Zjawisko przebicia zcza.

Pojemno zcza
1. Zjawisko przebicia zcza Przebiciem zcza PN nazywa si zjawisko gwatownego wzrostu prdu przy polaryzacji zcza w kierunku zaporowym napiciem wikszym od napicia przebicia. a) przebicie lawinowe Przebicie lawinowe wystpuje w zczach PN (sabo domieszkowanych) o szerokiej warstwie zaporowej spolaryzowanych w kierunku zaporowym. Zjawisko to polega na rozerwaniu wizania atomw w sieci krystalicznej w skutek dostarczenia energii przez swobodny nonik adunku rozpdzony w silnym polu elektrycznym. W skutek jonizacji zderzeniowej powstaje para nonikw elektron-dziura (generacja zderzeniowa), ktre poruszajc si ruchem przyspieszonym w polu elektrycznym mog uzyska energi kinetyczn wystarczajc do jonizacji zderzeniowej. W ten sposb nastpuje powielanie liczby nonikw w obszarze o silnym polu elektrycznym (w warstwie zaporowej). Jeeli szeroko warstwy zaporowej jest znacznie wiksza ni droga swobodna nonika (droga midzy dwoma kolejnymi zderzeniami) to mona mwi o lawinowym powielaniu liczby nonikw.

Elektron inicjujcy rozpdzony w silnym polu elektrycznym zderza si z atomami krysztau i powoduje generacj pary elektron-dziura. Powstaa para nonikw rozpdza si i nastpuje lawinowe powielanie elektronw i dziur. Nastpuje gwatowny wzrost prdu pyncego przez zcze.

b) przebicie Zenera Przebicie Zenera wystpuje w zczach PN silnie domieszkowanych przy polaryzacji zcza w kierunku zaporowym. Przy polaryzacji zcza w kierunku zaporowym natenie pola w cienkiej warstwie zaporowej moe osign tak due wartoci, e jest moliwe wyrwanie elektronu z wizania kowalencyjnego atomw w sieci krystalicznej. W rezultacie zerwania wizania atomw powstaje para nonikw elektron-dziura. Akt jonizacji elektrostatycznej mona zinterpretowa jako przejcie tunelowe elektronu z pasma walencyjnego przez barier potencjau do pasma przewodnictwa bez koniecznoci posiadania energii wikszej ni energia bariery.

Prd tunelowy nonikw z pasma podstawowego do pasma przewodnictwa (przebicie Zenera).

Przebicie Zenera i przebicie lawinowe nie powoduj bezporednio uszkodzenia zcza. Jeeli w obwodzie zewntrznym jest odpowiednie ograniczenie prdu, to zcze dowolnie dugo moe pracowa w zakresie przebicia. Uszkodzenie nastpuje wwczas, gdy wskutek braku ograniczenia prdu w zczu wydziela si zbyt dua moc i nadmiernie wydzielane ciepo spowoduje zniszczenie zcza. Przy zwikszaniu napicia polaryzacji zcza w kierunku zaporowym najpierw pojawia si przebicie Zenera a potem przebicie lawinowe. Na rysunku niej przedstawiona jest charakterystyka prdowo-napiciowa zcza PN uwzgldniajca zjawisko przebicia.

2. Pojemno zcza PN Pojemno zcza pprzewodnikowego skada si z pojemnoci warstwy zaporowej CT oraz pojemnoci dyfuzyjnej zcza Cd.

a) pojemno warstwy zaporowej Pojemno warstwy zaporowej okrela przyrost adunku przestrzennego warstwy zaporowej zcza pprzewodnikowego PN pod wpywem przyrostu napicia polaryzacji.

Pojemno warstwy zaporowej wynosi

CT =

Q U S CT = d

S powierzchnia zcza - przenikalno elektryczna warstwy zaporowej Pojemno warstwy zaporowej jest pojemnoci kondensatora paskiego o okadkach oddzielonych od siebie w odlegoci rwnej szerokoci warstwy zaporowej. Pojemno warstwy zaporowej zaley od napicia gdy przy zmianie napicia polaryzacji zmienia si szeroko warstwy zaporowej. Zaleno pojemnoci warstwy zaporowej od napicia

b) pojemno dyfuzyjna zcza PN Pojemno dyfuzyjna zcza wie si z procesem dyfuzji nonikw mniejszociowych wstrzykiwanych do obszarw P i N zcza pprzewodnikowego i wyraa si stosunkiem

przyrostu adunku nonikw mniejszociowych gromadzonych w obszarze P i N do przyrostu napicia polaryzacji zcza. Pojemno dyfuzyjna wystpuje tylko przy polaryzacji zcza w kierunku przewodzenia. Q b Cd = U Cd pojemno dyfuzyjna Qb adunek elektryczny gromadzony w obszarach przyczowych zcza U napicie polaryzacji q C d = I o 2kT - czas ycia nonikw mniejszociowych nadmiarowych Io prd stay pyncy przez zcze k staa Boltzmana T temperatura q adunek elektronu 3. Schemat zastpczy zcza PN

CT pojemno warstwy zaporowej Cd pojemno dyfuzyjna g konduktancja zcza rb rezystancja obszarw przyczowych Ld indukcyjno doprowadze Co pojemno obudowy