Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Dyrektywa o emisjach przemysowych 2010/75/UE mechanizmy derogacyjne dla obiektw energetycznego spalania
Ewa Rutkowska-Subocz Radca prawny Kieruje Zespoem Ochrony rodowiska w kancelarii Salans
Wprowadzenie
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 roku w sprawie emisji przemysowych1 (Dyrektywa 2010/75/UE, tzw. Dyrektywa IED) wprowadzia szereg bardzo istotnych zmian do dotychczasowej regulacji dotyczcej zintegrowanej ochrony rodowiska. Wrd najistotniejszych zmian tej regulacji wskazuje si znaczne zaostrzenie standardw emisji dwutlenku siarki, tlenkw azotu i pyw z obiektw energetycznego spalania. Regulacj Dyrektywy IED naley jednak analizowa nie tylko w zakresie nowych obiektw energetycznego spalania. Jej postanowienia istotne s take w odniesieniu do eksploatacji obiektw istniejcych, rwnie i tych, ktre do tej pory korzystay z tzw. derogacji traktatowych. Dodatkowo, z uwagi na wyraon przez Dyrektyw IED tzw. zasad czenia, zaostrzone wymogi emisyjne znajd zastosowanie do wikszej ni dotychczas liczby instalacji. Z drugiej strony, Dyrektywa IED daje podstawy do wprowadzenia kilku elastycznych mechanizmw derogacyjnych. Ich celem jest zapewnienie istniejcym instalacjom dodatkowego czasu na techniczne
Piotr Czembor Prawnik w Zespole Ochrony rodowiska w kancelarii Salans
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (wersja przeksztacona); Dz. Urz. UE L 334 z 17.12.2010, str. 17.
dostosowanie Uzasadnieniem
si dla
do
zaostrzonych
wymogw
Znaczna cz starszych obiektw energetycznego spalania nie bdzie wstanie speni 1 stycznia 2016 roku zaostrzonych standardw emisyjnych wprowadzonych przez Dyrektyw IED. Obiekty takie z uwagi na niespenienie wymaga wynikajcych z prawa ochrony rodowiska bd musiay zosta wyczone.
mechanizmw
derogacyjnych
okresowe zwolnienie istniejcych obiektw od przestrzegania nowych wymaga, gdy dodatkowa modernizacja takiego obiektu byaby niecelowa (np. z uwagi na planowane wyczenie obiektu z eksploatacji). Spenienie warunkw danego mechanizmu
derogacyjnego (w przypadku jego waciwej implementacji) pozwoli na eksploatacj obiektu w oparciu o agodniejsze standardy emisyjne. W tym kontekcie warto podkreli, e znaczna cz starszych obiektw energetycznego spalania nie bdzie wstanie speni 1 stycznia 2016 roku zaostrzonych standardw emisyjnych wprowadzonych przez Dyrektyw IED. Obiekty takie (bez zastosowania odpowiedniego mechanizmu derogacyjnego) z uwagi na niespenienie wymaga wynikajcych z prawa ochrony rodowiska bd musiay zosta wyczone. To z kolei oznacza bdzie spadek dostpnych mocy (elektrycznych i cieplnych) ju na przeomie sezonu zimowego 2015/2016. Moliwo skorzystania z mechanizmw derogacyjnych jest wic dla wielu instalacji niezwykle istotna. Z uwagi na zainteresowanie operatorw obiektw energetycznego spalania takimi rozwizaniami przejciowymi, poniej przedstawiamy pokrtce podstawy prawne skorzystania z poszczeglnych mechanizmw derogacyjnych przewidzianych w Dyrektywie IED.
projektu PPK i nie zgosi go Komisji Europejskiej, ta dodatkowa cieka derogacyjna pozwalajca odsun do poowy roku 2020 generalne wymagania Dyrektywy IED, bdzie definitywnie zamknita dla operatorw obiektw energetycznego spalania. Podstawy prawne PPK uregulowane zostay w Dyrektywie IED oraz w decyzji wykonawczej Komisji z dnia 10 lutego 2012 roku dotyczcej PPK2 (Wytyczne PPK). Zgodnie z tymi regulacjami w okresie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 30 czerwca 2020 roku, po spenieniu okrelonych warunkw, obiekty energetycznego spalania bd miay moliwo uczestnictwa w PPK obejmujcym emisje dwutlenku siarki (SO2) lub tlenkw azotu (NOx) lub pyu. W przypadku turbin gazowych PPK moe obejmowa jedynie emisje tlenkw azotu. Zgodnie z Dyrektyw IED w PPK mog uczestniczy obiekty energetycznego spalania, ktrym udzielono pierwszego pozwolenia przed dniem 27 listopada 2002 roku lub ktrych operator zoy kompletny wniosek o pozwolenie przed t dat, pod warunkiem, e obiekt ten oddano do eksploatacji nie pniej ni w dniu 27 listopada 2003 roku. Z udziau w PPK wyczone s natomiast nastpujce typy obiektw energetycznego spalania:
Jeeli do dnia 1 stycznia 2013 roku Polska nie przygotuje odpowiedniego projektu PPK i nie zgosi go Komisji Europejskiej, ta dodatkowa cieka derogacyjna pozwalajca odsun do poowy roku 2020 generalne wymagania Dyrektywy IED, bdzie definitywnie zamknita dla operatorw obiektw energetycznego spalania.
obiekty energetycznego spalania w obrbie rafinerii opalane gazem o niskiej wartoci opaowej, pozyskiwanym z pozostaoci po procesach zgazowania lub rafinacji albo z pozostaoci po destylacji i konwersji w procesie rafinacji ropy naftowej wykorzystywanym na wasne potrzeby, jako samodzielne paliwo lub razem z innymi
Decyzja wykonawcza Komisji (2012/115/UE) z dnia 10 lutego 2012 roku ustanawiajca przepisy dotyczce przejciowych planw krajowych, o ktrych mowa w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE w sprawie emisji przemysowych; Dz. Urz. UE L 52 z 24.2.2012, str. 12.
paliwami (wyczenie to dotyczy rwnie sytuacji, gdy obiekty nie s eksploatowane przez operatora rafinerii);
Cz obiektu energetycznego spalania nie moe zosta objta Przejciowym Planem Krajowym (PPK), gdy inna cz miaaby znale si poza PPK.
obiekty korzystajce z odrbnej derogacji przewidzianej dla zakadw zasilajcych sieci ciepownicze;
obiekty energetycznego spalania korzystajce z derogacji naturalnej 20 000 godzin z Dyrektywy 2001/80/WE.
Doprecyzowanie powyszych wycze znajduje si w Wytycznych PPK. Dodatkowo wskaza naley, i PPK nie ma zastosowania do obiektw energetycznego spalania, ktre wymienione zostay wyranie w Dyrektywie IED m.in. piecw baterii koksowniczych, nagrzewnic Cowpera, czy te urzdze technicznych wykorzystywanych w napdzie pojazdu, statku lub statku powietrznego. Zgodnie z Wytycznymi PPK, w planie tym ujmuje si jedynie cae obiekty energetycznego spalania z uwzgldnieniem zasad czenia przewidzianych w Dyrektywie IED. Oznacza to, e czci obiektw energetycznego spalania (np. jedna lub wicej indywidualnych jednostek energetycznego spalania, ktra w wietle zasady czenia posiada (lub powinna posiada) wsplny komin z innymi jednostkami), nie mog uczestniczy w PPK, gdy np. inna cz tego obiektu korzystaaby z innego mechanizmu derogacyjnego w postaci czy to derogacji naturalnej, czy to derogacji dla maych systemw wydzielonych, czy te derogacji dla zakadw zasilajcych sieci ciepownicze. Cz obiektu energetycznego spalania nie moe wic zosta objta PPK, gdy inna cz (lub czci) miaaby znale si poza PPK. Obiekty uczestniczce w PPK, w okresie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 30 czerwca 2020 roku, mimo generalnego wejcia w ycie zaostrzonych standardw emisyjnych, nie bd musiay przestrzega dopuszczalnych wielkoci emisji obowizujcych na mocy Dyrektywy IED w odniesieniu do zanieczyszcze objtych przez PPK (wyjtek
dotyczy obiektw o mocy dostarczonej w paliwie ponad 500 MW opalanych paliwem staym, ktrym pierwszego pozwolenia udzielono po dniu 1 lipca 1987 roku, ktre musz speni dopuszczalne wielkoci emisji tlenkw azotu okrelone w zaczniku V cz 1 Dyrektywy IED). Obiekty uczestniczce w PPK bd musiay natomiast dotrzyma standardw emisji SO2, NOx i pyu okrelonych w pozwoleniu dla obiektu energetycznego spalania, majcym zastosowanie w dniu 31 grudnia 2015 roku, zgodnie z wymaganiami dyrektywy 2001/80/WE i 2008/1/WE. Dodatkowo, obiekty te bd musiay przestrzega odpowiednich rocznych maksymalnych puapw emisji (SO2 lub NOx lub py) okrelonych w PPK. Sposb obliczania tych puapw okrelony zosta w Wytycznych PPK. Podstawowym warunkiem uczestnictwa w PPK jest jednak jego opracowanie i przyjcie przez dane pastwo czonkowskie. Z Dyrektywy IED wynika, e pastwa czonkowskie nie maj obowizku opracowania PPK. Jeeli jednak polskie wadze nie bd zainteresowane opracowaniem i wdroeniem PPK czy te nie zgosz projektu tego planu do Komisji Europejskiej do dnia 1 stycznia 2013 roku, moliwo skorzystania z tego mechanizmu derogacyjnego przepadanie. Projekt PPK musi jeszcze dodatkowo zosta zatwierdzony przez Komisj Europejsk.
cakowita
nominalna
moc
obiektu
energetycznego
spalania
Najpniej w dniu 1 stycznia 2016 roku kade pastwo czonkowskie powinno przekaza Komisji Europejskiej wykaz wszystkich obiektw energetycznego spalania (zakadw zasilajcych sieci ciepownicze) wraz z dodatkowymi danymi dotyczcymi tych obiektw.
obiektowi
udzielono
pierwszego
pozwolenia
przed
dniem
27 listopada 2002 roku lub operator tego obiektu zoy kompletny wniosek o pozwolenie przed t dat, pod warunkiem, e obiekt oddano do eksploatacji nie pniej ni w dniu 27 listopada 2003 roku;
co najmniej 50% produkcji ciepa uytkowego wytwarzanego w obiekcie (rednia kroczca z piciu lat) dostarczanych jest w postaci pary lub gorcej wody do publicznej sieci ciepowniczej; oraz
w tym okresie dopuszczalne wielkoci emisji dwutlenku siarki, tlenkw azotu i pyu okrelone w jego pozwoleniu majcym zastosowanie w dniu 31 grudnia 2015 roku, w szczeglnoci zgodnie z wymogami dyrektyw 2001/80/WE i 2008/1/WE, s utrzymane co najmniej do dnia 31 grudnia 2022 roku.
Najpniej w dniu 1 stycznia 2016 roku kade pastwo czonkowskie powinno przekaza Komisji Europejskiej wykaz wszystkich obiektw energetycznego spalania, do ktrych ma zastosowanie powysza regulacja wraz z dodatkowymi danymi dotyczcymi tych obiektw. W odrnieniu od mechanizmu PPK derogacja ta nie zostaa objta dodatkow regulacj w postaci decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej. Pastwa czonkowskie maj wic nie tylko nieco wicej czasu na opracowanie szczegowych zasad korzystania z tej derogacji lecz rwnie nieco wicej swobody w tym zakresie. Z tego te powodu mona przypuszcza, e w sytuacji, w ktrej dany obiekt bdzie mia moliwo wyboru pomidzy derogacj w postaci PPK a derogacj przewidzian dla zakadw zasilajcych sieci ciepownicze zapewne wybierze t drug. Dodatkowym argumentem przemawiajcym za takim wyborem jest rwnie duszy czas trwania tej derogacji do koca roku 2022.
Derogacje naturalne
Dyrektywa IED, przewiduje rwnie mechanizm derogacyjny dedykowany dla obiektw energetycznego spalania o ograniczonym planowanym czasie cakowitej eksploatacji tzw. derogacja naturalna. Na podstawie tej derogacji, w okresie od dnia 1 stycznia 2016 roku od dnia 31 grudnia 2023 roku, obiekty energetycznego spalania bd mogy zosta zwolnione z przestrzegania dopuszczalnych wielkoci emisji wprowadzonych przez t Dyrektyw (oraz, w stosownych przypadkach, z przestrzegania okrelonych stopni odsiarczania), a take z wczenia ich do PPK, o ile speni cznie nastpujce warunki:
operator obiektu energetycznego spalania zobowie si w pisemnym owiadczeniu przedstawionym waciwemu organowi najpniej do dnia 1 stycznia 2014 roku, e, poczwszy od dnia 1 stycznia 2016 roku i nie pniej ni do dnia 31 grudnia 2023 roku, nie bdzie eksploatowa obiektu przez wicej ni 17 500 godzin funkcjonowania (32 000 godzin w przypadku obiektw energetycznego spalania cakowitej nominalnej mocy cieplnej przekraczajcej 1 500 MW opalanych lokalnymi paliwami staymi,
18 000 godzin w odniesieniu do okrelonych maych systemw
operator ma obowizek przedkadania corocznie waciwemu organowi zapisu czasu funkcjonowania od dnia 1 stycznia 2016 roku (lub od dnia 1 stycznia 2020 roku w przypadku ww. instalacji stanowicej cz maego systemu wydzielonego);
przez pozostay okres eksploatacji obiektu dopuszczalne wielkoci emisji dwutlenku siarki, tlenkw azotu i pyu s utrzymane co najmniej na poziomie okrelonym w pozwoleniu dla obiektu energetycznego spalania majcym zastosowanie w dniu 31 grudnia 2015 roku w szczeglnoci zgodnie z wymogami Dyrektyw 2001/80/WE i 2008/1/WE, przy czym obiekty o cakowitej nominalnej mocy dostarczonej w paliwie ponad 500 MW, opalane paliwem
staym, ktrym udzielono pierwszego pozwolenia po dniu 1 lipca 1987 roku, musz przestrzega dopuszczalnych wielkoci emisji tlenkw azotu okrelonych w Dyrektywie IED; oraz
Najpniej w dniu 1 stycznia 2016 roku kade pastwo czonkowskie przekazuje Komisji Europejskiej wykaz wszystkich obiektw energetycznego spalania o ograniczonym planowanym czasie cakowitej eksploatacji wraz z dodatkowymi danymi dotyczcymi tych obiektw.
obiektowi energetycznego spalania nie udzielono odstpstwa w postaci derogacji naturalnej 20 000 godzin na podstawie Dyrektywy 2001/80/WE.
Najpniej w dniu 1 stycznia 2016 roku kade pastwo czonkowskie przekazuje Komisji Europejskiej wykaz wszystkich obiektw energetycznego spalania, do ktrych ma zastosowanie powysza regulacja wraz z dodatkowymi danymi dotyczcymi tych obiektw. Dodatkowo corocznie naley przekazywa Komisji Europejskiej zapis czasu ich funkcjonowania. Na tle powyszych przesanek pojawia si szereg wtpliwoci interpretacyjnych dotyczcych dopuszczalnych standardw emisji dla obiektu zamierzajcego skorzysta z derogacji naturalnej (np. w przypadku obiektw, ktre korzystaj obecnie z derogacji traktatowej). Warto wskaza, e wtpliwoci o podobnym charakterze pojawiaj si rwnie na tle pozostaych mechanizmw elastycznych, a w szczeglnoci na tle PPK. Z tego te powodu mona przypuszcza, e sposb rozstrzygnicia wtpliwoci dotyczcych standardw emisyjnych dla obiektw korzystajcych z PPK (ktry by moe zostanie zgoszony Komisji Europejskiej pod koniec tego roku) zostanie zastosowany w odniesieniu do obiektw, ktre w pniejszym czasie chciayby skorzysta z omawianej tu derogacji naturalnej.
roku dotyczcej wsplnych zasad rynku wewntrznego energii elektrycznej . Zgodnie z definicj legaln tego pojcia jest to kady system, ktry w 1996 roku osign zuycie mniejsze ni 3 000 GWh, w ktrym mniej ni 5% rocznego zuycia jest uzyskiwane poprzez poczenie z innymi systemami. Na podstawie tego mechanizmu do dnia 31 grudnia 2019 roku obiekty energetycznego spalania stanowice w dniu 6 stycznia 2011 roku cz maego systemu wydzielonego mog zosta zwolnione z przestrzegania dopuszczalnych wielkoci emisji wprowadzonych przez Dyrektyw IED (oraz, w stosownych przypadkach, z przestrzegania okrelonych stopni odsiarczania). Warunkiem jest by do dnia 31 grudnia 2019 roku dopuszczalne wielkoci emisji okrelone w pozwoleniach dla tych obiektw utrzymane. Szczeglna regulacja w tym zakresie dotyczy obiektw energetycznego spalania o cakowitej nominalnej mocy dostarczonej w paliwie ponad 500 MW, ktre opalane s paliwem staym i ktrym udzielono pierwszego pozwolenia po dniu 1 lipca 1987 roku. Obiekty te musz przestrzega dopuszczalnych wielkoci emisji tlenkw azotu, okrelonych w Dyrektywie IED. Mimo stosunkowo niszowego charakteru tej derogacji nie mona wykluczy, e regulacja ta mogaby znale zastosowanie w warunkach polskich. W kontekcie obowizku zgoszenia Komisji Europejskiej wykazu ww. obiektw, ktre korzystayby z tej derogacji przed dniem 6 stycznia 2013 roku, konieczne byoby zapewne zbadanie przez kompetentne organy potencjalnych podmiotw speniajcych przesanki skorzystania z tej derogacji. energetycznego spalania, w szczeglnoci zgodnie z wymogami Dyrektyw 2001/80/WE i 2008/1/WE, zostay co najmniej
3
Do dnia 31 grudnia 2019 roku obiekty energetycznego spalania stanowice w dniu 6 stycznia 2011 roku cz maego systemu wydzielonego mog zosta zwolnione z przestrzegania dopuszczalnych wielkoci emisji wprowadzonych przez Dyrektyw IED.
Dz. Urz. UE L 176 z 15.7.2003, str. 37; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 12, t. 2, str. 211.
10
ich do pozwolenia zintegrowanego bd musiay by stosowane przez operatora instalacji eksploatujcego dany obiekt. Dyrektywa IED przewiduje jednak odstpstwo od powyszego obowizku opierania si na poziomach emisji powizanych z BAT. Zgodnie z jej przepisami, waciwy organ moe, w szczeglnych przypadkach, ustali mniej restrykcyjne dopuszczalne wielkoci emisji. Odstpstwo takie moe mie zastosowanie tylko, gdy cznie spenione zostan nastpujce przesanki:
osignicie poziomw emisji powizanych z najlepszymi dostpnymi technikami opisanymi w konkluzjach dotyczcych BAT prowadzioby do nieproporcjonalnie wysokich kosztw w stosunku do korzyci dla rodowiska, ze wzgldu na:
nie zostan naruszone normy jakoci rodowiska, o ktrych mowa w Dyrektywie IED;
nie zostan przekroczone dopuszczalne wielkoci emisji okrelone w zacznikach do Dyrektywy majce zastosowanie do danej instalacji;
organ zapewni, aby nie spowodowano znaczcego zanieczyszczenia oraz aby osignito wysoki poziom ochrony rodowiska, jako caoci.
Stosujc powysze odstpstwo organ obowizany bdzie do podania szczegowych przyczyny jego zastosowania. Ponadto, zastosowanie odstpstwa powinno zosta przeanalizowane ponownie przy kadej kolejnej aktualizacji pozwolenia zintegrowanego. Uzasadnienie musi by waciwe i bdzie podlega kontroli spoecznej w ramach przeprowadzanego postpowania z udziaem spoeczestwa. O zastosowanych odstpstwach poszczeglne pastwa czonkowskie informuj rwnie Komisj Europejsk.
11
Powysze odstpstwo ma charakter generalny, moe wic ono znale zastosowanie rwnie do obiektw energetycznego spalania, ktre speni przesanki jego zastosowania.
W obecnej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska (Projekt) kwestie mechanizmw derogacyjnych nie zostay szczegowo uregulowane. Do Projektu nie doczono projektu odpowiedniego rozporzdzenia zawierajcego konkretne rozwizania dotyczce mechanizmw derogacyjnych. Uzasadnienie Projektu nie zawiera wyjanie w tym zakresie. Jak najszybsze opublikowanie treci rozporzdzenia pozwalajcego stosowa mechanizmy derogacyjne pomogoby operatorom instalacji podejmowa konkretne decyzje dotyczce warunkw dalszej dziaalnoci lub koniecznoci podjcia odpowiednich dziaa modernizacyjnych.
12
treci
rozporzdzenia
pozwalajcego
stosowa
mechanizmy
derogacyjne (ewentualnie wprowadzenie takich rozwiza za pomoc nowych przepisw o randze ustawowej) pomogoby operatorom instalacji podejmowa konkretne decyzje dotyczce warunkw dalszej dziaalnoci lub koniecznoci derogacyjnych podjcia mog odpowiednich pozbawi dziaa modernizacyjnych. Opnienia zwizane z wdraaniem poszczeglnych mechanizmw operatorw dodatkowych moliwoci, ktre daje im Dyrektywa IED. Dotyczy to w szczeglnoci mechanizmu PPK.
Autorzy: Ewa Rutkowska-Subocz, radca prawny, kieruje Zespoem Ochrony rodowiska w kancelarii Salans oraz Piotr Czembor, prawnik w Zespole Ochrony rodowiska w kancelarii Salans
13