MATERIAY EDUKACYJNE

DWIGNIA OPERACYJNA I DWIGNIA FINANSOWA

Sytuacja finansowa spki w duym stopniu zaley od poziomu ksztatowania si kosztw w porwnaniu do uzyskiwanych przychodw ze sprzeday. W celu pomiaru tej zalenoci stosuje si dwa podstawowe wskaniki analizy finansowej, tj. dwigni operacyjn i dwigni finansow. Punktem wyjcia do analizy dwigni operacyjnej i finansowej jest okrelenie tzw. progu rentownoci (z ang. BEP break even point ). Model progu rentownoci opiera si na kilku prostych zaoeniach, z ktrych najwaniejszym jest podzia wszystkich ponoszonych kosztw wycznie na koszty stae i zmienne. Przyjmuje si, e koszty stae nie zale od wielkoci produkcji (s to np. amortyzacja, koszty administracyjne, czynsze itp.). Mimo tego sama kwota kosztw moe si zmienia na skutek innych przyczyn (np. ze wzgldu na zmiany stawek czynszu, podatkw od nieruchomoci, oprocentowania kredytw bankowych itp.). Dla wyrnienia kosztw staych istotne jest tylko, e s one niezalene od wielkoci produkcji. Natomiast koszty zmienne s wprost proporcjonalnie zalene od wielkoci produkcji (np. koszt surowcw i materiaw bezporednich, energii). Suma kosztw zmiennych i kosztw staych skada si na cakowite koszty dziaalnoci przedsibiorstwa. Wielko progu rentownoci moe by obliczona przy zastosowaniu poniszego wzoru: prg rentownoci =
KS C Kzj

gdzie: KS koszty stae C- jednostkowa cena zbytu KZj koszt zmienny na jednostk Zatem na pocztku obliczamy tzw. prg rentownoci. Na tej podstawie otrzymujemy potrzebny (wymagany) wolumen sprzeday, ktry musi zapewni nam zwrot poniesionych kosztw na produkcj. Rozwiniciem tej analizy jest okrelenie poziomw tzw. dwigni operacyjnej, finansowej oraz dwigni cakowitej. Dopiero ustalenie poziomw tych wskanikw umoliwia przeanalizowanie wpywu poszczeglnych elementw na ostateczny wynik finansowy firmy, jej nisz lub wysz efektywno. Z punktu widzenia oceny kondycji przedsibiorstwa najwaniejszym wnioskiem z analizy modelu progu rentownoci jest stwierdzenie, e po przekroczeniu progu rentownoci zysk ronie szybciej ni sprzeda, i to tym szybciej, im wikszy jest udzia
1

ZESP REKOMENDACJI I ANALIZ GIEDOWYCH

DEPARTAMENT KLIENTW DETALICZNYCH

MATERIAY EDUKACYJNE

kosztw staych w cakowitym koszcie produkcji .Efekt ten nazywamy dwigni operacyjn. Zauwaamy, e wraz ze wzrostem produkcji, koszty stae pozostaj na niezmienionym poziomie, a ich warto rozkada si na wiksz liczb wytworzonych jednostek produktu. Zmniejsza si zatem jednostkowy koszt produktu, czego efektem jest wzrost zysku firmy. W celu ustalenia, jak zmienia si bdzie zysk operacyjny firmy w zalenoci od zmiany sprzeday, wykorzystamy nastpujc zaleno: DOL =
% DEBIT % DS

gdzie: DOL - stopie dwigni operacyjnej (degree of operating leverage), %D EBIT - procentowy przyrost zysku operacyjnego tzn. przed spat odsetek i opodatkowaniem, %D S - procentowy przyrost sprzeday netto Dwignia operacyjna okrela zatem, w jakim stopniu jednoprocentowa zmiana przychodu ze sprzeday wpywa na zmian zysku operacyjnego. Stopie dwigni operacyjnej zaley od rentownoci sprzeday, a take od struktury kosztw. Mechanizm dwigni finansowej wykorzystuje fakt, i koszt kapitau obcego jest stay (oprocentowanie), i jest on niezaleny od zyskw przedsibiorstwa, ani od biecych waha sprzeday. Struktura kapitau finansujcego ma istotne znaczenie dla poziomu rentownoci i ryzyka zwizanego z dziaalnoci przedsibiorstwa. Przyjmuje si zaoenie, e kapita obcy moe by stosowany jedynie w przypadku, kiedy jego koszt jest niszy ni rentowno przedsiwzicia, ktre finansuje. W takiej sytuacji istnieje moliwo podlewarowania zyskw przedsibiorstwa poprzez wykorzystanie mechanizmu dwigni finansowej. Dwignia finansowa okrela zaleno midzy zmian wartoci zysku operacyjnego, a zmian zysku netto. Poziom dwigni finansowej moemy okreli nastpujco:
% DNP % DEBIT

DFL =

gdzie: DFL - stopie dwigni finansowej (ang. degree of financial leverage) %DNP - procentowy wzrost zysku netto %DEBIT - procentowy wzrost zysku operacyjnego (lub zysku przed spat odsetek i opodatkowaniem).
ZESP REKOMENDACJI I ANALIZ GIEDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTW DETALICZNYCH

MATERIAY EDUKACYJNE

Dwignia cakowita stanowi kocow zaleno, ktra czy ze sob warto sprzeday, zysku operacyjnego oraz zysk netto. Przyjmuje si, e dwignia cakowita stanowi iloczyn dwigni operacyjnej i finansowej. Obliczana jest wedug poniszego wzoru. DTL = DOL x DFL gdzie: DTL - stopie dwigni cakowitej (ang. degree of total leverage) DOL - stopie dwigni operacyjnej DFL - stopie dwigni finansowej Stopie dwigni cakowitej wykazuje, w jakim stopniu wzronie warto wypracowanego przez firm zysku netto przy uwzgldnieniu zmiany wartoci sprzeday, przychodw i kosztw finansowych.

W opracowaniu wykorzystano materiay z ksiki: Praktyczna ocena kondycji finansowej przedsibiorstwa - Marek Nowak

ZESP REKOMENDACJI I ANALIZ GIEDOWYCH

DEPARTAMENT KLIENTW DETALICZNYCH