat tientallen dikke boomwortels doorgehakt werden. Lamlendig hadden de soldaten lopen zeuren waarom de stelling niet enkele tientallen meters oostwaarts kon worden gelegd. Daar bevond zich namelijk een akker die bestond uit losse grond, hetgeen het graven een stuk zou vergemakkelijken. Nu de stelling echter langer dan een dag onder Duits artillerievuur lag, waren de mannen bijzonder goed te spreken over hun stevige loopgraaf. Sergeant Tijhof van de 16 MC die opdracht had gekregen wel een stelling in het bouwland te graven, ondervond vrij snel de nadelige gevolgen van de zachte grond en op het hoogtepunt van de vijandelijke beschieting stortte zijn loopgraaf half in. Van een vuurpauze gebruikmakend verplaatste hij zich met zijn mannen naar achteren.

zullen vanaf dat moment hun vuurdoop krijgen, als een artilleriebeschieting op hun stellingen wordt ingezet. In korte tijd naderde het artillerievuur de stellingen van de 16 MC, en groeide uit van een kalme beschieting met hier en daar een inslag tot af en toe een waar trommelvuur. Gevecht in de bossen Vijftig jaar voor deze 11e mei 1940 had de Duitse generaal Balck er al op gewezen, in zijn wereldberoemde boek over tactiek in het hoofdstuk Das Wald- und Ortsgefecht, dat er niets zo vernietigend voor het moreel is als een gevecht in de bossen omdat de knal van detonerende artillerie projectielen nergens zo angstaanjagend is en het beperkte uitzicht angstwekkend. Deze ervaring viel nu dus de verdedigers van de Grebbeberg ten deel, en dat had voor sommige soldaten een verlammend effect op hun functioneren. Bij anderen nam de angst voor de granaten juist af naar gelang de beschietingen duurden, en bij vrees voor een voltreffer dekte men zich intutief. Na verloop van tijd waren de mannen gewend aan de geluiden en konden vrij nauwkeurig bepalen of een granaat die aan kwam suizen voor hen of voor een andere frontsectie bestemd was. Op zaterdagavond 11 mei 1940 bevonden de Duitse troepen zich voor de frontlijn, op een bepaald gedeelte ongeveer 500 meter van de 16 MC verwijderd. Op 10 mei was het doel

21

Nadat generaal von Tiedemann de nachtaanval van de 207e divisie had afgelast, besloot hij de Grebbeberg stormrijp te schieten. Tot dusver was er voortdurend storend vuur afgegeven op Rhenen en het gebied ten noorden van het stadje. Verder was omstreeks 03.00 uur de beschieting op de berg zelf geconcentreerd geweest. Om 03.50 uur begonnen de voorbereidingen voor de grote aanval, toen vier afdelingen artillerie het vuur openden op de Nederlandse frontlijn, direct ten noorden en ten zuiden van de weg Wageningen Rhenen. Toen vanaf 03.50 uur de Duitse artillerie een zwaar en geconcentreerd vuur opende op dit frontdeel werd de Grebbeberg al snel in rook en vlammen gehuld. Verplaatsingen waren bijna niet meer mogelijk en de munitie-aanvoer stagneerde hierdoor. Doorbraak De 16 MC had inmiddels te kampen met het uitvallen van een tweetal mitrailleurs, die door de vijandelijke beschietingen uitgeschakeld waren. Rond het middaguur volgde de aanval op de frontlijn door het versterkte Waffen SS regiment Der Fuhrer met 2 bataljons in de voorste lijn en het 3e bataljon er vlak achter. Doordat bepaalde punten in de frontlijn niet te houden waren, forceerde de SS een doorbraak via de weg Wageningen Rhenen en kon de frontlijn binnendringen. De twee voorste bataljons drongen door het opengevallen gat, terwijl delen links en rechts afbogen om de penetratie te vergroten. Daarvoor was de gelegenheid uiterst gunstig geworden, want men kon nu de frontlijn oprollen door de daarin gelegen tussenposten in de rug en de flank aan te vallen. De hoge rugweringen van de Nederlandse loopgraven maakten het in de meeste gevallen niet mogelijk de vijand tijdig op te merken. Deze vrijwel hopeloze toestand, de onverwacht op de rugweringen verschijnende Duitsers en hun tot in de perfectie georganiseerde optreden veroorzaakten een gevoel van machteloosheid bij de soldaten in de frontlijn. De meeste mitrailleurs waren door het artillerievuur of door oververhitting al uitgeschakeld, van munitie-aanvoer was geen sprake meer. Velen hebben letterlijk tot de laatste patroon gevochten, andere konden nog net aan gevangenname ontsnappen door op het laatste moment in westelijke richting uit te wijken. Omstreeks 15.00 uur op 12 mei 1940 waren alle verdedigingsposten in de

frontlijn voor de stellingen van de 16 MC opgerold en uitgeschakeld. De Duitsers naderen op dat moment de stelling van de 16 MC al dicht en maakten vuurcontact met de mannen van de 16e MC. Die hadden daar redelijk goed zicht en de SS kon daardoor de stoplijn niet doorbreken. De laatste verdedigingslijn op de Grebbeberg, moest kostte wat het kost, de Duitsers tot staan brengen. Sinds de namiddag van die Pinksterzondag hadden de manschappen van SS- regiment Der Fhrer talrijke aanvallen ondernomen, die echter keer op keer door de verbeten vechtende Nederlandse troepen in de stoplijn wordt afgeslagen. Een klein deel van de Duitsers onder leiding van SSObersturmbannfuhrer Hilmar Wckerle, had kans gezien om de stoplijn via de straatweg in Rhenen te doorbreken. Hilmar Wckerle Hilmar Wckerle was een man van bedenkelijk allooi, een fanatieke nazi en gedreven officier. Wckerle trad in 1917 in dienst bij het Duitse leger, na de Beierse officiersopleiding te hebben afgerond. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in Frankrijk. In september 1918 raakte hij hier zwaargewond en bracht tot na de wapenstilstand in een ziekenhuis door. Na de oorlog studeerde hij aan de technische hogeschool in Mnchen. In 1922 werd hij lid van de NSDAP, en in 1925 trad hij toe tot de SS. In 1933 vroeg Himmler hem om commandant te worden van het gloednieuwe concentratiekamp Dachau, waar toen politieke gevangenen werden gevangen gehouden. Hij voerde een streng bewind in het kamp, waarbij de gevangenen bloot werden gesteld aan folteringen door de SS bewakers. Enkele straffen die hij invoerde waren executie bij insubordinatie en ongehoorzaamheid. De Beierse regering was het geheel oneens met Wckerles manier van handelen en klaagde hem aan voor moord. Hierop verving Himmler hem en de chaos en wreedheden verdwenen grotendeels in het kamp. Wckerle en zijn stoottroep lukte het echter om door te stoten tot aan de spoorlijn vlak voor Rhenen. Hier werden ze echter door Nederlandse troepen teruggedreven en noodgedwongen verschanste de gesoleerde eenheid zich in de timmerfabriek De Stoomhamer. Het gat in de stoplijn werd gedicht , zodat Wckerle en zijn mannen volkomen werden afgesneden van de rest van zijn regiment. Wckerle raakte tweemaal gewond tijdens de slag

Wckerlesstaf om de Grebbeberg en werd op 14 mei 1940 in een Lazaret in Arnhem gebracht. Dit typische product van het nationaal socialisme werd gedood door een sniper op 2 juli 1941 in Rusland tijdens operatie Barbarossa, toen hij daar met de Wiking divisie deelnam aan de veldtocht tegen Rusland terwijl hij buitgemaakt Russisch materieel inspecteerde. De mannen van de 16e Mitrailleur Compagnie wisten dat het nu erop of eronder was voor hun en de overige eenheden in de stoplijn. De eerste hevige vuurcontacten waren een feit en reservist Frans Scholten en zijn maten zetten zich schrap om de Duitsers tegen te houden. In het derde en laatste deel, in de volgende editie van De Reservist, kunt u lezen over de gevechten die deze eenheid heeft meegemaakt en hoe het Brummelhuis en Scholten uiteindelijk is vergaan. Bronvermelding en literatuuropgave: Defensie Archieven Registratie en Informatiecentrum (DARIC) BRIOP Kerkrade Stichting De Grebbeberg te Rhenen Storm uit het Noorden, Mobilisatie en Duitse inval in Twente, C.B. Cornelissen 1985 Grebbelinie 1940, E.H. Brongers, 1971 De Slag om de Grebbeberg, Het relaas van een soldaat, B.Vinke 3e druk 1993 Oorlogsgravenstichting, Zeestraat 85, 2518 AA, Den Haag

De reservist april 2012

Missie AVRM
De AVRM wil een vereniging zijn voor hen die als (reserve)militair behoren tot de Krijgsmacht, of zij die daartoe hebben behoord. Zij tracht de kameraadschap onder haar leden te bevorderen door het organiseren van activiteiten. De vereniging zet zich in voor de instandhouding van een op haar taak berekende Krijgsmacht. Zij tracht de goede betrekkingen tussen Krijgsmacht en de bevolking te bevorderen.

Colofon

ADVIESRAAD
GMaj KLu G.F.A. Macco GMaj KL E. Termont BGen KMar Mr. G. Beelen Kol bd G.L.M. Pastoor

reGiOBestUUr West Noord-Holland/Zuid-Holland/Utrecht voorzitter Kpl R.J. (Rob) Verheule Tel 0346 - 56 36 54 voorzitter-west@avrm.nl secretaris Sgt R.A. (Ronald) Venema GSM 06 24 10 58 67 secretaris-west@avrm.nl Penningmeester Aoo J. (Janbert) de Man GSM 06 13 99 67 21 penningmeester-west@avrm.nl reGiOBestUUr ZUiD Zeeland/Noord-Brabant/Limburg voorzitter Sgt-Maj A.F.J. (Ton) van der Dussen GSM 06 - 20 24 61 13 voorzitter-zuid@avrm.nl secretaris Wmr Th. (Theo) Vervoort Tel 045 - 521 39 89 secretaris-zuid@avrm.nl Penningmeester vacant sv AvrM voorzitter Sgt-Maj A.F.J. (Ton) van der Dussen GSM 06 - 20 24 61 13 voorzitter-svavrm@avrm.nl secretaris Sgt J.P.Th. Tielemans GSM 06 - 20 42 74 71 secretaris-svavrm@avrm.nl Penningmeester Kap P.J.J. de Wit GSM 06 - 20 97 16 85 penningmeester-svavrm@avrm.nl

De Reservist
27e jaargang, nummer 1, april 2012 Kwartaalperiodiek van de Algemene Vereniging van Reserve Militairen (AVRM) Publicaties in dit blad geven niet noodzakelijkerwijs de mening weer van het hoofdbestuur, de redactie of het Ministerie van Defensie. Oplage: 1.200 eindredactie LKol Mr. (Wim) W.F. Roelink redactie Sld1 L.R. (Lszl) Szekula Elnt W.P. (Willem) van den Houten Elnt B. (Ben) Benneker Maj J.J. (Hans) van der Vecht redactieadres AVRM, p/a staf KMar District Zuid, MPC 73 F Hervenplein 1 5232 JE s-Hertogenbosch Tel. 073 - 639 05 68 Fax 073 - 639 05 50 sluitingsdatum kopij nr. 2-2012 1 juni 2012 Druk Drukkerij M. Foppele-Vinck & Zn. s-Hertogenbosch Advertentie aquisitie Sld1 L.R. (Lszl) Szekula adverteren@avrm.nl De Reservist is een uitgave van de AVRM. Reacties of ingezonden brieven worden zeer gewaardeerd. De redactie is vrij in haar keuze van het plaatsen van al dan niet ingekorte- ingezonden stukken. Overname van (gedeelten van) artikelen uit De Reservist is, onder bronvermelding, toegestaan.

HOOFDBESTUUR
voorzitter LKol Mr. W.F. (Wim) Roelink voorzitter@avrm.nl secretaris Maj A.J. (Andr) Baak secretaris@avrm.nl Penningmeester Sgt 1 E. (Edwin) Sprokkereef GSM 06 15 08 06 88 penningmeester@avrm.nl rabobank 10.11.45.128 Activiteiten Vacant Communicatie & voorlichting Sld1 L.R. (Lszl) Szekula communicatie@avrm.nl reGiOBestUUr NOOrD/OOst Groningen/Friesland/Drenthe Gelderland/Overijssel/Flevoland voorzitter Elt J.C.C. (Joop) Koning GSM 06 - 15 05 58 44 voorzitter-oost@avrm.nl secretaris / vice voorzitter Kpl1 J. (John) Brinckman GSM 06 - 53 93 08 15 Penningmeester Elt J.A.C.M. (John) van Vucht Tel 024 - 322 52 66 penningmeester-oost@avrm.nl

27