System Sprawnosci - Zestaw Uzupelniajcy

SPRAWNOCI ZESTAW UZUPENIAJCY
I. II. III. IV. V. VI. Wspierajce program ZHP Barwy przyszoci Wyrobienie harcerskie Wspierajce wychowanie duchowe i religijne Hobby Sprawnoci dodatkowo wspierajce dziaania wychowawcze w druynach integracyjnych i Nieprzetartego Szlaku Sprawnoci druyn specjalnociowych
WSPIERAJCE PROGRAM ZHP BARWY PRZYSZOCI
Znawczyni wasnej miejscowoci/znawca wasnej miejscowoci ** 1. Na podstawie wywiadw z mieszkacami ustalia/i najwaniejsze wydarzenia w swojej miejscowoci w XX wieku. 2. Dowiedziaa/a si, czy istnieje w jej/jego miejscowoci lista honorowa mieszkacw. Kto jest na tej licie i dlaczego? 3. Przedstawia/i histori swojej miejscowoci w formie pisanej (artyku w gazecie) lub ustnej (gawda na zbirce). 4. Zorganizowaa/a wraz z zastpem gr miejsk dla druyny. 5. Dowiedziaa/a si, jak przedstawia si aktualna sytuacja mieszkacw (z czego si utrzymuj, jak spdzaj czas wolny, co robi najmodsi mieszkacy itd.). Przewodniczka po regionie/przewodnik po regionie ** 1. Wzia/ udzia w zwiadzie etnograficznym zastpu w wybranej okolicy. Dokonaa/a obserwacji stylu budownictwa, elementw sztuki ludowej, jzyka mieszkacw. 2. Na ognisku druyny zaprezentowaa/a swoje spostrzeenia, zdjcia, szkice oraz co najmniej jeden przedmiot bdcy wyrobem rzemiosa ludowego z wybranej okolicy. 3. Skompletowaa/a biblioteczk zawierajc pozycje opisujce interesujcy j/go region. 4. Poznaa/a co najmniej jeden taniec lub piosenk, przypiewk ludow z wybranego regionu. Znawczyni regionu/znawca regionu *** 1. Zwiedzia/i wraz z zastpem muzeum regionalne lub skansen. 2. Potrafi wskaza atuty kulturowe swojego regionu. Zna zagroenia dla jego rozwoju. 3. Poznaa/a gwne problemy ochrony rodowiska swojego regionu. Podejmuje wraz z druyn dziaania zmierzajce do ich rozwizania. 4. Dowiedziaa/a si, jaki jest adres internetowy wasnego wojewdztwa. ledzi na bieco informacje tam si ukazujce. 5. Nawizaa/a kontakt z redakcj lokalnego radia lub gazety, pomoga/pomg w przygotowaniu cyklu artykuw o ciekawostkach regionu.
Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Etnografka/etnograf *** 1. Poznaa/a gwar regionu, w ktrym mieszka lub jzyk mniejszoci, zamieszkujcej na tym terenie i inne charakterystyczne elementy kultury regionu. 2. Przedstawia/i swoje zbiory opowieci i pieni ludowych oraz publikacji o dziaalnoci twrcw ludowych, zespow folklorystycznych. 3. Na wycieczce druyny penia/i rol przewodnika po obiektach kultury ludowej. 4. Zaznaczya/y na mapie Polski regiony etnograficzne oraz scharakteryzowaa/a je. Moda 1. 2. 3. 4. Europejka/mody Europejczyk * Dowiedziaa/a si, kim by Robert Schuman, co to jest Unia Europejska. Przygotowaa/a do harcwki map Polski z zaznaczonymi ssiadami naszego kraju. Przygotowaa/a dla zastpu konkurs na najlepszy plakat o Europie. Zna symbole jednoczcej si Europy. Wykonaa/a flag europejsk do harcwki.
Europejka/Europejczyk ** 1. Dowiedziaa/a si, czym bya Deklaracja Schumana i jakie miaa znaczenie w pokojowym jednoczeniu kontynentu. 2. Umie wymieni kraje nalece do Unii Europejskiej. 3. Przygotowaa/a dla druyny kwiz o Europie, jego pytania dotyczyy krajw, stolic, gwnych rzek i najbardziej znanych zabytkw. 4. Poznaa/a hymn Unii Europejskiej. Na zbirce nauczya/y innych go piewa. 5. Poznaa/a gwne instytucje zjednoczonej Europy. Obywatelka Europy/obywatel Europy *** 1. Poznaa/a gwne etapy tworzenia si Unii Europejskiej. Potrafia/i wymieni zaoycieli zjednoczonej Europy. Dowiedziaa/a si jaki mieli wkad w integrowanie Europy. 2. Poznaa/a instytucje europejskie oraz ich kompetencje. Przygotowaa/a do harcwki plansz przedstawiajc te instytucje. 3. Dowiedziaa/a si, czym jest obywatelstwo europejskiej i jakie pyn z niego korzyci. 4. Rozumie proces integracji Polski z instytucjami europejskimi. 5. Przygotowaa/a dla druyny debat nad przyszoci Europy. Znawczyni Europy/znawca Europy mistrzowska 1. Poznaa/a wkad polskich mylicieli w proces jednoczenia Europy. 2. Poznaa/a histori integracji europejskiej. Rozumie rne podejcia do przyszoci Europy. 3. Dowiedziaa/a si, jaka jest procedura podejmowania decyzji w UE oraz jaka jest waga polskiego gosu. 4. Przygotowaa/a warsztaty na temat integracji europejskiej lub zagadnienia szczegowego dla wybranej grupy. 5. Dowiedziaa/a si, jakie instytucje oraz organizacje w Polsce zajmuj si tematyk integracji europejskiej. Zgosia/i si do wsppracy z Regionalnym Centrum Integracji Europejskiej. 6. Poznaa/a sposoby pozyskiwania funduszy europejskich, np. program Modzie, programy dla studentw.

Znawczyni praw czowieka/znawca praw czowieka ** 1. Wie, czym s prawa i wolnoci czowieka. Rozumie pojcie godnoci. 2. Wie, jakie gwne dokumenty midzynarodowe ustanawiaj podstawowe prawa i wolnoci czowieka. Przygotowaa/a do harcwki plakat z katalogiem podstawowych praw i wolnoci czowieka. 3. Wie, jakie organizacje pozarzdowe w Polsce podejmuj tematyk praw czowieka. Nawiza z nimi wspprac. 4. Wie, w ktrych krajach prawa czowieka nadal s amane. Przygotowaa/a wraz z druyn akcj propagujc prawa czowieka. W tym celu nawizaa/a wspprac z najblisz organizacj zajmujc si t problematyk. Obroca praw czowieka *** 1. Wie, skd pochodzi idea praw czowieka oraz jakie wydarzenia miay najwikszy wpyw na ich rozwj. Rozumie, czym s kolejne generacje praw czowieka. 2. Zna najwaniejsze dokumenty midzynarodowe dotyczce praw czowieka. Wie, ktre organizacje midzynarodowe odpowiadaj za przestrzeganie praw czowieka. 3. Wybraa/a jedn dziedzin praw czowieka, ktr poznaa/a w sposb szczeglny (np. prawa kobiet, prawa dzieci, prawa uchodcw). 4. Przygotowaa/a dla druyny zbirk na ten temat. Przygotowaa/a w szczepie lub hufcu akcj na rzecz ochrony konkretnej grupy. W tym celu nawizaa/a wspprac np. z Amnesty International. 5. Wie, w jakich krajach prawa czowieka s nadal amane. Przygotowaa/a map prezentujc te kraje oraz opisujc przykadowe problemy, zaprezentowaa/a j na zbirce druyny. Mody wyborca *** 1. Wyrazia/i i uzasadnia/i swoje zdanie na temat udziau harcerzy i harcerek w samorzdnoci szkolnej. 2. Potrafia/i okreli, w jaki sposb jego zastp i zastpowy uczestnicz w samorzdnym realizowaniu zada w druynie. 3. Wzia/wzi udzia w tworzeniu programu wyborczego do samorzdu szkolnego. 4. Zapoznaa/a si z podstawowymi zasadami wyborczymi w Polsce, wie, jakie wybory odbywaj si w naszym kraju i co to jest referendum. Wyborca mistrzowska 1. Wyrazia/i i uzasadnia/i swoje zdanie na temat udziau obywateli w formach demokratycznego sprawowania wadzy samorzdowej i pastwowej. Zna istot spoeczestwa obywatelskiego. 2. Potrafi wskaza, na czym polega samorzdno druyny w realizacji zada. 3. Przeledzia/i programy partii politycznych w Polsce, zwracajc uwag na gwne problemy spoeczne, na ktre one odpowiadaj. Zapoznaa/a si z ukadami si partyjnych w Niemczech, Anglii i Francji oraz w innych, budzcych zainteresowanie, krajach. 4. Wzia/wzi udzia w wyborach do samorzdu uczniowskiego lub wadz samorzdowych i pastwowych. 5. Rozumie mechanizmy sprawowania wadzy w pastwie demokratycznym, rol wyborw i zasad pomocniczoci pastwa. Negocjartorka/negocjator *** 1. Przeprowadzia/i wiczenie, dyskusj lub debat, podczas ktrej skuteczne negocjowa midzy dorosymi a dziemi. 2. Przedstawia/i zastpowi podstawowe zasady negocjacji. 3. Przeprowadzia/i dla zastpu warsztaty z komunikacji. 4. Doprowadzia/i do porozumienia midzy dwiema zwanionymi stronami. 5. agodzia/i konflikty w zastpie, klasie lub druynie rnymi sposobami.

Organizatorka nauki/organizator nauki * 1. Opracowaa/a tygodniowy rozkad zaj, uwzgldnia/i w nim wszystko, czym si zajmuje w poszczeglne dni (lekcje, zajcia pozalekcyjne, obowizki domowe, czas odpoczynku). 2. Zorganizowaa/a sobie miejsce do nauki w domu (pokj, owietlenie, ustawienie krzesa itp.). 3. Przedstawia/i kolegom zestaw wicze odprajcych, stosowanych podczas przerw. 4. Dowiedziaa/a si, w jakich zajciach pozalekcyjnych i na jakich zasadach mona bra udzia w szkole, okolicznych klubach lub domach kultury i przedstawia/a to na zbirce zastpu. Zrobia/i mapk okolicy lub dzielnicy, z informacj gdzie odbywaj si jakie zajcia pozalekcyjne. 5. Dowiedziaa/a si, jakie czasopisma popularno-naukowe s dostpne na rynku, zastanowia/a si, ktre s przeznaczone dla niego, przeczytaa/a jeden wybrany numer i zaprezentowaa/a zastpowi najciekawszy artyku w dowolnej formie, zwracajc uwag na rne moliwoci poszerzania wiedzy. Organizatorka czasu/organizator czasu ** 1. Planujc swj czas korzysta z kalendarza i terminarza. 2. Przedstawia/i zastpowi rne propozycje aktywnego spdzenia wolnego czasu i zorganizowaa/a wybran przez zastp propozycj wsplnego spdzenia czasu poza zbirk. 3. Przeprowadzia/i sond wrd uczniw klasy, szkoy na temat spdzania wolnego czasu dzieci, z wynikami sondy zapoznaa/a druyn. 4. Zna zasady gospodarowania czasem. Planista *** 1 Zorganizowaa/a dla druyny udzia w wybranym przedsiwziciu pozaharcerskim. 2 Wsporganizowaa/a biwak druyny, braa/a udzia w podziale zada, bya/by odpowiedzialna/ny za kilka z nich (np. lista zakupw, dojazdy, zamwienie autokaru). 3 Sporzdzia/a plan, program i preliminarz wybranego przedsiwzicia dla druyny. 4 Zaplanowaa/a kilka ciekawych propozycji do planu pracy druyny, propozycje przedstawia/a radzie druyny, a po zatwierdzeniu uczestniczya/y w ich realizacji. Starsza siostra/starszy brat * 1. Opiekowaa/a si modszym dzieckiem przez kilka godzin, umiejtnie je zabawiajc 2. Pozostajc pod opiek rodzicw, zadbaa/a o powierzone dziecko: - przestrzegaa/a godzin karmienia - przygotowaa/a do wyjcia na spacer w odpowiednim ubraniu - towarzyszya/y przy toalecie porannej i wieczornej - uoya/a do snu. 3. Potrafi zapewni bezpieczestwo zabawy w domu i na spacerze. 4. Przygotowaa/a gr lub zabaw dla dzieci w wieku przedszkolnym, przeprowadzajc j z rodzestwem wasnym lub przyjaci albo z dziemi na podwrku. Piastunka/piastun ** 1. Systematycznie opiekowaa/a si modszym dzieckiem (rodzestwem, dzieckiem ssiadw) przez duszy okres (miesic, wakacje): - przygotowaa/a odpowiednie posiki - wyprowadzaa/a na spacer w odpowiednim ubraniu - mya/y i kada/a do snu - zapewniaa/a bezpieczn zabaw - pomagaa/a w nauce (w przypadku opieki nad dzieckiem w wieku szkolnym).

2. Wasnorcznie przygotowaa/a niespodziank dla dziecka (zabawka, ubranko, ulubiony podwieczorek). 3. Opracowaa/a krtk bibliografi ksiek dotyczcych opieki nad dzieckiem. Zapoznaa/a zastp z jedn z nich. 4. Opracowaa/a kilka interesujacych zabaw i gier dla dzieci. Pomocna do * 1. Opiekowaa/a si modszym rodzestwem lub innym dzieckiem pod nieobecno rodzicw, zapewniajc bezpieczestwo i przygotowujc posiki. 2. Pomagaa/a rodzicom w organizacji duego rodzinnego wydarzenia (remont, uroczysto, pakowanie na wakacje). 3. Opiekowaa/a si chorym domownikiem lub ssiadem, podajc posiki i lekarstwa, umilajc czas. 4. Wyrczya/a inn osob w wykonaniu jakiego jej obowizku. Uczynna/uczynny ** 1. Samodzielnie lub razem z zastpem dotara/dotar do osb potrzebujcych pomocy w okolicy (osoby starsze, niepenosprawne, samotne), przedstawia/i wykaz takich osb radzie druyny. 2. Sprawdzia/i, jakiej pomocy potrzebuj od niego czonkowie rodziny (rodzice, dziadkowie, rodzestwo), przyja/przyj na siebie kolejny, nowy obowizek rodzinny (np. pomoc w nauce rodzestwu lub kuzynostwu, pomoc w prowadzeniu ogrodu dziadkw, mycie samochodu) i wypeniaa/a go rzetelnie przez co najmniej miesic. 3. Przez duszy okres, np. zim, w wakacje, pomagaa/a osobie starszej, niepenosprawnej, samotnej, potrzebujcej opieki. 4. Penia/i sub w szkolnej stowce, wietlicy lub bibliotece, pomagajc modszym. Domowniczka/domownik * 1. Estetycznie nakrya/y st do codziennego posiku i na uroczysty obiad rodzinny. 2. Posprztaa/a kuchni, umieszczajc wszystko na waciwym miejscu. 3. Zabezpieczya/y przed zepsuciem: wdliny, maso, pieczywo, mleko. 4. Odkurzya/y mieszkanie, stosujc waciwy sprzt i rodki do podg, mebli, dywanw. 5. Przygotowaa/a podwieczorek, przyjcie dla czonkw rodziny, zadbaa/a o waciwy wystrj, jadospis. 6. Pielgnowaa/a kwiaty domowe (podlewanie, przesadzanie). Gospodyni/gospodarz ** 1. Zrobia/i pranie, prawidowo segregujc rzeczy do prania, stosujc odpowiednie proszki i pyny. 2. Pod opiek osoby dorosej umya/y okna. 3. Pod opiek osoby dorosej naostrzya/y noe. 4. Nauczya/y si prawidowo posugiwa sprztem gospodarstwa domowego. 5. Zrobia/i list zakupw oraz zakupy potrzebne do caodziennego wyywienia rodziny. Samodzielnie przygotowaa/a posiek dla domownikw. Pani domu/pan domu *** 1. Przez kilka dni zajmowaa/a si prowadzeniem domu: - utrzymywaa/a czysto i porzdek w mieszkaniu - przyrzdzaa/a wszystkie posiki zgodnie z opracowanym przez siebie tygodniowym jadospisem - zorganizowaa/a tygodniowe zakupy wedug wczeniej przygotowanej listy. 1. Zorganizowaa/a uroczysto rodzinn dla kilku osb, przygotowaa/a potrawy. Zadbaa/a o odpowiedni opraw przyjcia (muzyka, eleganckie nakrycie, wystrj pokoju).

2. Skompletowaa/a lub przejrzaa/a apteczk domow. po uzgodnieniu z rodzicem uzupenia/i ewentualne braki. 3. Dokonaa/a miesicznych opat za mieszkanie, telefon, gaz. 4. Odczytaa/a liczniki na wod i gaz, przygotowaa/a dom do duszej nieobecnoci (wyczenie wody, gazu, zabezpieczenie mieszkania przed kradzie, zalaniem). Opiekun chorych/opiekunka chorych ** 1. Opiekowaa/a si chorym w domu lub na obozie. Wykonywaa/a nastpujce czynnoci: - sprztaa/a w pomieszczeniu, w ktrym przebywa chory - cielia/i ko i zmieniaa/a pociel - podawaa/a posiki i lekarstwa wedug zalece lekarza. 2. Przygotowaa/a dietetyczny posiek odpowiedni do rodzaju choroby osoby, ktr si opiekowaa/a. 3. Pomoga/pomg chorej osobie w zaatwieniu spraw osobistych, np. przekazujc wiadomoci do szkoy lub pracy, robic zakupy. 4. Zorganizowaa/a choremu rozrywk, starajc si uly jego dolegliwociom. Historyk rodzinny ** 1. Poznaa/a histori swojej rodziny, wykonaa/a wykaz wanych rodzinnych dat. 2. Uporzdkowaa/a album rodzinny, opisaa/a zdjcia, uoya/a je chronologicznie. 3. Odtworzya/y drzewo genealogiczne swojej rodziny przynajmniej trzy pokolenia wstecz, korzystajc np. z ksig kocielnych lub dokumentw rodzinnych uporzdkowaa/a dokumentacj i pamitki rodzinne (wiadectwa, dyplomy, listy, pamitki. 4. Prowadzia/i kronik rodziny, zapisaa/a w niej np. kilka ciekawych przygd rodziny, wywiadw przeprowadzonych ze starszymi czonkami, sowniczek pierwszych sw modszego rodzestwa. 5. Wsporganizowaa/a i uczestniczya/y w rodzinnej wycieczce do miejsc dla rodziny wanych (np. miejscowo, z ktrej pochodz dziadkowie, koci, w ktrym brali lub, miejsce, gdzie poznali si rodzice, miejsce walki, w ktrej uczestniczyli czonkowie rodziny). Bankier * 1. Wie, z jakiego banku korzystaj rodzice, gdzie si znajduje i jakie usugi oferuje. 2. Opacia/i w banku lub na poczcie rachunki domowe. 3. Poznaa/a dostpne dla siebie sposoby oszczdzania pienidzy i przedstawia/i je na zbirce zastpu. 4. Zaoszczdzia/i wyznaczon kwot pienidzy, przeznaczajc j na wybrany przez siebie cel. Bankowiec ** 1. Zebraa/a informacje na temat ofert rnych bankw wie, jakie usugi oferuj i na jakich warunkach. Wie, ktre banki maj oferty skierowane do modziey. 2. Wie, co to jest: kredyt, poyczka, lokata, przelew, konto bankowe. 3. Potrafi wypaci pienidze z bankomatu. Potrafi korzystajc z Internetu dokona przelewu bankowego. 4. Potrafi wypeni druk przekazu i przelewu pocztowego, wie, jaka jest rnica midzy nimi. 5. Przez okres 2 miesicy zbieraa/a systematycznie skadki w zastpie/druynie i waciwie rozliczya/y je ze skarbnikiem druyny.

Znawczyni bankowoci/znawca bankowoci *** 1. Zna histori pienidza i zaprezentowaa/a j w ciekawej formie druynie. 2. Wie, co to jest: ROR, prowizja, stopa procentowa, kapitalizacja odsetek. 3. Na podstawie zebranych informacji na temat ofert bankw (w tym internetowych) wybraa/a propozycj najdogodniejsz dla siebie oraz zaprezentowaa/a swj wybr druynie i uzasadnia/i go. 5. Zaoya/y konto w banku i dokonaa/a na nim podstawowych operacji. Systematycznie planuje i rozlicza swoje wydatki. Mody pracownik *** 1. Zna rne techniki okrelania predyspozycji zawodowych. Dokonaa/a samooceny i okrelia/i swoje predyspozycje zawodowe. 2. Zapoznaa/a si z ofertami rynku pracy w wybranej przez niego dziedzinie. Wie, jakie s oczekiwania potencjalnego pracodawcy. 3. Przedstawia/i druynie techniki autoprezentacji przydatne przy rozmowach z pracodawc. 4. Zorganizowa szkolenie dla czonkw zastpu z zakresu pisania CV i listw motywacyjnych. 5. Zorganizowaa/a w druynie Harcerskie porednictwo pracy. Przewodniczka po rynku pracy/przewodnik po rynku pracy mistrzowska 1. Systematycznie prowadzi szkolenia dla swojego rodowiska harcerskiego/klasy na temat przygotowania do podjcia pierwszej pracy. 2. Wsppracuje z lokalnym urzdem pracy w celu aktualizowania bazy ofert pracy i systematycznego przedstawiania jej w hufcu (np. gazetka, tablica ogosze). 3. Opracowaa/a modzieowy poradnik dotyczcy przygotowania podjcia pierwszej pracy. 4. Zapoznaa/a si z moliwociami podejmowania przez modzie pracy za granic, wie, jakie firmy zajmuj si tym. Przedstawia/i propozycje w hufcu. Makler *** 1. Wie, co oznaczaj pojcia: akcja, dywidenda, obligacja, rodzaje obligacji i ktre s notowane na giedzie. 2. Wie, co to jest system WERSET. 3. Zna podstawowe indeksy na giedzie warszawskiej, ich specyfik i potrafi poda nazwy piciu kolejnych spek z najwikszym udziaem w dwch podstawowych indeksach (WIG 20, TECHWIG). 4. Potrafi krtko przedstawi rodzaje portfeli inwestycyjnych zarzdzania aktywami, ich budow oraz stopy zwrotu od pocztku roku podane przez trzy najlepsze w tej dziedzinie domy maklerskie. 5. Przez miesic ledzia/i notowania na giedzie wybranej spki, ocenia/i szanse opacalnoci inwestycji w jej akcje i przedstawia/i je na zbirce druyny. 6. Przeprowadzia/i w druynie gr Gieda. Makler mistrzowska 1. Wie, co oznaczaj pojcia: futures, warrant, opcja. 2. Systematycznie czyta informacje prasowe oraz korzysta z informacji w Internecie na tematy giedowe. 3. Poznaa/a techniki gry na giedzie, wybra/a/ najlepsz dla siebie. 4. Zna wszystkie typy zlece oraz ich dodatkowe warunki, potrafi dokadnie wyjani specyfik zlece z limitem aktywacji. 5. Zna wszystkie instrumenty finansowe notowane na giedzie warszawskiej. 6. Potrafi poda nazwy gwnych indeksw gied wiatowych. 7. Otworzya/y wasne konto w domu maklerskim, zoya/y zlecenie. Dowiadczenia przedstawia/i na zbirce druyny.
II.
WYROBIENIE HARCERSKIE
Znawczyni obrzdw i zwyczajw druyny/znawca obrzdw i zwyczajw druyny * 1. Poznaa/a znaczenie sw: zwyczaje i obrzdy. 2. Poznaa/a histori swojej druyny. 3. Dotara/a do kroniki lub kronik druyny, przeczytaa/a je. 4. Przeprowadzia/i wywiad z przybocznym lub z druynowym dotyczcy zwyczajw w druynie. Pozyskane informacje przedstawia/i na zbirce zastpu. 5. Poznaa/a harcerskie piosenki znane w druynie, nauczya/y si ich. Znawca zwyczajw i tradycji harcerstwa ** 1. Wie, jak powstaa pie Wszystko, co nasze i od kiedy jest ona hymnem ZHP. 2. Wie, skd wywodzi si tradycja pozdrowienia Czuwaj i co oznacza to pozdrowienie. Przygotowaa/a krtk gawd dla zastpu na ten temat. 3. Poznaa/a harcerskie zwyczaje zwizane z ogniskiem, napisaa/a artyku do gazetki hufca (druyny, szkoy) o tych zwyczajach. 4. Zna pieni obrzdowe ZHP: Bratnie sowo, Ponie ognisko i nauczya/y pocztkujcego harcerza tych pieni. 5. Zorganizowaa/a przedsiwzicie dotyczce zwyczajw ZHP (dla harcerzy albo dla spoecznoci lokalnej, dzieci w szkole). Bi-Pi * 1. Wie, co oznacza tradycja wzeka na chucie. Przestrzega tego zwyczaju. 2. Wie, do jakich organizacji skautowych naley ZHP oraz jakie s ich znaki (lilia i koniczyna). Przygotowaa/a plansz do harcwki z ich symbolik. 3. Poznaa/a yciorys gen. Roberta Baden-Powella. Podczas zbirki zastpu przedstawia/i w dowolnej formie jedn z jego przygd. Lilia i koniczyna ** 1. Zna symbolik skautowej lilijki i koniczynki, wie jak wygldaj oraz jaka jest ich historia. 2. Wie, kiedy powsta skauting i kto go zaoy. 3. Wie, co oznaczaj skrty WOSM i WAGGGS (nauczya/y si penej nazwy obu organizacji w jzyku angielskim). 4. Zdobya/y informacje o organizacji skautowej w wybranym kraju. Wybrane informacje (gry, symbole) przedstawia/i na zbirce druyny 5. Wzia/wzi udzia w przygotowaniu zbirki z okazji Dnia Myli Braterskiej. Wysaa/a kartk z yczeniami do wybranej organizacji skautowej, konkretnej druyny lub skauta. Znawczyni skautingu/znawca skautingu *** 1. Zna histori skautingu wie, jak skauting rozwin si w ruch oglnowiatowy. 2. Wie, na czym polega dziaanie skautowych organizacji wiatowych (WOSM i WAGGGS). 3. Zna najwaniejsze organizacje skautowe dziaajce w krajach europejskich 4. Dobrze poznaa/a wybran organizacje skautow zna jej histori i obecn dziaalno, przeczytaa/a pismo skautowe, nawiza kontakt ze skautami tej organizacji. 5. Samodzielnie przygotowaa/a zbirk na temat skautingu.

Rzeczniczka druyny/rzecznik druyny *** 1. Poznaa/a podstawowe wiadomoci dotyczce przekazu informacji, dowiedziaa/a si jak informacja powinna by sformuowana. 2. Zredagowaa/a kilka ogosze. 3. Zredagowaa/a i wykonaa/a ogoszenie o obozie druyny, powiesia/i je w szkole i harcwce. 4. Napisaa/a artyku o druynie do pisma wychodzcego w miecie (gminie, powiecie). 5. Systematycznie pisze artykuy o druynie do gazetki hufca lub gazetki szkolnej. Rzecznik harcerstwa mistrzowska 1. Przeczytaa/a 3 pozycje ksikowe dotyczce przekazywania informacji. 2. Poznaa/a specyfik strony internetowej ZHP, ledzia/i na bieco informacje dotyczce ZHP. 3. Napisaa/a artyku do lokalnej gazety o przebiegu dowolnego przedsiwzicia hufca, chorgwi. 4. Zaprosia/i lokalnych dziennikarzy i opiekowaa/a si nimi w czasie imprezy hufca. 5. Ukoczya/y warsztaty dziennikarskie. Uczestniczy w pracach zespou promocji i informacji w hufcu lub w chorgwi. Znawczyni musztry/znawca musztry ** 1. Zapoznaa/a si z regulaminem musztry. 2. Nienagannie wydaje i wykonuje komendy. 3. Przeprowadzia/i zajcia z musztry z zastpem lub druyn. 4. Braa/a udzia pokazie musztry zastpu, druyny lub obozu. Mistrzyni musztry/mistrz musztry *** 1. Poznaa/a regulamin musztry i ceremoniau harcerskiego, przestrzega go. 2. Przygotowaa/a druyn do uroczystoci na placu, uczc musztry i dopilnowujc regulaminowego umundurowania. 3. Przeprowadzia/i pokaz musztry druyny. 4. Przeprowadzia/i szkolenie zastpowych z zakresu musztry. Wartowniczka/wartownik ** 1. Zna i stosuje zasady suby wartowniczej ZHP. 2. Penia/i bez zarzutu sub wartownicz cznie przez 12 godzin w nocy i 8 w dzie. 3. Penia/i wart na posterunku honorowym podczas trwania uroczystoci. 4. Wie, jakie znaczenie ma suba wartownicza dla bezpieczestwa osb i mienia znajdujcego si na terenie obozu (biwaku). 5. Braa/a udzia przynajmniej w 5 grach doskonalcych czujno, spostrzegawczo itp. Dowdca warty *** 1. Zdobya/y sprawno wartownika. 2. Penia/i funkcj dowdcy wart (instruktora subowego na obozie, biwaku). Pokierowaa/a budow wartowni obozowej. 3. Potrafi rozstawi wartownikw, dokona zmiany warty. Dokonaa/a zmiany wartownikw na posterunku honorowym podczas trwania uroczystoci. 4. Zorganizowaa/a co najmniej 5 gier doskonalcych czujno, spostrzegawczo. 5. Opiekowaa/a si harcerk/harcerzem zdobywajcym sprawno wartownika.

Ognik * 1. Zapoznaa/a si z rol odkrycia i poskromienia ognia. 2. Pod opiek zastpowej/ego uoya/y ognisko i rozpalia/i je. 3. Penia/i funkcj stranika ognia. 4. Zna gatunki drewna waciwego do budowania ognisk harcerskich. 5. Potrafi zatrze lady ogniska po jego wygaszeniu, potrafi zabezpieczy zapaki przed zamokniciem. Straniczka ognia/stranik ognia ** 1. Penia/a trzy suby przy ognisku, umiejtnie podkadajc drwa lub gazie, regulujc wysoko pomienia i ograniczajc iskrzenie. 2. Poznaa/a przepisy ppo. na obozach i biwakach. Dowiedziaa/a si, jak ugasi na czowieku ponce ubranie. Nauczya/y si posugiwa podstawowym sprztem ganiczym. 3. Poprawnie zbudowaa/a podstawowe stosy ogniskowe. 4. Pozna obrzdowo zwizan z harcerskim ogniskiem. 5. Rozrnia trzy podstawowe stopnie oparzenia i potrafi udzieli pierwszej pomocy przedlekarskiej w przypadku oparzenia. Mistrzyni ognisk/mistrz ognisk *** 1. Nauczya/y si rozpozna rne gatunki drewna, dowiedziaa/a si, czym si charakteryzuj i w jaki sposb si pal. 2. Wygosia/i gawd na temat ognia i zasad zachowania si przy ognisku harcerskim. 3. Przygotowaa/a stranikw ognia do penienia obowizkw przy ognisku. 4. Poznaa/a rne rodzaje stosw ogniskowych, nauczya/y si je ukada. 5. Nauczya/y si rozpala ognisko w trudnych warunkach atmosferycznych(wiatr, deszcz, nieg).
III.
WSPIERAJCE WYCHOWANIE DUCHOWE I RELIGIJNE
Betlejemskie wiato Pokoju * 1. Poznaa/a Dobra Nowin zwizan z narodzinami Jezusa oraz przesanie Betlejemskiego wiata Pokoju. Wie, jak drog dociera ono do Polski. 2. Poznaa/a tradycje boonarodzeniowe oraz uczestniczya/y w wigilii harcerskiej. 3. Pomoga/pomg w zorganizowaniu w swoim domu wit Boego Narodzenia. 4. Uczestniczya/y w uroczystoci przekazania Betlejemskiego wiata Pokoju (np. w hufcu, w instytucjach miejskich, w szkole, na harcerskiej mszy). Opiekunka Betlejemskiego wiata Pokoju/opiekun Betlejemskiego wiata Pokoju ** 1. Zapoznaa/a druyn z przesaniem Betlejemskiego wiata Pokoju. 2. Samodzielnie lub z zastpem odwiedzia/i samotnego czowieka mieszkajcego w ssiedztwie, przekazujc mu wiato. 3. Przyniosa/przynis Betlejemskie wiato Pokoju do swego domu i zapoznaa/a rodzin z jego ide. Wysaa/a kartki z yczeniami boonarodzeniowymi rodzinie lub przyjacioom. 4. Zorganizowaa/a wsplnie z zastpem wigili dla zaprzyjanionego rodowiska harcerskiego, przekazujc mu wiato.

Straniczka Betlejemskiego wiata Pokoju/stranik Betlejemskiego wiata Pokoju *** 1. Wsplnie z druyn co rok organizuje zbirk, na ktrej zapoznaje zaprzyjanion druyn z przesaniem i tradycjami Betlejemskiego wiata Pokoju. 2. Zorganizowaa/a udzia druyny w przekazaniu Betlejemskiego wiata Pokoju do kociow, urzdw instytucji, placwek opiekuczych i mieszkacom. 3. Wsplnie z druyn pomoga/pomg w zorganizowaniu wigilii dla osb samotnych, przekazujc im Betlejemskie wiato Pokoju. 4. W porozumieniu z rodzin lub druyn zaprosia/i do domu lub na zbirk wigilijn w okresie wit Boego Narodzenia samotn osob z ssiedztwa, przekazujc jej Betlejemskie wiato Pokoju. Przewodnik duchowy *** 1. Braa/a udzia jako przedstawiciel druyny lub hufca w subach (medycznej, porzdkowej itp.) w swojej parafii lub diecezji. Zaangaowaa/a do tego chtnych harcerzy ze swojego rodowiska. 2. Zadbaa/a, by wszyscy przygotowali si do tych wydarze od strony duchowej (sakrament pokuty, czynny udzia w naboestwach, przyjcie komunii w.) 3. Przeczytaa/a Dzieje Apostolskie. W formie gawdy przedstawia/i druynie losy jednego z apostow, np. podry misyjnych w. Pawa. 4. Wsplnie z chtnymi osobami z druyny nawizaa/a kontakt z duszpasterzami w swojej parafii, zaoferowaa/a pomoc i wspprac (np. organizowanie spotka modlitewnych, wieczorw skupienia, suby liturgicznej, znalezienie kapelana dla hufca). 5. Zadbaa/a o zorganizowanie rekolekcji dla harcerzy ze swojego rodowiska. Mody pielgrzym ** 1. Potrafi powiedzie, jaki jest cel pielgrzymowania. 2. Uczestniczya/y w dwch pielgrzymkach harcerskich (pieszych lub autokarowych) od chwili otwarcia prby. 3. W czasie pielgrzymki braa/a czynny udzia w rekolekcjach (zaangaowanie w ycie grupy, przygotowanie duchowe, przyjcie sakramentw). 4. Opisaa/a swoje dowiadczenia pielgrzymkowe i przedstawia/i na zbirce zastpu. Pielgrzym *** 1. Zapoznaa/a si z histori pielgrzymowania. Przedstawia/i j w formie gawdy na zbirce druyny. 2. Zorganizowaa/a wyjazd druyny na pielgrzymk harcersk (piesz lub autokarow). 3. Zorganizowaa/a wyjazdowe rekolekcje dla harcerzy swojego rodowiska. 4. Opracowa map ciekawych miejsc w Polsce, do ktrych pielgrzymuj wierni i przedstawi j w druynie (w szczepie, w hufcu itp.) i opowiedzia o swoich dowiadczeniach pielgrzymowania. Przyjaciel liturgii (do wyboru: katolickiej, prawosawnej, protestanckiej, itd) ** 1. Pobonie i aktywnie uczestniczy w naboestwie/mszy w., stanowic wzr dla innych. 2. Potrafi posugiwa si kalendarzem liturgicznym, wie, kiedy obchodzi si podstawowe wita i jakie naboestwa s odprawiane w okrelonych okresach roku liturgicznego. 3. Pomagaa/a w przygotowaniu mszy w./naboestwa, tzn. komentarze do czyta, procesj z darami, dobra odpowiednie pieni, uoy modlitw wiernych itp. 4. Nauczya/y chtnych harcerzy z druyny odpowiedniego zachowania na mszy/naboestwie.

5. Uczestniczya//y w budowaniu otarza polowego na obozie druyny. Zadbaa/a o urzdzenie miejsca dookoa niego tak, by atmosfera sprzyjaa wyciszeniu i modlitwie. Znawczyni liturgii/znawca liturgii (do wyboru: katolickiej, prawosawnej, protestanckiej, itd.) *** 1. Zna struktur mszy w. (naboestwa protestanckiego, mszy prawosawnej, itd.), poprawnie odmawia modlitwy i wykonuje gesty podczas uczestnictwa w takiej mszy. 2. Zna podstawowe paramenty liturgiczne i umie wyjani ich znaczenie (np. lichtarz, krzy procesyjny, trybularz, cyborium). Umie przygotowa otarz do mszy w./naboestwa (odpowiednio do wybranej religii). 3. Zna ceremonia sztandarowy stosowany podczas uroczystoci religijnych (odpowiednio do wybranej religii). Potrafi wydawa odpowiednie komendy pocztom sztandarowym. 4. Nauczya/y chtnych harcerzy z druyny odpowiedniego zachowania na mszy/naboestwie, z uwzgldnieniem rwnie tych, ktrzy nie s bezporednio zaangaowani religijnie w liturgi. 5. Zadbaa/a wsplnie z chtnymi osobami o urzdzenie miejsca modlitwy (skupienia, wyciszenia) na obozie lub rajdzie, w ktrym kady moe realizowa swoje potrzeby duchowe, np. otarza polowego, kapliczki obozowej, namiotu skupienia, gdzie mona udostpni odpowiednie lektury ku pokrzepieniu ducha, polany, na ktrej jest wyjtkowo piknie, gdzie mona poby sam na sam z sob i z natur. Pocztkujcy religioznawca ** 1. Wie, jak nazywa si pi gwnych religii wiata. Opowie o nich chtnym harcerzom z druyny (zastpu). 2. Wie, gdzie w okolicy znajduj si witynie lub miejsca modlitwy rnych wyzna. Zorganizuje wycieczk zastpu do jednego z tych miejsc i przedstawi w interesujcy sposb podstawowe informacje z nim zwizane. 3. Zapoznaa/a si z yciorysem zaoyciela wybranej religii i przedstawi jego osob na zbirce druyny. 4. Nawizaa/a kontakt z osob z krgw skautowych lub harcerskich, ktra wyznaje inn religi. Religioznawca *** 1. Potrafi wymieni pi gwnych religii wiata i ich zaoycieli. Umie wyjani ich gwne dogmaty wiary. Wskae w Polsce miejsca gwnych skupisk wyznawcw rnych religii. 2. Zorganizowaa/a wyjcie zastpu lub druyny do wityni wyznawcw wybranej religii (meczet, synagoga itp.) i przedstawia/i kilka informacji z ni zwizanych. 3. Przeprowadzia/i w zastpie lub w druynie dyskusj na temat tolerancji religijnej (czym ona jest, jakie s skutki nietolerancji w spoeczestwie itp.). 4. Zapoznaa/a si z najwaniejszymi dokumentami na temat dialogu midzyreligijnego (np. Deklaracja o stosunku Kocioa Katolickiego do religii niechrzecijaskich, Deklaracja o wolnoci religijnej). Mody 1. 2. 3. ekumenista *** Umie wyjani, czym jest ekumenizm. Zapoznaa/a zastp z ide Tygodnia Modlitw o Jedno Chrzecijan. Poznaa/a rne zwyczaje witeczne wybranych wyzna chrzecijaskich, np. Boe Narodzenie u katolikw i prawosawnych lub obchody wit maryjnych w rnych rejonach Polski i zapoznaa/a z nimi zainteresowane osoby z druyny. 4. Zapoznaa/a si treci jednego z dokumentw kocielnych autorstwa Jana Pawa II na temat ekumenizmu i w przystpny sposb przedstawi swoje przemylenia na ten temat na zbirce druyny. 5. Nauczy si modlitwy Ojcze nasz w innym jzyku.

Ekumenista *** 1. Umie wyjani, czym jest ekumenizm. Zna istotne rnice midzy najwaniejszymi wyznaniami chrzecijaskimi (katolicyzm, prawosawie, protestantyzm). 2. Zorganizowaa/a w zastpie lub w druynie dyskusj z udziaem przedstawicieli rnych wyzna chrzecijaskich. 3. Wzia/ udzia w spotkaniu ekumenicznym (np. w Taize) lub w obchodach Tygodnia Modlitw o Jedno Chrzecijan. Nauczya/y si trzech kanonw piewanych przez braci z Taize. 4. Zapoznaa/a si z nauczaniem Jana Pawa II na temat dialogu ekumenicznego. 5. Umie przygotowa modlitw ekumeniczn dla zastpu (druyny, obozu, na biwaku), np. na zakoczenie dnia. Poszukujca wartoci/poszukujcy wartoci ** 1. Umie opowiedzie, czym jest rozwj duchowy i religijny, potrafi wyjani rnic midzy pojciami duchowo i religijno. 2. Prowadzi dzienniczek, w ktrym dokumentuje swoje przemylenia i dowiadczenia duchowe. 3. Nauczya/y si wybiera wartociow lektur, filmy, spektakle teatralne i opowie o swoich przeyciach z tym zwizanych. 4. Wie, jak nazywa si pi gwnych religii wiata. Potrafi wyjani, dlaczego na wiecie jest tak wiele tradycji religijnych i duchowych. 5. Zorganizowaa/a dla zastpu lub druyny zbirk, w czasie ktrej harcerze mogli porozmawia o swoim wiatopogldzie i nauczy si tolerowania rnic w tym wzgldzie. Poszukujca autorytetu/poszukujcy autorytetu *** 1. Zapoznaa/a si z biografi osoby, znanej z etycznego postpowania, ktrej yciowe dokonania inspiruj do podania t sam drog, np. sawne osobistoci, wici, mdrcy, autorytety moralne. 2. Zapoznaa/a si z filozofi ycia, pogldami tej osoby oraz z metodami pracy nad sob, ktre stosowaa ona w swoim yciu. 3. Opracowaa/a na tej podstawie plan osobistego rozwoju duchowego i zastosowaa/a ten program w swoim yciu. 4. Zorganizowaa/a kominek, na ktrym w sposb ciekawy przedstawia/i biografi tej osoby harcerzom swojej druyny. 5. Przeczytaa/a jedn lektur z zakresu duchowoci, np. Andrzeja Glassa Podstawy duchowoci instruktora harcerskiego, dzienniki w. Tereski od Dziecitka Jezus, pisma Raniero Cantalamessa, opowiadania Bruno Ferrero. Szara lilijka ** Przez 24 godziny oderwaa/a si od zwykych spraw codziennych, nie kontaktowaa/a si, nie rozmawiaa/a z nikim (polecana samotna wycieczka na cay dzie do lasu, w gry itd.). W tym czasie przemylaa/a Prawo Harcerskie i swj dotychczasowy do niego stosunek, ocenia/i samego siebie i swoj wol wypeniania Prawa Harcerskiego caym yciem (w kadej chwili, w kadym miejscu, kadym swoim czynem, zawsze). Zastanowia/i si te nad swoimi wadami, ktre przeszkadzaj by dobr harcerk/dobrym harcerzem, i pomylaa/a nad sposobem, jak skuteczniej z nimi walczy. Sprawno harcerze przyznaj sobie sami, zgodnie z poczuciem uczciwoci, jeeli szczerze potwierdz w swoim sumieniu, e chc y zgodnie z zasadami harcerskimi, zawartymi w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim. Obrzdowe przyznanie sprawnoci mona poczy z odnowieniem Przyrzeczenia.

Sprawno t zdobywa trzeba co rok od nowa. Po upywie terminu jej wanoci wymagana jest powtrna prba lub przystpienie do zdobywania sprawnoci Mny lub Chwat. Mny ** Przez 7 dni od przystpienia do prby (po otrzymaniu od opiekuna, druynowego listu otwierajcego prb) w tajemnicy przed innymi, podja/ walk z wad, saboci, kompleksem, ktry w szczeglny sposb komplikuje jej/mu wspycie z innymi ludmi, np. ktliwo, zarozumiao, nietolerancja, niemiao, spnianie si, nierzetelno. Sprawno przyznaje druyna po wysuchaniu relacji z przebiegu prby, jej ocenie i wniosku harcerki/harcerza o przyznanie sprawnoci. Chwat *** Sowo chwat jest zoone z pierwszych liter nastpujcych cech charakteru: C cnota (postpowanie zgodne z zasadami moralnymi) H hart (wytrwao wobec przeciwnoci losu) W wola (sia woli, umiejtno konsekwentnego denia do celu) A altruizm (powicanie swoich talentw na rzecz innych) T tyzna (wiczenie sprawnego i wytrzymaego ciaa i ducha). Aby zdoby t sprawno, harcerka/harcerz zastanowi si musi, ktra z wymienionych cech jest jej/jego wad. Nastpnie opracowuje zadania (dla kadej litery po jednym), ktre pomc mog w walce z t saboci. Powinny to by zadania realizowane specjalnie na potrzeby tej sprawnoci, nie powtarzajce si np. przy zdobywaniu stopnia. Kiedy ju harcerka/harcerz wymyli zadania, wybiera opiekuna prby (przyjaciela, kogo zaufanego). Informuje go, e podejmuje prb chwata i zapoznaje z wybranymi zadaniami. Bardzo wane jest, by wybra na opiekuna osob, ktra bdzie umia wspiera i motywowa podopiecznego w walce ze sw saboci. Czas realizacji prby zaley od realizujcej j osoby (ale nie duej ni p roku!). Kiedy osignie cel swoich zmaga, wystpuje do rady druyny o przyznanie sprawnoci. Wykonanie zada potwierdza opiekun.
IV.
HOBBY
Przyjaciel rolin * 1. Opiekowaa/a si rolinami w domu, w harcwce, szkolnej pracowni lub na dziace przez cay okres prby na sprawno. 2. Odwiedzia/i ogrd botaniczny (bya/y na ce, w lesie, w polu itp.) i opowiedziaa/a na zbirce o swoich obserwacjach dotyczcych wystpujcej tam rolinnoci. 3. Rozpoznaa/a na zdjciach i w naturze po pi rolin trujcych, leczniczych, chwastw i zb. 4. Zna roliny i owoce jadalne wystpujce w lesie. Przygotowaa/a z nich posiek, np. podwieczorek dla zastpu.

1. 2. 3. 4. 5. Zielarka/zielarz ** Prowadzia/i zbir rolin (zna kalendarz ich zbierania i wie, jakie czci rolin naley zbiera). Zbiera, suszy i przechowuje roliny tak, aby nie straciy swoich waciwoci. Przygotowaa/a do apteczki druyny zestaw zi oraz krtki opis sposobu ich stosowania. Przygotowaa/a informacj o wybranych 15 rolinach chronionych wystpujcych w Polsce i przedstawia/i j na zbirce zastpu, druyny lub w klasie. Przyrzdzia/i zioowy rodek przydatny w leczeniu, kosmetyce, w gospodarstwie domowym. Rozpoznaa/a grzyby jadalne i trujce.
Botanik *** 1. Przedstawia/i na zbirce druyny wybrane gatunki rolin wystpujcych na wiecie, zagroonych wyginiciem (czerwona ksiga). 2. Opowiedziaa/a w druynie o interesujcych rolinach wystpujcych w rezerwacie lub parku narodowym w swojej okolicy. 3. Przedstawia/i zastpowi lub druynie swoje zbiory: albumy, atlasy i inne publikacje na temat rolin, zaprezentowaa/a ich zawarto. 4. Zorganizowaa/a i poprowadzia/i wypraw druyny (lub klasy) w celu poznania rodowiska rolinnego (np. lasu, ki) lub wypraw do ogrodu botanicznego albo muzeum przyrodniczego. 5. Wykonaa/a projekt przydomowego, dziakowego lub przyszkolnego ogrdka. Kwiaciarka/kwiaciarz * 1. W bukiecie 15 kwiatw rozpoznaa/a kwiaty ogrodowe, doniczkowe, polne i chwasty. 2. Wie, w jakich porach roku i miesicach kwitn w Polsce poszczeglne kwiaty. 3. Zaoya/y w czasie prby wasny ogrdek kwiatowy, np. na klombie, w doniczce, na dziace. 4. Uoya/y bukiet z kwiatw lub przedstawia/il na zbirce foldery, zdjcia i rysunki najciekawszych okazw. Mioniczka kwiatw/mionik kwiatw ** 1. Uoya/y bukiety z kwiatw ywych na rne okazje. 2. Wie, co to jest ikebana. Wykonaa/a kwiatow dekoracj na wybran uroczysto w rodzinie, szkole lub druynie. 3. Zastosowaa/a suszone roliny do wykonania rnych ozdb. 4. Pielgnowaa/a w czasie prby rzadki lub trudny w uprawie okaz roliny. Swoje dowiadczenia z uprawy przedstawia w zastpie. 5. Wie, jakie kwiaty mona uprawia w naturze w Polsce, a jakie sprowadza si z zagranicy. Lenik *** 1. Obserwowaa/a ycie lasu o wicie, o zmierzchu i w nocy. Wytropia/i zwierz, umie wskaza jego legowisko (nor, gniazdo), rozpoznaje jego gos, zna jego zwyczaje. 2. Odbya/y z leniczym obchd lasu, wykazaa/a si znajomoci drzew i umiejtnoci rozpoznawania ich wieku. 3. Zorganizowaa/a dla modszych zwiad do lasu, pokazujc jego bogactwo. 4. Uczestniczya/y w pracach lenych np. w szkce, przy oczyszczaniu pasw przeciwpoarowych, sadzeniu drzew. 5. Przedstawia/i na zbirce druyny bogactwo polskich lasw, znaczenie lasw dla przyszoci czowieka na Ziemi. Wskazaa/a zagroenia wystpujce w polskich lasach dotyczce drzew, ptakw i zwierzt.

Ogrodniczka/ogrodnik *** 1. Na zbirce zastpu przedstawia/i znaczenie odpowiedniej gleby i nawoenia dla uprawy warzyw. 2. Rozpoznaa/a nasiona marchwi, pietruszki, saaty, ogrkw i buraczkw. Wyhodowaa/a wasne roliny z nasion i rozsady. 3. Przygotowaa/a kompost z odpadw ogrodniczych. 4. Zaplanowaa/a siew i zbieranie plonw na dziace lub w ogrodzie rodzicw /znajomych/. 5. Przygotowaa/a wybrane warzywa do przechowania przez zim. Sadowniczka/sadownik *** 1. Rozpoznaa/a drzewa owocowe po pniach i liciach: jabka wczesne i zimowe, gruszki, liwki, winie, czerenie. 2. Zerwaa/a i uoya/y w skrzynce owoce, przygotowujc je do transportu. 3. Braa/a udzia w pielgnacji sadu, szczepieniu drzewek i zabezpieczeniu go przed szkodnikami. 4. Przygotowaa/a owoce do skadowania przez zim. 5. Przedstawia/i na zbirce zastpu lub druyny zebrane przez siebie artykuy i poradniki dotyczce sadownictwa. Przyjaciel zwierzt * 1. Dowiedziaa/a si, jakie zwierzta zamieszkuj najblisze lasy i ktre z nich oczekuj zim pomocy czowieka. Wzia/wzi udzia w zimowym dokarmianiu. 2. Rozpoznaa/a tropy dzika, sarny, zajca. 3. Bya/by na wycieczce w lesie, w polu lub na ce. Rozpoznaa/a gosy piciu yjcych tam zwierzt. Nagraa/a gosy zwierzt i odtworzya/y je na zbirce druyny. 4. Obserwowaa/a przez miesic ycie zwierzt domowych, zapisywaa/a najciekawsze spostrzeenia, opowiedziaa/a o nich na zbirce zastpu. Znawczyni zwierzt/znawca zwierzt ** 1. Rozpoznaa/a 15 gatunkw zwierzt na zdjciach i rysunkach. 2. Przygotowaa/a informacj o zwierztach chronionych w Polsce oraz o niebezpiecznych zamieszkujcych w Polsce i przedstawia/i j na zbirce zastpu lub druyny. 3. Pomoga/pomg w przetrwaniu zimy potrzebujcym zwierztom (ptakom, zwierztom w lesie, bezdomnym psom). 4. Wie, jakie niebezpieczne zwierzta yj w Polsce. Opowiedziaa/a koleankom/kolegom, jak naley postpowa w przypadku spotkania z nimi. Zoolog *** 1. Przedstawia/i wybrane gatunki zwierzt yjcych na caym wiecie, zagroonych wyginiciem (Czerwona ksiga). 2. Zna systematyk zwierzt. Przedstawia/i na zbirce lub na lekcji ycie wybranego gatunku. 3. Zaprezentowaa/a zastpowi lub druynie swoje zbiory: albumy, atlasy i inne publikacje na temat zwierzt, opowiedziaa/a o ich zawartoci. 4. Zorganizowaa/a dla zastpu wypraw do ZOO, muzeum przyrodniczego lub lasu, opowiedziaa/a o wybranych gatunkach zwierzt. Nauczy zastp sposobw obserwacji zwierzt.

Pszczelarz *** 1. Od wiosny do jesieni pracowaa/a w pasiece i prowadzia/i notatnik swoich czynnoci. 2. Nauczya/y si zabezpiecza pszczoy przed zim. 3. Potrafi postpowa w przypadku udlenia przez owady. 4. Opowiedziaa/a na zbirce o waciwociach leczniczych produktw wytwarzanych przez pszczoy. 5. Urzdzia/i w harcwce, szkole lub w gminie wystaw wydawnictw dotyczcych pszczelarstwa i produktw wytworzonych przez pszczoy. Hodowca /gobi, krlikw, rybek, drobiu/ ** 1. Przeczytaa/a literatur dotyczc hodowli wybranych zwierzt. 2. Przygotowaa/a dla swoich zwierzt pomieszczenia i utrzymuje je w staej czystoci. 3. Zaprezentowaa/a na zbirce zastpu wyhodowane przez siebie zwierzta, opowiedziaa/a o ich zwyczajach, sposobach ywienia i zapobiegania chorobom. 4. Zwraca uwag osobom, ktre le odnosz si do zwierzt i ptakw. Przyjaciel ksiki * 1. Systematycznie czyta ksiki i zgromadzia/i wasn biblioteczk ulubionych pozycji. 2. Samodzielnie wykonaa/a kilka zakadek do swoich ksiek. 3. Braa/bra udzia w konkursie czytelniczym organizowanym w szkole lub druynie. 4. Wykonaa/a drobne naprawy introligatorskie kilku ksiek, penic dyur w bibliotece szkolnej lub publicznej. Bibliotekarka/bibliotekarz ** 1. Prowadzia/i w czasie prby bibliotek druyny (szczepu) lub obozu. 2. W czasie dyurw w bibliotece szkolnej lub publicznej sprawnie posugiwaa/a si katalogiem ksiek. Przygotowaa/a dla instruktora lub harcerza materiay przydatne do przeprowadzenia zaj szkoleniowych na okrelony temat. 3. Zorganizowaa/a wieczr literacki lub kiermasz ksiki w druynie, szkole, w domu kultury. 4. Zorganizowaa/a w szczepie lub w swojej szkole kiermasz uywanych podrcznikw. Bibliofil *** 1. Zgromadzia/i wasny ksigozbir i prowadzi jego katalog rzeczowy. 2. Wykonaa/a ekslibris do biblioteki domowej, szkolnej lub publicznej. 3. Urzdzia/i w druynie wystaw ciekawych ksiek, prezentujc na niej take wasne zbiory. 4. Urzdzia/i w szkole lub szczepie wieczr wsplnego czytania wybranej ksiki. 5. Nawizaa/a kontakt z najbliszym antykwariatem, pozna sposoby gromadzenia i przechowywania starodrukw. Kronikarka/kronikarz * 1. Prowadzia/i w okresie prby kronik zastpu (druyny), posugujc si kilkoma rodzajami pisma. 2. Sporzdzia/i notatki z wydarze na podstawie relacji wiadkw. 3. Dopilnowaa/a przez co najmniej jeden rok, aby kronika bya zawsze tam, gdzie druyna. 4. Zapoznaa/a si z twrczoci najbardziej znanych polskich kronikarzy.

Reporterka/reporter ** 1. Przygotowaa/a rzeczowe relacje z biwaku lub obozu druyny, z uroczystoci szkolnej, z wydarze na terenie gminy. 2. Posugiwaa/a si sprztem reporterskim (magnetofon, aparat fotograficzny lub kamera) w przygotowaniu audycji dla szkolnego radiowza, gazetki lub programu telewizyjnego. 3. Napisaa/a reportae na wybrany i na zadany temat, ilustrujc je rysunkami lub zdjciami. Przedstawia/i je w druynie. Dziennikarka/dziennikarz *** 1. Poznaa/a cechy, jakimi powinni charakteryzowa si dziennikarze oraz zasady, jakie obowizuj w ich zawodzie. 2. Przeprowadzia/i wywiad na okrelony temat. 3. Przez okres prby braa/a udzia w pracy redakcji harcerskiej, piszc do wybranego dziau. 4. Nawizaa/a stay kontakt z gazet modzieow lub dla dzieci i systematycznie dostarcza jej swoje artykuy. 5. Przekaza napisany przez siebie reporta z imprezy harcerskiej do lokalnej gazety. Wydawca mistrzowska 1. Poznaa/a prac redakcji gazety lub wydawnictwa ksikowego. 2. Rozrnia/i rodzaje czcionek drukarskich i typy edytorw komputerowych, stosujc je w swojej gazecie lub publikacjach ksikowych. 3. Zoya/y na komputerze gazet lub inn publikacj. 4. Rozprowadzaa/a wydawnictwa przygotowane przez druyn, szczep, hufiec. Mioniczka architektury/mionik architektury ** 1. Rozpoznaje 6 podstawowych nowoytnych stylw w architekturze. Odwiedzia/i budowle charakterystyczne dla tych stylw w swojej okolicy. Wyniki zwiadu zaprezentowaa/a na zbirce zastpu. 2. Zorganizowaa/a wypraw do ciekawego obiektu, opowiadajc o cechach charakterystycznych tej budowli, jej stylu i historii. 3. Zorganizowaa/a zbirk powicon znanym polskim architektom. 4. Zaprojektowaa/a rozmieszczenie mebli i wystroju swojego pokoju. Architekt *** 1. Umie opowiedzie o prekursorach poszczeglnych stylw w architekturze. 2. Wykonaa/a rejestr lub przewodnik po ciekawych budynkach nowoczesnych i zabytkowych w swojej miejscowoci lub gminie. 3. Zorganizowaa/a wypraw (zastpu lub druyny) do innej miejscowoci w celu zwiedzenia ciekawych budynkw. Przygotowaa/a wystaw fotograficzn lub inn form prezentacji, reklamujc ciekawe rozwizania architektoniczne, ktre mogyby by zastosowane na tym terenie. 4. Pomoga/pomg innym harcerkom/harcerzom w rozplanowaniu ich pokoi. 5. Zaprojektowaa/a wygld i rozmieszczenie namiotw, urzdze obozowych na obozie druyny. Swj projekt przedstawi do akceptacji na radzie druyny. Plastyczka/plastyk * 1. Nauczya/y si wykonywa rnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej 5 rodzajw). 2. Wykonaa/a ilustracj do kroniki i plakat reklamowy. 3. Rozpoznaa/a wskazane dziea rzeby i malarstwa polskiego. 4. Wykonaa/a ozdob do harcwki lub totem obozowy.

Dekoratorka/dekorator ** 1. Nauczya/y si wykonywa rnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej 10 rodzajw). 2. Rozpoznaa/a rne style w malarstwie, w naturze i na fotografiach. 3. Przygotowaa/a dekoracj wybranej sali wg projektu. 4. Wymienia/i filmy z najciekawszymi jej/jego zdaniem scenografiami. 5. Przedstawia/i zaprojektowane przez siebie urzdzenie pokoju, harcwki, namiotu, wietlicy obozowej. Scenografka/scenograf *** 1. Poznaa/a zasady projektowania kostiumw i dekoracji. 2. Opracowaa/a scenografi do przedstawienia w sali i w plenerze, opracowaa/a rzuty do scenografii. 3. Zorganizowaa/a wykonanie oraz pokierowaa/a zespoami wykonujcymi dekoracj wystawy lub innej imprezy kulturalnej w swoim rodowisku. 4. Wykonaa/a detal scenograficzny wykorzystujc rne materiay. 5. Przygotowaa/a modszych do zdobycia sprawnoci plastyka lub dekoratora. Recytatorka/recytator * 1. Uczestniczya/y w pracach koa ywego sowa lub konkursie recytatorskim. 2. Zaprezentowaa/a utwory swoich ulubionych autorw na zbirce zastpu. 3. Umiejtnie zinterpretowaa/a nieznany sobie utwr, dobierajc barw gosu, modulacj, tempo i rytm. 4. Uczestniczya/y w przygotowaniu wieczoru poezji, prezentujc na nim swoje ulubione utwory. Aktorka/aktor ** 1. Opowiedziaa/a na zbirce o swoich ulubionych aktorach i ich najwikszych rolach. 2. Przygotowaa/a kostium i rekwizyty, charakteryzujc si do wybranej roli i zagraa/a j w trakcie przedstawienia w szkole lub druynie. 3. Uczszcza na kko teatralne lub wzia/wzi udzia w przedstawieniu przygotowanym przez druyn. 4. Zaprezentowaa/a si w rnych formach na scenie, np. monolog, dialog, pantomima. Lalkarka/lalkarz ** 1. Wykonaa/a rne lalki: pacynki, marionetki, kukieki. 2. Urzdzia/i scen i dekoracje dla teatru lalek. 3. Zorganizowaa/a wraz z zastpem przedstawienie teatrzyku kukiekowego dla druyny. 4. Zagraa/a rol w teatrzyku kukiekowym, poruszajc lalk lub w teatrzyku cieni. Gawdziarka/gawdziarz ** 1. Poznaa/a legendy, opowieci ludowe i wykorzystaa/a je w swoich gawdach. 2. Opowiedziaa/a jedn z przeczytanych w czasie prby ksiek, zainteresowujc suchaczy losami bohaterw. 3. Opowiadajc na ogniskach i kominkach kad histori wzbogacia/a o mora, przysowie. 4. Opowiedziaa/a na zamwienie trzy gawdy: jedn na wskazany temat, jedn na podstawie zaobserwowanego wydarzenia i jedn dostosowan do sytuacji, w ktrej si aktualnie znalaza/znalaz.

Reyser *** 1. Skompletowaa/a literatur, materiay repertuarowe i recenzje nt. widowisk scenicznych. 2. Opracowaa/a reyseri wybranej przez siebie sztuki lub programu, planujc: wykorzystanie sceny, zagospodarowanie planu, ruch sceniczny, ustalajc prby, miejsce muzyki i taca w przedstawieniu oraz oczekiwania wobec scenografa. 3. Przygotowaa/a do wystawienia sztuk lalkow, program kabaretowy lub monta literacki. 4. Zna nazwiska synnych reyserw polskich i wiatowych. Zaprezentowaa/a sylwetk jednego z nich na zbirce zastpu lub druyny. Tancerka/tancerz * 1. Poprowadzia/i kilka plsw lub zabaw z muzyk na zbirce zastpu. 2. Zataczya/y publicznie wybrany taniec narodowy i ludowy, towarzyski, dyskotekowy. 3. Nauczya/y taczy wybrany taniec modszych w zastpie lub druynie. 4. Zaimprowizowaa/a ruchy taneczne do melodii. Mistrzyni taca/mistrz taca ** 1. Rozrnia/i melodi i kroki 10 tacw. 2. Uczestniczya/y w zajciach klubu lub zespou tanecznego. 3. Wzia/wzi udzia w konkursie tanecznym, starajc si uzyska najlepsz ocen. 4. Przeprowadzia/i kurs taca w druynie lub klasie. 5. Zna nazwiska synnych tancerek i tancerzy. Przedstawia/i sylwetk jednego z nich na zbirce zastpu. Fotoamatorka/fotoamator * 1. Poznaa/a budow aparatu fotograficznego, rodzaje aparatw fotograficznych oraz zasady wykonywania zdj i rodzaje filmw. 2. Wykonaa/a samodzielnie zdjcie tematyczne, odpowiednio ustawiajc aparat oraz wywoujc je. 3. Na biwaku lub obozie robi zdjcia druynie, a nastpnie wywoaa/a je i wybieraa/a najlepsze na wystaw. 4. Przygotowaa/a na konkurs lub wystaw w szkole lub w szczepie, wykorzystujc wasny serwis zdjciowy. Fotograf ** 1. Przedstawia/i album wykonanych przez siebie zdj. 2. Fotografujc, stosowaa/a odpowiednie filmy i prawidowe ustawienie aparatu oraz owietlenia. 3. Wykonaa/a portret osoby lub zjawiska przyrody. 4. Zorganizowaa/a wystaw fotograficzn w druynie (szkole, szczepie), wystawiajc na niej rwnie swoje prace. 5. Wywoaa/a film i wykonaa/a poprawnie odbitki zdj. Mistrzyni obiektywu/mistrz obiektywu *** 1. Poznaa/a zasady dziaania kamery video, wykonujc na niej film, dokumentujcy wydarzenie w druynie, szkole, rodzinie. 2. Rozrnia/i zaprezentowane gatunki filmowe, potrafi zareklamowa film stosownie do oczekiwa odbiorcy. 3. Nakrcia/i film kamer video wg wasnego scenariusza i przygotowaa/a go samodzielnie do wywietlania. 4. Zorganizowaa/a w druynie lub szczepie wieczr filmowy, prezentujcy filmy nakrcone w trakcie rnych przedsiwzi harcerskich lub szkolnych. Zachcia/i innych do dokumentowania wydarze za pomoc filmw video.

Gimnastyczka/gimnastyk * 1. Opracowaa/a wasne zestawy wicze w domu i na powietrzu. 2. Poznaa/a sawne gimnastyczki i sawnych gimnastykw i ich kariery sportowe. 3. Prowadzia/i gimnastyk zastpu, druyny, grupy dzieci. 4. Braa/a udzia w zawodach sportowych w druynie, starajc si osiga najlepsze wyniki. Mistrzyni gimnastyki/mistrz gimnastyki ** 1. Nauczya/y si poprawnie wykonywa wiczenia z wybranego rodzaju gimnastyki. 2. Zrozumiaa/a rol tych wicze dla organizmu. 3. Uczestniczy regularnie w zajciach wybranej gimnastyki, prowadzonych przez fachowca. 4. Dobraa/a muzyk do wicze uprawianych przez siebie codziennie. 5. Przeprowadzia/i gimnastyk zastpu lub druyny na obozie lub biwaku, zwracajc uwag na dokadno w wykonywaniu wicze. Lider zdrowia *** 1. Wcza do swojego postpowania jak najwicej elementw zdrowego stylu ycia (zdrowe odywianie, higiena nauki i pracy, walka ze stresem, uprawianie sportu itp.). 2. Wskazaa/a rwienikom korzyci pynce ze zdrowego trybu ycia. 3. Zorganizowaa/a i przeprowadzia/i wraz z druyn akcj promujc zdrowy tryb ycia. 4. Potrafi wymieni metody i orodki leczenia uzalenie od nikotyny, alkoholu i narkotykw. 5. Potrafi wykorzysta posiadan wiedz na temat uzalenie, nikotynizmu, alkoholizmu oraz narkotykw w codziennym postpowaniu i kontaktach z innymi ludmi. Mistrzyni rcznych robtek/mistrz rcznych robtek ** 1. Wykonaa/a rne prace: na drutach lub na maszynie dziewiarskiej lub splota/splt makram wg wasnego wzoru. 2. Przedstawia/i na zbirce zastpu lub druyny wasnorcznie wykonane prace. 3. Zorganizowaa/a w druynie (szczepie lub w szkole) wystaw robtek rcznych, zapraszajc na ni znanych w okolicy mistrzw i mistrzynie. 4. Nauczya/y modszych wykonania prostych makram. Igieka * 1. Wykonaa/a drobne prace: przyszya/y guziki do koszuli, obrbia/i chusteczk, naszya/y at na spodnie, zacerowaa/a dziur w swetrze. 2. Uszya/y rcznie lub na maszynie drobny przedmiot, np. apki do garnkw, kiesze na grzebienie w azience, fartuszek kuchenny, worek na kapcie. 3. Wyszya/y swj monogram lub znaczek sprawnoci na rkawie munduru. Krawcowa/krawiec ** 1. Rozrnia/i podstawowe rodzaje tkanin: bawena, wena, jedwab, sztuczne tworzywa. 2. Nauczya/y si szy na maszynie. Uszya/y wg gotowego wykroju spdnic lub szorty, zaobrbia/i obrus, wszya/y suwak, uszya/y poszewk na poduszk. 3. Nauczya/y si konserwowa maszyn do szycia. 4. Uszya/y chusty dla druyny lub zastpu.

Mistrzyni igy/mistrz igy *** 1. Zaprezentowaa/a wasny styl ubierania si, szyjc samodzielnie lub adaptujc gotowe ubrania do wasnych potrzeb. 2. Uszya/y samodzielnie bluzk, mundur, szorty lub spodnie, pobierajc uprzednio miar i przygotowujc wykrj. 3. Zorganizowaa/a pokaz mody na zbirce, wykorzystujc ubrania czonkw zastpu i posugujc si aktualnymi urnalami. 4. Przeprowadzia/i w druynie nauk podstaw szycia rcznego. Projektantka mody/projektant mody ** 1. Wymienia/i nazwiska kilku projektantw mody polskich i zagranicznych oraz znane domy mody w Polsce. 2. Czyta systematycznie czasopisma prezentujce aktualne trendy w modzie. 3. Przedstawia/i swoje zbiory projektw ubra i wykrojw. 4. Przedstawia/il zaprojektowany samodzielnie strj na zbirce zastpu lub druyny. 5. Dobraa/a dodatki do 4 rnych ubra: do szkoy (pracy), na bal, na wycieczk, na wane spotkanie. Przedstawia/i w zastpie sposoby doboru dodatkw do konkretnych zestaww ubra. Rowerzystka/rowerzysta * 1. Potrafi jedzi na rowerze. 2. Zdobya/y kart rowerow. 3. Konserwowaa/a rower przed i po wycieczce. 4. Uczestniczya/y w trzech caodniowych wycieczkach rowerowych. Cyklista ** 1. Zna zasady bezpiecznego poruszania si pieszych i rowerzystw po drogach. 2. Zna budow roweru i potrafi go konserwowa. Potrafi zmieni dtk. 3. Braa/a udzia w kilku wycieczkach rowerowych. 4. Wie, jaka jest rnica pomidzy wymijaniem, omijaniem i wyprzedzaniem oraz zna zasady pierwszestwa przejazdu (m.in. na skrzyowaniach). Poznaa/a 10 znakw poziomych (na jezdni) i pokazaa/a je zastpowi podczas wycieczki po miecie. 5. Wykonaa/a plansz z podstawowymi znakami drogowymi obejmujcymi: 10 znakw ostrzegawczych, 10 zakazu, 12 nakazu i 10 informacyjnych wraz z podpisami. Wytumaczya/y ich znaczenie na zbirce zastpu. Znawczyni ruchu drogowego/znawca ruchu drogowego *** 1. W okresie prby systematycznie penia/i sub ruchu w miejscach i przy okazjach tego wymagajcych. 2. Uczestniczya/y w spotkaniu z policjantem na temat bezpieczestwa na drogach i obowizujcych przepisw. 3. Zorganizowaa/a wraz z zastpem zawody na rowerowym torze przeszkd lub w miasteczku ruchu drogowego, popularyzujc w ten sposb obowizujce przepisy w druynie, szczepie, szkole. 4. Zorganizowaa/a dla zuchw pokaz prawidowego poruszania si po drogach, poczony z konkursem. Kolekcjonerka/kolekcjoner *** 1. Posiada wasne zbiory. 2. Opracowaa/a system katalogowania wasnych zbiorw i posuguje si nim, uzupeniajc swoj kolekcj. 3. Skompletowaa/a biblioteczk specjalistyczn i utrzymuje kontakty z innymi kolekcjonerami o podobnym hobby. 4. Zorganizowaa/a wystaw swoich eksponatw.

Straniczka bezpieczestwa/stranik bezpieczestwa ** 1. Zapoznaa/a si, wsplnie z osob doros, ze stanem technicznym maszyn uywanych w gospodarstwie. 2. Spisaa/a, jakich napraw naley dokona, aby wszystkie urzdzenia byy bezpieczne. Wnioski przedstawia/i osobie dorosej. 3. Zapoznaa/a si ze znakami oznaczajcymi niebezpieczne narzdzia, miejsca oraz czynnoci. 4. Przygotowaa/a i przedstawia/i na zbirce druyny zasady bezpiecznego posugiwania si sprztem w gospodarstwie.
SPRAWNOCI INFORMATYCZNE Internautka/internauta ** 1. Potrafi wymieni najciekawsze jej/jego zdaniem strony w Internecie i uzasadni dlaczego; odszukaa/a strony zaprzyjanionych rodowisk harcerskich. 2. Znalaza/znalaz w Internecie potrzebne mu informacje, wykorzystaa/a je na zbirce. 3. Skonfigurowaa/a konto w programie pocztowym, przesaa/a i odebraa/a informacje za pomoc poczty elektronicznej, subskrybuje minimum jedn grup dyskusyjn. 4. Zapoznaa/a si z najczciej stosowanymi terminami internetowymi. 5. Umie znale w sieci potrzebne oprogramowanie, zna rodzaje licencji i stosuje si do nich. Mistrzyni Internetu/mistrz Internetu *** 1. Samodzielnie przygotowaa/a komputer do korzystania z Internetu, skonfigurowaa/a urzdzenia i oprogramowanie. 2. Zabezpieczya/y komputer przed atakami z sieci i wirusami stosujc darmowe oprogramowanie dostpne w Internecie, uzasadnia/i wybr instalowanych pakietw. 3. Sprawnie posuguje si fachow terminologi: protok, ftp, lista dyskusyjna, domena itp. 4. Wykonaa/a stron WWW druyny, szczepu; przygotowaa/a teksty oraz grafik, opublikowaa/a stron w Internecie. 5. Nauczya/y modszych harcerzy podstawowej obsugi programw internetowych. Webmaster mistrzowska 1. Przystpujc do opracowania prby, nawizaa/a wspprac z Zespoem GK ZHP on-line, uczestniczya/y w realizacji wybranego zadania zaproponowanego przez Zesp lub wasnej propozycji. 2. Zna zasady budowania orodkw WWW z zakresu wizualizacji projektu, zagadnie PR i oprogramownia. 3. Skompletowaa/a zesp do realizacji projektu internetowego (serwisu WWW), rozdzielia/i zadania w zespole: przygotowanie i korekta tekstw, przygotowanie grafiki, kodowanie serwisu, promocja itp., gotowy serwis opublikowaa/a w Internecie. 4. Stale rozwija swoje umiejtnoci w zakresie jzykw programowania stosowanych w budowaniu orodkw WWW, zna co najmniej dwa, w tym jeden z grupy jzykw server-side, przygotowaa/a layout strony stosujc optymalizacj grafiki. 5. Przeprowadzia/i form ksztacenia powicon tematyce internetowej.
DTP-owiec *** 1. Zna zasady skadu komputerowego i wykorzystuje je w wykonywanych pracach. 2. Sprawnie posuguje si fachow terminologi: bkart, interlinia, szeryf, kerning, punktura, tekstura itp. 3. Wykonaa/a zaawansowane prace DTP i zaprezentowaa/a na zbirce lub w szkole. 4. Swoje umiejtnoci wykorzystaa/a przygotowujc piewnik, poradnik lub inne wydawnictwo dla druyny, szczepu, hufca. 5. Na zbirce wytumaczya/y modszym, jakie zagroenia wynikaj z piractwa komputerowego. Grafik komputerowy mistrzowska 1. Samodzielnie wykonaa/a zaawansowane prace graficzne na komputerze i zaprezentowaa/a je na zbirce lub w szkole. 2. Swoje umiejtnoci wykorzystaa/a,wykonujc prace graficzne dla druyny, szczepu, hufca. 3. Potrafi sprawnie wykona zaawansowane operacje: skanowa i obrabia grafik, importowa do i eksportowa z innych programw, rozbarwia dokument do pliku, wykonywa retusze itp. 4. Nauczya/y modszych harcerzy podstawowej obsugi programu graficznego. 5. Na zbirce wytumaczya/y istot i zagroenia wynikajce z piractwa komputerowego, zna wymagania dotyczce ochrony praw autorskich do grafiki komputerowej. Programistka/programista .... mistrzowska (tu nazwa jzyka programowania) 1. Poznaa/a genez i histori wybranego jzyka programowania, wskazaa/a najwaniejsze udoskonalenia w jego ostatnich wersjach. 2. Zgromadzia/i biblioteczk informatyczn zwizan z wybranym jzykiem programowania. 3. Samodzielnie napisaa/a du aplikacj i zaprezentowaa/a j w szkole, na studiach lub w druynie. 4. Napisaa/a program o tematyce harcerskiej pomocny w pracy druyny, szczepu, hufca i zgosia/i go do Banku Programw Harcerskich (Zesp GK ZHP on-line). 5. Zna wymagania dotyczce praw autorskich do programw komputerowych i kodw rdowych. Znawca .... *** (nazwa programu komputerowego) 1. Zainstalowaa/a wybrany program, poznaa/a jego tajniki i opcje, skonfigurowaa/a program tak, aby odpowiada jej/jego potrzebom. 2. Zgromadzia/i biblioteczk informatyczn zwizan z wybranym programem. 3. Wykonaa/a w wybranym programie materiay i pomoce potrzebne druynie, szczepowi, hufcowi. 4. Nauczya/y modszych harcerzy podstawowej obsugi wybranego programu, zaprezentowaa/a efekty swojej pracy z programem. 5. Na zbirce wytumaczya/y istot i zagroenia wynikajce z piractwa komputerowego.
V.
SPRAWNOCI DODATKOWO WSPIERAJCE DZIAANIA WYCHOWAWCZE W DRUYNACH INTEGRACYJNYCH I NIEPRZETARTEGO SZLAKU
Dla harcerek i harcerzy niedowidzcych Uwany pieszy 1. Poznaa/a zasady ruchu drogowego w miecie, uczestniczc w zajciach organizowanych w miasteczku ruchu drogowego. 2. Samodzielnie, pod okiem druynowego, przeprowadzia/i zastp przez co najmniej dwa ruchliwe skrzyowania oznakowane sygnalizacj wietln. 3. Poznaa/a zasady poruszania si w terenie niezabudowanym i potrafi zastosowa je w praktyce, np. prowadzc zastp na wdrwce. 4. Spopularyzowaa/a wrd kolegw w interesujcej formie podstawowe zasady bezpiecznego poruszania si po ulicach i drogach. May optyk 1. Poznaa/a i przestrzega zasad higieny wzroku podczas pracy, nauki, w domu, na wycieczce itp. i propaguje je wrd kolegw. 2. Poznaa/a rodzaje szkie optycznych i zrealizowaa/a najmniej trzy recepty okulistyczne. 3. Dokonaa/a drobnych napraw okularw swoich kolegw. 4. Wyczycia/i za pomoc odpowiednich rodkw szka korekcyjne, utrzymuje je w czystoci. Dla harcerek i harcerzy niewidomych Kucharka domowa/kucharz domowy 1. Poznaa/a cechy podstawowych produktw ywnociowych i potrafi zakupi potrzebn ich ilo. 2. Potrafi obsugiwa urzdzenia grzejne (kuchnie gazowe, elektryczne, grzak). 3. Potrafi samodzielnie przygotowa niadanie i kolacj: - pokroia/i chleb - przygotowaa/a kanapki (kroia/i wdlin, ser itp.) - parzya/y herbat - ugotowaa/a jajka, przygotowaa/a jajecznic - ugotowaa/a zup mleczn. 4. Nakrya/y do stou prawidowo i estetycznie. 5. Przestrzegaa/a zasad higieny przy przygotowaniu posikw. Wiolarka/wiolarz 1. Poznaa/a co najmniej dwa typy jednostek wiosowych (kajak, ponton, d), potrafi przygotowa jednostk do pywania, prawidowo wiosowa, wykonywa podstawowe manewry za pomoc steru i bez steru. 2. Poznaa/a i prawidowo stosuje podstawowy sprzt ratowniczy (potrafi prawidowo zaoy kamizelk ratunkow) i poznaa/a bezpieczestwa na wodzie. 3. Poznaa/a zasady prawidowego biwakowania nad wod i spdzia/i co najmniej siedem dni nad wod. 4. Potrafi zapiewa 2-3 piosenki wodniackie; upowszechnia/i w swoim rodowisku sporty wodniackie. 5. Wie, co to jest PTTK. Zna zasady zdobywania Turystycznej Odznaki Kajakowej.

Sprawno zalecana jest dla umiejcych pywa; wszelkie wiczenia na wodzie (pkt. 1, 2, 3,) pod opiek instruktora i ratownika. Chodz sama chodz sam 1. Potrafia/i doj do wyznaczonych punktw na terenie orodka, pomagaa/a sabszym w trafieniu do wyznaczonego miejsca. 2. Przestrzegaa/a przepisw bezpiecznego poruszania si na terenie orodka. 3. Potrafia/i rozrni rodzaje podoa. 4. Umiaa/a prawidowo korzysta z pomocy przewodnika. 5. Umiaa/a okreli suchowo na ulicy (drodze) kierunek i rodzaj jadcego pojazdu, potrafia/i, np. za pomoc wchu, okreli mijane obiekty. 6. Poznaa/a zasady poruszania si w ruchu ulicznym. Poszukiwacz Nieznanego wiata ** 1. Dowiedziaa/a si, gdzie w najbliszej okolicy mieszkaj osoby niepenosprawne. 2. Nawizaa/a kontakt z dzieckiem niepenosprawnym (rwienikiem), dowiedziaa/a si, na czym polega jego niepenosprawno. 3. Zaprosia/i zaprzyjanionego niepenosprawnego koleg na zbirk. 4. W dowolnej formie pomagaa/a niepenosprawnemu koleance/koledze. 5. Poznaa/a kilka zwrotw grzecznociowych w jzyku migowym. Odkrywca Nieznanego wiata *** 1. Poznaa/a system pomocy spoecznej w swojej gminie, odnalaza/odnalaz instytucje wspomagajce osoby niepenosprawne. 2. Wraz z zastpem przeprowadzia/i zwiad po swojej miejscowoci, odnalaz miejsca trudne do pokonania przez osoby niepenosprawne ruchowo. Przedstawia/i projekt ich likwidacji. 3. Przygotowaa/a i przeprowadzia/i kilka gier i zabaw na zbirce zastpu, w ktrej bray udzia rwnie dzieci niepenosprawne. 4. Przeprowadzia/i krtk rozmow w jzyku migowym, poznaa/a technik posugiwania si alfabetem Braillea. 5. Braa/a udzia w kwecie ulicznej, sprzeday cegieek lub innej akcji zbierania pienidzy na cele spoeczne. Dla dzieci guchych Tumacz na migi 1. Opanowaa/a jzyk migowy polski i wybrany jzyk migowy obcy w stopniu wystarczajcym do porozumiewania si w yciu codziennym. 2. Bya/by tumaczem na migi w czasie spotkania grupy guchych polskich z wycieczk guchych obcokrajowcw . 3. Odpowiedziaa/a na migi wycieczce guchych obcokrajowcw o pracy druyny, do ktrej naley. 4. Stale pogbia znajomo zunifikowanego jzyka migowego. Mwi i migam 1. Opanowaa/a jzyk migowy polski w stopniu wystarczajcym do porozumiewania si w yciu codziennym. 2. Stale pogbia znajomo zunifikowanego jzyka migowego. 3. Potrafi porozumie si swobodnie jzykiem polskim w sprawach ycia codziennego. Rozumie, co do niego mwi i jest rozumiana/ny przez syszcych. 4. Wywizaa/a si z roli tumacza na ywo podczas spotkania grupy osb guchych i grupy osb syszcych. 5. Pomoga/pomg osobie guchej, sabo mwicej, zaatwi sprawy np. w urzdzie lub dziecku guchemu porozumie si z osob doros nie znajc migw.
VI.
SPRAWNOCI DRUYN SPECJALNOCIOWYCH
CZNO Sygnalistka/sygnalista * 1. Sprawnie nadaa/a i odebraa/a telegram alfabetem Morsea za pomoc chorgiewek i latarki. 2. Podaa/a tre informacji w formie zwizego telegramu. 3. Poznaa/a zasady szyfrowania i rozszyfrowywania, posugujc si szyfrem w grach harcerskich. 4. Penia/i sub cznoci na wycieczce lub w grze polowej. 5. Przeprowadzia/i pokazowe zajcia sygnalizacji dla zastpu lub druyny. Telefonistka/telefonista ** 1. Poznaa/a dziaanie telefonu polowego, rozkrcajc go, skrcajc i podczajc go do linii. 2. Przeprowadzia/i prawidowo przewody w rnym terenie na odlego przynajmniej 500 m, lini jedno- i dwuprzewodow, podczajc do centralki 5- lub 10-numerowej kilka telefonw. 3. Nauczya/y kilku modych harcerzy prawidowego posugiwania si telefonem i centralk rczn. 4. Wymienia/i wszystkie rodki cznoci przewodowej, stosowane w yciu codziennym, podajc ich zastosowanie, zalety, wady. 5. Objania/i zasady dziaania suchawki i mikrofonu wglowego. Nasuchowiec * 1. Scharakteryzowaa/a midzynarodowy podzia pasm radiowych, suby je uytkujce. 2. Poznaa/a zakresy amatorskich pasm KF i ich wewntrzny podzia oraz podstawowe wyrazy Q-kodu i podstawowe skrty subowe. 3. Poznaa/a zasady budowy znakw rozpoznawczych i prefiksy minimum 5 pastw. 4. Obsugiwaa/a odbiornik komunikacyjny, penia/i dyur nasuchowy w pracy sieci i odebraa/a kierowany do radiogram. 5. Dokonaa/a 100 nasuchw z co najmniej 10 krajw. Radiooperatora/radiooperator ** 1. Przeprowadzia/i na stacji klubowej co najmniej 20 cznoci. 2. Poznaa/a procedur pracy amatorskiej, midzynarodowy system goskowania, sposoby budowy znakw rozpoznawczych oraz pamita prefiksy krajw ssiadujcych z Polsk, UE oraz USA. Zna organizacj krtkofalarstwa w Polsce. 3. Pracowaa/a w sieci subowej cznoci radiotelefonicznej i przekazaa/a co najmniej 20 radiogramw, zna procedur pracy subowej oraz sposb prowadzenia dokumentacji stacyjnej (radiogramy, log). 4. Poznaa/a zasady rozchodzenia si fal KF i UKF, wybraa/a waciwe miejsce w terenie dla usytuowania anteny oraz dobraa/a odpowiedni typ anteny w zalenoci od wymaganego zasigu. 5. Przygotowaa/a do pracy przenon radiostacj i przeprowadzia/i szkolenie zastpu w tym zakresie.

Radiotelegrafistka/radiotelegrafista *** 1. Odebraa/a i nadaa/a kluczem 60 znakw na minut wedug PARIS. 2. Poznaa/a minimum 20 znakw Q-kodu oraz znaki subowe dotyczce korespondencji radiowej. 3. Nawizaa/a co najmniej 20 cznoci telegrafi na radiostacji klubowej i przekazaa/a telegrafi co najmniej 10 radiogramw podczas pracy amatorskiej lub subowej. 4. Pracowaa/a co najmniej raz z terenowego stanowiska (obz, biwak), utrzymujc czno z wybranym korespondentem w macierzystej miejscowoci. 5. Wykonaa/a proste urzdzenie telegraficzne, np. generator do nauki telegrafii, wykorzystaa/a je podczas swoich zaj z zastpem. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: licencja radiooperatora w subie radiokomunikacyjnej amatorskiej klasy A, B, C i D. Elektrotechnik ** 1. Poznaa/a zasady dziaania maszyn elektrycznych: prdnicy, transformatora, prostownika, akumulatora, silnika. 2. Zna i stosuje si do przepisw BHP w pracy w zakresie prdw silnych. 3. Wykrya/y poszukujc w systematyczny sposb uszkodzenia w urzdzeniach elektrycznych codziennego uytku (lampa, elazko itp.), potrafi je naprawi. 4. Wykonaa/a poprawnie sam lub w zespole aparat, urzdzenie lub cz instalacji elektrycznej, np. napd elektryczny do modelu, owietlenie na obozie. 5. Nauczya/y modszych kolegw obsugi lub naprawy jakiego prostego urzdzenia elektrycznego. Radioamator *** 1. Wykonaa/a prosty odbiornik nasuchowy lub radiolokacyjny. 2. Korzystaa/a z prostych schematw radiowych, wytumaczya/y na ich podstawie zasad pracy urzdzenia. 3. Poznaa/a zasady racjonalnej eksploatacji sprztu elektronicznego, ktrym si posuguje, zademonstrowaa/a druynie poprawn obsug. 4. Poznaa/a i stosuje podstawowe zasady bezpieczestwa w zakresie pracy ze sprztem cznoci. 5. Poznaa/a zasady miernictwa, posugujc si miernikiem uniwersalnym i generatoremfalomierzem. Radiotropicielka/radiotropiciel * 1. Startowaa/a w radiowych owach na lisa i wytropia/i wszystkie ukryte nadajniki. 2. Przeprowadzia/i skuteczne radionamierzanie lisa i wykrelia/i jego stanowisko na mapie. Oszacowaa/a bd pomiaru. 3. Zorientowaa/a map w terenie za pomoc radionamierzania na stacje radiofoniczne rednio- i dugofalowe. 4. Przeprowadzia/i dla zastpu pokaz wykrywania nadajnika lisa w terenie. JEDZIECKIE I KAWALERYJSKIE Sanitariuszka weterynaryjna/sanitariusz weterynaryjny ** 1. Poznaa/a dokadnie budow kostnoszkieletow konia i pooenie najwaniejszych narzdw wewntrznych. 2. Potrafi zmierzy temperatur, ttno i liczb oddechw konia, zna ich prawidowe wartoci. 3. Udzielia/i pierwszej pomocy w przypadku zranienia konia, ochwatu, morzyska (kolki). 4. Zna skad apteczki weterynaryjnej i podstawowe leki i maci, zna ich zastosowanie.

Weterynarz *** 1. Zna dokadn budow konia (szkielet, pooenie narzdw). 2. Potrafi udzieli pierwszej pomocy przy zranieniu, ochwacie, kolce, zmierzy temperatur, ttno i liczb oddechw. 3. Przygotowaa/a pacjenta i rodki potrzebne do zabiegu przed przybyciem lekarza. 4. Penia/i sub weterynaryjn na obozie. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: Projektowana Odznaka Ratownika Weterynaryjnego PZJ. Szermierz * 1. Dobrze jedzi konno. 2. Poznaa/a rodzaje biaej broni i techniki wadania ni, zademonstrowaa/a podstawowe pchnicia (pieszo). 3. Poznaa/a zasady bezpieczestwa i przepisy sportowe wadania bia broni. 4. Swoje umiejtnoci zaprezentowaa/a zastpowi lub druynie. 5. Histori wybranego puku kawalerii II RP przedstawia/i w ciekawej formie klasie, druynie lub zastpowi. Lansjer ** 1. Bardzo dobrze jedzi konno. 2. Poznaa/a budow, zastosowanie i rodowd lancy. Zna kilka wzorw szabel. 3. Przygotowaa/a pokaz wadania lanc dla swojego rodowiska (druyny, szczepu), prezentujc prawidowe pchnicia i zasony, pomagaa/a w szkoleniu jedzieckim i nauczya/y wadania lanc swj zastp. 4. Rozrnia/i proporczyki 40 pukw kawalerii 20-lecia. 5. Przedstawia/i w ciekawy sposb na szerszym forum (np. w formie strony www, spotkania w domu kultury) histori wybranego puku kawalerii, uzasadniajc swj wybr i korzystajc ze rde. Szwoleer *** 1. Opanowaa/a podstawowe wiczenia woltyerskie. 2. Poznaa/a budow szabli i zasady walki z konia: cicie z w cwale, cicie glinianej gomy, cicie z gry w prawo, w prawo od ucha, z dou i z gry w lewo. Opanowaa/a pchnicia i zasony. 3. Zoya/y egzamin skadajcy si z pokazu wadania szabl konno i woltyerki. 4. Przygotowaa/a modszych kolegw do zdobycia sprawnoci szermierza lub lansjera. Nauczya/y ich musztry z szabl pieszo. 5. Potrafi prawidowo stroczy i zaoy na konia rzd wojskowy (szeregowego) wz. 36. Pomocnik podkuwacza * 1. Poznaa/a zasady postpowania w przypadku gnicia strzaki i obluzowania podkw. 2. Poznaa/a rodzaje podkw i ich przeznaczenie oraz zasady prawidowego podkuwania koni. 3. Pomagaa/a podczas rozczyszczania kopyta konia, wykonujc polecenia podkuwacza (kowala), umie prawidowo trzyma nogi konia. Podkuwacz ** 1. Poznaa/a budow anatomiczn koskiego kopyta i wystpujce w nim nieprawidowoci oraz zasad narastania rogu kopytnego. 2. Uczestniczya/y w podkuwaniu koni zdejmujc stare podkowy, prawidowo rozczyszczajc kopyto. 3. Nauczya/y modszych harcerzy i harcerki zasady trzymania ng do podkuwania i pielgnacji kopyt.

Kowal *** 1. Zna budow anatomiczn koskiego kopyta. 2. Poznaa/a narzdzia kowalskie i nauczya/y si nimi posugiwa. 3. Nauczya/y modszych harcerzy zasad obchodzenia si z koskimi kopytami podczas podkuwania (rozczyszczanie, zdejmowanie starych podkw). 4. Podkua/podku samodzielnie dwie nogi konia (pod okiem fachowca!), prawidowo dobierajc rozmiar podkowy. Stajenna/stajenny * 1. Poznaa/a podstawowe zasady bezpieczestwa pracy przy koniach. 2. Rozrnia/i stanowisko i boks, omawiajc ich wady i zalety, potrafi je prawidowo pocieli. 3. Poznaa/a zasady ywienia koni. 4. Pielgnowaa/a konia, czyszczc i siodajc go, zadajc pasz i pojc wg przyjtej kolejnoci, cielc stanowisko, sprztajc stajni. Masztalerz ** 1. Poznaa/a pasze stosowane w ywieniu koni i potrafi prawidowo uoy dzienn dawk pokarmow w zalenoci od pracy wykonanej przez konia. 2. Poznaa/a zagadnienia z zakresu hodowli koni: najwaniejsze rasy hodowlane w Polsce i na wiecie, okres trwania ciy u konia, termin przeprowadzania stanwki i odsadzania rebit. 3. Zna podstawowe narowy i naogi u koni i potrafi im zapobiega. 4. Wspopiekowaa/a si koniem przez wyznaczony czas (czyszczenie, siodanie, karmienie, pojenie, cielenie boksu/stanowiska), zachowujc zasady bezpieczestwa. Koniuszy *** 1. Kierowaa/a prac wachty stajennej na obozie lub w klubie. 2. Kierowaa/a ywieniem koni, stosujc zasady zmian pasz (pod nadzorem instruktora). 3. Opiekowaa/a si jednym lub kilkoma komi. 4. Braa/a udzia w ujedaniu modych koni pod siodem lub w zaprzgu. Adeptka jedziecka/adept jedziecki* 1. Poznaa/a budow zewntrzn, maci i odmiany koni. Wiedz t przekazaa/a swojemu zastpowi podczas zbirki. 2. Zna zasady bezpieczestwa podczas jazdy konnej i przebywania z komi i stosuje je w praktyce. 3. Poznaa/a budow sioda oglnouytkowego i rozrnia typy nachrapnikw: polski, hanowerski i meksykaski. 4. Czycia/i konia i prawidowo zakadaa/a rzd jedziecki (siodo i ogowie). Wie, jak zapobiec zapopreniu i grudzie. 5. Jedc konno, prawidowo trzymaa/a si w stpie i kusie, potrafi anglezowa na prawidow nog. Amazonka/jedziec ** 1. Poznaa/a sposoby uytkowania, typy i rasy koni w Polsce. 2. Rozrnia typy i rodzaje siode. 3. Pielgnowaa/a konia czyszczc go, przed i po jedzie. 4. Poznaa/a zasady poruszania si konno w terenie. 5. Krelia/i figury na ujedalni w kadym chodzie konia.
Amazonka doskonaa/jedziec doskonay *** 1. Potrafi udzieli pierwszej pomocy. 2. Wymienia/i gwne regiony hodowli koni na wiecie, poznaa/a zwyczaje, tradycje i piosenki jedzieckie. 3. Wykonaa/a wszelkie prace stajenne, pomagajc przy niwach lub zwzce siana, konserwujc sprzt jedziecki, zadajc pasz i sprztajc stanowiska lub boksy koni. Nauczya/y zastp podstawowych umiejtnoci w obsudze koni. 4. Poznaa/a waniejsze schorzenia koni, potrafi im zapobiec i udzieli pierwszej pomocy weterynaryjnej. 5. Wykonaa/a zwroty na przodzie i na zadzie, ustpowanie od ydki, branie przeszkody (do 100 cm), potrafi prowadzi konia kontrgalopem. 6. Uwaga: Dodatkowe wymaganie dla dziewczt: - zna budow sioda damskiego (wskazane, by potrafia na nim jedzi). Dodatkowe wymaganie dla chopcw: - zna budow rzdu wojskowego wz. 36, potrafi go poprawnie stroczy i zaoy na konia, prawidowo wsiada i zsiada na komendy. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: odznaki jedzieckie PZJ Skrnik * 1. Wyczycia/i, zmikczya/y, zakonserwowaa/a skrzane elementy ekwipunku jedzieckiego. 2. Poznaa/a podstawowe narzdzia pracy rymarskiej (igy rymarskie, szydo, ko rymarski, n, dratwa, dziurkacz), posuya/y si nimi. 3. Prawidowo przygotowaa/a dratw do szycia, szya/y na dwie igy. 4. Wszya/y oderwan sprzczk, wycia/wyci now dziurk w skrze. 5. Poznaa/a ogln budow sioda oglnouytkowego i rozrnia/i typy nachrapnikw: polski, hanowerski, meksykaski. Czeladnik rymarski ** 1. Poczya/y skr rnymi sposobami. 2. Zszya/y rozerwany kantar lub uzd, puliska lub przystuy. 3. Poznaa/a rne rodzaje rzdw jedzieckich, rozrnia rne rodzaje uprzy. 4. Wykonaa/a najprostszy kantar dla konia (np. z tamy, ze sznurka). Rymarz *** 1. Rozrnia/i rne rodzaje skry, poznaa/a ich cechy i przeznaczenie. 2. Posugujc si sprawnie narzdziami rymarskimi, poczya/y skr zastosowaa/a jedn z technik zdobienia skry. 3. Wykonaa/a kantar ze skry, ozdobia/i go wedug wasnego pomysu. 4. Nauczya/y harcerzy prostych prac rymarskich.
nitami,
Pomocnik luzaka * 1. Potrafi rozpozna 3 rne rodzaje kiezna, zna ich dziaanie. 2. Wie, czym rni si szory od chomta. 3. Opiekowaa/a si koniem podczas zawodw lub pokazu, czyszczc go, zaplatajc grzyw i ogon, pojc, karmic i cielc boks. 4. Pomagaa/a przy zaprzganiu konia, zapoznajc si z budow uytkowanej uprzy.
Luzak ** 1. Wymienia/i rodzaje uprzy i typy pojazdw rozpoznajc je na rysunkach lub zdjciach. 2. Poznaa/a zasady zaprzgania koni w pojedynk i w parze, powoc w atwym terenie. 3. Ubieraa/a konia w szory i chomto, rozrniajc prawidowo poszczeglne czci uprzy. 4. Braa/a udzia w przygotowaniach do zawodw zaprzgw, penic funkcj luzaka. Wonica *** 1. Poznaa/a budow uprzy, wie, co to jest munsztuk zaprzgowy, pehlam liverpool, fasculce itp. 2. Rozrnia/i style zaprzgw: angielski, wgierski, baagulski i inne. 3. Jedzia/i parokonnym zaprzgiem w rnorodnym terenie. 4. Prowadzia/i wz taborowy podczas rajdu konnego. 5. Potrafi opisa zasady zawodw w powoeniu. W ciekawy sposb przedstawia/i je na forum druyny. Adeptka woltyerki/adept woltyerki * 1. Bez problemu wsiada i zsiada z konia zarwno z lewej, jak i prawej strony. 2. Prawidowo wykonuje nastpujce wiczenia: - na koniu gimnastycznym: noyce, wskok, sztandar, stanie na siodle, - na stojcym koniu: 4 strony wiata, martwy Indianin, rybka w przd i w ty, - na koniu chodzcym na lony: wiczenia na rwnowag, jazda bokiem i tyem. 3. Potrafi nazwa wiczenia woltyerskie, ktre widzi (wykonywane przez kogo innego). Woltyerka/woltyer** 1. Regularnie jedzi konno (stp, kus, galop). 2. Zna zasady bezpieczestwa podczas jazdy konnej i stosuje si do nich. 3. Wykonaa/a nastpujce wiczenia: na koniu stojcym: stanie na siodle, noyce, wskok, sztandar, na koniu chodzcym na lony (stp, kus, galop): 4 strony wiata, martwy Indianin, rybka w przd i w ty. 4. Zna budow rzdu woltyerskiego. Woltyerka doskonaa/woltyer doskonay *** 1. Ukoczya/y podstawowy kurs jazdy konnej i regularnie jedzi konno. 2. Poznaa/a przepisy dotyczce bezpieczestwa wicze woltyerskich i stosuje je w praktyce. 3. Wykonaa/a nastpujce wiczenia: - na konia stojcego: wskok trzema sposobami, - na konia chodzcego na lony w stepie, kusie i galopie: wskok, zeskok, zeskok-wyskok, rybka, noyce, stanie na siodle, sztandar, przeskok przez konia; - na konia biegncego luzem: wskok. 4. Prawidowo zaoya/y rzd woltyerski. 5. Nauczya/y modszych podstawowych wicze, np. na koniu gimnastycznym.
POCZTOWE Pocztowiec ** 1. Poznaa/a zasady dziaania poczt harcerskich oraz ich histori. 2. Poznaa/a zasady kolekcjonowania zbiorw filatelistycznych. 3. Wykonaa/a poprawny projekt techniczny wydawnictw poczty harcerskiej do druku. 4. Przygotowaa/a wasne zbiory wydawnictw poczty harcerskiej do wystawy na arkuszach wystawienniczych. 5. Braa/a czynny udzia w przygotowaniu wystawy. Pocztylion*** 1. Poznaa/a zasady prowadzenia dokumentacji poczty harcerskiej i rne techniki powielania (drukowania). 2. Wykonaa/a samodzielnie klisze lub piecztk dla poczty harcerskiej (np. linoryt). 3. Zorganizowaa/a sie obsugi pocztowej na obozie lub zazie. 4. Nawizaa/a wspprac z inn poczt harcersk. 5. Poznaa/a zakres zada, jakimi zajmuje si wspczenie Poczta Polska. Pocztmistrz mistrzowska 1. Kierowaa/a co najmniej kilkoma projektami tematycznymi poczty 2. Wsppracowaa/a z Poczt Polsk, Polskim Zwizkiem Filatelistycznym i/lub odpowiedni organizacj/firm spedycyjn czy logistyczn. Kopi zawiadczenia przesaa/a do naczelnictwa poczt harcerskich ZHP. 3. Nadesaa/a wydawnictwa swojej poczty do Centralnego Archiwum Poczt Harcerskich. 4. Wyznaczya/y sobie dodatkowe zadanie mistrzowskie w porozumieniu z naczelnikiem macierzystej PH.
GRUPA: POCZTOWE Wczga nizinny **
TURYSTYCZNE
1. Spdzia/i 10 dni na wycieczkach przemierzajc pieszo szlaki nizinne. 2. Potrafi wskaza na mapie trasy trzech ostatnich wdrwek przebytych z druyn. 3. Zapoznaa/a si z publikacjami dotyczcymi atrakcji turystycznych swojego regionu (np. przewodniki, strony internetowe). Najciekawsze przedstawia/i na zbirce zastpu. 4. Uczestniczya/y w dwch kilkudniowych wycieczkach pieszych w terenie nizinnym. Wyga *** 1. Poprowadzia/i dwie wdrwki grupy po zaplanowanym przez siebie szlaku przez minimum 3 dni, pod opiek penoletniego opiekuna. 2. Zdobya/y odznak OTP w stopniu srebrnym. 3. W charakterze wyczynu odbya/y w terenie nizinnym wielogodzinn, nieprzerwan wdrwk. 4. Ukoczya/y kurs pierwszej pomocy. Uprawnienia Modzieowego Organizatora Turystyki PTTK lub Organizatora Turystyki PTTK

Wczga grski ** 1. Zdobya/y 5 szczytw wybranego pasma grskiego. 2. Spdzia/i 10 dni na caodniowych wycieczkach grskich. 3. Potrafi prawidowo wypeni ksieczk GOT. 4. Zapoznaa/a si z publikacjami dotyczcymi atrakcji turystycznych swojego regionu (np. przewodniki, strony internetowe). Zachci harcerki/harcerzy z druyny do zwiedzenia proponowanych atrakcji. Wyga grski *** 1. Zdobya/y 3 szczyty wybranych 2 pasm grskich. 2. Ukoczya/y kurs pierwszej pomocy. Stosuje zasady racjonalnego uprawiania turystyki grskiej, umie obliczy czas marszu, zna niebezpieczestwa gr. 3. Ma ekwipunek turystyczny, niezbdny do wdrwki po grach i umie go konserwowa. 4. Wykonaa/a kronik jednej lub wicej kilkudniowych wdrwek w wybranym pamie grskim, uzupenia/i j o dane z fachowej literatury i przedstawia/i j na forum druyny. 5. Bya/y na dwch obozach wdrownych w grach. Wspinacz ** 1. Zna zasady bezpiecznego wspinania si i asekuracji. 2. Zna fachow terminologi wspinaczkow (nazewnictwo sprztu, komendy, slang wspinaczkowy). 3. Poznaa/a biografi wybitnego alpinisty i przedstawia/i jej/jego sylwetk na zbirce zastpu. 4. Regularnie uczestniczy w zajciach na ciance wspinaczkowej. 5. Pod opiek instruktora pogbia swoje umiejtnoci, pokonujc coraz trudniejsze trasy. Wspinacz doskonay *** 1. Skompletowaa/a podstawowy sprzt wspinaczkowy (uprz, przyrzd asekuracyjny, karabinek, buty wspinaczkowe, karabinek, ewentualnie lina). 2. Przeczytaa/a wybran pozycj dotyczc wspinaczki skakowej. 3. Przeprowadzia/i zbirk dla zastpu lub druyny przybliajc techniki wspinaczki oraz asekuracji. 4. Systematycznie podnosi swoj sprawno fizyczn, uprawiajc wybran dyscyplin sportu. Regularnie trenuje na ciance wspinaczkowej. 5. Pod opiek dowiadczonego instruktora wspinaczki pokonaa/a tras skaln o trudnoci minimum VI. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: karta wspinacza, karta taternika. Geolog *** 1. Na podstawie swoich obserwacji i zdobytej wiedzy podczas podry i wycieczek scharakteryzowaa/a podstawowe typy krajobrazu Polski: wysokogrski, grski, wyynny, nadmorski, pojezierza i nizinny. 2. Odwiedzia/i teren wydmowy (nadmorski lub sandrowy), ogldajc meandry rzeczne i pradolin rzeki. 3. Zwiedzia/i jaskini, wie, jakie procesy j ksztatoway i potrafi nazwa podstawowe formy naciekowe. 4. Rozrnia/i kilka rodzajw ska, prezentujc harcerzom swoje zbiory kamieni. 5. Przygotowaa/a prezentacj dla zastpu/druyny z wybranego zagadnienia geologicznego.

Wiolarka/wiolarz * 1. Scharakteryzowaa/a zasady bezpieczestwa na wodzie i komendy eglarskie oraz zasady pokonywania przeszkd wodnych. 2. Wykonaa/a nastpujce czynnoci: przygotowanie kajaka, kanadyjki lub odzi wiosowej do rejsu, rozlokowanie niezbdnego adunku, wodowanie, wsiadanie i wysiadanie. 3. Wiosowaa/a na kajaku 4. Wiosowaa/a jednym i dwoma wiosami w dulkach, 5. Umie wiosowa na rubk i na pych. Kajakarka/kajakarz ** 1. Zdobya/y kart pywack. 2. Pyna/pyn 200 m kajakiem, utrzymujc kurs. 3. Uczestniczya/y w caodniowej wycieczce kajakowej, przygotowujc wczeniej kajak i wyposaenie do wyprawy. 4. Poznaa/a przepisy bezpieczestwa na wodzie, sposoby zachowania si w przypadku przewrcenia kajaka i udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym (tzn. postpowanie z toncym, udar soneczny i cieplny, oparzenia, wychodzenie organizmu). 5. Konserwowaa/a kajak przed i po sezonie, wykonujc przy tym drobne naprawy. Kajakarka turystka/kajakarz turysta *** 1. Przebya/y co najmniej trzy szlaki kajakowe, stosujc si do rdldowego prawa drogi. 2. Zna zasady i ocenia/i stan wody, nurt, mielizn i gbi. Umiejtnie zastosowaa/a je w praktyce 3. Zorganizowaa/a wycieczk wodn, przygotowujc: apteczk, ekwipunek i wyposaenie kajaka lub odzi, planujc zaprowiantowanie stosownie do warunkw zaopatrzenia na trasie. 4. Potrafi zachowa si w przypadku przewrcenia kajaka. W razie potrzeby udzieli pierwszej pomocy. 5. Wiosowaa/a w kajaku, szalupie lub odzi, wiosowaa/a na jedno i dwa wiosa, na pych i na rub. Turystka rowerowa/turysta rowerowy * 1. Zna zasady bezpiecznego poruszania si pojazdu jednoladowego po drodze. 2. Potrafi rozrni czci roweru, konserwowa je i wykona drobne naprawy. 3. Wzia/wzi udzia w rajdach rowerowych zdobywajc, co najmniej 30 punktw na KOT. 4. Poznaa/a szlaki i cieki rowerowe w pobliu miejsca swojego zamieszkania, spisaa/a je w dzienniczku turysty rowerowego do wasnego uytku. 5. Przygotowaa/a rower i ekwipunek do wyprawy (wiata, koa, apteczka, mapa). Kolarz ** 1. Zdobya/y kart rowerow lub motorowerow, umie czyta map i posugiwa si busol. 2. Zdobya/y ma brzow odznak KOT. 3. Zorganizowaa/a zbirk dla zastpu lub druyny popularyzujc turystyk rowerow, przedstawiajc na niej sprzt rowerowy i pamitki ze swoich wypraw. 4. Opracowaa/a plan i przeprowadzia/i ciekaw wycieczk z biwakowaniem, uwzgldniajc rnice wzniesie i nawierzchni oraz przygotowanie turystyczne uczestnikw wyprawy rowerowej.

Kolarz turysta *** 1. Zdobya/y ma srebrn KOT. Wzia/wzi udzia w rowerowym obozie wdrownym. 2. Przedstawia/i dziennik swoich wypraw lub inne materiay (fotografie, szkice, rysunki, itp.) dotyczce historii, osobliwoci przyrodniczych i geologicznych zwiedzanych miejscowoci. 3. Zorganizowaa/a rajd rowerowy dla druyny. 4. Poznaa/a zasady konserwacji sprztu rowerowego i propaguje t wiedz w swojej druynie. Narciarka klasyczna/narciarz klasyczny * 1. Poznaa/a dwa kroki biegowe na nartach. 2. Wykonaa/a zjazd pod bramkami z kijw, zmieniajc kierunek jazdy przestpowaniem i hamujc pugiem. 3. Rozrnia/i trzy gatunki niegu i umie przygotowa narty do rnych warunkw niegowych. 4. Wymieni olimpijskie dyscypliny narciarskie. 5. Uczestniczya/y w wycieczkach narciarskich, przebywajc jednorazowo co najmniej 5 km, a w sumie minimum 30 km. Narciarka biegowa/narciarz biegowy ** 1. Uczestniczya/y w co najmniej piciu wycieczkach narciarskich, podczas ktrych przebya/y jednorazowo minimum 10 km. 2. Opracowaa/a ciekaw tras wycieczki narciarskiej na podstawie mapy topograficznej, zaplanowaa/a ekwipunek indywidualny i zbiorowy na tras. 3. Potrafi udzieli pierwszej pomocy w wypadku narciarskim. 4. Zna zasady bezpiecznego poruszania si na nartach w terenie. Narciarka turystka/narciarz turysta *** 1. Zjedaa/a w skos i na wprost stoku, zmieniajc kierunek jazdy przestpowaniem. 2. Zjedaa/a pugiem, wykonujc uki z pugu, cristiani do stoku i od stoku oraz w ty zwrot na stoku. 3. Scharakteryzowa kombinacj klasyczn i alpejsk. 4. Zaplanowa wycieczk narciarsk, biorc pod uwag moliwoci uczestnikw. Podczas wycieczek przeby w sumie 75 km. 5. Ukoczy kurs pierwszej pomocy, przestrzega zasad poruszania si w terenie grskim w czasie zimy. Zna rejony dziaania GOPR i TOPR oraz ich telefony alarmowe, wie, jak wezwa pomoc w inny sposb (Midzynarodowy Kod Grski, race, flary).
WODNE I EGLARSKIE Zaogant * 1. Nazwaa/a czci jachtu mieczowego. 2. Zna zasady bezpiecznego zachowania si na pokadzie jachtu. 3. Okreli kurs wzgldem wiatru, wyjani zasady dziaania miecza i steru. 4. W czasie eglugi obsugiwaa/a ster, trzymaa/a agle i balastowaa/a przy przechyach odzi. Junga ** 1. Poznaa/a regulamin i zasady suby jachtowej oraz komendy eglarskie. 2. Penia/i wacht w czasie rejsu zatokowego. 3. Wykonywaa/a manewry proste i zoone jachtem dwumasztowym. 4. Klarowaa/a jacht przed i po pywaniu.

Szyper *** 1. Zna teori manewrowania jachtem mieczowym o powierzchni agla do 20 m2 i komendy eglarskie. 2. Wykonaa/a proste i zoone manewry jachtem mieczowym. 3. Penia/i funkcje zaogi na wszystkich stanowiskach manewrowych. 4. Braa/a udzia w kilku wielodniowych rejsach eglarskich. 5. Zna zasady bezpieczestwa podczas rejsu, potrafi udzieli pomocy toncemu, przy udarze sonecznym i cieplnym oraz przy wychodzeniu organizmu. Potrafi wezwa pomoc znajdujc si na wodzie, zna numer telefonu alarmowego WOPR. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: patent eglarza jachtowego, patent sternika jachtowego. Szkutnik * 1. Poznaa/a zasady budowy jachtw, konstrukcj odzi i nazewnictwo jej czci oraz rodzaje poszycia, drzewca, osprztu, olinowania i oaglowania. 2. Zna konstrukcj piciu najczciej uywanych odzi aglowych. 3. Braa/a udzia w zabezpieczaniu sprztu wodnego przed zim. 4. Wykonaa/a sploty lin mikkich, zeszlifowaa/a na rwno laminowany element. 5. Malowaa/a elementy jachtu farbami rozpuszczalnikowymi zadbaa/a o narzdzia po zakoczeniu malowania. Bosman ** 1. Poznaa/a zasady bezpieczestwa podczas prac bosmaskich w porcie i w czasie pywania. 2. Zna konstrukcj i budow najpopularniejszych typw odzi aglowych i wiosowych. 3. Remontowaa/a sprzt eglarski naprawiajc rwnie uszkodzenia agli. 4. Zacumowaa/a jacht w rnych warunkach, stosujc podstawowe wzy. Sygnalista morski * 1. Rozpoznaa/a polskie bandery i flagi: marynarki wojennej i handlowej, PZ, klubowe z jednostki pywajcej. 2. Poznaa/al zasady ceremoniau morskiego i etykiety jachtowej. 3. Poznaa/a zasady wywieszania banderek odwiedzanych pastw oraz flag kodu MKS przy wejciu do obcego portu. 4. Wezwaa/a pomoc wg MPZZM. Mody nawigator * 1. Zna instrumenty nawigacyjne. 2. Umie odczyta gboko na mapie, wysoko latarni. 3. Zna zasad podziau kuli ziemskiej z siatk geograficzn. 4. Zmierzy szybko jachtu i gboko wody. 5. Porwna wskazanie kompasu jachtowego, a kompasu wniesionego i trzymanego w rnych miejscach. Nawigator ** 1. Potrafi odczyta z mapy dugo i szeroko geograficzn wskazanego punktu oraz zaznaczy punkt o podanych wsprzdnych. 2. Potrafi odczyta z mapy morskiej odlego midzy dwoma wskazanymi punktami. 3. Potrafi wyznaczy pozycj obserwowan z dwch namiarw (rzeczywistych) jednoczesnych. 4. Potrafi prowadzi nawigacj zliczeniow i przenie pozycj zliczon na okrelon pozycj obserwowan. 5. Potrafi prawidowo opisa na mapie czynnoci z pkt. 34.

Nawigator morski *** 1. Odczytaa/a z mapy morskiej: przebieg farwaterw, wystpujce przeszkody nawigacyjne i warto deklinacji w roku. 2. Zmierzya/y szybko logiem burtowym i gboko sond rczn. 3. Posugiwaa/a si polskimi locjami i spisem wiate. W nocy na podstawie widocznych wiate okrelia/i sw pozycj. 4. Wykrelia/i na mapie namiary, zaznaczajc pozycj obserwowan oraz kursy, odkadajc przebyt drog i zaznaczajc pozycj zliczon Przeliczya/y kursy i namiary kompasowe na rzeczywiste, dokonaa/a zapisw w dzienniku jachtowym. 5. Prowadzia/i zliczeniwk podczas rejsu; po okreleniu rnicy pozycji obserwowanej i zliczonej (np. po nocy) potrafia/i j wytumaczy. Uprawnienia: modszy ratownik WOPR WSPLNE DLA WODNYCH, EGLARSKICH I LOTNICZYCH Aspirant meteorologiczny * 1. Potrafi zauway nadchodzcy szkwa (burz). 2. Potrafi wyjani zjawisko rosy: naturalnej i na okularach po wejciu zim do ciepego pomieszczenia. 3. Potrafi rozpozna i nazwa chmury deszczowe. Meteorolog ** 1. Potrafi oceni si wiatru w skali Bouforta (lub m/s). 2. Na planie akwenu szkoleniowego (lub strefy pilotaowej) zaznaczya/y lokalne, specyficzne obszary wiatrowe (oraz prdy wstpujce). 3. Potrafi nazwa widoczne na niebie chmury i powiedzie, skd si wziy (jak powstay) i co zwiastuj. 4. Rozpoznaa/a rne rodzaje chmur i okrelia/i ich wysoko. Rozrnia rodzaje mas powietrza. Mody synoptyk *** 1. Potrafi po ukadzie chmur i innych zjawiskach okreli sytuacj baryczn (np. nadchodzi front ciepy). 2. Potrafi rozpozna moment przejcia frontu i poda przewidywany rozwj sytuacji meteorologicznej. 3. Potrafi odebra i wyjani specjalistyczn (morsk, lotnicz) prognoz pogody; wie, jak do niej dotrze. 4. Przyjmie i zapisze telefoniczn prognoz pogody. 5. Przeprowadzia/i obserwacje meteorologiczne i zapisywaa/a wyniki pomiarw co najmniej przez 2 tygodnie. Synoptyk mistrzowska 1. Na podstawie mapki synoptycznej potrafi sporzdzi krtkoterminow prognoz. 2. Zna typowe trasy niw i statystyczny rozkad kierunkw wiatru na terenie Polski w rnych porach roku. 3. Potrafi odebra i zrozumie prognoz meteo w jzyku obcym. 4. Potrafi odczyta i zinterpretowa prognoz NAVTEX lub ATIS. 5. Potrafi zinterpretowa zarejestrowany przez siebie barogram w odniesieniu do panujcych wwczas warunkw meteorologicznych.

LOTNICZE Modelarka kartonowa/modelarz kartonowy * 1. Wyjani, jakie siy dziaaj na szybowiec w locie. 2. Wywaya/y i wyregulowaa/a latajcy kartonowy model szybowca, aby wykona lot prosty. 3. Na modelu zademonstrowaa/a dziaanie sterw i lotek. 4. Wykonaa/a z papieru strza i gobia oraz model latajcy szybowca z kartonu bez uycia kleju. 5. Braa/a udzia w zawodach kartonwek. Modelarka redukcyjna/modelarz redukcyjny ** 1. Rozpoznaje pi najwaniejszych typw polskich szybowcw i 10 typw uywanych w Polsce samolotw. 2. Wykazaa/a si znajomoci nazw czci samolotu, wyjania/i dziaanie sterw. 3. Zbudowaa/a latajcy model sylwetkowy (tj. o sylwetce istniejcego samolotu lub szybowca) z kartonu lub styropianu na proc lub na wdk oraz braa/a udzia w zawodach akrobacji modeli. 4. Skleia/i estetycznie plastikowy model z gotowego zestawu oraz prawidowo umiecia/i na nim znaki i numery. 5. Wzia/wzi udzia w konkursie modeli samolotw z tworzyw sztucznych lub zademonstrowaa/a swe modele w zastpie. Modelarka konstruktorka/modelarz konstruktor *** 1. Rozpoznaje typy wspczesnych szybowcw, samolotw i migowcw polskiej konstrukcji i uywanych w Polsce oraz najwaniejsze zagraniczne. 2. Rozpoznaje rodzaje drewna i tworzyw sztucznych (styropian, polistyren, szko organiczne), potrafi je klei i obrabia. 3. Zbudowaa/a trzy modele z drewna lub kartonu, wiernie oddajce wygld samolotw lub sklei 5 modeli plastikowych, estetycznie i prawidowo je malujc. 4. Wykazujc si znajomoci zasad rysunku technicznego narysowaa/a plan samolotu, ktrego model zbudowaa/a, uzupeniajc go o szczegy konstrukcji i malowania wg fotografii. 5. Opowiedziaa/a o dziejach, konstrukcji i osigniciach samolotw, migowcw, szybowcw, ktrych modele zbudowaa/a. Konstruktorka latawcw/konstruktor latawcw * 1. Rozpoznaje rne rodzaje latawcw, wie, jaka jest konstrukcja kadego z nich i jakie miay zastosowanie dawniej i dzi. 2. Wyjania/i, jakie siy dziaaj na latawce w locie i od czego zaley prawidowy lot. 3. Potrafi wyregulowa latawiec, aby prawidowo wzbija si w powietrze i lata. 4. Zbudowaa/a dwa latawce paski i skrzynkowy; zbudowaa/a wycig do latawca i go zastosowaa/a. 5. Uczestniczya/y ze swym latawcem w zawodach latawcowych, np. z okazji wita Latawca.

Radiomodelarka/radiomodelarz ** 1. Zna przynajmniej dwa systemy zdalnego sterowania; wie, czym one si charakteryzuj. Wie, jak rol w urzdzeniu zdalnie sterowanym speniaj przekaniki elektromechaniczne, czujniki i silniki elektryczne. 2. Wyjania/i, gdzie i na jakich warunkach mona uzyska zezwolenie na budow urzdze nadawczo-odbiorczych do sterowania radiomodelarskiego. 3. Narysowaa/a i objania/i schemat blokowy jednokanaowego nadajnika i odbiornika sterowania falami radiowymi. 4. Zademonstrowaa/a na zbirce zastpu lub druyny funkcjonowanie zestawu zdalnego sterowania modeli, wyjania/i kolegom, na czym ono polega. 5. Przeprowadzia/i pokaz akrobacji lotniczej z wykorzystaniem zestawu zdalnego sterowania. Konstruktorka lotnicza/konstruktor lotniczy *** 1. Opowiedziaa/a o kilku najnowszych osigniciach techniki lotniczej, rnych dowiadczalnych rodzajach samolotw i rnych ukadach aerodynamicznych samolotw. Objania/i zasady lotu rnych rodzajw statkw latajcych. 2. Wyjania/i, jak rol speniaj poszczeglne elementy konstrukcyjne i urzdzenia aerodynamiczne samolotw. 3. Objania/i, do czego suy wirnik ogonowy migowca oraz jak si steruje migowcem. Wywaya/y i wyregulowaa/a model o ukadzie nietypowym: kaczki lub bezogonowca. 4. Zbudowaa/a model latajcy o ukadzie nietypowym: kaczki lub bezogonowca. 5. Zbudowaa/a model dowiadczalny wasnego pomysu dowolnego statku powietrznego (np. migowiec, pionowzlot, samolot skrconego startu, poduszkowiec) lub ze specjalnymi urzdzeniami aerodynamicznymi (sploty, zaburzacze, hamulce aerodynamiczne, interceptory zamiast lotek itp.) i zademonstrowaa/a jego dziaanie. Mody baloniarz * 1. Wyjania/il zasady unoszenia si balonu w powietrzu oraz budow balonu sportowego. 2. Rozpoznaje rodzaje balonw i zna ich zastosowanie. 3. Stosuje przepisy bezpiecznego wypuszczania balonw na ogrzane powietrze. 4. Zbudowaa/a razem z kolegami balon z bibuki na ogrzane powietrze. 5. Braa/a udzia w pokazie wypuszczania balonu na ogrzane powietrze lub w zawodach balonw. Technik balonowy ** 1. Opowiedziaa/a o dziejach baloniarstwa w Polsce i na wiecie, wykazujc si ich dobr znajomoci. 2. Rozpoznaa/a rne rodzaje balonw oraz wykaza si znajomoci ich budowy, teorii lotu oraz sposobw kierowania nimi. 3. Wykazaa/a si umiejtnoci obsugi balonu na ogrzane powietrze przy starcie. 4. Braa/a czynny udzia w przygotowaniach do wzlotu balonu. 5. Jako pasaer wykonaa/a lot balonem na ogrzane powietrze. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: uprawnienia kolejnych klas pilotw i mechanikw balonowych wg przepisw Urzdu Lotnictwa Cywilnego i Aeroklubu Polskiego. Aspirant szybowcowy * 1. Omwia/i najwaniejsze fakty z historii sportu szybowcowego i najwiksze osignicia w tej dziedzinie. 2. Wie, w jakich konkurencjach odbywaj si szybowcowe loty wyczynowe, zna nazwiska polskich szybownikw, zdobywcw Medalu Lilienthala. 3. Wyjania/i, jakie wymagania pod wzgldem zdrowia, cech psychicznych i cech charakteru stawiane s pilotowi. Zna i stosuje zasady higieny lotniczej. 4. Wie, jak wygldaj odznaki szybowcowe i jakie wymagania trzeba na nie speni.

5. Rozpoznaje rodzaje i typy szybowcw produkowanych w Polsce. Prawidowo nazwaa/a poszczeglne elementy konstrukcji szybowca i potrafi okreli ich rol w czasie lotu szybowca lub modelu. Moda szybowniczka/mody szybownik ** 1. Wie, jakie siy dziaaj na szybowiec w locie i jakie warunki sprzyjaj lotom szybowcowym. W terenie lub na mapie wskae, gdzie powstaj prdy wznoszce. 2. Zna zasady bezpieczestwa obowizujce na starcie szybowcowym. Penia/i funkcj dyurnego i chronometraysty na starcie. 3. Uczestniczya/y w wykadaniu, wyhangarowywaniu i transporcie szybowca, wykadaniu znakw startowych i przygotowywaniu szybowca do lotu samodzielnie podpinaa/al lin holownicz i wypuszczaa/a szybowiec przy starcie. 4. Zapoznaa/a si z przynajmniej jedn ksik o tematyce szybowcowej. 5. Wykonaa/al lot pasaerski szybowcem. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: uprawnienia kolejnych klas pilotw i mechanikw szybowcowych wg przepisw Urzdu Lotnictwa Cywilnego i Aeroklubu Polskiego. Aspirant lotniczy * 1. Wymienia/i wymagania zdrowotne i psychiczne stawiane lotnikom. Zna warunki przyjcia na szkolenia lotnicze (wiek, wyksztacenie) i gwne rodzaje pracy w lotnictwie. 2. Zna nazwy gwnych czci samolotu. 3. Rozpoznaje polskie odznaki lotnicze cywilne i wojskowe. 4. Potrafi porusza si po lotnisku zgodnie z obowizujcymi zasadami i rozpoznaje znaki startowe. 5. Odbya/y lot pasaerski samolotem sportowym lub turystycznym. Mody lotnik ** 1. Okrelia/i nawigacyjn prdko, meteorologiczny kierunek i prdko wiatru oraz moliwoci latania w danych warunkach. 2. Zna przeznaczenie dwigara, kesonu, wrgi, ebra, okucia i pokrycia. 3. Scharakteryzuje rnice w konstrukcji kratownicowej i pskorupowej. 4. Zademonstruje ruchy sterami samolotu i opisze gwne przyrzdy pokadowe. 5. Wskae podstawowe typy silnikw lotniczych oraz najpopularniejszych producentw. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: uprawnienia kolejnych klas pilotw i mechanikw samolotowych wg przepisw Urzdu Lotnictwa Cywilnego i Aeroklubu Polskiego. Obserwatorka lotnicza/obserwator lotniczy * 1. Rozpoznaje zasadnicze rodzaje statkw powietrznych, zna ich prawidowe nazwy oraz podzia samolotw wedug ich przeznaczenia i budowy. 2. Zna meteorologiczne warunki odbywania lotw dziennych i nocnych, zasady obserwacji nieba oraz zasad dziaania urzdze radiolokacyjnych. 3. Zna sygnay alarmowe obrony cywilnej oraz wie, jak si zachowa po ich usyszeniu. 4. Zmierzya/y wysoko lotu samolotu za pomoc lornetki polowej oraz oceni na oko w przyblieniu wysoko, na jakiej leci samolot, jego prdko i kierunek lotu. 5. Potrafi rozpozna najwaniejsze polskie i zagraniczne samoloty (co najmniej 15 typw) cywilne i wojskowe oraz rozrni znaki rozpoznawcze i rejestracyjne samolotw przynajmniej 10 pastw. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: patent obserwatora lotniczego.

Sprawno mistrzowska pokadowego. lub odznaka/uprawnienie: patent aspiranta-nawigatora
Aspirant lotniarz * 1. Wyjania/i zasady lotu i pilotau lotni. 2. Wykazaa/a, e zna siy dziaajce na lotni w locie i wie, w jakich warunkach mona wykonywa loty. Zna podstawowe zasady wykonywania lotw. 3. Rozrnia/i przynajmniej 3 rodzaje uprzy dla pilotw lotniowych i ich zastosowanie. 4. Opowiedziaa/a o najwaniejszych faktach z historii lotniarstwa i sportu lotniarskiego. 5. Wymienia/i, jakie najwaniejsze zawody lotniowe s organizowane w Polsce. Moda lotniarka/mody lotniarz ** 1. Okrelia/i kierunek i prdko wiatru wzgldem zbocza oraz moliwoci latania w danych warunkach. 2. Zademonstrowaa/a i wyjania/i kolegom zasady sterowania lotni. 3. Braa/a udzia w skadaniu i rozkadaniu lotni i przygotowaniu jej do lotw. Prawidowo zaoya/y i przypia/przypi uprz do lotni. 4. Wykonaa/a wiczenia przygotowawcze do wstpnego szkolenia w pilotau lotni (rozbieg i dobieg z lotni, utrzymanie lotni w ou wiatru, lot latawcowi na uwizi). Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: uprawnienia kolejnych klas pilotw wg przepisw Urzdu Lotnictwa Cywilnego i Aeroklubu Polskiego. Dyurna startu spadochronowego/dyurny startu spadochronowego ** 1. Zna przepisy organizacji skokw spadochronowych w zakresie obowizujcym skoczkw-uczniw. 2. Zna obowizki dyurnego startu spadochronowego i zrzutowiska, a take obowizki i zakres uprawnie osb funkcjonujcych na starcie spadochronowym. 3. Zna wszystkie obowizujce znaki i sygnay uywane podczas prowadzenia skokw spadochronowych. 4. Potrafi w terenie i na podstawie mapy dokona wyboru ldowiska i zrzutowiska oraz okreli, jakim warunkom powinno odpowiada. 5. Penia/i obowizki dyurnego lub pomocnika dyurnego na starcie spadochronowym lub zrzutowisku, wykadaa/a znaki, dokonywaa/a pomiaru wiatru anemometrem, okrelaa/a jego kierunek meteorologiczny i nawigacyjny. Sprawno mistrzowska lub odznaka/uprawnienie: uprawnienia ukadacza i technika spadochronowego. Uprawnienie: Harcerski Znak Spadochronowy, tytu, klasy i licencja skoczka spadochronowego.
STRAACKIE Straak * 1. Zna stopnie PSP oraz stopnie funkcyjnych OSP. 2. Wymieni podstawowe przyczyny powstawania poarw. 3. Szybko ubiera si w osobiste uzbrojenie straaka. 4. Zna rodzaje i wyposaenie wy oraz sprzt do ich obsugi i zasady konserwacji. 5. Wsplnie z zastpem budowaa/a lini wow.

Mechanik sprztu poarniczego ** 1. Zna zasady dziaania, budow i obsug motopompy. 2. Sprawnie posuguje si ganic, hydronetk, kocem ganiczym, bosakiem, sprztem burzcym i tumic. 3. Potrafi wymieni rodki transportowe uywane przez strae poarne. 4. Potrafi rozwin skrty okrele samochodw straackich. 5. Potrafi udzieli pierwszej pomocy w przypadku oparzenia i poraenia prdem. Straak ratownik *** 1. Potrafi zebra informacje o stanie zaopatrzenia miejscowoci w wod oraz ustali najdogodniejsze miejsce na ustawienie motopompy. 2. Zna rodzaje prdw ganiczych wodnych. 3. Kierowaa/a budow linii wowej oraz gaszeniem przez zastp ognia podczas wicze. 4. Ukoczya/y kurs pierwszej pomocy. 5. Prowadzia/i subow korespondencj radiow uywajc kryptonimw.
HARCERSKA SUBA GRANICZNA Straniczka granicy/stranik granicy * 1. Zna podstawowe zadania Stray Granicznej i jej struktur. 2. Zna numer telefonu do najbliszej jednostki SG. 3. Zna przebieg linii granicy w rejonie zamieszkania i potrafi wskaza jej charakterystyczne punkty. 4. Potrafi skrycie obserwowa innych, samemu nie bdc widzianym; umie sporzdzi meldunek z zaobserwowanych zdarze. 5. Potrafi wymieni nazwy kilku miejscowoci na terytorium pastwa ssiedniego w rejonie zamieszkania Tropiciel ladw ** 1. Umie rozpoznawa lady ludzi okrelajc: ich wiek, kierunek marszu, dugo kroku i sposb poruszania si. 2. Przeprowadzi wywiad z funkcjonariuszem SG na temat rozpoznawania i zabezpieczania ladw. 3. Przeprowadzi w terenie zajcia dla zastpu z rozpoznawania ladw. 4. Samotnie spdzi w terenie 8 godzin, opisujc lady ujawnione na drogach dojazdu do linii granicy. 5. Sporzdzi odlew gipsowy ladu czowieka. Pogranicznik *** 1. Zna podzia pogranicza (pas drogi granicznej, strefa nadgraniczna). 2. Umie wymieni elementy suby granicznej. 3. Zna struktur Stray Granicznej. 4. Potrafi wymieni nazwy przej granicznych we wasnym wojewdztwie. 5. Zna podstawowe fakty z historii polskich formacji granicznych.

System Sprawnosci - Zestaw Uzupelniajcy

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

System Sprawnosci - Zestaw Uzupelniajcy

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

SPRAWNOCI ZESTAW UZUPENIAJCY

WSPIERAJCE PROGRAM ZHP BARWY PRZYSZOCI

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

WSPIERAJCE WYCHOWANIE DUCHOWE I RELIGIJNE

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

SPRAWNOCI DODATKOWO WSPIERAJCE DZIAANIA WYCHOWAWCZE W DRUYNACH INTEGRACYJNYCH I NIEPRZETARTEGO SZLAKU

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

SPRAWNOCI DRUYN SPECJALNOCIOWYCH

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

GRUPA: POCZTOWE Wczga nizinny **

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Materiay przygotowane na potrzeby kurs zastpowych ZAWIERUCHA

Vous aimerez peut-être aussi