Druk nr 476

Warszawa, 28 maja 2012 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Minister Zdrowia MZ-PZ-O-404-5504-288/MK/12 Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowna Pani Marszaek W zwizku z wymogiem ustawowym, okrelonym w art. 9 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych (Dz.U. Nr 143, poz.1200, z pn. zm.), dotyczcym przekazania przez Ministra Zdrowia do dnia 31 maja danego roku Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej rocznego sprawozdania z realizacji Programu za poprzedni rok kalendarzowy, harmonogramu zada wykonywanych w ramach Programu na kolejny rok budetowy oraz kierunkw realizacji Programu na nastpne dwa lata, przekazuj Pani Marszaek:

Sprawozdanie z realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w roku 2011.

oraz przyjty przez Rad Ministrw w dniu 14 lutego 2012 r. w formie uchway nr 19/2012:

Harmonogram zada wykonywanych w ramach programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych w roku 2012 wraz z kierunkami realizacji zada tego programu na lata 2013 i 2014.

Jednoczenie przesyam w zaczeniu suplement do przedmiotowego sprawozdania, zawierajcy zbiorcz informacj o realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w 2011 r. i osignitych w ramach powyszego wynikach i efektach. Z powaaniem z up. Ministra Zdrowia Podsekretarz Stanu (-) Agnieszka Pachciarz

MINISTER ZDROWIA

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI
NARODOWEGO PROGRAMU ZWALCZANIA CHORB NOWOTWOROWYCH W ROKU 2011.

Podstawa prawna: art. 9 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325)

WARSZAWA 2012

Wstp i oglne informacje na temat Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych Realizacja Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325) rozpocza si z dniem 1 stycznia 2006 r. Gwne cele Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych to przede wszystkim: zahamowanie wzrostu zachorowa na nowotwory; osignicie rednich europejskich wskanikw w zakresie wczesnego wykrywania nowotworw. Zgodnie z ustaw z dnia 1 lipca 2005r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych w ramach programu podejmuje si dziaania dotyczce w szczeglnoci: rozwoju profilaktyki pierwotnej nowotworw zoliwych, w tym zwaszcza zalenych od palenia tytoniu i niewaciwego ywienia; wdroenia populacyjnych programw wczesnego wykrywania, a w szczeglnoci raka szyjki macicy, piersi, jelita grubego oraz wybranych nowotworw u dzieci; zwikszenia dostpnoci do metod wczesnego rozpoznawania oraz wdroenia procedur zapewnienia jakoci diagnostyki i terapii nowotworw; standaryzacji procedur leczenia napromienianiem; uzupenienia oraz wymiany wyeksploatowanych urzdze do radioterapii i diagnostyki nowotworw; upowszechnienia metod leczenia skojarzonego raka puca; rozwoju i upowszechniania wspczesnych metod rehabilitacji chorych, ograniczania odlegych nastpstw leczenia oraz opieki paliatywnej w onkologii; rozwoju i upowszechnienia nauczania onkologii w ksztaceniu przed i podyplomowym lekarzy, lekarzy dentystw, pielgniarek, poonych i przedstawicieli innych zawodw medycznych; poprawy dziaania systemu zbierania danych o stopniu zaawansowania nowotworw; upowszechniania wiedzy w spoeczestwie na temat profilaktyki, wczesnego rozpoznawania i leczenia nowotworw. Zgodnie z przepisami cytowanej ustawy, podstawowym trybem wyboru realizatorw jest konkurs ofert, przeprowadzany przez ministra waciwego do spraw zdrowia. Zadania Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych W ramach Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w roku 2011 realizowanych byo 12 zada (Zacznik nr 1). Zadania przyjte do realizacji w ramach Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w roku 2011 byy pozytywnie zaopiniowane przez Rad do Spraw Zwalczania Chorb Nowotworowych organ opiniodawczo-doradczy ministra waciwego do spraw zdrowia w sprawach programu, powoany na podstawie ww. ustawy. Zadania Narodowego programu realizowane byy zgodnie z Uchwa Nr 24/2011 Rady Ministrw z dnia 1 marca 2011 r. w sprawie harmonogramu zada wykonywanych w ramach programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych w roku 2011 oraz kierunkw realizacji zada tego programu na lata 2012 i 2013. 2

Realizatorzy zada Narodowego programu zostali wybrani w drodze postpowania konkursowego prowadzonego w roku 2011, z tym e realizatorzy zada inwestycyjnych oraz realizatorzy niektrych zada profilaktycznych (Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego oraz Program opieki nad rodzinami wysokiego dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe Modu I i II) zostali wybrani w roku 2010 na lata 2010-2011, a realizatorzy zada pn. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy oraz Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi zostali wybrani w roku 2010 na lata 20112015, tj. do koca realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych. Nakady finansowe przeznaczone na realizacj Narodowego programu w roku 2011 rodki zaplanowane na realizacj Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych okrelone w programie zaakceptowanym przez Kierownictwo Ministerstwa Zdrowia w lutym 2011 roku wynosiy 250 000 000 z. W ramach realizacji Narodowego programu, po dokonaniu stosownych przesuni i zmian rodkw pomidzy poszczeglnymi jego zadaniami oraz po zwikszeniu budetu programu o rodki finansowe w wysokoci 13 674 mln z (przesunite z programw wieloletnich na podstawie uchway Rady Ministrw z dnia 8 grudnia 2011 r.), a take o rodki finansowe w wysokoci 203 500 z (przesunite z programu zdrowotnego pn.: Program bada przesiewowych noworodkw w Polsce na lata 2009-2014 w dniu 20 grudnia 2011 r.) ostatecznie w roku 2011 byo realizowanych 346 umw na kwot w wysokoci 263 821 301,84 z, w tym: 203 674 000 z stanowiy rodki majtkowe a 60 147 301,84 z stanowiy rodki biece. Ostatecznie do 31.12.2011 r. wydatkowana w ramach Narodowego programu czna kwota wyniosa 259 232 670,02 z, w tym: 201 218 058,84 z - rodki majtkowe i 58 014 611,18 z - rodki biece. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych, planowane nakady na realizacj dziaa profilaktycznych z zakresu wczesnego wykrywania chorb nowotworowych musiay stanowi 10% oglnej wartoci rodkw przeznaczonych na program. W roku 2011 na profilaktyk zostao przeznaczonych 49 545 806,27 z z budetu ministra waciwego do spraw zdrowia, nie liczc rodkw, ktre przeznaczy Narodowy Fundusz Zdrowia na realizacj programw profilaktycznych w dziedzinie onkologii. rodki finansowe przeznaczone w roku 2011 przez NFZ na badania profilaktyczne raka piersi to kwota w wysokoci 89 444 920 z, natomiast na badania profilaktyczne raka szyjki macicy wynosiy 19 248 102 z. Pomimo prowadzenia przez Ministerstwo Zdrowia biecego monitorowania umw na realizacj programw inwestycyjnych i profilaktycznych, w szczeglnoci: raka piersi, raka szyjki macicy i raka jelita grubego oraz dokonywania stosownych przeniesie rodkw finansowych pomidzy poszczeglnymi dziaaniami wyej wymienionych programw, nie udao si zapewni penego wykorzystania rodkw finansowych, pozostaa niewykorzystana kwota w wysokoci 4 588 631,82 z. Nie wszyscy wykonawcy zada, przede wszystkim profilaktycznych, zgaszali zagroenie wykorzystania przyznanych im rodkw pomimo wystosowania do nich oficjalnych zapyta w tym zakresie. W ramach programw profilaktycznych dopiero przy ostatecznym

rozliczaniu umw, dua liczba realizatorw, pomimo nie zgaszania zagroenia realizacji zadania, wykazaa wykonanie mniejsze ni byo okrelone w umowie. Niewykorzystanie rodkw przez realizatorw w ramach realizowanych zada inwestycyjnych w stosunku do wartoci zawartych umw spowodowane byo rwnie tym, i w trakcie postpowa przetargowych realizatorzy uzyskiwali nisze ni zostay okrelone w umowach (na podstawie zgosze ofertowych) ceny zakupu specjalistycznych urzdze i sprztu. Ponadto niepene wykorzystanie rodkw w ramach zadania pn. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii byo spowodowane pnym przesuniciem rodkw finansowych w wysokoci 13 674 mln z z programw wieloletnich. Mimo tego by to trzeci, po 2010 i 2007, rok jeli chodzi o wysoko wydatkowanych rodkw na radioterapi. Realizowane w ramach Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych zadania mona przyporzdkowa do 5 grup: I. Programy profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworw II. Programy inwestycyjne III. Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw IV. Programy edukacyjne V. Pozostae programy Ad. I. Programy profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworw: 1. Prewencja pierwotna nowotworw. 2. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. 3. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi. 4. Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego. 5. Program opieki nad rodzinami wysokiego, genetycznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe z podziaem na trzy moduy. Ad. II. Programy inwestycyjne: 6. Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw. 7. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce Doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii. 8. Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii. 9. Program doskonalenia diagnostyki i leczenia biaaczek u dorosych w Polsce, z dostosowaniem do zalece Unii Europejskiej i wsppracy z European Leukemia Net. Ad. III Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw: 10. Programy poprawy jakoci diagnostyki leczenia nowotworw u dzieci. 1) Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci. 2) Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce guzw litych u dzieci. 3) Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce choniakw zoliwych u dzieci. 4) Kontynuacja i modyfikacja ujednoliconego programu diagnostyki i kompleksowego leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego (OUN) u dzieci. 5) Kontynuacja programu oceny jakoci ycia i stanu zdrowia dzieci i modziey po zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym. 4

6)

Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych koci.

Ad. IV. Programy edukacyjne: 11. Szkolenie lekarzy specjalistw w dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym. Ad. V. Pozostae programy: 12. Poprawa dziaania systemu zbierania i rejestrowania danych o nowotworach. Gwne dziania podejmowane w ramach poszczeglnych zada Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych to: Dziaania na rzecz zmiany wiadomoci spoecznej w szczeglnoci w zakresie propagowania postaw prozdrowotnych oraz profilaktyki nowotworw zoliwych. Nadzr i koordynacja nad realizacj skryningw populacyjnych wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy (profilaktycznych bada mammograficznych i cytologicznych kontraktowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia), w tym: prowadzenie wysyki imiennych zaprosze do kobiet objtych programem, dziaania na rzecz poprawy zgaszalnoci, szkolenia specjalistyczne dla personelu biorcego udzia w skryningach populacyjnych, kontrola jakoci profilaktycznych bada cytologicznych i mammograficznych. Nadzr i koordynacja programu bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego. Realizacja wiadcze opieki zdrowotnej, tj. bada kolonoskopowych w ramach Programu bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego oraz bada realizowanych w ramach Programu opieki nad rodzinami wysokiego, genetycznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe. Koordynacja i nadzr nad realizacj programu Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii oraz realizacja programu bada przesiewowych wczesnego wykrywania raka puca z wykorzystaniem CT. Zakup sprztu specjalistycznego dla potrzeb radioterapii, diagnostyki nowotworw (w szczeglnoci MRI), zakup sprztu specjalistycznego dla potrzeb diagnostyki i leczenia raka puca oraz biaaczek. Weryfikacja bada diagnostycznych realizowanych w leczeniu nowotworw u dzieci oraz zakup endoprotez dla dzieci, wszczepianych w celu ograniczenia niepenosprawnoci modych pacjentw po przebytym leczeniu nowotworw zoliwych koci. Dziaania majce na celu popraw wykrywalnoci i skutecznoci leczenia onkologicznego poprzez realizacj Programu szkolenia lekarzy specjalistw dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym. Dziaania na rzecz poprawy funkcjonowania systemu gromadzenia i rejestrowania danych o nowotworach w szczeglnoci na rzecz poprawy kompletnoci danych o nowotworach wykrywanych u pacjentw w naszym kraju.

Poniej prezentujemy opisy poszczeglnych zada Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych wraz z ich celami i uzyskanymi efektami oraz informacj na temat wydatkowanych rodkw finansowych. I. Programy profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworw (poz. 1-5) Ad. 1. Prewencja pierwotna nowotworw I. Cele programu Celem programu jest edukacja spoeczestwa w kierunku popularyzacji postaw prozdrowotnych poprzez upowszechnienie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, organizacj kampanii medialnych, edukacyjnych, popularyzacj i upowszechnianie wiedzy na temat profilaktyki nowotworw. II. Opis programu W zwizku z faktem, e wok problemu raka funkcjonuje w spoeczestwie wiele stereotypw i sprzecznych obiegowych przekona, panuje dezorientacja odnonie rzeczywistych przyczyn i moliwoci zapobiegania chorobom, wydawao si zasadnym by podejmowane w programie zadania ukierunkowane byy na przebudowanie wiadomoci polskiego spoeczestwa poprzez dostarczenie rzetelnej, uporzdkowanej wiedzy na temat rzeczywistych czynnikw przyczynowych powstawania nowotworw oraz wpywu czynnikw stylu ycia na ryzyko zachorowania. Realizacja programu Prewencja pierwotna nowotworw odbywaa si we wsppracy z Centrum Onkologii Instytutem im. Marii Skodowskiej Curie w Warszawie, ktry wraz z orodkami regionalnymi podejmowa nastpujce dziaania: dziaania wydawnicze: druk Kodeksu Walki z Rakiem i towarzyszcych materiaw edukacyjnych, plakatw; dziaania medialne: organizacja konferencji prasowych, organizacja warsztatw dot. czynnikw ryzyka dla zachorowania na nowotwory, prowadzenie strony internetowej, staa aktualizacja informacji o programie; organizacja kampanii zdrowotnych, dziaa edukacyjnych i interwencyjnych; realizacja programw promocyjnych przez orodki epidemiologii w regionach. III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj programu z zaplanowanej kwoty w wysokoci 1 800 000,00 z wykorzystano kwot w wysokoci 1 787 579,81 z. IV. Efekty realizacji programu W ramach programu podjto nastpujce dziaania: produkcja i edycja niezbdnych materiaw informacyjnych i edukacyjnych, w tym Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem - nakad 21 tys. egz., ktre miay na celu gruntowne zapoznanie caej populacji z treci tego dokumentu. Popularyzowanie idei zapisw przedmiotowego Kodeksu w formie komiksu dla dzieci nakad 56 tys. egz. i modziey 50 tys. egz. Stay kolporta publikacji i materiaw edukacyjnych z zakresu profilaktyki nowotworowej do zainteresowanych podmiotw; prowadzenie strony internetowej www.kodekswalkizrakiem.pl i ww.jakrzucicpalenie.pl; realizacja oglnopolskich kampanii majcych na celu zmian postaw zgodnie z zaleceniami Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, w tym m.in.:

9 lutego obchody Dnia Walki z Rakiem stoisko promocji Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem i Profilaktyki Przeciwtytoniowej, przy ktrym prowadzono pomiary zawartoci tlenku wgla w wydychanym powietrzu oraz specjalistyczne indywidualne konsultacje dotyczce sposobw rzucenia palenia, kwiecie - szkolenia dla policjantw ruchu drogowego Komendy Stoecznej Policji w zakresie poszerzenia wiedzy nt. ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych, 31 maja obchody wiatowego Dnia Bez Tytoniu akcja Rzu palenie razem z nami przy udziale Wydziau Ruchu Drogowego Komendy Stoecznej Policji, 17 listopada akcja z okazji wiatowego Dnia Rzucania Palenia, listopad - spotkania z modzie w wieku szkolnym w Paacu Modziey, poczone z wykadami i dyskusj Rak to nie wyrok. Zasady Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem i Skutki spoeczne i zdrowotne palenia tytoniu oraz akcja Modo wolna od nikotyny poczona z warsztatami plastycznymi, 8-9 grudnia - Organizacja XIV konferencji Tyto albo zdrowie im. Prof. F. Venuleta, dziaania na rzecz prostych form wysiku, akcje: Chodz, biegam - wic jestem oraz Spacery i rowery; dziaania na rzecz popularyzacji zdrowego stylu ycia w tym zdrowej diety, akcje: Pi razy dziennie warzywa i owoce; oglnopolskie dziaania dla zmniejszenia zachorowa i umieralnoci z powodu czerniaka zoliwego, wsppraca z Zarzdem Gwnym Polskiej Izby Turystyki; pomoc palaczom tytoniu w porzuceniu naogu poprzez dziaanie infolinii 0801 108 108, realizacj akcji medialnych, kampanii edukacyjno - informacjnych; oglnopolskie badanie sondaowe na temat oceny postaw wobec palenia tytoniu wrd dorosej (w wieku 15 i wicej lat) populacji Polski oraz stosunku spoeczestwa polskiego do wybranych elementw polityki zdrowotnej ograniczajcej palenie. Przedmiotem badania bya rwnie analiza czynnikw ryzyka i czynnikw ochronnych nowotworw zoliwych: nadwagi i otyoci w korelacji z aktywnoci i wysikiem fizycznym oraz spoycia tuszczy, warzyw i owocw i picia alkoholu; realizacja lokalnych programw interwencyjnych przez zakady epidemiologii w poszczeglnych wojewdztwach; organizowanie kampanii medialnych, przede wszystkim lokalnych, dla upowszechnienia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (konferencje prasowe, informacje w Internecie); kontynuacja szkole dotyczcych wdraania zalece Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem do praktyki lekarskiej, w tym onkologicznej take wrd absolwentw wydziaw medycznych. Ad. 2. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy Ad. 3. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi I. Cele programu Celem programu jest zmniejszenie zachorowalnoci i poprawa wykrywalnoci raka szyjki macicy i raka piersi oraz poprawa zgaszalnoci kobiet do programu w Polsce. II. Opis programu

W Polsce rak szyjki macicy jest szstym pod wzgldem zachorowalnoci nowotworem zoliwym rozpoznawanym u kobiet oraz sidm nowotworow przyczyn zgonw u kobiet w Polsce. Rak piersi zajmuje pierwsze miejsce w strukturze zarejestrowanych nowotworw u kobiet w Polsce oraz jest drug przyczyn zgonw nowotworowych u kobiet. Polska naley do krajw o redniej zachorowalnoci i umieralnoci na raka piersi na wiecie. Zadania programu: Program oparty jest na wsppracy z Narodowym Funduszem Zdrowia, ktry finansuje realizowane w cigu roku badania profilaktyczne raka piersi i raka szyjki macicy. Realizatorami bada profilaktycznych s wiadczeniodawcy wybierani przez NFZ w ramach procedury konkursowej. Ministerstwo Zdrowia finansuje cz administracyjno-logistyczn poprzez refundacj kosztw osobowych i zadaniowych stworzonej dla potrzeb programu sieci Wojewdzkich i Centralnego Orodkw Koordynujcych, monitorujcych i nadzorujcych realizacj Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka szyjki macicy oraz Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi oraz realizacj wysyki imiennych zaprosze do kobiet oraz prowadzenie akcji medialnych oraz informacyjno -edukacyjnych na rzecz popularyzacji profilaktyki ww. nowotworw, a take kontrole jakoci bada cytologicznych i ocen zdj mammograficznych (audyt kliniczny). Centralny i Wojewdzkie Orodki Koordynujce Zadania Centralnego i Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych - monitorowanie i koordynacja realizacji nastpujcych dziaa programu, w tym: dziaa na rzecz poprawy zgaszalnoci w tym: wysyki imiennych zaprosze na badania, realizacji akcji medialnych, informacyjno-edukacyjnych promujcych program, udziau pielgniarek i poonych w akcjach informacyjnych, dowoenia kobiet na badania, produkcji i dystrybucji materiaw informacyjnych o programach; kontroli jakoci: bada cytologicznych (etap diagnostyczny), kontroli jakoci oceny materiau cytologicznego oraz 5% wiadczeniodawcw etapu podstawowego (wyboru wiadczeniodawcw dokonuje COK spord jednostek, u ktrych stwierdzi powyej 10% wskanik bada cytologicznych wykonywanych powtrnie); kontroli bada mammograficznych na poziomie podstawowym poprzez ocen zdj mammograficznych (audyt kliniczny) oraz wykonywaniu testw specjalistycznych u wiadczeniodawcw; szkole specjalistycznych dla personelu obsugujcego skryningi populacyjne tj. cytodiagnostw, pielgniarek, poonych, ginekologw. Zgodnie z rozstrzygniciem postpowa konkursowych Ministerstwa Zdrowia na lata 2011 2015, od 1 stycznia 2011 r. ww. programy s realizowane przez 24 orodki, w tym 1 Centralny Orodek Koordynujcy (COK) oraz 23 Wojewdzkie Orodki Koordynujce (WOK), ktre monitoruj i koordynuj realizacj programu na terenie kraju. Zgodnie z przyjtym podziaem kompetencji wyoniono nastpujce orodki: 7 Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi na terenie wojewdztw: lubelskiego, lubuskiego, dzkiego, opolskiego, podlaskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego;

7 Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy na terenie wojewdztw: lubelskiego, lubuskiego, dzkiego, opolskiego, podlaskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego; 9 Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych Populacyjne programy wczesnego wykrywania raka piersi oraz profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy na terenie wojewdztw: dolnolskiego, maopolskiego, podkarpackiego, pomorskiego, warmisko mazurskiego, kujawsko pomorskiego, mazowieckiego, witokrzyskiego, lskiego; 1 Centralny Orodek Koordynujcy Populacyjne programy wczesnego wykrywania raka piersi oraz profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy.

III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj programu z zaplanowanej kwoty w wysokoci 22 198 201,84 z wykorzystano kwot w wysokoci 21 430 375,97 z. Realizacja wiadcze opieki zdrowotnej w tym zakresie w caoci finansowana bya ze rodkw wasnych Narodowego Funduszu Zdrowia. Efekty realizacji programu W ramach dziaa realizowanych przez Centralny i Wojewdzkie Orodki Koordynujce: 1. Prowadzona bya staa, bieca koordynacja i monitorowanie prawidowej realizacji bada skryningowych. 2. W roku 2011 Wojewdzkie Orodki Koordynujce cile wsppracoway z jednostkami samorzdu terytorialnego i wadzami administracyjnymi, rodowiskami lokalnymi, fundacjami czy stowarzyszeniami, a take specjalistami i towarzystwami naukowymi oraz z przedstawicielami kocioa. W ramach ww. wsppracy zrealizowano 403 konferencje edukacyjno-informacyjne, skierowane do rnych grup spoecznych i zawodowych, co stanowi prawie 58% wzrost w stosunku do roku ubiegego. 3. W celu dotarcia z przekazem do jak najwikszej liczby osb przeprowadzono 328 akcji medialnych oraz 329 happeningw, ktre miay rn form i charakter. Wiele Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych organizowao Biae Soboty oraz uczestniczyo w dniach Drzwi otwartych. Ponadto pracownicy Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych uczestniczyli w piknikach i lokalnych festynach prozdrowotnych. Organizowano pogadanki dla kobiet z rnych rodowisk, podczas ktrych przekazywano wiedz teoretyczn, a take uczono techniki samobadania piersi. 4. Majc na celu zwikszenie poziomu wiadomoci zdrowotnej i zwikszenie liczby wykonanych bada profilaktycznych zrealizowano wiele kampanii promocyjnych z wykorzystaniem prasy, radia i telewizji. Wyemitowano ponad 4 000 spotw radiowych i ponad 1 600 spotw telewizyjnych. 5. W celu zachcenia kobiet do uczestnictwa w spotkaniach wyprodukowano i rozdano ponad milion czterysta tysicy ulotek informacyjnych, a take rozdano rnego rodzaju gadety promujce Program (okoo 300 tys. sztuk). Rozdysponowano blisko 254 tys. broszur z instrukcj samobadania piersi oraz okoo 245 tys. kalendarzykw menstruacyjnych. Materiay informacyjne i promujce Program przekazywane byy do siedzib orodkw zdrowia, Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, urzdw, zakadw pracy, szk i uczelni. 9

6. Zorganizowano 27 szkole, w tym m.in. teoretyczne szkolenia dla ginekologw oraz pielgniarek i poonych, praktyczne szkolenia dla cytodiagnostw oraz 17 szkole teoretyczno-praktycznych. 7. Dla kobiet z grupy ryzyka, midzy 50 a 69 rokiem ycia, wysano 2 505 552 zaprosze na badania mammograficzne. Do kobiet midzy 25 a 59 rokiem ycia wysano 3 355 712 zaprosze na badania cytologiczne. cznie wysano 5 861 264 zaprosze. 8. W ramach dziaa majcych na celu kontrol i popraw jakoci udzielanych wiadcze zespoy fizykw medycznych, wytypowane przez Orodki Koordynujce, na podstawie upowanie Ministra Zdrowia przeprowadziy na terenie caego kraju kontrol jakoci bada mammograficznych u wiadczeniodawcw realizujcych Program profilaktyki raka piersi na podstawie kontraktu z NFZ. W 2011 r. przeprowadzono ogem 398 kontroli, 341 pracowni mammograficznych uzyskao wynik prawidowy, natomiast 57 nieprawidowy. 9. W ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi przeprowadzono rwnie audyt zdj mammograficznych, ktry obj 311 orodkw, w tym 246 z aparatami analogowymi oraz 65 z aparatami cyfrowymi. Audyt zaliczyo 235 orodkw z aparatami analogowymi oraz 56 z cyfrowymi. 10. W ramach Populacyjnego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy przeprowadzono u wiadczeniodawcw na terenie caego kraju 100 kontroli jakoci bada skryningowych etapu podstawowego oraz 76 kontroli etapu diagnostycznego. W ramach realizowanego skryningu populacyjnego: wykonano 803 578 bada cytologicznych u kobiet z populacji 25-59 lat, co stanowio objcie 24,4%. wskazanej w programie populacji; wykryto raka szyjki macicy u 108 kobiet; liczba wykrytych zmian agodnych w szyjce macicy/liczba podejrze raka (w tym nieprawidowy wynik): ASC-US (nieprawidowe komrki nabonka wielowarstwowego paskiego o nieokrelonym znaczeniu) - 7649, ASC-H (nieprawidowe komrki nabonka wielowarstwowego paskiego nie mona wykluczy HSIL) - 1022, LSIL (zmiana rodpaskonabonkowa maego stopnia) - 4182, HSIL (zmiana rdpaskonabonkowa duego stopnia) - 1734, AGC (nieprawidowe komrki gruczoowe) - 768; wykonano 1 113 262 badania mammograficzne kobiet w wieku 50-69 lat, co stanowio 43,48 % wskazanej populacji; stwierdzono raka piersi u 3240 kobiet; stwierdzono zmiany agodne u 304 425 kobiet.

Ad. 4. Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego I. Cele programu zwikszenie odsetka rakw wykrywanych we wczesnych stadiach zaawansowania (A i B wg Dukesa); zwikszenia odsetka wyleczenia (5-letnich przey);

10

 zahamowanie wzrostu liczby nowych przypadkw raka, obnienie umieralnoci na raka jelita grubego (ocena poprzez porwnanie danych z Krajowego Rejestru Nowotworw co rok od 1999 a do 2015 roku); obnienie kosztw leczenia raka w skali kraju (dziki leczeniu rakw wczesnych, a nie zaawansowanych i dziki usuwaniu stanw przedrakowych polipw). II. Opis programu Rak jelita grubego (odbytnicy i okrnicy) stanowi powany problem epidemiologiczny. W Polsce jest trzecim najczciej wystpujcym nowotworem u mczyzn i drugim u kobiet a take trzeci przyczyn zgonw wrd nowotworw u mczyzn i trzeci u kobiet. Rak jelita grubego cechuje si rwnie najwiksz dynamik wzrostu zachorowa wrd wszystkich nowotworw zoliwych w Polsce. Realizowana w Polsce metoda bada przesiewowych w kierunku raka jelita grubego to wykonywanie kolonoskopii (badanie endoskopowe caego jelita grubego) raz na 10 lat u osb po 50 roku ycia. W caym czasie trwania programu prowadzone jest ustawiczne monitorowanie zadania. Wszystkie dane spywaj do bazy danych w orodku koordynujcym - Centrum Onkologii Instytut im. M. Skodowskiej Curie w Warszawie. Dane s weryfikowane, poddawane kontroli jakoci i mog suy jako przykad wprowadzania nowej procedury profilaktycznej. Przedmiotem finansowania przez Ministerstwo Zdrowia jest organizacja i realizacja programu bada przesiewowych w kierunku raka jelita grubego w danym orodku, co obejmuje: organizacj systemu zaprosze osb na badania, wykonanie bada kolonoskopowych diagnostycznych wraz z usuniciem polipw o rednicy do 10 mm, wykonanie bada histologicznych wykrytych rakw jelita grubego oraz usunitych polipw o rednicy do 10 mm. W roku 2011 Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego realizowany by w 91 orodkach. Oprcz bada kolonoskopowych, Ministerstwo Zdrowia finansowao koszty prowadzenia biura dla potrzeb programu bada przesiewowych. III. Nakady finansowe na realizacj programu Na realizacj Programu bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego w roku 2011 zaplanowano rodki finansowe w wysokoci 16 347 145,00 z i wydatkowano kwot w wysokoci 16 238 058,00 z (w tym na badania kolonoskopowe 15 932 330,00 z). IV. Efekty realizacji W ramach realizacji programu w roku 2011: wykonano 40 129 bada kolonoskopowych, wykonano 16 385 bada histopatologicznych, u 15 282 pacjentw stwierdzono obecno polipw, 13 692 pacjentom usunito polipy, 745 pacjentom pobrano wycinek, u 422 pacjentw wykryto nowotwr jelita grubego.

11

Dziki realizacji programu, Polska ktra miaa najgorsze wyniki leczenia raka jelita grubego w Europie, mierzone odsetkiem 5-letnich przey, znaczco poprawia wskaniki przey. Wedug duych, europejskich bada epidemiologicznych opublikowanych w 2003 roku (EUROCARE 3) odsetek 5-letnich przey w Polsce wynosi okoo 26%, podczas gdy rednia europejska w tym czasie wynosia okoo 49%. Najnowsze dostpne dane epidemiologiczne opublikowane w 2007 r. (EUROCARE 4) wskazuj, e odsetek 5-letnich przey w raku jelita grubego w Polsce wzrs do 46%. Taki wzrost wskanika naley do najwyszych w Europie, jednake te wyniki nadal s poprawiane i w dalszym cigu kontynuowana jest realizacja programu. Ad. 5. Program opieki nad rodzinami wysokiego, genetycznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe Modu I - Wczesne wykrywanie nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika. I. Cele programu Celem programu jest zidentyfikowanie moliwie najwikszej liczby rodzin wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika i objcie ich opiek ukierunkowan na moliwie najwczeniejsze rozpoznanie, a w szczeglnych przypadkach take na aktywn prewencj zachorowa na te nowotwory. II. Opis programu Rak piersi jest drug najczstsz przyczyn zgonw kobiet pomidzy 40 a 60 rokiem ycia. Silne dziedziczne uwarunkowania s przyczyn okoo 15% zachorowa na raka piersi w Polsce. Co najmniej piciokrotnie zwikszone ryzyko zachorowania na te nowotwory wystpuje w grupie okoo 60 000 - 100 000 kobiet w wieku 25-70 lat. Silne dziedziczne predyspozycje do rozwoju tego nowotworu s jedn z gwnych przyczyn umieralnoci kobiet do 60 r.. Program wczesnego wykrywania nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika obejmuje: 1. Zidentyfikowanie - na podstawie dokadnych wywiadw rodzinnych (liczby i wieku wczeniejszych zachorowa i/lub zachorowa na drugie pierwotne nowotwory jajnika lub piersi) rodzin, w ktrych wystpuje wysokie ryzyko zachorowania na raka piersi i/lub raka jajnika. 2. Rozpoznanie wrd tych rodzin wystpowania nosicielstwa mutacji genu BRCA1, ktry jest najczstszym genem silnych predyspozycji, wystpujcym w okoo 10-15% rodzin wysokiego ryzyka zachorowania. 3. Objcie opiek kobiet z grup wysokiego ryzyka zachorowania, polegajc na samobadaniu piersi i okresowych badaniach lekarskich oraz corocznych badaniach mammograficznych i/lub USG piersi oraz badaniach ginekologicznych z USG przezpochwowym i badaniem oznaczajcym poziom CA125 - celem wczesnego rozpoznania nowotworw. 4. Zidentyfikowanie kobiet, u ktrych wystpuje szczeglnie wysokie ryzyko zachorowania w wieku 25-60 lat (nosicielek mutacji genu BRCA1), ktrym naley w uzupenieniu do standardowej opieki zapewni - w miar moliwoci - coroczne badania piersi metod rezonansu magnetycznego, dodatkowe interwaowe badanie

12

ginekologiczne z USG przezpochwowym i oznaczenie CA125 w surowicy krwi oraz przedstawi opcj profilaktycznej adneksektomii lub zapobiegawczej farmakoterapii. W 2011r w programie uczestniczyo 27 genetycznych poradni onkologicznych z caego kraju. W ramach programu, finansowane s koszty: wprowadzenia do rejestru, opieki nad pacjentk, opieki nad nosicielkami mutacji genu BRCA1. III. Nakady finansowe na realizacj programu Na realizacj Programu zaplanowano rodki w wysokoci 7 421 350,00 z, z czego wydatkowano w roku 2011 kwot w wysokoci 7 165 150,00 z IV. Efekty realizacji programu W roku 2011 zidentyfikowano w ramach tego programu 3 234 nowe rodziny obcione wysokim ryzykiem, objto opiek 7 211 kobiet z grup ryzyka (u 95 z nich wykrywajc w tym czasie zachorowania na nowotwory piersi i u 27 nowotwory jajnika), wykonano 6 358 bada nosicielstwa mutacji genu BRCA1. W przypadku 95 kobiet wykonano profilaktyczn adneksektomi. Modu II - Wczesne wykrywanie i prewencja nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego i bony luzowej trzonu macicy. I. Cele programu Celem programu jest przede wszystkim zidentyfikowanie rodzin z zespoem FAP i zespoem Lynch i zapewnienie im opieki odpowiadajcej obecnym standardom. Opieka nad tymi rodzinami umoliwia w duszej perspektywie wyduenia przey nosicieli mutacji genu APC o 10-12 lat oraz zapewnienie dugich przey nosicielom mutacji genw MLH1, MSH2 i MSH6. W innych grupach wysokiego ryzyka rodzinnego (rodzinny rak jelita grubego i rodzinny rak bony luzowej trzonu macicy) wdroenie programu opieki powinno umoliwi znaczne zwikszenie odsetka wczesnych rozpozna nowotworw i wylecze. II. Opis programu Spord okoo 10 000 zachorowa na raka jelita grubego i odbytnicy rozpoznawanych co roku w Polsce 10-15% zachorowa jest uwarunkowanych zwikszonym ryzykiem rodzinnym. Podobne uwarunkowania wystpuj w okoo 150 spord 3 500 corocznych zachorowa na raka bony luzowej trzonu macicy. Co najmniej kilkakrotnie zwikszone ryzyko zachorowa na te nowotwory wystpuje w populacji obejmujcej 50 000 100 000 osb w wieku od 20 do 70 lat, w tym okoo 10 000-15 000 osb naley do grupy najwyszego ryzyka zachorowa na nowotwory dziedziczne. Dziedziczne uwarunkowania wystpuj szczeglnie czsto w zachorowaniach na raki jelita grubego i okrnicy. Skutkiem nosicielstwa genw silnych predyspozycji do rozwoju tych nowotworw jest take wysokie ryzyko zachorowania na nowotwory zoliwe w niektrych innych umiejscowieniach, w tym na nowotwory odka, jelita cienkiego, nerki i drg moczowych, drg ciowych i jajnika. Program wczesnego wykrywania i prewencji nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego i bony luzowej trzonu macicy obejmuje:

13

1. Zidentyfikowanie - na podstawie dokadnych wywiadw rodzinnych - rodzin w ktrych wystpuje wysokie ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, bony luzowej trzonu macicy i inne towarzyszce nowotwory. 2. Rozpoznanie wrd tych rodzin wystpowania nosicielstwa mutacji genw najsilniejszych predyspozycji, tj. genw APC, MLH1, MSH2 i MSH6. 3. Objcie programami opieki, obejmujcymi okresowe badania kolonoskopowe, gastroskopowe, USG jamy brzusznej oraz badania ginekologiczne, USG ginekologiczne i oznaczanie ste CA125 w surowicy krwi, czonkw rodzin, w ktrych wystpuje wysokie ryzyko zachorowania. 4. Zidentyfikowanie nosicieli/nosicielek mutacji, u ktrych istniej wskazania do prewencyjnej kolektomii i/lub histerektomii. Pacjentw do programu kwalifikuje lekarz poradni genetycznej na podstawie dokadnego wywiadu rodzinnego (dane o wszystkich krewnych I0 w tym tych, ktrzy nie zachorowali na nowotwory, wiek zachorowa i typ/umiejscowienie nowotworw wrd tych krewnych; wiek zachorowa i typ/umiejscowienie nowotworw u wszystkich krewnych II0 i ewentualnie dalszych stopni). W roku 2011 w programie uczestniczyo 18 genetycznych poradni onkologicznych z caego kraju. W ramach programu, finansowane s koszty: 1. identyfikacji nowych rodzin wysokiego ryzyka i wprowadzenia ich do rejestru, 2. molekularnych bada nosicielstwa mutacji genw APC i/lub MLH1, MSH2 i MSH6, 3. objcia opiek pacjentw z rodzin wysokiego ryzyka. III. Nakady finansowe oraz efekty realizacji programu Na realizacj Programu zaplanowano 878 480,00 z, z czego wydatkowano w roku 2011 rodki finansowe w wysokoci: 842 862,82 z. IV. Efekty realizacji programu W ramach realizacji Programu opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe - Modu II: wprowadzono do rejestru 635 rodzin wysokiego ryzyka, wykonano 186 bada molekularnych oraz objto opiek 1 606 pacjentw z rodzin wysokiego ryzyka. Rozpoznano 9 zachorowa na raka jelita grubego i 3 na raka bony luzowej trzonu macicy. Modu III - Profilaktyka oraz wczesne wykrywanie nowotworw zoliwych w rodzinach z rzadkimi zespoami dziedzicznej predyspozycji do nowotworw siatkwczak, dziedziczny rozlany rak odka, choroba von Hippel Lindau (VHL). I. Cele programu Celem programu jest zidentyfikowanie moliwie najwikszej liczby rodzin wysokiego ryzyka zachorowania na siatkwczaka, rozlanego raka odka oraz chorob von Hippel-Lindau i objcie ich opiek ukierunkowan na aktywn prewencj zachorowa na wskazane nowotwory. II. Opis programu Program obejmuje nastpujce schorzenia: Siatkwczak 14

Zidentyfikowanie nowych pacjentw z wysokim genetycznym ryzykiem siatkwczaka poprzez badanie molekularne genu RB1 (sekwencjonowanie i MLPA) rodzin, w ktrych wystpuje ten nowotwr. Badania nosicielstwa mutacji genu RB1 w rodzinach z rozpoznan mutacj markerow tego genu. Rozlany rak odka Zidentyfikowanie osb/rodzin z dziedziczn predyspozycj do zachorowania na rozlanego raka odka - na podstawie dokadnych wywiadw rodzinnych wrd osb chorych na rozlanego raka odka. Prowadzenie bada nosicielstwa mutacji genu CDH1 sekwencjonowanie genu CDH1 oraz badanie na obecno duych delecji lub insercji w obrbie genu CDH1; nosicielstwo mutacji wie si z sigajcym 80% ryzykiem zachorowania na rozlanego raka odka. Badania nosicielstwa mutacji genu CDH1 umoliwiaj ustalenie lub wykluczenie wysokiego indywidualnego ryzyka wrd zdrowych krewnych nosicieli mutacji. U osb bdcych nosicielami mutacji genu CDH1 naley rozway opcje postpowania profilaktycznego polegajcego na profilaktycznej gastrektomii. Ze wzgldu na zwikszone ryzyko zachorowania na zrazikowego raka piersi u nosicielek mutacji genu CDH1 (39% - 52% ryzyko wystpienia tego raka u kobiet) zasadne jest objcie tych kobiet programem corocznych bada ukierunkowanych na wczesne rozpoznanie raka piersi metod rezonansu magnetycznego. Choroba von Hippel-Lindau Zidentyfikowanie rodzin, w ktrych wystpuje podejrzenie choroby VHL, rozpoznanie nosicielstwa mutacji genu VHL, ktry jest genem silnej predyspozycji; objcie specjalistycznym programem opieki pacjentw z chorob VHL. Modu III w zakresie profilaktyki oraz wczesnego wykrywania nowotworw zoliwych w rodzinach z rzadkimi zespoami dziedzicznej predyspozycji do nowotworw realizowany by w ramach Programu po raz pierwszy. W roku 2011 w programie uczestniczyy 2 genetyczne poradnie onkologiczne z caego kraju. W ramach programu, finansowane s koszty: Wprowadzenia do rejestru i zidentyfikowanie rodzin wysokiego ryzyka zachorowania na siatkwczaka, rozlanego raka odka, chorob VHL oraz objcie ich opiek ukierunkowan na aktywn prewencj zachorowa na wskazane nowotwory. Wykrycia nosiciela mutacji. III. Nakady finansowe na realizacj programu Na realizacj Programu zaplanowano rodki w wysokoci 127 070,00 z, z czego wydatkowano w roku 2011 kwot w wysokoci 112 070,00 z IV. Efekty realizacji programu W roku 2011 zidentyfikowano w ramach tego programu 84 nowe rodziny najwyszego i wysokiego ryzyka, w 8 rodzinach wykryto mutacj genu RB1, natomiast w 10 rodzinach mutacj genu VHL. W tym czasie wykryto 27 nowotworw siatkwczaka i 45 nowotworw VHL, nie wykryto natomiast rozlanego raka odka.

15

Programy inwestycyjne (poz. 6-9) Ad. 6. Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw I. Cele programu Celem zadania pn. Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw jest doposaenie orodkw leczenia onkologicznego w aparatur diagnostyczn w celu szybkiego diagnozowania nowotworw, wymiana wyeksploatowanych MRI. II. Opis programu W ramach realizacji zadania dokonano zakupu rezonansw magnetycznych dla potrzeb diagnostyki onkologicznej, w tym dla jednostek, ktre posiaday ponad 10-letnie urzdzenia lub nie posiaday wskazanych urzdze. III i IV. Nakady finansowe na realizacj programu i efekty realizacji programu W roku 2011 na realizacj ww. programu zostay wydatkowane rodki finansowe na kwot w wysokoci 25 947 399,43 z, w ramach ktrej dokonano zakupu 8 rezonansw magnetycznych. Udzia wasny oferenta w zakupie sprztu wynosi 15% jego wartoci. Systematyczny wzrost liczby sprztu diagnostycznego w Polsce i doposaenie jednostek w aparatur wykorzystywan do diagnostyki nowotworw ma doprowadzi do poprawy dostpnoci do diagnostyki onkologicznej w przedmiotowym zakresie. Ad. 7. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii I. Cele programu Celem zadania pn. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii jest : Obnienie poziomu umieralnoci z powodu schorze onkologicznych poprzez popraw dostpnoci (skrcenie czasu oczekiwania na radioterapi) i jakoci udzielanych wiadcze zdrowotnych w zakresie nowoczesnej radioterapii. Osignicie wskanikw WHO i Unii Europejskiej w zakresie wyposaenia w aparatur radioterapeutyczn. II. Opis programu Radioterapia onkologiczna jako metoda leczenia samodzielnego lub integralna cz leczenia skojarzonego stosowana jest u ok. 70% chorych na nowotwory zoliwe. Oznacza to, e w najbliszych latach w Polsce co najmniej 100 000 chorych rocznie bdzie wymagao tego typu leczenia. W chwili obecnej napromieniowaniem jest leczonych okoo 76 000 chorych. Mimo zdecydowanej poprawy sytuacji w ostatnich latach podstawowym problemem polskiej radioterapii jest nadal niepena dostpno oraz zbyt dugi okres oczekiwania chorych na rozpoczcie leczenia napromienianiem. W ramach programu kontynuowano inwestycje w zakresie aparatury do radioterapii: 1. zwikszenie liczby przyspieszaczy liniowych, 2. zwikszenie liczby stacji do planowania leczenia, 3. uzupenienie aparatury do brachyterapii HDR, 16

4. uzupenienie wyposaenia aparaturowego fizyki medycznej (kalibracja, dozymetria). W ramach realizacji programu Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii zawarto umowy z 21 placwkami tworzcymi sie orodkw radioterapii w Polsce. III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj ww. programu zostay przeznaczone rodki finansowe w wysokoci 154 987 024,45 z. IV. Efekty realizacji programu W ramach realizacji programu w roku 2011 zakupiono m.in.: 1. 11 akceleratorw (przypieszaczy liniowych), 2. 2 tomografy komputerowe, 3. 3 symulatory, 4. 1 aparat do brachyterapii, 5. 5 stacji planowania leczenia, 6. 5 opcji tomoradioterapeutycznych dla posiadanych akceleratorw, 7. aparat do hipertermii, 8. 2 systemy synchronizacji oddechowej, 9. systemy rozbudowujce i uzupeniajce dla systemw planowania leczenia, akceleratorw, kolimatorw, systemw dozymetrii oraz systemy unieruchomie. Udzia wasny oferenta w zakupie sprztu wynosi 15% wartoci. W ramach realizacji programu: zwikszya si liczba chorych korzystajcych z tej metody leczenia: liczba chorych napromienianych wzrosa z ok. 40 000 w 1999 roku do 76 000 w roku 2011; skrci si czas oczekiwania chorych na rozpoczcie leczenia z 8-10 tygodni w 1998 roku do 4-5 tygodni w 2011 roku; liczba akceleratorw wzrosa z 70 w 2005 r. do 112 w 2011 r.; aktualnie liczba ludnoci przypadajca na 1 aparat megawoltowy wynosi 338,053 tys. (standard europejski 300 tys. na 1 aparat); nastpi skok technologiczny i cile z tym zawizana poprawa jakoci leczenia radioterapeutycznego; 16 orodkw wykorzystuje NMR, a 7 PET do planowania procesu napromieniania. Ad. 8. Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii I. Cele Poprawa dostpnoci do wiadcze w zakresie leczenia raka puca, ktry jest powodem najwyszej zachorowalnoci u mczyzn, a take trzecim powodem zachorowalnoci u kobiet. II. Opis programu Rak puca jest najczciej wystpujcym w Polsce nowotworem zoliwym u mczyzn i trzecim u kobiet oraz jest najczstsz przyczyn zgonw z powodu nowotworw zarwno u kobiet jak i u mczyzn. Wanym elementem i podstawowym warunkiem realizacji zadania pn. Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca - doposaenie

17

i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii jest doposaenie w sprzt niezbdny do utrzymania waciwej jakoci diagnostyki i leczenia raka puca, zwaszcza chirurgicznego i skojarzonego. Program umoliwi popraw skutecznoci leczenia operacyjnego oraz skojarzonego poprzez bardziej precyzyjny dobr chorych do operacji, radykalizacj procedur operacyjnych oraz szersze ni obecnie stosowanie leczenia skojarzonego. W oparciu o rodki finansowe z Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych prowadzone jest sukcesywne doposaenie i modernizacja orodkw i oddziaw leczenia i diagnostyki raka puca. Ponadto dziki realizacji programu zacz funkcjonowa Krajowy Rejestr Raka Puca. W jego bazie w chwili obecnej znajduje si ponad 19 tys. chorych operowanych z powodu raka puca. Dziki rejestrowi moliwe jest monitorowanie jakoci leczenia tego najczstszego nowotworu w Polsce. Od 2008 roku zaczy by wprowadzane dane o pacjentach leczonych systemowo, zostaa przygotowana baza do wprowadzenia danych o wszystkich nowych zachorowaniach na raka puca w Polsce. W 10 orodkach zlokalizowanych rwnomiernie na terenie caej Polski uruchomiono pracownie endoskopii interwencyjnej, w ktrych moliwe jest podjcie endoterapii, tzn. udraniania drg oddechowych. Orodki te dziaaj w cisym kontakcie z orodkami onkologicznym, w ktrych u wielu z tych pacjentw prowadzona jest pniej brachyterapia. III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj ww. programu, w tym na zakup sprztu specjalistycznego, prowadzenie koordynacji szkole specjalistycznych oraz realizacj bada przesiewowych wczesnego wykrywania raka puca wydatkowano kwot w wysokoci 15 338 797, 47 z. IV. Efekty realizacji programu W roku w 2011 roku: dokonano zakupu aparatury i sprztu medycznego dla 21 jednostek, w tym gwnie: endoultrasonografw, aparatury do bada autofluorescencyjnych, laserw (YAG i operacyjnych), bronchoskopw interwencyjnych, mediastinoskopw, torakoskopw i instrumentarium operacyjnych, wyposaenie sal operacyjnych (stoy operacyjne, lampy, diatermie, aparaty do znieczulenia itp.), kriostatw, procesorw tkankowych i mikroskopw z oprogramowaniem, wyposaenia sal zwikszonego nadzoru pooperacyjnego, komputerw dla pracowni histopatologicznych i orodkw z oprogramowaniem, urzdzenia do wentylacji dyszowej i zastpczej.

Ponadto prowadzona bya bieca Koordynacja zadania, w tym: opracowano i wprowadzono do rejestru dane kliniczne i histopatologiczne w orodkach, prowadzono szkolenie w zakresie wczesnej diagnostyki i maoinwazyjnych metod leczenia raka puca, organizowano konferencje uzgodnieniowe dla weryfikacji stosowanych metod diagnostycznych i leczniczych, zapewniono funkcjonowanie biura oglnokrajowej bazy raka puca, realizowano program bada przesiewowych wczesnego wykrywania raka puca z wykorzystaniem CT. 18

Dziki realizacji programu o blisko 25 % spada ilo operowanych pacjentw z wyszym stopniem zaawansowania raka puca (IIIA), gdzie leczeniem z wyboru powinno by skojarzone leczenie (z wczeniem systemowego leczenia przedoperacyjnego) lub chorzy ci nie powinni by operowani, a leczeni by powinni systemowo w skojarzeniu z radioterapi. O okoo 20% zmalaa liczba wykonywanych pneumonektomii z rwnoczesnym wzrostem o ten odsetek wykonywanych lobektomii w raku puca, co dobitnie wskazuje na lepsz kwalifikacj do leczenia operacyjnego. Odnotowuje si zmniejszenie si odsetka tzw. torakotomii zwiadowczej z okoo 4% w roku 2005 do 1,5% w roku 2011. Jest to niewtpliwie efektem z jednej strony, lepszej kwalifikacji do leczenia operacyjnego, ale rwnie nastpstwem lepszego wyposaenia pracowni histopatologicznych pracujcych dla potrzeb chirurgii raka puca. Nastpia poprawa jakoci stosowanego leczenia. Wzrosa znacznie ilo wykonywanych inwazyjnych procedur stopniujcych, a znaczenie dokonanych inwestycji znalazo swj wyraz w lepszej kwalifikacji do leczenia operacyjnego. Ad. 9. Program doskonalenia diagnostyki i leczenia biaaczek u dorosych w Polsce z dostosowaniem do zalece Unii Europejskiej i wsppracy z European Leukemia Net I. Cele programu Cige ulepszanie systemu rozpoznawania i leczenia nowotworw ukadu krwiotwrczego i chonnego, dostosowujce je do zalece Unii Europejskiej i umoliwiajce wspprac w ramach midzynarodowych programw leczenia biaaczek i choniakw zoliwych. II. Opis programu Analizy prowadzone przez Polsk Grup ds. Leczenia Biaaczek u Dorosych (PALG) wskazyway na wyszy ni w przodujcych krajach wskanik wczesnych zgonw u chorych na ostre biaaczki szpikowe. Wynosi on okoo 14%, podczas gdy w statystyce przodujcych grup badawczych 7-11%. Przyczyn moe by gorsza baza lokalowa i nie wystarczajco dobre leczenie wspomagajce. Dlatego naley dy do unowoczeniania sal chorych oraz izolatek zaopatrzonych co najmniej w system odwrconej izolacji oraz urzdzenia do oczyszczania powietrza. Obniy to czsto infekcji, due koszty ich leczenia i miertelno. Wprowadzenie powyszych rozwiza jest koniecznym warunkiem wsppracy z instytucjami w Unii Europejskiej (EBMT, Leukemia Net, JACIE), ktre zapewni rwnie atwiejsz wspprac orodkw onko-hematologicznych w kraju i wyrwnaj dostpno do nowoczesnego leczenia. III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj ww. programu, w tym na zakup sprztu specjalistycznego dla potrzeb poprawy realizacji leczenia i diagnostyki biaaczek wydatkowano kwot w wysokoci 6 914 547,16 z. IV. Efekty realizacji programu W ramach programu dokonano zakupw sprztu specjalistycznego dla potrzeb: Unowoczenienie pracowni i metod diagnostycznych poczone z ich standaryzacj i uzupenieniem niezbdnej aparatury. Unowoczenienie warunkw leczenia chorych na ostre biaaczki, zoliwe choniaki. Unowoczenienie metod leczenia opartych na zastosowaniu komrek krwiotwrczych.

19

Dokonano zakupu nastpujcych urzdze: separatory komrkowe, komory laminarne, wirwki z chodzeniem do pojemnikw na szpik, zamraarki na 80 stopni, urzdzenia do rozmraania szpiku, oprogramowanie do banku komrek krwiotwrczych, pojemniki transportowe z ciekym azotem do szpiku, chodziarki z oszklonymi drzwiami i rejestracj temperatury, wielkogabarytowe zbiorniki do ciekego azotu z wyposaeniem, urzdzenia do fotoferezy. Realizacja Programu przyczynia si zdecydowanie do podniesienia poziomu diagnostyki i leczenia nowotworw ukadu krwiotwrczego i chonnego w Polsce. Jest to praktycznie najwaniejsze rdo rodkw sucych do rozwoju laboratoriw diagnostycznych oraz oddziaw leczcych biaaczki i zoliwe choniaki. Obecnie wikszo orodkw posiada wyposaenie speniajce wymogi korespondujce z zaleceniami odpowiednich organizacji Unii Europejskiej oraz z wytycznymi krajowymi. Dziki specjalistycznemu wyposaeniu laboratoriw skraca si czas oczekiwania na badania, a lepsze wyposaenie oddziaw zwiksza efektywno leczenia i przyczynia si do skrcenia kolejek do przyjcia. Warto tu podkreli, e dotyczy to w rosncym wymiarze orodkw poza duymi regionami akademickimi np. w Rzeszowie, Chorzowie, Toruniu, Bydgoszczy, Legnicy, Zielonej Grze, czy Zamociu. Te mniejsze orodki mog wiadczy usugi na poziomie coraz bardziej dostosowanym do standardw Unii Europejskiej. III. Programy poprawy leczenia i diagnostyki nowotworw Ad.10 Programy poprawy jakoci diagnostyki leczenia nowotworw u dzieci Wspln zasad realizacji programw s dziaania na rzecz poprawy wynikw leczenia dzieci z wykrytymi nowotworami. Zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia dziki waciwej stratyfikacji. Zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka. Jest to moliwe dziki prowadzonej weryfikacji bada diagnostycznych, prowadzenie sesji uzgodnieniowych, dotyczcych interpretacji wynikw i stratyfikacji leczenia. Prowadzenie baz danych o wszystkich modych pacjentach leczonych z powodu nowotworw ukadu krwiotwrczego, nowotworw OUN, guzw litych, choniakw. Zakup endoprotez dla dzieci niepenosprawnych z powodu nowotworu koci. Wprowadzenie programu poprawio efektywno leczenia nowotworw (biaaczek, guzw litych, orodkowego ukadu nerwowego, choniakw u dzieci, a take doprowadzio do obnienia toksycznoci i kosztw leczenia dzieci z rozpoznaniem biaaczki limfatycznej guzw litych, choniakw, OUN oraz zmniejszono liczby bdw diagnostycznych). Zwikszono precyzj klasyfikacji pacjentw do leczenia. Zwikszya si liczba przypadkw cakowitych wylecze u dzieci ze wskazanymi nowotworami. Z roku na rok wzrasta liczba finansowanych zakupw endoprotez dla dzieci z nowotworami koci.

20

10. 1 Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci Cele programu poprawa wynikw leczenia dzieci z ostr biaaczk, zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia, zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka, monitorowanie minimalnej choroby resztkowej w ostrej biaaczce limfoblastycznej za pomoc metody 8-kolorowej cytometrii przepywowej, jako niezalenego czynnika prognostycznego, wprowadzenie oceny bardzo wczesnej odpowiedzi na leczenie ostrej biaaczki limfoblastycznej w 15 dniu chemioterapii, poprzez monitorowanie minimalnej choroby resztkowej do stratyfikacji leczenia wg kryteriw ustalonych przez grupy ALL-IC i BFM, poprawa wynikw leczenia dzieci z nawrotem ostrej biaaczki limfoblastycznej, opracowanie standardw opieki nad dziemi z chorobami nowotworowymi. Opis programu Od 2006 roku ogem w bazie danych zarejestrowano ponad 1000 pacjentw w wieku od 0 do 18 r. . z rozpoznaniem ostrej biaaczki limfoblastycznej. W bazie danych rejestrowano na bieco wszystkie nowe rozpoznania oraz przebieg kontrolowanego leczenia, wystpowanie powika i wszelkich zdarze niekorzystnych. Rwnoczenie prowadzono weryfikacj bada cytomorfologicznych, zarwno w momencie postawienia rozpoznania, jak w ocenie osigania remisji. Weryfikacj przeprowadzono rwnie w odniesieniu do immunofenotypu i badania cytogenetycznego komrek biaaczkowych. Te trzy elementy stanowiy i stanowi podstaw do stratyfikacji pacjentw do poszczeglnych grup ryzyka i dostosowywania do tego odpowiedniej intensywnoci leczenia. W grupie standardowego ryzyka znalazo si 30% dzieci, poredniego ryzyka 50% dzieci i wysokiego ryzyka 20%. Dziki prowadzonej na bieco rejestracji w bazie danych wszystkich zdarze niepodanych, a take weryfikacji wynikw bada, u pacjentw moliwe byo zastosowanie optymalnego leczenia o najmniejszej toksycznoci, a rwnoczenie najwikszej efektywnoci. Dziki takiemu postpowaniu w grupie standardowego ryzyka moemy wyleczy obecnie ponad 95% dzieci, w grupie poredniego ryzyka 79% dzieci i w grupie wysokiego ryzyka a 70% dzieci. Dziaania realizowane w roku 2011 r.: 1. Prowadzenie Centralnej weryfikacji bada immunofenotypu oraz bada cytogenetycznych, w tym: cytomorfologii, immunofenotypu, cytogenetyki, przesyanie preparatw do bada, organizacja sesji weryfikacyjnych z udziaem przedstawicieli 14 orodkw). 2. Monitorowanie minimalnej choroby resztkowej w ALL, w tym: ustalenie immunofenotypu biaaczkowo - swoistego za pomoc techniki 8-kolorowej cytometrii. Ocena minimalnej choroby resztkowej w 15 dniu chemioterapii. Ocena minimalnej choroby resztkowej przy zakoczeniu leczenia indukujcego remisj w ostrej biaaczce limfoblastycznej w 33 i 12 tygodniu chemioterapii. Ocena minimalnej choroby resztkowej po wznowie ostrej biaaczki limfoblastycznej. 21

3. Prowadzenia centralnej bazy danych dla ALL. 4. Prowadzenie centralnej bazy danych dla AML. 5. Prowadzenie centralnej bazy danych dla nawrotw ostrej biaaczki limfoblastycznej (nowy element programu, wprowadzenie tego elementu nie zwikszyo ubiegorocznego kosztu programu). 6. Organizacja Konferencji Midzynarodowej w celu uzgodnienia, omwienia i opracowania europejskich standardw opieki nad dziemi z chorobami nowotworowymi w ramach udziau Polski w dziaaniach pastw czonkowskich na rzecz przeciwdziaania chorobom nowotworowym w Europie. W zwizku z realizacj w ramach Narodowego programu zada majcych na celu popraw jakoci leczenia dzieci z chorobami nowotworowymi, pod nadzorem i przy wspudziale Konsultanta Krajowego w dziedzinie onkologii i hematologii dziecicej strona polska, wykorzystujc dowiadczenia i dorobek uzyskany w ramach realizacji przedmiotowych zada, wczya si do projektu Komisji Europejskiej European Partnership for Action Against Cancer (EPAAC) w zakresie realizacji dziaa poczonych na rzecz przeciwdziaania chorobom nowotworowym, z propozycj realizacji projektu w zakresie opracowania europejskich standardw opieki nad dziemi z chorobami onkologicznymi. Majc powysze na uwadze zorganizowano Konferencj Midzynarodow w celu uzgodnienia, omwienia i opracowania przedmiotowych standardw opieki (element nowy, wsplny dla zada 10.1-10.5). Nakady finansowe na realizacj programu Z oglnej, przeznaczonej na realizacj programu w roku 2011 kwoty w wysokoci 993 600,00 z, cznie wydatkowano rodki finansowe w wysokoci 989 100,66 z. Efekty realizacji programu W roku 2011 w ramach realizacji programu wykonano 190 bada cytogenetycznych, 277 cytomorfologicznych i 100 bada immunofenotypu. W efekcie: poprawiono efektywno leczenia, uzyskano obnienie poziomu toksycznoci i kosztw leczenia, utworzono bazy danych o pacjentach z rozpoznaniem ALL i AML, zmniejszono liczb bdw diagnostycznych oraz zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka, umoliwiono popraw wynikw leczenia poprzez zastosowanie bardziej intensywnego leczenia u dzieci z cechami niekorzystnymi rokowniczo, zwikszono liczb przypadkw cakowitych wylecze u dzieci z ALL i AML, u ktrych z du wiarygodnoci mona wykluczy obecno cech niekorzystnych rokowniczo przy zredukowanej intensywnoci chemioterapii. Liczba pacjentw w bazie danych: Biaaczka limfoblastyczna ALL: 1683 osb, w tym w 2011 r. 172 nowych zachorowa. Ostra biaaczka szpikowa AML: 309 osb, w tym w 2011 r. 47 nowych zachorowa. Nawroty ostrej biaaczki limfoblastycznej: 214 osb, w tym w 2011 r. 14 nowych zachorowa. 22

W 2011 r. w ramach przedmiotowego zadania zorganizowana zostaa Konferencja Midzynarodowa w celu uzgodnienia, omwienia i opracowania europejskich standardw opieki nad dziemi z chorobami nowotworowymi w ramach udziau Polski w dziaaniach pastw czonkowskich na rzecz przeciwdziaania chorobom nowotworowym w Europie. Ad. 10.2. Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce guzw litych u dzieci I. Cele programu poprawa wynikw leczenia dzieci z nowotworami litymi, w szczeglnoci: misakw tkanek mikkich, misakw Ewinga, nerwiaka zarodkowego podowego; zwikszenie wiarygodnoci bada patomorfologicznych w celu uzyskania pewnoci waciwej diagnozy poszczeglnych typw nowotworw litych; zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia; zredukowanie kosztw leczenia. II. Opis programu W ramach programu w roku 2011 realizowano: 1. Prowadzenie Centralnej weryfikacji bada patomorfologicznych, immunohistochemicznych podstawowych i uzupeniajcych. 2. Przesyanie preparatw do weryfikacji, pomidzy orodkami leczcymi pacjentw a orodkami, ktre weryfikuj badania. 3. Organizacj sesji weryfikacyjnych z udziaem przedstawicieli orodkw diagnostycznych. 4. Prowadzenie centralnej bazy danych o pacjentach, u ktrych prowadzi si weryfikacj leczenia. III. Nakady finansowe na realizacj programu Z oglnej kwoty w wysokoci 218 820,00 z, przeznaczonej na realizacj programu w roku 2011, realizatorzy wydatkowali rodki finansowe w wysokoci 218 452,00 z. IV. Efekty realizacji programu W 2011 r. sfinansowano wykonanie 295 weryfikacji bada patomorfologicznych, 101 weryfikacji bada immunohistochemicznych podstawowych i 150 weryfikacji bada immunohistochemicznych uzupeniajcych. Liczba pacjentw w bazie danych: Guzy lite neuroblastoma NBL: 601 osb, w tym w 2011 r. 88 nowych zachorowa. Guzy lite tkanek mikkich: 395 osb. Ad. 10.3. Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce choniakw zoliwych u dzieci I. Cele programu poprawa wynikw leczenia dzieci z nieziarniczymi choniakami zoliwymi i z choniakami Hodgkina, zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia. II. Opis programu Dziaania realizowane w 2011 r.: 1. Prowadzenie Centralnej weryfikacji bada patomorfologicznych/histopatologicznych, bada immunohistochemicznych/immunofenotypu, bada obrazowych w choniaku

23

2. 3. 4. 5.

Hodgkina (TK,MRI, FDG-PET), w tym przesyanie preparatw i zdj midzy orodkami dokonujcymi weryfikacji bada. Organizacja sesji weryfikacyjnej dla NHL. Organizacja sesji weryfikacyjnej dla choniaka Hodgkina. Prowadzenie centralnej bazy danych dla NHL. Prowadzenie centralnej bazy danych dla choniaka Hodgkina.

III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj programu przeznaczono rodki finansowe w wysokoci 347 160,00 z, z czego wydatkowano kwot w wysokoci 333 837,70 z IV. Efekty realizacji programu Poprzez realizacj programu uzyskano popraw wynikw leczenia dzieci z choniakami zoliwymi, przeprowadzono weryfikacj preparatw przesyanych przez jednostki i analiz wynikw bada, suc do przeprowadzenia stratyfikacji chorych do odpowiednich grup ryzyka. W ramach realizacji programu w 2011 r. wykonano 200 bada histopatologicznych, 200 bada immunohistochemicznych oraz 200 bada immunofenotypu. Ponadto wykonano 108 weryfikacji bada obrazowych dla choniaka Hodgkina. Liczba pacjentw w bazie danych: Choniaki nieziarnicze: 335 osb, w tym w 2011 r. 41 nowych zachorowa. Choniaki Hodgkina: 854 osb, w tym w 2011 r. 77 nowych zachorowa. Ad. 10.4. Kontynuacja i modyfikacja ujednoliconego programu diagnostyki i kompleksowego leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego u dzieci I. Cele programu poprawa wynikw leczenia i jakoci ycia dzieci z nowotworami orodkowego ukadu nerwowego (OUN), wypracowanie optymalnych metod kompleksowego leczenia poszczeglnych rodzajw nowotworw OUN u dzieci, zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, obnienie kosztw leczenia. II. Opis programu Dziaania realizowane w 2011 r.: Prowadzenie centralnej weryfikacji bada diagnostycznych nadsyanych przez orodki leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego u dzieci. Prowadzenie centralnej bazy danych. Organizowanie sesji weryfikacyjnych dla wszystkich uczestnikw programu w celu omawiania wynikw weryfikacji bada. III. Nakady finansowe na realizacj programu Na realizacj programu w roku 2011 przeznaczono i wydatkowano rodki finansowe w wysokoci 233 900,00 z. IV. Efekty realizacji programu W roku 2011 sfinansowano wykonanie 130 bada patomorfologicznych i immunofenotypu, 50 bada molekularnych wybranych onkogenw. U 120 pacjentw przeprowadzono weryfikacj przebiegu i sposobu leczenia. Liczba pacjentw w bazie danych:

24

1808 osb, w tym w 2011 r. 166 nowych zachorowa. Ad. 10.5. Kontynuacja programu oceny jakoci ycia i stanu zdrowia dzieci i modziey po zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym I. Cele programu identyfikacja odlegych nastpstw w zakresie stanu zdrowia i jakoci ycia u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych; poprawa jakoci ycia i zmniejszenie odlegych kosztw leczenia dziaa niepodanych po zoonej terapii przeciwnowotworowej u dzieci i modziey. Cele szczegowe: ocena czstoci wystpowania i rodzaju odlegych dziaa niepodanych po leczeniu przeciwnowotworowym; dugofalowe monitorowanie jakoci ycia dzieci i modziey leczonych w przeszoci z powodu choroby nowotworowej; identyfikacja problemw psychospoecznych (funkcjonowanie w szkole, pracy, rodowisku), szczeglnie w grupie osb leczonych z powodu nowotworw orodkowego ukadu nerwowego; ujednolicenie i standaryzacja metod kontroli jakoci ycia i stanu zdrowia pacjentw; udostpnienie tych metod wszystkim orodkom w Polsce, wdroenie algorytmu monitorowania odlegych skutkw leczenia nowotworw; utworzenie wielodyscyplinarnych zespow specjalistw monitorujcych stan zdrowia ww. osb, koordynacja dziaa tych zespow; promocja zdrowego trybu ycia u osb wyleczonych z choroby nowotworowej (broszury edukacyjne, internet), podniesienie wiadomoci osb wyleczonych nt. stanu ich zdrowia, edukacja pacjentw lub opiekunw nt. odlegych nastpstw po leczeniu p/nowotworowym; edukacja i przygotowanie informacji dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej; moliwo dalszych modyfikacji protokow leczniczych w oparciu o znajomo toksycznoci leczenia; redukcja barier ekonomicznych dotyczcych monitorowania odlegych skutkw leczenia przeciwnowotworowego. II. Opis programu Dziaania realizowane w 2011 r.: 1. Prowadzenie bada pacjentw po leczeniu biaaczek, choniakw i guzw litych i OUN. 2. Prowadzenie centralnej bazy danych. 3. Organizacja spotka dla uczestnikw programu. III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 na realizacj programu przeznaczono rodki finansowe w wysokoci 374 440,00 z, z czego wydatkowano kwot w wysokoci 347 743,56 z. IV. Efekty realizacji programu Program daje szans na kompleksow opiek i monitorowanie pnych nastpstw leczenia choroby nowotworowej. Przygotowany zosta i wdroony w poszczeglnych orodkach precyzyjny harmonogram bada koniecznych do wykonania u poszczeglnych pacjentw z rnymi typami nowotworw.

25

Zadania dotyczce poprawy jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci, choniakw zoliwych i guzw litych pozwalaj na zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka. W konsekwencji pozwalaj na uzyskiwanie dobrych i bardzo dobrych wynikw leczenia, zwikszajc liczb przypadkw cakowitych wylecze u dzieci z tymi chorobami. W ramach programu w 2011 r. zostao przebadanych: 88 pacjentw po zakoczonym leczeniu biaaczek i choniakw (z napromienianiem OUN), 139 pacjentw po zakoczonym leczeniu biaaczek i choniakw (bez napromieniania OUN), 89 pacjentw po zakoczonym leczeniu ziarnicy zoliwej, 47 pacjentw po zakoczonym leczeniu guzw orodkowego ukadu nerwowego, 167 pacjentw po zakoczonym leczeniu guzw litych (bez napromieniania OUN). Liczba pacjentw w bazie danych: 1010 osb, w tym w 2011 r. 315 nowych zgosze. Ad. 10.6 Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych koci I. Cele programu Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci i modziey z nowotworami ukadu kostnominiowego, poprzez: wypracowanie zasad optymalnego postpowania diagnostycznego i leczniczego w najczstszych nowotworach zoliwych koci u dzieci i modziey, dostpnych w Polsce; ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci i modziey z nowotworami ukadu kostno-miniowego, poprzez zapewnienie dostpu do postpowania chirurgicznego mniej okaleczajcego, z wykorzystaniem endoprotez onkologicznych; utrzymanie rwnego dostpu do tej formy leczenia wszystkim pacjentom. II. Opis programu Dane naukowe i kliniczne z orodkw wiatowych oraz dowiadczenia wasne wskazuj, e najkorzystniejsz form rekonstrukcji u pacjentw po rozlegych wyciciach nowotworu zoliwego koci, (wymagajcych dalszego stosowania chemioterapii wielolekowej) jest uycie endoprotez tzw. onkologicznych. Postpowanie takie umoliwia radykalne wycicie nowotworu (potwierdzone badaniem histopatologicznym rdoperacyjnym), jednoczasowe uzupenienie duego ubytku koci umoliwiajce szybkie uruchomienie pacjenta oraz dalsze kontynuowanie leczenia (chemioterapii). Uwzgldniajc lokalizacj zmian nowotworowych, zaplanowan rozlego resekcji koci oraz wiek pacjentw, implantowane s nastpujce typy endoprotez: endoprotezy bezcementowe, modularne dla pacjentw powyej 10 roku ycia. Endoprotezy te ze wzgldu na swoje rozmiary, okazay si bardziej przydatne u dzieci i modziey, umoliwiay wiksz swobod w rekonstrukcji ubytku po wyciciu guza, dokadniejsz korekt ustawienia koczyny oraz lepsze warunki do rekonstrukcji miniowej (zastosowanie polietylenowej osonki anbindungsschlauch): endoprotezy tzw. rosnce, umoliwiajce wyduanie koczyny wraz z postpujcym wzrostem pacjenta u pacjentw poniej 10 roku ycia; 26

endoprotezy rosnce elektromagnetyczne, umoliwiajce wyduenie koczyny wraz z postpujcym wzrostem pacjenta.

bezinwazyjne

III. Nakady finansowe na realizacj programu W roku 2011 z oglnej, zaplanowanej na realizacj zadania kwoty w wysokoci 4 130 386,00 z wykorzystano kwot w wysokoci 4 130 386,00 z. IV Efekty realizacji programu Osignicie korzystnych wynikw terapii skojarzonej stworzyo moliwo wprowadzenia mniej okaleczajcego leczenia chirurgicznego w nowotworach zoliwych koci u dzieci i modziey, pozwalajcego na zachowanie koczyny w wybranej grupie pacjentw. Zaczto wykonywa mniej okaleczajce amputacje, a tam gdzie to byo moliwe, wycicie guza z czciow resekcj koci. To spowodowao rozwj nowych technik odtwrczych, ktrych celem jest uzupenienie duych ubytkw koci poprzez wykorzystanie: przeszczepw kostnych, endoprotez onkologicznych, oraz innych form rekonstrukcji. Postpowanie takie zmniejsza defekt kosmetyczny, umoliwia zachowanie anatomiczne koczyny i utrzymanie lub popraw jej funkcji. W 2011 r. przeprowadzono 40 ekspertyz dotyczcych kwalifikacji do okrelonej protezy oraz prowadzono baz danych chorych na nowotwory zoliwe koci, ktrzy byli kwalifikowani do leczenia oszczdzajcego oraz zakupiono i wszczepiono 42 endoprotezy onkologiczne. IV . Programy edukacyjne Ad. 11. Szkolenie lekarzy specjalistw w dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym I. Cele programu Poprawa wyleczalnoci nowotworw zoliwych u osb dorosych poprzez szerokie wczenie lekarzy specjalistw chirurgii oglnej do procesu radykalnego i paliatywnego leczenia onkologicznego. Cele dodatkowe poprawa dostpnoci chorego do specjalistycznego leczenia onkologicznego (w skali kraju wicej orodkw chirurgicznych bdzie mogo wiadczy usugi onkologiczne w sposb w peni profesjonalny); optymalizacja postpowania chirurgicznego odnonie nowotworw zoliwych, zarwno w aspekcie leczenia radykalnego, jak i paliatywnego; poprawa jakoci ycia chorych na nowotwory zoliwe w wyniku zwikszenia liczby lekarzy przeszkolonych w prowadzeniu tego typu pacjentw. II. Opis programu Mimo, e lekarza onkologa (w tym chirurga onkologa) mona zaliczy do grona lekarzy pierwszego kontaktu (pacjent nie potrzebuje skierowania do poradni onkologicznej), to w Polsce od lat obserwuje si zbyt ma dostpno chorych do regionalnych orodkw onkologicznych. Ponadto brak onkologicznych programw profilaktycznych bdcych w gestii lekarzy rodzinnych oraz niedostateczna czujno onkologiczna lekarzy nieonkologw sprawiaj, e okoo 70% nowotworw zoliwych jest rozpoznawanych w stadium zaawansowanym, dla ktrego wyniki leczenia s ze - rzadko dochodzi do 27

wyleczenia, a czsto 2-letnie przeycie bez obecnoci nowotworu lub bez progresji nowotworu nie jest osigane. Istnieje wic pilna potrzeba zaangaowania znacznie wikszej ni dotd liczby lekarzy pierwszego kontaktu, aby poprawi wczesne rozpoznawanie nowotworw, co powinno poskutkowa skuteczniejszym i mniej kosztochonnym leczeniem nowotworw zoliwych. Tymi lekarzami powinni sta si specjalici chirurgii oglnej, stanowicy potn liczb w skali kraju - okoo 6000 lekarzy chirurgw. Zasadniczym efektem programu powinien by spadek umieralnoci osb dorosych na nowotwory zoliwe w skali populacji polskiej. Dodatkowym efektem powinno by zmniejszenie kosztw leczenia onkologicznego, zarwno jednostkowego (na pacjenta z uwagi na rozpoznanie nowotworu w mniej zaawansowanym stadium), jak i oglnego (w skali kraju - wicej chorych leczonych radykalnie za pomoc procedur chirurgicznych pozwoli na zmniejszenie liczby kandydatw do paliatywnego onkologicznego leczenia zachowawczego). Dodatkowymi korzyciami z wdroenia programu powinny by: poprawa dostpnoci chorego do specjalistycznego leczenia onkologicznego, poprzez zwikszenie liczby profesjonalnie przeszkolonych lekarzy chirurgw; optymalizacja postpowania chirurgicznego odnonie nowotworw zoliwych, zarwno w aspekcie leczenia radykalnego, jak i paliatywnego; poprawa jakoci ycia chorych na nowotwory w wyniku zwikszenia liczby lekarzy przeszkolonych w prowadzeniu tego typu pacjentw. Dziaania realizowane w 2011 r.: Organizacja i dziaanie kolegium naukowego i wybr orodkw wsppracujcych w realizacji zadania w porozumieniu z Konsultantem Krajowym w dziedzinie chirurgii oglnej a take powoanie i dziaanie koordynatorw programu w orodkach wsppracujcych w realizacji zadania w porozumieniu z Konsultantami Wojewdzkimi w dziedzinie chirurgii oglnej. Opracowanie programu szkolenia lekarzy specjalistw chirurgii oglnej w zakresie onkologii guzw litych w postaci seminariw i wykadw. Opracowanie multimedialnych prezentacji operacji chirurgicznych wybranych nowotworw zoliwych. Przeprowadzenie cyklu szkole dla lekarzy specjalistw chirurgii oglnej. Opracowanie wskanikw monitorowania programu - we wsppracy ze specjalistami Krajowego Rejestru Nowotworw. Sposb realizacji dziaa: Spotkania organizacyjne realizatorw programu, spotkania naukowe realizatorw programu; (wybranych w drodze procedury konkursowej) seminaria, wykady i szkolenia praktyczne (interaktywne sesje powicone prezentacji technik operacji i zasad chirurgii onkologicznej, radykalnej i paliatywnej) dla uczestnikw programu. III. Nakady finansowe na realizacj programu Z zaplanowanej na realizacj programu w roku 2011 kwoty w wysokoci 599 849,00 z wydatkowano rodki w wysokoci 599 849,00 z. IV. Efekty realizacji programu W roku 2011 powoano Komitet Naukowy, ktry przygotowa program szkolenia oraz materiay naukowe, w tym slajdy, artykuy omawiajce szczegowo peen zakres tematyczny i instruktaowe materiay filmowe. Do komitetu naukowego zaproszono autorytety

28

w dziedzinie poszczeglnych zakresw tematycznych objtych programem szkolenia. W ramach realizacji zadania stworzono te sie orodkw prowadzcych szkolenia, ktrych przedstawiciele weszli w skad Zespou Koordynatorw ds. realizacji zadania. Sie szkolenia oparto o wiodce orodki uniwersyteckie w Polsce. W wyniku realizacji programu w 2011 r. przeszkolono cznie 441 lekarzy chirurgw z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym. Cykl ten zakoczony zosta przygotowanym centralnie przez Komitet Naukowy pisemnym egzaminem. Wskanik efektywnoci szkolenia oparty na procentowej proporcji iloci uczestnikw, ktrzy zdali egzamin do cakowitej iloci lekarzy, ktrzy uczestniczyli w szkoleniu wynis 100%. V. Pozostae pogramy Ad. 12. Poprawa dziaania systemu zbierania i rejestrowania danych o nowotworach I. Cele programu Celem programu jest utrzymanie wysokiej jakoci i kompletnoci rejestracji danych o nowotworach w 16 rejestrach wojewdzkich i Krajowym Rejestrze Nowotworw. II. Opis programu Sie rejestrw nowotworw jest jedynym rdem danych dotyczcych zachorowa na nowotwory zoliwe wystpujcych na terenie caej Polski. Od kilkudziesiciu lat rejestry te zajmuj si gromadzeniem informacji o zachorowalnoci i umieralnoci na nowotwory zoliwe w Polsce wedug pci, wieku, umiejscowienia nowotworu, miejsca zamieszkania oraz ich analiz i interpretacj. Krajowy Rejestr Nowotworw sprawuje nadzr merytoryczny i koordynuje prac 16 rejestrw regionalnych. Jedynym rdem danych epidemiologicznych o nowotworach zoliwych wystpujcych na terenie caej Polski jest Krajowy Rejestr Nowotworw, wsppracujcy z 16 rejestrami regionalnymi oraz rejestrami prowadzonymi w obszarze poszczeglnych specjalnoci. Krajowy Rejestr Nowotworw jest jednym z niewielu w Europie rejestrw populacyjnych (obejmujcych populacj caego kraju). Program zapewnia stabilne finansowanie Krajowego Rejestru Nowotworw i 16 rejestrw regionalnych, a take rejestrw specjalistycznych oraz stwarza warunki do poprawy kompletnoci rejestracji nowych zachorowa i do podjcia nowych zada, w tym zwaszcza gromadzenia danych o stopniu zaawansowania nowotworw oraz o wyleczeniach i przeyciach 5-letnich chorych na nowotwory w rnych umiejscowieniach w poszczeglnych regionach Polski. Praca Krajowego Rejestru Nowotworw i rejestrw regionalnych jest dziaaniem cigym, wymagajcym wieloletnich dowiadcze. Program jest kontynuacj dotychczasowych dziaa majcych na celu jak najlepsz rejestracj nowotworw w Polsce i w perspektywie osignicie standardw europejskich w tym zakresie. W ramach programu doposaono wojewdzkie i Krajowy Rejestr Nowotworw oraz finansowano dziaania w kierunku poprawy poziomu kompletnoci danych o nowotworach, analizowania danych, wydawanie rnorodnych wydawnictw zawierajcych i podsumowujcych wyniki w zakresie zachorowalnoci i wykrywalnoci nowotworw w Polsce. 29

W 2011 r. program zosta rozszerzony o opracowanie i wdroenie dziaania oglnopolskiego rejestru nowotworw koci, ktrego potrzeb utworzenia zgosi zesp ekspertw z Centrum Onkologii - Instytutu im. M. Skodowskiej-Curie w Warszawie. III. Nakady finansowe na realizacj programu Nakady na realizacj programu w roku 2011 wyniosy 1 659 700,00 z, z ktrych wydatkowano rodki finansowe w wysokoci 1 615 535,99 z IV. Efekty realizacji programu 1. sukcesywny wzrost poziomu kompletnoci danych gromadzonych przez Krajowy i Wojewdzkie rejestry nowotworw (89%); 2. poprawa stanu wyposaenia rejestrw w sprzt specjalistyczny wykorzystywany do rejestracji danych; 3. realizowane w ramach programu szkolenia specjalistyczne, umoliwiaj stosowanie najnowszych metod rejestracji zgodnych z wymaganiami Unii Europejskiej. W ramach programu prowadzono: weryfikacj postaci histologicznej; weryfikacj stopnia zaawansowania; uzupenienie vital status przypadkw zachorowania; uzupenienie populacji wg pci, wieku i jednostek administracyjnych; kursy szkoleniowe dla pracownikw rejestrw, szkoleniowcw i lekarzy wsppracujcych z rejestrami; wydawano publikacje, biuletyny zawierajce podsumowanie danych epidemiologicznych dotyczcych zachorowania i umieralnoci na nowotwory w Polsce. Podjto dziaania majce na celu: utrzymanie i dalsz rozbudow internetowej bazy danych w kierunku moliwoci dokonywania analizy 5-letnich przey dla 10 najczstszych umiejscowie, wedug pci i wieku, przygotowanie i analiz danych dot. oceny zmian zachorowalnoci oraz geograficznego zrnicowania zagroenia nowotworami zoliwymi w Polsce. Sporzdzono wojewdzkie analizy epidemiologiczne, przygotowywane na podstawie danych regionalnych oraz przygotowano i opublikowano roczny biuletyn zachorowa i zgonw na poziomie wojewdzkim i oglnopolskim.

30

Zacznik 1 Zadania realizowane w roku 2011 w ramach Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych Prewencja pierwotna nowotworw. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi. Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego. Program opieki nad rodzinami wysokiego, genetycznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe. 6. Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw. 7. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii. 8. Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii. 9. Program doskonalenia diagnostyki i leczenia biaaczek u dorosych w Polsce z dostosowaniem do zalece Unii Europejskiej i wsppracy z European Leukemia Net. 10. Programy poprawy jakoci diagnostyki leczenia nowotworw u dzieci. 10.1. Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci. 10.2. Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce guzw litych u dzieci. 10.3. Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce choniakw zoliwych u dzieci. 10.4. Kontynuacja i modyfikacja ujednoliconego programu diagnostyki i kompleksowego leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego u dzieci. 10.5. Kontynuacja programu oceny jakoci ycia i stanu zdrowia dzieci i modziey po zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym. 10.6. Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych koci. 10. Poprawa dziaania systemu zbierania i rejestrowania danych o nowotworach. 11. Szkolenie lekarzy specjalistw w dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym. 1. 2. 3. 4. 5.

Suplement do sprawozdania z realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w roku 2011
Realizacja Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych na podstawie ustawy z dnia I lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych" (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 Nr 54, poz. 325) rozpocza si od 1 stycznia 2006 r. Niezwykle wanymi zadaniami, ktrych celem jest doprowadzenie do zmiany wskanikw zachorowalnoci i umieralnoci na nowotwory zoliwe, wczonymi do Narodowego programu jest realizacja programw profilaktycznych oraz doposaenie w sprzt specjalistyczny orodkw prowadzcych diagnostyk i leczenie onkologiczne w Polsce. W grupie programw ukierunkowanych na zakupy sprztu specjalistycznego dla potrzeb leczenia i diagnostyki onkologicznej, w roku 2011 finansowane byo: doposaenie i modernizacja sprztu specjalistycznego dla potrzeb zakadw radioterapii, oddziaw torakochirurgii, leczenia biaaczek u dorosych. Kwoty planowane i wydatkowane w kolejnych latach na realizacj Programu wynosiy: Rok realizacji NPZChN Kwota planowana w mln z Kwota wydatkowana w mln z 2006 250 240 2007 271,9 269,69 2008 250,2 244,22 2009 250 244 2010 286* 275,26 2011 263,8** 259,23 2012 250 * w tym 36 mln z stanowiy dodatkowe rodki z rezerwy celowej ** w tym 13,6 mln z stanowi dodatkowe rodki z programw wieloletnich przesunite na podstawie Uchway RM z 15.12.2011 r. Zadania Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych przyporzdkowano do nastpujcych grup: I. Programy profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworw II. Programy inwestycyjne III. Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw IV. Programy edukacyjne V. Pozostae programy Wydatki na programy profilaktyczne w kolejnych latach realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych. Rok realizacji programw profilaktycznych Kwota wydatkowana w mln z 2006 50 2007 54,4 2008 41,7 2009 31,7 2010 41,2 2011 46,6 2012 51,3 (zaplanowana)

Realizowane w ramach zada profilaktycznych programy to: 1. Prewencja pierwotna nowotworw rodki przeznaczane w latach 2006-2011 na realizacj programu wynosiy w granicach 1,5 4 mln z (w tym w 2011 roku 1,8 mln z). Pene upowszechnienie wrd lekarzy wszystkich specjalnoci oraz na polskich uczelniach medycznych oraz wrd spoeczestwa polskiego Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, dziki realizowanym w ramach programu konferencjom i akcjom medialnym (telewizja, prasa, radio, internet oraz produkcja i dystrybucja wersji papierowej Kodeksu, prowadzenie regionalnych programw prozdrowotnych, promowanie zdrowego stylu ycia, prowadzenie infolinii dla potrzeb poradnictwa antynikotynowego, prowadzenie bada ankietowych oceniajcych poziom wiadomoci spoecznej w zakresie zachowa prozdrowotnych). W roku 2012 zaplanowane na realizacj programu rodki to 2,1 mln z. Ocena efektw Programu: Wg prof. dr hab. n. med. Witolda Zatoskiego wyprodukowano i edytowano niezbdne materiay informacyjne i edukacyjne, w tym Europejski Kodeks Walki z Rakiem, ktre miay na celu gruntowne zapoznanie caej populacji z treci tego dokumentu; popularyzowano ide zapisw Kodeksu Walki z Rakiem w rodowisku dzieci i modziey w atrakcyjnej formie komiksw dla dzieci i modziey. Stale kolportowano publikacje i materiay edukacyjne z zakresu profilaktyki nowotworowej do zainteresowanych podmiotw; realizowano oglnopolskie kampanie majce na celu zmian postaw zgodnie z zaleceniami Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (w tym m.in.: obchody Dnia Walki z Rakiem stoisko promocji Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem i Profilaktyki Odtytoniowej, przy ktrym prowadzono pomiary zawartoci tlenku wgla w wydychanym powietrzu oraz specjalistyczne indywidualne konsultacje dotyczce sposobw rzucenia palenia, spotkania z modzie w Paacu Modziey poczone z wykadami i dyskusj Rak to nie wyrok. Zasady Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem i Skutki spoeczne i zdrowotne palenia tytoniu oraz akcja Modo wolna od nikotyny poczona z warsztatami plastycznymi); w odniesieniu do aktywnoci fizycznej, jako czynnika zmniejszajcego zachorowalno na nowotwory zoliwe, prowadzono dziaania na rzecz prostych form wysiku, akcje: Chodz, biegam - wic jestem oraz Spacery i rowery; propagujc warzywa i owoce tj. antyoksydanty, jako czynnik ochrony przed rakiem, prowadzono dziaania na rzecz popularyzacji zdrowego stylu ycia zwaszcza zdrowej diety, w tym akcja: Pi razy dziennie warzywa i owoce; podejmowano dziaania dla zmniejszenia zachorowa (i umieralnoci) z powodu czerniaka zoliwego, m. in. poprzez nawizanie przez realizatora zadania wsppracy z Zarzdem Gwnym Polskiej Izby Turystyki (przekazano dla duych biur podry do rozdysponowania wrd wyjedajcych turystw ulotki dotyczce profilaktyki czerniaka); organizowano kampanie medialne przede wszystkim lokalne dla upowszechnienia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (konferencje prasowe, informacje w Internecie); prowadzono strony internetowe: www.kodekswalkizrakiem.pl i www.jakrzucicpalenie.pl; kontynuowano szkolenia dotyczce wdraania zalece Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem do praktyki lekarskiej, w tym onkologicznej take wrd absolwentw

wydziaw medycznych; w ramach dziaa dla ograniczenia kontaktu z substancjami rakotwrczymi dymu tytoniowego (czynne i bierne palenie) stworzono jednolity system przebiegu w skali caego kraju akcji: wiatowy Dzie bez Tytoniu i wiatowy Dzie Rzucania Palenia. Organizowano szkolenia dla policjantw ruchu drogowego Komendy Stoecznej Policji w zakresie poszerzenia wiedzy nt. ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Organizowano konferencj Tyto albo zdrowie im. Prof. F. Venuleta; prowadzono infolini w zakresie profilaktyki nowotworw, wyspecjalizowan w udzielaniu pomocy w rzuceniu palenia (0 801 108 108) zgodnie z zapisami i regulacjami unijnymi; przeprowadzono oglnopolskie badanie sondaowe na temat oceny postaw wobec palenia tytoniu wrd dorosej (w wieku 15 i wicej lat) populacji Polski oraz stosunku spoeczestwa polskiego do wybranych elementw polityki zdrowotnej ograniczajcej palenie. Badania te wskazuj na szereg pozytywnych zmian w zachowaniach i postawach zdrowotnych Polakw, w szczeglnoci dotyczcych palenia tytoniu, np. wzrs odsetek dorosych Polakw uznajcych, e palenie powanie zagraa ich zdrowiu i yciu, kontynuowany jest spadek czstoci palenia w caej populacji mczyzn we wszystkich grupach wieku i spadek czstoci palenia u modych dorosych kobiet. Znacznie zmniejszyo si te, zarwno u niepalcych mczyzn jak i kobiet, naraenie na dym tytoniowy w rodowisku domowym i miejscu pracy. Jednym z najwaniejszych wskanikw oceny skutecznoci Programu Prewencja pierwotna nowotworw jest obserwowany spadek zachorowalnoci i umieralnoci na nowotwory zoliwe puca, u mczyzn we wszystkich grupach wieku, u kobiet w najmodszej dorosej grupie wiekowej. Dynamika spadku zachorowa na nowotwory zoliwe puca u mczyzn w rednim wieku jest w Polsce znacznie wiksza ni w krajach Unii Europejskiej. Pozytywne efekty realizacji Programu Prewencja pierwotna nowotworw w zakresie ograniczenia epidemii palenia tytoniu i raka puca wskazuj na potrzeb kontynuacji i poszerzania podjtych dziaa.

Programy skryningowe - Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi W Polsce rak szyjki macicy jest szstym pod wzgldem zachorowalnoci nowotworem zoliwym rozpoznawanym u kobiet oraz sidmym na licie nowotworw bdcych powodem zgonu u kobiet w Polsce. Rak piersi zajmuje pierwsze miejsce w strukturze zarejestrowanych nowotworw u kobiet w Polsce oraz jest drug przyczyn zgonw u kobiet. Polska naley do krajw o redniej zachorowalnoci i umieralnoci na raka piersi na wiecie. Program realizowany jest wesp z NFZ i Wojewdzkimi Orodkami Koordynujcymi (WOK) utworzonymi w orodkach onkologicznych w kadym z wojewdztw kraju. W ramach programu moliwe byo stworzenie Systemu Informatycznego Monitorowania Profilaktyki (SIMP) umoliwiajcego monitorowanie i ewaluacj programu oraz ledzenie biecej realizacji bada skryningowych. Dziki realizacji programu uzyskujemy stopniowo zwikszajcy si udzia kobiet w programach, przede wszystkim spowodowany podjt pocztkowo wesp z NFZ akcj wysykow, kontynuowan nastpnie z WOKami, imiennych zaprosze do udziau kobiet w programach. Ponadto w ramach programw populacyjnych na bieco kontrolowana jest przez Orodki Koordynujce jako wykonywanych bada skryningowych, szkolona jest kadra realizujca skryningi w zakresie waciwej jakoci

wykonywanych bada. 2. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi Programem objto na chwil obecn 43,48 % z penej populacji kobiet z przedziau wiekowego 50-69 lat. Poniej zestawienie tabelaryczne o: liczbie bada mammograficznych realizowanych w kolejnych latach funkcjonowania programu, poziomie objcia badaniami populacji kobiet w Polsce, rodkach wydatkowanych przez Ministerstwo Zdrowia (na logistyk i organizacj skryningu wraz z wysyk zaprosze do kobiet) oraz przez Narodowy Fundusz Zdrowia na realizacj bada skryningowych. Kwota Kwota wydatkowana wydatkowana przez NFZ na realizacj przez MZ na wiadcze w mln z logistyk i administracj w mln z 23,37% 2006 572 660 9,7 37,1 38,15% 2007 934 777 9,4 65,5 30,78% 2008 754 286 10,6 53,8 36,39% 2009 891 624 9,2 73,5 40,35% 2010 980 748 9,5 83,3 43,48%2011 1 113 262 19,3* 89,4 2012 22 (plan)* 86,3 (plan)** * Kwota czna na oba programy profilaktyczne z uwagi na czone WOK w ramach 2 programw. **Dane NFZ wg. stanu na dzie 30.03.2012 r. Osignite wyniki z realizacji bada skryningowych w ramach programu Liczba wykrytych Liczba podejrze zmian agodnych w raka piersi piersiach 2006 1.558 78.239 52.620 2007 1.762 228.353 10.564 2008 1.474 176.086 41.687 2009 2.658 230.419 29.279 2010 4.810 245.648 4.952 2011 3.240 304.425 5.376* * stan na luty 2012r.; z uwagi na trwajc weryfikacj danych i nie zakoczone badania w etapie pogbionej diagnostyki liczby mog ulec zmianie. 3. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy Programem objto na chwil obecn 24,40 % penej populacji kobiet z przedziau wiekowego 25-59 lat. Rok Liczba wykrytych rakw piersi Rok Liczba % Poziom wykonanych objcia bada populacji

Poniej zestawienie tabelaryczne o: liczbie bada cytologicznych realizowanych w kolejnych latach funkcjonowania programu, poziomie objcia badaniami populacji kobiety w Polsce, rodkach wydatkowanych przez Ministerstwo Zdrowia (na logistyk i organizacj skryningu wraz z wysyk zaprosze do kobiet) oraz przez Narodowy Fundusz Zdrowia na realizacj bada skryningowych. Kwota wydatkowana przez NFZ na realizacj wiadcze w mln z (etapy: podstawowy, dgn, pogbionej diagnostyki) 414 986 12,7% 2006 16,5 14,09 686 623 21,01% 2007 12,6 28,89 794 447 24,31% 2008 10,7 33,2 876 913 26,84% 2009 8,8 42,5 790 000 27% 2010 11,3 40,5 803 578 24,40% 2011 19,3* 19,2 2012 22 mln (plan)* 40,0 (plan)** * Kwota czna na oba programy profilaktyczne z uwagi na czone WOK w ramach 2 programw. **Dane NFZ wg stanu na dzie 30 marca 2012 r. Osignite wyniki z realizacji bada skryningowych w ramach programu Liczba Liczba wykrytych zmian agodnych w szyjce macicy/Liczba wykrytych podejrze raka (w tym nieprawidowy wynik) rakw szyjki macicy ASC-US ASC-H LSIL HSIL AGC 7 232 19 98 36 14 231 7801 862 4491 1712 1396 243 9594 1056 5443 2267 1219 211 12725 1845 5976 2606 1276 144 11025 1568 5789 2325 1049 108 7649 1022 4182 1734 768 Rok Liczba wykonanych bada % Poziom objcia populacji Kwota wydatkowana przez MZ na logistyk i administracj w mln z

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ASC-US nieprawidowe komrki nabonka wielowarstwowego paskiego o nieokrelonym znaczeniu ASC-H - nieprawidowe komrki nabonka wielowarstwowego paskiego nie mona wykluczy HSIL LSIL zmiana rdpaskonabonkowa maego stopnia HSIL - zmiana rdpaskonabonkowa duego stopnia AGC nieprawidowe komrki gruczoowe Ocena efektw Programw skryningowych Badania przesiewowe s uzasadnione, jeeli prowadz do zmniejszenia umieralnoci (drugorzdne cele to zmniejszenie zachorowalnoci i kosztw leczenia). Warunkiem

skutecznoci bada przesiewowych jest ich masowo, dugoterminowo i wysoka jako. Zdrowotne efekty skryningu pojawiaj si dopiero po wielu latach jego prowadzenia. Waciwej oceny skutecznoci skryningu mona dokona najwczeniej 5-7 lat po rozpoczciu skryningu (czyli w Polsce po 2012 roku) na podstawie analizy umieralnoci. W pocztkowym okresie (23 lata) pod wpywem bada przesiewowych powinien by widoczny przejciowy, odbiegajcy od dugoletniego trendu, wzrost zachorowalnoci na nowotwory. Dowiadczenie krajw, gdzie skryning wprowadzono pod koniec lat 60 i gdzie nadal jest kontynuowany, wskazuje, e korzyci z jego wprowadzenia mona w zasadzie oceni jedynie przez porwnanie z innymi krajami po dugim (np. 10 letnim) okresie trwania programu. Porednim miernikiem skutecznoci tego skryningu powinna by ocena stopnia zaawansowania choroby i odsetek nowotworw wykrytych w skryningu. Populacyjne badania przesiewowe zostay wprowadzone w 2006 roku, jednak ju wczeniej, w skali populacji widoczny jest efekt skryningu oportunistycznego. Nastpio przesunicie krzywej zalenoci zachorowalnoci od wieku do modszych grup wiekowych, co oznacza, e nowotwory te zostay wykryte wczeniej, czyli prawdopodobnie we wczeniejszym stopniu zaawansowania. Wedug danych Krajowego Rejestru Nowotworw po kilkunastu latach od wprowadzenia bada skryningowych umieralno zmniejszya si o okoo 30%. Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi Opierajc si na analizach Krajowego Rejestru Nowotworw trzeba zwrci uwag, e wzr wskanikw epidemiologicznych opisujcych zachorowalno i umieralno na raka piersi w Polsce jest identyczny jak w Europie Zachodniej. Wystpuje stay wzrost zachorowa przy zamroeniu i spadku zgonw. W przypadku raka piersi aktualnie widoczny jest efekt skryningu oportunistycznego, ktry poprzedza zorganizowanie programu populacyjnego. Od roku 2000 widoczne jest przesuwanie si maximum zachorowalnoci do modszych grup wiekowych, co byo jednym z miernikw skutecznoci skryningu w krajach skandynawskich. W latach 2005-2007 widoczna jest kolejna zmiana wzorca zalenoci zachorowalnoci od wieku wzrosa czsto/wykrywalno nowotworw w grupie objtej skryningiem. Polska na tle innych krajw naley do grupy redniego ryzyka zachorowania, jednak zmieniajce si zachowania reprodukcyjne, dieta i uywanie lekw hormonalnych sprawiaj, e gwatowanie wzrasta liczba zachorowa. Umieralno na nowotwory piersi zmniejsza si w krajach, w ktrych wprowadzono programy bada przesiewowych (Wielka Brytania, USA, Kanada). Naley stwierdzi, e w latach 2006-2008 wykrywalno raka piersi stopniowo wzrasta, natomiast wskanik umieralnoci ulega stopniowemu zahamowaniu. Rosnca zachorowalno na raka piersi przy ustabilizowanym trendzie umieralnoci wiadczy o poprawie wykrywalnoci i/lub leczenia. Wzrost zachorowalnoci naley wiza z rosnc wiadomoci kobiet o korzyciach wynikajcych z regularnych bada mammograficznych. W Polsce w cigu ostatniej dekady nastpia poprawa wskanika przey. W cigu dekady nastpi wzrost o 13 punktw procentowych (z 62% na 75%). W 2011 r. w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi przeprowadzono kontrol jakoci wszystkich aparatw mammograficznych dedykowanych do bada profilaktycznych, celem umoliwienia wszystkim jednostkom udziau

w postpowaniach konkursowych organizowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, poprzez spenienie wymogu posiadania pozytywnego wyniku kontroli jakoci, popraw jakoci wykonywanych bada, a w konsekwencji zapewnienie pacjentkom szerszego dostpu do profilaktycznych bada mammograficznych. Zgodnie ze zmian Rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu programw zdrowotnych (Dz. U. Nr 140, poz. 1148, z pn. zm.), ktra wesza w ycie z dniem 1 lipca 2011 r., jednym z warunkw wymaganych przez NFZ od wiadczeniodawcw jest uzyskanie pozytywnego wyniku audytu zdj mammograficznych, przeprowadzanego co roku przez niezaleny orodek audytorski na podstawie zdj mammograficznych przesyanych do Wojewdzkich Orodkw Koordynujcych. Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy Rak szyjki macicy jest jedynym nowotworem u kobiet w grupie nowotworw zwizanych z pci, ktrego czsto zachorowa i zgonw zmniejsza si. Prognozowany spadek umieralnoci z powodu nowotworw szyjki macicy jest jednak powolny, szczeglnie przy niskim uczestnictwie w badaniach przesiewowych. W przypadku podniesienia wskanika uczestnictwa do 70% efekt programu powinien by widoczny jako wyrane przyspieszenie tempa spadku umieralnoci. Liczba bada zrealizowanych w ramach populacyjnego programu nie odzwierciedla rzeczywistej liczby wszystkich bada cytologicznych wykonanych w danym roku, gdy zgodnie z zasadami kontraktowania wiadcze opieki zdrowotnej istnieje moliwo realizacji bada cytologicznych w ramach innych zakresw/rodzajw wiadcze (AOS, jednorodne grupy pacjentw). Naley jednoczenie podkreli, e wycena badania cytologicznego jest rna w zalenoci od ww. zakresu/rodzaju wiadczenia gwarantowanego, co powoduje, e wiadczeniodawcy maj moliwo wyboru najbardziej opacalnego sposobu finansowania. Ponadto SIMP, w ramach ktrego istnieje moliwo ledzenia ewaluacji wykonanych bada cytologicznych, nie uwzgldnia bada wykonanych w gabinetach prywatnych, co powoduje zafaszowanie liczby wszystkich bada cytologicznych wykonanych w danym roku. Naley rwnie podkreli, e w celu poprawy zgaszalnoci do profilaktycznych bada cytologicznych, w roku 2012 dopuszczono poone do aktywnego udziau w dystrybucji imiennych zaprosze. 4. Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego W latach 2000-2005 program realizowany by w ramach programw polityki zdrowotnej. Od roku 2006 program jest jednym z elementw Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych. Polska jest jednym z czterech krajw w Europie (Polska, Niemcy, Wochy i Luksemburg), w ktrych program wczesnego wykrywania raka jelita grubego prowadzony jest za pomoc kolonoskopii. Z roku na rok poprawia si dostpno pacjentw do bada kolonoskopowych. Liczba realizatorw z 10 jednostek przez lata realizacji programu wzrosa do 91 w roku 2011. Zapewniona jest wysoka jako bada kolonoskopowych realizowanych w ramach programu. We wszystkich programach profilaktycznych nastpi znaczcy wzrost zgaszalnoci

pacjentw na badania diagnostyczne w porwnaniu z latami poprzednimi, w zwizku z czym zwikszya si liczba wykonywanych w ramach programw bada, co ma przeoenie na wykrywalno nowotworw we wczesnych (atwiejszych do wyleczenia) stadiach choroby. Zestawienie tabelaryczne liczby wykonanych bada kolonoskopowych i kwot wydatkowanych na Program w kolejnych latach jego realizacji
lata kwota badania realizacji wydatkowana kolonoskopo programu we badania stwierdzona usunite histopato obecno polipy logiczne polipw pobrane wycinki wykryte raki

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

11 466 412 14 189 105 13 848 774 8 206 584 14 696 614 15 900 415 15 950 000 (plan)

32 349 39 004 38 384 20 554 36 562 40 129

10 073 14 069 15 057 8 192 14 450 16 385

9 099 12 851 13 697 7 586 13 291 15 282

6 918 11 089 12 249 6 835 11 878 13 692

386 366 546 596 485 745

249 599 288 204 306 422

Ocena efektw Programu: Wg. Prof. dr hab. med. Jarosawa Reguy Koordynatora Programu. I Epidemiologia Dziki realizacji programu trwajcej ju 11 lat, Polska ktra miaa najgorsze wyniki leczenia raka jelita grubego w Europie, mierzone odsetkiem 5-letnich przey, wedug europejskich danych epidemiologicznych opublikowanych w 2003 roku (EUROCARE 3), odsetek 5-letnich przey w Polsce wynosi okoo 26%, podczas gdy rednia europejska w tym czasie wynosia okoo 49%. Najnowsze dostpne dane epidemiologiczne opublikowane w 2007 r. (EUROCARE 4) wskazuj, e odsetek 5-letnich przey w raku jelita grubego w Polsce wzrs do 46%. Taki wzrost wskanika naley do najwyszych w Europie, jednake te wyniki nadal s poprawiane i w dalszym cigu kontynuowana jest realizacja programu. II Liczba orodkw uczestniczcych w Programie Program bada przesiewowych stopniowo zwiksza liczb orodkw realizujcych badania kolonoskopowe. Orodki usytuowane s na terenie caego kraju, po to by zapewni jak najlepsz dostpno pacjentom do programu. W kolejnych latach realizacji przeprowadzono cznie blisko 230 tys. profilaktycznych bada kolonoskopowych. Dziki funkcjonowaniu Programu stworzono 91 sprawnych jednostek administracyjnych umoliwiajcych dalsze rozwijanie bada profilaktycznych w raku jelita grubego. Wszystkie dane dotyczce osb biorcych udzia w badaniach (dane demograficzne, wywiad rodzinny i inne), dane dotyczce kolonoskopii (wynikw bada, w tym mikroskopowego) oraz dane typu follow-up (wyniki operacji, stopnia zaawansowania nowotworu) s gromadzone w formie specjalnie przygotowanych baz danych uywanych przez wszystkie orodki. III Liczba wyszkolonych kolonoskopistw W latach 2000-2010 prowadzona bya w ramach Programu Szkoa kolonoskopii, w efekcie ktrej wyszkolono od podstaw 200 lekarzy. Tym samym zwikszono kapita ludzki kluczowy dla realizacji Programu. Potencja wyszkolonej kadry medycznej, dziaajcej

w orodkach, bezporednio przekada si na moliwo zwikszenia liczby wykonywanych bada profilaktycznych w odpowiedzi na rosnce zapotrzebowanie i zainteresowanie ze strony spoeczestwa. Wprowadzono nowy, unikatowy element kontroli jakoci jakim jest monitorowanie za pomoc rejestrw nowotworowych wystpowania rakw interwaowych, czyli rakw wystpujcych pomidzy kolejnymi badaniami przesiewowymi. Wykazano rwnie, e wystpowanie rakw interwaowych jest zwizane z parametrami jakoci kolonoskopii przesiewowej, czyli czstoci wykrywania zmian gruczolakowatych (odsetek zbadanych osb, u ktrych wykryto co najmniej jedn zmian gruczolakowat). Takie postpowanie zostao wdroone i ma na celu dalsz popraw skutecznoci programu profilaktycznego. Wyniki bada dotyczce wprowadzenia tego elementu kontroli zostay opublikowane w prestiowym na wiecie czasopimie medycznym New Endgland Journal of Medicine. Naley podkreli, e wykorzystanie nowoczesnej metody bada przesiewowych na poziomie oglnokrajowym czyni Polsk jednym z liderw na arenie europejskiej. Tym samym Program uzyskuje wysokie oceny na poziomie midzynarodowym. Dodatkowe zalety Programu: unikatowy w skali wiatowej program jakoci, obejmujcy wszystkie orodki i wykonane badania kolonoskopowe, niski koszt wykrycia zmian zaawansowanych, w kadym roku wykorzystanie przeznaczonych rodkw finansowych w ponad 95%, program pozytywnie oceniany przez pacjentw, wykorzystanie nowoczesnej metody bada przesiewowych (kolonoskopii) na poziomie oglnokrajowym (co czyni Polsk jednym z liderw na arenie europejskiej), wysokie oceny Programu na poziomie midzynarodowym. 5. Program opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe - Modu I , II i III, wydatkowanie w kolejnych latach: Kwota przeznaczona na realizacj programu w mln z 2006 3,4 2007 4 2008 4,6 2009 6,3 2010 6,1 2011 8,1 2012 10,8 (zaplanowana) W 2011 r. Programy opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika (Modu I) wdroono w 27 genetycznych poradniach onkologicznych w Polsce (dla porwnania w 2006 r. byo to 20 poradni), natomiast w zakresie raka jelita grubego i bony luzowej macicy (Modu II) w 18 genetycznych poradniach onkologicznych w Polsce (w 2006 r. - 16 poradni). Zidentyfikowano okoo 4 000 rodzin, w ktrych ryzyko zachorowania jest ponad 4-krotnie wysze ni rednie ryzyko zachorowania w populacji. Coroczn opiek polegajc na wczesnej diagnostyce Rok realizacji programu

nowotworw, a w przypadkach najwyszego ryzyka take aktywne interwencje profilaktyczne, objto okoo 8 000 czonkw tych rodzin. Wrd ponad 1% pacjentw objtych opiek wykrywa si corocznie zachorowania na nowotwory (tj. blisko 10-krotnie czciej ni w odpowiednich grupach w caej populacji); corocznie u okoo 2% pacjentek najwyszego ryzyka zachorowania na raka piersi i jajnika wykonuje si profilaktyczne adnesektomie. W 2011 r. rozpocza si realizacja Moduu III Programu, zwizanego z identyfikacj moliwie najwikszej liczby rodzin z predyspozycj dziedziczn do siatkwczaka (ac. retinoblastoma wewntrzgakowy nowotwr zoliwy oka), rozlanego raka odka oraz z chorob von Hippel-Lindau (mutacja genu VHL, choroba charakteryzujca si zwikszon predyspozycj do nowotworw nerek, orodkowego ukadu nerwowego, szczeglnie mdku, nadnerczy i siatkwki) i objcie ich opiek ukierunkowan na moliwie najwczeniejsze rozpoznanie, a take na aktywn prewencj zachorowa na nowotwory. II. Programy inwestycyjne, wydatkowano 190-200 mln z, w tym na zakupy aparatury dla potrzeb zakadw radioterapii, diagnostyki PET, oddziaw torakochirurgii i leczenia biaaczek 6. Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw Zaoeniem realizacji zakupw aparatury diagnostycznej byo doprowadzenie do stopniowego wzrostu jakoci diagnostyki chorb nowotworowych w Polsce oraz zwikszenie dostpnoci pacjentw do wczesnej diagnostyki onkologicznej. W kolejnych latach przeznaczano na zakupy nastpujce rodki: Rok Kwota przeznaczona na realizacj programu w mln z 4 aparaty USG, 2 przystawki do biopsji piersi, cyfrowy 17 aparatu RTG ze stoem kostnym i ciank do zdj pucnych, videokolonoskop, oprogramowanie do opracowania gruczou piersiowego do rezonansu magnetycznego, automatyczny aparat do prowadzenia reakcji immunohistochemicznych, ani wodn 4 cytomammobusy 8,9 6 MRI 20 8 MRI 27 8 MRI 27 Zakupiony sprzt

2007

2008 2009 2010 2011

W 2012 zaplanowano dokonanie zakupu tomografw komputerowych i gamma-kamer SPECT-CT. Ocena efektw programu Systematyczny wzrost liczby sprztu diagnostycznego (w tym rezonansw, tomografw komputerowych) w Polsce i doposaenie jednostek w aparatur wykorzystywan do diagnostyki nowotworw ma doprowadzi do poprawy dostpnoci do diagnostyki onkologicznej w przedmiotowym zakresie.

10

7. Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce - doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii Wyposaenie zakadw radioterapii w nowy sprzt zmniejszyo czas oczekiwania pacjentw na leczenie. Dymy do osignicia wskanikw europejskich tj. 1 aparat megawoltowy na 300 tys. mieszkacw. Pozostay tylko 3 wojewdztwa warmisko-mazurskie, dzkie i podkarpackie gdzie na jeden aparat przypada powyej 400 tys. mieszkacw z wojewdztwa. Liczba aparatw megawoltowych wzrosa z 70 do 112; aktualnie liczba ludnoci przypadajca na 1 aparat megawoltowy wynosi 338 053 tys. W ramach programu rodki finansowe wydatkowane s na: zwikszenie liczby przyspieszaczy liniowych, zwikszenie liczby stacji do planowania leczenia, uzupenienie aparatury do brachyterapii HDR, symulatorw, tomografw komputerowych z opcj planowania leczenia, systemw planowania leczenia, dozymetrii, kolimatorw listkowych. W roku 2012 na realizacj zadania zaplanowane zostay rodki finansowe w wysokoci 127 mln z. Wydatkowane w kolejnych latach rodki to: Rok realizacji programu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ocena efektw programu Wg. opinii Prof. dr hab. Mariana Reinfussa Konsultanta Krajowego w dziedzinie radioterapii onkologicznej W Polsce funkcjonuj obecnie 23 penoprofilowe orodki radioterapii oraz 5 orodkw wykonujcych wybrane formy radioterapii (brachyterapia ginekologiczna, brachyterapia okulistyczna, radioterapia rdoperacyjna); w sumie 28 orodkw pastwowych: akademickich, regionalnych i jednostek badawczo-rozwojowych. Ponadto uruchomione zostay w 2008 roku dwa niepubliczne orodki radioterapii w Poznaniu i Wabrzychu, realizujce podstawowe procedury radioterapii. Naley podkreli, e dziki wysikom Ministerstwa Zdrowia i dotychczasowej, konsekwentnej realizacji Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych (NPZChN) - w ostatnich latach nastpi istotny postp w zakresie radioterapii w Polsce: zwikszya si liczba chorych korzystajcych z tej metody leczenia: liczba chorych napromienianych wzrosa z ok. 40 000 w 1999 roku do 76 000 w roku 2011, skrci si czas oczekiwania chorych na rozpoczcie leczenia z 8-10 tygodni w 1998 roku do 4-5 tygodni w 2011 roku, uatwiony zosta dostp chorych do najnowoczeniejszych, unikalnych wysokospecjalistycznych technik i metod radioterapii (protonowa, stereotaksja, hipertermia, tomoterapia itp.),

Kwota przeznaczona na realizacj programu w mln z 162,44 145,1 123,3 120 161,086 155

11

w znacznym stopniu wyrwnane zostay rnice regionalne w dostpie do nowoczesnej radioterapii, cho jeszcze nadal istniej. 1) Dokonano radykalnej poprawy wyposaenia orodkw onkologicznych w aparatur radioterapeutyczn w porwnaniu do roku 2005 r.: liczba akceleratorw wzrosa z 70 w 2005 r. do 112 w 2011 r.; aktualnie liczba ludnoci przypadajca na 1 aparat megawoltowy wynosi 338 053 tys. (standard europejski 300 tys. na 1 aparat) stare wysuone akceleratory zastpiono nowoczesnymi, wysoce bezpiecznymi i skutecznymi, 90% obecnie posiadanych przez orodki akceleratorw ma nie wicej ni 10 lat, a ponad poowa nie wicej ni 5 lat jest to sytuacja wyjtkowo dobra, nawet jak na warunki dobrze rozwinitych krajw Unii Europejskiej; wycofano z uycia 10 spord 12 posiadanych bomb kobaltowych, zastpujc je akceleratorami, co jest zgodne z zaleceniami organw UE (OECD); o ponad 10 % (z 36 do 40) wzrosa liczba symulatorw, ale co najwaniejsze ponad 6-krotnie (z 4 do 27) wzrosa liczba tomografw komputerowych dedykowanych do planowania leczenia napromienianiem, wyposaonych w komputerowe stacje symulacji wirtualnej. Tomografy te zastpujce klasyczne symulatory s ju w prawie wszystkich orodkach radioterapii w Polsce; o ponad 60% (z 66 do 108) wzrosa liczba systemw planowania radioterapii, w tym ponad 2-krotnie (ze 126 do 310) stacji planowania, co jest kluczowym elementem skracajcym czas przygotowania napromieniania; praktycznie wycofano z uycia w brachyterapii przestarzae aparaty LDR/MDR, zastpujc je aparatami typu HDR i PDR radykalnie poprawiajcymi komfort i bezpieczestwo leczenia chorych oraz skracajcymi czas oczekiwania na t metod leczenia. 2) Nastpi skok technologiczny i cile z tym zawizana poprawa jakoci leczenia radioterapeutycznego: konwencjonaln i prost radioterapi (2D) zastpiono radioterapi 3D i konformaln. Jednoczenie naley zaznaczy, i techniki rutynowe, podstawowe, ale i w peni nowoczesne dostpne s we wszystkich 27 penoprofilowych orodkach radioterapii w Polsce, speniajc przy tym zalecenia organw Unii Europejskiej; wszystkie penoprofilowe orodki radioterapii w Polsce zyskay moliwo stosowania niestandardowych, nowoczesnych metod radioterapii, dziki wyposaeniu w dodatkowe urzdzenia: kolimatory wielolistkowe (MLC), opcje intensywnej modulacji radioterapii (IMRT), systemy portalowej wizualizacji wizki (EPID). Dodatkowo sprzt ten wyposaony zosta w najnowoczeniejsze systemy zarzdzania i weryfikacji oraz dozymetri in vivo; cz orodkw onkologicznych zyskaa najnowoczeniejsze urzdzenia do wysoce specjalistycznych technik napromieniania, stosowanych jedynie w wybranych orodkach w Europie i na wiecie. Naley tutaj wymieni nastpujcy sprzt stosowany wg. specjalnych wskaza medycznych: system obrazowania rentgenowskiego (IGRT) 24 orodki, system bramkowania oddechowego 11 orodkw, system planowania w czasie rzeczywistym 15 orodkw. Systemy te i zwizane z nimi techniki leczenia, dostpne s aktualnie dla wszystkich pacjentw zakwalifikowanych do takiego leczenia; 16 orodkw wykorzystuje NMR, a 7 PET do planowania procesu napromieniania, co jest nadal jeszcze ewenementem w rozwinitych krajach Unii Europejskiej.

12

3) W sposb znaczcy wzrosa liczbowo i jakociowo kadra medyczna radioterapii w porwnaniu z rokiem 2005: Liczba lekarzy radioterapeutw wzrosa o ponad 40% (z 469 do 624) Liczba fizykw o wzrosa o ponad 70% (z 188 do 325) Liczba technikw- radioterapii wzrosa o prawie 15% (z 652 do 883) 8. Tomografia Pozytonowa (PET) - budowa sieci orodkw PET (2006-2009) oraz uruchomienie produkcji radiofarmaceutyku FDG (2010-2011) Zakoczono I etap budowy sieci orodkw, skadajcej si z 6 orodkw: 3 wyposaonych w cyklotrony i skanery PET-CT (Bydgoszcz, Warszawa, Gliwice) oraz orodkw satelitarnych w Kielcach, Gdasku oraz Poznaniu (wyposaonych w skaner PET-CT). Wprowadzenie sieci zapewni dostp do nowoczesnych metod diagnostyki onkologicznej, tym samym pozwoli na popraw jakoci leczenia i wczesnego rozpoznawania nowotworw. W ramach powyszego wydatkowane byy w kolejnych latach poniej wskazane rodki finansowe na zakupy dla potrzeb utworzenia i doposaenia orodkw PET oraz uruchomienie produkcji radiofarmaceutyku FDG (cznie 112 436 335,24 z) Jednostka Centrum Onkologii w Bydgoszczy Centrum Onkologii Instytutu im Marii Skodowskiej Curie w Gliwicach witokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu Centrum Onkologii Instytut im Marii Skodowskiej Curie Warszawa Akademicki Szpital Kliniczny Warszawa Uniwersytet Warszawski rodowiskowe Laboratorium Cikich Jonw Gdaski Uniwersytet Medyczny - Gdask Rok 2008 i 2010 2005, 2007, 2008, 2010 2006 i 2007 2008 2007 Zakupiony sprzt skaner PET-CT oraz rozbudowa laboratorium FDG skaner PET, cyklotron i przygotowanie infrastruktury, rozbudowa laboratorium FDG skanera PET-CT i przygotowanie infrastruktury skaner PET CT skaner PET CT Kwota przeznaczona na realizacj 19 525 864,00 z 27 510 071,24 z

22 900 400,00 z 10 000 000,00 z 10 000 000,00 z

2007 2007

skaner PET CT Syntezer radiofarmaceutyku FDG i zestaw kontroli jakoci wyprodukowanego radiofarmaceutyku FDG skaner PET

12 000 000,00 z 2 000 000,00 z

2009

8 500 000,00 z

13

W roku 2011 nastpio uruchomienie produkcji radiofarmaceutykw w Centrum Onkologii w Bydgoszczy oraz w Gliwicach. W chwili obecnej jednostki s na etapie rejestracji produktu leczniczego celem rozpoczcia jego dystrybucji do orodkw w Polsce. Ocena efektw Programu Zbudowana sie orodkw diagnostyki PET, zabezpiecza dostpno do diagnostyki PET pacjentom w Polsce. Uruchomienie produkcji radiofarmeceutyku FDG wykorzystywanego w diagnostyce PET, zapewni dostpno do tego radiofarmaceutyku orodkom PET w Polsce bez koniecznoci sprowadzania go z zagranicy, tym samym obniy koszty diagnostyki w Polsce. 9. Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii W ramach programu kupowano sprzt medyczny dla oddziaw i klinik torakochirurgii. Program niezwykle wany z uwagi na wzrastajc zachorowalno na raka puca. W kolejnych latach na realizacj programu przeznaczano nastpujce rodki: Rok realizacji programu Kwota przeznaczona na realizacj w mln z 2006 9,08 2007 6,9 2008 7,6 2009 14,5 2010 14, 7 2011 15, 3 Na realizacj zadania w roku 2012 zaplanowano rodki finansowe w wysokoci 16,1 mln z. Ocena efektw Programu: Wg Prof. dr hab. Tadeusza Orowskiego Konsultanta Krajowego w dziedzinie chirurgii klatki piersiowej W ramach sukcesywnego doposaania orodkw leczenia i diagnostyki raka puca dla oddziaw chirurgii klatki piersiowej w latach 2006-2011 zakupiona zostaa aparatura diagnostyczna oraz wyposaenie dla sal operacyjnych i sal intensywnego nadzoru pooperacyjnego. Powysze znalazo odzwierciedlenie w jakoci stosowanego leczenia: o blisko 25 % spada liczba operowanych pacjentw z wyszym stopniem zaawansowania (IIIA), gdzie leczeniem z wyboru powinno by skojarzone leczenie (z wczeniem systemowego leczenia przedoperacyjnego) lub chorzy ci nie powinni by operowani, a leczeni systemowo w skojarzeniu z radioterapi; o okoo 20% zmalaa liczba wykonywanych pneumonektomii z rwnoczesnym wzrostem o ten odsetek wykonywanych lobektomii w raku puca, co dobitnie wskazuje na lepsz kwalifikacj do leczenia operacyjnego. Odnotowa rwnie naley zmniejszenie si odsetka tzw. torakotomii zwiadowczej z okoo 4% w roku 2005 do niecaego 1,5% w roku 2011. Jest to niewtpliwie efektem z jednej strony lepszej kwalifikacji do leczenia operacyjnego, ale rwnie nastpstwem lepszego wyposaenia pracowni histopatologicznych pracujcych dla potrzeby chirurgii raka puca; wzrosa ilo wykonywanych bada rdoperacyjnych, a tym samym jako leczenia onkologicznego ulega poprawie.

14

Stworzenie Krajowego Rejestru Raka Puca umoliwia monitorowanie stae jakoci leczenia chirurgicznego we wszystkich orodkach chirurgii klatki piersiowej w Polsce. W jego bazie w chwili obecnej znajduje si ponad 19 tys. chorych leczonych chirurgicznie. Baza przygotowana zostaa do wprowadzenia danych o wszystkich nowych zachorowaniach na raka puca w Polsce. W 10 orodkach zlokalizowanych rwnomiernie na terenie caej Polski uruchomiono pracownie endoskopii interwencyjnej, w ktrych moliwe jest podjcie endoterapii, tzn. udraniania drg oddechowych. Orodki te dziaaj w cisym kontakcie z orodkami onkologicznym, w ktrych u wielu z tych pacjentw prowadzona jest pniej brachyterapia. Dodatkowe informacje: W Polsce dziaa 26 orodkw torakochirurgicznych, rozmieszczonych rwnomiernie na terenie caego kraju, w ktrych zatrudnionych jest 163 specjalistw, co oznacza, e na 1 specjalist przypada populacja ok. 230 tys. mieszkacw. Jest to wskanik dwukrotnie wyszy ni w Wielkiej Brytanii (1 specjalista chirurgii klatki piersiowej na ok. 0,5 mln mieszkacw. Aktualny stan kadry medycznej w dziedzinie chirurgii klatki piersiowej zabezpiecza potrzeby w tej dziedzinie. Sytuacja moe ulec zmianie za kilka lat, ze wzgldu na sabnce zainteresowanie specjalizacj i brak chtnych. Dostp do usug torakochirurgicznych zobrazowany jest liczb wykonanych procedur w przeliczeniu na 1 mln mieszkacw: najwyszy w wojewdztwie pomorskim 621 na 1 mln, najniszy w wojewdztwie lubuskim 235 zabiegw na 1 mln. Wikszo pacjentw kwalifikowanych do leczenia torakochirurgicznego to pacjenci onkologiczni (okoo 70%), ktrzy po konsultacji przyjmowani s do leczenia na bieco. 10. Program doskonalenia diagnostyki i leczenia biaaczek u dorosych w Polsce z dostosowaniem do zalece Unii Europejskiej i wsppracy z European Leukemia Net rodki wydatkowane kadego roku na program to 6-9 mln z (w tym w 2011 roku 6,9 mln z). W ramach realizacji programu w latach 2006-2011 nastpio unowoczenienie pracowni i metod diagnostycznych, poczone z ich standaryzacj i uzupenieniem niezbdnej aparatury oraz szkoleniem osb j obsugujcych. Utworzono bazy danych na temat leczonych pacjentw i wynikw leczenia. Ocena efektw Programu Wg opinii Prof. dr hab. med. Jerzego Hoowieckiego Podniesiony zosta poziom diagnostyki i leczenia, a program zosta oceniony pozytywnie przez wszystkie orodki, ktre ze rodkw zaplanowanych na ten cel uzyskay moliwo doposaenia bazy sprztowej. Naley podkreli, e Program daje jedyn w skali kraju moliwo wzbogacenia warsztatu pracy hematologw i transfuzjologw, a take umoliwia modernizacj istniejcego sprztu. W trakcie realizacji Programu w sposb znaczcy podniesiony zosta standard leczenia biaaczek u dorosych oraz ujednolicone zostay metody diagnostyczne, przy czym diagnostyk dostosowano do wymogw Unii Europejskiej. Poprawa warunkw technicznych orodkw leczenia biaaczek, niewtpliwie wpywa na skrcenie czasu oczekiwania na specjalistyczne badania w trybie ambulatoryjnym. Osignite zostay cele Programu zwizane z objciem Programem orodkw poza regionami jednostek akademickich np. w Legnicy, Chorzowie, Toruniu, Zielonej Grze i Zamociu. Te mniejsze

15

orodki mog wiadczy usugi na poziomie coraz bardziej dostosowanym do standardw Unii Europejskiej. Potwierdza to ich udzia w badaniach klinicznych PALG. Wobec powyszego, Polska zyskaa moliwo uczestnictwa na forum midzynarodowym, majc szans prezentowania postpw leczenia biaaczek w Polsce wrd wiatowej klasy specjalistw.

11. Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw - kierowane do najmodszych pacjentw chorych na nowotwory: Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw u dzieci W 2011 roku na programy wydatkowano rodki w wysokoci 6,3 mln z, w 2012 roku planowane rodki 4,3 mln z. Ocena efektw programw Wspln zasad realizacji programw s dziaania na rzecz poprawy wynikw leczenia dzieci z wykrytymi nowotworami. Zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia dziki waciwej stratyfikacji. Zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka. Jest to moliwe dziki prowadzonej weryfikacji bada diagnostycznych, prowadzenie sesji uzgodnieniowych, dotyczcych interpretacji wynikw i stratyfikacji leczenia. Prowadzenie baz danych o wszystkich modych pacjentach leczonych z powodu nowotworw ukadu krwiotwrczego, nowotworw OUN, guzw litych, choniakw. Zakup endoprotez dla dzieci niepenosprawnych z powodu nowotworu koci. Wprowadzenie programu poprawio efektywno leczenia nowotworw (biaaczek, guzw litych, orodkowego ukadu nerwowego, choniakw u dzieci, a take doprowadzio do obnienia toksycznoci i kosztw leczenia dzieci z rozpoznaniem biaaczki limfatycznej guzw litych, choniakw, OUN oraz zmniejszono liczby bdw diagnostycznych). Zwikszono precyzj klasyfikacji pacjentw do leczenia. Zwikszya si liczba przypadkw cakowitych wylecze u dzieci ze wskazanymi nowotworami. Z roku na rok wzrasta liczba finansowanych zakupw endoprotez dla dzieci z nowotworami koci. 11.1 Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci W 2011 r. w ramach przedmiotowego zadania zorganizowana zostaa Konferencja Midzynarodowa w celu uzgodnienia, omwienia i opracowania europejskich standardw opieki nad dziemi z chorobami nowotworowymi w ramach udziau Polski w dziaaniach pastw czonkowskich na rzecz przeciwdziaania chorobom nowotworowym w Europie. W roku 2011 w ramach realizacji programu wykonano 190 bada cytogenetycznych, 277 cytomorfologicznych i 100 bada immunofenotypu. W efekcie: poprawiono efektywno leczenia, uzyskano obnienie poziomu toksycznoci i kosztw leczenia, utworzono bazy danych o pacjentach z rozpoznaniem ALL i AML, zmniejszono liczb bdw diagnostycznych oraz zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka,

16

 umoliwiono popraw wynikw leczenia poprzez zastosowanie bardziej intensywnego leczenia u dzieci z cechami niekorzystnymi rokowniczo, zwikszono liczb przypadkw cakowitych wylecze u dzieci z ALL i AML, u ktrych z du wiarygodnoci mona wykluczy obecno cech niekorzystnych rokowniczo przy zredukowanej intensywnoci chemioterapii. Liczba pacjentw w bazie danych: Biaaczka limfoblastyczna ALL - 1683 osb, w tym w 2011 r. 172 nowych zachorowa. Ostra biaaczka szpikowa AML - 309 osb, w tym w 2011 r. 47 nowych zachorowa. Nawroty ostrej biaaczki limfoblastynej - 214 osb, w tym w 2011 r. 14 nowych zachorowa. Program przyczyni si do podniesienia standardw diagnostycznych i poprawy jakoci diagnostyki ostrej biaaczki u dzieci, w przypadku bada cytomorfologicznych spadek liczby wynikw podlegajcych zmianie w czasie weryfikacji z 20,3% do 8,26%. Prawdopodobiestwo cakowitego przeycia po 5 latach wynosi w grupie standardowego ryzyka 97%, poredniego ryzyka 93%, wysokiego ryzyka 80%. 11.2 Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce guzw litych u dzieci W 2011 r. sfinansowano wykonanie 295 weryfikacji bada patomorfologicznych, 101 weryfikacji bada immunohistochemicznych podstawowych i 150 weryfikacji bada immunohistochemicznych uzupeniajcych. Liczba pacjentw w bazie danych: Guzy lite neuroblastoma NBL - 601 osb, w tym w 2011 r. 88 nowych zachorowa. Guzy lite tkanek mikkich - 395 osb. Prawdopodobiestwo ponad 5-letniego cakowitego przeycia pacjentw, u ktrych rozpoznanie postawiono w wieku niemowlcym wynosi 94%, dla pacjentw powyej 12 m-ca 64%. 11.3 Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce choniakw zoliwych u dzieci Poprzez realizacj programu uzyskano popraw wynikw leczenia dzieci z choniakami zoliwymi, przeprowadzono weryfikacj preparatw przesyanych przez jednostki i analiz wynikw bada, suc do przeprowadzenia stratyfikacji chorych do odpowiednich grup ryzyka. W ramach realizacji programu w 2011 r. wykonano 200 bada histopatologicznych, 200 bada immunohistochemicznych oraz 200 bada immunofenotypu. Ponadto wykonano 108 weryfikacji bada obrazowych dla choniaka Hodgkina. Liczba pacjentw w bazie danych: Choniaki nieziarnicze - 335 osb, w tym w 2011 r. 41 nowych zachorowa. Choniaki Hodgkina - 854 osb, w tym w 2011 r. 77 nowych zachorowa. Cakowite przeycia po 5 latach pacjentw z choniakami wielokomrkowymi wynosi 81,6%, z prekursorowymi choniakami limfoblastycznymi typu T i pre-B 89,9%, z choniakami z dojrzaych komrek B 53,6%.

17

11.4 Kontynuacja i modyfikacja ujednoliconego programu diagnostyki i kompleksowego leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego u dzieci W roku 2011 sfinansowano wykonanie 130 bada patomorfologicznych i immunofenotypu, 50 bada molekularnych wybranych onkogenw. U 120 pacjentw przeprowadzono weryfikacj przebiegu i sposobu leczenia. Liczba pacjentw w bazie danych: 1808 osb, w tym w 2011 r. 166 nowych zachorowa. rednie cakowite przeycie 5-letnie pacjentw z nowotworami OUN wynosi 75%, w tym 94,9% w przypadku glejakw zoliwych, 85 % guzy typu ependymoma anaplasticum, 24,1% guzy pnia mzgu. 11.5 Kontynuacja programu oceny jakoci ycia i stanu zdrowia dzieci i modziey po

zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym. Program daje szans na kompleksow opiek i monitorowanie pnych nastpstw leczenia choroby nowotworowej. Przygotowany zosta i wdroony w poszczeglnych orodkach precyzyjny harmonogram bada koniecznych do wykonania u poszczeglnych pacjentw z rnymi typami nowotworw. Zadania dotyczce poprawy jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci, choniakw zoliwych i guzw litych pozwalaj na zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka. W konsekwencji pozwalaj na uzyskiwanie dobrych i bardzo dobrych wynikw leczenia, zwikszajc liczb przypadkw cakowitych wylecze u dzieci z tymi chorobami. W ramach programu w 2011 r. zostao przebadanych: 88 pacjentw po zakoczonym leczeniu biaaczek i choniakw (z napromienianiem OUN), 139 pacjentw po zakoczonym leczeniu biaaczek i choniakw (bez napromieniania OUN), 89 pacjentw po zakoczonym leczeniu ziarnicy zoliwej, 47 pacjentw po zakoczonym leczeniu guzw orodkowego ukadu nerwowego, 167 pacjentw po zakoczonym leczeniu guzw litych (bez napromieniania OUN). Liczba pacjentw w bazie danych: 1010 osb, w tym w 2011 r. 315 nowych zgosze. W roku 2011 r. dokonano oceny pnych powika u 72,64 % pacjentw. 11.6 Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych koci. W 2011 r. przeprowadzono 40 ekspertyz dotyczcych kwalifikacji do okrelonej protezy oraz prowadzono baz danych chorych na nowotwory zoliwe koci, ktrzy byli kwalifikowani do leczenia oszczdzajcego oraz zakupiono i wszczepiono 42 endoprotezy onkologiczne.

18

Realizacja zadania poprawia w sposb istotny jako ycia pacjentw, pozwolia na rozwizanie problemu w skali kraju. 12. Programy edukacyjne: Szkolenie lekarzy specjalistw w dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym Przedmiotowy program zosta wprowadzony w roku 2011 w celu poprawy wczesnego rozpoznawania nowotworw, co powinno poskutkowa skuteczniejszym i mniej kosztochonnym leczeniem nowotworw zoliwych. W wyniku realizacji programu w 2011 r. przeszkolono cznie 441 lekarzy chirurgw z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym. Szkolenie zakoczone zostao przygotowanym centralnie przez Komitet Naukowy pisemnym egzaminem a uczestnicy otrzymali certyfikaty ukoczenia szkolenia. Wskanik efektywnoci szkolenia oparty na procentowej proporcji iloci uczestnikw, ktrzy zdali egzamin do cakowitej iloci lekarzy, ktrzy uczestniczyli w szkoleniu wynis 100%. 13. Pozostae programy - Poprawa dziaania systemu zbierania i rejestrowania danych o nowotworach. W 2011 roku na program przeznaczano kwot w wysokoci 1,6 mln z W ramach programu finansowano dziaania w kierunku poprawy poziomu kompletnoci danych o nowotworach, analizowania danych, wydawanie rnorodnych wydawnictw zawierajcych i podsumowujcych wyniki w zakresie zachorowalnoci i wykrywalnoci nowotworw w Polsce. W 2011 r. program zosta rozszerzony o opracowanie i wdroenie dziaania oglnopolskiego rejestru nowotworw koci. Spodziewane efekty funkcjonowania rejestru nowotworw koci to poprawa danych epidemiologicznych pierwotnych nowotworw koci, danych dotychczas niedostpnych. Ocena efektw programu Sukcesywny wzrost poziomu kompletnoci danych gromadzonych przez Krajowy i Wojewdzkie rejestry nowotworw. Realizowane w ramach programu szkolenia specjalistyczne, umoliwiaj stosowanie najnowszych metod rejestracji zgodnych z wymaganiami Unii Europejskiej. W ramach programu prowadzono: weryfikacj postaci histologicznej, weryfikacj stopnia zaawansowania, uzupenienie vital status przypadkw zachorowania z lat 1999-2008, uzupenienie populacji wg pci, wieku i jednostek administracyjnych, kursy szkoleniowe dla pracownikw rejestrw, szkoleniowcw i lekarzy wsppracujcych z rejestrami, wydawano publikacje, biuletyny zawierajce podsumowanie danych epidemiologicznych dotyczcych zachorowania i umieralnoci na nowotwory w Polsce.

19

Podjto dziaania majce na celu: utrzymanie i dalsz rozbudow internetowej bazy danych w kierunku moliwoci dokonywania analizy 5-letnich przey dla 10 najczstszych umiejscowie, wedug pci i wieku, przygotowanie i analiz danych dot. oceny zmian zachorowalnoci oraz geograficznego zrnicowania zagroenia nowotworami zoliwymi w Polsce. Sporzdzono wojewdzkie analizy epidemiologiczne, przygotowywane na podstawie danych regionalnych oraz przygotowano i opublikowano roczny biuletyn zachorowa i zgonw na poziomie wojewdzkim i oglnopolskim. Obecny poziomu kompletnoci danych gromadzonych przez Krajowy i Wojewdzkie rejestry nowotworw wynosi 89%.

20

Zaczniki do uchway nr 19/2012 Rady Ministrw z dnia 14 lutego 2012 r. Zacznik nr 1

HARMONOGRAM ZADA WYKONYWANYCH W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORB NOWOTWOROWYCH W ROKU 2012

PROGRAMY PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA NOWOTWORW

Termin ogoszenia Lp. Nazwa i opis zadania postpowania konkursowego Termin podpisania umw na realizacj zadania Terminy realizacji zadania

Prewencja pierwotna nowotworw

Zaoeniem programu jest edukacja spoeczestwa w kierunku popularyzacji postaw prozdrowotnych poprzez m. in. upowszechnienie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, od dnia podpisania I - II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r. organizacj kampanii medialnych i konferencji edukacyjno-informacyjnych. W ramach I kw. 2012 r. programu w zakresie redukcji emisji rakotwrczych substancji zawartych w dymie tytoniowym produkowane i kolportowane s materiay informacyjne w przedmiotowym zakresie. Prowadzone s take linie telefoniczne do konsultacji medycznych, majcych na celu zachcanie do rzucenia palenia.

1.

Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy

W ramach programu prowadzony jest skryning populacyjny - badania cytologiczne Realizatorzy wybrani do realizacji programu w IV kw. 2010 r. na lata 2011-2015 I kw. 2012 r. stycze grudzie 2012 r.

2.

kierowane do kobiet w wieku 25-59 lat wykonywane raz na 3 lata, finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Koordynacja i nadzr nad prawidow realizacj programu profilaktycznego prowadzona jest przez Centralny i Wojewdzkie Orodki Koordynujce i finansowana jest przez Ministra Zdrowia. Orodki koordynujce podejmuj dziaania w zakresie: realizacji akcji medialnych promujcych program, realizacji rnych form dziaa
3

informacyjno-edukacyjnych

(wsppraca

z jednostkami samorzdu terytorialnego, lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, pielgniarkami podstawowej opieki zdrowotnej, poonymi podstawowej opieki zdrowotnej i wiadczeniodawcami). W ramach programu prowadzona jest wysyka imiennych zaprosze na badania profilaktyczne przez Wojewdzkie Orodki Koordynujce. Ponadto realizowane s szkolenia specjalistyczne kadry medycznej realizujcej program oraz wykonywana jest kontrola jakoci bada cytologicznych.

Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi

W ramach programu prowadzony jest skryning populacyjny - badania mammograficzne kierowane do kobiet w wieku 50-69 lat, wykonywane raz na 2 lata, finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Koordynacja i nadzr nad prawidow realizacj programu Realizatorzy prowadzone s przez Centralny wybrani do

3.

i Wojewdzkie Orodki Koordynujce i finansowane s przez Ministra Zdrowia. Orodki realizacji koordynujce podejmuj dziaania w zakresie realizacji akcji medialnych promujcych programu w IV program, realizacji dziaa informacyjno-edukacyjnych we wsppracy z jednostkami kw. 2010 r. na lata samorzdu terytorialnego, lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, pielgniarkami 2011-2015 podstawowej opieki zdrowotnej, poonymi podstawowej opieki zdrowotnej. W ramach programu prowadzona jest wysyka imiennych zaprosze na badania przez Wojewdzkie Orodki Koordynujce, realizowane s szkolenia specjalistyczne dla kadry medycznej realizujcej program oraz wykonywana jest kontrola jakoci bada mammograficznych.

I kw. 2012 r.

stycze grudzie 2012 r.

Program bada przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego

Badanie przesiewowe prowadzi si u osb w wieku 50 65 lat, niezalenie od wywiadu rodzinnego, osb w wieku 40 65 lat, ktre maj krewnego pierwszego stopnia, u ktrego rozpoznano raka jelita grubego, osb w wieku 25 65 lat z rodziny HNPCC (rodzinnego raka jelita grubego niezwizanego z polipowatoci). W 2012 r. badania wykonywane bd rwnie w systemie zapraszania u osb w wieku 55-64 lat bez objaww choroby oraz u osb z objawami choroby, jeli otrzymay od dnia podpisania I - II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

4.

na nie zaproszenie. System nowej organizacji przeprowadzania bada, poprzez wysyk I kw. 2012 r. zaprosze, zostanie wprowadzony w ok. 5 orodkach wykonujcych najwiksz liczb bada kolonoskopowych (realizatorzy zostan wybrani w ramach procedury konkursowej). Zmiana zakresu wieku populacji docelowej bdzie wiza si rwnie ze zmian czstotliwoci wykonywania kolonoskopii przesiewowej na raz w cigu ycia zamiast raz na 10 lat. W ramach zadania wykonuje si badania kolonoskopowe oraz usuwa polipy poniej 10 mm. Orodki kolonoskopowe wsppracuj z lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej. Ponadto w ramach programu realizowana jest kontrola jakoci bada kolonoskopowych, a take koordynacja i monitorowanie programu.

5.

Program opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe, w tym:

Modu 1 - Wczesne wykrywanie nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika Celem programu jest prewencja oraz znaczne zwikszenie odsetka wczesnych rozpozna i dziki temu wylecze raka piersi i jajnika w rodzinach wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na te nowotwory, poprzez: zidentyfikowanie - na 5.1. podstawie ankiet wrd osb zdrowych lub dokadnych wywiadw rodzinnych wrd osb I kw. 2012 r. chorych - kobiet, u ktrych wystpuje wysokie ryzyko zachorowania, prowadzenie bada nosicielstwa mutacji genu BRCA1 i/lub BRCA2, objcie kobiet z grupy wysokiego ryzyka programem corocznych bada ukierunkowanych na wczesne rozpoznanie raka piersi, wyodrbnienie grupy kobiet najwyszego ryzyka, u ktrych naley rozway opcje postpowania profilaktycznego. Modu 2 - Wczesne wykrywanie i prewencja nowotworw zoliwych w rodzinach wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego i bony luzowej trzonu macicy Celem programu jest zidentyfikowanie i zapewnienie opieki odpowiadajcej obecnym 5.2. standardom - rodzinom z zespoem FAP i zespoem Lyncha. Opieka nad tymi rodzinami umoliwia w duszej perspektywie wyduenie przey nosicieli mutacji genu APC o 1012 lat oraz zapewnienie dugich przey nosicielom mutacji genw MLH1, MSH2 i MSH6. W innych grupach wysokiego ryzyka rodzinnego (rodzinny rak jelita grubego i rodzinny rak bony luzowej trzonu macicy) wdroenie programu opieki powinno umoliwi znaczne zwikszenie odsetka wczesnych rozpozna nowotworw i wylecze. I kw. 2012 r. I - II kw. 2012 r. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r. I - II kw. 2012 r. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

Modu 3 - Profilaktyka oraz wczesne wykrywanie nowotworw w rodzinach z rzadkimi zespoami dziedzicznej predyspozycji do nowotworw siatkwczak, 5.3 dziedziczny rozlany rak odka, choroba von Hippel Lindau (VHL) Celem programu jest zidentyfikowanie moliwie najwikszej liczby rodzin z predyspozycj dziedziczn do siatkwczaka, rodzin wysokiego ryzyka zachorowania na rozlanego raka odka oraz rodzin z chorob VHL, co umoliwi objcie ich opiek ukierunkowan na wczesne rozpoznanie, a take na aktywn prewencj zachorowa na te nowotwory. I kw. 2012 r. I - II kw. 2012 r. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

PROGRAMY INWESTYCYJNE
Termin ogoszenia Lp. Nazwa i opis zadania postpowania konkursowego Termin podpisania umw na realizacj zadania Terminy realizacji zadania

Zakup aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworw

W ramach programu realizowany bdzie zakup tomografw komputerowych od dnia podpisania I kw. 2012 r. I - II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

i gamma-kamer SPECT-CT. Potrzeba taka zostaa zgoszona w 2011 r. przez Konsultanta

6.

Krajowego w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej, aby wyrwna pacjentom dostpno do bada z zakresu wczesnej diagnostyki nowotworw oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie medycyny nuklearnej, celem poprawy dostpnoci chorym do bada obrazowych z zakresu medycyny nuklearnej. Ponadto zadanie ma na celu dostosowanie liczby aparatw CT do standardw europejskich (zgodnie z danymi OECD Polska plasuje si na III miejscu od koca wrd pastw europejskich pod wzgldem wyposaenia w aparaty CT).

Poprawa dziaania systemu radioterapii onkologicznej w Polsce - doposaenie i modernizacja zakadw radioterapii
Wyznaczonymi celami do osignicia w ramach realizacji zadania s: obnienie poziomu umieralnoci z powodu schorze onkologicznych poprzez popraw dostpnoci (skrcenie czasu oczekiwania na radioterapi) i jakoci udzielanych wiadcze zdrowotnych w zakresie nowoczesnej radioterapii oraz zagwarantowanie bezpieczestwa leczenia. Kolejnym I kw. 2012 r. I - II kw. 2012 r. zamierzeniem jest osignicie wskanikw WHO i Unii Europejskiej w zakresie wyposaenia w aparatur radioterapeutyczn. W ramach programu prowadzone s zakupy aparatury do radioterapii w celu modernizacji i doposaenia orodkw i zakadw radioterapii w Polsce. Ponadto w ramach programu przewiduje si zakup aparatury do radioterapii dla jednostek mogcych stanowi orodki satelitarne w zakresie radioterapii. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

7.

PROGRAMY POPRAWY JAKOCI DIAGNOSTYKI I LECZENIA NOWOTWORW

Termin ogoszenia Lp. Nazwa i opis zadania postpowania konkursowego Termin podpisania umw na realizacj zadania Terminy realizacji zadania

Poprawa standardw leczenia operacyjnego i skojarzonego raka puca doposaenie i modernizacja klinik i oddziaw torakochirurgii
W ramach programu od 2006 r. prowadzi si doposaenie orodkw torakochirurgii i od dnia podpisania I kw. 2012 r. I - II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

8.

pulmonologii w specjalistyczny sprzt wykorzystywany do leczenia raka puca. Cze inwestycyjna i programu obejmuje (np. zakupy sprztu podstawowego torakoskopy, wysokospecjalistycznego bronchoskopy, bronchofiberoskopy,

mediastinoskopy, lasery ). Ponadto w ramach koordynacji programu prowadzone s szkolenia specjalistyczne, rejestr nowotworw puca oraz badania przesiewowe raka puca z wykorzystaniem CT.

Program doskonalenia diagnostyki biaaczek ostrych u dorosych w Polsce z dostosowaniem do zalece Unii Europejskiej i wsppracy z European Leukemia Net
W 2012 r. kontynuowane bd zakupy sprztu dla orodkw leczenia biaaczek, majcych od dnia podpisania I - II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

9.

na celu dochodzenie do standardw europejskich European Leukemia NET, korzystajc z I kw. 2012 r. raportu na temat stanu potrzeb, przygotowanego przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie hematologii oraz danych w przedmiotowym zakresie przygotowanych w ramach programu zdrowotnego pn. Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej Polgraft.

Programy poprawy jakoci diagnostyki i leczenia nowotworw u dzieci

Wspln zasad realizacji programw s dziaania na rzecz poprawy wynikw leczenia dzieci z wykrytymi nowotworami, zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia dziki waciwej stratyfikacji, zmniejszenie liczby bdw

10.

diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup I kw. 2012 r. ryzyka. Jest to moliwe dziki prowadzonej weryfikacji bada diagnostycznych, prowadzeniu sesji uzgodnieniowych, dotyczcych interpretacji wynikw i stratyfikacji leczenia, prowadzeniu baz danych o wszystkich modych pacjentach, leczonych z powodu nowotworw ukadu krwiotwrczego, nowotworw OUN, guzw litych, choniakw.

I II kw. 2012 r.

od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce ostrej biaaczki u dzieci

W ramach programu prowadzi si baz danych, w ktrej zarejestrowano ponad 1000 pacjentw w wieku od 0 do 18 roku ycia z rozpoznaniem ostrej biaaczki limfoblastycznej. W bazie danych rejestruje si na bieco wszystkie nowe rozpoznania oraz przebieg kontrolowanego leczenia, wystpowanie powika I II kw. 2012 r.

10.1 i wszelkich zdarze niekorzystnych. Rwnoczenie prowadzi si weryfikacj bada I kw. 2012 r.
cytomorfologicznych, zarwno w momencie postawienia rozpoznania, jak rwnie w ocenie osigania remisji. Weryfikacj przeprowadza si rwnie w odniesieniu do immunofenotypu i badania cytogenetycznego komrek biaaczkowych. Te trzy elementy stanowiy i stanowi podstaw do stratyfikacji pacjentw do poszczeglnych grup ryzyka i dostosowywania do tego odpowiedniej intensywnoci leczenia. Dziki prowadzonej na bieco rejestracji w bazie danych wszystkich zdarze niepodanych, a take weryfikacji wynikw bada, u pacjentw moliwe jest zastosowanie optymalnego leczenia o
10

od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

najmniejszej toksycznoci, a rwnoczenie najwikszej efektywnoci. Wprowadzono take dziaania w zakresie oceny nastpstw leczenia w ramach choroby resztkowej.

Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci leczonych z powodu nowotworw zoliwych koci

W programie wypracowano zasady optymalnego postpowania diagnostycznego

i leczniczego w najczstszych nowotworach zoliwych koci u dzieci i modziey. Ograniczenie niepenosprawnoci u dzieci i modziey z nowotworami ukadu kostno-

10.2 miniowego jest moliwe poprzez zapewnienie dostpu do postpowania chirurgicznego I kw. 2012 r.
mniej okaleczajcego z wykorzystaniem endoprotez onkologicznych. Finansowanie specjalistycznych endoprotez dla dzieci w ramach programu pozwala na utrzymanie rwnego dostpu do tej formy leczenia wszystkim pacjentom. W ramach programu rednio rocznie kupowanych jest 40-50 endoprotez.

I II kw. 2012 r.

od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

11

Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce guzw litych u dzieci

Dziki realizacji programu moliwa jest poprawa wynikw leczenia dzieci

z nowotworami litymi, w szczeglnoci: misakw tkanek mikkich, misakw Ewinga, nerwiaka zarodkowego podowego, zwikszenie wiarygodnoci bada patomorfologicznych w celu uzyskania pewnoci waciwej diagnozy poszczeglnych typw nowotworw litych,

10.3 zmniejszenie toksycznoci i pnych nastpstw leczenia, zredukowanie kosztw leczenia. I kw. 2012 r.
W ramach programu prowadzi si centraln weryfikacj bada patomorfologicznych, centraln weryfikacj liczby bada bdw immunohistochemicznych diagnostycznych, podstawowych, precyzji centraln klasyfikacji weryfikacj bada immunohistochemicznych uzupeniajcych. Powysze prowadzi do zmniejszenia zwikszenia poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka, poprawy efektywnoci leczenia, obnienia toksycznoci i kosztw leczenia. W ramach programu prowadzona jest take baza danych o wszystkich pacjentach z rozpoznaniem nowotworw litych.

I II kw. 2012 r.

od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

12

Kontynuacja programu kontroli jakoci w diagnostyce choniakw zoliwych u dzieci

W ramach programu prowadzi si centraln bada weryfikacj bada

patomorfologicznych/histopatologicznych,

immunohistochemicznych/

immunofenotypu, centraln weryfikacj bada obrazowych w choniaku Hodgkina (TK,MRI,FDG-PET). Organizowane s sesje weryfikacyjne przynajmniej 2 razy w roku z udziaem przedstawicieli 14 orodkw diagnostycznych. Prowadzona jest centralna baza danych pacjentw z rozpoznaniem choniakw zoliwych. Dziki realizacji wskazanych dziaa moliwa jest poprawa efektywnoci leczenia, obnienie toksycznoci i kosztw leczenia, zmniejszenie liczby bdw diagnostycznych, zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka, poprawa wynikw leczenia poprzez zastosowanie bardziej intensywnego leczenia u dzieci z cechami niekorzystnymi rokowniczo, zwikszenie liczby przypadkw cakowitych wylecze u dzieci z choniakami zoliwymi, u ktrych z du wiarygodnoci mona wykluczy obecno cech niekorzystnych rokowniczo przy zredukowanej intensywnoci chemioterapii. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

10.4

I kw. 2012 r.

I II kw. 2012 r.

Kontynuacja i modyfikacja ujednoliconego programu diagnostyki i kompleksowego leczenia nowotworw orodkowego ukadu nerwowego 10.5 (OUN) u dzieci
W ramach programu prowadzona jest centralna weryfikacja w celu ustalenia dalszego postpowania, w tym weryfikacja bada patomorfologicznych i immunofenotypu, badania molekularne wybranych onkogenw, weryfikacja przebiegu i
13

I kw. 2012 r.

I II kw. 2012 r.

od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

sposobu leczenia. Organizuje si take sesje weryfikacyjne dla patomorfologw, radiologw, pediatrw, onkologw z orodkw wsppracujcych 2 razy w roku. Prowadzi si rejestracj pacjentw w bazie danych, weryfikacj danych w orodku prowadzcym baz, rejestracj pacjentw w orodkach wsppracujcych, a take opracowania statystyczne dla kadego nowotworu orodkowego ukadu nerwowego (analiza przey cakowitych, wolnych od zdarze, itp.). Dziki realizacji wskazanych dziaa moliwa jest midzy innymi poprawa efektywnoci leczenia, obnienie toksycznoci i kosztw leczenia, identyfikacja molekularnych czynnikw prognostycznych i zwikszenie precyzji klasyfikacji poszczeglnych pacjentw do grup ryzyka, poprawa wynikw leczenia poprzez intensyfikacj leczenia u chorych z niekorzystnymi czynnikami rokowniczymi.

14

Kontynuacja programu oceny jakoci ycia i stanu zdrowia dzieci i modziey po zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym
W ramach programu prowadzi si badania pacjentw po leczeniu biaaczek, choniakw, guzw litych i OUN. Prowadzona jest centralna baza danych i opracowania statystyczne. Organizowane s spotkania przedstawicieli orodkw wspuczestniczcych w realizacji wskazanych zada, co pozwala na uzyskanie danych na temat wyleczalnoci chorb nowotworowych u dzieci i jakoci ycia po zakoczonym leczeniu przeciwnowotworowym. Cele programu: 1) ujednolicenie programu opieki medycznej nad osobami wyleczonymi I kw. 2012 r. I II kw. 2012 r. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r. z choroby nowotworowej; 2) wczesne wykrycie nieprawidowej funkcji narzdw i podjcie odpowiednich dziaa leczniczych, w przypadku problemw psychospoecznych pomoc psychologa, uatwienie zmiany szkoy; 3) poprawa jakoci ycia pacjentw po leczeniu przeciwnowotworowym poprzez dziaania profilaktyczne, wczesne rozpoczcie terapii powika narzdowych; 4) zapobieenie lub ograniczenie stopnia kalectwa, co zmniejszy obcienie spoeczestwa kosztami ich utrzymania; 5) moliwo modyfikacji w przyszoci protokow terapeutycznych, zastosowanie terapii o mniejszych odlegych toksycznociach; 6) ocena skutecznoci dotychczasowych dziaa prewencyjnych (amifostyna, deksrazoksan); 7) przekazanie informacji pacjentom nt. ich stanu zdrowia, moliwych lub obecnych
15

10.6

odlegych skutkach niepodanych leczenia przeciwnowotworowego. Umoliwi to zmian trybu ycia, przyzwyczaje, diety, nakoni do samokontroli i okresowych bada lekarskich; 8) uwiadomienie lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej, pielgniarkom podstawowej opieki zdrowotnej istoty problemu systematycznej oceny stanu zdrowia po leczeniu przeciwnowotworowym.

16

PROGRAMY EDUKACYJNE
Termin ogoszenia Lp. Nazwa i opis zadania postpowania konkursowego Termin podpisania umw na realizacj zadania Terminy realizacji zadania

11.

Szkolenie lekarzy specjalistw, w tym:

Szkolenie lekarzy specjalistw w dziedzinie chirurgii oglnej z zakresu diagnostyki nowotworw, postpowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym Gwnym celem programu jest zwikszenie wykrywalnoci nowotworw zoliwych we od dnia podpisania I kw. 2012 r. I II kw. 2012 r. umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

11.1

wczesnych stadiach zaawansowania u osb dorosych oraz poprawa wyleczalnoci nowotworw zoliwych u osb dorosych, poprzez szerokie wczenie lekarzy specjalistw chirurgii oglnej do procesu radykalnego leczenia onkologicznego. W 2012 r. w ramach programu przewiduje si przeprowadzenie cyklu szkole dla lekarzy specjalistw chirurgii oglnej oraz lekarzy w trakcie V i VI roku specjalizacji z chirurgii oglnej.

Szkolenie lekarzy patomorfologw w zakresie histopatologii onkologicznej

Celem programu jest wprowadzenie do diagnostyki histopatologicznej standardw opartych o wytyczne WHO, American Joint Committee on Cancer (AJJC) i Union for International Cancer Control (UICC) wedug College of American Pathologists (CAP) oraz upowszechnienie wiedzy wrd patologw z zakresu umiejtnoci stosowania aktualnych wiatowych standardw diagnostycznych. Ujednolicenie zasad opracowania cytologicznego i tkankowego oraz przyjcie standardu raportu I kw. 2012 r. I II kw. 2012 r. histopatologicznego jest kluczowe dla podniesienia wiedzy patomorfologw. Ponadto ujednolicone raporty histopatologiczne s podstaw do leczenia w onkologii. Raport histopatologiczny bdzie rwnie podstaw do wprowadzania danych do Krajowego Rejestru Nowotworw. W 2012 r. planuje si przygotowanie wytycznych do narzdowych raportw histopatologicznych nowotworw i bazy preparatw oraz zorganizowanie roboczych spotka eksperckich grup narzdowych. od dnia podpisania umowy do dnia 31 grudnia 2012 r.

11.2 materiau

POZOSTAE PROGRAMY
Termin ogoszenia Lp. Nazwa i opis zadania postpowania konkursowego Termin podpisania umw na realizacje zadania Terminy realizacji zadania

12.

Poprawa dziaania systemu zbierania i rejestrowania danych

I kw. 2012 r.

I - II kw. 2012 r.

od dnia podpisania umowy do dnia

18

o nowotworach
Celem programu jest utrzymanie wysokiej jakoci i kompletnoci rejestracji w 16 rejestrach wojewdzkich i Krajowym Rejestrze Nowotworw. W ramach programu Ministerstwo Zdrowia finansuje: 1) wprowadzanie i weryfikacj nowych przypadkw zachorowa na nowotwory zoliwe w 2010 r. (okoo 130 tysicy przypadkw): a) weryfikacja postaci histologicznej, b) weryfikacja stopnia zaawansowania, c) uzupenienie vital status przypadkw zachorowania, e) pozyskiwanie danych z pracowni histopatologicznych; 2) opracowania naukowe (opracowanie raportw dotyczcych epidemiologii nowotworw), 3) kursy szkoleniowe dla pracownikw rejestrw i lekarzy wsppracujcych z rejestrami, 4) obsuga techniczna bazy (merytoryczna i ksigowa), w tym serwis, pomoce naukowe, 5) zakup sprztu technicznego. Ponadto celem programu jest kontynuowanie funkcjonowania rejestru nowotworw koci (aktualizacja i obsuga systemu informatycznego, zapewnienie obsugi biecej, przygotowanie materiaw informacyjnych, edukacyjnych, naukowych, szkolenia specjalistyczne, wprowadzenie danych do systemu).

31 grudnia 2012 r.

19

Zacznik nr 2

KIERUNKI REALIZACJI PROGRAMU WIELOLETNIEGO NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORB NOWOTWOROWYCH W ROKU 2013 i 2014

Zgodnie z ustaw z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy program zwalczania chorb nowotworowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325) Program realizowany bdzie co najmniej w latach 2006-2015. Uchwalenie ww. ustawy stworzyo gwarancj stabilnego finansowania Programu z budetu pastwa na poziomie nie niszym ni 250 mln z rocznie. Przewiduje si, e realizacja Narodowego programu zwalczania chorb nowotworowych w zakresie zapobiegania, wczeniejszego wykrywania oraz upowszechnienia i zwikszenia dostpnoci do leczenia odpowiadajcego obecnemu poziomowi sprawdzonej w praktyce wiedzy medycznej, z uwzgldnieniem postpu tej wiedzy, doprowadzi do zmniejszenia zachorowalnoci na nowotwory o okoo 10 % oraz do poprawy skutecznoci leczenia chorb nowotworowych w Polsce do poziomu osiganego w krajach Zachodniej i Pnocnej Europy, czyli do osignicia ok. 40 % wylecze i przey 5-letnich u mczyzn i ok. 50 % wylecze i przey 5-letnich u kobiet. W ramach programu, w latach 2013-2014 kontynuowane bd wszystkie kierunki dziaa wymienione w ustawie, dotyczce

w szczeglnoci: 1) rozwoju profilaktyki pierwotnej nowotworw zoliwych, w tym zwaszcza zalenych od palenia tytoniu i niewaciwego ywienia; 2) wdroenia populacyjnych programw wczesnego wykrywania, a w szczeglnoci raka szyjki macicy, piersi, jelita grubego oraz wybranych nowotworw u dzieci; 3) zwikszenia dostpnoci do metod wczesnego rozpoznawania oraz wdroenia procedur zapewnienia jakoci diagnostyki i terapii nowotworw; 4) standaryzacji procedur leczenia napromienianiem; 5) uzupenienia oraz wymiany wyeksploatowanych urzdze do radioterapii i diagnostyki nowotworw; 6) upowszechnienia metod leczenia skojarzonego; 7) rozwoju i upowszechniania wspczesnych metod rehabilitacji chorych, ograniczania odlegych nastpstw leczenia oraz opieki paliatywnej w onkologii; 8) rozwoju i upowszechnienia nauczania onkologii w ksztaceniu przeddyplomowym i podyplomowym lekarzy, lekarzy dentystw, pielgniarek, poonych i przedstawicieli innych zawodw medycznych; 9) poprawy dziaania systemu zbierania danych o stopniu zaawansowania nowotworw; 10) upowszechniania wiedzy w spoeczestwie na temat profilaktyki, wczesnego rozpoznawania i leczenia nowotworw. W zakresie profilaktyki priorytetami bd upowszechnienie wiedzy o najczstszych przyczynach zachorowania na nowotwory, kontynuowanie dziaa na rzecz ograniczenia palenia tytoniu zwaszcza wrd kobiet i osb w modszym wieku oraz zasad zdrowego ywienia. W zakresie wczesnego wykrywania nowotworw szczeglny nacisk zostanie pooony na rozwj populacyjnych programw wczesnego wykrywania nowotworw zoliwych szyjki macicy i piersi poprzez objcie nimi grup kobiet, ktre dotychczas tymi programami nie byy objte oraz na dalsze podnoszenie standardw jakoci bada

21

diagnostycznych w tych programach. Rozwijane bd: program wczesnego wykrywania nowotworu zoliwego jelita grubego oraz programy opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego, ryzyka zachorowania na nowotwory zoliwe. Kontynuowane bd programy edukacyjne, w tym zwaszcza przeddyplomowe i podyplomowe ksztacenie lekarzy i pielgniarek, programy doposaenia i modernizacji aparatury do leczenia nowotworw, w tym zwaszcza do radioterapii oraz aparatury diagnostycznej, programy wdraania i upowszechniania standardw kontroli jakoci w badaniach diagnostycznych i terapii nowotworw, dziaania na rzecz poprawy jakoci opieki nad chorymi na nowotwory zaawansowane oraz gromadzenie w poszerzonym zakresie danych epidemiologicznych o zachorowaniach, zaawansowaniu, przeyciach i zgonach chorych na nowotwory zoliwe w Polsce.

22