Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
lequpatitpft by l^im to
tl|p iCtbrary of
^ Ludwig, 1792-1854.
A text-book of church
h i c "I" n r- V
A TEX T-BOOK ,
OF /
^
CHURCH HISTORY.
BY DR. JOHN C. L. GIESELER.
AXD
BY HENRY B. SMITH,
PE0FE5S0E IN' TirE ITS'ION THIOLOGICAL SEMIXAET, XZW T02S.
XE YORK
AY :
HARPER A: BROTHERS. R U B L I S H E R S,
FRA NK L I X 6 QCAR E.
1871.
Entered, according to Aet of Congress, in the year one thousand eight
Imndred and fifty-five, by
that a portion of the men of the day, who have taken the most
active part in the late agitations, appear to have broken away
from history altogether, and to wish to shut their eyes to any de-
velopment connecting present events with the history of the past.
Just as though all that has been hitherto established had forfeited
its claim to endure ; as though their object were now to build
anew from the foundation, upon ground completely leveled, with-
out any regard to the buildings which stood there before. In all
tion with the inmost feelings of the people, its religion, and its mo-
rality. For this reason it appears to me of yet higher importance,
that here there should be no precipitation ; that even necessary
alterations in the constitution of the Church should be delayed,
until the political balance t)f the country be more firmly estab-
lished, and, in consequence, men's minds again recovered to a calm-
er and more collected state.
Wo can not overlook the fact, that the existing ecclesiastical an-
tagonisms, the palaeologian as well as the neologian, have grown up
in open warfare with the old State : that for this very reason the
political parties, because they could not otherwise be brought into
operation, have repeatedly taken refuge in the religious ; and that,
PREFACE. V
points out the effects of true and false attempts to modify these
developments ; she teaches how to distinguish the natural growth
from the artificial creation ; in fine, she furnishes courage and hope
THIRD PERIOD.
FROM THE BEGINNING OF THE CONTROVERSY CONCERNING THE WOR-
SHIP OF IMAGES TO THE REFORMATION, A.D. 72G-1517.
FIRST DIVISION.
TO THE TIME OF NICOLAUS I., OR TO THE APPEARANCE OF THE
PSEUDO-ISIDORIAN DECRETALS, FROM A.D. 72G-858.
FIRST PART.
HISTORY OF THE GREEK CHURCH.
PACE
§ 1. Controversy conceriung Image-worship i;;
SECOND PART.
HISTORY OF THE WESTERN CHURCH.
FIRST CHAPTER.
§ 4. Conversion of the Germans by Boniface 25
SECOND CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
§ y. Till Charlemagne 30
6. After Charlemagne 38
THIRD CHAPTER.
HISTORY OF THE FRANK EMPIRE.
§ 7. Church Government 43
8. Establishment of Ecclesiastical Order 60
yjii CONTENTS.
TAGE
§ 9. Privileges of Clergy 55
FOURTPI CHAPTER.
Spanish Ciiukch, § 17 95
FIFTH CHAPTER.
History of Public Woksiiip, § 18 98
SIXTH CHAPTER.
History of Ciicrcii Discipline, § 19 106
SECOND DIVISION.
FIRST PART.
HISTORY OF THE WESTERN CHURCH.
FIRST CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
SECOND CHAPTER.
HISTORY OF THE EPISCOPAL HIERARCHY.
§ 24. Relations of it to the Secular Power 146
25. To Papal Supremacy 151
2G. To the Diocesan Clergy 156
CONTENTS.
THIRD CHAPTER.
HISTORY OF THEOLOGICAL RELIGIOUS AND MORAL CULTURE.
TAfiE
§ 27. Its state in the Tenth Century 157
28. New Spiritual Impulses IGO
29. Berengar's Controversy concerning the Lord's Supper 103
FOURTH CHAPTER.
HISTORY OF MONACHISM.
FIFTH CHAPTER.
History of Public Worship, § 33 181
SIXTH CHAPTER.
HISTORY OF ECCLESIASTICAL DISCIPLINE.
SEVENTH CHAPTER.
SPREAD OF CHRISTIANITY.
SECOND PART.
HISTORY OF THE GREEK CHURCH.
FIRST CHAPTER.
RELATION OF THE GREEK CHURCH TO THE LATIN.
§ 41. Controversy of Photius with the Popes 213
42. Later Controversies till the entire separation of the two Churches 221
CONTENTS.
SECOND CHAPTER.
FA6R
Internal Condition of thi; Giucek Ciiukcii, § 43 228
THIRD CHAPTER.
Spread of Ciikistianit v, § 44 230
THIRD PART.
HISTORY OF HERETICAL PARTIES.
45. Heretics in the East 231
4G. Manichaeans in tlie West 234
THIRD DIVISION.
FROM GREGORY VII. TO THE REMOVAL OF THE PAPAL SEE INTO
FRANCE, FROM 1073-1305.
FIRST CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
I. Political Development of the Papacy.
SECOND CHAPTEK.
HISTORY OF THE HIERARCHY OF THE CHURCH IN OTHER LANDS.
§ G3. Their Relations to the States 384
G4. Internal Relations of the Diocesan Hierarchy 391
G5. IMorality of the Clergy 394
C6. Property of the Clergy 401
THIRD CHAPTEE.
HISTORY OF MONACHISM.
§ G7. Monastic Orders down to the Time of Innocent III 404
G8. Rise of the Mendicant Orders 415
G9. Activity of the Mendicant Orders 420
70. Internal History of the Franciscan Order 430
71. Beguins 439
72. Ecclesiastical Orders of Knighthood 442
FOURTH CHAPTER.
HISTORY OF THEOLOGICAL SCIENCE.'
I. Scholastic and Mystic Theology.
§ 73. First Period of Scholastic Theology, down to Alexander of Hales, about 1230. 449
74. Second Period, down to Durandus de S. Porciano, about 1320 4G3
75. Rise of the Thomists and Scotists 472
II.
FIFTH CHAPTEE.
HISTORY OF DIVINE SERVICE.
SIXTH CHAPTEK.
HISTORY OF ECCLESIASTICAL DISCirLINE.
PACK
§ 83. Confession 509
84. Indulgence 515
85. Synodal Judicature 5'2G
SEVENTH CHAPTER.
HISTORY OF THE HERETICAL SECTS.
89. War against the Albigenses. Inquisition. Prohibition of the Bible 557
90. Sects in the Thirteenth Century. Albigenses. Waldenses. Sect of the Free
Spirit. Sect at Halle. Apostolic Brothers 572
EIGHTH CHArTEK,
EXTENSION OF CHRISTIANITY.
APPENDIX I.
APPENDIX II.
FIRST DIVISION.
TO THE TIME OF NICOLAUS I. OR TO THE APPEARANCE OF THE
FIRST PART.
HISTORY OF THE GREEK CHURCH.
Sources are, the Byzantines Nicephorus (patriarch of Constantinople, t 828) till 769,
:
Thcophanes (t 817) till 813, and his continuator, Constantinus Porphyrogenneta (t 959),
Joseph Genesius about 940 (a.d. 813-8C7), Georgiiis Monachus (till 959), Simeon Logo-
thcta (till 967), Leo Graramaticus (till 1013). From these Gcorgius Cedrenns (1057),
Joh. Zonaras (1118), and Michael Clykas (1450?) have drawn their liistorics.
§ 1.
' Comp. ij 99. Even the author of the oratio adv. Constantinum Cabalinum, a fanatical
image-worshiper of the 8th century, knew of no other reply, c. 13, to the objection of oppo-
14 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 72G-8o8.
nents yevea avTT] iO€OTrohj<7EV tuc eIkovuq tlian .60££'/leif didd^ai tov uypd/j/yiuTOv
:
7/
Tovg 'EiSpaiovc Kul roiif Movravovc jiaiTTi^Eadai, and then ad ann. vii. follow the first
declarations against images in which the renegade Beser, and Constantino bishop of
Nakolia, were principal assistants of the emperor. In the Synodicou vet. c. 138 (in Fa-
bricii Bibl. graec. xi. 248) Leo is said: Tt) -rrTidvi) KuvaravTivov iirLaKOTZov ^aKuXEia^,
Koi 'Biarip narpniLOV aapoKJivOcppovog ToJv alpEat-apx^v xPO^^voiiEvog. It is worthy of
remark that Leo considered the ravages of a volcano that arose in the Cretan sea as a
punishment for the worship of images. Nicephori Breviar. p. 37 'Q,g kK tC)v clkovlc- :
p. 339.
The emperor's own explanations in a letter to Gregory II. bishop of Rome, cf Gregorii
3
Epist.i. ad Leoncm. ap. Mansi, xii. 959: Al ECKOveg £idd)?MV tuttov uvanTirjpovaL—ol
npooKwovvTEg avrug Ei6u/M?.dTpai —
ov 6eI irpooKWElv ;^;e<po7roi;?7a, Kal nuv e16oc
KaO' 6fj.oiu/ia, Kadojg eIttev 6 dEog, (ir/TE iv ovpavu, /j-tite km rfjg yr/g (Exod. xx. 4).—
T?ii]po(ti6pTia6v fiE Tig i/fxiv napiduKE ffEpEaOai Kal npocKVVElv ;^;f tpo7roZ;/ra •
Kuytj o/zn- .
thelitic doctrines, and afterward renouncing them (Theophanes, p. 320. Nicephorus, p. 31.
VValch's Ketzergesch. ix. 466), he was now immovable in favor of images. Three letters
of his are in the Actis Coucil. Nicaeni ii. Actio iv. ap. Mansi, xiii. 99. The third ad Thomam
Episc. Claudeopoleos is a long defense in favor of the use of pictures. In p. 125 he dwells
particularly on the miracles wrought by them, among which the greatest in his view was
;/ Ev I,u(^oTr6?.Ei Ti/g lliaidiag to irplv vndpxovaa eIkuv Tijg navaxpdvTov dEOToKov, ek
Tf/g yEypafjjLLivTig TraAu/w/f avTT'ig tijv tov /ivpov jilvaiv TzpaxEOvaa. Also in his lib. do
synodis et hacresibus he speaks in brief terms respecting the image controversy, in the
Spicilegium Romanum t. vii. (Romae. 1842. 8) i. 59. Here the only thing he maintains
against the opponents of images is Ef, (paTi vjiEig, tiduTiuv diKTjv tu cetztu. tuv
cjg
—
:
uyluv iiTiEipyETE tlKovin/iaTa, fiiKpov nal nvTu tu Kuipta Tyg TriaTsug uvarpi-ETE'
oiiSiv uTTo TOV vvv Pipaiov tl 7/ Tijg luKAijaiag i/^cjv napdSoaig e^eiv dwr'/aErai, tu
nplv udETTjoaija.
« the revolt in Greece and the Cyclades (Theophanes, p. 339. Nicephoras, p.
Namely
37) in Constantinople at the taking down of the crucifix (called v 'AvTi
and the rebellion
i. ad Leonem ap. Mansi, xii. 969 Theo-
(fiuvJiTTjg) iv -olg Xa/.KonpaTEioig, Gregor. II. Ep. ;
phanes, 339 (who calls it Tijv tov Kvpiov EiKOva tijv inl Tf/g X'^'^-'^VQ '^v'Aijg), comp. Walch,
X. 178. Schlosser, S. 177.
' Gregorii Epistolac 2 ad Leoncm Imp. (note 726, but written after 730. Walch, x. 173)
in the Actis Concil. Nicaeni ii. ap. Mansi, xii. 9."9. On the ignorance and indecency in
them see Bower's Lives of the Popes, iv. 365. Walch, xi. 271, ex. gr. p. 966 : Kal tu ui
PART I.— GREEK CHURCH. ^ 1. IMAGE-WORSHIP. 15
which was now subject to the Saracens f but in his own em-
pire the friends of images [elKovoXdrpat, ^vXoXdrpai, eldoyXoXd-
rpai) were soon compelled to conceal themselves, and the fa-
natics who resisted the imperial power had to repent bitterly
of their opposition. Other superstitions also were threatened
by a more enlightened party, the opponents of images {elico-
voixdxoi, elKovoKXdarai, uKovoKavOTat, xpi-'^'i-f^^onaTiiyopOL) f but
Kpix natcUa KaTaTvai^ovai elc ruf diarpifSuc tuv aroixeiuv, Kal tinv liri
gov yvpuGov
iyu elfii tuv sIkovuv koI £v6vc tuc TTivaKidag avriJv elg
6 KaTa?.VT7jc Kal diuKT?]^
Tj/v KiipaTiijv GOV ^iipovoc, Kai oTTip ovk knaidevGrji; inrb tuv (Ppovifj-uv, TvaidEvO/jari
VTTO TUV u(pp6vuv. "Eypaipac, on 'O^cag 6 PaaiXevg tuv 'lovduiuv (rather Hezekiali,
2 Kings xviii. 4) /ictu oKraKoaiovg iviavTovc f^riyaye. lov X'^^'^ovv o(piv in tou vaov,
Kuyu jizTu. oKTUKoaiovg eviavrovg k^rjyayov tu ti,6u/.a ex tuv ekk^t/giuv. 'A?.7iduc xai
'O^lag d(5i/l0of aov ip, kuI to gov rrdGfia dx€> Kal Toiig tote upelg ETvpuvvriaev
uanep av (Uzziab, 2 Cliron. xxvi. 16-18) enelvov yup tov 6<j>cv b i/yiaa/iivog Aa(3i6
•
eicijyayev eig tov vaov /j.etu rijg txylag ki.(3utov. — P. 9C7 : 'ZvvE(pEpe coi, (iaGiXEv, tuv
6vo TzpoKEi/iEvuv, alpsTiKov GE 6vofj.u^£a6ai, fj diuK'^'jv Kal KaTaXvTfjv tuv Igtopluv Kal
^uypa(l)i.uv TUV eIkovuv Kal Tradrj/mTuv tov Kvpiov.
* Joliannis Baraasceni Tioyot y' ano'AoyijTiKol irpbg Tovg dia[3d?i?.ovTag Tag uyia-;
EiKovag, in Opp. ed. Le Q.uien. t. i. p. 305, ss.
s Germanus Lib. de synodis et liaeres. in Spicil. Rom. vii. i. 61 : 'A77' avrrjg TTJg (3aGL
TiEiag, Kal ttuvtuv tuv ev vnEpoxy KparovvTuv tu, npdyfiaTa, sK/xuvrig uyavuKTijaig Toig
evXa(3ug diuyEiv npoaipov/xivoig ETnvEvorjTai. Tov ye ;i;dpiv Kal Kivdvvog ovx tvxuv
uXXa Kal Tiiav b/iidpiog, Truaav ox^^^^ '^V'^ olkovuevtiv E/j.TrEptEiXrjXE, tt^^eLgtuv iepiiuv
TE Kal 2.UUCUV, KEpiCGOTtpug(Je TUV TU llOVaXLKU UGKOV/IEVUV TuyHaTL 6E0aE,3EGTUTUV
uvdpuv, fxEravuGTuv tuv oIkecuv yEyEVTjfiivuv, Kal ev E^opia Kal yv/iviiTEVGEi, fiETu. Kal
ruv TOV ailpaTog /ieXuv u<l)aipEGEug, Eig 6iaGnopuv Kal ipT/fiuGiv jvapaneiKl'BEVTuv.
Oi yap rjpKtcdijGav oi vvv tov KrjpvyfiaTog tov "kbyov ETridsiKTiKug v~oqiaLvnvTEg
tu,
Tri TUV auviduv /xovov tuv uyiuv TVEpcaipsdai. EucoviG/iara, uXkd Kal tt/v
EKiroiijaEL tu,
Iv ypacpidi i<}>ufii?i?iOV TovToig kogi^itiglv tuv getttotutuv veuv b/.iKug i^opvTTEGdai
KC.\ Ip.na'kLv Tolg dsioig dvaiaaTrjpioig to. tuv GEdaGfiiuv Kal Ispuv Tpant^uGEuv av/i-
oj'ivent against relic and saint worship, and several may have even proceeded so far as to
reject and renounce it. Bat the party, on the whole, dependent on the imperial will, d.'.-}
aot, go so far, witliout doubt having a regard to the general, popular disposition. It eveu
expressly wardeci off from itself the suspicion of wishing to attack the worship of saints,
16 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
Cone. Const, ann. 754, Anath. ix. and xi., see note 11 at the end. It is therefore a very
exaggerated statement, when Theophancs, p. 340, says of Leo: Ov fibvov yap nepl Tr]V
axsTLKTjv Tuiv aenruv eIkovuv 6 Svatjepijc ka(}>ak'kKTO npooKivr/aiv, uXXa kui Ttepl riJv
-KpEajSELuv Tijc, Travi'iyvov deoroKov, Kal nuvrtjv tuv uyiuv /cat tu TiEiijmva avruv 6 •
nafifiiapo^, tJf ol diduauaAoi avrov 'Apajisg, eIBSsXvtteto. The persecutions also of the
opponents of images have been greatly exaggerated by later historians, see Walch,
X. 286.
"> Theophanes, p. 347, ss.
" The lipog of this council in the Acta Concilii Nic. ii. ap. Mansi, xiii. 205, ss.; of. p.
21G : 'XnEOTijcyEv ijiiu.^ ('I. X.) ka ttiq (jidopoTTOLoi) tuv daifiovuv diduaKa'Aiac j/tol Tijg tuv
fiSMuv nluvfj^ TE Kul XaTpEiag Kal ttjv ev Trvev/xari Kal a7^.ridElg, "Kpoanvviiaiv Trapadi-
tiuKEV. P. 221 :
—
Ua/uv 6e 6 r?}^ Kaniag drjiXLovpyog ovk ijnop-qaE Kara 6ia(p6povc naipov^
re Kal rpoKovg jrovTjpu^ kinvoLag, ugte vko x^'i-PO, Ji' u7rdr;/f tavrtj noi^aai, to avOpuiri-
vov' uXa' ev npoaxVf^C'''''' Xpiariavia/xov ttjv El6u)'Xo7\.aTpELav kotu to aeItjOoc; hnavriyayE,
nEiaag rotf Idioic ao(j)ia/xaGt tovc Tvpog avTov bpiJvTag ji'i] uTvoaTTjvai Tijg KTiaEug, a?i,Xu
TavTijv TTpoaKvvELv Kal tuvttjv cifSEadai, Kal dtbv to TToc7]fxa ouaOai Ty tov XpiaTov
KAijCEL ETZOvo/iat^ofiEVOv. p. 225 : Aici 6i/ KaOQg kCOml b Tiiq auTTipLaq ijuuv dpxvybc Kal
TE?i.EHJTr/( ^hjcovg Toiig iavTov Ttavaoipovg fxaOTjrug Kal uTrooToT^ovg rj) tov TravaysaTaTov
iTVEVfiaToc 6vvu/iEi knl sK/iEiuaEL tQv ToiovTuv /card navTog k^anEaTEikEV, ovTug Kal viiv
Tovg avTov 6Epu~ovTag, Kal riJv uttogtoXuv E<pufil'k7Mvg, TTiCTovg i/fiuv BaaiTiElg i^avi-
CTrjOE, Ty TOV aiiTov nvEVuaTog aoipLadivTag dvvu/nEi, nphg KUTapriG/ibv /^ev ij/iuv Kal
(USacKaAiav, KaOaipEaiv tJe daL/ioviKuv oxvpufzuTuv knaLpoiiivuv KaTu rf/g yvuoEtjg tov
6eov, Kal ileyiiv 6iaj3o}uKi]g /lEOodsiag kuI Tv'kdvTjg. P. 251 : That they wrho painted pic-
tures of Christ fell either into the Eutychian, or, p. 255, into the Nestorian heresy. P.
324 : 'O/ioipcjvug bpi^o/xEV, an6[i'kTiTov slvai Kal uXkoTpLav Kal kli6E7.vyiiivr]v ek r^g
tuv XpLGTiavuv EKK?i7jaiag TTuaav tUova kK navToiag iiAr/g Kal xP'^^'^'''ovpyiKf/g tuv
^uypu({)(ji>KaKOTEXviag nEnoirmEvr/v' P- 328 Mtjketi TOA/idu uvdpuTzov tov olov6r/TCOT£
:
kTTLTjjStVELV TO TOLOVTOv daEfStg Kal uvbaiov EKiTijbEVna. 6 6e To?i(iuv una tov napbvTog
KaTaaKEVuaat EUibva, ?/ TrpoaKwyaui, rj aT/'jaai kv kKKATjaia ?/ kv idturtKiJ oIku, ij Kpvijjat,
el /itv ETrioKOTTog i) TrpEaiSvTepog rj (hdnovog eIev, KaOaipEioOu' ei 6e fiovui^uv ?/ Ptai/crj
uvaOe/^uTii^Eado), Kal Tolg PaaiTuKolg vu^oig iinevOvvog Iotd ug kvavTiog tuv tov 5'jf
TrpoGTay/xuTuv, Kal ixSpbg tuv ivaTpLKuv doyfiUTUv. Among the thirteen anath mas
alBxcd are to be remarked ix. p. 345 : Kt Tig ovx bfioXoyel ri/v UEiTzaptiEVOv Mapiav
KvpLtdg Kul dl7j0(jg 6eotukov, virepTipav te eIvul Truarjg bpaTt/g Kal uopdrov KTiaeug, kui
nioTEug rug avTfjg ovk kiaiTEiTat -npEaiiElag ug na()l)T]aLav ixovarjg irpbt,
fiLTu ei'kiKpLvohc
Tuv k^ avTTjg TExOkvTa Oebv ijuCiv, dvuOE/ia. xi. p. 348 Et Tig ovx bfioTioyEl uTvavTag :
Tovg aT' uiuvog Kal fikxP'- '^^^ '^^^ dyiovg, npb vofiov, Kal kv vofiu, Kal kv xdpiTi tu deil),
evapECTj/aavTag, Tifiiovg eivai kvuttiov avrov ipvxy re Kal aufiari, Kal rug rovruv ovk
PART I.— GREEK CHURCH. § 1. IMAGE-WORSHIP. 17
EiaiTeiTai wpoaevxu^ «JC 7ra/5/37;(Tt'av 1:x6vtuv vnip tov Kotj/iov npefffieveiv, KaTu ttjv ek-
K^TjaiaaTiKr/v Tzapudoav, uvdOtfia.
'2 ^vvo6ik6v of Theodore, patriarch of Jerusalem, about 766, iu Actis Cone. Nic. ii. ap.
'* Constantine (762) first put Andrew to death, iTiiyxovra avTov tjiv dailSeiav, /cat
OvuXevTa viov Kal 'lovTiiavbv unoKaXovvra avrov. Theophanes, p. 363. Continued ob-
stinacy called forth a series of cruelties, from 766 to 775. Theophan. p. 367, ss. Nicepho-
rus, p. 45, ss. Acta S. Stephani in the Analectis graecis ed. Monach. Benedict. Paris.
1688. 4. p. 396, ss. Comp. Walch, x. 403. Schlosser, S. 228, ff.
'^ Comp. Walch, x. 413. On the surnames Copronymos (see the account of Theo[)h. p.
334) and Caballinus, see Walch, x. 356. — Against Theophanes, p. 370 : IlavTaxov fikv tu^
KpecjieiaQ rf/g napdivov Kal Oeotokov Kal ttuvtuv tuv uyluv Eyypu(pug, dig uvu^eXeIq,
Kal uypu(j>og unoKr/pvrruv, 6t,' uv tj/iIv mjydi^Ei ivdaa (3o7jdEta' Kal tu uyia XEirpava avrcJv
KaropvTTcJv, Kal u(pavfi noiiJv, k. t. A. (cf. note 9) see Walch, x. 401. But much super-
stition connected with the relics certainly disappeai-ed. Concil. Nic. ii. can. 7, ap. Mansi,
xiii. 427 : T?} ovv uoeSeI alpsaEi tuv 'K.piaTLavoKaTTjyopuv Kal oKka ddESijfiaTa avvr/KO-
"koi'drjaav' — sTEpu
napa7.E7^VKaciv, u XP^I uvaveudTjvai'
Tiva idij oaoc ovv getztoI vuol —
KadupuOr/aav EKTog uyluv ^eiiIxIvuv fiaprvpuv, opi^o/^EV iv avTolg KaTudsaiv yEviaOai
'/.Eiipuvcjv /lETo, Kal Tr/g avvySovg evxVC-
'* S. Tarasii vita, by his pupil Ignatius, Acta SS. Febr iii. 576.
" See in particular the avyypa<p7/ avvTOf/.og dr/XcoTiKi/ tuv KpaxdevTuv npb Trig cvvodov
ap. Mansi, xii. 990, ss. Theophanes, p. 389.
'" Its acts in Mansi, xii. 951, xiii. 820. In the bpog Actio vii. ap. Mansi, xiii. 377, it is
said : 'Opii^ofiEv aiiv uKpLpEta izuai) kuI E/j/HEXEia zapan^.Tjalug rw tvtvu tov tljilov Kal
^uonoiov CTavpov uvaTldsadai Tug aETZTug Kal uyiag EiKovag iv raig uyiaig tov Oeov —
EKKXrjaiacg, iv Upolg aKEVECi Kal iaOj/tn, Toixotg te Kal aaviaiv, oiKoig te kuI 66olg {6(r(f) —
yup avvEx^g c5f' elKOviKf/g uvaTviruoEug opiJvTai, tooovtov Kal ol TavTag Oeujievol diavL-
OTavTai npbg ttjv tuv npuTOTvnuv /ivtj/xtjv te Kal iTvinbdrjaiv) Kal TavTuig danaafibv Kal
TctnjTiKTjv npoGKVVfiaiv awovifXEiv {ov fiijv Tyv kutu nloTiv f//x<jv ukfjdiVTjv TiaTpEiav, ^
TpinEi nbvy Ty dEia (pvdEi, d/l/l' ov Tponov tu tvku tov Tifiiav Kal ^uoKoiou CTavpov Koi
VOL. n. —
18 THIRD PERIOD.—DIV. I— A.D. 726-858.
roZf uyioig evayyeXioig Kol Tolg 7mlt:oIq lepuic uvadi/fiaGi) Kal dvfiia/iuruv Kal (puruv
irpoaayuyiiv npog Ti/v tovtuv Tijirjv Troulodai, Ka6ug Kal roig upxniotg evaeiSiJc; eldiaTaf
7} yup Tf/g e'lKovog Tifii/ iirl to TzpuTorvTzov diajSaivst., Kal 6 TrpooKwuv Tfjv eiKova npoa-
Kvvti kv avry tov eyypa(j)Ofi(:vov rijv v~6aTaaLv. lu the confession of faith of the synod,
ib. p. 132, it is said : Taf ayiag not aeTTTug daovag a.7rodexo/ie6a Kal uGTra^o/xcda, Kal
TTEpi-rvaaofitda — rifiufiev Kal uanai^d/xeda, Kal TtfiriTiKCtg npoaKvvovfiEV — Exclamations
of the synod : Neoii KuvaravTivov Kal viag 'EZev??f aiuvia i] fivij/i7], and rcj /ii/ uaTca^o-
Hiv(j Tug uyiag e'lKovag uvudefia.
'9 Corap. the relation of Theophanes, p. 425: some (rivsg ruv 6vaa£j3C>v rijg fiLapug
alpiaeug tov deoGTvyovg KuvaTavTivov) broke into the imperial tomb, TzpoaennzTov tu
TOV TzTiUvov fivfjiMaTi TOVTov £TiCKa?iOVfievoi, Kal ov 6e6v uvu(ttt]6i, 7^tyovTEg, Kal fSoijdrj-
aov Ti] 7zo7.LTEia uTzo?J,vfiEvy.
'" Particular sources: The Chronographica nan-atio eorum quae tempore Leonis con-
tigerunt annexed to Theophanes S. Nicephori Patr. vita by Ignatius in the Actis SS.
;
Mart. ii. 296, Greek in the Append, p. 704; S. Nicetae vita by Theosterictus, Acta SS.
April, i. 261, Greek in the Append, p. xxii. S. Thcophanis vita prefixed to his chronog-
;
raphy and Act. SS. Mart. ii. 213; S. Theodori Studitae vita by Michael Monachus in
Sirmondii 0pp. v. i. S. Nicolai Studitae vita in Act. SS. Febr. i. 538.
;
2' Chronograph, narratio p. 435 Asyuv npog Tcvag o/ioijipovag avTov, otl Tivog evekev,
:
<l>7}ai, -avTo. TTwf Exovcriv ol XpiGnavol KaraKvpiEvofXEVoi vtto tuv eOvuv ; i/iol doKEC (5tu
TO TrpoaKVVEiaOat Tug EiKovag, Kal uX?.o oidsv Kal (3ov2.oiJ.ai avTug KaracsTpEipaL (i'kiTreTe
•
yiip, (pTjaiv, oaoi (3acn2.£ig idi^avTO Kal TzpocEKVVT/crav avTug, uTvidavov, ol /lev ek6i(jx6ev-
reg, ol dt / 1* xoT.Efxu TVEffovTsg jjlovol 6e ol fiii KpoaKwricavTzg avTug Idiu Oavuru EKacTog
•
Eig TT]V 1:0.7 O.Eiav avTov eteXevtiige, Kal fiETu do^Tjg TrpoKO/iicdElg elg tu tuv jiaci7.Euv
KOifiTjTT/pia tTU(pT] kv Toig 'k-nOGT67iOig. loLTCov kKELVOvg Kuyo) (3ov7iO/xac /iifnjaaadai, Kal
KaTadTpETpuL Tag EiKovag, k. t. 2,. Still more remarkable are the vrords of the emperor to
the patriarch Nicephorus, ib. p. 437 'O 7Mbg CKavdaXi^ETac 6lu Tug EiKovag, 7.EyovT£g,
:
OTL KOKuig avTug 7rpoGKVvov/iEV, Kal otl 6lu tovto tu eOvt) Kvpuvovaiv rjiiuv •
avyKaTu^a
TL fiiKpov, Kul noirjdov otKOVo/iiav Eig tov Xabv, Kal tu ;j;a/zr/Aa 7rEpii7iUfiEV eI 6e fi^
Pov7^EL, TZEiaov Tjfiug 6C ov evekev [leg. ekeIvu'] npoGKVVEtTE, TTJg ypaipf/g firi kxovarig f)JiTug
TTunoTE. The patriarch had no other answer than 'H/iEig avru, «a?.wf k^ UPXVC i^o.'
:
Latin in the Acts of the Paris Synod, a.d. 825), ap. Goldast. 1. c. p. 610, ss. Mansi, xiv
417: There we read: Multi de ecclesiasticis seu et laicis viris alieni de apostolicis tra-
ditionibus facti, et neque patemos terminos custodientes, facti sunt inventores malarum
rerum. Primum quidem honorificas et vivificas cruces de sacris templis expellebant, et
in eadem loca imagines statuebant ponebantque lucernas coram eis, siniul et incensam
adolebant, atque eas in tali honore babebant, sicut lionorificum et vivificum lignum, in quo
Chrislus verus Deus noster crucifigi dignatus est propter nostram salutem. Psallebant et
adorabant, atque ab eisdem imaginibus auxilium petebant. Plerique autem linteamiiiibus
eacdem imagines circumdabant, et filiorum suorum de baptismatis fontibus susceptriues
faciebant. (One Spatharius, who had done this, is almost elevated to the rank of a saint
by Theodoras Stud. lib. i. Epist. 17.) Alii vero religiosum habitum monasticum sumera
PART I.— GREEK CHURCH. $1. IMAGE-WORSHIP. 19
volentes, religiosiores personas postponebant, qii prius comam capitis eorum suscipere
solebant, adbibitis imagiuibus quasi in sinum earum decidere capillos eorum siuebant,
Cluidam vero sacerdotum et clericorum colores de imaginibus radentes, immiscuerunt
oblationibus et vino, et ex hac oblatione post missarum celebrationem dabant communicare
volentibus. Alii autem corpus Domini in manus imagiuum ponebant, unde communicare
volentes accipere fecerant. Nonnnlli vero spreta ecclesia, in communibus domibus tabulis
imaginum pro altariis utebantur, et super eas sacrum ministerium celebrabant, et alia
multa bis similia illicita, et nostrae religioni coutraria in ecclesiis fiebant, quae a doc-
tioribus et sapientioribus viris satis indigna esse videbantur. A counterpart of fanaticism
in tbe Iconoclasts may be seen in vita Stephani jun. above, note 9.
-^ Cf. Mansi, xiv. 235, ss. Walch, x. C87. Especially Michaelis Ep. ad Lud. P. (I.e.):
Propterea statuerunt ortbodoxi Imperatores et doctissimi Sacerdotes, locale adunare
—
concilium. Talia ubique communi cousilio fieri probibuerant, et imagines de humilioribus
locis efferri fecerunt, et eas, quae in sublimioribns locis positae erant, ut ipsa pictura pro
§2.
from the year 730, a monk in the Laura of St. Sabas, f about
760.^ On the other hand, the works of the fanatical Theodore,
abbot of the monastery Studium from 798, | 826,^ are only of
historical importance.
' For example, the patriarch Anastasius, at first a tool of Leo Isaurus, but afterward
changed under the pretender Artabasdus (Theophaues, p. 348 Kparr/aag tu ri/ita Kal :
^(jOTToiu ^vXa u/iOGe tu Aaaj on fiu tov TzpoarjTiudivTa tv avTolg, ovtuq fioi elrre
•
KuvaravTLVoc 6 [Saailevc, otl /li/ "koyiari vlbv deoii elvai, ov sreKev tj Mapia, tov
Xeyo/iEvov Xpiarbv, el iifj ipMv uvdpunov f/ yap Mapla
' aiiT-qv ir€Kev, <jf treKev i^i
Tj Ht]Trjp (iov Tj 'Mapia). Constantine punished him in the severest manner, Theoph. p. 353 ;
TluXiv 6e <!)( d/j.6(ppova avrov kK(j)0'(i7]aag Kal dovT.uaag kv to) dpovu T^r Upuavvrjc
kiiddiae. — Compare the mode in which the bishops, who, just before the synod of NicC;
had been violently opposed to the worship of pictures (Theoph. p. 389, and the (Tvyypa(p7}
aiivTOjiog, ap. Mansi, xii. 990), retracted their sentiments at it, Act. 1, ap. Mansi, xii. 1015, ss.
^ His principal work Jlr]yr} yvioaeug in three parts, (1) ra (f>LlociO(t>iKu, (~) Kept alpeaeuv,
(3) EKdoatc uKpilSiig TT/g opdodo^ov rriaTcug. (Cf. C. J. Lenstrom de Expositione fidei or-
thodoxae auct Jo. Damascene. Upsal. 1839. Ritter's Gesch. d. christl. Philos. ii. 553.)
Besides lepu Trapu2.lT]2,a. Controversial writings against heretics, discourses, letters, ed.
Michael le Quien. Paris. 1712. 2 voU. fol.
^ His numerous writings, discourses, and letters, against the Iconoclasts are for the
greater part collected in Jac. Su-mondii 0pp. t. v. Besides these the KaTTjxvaetc (lat. ed.
J. Livinejus. Antverp. 1602. 8. Cf. J. J. Miiller Studium coenob. Constant, illustratum
diss- philol. hist. Lips. 1721. p. 32, ss.) and much besides, in part anprinted, cf. Fabricii
Bibl. gr. t. ix. p. 234.
PAET I.— GEEEK CHURCH. $ 3. PAULICIANS. 21
§3.
PAULICIANS.
Petri Siculi (about 870) Histcria Manichaeonim (gr. et lat. ed. Matth. Raderua. Ingolst.
1604. 4. J. C. L. Gieseler. Getting. 1846. 4). Photius adv. recentioras Manichaeos libb
iv. (in J. Cbrist. Wolfii Anecdotis gr. t. i. et ii. Hamb. 1722, 23. 8, and in Gallandii
Bibl. PP. Armenian accounts respecting the Paulicians.i in the Tiibingeu
xiii. 603).
Q,uartalschrift, 1835. S. 54. F. Schmidii Hist. Paulicianorum orientalium diss. Hafniae.
1826. 8. Die Paulicianer, a treatise in Winer's u. Engelhardt's neuem krit. Journ. d.
theol. Literal. Bd. 7, St. 1, u.St. 2. Gieseler's Untersuchungen iiber die Geschichte der
Paulicianer, in the Theol. Studien u. Kritiken. Jahrg. 1829. Heft 1, S. 79, ss. Neander's
K. G. iii. 492. Gfrorer's K. G. iii. i. 190.
5) Hav'kiavlTaL. The affirmation, that they received these names from two Manichaeans,
Paul and John, sons of Callinice, who are said, at an earlier but uncertain period, to have
spread Manichaeism from Samosata to Phanaroa, is nothing but a later Catholic iiction.
Doubtless, the name was originally given to them by the Crtholic Church on account
22 THIRD PERIOD— DIV. I— AD. 726-858.
of the high value they attached to Paul. See Theol. Studien u. Krit. 1829. S. 82, ff. They
did not so style themselves, Photius, Toif fikv u'AjjOC)^ uvrag Xpiariavov^ 'Pw/zatonf
i. c. 6 :
TU dela ovK uvayivo)(7KECC HvayyeXia ; to which he replied Ovk I^egtlv i]fuv KoafiiKoig
:
ovacv ravra uvayivioaKeiv, el firj rolg upevaL uovol^. (It was not an ecclesiastical regula-
tion, but a popular delusion, like that refuted by Chrysostomus de Lazaro'Orat. iii. 0pp.
iii. 56, that the reading of the Bible is only for monks). On which she said Owe eariv :
ovTug uf av vTro?i.afj.i3uveig' oil yap ken npoauTTOA-qibia wapu ru 6tcJ' Trdprag yup de}.u
ffudijvaL 6 KvpLog, Kal eig eTziyvudiv uXTjdeiag tXOelv.
^ Their errors were, according to Petrus Sic. p. 16, ss. ITpwrov fiev yap tan to nar'
:
avTovr yvupio/ia to 6vo upxiig bfioXoyelv, novTjpbv Oebv Kal uyadov Kal uA/lof elvai
Tovde Tov Koafiov noir/Ti/v Kal i^ovaiacsTr)v, CTepov 6e rov fiiX'kovTog (namely, tov Trarepa
EKOvpuviov). To the Catholics they said 'T/xelg martveTE elg tov Koa/xoTron]r?jv' ij/iEig
:
6e £tf inEivov TTEpl ov kv ^vayyET^ioig b Kvpio.c "kiysL, on ovte ^uvtjv ovtov uKTjKoaTe
—
ovte Eldog avTov iupuKaTE. AevTEpov rb t^v Travv/ivf/Tov koI aeindpQevov dcorbnov fiTjde
Kuv Ev rpiT^y Tuv uyuOcJv uvdpuTTuv tutteiv uirexduc u7Tapt0/j.7jaEi, /iribt ei avr/}( yEvvrj-
dfjvai Tbv Kvpiov, uTiA' ovpavbOsv rb au/xa KaTEVEyKEiv (Photius, i. c. 7 At' avTFjg 6i, ug ;
6m Gu7S]voq, diE'kjj'kvdEvai). Kal otl hetu Tbv tov Kvpiov tokov koI aAAoi-f, <^aaiv,
vloiig kyEvvrjaev ek tov 'luci]^. (According to Photius they were fond of expressing them-
selves thus TliaTEVop-EV eIc tjjv navayiav Oeotokov, iv ij ciafjTidEv Kal c^ijXdEv 6 Kvpioc,
:
and understood this with reference to Gal. iv. 26, tt/v uvu 'lEpovaaTirjfi, and said 'Ev :
—
airy npoSpofiov vrrtp rjuuv EiaEXdEiv tov XpiaTov). TpiTov to ttjv dEiuv Kal (PpiKTTjv
Tuv uytDV nvtTTTipiuv tov GUfiaTog Kal alfiaroQ tov Kvpiov Kal Oeov ijiiQv /lETilXjjiptv
dnoTpExpai' ov uovov ds, u2.~Au Kal u^Aovf irepl tovto TiEidEiv ohadai' XsyovrEc oti oik
i)v upTog Kal olvog, bv b Kvpiog ididov ToJg iiadrjTalg avTov inl tov dEinvov, «A/lu cvfi-
BoXiKug TU furiuaTa avTov avTolg tSiSov, ug upTov Kal olvov. (Phot. i. 9 To auTrjpiov :
UTE 6ij SvAov (j>aal, Kal KUKovpyuv vpyavov, Kal vizb iipuv keI/xevov, ov del -rrpooKWElv Kai
uanuCEaOai). —
Uehtttov Tb pi/ cnrodEXEodai avTovg tt]v olavovv PifiXov rvaluiuv, jv?MVOvg
Kal ATjGTug Tovg Trpo^rjTag uixoKaAovvTEg. Of the New Testament they adapted four
gospels, fourteen epistles of Paul, the epistles of James, John, and Jude, and the Acts of
the Apostles, with unaltered text; Tug 6vo KaOoXiKcig tov HEyu?.ov IlETpov tov Trpwra-
—
rruaT6?>.ovov dEXovTai, uTrexOiog npog avTbv ^lukeIiievoi, kuI vppEOL Kal bvEidicfiolg
fivpioig nepipuHovTEg. (Phot. i. 8: 'On yiyovEV k^apvbg, (paai, T7/g eig Tbv ()iiVi(7Ka'Aov
Kal XpioTbv nioTEug, perhaps with reference to Gal. ii. 11, ff. See Theol. Studien u. Krit.
1829. S. 109).
—"E/cTov TO Tovg TrpEafSvTipovg Tyg kKKAriaiag inroTpETTEaOai- 6aal '5^, 4n
TtjVLKavTa oi TrpEafSvTepoi kutu tov Kvpiov cvvr/xOriaav, kuI 6iu tovto ov xPV fivrovg
6vofzu(t:a6at, xj>l^u t(j bvbpan Kal p6v(j uirexOavonEvot. According to Photius, i. 9, they
called their houses of meeting irpoaEVxag.
'
John of Ozun (see note 1) says, that the Paulicians begin their attempts at conversion
PART I.— GREEK CHURCH. § 3. PAULICIANS. 23
" 0/ yap irpb avTov {'Sepyiov) uva<pavEVT£g, el Kal (hu top 6vff-
Peti-us Sic. p. 58, ss.:
udt] (3dp(3opov T^g uKoXaaiag Kal ttjv alffxpovpylav tuv /icaa/xuTuv Kal rug eig Oew
PXa(j<prjfj.lag e^aiperoi ry KaKia vtttjpxov, uXk' ofiug (jievKTalot rolg uvdpunoig Kal (ideTiVK-
Tol TTucLv e(j>aivovTO oOev Kal oTiiyoi ol ef avTuv uTi-arufiEvoi oiiToc 6e rove fiiv fuaa-
• '
fiovg Kal Tug uKOAaaiag avTQv unoiSaXofievog, rug 6va(j>7ifiiag Si nacag tjg auTj'/pia
Tro2.2.ug
TrepiTTTv^ufiEvog ooyfiaTa, dperug rivag SoAlcjg vneKpLvETO, Kal EvaeiitLag jxopcjxjfnv irepi-
—
Ka'Awjjag rbv Tivkov ug iv Kuditj npo(idTov, kdoKEi rolg uyvoovaiv upiarog o6rjyhg acjrr]-
piag KaTa(paLV£odai. — 'Ev TotavTutg Toivvv ralg fiEdodeiaig
/J-Expi Tyg devpo Tovg uaTTipi ,
Tovg i^aTTaTiJcnv.
" He himself said on this point in one of his letters (Petnis Sic. p. 60. Phot. i. e. 21) :
'A?ro uvaToliJv aal fiixpi 6v(t/iuv, Kal fSo^^id Kal I'orov edpa/iov Krjpvaauv to EvayyEXcov
Tov XpiaTov, Tolg kfiolg yovaai fiapr/aag. In another letter he says, respecting the es-
tablishment of the different churches (Petrus Sic. p. C6) T^v ev Kopivdcj (probably 3'"-ji
:
sparis in Phanaroa. See Phot. i. 18) EKKArjaiav u)Ko66/iTjtj£ YlavXog, rf/v 6e MuKE^oviav
(Kibossa) 1,t?iOvavbg (Constantinus) Kal TlTog (Symeon) Kal kxaiav (Mananalis) dvia- •
'
ifiadrJTEvae TvxiKog (Sergius). Petrus adds KoTiaaaaeig fZEv "kkyEi rohg 'ApyaovTag,
:
Ecpeaiovg 6e Tovg ev MotjjovEaTia, AaoSiKEig 6e Tovg KaToiKovvTag Kvvag ttjv tov Kvvbg
XCtpav (i.e., Tovg ¥^vvox<^piTag).
" He said (Petrus Sic. p. 62) : 'Eyw tC)v kokQu tovtuv uvaiTiog el/if no7\d yap
izapriyyEWov avTolg iK tov alx/iaXuTi^Eiv Toiig 'Pu/ialovg unooTTJvai, Kal ovy vitp.kov
9UV IIOI.
24 THIRD PEllIOD.— DIV. I.-A.D. 726-858.
son.'^ But after a political character also had now been forcibly
impressed on it, it soon after received a temporal head. When
the bigoted empress Theodora caused persecution to be renewed
against them, fresh crowds of them fled to Argaurn, under the
leadership of Karbeas (about 844), who soon stepped forth at
the head of the whole sect. Their power increased, partly by
the union of the Baanites and Sergiots,'^ hitherto divided, and
partly by the founding of new settlements, among which Tephrica
soon became a border establishment very dangerous to the By-
zantine territory.^* Thus Karbeas, at the head of armies, could
now give regular battle to the Byzantine generals, allied as he
was with the Saracens.^® During this time, there proceeded
from the Paulicians an impulse toward a reform of the old dual-
istic parties in Armenia and the sect of the Thontrakians, in
;
'^ Petrus Sic. p. 70, s. : Madriral di tovtov ("Zepyiov) virrjpxov (ivariKUTEpoi yiixaTjX,
K. T. A., ovTOi Toivvv ol fiadrjTal avrov, ol Kal avviKdrifioi (cf. Act. xix. 29, 2 Cor. viii. 19,
in the same way Marcion addressed his adherents, avvraXaiTrupoi Kat avfiinaovpiEvoL.
as
Tertull. adv. Marc. iv. 9 and 36) Trap' ainolg Xsyofievoi, <I)f niepel^ (i. e., inapol lepel()
Tivec, Tov cinuvra Xubv top ovvaOpoiadivra iv roj 'Apyaov, fieru tov tov di6aaKu2,ov
avTuv 'ZepyLov Odvarov, ral^ 6i6aaKa?ilaig avrov te koI tuv npoTiyTjaa/iivuv 7^vfiatv6-
(lEvoi, laoTifioi TTuvTEf VTzf/pxov, fiTjKETi, iva diduOKaXov uvaiiTipv^avTEC, KaduTzep ol
nputjv, uTJiU TzuvTEg laoi ovte^. 'E;(;oi'ff£ 6e koL vKoiiEjijjKOTa^ fiupEi^, voraphvc Trap'
avToig ovo/ia^o/iivovc. Photius, i. c. 9 : Toif Trap' aiirolc lepiuv ru^iv ^Tre^-r.'rcc ovx
lepeig, u/l2d avvEKdrjfiovg sal vurapiovc Enovofiui^ovaiv. Ovrot. di ovte OjVuK;, ovte
diaiTri, ovte Tivl uXXu rponu (3iov (JE/ivoTspov eklteT^ovvti to diu(j>opov avrui> nphr to
irAf/do( knideiKvvvTai.
'* Petrus Sic. p. 70 : Mera tov ddvoTov 'Sspyiov, htj (j>epovTEg oi avrov fiadijral iavrijv
rijv alaxvvriv Kal rov dvEidicxfiov, ov napa ttuvtuv c)VEi6cl^ovro, jjp^avro uttoktecveiv
Tov( Bavtwraf, onug i^aXEiipuaiv l^ iavruv rov ovEidianov avruv. Eif 6e tic GtoJorof
ovo/iari, 6 avvEKdyj/io^ ^Epyiov, TiiyEf " firjdEV vfj.lv Kal toI( uydpunoig rovroic nuvrei
yap liEXPLQ uvadEL^Eu^ rov 6i6aaKu2ov tj/iuv fiLav irianv EixofiEV." Kal ovru( rov ipovEV
ftv uTTHvaavTo. Cf. Photius, i. c. 23.
" Constantini Porphyrog. Continuator iv. c. 16. Cedrenus, p. 541.
" Constantini Porph. Cont. iv. c. 16, 23-25.
'^Tschamtschean's Gesch. v. Armenien, ii. 884. Neander, iv. 451. Nivrmann's Groa'-.!
SECOND PART.
HISTORY OF THE WESTERN CHURCH.
Anastasii Bibliothecarii (about 870) Liber pontificalis (see Vol. I. Div. II. before, $ 131).
The Frank historians, especially Annales Laurissenses (usually called Plebeji or Loi-
seliani) from 741-829 (the second part from 788 composed by Einhard) and Annales
:
861-882 by Hincmar, archbishop of Rheinis. All these works are best edited in the
Monumenta Germaniae historicae, ed. G. H. Pertz. Scriptorum tom. i. Hanover,
1826. fol.
Einhardi (t 844) Vita Caroli M. (Einbardi omnia quae exstant Opera ed. A. Teulet,
tomi ii. Paris. 1840, 43. 8. Life and Conduct of Charlemagne described by Einhard
Introduction, original, explanation, collection of original documents, by J. C. Ideler.
2 Bde. Hamburg u. Gotha. 1839. 8.) Monachi Sangallensis de Gestis Caroli M. libb
ii. (884-887, probably not written by Notkerus Balbulus, see Pertz Monum. Germ. ii.
p
729.) Thegani Vita Ludovici Pii (written 835, with additions to 838). (Astrouomii
Vita Imp. Lud. P. (Pertz, ii. p. 604). Nithardi Historiaram Ubb. iv. (written 841-343).
All in the Monumenta Germaniae, t. ii.
On the entire sources see J. Chr. F. Bahr's Gesch. d. rom. Literatur im karoling
Zeitalter (Carlsruhe. 1840. 8) S. 143, ss.
FIRST CHAPTER.
OONVERSION OP THE GERMANS BY BONIFACE.
Sources Bonifacii Epistt. ed. Nic. Serarius, Mogunt. 1605, recus. 1629. 4. Steph. Wiirdt-
:
wein, ibid. 1789. fol. (comp. AUgem. Lit. Zeit. Octob. 1790, S. 49, ff.) Bonifacii Vita by
Wilibald (about 760) in Monumenta Germaniae hist. ii. 331, by Othlonus (about 1050) ap.
Canisius-Basnage, iii. 337. Cf. Acta SS. Junii i. 432. Mabillon Act. SS. Ord. Bened.
saec. iii. ii. 1.
§4.
unter Theodo. II., in the Abhandl. d. dmrf. baier. Academie, Bd. 10 (Miincbeu. 1776),
S. 137, ft".
' The document giving him full power (Othlon. lib. i. c. 12, Bonif. Ep. ed. Serarii, 118,
cd. Wijrdtw. 2) closes thus Disciplinam deniijue sacramenti, quam ad iuitiaudos Deo
:
praevie credituros tenere studeas, ex formula officiorum saactae nostrae sedis apostolicae,
instructionis tuae gratia praelibata, volumus ut intendas. Q.uod vero actioni susceptae
tibi deesse perspexeris, nobis, ut valueris, intimare curabis.
^ Boniface's oath, Othlon,i. 14, in Bonif. Epist. 1. c. In nomine Domini Dei et Salva-
:
toris nostriJesu Christi. Imperante domno Leone a Deocoronato magno imperatore anno
eeptimo post consulatum ejus. Sed et Constantini magni imperatoris ejus filii anno iv.
indictione vi. Promitto ego Bonifacius, Dei gratia episcopus, tibi beato Petro Apostolorum
principi, vicarioque tuo beato Gregorio Papae et successoribus ejus, per Patreni, et Filium,
et Spiritum Sanctum, Trinitatem inseparabilem, et hoc sacratissimum corpus tunra, me
omnem fidem et puritatem sanctae fidei catholicae exhibere, et in unitate ejusdem fidei
Deo operante persistere, in qua omuis Christianorum sains sine dubio esse coraprobatur :
ecclesiae tuae, cui a Domino Deo potestas ligandi solvendiqne data est, et praedicto
vicario tuo, atque successoribus ejus per omnia exhibere. Sed et si cognovero, antistites
contra instituta antiqua sanctorum patrum conversari, cum eis nullam habere comniunionem
aut conjunctionem, sed magis, si valaero prohibere, prohibeam sin minus, fideliter statim
:
Domno meo Apostolico renuntiabo. Quod si, quod absit, contra hujus promissiouis meae
seriem aliquid facere quolibet modo, sen ingenio vel occasione tentavero, reus iuveniar in
aetemo judicio, ultionem Ananiae et Sapphirae incurram, qui vobis etiam de rebus propriis
fraudem facere vel fulsum dicere praesumserunt. Hunc autem indiculum sacramenti ego
Bonifacius exiguus episcopus manu propria scripsi, atque ponens supra sacratissimum
corpus beati Petri, ita ut praescriptum est, Deo teste et judice, praestiti sacramentum,
quod et servare promitto. This oath is, with a few alterations, entirely like the Indiculus
Episcopi which the pope exacted from the bishops belonging to his patriarchal diocese,
of which two formulas have been preserved in the Lib. diurnus cap. iii. tit. 8 and 9. Sim-
ilar oaths it was usual to take in Spain, even at an earlier period, the bishops to tlie
metropolitan, and the inferior clergy to the bishop. Cone. Tolet. iv. ann. 033, can. 17
PART II.— WESTERN CHURCH. CHAP. I.— BONIFACE. ^ 4. 27
Cone. Tolet. xi. ann. 675, can. 10. Cf. Zaccaria diss, de jurejurando, quo Archiepiscopi
pallio donati, et Episcopi in sacra ipsorom ordinatione obedientiam Romano Pontifici
pollicentur cap. ejusd. de Rebus ad. Hist, atque Antiquitt. Ecclesia pertinentibus
1-.3 (in
self, since otherwise he would have been without a diocese till 745, till he united it, after
his elevation to the see of Mainz, with this archbishopric. Thus all diflBculties are most
readily solved. Comp. Seiters, p. 306, ft".
—
corum cum consilio servorum Dei et optimatum meorum Episcopos, qui in regno meo
sunt, cum Presbyteris — —
congregavi, ut mihi consilium dedissent, quomodo lex Dei et
ecclesiastica religio recuperetur, quae in diebus praeteritorum principum dissipata cor-
ruit; et per consilium sacerdotum et optimatum meorum ordinavimus per civitates Epis-
copos, et constituimus super eos Archiepiscopum Bonifacium, qui est Missus S. Petri.
Statniraus per annos singulos sj'nodurn congregare, ut nobis praesentibus canonum decreta
et Ecclesiae jura restaurentur, et religio Christiana emendetnr, etc. The additional meas-
ures taken by Boniface are related by him in bis Epist. ad Serar. 105 Wiirdtw. 73, ad
; ed.
Cudberthum : Decrevimus autem in nostro synodali conventu et confessi sumus fidem
catholicam et unitatem, et subjectionem Romanae Ecclesiae, fine tenus vitae uostrae, velle
servare: sancto Petro et Vicario ejus velle subjici: sjTiodum per omnes annos congregare:
Metropolitanos pallia ab ilia sede quaerere : et per omnia, praecepta Petri canonice sequi
desiderare, ut inter oves sibi commendatas numeremur. Et isti confessioni universi cou-
sensimus et subscripsimus, et ad corpus sancti Petri principis Apostolorum direximus,
quod gratulando Clerus et Pontifex Romanus suscepit. Et unusquisque Episcopus, si —
quid in sua dioecesi corrigere vel emendare nequiverit, itidem in sjnodo coram Archi-
episcopo et palam omnibus ad corrigendum insiuuet, eodem modo, quo Romana Ecclesia
nos orainatos cum sacramento constrinxit, ut si Sacerdotes vel plebes a lege Dei deviasse
viderim, et corrigere non potnerim, fideliter semper sedi apostolicae et Vicario S. Petri ad
emendandum indicaverim. Sic enim, ni fallor, omnes Episcopi debent Metropolitano, et
ipse Romano Pontifici, si quid de corrigendis populis apud eos impossibile est, notam fa-
Wiltaburg, which lay opposite to it, to Franconia. (Vita Bonifacii auct. Wilibaldo, $ 13.
Pertz, ii. p. 839. Gesta abb. Fontanell. c. 3, 1. c. p. 277.) From this time Fraukish rule
spread more and more toward the east, especially after Charles Martel's victory, 734
(Fredegar. c. 109). Thus, therefore, a much better prospect of success presented itself
here since the first missionary labors of Boniface.
' Which had been abundantly furnished to him by Rome, because snch fetters of the
conscience bound at the same time to the Roman See. For example, Gregorii III. Epist.
ad Bonif. (ed. Serar. 122, Wurdtw. 25, ap. Mansi, xii. 277) Agrestem caballura aliquantos
:
eis indicito poenitentiam. Immundum euini est et execrabile. Zachariae Epist. ad Bon.
(ed. Serar. 142, Wurdtw. 87, ap. Mansi, xii. 345) Flagitasti a nobis, quae recipienda, quae
:
respuenda sint. Imprimis de volatilibus, i. e., graculis et corniculis atque ciconiis, quae
omnino cavendae sunt ab esu Christianorum. Etiam et fibri et lepores et equi salvatici
multo amplius vitandi. Attamen, sanctissime frater, de omnibus e Scripturis sacris bene
—
compertus es. Et hoc inquisisti, post quantum temporis debet lardum comedi. Nobis a
Patribus institutum pro hoc non est. Tibi autem petenti consilium praebemu.s, quod non
oporteat illud mandi, priusquam super fumo siccetur aut igne coquatur. Si vero libet, ut
incoctum manducctur, post Paschalem festivitatem erit manducandura. Seiters, p. 226, — '
would consider these regulations as directed merely against impediments to civilizo .^.
In this way, certainly, the use of raw flesh generally, not of single beasts, might be ac-
counted for, but not the entire use of certain beasts. Besides, Zacharias expressly refers
to holy Scripture and the fathers. It is obvious that he makes his Italian usages, respect-
pares. Contra istos obsecro apostolicam auctoritatem vestram, quod mean: mcdiocrita
tern defendere et adjuvare, et per scripta vestra populum Francorum et Gallorum corri
PART II.— WESTERN CHURCH. CHAP. I.— BONIFACE. $ 4. 29
cognita sunt omnia occulta. Non est opus confiteri, sed dimissa sunt peccata vestra
praeterita securi et absoluti redite ad domos vestras cum pace. Alter autem baereti-
:
cus, qui dicitur Clemens, contra catholicam contendit ecclesiam, et canones ecclesiamm
Christi abnegat et refutat tractatns et sermones SS. Patrum, Hieronymi, Augustini,
:
Gregorii recusat. Synodalia jura spemens, proprio sensu affirmat, se post duos filios, in
adulterio natos sub nomine Episcopi esse posse cbristianae legis Episcopum. Judaismum
inducens judical justum esse Christiano, ut, si voluerit, viduam fratris defuncti accipiat
uxorem. Contra fidem quoque SS. Patrum contendit, dicens, quod Christus filius Dei
descendens ad inferos onines, quos inferni career detinuit, inde liberavit, credulos et in-
credulos, laudatores Dei simul et cultores idolorum et multa alia horribilia de praedesti-
:
natione Dei contraria fidei catbolicae affirmat. This led to the assen;1)Iin^ of & synod at
Rome, whose acts are in Mansi, xii. 373. Zachariae P. Epist. iii. ad Bom' (gI. Serar.
Ep. 114, 139, 138, b. Mansi, xii. 321, 334, 336). Walch's Ketzerhist. x. 1. Koar.(i?f'£ K. G.
iii. iii. Rettberg, i. 314, 324.
" Neander's Denkwiirdigkeiten, iii. ii. 76.
13 Ep. ad Zachariam (ed. Serar. Ep. 132, ed. Wiirdtw. 51) After complaining
Bonifacii :
Romanam urbem aliquid facere viderint ex his peccatis, quae nos probibemus, licitum et
concessum a sacerdotibus esse putant, et nobis improperium deputant, sibi scandalura
vitae accipiunt. Sicut affinnant, se vidisse annis singulis in Romana urbe, et juxta
ecclesiam in die vel nocte quando, Kalendae Januarii intrant, paganorum consuetudine
chores ducere per plateas, et acclamationes ritu Gentilium, et cantationes sacrilegas cele-
brare : et mensas ilia die vel nocte dapibus onerare : et nullum de domo sua vel igiiem
30 THIRD PERIOD.—DIV. L—A/D 726-858.
SECOND CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
§5.
Sources Codex Carolinus in Muratorii Script, rerum Ital. t. iii. P. 2, p. 73, ss., best, be-
:
sides other original documents, in: Cajet. Cemii Monumenta dominationis pontificiae
(Romae. 1760, 61. tomi ii. 4. Comp. Ritter's review in Ernesti's Theol. BibL vi. 524.
911) t. i.
vel fen-amentum vel aliquid commodi vicino suo praestare velle. Dicnnt qnoque, se vidisse
ibi mulieres pagano ritu phylacteria et ligaturas, ct in brachiis et cruribus ligatas, habere,
et publico ad vendeudam venales ad comparandum aliis olTerre. Cluao omnia eo, quod
ibi,a carualibus et insipientibus videntur, nobis hie et irapropcrium ct impedimentum
—
praedicationis et doctrinae perficiunt. Si istas paganias ibi pnteniitas vestra in Romana
urbe prohibuerit, et sibi mercedem et nobis maximum profectiim in doctriua ecclesiastica
acquiret. Other traits of liberal thinking against Rome may be seen in Rettberg, i. 413.
'
Gregory II. from 715-731, Gregory III. t 741, Zacbary t 752, Stcjihanus II. t 757, Paul I.
t 767, Constantino II. t 768, Stephauus III. t 772,
Hadrian I. t 795, Leo IIL t 816, Stepha-
nus IV". t 817, Paschalis I. t 824, Eugenius II. t 827, Valentinus t 827, Gregory IV. t 844,
Sergius It. t 847, Leo IV. t 855, Benedict III. t 858. The female pope, Johanna (Johannes
Anglicus, or Johann VIII.), who is said to have sat in the chair between Leo IV. and
Benedict III., is disputed when this story first appeared. In some
a later fable. It is
MSS. of the Liber pontificalis has been interpolated from Martinus Polonus. Kist
it
(Nederlandsch Archief voorkcrkelijkeGcschiedenis III. 27) has drawn attention to the cir-
cumstance that, in two Milan Codd. of it, the texts of the vitae of Leo IV., Benedict III.,
and Nicolaus I., differ very much from the printed texts, and that the design of preventing
the possibility of making a female pope appears to have had an influence in part on the
printed texts of those lives. But when, p. 39, he wishes to find in a remark of Muratori's,
the text of these MSS. relating to the female pope, be ventures to bring the words of Mu-
ratori to allude to the point without sufficient authority. In the older editions of the
Chron-
Marianus Scotus (t 1086)and of Sigebertus Gemblacensis (t 1113) is found a short
icles of
passage respecting the female pope, but in the MSS. it is wanting, and was probably in-
serted at by the original editors (Monum. Germ. hist. ed. Pertz, Scriptorum, v. 551, vi.
first
840, 470). Thus there appears to remain, as tlie first voucher for the fact, a person who
PART II. CHAP. II.—THE PAPACY. § 5. THE WEST. 31
has been most part overlooked, viz. Stephauus de Borbonne, lib. de vii. donis Spir.
for the
S. (virrittenabout 1225, in Lyons) in J. Cluetifii et A. J. Echardi Scriptores Ord. Praedicat.
i. 367 Accidit autem, mirabilis audacia, imo insana, circa ann. Dom. MC. [CM?] ut dici-
:
tur in chronicis. Cluaedam mulier literata, et in arte nondi (notandi?) edocta, adsumto
virili habitu, et virum se fingens, venit Romam, et tam industria, quam literatura accept.;,
facta est notarius curiae, post diabolo procurante cardinalis, postea Papa. Haec impraeg-
nata cum ascenderet peperit. Q,uod cum novisset Romana justitia, ligatis pedibus ejus
ad pedes equi distracta est extra urbem, et ad dimidiam leucam a populo lapidata, et ubi
fuit mortua, ibi fuit sepulta, et super lapidem super ea positum scriptus est versiculus :
"Parce pater patrura papissae edere partum." The same story appears in an enlarged
fonn in Martini Poloni (t 1278) chron., and here the passage is perhaps genuine, although
it is also wanting in several MSS. (Murator. ad Anastas. p. 247 cf. Ptolemaeus Lucensis, ;
about 1312) Hist. eccl. xvi. 8 (in Muratori Scriptt. rer. Ital. xi. 1013) Omnes, quos legi, :
praeter Martinum, tradunt, post Leonem IV. fuisse Benedictum III. Martinus autem Po-
lonus ponit Johannem Auglicum VIII. Even John XX. (t 1227) called himself John XXI.
See G. G. Leibnitii flores sparsi in tumulum Papissae (in the Biblioth. hist. Goetting. first
part, 1758, p. 297, ss). p. 330. From this time forward the story was generally believed
(comp. the list of writers who repeat it down to the Reformation, in Sagittarii Introd. i. 679)
(see Leibnitius, 1. c. p. 303-309), the sella stercorariabelongingtoher was pointed to (Platina
de vitis Pont. no. 106, Leibnit. and statues of her were shown (Mabillon Iter
1. c. p. 335),
Italicum, p. 157. Leibnit. p. 333) : till some (Aeneas Sylvius in
in the fifteenth century
Ep. 130. Platina, 1. c.) doubted, and Jo. Aventinus (t 1534) in the Annal. Bojorum, lib. iv.,
first rejected it. From this time, being denied by the Catholics, it was adopted and de-
fended by self entangling Protestant polemics, till David Blondell (Question si une femme
a ete assise en siege papal de Rome entre Leon IV. et Benoit III. Amsterd. 1649. 8.
Joanna Papissa, s. famosae quaestlonis, an foemina ulla inter Leonem IV. et Bened. III.
RR. PP. media sederit uvuKptatg. Amstelod. 1657. 8), whom Ph. Labbeus (Cenotaphiura
Jo. Papissae in Diss, de scriptoribus eccl. Paris. 1660. i. 385. ap. Mansi, xv. 38) ti-au-
scribed, settled the matter, though the female pope was still defended by F. Spanheim
(Diss, de Joh. Pap. in 0pp. ii. 57*7, ss., in French, Histoire de la Papesse Jeanne, by J.
Lenfant, 1694, second edition by A. des Vignoles, a la Haye. 1720. 2 t. in 12). The copious
literature of this topic may be seen in Sagittarii Introd. i. 676, ii. 626. Fabricii Bibl. gr.
vol. X. p. 935. At the head of the numerous grounds that lie against the existence of a
female pope, stand those from which it is inferred that Benedict III. immediately suc-
ceeded Leo IV. 1. Prudentius, bishop of Troyes (t 861), author of the part of the Annales
Bertiniani that relates to this topic, says ad ann. 855 (Monum. GeiTuan. hist. ed. Pertz, i.
449) Mense Augusto Leo, apostolicae sedis antistes, defunctus est, eique Benedictus suc-
:
cessit: and ad ann. 858 (p. 452) Benedictus Romanus pontifex moritur Nicolaus substi-
: :
tutur. By these testimonies from a contemporary are also obviated the general doubts
raised by Kist (Nederlandsch Archief, iii. 53) against the received chronology of these
popes. 2 Hincmari Epist. xxvi. ad Nicolaum I. a.d. 867 (ed. Sirmond. ii. 298) Missos :
meos cum Uteris Romam direxi. Quibus in via nuntius venit de obitu P. Leonis. Per-
venientes autem Romam cum praefatis Uteris, et intervenientibus praedictis Episcopis,
Domnus nomine Benedictus mihi, quod uostis, privilegium inde direxit. 3. Di-
et gratia
ploma Bened. in confirmationem privilegiorum Corbejae (ap. Mansi, xv. 113, but it was
given even by Mabillon de Re diplom. p. 436, much more mmutely, from the original) at
—
the conclusion: Scriptum in mense Octobri indictione quarta. Bene valete. Datum
— — —
Nonas Octobi-ias Imp. Dn. Aug. Hlothario anno tricesimo nono, et P. C. (post Consula-
tum) ejustanno xxxix., sed et Hludovico novo Imp. ejus filio anno vii., ind. quarta. sign.
Benedicti Pape (consequently, the 7th Oct. 855. Leo IV. t 17th July, 855. Lotharius
t 28th Sept. 855, in Priim). 4. A Roman denarius, on one side of which is: Hlotharius
Imp., on the other, the inscription round it S. Petrus, and in the middle, B. N. E. P. A.
32 THIRD PERIOD—DIV. I.—A.D. 726-858.
(Benedictus Papa). See J. Garampi de Nummo argent. Beiicd. III. P. M. Rom. 1740. 4.
Kohler's Miinzbelustig. Bd. xx. S. 305. That the people in Rome knew nothing of the
female pope, in the middle of the eleventh century, follows. From an Epist. Leonis ;">.
P. IX. ad Michaelem Constantinop. Patriarch, opist. A. D. lOo!. c. OJ (ap. Mansi, six. G-1!)) :
Absit autem, ut velimus credere, quod publica fama non dubitat asserere, Constantinopoli-
tanae ecclesiae contigisse, ut ennuchos contra prinium NIcaeni coiicilii capitulum passim
promovendo, foeminam in sede Pontificum suorum au';') nasset aiiquando. Hoc tarn abom-
inabile scelus, detestabileque facinus etsi enormitas ipsijs vel iMin-cr fraternaque bene-
volentia non pemiittit nos credere, etc. Origin of the fable: arreting to IJaronius ann
869, note 5, a satire on John VIII. ob nimiam ejus animi f!v(.i'.asit.em et mollitudineni
according to others, on the dissolute popes John X. (so Avcntinus, 1. c), or John XI. or XII
(Onuphrius Panvinius in notis ad Platinam) according to Kcllarminus de Rom. Pont. iii.
;
24, transferred from the see of Constantinople to the Roman (of Leon. ix. Epist.) ; according
to Leibnitz (1. c. p. 367), true of some one Pontifex (bishop), Joannes Anglicus ; according
to C. Blascus de Collect, can. Isidor. Merc. cap. xvi. $ 2, and Henke (K. G. ii. 23), a satirical
representation of the origin of the Pseudolsidorian decretals according to Gfrorer K. G.
;
on the female pope (Nederl. Archief voor kerk. Geschiedeuis, iii. 1, v. 461), endeavors to
show that the inquiry on this subject can not yet be considered as linished he is only ;
correct so far as the occasion and origin of the fable are nut yet explained. It is probable
Tov<; (Jiopovr;IraXiac Kai 'Pu/iiijg tKoj^Moe, et p. 342 'Anearrjae 'Pu/xr/v te Kai 'iTa/.iav
:
Kal TzdvTa tu iarrepia rrj^ noXiTLK?/^ Kai EKKlrjaiaariKf/g vKaKof/g At'ovrof kqI rz/f vTr'
avTov (iaciTitiaq. The last passage, which is repeated by all the Byzantine writers,
must be corrected and explained by that from Anastasius. Still Baronius ad ann. 730, $ 5,
follows the Greek writers with the application Sic dignum posteris idem Grcgorius
:
' Theophaues, p. 343, merely mentions the confiscation of the Roman patrimon'es in
Sicily and Calabria. On the contrary, Hadrianus P. I. Ep. ad Carol R. de imai^Hnibus, iu
fine (Mansi, xiii. 808), says that he has reminded the Greek emperors de dioecesi tani
Art hiepiscoporum quani et Episcoporum sauctae catholicae et apostolicae Ronmnno Ec-
cleuiae, and praj-ed for their restitution, qaae tunc cum patrimoniis nostris nbstiilerunt,
quando sacras imagines deposuerunt. That the vicariatrelation of the bishop of The.ssa-
lonica, in particular, was abolished at that time, may be fairly concluded from Nicolai J.
Epist. ad Michael. Imp. (ap. Mansi, xv. 167).
* That it was not lua. King- of Wessex, 726, but Offa, King of Mercia, who introduceil
I'eter's pence, may be seen from Sprengel, in the Allg. Weltgesch. Th. 47, S. 123.
* Comp. Div. II. § 133, note 1. Gregorii II. Epist. i. ad Leonem Imp. (ap. Mansi, xii.
971) Tbv uyiov Jlerpov al ndaai [iaaLTielac rjjg 6vc£ug Qebv k~iyELov Ixovai. Compare
:
the addresses of the popes to the Frankish kings, in which they constantly refer to beatum
Petrum clavigerum regni caelorum, or janitorem r. c. and, in particular, Claudi locum,
;
fcclesiastica religione, quae jam longo tempore, i. e., non minus quam per Ix. vel. Ixx.
annos calcata et dissipata fuit, aliquid con-igcre et emendare velle. Cluapropter si hoc,
Deo inspirante, veraciter implere voluerit, consilium et praeceptum vestrae auctoritatis,
i. e., apo.stolicae habere et sapere debeo.
'
At first not without doubts and scruples on the part of many Frankish bishops. Thus
Boniface wished even to send pallia to the new metropolitans of Rheims, Rouen, and
Sens (743). Zacharias was ready at once (Op. ad Bonif in Bonif. Epp. 144. !Mansi, xii.
321) :Q.ualiter mos pallii sit, vel quomodo fidem suam esponere debeant hi, qui pallio uti
conceduntur, eis direximus. But soon after two drew back, and Zacharias asks Boniface
with surprise about the original cause (Bonif. Epp. 143. Mansi, xii. 324), quod antea
HDbis una cum memoratis principibus Galliarum pro tribus palliis suggessisti, et postea
pro solo Grimone (Archbp. of Rouen). In the mean time, 748, Zachariae Ep. ad diversos
Episc. Galliae et Germaniae, particularity to the bishops of Rouen, Beauvais, Noyon,
Tongem, Syeyer, Terouanne, Cambray, Wiirzburg, Laon, Meaux, Coin, and Strassb'inj
* VOL. II —
34 THIRD PERIOD— DIV. I.— A.D. TSe-SSR.
(Mansi, xii. l!44) : Gaudeo in vobis, charissimi, quoiuam lidcs vestra, et uuitas erga nos
pretiosa est et maiiifesta — duin
ad fautorem et magistrum vestrum a Duo constitutuni
beatum Apostolorum principem Petrum benignissima voluiitate coiiversi estis. Et nunc —
Deo cooperante est aggregata Sanctitas vestra uostrae societati in uno pastorali ovili, etc.
^ How firmly and truly the Franks adhered to the Merovingian kingly race maybe seen
from Loboll's Gregorius von Tours, S. 220. It was natural for Pipin to wish that this loy-
alty should bo transferred to his family.
^ Respecting this are the accounts of contemporaries the author of the Ai)pendis to
:
Fredegarii Chron. concludes with this occuiTence, and probably wrote immediately after
(Boucpiet, ii. 4G0) Q,uo tempore una cum consilio et consensu omnium Fraucorum, mi.ssa
:
conturbaretur ordo, per auctoritatem apostolicam jussit Pippinum Regem fieri. Ad ann.
750 [752] Pippinus secundum morem Francorum electus est ad Rcgera, et unctus per
:
um, Caroli magni Imp. i)atrem, in ejus locum substituit, oninesquo Francigcuas a jura-
mento fidelitatis, quod illi focerant, absolvit. Cf J. Gu. Lobell Disp. de causis regni
Francorum a Merovingis ad Carolingos translati. Borinae. 184-1. 4.
PART II. CHAP. II.—THE PAPACY. § 5. THPii WEST 35
'" Anastastus in vit. xciv. Stephaiii II.: Ceniens ab iiupcriali poteutia nullum esse
STibveniendi auxilium, tunc quenradtnodum praedecessores ejus beatae memoriae domniis
GrcfjOrius, et Gregorius alius, et domnus Zacharias, beatissimi Pontifices, Carolo, exccl-
lentissiniae memoriae, Regi Francorum, direxerunt, petentes sibi subveniri propter op-
pressioiics an invasiones, quas et ipsi in bac Romanorum provincia a uefanda Longobardo.
—
rum gente perjiessi sunt ita modo et ipse clam per quendam peregrinum suas mioit
:
literas Pippiiio, etc. Comp. tbe pope's address between the first and second campaijjns.
<3nd. Carol, no. iii. iv. vi. vii. especially no. iii. : Ego Petrus Apostolus — qui vos adoptivos
babeo Filios, ad dofendenduin do mauibus advcrsariorum banc Romanam civitatem et
populum milii a Deo coramiasum, seJ et domum, ubi secundum carncm rcquiesco, de coii-
taminationc gentium erueridam, vestram omnium dilectionem provocans adbortor, et ad
liberendam Ecclcsiam Dei mihi a divina poteutia commendatam omnino protestans ad-
—
inoneo. Sed et domina nostra, Dei geuitrix semper virgo Maria, nobiscuni vos magnis
obligationibus adjurans protestatur, atque admouct et jubet, sicut simul etiam tbroni atque
dominationes, et cunctus caelestis militiac exercitus, uec non et martyres atque confe.s-
sores Christi et omnes omnino Deo placentes, et hi nobiscum adhortantes et conjurantes
protcstatitur, etc. Praestate ergo populo meo Romano, mihi a Deo commisso praesidia —
totis vestris viribus, ut ego Petrus vocatus Dei Apostolus, in hac vita, et in die futuri
cxaminis vobis alterna impendens patrocinia, in regno Dei lucidissima ac praeclara vobis
praeparem taberaacula, atque praemia aeternae retributionis, et infinita paradisi gaudia
—
vobis pollicens adinvicem tribuam. Non separemini a populo meo Romano sic non eitis :
alieni aut separati a regno Dei, et vita aeterna. duidquid enim poscetis a me, subveniam
—
vobis videlicet, et patrocinium impendam. Si autem, quod non credimus, et aliquum
posueritis moram —
sciatis vos ex auctoritate sanctae et unicae Trinitatis per gratiam
;
apostolatus, quae data est mihi a Christo Domino, vos alienari pro transgressione nostrac
adhortationis a regno Dei et vita aeterna.
" The by Constantinc the Great, the highest after
patriciate vi^as a dignity established
the imperial, which was bestowed for life, and was capable of being united with different
offices. Patricius Roniae was properly governor of Rome, who at the same time pos-
sessed the authority of a Patricius. Before this time German kings had received the title
of a consul or Patricius from empei'ors (Eichhoni's deutsche Rechtsgesch. i. 170). Pipiji
received itfrom Stephen as representative of the Roman people. See the appendix to
Gregor. Tur. note 9.
''^
Anastasius in vit. Stephani 11. Comp. Savigny's Gesch. des rom. Rechts im Mittel-
alter, Bd. i. (2te Ausg. Heidelberg. 1 83-1) S. 357. Pertz in the Momnn. iv. ii. 7. Gfrorer's
K. G. iii. ii. 571. Hence Hadrianus ad Carol. M. (Cod. Car. no. 85, ed. Cenni, p. 521) a o
790, contrasts the Patriciatus b. Petri with the Patriciatus Caroli.
'3 Comp. Stephani III. Ep. ad Carolum et Carolonianmim respecting a marriage jto
30 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 7aC-3.-,8.
well, that wlniii new inroads were made by the Lombards under
Desiderins, Charlemagne having been summoned to his assist-
ance by Hadrian I., appeared immediately in order to destroy
tho kingdom Lombards (774). After Charles had con
of the
firmed and enlarged the grants made by Pijiin/' he exercised in
Italy all imperial rights/^ even in ecclesiastical matters,"' till at
jected between the two royal families, a.d. 770, in the Cod. Carol, no. 43 : Q.uod ccrte ei
ita est, haec propria diabolica est immissio, ct iiou tain matriiTiOnii coiijunctio, soil con-
sortium nequissimae adinventionis esse videtur. —
Q,uac est euim, jjraecellcntissimi filii,
magni Reges, talis dcsipicntia, ut penitus vol diei liccat, quod vestra praeclara Francorum
ifjens, quae super omnes gentes enitet, et tarn splcndiflua ac nobilissima regalis vestrao
Carolus Homam revcrsus, constituit ibi synodum cum Adriano Papa. Adrianus uutem —
Papa cum universa synodo tradiderunt Carolo jus et potestatcm eligcndi Pontiliccm et
ordinandi apostolicam sedem, dignitatem quocjuc Patriciatus ei concesserunt. Insuper
Archiepiscopos, Episcopos per singulas provincias ab co iiivestituram accipcre ditlinive-
ruut, et ut, nisi a Regc laudetur et investiatur Episcopus, a ncmine consecrctur. Et
quicunque contra hoc decretuin csset, anathematis euui vinculo innodaverunt, et nisi
resipisceret, bona ejus publicari jiraeceperunt. This account was also inserted in tho
Chronicle of Siegbert of Gemblours in the monastery of Auciiin at Douay, lli:t (Pertz
Monum. scriptt. vi. 393. Hence poor Siegbert was accused by'Baronius, aim. 774, no. 10,
of a deceitful fabrication. Pagi, however, critt. iii. 343, perceived that this passage was
iaterpolated by others). The same account also appears in somewhat diflcr' nt words in
a treatise composed a.d. 1109, at Naumburg by the bishop Waltram, or the abbott Conrad
PART II. CHAP. II.— THE PAPACY. $ 5. THE WEST. 37
(Tiib. theol. Cluartalschr. 1838, S. 348), de investitura Episcoporum (in Scliardii Syntagma
tractatuum de imperiali jurisdictione, p. 7'2, and in the Tubingen theol. Quartalschr. 1837,
S. 187). The truth of the case is, that Charles now began to exercise in Italy also, in tlie
capacity of govenior-geueral of the country, the same rights which he had always ex-
ercised m the empire of the Franks. was not till a later time that the opinion was
It
entertained that these rights must have been established by papal concessions; though
Charles had not to receive privileges from the pope, but the pope from him.
'^ That they were acknowledged as
still late as 785 is proved by Hadriani P. Ep. ad Con-
staiitinum et Irenen (in Actis Cone. Nic. ii. Actio iii. ap. Mansi, xii. 1056).
18 Hadriani P. I. Ep. ad Carolum a.d. 777 (Cod. Carol, no. 49) : Et sicut temporibus b.
Sylvestri Rom. Pont, a sanctae recordationis piisimo Constantino M. Imperatore per ejus
largitatem sancta Dei catholica et apostolica Romana ecclesia elevata atque exaltata est,
et potestatem in his Hesperiae partibns largiri dignatus est: ita et in his vestris felicissi-
mis temporibus atque nostris S. Dei Ecclesia, i. e., b. Petri Apostoli, germinet atque
exsultet :
—
quia ecce novus christianissimus Dei Constantinus Imperator his temporibus
surrexit, per quem omnia Deus sanctae suae Ecclesia bb. Apostolorum principis Petri
largiri dignatus est. Sed et cuncta alia, quae per diversos Imperatores Patricios etiam
et alios Deum timentes, pro eorum animae mercede et venia delictoram b. Petro Apostolo —
— concessa sunt, et per nefandara gentem Langobardonam per annoi-um spatia, abstracta
atque ablata sunt, vestris temporibus restituantur. Unde et plures donationes in saoro
iiostro scrinio Lateranensi reconditas habemus, etc. Many find here a reference to the
Donatio Constantini M., namely, de Marca de Cone. Sac. de et Imp. lib. iii. c. 12 (accord-
ing to whom it was Romanorum Pontiff, pia quadam hidustria).
forged, a.d. 767, jussu
Ou the contrary, it isshown by Ccnni Monum. domin. Pontiff, i. 1104. that Hadrian had
here before his eyes only the Acta Sylvestri, to which he also r';fers in tlie Ep. ad. Con-
stantinum et Irenen (in the Actis Cone. Nic. ii. Act. ii. ap. Mansi, xiii. 529), and which
first served for the basis of the later Donatio Constantini. Probably, loo, the expression
in the prominent potestatem in his Hesperiae partiims largiri dignatus est
treatise, viz.
had on the later forgerj'.
also an influence
" Annales Laurissenses ad ann. 801 Ipsa die sacratissima natalis Domini cum Rex
:
ab Apostolico more antiquorum principum adoratus est, atque ablato PalTicii nomine.
Imperator et Augustus est appellatus. Alcuin's Leben, von D. F. Lorentz. Halle. 1i-29,
S. 218, ff.
In Charlemagne's will (vita Car. M. per Einharduni, c. 33) stand the uomina metro-
="
»' Comp. Caroli M. Ep. ad Leonem III. P. (Alcuini Epist. 84. Mansi, xiii. 980) refer-
ring to his entering on the episcopal see, a.d. 795: Perlectis Excellentiae vesti-ae litteris,
et audita decretali chartula, valde, ut fateor, gavisi suraus, seu in electionis unanimitate,
sen in humilitatis vestrae obedientia, et in promissionis ad nos fidelitate. — Sicut enim cum
beatissimo praedecessore vestrae sanctae patemitatis pactum inii. sic cum beutuiline
Tcstra ejusdem fidei et caritatis inviolabile foedus statuere desidero. — Nostrum eat sccuu
33 THIRD rEIlIOD.— blV. i— A.D. 726-858.
§6.
luceat lux vestra coram bominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem
vestrum qui in caelis est (Matth. v. IG). Tbe abbot Angilbert, who bad to convey this
letter to the pope, he at the same time charges (Caroli Ep. ad Angilb. ap. Mansi, xiii.
981) Domnunj apostolicum Papam nostrum admoneas diligenter de omni honcstate vitae
:
many accusations were brought against him, the emperor assenibleil a synod in St. Peter's
Church to examine the case. This synod, however, declared: Nos sedem apostolicara,
quae est caput omnium Dei Ecclcsiarum, judicare nou audemii.s. Nam ab ipsa nos
oniues, et Vicario suo judicamur, ipsa antem a neminc judicatur, qiiemadmodum ct anti-
quitus mos fuit. And Leo s[)ontaneously cleared himself by an oath, Anastasius in vita
Lconis in. On the origin of that view, see Vol I. Div. II. $ 117, notes 14, 15.
" Tlie relations of that time are jdainly described by Alcuinus Epist. 80 (ed. Frobeu.)
ad Carolum R. ad. 799 Tres Pcrsonae in inuudo altissimae liucus(iue fuerunt apostolica
: :
sublimitas, cjuae b. Petri princijds Apostolorum sedera vicario munere rcgere soiet. Alia —
est im[)erialis dignitas, et secundae Romae secularis potentia. Tertia est regalia —
dignitas, in qua vos Domini nostri J. C. dispensatio rectorem populi christian! disjiosuit,
caeteris praefatis dignitatibus potentia excellentiorem, sapientia clariorem, regni digni-
tate sublimiorem. Ecce in te solo tola salus Ecclcsiarum Christi inclinata recumbit. Tu
vindex scelerum, tu rector errantium, tu consolator moerentium, tu exaltatio bonorum, etc.
'
The Act of Lewis the Debonaire (in Pertz Monuni. iv. ii. 6j, in which he, among other
things, makes a present of the civitatem Romanam cum ducatu suo ct surburbanis, etc.,
also to the pope was interpolated in the eleventh century: cf. Ch. G. F. Wiilch Censura
diplomatis, quod Ludov. P. Paschali I. concessisse fertur. Lips. 1749, also in Pottii Sy'loge
comni. iheoU. vi. 278, and Pertz, 1. c.
' Examples : An inquiry instituted against Leo III., who had executed some Ri mans.
See Vita Ludov. Pii per Astronomum, c. 25 ap. Pertz, ii. 019.— Stephanus IV. statim post
PART II. CHAP. II.— THE PAPACY. §6. AFTER CHARLEMAGNE. 39
quam pontificatum suscepit, jussit oranem populum Romanum fidelitatem cum jur.imento
promittere Hludowico (Theganus de Gestis Ludov. P. c. 16, ib. p. 594), and when he
traveled to the emperor, praomisit legationem, quae super ordinatione ejus Iniperatori
satisfaceret. (Astronomus,
c. 2G). —
When Lothar was crowned in Rome (82:)) tlie abbot
of the monastery Farfa complained to him, suum monasterium ablata pristine libertate
sub tributo ac pensione a Romanis Pontificibus constrictum, multasquc possessiones
eideiu laonnsterio violenter .ablatas. The result of the inquiry was, quod praedictum mo-
nasterium nullatenus sob jure et dominatione praefatae Romanae Ecclesiae, vel sub
tributo et pensione esse deberet, and Paschalis I. was obliged to restore omnes res, quas
ex eodem leonasterio potestas antecessorum ejusdem injuste abstulerat. See the diplo-
mata Lotharii in the Chronicon Farfense in Muratorii Scriptt. rer. Ital. ii. ii. 38C.
^ Astronomus, c. 37 Sub hoc tempore [ann. 823] perlatum est Iniperatori, Theodorum
:
vel ignorantia vel desidia, sed et judicum caeca et inexplebili cupiditate, multorum
praedia injuste fuerint confiscata. Ideoque reddendo quae injuste sublata erant, Lotharius
magnam populo Romano creavit laetitiam. Statutum etiam juxta antiquum morem, ut ex
latere Imperatoris mitterentur, qui judiciariam exercentes potestatem, justitiam omni
populo, tempore quo visum foret Imperatori, aequa lance penderent. The Constitutio Ro-
raana, by which Lotharius at that time restored order in Rome, may be seen in Pertz
Monum. iii. 239. At that time clergy and people were obliged even to swear anew, Con-
tinuator supplementi Longobardicorura Pauli Diac. ap. Bouquet, vi. 173 Et hoc est jura-
:
mentum, quod Romano clero et populo ipse (Lotharius) et Eugenius P. facere imperavit
Promitto ego ille per Deum omnipotentem et per ista sacra iv. Evangelia, et per banc
cinacem D. N. J. C. et per corpus beatissimi Petri principis Apostolorum, quod ab hac die
in futurum fidelis ero dominis nostris Imperatoribus Hludowico et Hlothario diebus vitae
meae, juxta vires et intellectum meum, sine fraude atque malo ingenio, salva fide, quam
re^romisi domino Apostolico et quod non consentiam, ut aliter in hac sede Romaua fiat
:
electio Pontificis nisi canonice et juste, secundum vires et intellectum meum : et ille qui
electus fuerit, me conseutiente, consecratus Pontifex non fiat, priusquam tale sacramentum
domini Imperatoris et populi, cum juramento, quale dominai
faciat in praesentia Missi
Eugenius Papa sponte pro conservatione omnium factum babet per scriptum.
40 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
* Astronomus, c. 48. When it was reported of Gregory, who was in the camp of the
sons, quod ideo adesset, ut tam Imperatorcm quara Episcopos excommunicationis irretire
vellet viiiculis, si qui inobedicntes essent suae filiorumquo Imperatorls voluiitati porum :
vita Walac Abb. lib. ii. (in Pertz Monuni. ii. 562) saj-s of the bishops on Lewis's side:
Ineuper consiliabaiitur firmantes, proh dolor, quod eundem Apostolicum, quia, non vocatus
venerat, deponcre debercnt. — Q.uibus auditis Pontifex plurinium mirabatur ac verebatur.
IJnde et ei dedinius (the bishops and monks of Lothar's party) nonnulla S.S. Patruin aucto-
ritate finnata, praedecessorunique suorum conscripta, quibus nullus contradicere possit,
quod ejus esset potestas, imrao Dei et b. Petri Apostoli, suaque auctoritas, ire niittcrc ad
omnes gentes pro fide Christi et pace IScclesiarum, pro praedicatione Evangclii et adser-
tione verilatis, et in eo esset omuis auctoritas b. Petri cxcellens, et potestas viva a qua ;
oporteret universes judicari, ita ut ipse a nemine judicandus esset (comp. § 5, note 22).
Qaibus profecto gratanter acceptis valde confortatus est. Agobard, though on the pope's
side, yet writes to Lewis, de coniparatione utriusque regimiiiis, c. \ Certe, clcmentissime
:
facti Imperatori. Q.uod si feci, in hoc volo vitare perjurium, si annuntiavero ei omnia,
quae contra unitatem et pacem Ecclesiae et regni committit quod si non focero, pcrjurus
:
ero, sicut et vos, si tamcu juravi. Hincmar Epist. 41, ad Iladrianum II.: Et quomodo
Gregorius, subreptus cum
Lothario patri suo rcpugnanto in Franciam vcnit, et pax postea
in Francia ut antea non fuit, et ipse Papa cum tali houore, sicut decucrat, ot sui anteces-
uores feccrunt, Romam non rediit.
' Sec above, note 4. So still in Gregory IV. Einhardi Annales ann. 827: Gregorius
electus, sed non prius ordinatus est, qnam legatus Imperatoris Romam venit, ot electiouom
populi, qualis cssct, examinavit.
' Prudcntii Treccnsis Ann. (or Ann. Bertiniani) ann. 814 : Quo (Sergio) in sodo aposto-
lica ordiuato, Lotharius filium suum Hludovicum Romam cum
Modiomatricorum Drogoiie,
Kpiscopo, ne deiuceps deccdente Apostolico quisiiuam illic praeter sui
dirigit, acturos,
tristari, eo quod sine iuiperiali noii audebant auctoritate futarum consecrare Pontificem,
pericaliiiuque Romanae urbis raaxime metuebant, ne iterum, ut o]ini, aliis ab hostibus
faisse.t obsessa. Hoc timore et futui'o casu pertemti, eum sine permissa Principis Prae-
sulem consecravemnt, fidem quoque illius, sive honorem post Deuni per omnia ot in
oranibus conservantes.
He first put liis name before tlie names of the princes, and avoided the appellation
•
Lominus, hitherto used toward them Cf. Garnerius ad Libr. diurnum Pontiff. Rom. p. 151.
•" Anastasius in vita Leonis ] V. in fine A Roman leader, Daniel, complained of another,
:
Gratian, before the Emperor Lewis, that he had said privately to him Franci nihil nobis :
boni faciunt, neque adjutorium praebent, sed magis quae nostra sunt violeuter tollunt.
(iuare non advocamus Graecos, et cum eis focdus pacis componentes Francorum Reg em
et gentem de nostro regno et dominations expeliimus? The emperor, imnienso fLvire
accensus, hastened to Rome, instituted an inquiry, but found the accusation groundless.
It had been, however, calculated from probability, and may lead us to infer what was *he
general voice in Rome.
" Leo IV. ad Ludov. Imp. (soII. in d'Archery Rpicileg. iii. 8i") in
according to Pius
Gratiani Decreto, P. ii. c. 2, 7, c. : Nos
incompetenter aliquid egimus, et in !«ib-
qu. 41 si
ditis justae legis tramitem non conservavimus, vestro ac Missorum vestrorum cunita
volumus emendare judicio. Leo IV. Lothario Augusto (ap. Gratianus, P. i. dist. x. c i)
De capitulis vel praeceptis imperialibus vestris,vestrorumque (pontificum) praedecesso'-nm
irrefragabiliter custodiendis et conservandis, quantum valuimus
et valemus Christo oro-
pitio, et nunc, et in aeternum nos conservaturos modis omnibus protitemur. Et si fottasse
(luilibet alitor vobis dixerit vel dicturus fuerit, sciatis eum pro certo mendaccm. On this
document see Baluzii praef. ad t. i. Capitularium, § 01, ss. Ou the interpolation por.tifi-
vestram Excellentiam, ut per vos filii et proceres vestri uomen, potestatem, vigorem et
—
dignitatem sacerdotalem cognoscant. Illud etiam ad exemplum eis reducendum est, quod
in ecclesiastica historia (Rufini, x. 2) Constantinus Imp. Episcopis ait Deus, inquit, const!-
tuit vos sacerdotes, et potestatem vobis dedit de nobis quoque judicaiidi et ideo nos a :
vobis rocte judicamur; vos autem non potestis ab hominibus judicari, caet. This doctrine
was first brought into life by the Synod of Compiegne {833J, by which the sons of Lewis
42 THIRD PERIOD.-DIV. I.-A.D. 72G-858.
favor from papal unction, and by this means established the dan-
gerous opinion that the imperial dignity was communicated by
the pope.^^
caused their father to bo condemnea to do public penance (Cnnventus Conipcmlicnsis, np.
Mansi, xiv. fi47. Pcrtz, iii. 365), for the purpose of making him unfit to reign (Capitull. lib.
vi. c. 338 duod ad militiam saecularcm post poenitcntiani redire nemo debeat). After-
:
ward a council at Aix-la-Cliapellc, 842, deposed the emperor (Nithard Ilistor. iv. 1, in
Pertz, ii. fiOS). When Lewis the German, 858, had invaded the kingdom of Charles tho
Bold, he procured a decree approving of his conquest, from a council at Attigny, under
Archbishop Wenilo of Sens. When afterward he was overpowered by Charles, the latter
caused him to be brought to penitence by his bishops but he would not declare his senti-
;
ments till he had asked his bishops, quia, Deo gratias, nihil sine illorutn consilio feci
(legatio Kpiscoporum ap. Baronius, ann. 859, no. 6. Pertz, iii. 458). All these episcopal
decisions, however, were only valid so far as the princes who had procured their enact-
ments were able or willing to maintain them.
'* Caroli Calvi Libellus proclamatiouis adv. Wenilonem Archie]>isc. Senonum. a.d. 85.";,
c. 3 (ap. Baronius, ann. 859, no. 25. Peitz, iii. 462) A qua consecratione vel rcgni subli-
:
mitate su[)plantari vel projici a nullo debueram, saltern sine audientia et judicio Kpisco-
porum, quorum ministerio in llegem sum consccratus, ct qui throni Dei sunt dicti, in
quibus Dcus sedct, et per quos sua deccrnit judicia; (]uorum patcrnis corre])tionibu3 et
castigatorils judiciis me subdere fui paratus, et in praesenti sum subditus.
1^ Charlemagne crowned his son Lewis the Debonairc as emperor (Annales
hin>self
Kinhardi, ad ann. 813: Kvocatum ad se ai)U(i Aquasgrani lilium suum Hludovicuni Aqui-
tauiae llegem, coronam illi imposuit et imperialis noniinis sibi consortem fecit. When
Stephen IV. visited the emperor, 816, he bestowed on him spiritual consecration (Astrono-
:nus, c. 2G). In the same manner Lewis appointed his son Lotharius emperor, who was
crowned by Po[)e Paschalis at his visit to Rome (Annalis Einhardi ad ann. 823) Lotharius :
again caused his son, Lewis II., to be crowned in Rome by Leo IV. (Prudentii Tree. ann.
ad ann. 8.50). But this Lewis II. Mmself writes as early as the year 871 to the Greek
emperor Basil (Muratorii Scriptt. Ital. ii. ii. 243) : Unctione et sacratione per summi Pon-
tificis manus impositionem divinitus sumus ad hoc culmcn provecti. —
Carolus M. abavus
uoster unctione hujusmodi per summum Pontificem delibutus primus ex gente et genealogia
— —
nostra et Icaperator dictus etChristus Domini factus est Si caluniniaris Rom. I'ontificem,
quod gesscrit calumniari poteris
: et Samuel, quod spreto Saule, quem ipse unxerut, David
in ttegem ungero non reuuerit.
PART II. CHAP, III.— FRANK CHURCH. $ 7. GOVERNMENT. 43
THIRD CHAPTER.
last three books^ by Benedictus Levita, about 845, ed. Steph. Baluzius. Paris. 1677;
ed. nova cura Petri de Chiniac. Paris. 1780. ii. voU. fol. The Capitularia enlarged and
improved iu Pertz Monum. iii. the Capitularium libri by Ansegisus, ibid. ili. 256 those
; ;
§7.
CHURCH GOVERNMENT.
Since the Frank Church had been raised from its decayed
condition by Carloman and Pipin, it began to develop its resources
\yith freshness and power under the management of the Carlo-
vingians, and to exercise the most important influence among tho
churches of the west.
The general belief was, that there must be a return to the
old laws of the church, in order that men might have a secure
guide in this renovation. But many decisions of that ancient
church could not be brought into harmony with the fundamental
principles of civil and feudal law, by which the relations of
churches and clergy had been principally established, and which
it was thought impossible to abandon without endangering the
and ecclesiastical laws, and has adopted iu particular many Pseudo-Isidoriana likewise.
See the accurate specification of his .sources by Knust iu Pertz Monum. iv. ii. 19.
' Capit. ann. 742, c. 1 ann- 755, c. 2.
44 THIRD PERIOD.— DIV. I.—A.D. 726-858.
* Carlomanni Capitulare Liftiuense ann. 743, c. 2 Statuimus quoque cum consilio ser-
:
vorum Dei et populi cnristiani, propter imminentia bella ct persccutioncs caetcrnrani gen-
tium quae in circuitu nostro sunt, ut sub prccario et censu aliquam partem ecclesialis
pecuniae (goods, possessions) in adjutorium exercitus nostri cum indulgentia Dei ali-
quanto tempore retineamus, ea conditione, ut annis singulis de unaquaque casata '(farm-
liouse) solidus, i. e., xii. denarii, ad Ecclesiam vel ad Monasterium reddatur; eo mode, ut
si moriatur ille cui pecunia commodata fuit, Ecclesia cum propria pecunia revestita sit.
lightened them, and established three classes, monasteria, quae dona et militiara facere
— —
debent, quae tantum dona daro dobent sine militia, quae nee dona nee militiam dare
debent, sed solas orationes pro salute Impcratoris vol filiorum ejus et stabilitate imperii,
see the list in Baluz. Capit. i. 589, and the commentary annexed, ii. 1092.
' Capit. Aquisgranense, A.D. 803, c. 2. (Baluz. Cap. i. 379), repeated word for word
Capit. Aquisgr. a.d. 817, c. 2. (Baluz. i. 564. Pertz Monum. iii. 206.) Comp. Formulae
diversae in Kpiscoporum promotionibus usurpatae post restitutam electionum liberta
tern aj). Baluz.
ii. 591. Especially on the management of the choice by royal missi :
" IJaluzius ad Concilia Galliae Narbonensis (Paris. 1668. 8), p. 34, Ejusd. not. ad Capitul.
ii. U4I. Comp. Thegani vita Ludovici Imp. c. 20: Consiliariis suis magis crcdidit quam
opus esset quod ci fecit occupatio psalmodiae ct lectionum assiduitas, et aliud quod ilia
;
noil incipiebat. Q.uia jam dudum ilia pessima consuctudo erat, ut ex vilissimis servis
iiebant surcmi pontilicies: hoc non prohibuit. Leo IV. Epist. ad Lothar. et Ludov. Aug.
about 853 (in Gratiani Decret. P. I. dist. 63, c. 16): Veslram mansuctudiuem deprecamur,
qualenus Colono humili diacono eandem Ecclesiara [Reatinam] ad rcgendum concedere
digncmini; ut vestra licentia accepta, ibidem cum Deo adjuvante consecrare valeamus
Episcopum. Sin autem in praedicta Ecclesia nolueritis ut praeficiatur Episcopus, Tus-
culanum Ecclesiam, quae viduata existit, illi vestra Sercnitas dignetur concedere; ut
consecratus a nustro pracsulatu, Deo omnipotent! vostroque imperio grates peragere
valeat. So, too, .John VIII. petitions King Carlmann, 879, to bestow the bishopric of
Vercelli on one Conspertus (ap. Mansi, xvii. 125), and afterward announces the ajipoint
ment to the inhabitants of Vercelli (I. c. p. 160), with the remark, quoniam Carolomanu.s —
— ipsum Vercellensem episcopatum more praecessorum suorum regum et iinperatorum
concessit huic Consperbi, etc.
' Hincmar Epist. 12, ad Ludov. III. Franc. Regem : Episcopi talcm eligant, qui et s.
Ecclesiae utilis, et regno proficuus ct vobis fidelis ac dcvotus coopemtor existat; et ecu-
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. $ 7. GOVERNMENT. 45
ecntientibus clero et plobe eura vobis adducant, nt secundum miuisterium vestrum res et
facultates Ecclesiae, quas ad defendendum et tueiidum vobis Dominus comraendavit, suae
dispositioni committatis, et cum consensu ac littcris vestris eum ad mcti'opolitanum Epis-
copum ac coepiscopos ipsius diocceseos, qui eum ordinare debent, transmittatis.
10 For this Lewis the Debonaire was very much blamed as early as 8:^8, at Worms, by
Wala, abbot of Corvey (Paschasius Radbertus in vilae Walae, ii. 3, iu Pertz Moiiuni, ii.
549): Ecce Rex noster, ut saepe ostensum est, de facultatibus Ecclesiarum multa m suis
—
suorumque praesumit usibus. Si rcspublica sine suffragio rerum Ecclesiarum subsistere
non valet; quaereudus est modus et ordo cum summa reverentia et religione Cliristianita-
tis, si quid vos vestrique ab Ecclesiis ob defensionem magis qaam ad rapinam accipere
debeatis. The Concil. Paris, ann. 829, lib. iii. c. 15 (Mansi, xiv. 600), requests the emperor,
ut — quasdam sedes episcopates, quae rebus propriis viduatae, immo annullatae esse viden-
tur, dum tempas habetis, et opportunitas se praebuerit, de earura sublevatione et consola-
tione cogitetis. That they were not deficient also in lay abbots piay be seen from Capitul.
ann. 825, c. 10 (ap. Pertz, iii. 294, according to Baluz. i. 635, ann. 823, c. 8) :Abbatlbns quo-
(jue et laicis specialiter jubemus, ut in monasteriis, quae ex nosti'a largitate liaboat,
Episcoporum consilio et documento ea quae ad religionem canonicorum, monachorum,
sanctimonialium pertinent, peragant. Agobardus de dispensatione ecclesiasticarum rc-
nim c. 4, exculpates Lewis the Debonaire on this account: Quoniam de sacris rebus in
laicales uses illicite ti-anslatis dicimus, non fecit iste dominus Imperator, sed praecessores
ejus, et propterea isti impossible est omnia emendare, quae antecedentes male usurjiata
dimiserunt. Frequently, perhaps, did powerful laymen themselves take possession of
church property, Cone. Aquisgran. ann. 836 ad Pippinum Regem Aquitaniae, lib. i. c. 3 :
Sunt etiam quidam—sLbi in Deo oblatis sacratisque rebus auferendis irapunitatem inanitor
—
promittentes, qui solent dicere: Q,uid mali, quidve discriminis est, si rebus ecclesiasticis
in nostris pro libitu nostro utimur necessitatibus ? Quid cura est inde Deo sanctisque
ejus, ob quorum amorem Deo dicantur oblatae, cum utique in eomndem sanctorum usus
nihil ex his cedat? Et ubi Deus haec, quae Ecclesiarum rectorcs opponunt, juss't sibi
ofFerri, praesortim cum omnia quae in ten-is sunt sua sint, et ille ea ad iisus hominuui
creaverit? Under Lewis's sons the case was still worse. See the complaints of the
bishops, A.D. 844, in the Conveutus ad Theodonis villara, c. 4 ; and the Concilio in Vorno
palatio, c. 12 (Baluzii Capit. ii. 10, 18 ; Pertz Monum. iii. Cone. Valentiiium ann.
382, 38.5) ;
it a suitable presbyter, who, however, wa? obliged to obtaia the bishop's approval, and to
continue subject to his superintendence Lke other clergymen (Cone. Rom. ann. 826 and
853, c. 21, ap. Mansi, xiv. 1006. However so early as between the years 649 and 664 the
40 THIRD rEllIOD.— DIV. 1.— A.D. 726-858.
Cone. Cabilon. c. 14, complains, quod oratoria per villas potentum jam longo constructa
tempore at facultatcs ibidem collatas ipsi, quorum villae snut, Episcopis contradicaut, et
jam nee ipsos clcricos, qui ad ipsa oratoria dcserviunt, ab Arcbidiacono cocrceri permittant.
Agobardus de Privilegio et jure sacerdotii, c. \\ (0pp. i. 13-1) Increboit consuetude impia,
:
vina misceant, aut canes ducaut, aut caballos, quibus feminae sedent, regant, aut ageikis
provideant. Et quia talcs, de quibus baec dicimus, bonos sacerdotes in domibus suis
—
habere non possunt, non curant omnino qualcs clcrici illi sint, quanta ignorantia coeci,
quaiitis criminibus involuti ;tantum ut babcant piesbyteros proprios, quorum occasione
deseraut Ecclesias, seniorcs et officia publica. Quod autcm non habeant os propter .
religionis honorem, apparet ex hoc, quod non liabeut eos in lionore. Unde et contumeliose
cos nominantes, quaudo volunt illos ordinari Presbyteros, rogant nos aut jubcnt, dicentes
liabeo unum clericionem, quern mihi nutrivi de servis meis propriis, aut bcneficialibus,
sive pagensibus, aut obtimii ab illo vel illo homine, sive de illo vel illo pago volo, at :
ordines cum milu Presbyterum. Comp. Isidor Kaini's Kircbenpatronatrecbt uach seiner
Enstcbung, Entwickclung und heutigen Stellung ini Staate. Th. i. die Recbtsgescbichte.
Leipzig. 1845.
'^ The numerous ecclesiastical regulations in the Capitularies afford proof of this. When
ut Episcopi justitias faciant in suas parochias. Si non obcdierit aliqua persona Episcopo
sue de Abbatibus, Prcsbyteris, Diaconibus, etc., veniant ad Metropolitanum snum, et iile
dijudicet causam cum suffraganeis suis. Comites quoque uostri veniant ad judicium
lilpiscoporum. Et si aliquid est, quod Episcopus metropolitanus non possit corrigerc vel
pacificare, tunc tandem veniant accusatores cum accusato cum litteris Metropolitan!, nt
sciamus veritatem rei. Capitulare tertium ann. 812, c. 1 Ut Episcopi, Abbates, Comites,
:
Ecclesiae suae tam pium ac devotum in servitio Dei concessit habere rectorem, qui suis
temporibus sacrae sapicutiae fontcm aperiens, oves Christi indesinentcr Sanctis rcficit
alimentis, ac divinis instruit disciplinis, etc. — After enumerating their cmi)loyments: Dc
his tamen omnibus valde indigemus vestro adjutorio atque sana doctrina, quae et nos
jugiter admoneat, atque clcmcnter erudiat, quatenus ea quae paucis subterperstrinximus
capitulis, a vestra auctoritate ih'mentur si tamcn vestra pietas ita dignum esse judi-
caverit: et quidquid in eis —
emendatione dignum rcperitur, vestra imperialis dignitas
jubeat emendare. Concluding words of the ("one. Arelat. (p. 62) Haec igitur sub brevi-
:
Bi quid rationabiliter taxatum est, ejus adjutorio divina opitulante dementia perficiatnr.
Accordingly Charlemagne says, in the Libr. Curolinis praef. nd hb. i. Kcclesiao in sinu :
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 7. GOVERNMENT. 47
*
regni gubemacula suscepimus : —nobis (Ecclesia) ad regendum commissa est; and Lewis
the Debonaire declares, in the prologus ad Capit. Aquisgr. ann. 816 (Baluz. i. 562), it to be
his duty, ut quicquid sive iu ecclesiasticis negotiis, sive in statu republicae,emendalione
dignum prospexissemus, quantum Dominus posse dabat, nosti'o studio emendaretur.
'* For which, since 811, the clergy begin to form a proper curia (hall) for deliberation on
(Baluz. Capitul. i. data Missis dominicis belonging to the year 802 (p. 375),
244), capitula
Capitulare Noviomagense belonging to the year 806, cap. 4 (p. 4.')3), Capitulare anni 828
(p. 657) Haec sunt capitula, quae volumus ut diligenter (Missi) inquirant. Primo de
:
Episcopis quomodo ministcrium expleant, et qualis sit illorum couversatio vel quomodo
Ecclesias et clerum sibi commissum ordiuatum habeant atque dispositura, vel quibus rebus
maxime studeant, in spiritualibus videlicet aut in saecularibus negotiis. —Deinde qnales
sint adjutores ministerii eorum, i. e., Chorepiscopi, Archiprcsbyteri, Archidiaconi et Vice-
domini, et Presbyteri per parochias eorum, quale scilicet studium habeant in doctrina, vel
qualem famam habeant secundum veritatera in populo. Similiter de omnibus monasteriis
inquirant juxta uniuscujusque qualitatem et professionem. Similiter et de caeteris Eccle-
siis nostra auctoritate iu beneficio datis. Utrum Episcopi in circumcuudo parocriias suas
caeteras minores Ecclesias gravent, aut populo oneri sint, et si ab ipsis aut a ministris
eorum indebita exenia a Presbyteris exigantur. — Q,uae personao vel de quibus causis
culpabiles ad praesentiam nostrara venire debeant, discernendum est. Exceptis Epis-
copis, Abbatibus, Comitibus, qui ad placita nostra semper venire debent isti venient, si in
talibus culpis et criminibus depreheusi fuerint quales inferius adnotatae sunt. Capitula
Misso cuidam data a.d. 803, c. 5 (Baluz. i. 402, Pertz Monum. iii. 122): Referebatur de
Episcopis, Abbatibus, vel caetris uostris hominibus, qui ad placitum vesti'um venire con-
tempserint. lUos vero per bannum nosti-um ad placitum vestrum bannire fa.iatis. Et
qui tunc venire contempserint, eorum nomina annotata ad placitum nostrum generale
nobis repracsentes. Cf. Franc, de Roye de Missis dominicis, eorum ofBcio et potestate.
Andegavi. 1672. 4 ; iter. ed. J. W. Neuhaus. Lips. 1744. 8.
'^ Capitulare Bajoaricum, ann. 803, c. 4 (Baluz. i. 450. Portz Monum. iii. 127) : Ut Epi
scopicum comitibus Comites cum Episcopis, ut utorque pleniter suum ministerium
stent, et
peragere possiut. Comp. Ludovici Germ. Regis conventus Mogunt. ami. 851, 1. De Con-
cordia Episcoporum Comituai^ue fidelium (Pertz Monum. iii. 411).
-" Thus preventions of the administration of justice by the privilege of Asylum.
Capitulare ana. 779, c. 8 (Baluz. i. 197. Pertz, iii. 36), capitula, quae in lege Salica mit-
tenda sunt, ann. 803 (Baluz. i. 387. Pertz, iii. 113), c.2: Si homo furtum feoerit, aut
honiicidium vel quodlibet crimen foras committens infra immunitatem fugerit, maiidet
48 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 706-858.
Comes vel Episcopo, vel Abbati, vcl Vicedomino, —ut reddat ei reum.—Si — earn reddere
iioluerit, in prima contradictione solidis xv. culpabilis judicetur. — Si nee ad tortiam iiiqui-
niagno studio pertractandum est, quid de illis Presbyteris, unde approbatio non est et
semper negant, faciendum sit. Nam hoc saepissime a nobis et progenitoribus atque ante-
cessoribus nostris ventilatum est, scd non ad liquidum hactenus definitum. Unde ad con-
sulendum Patrem nostrum Leonem Papam sacerdotes nostros mittimus. Et quic(iuid ab
eo vel a suis perceperimus, vobis una cum illis quos mittimus, renuntiare non retardabi-
mus. Vos interdum vicissim tractate adtentius, quid ex his vobiscum constituamus una
cum praedicti s. Patris inslitutionibus, etc. So respecting the ordinations performed by
the country bishops, Capit. Aquisgr. A. n. 803, 1. c. p. 380) Quod jurgium cum enucleatius
:
discutere voluissemus, placuit nobis ex hoc apostolicam sedem consulcro, jubente canonica
auctoritate atque diconte : Si majores causae in medio fuerint devolutae, ad sedem apos-
tolicam, ut s. Synodus statuit, et beata consuetudo cxigit, incunctantcr rcferatur. Comp.
Vol. I. $ 94, note 20.
-^ Therefore, many cnpitularia were issued, apostolicae sedis hortatu, monente Pontificc,
ox praccepto Pontificis. At the Synod of Frankfurt, 794, two papal legates were present,
Theopiiylactus ac Stephanus Episcopi, vicem tenentcs ejus, a quo raissi sunt, Hadriaui
Papae (Ann. Einhardi ap. Pcrtz, i. 181) but yet Charlemagne had the presidency. Sec
:
Synodica Concilli ad Episc. Galliac et Germaniae ap. Mansi, xiii. 884 congregatis nobis, :
part in insurrections, ex. gr., in 818, the bishops of Milan, CrcPAona, and Orleans, as being
concerned in Bernhard's conspiracy, 835; Ebbo, archbishop of Rheims, etc. The sen-
tences, it is true, proceeded from synods but those were called by the emperor, aud com-
;
Omnem laesisti Christianitatem, dum vicarium b. Petri apostolicum, cui dedit Deus pri-
matum omni orbe terrarum sprevisti.
in
" In the codex presentedby Hadrian to Charlemagne were found certainly (see Hartz-
heim Concil. Germ. i. 190) the Canones Sardicenses (see Vol. I. $ 94, note 7); but there
was also the African prohibition of appeal, ad transmarina (Hartzheim, i. 228), and the
Epist. Cone. Afric. ad Coelestin. (Hartzheim, i. 233), see Vol. I. § 94, note 61. Out of this
codex Charlemagne inserted the most important canones in the Capitulare Aquisgram. s.
primum ann. 789 ; but here we do not find those Sardican canons that establish the right
of appeal to Rome, but rather the Nicene and Antiochian canons, which attribute the
highest authority to the provincial synod. Accordingly, even all complaints against bish-
ops were decided by synods, Thomassina Vetus et nova Ecclesiae disciplina de beneKciis,
P.ii. lib. 3,0. 109. Benedictus Levita is the first who has in his collection of capitularies the
Sardican decrees. Cap. lib. vi. c. 64 Et judicato in aliqua causa Episcopo liceat iterare
:
judicium, et, si necesse fuerit, libera Episcopum adire Romanum. Cf. lib. vii. c. 103, c. 412.
'" The theory which Benedictus Levita has adopted in addition to the Sardician regu-
lation, was developed, lib. vii. c. 315 Placuit, ut, si Episcopus accusatus appellaverit
:
raised his claims, when he asserted, in reference to the accused Aldricus, bishop of Mana
(Epist. ad universes Episcc. ap. Mansi, xiv. p. 513) : Liceat illi post auditionem Priraatum
dioeceseos, si necesse fuerit, nos appellare : — nullusque ilium ante haec judicet aut judi-
care praesumat. And Leo IV. (Epist. ad Episcc. Britanniae, ap. Mansi, xiv. p. 882) :
Nullam damnationem Episcoporum esse unquam censemus, nisi aut ante legitimum nu-
merum Episcoporum, qui fit per xii. Episcopos, aut certe probata sententia per Ixxii. ido-
—
neos testes. Et si inter eos, quos damandos esse dixerunt homines, fuerit Episcopus, qui
Buam causam in praesentia Romanae sedis Episcopi petierit audiri, nullus super illam
fiuitivam praesumat dare sententiam sed omnino enm audiri decernimus.
—
:
VOL. II. • •
50 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-8o8.
§8.
RESTORATION OF ECCLESIASTICAL ORDER.
The Carlovingians chiefly sought to reform the state of morals
among the laity as ' well as the clergy,^ but met with great
2' When, for example, Ebbo, who had been deposed from the archbishopric of Rheims,
on account of a rebellion, 835, was appointed, after 844, bishop of Hildesheim by Lewis
the German (Cone. Tricassini ann. 8G7, Ep. ad Nicolaum P. ap Mansi, xv. 794) auctoritate
ciijusdani privilegii —
a b. Gregorio Papa sibi collati, connivente snpra sua restitutione, —
ministerium pontificale fine tcuus exercuit. In this privilege was contained in trausmi-
gratione altcrius parochiae ut episcopali et praedicationis licenter fungeretur officio. (The
doubts which Baluzius in his Regino, p. 51)9, raises against the genuineness of this privi-
legium are unsatisfactory; even llhabanus, Ebbo's metropolitan, in Ep. ad Heribaldum, c.
34; ibid. p. 518, attests, eum ab apostolica sedc in locum suum restitutum esse). Thus,
now, in an unusual case, a pope had both restored a deposed bishop to his office, and
eanctioned his removal. By this means, the nile that had been hitherto observed was
broken through (Capital, vi. anil. 806, c. 10, ap. Baluz. i. 456) Ne de uno loco ad alium
:
et expositiones diversosque tractatus, ut sunt Cypriani, Athanasii, etc., doceant non esse
—
recipiendos quia cum haec tractarent legati Romani s. Iniperatoris non adcrant. Me-
:
lius mihi sentire videntur, qui secundum Domini dictum, ubi duo vel tres in nomini Dotr.ini
congregatos agnoscunt, Dominum quoque inter eos alTuisse non dubitant. Ubicunque cnim —
catholici Ecclcsiarum rcctores pro Ecclesiarum utilitalibus cum Dei timore in ejus nomine
ct honore conveniunt, quicquid consonanter s. scripluris statuunt, nuUi procul dubio sper-
ce.ida, immo veneranda omnibus esse debent.
Prohibitions of heathenism, Capit. Liftincnsc, ann. 743, c. 4, Pcrtz, iii. 18, comp. tho
'
Indiculus superstitionum et paganiarum, ibid. p. 19, and in the Capitularies very often.
Btatuta Salisburgensia, ann. 799 Ut omnia populis honorifice cum omnibus supplicationibus
:
devotione, humiliter et cum reverentia absque pretiosarum vestium omatu vel etiam ilia-
cebroso cautico et lusu saeculari cum laetaniis prncedant, ct discant Kyrieeleysou clamare,
ut non tam rustice, ut nunc usque, sed melius discant.
• So Carlomanni Capit. i. onu. 742, c. 2 (ap. Baluz. i. 14fi) Servis Dei per omnia omnibui
:
PART II. CHAP. 111.— FRANK CHURCH. $ 8. ECCLES. ORDER. 51
arniaturam portave vel puguare, aut in exercitum et in hostem pergere omnino prohibuimus.
— Nec non et illas venationes et sylvaticas vagationes cum canibus omnibus servis Dei
interdiximus. Similiter ut accipitres et falcones non habeant, c. 6. Punishments for lewd-
ness in the clergy, Pippini Capit. ann. 744, c. 8 (ibid. p. 158) Similiter diximus, ut neque
:
clericus mulierem habeat in dorao sua, quae cum illo habitet, nisi matrem, aut sororem,
vel neptem suam. All these laws were frequently repeated.
^ Respecting Gewillieb, archbishop of Mainz, see Othlonus in vita Bonif i. c. 44. Conip.
especially Capitulare viii. ann. 803, ap. Baluz. i. 405, ss. Petitio populi ad Imperatorem :
Flexis omnes precamur poplitibus majestatem vestram, ut Episcopi deinceps, sicut hac-
tenus, non vexenter hostibus, sed quando vos nosque in hostem pergimus, ipsi propriis
resideant in parochiis, Deoque fideliter famulari studeant, etc. —
Q,uosdam enim ex eis in
hostibus et praeliis vulneratos vidimus, et quosdam perisse cognovimus. Illud tameu —
vobis et omnibus scire cupimus, quod non propterea haec petimus, ut eoram res aut ali-
quid ex eorum pecuniis, nisi ipsis aliquid sponte nobis dare placuerit, aut eorum Ecclesias
—
viduari cupiamus. Scimus enim res Ecclesiae Deo esse sacratas, etc. In consequence
of this petition, it was resolved at a synodalis conventus Ip. 409), ut nuUus sacerdos in
—
hostem pergat, nisi duo vel tres tantum Episcopi propter benedictionem et praedicationem
populique reconciliationem, et cum illis electi sacerdoies, qui bene sciant populis poeniten-
tias dare, Missas celebrare, de infirmis curam habere, sacratique olei cum sacris precibus
unctionem impendere, et hoc raaxime praevidere, ue sine viatico quis do saeculo recedat.
—
Hi vero nec arma ferant, nec ad puguam pergant, sed tantum sauctorum pignora et sacra
ministeria feraut et orationibus pro viribus insistant, ut populis qai pugnare debet, auxi'.i-
—
ante Domino victor existat. Reliqui vero, qui ad Ecclesias suas remanent, suos homines
bene armatos nobiscum, aut cum quibus jusserimus, dirigant et ipsi pro nobis et cuncto
;
exei'citu nostro Missas, letanias, oblationes, eleemosynas faciant, orantes Deum caeli, ut
proficiamus in itinere quo pergimus, victoresque Deo adminiculante existamus. Gentes
enim et Reges earum, quae sacerdotes secum pugnare permiserunt, neque praevalebant
in bello, nec victores extiterunt, quia non erat differentia inter laicos et sacerdotes, quibus
pugnare non est licitum. Haec vero Galliamm, Hispaniarum, Langobardorum, nonnullas-
que alias gentes et Reges earum fecisse cognovimus, quae propter praedictum nefandissi-
mum scelus nec victores extiterunt, nec patrias retinuerunt. To this is attached the
following regulation : Quia iustante antiquo hoste audivimus, quosdam nos suspectos
— —
habere propterea quod concessimus sacerdotibus, ut in hostes non irent, nec arma— —
feiTent, — quod houores sacerdotum et res Ecclesiarum auferre vel minuere eis voluissemus,
quod nullatenus facere velle vel facere volentibus consentire omnes scire cupimus. Et ut —
haec certius credantur et per futui'a tempora conserventur, praecipimus, ut nullus res
—
Ecclesiae nisi precario possideat, etc. Novimus multa regna et Reges eorum propterea
cecidisse, quia Ecclesias spoliaverunt, resque earum vastaverunt, abstulerunt —
et pugnan-
tibus, dederunt, etc. Wesee here how the prejudices of a people, accustomed to war and
feudal duties, were overpowered by religious prejudices. The petitio in question had
been, doubtless, brought about artfully.
* Chrodogangi Regula sincera ap. Mansi, xiv. 313. Cf Thomassini Vet. et nov. Eccl.
discipl. P. i. lib. iii. c. 9. Rettberg's Kirchengesch. Deutschlands, i. 495.
* Capit. Aquisgr. ann. 789, c. 71 (ap. Baluz i. 238) : Q,ui ad clericatum accedunt, quod
nos nominamus canonicam vitam, volumus, ut illi cauonice secundum suam regulam omni.
modis vivaut, et Episcopus eoi'um regat vitam, sicut Abba Monachorum. Capit. i. ann. 80^
c. 22 (ibid. p. 369). ' The regula Aquisgranensis in Hartzhemii Cone. Germ. i. 430.
52 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
it was established that those still existing should not have epis-
copal dignity and privileges, but only sacerdotal authority.^
"
The litle Canoiiicus was indeed alreacy in use, but in tlie sense of canoni s. matriculae
Ecclesiae ads"ri('tus, or canoncni fi-umentarium percipiens (see Muratori diss, de Canonicis
in the Antiquit. Ital. medii aevi, v. 183) and was now iirst used iu the signiticatiou of a
:
for this, 7(4, the approval of Hadrian I. Grandidier Hist, de eglise de Strasbourg, vol. i.
p. 176, 291 vol. ii. original document no. 66.
; Planck, ii. 584.
' Thoniassinus, P. i. 1. ii. c. .5. The clergy of every deanery came together on the
calends of eveiy month, chiefly for spiritual exercises and deliberations (Hincmari Capitula
anno xii. Episcopatus superaddita c. 1, Opp. cd. Sirmond. i. 731 Et semper de Kalendis :
bishops, his opinion against the latter (Flodoardus, 1. c), so also Pseudo-
Hincmar declared
Isidorus, from whom
Benedictus Levita, Capitul. lib. vi. c. 369, compiled a decision to t'lis
effect. On tlie other hand, those rights were defended by llfvbanus M luras lib. de Ohor-
episcopis et diguitate atque officio eorum (appended to de Marca c'e 'Joncordia saccrd. et
Imp., ed. Bbhmer, p. 1261). However Albericus Mon. Triumfontium (ab.ut 1240) in Chron
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 8. ECCLES. ORDER. 53
dum a primis fidei temporibus cum ea [Eccl. Romana] perstaret in sacra© religionis
— —
unione venerandae memoriae genitoris nostri Pippini regis cura et industria, sive ad-
—
ventu in Gallias Stephani Romanae urbis antistitis, est etiam ei in psallendi ordiu©
copulata, ut non esset dispar ordo psallendi, quibus erat compar ardor credendi. Quod —
quidem et nos, coulato nobis a Deo Italiae regno, fecimus, S. Romanae Ecclesiae fastigium
sublimare cupientes, et reverendissimi Papae Adriani salutaribus exhortationibus parere
nitentes : scil. ut plures illius partis Ecclesiae, quae quondam apostolicae sedis traditio-
nem nunc earn omni diligentia amplectantur: quod noa
in psallendo suscipere recusabunt, —
solum omnium Galliarum provinciae, et Germania, sive Italia, sed etiam Saxones et
quaedam Aquilonaris plagae gentes, per nos Deo aunuente ad verae fidei rudimenta con-
—
versae, facere noscuntur. Singing schools in Metz and Soissons. Mon. Sang. Ut nunc :
—
usque ecclesiastica cantilena dicatar Metensis, apud nos vero qui Teutonica s. Teutisca
lingua loquimur, aut vemacule Mot aut Mette, vel secundum Graecam derivationem usitatc
vocabulo Metisca nominetur. Cf. Thomassinus P. i. 1. ii. c. 80.
" G. W. Bohmer iiber die Ehegesetze im Zeitalter Karls d. G. und seiner nachsten Re
gierungsnachfolger. Gott. 1826. 8.
'* Capitt.lib. vi. c. 130, 327, 408, lib. vii, c. 179.
54 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 706-838.
bishops.'^ by laws.*'
Tlie old freedom of divorce^" was restricted
Until the time of Charlemagne the party not accused of crime
was permitted to marry again '* but afterward the Roman no- ;
tion began to prevail more and more, viz., that divorced persons
could not marry again so long as the other party was alive.^'
-' Planck, ii. 275, ff. *» See Vol. I. § 125, note 14.
Bolimer, S. 12G, fT.
^'-
Bohmer, S. 89, ff.
Tlic lawful causes of divorce see in
'- Thus Pipin allowed the husband who had put away liis wife for adulterj-, Capit. ann.
T.O", 8
f; Si vult, potestatem habet accipere aliani. Capit. ann. 752, c. 5
: Si qua lauliei :
rnortom viri sai cum aliis hominibus consiliavit ille vir potest ipsam uxorem diiiiittere, —
et, si voluerit, allam accipiat. The same
even allowed the husband, cap. 9, si quis
thing is
necessitato inuvitabili cogente in alium ducatura provinciam fugerit— et uxor ejus eura s. —
iSequi nolucrit. At that time, however, they were less strict even in Rome, cf. Gregorii
II Ep. ad Himifacium, a.d. 726, c. 2, ap. Mausi, xii. 215 (also in Gratianus caus. xxxii. qu.
7, z. iC) fei niulier infirmitate correpta non voluerit debitura viro redderc
: ille, qui se non —
poterit continere, nubat magis. Zacharias P. about 744 (ap. Gratian. 1. c. c. 23, and in
Lombardi Sent. lib. iv. dist. 34) Concubuisti cum sorore uxoris tuae ? Si fecisti, neutram
:
habeas et si ilia, quae uxor tua fuerit, conscia sceleris non fuit, si se continere non vult,
:
nubat in Domino, cui velit. Still Pope Leo VII. (t 939) writes in Epist. ad Eberhardum
ducem Bojariae (in Avcntini Annal. Bajorum lib. iv. c. 23, ed. Gundling. p. 461) Si quis :
Aventinus had, is wanting in it a circumstance that must make one very suspicious about
;
causa fornicatioiiis diraissis uxoribus suis alias ducunt, Domini sententia adulter! esse
notentur. This regulation is adopted by Benedictus Levita in his collection of Capitu-
laries (Capitt. lib. vi. c. 235), but he perverts the sense of the fust sentence by leaving
out nisi, so as to make it have the opposite sense. Benedict has preserved several capi-
tnla of older synods against the remarrying of divorced persons (lib. vi. c. 63, c. 87 ; vii, c.
73, c. 331), though he does not omit to give also the opposite regulations of Frank kings
(Ex. gr. lib. V. c. 21, from Capit. ann. 757. c. 8, see above, note 22). But the civil law did
not yet go as far as the ecclesiastical view. See Lothari I. legg. Langobard. c. 92 (in
Walter Corp. juris Germ. t. iii. p. 656) Nulli liceat excepta causa fornicationis adhibitam
:
'* Comp. the Epistola Jesu Christi (in Baluzii Capitnl. ii. 1396), fabricated in Charle-
magne's time, with horrible threats against those who did not keep Sunday holy, who ob-
served heathen usages, etc.
** Childebert's decretio a.d. 595, c. 2 (see Vol. I. Div. II. $ 124, note 17), against those
excommunicated for incest, who continued obstinate. More general Pippini Capit. vem.
ann. 755, c. 9 omnia contemserit, ct
: Si ali(iuis ista Episcopus emondare niinime jHituerit,
Regis judicio Cf Capitt. lib. vii. c. SI."*. Syiiodus Regiaticinia
exilio condemnetur. —
[Pavia] A.D. 850, c. 12 (ap. Mansi, xiv. 934) Hoc autem om libus Christianis inliinandum :
est, ([uia hi, qui sacri altaris communione privati, et pro suis sceleribus reverendis adytia
exclu.si publicae poenitentiae subjugati sunt, nullo militiao secularis uti concilio, nuUaoique
reipublicae debent admiuistrare dignitatem, etc.
PART II. CHAP. III.— PRANK CHURCH. § 9. PRIVILEGES. 55
§9.
2' An improvement of the old church visitation (cf. Cone. Taracon. ann. 516, c. 8 : Ut
8fltiquae consuetudinis ordo servetur, et [Ecclesiae] annuis vicibus ab Episcopo dioceses
/isitentur). Carol. M. Capit. ann. 769, c. 7: Statuimus, ut singulis annis unusquisque
Episcopus parochiam suam solicite circumeat, et populum confirraare et plebes docere, ot
investigare et prohibere paganas observationes, divinosque vel sortilegos, aut auguria,
phylactciia, incantationes, vel omnes spnrcitias gentiliuni studeat. Capit. ii. ann. 81.3, c.
1 Ut Episcopi circumeant parochias sibi commissas, et ibi inquirendi studium liabeant
:
copus semel in anno circumeat parochiam suam. Noverint sibi curam populorum et
pauperum in protegendis ac defendendis impositam. Ideoque dum conspiciunt, judices
ac potentes pauperum oppressores existere, prius eos sacerdotali admonitione redarguaut
et si contempserint emendari, eorum insolentia Regis auribus intimetur, et quos sacerdo-
talis admonitio non ad justitiam, regalis potestas ab improbitate coerccat. A de-
flectit
scription of the synods in Regino de disciplina eccl. lib. ii. c. 1, ss. Kartzhemii Cone.
Germ. ii. 511. Jo. Morini Comm. hist, de disciplina in administrationo sacramenti poeui-
tentiae, lib. vii. c. 3. F. A. Biener's Beitr. zu d. Gesch. d. Inquisitionsproce?ses. Leipz.
1827, S. 08, ss. Eichhorn's Kirchenrecht, ii. 73.
the Old Testament first-fruits and tithes (Vol. I. $ 53, note 16), and to assert that tiie laity
should proportion the greatness of their oblations to that standard. For a long time this
was only enforced as a moral duty, but subsequently it was demanded on pain of eccle-
siastical punishment (Cone. Matisconense, ann. 585, c. 5): Let the disobedient person a
membris Ecclesiae omni tempore separetur. A letter of Pipin's to Lullus, archbishop of
Mainz, A.n. 764, ap. Baluz. i. 185, desires that the bishops should institute a thanksgiving
feast, on account of a rich harvest, et faciat unusquisque homo sua eleemosyna, et pau-
peres pascat. Et sic praevidere faciatis ordinare de verbo nostro, ut unusquisque homo,
aut vellet, aut nollet, suam decimam donet, viz., to the poor. Charlemagne made the
church law, which required a tenth, the law of the state also, Capit. ann. 779, c. 7 De :
decimis, ut unusquisque suam decimam donet, atque per jussionem Pontificiis dispensetur.
Capitulatio de partibus Saxoniae (Pertz, iii. 49), c. 16 Et hoc Christo propitio placuit, ut
:
undecunque census aliquid ad fiscum pervenerit, sive in frido, sive in qualicunque banno,
et in omni redibutioae [i. e., reditu] ad Regem pertiuente, decima pars Ecclesiis et
Sacerdotibus reddatur. C. 17 Similiter secundum Dei mandatum praecipimus, ut omnea
:
decimam partem substantiae et laboris sui Ecclesiis et Sacerdotibus donent, tarn nobilea
quam ingenui, similiter et liti, juxta quod Deus unicuiqui dederit Christiano, partem Deo
reddaiit subsequently also often repeated. According to a Capit. anni inc. in Martena
;
50 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-8J8.
ct Durand Coll. ampl. vii. 10, the disobedient shall first be cxconimunicated, and if then
they will not submit they shall be compelled by civil punishments, succeeding one another
by gradation. This ecclesiastical tithe must be distinguished from that tenth which, at
the time of the Romans, colonists had to pay from the ager publicus to the state as rent,
and which snbsequently had come with the possession of that ager into many other hands,
and had also in a great measure fallen into the hands of the church (Birnbaum die rcchtl.
Natur der Zebnten. Bonn. 1831. 8). Such colonists had now to pay a double tithe, deci-
mam et uonani hence Capit. Francof. aun. 794, c. 23 Ut decimas et nonas sive census
; :
cmnes gcneraliter donent, qui debitores sunt ex beneficiis et rebus Ecclesiarum. Et om- —
nis homo ex sua proprietate legitimam decimam ad Ecclesiam conferat. Exi)erimento
enim didicimus, in anno, quo ilia valida fames irrepsit, ebuUire vacuas annonas a daemon-
ibus devoratas, et voces exprobrationis auditas. Planck, ii. 397. Gfrorer, iii. ii. C09. KiJh-
lenlhal's Gesch. des deutschen Zehntens. Heilbronn. 1837. 8.
' Ludov. P. Capit. aun. 810, c. 10: Statutum est, ut unicuique Ecclesiae unus mansas
integer nhsfjue ullo servitio adtribuatur, et Presbyteri in eis constituti non do decimis,
neque de oblntionibus iidelium, non de domibus, neque dc atriis vel liortis juxta Ecclesiam
positls, nc<iue de praescripto manso ali(iuod servitium faciaut praeter ecclcsiasticum. Et
si aliquid air.plius habuerint, indc Senioribus suis debitum servitium impendant. On Man-
BUS see Eugen Montag's Gesch. d. deutschen staatsbiJi-gerl. Freiheit, 1, 273 u. 325. The
i.
Cone. Rom. ann. 82C, c. It! (rfl[>eatcd aim. 8.')3, ni). Mausi, xiv. 1005), forbids the bishops res
imraobiles de subjectis plebibus scualiis piis locis in projirio usu habere.
Also by contractus precarios, Planck, ii. 390. Montag, i. i. 278. Kunstmann's Raba-
''
—
nus Maurus, S. 29. What means were employed in jiart to obtain these donations may
be seen fi'om Caroli M. Capitulare ii. nnn. HIl, c. 5: Ini;uircndum etiam, si ille saeculum
d'missum haboat, qui quotidie possessiones suas augero quolibet modo et qualibet arte non
ressat, suadcndo de caelestis regni beatitudine, comminar.do de aeterno snpplicio inl'enii,
et sub nomine Dei aut cujuslibet sancti tani divitem qucm pauperem, qui simplicioris
naturae sunt, et minus docti atque cauli inveniuntur, si rebus suis exspoliant, et legitimos
lieredes eorum exhcredant, ac per hoc pleros(|ue ad (lagitia ct scelera propter iiiopiam, ad
quam per hoc fuerint devoluti, perpetranda compellunt, ut quasi neccssario furta ot latro
cinia exerceant, cui paternarum [rerum] hereditas, ne ad euui pervcniret, ab alio jirao
repta est. Cap. 6 Iterum in piirendian, (piomodo seculuin reli(piisset, qui cupiditate
:
ductus propter adipiscendas res, (juas alium videt possidontnm, homines ad i)erjuria et
falsa testimonia pretio conducit ot Advocatum sive Praejiositmn non justum ac Dcuin
;
Abbati, vel Comiti aut Judici vel Centenario dare noluerit, occasiones quaerunt super
ilium pauperem, quomodo eum conderanaro possint, et ilium semper in bostem faciant ire
usque dum pauper factus volena nolens suum proprium tradat aut vendat, alii vero, qu
traditum habent, absque ullius inquietudine domi resideant. Charles the Bald desired,
on the contrary, that every one should come under the feudal obligations, Conventus apud
Marsna:n, ann. 847 (Bakiz. ii. 44. Pertz, iii. 39.'")) Volumus etiam, ut unusquiscjue liber
;
more frequent. Thus Treves received the privilege of immunity from the jurisdiction ot
ponnts, for church possossious, from Pipin, 7C1 (Hontheim Hist. dipl. i. 120, confirmed bj
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 7. PRIVILEGES. 57
the free men that dwelt among them; many also received other
Regalia^ (rights belonging to royalty). From Charlemagne's,
time all prelates w^ere obliged to keep advocates (Advocati Ec-
clesiae)
''
for transacting the secular affairs incompatible v.ith
their spiritual calling.
Charlemagne exempted the clergy more than ever from the
jurisdiction of the civil courts but the king continued to be ;
Charlemagne, 773, and Lewis the Debonaire, 816, p. 167). Osnabrack received
p. 132,
from Charlemagne, 804, immunity from all judicial courts, even from that of Missi (Moser'a
OsnabriJck. Gescli. 3te Aufl. Berlin. 1819. i. 405). Moutag, i. i. 220. Eichhorn, i. 735.
^ Comp. Montag, i. 285. Thus Lewis the Debonaire in particular bestowed on many
monasteries and churches, the right of tolls, markets, and coinage (WaJch Diss, de pietate
Lud. P. 1748, in Pottii Syll. comm. theol. iv. 280). Therefore Heimoldus in Chronic. Slav.
lib.i. c. 4, § 2, says that Lewis was so indulgent to the clergy, ut Episcopos, qui propter
auimarum regimen principes sunt caeli, ipse eosdem nihilominus principes efticeret regni.
' Caroli Capit. ii. ann. 813, c. 14 Ut Episcopi et Abbates Advocatos habeant. Et ipsi
:
habeaut in illo comitatu propriam hereditatem. Et ut ipsi recti et boni sint, et habeant
voluntatem recte et juste causas perficere. Cf. Lotharii Capit. tit. iii. c 7, c. 9, c. 18.
Pippini Ital. Reges. leges Langobard. c. 7. These Advocati had to appear in courts on
behalf of the church they represented, to attend to the administration of justice in them
(Montag, i. i. 232, ss. 244, ss.). Many churches had for protection also Defensores Ecclesie.e
(Montag, S. 250i Both offices, however, were soon united (Montag, S. 254, ft'.), and the
:
new Advocati were quite different from the earlier subordinate Defensores. Cf. Thomas-
sinus, P. i. Hb. ii. cap. 97, ss. Planck, ii. 452. Eichhom's deutsche Rechtsgesch. i. 7ST.
Kaim's Kirchenpatronatrecht, i. 70.
8 Comp. Vol. I. Div. II. § 124, note 15. Caroli M. alia capitula add. ad leg. Longob.
aun. 801, Volumus primo,
c. 1 : ut neque Abbates, neque Presbyteri, neque Diaconi, neque
Subdiaconi, neque quislibet de clero, de personis suis ad publica vel ad secularia judioia
trahantur vel distringantur, sed a suis Episcopis judicati justitiam faciant. (Cf. Capit.
Aquisgran, ann. 789, c. 37 Ut Clerici ecclesiastici ordinis, si culpam incurrerint, apud
:
Misso suo ad Episcopum, ut faciat ei per advocatum justitiam percipere. Si vero talis
aliqua inter eas exorta fuerit intentio, quam per se pacificare non velint aut non possint,
tunc per advocatum Episcopi, qualem lex ;usserit, causa ipsa ante Comitem vel judicem
veniat, et ibi secundum legem finiatur, anteposito quod dictum est de persona clericorum.
(Cf. Capit. Francof. ann. 794,
c. 28. Et si forte inter clericum et laicum fuerit orta alter-
catio, Episcopus et Comes simul conveniant, et unanimiter inter eos causam definiant
secundum rectitudinem.) Still the final decision belonged to the king and his ministers.
Lothar. imp. in lege Longobard. lib. ii. tit. 45, c. 2. (Baluz. ii. 337) Ut omues Episcopi,
:
Abbates et Comites, excepta infirmitate vel nostra jussione, nullam habeant excusationem,
quin ad placita Missorum nostrorum veniant, aut talern vicarium rnittant, qui in omnibus
causis pro illis rationem reddere possit. Caroli Calvi Capit. tit. 40) ann. 859, c. 7 (ibid. p.
211) Ut si Episcopi suis laicis injuste fecerint, et ipsi laici se ad nos inde reclamaverint,
:
rights of the clergy did not take place as Charles had intended,*
clerical aspirings after greater freedom and power were certainly
the more encouraged on this account under the feeble government
of his 'suceessors. The bishops strove to obtain the pope for their
spiritual judge ;
^°
and, on the other hand, to raise themselves to
be judges of kings ;
*'
an attempt was also made to change the
previously existing right of arbitration possessed by the bishops
(Vol. I,, § 91, note 4) into a compulsory judicial power over the
laity, in certain cases.'^ The royal authority, however, over cler-
ical fief- holders was still too firmly established for them to suc-
ceed in obtaining any thing in opposition to the will of the king
—
Episcoporum judicium cum sermone litigantium dirigatur. Omnes itatiue causae, quae
vel praetorio jure vel civili tractantur, Episcoporum scntentiis terminatae, perpetuo sta-
bilitatis jure firmentui nee liceat ulterius retractari judicium, quod Episcoporum sen-
;
tentia deciderit. That this law, which also belongs to the eighteen "Extavangantia" of the
Cod. Theod. published in Jac. Sirmondi Appendix Codicis Theodosiani, Paris. 1631. 8 (see
Novellae constitutiones Impp. Theodosii II. etc. xviii. constitutiones quas J. Sirmondus
divulgavit, cd. G. Haenel. Bonnae. 1844. 4. p. 445), is not at all a lex Coustantini, which it
pretends to be, may be seen from Gothofred. in Cod. Theod. ed. Ritteri, vi. 339. Savigny
Gesch. d. rom. Rechts im Mittelalter, ii. 281, 296. Eichhorn's Kirchenrecht, ii. 131 (al-
though it has been recently pronounced genuine by Jungk Diss, de originibus et progressu
episcopalis judicii in causis civilibus laiconim. Berol. 1832. 8, and by G. Haenel, 1. c. p.
429). But even the capitulary form, which is only met with in Benedict's collection, pro-
needs neither from Charlemagne (to whom it has often been referred) nor from any other
Frank king. C. S. Berardus (Gratiani Canones genuini ab apocrypliis discrcti. Taurini.
1752. t. iv. 4), i. 414, and Jodocus le Piatt. Diss, de sjjuriis in Gratiano canonibus, P. iii. c.
14 (in Gallandii Sylloge ed. Mogont. ii. 843, note 8), declare it to be a fabrication of Bene-
dict ;Schmidt Kirchengesch. v. 161, and Kichhorn deutsche Rechtsgesch. i. 776, which
amounts same, declares it to be a Pseudo-lsidorianum. Since that lex Const, is
to the
also found in Codd. of brcviarii Alaricii, since moreover Benedict used for his collcclion
of capitularies the documents collected by Archbishop Riculf(sce preface), and since such
records were brought from Spain by Riculf (see Ilincmar. Laud. c. 24) this law may have ;
arisen among the Visigoths, with whom the iiishop's power was very considerable (see
Vol. I. Div. II. <^ 132, note C). Thus even ihle subsccjupnl royal renewing and confirma-
tion of it may have been originally a Visigothic deed, so that Benedict may have only added
some national names to make it a Frank regulation.
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. $ 10. THEOL. LEARNING. 59
§ 10.
Jo. Launoji de Scholis celebrioribus s. a Carolo Magno s. post eundem Car. per Occidentem
iustauratis liber. Paris. 1672. 8 (iu addition to Jo. Mabillonii Iter German, republished
by J. Hamb. 1717. 8). L. Thomassiui Vet. et
A. Fabricius. Nov. Eccl. Discipl. P. ii.
lib. i. c. Histoire literaire de la France par des religieux Benedictins de la
96-100.
Cotigreg. de S. Maur. (Paris. 1733, ss. 20 tomes 4, is continued), t. iv. et v. Bossuet's
Weltgeschicbte, continued by J. A. Cramer, v. ii. 118-180. C. H. van Herwerdeu
Comm. de iis, quae a Carolo M. tnm ad propagandam religionem cbrist. tum ad emen-
dandam ejusdem docendi rationem acta sunt. Lugd. Bat. 1825. 4. Dr. J. Clir. F.
Bahr's Gesch. d. rom. Literatur im karoling. Zeitalter. Carlsruhe. 1840. 8.
xvi., afterward enlai-ged by the addition of eight books (both best edited in Muratorii Rer.
Ital. scriptor. t. i.). Vitae Gregorii M., Benedicti, etc. Excerpta de primis Metensium
Episcopis (in Pertz Monum. Germ. Hist. ii. 260). Homiliarium. ^ Bihr, S. 356.
* Car. M. Epist. ad Baugultiim Abb. Fuldensem, or rather a circular letter to all bishops
and abbots, a.d. 787 (Baluz. i. 201. Pertz, iii. 52) Notum sit— devotioni vestrae, quia nos
:
ana cum fidelibus nostris consideravimus utile esse, ut episcopia et monasteria etiam in —
literarum meditationibus, eis qui, donante Domino, discere possunt, secundum uniuscujus-
que capacitatem, docendi studium debeant impeudere qualiter sicut regularis noi-ma
:
honestatem morum, ita quoque docendi et discendi instantia ordinet et oruet seriem
verborum, ut qui Deo placere appetunt recte vivendo, ei etiam placere non negligaut
recte loquendo. duamvis enim melius sit bene facere quam nosse, prius tamen est
noase quaui facere. Nam cum nobis iu his annis a nonnullis monasteriis saepius scripta,
dirigerentur, cognovlmus in plerisque — eorumdem et sensus rectos et sermones incultos
CO THIRD PERIOD.- DIV. 11.— A D. 72C-858.
Unde factum est, ut timere inciperemus, ne forte, sicut, minor erat in Bcribendo pru-
dontia, ita quoqne et multo minor quam rectc esse dcbuisset, in eis SS. Scriptura-
esset,
rum ad intelligendum sapientia. Quamobrem hortamur vos literarum studia non solam
non negligcre, verum ctiam Immillima et Deo placita intentione ad hoc certatim discere,
ut facilius et rcctius divinarum Scripturarum mysteria valeatis penetrare. Tales vero ad
hoc opus viri eligantur, qui et voluntatem et possibilitatem discendi et desiderium habeaut
alios instruendi, etc. Capital. Aquisgr. ann. 789, c. 70 (Baluz. i. 237): Non solum servilis
conditioiiis infantes sede etiam ingenuorum filios (Cauonici et Moiiaclii) ndgregent sibique
socient. Et ut scholae legentiura puerorum fiant. Paalmos, notas, cantus, computum,
grammaticam per singula monastcria vel episcopia discaut. Mentioned yet again by —
Concil. Cabilonense (a.d. 813), c. 3. T. Konig's geschichtl. Nachrichten iiber des Gymnas.
zu Manster in Westphalen seit Stiftung dess. durch. Karl d. G. bis auf die Jesuiten.
Miinster. 1821. 8. Respecting Charlemagne's literary occupations see Alcuin's life by
Lorenz. pp. 20, 164 on his alleged Academy, ibid. p. 169.
;
* The notion of seven artes liberales, though previously indicated, proceeds from Augus-
tine de Ordine Encyclopaedia of Martianus Capella (about 460) containing the seven
lib. ii.;
liberal sciences, Satyricon libb. ix. Boethius (t 524) de arithmetica libb. iii. (where, i. 1,
;
the name and establishment of the Cluadrivium are first met with); Cassiodorus (t after
5G2) de vii. disciplinis were the first manuals, and those much used in the middle ages.
See Jac. Thomasius in the Observationibus select. Halens. t. ii. p. 40, ss. F. Cramer's
Gesch. d. Erziehung und des Unterrichts in d. Niederlanden wahrend des Mittelalters.
Stralsund. 1843. S. 5. The division into the trivium and quadrivium is given in the me-
morial lines :
patris vestri et vcster per incuriam, quod absit, labefactando non j)areat, must be under-
stood of the higher places of education. C. E. Bulaei Hist. Acad. Paris, i. 159.
' Herici Mon. ad Car. Calvum, about a.d. 876 (Dedication prefixed to hislib. vi. carmi
num de vita S. Germani, see Bouquet, vii. 562) : Illud vel maxime vobis aeternam parat
memoriam, quod famatissimi avi vestri Caroli studium erga immortales disciplinas non
modo ex aequo repraesentatis, verum etiam incomi)arabili fervore transceiiditis dum :
quod ille sopitis eduxit cineribus, vos fomcnto mnltiplici turn bencficiorum, turn auctorita-
lis usquequaque provehitis, immo, ut sublimibus, sublimia conferam, ad sidera perurgetis.
Ita vestra tompestate ingenia hominum duplici nituntur adminiculo, dum ad sapientiae
abdita persequenda omnes quidem excmplo allicitis, quosdani vero pracmiis iiivitatis. Id
vobis singulare stadium effecistis, ut sicubi terrarum magistri florerent artium, hos ad —
publicam eruditionem undecunque vestra celsitudo conducerct, comitas attrnheret, dap-
silitas provocaret. Dum te tuos(iue ornamentis sapientiae illustrare contendis, cunctamm
fore gentium scholas et studia sustulisti. Spretis ceteris in earn mundi jiartera, quam
vestra potestas complectitur, universa optimarum artium studia confluxeruut.
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. $ 10. THEOL. LEARNING Gl
On the customs of the church (De clericorum institutione et ceremoniis eccl. libb. iii. De
sacris ordinibus, sacramentis divinis, et vestimentis sacerdot. De disciplina eccl. libb. iii.).
0pp. ed. G. Colvenerius. Colon. 1627, vi. t. fol. Hrabanus Magnentius Maurus, v. D. F.
Kuntsmann. Mainz. 1841. 8. Hrab. Maurus, der Schopfer des deutschen Schulwesens,
Programm von R. Bach. Fulda. 1835. 4. Bahr, S. 415, 105.
1^ Biblical Commentaries. —
Historiae eccl.breviarium libb. x. (ed. Jo. Maderus. Helmst.
1671). Bahr, S. 408.
16 Dc exordiis et incrementis rerum ecclesiasticarum (in Scriptt. de div. ofBc. ed. "Melch.
Hittorp. Colon. 1568). Glossa ordinaria in Biblia (ed. Antverp. 1634. 6 voll. fol.). Vitae
S. Galli, Othmari, et al. Bahr, S. 100, 217, 398.
" A work on predestination. Epistolae 132. 0pp. ed. St. Balaz. Paris. 1664 emead. ;
(in Bedae et Claudii Taar. aliorunique opuscula a Canonicis regul. S. Salvntoris edita.
Bononiae. 1755. fol. p. 4. From this commentarj^ nothing more than the introductions tc
separate books had been published before in F. A. Zachariae Biblioth. Pistoriensis.
Aug. Taurin. 1752. fol. p. 60, the complete edition has remained quite unnoticed in Ger-
many) praef: iu catenani ad Matthaeum, ad Justum Abb. (in the Spicilegium Romanura,
;
Bibl. mediae et iufimae Latin, i. 1087) Comm. in epist. ad Galatas (Paris. 1542. 8. Bibl.
;
I'atrum, Lugd. xiv. p. 134); Praefatio exposit. in epist. ad Epbesios ad Ludov. Pium (ap.
Alabillon, 1. c. p. 91); Expositio epist. ad Philemonem (in the Spicileg. Rom. ix. i. 109);
Dicta Evangelii sec. Matthaeum, viii. 1-13 xi. 25-29 xx. 1-16; and in
iu lectioneni s. ; ;
epist. ad Rom. viii. 1-27 (in Claudii Taur. Ep. ineditorum operum specimina, praemissa
de ejus doctrina scriptisque diss, exhibuit A. Rudelbach. Havn. 1824. 8). Manj' are still
lying in the libraries. Cf. Rich. Simon. Hist. crit. des principaux conimentateurs du N. T.
p. 353. The same author's Critique de la bibliotheque de M. du Pin. i. 284. Oudinus de
Scriptt. eccl. ii. 20. Claudius of Turin by Dr. T. Schmidt in Illgeu's Zeitschr. f. d. hist.
Dr. F. A. Staudenmaier, Th. Frkf 1. a. M. 1834. Dr. Nic. Moller, Joh. Scot. Erig.
Mainz. 1844. Philosophia Erigenae ex ipsius principiis deliueata ab A. Torstrick. P. i.
Getting. 1844. 8. HelfTerich die christl. Mystik. Gotha, 1842. 2 Th. Baur's Lehre von
der Dreieinigkeit, H. 274. Ritter's Gesch. der christl. Pliilos. iii. 206. Die Lehre deg
Joh. Scotus Erigena vom Wesen des Boson von M. FromiJller, in Stcudel's Tubiuger
Zeitschrift f. Theol. 1830. i. 49, iii. 74.
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 10. THEOL. LEAKNINa. G3
2* Freculph, bishop of Lisieux, writes to Rabanus (Rab. 0pp. ii. 4) Nulla nobis libro- :
rum copia —
suppeditat, dum in episcopio nostrae parvitati commisso nee ipsos novi veteris-
que testameuti reperi libros, multo minus borum expositiones.
" Capit. Aquisgran. ann. 789, cap. 68, especially capitula de doctrina clericoi'ura iu tlie
Capitulare Aquense, ann. 802 (Pertz, iii. 107) Haec sunt, quae jussa sunt discere omnes
:
nem symboli, atque orationis dominicae juxta ti'aditionem ortbodoxoi'um patrum plenius
discat, exinde praedicaudo populum sibi commissum sedulo instruat. Praefationeni quo-
que canonis et eundem canonem intelligat, et memoriter ac distincte proferre valeat, et
orationes missarum, Apostolum quoque et Evangelium bene legere possit; psalmorum
etiam verba et distinctiones regulariter, et ex corde cum canticis consuetudinariis pronun
tiaro sciat. Nee non et sermonem Athanasii de fide, cujus initium est Ciuicunque vult :
doceudas plebes. Q.ui Scripturas scit, praedicet Scripturas qui vero nescit, saltern hoc, :
quod notissimum est, plebibus dicat, ut declinent a male et faciant bonum, inquirant pacem
et sequantur earn, etc. Neander's K. G.iii. 246, iv. 219. Schmidt in the Theol. Stud. u.
Krit. 1846, ii. 250. K. v. Raumer's Einv/irkung des Christenth. auf die althochdeutsche
Sprache. Stuttgart. 1845. S. 250.
-^ Carol. M. in Homiliarium Pauli Diac. about 788 (ap. Baluz. i. 203. Bouquet, v. 622) :
Q.uia curae nobis est, ut Ecclesiarum nostraruni ad meliora semper proficiat status, oblit-
eratam paene majorum nostrorum desidia reparare vigilanti studio literarum satagimus
pernoscenda sacrorum librorum studia nostro etiam quos possumus invi
officiuam, et ad
64 THIRD PEIUOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
—
tamus exemplo, quia ad noctuniale ofTicium compilatas quorandam casso labore, licet
recto intuitu, minus tumen idonee reperimus lectiones earundotn Icctionuni in melius
;
reformarc tramitem, mentem intendimus, idcjue opus Paulo Diacono familiari nostro eli-
—
niandum injunximus. Qui nosti'ae celsitudini devote pai'cre desiderans, tractatus atque
sermones et homilias diversorum catholiconim Patrum pcrlcgcns, et optima quaeque
decerpens duobus voluminibus per totius anni circulum congruentes cuiquc fcstivitati
in
distiucte et absque vitiis nobis obtulit lectiones. Quarum omnium textum nosti-a sagaci-
tate perpendentes, nostra etiam auctoritate eadem volumina constabilimus, vestrae<iue
religioni in Christi Ecclesiis tradimus ad legendum. The Homiliarum was printed, Spirae.
1482 Basil. 1493, fol., and iu the ICth century frequently.
;
=6 Ludov. P. capit. Aquisgr. ann. 816, c. 28. Syn. Mogunt. ann. 847, c. 2, repeats th«
can. 17 Cone. Turon. ann. 813 [see note 24]. How low the state of preaching had fallen
about this time in Italy may be seen from the Ilescriptum consultationis Epp. ad domn.
Ludovic. II. Imp. [about 855], c. 3, ap. Baluz. ii. 352.
='
Ou Theodulph see Hist. lit. de la France iv. 459. Bahr S. 359. See capitulare ad
parocliiae suae sacerdotes (ap. Mansi, xiii. 993, ss.) c. 20 Presbyteri per villas et vicos
:
vult, eos suscipere et docere non renuant, sed cum summa caritate eos doceant. —
Cum
ergo cos docent, nihil ab eis pretii pro liac re exigant, nee aliquid ab ois accipiant, excepto
(j'lod eis parentes caritatis studio sua voluntatc obtulerint.
=8 Herardi Archiep. Turonensis Capitula, A.D. 858, c. 17 (Baluz. i. 1286) Ut scholas
:
Presbyteri pro posse habeant, et libros emendates. Walterii Episc. Aurelian. cap. c. 6.
(Mansi, xv. 506) Ut unusquisque Presbyter suum habeat clcricum, quem religiose educare
:
procurct: et si possibilitas illi est, scholam in Ecclesia sua habere non negligat.
2' to learn both was often repeated, Ex. gr. Cone. Mogunt. 813, c. 45
The precept
(Mansi, xiv. 74) Symbolum, quod est signaculum fidei, et orationem dominicam discere
:
Charlemagne in the Capitul. Francof ann. 794, c. 50 Ut nullus credat, quod nonnisi in
:
tribus liuguis Deus orandus sit quia in omni lingua Deus adoratur, et homo exauditur, si
:
justa peticrit. In particular, every one was to teach his godsons. Raumcr's Einwirkung
des Christenthums auf die althochdeutsche Sprache, S. 266. A written exhortation to
learn both, and to teach their godchildren, belonging to this period, in German and Latin,
is published in Massmann's deutschcn Abschworungs-, Glaubcns-, Bcicht-
und Betformelu
vom Sten bis zum 12ten Jahrh. duedlinb. u. Leipz. 1839. S. 150.
^^ Cap. Aquens. ann. 802, c. 15 (Pcrtz, iii. 106) Ut nullus infantem vel alium ex
:
vapnlet, aut jejunet de omni potn excepta aqua, usque dum haec plenitcr valeat. Et qui
Mttt consentire noluerit, ad nostram praesentiara dirigatur. Feminae vero aut flagellis aa(
PART II. CHAP. TT^.-FRA^^K CHURTH ^ :o THEOL. LEARNING. Go
jejuiiiis constiingantur. Quod Missi iiostri cum Episcopis praevideant ut ita perflciatui-
2t Comites similiter adjuvant Episcopis, si gratiam nostram velint habere, ad hoc con-
Etringere populum, ut ista discant. Cf. Cone. Mogunt. note 28.
^' On the fragments of an old High German Matthew, see Raumer's Einwirk.d. Chris-
tenth, auf die althochdeutsche Sprache, S. 35, the Gospel Harmony of Tatian (ed. J. A.
Schmcller. Viennae. 1841. 41, Raumer S. 36, catechetical memorials (published in Mass-
mann's dcutschen Abschworungs-, Giaubens-, Beicht- und Betformeln), Raumer, S. 47,
fragments of sermons, Raumer, S. CG. An interlinear version of ihe Benedictine rule by
Kero, and a translation of Isidorus de Nativitate Domini, Raumer, S. 42.
^' The German glosses on Biblical and ecclesiastical writers were intended for the
clergy in particular. See Raumer, S. 81, 218.
^^ Hymnorum veteris Ecclesiae xxvi. interpretatio theotisca, ed. Jac. Grim. Gottiiigac.
1830. 4. Spiritual songs belonging to the ninth century, in Hoffmann's Fundgruben i.
vinus Gfi'.-h. d. poet. National-Literatur der Deutscben, Tli. i. (3te Ausg. Leipz. 1846), S.
81. ViL^rnr's Vorlesungen iiber die Gesch. d. deutscben National-Literatur. Marburg u.
Le'cz!?. 1845, S. 33.
2' Of whom many were exclusively occupied with this department. See Agobardus
de Gcirectione antiphonarii, c. 18 (ed. Baluz. ii. 99) Quamplurimi ab ineunte pneritia
:
usqiio ad senectutis canitiem omnes dies vitae suae in parando et confirmando cantu ex-
pendunt, et totum tempus utilium et spiritaliura studiorum, legendi videlicet et divina
eloquia perscrutandi, in istiusmodi occupatione consumunt quodque animabus eorura;
proculdubio valde est noxium, ignari fidei suae, inscii Scvi[iturarum sanctan^m, et divinae
VOL. n. —
CG THIRD PERIOD—DIV. I.— A.D. 726-858.
the Latin Church music ; while the people sang simply Kp"
rieeleison.^''
§11.
jntelligentiae inanes ac vacui, hoc solum sibi sufficere putant ; et ob hoc etiam ventosi et
inflati iiicedunt, si sonum et vocem decantationis utcuntiue addiacant, et in numero cauto-
rum deputari videatitur.
^^ Stat. Salisb. ann. 799, f. § 8, note 1. Dr. H. HofTmamrs Gesch. d. deutschen Kirchen-
liedes bis auf Luthers Zeit. Breslau. 1832, S. 3.
' Aunalcs Lauriss. ad anu. 7G7 : Tunc habuit domnus Pippinus Rex in supradicta villa
[Gentiliaco] Synodum magnara inter Romanes et Graecos de s. Trinitate et de Sanctorum
imaginibus.
- Prim. ed. Eli. Pliili. (Elias Philyra, i. e., Jean du Tillet, afterward bishop of Brieux,
then of Meaux. See du Chesne Scriptt. Franc, ii. p. 352) 1549. Reprinted in Goldasti
Imperial, decret. de cultu imaginum, p. 67, ss., and in his CoUectio constitutionem imperi-
alium, i. 23, ss. Last Augusta Cone. Nic. ii. censura, h. e., Caroli M. de impio imaginum
:
cultu libb. iv. ed. Ch. A. Heumann. Hanover. 1731. 8. Mentioned by the Syn. Paris (see
below, note 8), and Hincmar Opusc. adv. Hincmar, Lauduucnsem, c. 20. Sixti Senensis —
praef. in Biblloth. sanctam (Venet. 1566) p. 3, advances the singular opinion, in which,
however, others have followed him, that Audr. of Carlstadt was the author. On the other
hand, Baronius, ad anu. 79-J, $ 30. Bellarmine and many others say, that they were the
work of a heretic, and sent to Rome by Charlemagne for condemnation. Correct is the
opinion of Sirmond Concil. Gall. ii. 19. Natalis Alex. Diss, de imaginibus in his Hisi.
eccl. v. 782. Hist. lit. de la France, iv. 410, etc. Comp. chiefly Walch's Ketzerhist. xi.
49. That these books were written in 790 follows from the praef ad. libr. i., according to
which the Nicene synod was held fernie ante triennium. Charlemagne alone appears as
the speaker, for example, lib. i. c. 6 Venerandae memoriae gcnitoris nostri Pippiiii
: —
regis cura, etc. He had, indeed, aid from others, from Alcuin, it is commonly supposed
this position has been recently defended against Frohenius's doubts, expressed in his cdi.
tion of Opp. Alcuini, ii. 459, by Lorenz in Alcuin's Lcbcn (life), p. 132. Neander, K. G.
iii. 475. Gfrorer, K. G. iii. ii. 024.
' Fundamental principles of these books lib. ii. c. 21 Solus igitar Dcus coleudus.
: :
Bolus adorandus, solus glorificandus est, de quo per Prophetam dicitiir: " Exaltatum est
nomen ejus solius" (Ps. cxlviii. 13) cujus etiam Sanctis, qui triumphato diabolo cum eo
:
rejfiiant, sive quia viriliter certaverunt, ut ad nos incoluniis status Ecclcsiae pervcniret,
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. ^ U. IMAGE CONTROV. 67
basllicis propter menioriam rerum gestarum et ornamentum sint, an etiam non sint, nul-
lum Udei catholicae adferrc poterunt praejudicium quippe cum ad peragenda nostrae
:
ealutis mysteria nullum pcnitiis officium habere noscantur. Lib. iii. c. 16 Nam dum nos
:
cent restat, ut nos Sanctos in eorum corporibus vel potius reliquiis corporum, seu etiam
;
Nicaenani ii. oppugnuruiit, ap. Mansi, xiii. 759 (p. 795: Praedecessores nosti'i saepius
dicti sanctissimi poritilices in sacris conciliis talem dedere sententiam si quis sanctas
:
imagines Domini nostri J. Clu-. et ejus genitricis, atque omnium Sanctorem secundum SS.
Patrum doctrinam vei.erari noluerit, anathema sit. Cf. Cone. Lateran. ann. 7G9, Act. iv.
ap. Mansi, xii. 7i!0).
^ Cone. Francofordiensis, can. ii. prim. ed. du Tillet in praef. ad libr. Carol, (from an old
Cod. Ecciesiae ILeniensis, see Baluz. ad Capitt. ii. 753) ap. Mansi, xiii. 909 Allata est in
:
pro adorandis imagiriibus fecerant, rejecta est a Pontificibus. Einhard. de. Gest. Car. M.
ad ann. 794. Synodus etiam, quae ante paucos annos in Constantinopoli sub Irene et
Constantino lilio ejus congregata, et ab ipsis non solum septima, verum etiam universalis
erat appellata, ut ncc septima nee universalis haberetur dicereturve, quasi supervacua iu
totum omnibus abdicata est (the Nicene synod was closed at Constantinople). Basquez,
Suarez, Surius, Viniiis, and others, pretend that the decrees of the Nicene synod vi^ere con-
firmed at Frankfurt, and, on tlie contrary, the Pseudoseptima, a.d. 754, rejected. Baronius,
Bellarmine, Natalis Alex., and others, think that the Nicene decrees were misunderstood
and rejected in a false sense. Barruel du Pape et de ses droits religieux, Paris. 1803, ii.
402, declares the Frankfurt Acts supposititious. Correct is the opinion of Sirmond ad Cone.
Francof. Petav. Dogmat. theol. lib. xv. c. 11. J. Mabillon de Cultu sacrarum imaginum.
prefixed to his Act. SS. Ord. S. Bened. saec. iv. vol. i.
' So lii'st Simeon Dunelmensis (about 1100) Hist, de gestis regum Anglorum (in Twysdeii
Hist. Angl. scriptores decem. i. Ill), from whom first llogerus de Hovedeu (about 1198) in
his Annal. Anglican, ad. ann. 792, drew; comp. Wilkins Cone. magn. Britann. i. 73, Dul-
laeus de Imag. lib. iii. c. 2, p. 380. Gfrorer K. G. iii. ii. 621.
'•
Its object see in Michaelis Balbi Ep. ad Ludov. P. a.d. 824 (cf. § 1, note 22) Propterea
:
juidam illorum, qui noluerunt suscipere Concilia localia et a veritate rcdargui, fugenmt
—
uinc et venerunt ad anti<iuam Romam, injurianj et calumnias Ecciesiae inferentes ct
68 THIRD rEIlIOD.— DIV. I— A.D. 72C-853.
—
verae religioui detralieutes. Unde honorcm Ecclesiae Cliiisti qunercntes feciiiius litcras
ad s. Papam antiquae llomae, et eas missimus per praodictos Missus nostros ad euni.
De caetero ordinet vestra spiritalis Dilectio, ut cum omni liouore et illaesione ad euiu
vcniant, auxiliam eis ferentes in his, quae Deo placeant, —jubentes ei, ut si a niodo maiii-
festi fuerint quidam seductores pseudochristiaiii, Ecclesiae calumniatorcs, illuc eos ex-
pellere, etc.
" Acta Synod. Paris, prim. ed. (Jac. Bongars). Francof. 1596. 12. Also in Goldasti Imp
decret. p. 6215. First included in the coUectiofts of Councils, by Mansi, xiv. 415. Comix
Walch, xi. 96. Synod. Paris, ad. Ludov. et Lothariuni Imp. (ap. Goldast. p. 026, ss.)
Primum epistolam domini Hadriani Papae, quam pridom pro imaginibus crigendis Con-
stantino Imp. et Helenae matri ejus ad corum precationcm iu transmarinis partibus
direxit, coram nobis legi fecimus, et quantum nostrae parvitati res patuit, sicut juste
reprehcndit illos, qui imagines Sanctorum temerario ausu in illis partibus confriugere et
penitus abolere praesumscrunt, sic indiscrete noscitur fecisse in eo, quod superstitiose eas
adorare jussit. Inseruit etiam in eadem epistola quaedam testimonia SS. Patrum, quantum
nobis datur intelligi, valde absona, ct ad rem, dc qua agebatur, rainime pcrtincntia. Eau
dem porro Synodum [Nicacnani] cum
memoriae genitor vestcr coram se suisquc pcrlegi
s.
fecisset, et multis in locis, ut dignum crat, reprehendisset, et quaedam capitula, quae repre-
hensione patebant, praonotasset, eaque per Angilbertum Abbatem eidem Hadriauo Papae
direxisset, ut illius judicio et auctoritate corrigerentur ; ipse rursus favcndo illis, qui ejus
instinctu tam superstitiosa quamque iucongrua testimonia memorato operi inseruerant,
per singula capitula in illorum excusationem respondere quae voluit, non tamen quae
decuit, conatus est. Talia quippe quaedam sunt, quae in illorum objcctiouem opposuit,
quae remota pontificali auctoritate, et veritati et auctoritate refragantur. Sed licet in
Credimus itaquc, quod illos reprehendendo, illisque compalicndo, istos vero demulcnndu,
laudaudo et praefercndo, eorumque auctoritatem magnis laudum praeconiis cfTerendo et s.
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. $11. IMAGE CONTROV. 69
Sed et vos ipsi tarn patienter ac modeste cum eo de hac causa disputationem habeatis, vX
Bummopere caveatis, ne nimis ei resistendo eum in aliquam inrevocabilem pertinaciam
iacidere compellatis, sed paulatim verbis ejus quasi obsequendo magis quam aperte resis-
tendo ad mensuram, quae in habendis imaginibus tenenda est, eum deducere valeatis.
Postquam vero banc rationem de earuudem imaginum causa consunimaveritis, si tamen
hoc ad nihilum Romana pertiuacia permiserit, — eum interrogetis, si ei placeat, ut nostri
Legati pariter cum suis in Graeciam pergant, etc.
'^ Amstasius in his Praef. in septimam Synodum ad Joaun. VIII. Papam about 880 (ap.
>l£.nsi, xi;. 983) : Q,uae enim super venerabilium imaginum adoratione praesens Syuodas
docel haec et apostolica sedes vestra — antiquitus tenuit, et universalis Ecclesia semper
eenerata est et hactenus veneratur: quibusdam dumtaxat Gallorum exceptis, quibus uti-
que uonduin est harum utilitas Ajunt namque, quod non sit quodlibet opus
revelata.
nianuum hominum adorandura, etc. The annales Mettenses (toward the end of the tenth
I'enturj-) write ad ann. 794, still without ever stumbling at them, after the old annalists,
Pseudosy nodus Graecorum \)Xo adorandis imaginibus habita, et falso septima vocata, ab
Episciipis damuatur (ap. Pertz. i. 335).
''
Comp. above, § 10, note 19. The root of his doctrines was Augustinism, conip. his
praef. in Comm. ad epistt. Pauli (in Maji Scriptt. vett. nova coll. vii. i. 'J75) De admoni-
:
tione fratrum et exhortatione, unde rogasti quod scriberem, ut votum quod voverunt Domino
—
reddant, nullam admonitionem meliorem potui invenire, quam epistolae primae Pauli
Apostoli, quam misi, quia tota inde agitur, ut merita hominum tollat, unde maxirae nunc
mouachi gloriantur, et gratiani Dei commendat, per quam omnis qui vovit, quod vovit,
j?omino reddat. Expositio epist. ad Philem. (Spicileg. Rom. ix. i. 110) Gratia est, quia :
nullo merito, nee opere salvamur. To this also his opponents point, Jonas de Cuitu imag.
lib : 'Bibl. PP. Lugd. xiv. 169) Patet, te dicta b. Augustini,
: —
de cujus dictis nihil te latere
jactitaba.s, penitus ignorasse. Dungali Liber respons. (1. c. p. 204) Augustinum adsumit,
:
a djus subtilitate ingenii christianique seusus rectitudine longissime distat. Alios quidem
praeter eum solum paene omues abjicit. On his peculiar doctrines see Claudii Libri infor-
:aationum literae et spiritus super Leviticum ad Theodemirum Abbatem, a.d. 823, at the
conclusion (in Mabillonii Vett. amial. p. 91) Et quia ita est, non jubemur ad creaturam
:
t^ndere, ut efficiamur beati, sed ad ipsum Creatorem de quo si aliud quam oportet ac sese
:
—
res habet nobis persuadetur, perniciosissimo errore decipimur. Beatitudine autem alterius
—
hominis non fit alter beatus. Neque prudentia cujusdam fit prudens alius, aut fortis forti-
tudine, aut temperans temperantia, aut justis justitia hominis alterius quisquam efEcitur
sed coaptando aniraum illis incommutabilibus regulis luminibusque virtutum, quae incor-
ruptibiliter vivunt in ipsa veritate sapieutiaque communi, quibus et ille coaptavit, et fixit
70 THIRD PEIUOD.-DIV. I.— A.D. 72C-S58.
a!iimiini, quem istis virtutibus pracditum sibi ad imitaudum proposuit. Voluntas ergo
adliaercns coinmuni atque iiiconimutabili bono impetrat prima et magna hominis bona,
cum ipsa sit medium (luoddam bonum. Et ideo non sit nobis religio cultus lioniinuni
inortuorura, quia si pie vixenint non sic liabentur, ut tales quaerant lionores, sed ilium a
nobis eoli volunt, quo illuminati laetautur, meriti sui nos esse consortes, etc. (from Augustin.
de vera rclig. c. 5S). Hanc adstruendo et defendendo veritatem, opprobrium factus sum
vicinis meis, et timor notis meis : in tantum, ut qui videbant nos, non solum deridcbant,
sed etiam digito unus alteri ostendebant. Sed consolatus est nos Pater misericordiarum
et Deus totius consolationis in omni tribulatione, nostra, etc. Claudii Comment, ia
Gal. vi. PP. Lugd.
5 (Bibl. xiv. 164): Obscure licet docemur per hanc sententiolam
novum dogma, quod latitat : dum in praesenti saeculo sumus, sive orationibus, sive con-
siliisinvicem posse nos adjuvari; cum autcm ante tribunal Christi venerimus, nee Job,
nee Daniel, nee Noe rogare posse pro quoquam, sed ununiquemque portare onus suum.
Claudii Apologeticum atque rescriptum adv. Tlicodemirum Abb. was, in 14G1, still in the
monastery of Bobbio (see TuU. Ciceronis Oratt. fragm. inedita ed. Am. Peyron. Stuttg.
I8',M. 4, p. 13). The codex is now in the Ambrosiani, but the Apologeticum is wanting in
it (ibid. p. 167). Even Papirius Masson employed a complete codex, for he says, after tiie
I'xtra.'ts which he gives before his edition of Duugal. Paris. 1608: Liber, de <iuo ista
CM-erpisimus, tantae magnitudinis est, quantum liber Psalmorum et L. Psalmi plus.
Before Dungal only these extracts are known, and those scattered in the answer of Jonas,
also in Goldasti Impcr. deer. p. 704: —
Postquam coactus suscepi sarcinam pastoralis of-
ficii, missus a pio Principe —
Ludovico, vcni in Italium, civilatem Taurini, inveni omnes
basilicas, contra ordinem vcritatis, sordibus anatheraatum et imaginibus plenas. Et quia,
quod homines colebant, ego destruere solus coepi, idcirco aperuerunt omnes ora sua ad
blasphemandum me, et nisi adjuvisset me Dominus, vivuni deglutisseut me. Dicuut isti, —
contra quos Dei Ecclesiam defendendam suscepimus, " non putamus imagini, quam
(idoramus, aliquid inesse divinum. Sed tantummodo pro honore ejus, cujus efligies est,
tali earn veneratione adoramus."' Cui respondoo, quia, si Sanctorum imagines hi qui
daemonum cultum reliiiuerant, venerantur, non idola reliijuerunt, sed nomina mutaverunt,
— Si omne lignum schemate crucis factum volunt adorarc, pro eo quod Chrislus in crace
pependit; —
adorentur ergo puellae virgines, (luia virgo peperit Christum, adorentur et
praesepia, quia niox natus in praesepio est reclinatus, adorentur et veteres panni, quia
con'.iauo cum natus est pannis veteribus est involutus, etc. lledite praevaiicatores ad —
I'or, qui recessistis a veritate et diligitis vanitatem, et estis vani facti, qui rursum cruciK-
f,itis Filium Dei, et ostentui habetis, et per hoc catervatim animas miseroiiim socias
•actas daemonum habetis alienando eas per nefanda sacrilegia simulacrorum a cTeatore
;
t.i loq'ieris. Ego enim iter illud nee adprobo nee improbo, quia scio, quod nee omnibus
obest, nee omnibus prodest. Scimus enim, quod non iutellecta evangelica verba Domini
feaUatiiris, u^ii ait b. Apostolo Petro " Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo
:
K-'clt'siam nieam, et tibi dabo claves regni caelorum," propter ista jam dicta Domini
verba imperitum honiiiiura genus pro adcpiirenda vita aeterna, postposita omni si)iritali
"lel'.igeiitia, volunt j)ergere Romam. Si proprietatem verborum Domini subtiiifer con-
s'lieramus, non est ei dictum " Q.uodcun<jue solveris in caelo, erit sohitum et in terra, et
:
qoixh unque iigaveris in caelo, erit ligatum super torram." Ac per hoc sciendum est,
'V'ld tani diu antistitibus Ecclesiae istud niinisterium concessum est, usque dum ipsi
paregrinantur in hoc mortal! corpore cum vero debitum mortis reddiilerint, alii succcdunt
:
loco i|>soruni. ipii eandem obtinent judioiariam potestatem. Audite et hoe insipientes iu
populo, et stulti ali(inando sapite, qui intercessionem Apostoli Romam pergendo quaeritis,
quid contra vos dicat idem saepe dictus b. Augustinus, etc. Proraittente Deo debet
tidelis qnisque credere quanto magis jurante quidem dicere "Si fuerint in medio ejut :
PART II. CHAP. III.—FRANK CHURCH. $ 11. IMAGE CONTROV. 71
Noe, Daniel et Job," i. e., si tantae sanctitatis, tantae justitiae, tantique meriti siiit, quanti
illifuenint, " non liberabunt filium neque filiatn" (Ezech. xiv. 20). Haec idcirco dicit, ut
nemo de nierito vel intercessione Sanctorum confidat, quia nisi eandem fidem, justitiam,
veritatemque teneat, quam illi tenuerunt, per quam illi placuerunt Deo, salvus esse non
poterit. duiuta tua in me objectio est, et displicere tibi dicis, eo quod Domnus Apostoli-
cus iudignatus sit niibi. Hoc dixisti de Paschali Ecclesiae Romanae Episcopo, qui
praeseute jam corruit vita. Apostolicus autem dicitur, quasi Apostoli custos. Certe non
ille diceudus est Apostolicus, qui in cathedra sedet Apostoli, sed qui apostolicura implet
ofScium. De illis enim, qui eum locum tenent, et non implent oHicium, Dominus dixit
" Super cathedram Moysi sederunt Scribae et Pharisaei, etc." (Matth. xxiii. 1, 2.) Comp.
Rudelbach's and Schmidt's treatises cited above, $ 10, note 19. Walch's Ketzerhist. xi.
140. Neander's K. G. iv. 225.
'^ Abbot of Psalmodi in the diocese of Nismes. To him Claudius -dedicated many of
his commentaries, and Theodemir had mentioned to him what approbation they met witli
from the Frank bishops. (See Epist. prefixed to Claudii Comm. in libros Regum, in
Bsdae et Claudii Taur. Opuscula. Bononiae. 1755. fol. p. 7). But subsequently be took
offense at the commentary on the epistles to the Corinthians, Claudii Epist. ad Tiieut-
mirum (1. c. p. 164) Pervenit ad manus meas epistola ex Aquis, regio directa palatio,
:
qualiter tu libnim tractatus mei, quem tibi ante biennium praestiti, in epistolas ad Corin-
thios, Episcoporum judicio atque Optimatum damnandum ad eundem jam dictum palatium
praesentari feceris. Q,uem tractatum ibidem non damnandum, sed scribendum amici mei
non solum hurailiter, sed etiam amabiliter susceperunt. Ignoscat tibi Dominus, testis
vitae meae, et largitor operis mei, qui non timnisti sermonibus detrahere veritatis, et
sedens adversum me loqueris mendacium, etc. On this follovred an epistle of Theodotnii-
in which he designates several opinions of Claudius as errors and against him Claudius
:
—
tyrum frequentare, ubi eorum sacri cineres et sancta corpora cum honore eorum mcritis
. congruo condita habentur, ubique ipsis intervenientibus corporales ac spiritales qwntidie
languores, diviua operante manu et gloria coruscante, copiosissime et praesentissime
sanantur: alii vero resistant, dicentes, Sanctos post obitum nullum adjuvare, nullique
posse intercedendo succurrere, nihil eonim duntaxat scientes, quae in terris gerunlT,
illorumque reliquias nullum alicujus reverentiae gratiam comitari, sicat nee ossa villissima
qaorumlibet animalium reliquarave terram communem.
'* Jonae de Cultu imaginum libb. iii. in Bibl. PP. Lugdun. xiv. 167. (Comp. BTihr, S.
394). In the praefatio Deo dilectissimus Princeps [Ludovicus] inter caetera hoiiitatis
:
suae studia erga divinum cultura amplificandum multiplici modo ferventia, qucndam
Presbytei-um, natione Hispanum, nomine Claudium, qui aliquid temporis in Palatio sao in
Presbyteratus militaverat honore, cui in explanandis SS. Evangeliorum lectionibus qiii»ntu-
lacunque notitia inesse videbatur, ut Italicae plebis (quae magna ex parte a SS. Evangel-
istarum sensibus procul aberat) sacrae doctrinae consultum ferret, Taurinensi praesnlem
sabrogari fecit Ecclesiae. Lib. i. above Q,ui dum super gregem sibi creditum pro viribus
:
—
snperintenderet vidit eum inter caetera, quae emendatione digna gerebat, superstitiosae,
imo perniciosae, imaginum adorationi, qua plurimum nonnulli illarum partium laborant, ex
iuolita consuetudine deditum esse. Unde immoderato et indiscreto zelo succensus non
72 THIRD rERIOD.— DIV. I.— A.D. 7-^0-858.
Bolatn picturas sanctarum rerum gestaruni, quae lion ad adoraiuluni sed s(iluuini')'!u (t^ste
Tlieodemir had been brought to the emperor Lewis, qui ab eo suique palati prudc-jjlissimis
viris examiiiatus justo judicio est repudiatus. On this Jonas received extracts i'rora it
from the emperor for the purpose of refuting them, but at tlie news of Cliiudius's death
abandoned the task. Sed quia, ut relatione veridica didici, non niodo error, do quo agitur,
in discipulorum suorum nientibus reviviscit, quin, potius hacresis Ariaiia pulliilare depre-
henditur, de qua fertur, quaedam monunienta librorum congessissc; et ia armario episcopii —
Bui clandestiiia calliditate reliquisse non sum ausus, quiri
; —
opus, quod praeleriniscram,
enucleatim, discutienduni rcpeterem, etc.
'^ Agobardi Lib. contra eorum superstitioneni, qui picturis etimaginibus SS. adorutionis
obscquium deferendum putant. (Comp. $ 10, note 1',)). It is said c. ''7: Non solum vero
divinum deferre lionorem, quibus non licet, sed et ambitiose honorare Sanctorum moriiorias
ob captandam gloriam popularem, reprehensibile est. Arguit super his Dominus J'liari-
Faeos in Evangelio, teste b. Hieronj'ino, his verbis " Vae vobis, Sc.r;bae et Fharisaei
:
liypocritae, qui aedificatis sepulcra Prophetarum," etc. (Mattli. xxiii. 2!*, 30). C. 23: Si
serpentem aenoum quern Deus fieri praecepit, quoniam errans I'opulus tanniunni idolam
colore coejiit, Ezechias religiosius rex cum magna pietatis laude '•ontrivit mulio religiosius ;
Sanctorum imagines (ipsis quoque Sanctis faveiitibus, qui o'> sui bonorcm cum divinae
religionis contemtu eas adorari more idolorum indignantissin e feruntj onifii gcnere fon-
terendae, ct usque ad pulverein sunt eradendae praese'iim cum i:on illas lieri iJcus
:
sacrilicio cordis contriti et liumiliati. Angeli vel hom'nes snncli amentur, lionoreiitur
caritate, non servitute. Non eis corpus Cliristi offeratar, cum sint lioc el ipsi. Non
[lonamus speni nostram in homine sed in Deo, ne forte redundet in nos illud pr<)(ilielii'uiii
" iMaledictus homo qui confidit in homine," etc. (.Ter. xvii. 5). C. 31 As,'it lioc nimirum :
versutus et callidus humani generis inimicus, ut sub praetextu lionoris Sairctoruiii rursus
idola introducat, rursus per divcrsas efHgies adoretur; ut avertat nos ub .^piritalibus, ad
caroalia vero demcrgat; ac per omnia simus digni ab Aposfolo auilirc " (J insensali, quis
:
vos fascinavit?" etc. C. 35: Flectamus goiiu ifi nomine solius .lenu, quod est super omne
nomen; ne si alteri liunc honorem tribuinius, alieni judiceniur a Deo, et diniittamur
secundum desideria cordis nostri ire in adinventionibus nostris. Tlie verbal aL.rcement of
Claudius and Agobard in several sentences deserves imrticulur nttention. Claudius has,
for example Certe si adoraudi fuissent, vivi putius quam niortui adorandi esse dcbuonnt,
:
i. e , «bi aimilitadiuera Dei habcnt, non nbi pecoruni vel, qiiuil veriua est, lapiJ-np sou
PART II. C^'^P. III.— FRANK CHURCH. $ 12. CREED. 73
§ 12.
G. J. Vossii de Tribus Symbolis (ed. ii. Amstel. 1660. 4) diss. iii. $ 15, ss. Mich. Le ftu-en
Diss, de processione Sp. S. is tlie lirst Damascen. preKxed to the Opi>.
of his dissertatt.
Joh. Damasc. i. 1. J. G. Walchii Hist, controversiae Graecorum Latinorumque de pro-
cessione Spir. S. Jenae. 1751. 8. W.
C. L. Ziegler's Geschichtsentwickelung des Dogma
vom h. Geiste, in his theologischen Abliandl. i. 204.
lignorum, vita, sensu et ratione carentium. Agobard, c. 28, exactly the same, only he
says : Vivi magis quam picti. — Controversy concerning the sanctity of St. Agobard, Act.
SS. Junii ii. 748. Hist. lit. de la France, iv. 571.
" A Roman cardinal priest, Anastasius, was deposed under Leo IV. (Anastasius vita
Leonis), because he had left his parish and remained five years abroad, and did not appear
though he h'-d been cited even by two councils. After the death of this pope, he entered
Rome with the imperial messengers who had been sent to the new election, destroyed the
images in Peter's church (imagines confregit, ignique concremavit Dominique Jesa —
Christi, ejusque semper virginis genitricis iconam bipenni, quod non debuerat, ad ima
dejecit), met with adherents, and by the aid of the legates had almost become pope (1. c.
vita Benedicti III.).
Supported especially by the example of Augustine (de Trinit. iv. 20 Nee possumus
1 :
dicere, quod Sp. S. et a Filio non procedat,neque enim frustra idem Spiritus et Patris et
Filii Spiritus dicitur v. 14. xv. 26 De utroque procedere sic docetur, etc.) and Leo the
; :
—
Great (Epist. xv. ad Turibium, c. 1 Tamquam nee alius sit, qui genuit, alius, qui genitus
:
est, alius, qui de utroque processit). Comp. Wundemann's Gesch. der Glaiilienslehren,
i. 383. Miinscher's Dogmengesch. iii. 500.
2 iii. ann. 589 (ap. Mansi, ix. 981) :— Credimus et in
First appeared at the Concil. Tolet.
Spiritum S. dominum et vivificatorem ex Patre et Filio procedentem etc. In like manner
the Cone. Tolet. viii. ann. 653, Bracar. iii. 675, Tolet. xii. 681, xiii. 683, xv. 688, xvii. 694.
The Cone. Tolet. iii. c. 2, had also decreed ut per omnes Ecclesias Hispauiae secundum —
formam orieutalium Ecclesiarum, Concilii Constantinopolitani — symbolum fidei recitetur,
Felicis haeretici sub gloriosissimo Carolo Francorum Rectore damnati, idem Symbolum
latius et crebrius iu Missarum coepit officiis iterari. Paulinus Patr. Aquilejensis ia Concil.
Forojuliensi, ami. 791 (ap. Mansi, xiii. 829) expresses himself violently indeed against
additions to the creed, but what he thereby understands, see in p. 836 : Addere vel minuere
est subdole contra sacrosanctum corum sensum, alitor quam illi, callida tergiversationc
diversa sentire. Explanatory additions therefore he does not include. Si rccenseatur
Nicaeni symboli series veneranda, nihil aliud de Spiritu S. in ea nisi hoc raodo rcperiri
potcrit promulgatum et iu Sanctum, inquiunt, Spiritum
: —
Supple vcrunt tameu [el. Patresj
quasi exponendo eorum sensum, et in Spiritum S. confitentur se credere, Dominum et
vivificatorem, ex Patre procedentem. —
Sed ct postmodum propter eos videlicet haereticos,
qui susurrant Spiritum S. solius esse Pati-is et a solo procedere Patre, additum est Q.ui ex :
Patre Filioque procedit. Et tamen non sunt hi SS. Patres culpandi, quasi addidissent
aliquid vel minuissent de fide cccxviii. Patram, quia non contra eorum sensum diversa
sensemnt, sed immaculatum coram intellectum sanis nioribus supplere studuerant, etc.
Ziegler, p. 211, is wrong in supposing that here there is any i-ejection of the addition; the
reading in the symbol inserted among the Synodical Acts, p. 842 Qui ex Patre Filioque :
that belongs to Caesarius Arelat. about 520, is a mere conjecture. The Expositio fide:
it
catholicae Fortunati, published by Muratori Anecdota, ii. 212, can not be from Venantius
Fortunat'js, about 560, sinceit presupposes the Symb. Quicunque as a confession of faith
lica sanctae Trinitatis et oratio dominica atquc Symbolura fide omnibus praedicetur ct
tradatur) the fides cath. b. Trin. is this symbol, which characterizes itself at the beginnic^'j
and end as fides catholica. It is most likely that we should seek for the origin of it in
Spain. The councils of Toledo all begin with a confession of fuitii, jcver*! with the
unaltered Nicene creed ; others enlarge it, especially in the articles rcspeclins the Trinity
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 13. ADOPTIAN CONTR. 75
§ 13.
ADOPTIAN CONTROVERSY.
Chr. G. F. Walchii Hist. Adoptianorum. Gottiug. 1755. 8. Frobenii Diss, liist. de haeresi
Elipaiidi et Felicia, in his 0pp. Alcuini, i. ii. 923. Walcb's Ketzerhist. ix.667. Nean-
der, iii. 314.
and incarnation of Christ, just in the dialectic manner of the Symb. Cluicunque, and
coincide in single sentences with it, without, however, being dependent on it. So Cone.
Tolet. iv. ann. 633, c. 1, vi. ann. 638, c. 1, xi. ann. 675, praef. (a similar dialectic develop-
ment respecting the incarnation Cone. Tolet. xiv. ann. 684, c. 8). Hence that
is in the
symbol appears to have been formed after these patterns, in the seventh and eighth cen-
turies, in Spain, and from thence to have been transferred to France toward the end of
the eighth. Even the old appellation, fides Athanasii, which was afterward misunder-
stood, as ifAthanasius were the author, points to Spain. For the catholic faith could only
at firsthave been designated by the Arians as fides Athanasii, in opposition to fides Arii,
as their creed was named by opponents and ; in Spain, the party of Arius continued the
longest opposed to that of Athanasius.
8 On the disputes of the monks at Jerusalem, Baluzii Miscellan. vii. 14. Collatio cum
Papa Romae a legatis habita, et Epist. Caroli Imp. ad Leonem P. III. utraqne a Smaragdo
Abb. edita (ap. Mansi, xiv. 17, ss.). Anastasii vita xcviii. Leonis III. (ap. Muratori, p.
208) Hie vero pro amore
: et cantela ortliodoxae fidei fecit in basilica S. Petri scuta
argentea duo, scripta utraque Symbolc, unum quidem Uteris Graecis, et aliud Latinis, etc.
The same is also related by Photius Epist. ad Patriarcham Aquilej. in Combetisii Auc-
tario noviss. i. 529, and Petrus Lomb. Sentent. lib. i. diss. xi. (in quo quidem symbolo in
processione Spiritus solus commemoratur Pater his verbis : et in Spir. S. dominum et vivi-
ficatorem ex Patre procedentem).
1 fidei, which is found in the preface
Cone. Tolet. ann. 675, in the confessio Hie etiani :
natura. Etiani quadam adoptione filius et Christus, sed secundum carnem. Isidurus
Hispaleusis Originn. s. Etymologg. lib. vii. c. 2: Unigenitus autem vocatur secundum
Divinitatis excellentiam, quia sine fratribus Primogenitus secundum susccptionera
:
homiuis, in qua per adoptionem gratiae fratres habere dignatus est, do quibus esset
primogenitus. Authorities of the Adoptians enumerated in the Epist. Episeoporura
Hispan. ad Episc. Galliae, and in the Epist. Elipandi ad Alcuinum (see notes 3 and 11),
Ambrose, Hilary, Jerome, Augustine, Isidore of Spain, mostly inapplicable. At the
close: Item praedecessores nostri Eugenius, Ildephonsas, Jalianns, Toletanae antistites,
7G THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
tion, that Christ, as God, was the natural, und, as man, the
adopted, son of God.^ Having been long contested in Spain,*
passlonem, dum suo non indulsit corpori, nostro demum — pcpercit." — Item
in Missa de
Ascejisioiie Domini " Hodie Salvator noster post adoptionem caniis sedem repetit Deita-
:
tis." Item in Missa defunctorum " duos fecisti adoptiouis participes, jubeas liereditatis
:
tuae esse consortes." These passages are actually found in the Liturgia Mozarabica ed.
Alex. Lesle. Romae. 1755. 4. The passage of Hilarius de Trinit. ii. c. 29, has become
critically remarkable: Parit virgo partus a Deo est.
: Infans vagit laudantes angeli
:
—
Nos confitemur et credimus, Deum Dei filium ante omnia tempera sine initio ex Patre
—
gcnitum non adoptione sed genere, neque gratia sed natura: pro salute vero humatii —
generis, in line temporis ex ilia intima et inett'abili Patris substantia egrediens, et a Palru
non recedens, hujus mundi inlima peteus, ad publicum humani generis af)parens, invisi-
bills visibile corpus adsumens de virgine, ineff'abiliter per Integra virginaliaMatris enixus :
utique in carnis adoptione, non similes ei in Divinitate. For the Filius unigenitus were
quoted Ps. ex. 4 (Ex utero ante Lucifcrum genui te) xliv. 2; Jes. xlv. 23; Prov. viii. 25;
;
for the Filius primogcnitus et adoptivus Deut. xviii. 15 (Prophetam suscitabit Duminus
Dcus de fratribus vestris). Matth. xvii. 5; Ps. Ixxxix. 27, ss. Ps. ii. 8: Jes. xlv. 2, ;;
;
Mich. vi. 7, etc. Cap. 10 (Credimus) in uno eodemque Dei et liominis Filio in una j)er
:
sona duabus quoque naturis plenis atque perfectis, Dei et liominis, domini et servi, visi-
;
oilis atque invisibilis, tribus quoque substantiis, verbi scilicet, animae et carnis. Felix —
(ap. Alcuin. contra Felicem lib. iv. e. 2) Secundo autem modo nuncupative Deus dii.-itr.r,
:
sicut superias dictum est de Sanctis praedicatoribus, de quibus Salvator Judaeis ail: Si
enira illos dixit deos, ad quos Dei sermo factus (Jo. x. 35) qui tameu non natura ut Deus,
:
sed per Dei gratiam ab eo, qui verus est Dcus, deificati dii sunt sub illo vocnti in hoc :
quippe ordine Dei Filius dominus et redemtor noster juxta humanitatcm, sicut in natura
Ita et in nomine, quamvis excellentius cunctis electis, verissime tamcn cum illis com-
municat, sicut et in caeteris omnibus, i. e., in praedestinatione, in electione, in gratia, in
susceptione, in adsumtione nominis servi at(iue api)licatione, seu caetera. his similia, ut
idem qui essentialiter cum Patre et Spiritu Sancto in unitatc Deitatis venis est Deus,
ipse in forma humanilatis cum electis suis per adoptionis gratiam deiHcatus fierot, et nun-
cupative Deus.
* First contradicted by Bcatus and Eutlierius. Eli[mndi Ep. ad Fidelem Abbatcm, A.D.
PART li. C7HAP. III.— FRANK CHURCH. ^ 13. ADOPTIAN CONTR. 77
785 (preserved in the following answer, best edited in Alcuiui 0pp. ed. Froban. ii. 537).
On the other side, Beati et Etherii adv. Elipandum libb. ii. (in Canasii Lect. antt. ed.
Basnage, ii. i. 269, and ap. Gallandius, xiii. 290, but might still be con-ected from Codd.
Tolctanis : cf. Gregor. Majans in Alcuini 0pp. ed. Froben. ii. 592, ss.) — Hadriani P. I.
Epist. ad Episcopos per uuiversam Spaniam commorantes in the Cod. Carol, no. 97, ap.
Mansi, xii. 814. Doubts of the genuineness, Walch's Ketzerhist. Bd. ix. 747.
* In the Acts of the Synod of Narbonne, a.d. 788 (ed. Baluz. ad de Marca Concord. Sac.
et Imp. lib. vi. c. 25, ap. Mansi, xiii. 821), the introduction and the signatures, which have
reference to this subject, are perhaps spurious. Walch, ix. 687, 749. Concerning the
transactions at the Synod of Ratisbon and in Rome see the accounts Alcuinus adv. Eli- :
panihim, lib. c. 16. Acta Cone. Rom. ann. 799 (ap. Mansi, xiii. 1031), and all the Frank
annals.
s Epist. Episcop. Hispaniae ad Carol. M. (pi-ini. ed. H. Florez in Espanna sagrada v.
5.")8. Walch Hist. Adopt, p. 154. With emendations in 0pp. Alcuini ed. Froben. ii. 567).
Epiat. Episcop. Hispaniae ad Episc. Galliae, Aquitan. et Austriae (1. c. p. 568, ss.).
' Acta Cone. Francofordensis (ap. Mansi, xiii. 863). To this belong Epist. Hadriani P.
I. ad Episc. Hispaniae Episcoporum Italiae contra Elipandum or Paullini
(p. 865), libellus
(prim. ed. Froben. in 0pp. Alcuini, i. ii.759, ss.) and Epist. ad Felicem (1. c. p. 783, ss.).
Against the latter, Felicis libellus contra Alcuinum, of which remain only fragments in
the works written against it. Of this work Alcuini Epist. 68, ad doranum Regem Hujus :
vero libri, vel magis erroris responsio multa diligentia et pluribus adjutoribus est consider-
anda. Ego solus non sufficio ad responsionem. Praevideat vero tua sancta Pictas huic
operi tam arduo et necessario adjutores idoneos, etc. Ejusd. Epist. 69, ad eund.: De li-
hello vero Infelicis.non magistri sed subversoris, placet mihi valde, quod vestra sanctis-
sima Voluntas et Devotio habet curam respondendi ad defonsionem fidei catholicae. Sed
obsecro, si vestrae placeat Pietati, ut exemplarium illius libelli domno dirigatur Apostolico,
aliud quoque Paullino Patriarchae, similiter Richbono, et Teudulfo Episcopis, doctoribus
et magistris, ut singuli pro se respondeant. Flaccus vero tuus tecum laborat in reddenda
ratione catholicae fidei. Tantum detur ei spatium, ut quiete et diligenter liccat illi cum
pueris suis considerare Patrum sensus;quid unusquisque diceret de senteutiis, quas posuit
praefatus subversor in suo libello. Et tempore praefinito a vobis ferantur vestrae auctori-
tatisingulorum responsa. This was followed by the Cone. Roman ann. 799, at which
Leo in. pronounces an anathema against Felix, ap. Mansi, xiii. 1029. Works written
against it by Paullinus Aquilej. libb. iii. adv. Felicem Orgelitanuni (best in Paullini 0pp.
ed. J. F. Madrissi. Venet. 1737. p. 95, ss.) and Alcuini libb. vii. adv. Felicem (ed. Froben.
i. ii. 783), first appeared after the synod of Aix-la-Chapelle.
' The greatest reproach against the Adoptians was constantly that of Nestorianism.
For example, Alc;iw .i .-''r^ Felicem, lib. i. c. 11 Sicut Nestoriana impietas in duas :
eum div'.i : -lij?, \z,'"-a jripriura, alterrfm adoptivum. Si vero Christus est proprius
Filius Dei ir"r.r.-s r.\ di'.opcivus : ergo est alter et alter. Similiter si in divinitate Deus
78 TIIIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-838.
into oblivion.'^
verus est, et in humanitate Deus nuncupativus, alter et alter est, ct nuUatcnus sic sentien-
tes potestis vobis evitare impietatein Nestorianac doctrinae : quia quern
duas per- ille in
Eonas dividit propter duas naturas, hiinc vos dividitis in duos filios, et in duos Deos per
adoptionis nomen et nuncupationis. Lib. iv. c. 5 Nam si duas personas in uno Christo
:
propter apertam blasphemiam timeas fateri, tamen omnia, quae duabus personis inesse
necesse est, in tua confessioiio confirmare non metuis. On the other hand, lib. ii. c. 12 :
Adsumsit namquc sibi Dei Filius camem ex Virgine, et non amisit proprietatem, quam
•
nbuit in Filii nomine sed quamquam duas habuisset post nativitatcm ex Virgine natu-
:
ras, tamen unam proprietatem iu Filii persona firniiter tenuit. Acccssit humanitas in
unitatem personae Filii Dei, et mansit eadem proprietas in duabus naturis in Filii nomine,
.^uae ante fuit in una substantia. In adsumtione nanique carnis a Deo persona perit
hominis, non natura. In nobis est persona adoptionis, non in Filio Dei quia singulariter :
ille unus homo ex Deo conceptus et in Deum adsumtus habet proprietatem Filius Dei
tum errorem suum in conspectu Concilii edidit, et eis, qui in ipso errorc ci dudum consen-
tientes fuerant, direxit (ap. Mansi, xiii. 1035, ss., and iu Alcuini 0pp. ed. Froben. i. ii. 917,
ss.), and Alcuinus adv. Elipandum, lib. i. c. 16.
" First Epist. Alcuini ad Elipandum {0pp. ed. Froben. i. ii. 863) and Epist. Elipandi
ad Alcuinum (ib. p. 868), both a.d. 799. The latter begins Reverendissimo fratri Albino
:
Diacono, non Christi ministro, sed Antiphrasii Beati foetidissimi discipulo, tempore gloriosi
Principis in finibus Austriae exorto, novo Airio, sanctorum vcnerabilium Patram Ambrosii,
Augustini, Isidori, Hicronymi doctriuis contrario, si se converterit ab erroro viae suae, a
Domino aeternam salutem et si noluerit, aeteruam damnalioncm. After this Alcuini adv.
:
1160) (Walch Hist. Adoptianorum, p. 017. Comp. Cramers Forts, v. Bossuet's Welt-
gesch. vii. 43). Duns Scotus (1300) and Durandus a S. Porciano (1320) allow the expres-
sion Filius adoptivus in a certain sense to Christ (Walch, 1. c. p. 253), — In modem times,
the Adoptians have been defended among the Catholics, particularly by the Jesuit Gabr.
Vasquez. Commentar. in Thomam (Ingolst. 1606. fol.) in P. iii. diss. 60, c. 7; among the
Protestants, by G. Calixtus (a Helmstadt programme of 1643, reprinted in his de Persona
Christi dissertationum fasciculus ed. F. U. Calixtus. Helmst. 1663. p. 96), and others
(Walch, 1. c. p. 256, SB.).
PART II. CHAP. III.— FRAlSfK CHURCH. $.14. PASCH. RADBERT. 79
§ 14.
'
The views of the time immediately preceding Radbert (Bede, Alcuiii, Charlemagne)
see in Cramer's continuation of Bossaet, v. i. 222. Miinscher's Lehrb. d. Dogmengesch.
von V. Colhi, ii. i. 223.
2 See Vol. I. Div. II. § 101, note 15.
^ Concerning him see Hist. lit. de la France, v. 287. Bihr's Gesch. d. ro"i. lit. iiu
karoling. Zeitalter, S. 462. — Opera (among which the Commentar. in Evang. Matthaei,
lib. xi. is stillworthy of notice) ed. J. Sirniond. Paris. 1618. fol., and afterward in Bibl.
PP. Lugd. xiv. 3.52, ss.
* Pasch. Radb. lib. de Corpore et Sanguine Domini, 831, dedicated to Marinus, abbot of
New Corvey in a second edition, 844, presented to Charles the Bald. The earliest printed
:
editions (prim. ed. Hiob. Gastius. Hagenoae. 1528. 4) are mutilated. The first genuine
edition ed. Nicol. Mameranus. Colon. 1550. 8. Afterward many editions; the best in
Edm. Martene et Ursini Durand Veterum script, et Monument, amplissima collectio, ix.
367. Cf. Hist. lit. de laFr. v. 294. —
Cap. 1 Patet igitur quod nihil extra vel contra Dei
:
velle potest, sed cedunt illi omnia omnino. Et ideo nullus moveatur de hoc corpore Christi
et sanguine, quod in mysterio vera sit caro et verus sit sanguis, duni sic voluit ille qui
creavit. Omnia enim quaecunque voluit fecit in caelo et in terra (Ps. cxxxv. 6) et quia :
voluit, licet in figura panis et vini maneat, haec sic esse omnino, nihilque aliud quam caro
Christi et sanguis post consecrationem credenda sunt unde ipsa Veritas ad discipulos : :
" Haec, inquit, caro mea est pro mundi vita :" et ut mirabilius loquar, non alia plane, quam
quae nata est de Maria, et passa in cruce et resurrexit de sepulcro. Cap. 4 Sed quia :
Christum vorari fas dentibus non est, voluit in mysterio hunc panem et vinum vere carnem
suam et sanguiuem consecratione Spiritus Saucti potentialiter creari, creando vero quo-
tidie pro mundi vita mystice immolari, ut sicut de Virgine per Spiritum vera caro sine
coitu creatur, ita per eundem ex substantia panis ac vini mystice idem Christi corpus et
sanguis consecretur de qua videlicet came et sanguine: "Amen, amen," inquit, dico
:
vobis, nisi manducaveritis camem filii hominis, etc." (Jo. vi. 53). Si camera illam vere —
credis de Maria virgine in utero sine semine potestate Sp. S. creatam, ut Verbum caro
fieret vere crede, et hoc, quod conficitur in verbo Christi per Sp. S., corpus ipsius esse ex
;
—
Virgine, potentia divinitatis contra naturam ultra nostrae rationis capacitatem efficaciter
operatur. Cap. 8 Substantia panis et vini in Christi carnem et sanguinem efScaciter in-
:
terius commutatur. Cap. 14 Examples, quod haec mystica corporis et sanguinis sacra-
:
—
menta visibili specie in agni formam aut in camis et sanguinis colorem monstrata sint,
ur tamquara puenilus jacens super altare, etc. Cap. 20: Non modo caro aut sang^uis
80 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-8.18.
Christi in nosti'am convertuntur camera aut sauguinem, vcrum nos a camalibus elevant
et spiritales efficiunt. Hoc sane Deo natum est, et non quod ex
nutriunt in nobis, quod ex
came et san^iine. — Frivolum est ergo — iu hoc mysterio cogitare de stcrcore, ne coniniis-
ccatur in digestionc alterius cibi. Donique ubi spiritalis esca et potus sumitur, et Spiiitus
S. per eum in liominc operatur, ut si quid iu nobis carnalo adhuc est, traiisferatur in spi-
ritual, et iiat homo spiritalis. Sirmond confesses at
quid commixtionis habere poterit?
.east, in his Genuinuni Eeclesiae catholicac sensum ita primus explicuit,
Vita Faschacii :
ut viam caeteris aperuerit, qui de eoJeni argumento multa postoa scripscrunt. Of. His-
toire de reucharistie par Matth. Larroque. Amst. 1669. 4. p. 357. H. Renter de Errori-
bus, qui aetate media doctriuani Christ, de s. Eucharistia turpavcrunt. Berol. 1840. 8. p.
26. It is surprising that Dr. A. Ebrard (das Dogma vom heil. Abendmal u. s. Geschichte,
Bd. 1. Frankf. a M. 1845, S. 406) iinds in Paschasius not a substantial transfonnation,
but only the doctrine that bread and wine became the body and blood of Christ, according
to poteutia (potentially).
Rab. M. Epist. ad Heribaldum Antissidorensem Episc. (written 853) cap. 33. Regi-
*
nonis Abb. libb. ii. de Ecclesiast. disciplinis, cd. Baluzius p. 516, the passage con'ected by
MSS. in Mabillonii Iter Germ, in his Vett. analectis ed. ii. p. 17) " Q.uod autcm iiiterro- :
" Omne quod intrat iu os, in ventrem vadit, ct in secessum emittitur" (Matth. xv. )7)
Sacramentum ergo corporis et sanguinis Domini ex rebus visibllibus et coi-jjoralibns
conficitur, sed invisibilem tam corporis quam animae efficit sanctiiicationcm ct salutem.
Q.uae est enim ratio, ut hoc, quod stomacho digeritur, et iu secessum emittitur, iterum in
Btatum pristinum redeat, cum nullus hoc unquam iieri assenicrit. Nam (juidam nuper do
ipso Sacramento corporis et sanguinis Domini non rite sentientes dixerunt, hoc ipsum
esse corpus et sanguinem Domini, quod de Maria Virginc natum est, et in quo ipse
Dominus passus est in cruce, et resurrexit de sepulcro. Cui errori quantum potuimas, ad
Eigilum Abbatem scribentes, de corpore ipso quid vere credendum sit aperuimus. This
epistle to Eigilus, abbot of Priim, is lost. Mabillon supposes it to be the Dicta cujusdam
sapientis de corpore et sanguine Domini adv. Radbertum, edited by him from a Cod.
Gemblac. (Act. SS. Ord. Bened. saec. iv. ii. 591). Comp. the praef. ad h. torn. no. 57-60.
See on the other hand, v. Colin on Miinscher's Leb.rbuch d. Dogmengesch. ii. i. 229. Cf. —
Rab. Maur. de Institutione clericorura, lib. i. c. 31 (ap. Hittorp, p. 324) Maluit enim :
Dominus corporis et sanguinis sui sacramenta fidelium ore percipi, et in pastum eorum
redigi, ut per visibile opus invisibilis ostcnderetur effectus. Sicut enim cibus matcrialis
forinsecus uutrit corpus et vegetat, ita ctiam verbum Dei intus animam uutrit et roborat.
— aliud est sacramentum, aliud virtus sacramenti. Sacramentum enim ore percipitur,
virtute sacramenti interior homo satiatur sacramentum iu alimentum corporis redigitur,
:
virtute autem sacramenti aeterna vita adipiscitur. Q,uia panis corpus confirmat, ideo ille
corpus Christi congruentur nuncupatur, vinam autem, quia sanguinem operatur in carne,
ideo ad sanguinem Christi refertur liaec autem dum sunt visibilia, sanctificata tameu
:
per Spiritum S., in sacramentum divini corporis traiiseunt. Lib. iii. c. 13. Among the
examples of oratio figurata "Nisi manducavcriiis," inquit, "carnem filii hominis," etc.
:
(Jo. vi. 53.)Facinus vel flagitium videtur jubere. Figurata ergo est, praecipiens iias-
eioni Domini esse communicandum et suaviter atque utiliter recolendum in memoria,
:
quod pro nobis caro ejus crucifixa et vulncrata sit (taken word for word from Aagustlu. de
Doctr. Christ, iii. c. 16).
' Ratr. de Corpore et Sang. Domini liber ad Carol. R. ,] rim. kI. cuta [.ratf. Leoiiis
Judae. Colon. 1532. 9, frequently published in the original niii in traUbl'itNus. esjiccially
by the Reformed; best by Jac. Boileau. Paris. 1712. :n 'iS.) viaod in Fcclesia o'x>
mysterio fiat utrum aliquid secreti contineat, quod oculis fidei solum-
an in veritate? i. e.,
qui per sacerdotis ministerium Christi corpus efBcitur, aliud exterius humanis sensibus
ostendit, et aliud interius fidelium mentibus clamat. Exterius quidem panis, quod ante
fuerat, forma praetenditur, color ostenditur, sapor accipitur : ast interius longe aliud, mut-
toque pretiosius multoque excellentius intimatur, quia caeleste, quia divinum, i. e., corpus
Christi ostenditur, quod non sensibus carnis, sed animi fidelis coutuitu vel adspicitur vel
accipitur, vel comeditur. § 2 Haec ita esse dum nemo potest abnegare, claret, quia
:
panis ille vinumque figurate Christi corpus et sanguis exsistit. — Nam si secundum quos-
dam totum in veritate conspiciatur; nihil hie fides operatur,
figurate nihil hie accipiatur, sed
quoniam nihil spirituale geratur: sed quicquid illud est, totum secundum corpus accipitur.
— At quia confitentur et corpus et sanguinem Christi esse, nee hoc esse potuisse, nisi facta
in melius commutatione neque ista commutatio corporaliter, sed spiritualiter facta sit
;
necesse est, ut jam figurate facta esse dicatur, quoniam sub velamento corporei panis
corporeique vini spirituale corpus Christi spiritualisque sanguis exsistit. Non quod duarum
sint exsistentiae rerum inter se diversarum, corporis videlicet et spiritus verum una :
eademque secundum aliud species panis et vini consistit, secundum aliud autem corpus
res
et sanguis Christi. Secundum namque, quod utrumque corporaliter contingitur, species
sunt creaturae coi-porea, secundum potentiam vero, quod spiritualiter factae sunt, mysteria
sunt corporis et sanguinis Christi. Consideremus fontem sacri baptism atis, qui fons vitae
non immerito nuncupatur, —
si consideretur solummodo, quod corporeus aspicit sensus,
vero quod creduntur, animas pascunt in aeternam victuras, ipsa immortalia. To the
second question: Ait enim (Ambrosius) "in illo sacramento Christus est;" non enim
:
ait : —
" ille panis et illud vinum Christus est.'' Est quidem corpus Christi, sed non cor
porale sed spirituale ; non corporalis sed spirirualis. Corpus
est sanguis Christi, sed —
Christi, quod mortuum est immortale factum, jam non moritur, aetemum
et resurrexit et —
est nee jam passibile. Hoc autem, quod in Ecclesia celebratur, teraporale est, non aeter-
nura, corruptibile est non iucorruptum, —
quodsi non sunt idem, quomodo verum corpus
Christi dicitur et verus sanguis? —
De vero corpore Christi dicitur, quod sit verus Deus et
verus homo, qui in fine saeculi ex Maria virgine genitus. Haec autem dum de corpore
Christi, quod in Ecclesia per mysterium geritur, dici non possunt, secundum quendara
modum corpus Christi esse cognoscitur. Et modus iste in figura est et imagine, ut Veritas
res ipsa sentiatur. In orationibus, quae post mysterium sanguinis corporisque Christi
dicuntur, et a populo respoudetur amen, sic sacerdotis voce dicitur " Pignus aeternae :
nunc specie gerimus, rerum veritate, capiamus." Dicit quod specie gerantur ista, non
veritate, per similitudinem, non per ipsius rei manifestationem. Diflterunt autem
i. e.,
noscitur. Et hoc corpus pignus est et species, illud vero ipsa Veritas.— Videmus itaque
molta differentia separari mysterium sanguinis et corporis Christi, quod nunc a fidelibus
VOL. II. 6
82 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
niously to John Scot us,'' declared against it; and the most
distinguished theologians of this period firmly adiiered to the
Augustiuian view,^ so that Paschasius saw that he was called
sumitur in Ecclesia, et illud quod uatum est de Maria virginc, quod passum, quod sepultum,
quod resuiTexit, quod caelos ascendit, quod ad dcxtcram Patri.s sedet. Docemur a Salva-
tore iiec non a S. Paulo Apostolo, quod iste panis et iste sanguis, qui super altare ponitnr,
in figuram sive memoriam doniiuicae mortis pouatur, ut quod gestnm est in praetcrito,
praosenti rcvocet memoriae, ut illius passionis memores eiiecti, per earn efficiainur divini
muneris consortes, per quam sumus a morte liberati. Cognoscentes, quod ubi perveneri-
raus ad visioncm Christi, talibus non opus liabobimus iiistruraentis, quibus admoueamnr
(•tc. —The older Catholic theologians universally considered this work as heretical, and
believed that it had been in part interpolated by Protestants. Hence it stands in the
Index libr. prohibit, of 1559. De endeavored to show that it was
Sainte Boeuve first
('atholic, in which opinion he was followed particularly by Jo. Mabillon Act. SS. Ord.
Bened. sacc. iv. P. ii. pracf. p. 44, and Ann. Bened. lib. xxxv. $ 40, and J. Boileau in his
edition.
' All the writers of the next succeeding centuries speak either of a work of Ratramnus,
or of John Scotus, on the Lord's Supper; those who mention the one say nothing of the
other. All the citations suit the only extant one, which in Codd. is attiibutcd to Ratram-
nus. Afterward, indeed, both works were spoken of together as distinct, and that of Scotus
declared to be Marca (Epist. ad d'Acherium, in the Spicileg. iii. 852, ed. 2
lost. P. de
of the latter,) first asserted correctly, that the alleged two works were only one and the
same, but he attributed it to the heterodox Scotus, in order to weaken its importance.
But this author has quite another doctrine respecting the Supper, de Divis. naturae, ii. 11,
V. .18 comp. Ebrard's Dogma vom hell. Abendmal, S. 420. The identity of both writings,
;
and, at the same time, that Ratramnus was the author, is shown by F.W. Laufs iJber die
fur verloren gehaltene Schrilt des Johannes Scotus von der Eucharistie, in the Theol.
.Studien u. Kritiken.Bd. 1 (1828), Heft 4, S. 75.5, ss. Gfrorer's (K. G. iii. ii. 921) objections
may be set aside by the consideration, that the work of Ratramnus, as having been
directed against his abbot, was doubtless circulated anonymously at first, and that there-
fore even contemporaries as Hincmar (de Praedest. c. 31) and Adrevaldus (de Corporc et
Sanguine Christi contra incptias Jo. Scoti, ap. d'Achery, i. 150, a fragment, but which
may have been intended to oppose the eucharistie opinions of the book de Divis. naturae)
might have erroneously regarded John Scotu.s as the author, because in such cases he was
often interrogated by Charles the Bald.
8 For example Walafrid. Strabo de Rebus eccles. c. 16: (Christus) corporis et sanguinis
sui sacramenta in panis et vini substantia eisdem discipulis tradidit, et ea in commemora-
tionem sanctissimae suae i)assionis celebrare perdocuit. C. 17: Illius unitatis perfectae,
c|uam cum capite nostro jam spe, postea re, tenebimus, pignora. Christiani Druthmar
Expos, in Matth. xxvi. 26, ss. (Bibl. PP. Lugd. xv. 165): Dedit discipulis sacramentum
—
corporis sui ut memores illius facti semper hoc in figura faccrent, quod pro cis acturus
erat, et hujus caritatis non obliviscerentur. " Hoc est corpis meum," i. e., in sacramcnto
(Sixt. Senensis Bibl. sanct. lib. vi. p. 158, would read after a Cod. Lugd.: hoc est vere in
—
Sacramento subsistens). Vinum et laetilicat et sanguinem auget. Et idcirco non inconve-
—
nienter sanguis Christi per hoc figuratur. Sicut denique si aliquis peregrc proficiscens di-
lectoribus suis quoddam vinculum dilectionis reliu(iuit, eo tenorc, ut omni die haec agant, ut
non obliviscantur ita Deus praecepit agi a nobis, transferens spiritualiter (Sixt. Sen.
illius :
I. would have the word spiritualiter left out) corpus in panem, vinum in sanguinem, ut
c.
per haec duo memorcmus, (juae fecit pro nobis, etc. (That the edition by J. Wimpheling.
Strasb. 1514, really exists, and has the common text, see Cave, ii. 2.^), Hist. lit. dc la Fr.
V. 89, J. G. Schelhorn Amoenitates hist. eccl. et literariae, i. 823.) Florus Mngister de Ex-
positione Missae (for the first time complete in Martene et Durand Aniplissima Collect.
t. ix. p. 577, ss.), c. 4 Hiijus sacrificii caro et sanguis ante adventum Christi per victimas
:
censum Christi per sacramentum raemoria celebratur. Idem adv. Amalarium (ibid. p. C41
ss.), c. 9 : Prorsus panis ille sacrosanctae oblationis corpus est Christi, non materio vel
specie visibili, sed virtute ct potentia spirituali. —Simplex e frugibus panis conhcitnr,
simplex e botris vinum liquatur, accedit ad haec offerentis Ecclesiae fides, accedit mys-
ticae precis consecratio, accedit divinae virtutis infusio sicque miro et ineflabili modo,
:
quod est nataraliter ex germine ten-eiio panis et vinum, efficitar spiritualiter corpus
Christi, i. e., vitae et saliitis nostrae mysterium, in quo aliud oculis corporis, aliud fidei
videmus obtentu [leg. obtuitu], nee id tantum, quod ore percipimus, sed quod mente
—
credimus, libanius. Mentis ergo est cibus iste, non ventris, non coiTumpitur, sed pennr.-
iiet in vitam aeternam. — —
Corpus igitur Christi non est in specie visibili, sed in virtuto
spirituali, etc.
» Exposit. in Matth. lib. xii. ad Matth. xxvi. 26. (Bibl. PP. Lugd. xiv. G68) Audiant :
qui volunt extenuare hoc vcrbum corporis, quod non sit vera caro Christi, quae nunc in
Sacramento celebratur in Ecclesia Christi, neque verus sanguis ejus, nescio quid voleiUes
plaudere aut fingere, quasi quaedam virtus sit carnis et sanguinis in eo tantummodo
—
Sacramento. Miror, quid velint nunc quidam dicere, non in re esse veritatem carnis
Christi vel sanguinis sed in Sacramento virtutem quandam carnis et non carncm, virtu-
:
tern fore sanguinis et non sangainem, figuram et non veritatem, urabrana et non corpus —
Haec idcirco prolixius dixerim et expressius, quia audivi quosdam me reprehendere,
quasi ego in eo libro, queni de sacramcntis Christi ediderara, aliquid his dictis (namely,
Hoc est corpus m. etc.) plus tribuere voluerim aut aliud, quam ipsa Veritas repromittit,
etc. Ejusd. Epist. de Corpore et Sanguine Domini ad Frudegardum (1. c. p. 754): Cluaeris
de re, ex qua multi dubitant. duam si forte ad plenum intelliguut, utique credere debu-
erant verba Salvatoris, quia non mentitur verax Deus, cum ait nisi manducaveritis car- :
— —
ncm filii hominis, non habebitis vitam. Cum ait hoc est corpus meum vel caro nif a,
:
BeQ hie est sanguis meus, non aliam puto insiuuasse, quam propriam ct quae nata est dc
Maria virgine, ct pcpendit in cruce, neque sanguinem alium, quam qui profusus est in
crace, et tunc erat in proprio corpore. — Alius auteni qualitercunque intelligitur, si alius
osset sanguis, et alia esset caro in hoc mysterio, non in eo esset remissio pcccatorum
Then he enters particularly on a consideration of several passages in Augustine, which
Fnidegard had 'adduced against him.
'" Especially Haimonis Tract, de Corp. et Sang. Dom. or rather a fragment of a com-
mentary on the first epistle to the Corinthians (in d'Achei-y Spicileg. i. 42), and Hincmari
Ep. ad Carol. Calv. de Cavendis vitiis et virtutibus exercendis, c. 13.
" Pasch. Radb. Opusc. de partu Virginis addressed to a venerabilis matrona Christi
una cum sacris virgiuibus Vesonae monastice degentibus (in d'Achery Spicil. i. 44)
Dicuut enim (namely^ his ojjposers), non aliter b. virginem Mariam parere potuisse,
neque aliter debuisse, quam communi lege naturae, et sicut mos est omnium feminarum,
ut vera nativitas Christi dlci possit. —Non dico, quod dicaut, virgiuitatem amisisse, quae
nesciens virum virgo concepit, virgo peperit et virgo permansit sed quia idipsum, quod :
coufitentur, [negant, dum dicunt, earn communi lege naturae puerperam filium edidisse.
Quod si quod absit, Maria virgo non est, Christus sub
ita est, ut astruunt et affirmant,
maledicto natus est, irae filius —
de carne peccati, etc. Nam et ipsa lex naturae, sub qua
nunc mulieres concipiunt et pariunt, ut ita dicam, vere non est lex naturae quodamraodo,
—
eed maledictiouis et culpae. Ideo sicut (Christus) clausis visceribus jure creditur con-
84 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 72fi- 858.
§ 15.
CONTROVERSY OF GOTTSCHALK.
est, et quorundam non contemnenda cognovimus relatione, quod per Germaniae partes
serpens antiquus perfidiae novae venena diffuudat, et catbolicam super nativitate Salva-
toris fidem, nescio qua fraudis subtilitatc subvertere molitur dogmatizans Cbristi infan-
;
tiam, per virginalis januam vulvae, humanae nativitatis vcrum non babuissc ortum, sed
raonstruose de secreto ventris incerto tramite luminis in auras exissc, quod non est nasci,
sed erumpi. Jam ergo nee verc natus Cbristus, nee vere genuit Maria. He concludes, c.
10 Ergo omnifariam advcrsario devicto, teneamus vera fide, confiteamur ore veridico,
:
Verbum carncm factum, per ministcrium vulvae naturaliter natum ct secundum rationis
cousequentiani, et secundum divinarum testimonia Scripturarum et secundum doctorum
nou contemnendam auctoritatcm. Satis abundeque, ut acstimo, monstratum est, Dominum
Salvatorcm de Virgine sicut boniinera natum, non ut integritatcm violaret ilia nativitas,
quia Maria virgo fuit ante partum, virgo in partu, virgo mansit ct post partum sed ut qui
;
de virgine corpus assumsit, et intra gremium virginale coucrevit, per aulam quoqu<*
virgineam naturaliter nascerctur.
' See Vol. I. Div. I. § 113, note 16, ff.
' Conceniing an earlier controversy of Gottscbalk's, tben a monk at Fulda, wilb bis
abbot Raban, and respecting tbe decision of tbe synod of Mainz, 829, see tbe extracts of
the Centur. Magdeburg, from tbe Epistola Rabani, since lost, and Ep. Hattonis ad Otga-
rium, centur. ix. cap. 9, p. 404, and cap. 10, p. 543 and 546. This was no doubt tbe occa
sion of Raban's work contra eos qui repugnant institutis b. P. Bcnedicti (prim. cd. J
Mabillon in append. Aunal. Bencd. t. ii. no. 11.) See Mabillon Annal. Bened. lib. xxx. c
30. Kunstmann's Hrabanos Maurus, S. 69.
PART II. CHAP. III.— FRAiNK CHURCH. § 15. GOTTSCHALK. 85
Gotteschalcum epistolae iii. Paris. 1647. 8. (in Sirni. 0pp. ii. 1289), ap. Mauguin, i. i. 3.
Kunstmann, S. 119.
* Fragments of the writing handed over by Gottschalk, at this synod, to Rabanus, are
muudi constitutionem omnes electos suos incommutabiliter per gratuitam gratiam suam
praedestinavit ad vitam aeteruam, similiter omnino omnes reprobos, qui in die judicii
daraiiabuutur propter ipsorum mala merita, idem ipse incommutabilis Deus per justum
judicium suum incommutabiliter praedestinavit ad mortem merito sempiternam. C. 21 :
De quo videlicet libero arbitrio quid Ecclesiae Christi tenendum sit cum a caeteris —
catholicis Patribus evidentcr sit Deo gratias disputatum, turn praecipue contra Pelagianos
et Caelestianos a b. Augustino plenius et uberius diversis in opusculis, et maxime in
Hypomnesticon esse cognoscitur inculcatum. Unde te [Rabane] potius ejusdem catho-
licissimi doctoris fructuosissimis assertionibus incomparabiliter inde quoque malueram
niti, quam erroneis opinionibus Massiliensis Genadii, qui — praesumpsit— fidei catholicae
infelicis Uassiani perniciosum nimis dogma sequens, reniti. C. 27 : Itlos omnes impios et
peccatores, quos proprio fuso sanguine filius Dei redimere venit, hos omnipotentis Dei
bonitas ad vitam praedestinatos irretractibiliter salvari tantummodo velit et rursuni illos :
omnos impios idem filius Dei nee corpus assumsit, nee orationem,
et peccatores, pro quibus
ne dico sanguiuem fudit neque pro eis uUo raodo crucifixus fuit, quippe quos pessimos
futuros esse praescivit, quosque justissime in aeterna praecipitandos tormenta praefinivit,
ipsos omnino perpetim salvari peuitus uolit. Of tlie synod of Mainz we have only Rabani
Epist. synodalis ad Hincmarum (in Sirmondi 0pp. ii. 1293, ap. Mansi, xiv. 914), according
to which Gottschalk taught, quod praedestinatio Dei, sicut in bono, sic ita et in malo et :
tales sint in hoc mundo quidam, qui propter praedestinationem Dei, quae eos cogat in
mortem ire, non possent ab errore et peccato se corrigere quasi Deus eos fecisset ab
;
initio iucorrigibiles, et poenae obnoxios in interitum ire. On the other hand, Hincmar de
Praedestin.c. 15, concedes: Dicunt [moderni Praedestinatiani] praedestinavit Deus re- :
regnura, males autem praescivit tautum, non praedestinavit, nee ut perirent sua ;irae
scientia compulit. Gottschalk refused to subscribe this.
'His two confessions written in prison (prim. ed. J. Usseri'is, 1. c. in Append, p. 211, ss.
ap. Mauguin, i. i. 7). In the longer one he says of his opponents Te precor, Domine :
Deus, gratis Ecclesiam tuam custodias, ne sua diutias earn fulsitate pervertant haercse-
8G THIKD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 72C-8D8.
osque suae pestifera de reliijuo pravitate subvertant, licet so suosque secum luijubriter
evertant. Ego vero gratis edoctus ab ipsa verilate — liic evidenter exprcssam de prae-
destinatione tua fidem catholicam fortiter teneo, veraciter patcnteniue defendo : ct quem-
canque contraria dogmatizare cognosco, tamquam pestem fugio, et tamquam haereticum
abjicio. — Porro conflictnm cujuslibet coram, si scniol his lectis et intclleclis cedere uoluerit,
tam manifestae veritati acquiescere
et instar Pharaonis iiiduratus liaerctico videlicet more,
contemserit, secundum consilium vel potius praeceptum Apostoli, jam niilii vitaiiduiu
—
censeo Attamen propter minus peritos, et ob id ab eis illectos, et nisi coirigantur, perdilos,
optarem publicum, si tibi Domine placeret, fieri conventum quatenus adstructa palam :
1648. 16. A corrected text by J. Sirmond. Paris. 1650. 8. (Opp. ii. 1227) and G. Maugnin
i. ii. 9 cf. Hist. lit. de la France, v. 262, where Cave's statements are con-ected.
;
'" See his two letters to Hincmar, published by Kunstmann, in the Tiibingen theol.
(iuartalschr. 1836. S. 445, and al.so appendeil to his Rabanus Maurus, p. 215.
'* Jo. Scotus de Praedestinatione Dei contra Gottesclialcum (851) prim. ed. G. Mauguiii,
i.i. 103. Comp. Fronmiiller's above (§ 10, note 21) cited treatise: ex. gr. the following
assertions, cap. Firmissime igitur tenendum, nullum peccatum nullamque ejus
6, § 1 : —
poenam aliunde nasci, nisi propria hominis voluutate, libero male utentis arbitrio. Cap. 7,
6 1 Non ergo liberum arbitrium malum est, cum co quisque male utatur, sed est numer-
:
andum inter bona, quae homini divina largitate donata sunt praesertim cum potius ad :
bene utendum eo datum sit: in hoc enini maxime arguitur liumana voluntas, quod eo
doDo, cjuod ei datum est ad recte utendum, maluit perverse uti. Cap. 8, $ 7 Si omne :
quodmovet plus est quam (juod movetur, neeessario majora a minoribus moveri non sinunt,
siniili ratione paria non possunt paria movere. —
Rcstut plane, huniauam voluntatom aut a
se ipsa moveri, aut ab ea, quae cam condiiiit. § 9 Hoc ergo nisi fallor prolixae ratiocina-
:
tionis ambitu confectum est, causas omnium recte factorura in libero huniauae voluntatis —
arbitrio, praei)arantc ipsum ipsiquc cooperante gratuito divinac gratiae maltipliciijue done
constilutas esse : —
malefactorum vero in pcrverso motu liberi arbitrii suaiicnte diabolo
[irincipalem radicem esse lixam. duanta igitur dementia est eorum, cpii talium causas
inevitabiles, conctivasfiue necessitates in praedestinatione divina falsissime fingunt,
intervalla. Cap. 10, $ 3: Omne igitur malum aut peccatum est aut poena i)eccati quae :
duo si nulla ratio vera sinit Deum praescire, quanto niugis praedestinare quis audeat
dicere, nisi e contrario? (/car' uvr'Kppaaiv, namely, according to $ 1, in the sense, quod
Deus in creatura, quam ipse condidit, fieri siuit motu proprio liberoquo rationalis naturae
perverse utentis naturalibus bonis). Ciuid cniin, numijuid possumus recte scntire do Peo
— eorum quae nee i[)se est, nee ab eo sunt, quia nihil sunt praes'-ieutiam seu i>raedestina
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 15. GOTTSCHALK. 87
tionem habere ? Si enim nihil aliud est scientia, nisi reram, quae sunt, intelligentia, qua
ratione in his, quae non sunt scientia vel praescientia diceuda est ? — Deinde si nihil aliud
est malum nisi boui corruptio —omnis autem corruptio nihil appetit, nisi ut bonum non sit
quis dubitare potest, esse malum, quod appetit bonum delere ne sit ? § 4 : Cluis non
videat — totum
quod dicitur peccatum, ejusque conseqaentias in morte atque miseria con-
stitutas,non aliud esse, quam integrae vitae beataeque con-uptiones ita ut singula singulis :
opponantur, integritati quidem peccatum, vitae mors beatitudini miseria. Ilia sunt, ista
—
penitus non sunt. $ 5 Omnino igitur non sunt, ac per hoc nee praesciri, nee praedestinari
:
ab eo, qui summus est, possunt. Cap. 11 and 12, that praescientia and praedestinatio are
one in God, that there is only a praedestinatio ad vitam, not ad mortem. Cap. 16, § 1 In — :
magno aetemi ignis ardore nihil aliud sit poenalis miseria, quam beatae ielicitatis absentia,
in qua tamen nullus erit qui non habeat insitam sibi naturaliter absentis beatitudinis
notionem, ejusque desiderium, ut eo maxime torqueatur, quo ardenter appetat, quod
justum Dei judicium comprehendere non sinat. — Cap. 17, § 8 : Sive itaque ignis ille
nulla beatitudo est, nisi vita aeterna : vita autem aetema est veritatis cognitio : nulla
igitur beatitudo est nisi veritatis cognitio. Ita si nulla miseria est, nisi mors aeterna
aetema autem mors est veritatis ignorantia : nulla igitur miseria est nisi veritatis ignor
antia. — Cap. 18, § 1 : Errorem itaque saevissimum eorum, qui venerabilium Patrum,
maximeque S. Augustini sententias confuse, ac per hoc mortifere ad suum pravissimum
—
sensum redigunt, ex utilium discipliuarum ignorantia crediderim sunipsisse primordia
insuper etiam ex Graecarum literarum inscita. In quibus praedestinationis interpretatio
nullam ambiguitatis caliginem giguit for npoopdu) means both praevidere and praedes-
;
tinare, etc.
'* Scotus was ansvrered
(852) by Prudentius Tractatus de praedestinatione contra Jo.
:
Scot. (prim. ed. Mauguin, i. I, 191, afterward in the Bibl. PP. Lugdun. xv. 4G7), and Florus
Magister Lib. de praedestinatione contra Jo. Scoti erroneas definitiones (also called Eccle-
:
siae Lugd. lib. etc., because written in the name of it; best edited ap. Mauguin, i. 1, 575,
and in the Bibl. PP. Lugd. xv. 611) comp. Staudenraaier's Job. Scotus Erig. S. 183.
;
1^ Kincmar and Pardulus, bishop of Laon, had written on this occasion to Amolo, arch
bishop of Lyons, two letters (preserved in part in the following work of Remigius), and
accompanied them with Rabani Epist. ad Notingum (cf note 3). On this Remigius, who
had already begun to officiate, wrote in the name of his church: Liber de tribus epistolis
{ap. Mauguin, i. ii. 61, Bibl. PP. Lugd. xv. 666). Here it is said directly, cap. 24 Videtur :
nobis sine dubio, quod ilia, quae [Gotteschalcus] -de divina praedestinatione dixit, juxta
regulam catholicae fidei vera sint, et a veridicis Patribus manifestissime confirmata, nee
ab uUo penitus nostrum, qui catholicus haberi vult, respuenda sive damnanda. Et ideo in
has re dolemus non hunc miserabilem, sed ecclesiasticam veritatem esse damnatam.
Rabanas is reproached with the false interpretation he had put on Gotlschalk's system
—
(comp. note 4). Cap. 41 Tertia epistola assumit, quantum nobis videtur, non necessa-
:
blasphoniia : sed illud potius quaeritur, utruni eos, quos veraciter omnino praescivit, pro-
prio vitio impios et iniquos futuros, ct in suis impictatibus at<iue iuiiiuitatibus usque ad
mortem perseveraturos, justo judicio praedestinaverit aetemo supplicio puuieudos.
'* The Capitula iv. Carisiacensia from Hincmar de Pracdcst. c. 2, ap. Mansi, xiv. 920
(by Siniiond. in Concill. Gall. t. iii. and the succeeding editors of councils falsely assigned
to the Cone. Carisiac. 1. 819; comp. ou the other side, Ann. Bertiniani ad ann. 853, ap.
Mansi, xiv. 99.')), cap. i. : Deus omnipotens bominem sine peccato rectum cum libero arbi-
trio condidit, et in paradise posuit, quem in sanctitate justitiae permanere voluit. Homo
libero arbitrio male utens peccavit et cecidit, et factus est raassa perditionis totius humani
generis. Deus autcm bonus et Justus elegit ex eadem raassa perditionis, secundum prae-
scientiam suam, quos per gratiara praedestinavit ad vitam, et vitam illis pracdestinavit
aeternam : caeteros autem, quos justitiae judicio in massa perditionis reliquit, perituros
praescivit, sed uon ut perirent praedestinavit: poenam autem illis, quia Justus est, prae-
destinavit aeternam. Ac per hoc unum Dei praedestinationem tantummodo diciraus,
qaae aut ad donum pertinet gratiae, aut ad retributionem justitiae. Cap. ii. Libertatem :
arbiti'ii in primo homine perdidimus, quani per Christum Dominum nostnim recepimus :
liberum arbitrium ad malum, desertum gratia. Liberum autem babemus arbitrium, quia
gratia liberatum, et gratia de corrupto sanatum. Cap. iii. Deus omnipotens omnes homi- :
nes sine exceptione vult salvos fieri, licet non omnes salventur. Quod autem quidam
salvantur, salvantis est donum quod autem quidam pereunt, pereuntium est meritum.
:
Cap. iv. Christus Jesus Dominus noster, sicut nuUus homo est, fuit vel erit, cujus natura
:
in illo assumta non fuerit, ita nullus est, fuit, vel erit homo, pro quo passus non fuerit licet ;
non omnes passionis ejus mysterio rcdimantur. Quod vero omnes passionis ejus mysterio
non redimuutur, non respicit ad magnitudinem et i)retii copiositatem, sod ad infidelium, et
ad non credentium ea fide, quae per dilectionem opcratur, respicit partem cjuia poculum :
humanae salutis, quod confectum est infirmitate nostra, et virtute divina, habet quidem in
ee, ut omnibus prosit sed si non bibitur, non medctur.
:
turorum meritum malum praecedere justum Dei judicium. Praedestinatione autem Deum
«a tantum statuisse, quae ipse vel gratuita misericordia, vol justo judicio factui-us erat,
secundum Scripturam dicentcm "qui fecit quae futura sunt" (Jes. xiv. 11, according to
:
the LXX.) in mails vero (Deum) ipsomm maliliam praescisse, quia ex ipsis est; non
:
praedestinasse, (juia ex illo non est. Poenam sane malum meritum eorum sequei'tem,
uti Deum, ([ui omnia prospicit, praescivisse, et praedestinasse, quia Justus est, etc. Can.
iv. Item de redemtione sanguinis Christi propter niniium errorem, <iui de hac causa
:
exortus est, ita ut quidam, sicut eorum scripta indicant, etiam i)ro illis impiis, qui a
mundi exordio usque ad passionom Domini in sua impietate mortui aeterna damnntionc
puniti sunt, efl'usum dofiniant : —
illud nobis simpliciter et fideliter tenendum ac
eum
docendum placet, —quod
hoc datum pretium tencamus, de quibus ipse Dominus
pro illis
noster dicit " Sicut Moyses exaltavit serpcntem in deserto, ita exaltari oportet filium
:
horainis, ftt omnis qui credit in ipso non pereat," etc. (Job. iii. H-lf>) et Apostolus,
"Christus," inquit, " semel oblatus est ad multorum exhaurienda pcccata" (Hebr. ix. 28).
Porro capitula iv. quae a concilio fratrum nostrorum minus prospccto suscopta sunt.
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. $ 15. GOTTSCHALK. 89
''
two archbishops soon after came an understanding (859) to
and Gottschalk's situation was no better than before, especially
as he had provoked Hincrnar anew by blaming him for altering
one of the church hymns.** Gottschalk's defenders were silent,
after Hincrnar had published several works in justification of
his conduct and creed.*^ An appeal of the unfortunate man to
Pope Nicolaus I. was without success.^" He at last died during
his imprisonment, and under the ban of the church, a.d. 868.^'
propter iuutilitatem vel etiain noxietatem et errorem contrarium veritati : sed et alia xix.
syllogismis ineptissime conclusa (namely, the writing of John Scotus), et, licet jactetur,
nulla saeculari literatuva nitentia, in quibus commentura diaboli potius, quam argumentum
aliquod iidei deprehenditur, a pio auditu fidelium penitus explodimus, et ut talia et similia
caveantur per omnia auctoritate Spiritus S. interdicimus. Can. v. Item firmissime tenen-
:
de quibus inter quosdam Episcopos erat controversia. In the can. Valentinus iv., the
passage leveled at the capitula Carisiac. had been taken out by Remigius and his bishops
at the Cone. Lingonense held a few days before, and in this form it was presented to
Hincrnar and his bishops at Savonnieres. Cf. Mansi, xv. 525 and 533. Hincm. poster.
Diss, de praedest. in praefat.
'" Te, trina Deltas unaque, posciraus, Hincmar wished, as an Arian, to have altered
into Te summa Deltas. Even Rabanus declared himself, in the letters referred to in
note 10, against that expression. little treatise in defense of the expression,
Gottschalk's
iscontained in Hincmar's refutation, de Una et non Trina Deitate, about 857 (in Hincm.
0pp. ed. Sirmond. i. 413), in which also Ratramnus's defense of the trina Deltas (since
lost) is combated.
" Since 856. First de Praedestinatione Dei et Libero Arbitrio libb. iii. against Gotts-
chalk aud all his defenders (Flodoard. Hist. Eccl. Rhem. no longer extant. Then
c. IT'' is
posterior de Praedest. Dei et libero arbitrio diss, contra Gotesc. et caeteros Praedestina
tianos (begun 859, finished before 863), in 0pp. ed. Sirmond. i. 1.
''"
Comp. Hincmari Ep. ad Nicolaum I. a.d. 864, preserved by Flodoard. iii. 12-14 (in ed.
Sirm. ii. 244), and Hincm. Epist. ad Egilonem Archiep. Senonsem, a.d. 860 (in ed. Sirm. ii.
290, ap. Mauguin, ii. i. 237).
'" Obstinacy and vanity, strengthened
by external oppresion, may yet have pro-
luced in Gottschalk such dreams as Hincmar de Non trina Deit. p. 550 describes Scripsit :
laoque ad Deum loquens, et dicens, ei, quod ipse illi praeceperit, ut pro me non oraret, et
quia primurn filius in eum intraverit, postea Pater, delude Spiritus S., qui in ilium iutrars
ei circa os barbara adussit. —
Ante hos annos revelatum sibi quibusdam familiaribus suis
rcripsit, quod ego statim post tres seraisannos suae revelationis, sicut Antichristus usurp-
rvns sibi potestatis potentiam, mori, et ipse Remonim Episcopus fieri, et post septennium
—
vcneno interfici, et sic gloriae martyrum adequari deberet, etc. Gottschalk is defended
by the reformed (Usser, Hettinger, etc.), the Jansenists (Corn. Jausenii Augustinus, t. i.
lib. 8, c. 23: Mauguin, etc.), and also by the Roman Catholic Morisius, who was inclin.id
The
subordinate critical dispute respecting the genuineness
of the Hypognosticon lib. vi.,^^ ascribed to Augustine, developed
in this controversy, is worthy of notice, so far as it affords a
favorable proof of the learned education of the period.
§ 16.
*» After Gottschalk had candidly appealed to them against Rabanus (Hincmar de PracJ
c. 21,see above, note 4). Joh. Scotus de Praedest. c. 14, $ 4, adduced passages from them
to prove qnod Deus neminem praedestinavit ad poenam. On the other hand it was asserted
by Floi-us de Praedest. contra Jo. Scot. c. 18 (ap. Mauguin, i. i. 726), and still more with
historical and critical reasons by Prudentius de Praedest. contra Jo. Scot. c. 14 (ap. Mau-
guin, i. i. 398), that they were not written by Augustine. It is true that Hincmar in Ep.
ad Amolonem (ap. Remigius de tribus epistt. c. 34) appealed again to these books, and
Pardulus Ep. ad Amolonem (1. c. cap. 39) went so far as to endeavor to defend their
authenticity but Remegius (de tribus epistt. c. 35, ap. Mauguin, i. ii. 124, and lib. de
;
family. Now he completed the conversion of the Frieslanders. See vita S. Liudgeri,
written by his second successor in the see of Munster, Altfried (t 849), in the Act. SS. ad
26 Mart, and in Pertz Mon. ii. 403.
^ Cf. Capitulatio de partibus Saxoniae ap. Baluz. i. 249. Pertz, iii. 48 (according to
Baluz. ii. 1039, a.d. 788. According to Pertz, A.D. 785), with a commentary ap. Meinders,
PART II. CHAP. III.— FRANK CHURCH. § 16. CARLOVINGIANS. 91
defuncti hominis secundum ritum paganorum flamma consumi fecerit, et ossa ejus ad
cinerenj redegerit, capite punietur. Cap. viii. : Si quis deinceps in gente Saxonum inter
eos latens non baptizatus se abscondere voluerit, et ad baptismum venire contemserit,
paganasque permanere voluerit, morte raoriatur. Then foUovy laws against heathen
images, c. xvi. and xvii. concerning tithes, see § 9, note 1. The remarks of Alcuin on this
subject in his letters are very appropriate. Ex. gr. Epist. xxviii. (ed. Froben.) ad dom-
num Regem (a.d. 7.96) Sed nunc praevideat sapientissima et Deo placabilis Devotio
:
vestra pios populo novello praedicatores, moribus honestos, scientia sacrae fidei cdoctos
et evangelicis praeceptis imbutos SS. quoque Apostolorum in praedicatione verbi Dei
:
exemplis iutentos, qui lac, i. e., suavia praecepta, suis auditoribus in initio fidei ministrare
solebant, dicente Apostolo Paulo: "Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritali-
bus," etc. (1 Cor.
iii. 1, 2.) Hoc enira totius mundi praedicator, Christo in se loquente,
significavit, ut nova populorum ad fidem conversio mollioribus praeceptis, quasi infantilis
aetas lacte, esset nutrieuda: ne per austeriora praecepta fragilis mens evomat, quod bibit.
— His ita consideratis, vestra sanctissima Pietas sapienti consilio praevideat, si melius
sit, rudibus populis in principio fidei jugum imponere decimarum, ut plena fiat per singulas
doraus exactio illarum : an Apostoli quoque ab ipso Deo Christo edocti et ad praedicandum
mundo missi exactiones decimarum exegissent, vel alicubi demandassent dari, consid-
erandura est. Scimus quia decimatio substantiae nostrae valde bona est. Sed melius
est illam amittere, quam fidem perdere. Nos vero in fide catholica nati, nutriti et edocti
vix consentimus, substantiam nostram pleniter decimare. Q,uanto magis tenera fides,
ec infantilis animus, et avara mens illarum largitati non consentit ? Roborata vero fide
et coufirmata consuetudine christiapitatis, tunc quasi viris perfectis fortiora danda sunt
praecepta, quae solidata mens religione Christiana non abhorreat. Illud quoque maxima
consideraudum est diligentia, ut ordinate fiat praedicationis ofiicium et baptismi sacra-
inentum : ne nihil prosit sacri ablutio baptismi in corpore, si in anima ratione utenti
catholicae fidei agnitio non praecesserit in corde. Ipse Domiuus in Evangelio discipulis
suis praecipiens ait :
" Ite, docete omnes geutes, baptizantes eos," etc. (Matth. xxviii.
19, 20.) Hujus vero praecepti ordinem b. Hieronymus in —
commeutario suo ita exposuit
Primum doceant omnes gentes, deinde doctas iutinguant aqua. Non enim potest fieri, ut
corpus baptismi capiat sacramentum, nisi ante anima fidei susceperit veritatem. Epist.
xxxi. ad Amonem (bishop of Salzburg, to whom the conversion of the Avari was in-
trasted) : Idcirco misera Saxonum geus toties baptismi perdidit sacramentum, quia uun-
quam fidei fundamentum habuit in corde. Sed et hoc sciendum est, quod fides, secundum
quod Augustinus ait, ex voluntate fit, non ex necessitate. Q.uoraodo potest homo cogi,
S.
ut credat, quod non credit? Impelli potest homo ad baptismum, sed non ad fidem, etc.
Epist. xxxvii. ad Megenfridum : Si tanta instantia suave Christi jugum et onus ejus leve
durissiuio Saxonum populo decimanim redditio, vel legalis pro
praedicaretur, quanta
parvissimus quibuslibet culpis edicti necessitas exigebatur, forte baptismatis sacrameuta
non abhorrerent. Sint tandem aliquando doctores fidei apostolicis eruditi, sint praedica-
tores, non praedatores, etc. Epist. Ixxii. ad Arnonem : Tu vero — perge in opus Dei, — et
esto praedicator pietatis, non decimarum exactor. Decimae, ut dicitur, Saxonum — sub-
verterunt fidem. Quid injungendum est jugum cervicibus idiotanim, quod neque nos,
neque fratres nostri sufl'erre potuerant ?
Trauslatio S. Liborii, written about 890, c. 2 (Pertz Mon. vi. 150) : (Carolus) Eoclesias
per omuem regionem illam — sub quanta potuit celeritate construi
atque parochias fecit,
dUigenti ratione suis quasque terminis servandas designans, quia civitates, in quibus
92 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 72C-858.
ceses, however, were not very securely fixed till after the
peace of Salz (804). These ^axon bishoprics, the years of
whose foundations have been very differently stated, on account
of their gradual origination,^ were, for Westphalia, Osnabriicic
(year of foundation variously marked 783, 788, 793, 803);^
Nimigardeford, afterward Miinster (791, 801),' for Engera,
more antiquo sedes episcopales constituerentur, illi penitus provinciae deerant, loca
tamen ad lioc, quae et natural! quadara excellentia et populi frequentia prae caeteris
opportuna videbantur, Turn vero vix reperiebantur, qui barbarae et seniipaganae
elegit.
nationi praesules ordinarentur cujas iutcrdum ad perfidiam relabentis cohabitatio nuUi
;
pergerent, et ex clero suo personas probabiles cujuscunque ordinis, cum diverso rerum
ecclesiasticarum apparatu, ibidem, inaiisuros jugiter destiuarent et hoc tamdiii, donee ;
ar.nuente Domino salutaris illic fidei doctrina convalesceret, et ita divini usus niiuisterii
p.'iveheretur, ut proprii quoque in singulis parochiis digna et fiducialiter possent ruaiiere
•^ Vita S. Sturmi (written by his pupil Eigil, about 800), c. 22 (ap. Pertz, ii 370)
):t:fices.
Congregato grandi exercitu, invocato Christi nomine, (Carolus) Saxoniam profcctns est.
adsumtis universis sacerdotibus, Abbatibus, Presbyteris et omnibus orthodoxis atijjo fide;
cultoribus, ut gentem, quae ab initio mundi daemonum vinculis fuerat obligata, docitinis
sacris mite et si ave Christi jugum credendo subire fecisscnt. Q.uo cum rex pervcr.isso.t,
partim bellis, partim suasionibus, partem etiam muneribus, maxima ex parte genle'u
illam ad fideni Christi convertit et post non longum tempus totam provinciam illam in
;
belled, and Sturm was obliged to flee. After tiiey were vanquished, Ehrosburg was
assigned to him and his friends as a place of abode by Charlemagne, but there Slurm
died as early as 779.
* Original documents alleged to have been executed by Charlemagne — 1. A deed o\
foundation of the Bremen Church, a.d. 788 (in Adami Brem. Hist. eccl. i. c. 10). Clirj!i:fc
dcr freien Hansestadt Bremen von Carsten Miesegaes, i. 1C9. J. M. Lappenbu:g's liaai
burgisches Urkundenbuch, Bd. 1842. 4), S. 4.
1 2. A similar founJaf-' deed fi
(Hamburg.
the Church of Verden, a.d. 786 published by J. J. Maderus after his Ad.imiis Brcni
(first
1670, then ex Verdcnsis Ecclesiae tabulario by N. Schaten Hist. Westph. .50,"), iip. Lappen-
lerg, i. 1). 3. Two titles bestowed on the OsnabriJok Church, a.d. 804 (from the alleged
original in Ferd. de Fiirstenberg Monumenta Paterbornensia, ed. ii. Amsteloil. 1672. 4.
such as Furstenburg, and with especial violence Nic. Schaten, undertook to detbnd the
untenable authenticity of those patents. The more impartial of both parties, Papebroch,
Car. le Cointe, Mabillon, J. G. Eccard, as also Meinders and Ludewig, perceived on the
contrary, that they could not be genuine, at least in their present form. See Meinder's
Tract, de statu religionis et reipubl. sub. Car. M. et Lud. Pio, in veteri Saxonia, p. 217, 86.
' Moscr, 1. c. Th. 1, 275.
' In the Southemgau (the present province of Miinster) a monk Bernard first preached.
After his death Charlemagne sent thither the apostle of the Frieslanders Ludger. about
791, who first became bishop, 802. (Even in 801 he is still called Presbyter or Abbas.
PART II. CHAP. III.— FRxVNK CHURCH. ^ 16. CARLOVINGIANS. 93
* It was probably this diocese in particular which was assigned to the monastery of
Fulda to be converted (see Vita Sturmi, above, note 4) In Paderborn, as early as 777, :
Charles built a church (Ann. Petav. and Sangallenses, ap. Pertz, i. 16, 63). Subsequently
(after Pope Leo III. had been with Charles in Paderborn, consequently about 800) this
church was assigned to the superintendence of the bishop of Wiirzburg, and received,
about 8L0, its first bishop Hathumar. See Translatio S. Liborii, c. 5 Hie ex praecepto :
Priiicipis (Caroli) primus est Patherbrunnensis Ecclesiae ordinatus Episcopus. Post cujiis
ordiuationem paucis annis transactis idem gloriosissimus Princeps ab hac luce migravit.
Among other things we find G. T. Bessen's Gesch. des Bisthums Paderborn (2 Bde. Pa-
derb. 1820), i. 73.
' The it was Kuhfeld, not far from Salzwedel.
first seat of See Chronography of the
Bishops at Verden, in A. Chr. Wedekind's Noten zu eiuigen Geschichtschreibern des
deutschen Mittelalters Heft. i. (Hamb. 1821) S. 92. On the extent of the bishopric see
Asmussen in the Archiv. f. Staats- und Kirchengesch. der Herzogthiimer Schleswig,
Holstein, Lauenburg. Bd. 1, Heft. 1 (Kiel. 1833), S. 214, P. v. Kobbe's Ge.sch. und Landes-
beschreibung der Herzogthiimer Bremen und Verden (Gottingen. 1824), Th. 2, S. SCO.
Pfiimikuche iiltere Gesch. d. vormal. Bisth. Verden. Verden. 1830.
-" Willehad, an English Benedictine, first preached among the Frieslanders, afterward,
from 780, among the Saxons in the pagus Wigmodia (the present duchy of Bremen). So
early as the succeeding year, Christianity had been generally diflfused there externally;
buj at the rebellion of Wittekind, 782, there succeeded an apostasy as general, and the
priests who could not flee were murdered. After Wittekind's baptism, Willehad, in 785,
v.'as again sent to Wigmodia.. restored the churches and Christianity, and was consecrated
first bishop of Bremen, 788. See vita S. Willehadi, written by his later successor Aiischar,
best given in Pertz, Monum. ii. 378. Leben des St. Willehad's u. St. Ansgar's iibers. mit.
Anm. V. Carsteu Miesegaes. Bremen. 1826. 8; v. Kobbe, ii. 58. Delius in Ersch und
Giuber's Encyclop. xii. 436.
'' J. B. Lauenstein's diplomat. Historic des Bisthums Hildesheim (2 Th. Hildesh. 1740.
4), Th. 1, S. 199.
'^ Ann. duedlinburg. ad aim. 781 (Pertz, v. 38) : Eodem anno Carolus de Roma revcrsua
in Franciam, teiram Saxonum inter Episcopos divisit, et terminos Episcopis constituit
et S. Stephano protomartyri in loco, qui dicitur Seliganstedi monasterium construxit, quod
postea in locum translatum est, qui dicitur Halverstede, ubi nunc est sedcs episcopalis.
Idque ad corrigendum et propagandum Catalaunensi Episcopo Hildegrino, qui frater erat
b. Liudgeri confessoris, cominendavit. This Hildegi'in was, up to 782, assistant to his
brother Ludgerus, among the Frieslanders (vita Liudgeri, i. 18, ap. Pertz, ii. 410), conse-
quently he can not have been at that time bishop of Chalons. The immunities and bound-
aries of the bishopric of Halberstadt were confirmed in a diploma of 814 (ap. Leukfeld.
Antt. Groning. p. 10). Hildegrin continued bishop of Chalons till his death, 827, and Hal-
berstadt was his benefice in commendam. Hence he is designated by Theitmar, iv. 45
(Pertz, V. 787), in the account of his death, as Cathelaunensis Episcopus sanctaeque Hal-
—
verstadensis Ecclesiae rector primus. Seligenstadt is not Osterwyk. See Delius in
94 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 7-.'b-8.-.fi.
Pertz, Monunienta Germ, historica, ii. C83, translated by Miesegacs. See above, note 10).
Mocller Hist. Cimbriae literaria, iii. 8. Langebeck Chronol. aevi Anschar. in Script, rer.
Dan. i. 496. Miinter's Kirchengesch. v. Diinem. u. Norweg. i. 266. St. Anschar von G.
Ch. Kruse. Altona. 1823. F. C. Kraft. NaiTatio de Ansgario Aquilonarium gentium
Apostolo. Hamb. 1840. 4 (also in his Klciuen Schulschriften, neue Folge. Stuttgart.
1843,8.98). Dr. G. H. Klippel's Lebensbeschreibuug des Erzb. Ansgar. Bremen. 1845.
— It is to be regretted that Anschar's diarinm is lost, as also all his letters, except one.
See Miinter's Kirchengesch. i. 319. Kruse, S. 227.
>* L. Giesebrecht's wendische Geschichte, v. 780, bis 1182. Bd. 1 (Berlin. 1843), S. 161.
J. Asmussen iiber den Umfang der Hamburger Diocese und Archidiocese, in Michelsen's
u. Asmussen's Archiv. f. Gesch. d. Hcrzogthiimer Schleswig, Hol.stoin, Lauenburg. Bd. ",
Heft. 1 (Kiel. 1833), S. 109.
PART II. CHAP. IV.— SPANISH CHURCH. $ 17 95
FOURTH CHAPTER.
SPANISH CHURCH.
Ealogii Cordubensis (t S59) Opera (Menioriale Sanctorum lib. iii. Apolog^eticus pro mar-
tyribus. Exhortatio ad martyrium. Epistolae) ed. cum scholiis Ambros. Morales.
Compluti. 1574 also in the Bibl. PP. and in A. Schotti Hispan. illusti-. iv. 217 best in
; ;
SS. PP. Toletanoram opera (2 tomi. Matriti. 1782, 85. fol.) ii. 391.— Petri Alvari Cordu-
bensis (t 8C2) opera (Confessio. Epistolae. Indiculus luminosus. Versus) in the Espana
sagrada por Henr. Florez (Madrid. 1747-1801, 42. t. 4) xi. 62. Neander, iv. 89. Gfrorer,
iii. ii. 810, iii. iii. 1590.
§ 17.
' Not, as Rodericus, archbishop of Toledo {t 1245) in Histor. Hispan. iii. c. 22, supposes,
Mixtiarabes, eo quod mixti Arabibns convivebant, but Arabi Mustaraba (i. e., Ar. insititii)
in opposition to the Arabi Araba, cf. Ed. Pocookii Spec, histor. Arabum. Oxon. 1650. p. 39.
Herbelot, s. v. Arab and Mostarab.
2 Comp. Ant. Morales de Statu christ. relig. etc. in Schotti Hispan. illustr. iv. 220.
' Alvari Indiculus luminosus (written 854) c. 9 (ap. Florez, xi. 232) Nunc ad temporem :
nostrorum reflectamus narrationis articulum. Numquid ipsi nostri, qui palatino officio
illorum jussis inserviunt, eorum non sunt implicati palam erroribus, eorumque inquinati
fulgentes se dicmit esse foetoribus ? cum enim palam coram
ethnicis orationem non
laciunt, signo crucis oscitantes frontera non muniunt, Deum Christum non aperte coram
eos sed fugatis sennonibus profenint, Verbum Dei et Spiritum, ut illi asserunt (as also the
Koran), profitentes, suasque confessiones corde, quasi Deo omnia inspiciente, servantes.
duid his omnibus nisi varietatem pardi zelo Dei zelantibus, sibi inesse ostendunt, dum
non integre, sed medie Christianismum defendunt ? Cap. 35 CLuis rogo hodie solers in:
nostris fidelibus laicis invenitur, qui Scripturis Sanctis intentus volumina quorumcumque
—
Doctorum latine conscripta respiciat? Nonne omnes juvenes Christiani vultu decori,
lingua diserti, habitu gestuque conspicui, gentilicia eruditione praeclari, Arabico eloquio
sublimati, volumina Chaldaeoram avidissime tractant, intentissime legunt, ardentissime
disserunt, — Ecclesiae flumina de paradiso manantia quasi vilissima contemnentes ? Heu
proh dolor linguam suam nesciunt ILnguam propriam non advertunt Latini,
Christiani, et
ita ut omni Christi collegio vix inveniatur unus in milleno hominum numero, qui salutato-
rias fratri possit rationabiliter dirigere literas. Et reperitur absque numero multiplex
turba. quae eradite chaldaicas verborum exjjlicet pompas.
96 THIllD PEllIOD.— DIV. I.— A.D. 726-8.;8.
which their brethren in the faith fought for the cross and their
freedom, that they were called upon to make a decided stand as
Christians against their oppressors.'' This disposition increased
so much under the Ommajad Abd-er-Rahman II. (822—852)
that many were filled with a fanatical zeal for the glories of
martyrdom (850), in consequence of the execution of a monk.*
This conduct again provoked the Saracens to redoubled hatred
and new attacks.® In vain did the moderate, and even a na-
tional synod assembled at Cordova (852),^ declare against this
longing for martyrdom * the fanaticism which had for its ;
Thus, even about the year 780, one Migetius asserted, quod cibus infidelium pollaat
mentcs fidelium, and was thereupon reproved for it by Elipand, archbishop of Toledo
(Elipandi Epist. ad. Migetium, oil, ap. Elorez, iii. 552).
' The first martyr Perfectus (Eulogii Memor. ii. c. 1) was certainly provoked by the
Mohammedans. Res vero tanti facinoris in sacerdote commissi multos otio secure pro-
fessionis per deserta montium et nemora solitudinum in Dei contemplatioue fmentes ad
sponte et publice dctestandum et maledicendum sceleratum vatcm (Moliammed) exsilire
coegit majorisque ardoris fomiteni moriendi pro justitia cunctis ministravit.
: Ex. gr.
(Eulog. Epist. ad Wiliesindum, c. 11) Ciuidam Presbyterorum, Diaconorum, Monacho-
:
and 1694. fol.) iii. 149. Ferreras Histoire generale d'Espagne, ii.fi04. liulogii Memoriale
SS. ii. c. 14 Of the Mctropolitanorum jndicio, qui ob eandcm causam tunc e diversi."!
:
provinciis a rcge fuerant adunati. Their determination: Inhibitum esse raartyrium, nee
licere quirjuam deinceps ad palaestram professionis discurrere, praemisso pontifical!
decreto ipsae literae nuntiarunt.
• The views of this synod on the subject are given by its bitterest opponent, Eulogius
Memor. lib. i. c. 18: Jubent eos non recipi in catalogo Sanctorum, inusitatum scilicet
atque profanum asserentes hujusmodi mnrtyrium. Quippc quos nulla violentia praesidalis
Gdem suam negare compulit nee a cultu sanctae piaeque rcligionis araovit, sed propria so
PAET II. CHAP. IV.— SPANISH CHURCH. $ 17. 97
voluntate discrimiui offerentes, ob superbiam suam (ita dicunt), quae initiom est omnis
peccati, nteremti suarum parricidae effecti sunt animarnm. Praeceptis etiam Evangel-
icis eos arguendos esse credunt (Matth. v. 44 Luc. iii. 14 1 Pet. ii. 23 1 Cor. vi. 10),
; ; ;
p. 247 Non debere esse martyres, aut haberi, qui non violenter tracti sunt ad martyrium,
:
sed sponte sua venientes his convitium intulerant, qui eos in nullo molestia affecerint. Id. —
in Apologetico pro martyrib. They said Isti tiroues
(c. 3). : et nostrorum temporum con-
fessores ab ictu mucronis celerem tantummodo excipientes interitum, nullam furentium
acerbitatem perpessi tortorum, non sub diutinum desudarunt stimulara. Praesfir*;ini cum
ab hominibus Deum colentibus et caelestia jura fatentibua compendiosa raorte peremtl
sint. Unde sat eis est si praeteritorum curationem adepti sunt criminum, etc.
' Eulogius Memor. i. c. 6 Et Ucet formidolosis
: facultas collata sit decHnandi rabiem
perseoutionis, non tamen passim hoc observandum est a perfectis, qui jam praescia Re-
demtoris jiotentia denotati et conscript!, quasi ab immeusis legionibus ad exercitium
—
proeliorum Dei electi sunt, secundum Apostolum dissolvi cupiunt et esse cum Cbristo,
viam compendii requirentes, qua de corpore mortis hujaa eruti prepare ad caelestcm
pati'iam pervenirent, et pia violentia reguum Dei arriperent. Sic quoque armati lorica
justitiae in forum prosiliunt, praedicantes Evangelium Dei principibus et nationibus
raundi. —ideo perfecto odio contra adversarios Ecclesiae insurgentes, arguunt impios de
falsidica vatis iniqui doctrina, praestigiis, sacrilegiis ;
— detestantur quoque et maledic-
tionibus auctorem tantae perversitatis impugnant, eundemque coetam talibus inservientem
culturis fjeremii anathemate damnant. C. 20: Idcirco huic perdito atque spurcissimo
vati resistere, virtus mactae coronae est summumque trophaeum tanti dcrisoris cultum
:
est criminis latuisse. Against the milder view of Mohammedanism Apolog. pro mart,
c. 12 :Deum ergo et legem isti vanitatis cultores ullo modo habere credendi sunt, qui
evangelicae institutionis per totum orbem vitalia ditfusa praecepta non solum non. credunt,
verum etiam omni zelo perversitatis magnum discrimen ea fatentibus ingerunt, exosum
et iniquum putantes, Christum veiiim Deum et verum hominem credere ? etc. Alvari
ludiculus luminosus, c. 2 Eugiant debiles et infirmi, certent fortes et animi houestate
:
praeciucti. Et certe non eos veritatem supprimere, sed tergum persequentibus ob semi-
narium Evangelii jussit praebere fugiant de una civitate in aliam (Matth. x. 23), praedi-
:
cando quae vera sunt et honesta, non (quod absit) tegendo quae sancta sunt et roodesta.
C. 10: Nee tantum ilia apostolica tempora praedicationi fidei sunt contradenda, imo
quousque omnis gens et lingua Christi Evangelio credaut, praedicatio Ecclesiae est per
omne saeculum seminauda. Puto, quod in hac Ismaelitica gente nullus harteuus extitit
praedicator, per quod debitores fidei tenerentur. —
Et evangelizantibus genti justitiam,.in
qua nullius praedicatio hactenus praebuit viam, insaniae vociferamus esse vecordiara, non
coraplec. entum evangelizantium praescientiam praesagatam !
'" In the year 864, Samson presbyter in Corduba, wrote with this view.
See Apolo-
geticus contra Hostegisum Episc. Malacitanum (ap. Florez. iii. 325.)
" Memor. SS. ii. c. 15: Q,ui [Mahomad] ingenito quod am odio saepius quaestionem
adversus fideles proponens, non illo iaferior esse meritis apparuit, enjus nomine insignitos
VOL. II. 7
98 THIRD PERIOD.— DIV. I.— A.D. 726-858.
FIFTH CHAPTER.
HISTORY OF PUBLIC WORSHIP.
PAUTicur.AK Sources 1. Liturgical: Ordo Romanus de Divinis Officiis per totius anni
:
Frontonis Epistt. et dissert, eccl. ed. J. A. Fabricius. Hamb. 1720. 8). The Martyro-
logium Aquilejense (not Romanum, see H. Valesii Diss, at the end of his Eusebius),
which Ado prefixes to his, as of great antiquity, and which is at least as old as the begin-
ning of the 9th century. Wandelberti Mon. Pruniiensis niartyrologium rhythmicum
about 850 (erroneously inserted in Bede's works as Ephemerides Bedae) best edited in
d'Achery Spicileg. ii. 39; comp. Buhr, S. 114. Adonis Archiep. Vienn. (t 875), written
about 858, Martyrologium (ed. Herib. Rosweydus appended to Baronii Martyrol. Rom.
Antverp. 1C13. fol.) Comp. Bahr, S. 501. In part also the later martyrologies of Usuardns
(about 876) and Notker (892-89.5).
§ 18.
ostenditur. Nam ipso die, ()uo sceptrum regni adeptus est, Christianoa abdicari Palatio
jussit, dignitate privavit, honore destituit. iii. c. 2 : Multi autem sua se sponte a Christo
divertentes adhaerebant iniquis, sectamque diaboli snmmo colebant affectu. C. 3
[Mahomad] jubet ecclcsias nuper structas dirure, et quicquid novo cultu in antiquis basilicis
("plendebat, fueratque temporibus Arabum rudi formatione adjectura elidere. Ealogius
was put to death in 859. See life by his friend Alvarus in Schotti Hisp. illustr. iv. 223.
'2 To Johannes Abb. Gorzicnsis, who in 959 came to Spain, as legate of the Emperor
Otto I., H was said by a bishop of the country (see vita Johannis § 122, in the Act. SS. Feb.
iii. 713. Pertz Monum. vi. 372) Resistcre potestati verbo prohibemur Apostoli: tantnm
:
hoc unum relictum est solatii, quod in tantao calamitatis malo legibus nos propriis titi non
prohibent qui quos diligentes christianitatis vidcrint obscrvatorcs, colunt et amplectuntnr,
;
simul ipsorura convictu dclcctantnr, cum Judaeos pcnitns exborrcant. Pro tempore igitur
hoc videmur tenere cousilii, ut, quia religionis nulla infertur jactnro, caetera eis obsequamnr,
jusssique eorum in quantum fidem non impediunt, obtemperemus. The Christians, in the
mean must have been very accommodating to the Moslems at that time, if what John
time,
reproaches them with be true Ad ritum eorum vos audio circumcisos.
:
'
Cap. i. ann. 789, c. 76 De pseudograpbiia et dubiia narralionibus, c. 77. De mogouibua
:
PART II.— WEST. CHAP, v.— PUBLIC WORSHIP. ^18. 99
et nudis cum ferro. Capit. iii. ann. 789, c. 4 : Ut nullus in Psalterio vel in Evangelio vel
ill aliis rebus sortire praesumat, nee divinationes aliquas observare. C. 18 : Ut clocas non
baptizent, nee ehartas per perticas appendant propter grandinem. Capit. Francof. ann.
794, c. 40 : Ut nee memoriae eorum per vias
nulli novi Sancti colantur, aut invocentur,
erigantur sed ii soli in Ecclesia venerandi sunt, qui ex auctoritate passionum aut vitae
;
merito electi sunt. Comp. his principles concerning images of the saints, $ II, note 3.
" Comp. the controversial writings Christ. Nifanii Ostensio hist, theol. quod Car. M. in
:
quamplurimis fidei articulis formaliter non fuerit Papista. Francof. 1670. 8. On the other
side, Nic. Schaten Carolus M. Rom. Imp. romano-cathol. libb. iv. explicatus et vindieatus.
Neuhus. 1674. 4. In reply to this, Nifanii Car. M. confessor veritatis evangel. Francof.
lf>79. 8. Other works see in Walchii Bibl. theol. ii. 369. Karlomanni Capit. i. aun. 742,
c. 2. The army must be accompanied by priests, qui propter divinum ministerium,
Missarum scilicet solemnia adimplenda, et Sanctorum patrocinia portanda, ad hoc electi
sunt, i. e., unum vel duos Episcopos cum capellanis Presbyteris Princeps secum habeat, etc.
In like manner Caroli M. Capit. viii. aun. 803 (see above § 8, note 3. Capellaui a Capa,
see Du Fresne Glossar. ad scriptt. med. et. inf. Latin, s. v.); cf. Monachus Sangall. de
'Jestis C. M. I. c. 4. Even an Alcuiu (Homil. de natali S. Willibrordi ed. Froben. ii. 195)
says Te continuis, O pater, prosequimur laudibus, tu nobis assiduis auxiliare precibus.
:
Credimus te in praesentia Domini Dei tui omnia posse impetrare, quae poscis dum tanta ;
Domini, de veste ejus, de sandaliis ejus, de praesepe ejus, de spougia ejus, de Jordane ubi
baptizatus est, de petra ubi sedit, quando quinque millia hominum pavit, do pane undo
distribuit discipulis suis, de templo Domini, de candela quae in nativitate ejus accensa
2St, —
de monte Horeb, de lignis trium tabernaculorum. De lacte S. Mariae, de capillis
ejus, de veste ejus, de pallio ejus. De barba S. Petri, de sandaliis ejus, de casula ejus,
et de mensa ejus. De mensa S. Pauli, de orario ejus, de cippo in quo missus fuit, etc.
* Ex. gr. Annales Laurissenses ad ann. 799 Monachus quidam de Hierosolymis venieus,
:
monks. When among the Voges the body of a monk who had died there, called Spinulus,
attracted, by the miracles it wrought, too many people, in the monast. Medianum (Moyen
M. utier)) the abbot Hildulf (t 707) spoke seriously to the saint on this account (Vita Hildulli
in the HistoriaMediaui in monte Vosago monasterii. Argentor. 1724. 4. p. 62): Si hac
populorum confluentia pressi fuerimus, non parum a proposito declinabimus licet enini :
Domino cooperante subsidia nostro conferantur loco, tameu auimarum timemus pericula.
Unde concun-entium comprime turbas, etc. Tunc ergo videres spiritum came solutum et
vita potitum obedire mortal! :
— nam signis cessantibus frequentia quoque desivit. Ci.
Mabillon Acta SS. ord. Ben. saec. iii. P. i. Praef. p. 87, s. The expression of Autjjertus
Abbas monast. S. Vincentii ad Vulturnum in Benevento, in the biography of his three
predecessors, is also worthy of notice 1. c. p. 430
(t Et quidem narrau-
778), ap. Mabillon. :
' Lul'; Epist. ad Presbyteros in Thuringia (iu Bouifacii Epist. ed. Serar. Ep. GO. Wiirdtw.
Ep. 107): Admoueiuus Vos, ut rogetis oranes, ut in communi misericordiam Domini de- —
precentur, quatenus ab imminenti pluviarum flagello liberemur, i. e., ut uiiaru hebdomadam
abstineant bc a* onini carne, et ab onini potu, in quo mel sit secunda feria, iv. feria et vi. :
psalmos cuitet omni die in ilia septiniana, et illas Missas, quae pro tenipestatibus fieri
soleant, celebrare Vos, Presbyteri, recordanilui. Missimus Vobis nomina doniini Romani
Kpiscopi, pro quo unusquisque Vestrum xxx. Missas car.tet et illos psalmos, et jejunium
juxta constitutioiiem nostram. Similiter pro duobus laicis nomine Megenfrith et Hrabau
X. Missas unusquisque Vestrum cantet.
* Walafridus Strabo de Reb. eccles. c. 22 Per totam Missam pro eis quam maximc et
:
quasi nominatim oratur, qui ibi ofFerunt atque communicant. Possumus autem et debe-
—
mus dicere, caeteros in fide et in devotione oft'erentium et communicautium porsistentes
ejusdem oblationis et communionis dici et esse participes. Quam vis autem, cum soli
sacerdotes Missas celebrant, iutelligi possit, illos ejusdem actionis esse co-operatores, pro
quibus tunc ipsa celebrantur ofEcia, et quorum personam in quibusdam responsionibus
aacerdos exequitur tamen fatendum est, illam esse legitimam Missam, cui intersnnt
:
sacerdos, respondens, offerens atque communicans, sicut ipsa compositio precum evidenti
ratione demonstrat. Even Pseudo-Isidore directs (Anacleti P. Epist. i. c. 2, in Gratiani
Decreto P. iii. dist. ii. c. 10) ; Peracta consecratione omncs communicent, <jui noluerint
ecclesiasticia carere liminibus. Sic enim et Apostoli statuerunt, et s. Romana tenet
Ecclesia. F. Buddeus de Origine Missae pontificiae in bis Miscellaneis sacr. i. I.
Cf. J.
Karl d. G. und seine Biscbofe, die Synod von Mainz, A.D 813 (in tlie Tiibinger katli. theol.
Uuartalscbrift, 1824, iii. 416). Some priests went so far as to begin to read mass w^itbout
any one being present, but tins was forbidden, Cone. Mogunt. ann. S13, c. 43. (Mansi, xiv.
74.) Cone. Paris, ann. 829, c. 4t (1. c. p. 5C7) : Irrepsit in plerisque locis, partim incuria,
—
partim avaritia, reprebensibilis usus, eo quod nonnulli Presbyterorum sine ministris
— —
Missarum solemnia frequentent. Unde interrogandus nobis videtur hujusmodi corporis
et sanguinis Domini solitarius consecrator, quibus dicit Dominus vobiscum, et a quo illi :
respondetur: Et cum spiritu tuo vol pro quibus supplicando Domino inter caetera: Me-
:
tensis Homil. ii. m Gallandii Bibl. PP. xiii. 93), at Rome in the eighth century (Kalendar.
PART II.—WEST. CHAP. V.— PUBLIC WORSHIP. $ 18. 101
Frontonis, ed. Fabric, p. 225), and under Charles the Bald, adopted also in the Galilean
Church. See Augusti's Denkwurdigk. iii. 102.
'^ Very early there were conjectures respecting the end of Mary. At first it was sup-
posed, from Luke ii. 35, that In opposition to this Origiues Horn,
she suffered martyrdom.
xvii. in Lucam Nulla docet historia, b. Virginem gladii occisione migrasse praesertim
: :
cum non anima sed corpus ferro soleat interfici. In like manner Anibros. Conim. in Luc.
ii. Isidorus Hisp. de Vita et obitu SS. Bedae coram, in Luc. ii. The fable introduced by
Epiphan. Haer. Ixxviii. $ 11 "ZjjTr'jauGi tu lx'''V ^^^ ypa<j)uv, Kal evpuaiv av ovre Odva-
:
Tov Mapia^, ovte el TidvrjKev, ovre el jif] riOvriKev ovre el -eOaTZTui, ovre el (itj reOaTT-
—
Taf uTJC ttTrAwf iciuTrriaev y ypof^rj, 6ia to vnepjSuXXov tov davfiarog' iva fiij tl<;
EKnTiTj^iv ayayi) tjjv diuvoiav tuv avdpuwuv. —
rdxa yip tov Kal i,^;v7? ei'po/uev ttjc uylac
iKelvTjg Kal fiaKaplag, ug ovtc evpelv eari tov duvuTov avTijc;. m'/ fiiv yap 6 "Zvfieijv (pda-
Ket nepl avrf/c "Kal aov avrfjc tt/v i/'ivt^i' i^ieT^evaerai [jofiqiala" (Luc. ii. 35) nf/ lU r//f
'XiTOKaXvTpEug 'luuvvov (paaKOVGTjg, oTi Kal eaTvevdtv 6 dpuKuv enl ri/v yvvalKU tijv ytv-
vr/aaaav tov u/if)eva, kuI idodijaav avrtj nTepvyeg uerov, Kal eXij(f>d7j elg t//v eprj/xov,
OKUQ uv fitj XuiSij avT7]v 6 SpuKCJv (Apoc. xii. 13, 14). Tuxa de dvvaTal ^n-' aiiTy ttXt/ ova-
Oaf oh nuvTug (5e opl^ofiat tovto, Kal ov Xiycj, ore uBuvarog Ifieivev u7JC ovre i^ta/ic-
^aiovfiat el TeOvr]Kev. vKepefiaXe yap rj ypadf/ tov vovv tov uv6pu)Tvivov Kal ev ficreupu
Eiaae, k. t. A. (Similarly Hilarius, can. 20, and Ambrosius de Cain et Abel, i. c. 2, retpect-
ing the death of Moses). The use of ambiguous expressions (ex. gr. Euseb. de vit. Const.
iv. c. 64. BGCt?.evg — irpbg tov avrov Oeov uveXafilSdveTO.
Gregor. Tur. de Gloria confess.
c. 99 An;5iversarius assumtionis S. Aviti dies) contributed probably to the existence of
:
such a fable. It is first found in apocrj-phal books, in Joannis Ap. elg Ti/v KolftTjaiv Ttjg
vnepaylag Seanolvrjg (according to Thilo, belonging to the end of the fourth or beginning
of the fifth century), Melitonis Ep. Sard, de transitu Virgiuis Mariae (cf. Thilo Acta S.
Thomae Apost. Lips. 1823, in the Notitia uberior novae Cod. Apocr. editionis, p. xvi. ss.).
The Roman bishop Gelasius (about 495) declares, however, in his Decretum de libiis
sacris et apocryphis : Librum, qui appellatur transitus S. Mariae, apocryphum. But Gre-
gorius Turon. de Glor. Mart. i. c. 4, unhesitatingly adopts the fabulous tradition : Impleto
ab. Mariae, hujus vitae cursu cum jam vocaretur a saeculo, congregati sunt omnes Apos-
toli de singulis regionibus ad domum ejus. Cumque audissent, quia essent adsumenda de
mundo, vigilabant cum ca simul et ecce Dominus Jesus advenit cum angelis suis, et
:
accipiens animam ejus ti'adidit Michaeli angelo et recessit. Diluculo autem levavormit
Apostoli cum lectulo corpus ejus, posueruntque illud in monumento, et custodiebaut ipsum,
adventum Domini praestolantes. Et ecce iterum adstitit eis Dominus, suscepfujique
corpus sanctum in nube deferri jussit in Paradisum ubi nunc resumta anima cum clectis :
ejus exultans aetemitatis bonis nullo occasuris fine perfruitur. In the Greek Cli in;' it is
time that even Andreas Cretensis (about 650) Horn, in dormitionera Mariae (ap. <7alland.
xiii. 147) hints at the fable; but it is found complete for the first time in Jo. Daniasceni
de pausatione S. Mariae. The Frank Church, on the other hand, celebrated it on the 18th
January (Mabillon. Liturg. Galilean, p. 118, ss. 211, ss). In the eighth century they did
not go beyond the pausatio or domiitio, Beda de Locis Sanctis, an extract from the account
of the travels of a Frank bishop, Arculf, who had been in Palestine shortly before 700, e. 7 :
In the valley of Josaphat was a church of Mary, and in it an altar, ad eius dexterani
monumentum vacuum, in quo S. Maria aliquamdiu pausasse dicitur, sed a quo vel (juando
Bit ablata, neacitur. Introduction of the festum assumptionis into the Frank Church, see
note 10. Anastasius in vita C. Paschalis — —
Fecit vestem de chrysoclavo, habenteni liis-
:
toriam, qualiter b. Dei Genetrix Maria corpore est assumta. Vita cv. Leouis IV Oetavaiu :
Assumptionis b. Dei Genetricis diem, quae minime Romae antea colebatur, celebrari pr.ie
cepit. Hiacmari Carmen ad b. Virg. Mariam in A. Maji Classlcorum auctoium v. 45.') ;
—
102 THIRD PERIOD.— DIV. I.—A.D. 7-26-8r.8.
lib. :)r), no. 100). There were also a lib. and a sermo de Assumt. b. Mariae, falsely attrib-
nted to Augustine (in the old edition serm. de Sanctis 34 and in the Benedictine edition, :).'>,
t. V. ap. Sermo. 208, and t. vi. app. p. 24"J^ However, Hunfried, bishop of Terouaune,
A.D. 862, still needed a miracle for introducing this festival into his diocese. See Aunal.
Bertin. ad ann. 8U2. Notker Balbulus in Martyrologio (Canisii Lectt. ant. ed. Basnage, ii.
iii. 167) defends the account of Gregor. Tur., but bdds : De quihus quia doctissinii tracta-
tores videntur inter se dissidere, non est meum in tarn brevi opusculo delinire : hoc tamen
certissimo c'um universali Kcclesia et credimus et confiteniur, quia si reverendissimum
illud corpus, ex quo Deus est incarnatus. aahuc alicubi in terra celatur. revelatio utique
ipsius ad destrnctionem Antichristi reservatur But still we find, about 1004, Atto Ver-
cellensis in Assiunptionem b. Mariae (in A. Maji Vett. scriptt. nova collcctio, vi. ii. 39):
Corporis vero ejus jam factam resuirectionem affirmare minime audemus, (juia nee a SS.
Patribus hoc declaratnm esse cogiioscimus. Deniipie in valle Josaphat ejus sopulturae
nianet locus, ubi tamen ejus non rcperitur corpus. Sed qui de ea ineffabilitercarnem eduxit,
ijjse quid de ejus sit corpore novit. Tamen sive in corpore, sive extra corpus, super chores
angelorum in caelis cxaltatam confitcmur.
'^ In the Greek (/hurch the Sunday after Whitsuntide is called fi
KvpiaKj] riov iiyiuv
iTuvTuv (Heincccius Abbild der gricch. Kirche, iii. 18:!) as early as the time of Chrysos-
tiuu (cf. his iyKUfiiov ti( tov(; uyiovg niivrac, ed. Montf. ii. 711. Leo Allad. de Hebd. et
dcmin. Grace, c. 31). In the Latin Church erroneously derived from Boniface IV. cf.
i auhis Diac. Hist. Longob lib iv c 37: (Phocas) Papa Bonifacio petente jussit in veteri
fano. quod Pantheon vocahant, ablatis idololatriae sordibus Ecc;lesiani beatae semper Vir-
gini.s Mariae et omnium Martyrum iieri, ut ubi ipiondam omnium non deorum sed daemo-
iium cultus erat ibi deince[)s omnium fioret menioria Sanctorum. In like manner Anastas.
vi'. Ixviii. Bonif iv. This church was called S. Mariae ad Martyres (Anastas. vit. Ixxvii.
^'ltaliani and vit. Ixxxii Benedicti II.), the festival of its dedication on the Kith May.
Conip the Martyrol Aiiuilejensc ap. Ado belonging to the beginning of the ninth century :
"H id Maj. S. Mariae ad Martyres dcdicationis dies agitur a Bonifacio Papa statutus. t?o
tlso the Kalond. Rom. of the eighth century, ed. Fronto-Fabricius, p. 198 Besides this
festival the Martyrol. Acpiil. of Ado mentions ad kal. Nov. Festivitas Sanctorum, quae
Celebris et gcneralis agitur Romae, which is wanting in Fronto's calendar. (See Fro:itODis
nota in ed. Fabric, p. 233). Consequently, 1. The festival omnium SS. is dilferunl troiu
the dedic. Mariae ad Martt. 2. It was celebrated in Rome as early as the eighth century,
and in addition to the <ledic. Mariae ad Martt. Probably the celebration of it is coni.(K;iefl
with the Oratorium in honorcm omnium Sanctorum (see Anastasius in vita Greg. III.,-
erected by Gregory III. Ado is the first to confound the two festivals. Adonis Martyrri.
ad. iii. idus Maj.: Natalis S. Mariae ad Martyres. Pboco Imjieratore b. Ponifacius Papa
in veteri fano quod Pantheon vocabatur, —
ecclesiani beatae semper virginis Ma-'no rt
omnium Martyrum dedicavit. Cnjus dedicationis sacratissima dies agiti.r Romae ..i idus
Maji. Id. ad. kal. Nov. Festivitas SS. omnium. Petente namqno P. Bouifaci;! ;ij».sit
Phocas Imp. in veteri fano, quod Pantheon vocabatur, ecclesiam b. semperqus vi'^;. —
Mariae et omnium Martynini fieri, ut ubi quondam omnium non Deorum sed dac'oo.iiorani
Ctlltus agebatur, ibi deinceps omnium fieret mcmoria Sanctorum quae an illo tempore :
kal. Nov. in urhe Honia Celebris et generalis aL;itur. Sed et in Galliis, monente s. re-
TART II.— WEST. CHAP. V.—PUBLIC WORSHIP. $ 18. 103
fordationis Gregorio Pontifici, piissimus Ludovicus Imp. omnibus regni et imperii su;
Episcopis consentientibus, statuit, ut solenniter festivitas oo. SS. in praedicta die an-
imatim perpetuo ageretur. As the dedicatio S. Mar. ad Martt. was not observed in
other countries, Usuardus in Martyrol. explained the matter thus: Kal. Novemb. Festi-
vitas b. Dei genetricis et omnium Martyrum, quam Bonifacius Papa celebrem et genera-
lem instituit agi omnibus annis in uvbe Roma. Sed et Gregorius Pontifex postmodum
decrevit, eandem in honore omnium Sanctorum solemniter observari ab omni Eeclesia.
Ptoloniaeus Luc. Hist. eccl. ix. c. 6 (Murat. Scriptt. rer. Ital. xi. 921) and Durandus (Ratio-
nale divin. offic. lib. vii. c. 34) that Boniface had fixed the festum b. Mariae ad Martyrea
;
for the iv. [iii.] idus Maji, but that Gregory IV. transferred it to the kal. Nov. and con-
verted the festival into a fest. omnium SS. This opinion, though frequently repeated, is
manifestly erroneous.
'* As soon as the Franks heard of tlie writings of Dionysius they were eager after
them, because they immediately called to their thoughts the patron saint of the country.
Pauli P. Ep. ad Pippinum (cod. Car. no. 65, ap. Mansi, xii. 612) iu Embolo Direximus :
etiam Praecellentiae vestrae et libros, quantos reperire potuimus, i.e., Dionysii Areopagiti
libros, etc. (Neander DenkwiJrdigkeiten, iii. ii. 54, even supposes a trace of the Pseudo-
Dionys. in Columbanus). Pope Hadrian I. presented these writings to Fulradus, abbot of
St. Denys (Mabillon Ann. Bened. lib. xxxi. c. 42j. King Michael sent them, 827, to Lewis
the Debonaire. See Rescriptum Hilduini ad Ludov. [in the Areopagiticis] $ 4. Caeterum
—
de notitia librorum ejus, quos patrio sermone conscripsit, lectio nobis per Dei gratiam et
vestrara ordinationem, cujus dispensatione interpretatos scrinia nostra petentibus rese-
rant,satisfacit. Authenticos autem eosdem libros Graeca lingua conscriptos, quaudo
Oeconomus Ecclesiae Constantiuop. et caeteri missi Michaelis, legatione publica ad ves-
tram gloriam Compendio functi sunt, in ipsa vigilia solennitatis S. Dionysii pro munere
raagno suscepimus. Hence Michael did not send them in a Latin translation, as Mabillon
Ann. Bened. lib. xxix. c. 59, and the Hist, liter, de la France, t. v. p. 425, represent.
John Scotus translated them anew at the instance of Charles the Bald, about 859 (eoinp.
his two dedications addressed to Charles, and Anastasii Bibl. Ep. ad Carol, in Jac. Usserii
Vett. epistolanim Hibemic. sylloge, Dublini. 1632. p. 58; and Nicolai P. I. Ep. ad Car.
Calv. in Bulaei Hist. univ. Paris, i. 184), and wrote expositions of them (see Ang. Maji
Classicorum auctorum, v. p. xlvi.), corap. Bahr rom. Lit. in karol. Zeitalter, S. 486.
^ First in the (written under Charlemagne) Gestis Dagoberti, c. 3 (ap. Bouquet, ii. 580),
that Dionysius Episc. Parisiensis temporibus Domitiani was martyred : and Synod. Paris.
A.I).S24 (ap. Mansi, xiv. 466), that he a. s. Clemente ii Gallias cum duodenario numero
—
primus praedicator directus et martyrio coronatus est. ^incmar relates (823) that he
had read something of the same kind in the Actis S. Sanctrni (Hincmari Epist. ad Carol,
in the Areopagiticis and in Mabillonii Vett. analect. ed. ii. p. 2 2). The two Dionysii
were completely confounded iL the Actis Dionysii, which were first printed in the Act.
SS. mens. Octob. iv. 792, and are older than Hilduin (see Act. SS. 1. i. p. 790, no. 17, ss. p.
701, no. 23, SS.). The fable indeed was completed and made more general by Hilduin's
Vita et passio Dionysii, etc. This Kilduin was abbot of St. Denys. and the work was
written by order of Lewis the Debonaire, 834. (Areopagitica ed. Matti Galenus, Colon. .
1563. 8, and contained in Surii Vitis SS ad. ix. Oct.: Epist. Ludov P. ad Hilduinum
—
Rescriptum Hild. ad Lud. Imp. Ep. Hild. ad c;:uc-t03 s. cath. matris Ecclesiae filios et
— Passio Dionysii — Revelatio facta P. Stephano. — Ep. Hincmari Rhem. ad Carol.
fidelos s.
Imp. de Dion. Ar. — Ep. Anastasii Bibl. ad Carol. Imp. contra falsas quoruudam opiniones,
asserentium b. Dionys. Parisiorum Episc. nou esse Areopagitami. Tnat Hilduin was not
a lying impostor originating the fable, as is maintained by J. Launoji Judicium de Areopa-
giticis, Paris. 1641. 8, and is frequently asserted, may be seen from Act SS. mens. Oct. iv.
096. The fable was doubted for a long time on account of Gregor. Tu'. Hist. Fr. i. 28.
104 THIRD PERIOD— DIV. I.— A.D. 726-658.
SIXTH CHAPTER.
HISTORY OF CHURCH DISCIPLINE.
Particular Sources: Besides the capitularies of the French kings, and tae decrees of
synods and individual bishops: Halitgarii Ep. Cameraceusis (t 831) Opus de vitiis et
virtutibus, remediis peccatoruni, et ordine vel judiciis poenitentiae, libb. vi. (in Cauisii
Lcctt. ant. ed. Basnage, t. ii. P. ii. p. 87).
§ 19.
'
See above $ 8, note 26.
^ S. Bonifacii Statuta (a. d. 745, first in d'Achery Spicil. i. 507, ap. Mansi, xii. 386), c.
31, and thence extracted in Capitularium, lib. vi. c. 206, where the corrupted text must be
corrected after that source : duia varia necessitate praepedimur, Cauonum statuta de
reconciliandis poenitentibus pleuiter observare, propterea omnino non dimittatur. Curet
unusquisque Presbyter (an addition in the capit. jussione Episcopi de occultis tautuui,
:
quiade manifestis Episcopos semper convenit judicare), statim post acce[)tam confessionem
poenitentium, singulos data oratione reconciliari. Capitula Roduiti Archiep. Bituricensi.s
(in Baluzii Miscell. vi. 139. Mansi, xiv. 962) c. 44: Q,uoruni peccata in publico sunt, in
publico debet esse poenitentia per tempora, quae Episcopi arbitrio poenitentibus secundum
ditt'erentiam peccatorura decernuntur. Q,uorum autem peccata occulta sunt, et spontanea
confessione soli tantummodo Presbytero ab eis fuerint revelata, horuni occulta debet esse
poenitentia secundum Presbyteri judicium, cui confessi sunt, ne infirmi in Ecclesia
scandalizentur videntes eorura poenas, quorum peuitus ignorant causas. The procedure
at confession is described by Alcuinus de Divinis officiis (de Div. off. libri, ed. M. Hittorp.
Colon. 1568. fol. p. 51.) How much rarer public penance had become is shown by the
decrees of the three councils, a.d. 613, Arelat. c. 26, Rhem. c. 31, Cabilon. c. 25, Jonas
i]pisc. Aurelian. (t 843) de Institutione laiconim lib. i. c. 10. (d'Achery Spicileg. i. 258J,
Rhaban de Instit. cleric, c. 30, cf. J. Morinus de Disciplina in administratione sacramenti
poenitentiae. Paris. 1651. fol. R. v. Raumer's Einwirkung des Christenth. auf die althoch-
deutsche Sprache. Stuttgart. 1845. S. 254.
3 T''eodulfi Episc. Aurelian. Capitulare ann. 797 ad parochiae suae sacerdotes, c. 30.
(Mansi, xiii. p. 1001) Omni eteuim die Deo in oratione nosti'a, aut seme!, aut bis, aut
:
quanto amplius possumus, confiteri debemus peccata nostra. Q,uia confessio, quam sacer-
dotibus facinius, hoc nobis adminiculum aftert, quia accepto ab eis salutari consilio,
saluberrimis poenitentiae observationibus, sive mutuis orationibus peceatorum niacula.s
diluimus. Confessio vero, quam soli Deo facimus, in hoc juvat, quia quanto nos memorea
106 THIRD PERIOD— DIV. I.— A.D. 726-838.
the penitential time, the conditions for doing which acts had
already found their way into the Ubri pocnitc7itiales,^ was still
considered an abuse.* As excommunication became less frequent,
suraus peccatorum nostroruni, tanto Iiorum Deus obliviscitur et e contrario, quanto iios :
Iiorum oblivisoiTiur, tauto Doniiiuis rcminiscitur. Cone. Cabilon. ann. 813, can. 33 Quidam :
tionem Apostoli confiteamur altcrutrum peccata nostra, et oremus pro invicera, ut salvemur
(Jac. V. 16). Confcssio itaque, quae Deo fit, purgat peccata: ea vero, quae sacerdoti fit,
docet, qualiter ipsa purgentur peccata. Deus namqu" salutis ct sanitatis auctor ct
largitor, plerumque banc pracbet suae potentiae invisibili admiuistrationc, jilerumque
mediconim operatione.
* Particularly in England, first in Theodori Carituar. Lib. poenit. (see Vol. I. Div. II.
5* 133, note 11. Then similar insertions are found in the Lib. poen. Romanus, as well as
in the shorter edition, which Halitgar. Camcrac. appended to bis books de pocnicentia
(ap. Canisius-Basuage, ii. ii. 134), as well as in the more copious edition (ibid. p. 122
and 129).
' Cone. Cloveshov. ann. 747 (under Cuthbert, the second successor of Theodore in the
see of Canterbury) ran. 2G (ap. Mansi, xii. 403) Postrcmo igitur (sicuti nova adinvenlio,
:
juxta placitum scilicet propriac voluntatis suae, nunc plurimis periculosa consuctudo est)
non sit eleemosyiia porreeta ad rainacndain vel ad mutandam satisfactionem per Jejuniura
et reliqua expiationi.s opera, a sacerdote Dei pro Buis criminibus jure canonico indictam,
sed magis ad augmentandum emendationem suam, ut eo citius placetur divinae indigua-
tionis ira. Bonum est omnino psalmodiae insistere, bonum est genua sae[,ius veraci
flectere intentione, bonum est eleemosynas quotidie dare sed pro his non est abstinentia
:
remittonda, non est jejunium impositum semel juxta Ecclcsiae rcgulam, sine qua non
remittuntur uUa peccata, relaxandum. Can. 27 Non eis eo licentius peccare vel
:
— —
jejunium pro peccatis indicium relaxare, vel eleemosynas minus largire, uUo modo licet,
quo pro ipsis alios psalmos cantare putant, vel jcjunare. Nuper quidam dives secundum
hoc saeculum, petens reconcilationem pro magno quodam facinore suo citius sibi dari,
affirmans in suis literis idem nefas juxta multorum promissa in tantum esse expiatum, ut
si deinceps vivere possit, trecentorum annorum pro eo plene jejunium, satisfactionum
canonum institutioneni, aut per S. Sr.ripturarum auctoritatcm, aut per ecclesiasticam con-
suetudinem — imponi debet, repudiates ac penitus eliminatis libcUis quos poenilentialcs
vocant quorum sunt certi errores, incerti auctoros. Q,ui dum pro peccatis gravibus levea
quosdam et inusitatos imponunt poenitentiae modos, consuunt pulvillos secundum propheti-
cum semionum, sub omni cubito manus, ct faciunt ccrvicalia sub capite universae aetatis
ad capiendas animas, Ezech. xiii. i5 (repeated in Cone. Mogunt. ann. 847, c. 31, and in
the Capitulis Rodulfi Archiepisc. Pituriccnsis c. 33. ap. Mansi, xiv. 958; similarly Cone.
Paris, ann. 829, lib. i. c. 32). Can. 45; Nam et a quibusdam, qui Romam Turonumve, et
alia quaedam loca sub praetcxtu orationis ineonsulte peragrant, plurimum erratur. Sunt
Presbyteri et Diacones et caeteri in clcro constiluti, <iui negligenter viventes, in eo purgai'i
Be a peccatis putant, et ministcrio suo fungi debere, si praefata loca altingant. Sunt
nihilorainus laici, qui putant seimpuno peccare aut peccasse, quia haec loca oraturi
—
frequentant non attendentcs quod ait b. Hieronymus Non Hierosolymam vidisse sed:
Uierosolymis bene vixisse landaudura est. Qui vero peccata sua sacerdotibas, in qactiom
PART II.—WP:ST. chap. VI.—discipline. ^ 19. 107
217 : Ut excommunicationes passim {for which capit. lib. vi. subito) et sine causa non fiant.
^
Cf. § 8, note 25.
The germs of such a distinction in Augustin. Horn. 50, de Poenitentia Prohibitio
' :
(a communione) mortalis and medicinalis. Syn. Rom. v. sub Symmacho a.d. 504 (Mansi,
viii. Q98j Si vero monachus aut laicis fuerit, communione privetur, et si non emendaverit
:
vitium, anathemate feriatur. Cf. du Pin de Ant. eccl. discipl. p. 261, ss. Synodus Re-
giaticina A.n. 850, can. 12: Hoc autem omnibus Christianis intimandum est, quia hi, qui
sacri altaris communione privati, et pro suis sceleribus reverendis adytis exclusi publicae
poenitentiao subjugati sunt, nullo militiae saecularis ut concilio, nullamque reipublicae
debent administrare dignitatem. Q,ui vero administratione Episcopi seu saccrdotum
perpetrato palam scelere poenitentiae remedium suscipere noluerint, magis abjiciendi
sunt, anathematizandi scilicet, tamquam putrida ac desperata membra ab universalis
Ecclesiae corpore dissecandi, cujusmodi jam inter Christianos nulla legum, nulla morum,
nulla collegii participatio est, quibus neque in ipso exitu communicatur, et quorum neque
post mortem saltern inter defunctos fideles commemoratio fit. Sed si ad hoc irrevocabilo
judicium obdurati cordus contemtus trahit, non sine magna tamen examinatione venien-
dum est, et omnia sacerdoti prius experienda, nee absque metropolitani cogitatione, et
provincialum Episcoporum communi judicio quemlibet anathematizandum esse permitti-
mus. Comp. Arsenii Episc. (legate of Nicol. I.) Ep. gener. ad omnes Episc. (ap. Mansi,
XV. 326). Planck's Gesch. d. kirchlichen Gesellschaftsverfassung, iii. 507.
Ahytonis Episc. Basiliensis Capitulare (about 820), c. 18 (Mansi, xiv. 396) NuUus
' :
ordinatus sive ordinandus migret de sua parochia ad aliam nee ad limina Apostolorura
causa orationis, Ecclesiae suae cura derelicta, nee ad palatium causa interpellandi, nee a
communione snspensus ab alio communionem recipiendi, sine permissione et praescientia
Episcopi sui quod si fecerit, nihil valet hujusmodi communio, aut ordinatio, aut demi-
:
SECOND DIVISION.
PROM NICOLA.'S [. TO GllEGOllY VH. A.D. 858-107..
Hist. Ecoles'ae Reniensis libb. iv. till 948, ed. J. Sirniond. Paris. 6U 8. G. Col-
venerius. Duaci. Iti:?. ". Hibl. PP. Lugd. xvii. ."iOO. Annales from 919-960, ap. Pertz,
V. 363. Comp. BiUir's llom. Liter in karol. Zeitaltcr. S. 274, 188. Luitprandus, bishop
of Cremona (t 972), wrote llie liisicry of his time from 893 to 964 Antapodosis libb. vi. :
and de Rebus gestis O tie .is M. best ap. Pertz, v. 264. The credibility of this, source
which is often underestimated jy those who follow Mui*atori, is vindicated by Martini
in the Denksclir. d. K. Akal. zu Miinchen fiir 1809 und 10. Hist. Class. S. 3, ff. R. A.
Koepke de Vita et scriptis Liadprandi. Berol. 1842. 8. llichenis, monk in the mon- —
astery of St. Reinigius in llhonns, a friend of Gerbert's, wrote about 99'), Historiarum
libb. iv. from 888 till 99."), especially important from 969 and onward, ap. Pertz, v. 561.
Richer Historic de son temps par Guadet, t. i. Paris. 1845. 8 (Latin and French with
—
introduction and commentary). Thietmarus, bishop of Merseburg (t 1018) Chronicon,
embracing the period of the Saxon eni[)erors, first ed. complete in Leibtiitii Scriptt.
Brunsvecens, t. i. then ed. J. A. Wagner, Norimb. 1807. 4, in German by M. UrsinuS;
Dresd. 17 0. 8, and .1. M. Lappenberg in Pertz Monum. v. 723. Comp. M. Th. Contzen, —
die Geschichtschreiber d. siJclis. Kaiserzeit nach ihrem Leben u. ihren Schriften Regens-
—
burgh. 1837. 8. Hermannus Contractus, monk in Reichenau (t 1054), Chronicon from the
birth of Christ till 1054, important for chronology, especially from 1045, an important
source of history (ap. Pertz, vii. 67), continued by Bertholdus, Hermann's disciple, and
likewise monk of Reichenau, till lOrfO (ap. Pertz, vii. 264) both abbreviated and con- :
tinued till 1100 by Bernoldus, Bernaldiis, or Bernardus, monk in St. Blascia (ap. Pertz,
vii. 385). Hermaim and his continuator were first edited complete by P. Acm. Usser-
mann in the Monumenta res Alcmannicas illustrantia, 2 tomi. Typis San-Blasianis. 179J
and 1792. 4to. Comp. Docen in the Archive, fur ultcre deutsche Geschichskunde, iii. 1.
Stenzel's Gescli. Deutschlands untcr den frunkischen Kaisern, ii. 99.-— Marianus Scotus,
monk, last in Mentz (t 1082), Chron. from the creation of the world to the year 1083.
continued by Dodechinu till 1200 in Pistorii Rorum Germ, scrip'tor I. i. (Viar Scoti lib.
iii. frc'ri", 1-1082, ed. G. Waitz ap. Pertz, vii. 841). —
Lambertas, monk m Hersfeld,
usually but incorrectly styled Schafnaburgensis, Aimales, fullest from 1040-1077, ap.
Pistorius, t. i., then ed. J. C. Krause, Hal. 1797. 8, in German by F. B. Buckliolz. Frunkf.
a. M. 1819. 8, ed. Hesse ap. Pertz, vii. 134. Comp. Stenzel, ii. 101. Locherer, in the
Siessener Jahrbuchcm f. Theol. und christlrche Philosophic, 1834. ii. 3. Sigebertus, —
monk in Gerablours (t 1113), Chronicon, continuation of Jer me from 381-1112, ap.
Pistorius, t. i. ed. L. C. Beihmann ap. Pertz, viii. 268; cf. S. Hirsch Conun. de. Sigeb.
Gembl. vita et scriptis. Berol. 1841. 8.
[Of Flodoardi's Chronicle a new edition is in the course of publication by the Imperial
Academy of llhcims, with an appendix and notes by Abbe Baudeville. The third volume
appeared in 1855.]
PART 1.—WEST. CHAP. I.—PAPACY. $ 20. PSEUDO-ISIDOttlANA. 109
FIRST PART.
HISTORY OF THE WESTER^r CHURCH.
FIRST CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
§ 20.
Aus-;. ilionu. 1829) S. 135, Mulder's Fragmente aus und iiber PseudoTsidor. in liis
ff.
'The preface begins: Isidorus Mercator servus Christi lectori conserve suo et parenti
in Domino !:dp,i .«a!utem. The Merlin editor omits Mercator, some Codd. have, partly as a
gloss, Peccaroi; for example, Rabanus calls himself before some of his letters Rabanus
{.'.>:,
peccator. Kunstmann's Rab. Maurus, S. 215, 219). See Ballerini de Aut. collection,
Siji!
canonum (prefixed to t. iii. 0pp. Leonis, and in Galiandii Syll.; P. lii. c. 6, no. 18. Blascus,
1. c. c.\\>. G, p. 35. The Pseudolsidorian collection has undergone many additions, omis-
sions, r.id alterations, and appears therefore perfectly pure in few codices So also not
even i.i llio only complete edition where it is found undivided: J. Merlini torn prim. iv.
conciiicr. generall. xlvii. cone, provinc. decrett. Ixix. Pontiticum ab Apostolis usque ad
Zachariam I. Isidore autore. Paris. 1523. fol. (reprinted Colon. 1530. fol. Paris. 1535. 8).
Inquiries respecting its original form see in Ballerini, 1. c. P. iii. c. 5-8. Spittler, 1. c. S.
221, ft". Comp. the
description of five Pseudolsidorian MSS., especially a Cod. Vatican,
written about 8C8 in France, in the Notices et extraits, vi. 265. critical edition, such A
as Constant designed in the second part of his Epistt. Pontitt'., is still wanting. It consisted
of three parts : I. CI epistolae decretales of the popes of the first three centuries, from
Clement Melchiades (two from Clement to James were before forged, but newly inter-
to
polated, 59 Pseudolsidoriana). II. Canons of councils, chiefly from the genuine Isidorian
collection. III. Epist. decrett. from Sylvester till Gregory the Great, of which 35 Pseudo-
Isid., the others mostly from the Isidorian collection. Many regulations were fabricated
after the accounts of the liber pontificalis. These, which were intended only to give
credibility to the imposture, must therefore be left out of the question in determining the
object of the imposture. Blascus, 1. c. cap. 15. How rich this period generally was in
Buch forgeries may be seen in Spittler, 1. c. S. 24:i and 252.
110 THIRD PERIOD.—DIV. II.— A.D. 858-1073.
* The contents and sources in general are pointed out ap. Knust, p. 2'J; the Rn'jr;es of
individual documents are indicated, ibid. p. 33.
^ Comp. $ 7, note 24. Agobardus de Privilegio et jure saccrdotii, c. Prcss^rae, odia
1 :
est, ut sacerdotes utpote qui nullo niodo securi esse possint, nee scire, quot dicbus Eccle-
:
siam vel babitaculum suum eis habere sit licituni. Nunc non solum possessiones eccle-
siasticae, sed ipsa etiam Ecclesiae cum possessionibus venundantur. Thus the synod at
Thionville, 844, complained to the assembled kings (Pertz, I'ii. 380, Baiuz. cap. ii. 7), c.
1 :
—
Constat hanc sanctam Ecclesiam, praedecessorum vestrorum multo labore rcdinte-
gratam ac adunatam atque gubernatam, vcstra discordia esse discissam et pcrturbatam
atcjue atilictam. C. 2 : —
Monemus ut sedes, quae vestra discordia sine Episcopis viduatae
—
maueut, subraota funditus peste simoniacae haeresos aut Episcopos a vobis regulariter —
—
designatos accipiant, aut quae suis Episcopis quacunque occasioue privatae sunt, canonice
—
eos recipiant. C. 5 On the restoration of the monasteries bestowed on laymen. In
:
liiie manner the Concil. in Verno palatio, 844 (Pertz, iii. 383. Baluz. ii. 13). The Synod
of Mainz, 847, to Lewis the Gennau (Mansi, xiv. 901) Proh dolor, his temporibus nee loca
:
sancta venerantur, neque ministri Dei condigne honorantur: sed versa vice illi, qui honorari
debuerunt, flagellantur, spoliantur, atque diversis caluniniis Irangiiutur. Comp. Mohler,
i. 321.Such a condition is also presupposed and indicated in the Pseudolsidorianis. See
Mohler, i. 294. Ex. gr. Pii I. Ep. ii. Ad sedem apostolicam perlutum est, quod praedia
:
—
divinis usibus tradita (juidam humanis applicant usibus, et Domino Deo, cui tradita sunt,
ea subtrahuut, ut suis usibus inserviant. Zephyrini Ep. ii.: Nuntiatam est sedi apostoli-
cao per apocrisiarios vestros, quosdam fratrum nostroruni Episcoporum videlicet, ab eccls-
siis et sedibus propriis pelli, suaquc eis aufcrri supcUectilia, et sic nudos et excpoliatos ad
judicia vocari.
Ex. gr. Urbani P. (a.d. 222) Ep. unic. Ideo ista praetdimus, carissimi, ut intelliga;i3
:
—
de templo, etc. Eleatherii P. Ep. de Accusationibus Clericorum, quia omnes eorum ac-
CQsatioues difficile est ad sedem apostolicam defen-e, fiuitiva Episcoporum tsntu r. ju'liciit
hue deferantur, ut hujus s. sedis auctoritate finiantur. Nee in eorum Ecc es'is a.:i at.t
praeponantur aut ordinentur, antequam hie eorum juste terminentur negot-a. 'Juctiin.'v.
quamvis liceat apud Provinciales et Metropolitanos atque Primates eorum ventilaro o-^'.j
sationes vel criminationes, nou tamen licet diffinire secus quam praedictum o«t. Kcli
quorum vero Clericorum causas apud Provinciales et Metropolitanos ac Primiti';* ei
ventilaro et juste finire licet. Eusebii P. Ep. ii.: In scripturis vesti-is reperimn-;. c,ii;»s
dam Episcopos vestris in partibus a propriis ovibus accusatos, aliquos videlicet e.x siis-
picione, et aliquos ex certa ratione : quosdam esse rebus suis exspoliatos, qucfilani
et idcirco
vero a propria sede pulsos. Q.uos sciatis nee ad —
synodum posse vocari, nee in allq^o
antequam cuncta, quae eis
)udicari, sublata sunt, legibus, potestati eorum redintegrentur.
Pnus ergo oportet omnia iUius legibus rediutegrari, et ecclesias, quae eis sublatae sunt,
cum omni privilegio, sibi restitui, et postmodum non sub angusti temporis spatio, sed
tautum temporis spatium eis indulgeatur, quantum exspoliati vel expulsi esse videntar,
antequam ad synodum convocentur, et ab omnibus quibusque sua proviuciae Episcopis
audiaotur. Namnee convocari ad causam, nee dijudicari potest exspoliatus vel expulsus,
quia non est pi-ivilegiura, quo exspoliari possit jam nudatus. Zephyrini P. Ep. i. (a.d.
208): Patriarchae vero vel Primates accusatum discutientes Episcopum, non ante senten-
ttam proferant finitivam, quam apostolica fulti auctoritate, aut reum seipsum coufiteatur,
aut per innocentes et regulariter examinatos couvincatur testes. Q,ui minori non sint
numero, ([uam illi discipuli fuerunt, quos Domiims ad adjumentum Apostolorum eligere
praecepit, i. e., septuaginta duo. (Even earlier it appears that this number of bishops
was called to the condemnation of a bishop, either with reference to the 70 disciples, or
to the great Jewish Sanhedrim. So Macedouius was deposed by 72 bishops, chron. Pasch.
ad anu. 3G0 so Chronopius by 70, cod Theod. xi. 3G, 20, cf Gothofred. ad h. 1. So also the
;
constitutio Sylvestri (cap. iii. ap. Mansi, ii. 623), which had been previously forged, de-
mands Nou damnabitur praesul nisi in septuaginta duobus but even Alcuinus, Ep. 92,
: ;
ad Arnonem, a.d. 800, interprets this sentence, non minus LXXH. testibus Poutificem
accusandum esse. In like manner, too, Leo IV., about 850, see above, $ 7, note 28. Since
this regulation was carried out into practice in none of the two forms before Pseudo-
Isidore in the west, we can not suppose a change of the custom but the later accepta-
;
tion of it is merely a consequence of the ambiguity of the expression in the Constit. Syl-
vestri.) Accusatores autem eorum omni careaut suspicione, quia columnas suas Dominus
firmiter stare voluit, non a quibuslibet agitari. Duodecim enim judices quilibet Episcopus
accusatus, si neoesse fuerit, eligat (so the Cone. Carthag. i. a.d. 348, can. 11, determines
'hat a deacon shall be judged by three, a presbyter by six bishops si Episcopus, a XII.
:
oonsacerdotibus aadiatur, i. e., a successor of the apostles by the apostolic number. Also
Leo IV. requires 12 bishops as judges, or 72 witnesses. See above, § 7, note 28), a quibus
ejus causa juste judicetur nee prius audiatur, aut excommunicetur, vel judicetnr, quam
:
ipsi per se eligautur, et regolariter vocato ad suorum primo conventum Episcoporum, per
eos ejus c&aoa jaste audiatbr et rationabiliter discernatur. Finis vero ejus causa ad sedem
112 TIIIKD PERIOD.— DIV. IL— A.D. 858-1073.
very much dependent upon the civil power ; " elevation of ^.ho p-i-
apostolicam deferatur, ut ibidem termiuetur. Nee antea finiantur, :'t,')\ il- (5.['C4toi'.» r©I
successoribus eorum olim statutum est, quam ejus auctoritate fulciat'-r.
' Against these and provincial synods tlie objection in Sixti II. Ef-. :«. if. •'o'i'i Fr«tra<. :
quos timore teireno injuste damnastis, scitote a nobis juste esse restitutjs
' Aniceti P. Ep. (in part ap. Gratian. ii. ix. iii. 6) Nulli Arcliiepiscc»pi I'rirnelr.s »')^S3-
:
tur, nisi illi, qui primas tenent civitates, quanim Episcopos, Apostoli ct suroi'ss" •(" ;'»po3-
tolorum regulariter Patriarchas et Primates esse constitucrunt, nisi aliqua "f- b iJeincepa
ad fidem convertatur, cui necesse sit propter multitudinem eomm Pri-j-Ut^m ct)r#titui.
Reliqui vero, qui alias metropolitanas sedes adepti sunt, non Primates sod N!f.trG:>.».'.la..i
nominentur. Si autcm aliquis Metroi)olitanonim inflatus fuerit, et sine omniutn compr;
vincialiuni ])raesentia vel consilio Episcoporum, aut eorum aut alias causas, nisi ?8.s rac-
turn, quae ad propriam suam parochiam pertinent, agere aut eos gravare voIlct'! al- :
not prevent the rights taken from the metropolitans eventually falling into the net ol
Rome.
8 For Sixti I. Bp. ii.:Ab hac enim sancta sede a Sanctis Apostolis tueri, defendi et
liberari Episcopi jussi sunt. On the Pseudo-Isidorian papal system see Planck, ii. 815.
Knust, p. 30. Designation of the pope as universalis Ecclesiae Episcopus in Sixti I. Ep.
ii., Vict-'s Ep. i., Stepbani Ep. ii., Pontiani Ep. ii., Vigilii Ep. ad Profuturum (where
cap. 6 and 7 are Pseudo-Isidorian), c. 7 (partly ap. Grat. ii. ii. vi. 12) : Nulli vel tenuiter
eentienti vel pleniter sapienti dubium est, quod Ecclesia Romana fundamentum et forma
sit Ecclesiaiiim {rvnoi tov liOLjivlov, 1 Petr. v. 3. Vulg. forma gi'egis), a qua omnes Ec-
clesias priucipium sumsisse nemo recte credentium ignorat, cum licet omnium Apostolorum
par esset electio, beato tanien Petro concessum est, ut cacteris praemineret, unde et Ce-
phas vocatur, quia caput est et primus omnium Apostolorum. Et quod in capite prae-
cessit, in membris sequi necesse est. Quamobrem S. Romana Ecclesia ejus raerito
Domini voce consecrata, ct SS. Patrum auctoritate roborata primatum tenet omnium
Ecclesiarum, ad quam tam sumrna Episcoporum ncgotia et judicia atque querclae, quam
et majores Ecclesiarum quaestiones, quasi ad caput, semper referenda sunt. Nam et qui
se scit aliis esse praepositum, non moleste ferat aliquem esse sibi praelatum ipsa nam- :
que Ecclesia, quae prima est, ita reliquis Ecclesiis vices suas credidit largien<las, ut in
partem siut vocatae solicitudinis, non in plenitudinem potcstatis (this remarkaljlc expres-
sion bon-owed from Leonis M. Ep. xii. ad Anastas. Thessal. Vices enim nostras ita tuae
:
Gibert. Corp. jur. can. torn. i. Proleg. p. 261, Sect. 3).— Anacleti I. Ep. iii. Hacc vero :
apostolica sedes cardo et caput omnium Ecclesiarum a Domino, et non ab alio est cousti-
tuta. Et sicut cardine ostium regitur sic bujus sanctae sedis auctoritate omnes Ecclcsiao
Domino disponente reguntur. By its side, the expression Ijorrowcd from Cyprian is singu-
larly remarkable (see Vol. I. Div. I. ^ C8, note 10). Anacleti I. Ep. ii. (Graliaa. i. xxi. 2) :
PART I—WEST. CHAP. I.— PAPACY. §20. PSEUDO-ISIDORIANA. 113
In novo testamento post Christum Dominum a Petro sacerdotalis coepit ordo quia ipsi :
primo pontificatus in Ecclesia Christi datus est (Mattli. xvi. 18). Hie ergo ligandi atque
solvendi potestatem primus accepit a Domino. Caeteri vero Apostoli cum eodem pari
consortio honorem et potestatem accepei'unt, ipsumque principem eorum esse volueruut.
New papal rights: 1. Regarding the power of making laws: Damasi Ep. v. (Grat. ii.
XXV. i. 12) Omnia' decretalia et cunctorum decessorum nostrorum constituta, quae de
:
here to the Numidian bishops, and, accordingly, contains here an obligation devolving on
all bishops, which the forger has made still more remarkable by this circumstance, that he
changed Leo's more modest foiTnula, a vestra dilectione, for the other, a vobis sacerdoti. —
bus). 2. Regarding ecclesiastical judicature: Julii Ep. i. (Grat. ii. iii. vi. 9) Dudum a :
SS. Apostolis, successoribusque eorum in antiqnis decretum fuerat statutis, quae hactenus
s. et universalis apostolica tenet Ecclesia, non oportere praeter sententiam Romani Ponti-
ficis concilia celebrari, nee Episcopum damnari, quouiam s. Romanam Ecclesiam primatem
omnium Ecclesiarum esse voluerunt, et sicut b. Petrus Ap. primus fuit omnium Apostolo-
ram, ita et haec Ecclesia suo nomine consecrata (Domino instituente) prima et caput sit
caeterarum, et ad eam, quasi ad matrem atque apicem, omnes majores Ecclesiae causae
et judicia Episcoporum recurrant et juxta ejus sententiam terminum sumant nee extra :
Romanum quicquam ex his debere decerni Pontificem. Zephyrini Ep. 1 (Grat. ii. ii. vi.
8): Ad Romanam Ecclesiam ab omnibus, maxime tamen ab oppressis, appellandum est
et concuiTendum quasi ad matrem, ut ejus uberlbus nutriantur, auctoritate defendantur, et
a suis oppressionibus releventur; quia nee potest nee debet mater oblivisci filium suum.
Of. Damasi Ep. iv. Discutere namque Episcoporum et summoi-um ecclesiasticorum
:
negotiorum causas Metropolitanos una cum omnibus suis comprovincialibus, ita ut nemo ex
eis desit et omnes in singulorum concordent negotiis, licet; sed definire eorum atque eccle
siasticarum summas querelas causarum, vel damnare Episcopos absque hujus s. sedis
auctoritate minime licet, quam omnes appellare, si necesse fuerit, et ejus fulciri auxilio
opoi-tet. Nam, vit nostis, synodum sine ejus auctoritate fieri, non est catholicum, etc
Julii Ep. ii. (Gratian. i. xvii. 2) Nee ullum [concilium] ratum est aut erit unquam quod
:
non fultum fuerit ejus [Romanae Ecclesiae] auctoritate. How the way had been gradu
ally prepared for the doctrine Praeter sententiam Rom. Pont, non oportere Episcopum
:
damnari, since the time of Gregory IV., may be seen above, § 7, note 28, de Marca, lib
vii. c. 21. The position Non oportere praeter sententiam Romani Pontificis concilia cele
:
brari, is borrowed from the historia tripartita, etc. (see Vol. I. Div. II. $ 94, note 28), there,
perhaps, meant only of general councils, but was also never in force in respect to provin-
cial and diocesan synods. 3. Relating to the ecclesiastical administration, Calixti Ep. ii.
(Grat. ii. vii. i. 39) Si utilitatis causa fuerit mutandus [Episcopus], non per se hoc agat,
:
sed frati-ibus invitantibus, et auctoritate hujus sanctae sedis faciat, non ambitus causa, sed
utilitatis et necessitatis. However, the Pseudo-Isidore does not continue here to observe
uniformity of sentiment. See Anteri Ep. Sicut Episcopi habent potestatem ordinare
:
regulariter Episcopos et reliquos sacerdotes, sic quoties utilitas aut necessitas coegerit,
supradicto mode et mutare et inthronizare potestatem habent. Gratian, who adopts this
passage. Causa, vii. qu. i. c. 34, has for the first time appended to it the words : Non tamen
sine sacrosanctae Romanae sedis auctoritate et licentia.
' For passages of the synod of Paris of 829 are inserted in the letters of Urban I. and
John III. Blascus, however, 1. c. p. 39, ss. is of another opinion.
'" Because in this year Benedictus Lev. began to compile his collection of capitularies
(comp. the pref. to $ 7), in which Pseudolsidoriana first appear in great numbers, bat
w ithout being quoted by name, as if they were taken from capitularies. Comp. Beaed.
VOL. II. 8
114 THIRD PERIOD.— DIV. II.--A.D. SD8-1073.
Vratislav. 1827. 8. they were written between 774 and 785 in Rome at the
p. 71, 79, that
instigation of the popes Eichhorn Gnindsatze des Kirchenrechts, i. 158, that they ap-
;
peared in Rome in the eighth century, and were subsequently foisted into the Isidorian
collection, in the Frank empire.
" Hence Hincmar. adv. Hincm. Laud.
c. 24, designates it as liber collectarum episto
collection of capitularies, and gave them more extended circulation. But, in any case,
Autcarius must have been privy to it. It is probable, indeed, that he was the proper
author, and that he employed Benedict solely as an instrument. As an instrument for the
propagation of them, he was the more useful, the less he suspected the forgery. Petr. de
Marca (de Cone. Sac. et Imp. lib. iii. c. 5), and Blascus (1. c. cap. 6) regard Ricalf as the
forger, but incorrectly.
'^ Rabanus Maurus, however, does not mix any Pseudo-Isidoriana in his Liber poeni-
tentiarum between 841 and 847. See Ballerini de Ant. coll. can. P. iv. cap. 8, § 4. Col-
lections in which they are found are besides Bened. Capitul. libb. iii. the additio quarta
capitularium (see Spittler Gesch. des canon. Rechts S. 247). Hadriani P. I. Capitula
Angilramno tradita, or Capitula Augilramni, ap. Mansi, xii. 903, ss., supposed to belong to
A.D. 785, were first brought to light about 870 by Hincmar of Laon. See Hincm. Rhem.
Opusc. adv. Hincm. Laud. c. 24, see below, note 16, evidently spurious; Ballerini, P. iii.
cap. vi. § 2, note 8; Blascus, p. 151; but not perhaps by Hincmar of Laon, as Spittler
Gesch. des canon. Rechts, S. 235, 271, assumes. See Gft-orer, iii. ii. 1079. According to
Wasserschleben (Beitrage zur Gesch. d. vorgratian. Kirclicnrochtsnuellen, Leipz. 1839,
S. 14), theyproceeded really from Angi'.rarcncig and Hadrian, and ih-j P.se'.(!o Isidorian was
a later interpretation on the other hand, Rettber^ iC. G. Deutschhn-Is, i. 647, holds that
:
the chapters were composed by the author of tlic false decretals, br.t eu-iiar than the
latter. Comp. generally Rettbcrg, i. M\ and 646. Capitula Romedii (in Goldast. Scriptt.
rer. Alem. ii. ii. 119. Die Kanonensammhr.ig des Remt-.dir.s 7. Clicr, ZQcrst vcU»tdndig
hcrausgegeben u. krit. prlautert v. Dr. K. Knr.slm«i.n. T-ibingen. U36. e), aU-!(f-<d tc be-
long to the time of Charicmagne. On the other si le seo Ballerini, P iii c 4, ") ;3. Spit-
tler Gesch. des canon. Reclits. S. 236: acc-rdit-g to Knust in the Tbeo'. S!ei. u. Kri'.
leSo, i. 161, the series of canons drawn from Pseudo-Isidore belonged to a Bavarian synod,
PART I— WEST. CHAP. I.— PAPACY. §20. PSEUDO-ISIDORIANA. 115
probably at Ratisbon, A.D. 693 according to Kunstmann, 1. c. p. 58, they were composed
;
Decret. t-fainz. 1832. S. 9. Collectio Anselmo dedicata between 883 and 897 (cf Constant
Diss, de ant. canonum collect, no. 169, s. Ballerini, P. iv. c. 10), from which Burchard has
borrowed the greatest part of his work, Theiner, p. 13. Subsequently Regino Pnimiensis —
in his de Disciplinis eccles. libb. ii. (about 906) made indeed little use of the Pseudo-Isi-
doriar.a (Ballerini, P. iv. c. 11) But Burcardus Ep. Wormatiensis took so much the more
:
paiu.s to introduce them into the general usage of the church, by his Decretorum volumen
(about 1020j.
'* First A.D. 8.';7 in the epistola sjTiodalis (written by Hincmar at the Sjii. Carisiaca)
sub nomine Carcli R. ad Episc. et Com. Galliae scripta ap. Baluz. ii. 92, Pertz, iii. 453,
Mansi, xv. 127) Audiaat raptores et praedones rerum ecclesiasticanim, quod S. Anacletus
:
P. ab ipso Petro Apostolo Presbyter ordinatus cum totius mundi sacerdotibus jadicavit,
etc. Item S. Urbanus Papa et martjT, etc. Item S. Lucius Papa, etc. About 860, when
Hennanu, bishop of Nevers, was to be deposed on account of fatuitj-, Wenilo, archbishop
of Sens sent by Servatus Lupus to Nicolaus I. to ask (ap. Mansi, xv. 397, Sen'. Lup.
Epist. 130, ed. Baluz. p. 194 comp. Baluz. 's remarks, p. 466, ss.)
; Dicitur autem Melchi- :
ades P. decrevisse, ne quis unquam Pontifex sine consensu Papae Romani deponeretu;-.
Unde snpplicamus, ut statuta iUius, sicut penes vos habentur, nobis dirigere dignemini,
etc. Nicolaus in his reply (ap. Mansi, 1. c.) praises highly his determination to send to
Rome Antequam ad consulta vestra mentis oculum inclinemus, parumper in laudibiis
:
vestiis stylum operae pretium duximus immorandum, and goes on to speaK of Hormann's
case, but gives not one syllable of reply to his question. Respecting the proceedings, sec
Blascus, 1. c. p. 17.
15 Leo rV. says, as late as the year 850, inEp. ii. ad Episc. Britann. c. 6. (ap. Mansi.
xiv. 884, ap. Gratiau. P. xx. c. 1) De libellis et commentariis aliorum non convenit
i. dist. :
aliquem judicare, et ss. Conciliorum canones relinquere, vel decretalium regulas, i. e., quae
habentur apud nos simul cum iUis in canoue, et quibus in omnibus ecclesiasticis utimor
judiciis, i. e. Apostolorum, Nicaenorum, etc. et cum illis regulae praesulum Romanorum
:
Sylvestri (the constit. Sylv. were forged still earlier than the Pseudo-Isidorian, see Vol. I. Div
II. § 117, note 15. Blascus, 1. c. p. 11. 25), Siricii, Innocentii, Zosimi, Caelestini, Leonis, Geia-
Eii, Hiiarii, S^-mmachi, Simplicii. Isti omnino sunt, per quos judicant Episcopi. et perquos
Episcopi simul et clerici judicantur. Even Nicolaus I. neither knew of those decretals in
860 (see note 14), nor does he know in 863, in. Ep. v. ad Hincmarum (ap. Mansi, xv. 374^
of older constitutiones Rom. sedis Pontiff, than those of Siricius, Innocentii, etc. In like
manner he refers in Rotbad's case (863) only to the Sardican canons ; in his semio made
oa the day before Christmas, 864, he appeals to the Psendo-Isidoriana. See below $ 21
first
notes 15, 16. Hence it is probable, as Gfrorer, iii. ii. 1022, assumes, Rothad, wLo came to
Rome in June 864, had brought thither the false decretals. In the year 865 Nicolaus
demonstrates their validitj' in the following manner. Ep. ad univ. Episc. Gall. (Mansi, xv.
694) Etsi (Rothadus Episc.) sedem apostolicam nullatenus appellasset, contra tot tamen
:
et tanta vos decretalia effeni statna, et Episcopum inconsultis nobis deponere nullo modo
•
debuistis. Absit enim, ut —decretalia constituta— debito cultu et cum summa discretione
non amplectamnr opuscula, quae dumtaxat et antiquitus s. Romana Ecclesia conservans,
nobis quoque custodienda mandavit, et penes se in suis archivis et vetustis rite nonumentis
recondita veneratur. Absit ut scripta eomm quoquomodo parvipendenda dicamus, quorum
videmus Deo auctore s. Ecclesiam aut roseo cruore floridam, aut rorifluis sudoribus et
salubribus eloquiis adomatam. —
duamquam quidam vestrum scripserunt, baud ilia decre-
talia priscoram pontificum in toto codicis canonum corpore coutineri descripta, cum ipsi,
116 THIRD PERIOD.— DR'. II--A.D. S5^-::73.
pracforre noscuntur. — dccvetales epistolae Rom. Pontiiicum sunt recipieudae, etiamsi non
aunt canonum codici compaginatae. Ep. xxxii. ad Episc. Synodi Duzia-
Hadriauus II.
censis (ap. Mans:, xv. 8.52) Epistolam Auteri P., etc. In otber
expressly cites, a.d. 871,
points not affecting the papal dignity, the popes did not at once adopt the Pscudolsidoriau
prini:iples. Thus not only Nicolaus I., but even Gregory VII. (Epist. lib. vii. Ep. 31),
decided that priests convicted of crimes should be expelled from the clergy, though Pseudo-
Callistus, Ep. 2, had written: EiTant itaque, qui putant sacerdotes post lapsuni, si con-
dignam egerint poenitcntiam, Domino non posse ministrare. Comp. Blascus, 1. c. p. 18, ss.
'« Even Hincmar did not doubt the authenticity, but the validity, of those decretals (cf.
Blascus, 1. c. p. 16) : he appealed to them, 857, against robbers of churches (note 14), and,
868, against Charles the Bald, when the latter had summoned the younger Hincmar before
a civil tribunal, and had imposed taxes on his revenues (Hincm. Ep. 20. ad Car. Calv. 0pp.
ed. Simiond. ii. Ep. and Ste})haui Ep. ii.). On this account the objection
223, cites Lucii
of Nicolaus I. him in particular (note 1.5), that he sometimes made use of
held good against
those letters, sometimes disowned them, according as they favored or not his own interest.
The authority of these decretals is combated by Hincmar in regard to the rights of metro-
politans, especially in his Opusc. adv. Hincmar. Laudun. a.d. 870. The Pseudo-Isidorian
positions of the Capitula Angilramni, to which the younger Hincmar had appealed, are
with him, c. 10, (0pp. ii. 413), circumposita nobis omnibus Metropolitauis a te muscipula
Cap. 24, p. 475: De sententiis vero, quae dicuntur ex Graecis et Latinis canonibus, et
synodis Romanis atque decrctis praesulum ac ducum Romanorum collectac ab Adriano
Papa, et Engclramno Metensium Episcopo datae, quando pro sui negotii causa agebatur,
ex quibus quaedam tuis commentis interposuisti, quam dissonae inter se habeantur et —
quam diversae a sacris canonibus, et quam discrepantes in quibusdam ab ecclesiasticis
judiciis habeantur —
evidenter manifestatur. Proofs, that they were even opposed hy
Hincmar of Laon. Si vero ideo talia, quae tibi visa sunt de praefatis sententiis ac saepe
memoratis epistolis, detruncando et praeposterando atque disordinandc, coVegisti, quia
forte putasti, neminem alium easdem sententias, vel ipsas epistolas praela.- te habprs, et
idcirco talia libere te existimasti posse colligere, res mira est, cum de ipsJs sententiis
plena sit ista terra, sicut et de libro collectarum epistolaram ab Isidoro, quer.i de H',s] iuiia
oiTim auctoritatem, custodienda et obscrvauda decrevit. Quantum enim distct i'jtct ilia
scilicet Concilia —
et illas epistolas —
nemo in dogmatibus ecclcsiasticis exerci:atvs i^J.orat
Si enim quaedam ex his, quae in quibusdam ilUs epistolis continentur, tenero et cusudiro
velle inceperimus, contra alia plurima illarum epistolarum facere incipiemus. E<. rirsus si
alia, contra quae feceramus, tcnere et custodire inceperimus a Couciliis sacris, qaae pei-—
petuo nobis recipienda, tenenda, ac custodienda, atque sequenda sunt, deviabimus sed ot :
Nam et b. Gelasius easdem epistolas non solum sacris canonibus iu quibusdam ailvcrsas,
sed etiam sibi ipsis diversas ostendit cum dicit, illas diversis temporibus pro diversomm
consolatione datas. Et hinc forte adversum me dices ergo calumniaris apostolicam sedcm
:
in Sanctis ejus Pontificibus, co quod male senserint, et non tenenda decreverint. Unde
tibi respondeo, quod de lege non judaice servanda, contiadiceutibus sibi et diccntibus : lex
PART I.—WEST. CHAP. I.— PAPACY. $20. PSEUDO-ISIDOR[ANA. 117
et mandatutn sanctum, et justum et bouum (ROii.. vii. 12), sed personis et temporibus suis
congrua quae propter trausgressiones posits, est, donee veiiiret semen (Gal. iii. 19.) Et
:
— —
consolatione a sede apostolica datas veuera.biliter suscipiendas d'co. Q,uae suis tem-
poribus congruentes fuerunt, donee per sacra Concilia patros nostri ia ununi convenientes
— —
suggerente sibimet sancto Spiritu mansuras usque in fineni saecui leges condiderunt.
That Hincmar suspected the spuriousness of these decretals, but said nothing on the
subject, from motives of prudence, as Gfrorer, iii. ii. 1081, assumes, is in my opinion impro-
bable ;combating of the authenticity could not be looked on as contempt of the holy
for a
see, but probably, if the authenticity were conceded, a denial of tb^ir validity might be so
regarded.
''
Concerning those who are supposed to have doubted the authenticity of the forged
decretals, in the middle ages, Petrus Coraestor (1170), Marsilius Patavinus (1324), (not
Wicliffe he asserted Decretales epistolae sunt apocryphae et seducunt a Christi fide,
; :
alsoapocryphae =
erroneae), Gobelinus Persona (1418), Heinr. v. Kalteisen (1432, comp.
however, Spittler's doubts, 1. c. p. 250), Nicolaus Cusanus (1448). Erasmus, see Blascus,
1. c. cap. 5, p. 30, ss.
'8 Calvin Institutt. iv. c. 7, § 11, 20, the spuriousness ; the Magdeburg Centuries (centur.
ii. c. 7, and cent. gave a copious proof of it, which opinion was also adopted
iii. c. 7), first
about the same time by Anton. Contius and Antonius Augustinus, archbp. of Tarragona
see Blascus, 1. c. p. 33), while the Jesuit Franc. Turrianus wrote libb. v. adv. Magdebur-
geuses Centuriatores pro canonibus Apostolorum et epistolis decretalibus Pontificnm
apostolicorum. Florent. 1572. Colon. 1573. 4. Bellarmine (de Pont. Rom. lib. ii. c. 14),
and Baronius (ad ann. 8fi5, § 8) abandoned these decretals. The question was decided by
Dav. Blondelli Pseudo-Isidorus et Tan-ianus vapulantes. Genev. 1628. 4.
" The Ultramontanists, though they admit the deception, deny the revolution of eccle-
siastical principles caused by it. So Ballerini, 1. c. P. iii. c. 6, $ 3, and P. Ballerini de
Potest, eccl. summ. Pontif. et Concill. generall. una cum vindiciis contra J. Febronium.
Veron. 1768. Aug. Vindel. 1770; in the Vindiciis, cap. 5. On the other side see Jo. Ger-
basii Diss, de causis majoribus. Paris. 1679. 4. Fleury Hist. eccl. t. xvi. diss, preliminaire.
Justification des discours et de I'hist. eccles. de M. I'Abbe de Fleury. 1736. P. ii. Tiibinger
knth. theol. Quartalschrift, 1823, 2tes ftuart. S. 277, ff.
the Collectio cann. Colbertina, which is older than Pseudo-Isidore (see Coustant Diss, de
Aut. canonum collectionibus no. 103). There are also obvious references to it by Hincmar,
—
Ep. iii. c. 13: Constantinus M. propter amorem et honorem SS. Apostolorum Petri et
Pauli — locum et sedem suam, urbem scilicet Romanam, Papae Sylvestro edicto privilegii
ti-adidit, et sedem saam quae antea Byzantium vocabatur, aedificavit.
in civitate sua, —
Aeneae Paris, liber adv. Graecos (a.d. 868), c. 209 (in d'Achery Spicileg. i. 147) Singulare :
privilegium et mirabile testaraentum toto tunc orbe vulgatum apostolicae sedi conscribi
jassit, —
cujus exemplaribus Ecclesiarum in Gallia consistentium armaria ex integro poti-
untur. Blascus, cap. 2, p. 13, rightly shows indeed that this act can not have originated
with Pseudo-Isidore, as many suppose, but he erroneously assumes, that because it
appears first in Leonis IX. Ep. ad Michael. Const. Patriarch, (a. 1054) c. 13 et 14 (ap.
Mansi, xix. 643), it was forged long after Pseudo-Isidore. Worthy of notice is Ottonis III.
diploma ana. 999 (see below, ^ 22, note 28): Haec sunt etiam commeuta ab illis ipsis in-
venta, quibus Joannes Diaconns, cognomento digitorum mutius (raozzo, rautilus), praec«p-
tum aoreis Uteris scripsit, sub titulo magni Constantini longa meudacii tempera linxit.
This John is discovered, (Marqu. Freberus) Constantini donatio integre edita, 1610. 4, in
118 THIRD PERIOD.— DIV. II.—A.D. 858-1073.
the antlior of the life of S. Gregorii M. ahont 875; Jo. Moriuus Hist, de la delivrance de
I'egl. chret. par I'Emp. Constantin, Paris. lG:iO. fol., identities liim with Jolianncs Diaronua.
about 063. On the other side is de Marca, Hb. iii. c. V2, according to whom the original
document was composed a.d. command
Pope Paul [. Against the opinion
767, at the of
of Baronius ann. 324, no. 117, ss., that the document was forged by Greeks, see Morinus,
I.e. Comp. E. Miinch iiber die Schenkung Constantin's, in his vennischte Schrilten. Lud-
wigsburg. 1828. ii. 183). The original document was meant in part to establish an older
right than the Donatio of Pipin and Charles, and to favor the efforts of the popes to obtain
independence (see $ 6); partly also to justify the views of the papal coronation of emperors
which then appeared (see § 6, note 15).
"' There is one old Latin text of it, but four Greek texts. See F. A. Biener de Col-
lectionibus cann. Ecclesiae Graecae. Berol. 1827. 8. p. 72, ss. The first alone is of his-
importance, being found in the Pseudolsidorian decretals under the title of Edictum
torical
domini Constantini Imp., and extracts from it in the Decret. Gratiani, dist. xcvi. c. 13.
Among other things we read Et sicut nostram terrenam imperialem potentiam, sic ejus
:
imperialem. Therefore he gives him palatiura Lateranense and all imperial insignia.
Unde ut pontiticalis apex non vilescat, sed magis quam imperii dignitas, gloria et poteutia
decoretur, ecce tam palatium nostrum, ut praedictum est, quam Romanam urbem, et
omnes Italiae, seu occidentalium regionum provincias, loca et civitatcs (i. e., the western
empire, as it was still limited to some provinces of Italy, in the eighth century, and was
ti'ansferred to the Franks : the forger knows only of this, and puts it back in the tirr.=:s
of Constantine) praefato beatissimo Pontifici nostro Sylvestro, universal! Papae, contradi-
mus atque relinquimus et ab eo et a successoribus ejus per hanc divalem nostram, et
:
§ 21.
Planck's Gesch. tier kirchl. Gesellschaftsverf. iii. 1. Neander, iv. 112. Gfrurer, iii. ii. 983.
^ After the death of the emperor Lothar I. (t 855), his sons received : the emperor
Lewis II., Italy (t 875), Lothar II., Lon-aiue (t 869), and Charles (t 863), Provence, which
last, however was divided, after his death, by the two older brothers. Lewis the German
reigned over the East Franks (t 876), and Charles the Bald over the West Franks (t 877).
2 For instance, bishops judges of kings comp. $ 0, notes 13, 14.
;
^ He was the first pope who, without doubt, allowed himself to be crowned agreeably
to the Donatio Constantiui (remarkably short is Anastasius vita cvii. Nicolai I. Coronatur :
1. c. Frenum Caesar equi Pontiiicis suis manibus apprehendens pedestri more, quantum
:
sagittae jactus extenditur, traxit). A description of Nicolaus I. ap. Regino ad ann. 868
Post b. Gregorium usque in praesens nuUus Praesul in Romana urbe pontificali honore
Bublimatus iUi videtur aequiparandus regibus ac tyrannis imperavit, eisque, ac si dominus
:
with the persecuted one,^ Nicolaus, to whom she liad long ago
applied for aid," ventured to send legates to Lotharingia to
examine the matter anew. But when these legates, having
been bribed, confirmed the former decision at the synod of Metz
(863),^ Nicolaus went so far as to declare tiiis synod iv^]l and ;
work de Divortio Hlotharii Regis et Teutbergae Reginae, in Opp. ed. Sirmond, i. !>o7.
^ Nic. Epist. ad Carol. Calv. 867 (Mansi, xv. 319) Cum nos ex utraque parte, i. e., tam
:
a Teutberga quam a Lothario fuerimus provocati judices, — ad nuUos alios couvenit super
hoc negotio jadices convolare : cum secundum sacros cauones a judicibus, quos commnnis
consensus elegerit nou liceat provocare.
' Ann. Hertiniani (i. e., Hincmari) ad ann. 8G3.
' Regiuo ad ann. 865 Q.ui tam turpiter dehouestati [the two archbishops] Hludovicum
:
—
Imp. adeunt, qui ea tempestate Bencventanis morabatur in partibus, scriptis ac dictis
vociferantes, se injustc esse depositos ipsi Imperatori et omui s. Ecclesiae iiijuriam esse
:
factam, cum numquam auditum sit, vel uspiam Icctura quod ullus Metropolitanus sine
conscientia Principis vel praesentia alioram Metropolitanorum fuerit degradatus. Con-
cerning Lotliar's expedition againstRome, see especially Annal. Bertin. ad ann. 864,
where, too, may be found the protest of the two archbislioi)s laid on Peter's grave, in
which they prove the invalidity of their deposal, c. 3, in this manner Sine Synodo et :
—
Sed tuam maledictam sententiam nequaquam recipimus immo cum omni coetu fratemo
:
Mart. 865, cap. d. (Baluz. Capit. ii. 203). Ann. Bertinn. (Hincmar) ad ann. S6o. Nicolaus
was the tirst pope who enjoyed the triumph of protecting a king. Ann. liert. 1. c. Nico-
—
laus P. Arsenium cum epistolis ad Hludovicum et Carolum fratres, sed et ad Ejii-scopog
ac Primores regnorum illorum, ea quae Lotliarius per fratrem petierat contiiicntibus
(namely, ann. Fuld.: ob pacem et concordiam inter Hlud. et Car., necnon Hlotharium
nepotem eorum, renovandam atque constituendam), non cum apostolica niansuetudine, et
Bulita honorabilitatc, sicut Ejiiscopi Romani Reges consueveraiit in suis epistolis honoraro,
Bed cum malltiosa intenuinatione transmittit. The letters are not extant, as Pagt, ad
•nn. 865, no. 8, believes.
PART I.—WEST. CHAP. I.—PAPACY. § 21. NICOLAUS I. 121
tions of humility,'' the severity of the latter was the less blamed
on account of the king's cowardly voluptuousness.'^ At the
same time, Nicolaus also humbled the proud archbishop of
Rheims, Hincmar, who had first suspended from his office
(861), Rot had, bishop of Soissons, perhaps, without sufficient
reason '^ and afterward, without regarding his appeal to the
;
Venimtamen videte, utrum reges isti et principes, quibus vos subjectos esse distis, veraci-
ter reges et principes sint. Videte, si primum se bene regunt, delude subdituni populum :
nam qui sibi uequam est, cui alii bonus erit? Videte si jure principantur alioqui potius ;
t3Tanni credendi sunt, quam reges habendi quibus magis resistere, et ex adverse ascen-
;
dere, quam subdi debemus. Alioquin si talibus subditi, et non praelati fuerimus nos,
necesse est eorum vitlis faveamus. Nic. Ep. li. ad Lothar. R. (ap. Mansi, xv. 324):
Igitur consilium nostrum accipe, —
praecipue Waldradae pellicis tuae et dudum a te
repudiatae communionem declinans. Excommunicata est enim. tiuamobrem caveudum
est, ne cum ea pari mucrone percellaris sententiae, ac pro unius mulieris passione, et
brevissimi temporis desiderio, viiictus et obligatus ad sulfureos foetores et ad perenne
traharis exitum. Praecave —
ne hoc Ecclesia sanctae dicamus, et, quod non optamus, de
caetero fias cunctis sicut ethnicus et publicanus. Such conduct, however, was entirely
consistent with the prevailing principles, comp. note 2. So also Hincmar de Divort.
Hlot. et Teutb., to the question which had been propounded to him Dicunt quoque etiam :
debet excommunicari, ita ab aliis Episcopis uon potest judicari quoniam solius Dei prin-
cipaCui debet subjici, etc. To this he replies Haec vox non est catholici Christiani, sed
:
—
nimium blasphemi, et spiritu diabolico pleni. Q,uod dicitur, "quia Rex nullorum legibus,
vel judiciis subjacet, nisi solius Dei," varum dicitur, si Rex est, sicuti nominatur. Rex
enim a regendo ipsum secundum voluntatem Dei regit, et bonos in viam
dicitur, et si se
rectam dirigit, raalos autera do via prava ad rectam corrigit, tunc Rex est, et nulloram
—
legibus vel judiciis nisi solius Dei subjacet "quia lex non est posita justo sed injustis,
etc. (1 Tim. i. 9)." Alioquin adulter, homicida, injustus, raptor, et aliorum vitiorum obr
Doxius quilibet, vel secrete vel publico, judicabitur a sacerdotibus, qui sunt throni Dei, etc.
'^ See Annal. Bertin ad ann. 861. Comp. generally W.F. Gess Merkwiirdigkeiten aus
d. Leben u. d. Schrifler Hincmar's. Gotting. 1806. S. 233. E. Rossteuscher de Rothado
Ep. Suessionensi, Part. ii. Marburgi. 1845. 8.
'* Both sides oi this controversy are narrated in Hincmari Epist. ad Nicol. I. a.d. 864, in
ejusd. 0pp. ed, Sirmond, ii. 244, and Rothadi Libellus proclamationis in the acts of the
—
Roman synod of 8G5 (Mansi, xv. Ii81). As Hincijjs.t had declared against the Lorrain
bishops in tiie affair of Lothar, they now took the pa. t of Rothad. Cf Epist. synod. Epis-
coporum regni Loth, ad Episc. regni Ludovici (Matisi, xv. 6^5).
** Tiiere vvas certainly a violftti>r. of these, snjce Hincmar had forthwith consecrated a
122 THIRD PERIOD.— DIV. II.—A.D. S58-1073.
successor to Rothad, without regarding- his appeal. See Nicolai Epist. 28 ad Hincniarum
(Maiisi, XV. 291), and still more ad Episcopos Synodi Silvanectensis
fully in his Epist.
(Mansi, xv. 302), where the constituta Sardicensis coucilii, namely, c. iv. and viii., are ex-
pressly given.
" Sermo Nic. preached on the day before Christmas, 864 (Mansi, xv. 686) :
— Facto con-
cilio general!, fjuod sine apostolicae sedis praecepto nulli fas est vocandi vocaverunt hunc
—
[Rothadum] Episcopi, etc. Quamvis et ipse sedera apostolicam si nuUatenus appellasset;
contra tottameu et tanta decretalia se efferre statuta, et Episcopum incousulte doponere,
sicut vos bene nostis, non debuerunt. Comp. the Epist. ad univ. Episc. Gall. $ 20, note
1.5; Hincmar's judgment on it in the Annal. Berlin, ad ann. 8G5 (Pertz Monum. i. 468) :
Rothadum canonice a (juinque provinciarum Episcopis dejectuni, et a Nic Jao Papa non
regulariter sed potentialiter restitutum, etc.
" To this Nicholas himself adverts as early as 8C3 in Epist. xxxii. ad Ejiisc. Synod.
Silvanectensis (Mansi, xv. 305) : Privilegia sedis apostolicae tegmina sunt, ut ita dicamus,
totius Ecclesiae catholicae ;
privilegia, inquam, hujus Ecclesiae munimina sunt circa
omnes impetus pravitatum. Nam quod Rothado hodie contigit, unde scitis, quod eras
cuilibet non eveniat vestrum ? — Q,uod si contigerit, — ad cujus, rogo, confugi 3tis auxilium ?
Hence the Synod of Troyes, 807, wrote on another occasion, Ep. cone. Tricassini ad Nic. P.
I. (Mansi, xv. 795) Exoramus magnificam beatitudinem, ut more b. pracdecessorum
: —
vestrorum, quae de statu sacri pontificalis ordluis ab eis statuta sunt, ut immota de —
cactero maneant, mucrone apostolico quorumcunque Metropolitanonim temeraria prae-
Bumtione sujipressa, quin etiam reliquorum Episcoi)oruni — audaci conniventia penittiS
summota, privilegia ct decreta servari innovata constitutione dcccmatis
ita ut nee vestris :
Kom. Pontificum sunt recipiendao, etiamsi non sunt cf.nonum codiei compaginatae.
" The first case is that of Anschar. He had before received the Pallium as archbishop
of Hamburg, 835, from Gregory IV., without any such condition annexed (St. Anscliar by
Kruse, p. 277) but when Nicolaus I. confirmed the junction of the two dioceses •)( Ham-
;
burg and Rremen, and sent a new pallium to Anschar (864), he annoancsd to him, at the
same time, in the deed issued respecting it (Staphorst's Hamburg. Kircheugesch. i 41.
Hartzheim Cone. Germ. ii. 172) Pon-o te (Anscharium) pallio uti nonnisi iv.ore sedis con-
:
cedimus apostolicae, scil. ut successores tui per semetipsos, vel per legatos suos ot scrip-
tum fidem nobiscum tenere, ac sanctas sex synodos recipcre, atque dorrcta omnium
ilomanae sedis Praesulum et epistolas, quae sibi delatae fuerint, venerabiliter observaro
atque perficere omnibus diebus suis scripto se et juramenlo profiteantur.
*" Anastasius, librarian of the Roman Church, writes, in the letter in which he mentions
the death of Nicolaus to Ado, archbishop of Viemie (Mansi, xv. 453) Verum nunc con- :
PART I.— WEST. CHAP. I.— PAPACY, f 21. NICOLAUS I. 123
gregatio omiiis, quos ille vel pro diverso adultevii genere, vel pro aliis criminibus redarguit,
ad hoc exarsenirit, ut universa ejus opera destruere, et cuncta scripta delere meditari noii
metuant. And iu the Embolo Adjuro autem, ut omnibus Metropolitis Galliarum intime-
:
the answers to the assumptions of the pope into the mouth of others Dicunt saecularem :
scripturam dicere, quia omne regnum saeculi hujus bellis quaeritur, viotoriis propagatur,
et nou Apostolici vel Episcoporum excommunicationibus obtinetur, et Scripturam divinam
proponunt dicere, quia Domini est regnum, per quem Reges regnant, et cui voluerit dat
illud. Et cum potestatem a Christo S. Petro primo Apostolorum, et in eo suis successori-
bus datam, sed et Apostolis, et in eis, Elpiscopus pontificium ligandi et solvendi collatum
illis insinuare volumus, respondent: "Et vos ergo solis orationibus vestris regnum contra
vultis ad defensionem habere nostrum auxilium, sicut volumus de vestris orationibus habere
arjutorium, nolite qi.'aerere nostrum dispeudium, et petite domnum Apostolicum, ut, quia
Rex et Episcopus simul esse non potest, et sui antecessores ecclesiasticum ordinem, quod
suum est, et nou rempublicam. quod Regum est, disposuerunt, non praecipiat nobis habere
Rogem, qui nos in sic longinquis partibus adjuvare non possit contra subitaneos et fre-
quentes pagauorura impetus, et nos Francos non jubeat servire, cui nolumus servire quia :
istud jugum sui antecessores nostris antecessoribus non imposuerunt, et nos illud portare
ron possunms, qui scriptum esse iu sacris libris audimus, ut pro libertate et hereditate
nostra usque ad mortem certare debeamus. Et si aliquis Episcopus aliquem Christianum
contra legem excommunicat, sibi potestatem ligandi tollit et nuUi vitam aeternam potest
;
tollere, si sua peccata illi eam non tollunt-. Et non convenit uUi Episcopo dicere, ut Chris-
tianum, qui non est incorrigibilis non propter propria crimina, sed pro terreno regno ulicui
tollendo vel acquirendo, nomine Christianitatis debeat privare, et eum cum Diabolo collo
—
care Propterea si domnus Apostolicus vult pacem quaerere, sic pacem quaerat, ut rLxam
non moveat quia non nos concredemus, ut aliter ad regnum Dei pervenire non possimasi
:
-^ Respecting the histoiy, sec Hincinnr in the Annal. Bertin. ad ann. 870, 873, and Ep.
ad Episc. prov. Lugdun. a.d. 871 (0pp. ii. 353, complete in de la Laude Suppl. concill. ant.
Gall. Par. 1660. fol. p. 204). Hadr. Ep. xxix. ad Carol. Calv. a.d. 871 (Mansi, xvi. 850)
Inter caetera excessum tuorum, quibus aliena usurpando invasisse
crcderis, illud, quoque
quod etiain bestiarum feritateni excedens, contra propria viscera, i.e.,
nihiloniinus objicitur,
contra Carolom annum genitum tuum saevire minime vcrearis, etc. In the same tone, Ep.
XXX. ad Proceres, and Ep. xxxi. ad Episc. regni Car.
^* Comp. Annal. Bertin. ad ana. 868 et 8G9. The earlier writers concerning this affair,
see in Hincmar's 0pp. ii. 316-352, in particular, Hincm. Rhem. Opusculum Iv. capitulorum
adv. Hincra. Laudun. a.d. 870. 0pp. ii. 377. Gess Merkwiirdigk. S. 271.
=* Acta cone. Duziacensis prim, ed Lud. Cellot. Par. 1658. 4. ap. Mansi, xvi. 569, ss.
Tn Mie Ep. synod, ad Hadr. P. (p. 680), it is said Et si forte, quod non putamus, visum
:
quia decreta Nicacna, sive inferioris gradus clericos, sive Episcopos ipsos, ut Africanum
Bcribit concilium, suis Metropolitanis aptissime commiserunt. Comparison with the Ep.
cone. Trie, above, note 17, shows how circumstances threw the chief influence at councils
sometimes into the hands of the metropolitan, sometimes into the hands of the suffragans.
=" Hadr. Ep. xxxii. ad Episc. Syn. Duziacensis (Mansrr xv. 852) and Ep. xxxiii. ad
Carol. Calv. (p. 855). In the latter he says Jubemus ipsum Hincm. Laud. Episc, vestra
:
fretum potentia, ad limina SS. Apostolorum, nostramque venire praesentiam. Q,uo sano
veniente, veniat pariter accusator idoneus, qui nulla possit auctoritate legitima respui.
Nos in depositione Hincmari, quamdiu vivimus, nullatenus consentiemus, nisi, ad nostram
ipso veniente praesentiam, causa ejus depositionis nostro fuerit examine diligenter inquisita
atque fiiiita. CLuibus nimii^um admonitis, aliter in praesenti de praedicto Hincmaro, nisi
eum Romara veniendi, vobis mandare distulinius.
^' Car. C. Ep. ad. Hadr. II.,composed by Hincmar (in Hincmar. 0pp. ii. 701, and ap.
Bouquet, vii. 542) : Cogitis nos, indeccntibus potcstati regiae literis vestris inhonoratura,
inconvenientibus episcopali modestiae vestrae mandatus gravatum, contumeliis et oppro-
briis dehoncstatum, aliter quam vellemus mente pacifica vobis rescribere ut tandem :
onimadvertatis, quamquam
perturbationibus huinanis obnoxium, in imagine tamen Dei
ambulantem esse nos hominem, habere sensum paterna et avita successione Dei gratia,
regie nomine ac culmine sublimatum, et quod liis niajus est. Christianum, Catliolicum,
fidei orthodoxae cultorem. Valde mirati sumus, ubi hoc dictator epistol.ic scrijitum —
invenerit esse apostolica auctoritate praecijiiondum, ut Rex, corrector iniquorum, et
PART I -WEST. CHAP. I.— PAPACY. $ 21. HADRIAN TI. 125
scripsit :
" Reges quos terris divina potentia, praecepit praeesse, jus
et Imperatores,
distinguendorum negotiorum Episcopis Sanctis juxta divalia constituta permiserunt ;" non
autem Episcoporum villici extiterunt. Et si revolveritis regesta decessorum ac praede-
cessoruni vestrorum, talia mandata, sicut habentur in literis ex nomine vestro nobis
directis — decessores nostros a decessoribus vestris accepisse nullatenus invenietis — iterato
scribimus — deprecantes vos — ut tales inhonorationis nostrae epistolas, taliaque mandata,
sicut hactenus ex nomine vestro suscepimus, nobis et regni nostri Episcopis ac Primoribus
de caetero non mandetis, et non compellatis nos mandata et epistolas vestras inlionorandas
contemnere, et missos vestros dehonorare^ qui vobis in his, quae ad vestrum ministerium
pertinent (si tamen ministerium vestrum) cupimus obtemperare.
'" HaJr. Ep. xxxiv. ad Car. C. (Mansi, xv. 857):— Et quidem quia quasi tumores et
laesiones vestras palpitare sensimus, has oleo consolationis per melos dulcissimae caritatis.
et sanctae dilectionis unguentum fovere, lenire, et ad integritatis sanitatem perdin^ere
medicamento, quo valemus, optamus. Praedicatur enim de te, et longe lateque dillunditur,
— —
quod sis sapiens et Deum timens quod sis Justus quod sis amator, exaltator et illustrator
specialis in orbe terrarum et permaximus Ecclesiaruni Dei, etc. —
vobis con'itemur devo-
vendo, et notescimus affirmando, salva fidelitate Inipcratoris nostri, quia, si superstea ei
fuerit vestra nobilitas, vita nobis comite, si dederit nobis quis libet niultorum modiorum
auri cumulum nunquam acquieseemus, exposcemus, aut spoute suscipiemus alium in
regnuni et imperium Romanum, nisi te ipsum. He even yielded the disputed point.
Hmcmar of Laon, it is true, w&s still ordered to come to Rome to see whether he
persisted in his innocence Tunc electis judicibus, non tamen eo prius in gradu restituto,
:
aut ex latere nostro directis legatis, cum auctoritate nostra refricentur quae gesta sunt, et
negotia in qua orta sunt provincia canonice terminentur. Entirely according to the first
propcsition. But even this did not take place. Johannes VHI. Ep. Hincm. Rhem.
314, ad
(Mansi, xvii. 226) a.d. 87G, confirmed the decision Agnovimus justum fuisse omnino
:
judicium. Neque enim tantus princeps, nisi veritate Fultum quidquam poterat affirmare.
Undo nefas esse duximus ejus relationi non pracberc incunctanter auditum. Hincmar of
J. aon was kept in prison and even blinded. See Reclamatio Hincm. in Actis cone. Tricas-
sini, A.D. 878 (Mansi, xvii. 3.52), and at this council. Pope John VIII., merely out of pity for
hiiE; permitted ut Hincm. caecus, si vellet, missam cantaret, et partem de rebus episcopii
quod Carolo constat non humane coUatum beneficio, licet per nostrae mediocritatis minis-
terium, sed divino. [Deus] per apostolicae sedis privilegium, cunctonim favoribus appro-
batum sceptris imperialibus subliniavit. Reproaches that they had not prevented Lewis
from invading Charles' realms Ubi est, qaesumus, quod vicem Christi in Ecclesia fungi-
:
mur, si pro Christo contra insolentiam principum non luctamur praesertini cum secundum
;
Apostolum non sit nobis colluctatio adversus caniem et sanguinem, sed adversus priucipes
126 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
Synodus apud Ticinum ad Carol. Imp. a.d. 876 (ib. p. 310) Jam quia divina pietas vos, bb.
:
curam. C. 2 Ut honor domno et spiritali patri nostro Johanni, summo Pontifici et univor-
:
sali Papae ab omnibus conservetur; et quae secundum sacrum minislerium suum auctori-
tate apostolica decreverit, cum summa veneratione ab omnibus suscipiantur, et dobita illi
obedientia in omnibus conservetur. Then, c. 4, ecclesiasticus honor, et sacerdotalis atque
clericalis reverentia; and, finally, c. 5, imperialis honor, are inculcated. At the Conventus
Carisiacensis, a.d. 877 (Pertz, iii. 541), the emperor took under his protection the honors
and rights of the Church of his country. Thus even the pope, relying on the emperor,
could advance with wevr ecclesiastical an-angements. He commanded in Synodo Ravenn.
ann. 877, c. 1 (Mansi, xvii. 337) duisquis Metropolitanus inti-a tres menses consecrationis
:
suae ad fidem suam exponendam palliumque suscipiendum ab apostolica sede uon misce- —
rit, comniissa sibi careat dignitate. Cap. 4 Nulli Ducnm liceat quemlibet Episcopum in
:
praesentiam Romani praesulis introducere (this might have taken place with reference to
the laws of Gratian. See Vol. I. Div. II. § 94, note 12, and Valentinian iii. ibid, note 66),
vcl census ab eo, sumtus publicos, et dona quaelibet exigcre sed nee coram laicis Epis- :
populi Rcmaui pecunia more Jugurlhino corrupit sibique sociavit; ita ut etiam Johannes
—
Papa eum Imperatorem et Augustum appellare praecepisset. Hincmari Annates, ad
ann. 876 (I'ertz, i. 498) B. Petro multa et pretiosa munera ofTerens in Imperatorcm
:
unctus et coronatns est. But yet the appendix to Euti-opius, who belongs to the (irst
half of the ten'h century, is very exaggerated (see Wilman's Jahrb. d. deutschen Reichs
unler Otto III. S. ?3^) ap. Pertz, v. 722: (iui vcniens Romam, renovavit pactum cum
Romauis, perdonnr.s )llis jura et consuotudincs illius. Patrias autem Samniae et Cala-
briae simul cum omnibus civitatibus Beneventi eis contulit, insuper ad decorcm regni
totum ducatum Spoletinum cum duabus civitatibus Tusciae, i. e., Aricium et Clusium, —
quatenus ut is, qui praeerat regia vice ante, Romanis videretur post esse subjectus. Re-
movit etiam ab eis regias legationes. assiduitatem vel praesentiam apostolicae olectionis,
daid plara? cuncta illis contulit, quae voluerunt, quaemadmodum dautur ilia, quae nee
PART I.—WEST. CHAP. I.—PAPACY. § 21. JOHN VIII. 127
was empowered, ut, quoties utilitas ecclesiastica dictaverit, sive in evocauda synodo, sive
in aliis negotiis exercendis per Gallias et per Germanias apostolica vice fruatur, et de-
creta sedis apostolicae per ipsum Episcopis manifesta efficiantur et rursus quae gesta
:
fueriut, ejus relatione, si necesse fuerit, apostolicae sedi pandantur, et majora negotia ac
diflSciliora quaeque suggestione ipsius a sede apostolica disponenda et enuclcanda quae-
rantur (word for word from the Epist. Job. P. ad. Episc. Galliae et Germ, in Sirmondii
Concil. Gall. iii. 422, ap. Bouquet, vii. 459). The French bishops merely declared, ut
servato singulis Metropolitanis jure privilegii secundum sacros canones domni Joannis —
Papae apostolici jussionibus obedirent. Et cum Imp. ut legati apostolici satagerent, ut
absolute Archiepiscopi responderent, se obedituros de primatu Ansegisi, sicut Apostolicus
scripsit, aliud, nisi quod praedictum est, responsum ab eis extorquere non potueraut. In
the seventh session the matter was taken up again; but the bishops declaimed: quod —
veluti sui antecessores illius [Johannis] antecessoribus regulariter obedierunt, ita ejus de-
cretis velleut obedire. Cf. Marca de Cone. Sac. et Imp. lib. iv. c. 5, § 5, lib. vi. c. 29, § 5.
Ejusd. Diss, de Primatibus, § 56.
^^ Caroli Calvi de Presbyteris ex criminibus diffamatis ad Joannem P. ann. 876 (Hinc-
mari 0pp. ii. 768, and in Goldasti CoUectio constitute imperialium, ii. 34). Cap. 2 Cum :
non longe ante hos annos nepos noster Hludovicus Italiae Imperator instinctu quorundam
contra nos se commovit, missae sunt nobis epistolae, quasi ex apostolicae hujus sedis
auctoritate ac nomine, quas tenoris incouvenientia banc sanctam et discretissimam sedcm
non misisse ostendit. Cap. 3: Et quoniam pravis saepius prava quam recta innotesci
Solent, nacta hinc occasioue transalpinarum regionum Presbyteri, a suis Episcopis de
certis criminibus regulariter ab ordine sacerdotali dejecti, et poeniteutiae subacti, sine
liceutia et conscientia Primatum et Episcoponam suorum hue venire, et hinc epistolas,
quae regulis non conveniunt, referre coeperunt. Q,uas non jussione apostolica, sed quo- —
nimque ministi-onim quasi pia miseratione factas, et nos, et illius regionis putant Episcovi.
Therefore he wishes to lay before the pope the fundamental principles of the trtiusaipir.e^
churches on this point. There are those of the Nicene, Sardican, and Africnu Sv-nods,
whose canons are adduced in full. Namely, cap. 7: Episcopum judical! detie."e a fc'jrs
§ 22.
V. E. Loscher's Historie des rom. Hurenregiraents, Leipzig. 1707. 4. (2d edition with
the title die Histoi-ie der mittlcrn Zeiten als ein Licht aus der Finsteniiss. 17C5. 4.)
Gfrorer's K. G. iii. iii. 1133. On the chronology of the popes from 885-972, see II. A.
Koepke de Vita et scriptis Liudprandi. Berol. 842. 8. p. 155.
From the time that the Italian nobles, whose power gradual-
ly increasedunder the last Carlovingians after the deposal of
Charles the Stout (887), had become entirely independent, the
popes were also involved in the wild strife of parties which
^
alpinis regiouibus —
tale quid pro Presbyteroi-um et Diaconorum appellatioue a sede
ap^sto'.jca praoccptum fuisse non legimus, etc.
' Majtir. Ji. (properly Marinus) from 882-884, Hadrian III. t 885, Stephanus V. (VI.)
t 8.''1. Form osus t 896, Boiiifacius VI. only 15 days, Stephanus VI. (VII.) strangled 897,
RoDianus only 4 months, Theodore II. only 20 days, John IX. t 900, Benedict IV. t 903,
Leo V. nftei" one month banished by his successor, Chiustophorus, likewise banished after
7 months, Sergius III. from 904-911.
''
At first ihcre was a struggle between a Frank and a national party, in which the
latter, evet. r.t the time of Charles the Stout, endeavored to make the choice of a pope
indepe/.d-c!it of the emperors. Thus it chose, 885, Stephen V. See Annal. Fuldcnses ad
h. a. (Pertz, 1. 402) :Unde Imperator iratus, quod eo inconsulto ilium ordinare praesum
senint, mlAt Liutwartum et quosdam Romanae sedis Episcopos, qui cum deponerent
quod per:i',cre minirae potuerunt. When Mai-tinus Polonus (1277) ad ann. 884, says of
Hadrian III.: Hie constituit ut Imperator non intromitteret Be de electione, what some
later writers have followed bim in (see on the opposite side Muratori Annali d'ltalia,
V. 148), and when Sigonius de Regno Ital. lib. v. even ascribes to him the constitution, ut
raoriente rege Crasso sine filiis, regnura Italicis firinciiiibus una cum titulo Imperii tra-
derctur; they rightly designate the strivings of the national party, which, however, have
hardly found a formal expression in papal decrees.
3 In what manner the popes, even at this time, when they were nt Rome the play-
things of parties, established their claims externally, is shown by the regulation Stephani V.
ap. Gratian. P. i. dist. xix. c. 4 :Enimvero, quia in speculum ct exemplum s. Romana
Ecclesia, cui nos Christus praeesse voluit, proposita est, ab omnibus quicquid statuit, quic-
quid ordinal, perpetuo et irrefragibilitcr observondum est.
PART 1.—WEST. CHAP. 1.—PAPACY. $ 22. TILL SYNOD OF SUTRl. 129
* wliicli the Romans took to Arnulf at the imperial coronation, in the Annal. Ber-
Oath
lin,and Fuldeus. ad ann. 896: Jure per haec omnia Dei mysteria, quod salvo lionore et
lege mea atque fidelitate domini Formosi P. fidelis sum et ero omnibus diebus vitae meae
Arnolfo Iraperatori, etc.
* Concerning the Cone. Rom. held against Fomiosus, 897, see especially the contem-
poraries Auxilius de Ordinationibus Formosi P. libb. ii. (in Bibl. PP. Lugd. xvii. 1, and
ap. J. Moi'inus de Sacris Ecclesiae ordinationibus, p. 282), and super Causa et Negotio
Form. P. (in Mabillonii Analectis, p. 28). unknown individual's Invectiva in
Farther, an
Romam pro Formoso Papa (in Anastas. de vitis Rom. Pont. ed. Blanchini, iv. Ixx.) and
Syn. Rom. a.d. 893 (not 904, ap. Mansi, xviii. 221), where John IX. cashiered the acts of
that Synod.
* To this Italian emperor a co-operation in the choice of a pope had been formally con-
ceded by John IX., in order to check the usurpations of the Roman nobles. Syn. Rom.
ann. 898, c. 10 (Mansi, xviii. 225. Pertz, iv. ii. 158): duia s. Romana Ecclcsia, cui Deo
auctore praesidemus, plurimas patitur violentias Pontifice obeunte, quae ob hoc inferuntur,
quis absque Imperatoi'is notitia, etsuorum legatorum praesentia Pontiticis fit consecratio,
nee canonico consuetudine ab Imperatore directi intersunt nuutii, qui violeutiam
ritu et
et scandala in ejus consecratione non permittant fieri: volumus, id ut deinceps abdicetur,
et constituendus Pontifex convenientibus Episcopis et universo clero eligatur, expetente
senatu et populo, qui ordinandus est, et sic in conspectu omnium celeberrime eloctus ab
omnibus, praesentibus legatis imperialibus, consecretur. Nullusque sine periculo jura-
mentum vel promissiones nova adinventione ab eo audeat extorquere, nisi quae antiqna
exigit consuetude, ne Ecclesia scandalizetur, vel Imperatoris honorificeutia minuatur.
' Anastasius Landus t 914, John X. murdered in prison 928, Leo VI. t 929,
III. t 913,
Stephen VII. (VIII.) John XI. t 936, Leo VII. t 939, Stephen VIII. (IX.) t 942,
t 931,
Martin III. (Marinus II.) t 946, Agapetus II. t 956, John XIT. deposed 963.
8 Luitprandi Antapodosis, ii. 48 (Pertz, v. 297) Theodora scortum impudens, hujus
:
Alberici, qui nuper hominum (quod dictu etiam foedissimum est), Romanae
exiit, avia
civitatis non inviriliter monarchiam obtinebat. duae duas habuit natas, Marotiam atque
Theodoram, non solum coaequales, verum etiam Veneris exercitio piomptiores. Ha-
sibi
rum Marotia ex Papa Sergio —
Joannem, qui post Joannis Ravennatis obitum Rom. Eccle-
Biae obtinuit dignitatem, nefario genuit adulterio ex Alberico autem Marchione AJberi-
:
VOL. II.-- 9
l30 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. SSS-ICS.
(^um, qui nostro posttempore ejusdem llomanae urbis principatum sibi usurpavit. (Petrns
Ravenuatis sedis Archiepiscopus) dum subjectionis oflicio debitae Joauuem Paparc, qui
suae minister Ecclesiae tuuc temporis habebatur, llomam saepius et iterum domino
—
dirigeret Apostolico Theodora meretrix satis impudentissima, Veneris calore succensa,
:
in hujus speciei decorem vebementer exarsit secumque hunc scortari nou solum voluit,
;
verum etiam atque etiam post compulit. Haec dum impudentur aguntuK, Bononiensis
Episcopus moritur, et Joannes iste loco ejus eligitur. Paulo post ante hujus diem con-
secrationis nominatus Ravennas Archipraesul mortem obiit, locumque ejus Johannes hie,
—
Theodorae instinctu sibi usurpavit. llomam quippe adveniens mox Ravennatis Eccle-
.siae ordinatur Episcopus. Modica vero temporis intercapedine, Deo vocante, qui cum
injuste ordinaverat Papa defunctus est. Theodorae autem Glycerii mens perversa, ne
amasii CC. milliarium intcrpositione, quibus Ravenna sequestratur a Roma, rarissimo
concubitu potirctur, Ravennatis hunc sedis archiepiscopium coegit deserere, Romanum-
que (proh ncfas !) summum pontificium usurpare. On Luitprand's credibility in this pas-
sage, sec Martini's (cited before, $ Si) Abhandl. S. 54, W. John's campaign against the
Saracen fort at Fl. Garigliano (916). Luitpr. ii. 11. Martini, S. 24. Schlosser's Welt-
gesch. ii. i. 595.
' Luitpr. iii. 43 (Pertz, v. 312). Martini, S. 27.
'• According to Luitpraud (note 8), son of Pope Sergius and Marozia. Leo of Ostia
(about 1100) according to whom Albericus Rom. Consul was the father, can not disprove
this account, since he (as well as Schlosser, ii. ii. 201) confounds John XI. with John XII
See Martini, p. 53.
" Luitpr. iii. 44. Martini, S. 27. Schlosser, ii. ii. 164.
'^^
Concerning him, Luitpr. de Rebus gestis Ottonis (Pertz, v. 340). Martini, p. 68,
shows that there is no ground for questioning the authenticity of the last chapters of
Luitprand, as had been frequently done, after Baronius ad. ann. 963, no. 2, ss. His
manners, c. 4 Joannes P. his omnibus (moribus et Icgibus) adversatur. Non clam est
:
populo, quod fatemur. Testis est Rainerii, sui ipsius militis, vidua, quam cacco captus
igne, multis praefectam urbibus, sacrosanctis b. Petri donavit aureis crucibus atque calici-
bus. Testis est Stephana, ejus amita, quae in effusione, quod ex eo couccpcrat, receus
hominem exivit. Q.uod se cuncta taceant, Lateranense palatium. Sanctorum quondan
hospitium, nunc prostibulura meretricum, non silebit, amitam conjugem, Stephaniae alte-
rius concubinae sororem. Testis omnium gentium, praeter Romanorum, absentia mulie-
rum, quae SS. Apostolorum I'mina orandi gratia timent viscre, cum nonuullas ante dies
paucos hunc audieriut conjugatas, viduas, virginns vi oppressisse. Testis sunt SS. Apos-
tolorum Ecclesiae, quae non stillatini pluviam, sed totum tectum intrinsecus supra ipsa
etiam sacrosancta altaria imbrem admittunt.
'^ Schlosser, ii. ii. 202. W. Donniges Jahrbiicher des deutschen Kcicbs unter Otto I.
Berlin. 1839. 8. S. 81. Luitpr. de Rebus gest. Ottonis, c. 3 Jusjurandum vero (Otto) ab :
codem P. Joanne supra pretiosissimam corpus Petri, atque omnibus civitatis proceribus,
ee nunquam Bcrcngario atque Adelberto auxiliaturura, accepit. Ou the contrary, Gratiac,
PART I.—WEST CHAP. I.—PAPACY. $ 22. TILL SYNOD OF SUTRL 131
p. i. dist. Ixiii. c. 33, has a jurameutum Ottonis, before he was emperor (three texts in
Pertz Monum. iv. 28) : —
Quod si Romam venero, S. Rom. Ecclesiam, et te rectorem ipsius
exaltabo secundum posse meum, et numquam vitam, aut membra, et ipsum honorem,
quem habes, mea voluntate — aut meo consensu—perdes et in Romana urbe nullum
:
ly like the feudal oath, was forged at the time of the investiture controversy. On the
other baud, Gfrorer, iii. iii. 1242, declares it to be authentic. The investiture act of Otto,
given by Baronius ad ann. 962, no. 3, professedly fi-ora the original (ap. Pertz, iv. ii. 164),
has been pronounced spurious, especially by Goldast, Conring (de Germanorum Imp.
Romano. 1643. Opp. i. 76), and Muratori but defended on the other side by Gretser,
;
Cenni and Marini (Rom. 1822). Probably the genuine original document was subsequently
falsified, Pertz, iv. ii. 159. The expression of the investiture is significant for the relations
of this period, ut ea in illius [Poutifices] ditione ad utendum et fruendum atque dis-
ponendum firmiter valeant obtineri, salva in omnibus potestate nostra, et filii nostri
posterorumque nostrorum, secundum quod in pacto et constitutione ac promissionis firmi-
tate Eugenii Pontificis (see above, § 6, note 4), successorumque illius continetur. The
fictitious investiture of Lewis the Debonaire (see § 6, note 1), which appears to have been
adopted into this of Otto, has certainly flowed first from it. Comp. Le Bret Geschichte
Italien, i. 476.
See the Acts of the cone. Rom. ap. Luitprand. de Rebus gestis Ottonis, c. 10, ss.
'*
(Pertz, V. 342). Comp. Donniges Jahrbiicher d. deutschen Reichs unter Otto I. y. 93.
The older writers always acknowledged the legitimacy of this council (even as late as
Platina in the fifteenth, and Ouuphrius Panvinius in the sixteenth century) on the con- ;
trary most of the later catholic historians, after Baronius ad ann. 963, declare it to bo a
Pseudosynodus and Conciliabulum, and Leo VIII., who was there elected, a Pseudo-papa.
Comp. particularly Nat. Alex. Hist. eccl. ad saec. ix. et x. diss. xvi.
'^ Luitprand. c. 8 Gives vero sanctum Imperatorem cum suis omnibus in Urbem
:
P. i an older form after Codd. of the eleventh century, ap. Pertz, iv. ii.
dist. Ixiii. c. 23, in
Leo, servus servorum Dei, Episcopus, simul cum cuncto Clero et universe populo Romano,
—
omnibus ordinibtis hujus almae Urbis, constituimus, confirmamus, corroboramus, et per
nostram Apostolicam auctoritatem concediraus atque largimur domno Ottoni Primo,
Teutonico Regi, dilectissimo spirituali in Christo Filio nostro, ejusque successoribus hujus
regni Italiae in perpetuum, tam sibi facultatem successorem eligendi, quam summae
sedis apostolicae Pontificem ordinandi ac per hoc Archiepiscopos sen Episcopos, ut ipsi
:
but immediately after his death (973), the Tuscan party elevated
itself anew under Crescentius son of the younger Theodora}''
Otto II. (t 983) maintained in some measure tiie imperial dig-
nity but during the minority of Otto III. Crescentius exer-
;
cised full sway over Rome.'* The power of the pope seems to
'*
have sunk not only in this city but also in other countries ;
ut ipse sit Rex, et Patricius. Quodsi a Clcro et populo quis eligatur Episcopus, nisi a
supradicto Rcge laudetur et iuvestintur, uou cousecretur. Unde si quis contra banc
—
apostolicam auctoritatcm et traditioneui aliquid raolitur, sciat se iu irani b. Petri, Apos
tolorum Prineipis, ct filii nostri donini Ottonis, ejus succcssorum, et nostrani casurum, et
sub anathematis vinculo emersuruni, ac per boc excommunicationi universalis Ecclesiae
omnisque popiili cbristiani eum subjacere decrevimus. Insuper nisi a malo resipuerit,
irrevocabili exilio puuiatur, vel ultiniis suppliciis feriatur. — Baronius, ad aun. 9G4, no. 22
and denies tbe genuineness of tbis document, tbougb be refers to it again, ann. 996,
23,
no. 35 and 42. Tbe genuineness is specially defended by Goldast. Rationale constitutt.
imp. p. 29, ss. Comp. also Cbr. W. F. Walcbii Diss, de Ottone M. p. 40, ss. Le Bret
Geschichte von Italien, i. 48G. The contents of tbe document correspond with the rela-
tionswhich were actually established at that time, but tbe fonu of it is perhaps spurious.
Pertz, 1. c. Donniges, S. 102. However, Gfrorer, iii. iii. 1254, defends tbe latter also.
Another document, in which Leo is said to have restored to the emperor all former imperial
ii. 168), is doubtless wholly iiclitious.
gifts (Pertz, iv.
'^Popes: Leo VIII. t 965. Contin. Regin. ad ann. 965: Tunc legati Romanorum
Imperatorem pro instituendo, quem vellet, Romano Pontifice, in Sasoniam adeuntes,
honorifice suscipiuntur et remittuntur. Et Otgerus, Spirensis Episc. ct Linzo, Creraonen-
sis Episc. cum eisdem Romam ab Imp. diriguutur. Tunc ab omni plebe Romana Joannes,
Narniensis Ecclesiae Episc, eligitur. John XIII. t 972. Benedict VI.
" Benedict VI., murdered by tbe Tuscan party, 974; Boniface VII. expelled by tht
people, 974; Benedict VII. t 983; John XIV., chosen by imperial influence. On tbv
chronolog5' see W. Giesebrecht in den Jabrbiicbern des deutschen Reichs unter Otto II
S. 141.
" Immediately and John XIV. died in
after Otto II.'s death, Boniface VII. returned,
Arnulf Aurel. iu the discourse about to be quoted, note 19,
prison, 984, Boniface VII. (cf
below Horrendum monstruin Bonifacius, cunctos luortales nequitia superans, etiam pri-
:
— — —
ons pontificis sanguine crucntaa fugatus redit virum Apostolicum squalore careens —
affectum perimit) t 985. John XV. t 996, Gregory V. owed bis election to his relative,
Otto III. (See SchloBser, iL ii. 291.) On the chronology see Wilman's Jabrb. des deut-
schen Reichs untcr Otto IIL S. 207.
" The is the newly-discovered Richerus, iv. 25, ap.
chief autboritj- for the following
Pertz, Gcrbcrt od. Papst Sylvester II. u. s. Jabrbundert, v. Dr. C. F. Hock. Weiu.
v. 036.
1837. S. 80. Wilman's Jabrb. des deutschen Reichs unter Otto III. Berlin. 1840. S. 51.
On Gerberfs letters belonging to tbis period, see Wilman, p. 167. On Richer, see p. 175.
Gfrorer, iii. iii. 1441.
2" The acts of tbis have been preserved by Gerbcrt (Pope Sylvester
memorable sjniod
II). He says in tbe prologus igitur, ct summarum quidem genera causarum,
: Accingar
in Remensi concilio exposita, breviter nttingam, ut et gcstorum Veritas innotescat, ct quae
—
a snmmis viris retractata sunt agnoscantur, triplici generc interpretationis utendum f^re
censeo, scilicet ut qnaedam ad verbum ex alia in aliam ttansferantur lingnam in quilus- :
dam autem sentcntiarum gravitas et cloqnii dignitas dicendi gonere conformcntur porro :
in aliis una dictio occasionem fp.ciat, et abdita investigari, et :n Incem ipsos affoctus mani-
I'este proferri. It seem.", then, from tbis, that Gerbert bad before him the prjtocol com-
PART I.— WEST. CHAP. 1.—PAPACY. § 22. TILL SYNOD OF SUTRl. 133
posed in the vulgar tongue. These acts were- first publislied by the Magdeburg Centuria
tors, cent. x. cap. 9, p. 457, ss., best with new appendices, ap. Pertz, v. 6.58. Baronius
declared them to be spurious. Hence they are wanting in the older collections. Mansi,
xix. 107, was the first to adopt them and declare Consent vulgo omnes, Gerbertum reipsa
:
rain, who pretended to the crown. Hugo Capet at first applied to tlie pope (letters in the
Act. Syn. Rhem. cap. 25 and 26) but having got Arnulf into his power, he summoned that
;
council. At it an attempt was made by certain monks at first to prove from the Pseudo-
Isidoriana that Arnulf ought, first of all, to be restored to his bishopric, and that the negotia
Episcoporum belonged to the see of Rome (cap. 19-23). This was specially opposed by
Arnulphus Ep. Aurelianensis (qui ordinis custos ac omnium gerendorum interpres decla-
omnes Gailiarum Episcopos sapientia et eloquentia clarior habere-
ratus est, eo quod inter
tur, cap. 1). He
cap. 28, among other things
said, Nos Rom. Ecclesiam — sempct : —
—
honorandam decemimus salva tamen auctoritate Nicaeni concilii. Si nova constitulio
Rom. Pontificis promulgatis legibus cauonum praejudicare potest, quid prosunt leges con-
ditae, cum ad unius arbitrium omnia dirigantur O lugenda Roma, quae nostris majoribus
?
scopis contradictuni sit (see Vol. I. Div. IL § 94, note 61), has credo quas patimur miserias
magis, quam typhum dominationis formidantibus. Nam quid sub haec tempora nou vidi-
mus ? Vidimus Johannem cognomento Octavianum, in volutabro libidinum versatum,
etc. Num talibus monstris hominum ignominia plenis, scientia diviiiarum et humanarum
rerum vacuis, innumeros sacerdotes Dei per orbem terraram, scientia et vitae merito con-
spicuos subjici decretum est ? Q,uid hunc, rev. Patres, in sublimi solio resideutem, veste
purpurea et aurea radianteui, quid hunc, inquam, esse consetis ? Nimirum si caritate
destituitur, solaque scientia inflatur et extollitur, Antichristus est, in templo Dei sedens,
et se ostendens tamquam sit Deus. Si autem nee caritate fundatur, nee scientia erigitur,
in templo Dei tamquam statua, tamquam idolura est, a quo i-esponsa petere, marmora
consulere est. Q,uo ergo consultum ibimus ? Certe in Belgica et Germania suinmos —
sacerdotes Dei, religione admodum praestantes, iuvenri, in hoc sacro conventu testes qui-
dam sunt. Proinde, si regum dissidentium animositas non prohiberet, inde magis Episco-
porum judicium petendum fore videretur, quam ab ea urbe, quae nunc emtoribus venalis
exposita, ad nummorum quantitatem judicia trutinat. He then shows, in answer to the
epist. Pseudo-Damasi cited by the monks, that, according to Gregory the Great, certainly
bishops and metropolitans could be judged by provincial councils. Further, in opposition
to the rule of Pseudo-Damasus, Synodum sine ejus Rom. sedis auctoritate fieri, non est
catholicum among other things Nicaenus canon bis in anno concilia debere fieri dicit,
: :
nihilque inde ad Rom. Episcopi auctoritatem spectare praescribit. But no suspicion that
that decree might have been supposititious At length, Arnulf of Rheims acknowledged
!
his offense, and voluntarily resigned his place. Comp. Gerbert's Rechtfertigungsschreiben
fiir d. Concil. ad Wilderodum Episc. Argentinae ap. Mansi, xix. 153.
^^ The French bishops united at the synod of Chela, 992, for this end (Richerius, iv. 89,
ep. Pertz, v. 651), ut ab ea die idem sentirent, idem velleut, idem cooperarentur^ secun-
duir id quod scriptum est: erat eis cor unum et r.nima una (Act. iv. 32). Placuit qnoqne
eanciri, gi quid a Papa Romaaio contra Patrum docreta suggereretur, cassum et irritum
134 THIRD PERIOD— DIV. 11— A.I). S58-10T3.
est: tua res agitur, paries cum proximns ardet. Hoc enim coucesso, dignitas vel potiaii
gravitaa confunditur sacerdotalis, status regui periclitatur, etc. Ad Siquinum Archiep.
Senon. Quomodo ergo nostriaemuli dicunt, quod in Arnulfi dejectione Romani Episcopi
:
judicium expectandura fuit? Puteruntne docere Romani Episcopi judicium Dei majns
esse 7 Constanter dico, quod si ipse Romanus Episcopns in fratrem peccaverit, saepios-
que admonitus Ecclesiara non audierit, bic inquam, Rom. Episc. praecepto Dei est baben-
dns sicut ethnicus et publicanns. Q,uod si propterea sua communione nos indignos ducit,
qoia contra Evangelium sentienti nnllus nostrum consentit non ideo a communione
;
Christi nos separare poterit. Non est ergo danda occasio nostris aemulis, ut saccrdotium,
quod ubiijue uuura est, sicut Ecclesia catholica una est, ita nni subjici videatar, nt et
pecunia, gratia, metu vel ignorantia corrupto nemo sacerdos esse possit. nisi qnem gibi
liae virtutes commendarint. Sit lex communis Ecclesiae cctbolicae Evangelium, Apos-
toli, Prophetac, Canones spiritu Dei constituti, et totias mundi reverentia consecrati,
enim Ecclcsiarn, qnam Episcoporum judicio regendam accepi, sine Episcoporum judicio
relinquere volo.
^' Respecting him see die dentschen Piipste v. C. Hofler (2 Th. Regensburg. 1839. 8) i.
94. Martinus Polonus in Chron. ad Ottonem III. makes the remark: Licet tres Ottones
per snccessioncm generis regnaverunt, post tamon institutum fuit, ut per officialcs imperii
Imperator eligeretur, qui sunt septem, etc. In the work de regimine Principura (attrib-
uted to St. Thomas) lib. iii. cap. 19, this becomes Otto imperium tenuit ad teriiam gene
:
Bertam, quam contra leges in uxorcm duxit, derelinqnat et vii. annorum poenitontiani
agat. —
tluod si non fecerit, anathema sit, idcmquc de eadem Berta fieri praeceptum est.
The contemporary Helgaldus Floriacensis Mon. relates in vita Iloberti R. c. 17 (a[i. Bou-
quet, X. 107) merely this: Abbonis Floriacensium Abbatis increpatio tarn diu perstitit,
donee Itex mitissimus reatam snum agnosccret, et (juan. male sibi copulaverut mulierem
prorsus derelinqueret, et paccati maculam grata Deo satisfactiooc diluerai The credu-
lous Pctrus Damiani (t 1072) first tells us, Epi :. h^". ii. Ep 15 'ap Bouquet, x. 492) Ro- :
—
bertus propinqoam sibi copulavit uxorcm, ex qua snscepit fil.nm. onseriinum i)er omnia
coUum et caput habcntcm. Cluos etiam, virum scilicet et uxorem, omncs fere Gnlliarum
Episcopi communi simul excommunicavere scntentia Cujua sacerdotalis e<lirti tantus
omnem undique popuium terror invasit, ut ab ejus uoiversi societate rec.^derent, nee
praetcr duos sibi servulos ad uecessarii victns obsequium rcmanerent. Clui tnnicn et ipsi
omnia vasa, in quibns rex edebat vel bibebat, percepto cibo, abcminabilia judicantes,
PART 1.— WEST. CHAP. I.— PAPACY. $ 22. TILL SYNOD OF SUTRI. IS."}
pabulum iguibus eshibebant. His tandem Rex coactus angnstiis, ad sanum consilium
rediens, divortit iucestum, iniitque legale connubium.
2* Thietmari Chron. i%'. 21, ap. Pertz, v. 776. Schlosser, ii. ii. 294.
"Gregory V. t 999, Sylvester II. t 1003 (Gerbert oder Papst Sylvester II. u. s. Jahrlmn
dert, V. Dr. C. F. Hock. \Vien. 1837. S. 129), John XVII. t 1003, John XVIII. t lOOD,
Sergius IV. t 1012, Benedict VIII. t 1024, John XIX. t 1033, Benedict IX.
=8 Thietmari Chron. iv. 29 Imperator antiquam Romanorum consuetudinem jam ex
:
parte magna deletam suis cupiens renovare temporibus, multa faciebat, quae diversi
diverse sentiebant. Wilman's Jahrb. d. deutschen Reichs unter Otto III. S. 133. Gfrorer,
iii. iii. 1510. Remarkable fragments respecting form of government and ceremonials
which were introduced into Rome at this time have been discovered by Pertz in the
Vatican, and published by Blume in the Rheiuisches Museum fur Jurisprudenz, v. 123.
Ottonis III. diploma, a.d. 999 (ap. Baronium ad ann. 1191, no. 57. Pertz, iv. ii. 162) :
Romam caput mundi profitemur, Rom. Ecclesiam matrem omnium Ecclesilrum esse
testamur, sed iucuria et inscientia Poutificum longe suae claritatis titulos obfuscasse. Nam
—
nou solum quae extra urbem esse videbautur veudiderunt sed si quid in hac nostra urbe —
regia habueruut, ut majori licentia evagarentur, omnibus cum vindicaute pecuuia in com-
mune dederuiit, et S. Petrum et S. Paulum, ipsa quoque altaria spoliaverunt, et pro
reparatioue semper coufusionem duxeruut. Confusis vero papaticis legibus, et jam abjecta
Ecclesia Rom. in tautum quidam Pontificum irruerunt, ut maxim am partem Imperii uostri
apostolatui suo conjungerent. —
Haec sunt enim commenta ab illis ipsis inventa, quiboa
Joannes Diaconus, cognomento Digitorum mutius [mozzo, mutilus, perhaps that John
Diaconus whom John XII. first employed as a tool, Cont. Regin. ann. 960, and whose right
hand he afterward caused to be cut off, id. ad ann. 964, Luitpr. Hist. Ottonis, c. 19, ap.
Pertz, V. 346] praeceptum aureis Uteris scripsit, sub titido magni Constantini longa
mendacii tempora finxit (see above, $ 20, note 21). Haec sunt etiam commenta, quibas
dicunt,queudam Carolum S. Petro nostra publica tribuisse (see above, $ 21, note 30). Sed
ad haec respondemus, ipsum Carolum nihil dare jure potuisse, utpote jam a Carolo meliore
fugatum, jam Imperio privatum, jam destitutum et annuUatum. Spretis ergo commentitiis —
praeceptis, et imaginariis scriptis ex nostra
donamus quae nostra sunt
liberalitate S. Petro
non sibi, quae sua sunt, veluti nostra conferimus. Sicut enim pro amore S. Petri dominum
Sylvestrum magistrum nostrum Papam elegimus, et Deo volente ipsum serenissimum
ordinavimus et creavimus ita pro amore ipsius domini Sylvestri Papae, S. Petro de
:
—
publico nostro dona conlerimus octo comitatus — Pisaurum, Fanum, Seuogalliam, Auconam,
Fossabrunum, Gallium, Esium et Ausimum. This diploma was copied and authenticated
by command of the pope, from the archives at Assisi, 1339 (the protocol ap. Baron. 1. c.)
is declared spurious by Baronius, Gretser, Pagi, and others, and recently by Wilman's
Jalirb. des deutschen Reichs unter Otto III. S. 233, defended by Muratori in his controver-
sial writings concerning Commachio, by Pertz, 1. c. and Gfrorer, iii. iii. 1570.
-' Corap. the Roman fi-agments belonging to this time in the Rheinischen Museum fur
Jurisprudenz, v. 131 : Postquam peccatis nostris exigentibus Romanorum imperium
barbaroram patuit gladiis feriendum, Romanas leges penitus ignorantes ilUterati ac
barbari judices legis peritos in legem cogentes jurare, judices creavere, quorum judieio lia
vAutiiata termiuaretrr. JZi Rcc3pta abusiva potestate, dum stipendia t. republica non
accipiuut, avaritiae face succensi jus omne confunduat. Comes euim iUiteratas acbarbarus
13G THUtD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 838-1073.
(.1002), tlie German dominion was cast ofl", the Tuscan party
were again triumphant, and even from Benedict VJII. (1012),
the papal dignity was for a long time hereditary in the family
of the counts of Tuscany. Henry 11. ^° was merely able to
exercise imperial rights in Rome temporarily at his coronation
(1014).^^ To Benedict succeeded (1024) his brother John
XIX. though yet a layman,^- and to him, even as early as
1033, a boy Benedict IX. one of the vilest men." ] laving
Regiii et Ecclesiae ad antiquum statum rcformaret; Romani per hoc ad contemptum ejus
adducti, subito contra cum couspirant, et alicpiot militum ejus peremtis cum in palatio
obsident, unde —
vix egressus Roma discedit cum Sylvcstro (comp. Thietmar, iv. :iO.)
raoritur. Milites transalpini corpus Imperatoris defuncti cum insignibus Iiii[)erii ad Galliam
[Germaniam] transferentes, crebris Italorum incursibus lacessiti armis sibi viam parant.
^''
Thietmar, vii. 1. Glaber Radulphus (monk in Cliigny, about lOl.^) Hi.storiarum sni
temporis, Ub. i. c. 5 : Anno
Dominicae incarnationis MXiv. licet insignc ilhid imperiale
igitur
diversis speciebus prius tiguratum fuisset, a venerabili tamen P. IJenedicto fieri ju.ssuni —
est admodum intellectuali specie idem iusigne. Praecepit fabrioari quasi aurcum pomum,
atqne circunidari per quadrum pretiosissimis quibusque gcmmis, ac dcsuper auream
crucem inSeri. Krat autem instar liujus mundanae molis ut dum siquidcm illud respiceret —
Princeps tcrreni imperii, foret ei documentum, non nliter deberc imperaro vel militare in
mundo, quam ut dignus haberetur vivificae crucis tueri vexillo in ipso etiam diversapjm ;
deutsche Staats-, Reichs- und Kaiscrhist. ii. 208, defended on the contraiy by Cenui Monura.
dominationis pontif ii. 165. Borgia Breve istoria del domiuio temporale della sode apostolica
nelle due Sicilie (Roma. 1788. 4) p. 269. According to Pertz, it belongs to the year 1020,
but is interpolated.
32 Glaber Radulph.
iv. c. 1 Johannes iste cognomento Romanu.s, frater illius Benedict!,
:
are important for history: Lib. ad amicum s. de Persecutioue Ecrlesiie lihb. ix. of Bonizo,
bishop of Sutri, afterward of Piaccuza (t 1089), where from lib. v. we meet with a history
of the popes from Benedict IX. to Gregory VII. (in Oefolii ScriiJtores rcruni Boicanim,
ii. 794. Comp. Stcnzel's Geschichte Dcutschlands unter den frankischcn Kaisern, ii. 67),
and the work of Desidcrius, abbot of Cassino, who was afterward Popo Victor III. (t 1086),
entitled de Miraculis a S. Bcnedicto aliisque raonachia Casincnsibus gestis dialot^urum,
PART I.— WEST. CHAP. I.— PAPACY. $ 2-2. TILL SYNOD OF SUTRI. 137
aliquanta per tempora sine ulla dilatione ageret (Benedictus), congregati in ununi populi,
quia ejus nequitiam aniplius ferre nequibant, eum a pontificatus cathedra exturbautes,
urbe pellunt, alterumque in locum ejus, Joannem videlicet Sabinensem Episcopum (Syl-
vestrum), non tamen vacua manu, cauonica parvipendentes decreta, substituunt. Qui
tribus, non amplius, mensibus Romanae usus est cathedrae successione Beuedicto undi- ;
que suis cum propinquis infestante urbem, quia ex consulibus terrae ortus erat, et in eis
maxima virtus urbe cum dedecore pulsus suum ad Episcopatuni reversus est. Benedictus
;
igltur, quod amiserat, sacerdotium recepit, pristinos tamen mores minine mutavit. Cum- —
que se a clero simul et populo propter nequitias suas contemni respiceret, et fama suorum
facinoruni omnium aures impleri cerneret: tandem reperto consilio (quia voluptati deditus,
ut Epicurus magis, quam ut Pontifex vivere volebat) cuidara Joanni Archipresbytero, qui
tunc in urbe religiosior caeteris clericis videbatur, nou parva ab eo accepta pecunia,
summum sacerdotium relinquens, tradidit ipse vero in propriis se castellis recipiens,
:
urbe cessit. Interea Joannes, cui Gregorius nomen inditum est, cum ii. annis et viii.
agrees with them. See Muratorii Excursus hist. 1. c. p. 396. On the other hand there
is much that is erroneous in Otto Frisingensis, vi. c. 32. Tribus ibi invasoribus (Bene-
dicto, Sylvestro et Johanne) — sedem illara simul occupar.tibus, atque ad raajoris miseriae
cumulum cum reditibus patriarchiis, uno ad S. Petrum, altero ad S. Mariani
divisis simul
majorem, Benedicto, in palatio Lateranersi sedente, flagitiosam et turpem
tertio, i. e.,
vitam, ut egomet in Urbe Romanis tradentibus audivi, duxere. Hunc miseiTimum statum
Ecclesiae religiosus quidam Presbyter Gratianus nomine videns — praefatos viros adiit,
eisque a se de s. Ecclesia cedere pecunia persuasit, Benedicto reditibus Angliae, quia
majoris videbatur auctoritatis esse, Ob
ea cives praefatum Presbyterum, tan-
relictis.
ajiostolicam sedem invascrant, cum consilio et auctoritatc totius Concilii, juste depclleret.
Praedictus itaque Pontifex, exoratus a liege, caeterisque Pontilicibus, Sutrium, ubi Sync-
dus congregata crat, allcctus spe, quod aliis duobus dejjositis, sibi soli pontilicatas
•onfirmaretur, gi-atanter peiTexit. Sed postquani eo vcutum est, et res agitari ac discut-
a Synodo coepta est; agnoscens, se non posse juste honorem tanti sacerdotii achninistrare,
3x pontifical! sella exsilens ac scmotipsuni pontificalia indumenta exuens, postulata venia,
summi sacerdotii dignitatem dcposuit. Post bacc Ilex, Urbem ingressus, congregato it
ecclesia b. Petri Apostoli Romano clero et [)opulo una cum Episcopis, qui in praedictam
convenerant Synodum, communi consilio Clementem IJanibergensem Episc. clcgerunt,
quia in llomana Ecclesia non erat tunc talis reperta persona, quae digne posset ad tanti
lionorem sufficere sacerdotii. This is related more fully by Bonizo, 1. c. p. 801, s. Her-
niannus Contractus ad ann. 1046, goes so far as to say: Henricus elegit Pontificem — ;
— —
Lambci'tus ad ann. 1047: Tribus depositis Suitgerum vicariuni Apostoloi-uni coiistituit;
AniuUus Mediol. llenim sui temporis, iii. 2 Henricus Papa abjectti unum ex Teulonibus
: —
praesulem illiiis loco substituit. On the other hand, those llomans who wrote daring the
disputes about investiture, endeavored to conceal the fact that popes had been previously
appointed by the emperor, Walthramus Numburgensis de Investitura Episc. a.u. 1109 (in
M. Goldastii Apologiae pro Henrico iv. p. 232), Sigebertus Gemblac. and Martinus Polonns
ad ann. 1046 add: Ab eo rex Henricus in Imperatoreni benedicitur, jurantibus Romanis,
88 sine ejus consensu uuncjuam Papam
That is to say, accordin:; to Bcnzonis
electuros.
Panegyricus in Henricum HI. Imp. Menckenii Script, rcr. Germ. i. 1062),
lib. vii. c. 2 (in
it was resolved at a synod in Peter's Church at Rome, ut rex Henricus cum universis in
monarchia imperii sibi succedentibus fieret Patricius, sicuti de .Carolo (Magno) factum
—
legimus. Indutus igitur rex viridissima chlamyde, desponsatur patriciali annulo, corona-
tur ejusdem praelaturae aureo circulo. As Patricius he now elects the pope, and is
crowned emperor by him. Even Peter Damiani in his Disceptatio synodalis (a.d. 1062, in
Petri Dam. 0pp. ed. Cajetani, iii. 23) admits the assertion of the regius advocatus, quod
Henricus Imperator factus est Patricius Romanorum, a qnibus accepit in elcclione super
ordinando Pontifice principatum (in like manner in the Lib. gratissimus c. 36), Bonizo, 1. c.
p. 802, narrates the occurrence thus Postquam imperiali est Rex auctus dignitate, cala-
:
§ 23.
Bonizouis Liber ad amicum, in Oefelii Scriptt. rer. Boicarum, ii. 794. Desiderii Abb.
Casinensis de Miraculis S. Benedicti dialogi, in the Bibl. PP. Lugd. xviii. (see § 22, note
33). Leonis Ostiensis (monk and librarian in Monte Cassino, 1101, cardinal of the Ro-
man Church) Chronicon monasterii Casinensis, libb. iii. in Muratorii Scriptt. rer. Italica-
rum, iv. Free from partiality for Hildebrand are the contemporary Annales Roraani ap.
Pertz, vii. 469.
Planck, iv. i. 1 . J. Voigt's Hildebrand als Papst Gregorius VII. 2te Aufl. Weimar. 1846. S.
5. Schlosser's Weltgesch. Schmidt's Kirchengesch. vi. 1. Neander, iv. 150.
ii. ii. 642.
Stenzel's Gesch. Deutschlands unterd. fi-ank. Kaisern, i. 116. C.Hofler'sdeutsche Piipste
(2te Abth. Regensb. 1839) i. 2.")1. Annales Altahenses, hergestellt von W. Giesebrecht.
Berlin. 1841. S. 132.
montes defuncto (Clemens II. t 1047), praefatus Benedictus iterum in pontificatura re-
versus per viii. circiter menses ilium retinuit, donee ab Imperatore transmissus ex
Germania Damasus Brexenorum Episcopus illi in papatu successit. Henry asked advice
of Wazo, bishop of Leige, at this new election. The bishop replied (Anselmus Leod.
Gesta Pontitf. Leod. c. 106 in .To. Chapeavilli auctt. de gestis Pontiff. Tungrens. i.) Credi- :
mus, per ecclesiasticos ministros absque potentia secular! electiones et promotiones Apo-
stolicorum fiere debere. But when his messenger arrived, the nevsf pope had been already
nominated. Damasus II. sat twenty-three days, t 1048. Leo IX. t 1054. Victor II.
|-
l057. Stephen IX. t 1058. Nicolaus II. t 1061. Alexander II. t 1073.
^ Desiderii de Miraculis S. Bened. dialog, lib. iii. iuit. Dum igitur negligentia sacerdo-
:
tuni, maximeque Romanorum Pontiflcum, Italia a recto religionis tramite paulatim devians
labefactaretur, in tautum mala consuetudo adolevit, ut sacrae legis auctoritate postposita,
divinahumauaque omnia miscerentur: adeo ut populus electionem, et sacerdote.s conse-
crationem donumque Spiritus Sancti, quod gratis accipere et dare divina auctoritate statu-
tum fuerit, data acceptaque per manus pecunia, ducti p.varitia venderent, ita ut vix ali-
quanti iuvenireutur, qui non hujus simouiacae pestis contagione foedati — existereut.
Itaque cum vulgus clericorum per viam etfraenatac licentiae, nomine prohibente, gradere-
tur coeperunt ipsi Presbyteri ac Diacones (qui tradita sibi sacramenta dominica mundo
:
corde castoque corpore tractare debebant) laicorum more uxores ducere, susceptosqucj
filios heredes testamento relinquere nonnuUi etiam Episcoporum, verecundia omni con-
:
temta, cum uxoribus domo simul in una habitare : et haec pessima et exsecranda consne-
tudo ica-a Urbem maxime puUulabat, unde olim religionis noiina ab ipso Apcstolo Petru
140 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
ostiarium opprimuntur per suae daranatiouis pretium, ac juxta vocem dominicam in cuuc-
tis grassatur spiritale latrociuium. Glaber adds Non solum in Gallicanis Episcopis haec :
])essinia pullulaverat ncquitia, verum etiam multo amplius totam occupaverat Italiam :
omnia quippe ministeria ecclesiastica ita eo tempore habebantur venalia, quasi in forn
eaecularia mercimonia.
' Desiderius, 1. c. : Leo — qui, quaemadmodum scriptum est, coepit invocare noraer
Domini; a quo omnia ecclesiastica studia renovata ac restaurata; novaciue lux rnundc
visa est exoriri —
Vita Leonis IX., by bis former archdeacon in Toul, in 2 BB. in the Act
SS. ad d. 19, Apr. and in Muratorii Ker. Ital. scriptt. iii. i. 278; and by Bruno, bishop oi
Segni, about 1100, ap. Murator. iii. ii. 346.
* Wibcrt. in vit. Leonis IX. lib. ii. c. 2 Leo IX. was chosen pope at a Diet at "Worms
:
(Bruno Tullensis Episcopns, Teutonicus natione, et stirpe regali progenitus, see Leo Osti-
ensis, ii. 81), and consented at length to accept the dignity, ea conditione, si audiret, totiut
clcri ac Romani populi coramunem esse sine dubio consensum. He then traveled back t..
Toul, and thence to Rome, pedes longiiujuo itinere nudis plantis incedit, — adstanti clero &'.
rediturum, nisi Hat electio ejus communi omnium laude. Bruno in vita Leonis IX. makes
him even express that resolution at the election in Worms, but then he relates in addition
the following, which he himself had heard, as is highly probable, from Hildebrand. Illis
autcm diebus erat ibi monachus quidam Roraanus, Ildebrandus nomine, nobilis indolis
adolescens, clari, ingenii, sanctaeque religionis. Iverat autem illuc, tum discendi gratia,
tum etiam ut in aliquo religioso loco sub b. Benedicti regula militaret. Hunc igitur b.
P^piscopus vocavit ad se, cujus propositum, voluatatem et religionem mox ut cognovi*
rogavit eum, ut simul cum eo Romam rediret. Cui ille, "non facio," inquit. Respondit
Episcopus " duare non ?" At ille " Q,uia non secundum canonicam institutioneni, sed
: :
per saecularem et regiam potestatem Romanam Ecclesiam arripere vadis." Ille autem
ut erat natura simplex atque mitissimus, patienter ei satisfecit, reddita de omnibus, sicu
ille voluerat, ratione. Et tunc Episcopus Romam veniens praedictum monachum sccum
adduxit, raultum in hoc ipso b. Petro Apostolo Servians, quod ilium hominem secum redu-
cebat, cujus consilio et sapicntia Romana Ecclesia aliquando regenda et gubernanda erat.
Otto Frisingeusis, vi. c. 33, incorrectly makes the monastery of Cliigny the eccuc of this
conversation. See Mabillon. Annal. Bened. lib. Iviii. no. 113.
* On the first Rome, 1049, see Wibcrt. ii. c. 4 Simoniacain haeresim dam-
council in :
navit —et in eodem concilio quosdam deposuit Episcopos, quos praedicta haeresis nacvo
suae nequitiae niaciilaverat ;and Petrus Damiani Opu.sc. vi. c. 3.'». (0pp. cd. C. Cajetani,
iii. 6f ) : Cum omnes simoniacorum ordinationes synodalis vigoris auctoritate cassasset
protinuB a Ilomanorum muttitudiue sacerdutuin maguae seditionis tniiiultus oxortus eat:
PART I.— WEST. CHAP. I.—PAPACY. $ 23. HILDEBRAND. 141
a simoniaco nonsecratus asset, in ipso ordinationis suae tempore non ignorans, simoniacum
esse ciii se obtulerit promovendam, xl. nunc diernm poenitentiam ageret, et sic in
accepti ordinis officio niinistraret. Q.uam nimirum sententiam protinus venerabilis Leo
ratam percensuit, etc. (That Leo afterward wavered between this and reordination re-
quired by Humbert, see Berengarius Turon. de Sacra coena ed. Vischer. Berol. 183-1, p.
40). In 1049, he lield councils for the same object at H-heims and Mainz 1050, at Vercelli
;
and Sipontum lOol, at Rome 1052, at Mantua. The most complete account of the Coa-
; ;
cil. Rhemense is extant (prim. ed. Baron, in append, tomi xi. ad ann. 1049, ap. Mansi, xix.
727) Wiien the pope came to Prance, some noblemen of the kingdom and some bishops
;
and abbots applied to the king, and Regi suggerunt, regni sui decus annihilari, si in eo
Romani Pontiticis auctoritatein dominaro permitteret vel si eidem, ut decrevcrat, occur-
;
rens praesentiae suae favorem ad cogendum concilium exhiberet. Addunt etiam, quod
nuUus antecessorum ejus id reperiatur aliquando concessisse, ut ob sirailem causam in
Frauciae urbes ingressus pateret alicui Papae. But when the pope could not be induced
to put off the council, the king summoned his bishops to attend the army to quell certain
insurrections, and hence only nineteen bishops presented themselves in Rlieims. The
object of the council was to treat (Mansi, xix. 737) de multis illicit! s, quae contra canouum
instituta in Gallicis linibus exercebantur, i. e., de simoniaca haeresi, etc. Post haeu ad
Episcopos sermone converso commonuit illos sub anathemate apostolicae auctoritatis, ut
si quis eornm ad sacros ordines per simoniacam haeresim pervenisset, vel praemio quein-
say merely that the emperor appointed him pope. But Leo Ostiens. in Chron. Casinensi,
ii. c. 89 Defuncto praeterea s. memoriae P. Leone Hildebrandus, tunc Romanae Ecclesiae
:
brando tamen, ut alteram reciperet, persuaderi nuUatenus potuit. Erat enim idem Epis-
copus, super id quod prudentia multa callebat, post Imperatorem potentior ac ditior
cunctis in regno. Hunc ergo Hildebrandus, invito licet Imperatore, invito etiam eodem
—
ipso Episcopo, Romam secum adduxit, eique Victoris nomen imponens, Romanum
Papain cunctorum assensu constituit cum jam ferme a transitu P. Leonis annus ela-
;
beretur. dui, quoniam eidem praedecessori suo, \\t supra diximus (oap. 84), impedimenta
maximo fuerat (unquestionably the chief ground of Hildebrand's choice) quotiens a cir-
cumpositis molestiam aliquam patiebatur, dicere solitus erat: "Mcirito haec patior," etc.
>
Hildebraud held the synod of lours, 10j4, as the legate of Leo IX. (not as legate of
142 TIIIllD rEllIOD.— DIV. II.— A.D. 808-1073.
Victor II. 1055, see Bereugarius below, $ 29, note 9), then the synod of Lyons, 1055, as
legate of Victor other legates held those at Licieux, 1055, at Toulouse, 1056.
;
*Concerning his election Leo Ostiens. in Chron. Casin. ii. c. 100 Stephen \Y had : .
count of Tusculuni, immediately elected Benedict X. Pctrus Damiani uno cum Cardi- —
nalibus coepit obsistere, reclamare ac anathematizare; sed omnes hi tandem per diverse —
cjacti sunt litabula fugere. iii. c. 13: Cum —
Hildebrandus revcrsus ab Imperatrice in- —
vasam a pessimis homiuibus Ecclesiam comperisset, Florentiac substitit, suisque Uteris
super hoc Romanorum meliores conveniens, eorumque ad omnia conscnsum recii)iens,
mox annitentc Gotfrido Duce, Girardum Floreutiuam Episcopum in liomanum Papam
elegit, simulque cum ipso et Duce Romam mense jam Januario venit, ubi praefatus
electus a Romano clero et populo apostolica sede inthronizatus et Nicolai nomen indep-
tus est. According to Lambert von Aschaft'enburg ad ann. 1C59, Nicolaus had been nomi-
nated by the empress, and the cunning Hildebrand availed himself of this pretext. Bene-
dict X. was obliged to submit at once. Stenzel's Gesch. Deutschlands unter den frank.
Kaisern, i. 195. Voigt's Hildebrand, S. 39.
' Clericus Cardinalis or incardinatus is Clericus primarius certo coetui addictus, Titu-
laris, as opposed to the Commends, vicars and assistant clergy. The expression, Cardinalis
Pontifex, is found to have been employed by Pope Gelasius, in the sense of Episcopus
first
ordinarius (dist. xxiv. c. 3). Afterward, frequently in Gregory the Great, Cardinalis epis-
copus, c. sacerdos, c. presbj'ter, c. diaconus, also the expression incardinare aliquem. A
bishop whose church was taken by enemies, and who is provisionally set over another
vacant church as bishop, in ilia Ecclesia incardinatur, and becomes Cardinalis illius Eccle-
siae, see Liber diurnus, c. iii. tit. xi. In like manner, Gregorius M. lib. ii. Ep. 37. In an
old ritual, ap. Baronius ann. 1057, it is said of the Lateran Church: Haec vii. Cardinales
Kpiscopos habcbat, qui dicebantur collaterales et hebdomadarii, eo quod singulis hebdo-
madibus per vices cxplereut munus Pontificis. In Pope John VIII. is found Cardiuis
Ecclesiae Romanae Presbyter (Ep. 89), Diaconus cardinis Ecclesiae Ravennatensis (Ep.
220). The Cone. Meldense ann. 845, c. 45 (Mansi, xiv. 831). calls the offices of them tituli
ntique illi, quo caetera moventur, vicinius ndhacrentes), abolished in Ravennae as late as
1568 by Pius V. Comp. Onuphrius Pauvinius de Cardinalium originc in the Spicileg.
Rom. ix. 469. Thomassini Vet. et nov. Ecclesiae discipl. P. i. lib. ii. cap. 113-116. J. F.
Buddeus de Originc cardinalitate dignitatis. Jenae. 1C93. 12. Muratori Antiquitt. Itai.
medii aevi, v. 156.
'" Decretum de electione Rom. Pontificis, passed at a Roman synod in April, 1059
(Henricus Episc. Spirensis ad Hildebrandum P., Codex Udalrici, no. 162, in Eccprdi
Corpus hist, medii aevi, ii. 172 Hujus consilii, seu dccreti tu ipse auctor, persuasor suh-
:
scriptorque fuisti), preserved in two different texts. The one in the Chronicon Farfenso
(composed about 1100) in Muratorii Rcr. Ital. script, ii. ii. 645; in Udalrici Babenbcrg.
(^odex epistolaris (collected 112.5) no. 9; in P^ccardi Corpus histor. medii aevi, ii. 21;
and in the Cod. Vatican, no. 1984, written about 1100, best in Pcrtz, iv. ii. 176, runs tinis :
nimirum, ne venalitatis morbus qualibet occasione subrepat, religiosi viri cum reverendis-
simo filio nostra Rege Heinrico praeduces sint in promovenda Pontificis electione reliqui ;
autem sequaces. Eligant autem de ipsius Ecclesiae gremio, s: reperitur idoucus vel si ;
de ipsa non invenitur, ex ali assumatur. Q.uod si pravorum atque iniquorum hooiinum
ita perversitas invaluerit, ut pura, sincera, atque gratuita electio fieri in Urbe non possit
licet tantum pauci sint, jus tamen potestatis obtineant eligei'e apostolicae sedis Pontificem,
ubi cum invictissimo Rege congruentius judicaverint. — The second text in Hugonis Flori-
acensis (about 1120) Tract, de regia potest, et sacerdotali dignitate in Baluzii Miscell. Ub.
iv. p. 62, ss. and in Gratiani Decret. dist. xxiii. cap. 1: Decernimus atque statuimus, ut
obeunte hujus Romanae universalis Ecclesiae Pontifice imprimis Cardinales Episcopi
diligentissime simul de electione tractautes mox ipsi Clericos Cardinales adhibeant, sicque
reliquus clerus et populus ad consensum novae electionis accedat : niniirum praecaventes.
ne venalitatis morbus aliqua occasione subrepat. Et ideo religiosissimi viri praeduces
sint in promovenda Pontificis electione, reliqui autem sequaces. Certus vero atque legit-
imus electionis ordo perpenditur, si perspectis diversorum Patrum regulis s. gestis etiam
ilia b. Leonis praedecessoris nostri seutentia recolatur : "Nulla," inquit, "ratio sinit, ut
inter Episcopos habeantur, qui nee a clericis sunt electi, nee a plebibus expetiti, nee a
coraprovincialibus Episcopis cum Metropolitani judicio consecrati." Q,uia vero sedes
apostolica cunctis in orbe terrarum praefertur Ecclesiis, atque idco supra se Metropoli-
tanum habere non potest: Cardinales Episcopi procul dubio Metropolitani vice funguntur,
qui videlicet electum Episcopum ad apostolici culminis apicem provehant. Eligatur
autem de ipsius Ecclesiae gremio, si reperitur idoueus vel si de ipsa non invenitur, ex
;
alia assumatur salvo debito honore et revercntia dilecti filii nostri Henrici, qui imprae-
:
sentiarum Rex habetur, et futurus Imperator Deo concedente speratur; sicut jam sibi
concessimus, et successoribus illius, qui ab apostolica sede personaliter hoc jus impetrave-
rint. Quodsi pravorum atque ini(iuoruni hominum ita perversitas invaluerit, ut pura,
sincera atque gi'atuita fieri in Urbe non possit electio Cardinales Episcopi cum religiosis
:
clericis, catholicisque laicis, licet paucis, jus potestatis obtineant eligere apostolicae sedis
Pontificem, ubi congruere* viderint. The following writh a few unimportant deviations,
agrees in both texts : Plane postquam electio fuerit facta, si bellica tempestas, vel qualis-
cumque hominum conatus, malignitatis studio restiterit, ut si qui electus est in apostolica
sede justa consuetudiuem inthronizari non valeat: electus tamen, sicut venis Papa,
Romanam Ecclesiam, et disponendi omnes facultates illius.
obtineat auctoritatem regendi
Quod b. Gregorium ante suam consecrationem fecisse cognovimus. (iuod si quis contra
hoc nostrum dccretum synodali senteutia promulgatum, per seditionem vel praesumtiouem
quolibet ingenio electus, aut etiam ordinatus s. inthronizatus fuerit; auctoritate divina et
SS. Apostolorum Peti-i et Pauli perpetuo anathemate cum suis auctoribus, fautoribus et
sequacibus a limine sanctae Dei Ecclesiae separatus, abjicialur sicut Antichristus, invasor,
etc. It is generally assumed that the former text is genuine, and that the second origi-
nated by interpolation, made with a view to the papal interest, during the disputes about
investitui-e. But if we are to believe Anselm, bishop of Lucca, who, contra Guibertum
P. lib. ii. (Bibl. PP. Lugd. xviii. 609), a.d. 1081, writes Wicbertus aut sui, ut suae parti
:
favorem adscribcrent, quaedam in eodem decreto addendo quaedam mutando ita illnd
reddiderunt a se dissidens, ut aut pauca aut nulla exemplaria sibi concordantia valeant
iaveniri :the first text rather originated by an interpolation which the party of the antag-
onist pope, Clement III., had undertaken. For this also the following considerations may
be alleged: 1.The cardinal bishops had certainly received in the decree the privileges
assigned to them in the second text. Nicolaus II. himself gives the statement thus in
his synodical letter, ap. Mansij xix. 907: Ut si quis apostolicae sedi sine concordia et
canonica electione, ac benedictione Cardinalium Episcoporum, ac deinde sequentium
ordinum religiosorum clericorum inthronizatur, non Papa vel Apostolicus habeatur. Petri
Damiani, lib. i. Ep. 20, ad Cadolaum, a.d. lOCl Cunj electio ilia per Episcoporum Cat-
:
144 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
dinalium fieri ilebeat principalo judicium, sccundo loco jure praebeat Clerus assensurn,
tertio poi)ulafis favor attollat applausuni : sicque suspciidenda est causa, usque duni
regiae celsitudinis consulatur auctorita.?. This position was also taken bj' tlie cardinal
bishops at the next elections, for example, at that of Gregory VII. (Baron. 1073, no. 20) and
Urban II. (Cliron. Casin. iv. 2.) On the contrary, tliej' had not cooperated in the choice
of Clement III., and therefore bis party had cause for undertaking this alteration. 2. The
imperial rights are as indefinitely expressed in the second text, as one might expect from
Hildebrand. The more precise definations respecting them in the first text correspond
entirely to the choice of Wibert,which took place in the presence of Henry IV. in Brixa,
A.D. 1080. During the disputes about investiture, the papal party would not by any
3.
means have been satisfied with an interpolation of the decree, such as the changing of the
first text into the second would have been on the contrarj-, the heads of this party, De-
;
et tibi Domino meo Nicolao Papae. In consilio vel in facto, unde vitam aut membrum
mala captione, non ero. Consilium, quod mihi credideris, ct contra-
perdas, aut captus sis
dices,ne illud manifestem non manifestabo ad tuum damnum, me scieute, s. Romanae
Ecclesiae ubique adjutor ero ad tenendum et ad acquirendum regalia S. Petri cjusque
possessiones promeo posse, contra omnes homines et adjuvabo te, ut secure et honorifice
;
acquirere quaeram, nee etiam depraedari praesumam absque tua tuorumque successorum
— certa licentia. —
Omnes quoque Ecclesias, quae in mea persistunt dcniinntipne, cum
earum possessionibus dimittam in tua potestate. Et defensor ero illarum ad fidelitatem
s. Romanae Ecclesiae. Et si tu, vol tui succcssores ante me ex liac \ita migravcritis,
secundum quod monitus fuero a melioribus Cardinalibus, clericis Romanis ct laicis,
adjuvabo ut Papa eligatur et ordinetur ad honorem S. Petri.
'^ Leo Ostieusis in Chron. Casin. iii. c. 21 Defuncto apud Florentiam Apostolico cum
: —
maxima seditio inter Romanos cocpisset de ordinando PontiHco cxoriri : Hildebrandus
Archidiaconus cum Cardinalibus nobilibusque Romanis consilio habito, ne dissensio con
valesceret, Ansehnum tandem Lucensem Episcojmm post iii. circiter menses in Romamim
Pontificem eligunt, eun.que Alexandruiti vocari decernunt. — Q.uod cum ad aures Impera-
tricis ejusque filii pervenisset, indigi-atione nimia ducti, (piod hacc sine illoruni consensu
et auctoritate gesta fuissent, et ipsi aihilominus Cadolaum Pannensem Ei)iscoi)um ultrn
montes— in Papam eligi faciunt, eumquc llomam — cum manu militum et pccunii>
valida
multa transmittunt. Bertholdus Constant, ad ann. lOGl Romae Nicolao Papu dcfuncic
:
ftoniani coronam et alia munera .Heimico Regi transmiserunt, eumquc pro eligeudo
PART I.—WEST. CHAP. I.—PAPACY. $ 153. HILDEBRAND. 145
Basel, and made a triumphal entry into Rome; but when Anno,
archbishop of Cologne, had taken on himself the regency (1062),
the general endeavor to weaken the royalty led the German
potentates to take Alexander II.'s side. Honorius II. was for-
saken.'^ Alexander was able to appear even in Germany, hier-
archically ruling as none of his predecessors had done.'* After
Alexander's death (1073), Hildebrand himself assumed the papal
dignity,'* under the name of Gregory VII., to begin the great
struggle of the papacy with the imperial power for the mastery.'®
sammo Pontifice interpellaverunt. Clui ad se convocatis omnibus Italiae Episcopis
generalique conventu Basileae habito, eadem imposita corona Patricias Romanorum
appellatus est. Deinde cum communi consilio omnium Parmensem Episcopum elegit —
Pontificem. At tbis council at Basel also took place what Petrus Damiani Discept.
synodalis (0pp. iii. p. 31), makes the defensor Rom. Ecclesiae relate Rectores aulae :
—
regiae cum nonnullis Episcopis conspirantes contra Romam Ecclesiam concilium col-
legistis,quo Papam (Nicolaum) quasi per synodalem sententiam condemnastis, et omnia
quae ab eo fuerant statuta cassare incredibili prosus audacia praesumpsistis. In quo
nimirum nou dicam judicio, sed praejudicio idipsum quoque privilegium, quod Regi prae-
—
dictus Papa contulerat vacuastis. Those in favor of the kingly power asserted, according
to Bonizo, p. 807 Eorura Dominum, ut heredem regni, ita heredem fore patriciatus, so
:
that no particular papal investiture of the latter was needed. Comp. Stenzel's Gescli.
Deutschlands unter den frank. Kaisern i. 203. Annales Allahenses von W. Giescbrecht,
S. 156. J. Voigt's Hildebrand, S. 54.
'^ At the synod at Augsburg (Oct. 1062) for which Peter wrote the Disceptatio synodalis
inter Regis Advocatum et Romanae Ecclesiae defensorem (0pp. iii. 25, ap. Baron, ann.
1062, note 22, Mansi, xix. 1001), in which the relations of that time, and different views,
ss.,
are well explained. At the synod of Mantua (1064, see Annales Altah. v. Giescbrecht, S.
183) Alexander was generally acknowledged. Honorius remained confined to Parma, but
never renounced his claims (t 1072).
'* He refased Henry IV. 's request for a divorce, by his legate Petrus Damiani (Lara-
berti Annales ad ann. 1069, ap. Pertz, vii. 174), then he summoned the archbishops of
Mainz and Cologne and the bishop of Bamberg to Rome to answer for simony (Lambertus
ad ann. 1070).
'^ Lambertus ad ann. 1073, ap. Pertz, vii. 194 : —
Alexander Papa decessit. Cui Ro- —
mani protinus inconsulto Rege successorem elegerunt Hildebrandum. Is quoniam zelo —
Dei ferventissimus erat, Episcopi Galliaram protinus grandi scrupulo permoveri coepe-
runt, ne vir vehementis ingenii et acris erga Deum fidei districtius eos pro negligentiis
suis quandoque discuteret. Atque ideo communibus omnes cousiliis Rcgem adorti,
orabant, ut electionem, quae ejus injussu facta fuerat, in'itam fore deceraeret; asserentcs,
quod nisi impetum hominis praevenire maturaret, malum hoc non in alium gravius quam
in ipsuni Regem redundaturum asset. On this account, Heniy sent Count Eberhard to
Rome. Hildebrand declared to him, se Deo teste honoris hujus apicem nnnquani per
ambitionem affectasse, sed electum se a Romauis, et violenter sibi impositam fuisse ec-
clesiastici regiminis necessitatem cogi tamen nullo modo potuisse, ut ordinari se permit-
:
teret, donee in electionem suam tam Regem quam priucipes Teutonic! regni consensisse
certa legatione cognosceret ; hac ratione distulisse adhuc ordinationem suam, et sine
dubio dilaturum, donee sibi voluntatem Regis certus inde veniens nuncms intimaret. Hoc
ubi Regi est renunciatum, libenter suscepit satisfactionem, et laetissimo suffragio ut ordi-
naretur naaudavit.
'* How completely every thing had hitherto bowed beneath the overbearing spirit of
Hildebrand is seen from Petrus Damiani's epigrams (t 1072), de Papa et Hildebrando (ap-
Baron. ann. 1061, no. 34 and 35) :
VOL U. 10
14G THIRD PERIOD.—DIV. II.— A.D. 85S-1073.
SECOND CHAPTER.
HISTORY OP THE EPISCOPAL HIERARCHY.
§ 24.
Conip. ejusd. Epist. ii. 8, ad Hildebrauduni Tuis coeptis tuisque couatibus semper ob-
:
temperare couteudi, et in omnibus tuis certamiuibus atque victoriis ego me non commilito-
nem sive pedissequum, sed quasi fulmen injcci. ftuod enim certamen unquam coepisti,
ubi protinus ego non essem et litigator et judex? Ubi scilicet non aliam auctoritatem
canonum, nisi solum tuae voluntatis sequebar arbitrium, et racra tua voluntas mibi cano-
num erat auctoritas. Nee unquam judicavi, quod visum est mibi, sed quod placuit tibi.
Peter's complaints against Hildebrand refer to the refusal of the latter to allow him to lay
down bis bishopric of Ostia, and retire to solitude. Thus, for instance, the passage, Ep.
i. 16 (ap. Baron, ann. 1061, no. 37) Sed adhuc fortasse blandus ille tj-rannns, qui mibi
:
Neroniana semper pietate condoluit, qui me colapbisando dcmulsit, qui me certe aquilino
(nt ita loquar) nnguc palpavit, banc querelus crumpet in vocem Ecce latibulam petit, et
:
accincti pergemus ad praelium ante filios Israel, donee iutroducamus in loca sua, etc.
(Num. xxxii. 17). Hoc itaqne modo comitaturus quidem vos arma corripio, sed vobis duco
Christo post bella victoribus, mox rccedo.
' Comp. § 9, note 5. Thus grants conferring privileges connected with markets, coin-
age, and tolls, and penal judicature, were multiplied. Lewis the Infant, who was especi-
ally profuse in his gifts to the clergy (Gatterer Comni. de Ludov IV. Infante. G>Jt'ing.
1759. p. 34), first conferred on the abbot of Corvey (900) the bishops of Treves (f C2, see
Bohmer's Regesta Karolorum, S. 11.'")) and of Tongern (908) and others, the privileges of
counts (Gatterer, 1. c. p. 53). Henry I. a.d. 928, bestows on tho bishop of Toul the duke-
dom and dignity of the city Toul, the first instance of this sort. Bohmer's Regesta v
Conrad I. bis Heinricb VII. 8. 3. Thomassinns, P. iii. lib. i. c. 28 and 30. Montag, i. ii.
41, 48; ii. 86. Hullmann's Gesch. d. Ursprungs d. Rcgalien in Deutschland. Frankf.
Lc. UU6
PART I.—WEST. CHAP. II.— HIERARCHY. § 24. PRELATES 147
They were for the most part appointed by the kings ^ had con- ;
* Otto I. invested his brother Bruno, archbishop of Cologne, wilh the dukedom of
Lorrain, but merely in his own person. Besides this he bestowed on his newly-found-
ed bishoprics of Magdeburg, Brandeburg, etc., the privileges of a count. In particular,
the emperors Otto III. and Henry II. bestowed numerous counties on different churches.
See Thomassini Vet. et nov. eccl. discipl. P. iii. lib. i. c. 26-32 Montag, ii. 90, 197. HiiU-
mann"s Gesch. d. Stande, S. 276. Camp, the old German chronicle in Leibnitii Introd. in
script, rer. Brunsvic. from the times of Otto I. Da begunten zuerst die Bischoffo
t. i. p. 13, :
weltliche Richte zu haben, das dauchte damals umbillig manchen Manne. How such
endowments were sometimes obtained may be learned from the vita Meinwerci Ep.
Paderb. c. 79. (Leibnit. Script, rer. Brunsv. t. i. p. 544.) Meinwerk beset the emperor
Henry II. to give him the estate Ervete (curtis Ervete sita in pago Westfalon), and at
length obtained it with the words: "Tu odium Dei omniumque Sanctorum ejus habeas,
qui me bonis concessis cum detrimento regui spoliare non cessts." Episcopus auteni
privilegium cum niana in altum exaltans "Beatus es," ait, " Henrice, et bene tibi erit,
:
cui pro hac oblatioue caelum patebit, cujus anima cum Sanctis sempiterna possidebit
gaudia. Videte omues populi, considerate fideles universi talis oblatio peccatorum fit :
abolitio; hoc sacrificium Deo acceptabile aniraabus fit propitiabile. Hoc quiquo fideles
pro posse suae facultatis imitari studeant; ut pro temporalibus aelerna, pro transitoriis
rcansura obtinere valeant." Other instances of spiritual impudence, such as his wringing
from the emperor the gift of a goblet, of an altar-cloth, etc may be seen in the same work. ,
Still farther, c.82: Episcopus autcm quoddani Iraperatcvis tegmcn egregium, praecipui
decoris et mirifici operis pallium, saepenumero obtinere desi.^e^ans, effectu caruit; donee
quadam die Imperatori pluribus intcnto illud fortnito rnpuit. Imperator vero Episcopum
ae rapinae incusans vitio talionem debitam suo se tempore redditurum perhibuit Je :
afterward led him astray by a private alteration in his missal, so that he prayed pro muU?
et mulabus instead of famulis et famulabus. On the gifts of Conrad II. see Stenzel's
Gesch. Deutschlands unter den fn'tnk. Kaisern, ii. 127, during Henry Fourth's minority
ibid. p. 135, ff.
did in the cases of Meingaud, archbp. of Treves, 1008 (Thietmar, vi. 25) and Himrao abbot
of Reichenau(Hennann. Contractus ad ann. 1006, ap. Pertz, vii. 118.) At a disputed election
in Halberstadt, Otto III. nominated a third as bishop, Arnulf, 995 (Thietmar, iv. 17). None
doubted the right of the king. Pope John X. objects to Archbp. Hermann of Cologne that
he had consecrated Hilduin, bishop of Tongern, contrary to the will of Charles the Simple,
cum prisca c-in?uetudo vigeat, qualiter nuUus alicui clerico episcopatum conferre debeat.
nisi Rex cui divir.itu.? scsptra collata sunt (Mansi, xviii. 320; cf Flodoardi Hist. Eccl
Rhem. adann. 920). Huhmann, S. 289. Montag, ii. 119. Planck, iii. 406. Hence Sigis-
'mund, bishop of Halberstadt, when sick, advises his chaplain Bernhard (.4.1). 923), whom
he wished to succeed him (Thietmar, i. 12) vade ad cnrtem regiam, sumens ex mea parte,
:
quae tibi sint ad haec necessaria, et acquire gratiam et auxili<im ibi optime valentiiim, ut
tibi liceat sine omni oH'ensione mihi succedere. Bernhard follows his advice, et praedicti
Regis (Henrici I.) munere, quod postulat (^onsequitur.
* Even as early as Clovis in Dipl. a. 508 (ap. Bouquet iv. 616) duicquid est fisii uiistri :
148 THIRD PERIOD.— DIV. II.— AD. 658-1073.
-per annulum tradimus. Of Clovis. II. 623, it is said in tlie vita S. Romani Ep. Rtithomag.
Baculum illi contulit pastoralem. In like manner Lewis the German invested vyith the
staff' (vita Remberti, c. 4, Act. SS. Febr. i. 562), and Aniulf (Adam. Brem. i. 39), and Otto
I. (Thietmar, ii. 16). Henry II. gave Walterd the ring as a pledge that he would invest
him with the staff (Thietmar, vi. 44). So also Conrad II. did to Bardo (vita Bardonis
Archiep. Mogunt, c. 24, in the Act. SS. Jun. ii. 381). The custom of investire per br, ?ulum
et annulum did not originate till a later time. Natal. Alex. Hist. eccl. saec. xi. ty xii.
diss. iv. Mosheim Institutt. hist. eccl. p. 408, note r. Hulhrann, S .^53. Montag, i. ii.
lee, ii. 127. Planck, iii. 462.
These oaths seem to have become customary under Charlemagne. It is true that the
^
Episcopi apud Carisiacum congregati in Epist. ad Lndov. Reg. Germ. ann. 858 cap. 15
(Bakizii Capitt. ii. p. 119) complain of them Et nos Episcopi Domino cousccrati non
:
sumxis hujusmodi homines, ut sicut liomines saeculares in vassalatico debeamus nos cuilibet
—
commendare aut jurationis sacramcntum, quod nos evangelica et apostolica atque canonica
auctoritas vetat, debeamus quoquo modo facere. Manus enim chrismate sacro peruncta,
quae de pane et vino aqua mixto per orationem et crucis signum conficit corpus Christi et
sanguinis sacramentum, abominabile est, quicquid ante ordiiiationem fecerit, ut post ordina-
tionem episcopatus saeculare tangat ullo modo sacramentum. Et lingua Episcopi, quae
facta est per Dei gratiam clavis caeli, nefarium est, ut, sicut saecularis quilibet, super sacra
—
juret in nomine Domini et Sanctorum invocatione. Et si aliquaudo sacrameuta ab Epis-
copis exacta aut facta fuerunt, contra Deum et ecclesiasticas regulas, quae Spiritu S.
dictatae et Christi sunt sanguine conlirmatae, irrita s. Scripturae pagiuis declarantur, et
exigentes atque facientes medicamento exinde salutaris poenitentiae indigent. But
Hincmar, probably the author of this letter, was himself obliged to take the oath a second
time, 876, at the Synodus Pontigonensis (Baluz. ii. 250. Pertz, iii. 533). In proportion as
the prerogatives of the prelates were afterward multiplied, those difficulties in the way of
taking the oatli disappeared. Thomassini Vet. et nov. eccl. discipl. P. ii. lib. ii. c. 48.
Montag, Bd. 1. Th. 1. S. 180.
* They were even obliged to lead their troops in person. Ex. gr. Gerardus in vita
Udalrici Ep. August, (in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. v. p. 416), cap. 3 : Concessum
est Udalrico Episcopo, ut Adalberto in ejus vice itinera hostilia cum militia episcopali in
voluntatem Imperatoris perageret, et in curte Imperatoris ejus vice assiduitate servitii
moraretur. Hence the prelates regularly accompanied the armies in the tenth century.
Hullmann, S. 272. Montag, ii. Ill, 200. Planck, iii. 4t;3. How great the public calls were
appears from the fact of the Abbey of Lorch, in the lUh century, having to furnish 1200
men (cod. Lauresham, i. 183). It was even usual for tbem to take part in the battle in
person. Thus Liutbert. archbishop of Mainz, fought against the Normans (Annal. Fuld.
ad ann. 872. Pertz, i. 385); against the Sorabes (1. c ad ann. 874) finally twice still against
;
the Nonnans (1. c. ad ann. 883 and 68,')). Bishop A.rno of \Vurzbnrg attacked the Slav.nians
(Regino ad ann. 892. Pertz, i. 605), Henry, bishop of Augsburg, with many other bishops,
and Werner, abbot of Fulda, 982, the Saracens (Lambertus, ap. Pertz, v. 65). Comp.
Thietmar, ii. 17, ap. Pertz, v. 752. Michael, bishop of Ratisbon, accompanies the Bavarian
princoB against Hungary. The battle is lost. Episcopus autem abscisa suiraet auricula,
et caeteris sauciatus membris cum intcrfectis quasi mortuus latuil. A Hungarian is about
to kill him. Tunc iste confortatus in Domino post longum mutui agonis Irctamen victor
hostem prostravit, et inter multas itineris asjieritates incolumis notos pervenit ad fines
Inde gaudium grego sue exoritur, et omni Christum cognoscenti. Excipitur ab omnibus
miles bonus in clero, et servatur optimus pastor in populo, et fuit cjusdem mntilatio non
' Hullmann, S. 274. Montag, ii. 115, 202.
ad dedecns, sed ad houorem magis.
* The Cone. Tribur. aun. 892, c. 10, after the example of the Cone. Carthag. i. (sec above,
f 20, note 5), decrees ut nullus Episcopus deponatur nisi a xii Gpiscopis, Preibyter t sex.
PART I.—WEST. CHAP. II.— HIERARCHY. ? 24. PRELATES. 149
debuerant, cos vastant. Patet rcnim copia cunctis hoslibus praedae, ncc parant saltern
vel verbis obviam ut resistant, qui se putant non jam Advocatos, sed dominos dum post :
abscessum hostium consumunt quidquid fiierit residuum. Denique idcirco videmus eccle-
sias destructas, monasteria quaedam diruta, quaedam ad summam inopiam redacta, quia —
multi se ultro offerentes sub advocationis obtentu de possessionibus, de reditibus, de obla-
tionibus maximam portionem intercipiunt, quam Ecclesiastici capere debuerant. Hiill-
mann, S. 250. Montag, ii. 222. Planck, iii. 611.
" Hincmari Epist. ad Carol. Calv. pro Hincm. Laudunensi (0pp. ed. Sirmond, ii. 324):
Porro Episcopus —cumde rebus Ecclesiae propter militiam beneficium donat, aut filiis
patrum, qui eidem Ecclesiae profuerunt, et patribus utiliter succedere poterunt, quoniam,
ut quidam scripsit, nisi vitulus nuti'iatur, bos aratro non jungitur, aut talibus dare debet,
qui idonei sunt reddere Caesari quae sunt Caesaris, et quae sunt Dei Deo. A quibus, vel
ab eo, qui diu et Ecclesiae utilitatibus ac necessitatibus profuit, et reipublicae ac militiae
utilie fuit, et infirmitate vel aetate confectus jam per se ipsum ea exequi non valet, prae-
cipue autem sibi servientem filium habenti, qui pro eo haec valeat, exequi, si Episcopus
beneficium quaecunque occasionO' abstulerit non abhorret a ratione, si non accuset Epis-
;
copum ad publicos judices, quod non licet, sed ad vos se reclamat de beneficio militiae.
Egbert, archbishop of Treves, complains, 981 (Honthemii Hist. Trevir. i. 321) Ipsius Epis-:
copii (Trevirensis) maxima par* militibus in beneficium distributa, ita ut nulli lacorum
propria hereditate prodesse possem. Montag, ii. 109.
" Comp. Attonis Ep. Vercellensis (about 950) Lib. de pressuris ecclesiasticis (d'Achery
Spicileg. i. 414, ss.), p. 421 Irreligiosi principes haec omnia parvipendentes, suum tan-
:
ut ipsos etiam parvulos ad pastoralem promovere curam non dubitent, quos nee mente
nee corpore idoneos esse constet. Rident plurimi, alii quasi de infantis honore gaudentes,
alii tamen clarum et manifestum praestigium deridentes. Ipse quoque parvuhis de ali-
quibns inteiTogatus capitulis, quae si praeparare poterit raemoriter reddet, vel in aliquo
tiemens leget pittachio, non episcopalera timens perdere gratiara, sed magistri incurrere
virgam. (Thus Count Heribert of Vermandois, 925, forced his son, Hugo, five years old,
150 THIRD PERIOD.-OIV. IT.— AD. S.-*8-1073.
j». 428, moreover of this, quod res ecclesiasticae post mortem vel expulsiouem Episcopi
lie id omnino praesumeretur ab aliquo. On Conrad II. Wippo in vita Conr. II. ap. Fisto-
rius. p. 431 Civitatem Basileam invenit Rex vacuatani Episcopo. Ibi 8i:a';i.luoa haeresis
:
subito apparuit, et cito evanuit. Nam dum Rex ct Regina a quodaui clorico, nohili viro,
nomine Udalrico, qui ibi tunc Episcopus cffoctus est. immensam pccuniam pro Epist'opata
SQSciperent, postea Rex in poenitentia motus, voto se obligavit, pro aliquo episcopatu vel
abbatia nuUam pecuniam amplius accipere.
'* After he had introduced Clement II. into Italy, who began to oppose simony, lib a!.so
assembled the German bishops, 1047, made very earnest representations to them about it,
and issued the decree (Glaber Radulphus, v. ut nullus gradus clericornm, vol ministe-
.'5),
rium ecdesiasticum pretio aliquo conquireretur ac si quis dare aut accipere pracsumcret,
;
onini honore dcstitutus, anatlicmate multaretur. He added Sicut mihi Doniinus coronam:
imperii sola miseratione sua gratis dedit, ita et ego quod ad religionnm ipsius pertinet,
gratis impendam. Volo, si placet, ut et vos similiter faciatis. Comp. Stcnzel's Gesch.
Deutschlands untcr d. frfink. Kaisern, i. 117, ii. 130.
'' Lamberti. Ann. ad. ann. 10G3, (ap. Pertz, vii. IGfi) Hi duo (Adelbertus Bremensis
:
cui<iuam, licet industrio atque egregio viro, spcs adipiscendi honoris ullius ernt, quara ut
hos])rius ingenti profusiono pecuniarum suaruin redeniisset. Et ab Episcoj-is quidem et
Ducibns mctu magis, quam religionc tcmperabant. In Abbatcs vero, quod hi injuriae
obviam ire non poterant, tota libcrtate grassabantur, illud prae se ferentes, nihil minus
Rcgom in hos juris ac potestatis habere, (juam in villicos suos, vol in alios quoslibct re^'alis
6sci dispensatores. Et prime quidcm praedia monasteriorum fautoribus sui.i, pniut libi-
tum erat, distribuebant, et quod reliquum crat, crebra regaliuin servitionim exactione
jsque ad faeces ultimas exhauriebant. Diendi convalesccnte audacia, in ipsa monnstena
impctum faciebant, atque ea inter se tanquam provincias particbantur, Rege ad omnia,
quae jussus fuisset, jiuerili facilitate annuente, etc. Ann. 1071, p. 184 Haec in Ecclesiam :
introducta est consuctudo, ut abbatiae publice venah's prostituaiitur in palatio; nee ijuis
quam tanti venales proponere queat, quin protinus emtorcm inveniat, monachis inter se
non dc observantia regulae zelo bono, sed de quacstibus ct nsuris zelo avaro contendenti-
bns. C'omp. Stenzel. i. 221, ii. 58.
'• Planck, iii. 489. Hence the royal influence In the occupation of bishoprics continued
PART I.—WEST. CHAP. II.—HIERARCHY. ^ 25. SUPREMACY. 151
§ 25.
PAPAL SUPUEMACY.
here also. Ibid. S. 405, 408. Striking examples of simony n ay be seen in Gallia Christi-
ana (Opera monach. congreg. S. Mauri, t. xii. Paris. 1715-1770. fol.) 1. 1. Append, docum.
p. 5, 23, 37, t. ii. p. 173, 179.
1' Comp. II.) aenno dc infoi-matiane
particularly Gerberti Philos. (afterward Sylvester
Episcopoiiim (this is, according to Mabillon. Analect. p. 103, the tn:e title of a work which
is quoted so early as Gregory VII. lib. xi. Epist. 2, under the appellation AmbrosLi Pasto-
rale, and which appears in editions of Ambrose's works as Lib. de dignitate sacerdotali).
Among other things we find, cap. 2: Honor igitur, fratres, et sublimitas episcopslis nullis
poterit comparationibus adaequari. Si Regum
fulgori compares et priucipum diadeniati,
longe erit inferius, plumbi metallum ad auri fulgorem compares quippe cum
quam si :
fied reading: Duae quippe sunt Imperatrices augustae, se3 Balu":. Capitul. ii. 1213), qui-
bns priucipaliter mundus hie regitur, auctoritas sacra Pontificum, et regalis potestas. lu
quibus tanto gravius est pondus sacerdotum, quanto etiam pro ipsis Regibus Domino in
divino reddituri sunt examine rationem. On this comments Cone, apud s. Mp.cram, a. 831,
cap. 1 (Mansi, xvii. 538) : Sicut in sacris legimus Uteris, duo sunt, quibus, as above, till
regia potestas. Solus enim Dominus noster J. C. vere fieri Rex, ct sacerdos. Post
potuit
incamatiouem vero —
ejus nee Rex Pontificis dignitatem, nee Pontifex rcgiam potestatem
sibi usurpare praesumsit sic actionibus propriis diguitatibusque ab eo distinctis, ut et
:
christiani Reges pro aeterna vita Poutificibus indigerent, et Pontifices pro temporalium
rerum cursu Regum dispositionibus utereutur. Et tanto est digriiias Pontificum major
quam Regum, quia Reges in culmen regium sacrantur, a Poutificibus, Pontifices autem a
I'egibus consecrari non possunt et tanto gravius pondus, as above, till rationem. Cone.
:
Troslejan. a. 909, cap. 1 (Mansi, xviii. 267) : Sicut enim regalis potestas sacerdotali religioni
se devote submittit : sic et sacerdotalis religioni se devote submittit : sic et sacerdotalis
auctoritas cum omni pietatis ofiicio se regali dignitati subdere debet, sicut sanctus ostendit
P. Gelasius ad Auastasium scribens Imp. "Duo sunt rationem." Ergo quia et Rex —
pro aeterna vita indiget Pontificibus, et Pontifices pro temporalium rerum cursu regali
indigent dispositione a Rege obediendum est Pontificibus, recta, sancta et justa suaden-
:
tibus et vicissim a Pontificibus obediendum est Regi, pietatis cultui religione jure et solatio
servienti. Source of the notion that the regal dignity was conferred by the unction. See
4 6, —
note 14. Comp. Planck, iii. 477.
> Comp. $ 20, note 8.
152 THIRD PERIOD.— DIV. II.-A.D. 838-1073.
office sive per manus impositionem, sive per pallii dationem episcopalis dignitatis Krniita-
tem accipiunt (cone. Constant. Oecum. viii. a.d. 809, can. 17). This patriarchal relation
was now transfeiTcd to all metropolitans of the West. First Nicolaus I. in Respons. ad
consulta Bulgarorum, c. 73 (Mansi, xv. 426) [Archiepiscopum] Episcopi, qui ah obeunte
:
Archiepiscopo cousecrati sunt, siniul congregati, coustituant sane interim in throno non :
sedentem, et praeter, corpus Christi non consecrantem, priusquam pallium a sede Romana
percipiat, sicuti Galliarum omnes, et Germaniae, et aliarum regionum Archiepiscopi agere
comprobantur. In like manner Johannes VIII.
in Ep. 91 ad liostagnum Archiepisc. Are-
lat. A.D. 878 (Mansi, xvii. 81), and in Syn. Ravennensi, a. 877, can. 1 (see above, § 21, note
30. Can. i. and ii. of this synod were soon ascribed to old popes by Petrus Damiani, 1. :
7, Ep. 4, Bur(;hard and others to Damasus by Ivo and Gratian, P. i. dist. c. can. 1, to one
;
Pelagius. It is remarkable that even Boehmer has not observed the rpevdor. See Jod. le
Plat. Diss, de spuriis in Gratiano Cann. P. iii. sec. ii. c. 12, 9). A notable proof that, (S
though this view did not immediately become general in the clr'rch, the bishops were not-
withstanding already accustomed and prepared to receive with implicit behef hitherto
unknown privileges of the -Roman see, is given by Fulbert Episc. Carnotensis (t J0C8)
p]p. 47, ad Archiepisc. Turon. (Bibl. Max. PP. xviii. 17) Si pallium requisislis a liomano
:
Pontifice, et ipse vobis illud sine causa legitima denegavit, propter hoc non est opus di
mittere ministcrium vcstnam at si vestra tarditate nondum est requisituff, cauteila est
:
person from Rome, Tliomassiui Eccl. disc. P. i. lib. ii. cap. 57, no. 4. Pertsch, p. 222, ss.
* Conip. cone. Triburiense under Hatto, archbishop of Mainz, a. 895, c. 30 (Mansi, xviii.
147, d'Achery Spicileg. iii. 850) In memoriam b. Petri Apostoli honoremus s. Romanam
:
et apostolicam sedem, ut quae nobis sacerdotalis mater est dignitatis, esse debcat raagis
tra ecclesiast'cae rationis. tluare servanda est cum mansuetudine humilitas, ut licet vix
ferendum ab illi s. sede imponatur jugum, tamen feramus, et pia devotione toleremus
Si vero, quod non decet, quilibet, sive Presbyter, sive Diaconus, aliquam perturbationeni
machinaudo, et nostro ministcrio insidiano, redarguatur falsam ab Apostolico detulisse
cpistolam, vel aliud quid, quod inde non couvonerit, salva fide et Integra circa Apostolicum
i'lmilitate, pencj E-.-isropum sit potestas, utrum eum in carcerem, aut in aliam dctrudat
custodiam, usq jcqu-j per epistolam, aut per idoneos suae ])artis legatos apostolicam inter
pellei BuL'.imitatera, at potissimum sua sancta legationo dignetur decerncre, quid de
talibus justo ordiuc lex Romana statuat dilliuire, ut et is corrigatur, et caeteris luudui
imponatur.
PART I.— WEST. CHAP. 11.— HIERARCHY. § 25. SUPREMACY. 153
^ See above, § 24, note 8. The synod of Altlieim, a.d. 916, decrees respecting com-
plaints against bishops, c. ut accusatus vel judicatus a comprovincialj-
13 (Pertz, iv. 566),
bus in aliqua causa Episcopis licenter appellet et adeat apostolicae sedis Pontiticem.
' Comp. Carol; Calvi Const, ann. 878, above, Farther the narrative ot'
§ 21, note 32.
Grlaber Radulph. c. 4 (Bouquet, x. 15)
ii. A certain count, Fulco, of most abandoned
:
quod ab illo optaverat, plurima ei munerum dona obtulit. Qui protinus misit cum eodera
Fulcone ad praedictani Basihcam sacrandam unum ex illis, quos Cardinales vocant, —
nomine Petrum, cui etiani praecepit, veluti Romani Pontificis auctoritate assumta, quic-
quid agendum Fulconi videbatur, intrepidus expleret. Quod utique audientes Gallianim
—
quique Praesules pariter detcstantcs, quoniam nimium indecens videbatur, ut is, qui
apostolicam regebat sedem, apostolicum primitus ac canonicum transgrediebatur tenorem :
cum insuper multiplici sit anliquitus auctoritate roboratum, ut non quispiam Episcoporuni
ia alterius Dioecesi istud praesumat exercere, nisi Praesule, cujus fuerit, compelente seu
permilteute. Licet namque Pontifex liomanae Ecclesiae ob dignitatem apostoHcae
sedis cateris in orbe constitutis reverentior habeatur non tamen ei licet transgredi it
ahquo cauonici moderaminis tenorem. Sicut enim unusquisque orthodoxae Ecclesiae
Pontifex, ac sponsus propriae sedis uniformiter speciem gerit Salvatoris, ita generaliter
nuUi convenit quippiam in alterius procaciter patrare Episcopi dioecesi. The narrative is
indeed rectiKed from documents by de Marca, lib. 4, c. 8, § 2 but Glaber's judgment :
archbishop of Mainz, read mass, the diaconus sang the lesson in the German manner.
The pope, quia Romano more non agebatur, commanded him to cease. The deacon did
not allow himself to be interrupted, et lectionem usque ad finem perduxit. Qua linita
Papa ilium ad se vocavit, et quasi pro iuobedientiae contuniacia degradavit. Aixhi-
episcopus vero misit ad ilium, ut suum sibi redderet ministruni. Quod ubi Papa abnuit,
Pontifex, ut erat antiquae disciplinae, licet aegre patienter tamen interim tacendo sus-
tinuit. But when he should have continued the mass, in sede sua resedit, vere coutestans,
nee se, nee alium quempiam completuruni illud officium, nisi reciperet processionis suae
miuistrum. Quod ubi Apostolicus intellexit, Pontifici cessit, reinduturaque ministrum
continuo remisit. Quo recepto, debito se praesul injunxit officio. Qua in re et Pontiticia
auctoritas, et Apostolici consideranda est humilitas : dum et ille officii sui dignitatem
defendere contendebat, et iste licet majoris dignitatis, Metropolitano tandem in sua
dioecesi cedendum perpendebat.
**
Pope Hadrian II. was required by the emperor, Lewis II., to release him from a
forced oath made to the Prince of Beueventa Adalgisus (Annales Hincmari, ad ann. 871,
ap. Pertz, i. 493), and John VIII. loosed him (Regino ad ann. 872, 1. c. p. 584). The
emperor Charles the Corpulent, invited to him Pope Hadrian 111. (Annal. Fuldens. ad
ann. 885, ap. Pertz, i. 402) Voluit enim, ut fama vulgabat, quosdam Episcopos irration-
:
hoc sine vestra jussione et permissione, factum sit. Then he adds Quia tandem occasio :
et tempus advenit, quo nostra epistola vestris obtutibus praesentaretur rogamus, nostram ;
—
Petro, misso ad hoc, quatenus aliquo modo diabolica semina in nostris partibus orta
extirpare et nefandissimas machinationes quorundam perversorum hominum sedare et
eliminando purgare deberet. The decrees of the synod had for their object, partly the
protection of the church, partly the confirmation of the kingly authority. Under more
pow^Bvful emperors, as the Ottos, the circumstances were reversed, and then the old
imperial rights over the popes were again prominently adduced.
' Auxilius (about 894) de Ordinationibus Formosi Papae (libb. ii. Bibl. PP. t. xvii. p. 1),
lib i. c. ~0 : Q,ui de longinquis terrarum spatiis per mille, ut ita dicam, discrimina, treme-
bci;di ad ajiostolicam sedem profecti sunt, et sacrara ordinationem, ut moris est, magis ab
Apostolo Petro, quam ab ejus vicario susceperunt.
'" Nicolai I. Ep. 20, ad Carol. Calv. ap. Mansi, xv. 280 Ad banc sanctam Romanam :
—
Ecclesiam de diversis raundi partibus quotidie multi sceleris mole oppressi confugiunt,
remissionem scilicet, et veuialera sibi gratiam tribui supplici et iugenti cordis moerore
poscentes (Ep. 21 et ab ea non solum animae, sed et corporis salvationeni humili prece
: —
suscipere precautur). When Hatto, in the letter quoted note 8, announced to Pope John IX.
the death of the emperor Arnulph, he also added Q,uod, quamdiu in hoc mundo subsisti-
:
mus, per incerta ferimur, uescientes u-bi quorundum animae post banc lucem mansiouem
recipiant vestris quasi provoluti vestigiis subnixe poscimus, ut animam ipsius vestrae
;
auctoritfitis potestate a vinculis peccatorum absolvatis, quia " quaecunque solveritis super
aliquo capitali crimine inculpati poenitentiam a sacerdotibus suis accipere nolint, in hoc
maxime conlisi, ut Romam euntibus Apostolicus omnia sibi dimittat pcccata sancto :
visum est concilio ut talis indulgentia illis non prosit, sed prius juxta modum delicti poeni-
tentiam sibi datam a suis sacerdotibus adimpleant, et tunc Romam ire si velint, ab Epis-
copo proprio licentiam et literas ad Apostolicum ex iisdem rebus deferendas accipiant.
Cone. Lemovicense, a. 1031, sessio ii. (Mansi, xix. 546). Complaints of some qui ignoran-
tibus Episcopis suis a Romano Papa poenitentiam et absolutionem accipiunt dum quos :
—
isti juste ligant, ille injuste absolvit. So one Count Stephen excommunicated by his bishop,
Romae a dimiiio Papa absolutionem accepit, ignorante Papa eum excommunicatum. The
bishop com[)laining of this, received for answer from the pope, " Q,uod nescientor cgi, frater
carissime, non mea, sed tua est culpa. Scis enim, quia quicunque de universa Dei Ecclesia
— ad me causa remedii recurrit, impossibile est mihi ejus causam nogligere, diceute
Domino ad b. spccialiter Petrum : 'Petre, pasce oves mcas.' Debueras ccrte mihi ejus —
causam tuis innotescere apicibus, et ego omnimodo abjicerem. Prgliteor quijjpe omnibus
consacerdotibus — adjutorem me et consolatorem potius esse, quam contradictorem. Absit
enim schisma a me et a Coopiscopis meis. Itaquo illam poenitentiam et absolutionem,
quam tuo excommunicato ignoranter dederam, irritam facio et cassam." Another excom-
municated person had gone to Rome, Papae Romano 8ubrii)uit poeiiitentiae legem,
carrying with liim letters, (luibus Episcopum rogabat Apostolicus, ([uatenus illi poeniten-
tiam, quam imposuerat, alHrmaret. To them the bishop answered Versa vice, quod ego :
postulare debueram ab Apostolico, Apostolicus postulat a me. Non credere possum hoc
mandatum ab eo exortum hoc tibi nihil utile est et donee aut a me, vol ab hujus sedis
: :
Papae dirigit, ut judicet, utrum sit an r.on poenitentia digna pro tali reatu : potest earn
Judicium enim totius Eccle-
confirmare auctorita.s Papae, aut levigare, aut superadjicere.
siae maxima in apostolica Romana sede constat. Item si Episcopus parochianum suum
cum testibus vel Uteris Apostolico ad poeuitentiam accipiendam direxerit, ut multoties pro
gravissimis fieri solet reatibus, iu quibus Episcopi ad digiiam haesitant poenitentiam
imponendam : hie talis licenter a Papa remedium sumere potest. Nam inconsulto Epis-
copo suo, ab Apostolico prenitentiam et absolutiouem nemini accipere licet. Conip.
Planck, iii. 684.
12 Schmidt's Kirchengesch. Th. 5, S. 4, fF.
'^ The party forming
Milan since 1056 against the married priests, at the head of
in
which stood Arialdux and Landulphus, were anxious for their own ends to make the
Milanese church as dependent as possible on Rome. Comp. the contemporary works
Arnulphi Mediol. Ilerum sui temporis libb. v. (in Muratorii Rer. Ital. scriptt. t. iv. p. 11)
and Landuiphi senioris Mediolanensis Historiae libb. iv. (ibid. p. 47, ss.) Cf. Arnulph. — iii.
primatum. Hodie confunditis totins Ecclesiae statum, vere culicem liquantes et camelum
glutientes. Nonne satius vester hoc procuraret Episcopus
? Forte dicetis Venerauda :
est Roma in Apostolo.Est utique sed nee spernendum Mediolanum in Ambrosio. Certe,
:
certe non absque re scripta sunt haec in Romanis annalibus. Diceter enim in posterum
Bubjectum Romae Mediolanum. Ecce Metropolitanus vester prae solito Romauam vocatur
ad Synodum, etc.
1* So the schism of Cadolus. See above, § 23, note 12 see Annales Altah. v. Qieie ;
§ 26.
The confirmation of the ordinatio Guntharii Archiep. Colon, issued on this subject by
King Lothaire, a.d. 866 (from the 11th year of King Lothaire, not of the emperor, therefore
njt 853 as Mastiaux has), see in Mastiaux Diss, exhibens historiam tumi Ecclesiarum
collegiat. Coloniens. Bonnae. 1786. 4. App. p. 1. (Gunthar probably wished, after his
Roman deposal, see § 21, note 8, to bind his clergy more firmly to himself by that arrange-
ment, see Gfrorer, iii. ii. 994, 998.) The same arrangement is confirmed by the concil
Colon, a. 873, under Archbp. Wilibert (Mansi, xvii. 27.^) —
Guntharius monasteriis ac
: —
canonice in commorantibus sumtuum suorum necessaria habenda delegavit atque
eis
contradidit :
—
quatenus deinceps videlicet perpetualiter inde consistere quivissent absque
alicujus sumtus indigentia. —
Praeterea illis concessit atque donavit, ultra licitum fore
cum secura potestate et libero arbitrio inter se onlinare et facere tam de sua clectione,
quam de omnibus suis rebus absque ejus consultu et imperio similiter decrevit, ut
; —
Praeposito in sibi subjectis nullus nee prelatione nee potestate superponeretur, sed idem
potius in ambobus super omnes praestantissimus haberetur, ac insuper eorundem snb-
—
jectorum res communes ipse solus cum consilio prudentum benevolentiumque fratrum
— —
gubernans dispensaret. Lege sancivit, ut nullus unquam Pontifex sine illorum con-
scientia sive consensu de ipse substantia minimam unquam praebendam alicui per poten-
—
tiam tribueret, aut item quidquam eis per potcntiam sive per aliquam vim destrueret;
hoc illis quasi in jus hereditarium firmiterconcedens, quatenus quisque illorum, sive nobilis
sive ignobilis esset, usque in sempiternum liberum haberet arbitrium, suam mansionem
cum caeteris quibuscunque rebus donare, seu etiam tradere cuicumque suo confratri
voluisset post obitum suum jtossidendam absque ullius Episcopi consultu sive cor.tra-
dictione. Bj- degrees this ordinance was every where imitated, in many places verj late.
In Rutzeburg the division of goods between bishop and chapter first took place 1194, s.
Wcst])balen Monum. rcnim Germ, praec. Cimbricarum, iii. 2050, in Lyons about the year
1200. See Gallia Christiana, iv. 134. Planck, iii. 641.
* Ivo Episc. Carnotensis (about 1092) Epist. 215 Quod vero communis vita in omuibua
:
Ecclesiis paene defecit, tam civilibus quam dioecesanis, nee auctoritati, sed desuetudini et
defectui adscribendum est, refrigescente charitate, quae omnia vult habere conimunia, et
regnante cupiditate, quae non quaerit ea, quae Dei sunt ex proximi, sed tantum quae
Bunt propria. At the end of this period there were new attempts to re-introduje the
canonical life, cone. Itom. a. 1059 (ap. Mansi, xix. 908). and cone. Rom. a. 1063, cap. 4 (lb.
p. 1025j, etc. (Cf. Thomassini Vet. et nov. eccl. discipl. ? i. lib. iii c. 11.— P. iii. lib. ii.
rico, Trevirorum Archiepiscopo, morluo Theodericus de Moguntia successit, sub ijuo Ca-
uonici majoris Ecclesiae S. Petri — abjecta pristinae couversafionis norma dcsierunt e»«c
PART I.— WEST. CHAP. III.— CULTURE. §27. TENTH CENTURY. 157
THIRD CHAPTER.
HISTORY OF THEOLOGICAL AND RELIGIOUS-MORAL CULTUR.I!.
§ 27.
eodera Pontifice regulares Canonici in Ecclesia S. Petri esse desierunt. At first they
only began to live separately, but still ate together ; for in a document of Archbp. Poppo,
A.D. 1017 (in Giinther Cod. dipl. RhenoMosell. i. 121), they are still designated as frattes
cottidie manducantes in refectorio. * Planck, iii. 74S).
5 Thoniassini P. i. Hb. ii. c. ]9 and 20. Planok, iii. 708.
6 Thoniassini P. iii. lib. ii. c. 8, 18, 19, 24. Planck, iii. 650, 776.
1 Dietz, Gramm. d. roman. Sprachen, i. 74, 82. Bahr's Gesch. d. rom. ^iter. im karo-
ling. Zeitalter, S. 59.
- Baronius ad ami. 900, no. 1 Novum inchoatur saeculum, quod sui asperitate ac boni
:
* Ex. gr. Ratherii Itinerarium (in d'Achery Spicil. i. 381) : Sciscitatus itaque dc fide
illorum (clericorum Veronensium) inveni plurimos nequo ipsum sapere symbolum, qui
fuisse creditur Apostolonim. Hac occasione Synodicani scribcrc omnibus Prcsbyteris sum
compulsus, etc. In this Synodica (ibid. p. 376, ss.) it is said, among other things Ipsam :
fideni —
trifarie parare memoriae festinctis, \\. e. secundum symbolum Apostolorum, et — —
illam quae ad Missam canitur, et illam S. Athanasii, quae ita incipit: " Cluicumque vult
salvus esse." Q.uicumque vult ergo sacerdos in nostra parochia esse, aut fieri, aut perma-
nere, ilia, fratres, memoriter nobis recitet, cum proximo a nobis hue vocatus fucrit. Moueo
et jam vos de cogitare ncscitis, intcrrogetis, quare ita voce-
die dominico ut cogitetis aut si
sunt super caput, et delicta nostra creverunt usque ad caelos. Fornicatio et adulterium,
sacrilegium et homicidium inundarunt, et sanguis sanguinem tetigit. Sanguis quippe
sanguinem tangit, cum peccator mails suis gravius aliquod malum adjungit — sed in pejus
quotidie proficit, — posthabito humanarum vel divinarum legum timore, contemtis edictis
episcopalibus, unusquisque quod vult agit: potentior viribus infirmiorem opprimit, et sunt
homines sicut pisces maris, qui ab invicem passim devorantur ac calcata iuiquitate abuu- :
dat ac convalescit iniquitas. Ilinc est quod videmus per totum raundum rapiuas paupe-
rum, depraedationes rerum ecclcsiasticarum. Hinc sunt assiduae lacrjmac, pupillorura
luctus, etc. Denitjue ue nobis parcere videamur, qui aliorum errata corrigere debcmus,
Episcopi dicunur, sed cpiscopale officium non ini;)lomus. Miuisterium praedicationis
relinquimus eos, qui nobis commissi sunt, videmus Deuni deserere, et in pravis actibus
:
jacere, et tacemus, etc. Cap. xv. (p. SO.'S) Heu, proh dolor! nostris nostrorumque com-
:
ministrorum, et qui jam discesserunt, et qui adhuc supcrsunt, tarn incnria quam inscientia
perditi vitiis multi, et pacuc innumerabilcs adhuc inveniuntur in plebe ecclesiastica, qui —
ad usque sua tempora seuectutis necdum, ut debueraut, pcrccpere fidci notitiam simplicis,
usque adeo ut nee ipsius symboli verba salutaris, nee saltern suiqilicationem dominicac
noverint orationis. Glabei- Radulph. iv. 5, relates how a great famine, 1033, had produced
a general penance : —
Tunc j'jrimitus cocpere coadunari conciliorum conventus, ad quos
etiam multa delata sunt corpora Sanctorum, ftuod etiam tota multitude universae plebis
audieus, lactanter adierc maximi, mediocres ac minimi, parati cuncti obedhe, quicquid
praeceptum fuisset a pastoribus Ecclcsiae. But with the extremity ceased also their
penitence. Nam ipsi Primates utriusque ordinis in avaritiam versi, coeperunt exercere
plurimas, ut olhn feceraut, vel etiam co amplius, rapinas euiiiditatis deinde mediocres ac :
minorcs exemplo majorum ad immania sunt llagitia devoluti. Quis enim ut quam antea
tautos incestus, tanta adulteria audiverat, etc. —
impletum est Prophclae vaticiniura, quod
ait : " Et erit sicut populus sic sacerdos" (Es. xxiv. 2), etc.
' Comp. $ 23, note 2. So Ratherius de Coiitemtu cann. P. ii. (d'Achery Spicil. i. 354) i
Uuaerat et alicjuis, cur prae caeteris gentibus baptismo renatis, contemtorcs canonicae
legis et vilipensores clericorum siut magis Italici. (iuoniam quidem libidinosiores cos et
pigmentonim Venerem nutrientium frecjucntior usus, et vini coutinua potatio, et negligen-
tier disciplina facit doctorum undo ad tantam consuetudo et majoi-um cos excmpla jam
:
tanien affectant magis placere mundo quam Deo, a ritu distare eos videas laico. Gerberti
Epist. 40, ad Stephanum Rom. Eccl. Diaconum (in du Chesne Scriptt. Franc, ii. 798)
Tota Italia Roma raihi visa est. Romanorum mores mundus perliorrescit.
' His writings (especially de Contemtu canonem, partes ii.; Apologia sui ipsius de :
euutis Sermones Epistolae) collected jn d'Achery Spicileg. i. 345. To tbese add Prae-
; ;
loquiorum libb. vi. in Martene et Durand Ampl. coll. ix. 7S5. Opera emendata et ineditis
aucta, cur. Petr. et Hiei-. fratr. Baleriniis. Verona. 1765. fol. Comp. Hist, liter, de la
Prance, vi. 339. Engelhardt's kirchengesch. Abhandl. Erlangen. 1832. S. 295. Bihr's
Gesch. d. rom. Liter, im kai-oling. Zeitalter, S. 546. Rather par Gantrel, in the Nouvelles
archives historiques, philos. et litter, par MM. Hane, Huet, Lenz et Mone. Gand. 1837. 8.
8 Ratherii Senu. i. de quadragesima (d'Achery, i. 388) Nudius enim tertius quid am
:
uosti'atium retulit nobis, Presbyteros Vicentinae dioecesis, nostros iitique vicinos, putarc
corporeum Demn esse hac siquidem occasione iuductos, quod in Scripturis legatur
:
" Oculi Domini super justos et aures ejus in preces eovara, etc." (Ps. xxxiii. 16, then Job
X. 8. Gen. i. 26). Quod cum nos non modice permovisset, p.-.^h nefas nobis comniisso !
gregi eandem adeo comperimus perfidiam inhaesisse, ut facto dc periculo in populo ser-
mone, et spiritum esse Deum —
approbate, quidam, heu dolor! nostrorum murraurando
dicerent etiam sacerdotum Cluid modo faciemus? Usque nunc aliquid visum est nobis
:
de Deo scire, modo videtur nobis, quod nihil omnino sit Dsns, si caput non habet, etc.
(Comp. Vol. I. Div. II. § 95, note 36). Idola tibi in corde i-cc-[jisii stultissime fabricare,
immensitasque Dei oblitus, magnum quendam quasi Regeiri in throno aureo videlicet
sedentem depingere, militiam Angelorum quasi quosdam hommes alatos, ut in parietibus
soles videre, vestibus albis indutos ei assistere, etc. Se?unda, inquiuut, fcria Michael
Archangelus Deo Missam celebrat. O caeca dementia, etc. And he was even compelled
to defend himself for thus finding fault with them. Contra reprehensores serroonis ejus-
dem (ibid. p. 391) Non dicit Ratherius, quod Deus Dei filius, Eominus noster J. Ch. nou
: —
habeat caput, oculos, manus, et pedes, etc. Non dicit Ratheiius, quod malum faciat, qui
vadit ad Ecclesiam S. Michaelis, aut audit Missam S. Michaelis, sed dicit Ratherius, quod
mentitur ille, qui dicit, quod conveniat alicui melius secuuda feria ire ad Ecclesiam S. Mi-
chaelis vel Missam S. Michaelis audire, quam in alio die, etc.
' As early as Cone. Troslej. a. Dum jam jamque adventus im-
909 (Mansi, xviii. 2C6) :
minet illius in majestate terribili, ubi onines cum gregibus suis venient pastores in
conspectum pastorjs aeterni, etc. According to Trithemii Chron. Hirsaug. ad ann. 960,
Bernhard, an eremite from Thuringia, appeared at the diet of Wiirtzburg, and diem jam-
jam imminere dicebat extremum, et niundum in brevi consummandum, idque sibi a Deo
revelatum constanter aiSrmabat. In cujus-rei signum cruces Deum praemisisse apparere
in vestibus hominum asserebat, nee illas desituras, donee mundi consummatio fiat. The
Go«it% Episc. Leodieusium, c. 21, written about 1050 (in Martene Ampl. coll. iv. 860), re-
It-'.to low Otto I.'s army in Calabria was terrified by an eclipse of the sun: Incredibili
pavcre perterriti, nihil, aliud quam diem judicii putant imminere. Alii vasis vinariis, alii
cistis, alii sub carris turpiter sese rccondunt quisque pro lucro reputat, si quod pro hac
:
inusitata nocte sibi reperire queat latibulum. Abbo Abbas Floriacensis in Apologetico ad
Hugonera R. (about 990,appended to Fr. Pithoei Cod. cann. Eccl. Rom. p. 401, and ap.
Gallandius xiv. 141) < D? fine quoque mundi coram populo sermouem in ecclesia Parisi-
160 THIKD PEIUOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
§ 28.
Apocalypsi et libro Dauielis qua potui virtute restiti. Deuique ct errorem, qui de iiue
mundi inolevit, Abbas meus b. memoriae Richardus sagaci animo propulit, postquam
literas a Lotbariensibus accepit, quibus me respondere jussit. Nam fama paeue totum
nmndum impleverat, quod quando Annunciatio Dominica in Parasceue contigissct, absque
ullo scrupulo finis saeculi esset. In tlie year 1010 the fear was renewed Willelrai :
Godelli (monk in Limoges about 1150) Chronica ap. Bouquet, x. 2G2) Anno Dom. MX. in :
multis locis per orbem tiili rumore audito (namely, that Jerusalem, 1009, had been taken
by the Turks (timor et moeror corda plurimorum occupavit, ct suspicati sunt mulli, finem
saeculi adesse. Hence the frequent endowments in the tenth century, beginning with:
Appropinquante mundi temiina. In connection with this stands the i)assagc, Glaber
Radulph. iii. o. 4 Infra niillesimum tcrtig jam fere inimincnte anno conligit in universe
:
pacne teiTarum orbe, praecipue tamen in Italia ct in Galliis, innovari Ecclcsiarum Basili-
cas, licet pleraequo deceuter locatae minima indiguissent, etc. At this period were
erected the splendid cathedrals of Strassburg, Mayence, Treves, Speier, VVonus, Basel,
*
Dijon, Toul, andmany others.
'" Some Anglo-Saxon poems of liis, and translations of Orosius, Boothius, Gregorj' the
Great, Bede, are extant. Cf Asserii Schireburaensis (a contemporary) Hist, de rebus
gestis Alfred! Regis (best edited by Franc Wise. Oxon. 1722. 8). Ant. Wood Hist, et
antiquitt. Univers. Oxoniensis. Oxon. 1674. fol. lib. i. p. 13, s. F. L. Graf zu Stolbcrg
Leben Alfred des Grossen. Miinster. 1815. 8. Geschichte Alfred's d. G. ubertragen aus
Turner's Geschichte Angelsachsen von D. F. Lorcntz. Hamburg. 1828. Biographia
d.
S. Galli monastcrium, quia ibi nobilium Dei servorum multitudo et religiositas, disccndi
docendique studiuni tunc tcmporis habebatur. F^kkchardi iv. Casus S. Galli, c. 2 (Pertz,
ii. 94). On the time of the scholastic Hiso Anhelabant ad illius doctrinam totius Bur-
:
gundiae nee non ct Galliae ingenia. See Ildcfons v. Arx Gcschiohten des Cantons St.
Gallon, Bd. 1. (St. Gallen. 1810), 3. 259, ff.
'2 Hroswitha or Helena of Rossow. Respecting her, see Schrockh's Lebensbeschr. ber.
Qelehrten, i. 3, Carmina; (Primordia coenobii Ganderscheimcnsis and Gesta Ottonis I.,
both ap. Pertz, vi. 302. Comocdiae sacrac vi. etc.) ed. C. Celtes. Norirab. 1501. fol. H L.
bchurzfleisch. Vitcmb. 1704. 4. De Hroswitha poetria scripsit et comoediam Abraham
inscriptam adjccit, Dr. G. Freytag. 'Vratisl. 1839. 8.
PART I.— WEST. CHAP. III.— CULTURE. §28. NEW IMPULSES. 161
Paris. 1819 (translated with additions and corrections by Dr. A. Stalir. Halle. 1831), noav.
edit, revue et augin. 1843, p. 86, 220.
^ See above § 22, notes 19 and 27. Hist. lit. de la France, vi. 559. Hiillmann's S'.a-^te-
wesen des Mittelalters, iv. 317. His mathematical and astronomical writings hsi c not
been printed, with the exception of the geonieti-y in B. Pezii Thes. noviss. aneta.j*'. ui.
ii. 7. De Corpore et Sanguine Christi (prim. ed. Cellot. in Hist. Gottescbalci, p. b-A but
without the authors name, therefore, till Pez discovered it, called Anonymous Cellotianus.)
and de Rationali et ratione uti, both in B. Pezii Thes. i. ii. 133. Epistolae ed. Pap. Masson.
Paris. 1611. 4; more fully in du Chesne Scriptt. Franc, ii. 787 (on their historical connec-
tion, see Wilman's in den Jabrbiichem d. deutschen Reichs unter Otto IH. S. 141). On
his league with the devil, see Illgen's Zeitschrift f. hist. Theol. 1843. ii. 158. Gerbert als
Freund u. Forderer klassicher Studien, Schweidnitzer Schulprogr. fui- Osteru. 1843. Ger
bert od. Papst Sylvester II. u. s. Jalirhundert v. Dr. E. F. Hock. Wien. 1837. 8.
* Hiillmann, 1. c. S. 322, fF.
* Opera (epistolas, sermones, caet.) ed. Car. de Villiors. Paris. 1603. 8, and in the Bibi.
PP. Lugd. xviii. 1.
VOL. II. 11
]62 THIRD I'EllIOD.— DIV. II.—A.D. e58-1073.
others. Comp. v. Arx. Gesch. v. St. Gallen i. 276, 2G9. Raumer's Einwirkung des
Christenth. auf. die althd. Sprache. S. 38, 72.
* Ussher regards this writer as Aelfric who was arclibishop of Canterbury 995, 1 006. He
wrote many works in the Anglo-Saxon tongue (Latin Grammar and Dictionary, Iranslation
of Gregory the Great's Dialogues, Homilies, in part his own, in part translated). An
Aelfric society has lately commenced to do something in the way of the Anglo Saxon
language: Tiic Homilies of the Anglo-Saxon Church, 1'. i. Homilies of J^lfric by Benj.
Thorpe, vol. i. London. 1S44. 8.
' Many Germans nt this time were versed in Greek, ex. gr. Luitprand, Hennannus
Contractus. In St. Gallen it was assiduously cultivated, v. Arx Gesch. v. St. Gallen, i.
258, 266, 271, IF. Schlosser's Wcltgesch. ii. ii. 256. Concerning the revival of the sciences
in the East under the Macedonian emperors, see below, § 43.
'0 Savigny's Gesch d. rom. llechts im Mittelalter, iii. 75. Even clergymen applied
themselves to it in great numbers, Petri Damiani Ep. 15, ad Alex. 11. 0pp. i. 12: Eccle-
siarum rectores tanto mundanac vertiginis quotidie rolantur impulsu, ut cos a saecularibus
barbirasium (tlie shorn beard) quidem diWdat, sed actio non discernat, uec sacraruni
meditantur cloquia Scripturarum, sed scitn leguni ct forense litigium. Claustra vacant,
Evangelium clauditur, per ora ecclcsiastici ordinis forensia jura decurrunt.
" Stenzel's Gesch. Deutch. unter d. friink. Kaisern, i. 132, ft".
'2 The doubts which Heeren raised against the usual opinion, that Aristotle's writings
were first known in the West by translations from the Arabic (Gesch. d. class. Lit. im
Mittelalter, hist. "Werke, iv. 225), are partly oonlirmed, i>artly rcctilied, by Jourdain'f
inquiries referred to above (note 2) which furnish llii.s result, that, till the Ihirlecnlh ccutciy,
PART 1.—WEST. CHAP. III.— CULTURE. § 29. BERENGARIUS. 1G3
§ 29.
The most important authorities for the first part of the controversy are Lanfrauci do
:
Eucharistiae sacramento contra Berengarium lib. (cum Philastrio prim. ed. Jo. Sicliardus.
Basil. 1528. 8; subsequently often published, among others in Bibl. PP. Lugd. xviii.
763), and Berengarii de Sacra coena adv. Laufrancum lib. (MS. in Wolfenbiittel, 228. S.
in 8.)> primum edd. A. F. et F. Th. Vischer, Berol. 1834. 8 (here cited according to the
pages of the MS.). Conip. G. Ephr. Lessing's Berengarius Turon. od. Ankiindig eines
wichtigen Werks desselben. Braunschweig. 1770. 4.; in dess. silmmtl. Schrifteii.
Berlin, 1825, fF. Th. 12. (according to which last edition it is here cited).
S. 143, ff. C. F.
Staudlin's Osterprogr. v. 1814 Annuntiatur editio libri Bereng. Tur. adv. Laufrancum,
:
simul omuino de scriptis ejus agitur. The same Berengarius Tur. in Staudlin's and
:
Berengario couscripta, prim. ed. Martene et Durand in Thesaur. nov. anecdotorum, iv.
Mansi, xix. 761 (on its authenticity see Staudliu im Archive, 1. c. S. 81, if).
99, ap.
A survey of all the treatises is given by Bemaldi Constautiensis^ de Berengai-ii damna-
tione multiplici lib. written a.d. 1088 (the more important part first pubUshed by P. F.
Chiffletius in Scriptorum vett. de iide catholica opusc. v. 1G56, ap. Mansi, xix. 757; com-
plete by Matth. Rieberer in Raccolta Ferrarese di opuscoli scientifici e letterati, t. 21.
Venezia. 1789, p. 37, ss.
Neader's Kirchengesch. iv. 327. Dr. A. Ebrard's Dogma v. heil. Abendmale u. s. Ge-
schichte, Bd. 1 (Frankf. a. M. 1845) S. 439.
them was more general. Notker Labeo translated both these treatises of Aristotle even
into the Frankish-German. Sec note 7.
-' Hist. lit. de la France, Opera (Comra. in Ep. Pauli de Ccrpore et Sang.
viii. 260, ss. ;
Domini epistolae, etc.), ed. Luc. d'Achery. Paris. 1648. fol.; prefixed to which is his life
'* Hist. lit. de la Fr. viii. 197.
by his younger contftmporary Milo Orisp:r::s.
The conjecture of the late Staiidlin founded on the remarkable correctiors (in the
•
1G4 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A. 1). 3;S-1073.
per had been adopted by many,^ and others taught at least the
corporeal presence of Christ without entering into a more subtle
development of the subject,^ yet many still maintained a merely
spiritual presence.* Thus Berengarius " also declared against
Paschasius, and in favor of the alleged John Scotus.^ He
Archive, Bd. 2, S. C.j), that it may have been Berengar's own MS., is somewhat bold.
Perhaps there were two editions of that work, the MS. having been originally taken from
the first, and then improved and corrected after the second. Another MS. of a treatise ol
Berengar's, probably the same treatise, was formerly in the library of the Jesuits at
Louvaiu, see Possevini Apparatus sacer, i. 2U, from which extracts have been given by
Mabillon. Oudini comm. de scriptt. cccl. ii. 632. It is very desirable that this MS. should
he found out again and compared.
' In editions designated as anonymous. That Bernaldus was the author, see in Monu-
rtientares Alemannicas illustrantia (ed. Ussermann. St. Blasii, 1792) ii. 427.
' So by Gezo (abbot
Tortona about 950) Lib. de corpore et sang. Christi (in Muratorii
in
Anecdota, iii. 237). It was confirmed especially by miraculous stories, such as are found
iven in Paschasius's own writings. Comp. the proofs in Syn. Attrebatensi, ann. 1025,
•.. 2 (Mansi, xix. 433).
So Ratherius Ep. vi. ad. Patricum (in d'Achery Spicileg. i. 37C) Istud Dei beue-
* :
dictione vinum vcrus, et non figurativus efScitur sanguis, et caro panis. De caeteris, —
quaeso, ne soUiciteris quandoquidcm mysterium esse audis, et hoc fidci nam si mysteriuin :
and Ratramnus as not a great one, and is fired with zeal only against the Stercoranists,
particularly against Heribaldus and Ilabanus.
^ Sigebert. Gemblac. de Scriptt. eccles. c. 137 (Fabricii Bibl. cedes, p. 109), writes ol
Herigcr, abbot of Laubes (t 1007) Congessit etiani contra R-atbertum multa catholiconni'
:
Patmm scripta de corpore et sanguine Dflmini. Aelfric (see § 28, note 8) expresses
decidedly the AugustinianRatramnian doctrine, that Christ's body is partaken of, not
ooi^poreall}", but spiritually (na lichamlice ac gastlice). This opinion is maintained in an
Easter Homily, which has been preserved in the Anglo-Saxon tongue, and is often op-
posed to the Catholics as a testimony for the faith of the Anglo-Saxon Church (prim. ed.
Matth. Parker, London, 1567. 12, and also in Bedae Hist. eccl. cum Alfredi Regis parn-
phrasi Saxon, ed. A. Whelok. Cantabrig. 1644. fol. p. 462. Comp. the Creed of tlie
Anglo Saxon Church by H. Soames. Oxf. 1835. 8). Whether the error of Ledthericb,
archbishop of Sens, censured by Robert, king of France (Helgaldus iu vita Robcrti ap.
Bouquet, x. 100; Baronius, ann. 1004, no. 3) related to the use of the Eucharist as an
ordeal, or to the formula of administration : Si dignus es, accipc, is obscure. Praesul
bene correctus, a Rege pio et bono sapienter instnictus, quievit, obmutuit, et siluit a
dogmatc pervenso, quod erat contrarium omni bono, et jam crescebat in saeculo. But in
a vita Johannis XVII. (Mansi, xix. 279) it is said Hujus tempore Leuthericus Seuon.:
xviii. 5) Corporis et sanguinis sui pignus salutare nobis reliquit, non inanis luysterii
.
Veritate corp. et sang. Dom. ad Bereng. epist. (of which many though faulty editions, ex.
gr. Bibl. PP. xviii. 438, far more complete ox MS. Guelpherb. ed. C. A. Schmidt. Brunsv
PARTI.—WEST. CHAP. III.— CULTURE. $ 29. BERENGARIU3. 1G5
0pp. Lanfranci, append, p. 68, ss. Bibl. PP. Lugdun. xviii. 417), likewise written before
1049 (Hist. lit. de la Fr. vii. 438). The first was answered by Berengar, as appears, after
some time, in his Purgatoria Epist. contra Adelmann. (Fragm. in Martene et Durand.
Thes. nov. anecdot. iv. 109, ss. and ap. Schmidt, 1. c. p. 34, ss.
8 Bereng. Epist. ad Lanfr. (prim. ed. d' Achery in 0pp. Lanfr. p. 22, ap. Mansi, xix.
quo dissimulare non debui ammonere dilectioneni tuam. Id autem est, displicere tibi
immo haereticas habuisse sententias Joannis Scoti de Sacramento altaris, m quibus dis-
sentit a suscepto tuo Paschasio. Hac ergo in re si ita est, frater, indignum fecisti ingenio,
quod tibi Deus non aspernabile contulit, praeproperam ferendo sententiam. Nondum
enim adeo sategisti in Scriptura divina cum tuis diligentioribus. Et nunc ergo, frater
quantumlibet rudis in ilia Scriptura vellem tantum audire de eo, si opportunum mihi fieret,
adhibitis quibus velles, vel judicibus congruis, vel auditoribus. Ciuod quamdiu non fit, non
aspernanter aspicias quod dico. Si haereticum habes Joannem, cujus sententias de
Eucharistia probamus habendus tibi est haereticus Ambrosius, Hieronymus, Augustinus,
:
ut de caeteris taceani. —
Guitmundus de Corp. et Sang. Chr. (comp. below, note 15) relates
at the commencement Postquam a dom. Lanfranco in dialectica de re satis parva turpiter
:
est coufusus, cumque per ipsum d. Lanfrancum virum aeque doctissimum liberales artcs
Deus recalescere atque optime reviviscere fecisset desertum se iste a disclpulis dolens,
:
—
tolicam sedem. Q,ui cum sjTiodo praesideret, jussum est in omnium audientia recitari,
quas mihi de corpora et sanguine Domini literas transmisisti. Portitor quippe earum
legatus tuus, me in Normannia non reperto, tradidit eas quibusdam clericis. tluas cum
legissent, et contra usitatissimam Ecclesiae fidem scriptas animadvertiss^nt : zelo Dei
accensi, quibusdam ad legendam eas porrexerunt, plurimis earum sententias verbis ex-
posueruut. Itaque factum est, ut non deterior de te quam de me fuerit orta suspicio, ad
—
quem videlicet tales literas destinaveris, promulgata est in te damnationis sententia.
Posthaec praecepit Papa, ut ego surgerem, pravi ramoris a me maculam abstergei'em,
fidera meam exponerem, expositam plus sacris auctoritatibus quam argumentis probareni.
Itaque surrexi, quod seusi dixi, quod dixi probavi, quod probavi omnibus placuit, nuUi dis-
plicuit. On the other hand, Berengarius de Sacra coena, MS. p. 11 Saepius me de falsi-
:
tate tua scriptum tuum compellit ut loquar qua enim fronte scribere potuisti, suspicionem
;
—
contra te de meo ad te scripto potuisse oriri ? nee sani ergo capitis fuit, aliquid contra te
suspicari de scripto illo, in quo ego reprehenderam, quod omnes, ut scribis te fecisse, ap-
—
probabant. Cluod promulgatam dicis in me damnationis sententiam, sacrilegae sancto ilJi
tuo Leoni notara praecipitationis affigis injustum enim esse praescribunt tarn humana
:
jura, quam divina, inauditum aliquem condemnari. Maxime cum me Leo ille accersisset
donee certum fieret, utrum praeseutiam ejus adire sufFugerem, suspendenda fuit sententia
ut revera cognosceret, quod falsissimuiii habet scriptum tuum, quaenam ego commun.
fidei adversa sentirem, —
ut per me verbis audiretur aut scriptis, quae ego in Joh. Scoto
—
approbarem, quae in Pascasio Corbejensi monacho condemnarem. Milo Crispinus iii vit.
Lanfranci, c. 3, says that he journeyed to Rome causa cujusdam clerici nomine Beren-
garii, qui de Sacramento altaris aliter dogmatizabat, quam Ecclesia tenet. The Hist. lit.
de la Fr. viii. 263, attempts to account for the journey in a different way. See, however,
on the other side, Lessing, xii. 230.
'" Lanfranc contiaues Dehinc declarata est synodus Vercellensis, quae tunc proximc
:
Septembri eodem praesidente Pontifice est celebrata Vercellis, ad quam vocatus non
venisti. Ego vero praecepto ao proecibas praefati Pontificis usque ad ipsam synodun^
16G THIRD rEllIO.D.— DIV II.— AD. 8.58-107:3.
ego Vercellensi iUi conventui, in quo tanieu nullum Papae debebam obedientiam,
iUuni, ut
non deessem. Dissuascrant secundum ecclesiastica jura, secundum quae nullus extra
provinciam ad judicium ire cogendus est, personao ecclesiasticae, dissuascrant aniici
ego ob reverentiani pontificatus multo Romam ita labore susceperam, et ut irem securius.
ad Regem Franciae, Ecclcsiae, cujus eram clericus, Abbatem (on this relation, which
Lessing misunderstands, p. 261, see Thomassinus, P. i. lib. iii. c. 64, § 4), accesseram, nihil
a regia dignitate, nihil ad Abbatis paternitate sinistrura exspectabam, cum me carceran-
dum ac rebus omnibus exspoliamlum cuidam dedit. Hoc Leo ille Vercellis audivit, non
apostolica dignitate, non paterna miseratione, non humana motus est compassione,
—
haereticum me potius voce sacrilega in convuntu illo Vercellensi pronunciavit. P. 18 :
Quod sententiam meam scribis Vercellis in conscssu illo expositam, dico de rei veritate
ct testimonio conscientiae meae, nullum co tempore sententiam meam cxposuisse, quod
nee raihi eo tempore tanta perspicuitate constabat, quod nondum tanta {)ro veritate
eo tempore perpessus, nondum tam diligenti in Scripturia consideratione sategeram.
Duos clericos raeos Vercellis afFuisse scripsisti, —
clerici illi mei re vera non fnerunt,
viso perturbatissimus, ad quern nesciebat, inclaniavit, quantum potuit: "per Denm omni-
potentem raeutiris :" Alter compatriota tuus nomine Stephanus, ei, qnem ab Ecclcsia b.
Martini missum dico non ignotus, cum vidisset libellum Job. Scoti ex nutu et libito tno
conscindi, nobili pcrmotus zelo non tacuit, similiter posse conscindi librum nliqucm prae-
properantur b. Augustini, non adhibita mora et lima, utrum conscindeudus esset, suffi-
cientis considerationis. Ita foctum est, ut juberet Leo ille, utrumque teneri, non tamen,
ut ipse postea exponebat, ut illis aliquid injuriae fieret aut molestiae, sed ne turba forte in
illos illicitum adoriretur aliquid. Ita indignura eruditione tua scriptum continuit tantam
fals'itatem tuum : "duo clerici tui te volentes defendere primo aditu del'ecerunt," etc.
When Berengarius, on the way went to Paris to ask permission for the jour-
to Vercelli,
ney, he took a circuitous route through Normandy, probably for the purpose of making
friends there. But he found the universal voice against him, particularly in the conference
at Brionc (Duraudi Abb. Troarn. de Corp. et Sang. Ch. pars ix.). So also at Bee, as ap-
pears from the letters ol Bercng. ad Ascelinum mon. Beccnsem, and ap. Ascelini Bereng.
(prim. ed. d'Acherj in Opp. Lanfr. not. ad vit. Lanfr. p. 24, ap. Mansi, xix. 77.")). When
Bcrengar writes tc Ascil: Per vos igitur transiens disposueram omnino nihil agere cum
quibuscunque de Eucl.aristia, priusquam satisfacerem
eo Episcopis, ad quos contende-
in
bam this passage, s..' often misunderstood, refers (Stfiudlin im Arch. S. 43) to the council
;
of Vercelli. In the mean time Henry I. had summoned a council at Paris to try Bereu-
garius there, but Dcoduinus (not Durandus), bishop of Liege, made objections. Comp.
his Epist. ad Regem (first ed. complete in the Bibl. PP. Lugd. xviii. 531. Gnllamlii Bibl.
PP. xiv. 244) : Fama supremos Galliae totam Germaniam pervasit,
fines praetergressa
jamque omnium nostrum replevit aures, qualiter Bruno Andegavensis Episeopus, item
Bereugarius Turon. antiijuas haereses modernis temporibus introducendo, adstiniant, corpus
Domini non tam corpus esse, quam unibram et figuram corporis Domini Icgitima conjugia ;
xix. 784), and the fragment in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. vi. P. ii. Praef. n. 22,-
in which he prays intercedingly with the king, si forte —
aliqua munificentia compensaret
damnum, quod in clerico Ecclesiae suae injustissime, ac regia majcstate indignissirae
tantum intulit. Further, the very friendly Epist. Frollanti Ep. Silvanectensis ad Bereng.
(prim. ed. d'Achery, 1. c. p. 399, ap. Oudinus de Scriptt. eccl. ii. 629), concluding: Illud
volo Fraternitas tua noverit, quod multum firmiter acquisivi tibi gratiam domini mei
Regis. Other friends of Berengar's were Brano, bishop of Angers (cf. Deoduinus, note
10), and Paulinus. See below, note 20.
'2 Lanfranc. 1. c. : duae
sententia (Leonis IX.) non effugit successorum quoque suum
felicis memoriae P. Victorem. Deuique in concilio Turonensi, cui ipsius interfuere ac
praefuere legati, data est tibi optio defendendi partem tuam. duam cum defendendam
suscipere nou auderes, confessus coram omnibus communem
Ecclesiae fidem, jurasti te
ab ilia hora ita crediturum, sicut in Romano concilio (see below, note 13), te jurasse est
superius compreliensum. On the other hand, Berengarius, p. 23: Compellit me, velim
nolim, longum facere continua scripti tui monachatu tuo indignissima falsitas. Sed quia
adhuc superest Hildebrandus, qui de veritate consultus tota dignitate est adhuc respondere
idoneus visum est, de concilio Turonensi, quod rei Veritas habuit, neque tamen eo nisi
;
paucissirais tempore iunotuit, palam facere. Tempore non Victoris, sed Leonis ab Eccle-
sia Romana Hildebrandus, vices in negotiis ecclesiasticis
suppleturus apostolicas. Turoni
adfuit. Huic contra calumniam me
iusanorum, in quo adhuc, omisso me, audire eum
in
potest, qui voluerit, de Propheta, de Apostolo, de Evangelista, de authenticis etiam scrip-
turis satisfeci Ambrosii, Augustiui, Hieronymi, Gregorii. Hildebrandus veritatis per-
spicuitate cognita persuasit, ut ad Leonem P. intenderem, cujus auctoritas superborum
invidiam atque ineptorum tumultum compesceret. The books were to be given to tho
bishops, quos undecunque Hildebrandus ipse multos fecerat comportari, in the mean time,
however, they had expressed themselves satisfied with Berengarius's confession, given
orally and in writing Panis atque vinum altaris post consecrationem sunt corpus
:
'•
Christi et sanguis," haec me, sicut ore proferrem, juramento confirmavi corde teuere.
— —
Ita Hildebrandus tumultu compescito, alia est prosecutus negotia. During this time
nunciatum illi est, P. Leonem rebus decessisse humanis, quo audito a proposito euudi
Romam itinere supersedi.
'^ Lanfranc.
c. 5 : —
Nicolaus P. concessa tibi respondendi licentia, cum non auderes—
pro tuae partis defensione aliquid respondere pietate motus ad preces tuas praecepit
:
1G8 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1 07J.
tradl scripturam tibi, quam supcrius posui. Namely, c. 2: "Ejjo Berengarius- anothe-
matizo oninom liaeresim, praecipue earn, de qua hactcnus infamatus sum, etc. Cunsemio
—
autem s. Rom. Ecclesiae, scilicet panem et vinum, quae in allari ponuutur. post coiise-
crationem non solum Sacrameiitura, sed etiam vcrum corpus et sauguiucm Uomiiii nostri
J. Clir. esse, et sensnaliter non solum Sacramento, sed in vcriiate manibus sacerdotum
tractari, frangi et fidelium deutibus atteri, jurens per s. et liomousiou Trinitatem," etc.
Cum ergo venisses Romam, frctus iis, qii\ plus impensis a tc bencficiis, ijuam ralione a te
audita opem tibi promiserant, non ausus dcfensare, quod antea sensoras. postulasti Nico-
laum Pont, ejusque concilium, quateuus fiJem, quam teneri oporteret, verbis tibi tradcret,
scriptura firmaret. Injuncta est hujus rei cura Humberto Episcopo. Itaque verba fidei
—
superius comprebensa scripsit, tu vero acquiscens accepisti, legisti, confessus es, te ita
credere, jurejurando confirmasti, tandem manu propria subscripsisti. Cur ergo scriptum
boc magis adscribis Humberto Ep. quam tibi, quam Nicolao Pont., quam ejus concilio,
quam dcnique omnibus Ecclesiis? C. 1 Tu quoque inclinato corpore, sed non bumiliato
:
corde igncm accendisti, librosque perversi dogmatis in medio s. Coucilii in eum conjecisti
jurans per id, quod rebus omnibus incomparabiliter majus est, iidem a Patribus, qui prae-
sentes eiant, traditam inviolabiliter te servaturum, veteremque doctrinam tuam de corp.
et sang. Domini ab ilia die aliis non praedicaturum. On tbe otberside, Bcrengarius, p. 43:
Ego longe verius te, quid cum Nicolao egerini, novi. Ego Nicolaum P. quanta potui
objurgatione adortus, cur me quasi feris objecisset, immansuetis animis, qui nee audire
poterant spiritualem de Christi corpore refectionem, et ad vocem spiritualitatis aures
. potius obturabant; minime ad boc adducere potui, ut me ipse mansuetudinc cbristiana
patenia(iiic diligentia audiret, aut, si id minus liceret, minusve liberet, idoneos ad nego-
tlum, qui scripturas ex mora et liina inteudereut, eligeret. Solum milii, ut in Hildebran-
dum isia conjicerem. Papa rcspondit. Ita nee mihi respoudendi licentiam iecit, nee quia
—
non auderem defendere partes meas, sed (juia comminatione mortis, et forensibus etiam
litibus indignissima, niecum agebatur tumultuaria peiturbationc, usquequaque obmutui,
nee ullas, ijuod mcntitur scriptum tuum, ad Papam ego preces feci. Tantuni cum obmu-
tuisseni, ne mecum christianismo suo indignum agerent, corde convolvens bumi jirocubui.
— in eoque meam tecum infelicitatem confiteor maximam, quia instantis timore mortis
atque insinorum perturbatione dejectus a protestatione veritatis et defensione mea obmu-
tui, non quod a percepta unquam veritate desciverim quamquam nobilem qucndam, ;
haberer insanus, si sapiens inter insanos videri contenderem." P. 1 Manu, quod men- :
P. 4 :Solus Humbcrtus ille, inconvento et inaudito me, sine mora et lima diligentioris
secundum scripturas considerationis, quod voluit, scripsit, nimiaque levitate Nicolaus iile,
de cujus ineruditione et morum indignitate facile milii erat non insufficicnter scribere,
quod dixerat Humbertus, approbavit. P. 5: Expertus in Humberto ego sum non dei
eervura, sed Antichristi membrum. P. 7 Quod de bumilitate vitae et doctrinae Humbert!
:
confirma.s, utinam non ox calumnia erga me tua, sed ex veritate firmaveris quantum ad :
experientiam hominis dico meam, in negotio isto de mensa dominica, quoijuo modo vixcrit
non bumiliter, sed superbissime docuit, ([uia ad praeferendum se milii contra ipsam veri-
tatem. corruplibile adhuc esse Cbristi cori)us, dicere non exborruit. Si bumi'itas in illo
Christiana fuisset, non me inauditum quasi bacreticum condemnassct ]iotius revera me ; —
audiens, si veritatis invenisset inimicum, —
mocum sub congruis judicibus, non ;um gladiia
et fustibus, sed cnristiana mansuetudinc constitissct.
* Beriialdus ae Bereng. damnat. miiltipl. Sed Beringerius more sua ad proprium vo-
:
mitum rediro non timuit, ut ultra omnes haereticos Romanos Pontifices et b. Rom. Eccle-
iam verbis et scriptis blasphemarc praesumsit. Nempe S. Lconcm P. non pontifieem,
PART ].—WEST. CHAP. 111.— CULTURE. $ 29. BERENGARIUS. 1G9
1063-1069, see Lessing, S. 180, fF.) In reply to this Berengarius de Sacra coena adv.
—
Lanfr. Durandi Abb. Troamensis lib. de Corp. et Sang. Chr. contra Bereng. in ix. PP.
(prim. ed. d'Achery in 0pp. Lanfr. app. p. 71, ss. ap. Gallandius, xiv. 24.'5) was written
after 1059, and before Lanfranc's production, and Guitmundi Archiep. Aversani de Corp.
et Sang. Chr. veritate in Eucharistia lib. iii. (in Bibl. PP. Lugd. xviii. 440) between 1073
and 1077.
'^ Berengarii fu'st work adv. Lanfr. (ap. Lanfr. c. 10) Sacrificium Ecclesiae duobus
:
gionis, non ut desinant esse, quae erant, sed ut sint, quae erant, et in aliud corarautentur,
quod dicit b. Ambrosius in libro de Sacramentis. De Sacra coena MS. p. 39 Sunt enim :
consecratus in altari amisit vilitatem, amisit inefEcaciam, non amisit naturae proprieta-
tem. P. 79 Omne quod sacratur necessarioin melius provehitur, minime consumitur per
:
but the sacramenta are signa, figurae, similitudines, pignora, as also Augustin. de Civ.
Dei, lib. x. explains sacramentum by sacrum signum cum constet nihilominus, verum
:
Christi corpus in ipsa mensa proponi, sed spiritualiter interiori homini verum in ea :
Christi corpus ab his dumtaxat, qui Christi membra sunt, incorruptum, intaminatum,
inattritumque spiritualiter manducari. Hoc Patres publice praeconantur, aliudque esse
corpus et sanguinem, aliud corporis et sanguinis sacramenta non tacent; et utrumque a
piis, visiblliter sacramentum, rem sacramenti invisibiliter, accipi ab impiis autem tantum
:
in altari, post consecrationem est corpus Christi, et vinum sanguis quam dicitur Christus
;
:
est leo, Christus est agnus, Christus est summus angularia lapis. On the other hand,
Lanfranc's view, de Euchar. c. 18: Credimus terrenas substantias, quae in mensa domi-
nica per sacerdotale ministerium divinitus sanctificantur, ineffabiliter, inconiprehensibiliter,
mirabilitcr, operante superna potentia, couverti in essentiam Domini corporis, reservatis
ipsarum rerura speciebus, et quibusdam aliis qualitatibus, no percipientes cruda et cruenta
horrerent, et ut credentes fidei praemia ampliora perciperent, ipso tamen dominico cor-
pore existente in caelestibus ad dexteram Patris immortali, inviolato, integro, incontami-
nato, illaeso ut vere dici possit, et ipsum corpus, quod de Virgiue sumtum est, nos sumere,
;
et tamen non ipsum ipsum quidem, quantum ad essentiam, veraeque naturae proprieta-
;
tem, atque naturam non ipsum autem, si spectes panis vinique speciem, caeteraquo
:
Buperius comprehensa.
170 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 8.38-1073.
dc mysterio fidei auditurus ao respousurus, quae ad rem dcbennt pertinero, mallcm audire
nc respondere sacras auctoritates, quam dialcctioas ratioues. Verum contra hacc quoque
nostri erit studii resjiondeie, no ipsius artis inopia me putes in bac tibi parte decsse.
Fortasse jactantio quibusdam videbitur, et ostentationi magis quam uecessitati deputabi-
tur. Sed testis mihi Deus est, et couscientia mea, quia in trnctatu diviuarum Literarum
nee proponere, nee ad proposita respondere cuperem dialecticas quacstioncs vol carum
sohitiones. Et
quando materia disputandi tabs est, ut hujus artis regulis valeat enu-
si
purgatioris aniraae, quae ad perspicuam veritatem pervenit, auctoritas nullo modo bumana
propouitur." Maxirai plane cordis est, per omnia ad dialecticam confugere, quia coufugere
ad cam, ad rationem est confugere quo qui non confugit, cum secundum rationem sit
:
factus ad imaginem Dei, suum bonorem reliquit, ncc potest renovari de die in diem ad
imaginem Dei. Examples of their dialectics: In his first work, Berengar says (ap.
Laufr. c. 5-8), that in the proposition, panis ct solummodo sunt verum
vinum altaris
Christi corpus et sanguis, lies also the proposition : panem
vinum superosse. just as the
et
position, Cbristus est angularis lapis, supposes of course that Christ is still Christ. For:
non constare poterit affirmatio omnis, parte subruta. But an aflirmatiou consists of the
parts subject and predicate if the subject be denied, so is the predicate.
; On this logical
rule Lanfranc, c. 7, remarks that instead of the particularis negativa, the universalis
:
must be inserted nulla afBrmatio constare poterit parte subruta, otherwise there would
:
dum negligentiam dixi, non me multum poenituerit circa rem ipsam nee transeunter :
agis. Another form of the same argument MS. p. 50 Omue, quod est aliud, est in eo, :
quod aliquid est, nee potest res ulla aliquid esse, si desinat ipsum esse. As if I should say :
Socrates Justus est, nullo modo Socrates Justus erit, si Socrates esse non contigeret.
'" How loosely this was apprehended at first is proved by Epist. Ascclini ad Bereng.,
where it is first said, panem ct vinum vcre carnem et sanguinem potentialitcr creari,
next hoc, quod in altari consecratur, unitur corpori illi, quod ex Maria virginc redemtor
:
assumsit. Berengarius ad Adelm. Eragm. iii. thus sets forth the opposition of the two
opinions Mea vel potius Scripturarum causa ita erat, panem et vinum mensae doniinicae
:
non sensualiter, sed intelleetualiter non per absumtionem, sed per assumtionem non in
; ;
—
portiunculam carnis sed in totum converti Christi corpus et sanguinem. That the porti-
uncula carnis is not a disfigurement (as Staudlin, in Arch. S. 70, ff. says), but that the
dogma while in the course of development was frequently apprehended thus coarsely, is
taught inter alia by the narration of the syn. Attrcbatensis, anu. lOS.'i (Mansi, xix. 434),
that the host had once presented itself as partem digiti auriculnris sanguine cruentatam.
H-'jre an advancement is shown by the cxpositio cnnonis Missae secundum Pctrum
Damiani, in A. Maji Scriptt. vet. nova coUcctio, vi. ii. 211 but which on account of its title (
can not be looked on as a work of Peter, but was probably composed soon after his death),
where so much stress was laid on his authority, in this contnjversy, see below, note 22.
Comp. this expositio, § 4, p. 'ZVi Sicut et vidua Sareptana quotidie comcdcbat, et non
:
diminuebatur farina de hydria ot oleum do locytho, sic universa Eeclcsia quotidie sumit
PART I.— WEST. CHAP. III.— CULTURE. §29 BERENGARIUS. 171
partes, an totum in totura transeat, novit ille qui facit : ego quod residuum est, igne co'.\
buro : nam credere jubemur, distinguere prohibemur. Sed quia instat quaerentis in:pr.»
bitas, salva fide concedemus, quod talis pauis iu tale corpus commutatur, nee pars w
partem. Reor tamen salva fidei majestate, quod ubi panis est consecratas, totus es:
Christus iu tota specie panis, totus sub singulis partibus, totus in magno, totus in parva
totus in integro, totus iu fracto sacramento (so 1 read instead of scio tamen), quod dic^iui
a quibusdam : quamdiu species Integra
sub totali specie totale corpus existit o.'j.'
est,
vero dividitur, in singulis divisionibus incipit esse totum sicut in speculo, dum est inte- :
grum, una tantum apparet inspicientis imago sed ipso fracto tot apparent imagines, ;
quot sunt fracturae. Here, too, we meet with the first occuiTence of the word transub-
stantiatio, c. 7, p. 215.
" Berengarius MS. p. 27 : duod nomen Ecclesiae totiens ineptorum multitudini tribuis,
facis contra sensa majorum :
— quod dicis, omnes tenere banc fidem — contra conscientiam
tuam dicis, quam
latere non potest, usque eo res ista agitata est, quam plurimos autpaene
infinitos essecujuscunque ordinis et dignitatis, qui tuum de sacrificio Ecclesia execrentur
errorem, atque Pascasii Corbejensis monachi.
'"'
Guitmundi de Corp. et Sang. Chr. lib. i. Nam Berengariaui omnes quidem inhoc :
conveniant, quia panis et vinuni essentialiter non mutantur, sed ut extorquere a quibusdam
potui, multum in hoc differunt, quod alii nihil omnino de corpore et sanguine Domini sacra-
mentis istis inesse, sed tantummodo umbras haec et figuras esse dicunt alii vero rectis :
auctores, bene sentis et catholice sentis. Sed quod de tanta persona sacrilegum dixisti
(see above, note 9), non puto approbandum. —
Rogamus etiam, ut sobrie in Domino semper
sapias, neque profunditatem Scripturai'um, quibus non oportet, margaritas scilicet porcis
projicias. Comp. the excellent Epist. Eusebii Bruuonis Ep. Andegavensis ad Bereng.
(prim. ed. Claud. Menardus in Augustiui adv. Julian, libb. ii. posteriores. Paris. 1G16. 8.
p. 499, ss.) : Fratri et siucerae dilectionis cultu aniplectendo consacerdoti Ber. salutem.
Scripsistis, ad vos pervenisse — —
Gaufridum praeconio publico ineptiae atque insania Lsm-
francii suifragarii, etquibusdam interpositis obtestati estis, ut vos et ipsuni sub judice
audiri faciam in libro b. Ambrosii d'6 Sacramentis. Super quod quid responsi habeam —
patienter aequanimiterque advertite. Veritatis asserendae, an famae quaerendae gi-atia,
nescio, Deus [scit], sit haec orta motaque quaestio, quae, postquam Roman! orbis maxi-
mam paene partem peragravit, ad ultimum nos cum infami longinquorum ac vicinorum
redargutione acerrime pulsavit. Contra quod tale responsionis elegi temperanientum — :
quod a veritatis tramite nullo erroris diverticulo deviaret, et universalis Ecclesiae subli-
—
mioribus, et dignitate et eruditione, personis scandalum jure incutere minime deberet.
Relictis turbulentis disputationum rivulis de ipso veritatis fonte ueccssarium dicimus —
haurire. duod est Dominus Jesus pridie quam pateretur, etc." Panem post consecraut's
:
in haec verba sacerdotis sacrationem verum corpus Christi, et vinum eodem raodo vermin
sanguinem esse credimus et confitemur. duod se quis hoc qualitei fieri possi tinquirat,
non ei secundum naturae ordinem, sed secundum Dei oranipotentiam respondemus si ; —
vero aliquis, quid de hac re Patres Doctoresve nostri senserint a robis requisierit, ad —
172 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A. D. 858-1073.
coram libros — cum mittimus, ut quid ibi iuvenerit, diligenter legal — et quod accommodatius
evangelicae veritati senserit, cum gratiarum actione et studio fratemae concordiae sibi
eligat Porro nos non Patrum scripta contemnentes, sed nee ilia, ea securitate, qua Evan-
— —
gclium legentcs eorum sententiis in tantae rei disceptatione abstinemus, ne si Patnim
sensa aut aliciuo eventu depravata, aut a nobis non bene intellecta, aut non plene inquisita,
inconvenienter protulerimus, etc.
-^ Comp. the tumult Chron. S. Maxentii oder Mallea-
at the council of Poitiers, 1075,
cense (written about 1140) in Ph. Labbei Nov. bibl. MSS. Codicum, ii. 212: Anno aerae
Christ. MLX.w. Pictavis fuit concilium, quod tenuit Giraudus legatus do corp. et sang.
—
Domini, in quo Berengarius ferme interemtus, est.
-^ Berengar. Acta cone. Rom. (Mansi, xix. 761) Juramentum Bereng. factum Romae
:
in ecclesia Latcran. de Eucharistia temp. Gregorii P. VII. : "Profiteor panem altaris post
cODsecrationem esse verum corpus Christi, quod natum est de Virgine, quod passum est
in cruce, quod sedet ad dexteram Patris et vinum altaris, postqnam consecratara est,
;
esse verum sanguiuem, qui manavit de latere Christi. Et sicut ore pronuncio, ita me
corde habere confinno, sic me adjuvet Deus et haec sacra." Scriptum istud, cum Romae
apud Pajjam moram facerem, in conventu Episcoporum, quem habuit in festivitate
omnium Sanctorum, vociferatione multa omnibus pronunciari fecit, dicens suflicere debere
his, quibus lac potus dandus esset, non cibus. —
Inclamans populo, me non esse haereticum,
ita me de Scripturis, non de corde meo habere omnibus testificans, in audientia sua
;
—
Petrum Damiani non consensisse de sacrilicio Ecclesia dictis Lanfranni, negligenda —
esse ea, quae diceret Lanfrannus, potius quam ea, quae diceret Petrus Damiani Romanae
Ecclesiae filius (but even the opposite party appealed to Peter Dam. who died 1072, see
note 18). Ita Papa ille, cum quo moras paene per annum fecerara, compescitam putare
visus est et compositam vecordiam turbae turbatae, etc. In the mean time the opposite
party was not yet quiet: Cum tamen urgerent Papam ilium quam maxime pestilentes et
Scripturarum perversores, ut exigeret a me moras adhuc Romae facerc usque ad conven-
tum, qui futurus erat apud eum in Quadragesima Episcoporum, sperantes tune fre- —
quentiorem adfuturam turbam, et aliquid ulterius contra veritatem valiturum tumultum
incptorum, etc. Et ita circa quaedam per Papae inconstantiam, quoad sperabat turba,
rei exitus habuit. Yet Gregory assured Berengar only a few days before the second
council, p. 76G Ego plane te de Christi sacrificio secundum Scripturas bene sentire non
:
dftbito,tamen quia consuetudinis mihi est, ad b. Mariam de his, quae me movent, recurrere,
—
ante aliquot dies imposui religiose cuidam amico jejuniis et orationibus operam dare,
—
atque ita a b. Maria obtinere, ut per eum mihi non taceret quorsum me de negotio, quod
in manibus habebam de Christi sacrificio, rcciperem, in quo immotus persisterem. Re-
—
ligiosus vir a b. Maria audivit, —
nihil de sacrificio Christi cogitandum, nihil esse tenendum,
nisi quod haberent authenticae Scripturae, contra quas Berengarius nihil habebat. Hoc
tibi manifestare volui, ut securiorem ad nos fiduciam et alacriorom spem habeas Ita
erraticis consensum raeum, ne secundum opinionem eorum quod legeram interpretarer,
negavi. This was objected to Gregory particularly by Henry IV.'s party Benuo de vita :
Hildebrandi lib. i. (in Goldasti Apologiae pro Henrico IV. Hanoviae. 1611, p. 3) Jejunium :
indixit Cardinalibus, ut Deus ostenderet, quis rectius sentiret de corpore Domini, Roma-
nave Ecclesia an Berengarius, since dubius in fide, infidelis est. Egilberti iVrchiep.
Trevir. Epist. adv. Gregor VII. (Udalrici Babenb. Cod. epist. no. 160, in Eccardi Corpus
historicum medii aevi, ii. 170) En verus pontifox et verus saccrdos, qui dubitat, si illud
:
iii. 413) — —
Omnibus b. Petro fidelibus. Notum vobis omnibus facimus, nos anathema
fecisse —
omnibus, qui injuriam aliquam facere praesnmserint Berengario, Romanae Eccle-
—
siae filio, vel qui eum vocabit haereticum quem post multas, quas apud nos, quantas
;
voluimus, fecit moras, domum suam remittimus, et cum eo fidelem nostrum Fulconem
nomine.
'^ The respect in which the memory of Berengarius was held in Tours (comp. especially
his disciple's Hildeberti epitaphium in Bereng. ap. Wilhelm. Malmsb., ap. Bai-on. ad ann.
1088), also the j-early festival at his grave (Mabillon. Act. SS. Bened. saec. vi. P. ii. praef no
6;j gave rise in later times to the assertion that he had at last turned from his eiTor.
Mabillon, 1. c. no. 63, ss. Hist. lit. de la Fr. viii. 213, ss. On the other side Mosheim
Institutt. hisc. etcl. p. 43;. note x. Lessing, S. 177, if. The contemporary Bernaldus in
•Jhron. ad ann. 1083 expressly asserts the contrary. —
Of Berengar's doctrine we always
find only one-sided views, as, Sacramentam non esse revera corpus Christi et sanguineia,
sed veri corp. et s. figuram (Trithem. Chron. Hirs. i. 194, etc.). Hence also he is considered
a heretic by Luther (Bekenntn. v. Abendmal Christi, 1528) and all the older Lutherans,
Mut praised by the Calviaists. But after the discovery of many original documents even
Mabillon, 1. c. no. 34, ss. and Martene and Durand (Thes. nov. anecd. iv. 99), are of opinion
that be only denied transubstantiation, but conceded the praesentia realis which might ;
hove been more accurately determined after hia work was discovered. Lessing, p, 152, fi'.
374 THIED PEEIOD.—DIV. II.— AD. 838-1073
FOURTH CHAPTER.
HISTOttY OF MONACHISM.
Jo. Mabillonii Annates ord. S. Beaed., libb. xxxv. Ixii. Ejusd. Acta SS. ord. S. Bened.
saec. V. et vi.
§ 30.
sed lapsu quid dicere vel agere debcamus, jam paenc ambigimus. Dum cnim, mole
—
criminum exigentc quaedam a Paganis succcnsa vel destructa, quaedam rebus spuliata,
et ad nihilum propo sint redacta, si tamen qnorundam videntur snpcresse vestigia, nulla in
eis regularis formae servantur vestigia. Sive nanniue monachorum, seu canouicorura,
seu sint sanctimonialium, propriis et sibi competeutibus carent rectoribus, et dum contra
omnem Ecclesiae auctoritatem praelatis utuntur extraneis, in eis degentes partim indi-
gentia, partim malevolentia, maximcque inhabilium sibi praepositorum faciente iucon-
vonientia, moribus vivunt incompositis : et qui saiictitnti religionique caelesti intcuti esse
dcbnerant, sui velut propositi immonuires, terrcnis negotiis vacant : (juidaiu etiam.
PART I.—WEST. CHAP. IV.—MONACHISM. § 31. AEFOttMfe 175
§ 31.
REFORMATION OF MONACHISM.
etc. Hence Odo Abb. in collectionibus inveighs against the monks who had isolated
property, ex. gr. lib. ii. c. 34, 36 and against those, qui ad sacculum relabuntur, lib. iii. c.
;
17, ss. Of two nuns he relates, iii. c. 21 Ad hoc autem egredi permissae sunt, ut de rebus
:
parentum, qui forte nuper obierant, aliquid monasterio reportavent. Sed hac occasione
—
saeculum pergustautes oblitae sunt Deum. Campo, abbot of Farfa (about 930), and his
assistant Hildebrand concubinis, quas prius habuerant occulte, postmodum palam abuti
coeperunt non solum ipsi, sed etcuncti illorum Monachi hoc scelus uon verebantur patrare .
sed nuptialiter unusquisque suam ducebat scortam. Campo himself, vii. filias et iii. filios
habuit, quos et quas cuuctos dotavit de rebus Monasterii, et alios parentes plurimos (see
Hugo de Destructione monast. Farfensis, written about 1004, in Muratorii Antiqu. Ital.
mad. aevi, vi. 279). The same thing took place at this time in the monastery of Sens
among six abbots. See Richerii (about 1250) Chronicon Senoniense, ii. c. 18 (in d'Achery
Spicilegiura,ii. 617) : —
Monachi impudicis se actibus, comessationibus, ebrietatibus, ac
caeteris mmidi delectationibus implicabant, nee erat qui comgeret. Quaesivit sibi —
quisque domunculam, ubi non regulariter, sed voluntate propria sibi conversari quiret.
Victu deficiente et vestitu decreverunt more rusticorum agricultores fieri, ut ita saltim
possent iiiopem defendere vitam.
^ Bibliotheca Cluuiacensis, in qua SS. Patrujn Abbatum Cluniac. vitae, miracula, scripta,
caet.,curaMart. Man-ier et Andr. Quercetani. Paris. 1614. fol. Planck, iii. 697. Raumer's
Gesch. d. Hohenstaufen, vi. 399. F. Hurter's Geschichte Papst Innocenz III. Bd. 4 (Ham-
burg. 1842), S. 103. Essai hist, sur I'Abbaye de Cluny par M. P. Lorain. Paris. 1839, 8.
Bernonis vita in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. v. p. 66, ss. Wilhelm's original docu-
ment (testamentum) ibid. p. 78. The conclusion is remarkable Sintque ipsi monachi cum :
omnibus praedictis rebus sub potestate Bernonis Abbatis post cujus decessum monachi :
facultatera habeant alterius Abbatis eligendi, quemcumque sui ordinis voluerint, secundum
placitum Dei et regulam S. Beuedicti, ita ut nuUius potestatis contradictione haec electio
impediatur; sitque hie locus subjectus soli Romanae Ecclesiae, cui per singula quinquen-
nia X. solidi ad luminarla Apostolorum persolvantur.
2 Odonis vita libb. iii. by his pupil John, ap. Mabillon, I.e. p. 150, ss. Comp. Hist. lit.
tury, by Bernhard, monk at Claguy (Ordo Cluniacensis per Bernardum libb. ii. in Veins
176 THIRD PERIOD.— DIV. II.—A.D. 858-1073.
head, the abbot of Clugny.^ From this time lay abbots gradu-
ally disappeared in France.
In Ila/i/ the reformation of monachism was begun somewhat
later by Romualdus, who founded the hermit order of Camaldu-
lensians at Camaldoli (Campus Maldoli, Camaldulum in the
Apennines near Arezzo) about 1018 (f 1027);^ and Juhn
Gualbert, from whose hermitage in Vallombrosa {Vallis um-
brosa, also in the Apennines, not far from Florence) (f 1093)
originated the coenobites of Vallombrosa, about 1038."
Tn Germany, the attempts to bring about a similar reformation
proved fruitless for a long time, from the obstinate attachment
if the monks® to a free mode of life, and from the political posi-
•cic:i|)liiia monasterica
CoUectio nuctorum qui de monastica Jisciplina tractai-uiit (Opera
s.
Warqu. Ilcrrgott). 4. p. 133 then about 1070 by Ulrich, iiiouk in Clugny, for
Paris. 17J6. :
Jan., that of Jotsaldus better in Mabillon. Act. SS. ord. licned. saec. vi. i. 097.
* met with much opposition from the corrupt monks. This
In doing vi'hich they often
w?is the case with Odo, in Fleury, 930. Mabillon. Ann. lib. xliii. no. 17. Thus the monks
s.t St. Martialis, in Limoges, resisted still in 10G3, and were obliged to be brought into
.:rder by Petrus Damiani, as papal legate. See Petri Dam. Iter gallicum, in Maji Scriptt.
•vett. nova coll. vi. ii. 204. Out of France also several convents assumed gradually the
consuetudines Cluniac. So Farfa, near Rome, 998. Mabill. lib. Iii. no. 72.
' The smaller convents, called celiac and obedientiac, were governed only by coabbates
or proabbates. Mabillon. lib. 1. no. 19. Clugny was Archimouasterium its abbots, ;
Archiabbates.
'
Romualdi vita by Petrus Damiani in P. Dam. 0pp. ed. Cajetani, ii. 205 (according to
tbe arbitrary alteration of Surius in Mabill. Act. SS. ord. Bened. saec. vi. i. 247 corap
;
Pertz, vi. 847). The rules of the Camaldulensians in L. Holstenii Cod. regularuni raonast.
ii. 192 ; comp. Hurter's Innocentius III. iv. 128.
* Joan. Gualberti vita in Mabillonii Act. SS. saec. vi. ii. 273. Comp. Jo. Lamii Deliciae
eruditor. ii. 238, 272. iii. 177, 212, etc. Hurler's Innoc. III. iv. 133.
' Comp. Widukind's, monk in Corvey (about 960), characteristic narrative in his Rebus
gcstis Saxon, ii. Gravis persecutio monachis oritur in dicbus illis
37 (ap. Pertz, v. 446) :
[about 940], affirmantibus quibusdam Pontificibus, melius arbitrari, paucos vita claros, qnam
plures negligentes inesse monasteriis oportere: obliti, nisi fallor, sententiae patrisfamiliae-
proliibentis servos zizauia colligere, sed utraque crcscere oportere ct zizauia et triticum
asque ad messem. Quo factum est, utjilures propriac infirmitatis conscii, depositohabitu.
PART I.— WEST. CKAP. IV.— MONACHISM. ^ 31. REFORMS. 177
severely reproved by the Anonym. Gemblacensis (about 1100) (ibid p. 761, s.). Abbot
Godehard, about 1005, wishing to reform the monks in Hersfeld, primitus eis juxta regtilare
praeceptum duriora et aspera mandata proposuit, et licentiam cis ad preces Mctropolitani,
aut secum haec celebrandi, aut quo vellent disccdendi contribuit. Qui statim unanimiter
conspirati sinnil omnes, paucis tantura scnioribus vel puerulis remanentibus, egressi per
diversa loca varie sunt dispersi. However, they gradually returned, probably from neces-
sity, vita Godehardi Ep. Hildesheimensis in Mabillon. Acta SS. ord. Bened. saec. vi. i. 356.
and in Leibnitii Scriptt. rer. Brunsv. i. 486. Poppo, about 1025, at first abbot in Stablo,
then in St. Maximin at Treves, had to suffer much from the monks in both monasteries,
because he attempted to reform them. Those in St. Maximin went so far as to put his
life in jeopardy. See vita Popponis ap. Mabillon. 1. c. p. 511 Cumque sibi sub eo illicita
:
—
jam non licere conspexissent, de ejus morte plura machinantur, et quod palam non pote-
rant, quibusdam praestigiarum suarum insidiis operantur. Ad quod, nefas dictu, sacro-
sancta Missaium sollemnia violando, suis occupant divinationibus, et quas preces credebant,
in immunditia et sanguine manuum suarum execraudis admiscent incantationibus, tarn —
exsecrabili quam invida eousque perducuntur exagitatione, ut in apponendis beato viro
cibis et potibus veneuonim suorum uterentur admixtioue. Even Theodorich, abbot of St.
Hubert in the Ardenne, had to contend violently against the open resistance of his monks,
when he wished to restore order in his monastery, a.d. 1054, till a judicial miracle came
to his aid. See vita Theodorici in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. vi. P. ii. p. 309, ss.
Hence, too, we can explain the fact of there being men at this time, qui vel monachico,
vel canonico, vel etiam graeco habitu per regioues et regna discurrunt. See vita Godehardi
no. 26, ap. Mabillon. 1. c. saec. vi. P. i. p. 363.
'» Lambertus ad ann. Judgment of Lambert, an old Benedict-
1075, ap. Pertz,
vii. 238.
Portz, vii. iT>\. Jo. Tritheinii (t 151G) Aiinales Hirsaugieiises, i. 20.3 Hie est Wilhelmus :
—
Abbas, (jui Ordinem D. P. iiostii Beiiedicti suo tempore paene collap.sum in Germauia,
?t deforraatum insolentla monacliorum, instaurare ct rcformare studuit, et plus tiuani c.
Moiiasteria tarn per .se quam suos, ad pristiuara regularis discipliiiae obscrvantiam vevoca-
vit, etc. He adopted mucli from Clugny (see note 3). A thank-wortby reguL-ition was
(ann. Hirsaug. i. 227) xii. e monacbis suis scriptores optimos instituit, quibus nt divinae
:
auctoritatis libros, et SS. Patrum iractatus rcscribereut, demandavit. Eraut practer bos et
alii scriptores sine certo luimero, qui pari diligentia scribendis voluminibus operam irapeu-
bentiara emeudaret.
'- Tbe first instance appears at Clugny, 948, Mabillon. Ann. lib. xlv. no. 4. Later in
Germany, Bernoldi Cbron. ad ann. 1091, ap. Pertz, vii. 4o2 His tcmporibus in regno Teu-
:
tonicorum communis vita nuiltis in locis floruit, non solum in clericis et monacbis, verum —
etiam in laieis. Nempe ipsi abrcnunciantes saeculo, se ct sua ad congrcgationes tam
clericonim quam monacliorum regulariter viventiura devotissime coutulerunt, ut sub
eorum obedientia communiter vivere et eis scrvire mererentur. So especially iu the
congregation of Hirscbau (Chron. Hirsaug. i. 229), see Dufresne Glossar. s. v. oblati.
13 Gualbert first permitted tbeui (see note 8), comp. bis Vita, c. 21 Deus : — misit ad eum
etiam laicos viros timoratos, qui legem Domini per omnia custodire cupientes, iu bonis
moribus fere nibil a monacbis distabaut, extra vestium qualitatem et silentium, quod in
exterioribus occupati uequibant plenius observare. Tales igitur tam probates adversos
Pater ad mcrcatum ct omnia exteriora secure mittebat. William immediately followed
tbe example in tbe Hirscbau congregation (Cbron. Hirsaug. i. 228). Here tliey are called
fratres barbati (tbe monks were not allowed to wear a beard), qui laboribus manuum in-
sistentes, temporalium curam secundum praecepta seniorum agcrent, et monacbis con-
temi)lationi deditis bujus vitae necessaria jjroviderent. Among tliera were carpenters,
smiths, stone-cutters, masons, tailors, sboemakcrs, etc. Other orders, too, soon followed
tills example, Mabillon. Acta SS. sacc. vi P. ii. praef. no. 89, s. Alteserrae asceticwi;, bb.
iii. c T).
'* Thus King Conrad I. 913, became a frater conscriptns in St Gallon (ICkkebardi iv.
Casus S. Galli, ap. Pertz, ii. 8.'>), Henry II. in Clugny (fraternitate mouacborum humiliier
peiita et accepta, vita Meinwerci, c. 30, in Leibnitii Scriptt. rcr. Rrunsv. i. 527), be and nis
successors in the monastery Fructuaria (Fructuariense coenobium nos nostrosque iu per- —
petuum successores, prout divac memoriae praedecessorem nostrum, Henricum, suo ac
fratrum contubernio sociavit, diploma Conradi II. in Mabillonii Act. SS. saec. vi. i. 349).
Even the empress Giscla, sjiousc of Conrad II., monasteriuni S. Galli ingressa, xeniis be-
niguissime datis, fratcruitatem ibi est adejita, Ilepidannus ad ann. 1033, in Goldasti Scriptt.
rer. Alem. i. i. Comp. also tbe Liber frateruitatum mouasterii Sangallensis ap. Goldast,
1 c. ii ii. 144.
PART I.—WEST. CHAP. IV.—MONACHISM. «S 32. EXEMPTIONS. 179
§ 32.
L. Thomassini Vetus et nova Eccl. discipl. P. i. lib. iii. c. 36, ss. Planck, iii. 724.
' Comp. the privilege given by Pope John XV. to the convents of Corvey and Herford,
989, inSchaten Annalium Paderborn. i. 335. Mansi, xix. 83 Habeant praefata monasteria
:
neque vel'in his, qui regiminis locum tenant, vel in ipsis congregationibus, aut in ipsis
coenobiis potestatem obtineat. Nam ipsius praefati monasterii Abbati suisque succes-
soribus liceutiam damus, juxta altare sedendi populoque infra suura monasterium vel
cellas secundum Deuni praedicandi ac docendi ita ut nullus Episcopus per se ad ipsa
;
—
monasteria vel cellas eorundem potestatem habeat accedendi, nisi forte necessitatis
causa vel dilectionis gratia vocatus advenerit, ne importunitate sui ministorumque suorum
inquietudine sacris locis fiat molestia. Ordinationes, quae necessariae fuerint ipsis mo
nasteriis,agere non difTerat; altaris quoque et basilicaram benedictiones sive consecra-
tioues libenter coucedat; clirisma quoque oleumque consecratmn per singulos annos prae-
bere non ditferat, et pro his omnibus nullum munus exigat. Abbatem vero et Abbatissam
in his locis semper eligendi habeant potestatem [monasteria] —
qui ordinati fuerint ad
:
(Mansi, xv. 539), Rotoraag. ann. 878, can. 10 (in Harduin. Act. cone. vi. i. 206), Augustanuiu
ann. 952, can. 6 (Mansi, xviii. 438).
^ Thus the bishops of Orleans, Arnulf and Fulco, had a controversy with the abbots of
Fleury, Abbo and Gauzlinus (between 970 and 1020), because the latter refused to promise
this obedience. On this point Fulbertus, Episc. Caniotensis, Ep. 41, ad Fulconem Sa- :
cramenta et caetera, quae ad mundanam legem pertinent, propter amorem Regis douiini
missa facialis, ut religionem potius quam saecularem ambitionem vos sectari cognoscat.
At si Abbas in tautam superbiam intumuerit, ut ipsam quoque subjectionem canonicam
vobis derogare contendat; superbiae, cui non jiarcit Deus, Dei servus quomodo parcal
nescio. When after this Fulco excommunicated Gauzlinus, Fulbertus, Ep. 73, wrote to
—
the latter: Unde nunc, frater, commoneo, ut Episcopo vestro subjiciamini sicut dccet.
ISO TrilllD PERIOP.-DIV. II.— A. U. 858-1073.
Ego cnim noque legem, ncque niodum ratiocinationis invouiro possum, quae vos ab jug-o
sabjectionis hiijiis absolvat.Act. SS. ord. Beiied. sacc. vi. P. i. praef. $ iii.
Cf. Mabillon.
* HeniianiiL Contracti Cliron. aim. 10.32 Bern. Augiae Abbas missis llomain coenobii
:
sui privilegiis, a Papa Joanuae item privilegium cum sanJaliis, ut episcopallbus idumeuti.s
niissas ageret, accepit.Unde permoto Warraamio Constantieuse Episcopo apud Impe-
ratorem quasi sui pervasor officii et honoris accusatus eo usque ab utrisque coartatur,
donee idem cum sandaliis privilegium ipsi Episcopo traderet, publico in synodo sua, i. e.,
in Coena Domini sequentis anni incendendum.
^ Comp. § 31, note 1.
* Cone. Ansanum, ann. 102.j (Mansi, xix. 423) : Gauslenus, bishop of Macon, complains
of Burchard, archbishop of Viennc, qui sine licentia et assensu suo contra canonura ii'sti-
ducerent, qui faceret ordinationes vol consccrationes in eorum monasterio. But tlio fathers
relegentes s. Chalcedonensis, et plurimorum authenticoruin, conciliorum scntcutias (comp.
Vol. I. Div. II. and 4), quibus praecipitur, qualitcr per uuamqoamque regio-
$ 120, notes 2
nem Abbates Monachi proprio subesse debeant Episcopo, ct ne Episcoijus in parochia
et
alterius audeat ordinationes vel consecrationcs absque licentia ipsius Episcopi faccre :
decrevei-unt, chartam non esse ratam, quae canonicis non solum non concordaret, sed ctiam
contrairet sentcntiis. Thus the archbishop was ratione convictus, peteus veniam a Gaus-
leno Episcopo, etc.
'
Wliile a new dispute between the bishop of Macon and the abbot of Clugny was
decided at the synod of Chalons (a.d. lOfiS), by the papal legate, Petrus Daniiani, in favor
of the latter (Mansi, xix. 1025), Alexander, P. II. Ep. ad Hugonem Abb. Chiniac. (1. c. p.
973), declared himself to this effect Sub divini judicii promulgationc, et confirmationc. et
:
FIFTH CHAPTER.
HISTORY OF PUBLIC WORSHIP.
Martyrologics Adonis Martyrologium about 808 (see above, pref. to ^ 18). Usuardi (monk
:
of St. Germain, about 876) Maityrol. (Vgl. Bahr's Gesch. d. rom. Lit. im karol. Zeitalter
S. 501) castigatius ed. J. B. Sollerius. Antverp. 1714. fol. Notkeri Balbuli, monk in St.
Gallen (t 912, respecting him s. Ildef. v. Arx Gesch. v. St. Gallen, i. 90. Bahr, S. 531),
Martyrologium (written 893) published in Canissii Lectt. ant. ed. Basnage, ii. iii. 89, and
in Gallandii Bibl. PP. xiii. 753.
§ 33.
two following cases. Romualdus had lived as a hermit in the neighborhood of the
abbey
of Cusan, in Catalonia, and was held in great repute as a saint, throughout the whole
country round about. When now he wished to return to Italy (vita S. Romualdi, by
Petr. Damiani, c. 13, in his 0pp. ed. Cajetani, ii. 212) Audieutes illius regionis incolae,
:
quia Romualdus abire disponeret, nimio moerore turbati sunt. Et tractantes intra se,
qualiter ab hac ilium iutentione reprimerent, hoc illis tandem potissimum visum est, ut
eum missis interfectoribus impia pietate perimerent, quateuus quia eum non poterant
retinere viveuteni, habereut pro patrocinio terrae vel cadaver exanime. Romualdus saved
himself by feigning madness. Bishop Othwin of Hildesheim stole (962), in Pavia, two
saints' bodies, see Hist, translationis S. Epiphanii, c. 3 (ap. Pertz, vi. 249)
Venerabilis :
pater (Othwiuus) respectu divini amoris, quo semper aninio soUicitus exstiterat, ossa
eanctorura ftu-tim surripere —
quasi praesumtionis ducebat. Divinitus, ut credo, ecce
adfuit Landwardi, Mindensis Episcopi, Presbyter, —
qui ilium adhuc titubantem sanctis- —
simi Patris Epiphanii reliquias, sanctaeque virginis Speciosae uno ambitu templi inclusas
auferre suasit; supervenieutis noctis tempus, nee in aliud protelandum, illis competere.
And so it took place.
2 Comp. the passio decern millium (al. Mccc.) Martyrum, apud Alexandriam in Monte
Ararath crucifixorum under Hadrian and Antoninus (Act. SS. Juni iv. 182), which Anasta-
sius Biblioth. is said to have translated from the Greek. Papebroch puts it even in the
thirteenth century (ibid. p. 179).
3 Canonization of Ulrich, bishop of Augsburg, a.d. 993, by John XV. (cone. Roman, ann.
example of papal canonization (Mabill. praef. ad Acta
993, ap. Mansi, xix. p. 169), the first
SS. ord. Bened. saec. v. no. 99, ss. F. Pagi Breviarium Pontificum Rom. ii. 257). Besides,
the metropolitans, till 1153, still exercised the right of creating saints for their provinces
(Pagi, 1. c. iii. 115).
* Instead of many, take one graphic example by an eye-witness Glab. Radulph. iv. c. :
3, A.D. 1027 Homo plebejus mangonum callidissimus, who had a different name in each
:
different place, —
effodiebat e tumulis clancule ossa evellens a cineribus uuperrime defuno-
torum homiuum; sicque imposita in diversis apophoretis venditabat apud plurimos pro
SS. Martyrum seu Coufessorum reliquiis. Hie vero post iunun!e;-as hujusce illusiones in
182 THIRD PERIOD. -DIV. II.— A.D. 8:.8-107n.
Galliis patratas perfuga venit ad loca Alpium. Illic ergo more solito noctu colligens a
loco abjectissiino ignoti ossa hominis, quae posuit in cassella et feretro, diccbat sibi ange-
lica ostensione revelatum i'uisse, quem lingebat esse S. Martyreni nomine Justuni. Mox
qaoque vulgus, ut se in talibus habere solet, ignavum, quicquid rusticanae plcbis fuit,
totum ad banc famani confluit; pociiitet insuper, si non est sibi morbus, cjuo curari de-
poscat. Tunc ducit debilcs, coiifert munuscula, pervigil tenet excubias, praestolans
repentina fore miracula, quae, ut diximus, aliquotiens permittuntur fieri a nialignis spiriti-
bus tcntatorie, peccatis honiinum praeccdcntibus qnod tunc proculdubio cvidentissime
;
inepti lucri quaositum a plebe, simul et favorem fallaciae exigebant. Margrave Mainfried
bought the body to deposit it in a cliurch just erected at Suze. At tiie dedication the im-
postor appeared, and spondebat, se multa pretiosit)ra ss. pignora in proximo revelHturuni,
quorum scilicet gesta et nomina, atque passionum certamina, ut caetera, fallaciter con-
lingebat. Glaber also was there, entered into conversation with him, and soon discovered
the imposture. Still the pontiffs did not allow themselves to be in eiTor, but went on, rile
peragentes, ob quam veneraiit, Kcclesiae consecrationem, intromiserunt cum caeteris reli-
quiarum pignoribus ossa illius profani the elegantiores virorum personae sided with
;
Glaber, and the people injusti nomen pro Justo venerans in suo permansit errore
* Especially since so many churches were built, and many relics for them were required
(comp. § 'i7, note 9, at the end). Glab. Rad. iii. c. 6 Candidate, ut diximus, inuovatis
:
Ecclesiarum Basilicis universe muudo, subsequenti tempore, i. e., annoMviii. revelata sunt
diversorum argumentorum indiciis, quorsuni diu latucrant, plurimorum Sanctorum pignora
This began in Sens, where even a part of Moses' rod was found, virgae Moysi j)arlem.
To the more considerable relics of this time belong the s. lacryma Christi in Vendoine in
the eleventh century. (J. B. Thiers Diss, sur la sainte larme de Vendome. Paris. 11-99.
12. Mabillon Lettre a I'eveque de Blois. Paris. 1700. 8, and in his Oeuvres posthunips, t.
ii. p. 3G1, ss.) Blood of Christ in Reichenau (Hermann. Contract, ad ann. 9i3 Sanguis :
Domini in Augiam Tnsulam a quadam matrona defertur, sicuti Uteris inibi manifcstatur)
and in Mantua (according to Rcgino discovered as early as 804 the s. lancea (hallowed
;
by nails from the cross of Christ, procured about 935 by the emperor Heury I., Luitpr. iv.
c. 24, ap. Pcrtz, v. 322, came among the crown-jewels, and was afterward regarded as the
by three writers of that age by Aimoinus Floriac. about 1000 (in Mabillon. Act. SS. saec.
;
iv. ii. 356). Desiderius Abb. Casincnsis, afterward Pope Victor III. (ibid. p. 42.>, ss.) and
Rodulfi"" Tortarius mon. Floriacens. about UOO (ibid. p. 390). That there was no want of
imposture besides may be seen from vita Godehardi Episc. Hiidesheimcnsis (t 1038). by
his disciple Wolferus, no. 48 (in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. vi. i. 372) Q.uacdam :
vanae mentis personae in nostra patria usitatomore per sacra loca discurrentes, se ant
caecos, aut debiles, aut elingues, vel certe obsesses temere simulant, et ante altaria vel
sepulcra Sanctorum se coram populo volutantes, pugnisque tundentes, sanatos illico se
proclamant, ea scilicet sola vesana volnntate, ut sic tantura majorem stipem vel quae-
stum a plebe percipiant. Cum in hujusmodi fallacia talcs liquido deprchcnduntur, etiam
verae Sanctorum virtutes in periculosam desperationem hac dubietate retrahuntur vel ;
certe et hi qui vere sanantur etiam uon solum a perfidis sed ot intcrdum a tidelibus
fallere crcduntur.
' Hence strict abbots forbade all miracles in saints, comp. above, ^18, note G. So the
abbot Stephen, in Liittich (1026-1059), in the case of St. Wolbodo Hunc nli<iuando Sanc-
:
tura per divinum nomen contestatus est, quo temperaret a miraculis, quibus tautae fra-
TART I.— WEST. CHAP. V.— PUBLIC WORSHIP. 53:1. 183
tribus fiebant per occaslonem infirmorani noctii et interdiu molestiae, see vita S. Wolbo
donis ill Mabillon. Act. SS. ord. Rcned. saec. Guntrammis, abbot of St. Trou
vi. i. 165.
(1034-1055), acted similarly. See Chron. Abbatiae S. Trudoiiis lib. i. (in d'Acbery Spicileg.
ii. 662) Hujus vitae ultimis aniiis domini nostri Tmdonis sepulcrum frequentissime coepit
:
coruscare niiraculis, quae ille studiosissime satagebat occultare sagaci enini pectore con
:
cipiens quod futurutn erat, sigua data esse infidelibus non fidelibus (1 Cor. xiv. 22) dieebat
quod non longe post ilium nonulli de nostris experti sunt, qui inter ipsa quoque miracula
Deum off'endere non timuerint. Namely, lib. ii. p. 664: Defancto eo [Guntramno] et sue-
cedente Adelardo II. (1055-1082) coeperunt baberi miracula et virtutes sepulcri S. Tnadoni.s
non tarn tiniori et reverentiae, quam osteutui et populari gloriae. Frequentabat euini
sepulcrum ejus infinitus peregrinorum numerus, ueque diebus tantum singulis, sed singu-
lorum dierum boris superveniebat multitudo multitudini, atque noctis medio grandisona
faciebat venientium et abeuntium inquietatio. Vellent nollent fratres, per omnes claustri
—
irrumpebaut partes maxima quia aqua nostri putei dicebatur potata in nomine S. Tru-
:
donis fieri medela atque fiebat accedeutibus ad earn languidis. Sed et leprosi ibidem dc
ea loti referuntur nonnunquam fuisse curati. Quid multa! Oratorium, chorus, templum,
claustrum, pratum nocte dieque non inveniebatur a multitudine vacuum, quorum perstre
pentium contiuua inquietatio magnae fiebat molestiae et ordinis irapedimento seiiioribus
solitis et volentibus Deo servire in quiete et sileutio. Juuiores vero, quibus tacdio erat
religio, et disciplina odio, gratulabantur prius occulte, bac quasi necessitate se magistrae
Regulae mandata praeterire accessu vero temporis, et frcqueritissimo usu prcgriuao
:
multitudinis tandem iuverecunda fronte coeperunt ad libitum cuncta agere, loconim indif-
ferenter abutebantur qualitatibus, et borarum tam incompetentium quam competentium
vicissitudinibus seniorum increpationes indignanti supercilio respuere, in ipsum quoque
;
—
Abbatem interdum indecenter protervire, etc. Quanto longius ferebatur relatione pere-
gi-inorum gloriosa celebritas miraculorum S. Tradonis tanto et nostrorum repreheudebatur
saecularitas ex levitate morum et abusione indiscipliuationis.
* See below § 36, note 2.
9 Comp. Vol. I. Div. II. $ 121, note 4. Thus Meinwerk, bishop of Paderborn, had re-
ceived the body of St. Felix, a present from the patriarch of Aquileia, a.d. 1030 (vita Mein-
werci, § 109 in Leibnitii Scriptt. rer. Brunsvic. i. 560) et experiri volens, salutis ipsius
:
auxilio si sibi suoque succurrere posset populo, rogum maximum in medio claustri sub die
fieri praecepit, in quem cum tertio corpus misisset, totiesque in favillara redactus ignis
exstinctus fuisset, cam maxima omnium exsnltatione et laudum jubilatione corpus mani
bus propriis excipiens, super principale altare detulit, et omnium venerationi solemneni
sanctum ilium deinceps habere iustituit. Comp. Mabillon. de Probatione reliquiarum per
appended to his lib. de Cultu SS. ignotorum (also in his Vetera analecta, p. 568).
igneiii,
'» Comp. Hist. lit. de la Fr. vi. 12.
" Letaldus mon. Miciacensis (about 980) in Epist. dedicatoria ad Avesgaudum Episc.
Cenoman. before his vita Juliani Episc. (in Act. SS. Januar. ii. 1152) Cum magnae rev- :
—
erentiae gravitate dicenda et scribenda sunt, quae in conspectu veritatis recitari debent,
ne, unde Deus placari creditur, inde amplius ad iracundiam provocetur; nihil enim ei
placet, nisiquod verum est. Sunt autem nonnulli, qui dum attollere Sanctorum facta ap-
petunt, in lucem veritatis offendunt, quasi Sanctorum gloria mendacio erigi valeat, qui, si
mendacii sectatores fuissent, ad sanctitatis culmen nequaquam ascendere potuissent.
Cum ergo tam mira et speciosa de actibus hujus prnecellentissimi Patris recito, non de
meritis ejus diffido, nee de potentia Christi ambigo sed cum haec eadem in aliis invenio,
:
cui potius credendutn sit, non perspicue video. Multa enim in actibus supradicti Patris
184 TlilHD PERIOD.—DIV. II.— A.D. 8C8-1073.
sius and his companions had been raised to the dignity of being
disoiples of the apostles/^ a zeal arose among the French churches
to procure like honor for then- founders ; a task which they ac-
complished the more readily because in the stormy times, the
older narratives were frequently lost.'^ Very characteristic of
i-ium fingant. Thus it frequently happens that not only single actions of one saint are
copied in the history of another, but whole legends are repeated with merely a change of
the name. In this way the legend of St. Rictrudis is repeated as that of St. Kusebia
.Hist. lit. de la Fr. vi. 2r)9), the legend of St. Ebrulfus for that of St. Albertus (ibid. p. 557),
also for St. Ebrcmundus (ibid. p. 514). Other examples ibid. p. 90, vii. 193, 19-J.
= See
above, § 18, note 15. Comp. Vol. I. Div. I. $ 57, note 2.
'3 The Normans laid waste, 881, Liege, Tongern, Cologne, etc.; 882, Trier (Regino ad
t: a. by which, particularly at Treves, all thcold records were lost. Comp. auct. anonym,
I
virae S. Felicis (Act. SS. Mart. iii. 622) In hujus autem ter felicis Sancti mentione, sicut
:
1)1 oniuium fere Trevirensium Sanctorum recordatione repetitam sacpius hujus urbis vas-
tationem cogimur plorare, per quam constat ingentia SS. Patrum nostrorum vitae volumiua
ita penitus esse consumta; (juod, nisi ex paucissimis, ut ita dixerim, tanti pelagi guttis,
leiTae penitus iufossis, aliquatenus reformata fuissent, organa nostra, velut super flumina
ttabylonis nostrae suspensa, jam dudum in honim laude Sanctorum conticnissent. (Similar
complaints in the legends of bishops Modoaldus Act. SS. Maj. iii. 52, and Maxiniinus Maj.
vii. 32.) What was the character of that reformatio vitarum may be seen in the promotion
o the three first bishops of Treves, Eucharius, Valerius, and Maternus, to the dignity of
aptsilepupils, soon after that devastationat Treves (comp. Vol. I. Div. I. § .57, note 3). Of
these tl.ree the only mention in the older martyrologies was ad 29 Januar. Treviris depo-
sitio Va.erii Episcopi, then in the martj rologies of Ado, (Jsuardus, and Notker Treviris :
depositio b. Valerii Episcopi discipuli S. Petri Apostoli (on this addition see Act. SS.
Sept. iv. 3C2, probably in the same way as Boniface in Epist. Caroli Martelli and Capital.
lib. V. c. 2, is called Missus S. Petri). This was undoubtedly the foundation of the legend,
first found in the vita SS. Eucharii, Valerii, Materni (act. SS. Januar. ii. 918, but not written
as is said there by Goldscher, monk in Trier, about 1012, but probably) by liborhard, monk
aod scholastic in Trier, t 909 (Act. SS. Sept. iv. 358), then in the Historia Tievir. (.lAchcry
Kpicileg. ii. 208), in Herigcri Gesta Pontiff. Tungr. etc. (see note 10), and finally copied
into the chronicles of the middle age, for which even Methodius was aftei-ward adduced
all
as voucher (first by Marianus Scotus ap. Pistorius-Stmve, I. i. p. 555, 5C3) (see above, $ 18,
note 15). Comp. Honthcmii Hist. Trevir. diplora. t. i. praef p. ix. ss. Acta SS. Sept. iv.
3."4.Walch de Materno uno in the Commcntationes Soc. Giitting. vol. Comm. hist. p. 1.
i.
Itetibergs Kirchengesch. Deutschlands, i. 73. The example of Trier was soou followed
PART I.—WEST. CHAP. V.— PUBLIC WORSHIP. $ 33. 185
by its suffragan see. Santinus, first bishop of Verdun, was looked upon as a disciple of
St. Dionysius, and was already elevated with him. In like manner Metz now raised its
first bishop Clemens, and Toiil its own Mansuetus to the rank of apostle-disciples ^ir.st in
the legend composed by abbot Adso about 980, Acta SS. Sept. i. p. ClTi, ss.). Comp. His-
toire ecclesiastique et civile do Lorraine, par. Aug. Calmet. t. i. Dissertation prelim, p. xi.
ss. Rettberg, i. 90. By Paul, Crescens is said to have been sent to Menne (Ado in
Chronico, Act. vi. ann. 59 et 101) and Mainz (Rupert. Tuitiensis about 1120 de Divinis
ofliciis, lib. i. c. 27) according to 2 Tim. iv. 10 (cf Eusebii H. E. iii. 4) see Rettberg, i. 82. ;
About the same time Linus is said to have come to Besangon, Memniius to Chalons,
Sixtus to Rheims, Sinicus to Soissons, Ursinus to Bourges, Fronto to Periguerix, Altinus
to Orleans, Lucianus to Beauvais, Nicasius to Rouen, Exsuperius to Bayeux, Taurinus
to Evreux, Eutropius to Sainctes, Julianus to Mans, etc.
'* After he had been put in the apostolic age with his companion Dionysius, and a
correspondent life (vita) had been given him, his protegees, the monks of St. Martial in
Limoges, wanted even to exalt him to the rank of apostle; but the clergy of Limoges
would only allow him the title of Confessor. Controversy on the point at the Syn. I'ictav.
ann. 1023 (Mansi, xix. 413), Syn. Paris, ann. 1024 (ibid. p. 421). Jordanus, bishop of Li
nioges, Epist. ad Beuedictum P. VIII. (Gallia Christiana, t. ii. app. p. 1G2), declari^d against
the new apostle; but Johannes P. XIX. (Epist. ad Jordanum P^pisc. ap. Mansi, xix. 417),
and him Cone. Lemovicense, ann. 1028 (not 1029, see Mabillon. Ann. Bened lib. ivi.
after
no. 49), decided in his favor; Ademarus mon. Cabanensis defended him (see Epist. A.i).
1028 in Mabillon. Ann. append, ad torn. iv. no. 46), and the Cone. Biturieense, can. i.
(Mansi, xix. 503) and cone. Lemovicense, both a.d. 1031, at length settle the matter.
Comp. particularly the copious acta of the latter (ibid. p. 507, ss.), ex. gr. p. 512 Plane :
siApostolus nullus est exceptis duodecim, sicut Ebionitae haeretici praedicant, ergo —
Paulus et Barnabas non sunt Apostoli, etc. P. 525: Nos non sumus Ebionitae, qui non
recipiunt praeter xii. Apostolos, et Paulem quasi transgressorem legis repudiant, etc. Cf.
Acta SS. Jan. v. 535. This, however, did not prevent the monastic discipline in St. Martial
from utter extinction, nor the monks from offering violent opposition when the monastery
was intended to be reformed (1063) externally by Clugny. See § 31, note 5. At a later
period the monks of St. Martial forged two letters in the name of their new apostle, ad
Burdegalenses and ad Tolosanos (ed. Badius Ascensius. Paris. 1521 also annexed to ;
middle of the seventh century; on the other hand Monte Cassino claimed to have the
^rave and body. Leon. Ostiens. Chronic. Casin. lib. ii. c. 43, 44, 47. Mabill. .T.nn. in
many passages.
'• Con:? Ep. Carnotensis (t 1029) Sermones (Opp. ed. Car. de
especially Fulberti
Viiliers. laris. I'SOS.PP. Lugd. xvii. 1) and Petri Damiani Sermones (Opp. ii. 1).
6. Bibl.
la tie lattcrs sermo, xlv. or i. de Nativit. Mariae, p. 107, it is said among other things :
Etsi multa magna facta sunt in creaturis mundi, nihil tamen tarn excellens, tam magnifi-
—
cum fecerunt opera digitorun' Dei. Numquid quia ita deificata, ideo nostrae humanitatis
oblita es ? Nequaquam, Domma. —
Data est til.'i omnis pDtestas in caelo et in terra. Nil —
tibi impossibile, cui poss:i:'ile est desperates in speni beatitadinis relevare. Q.uomodo enim
ilia potestas tuae poter,r.a<? [.otent obviare, quae do carne tua carnis suscepit originem ?
186 TIIIllD PERIOD.— DIV. 11.— A.D. 8.58-107.3.
Accedis ciiiin ante illiul niircum liumanac rcconciliationis altarc, non solum rogans, scd
Sermo xi. dc Annuneiatione b. V. M. p. 2.5 Cum fecerit
iinperans, Domiiia, non ancilla. :
r>eus omnia opera sua valde bona, hoc (Mariam) melius fecit, consecrans sibi in ca recli-
natorium aureum, in tjua sola se post tumultus Angclorum et liominum reclinarct, et
— —
requiem inveniret. Peccant rationabiles creaturae. Tacct Dcus omnipotens, ct ordinans
ejus omnipotentia tantam dissimulat confusionem. Tandem nascitur Maria, et ad nubiles
anuos egrediens spcciem iuduit spcciosam, quae ipsum alliciat Deum, et divinitatis oculos
in se convertat. —
Videt et ardet illc vehcmens araator, et totuni epitlialamium in laudibus
ejus decautans (Song of Solomon), ubi manifesto sponsus inducitur spirans amorcm sin-
cerissimum, nee ultra valens dissimulare quod patitur. Evocatur statim caelcstis ille
conventus, et juxta Proplietam (Jes. xvi. :)) init Deus consilium, cogit concilium, facit
sernionem cum angelis de restauratione coram, de redemptione liominum, dc clement
renovatione, ac illis stupeutibus et mirautibus prae gaudio, de modo redemptionis. Et
statim de thesauro divinitatis Mariao nomcn cvolvitur, et per ipsam, et in ipsa, et de ipsa,
et cum ipsa totum hoc faciendum duceruitur, ut sicut sine illo nihil factum, ita sine ilia
nihil rcfectum sit. Traditur epistola Gabrieli, in qua salutatio Virginis, incnrnatio Re-
deniptoris, modus redemptionis, plenitudo pratiae, gloriae magnitudo, niultituiio laetitae
continetur. Serm. xl. de Assumtione b. M. v. p. 97 Sublimis ista dies, in (jua Virgo
:
regalis ad thronum Dei Patris evehitur, et in ipsius Trinitatis sede reposita naturam etiam
angclicam solicitat ad videndum. Tota conglomeratur Angclorum frequentia, ut videat
Regiuam sedentem a dextris Domini virtutum in vestitu deaurato, etc. Ascendent! —
Domiiio egi'essa est obviam omnis ilia beatorum Spirituum gloriosa societas. Attolle —
jam oculos ad assumptionem Virginis, et salva Filii majestate, invenies occursum huju.s
pompae non raediocriter digniorem. Soli quippe Angeli Redemptori occurrerc potucrunt,
Matri vero caelorum palatia penetrant! Filius ipse cum tota curia tam Angclorum quani
Justorum solemniter occuirens evexit ad beatao consistorium sessiouis, et ait Tota :
ut specialiter ad ejus honoreni per oninc sabbatum Missarum celebrentur officia, nisi forte
festivitas vel feria Q,uadragesimalis obsistat. Nos etiam Eremis sive Monasteriis, (juorura
videlicet ad Christi gloriam Ministri sumus, tres per hebdomadas singulas dies Sanctis
assignatos habemus, ad quorum scilicet houorem Missas specialiter celebramus. Quod,
secundum virorum illustrium pias opiniones atquc scntentias quaelibet animae dofunctorum
in diebus dorainicis requiescunt atquc a suppliciis feriantur, secunda vero feria ad ca
quibug assignata sunt pocnarum crgastula revcrluntur idcirco ipso jiotissinnim die
:
atque jani per triennium fere servatum, ut cuai horis canonicis b. Mariae semper Virginia
otiicia dicerentur.However, a monk, Gozo, opposed it coepit conqueri, satis superque
sufBcere, quod Sanctis praecepit Benedictus, nee novae adinventionis pondus debere
superponi, nee nos esse antiquis Patribus sanctiores, qui videlicet haec superstitiosa ac
supervacua judicantes psallendi nobis metam omnemque viveudi regulam praetixernnt
hac sane debere nos esse contentos, ne ab ilia incautius declinantes per anfractus et invia
ducamur erronei. He actually succeeded in persuading the other monks, ut solitas b.
Mariae laudes ulterius non offerent: but the convent met with great disasters, which did
not cease till after they had solita Genitricis Dei praeconia uuanimiter pollicentur. Petrus
Damiani had himself composed an Officium S. Mariae, 0pp. t. iv. p. 9, ss. According to
Gaufridus Prior Vosiensis (llfe'3) in Chron. in Labbei Biblioth. nova MSS. t. ii. p. 2i)2,
Urbanus II. established as early as the Council of Clermoiit (109.5), ut horae beatae Mariae
quotidie dicerentur, officiumque ejus diebus sabbati fieret. Mabillon. Annales, lib. Iviii. "lo.
15, lib. Ix. no. 81. Ejusd. Acta SS. ord. Bened. saec. v. praef. p. Ixxvi.
'^ The decretum by which the abbot Odilo prescribes this festival to all the monasteries
of Clugny (ap. Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec. vii. i. 385), mentions the Emperor
Henry II. (t 1024) as deceased. On the solemnization of it see Antiquiores consuetudines
Cluniac. (§ 31, note 3) lib. i. c. 42. It was not till Odilo's deatli that the legend was formed
for the purpose of procuring its permanence and greater met with
diffusion, which is first
in the vita S. Odilonis by Jotsaldus, c. 14 (Mabillon. 1. c. p. 615) Retulit mihi etiam :
domnus Richardus Episcopus (in Pannonia, who had previously been a disciple of Odilo)
quandam visionem, quam et ego quondam audieram, sed tunc animo minime retineba-n.
duodam tempore, inquit, vir quidam religiosus de pago Rotenensi (of Rodez) oriundus ab
Jerosolymis revertebatur. Transiens autem mare, quod a Sicilia versus Thessalonicnm
protenditur, pertulit cum pluribus aliis gravissimum ventum in medio positus, qui navim
impellens, appulit ad qnandam insulam sive rupem, ubi quidam servus Dei reclusus
nianebat. This person related to the other Vicina loca sunt nobis, ex semetipsis mani-
:
festo Dei judicio gravissima eructautia ignis iiicendia, in quibus animae peccatorum ad
tempus statutum diversa luunt supplicia. Sunt vero ad eorum semi)er renovanda tor-
menta multitude daemonuni deputata, qui eorum poenas de die in diem restaurantes,
intolerabiles magis ac magis exaggeraut dolores. Q,uos tamen saepius audivi lamentantes,
et non parvam querimoniam facientes, quia orationlbus religiosoram hominum, et eleemo-
synis pauperum, quae fiunt per diversa loca sanctorum, multotiens per Dei misericordiam
ab eorum poenis liberarentur animae damnatorum. Inter caetera vero mentionem et
maximam querimoniam noveris illos praecipue fecisse de ilia Cluniacensi congregatione et
ipsius Abbate. Quapropter per Deum te admoneo, si ad tuos cum prosperitate habueris
reditura, ut haec omnia quae a me audisti nota facias praedictae congregation et ex mea i,
haec jacturam sibi provenire magis ac magis doleret adversarius, et e contrario gratularetur
Bub spe misericordiae in hoc laborans Christianus. Nearly the same thing, but not without
188 THIRD PERIOD.—DIV. II.— A.D. 858-1073.
SIXTH CHAPTER.
HISTORY OF ECCLESIASTICAL DISCIPLINE.
§ 34.
Die Einfiihrung dcr crzwungcnen Ehelosigkeit bei den christl. Geisllichcn und ihre
Folgen, von D. F. A. Theiner und A. Tbeiuer (2 Bde. Altenburg, 1828; i. 444.
variations, is likewise related after the death of Odilo by a person belonging to CluguV;
in domo sua habere, oninimodis decerniraus. Quamvis enim sacri canones quasdnm per-
sonas feniinarum simul cumclericis in una domo habitare permittant: tamcn, quod multum
dolendum saepe audivimus, per illam coiicessionem ()lurima scolcro esse commissa,
est,
ita ut quiilam sacerdotum cum propriis sororibus concunibentes, filios ex eis gcnerassent.
So too rone. Mctense, ann. 888, can. Riculfi Ep. Suessionum constit. oun. 889, c. 14.
.').
' Among the numerous synodal regulations, romp, cone Aenhamense, ann. 1009, c. 1.
PART I.— WEST. CHAP. VI.— DISCIPLIXE. § 34. CLKKGY. 189
(Wilkins Cone. Magn. Brit. i. 286. Mansi, xix. 299) Onines Dei ministi-os, et imprimis:
diraiserit earn, quam nuper liabuit, ipsa vivente tamen aliam ducit, etc. Benedictus P.
VIII. in cone. Ticinensi (between 1014 and 1024), ap. Mansi, xix. 345: Sacerdotes Dei, ut
equi emissarii, in feminas insaniunt :
— toto vitae suae tempore summum bonum, ut Epicu-
rus philosophorum porcus, voluptatem adjudicant. Neque id caute faciunt incauti cum :
publics et ponipatice lascivientes, obstinatius etiam quam excursores laici meritricaii non
erubescant (comp. below, note 5). A fearful description of priestly lewdness is given by
Petrus Damiaui Opusc. vii. liber Gomorrhianus. Praef. : Vitium contra naturam veUit
cancer sacrorum hominum Ordinem attingat. Cap. 1 Alii siquidem secum,
ita serpit, ut :
alii aliorum manibus,alii inter femora, alii deuique consummato actu contra naturam delin-
quunt. Cap. 2 Q,uidam rectores Ecclesiarum circa hoc vitium humaniores forsitan quan;
:
expediat, absolute deceniunt, propter tres illos gradus, qui superius enumerati sunt, nemi-
nera a suo Ordiiie debere deponi hos autem solummodo non abuuunt degradari, qvios
;
ultimo actu cecidisse constiterit. Cap. 6: Sed o scelus inauditum quod dignuni illis !
—
poterit excogitari supplicium, qui cum suis spiritualibus filiis haec mala commitunt ? —
(iuis jam sub ejus imperio maneat, —
qui de poenitente facit pellicem, et quern spiritualiter
—
Deo genuerat filium, per suae carnis immunditiam subjungat servuia ? Comp. Leo IX. 's
letter to Petrus Damiani, relating to this subject, pretixed to the latter's work. Ecce
omnes illi, qui quavis quatuor generum, quae dicta sunt, foeditate polluuntur, ab omnibus —
immaculatae Ecclesiae gradibus tam sacrorum, canonum, quam nostro judicio depelluntur.
Sed nos humanius agentes, cos, qui vel propriis manibus, vel invicem inter se egerunt
semen, vel etiam qui inter femora profunderunt, et non longousu, nee cum pluribus, si volup-
tatem refraenavcrint, et digna poenitudine probrosa commissa luerint, admitti ad eosdeiu
gradus, in quibus fuerant, — —
volumus atque etiam jubemus. (Cf. Caron. ad. ann. 1049, no. 10)
2 Cf.
$ 23, note 2. Bonizo ap. Oefele, ii. p. 799. Guidonis Disciplina Farfensis (about
1040) in Vetus disciplina monastica (ed. M. Herrgott). Paris. 1726, p. 37 Cum per nni- :
lugendum, ut Domini sacerdotes publice ducant uxores. Aventinus, who also, Annal.
Bojorum lib. iv. c. 23, p. 461, ed. Gundlingii mentions this epistle, remarks, lib. v. c. 13, p.
541, of the times before Gregory VII. Sacerdotes ilia tempestate publice uxores, sicuti
:
templis, mystis, monachis fecere, ubi hae nominatim cum conjugibus testes citantur, et
honesto vocabulo Presbyterissae nuncupautur, invenio. Thus Presbyter quidam Gunduni
nomine cum Presbyterissa sua Hiltigunde makes a present to the Abbey of Ebersperg
(Oefele Scriptt. rerum Boicarum, ii. 23, no. 82) So too quidam sacerdos nomine Perhcozus
;
ac ejus Presbyterissa Liutpurc (1. c. p. 29, no. 100). In the year 1055, Richolfus Presbyter
makes a gift to the convent Benedictbeuern, and among the witnesses we find first men-
tioned Proibirgis, uxor praelibati Presbyteri (Monum. Boica. vii. 40). In the case of another
presentation appears Gisila, quam Atto Presbyter duxerat uxorem (1. c. p. 42). Wilhelm,
Episc. Ausonensis, gives in fief with the approbation of his chapte 1052, toErmengaudo,
canouico nostrae sedis, uxorique tuae et filiis tuis a Castrum (Petr. de Marca Hispan-
ica, app. p. 1097, no. 236). Petri Damiani lib. iv. Ep. 3, ad Cunibertum Ep. Taurinen-
sem (or Opusc. xviii. contra Clericos intemperantes, diss, ii.) : Inter nonnullos virtutum
floras, venerabilis Pater, quibus tuae sanctitatis vernat ingenium, unum mihi, fateor, valile
displicuit.Permittis enim, ut Ecclesiae tuae clerici, cujuscunque sint ordinis, velut jure
matrimonii confoederentur uxoribus. Praesertim cum et ipsi clerici tui, ahas quidem satis
*Jonesti, et literaram studiis sint deceater iustracti. Qui dum ad me confluerent, tamquam
190 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
—
conspiratione valarent, tamquam ructum fellis in os meum evomere, dicentcs Habemus :
auctoritatem Triburicnsis, si tameu ego iiouien teneo, Coucilii, quae promotis ad ccclesi-
asticum ordincm ineundi conjugii tribuat facultatem. Cluibus ego respondi Couciliuiu, :
itiquam, vestrum, quodcumque vultis, nomen obtineat: sed a me non recipitur, si decretis
Ilomauorum Pontificura non concordat. Even bishops were married (./Esopeja, spouse of
bishop Paschalis of Chur, is called in the documents episcopa and Anlistita Curieusis,
Meier v. Knonau's schweizer. Gesch. i. 29). At the time of Gregory VIL, the bishop of
—
Toul particularly (Gregor. VII. lib. ii. Ep. 10 duoniam cum muliere quadam in jiublica
:
foruicatione jaceret, de qua filium genuisset, quanique rumor esset sacramento et despon-
satioue laicorum more sibi copulasse), and Burkard, bishop of Lausanne (uxorem legitimam
liabuit Chartul. Lausann. in Miiller's Schweizergesch. i. 318.)
;
sacra, ii. 200 Per id temporis ex sanctione et auctoritate Johannis apostolicae sedis Anli-
:
and the vita S. Ethelwoldi Ep. Wintonicnsis, written probably by his pupil Wolstanus,
ap. Mabillon. 1. c. p. 614. A document of King Edgar, by wLich the transference of a
foundation in Worcester to the monks, eliminatis clericorum naeiiiis et spurcis lasciviis, is
confirmed, ita ut jam araplius non sit fas neque jus clericis reclamandi quicquam inde,
(juippe qui magis clegerunt cum sui ordinis pericuio ct ecclesiastici benelicii dispenulo
suis uxoribus adhaerere, quam Deo caste et canonice servire, see in Usserii Vet. ei)istt
liibernic. sylloge, p. 121, and in .lo. M. Keniblc Codex diplom. aevi Saxonici, tom. ii. (Lond.
1840. 8), p. 404. Comp. Kemble, ii. 402, 421, 429. After Edgar's death the state of ihlrcs
was changed (t 975). Matthaeus Westmouasteriensis (about 1307) Sicquo post decessum
:
Regis pacifici regni status perturbatus est, ct in execrationeni conimutatua. Nam Prin-
cipes plurimi ct Optimates Abbates cum monachis de monasteriis, in quibus Rex Eadgerus
COS locaverat, cxpulerunt, et clericos, ut prius, loco eorum cum uxoribus iiuiuxerunt. The
struggle between monks and secular clergy increased to be a contention of political fac-
tions however, the old state of things again reappeared gradually (see cone. Aenham.
:
above, note 2). Stiiudlin's Kirchengesch. von (Jrossbrit. i. 92. Theiner, i. 533. Lappen-
berg's Gesch. von England, i. 400. Gfrorer, iii. iii. 1G09.
^ In an epist. canonica, quam debent adimplere PresUyleri, Diaconi seu Subdiaconi, of
the tenth century (in Maji Scriptt. vett. nova coll. vi. ii. 102} it is said Ad nos perlatum :
PART I.—WEST. CHAP. VI.— DISCIPLINE. § 34. CLERGY. 191
liberi prosequantur. Ampla itaque praedia, ampla patrimonia, et quaecunque bona pos-
sunt, de oonis Ecclesiae, neque enim aliunde habent, infames patres infamibus filiis adqui-
runt. Sic Ecclesiae utrumque et servos perdit et conquisita. Sic Ecclesiae olim ditissima
— —
pauperrima nostris est effecta temporibus, hac fraude omnes filii servorum Ecclesiae
ad clericatum aspirant, non ut Deo serviant, sed ut scortati cum liberis mulieribus, filii
eorum de iamulata Ecclesiae cum omnibus bonis Ecclesiae raptis quasi liberi exeant.
Hence the synod enacted, can. 3 Filii et filiae omnium clericorum, omniumque graduum
:
de familia Ecclesiae, ex quacunque libera muliere, quocunque modo sibi conjuncta fuerit,
geniti, cum omnibus bonis —
servi proprii suae erunt Ecclesiae, nee unquam ab Ecclesiae
servitute exibunt, which was confirmed by the emperor Heniy I. Comp. the remarkable
enarratio eoinim, quae perverse gesta sunt a custodibus Ecclesiarum S. Stephani et S.
Donati in civitate Aretina, et quomodo Canonici tandem eas Ecclesias acquisierunt,
written about 1092, in Muratorii Antiquitt. Ital. v. 217.
' Comp.§ 23, note 2 ; § 24, notes 12, 14. Cf. Girberti Phil. Sermo de informatione Epis-
coporum, § 8. (M^billon. Analect. vet. p. 105, and ap. Galland. xiv. 135). Abbonis Abb.
Floriacen. Apologeticus, § 9 (about 1000), ap. Galland. xiv. 139: Nihil paene ad Eccle-
siam —
pertinere videtur, quod ad pretium non largiatur, scilicet episcopatis, presby
teratus, diaconatus, et reliqui minores gradus, archidiaconatus quoque, decania, prae-
positura, thesauri custodia, baptisteriuni, sepultura, et si qua sunt similia. Et liujus-
modi negotiatores subdola responsione solent astraei'e, non se emere benedictionem, qua
percipitur gratia Spiritus S., sed res Ecclesiarum, vel possessiones Episcopi, etc. Petrus
Damiaui in vita S. Romualdi, c. 35 (0pp. ed. Cajetani, ii. 221) Inter caeteros autem
:
praecipue saeculares clericos, qui per pecuniam ordinati fuerant, durissima severitate cor-
ripiebat. Q.uiuovam rem audientes, occidere ilium moliti sunt. Per totani namque illam
Monarchiam (i. e., Camerinam provinciani) usque ad Romualdi tenipora vulgata consuetu-
diue vix quisquam noverat, sinioniacam haeresim esse peccatum. Est enim venenata
ilia haeresis, praesertim in episcopali ordine, tam dura, et ad convertendum rigida, ut
semper promittens, semper de die in diem producens, at<jue in futurum procrastinans, fa-
cilius possit Judaeus ad fidem couverti, quamhaereticuslatro plene ad poenitentiam provo-
cari. The expression simoniaca haeresis first in Gregory the Great.
^
First in Humberti Responsio adv. Nicetam Pectoratuni (ann. 1054) ap. Baronius xi.
1010 Arbitramur ab inferis emersisse principem hujus haeresis nefandum Diaconum Ni-
;
colaum, de quo Epiphanius vester sic scripsit (should rather be Augustini Hacr. 5, but is
corrupted) " duarta Nicolaitarum a Nicolao haeresis est adinveuta
: Iste — — docere
uoepit, indiffercntur debere uti conjugibus non solum laicos, sed etiam qui sacerdotis fun-
gerentur officio." Petrus Damiani Opusc. xviii. contra clericos intemperantes. Diss. ii.
c. 13 : Qui dum comiunt, impudici dum defendere nituutur, merito judicantur haeretici.
;
Unde et clerici uxorati Nicolaitae vocantur, qaoniam a quodam Nicolao, qui banc dogma-
tizavit haeresim, hujusmodl vocabulum sortiuntur.
* This, too, was begun by Leo IX. Cone. Rom. ann. 1059 refers to
: liis constitutum de
castitate clericorum, as to the law that established a new order. At this council it was
192 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
Bcit concubinani indubitanter habere aut subintroductaiu niulierem. Still in tliis matter
they were not yet so zealous as in regard to Simony. Petr. Dam. Epist. ad Nicol. P II.
ap. Baron, ann. 1059 no. 39: Nostris quidera tomporibus gcmina quodammodo Ronian:;o
Ecclesiae consuetudo servatur, ut do caeteris (luidcm ecclesiasticae disciplinac stinliis
cxameu (prout dignam est) moveat; de clericorum vero libidine propter insultationern
saeciilarium dL-spensative conticescat. Si malum hoc esset occultum, Cuerat foitassis ut-
cumque fereiidum. Sed (oh scelus) omni pudore postposito pcstis liaec in tantam jiro-
nimpit audaciam, ut per ora populi volitent loca scortautium, nomiua concubinariu:n, etc.
' To this time belongs the Epist. Udalrici Ep. Augustani ad Nicolaum P. pro conjugio
clericorum (prim. ed. Mattb. Flacius. Magdeb. 1550. 8 and iu the Catal. test, verit. no. 77.
;
G. Calixtus de Conjug. cleric, cd. Henke, p. 547. Martene Collect, ampliis, i. 449, &c j llrst
mentioned about 1090 by Bernoldus in Chron. ad. ann. 1079 (ap. Pertz, vii. 430) In li-c :
—
synodo Papa scriptum quod dicitur S. Udalrici ad Papam Nicolaum de nuptiis Presby-
terorum, et capitulum Paphnutii de eadem re, immo omnia sacris canonibus adversa dam-
navit. Afterward adopted into TJdalrici Babeberg. Codex epistolaris (collected about 1105,
in Fccardi Corp. historicum. medii aevi, ii. 23). Tiie first Ulrich whom we find in the see
of Augsburg is Ulrich, count of Dillingen, from 923-973. In the name of this long deceased
bishop, who was in great repute as a saint in all German}-, this letter was addressed,
probably to Nicolaus II. Probably Ulrich was reckoned in the tradition as a defender of sa-
cerdotal marriage. speaks here as representative of the Augsburg Church. Many
He
other opinions about this epistlemay be seen in Theiner, Bd. 1, S. 467, In the letter it
fl'.
is said: Cum tua, o Pater et Domine, decreta super clericorum conlinentia nuper mihi
transmissa a discrctionc invenirem alicna, timer <iuidcm turbavit me cum tristitia, noii —
pai-um quippe a discrctionc deviasti, dura clericos, quos ad continentiam consiliis nionere
dehebas, ad banc imperiosa quadam violentia cogi volebas.— Dominus quidem iu veteri
ce sacerdoti conjugium constituit, quod ille postmodum interdixisse non Icgitur. Sed in
—
iZvangelio loquitur: " Sunt eunuch!," °.lc. sed " non omnes hoc verbuni capiunt qui po- :
test capere, capiat" (Matth. xix. 11, 12). Q.uapropter Apostolus ait: "De virgiuibus
praeceptum Domini non habeo, consilium autem do" (1 Cor. vii. 25). Quod, etiam juxta
praedictum Domini, consilium non omnes capere posse considerans, sed multos ejusdem
cousilii assentatores hominibus, non Deo, pro falsa specie continentiae placerc volcntes,
gi-aviori. praevidens committere, fratrum scilicet uxores subagitare, masculorum ac pecu-
dum amplexus non abhorrere, ne morbi hujus aspersione adusque pcstilcntiam conva-
lescente nimium status labefactetur Ecclesiae totius "Propter fornicationem," dixit,
:
" unusquisque suam uxorcm habeat" (1 Cor. vii. 2). Q.uod specialiter ad laicos pcrthicre,
iidem mentiuntur hypocritae qui, licet in quovis sanctissimo ordine constituti, alienia
;
revcra uxoribus non dubitant abuti. lUud apostolicum "unuscpiisque suam habeat ux-
orem" nullum excipit verc, nisi professorem continentiae, vel eun>, qui de continuandi in
Domino virginitate praefixit. Tlien follow proofs from 1 Tim. iii. 2. Isidor. de Eccles. oil".
ii. c. 1, can. apost. 5 (Vol. I. Div. II. § 97, note 9), Tripartita
hist. cccl. lib. ii. (Paphnu
tius, see Vol. I. Div. II. $ 97, note 4). Sunt vero aliijui qui S. Gregorium s;iac; sectae
suraunt adjutorium cjuorem quidem temeritatem rideo, ignorantinra doleo.
:
Ignorant
enim, quod periculosum hujus haercsis decretum a S. Grcgorio factum condigno jioeniten-
postmodum ab codem sit purgatum. Uuipi)c cum die quadam
tiae fructu in viva:i:im
Buum propter pisces misisset, et allata indc plus quam millia infantum capita vidcreti in-
tima ductus poeniteutia ingemuit— suoque decreto prorsus damnato apostolicum iliud
mox
laudavit consilium melius est iiubere quam uri (1 Cor. ix. 7), addens ex sua parte me-
;
:
lius est nubcre, quam mortis occasionem praebere. (A similar thing is related, ap. Lan-
dulphus Sen. Mcdiol. Histor. lib. iii. c. 25, in Murat. Soriptt. rer. Ital. iv. i;2, by Andreas
a priest defending (he marriage of priests, a.d. 1065 Terrere to debent bella civilia.
:
§ 35.
SYSTEM OF PENANCE.
cem siue baptismate incurrentiura, quorum membra aequalia, ct quanta hoc in anno in
cisterna theatrali cum mundata tamen condolentibus, ante
a lutariis inventa sunt, paucis
tuos oculos habens. Such occun-ences might easily have given rise to similar traditions
respecting earlier times.) Cluid vero per homines fieri potest stolidius, quid divinae male-
diction! obligatius, quam cum aliqui, vel Episcopi videlicet, vel Archidiaconi, ita praecip-
ites sint in libidinem, lit neque incestus, neque masculorum (proh pudor!)
neque adulteria,
turpissimos amplexus sciant abhoiTere, quod casta clericorum conjugia sibi dicant foetere ;
et ab eis non verae justitiae compassione clericos, ut conserves, rogent vel moneant con-
tinere, sed, ut servos, jubeant ac cogant abstinere ? Ad cujus imperii tam fatuara tam- —
que turpem addunt suggestionem, ut dicant honestius est pluribus ccculte implicari,
:
quam aperte in hominum vultu et conscientia cum una ligari. On the passage, "vae
vobis Pliarisaeis," etc. (Matth. xxiii. 5). Hi sunt homines, qui prius debereut nobis persua-
derc, ut iu conspectu ejus, cui omnia nuda et aperta sunt, erubescanius peccatores esse,
quam in conspectu hominum studeamus mundi esse. Finally, 1 Tim. iv. 2, is explained of
those false teachers, and a hope expressed that the pope would root out Pharisaicum doc-
trinam ab ovili Dei.
'" A Milan chron. MS. flos florum relates even of archbishop Heribert (from 1019-104.5)
Hie Archieiiisc. habuit Uxeriam, nobilem mnlierem, uxorera quae donavit dotem suam :
monasterio S. Dionysii, quae usque hodie Uxeria dicitur (cited in Murat. Scriptt. rer.
Ital. iv. 12-.2). At the same time the Milanese clergy as well as the married Turin clergy
(see Petr. Dam. lib. iv. Ep. 3, above, note 3), stood in high repute. A proverb was Me- :
the author of the persecution of married priests, confessed (ibid. c. iv.) : Certe nisi femi-
nas haberent omucs hujus urbis sacerdotes et Levitae, in Praedicatioue et in aliis bonis
moribus satis congrue valerent and the Papal legate Petrus Damiani testatus est ad
:
verum, nusquam se talem vidisse clerum (Amulphi Hist. Med. iii. c. 12). Arnulphus ad-
mits besides ut caveatur mendacium, non ex toto fuerunt omnes ab objectis immunes
: :
but the prejudicial descriptions of the Milanese clergy in Arialdus's partial biographers
Andreas and Landulphus de S. Paulo in Puricelli's work about to be quoted below, can not
be overborne by the above testimonies. Concerning that persecution, comp. § 25, note 13.
Archbishop Guide first put off the authors of the trouble Landulphus and Arialdus (Lap
dulph. iii. c. 6) : Vos dicitis, quia sacerdotes impossibile est adulterare et sacrificare, et
verum sed nostri sacerdotes, Deo gratias, nee sunt nee nominati sunt adulter!
dicitis ;
sed curiose observant apostolicum praeceptum, ut sint unius mulieris viri. Cf id. iii. c.
23: Dixisti Sacerdos, qui duxerit uxorem, deponatur. Bene dicis, et ego dice, si post
:
acceptum sacerdotium duxerit uxorem, sui ordinis periculo subjaceat: sin autem in sacer-
dotio uniiis uxorisvirum inveneris, quid separas, quod non licet? (Comp. Vol. I. Divis. I.
9 73, note For the followers of Rome's example, the appellation, Patarini, was
1-5).
fonned (Arnulph. iii./:. 11, iv. c. 11. Muratori, on the last passage, and Antiqu. Ital. med.
aevi, V. S3. Mosheim Institutt. p. 406, note m). Disputation between the two parties (ap.
Landulph. iii. c. 21-25) Cum diu per Apostoli Pauli et canonum (effata) altercarentur,
:
omnia nova, Q.uod olim in primitiva Ecclesia a Patribus Sanctis concessum est, raodo
VOL. II. 13
194 THIRD rEniOD.— DIV. II.—A.D. 858-1073.
mos ct alios sub virginitate aut castitate degentes in Synodo coram Apostolico orta est.
Apostolico impcrante, et multis catholicis Episcoiiis exhortantibus in judicio b. ])atroni
nostri Ambrosii a partibus ambabus datum est, alHrmantcs, (juidtjuid ipse dicerct, tenerei,
ct lirmuni atque sanctum haberent. At b. Ambrosius videns atijue cognoscens seusus
iiunianos, ct sancta consilia et omnes pronos ad peccandum, maxime propter incontinen-
tiani, scions aliijuem neque virginitatem, nequo castitatem, nisi a Duo, posse liabere, os
suum apericns, (juod in libro jam dictavcrat do ofliciis, ait: "Do monogamia sacerdotum
i]uid loijuar?quin una tantum permittitur copula, ct non repetita, et haec lex est non
ilerare conjugium," etc. Itaquc Gracfi sacerdotes Ambrosianam tenentes seutentiam,
us(iue hodie, etc. (The passage is de Olficiis, i. c. .50, but refers to marriage before conse-
cration as a i)riest).However, even the miracles which took place in favor of the mar-
ried priests (Landulph. iii. c. 27), were ineffectual. The older Milanese historians have
frequently repeated this tradition about Ambrose ex. gr. Galvaneus Flamma (about 1340)
in the Manipulus florum, c. 40. (Murat. Scriptt. rer. Ital. xi. 570) Clericis omnibus bene-:
diccns b. Ambrosius una uxore posse uti concessit, qua defuncta et ipsi vidui in aetemum
permanercnt. Quae consuetudo duravit annis 700 usque ad tempera Alexandri Papae.
Also Petrus Azarius (about and Bernardinus Corius (about loOO), whom therefore
13(j0)
the congreg. Indicis, 1G21, commanded to be expurgated. To prevent mischief from these
passages, Muratori lias accompanied them with (Script, rer. Ital. iv. 121) J. P. Puricelli
Diss, utram S. Ambrosius clero suo Mediolanensi permiserit, ut virgin! nubere semel posset
(from his Dissert, de Martyr. Arialdo, Alciato et Herlembaldo. Mediol. ]Gr)7. fol.).
' Placitum Episcopi, opposed to the placitum Comitis by tlie cone. Triburiense, aim. b9r>,
—
caf.P. Regino de Discipl. cedes, lib. i. gives an account of the rule after which the
bislioj), in his ecclesiastical visitations, had to look in reference to the clergy, then be
extracts, lib. ii., from tlie moral rule there to be ajiplicd respecting the laity, the
following ex concilio Hotomagensi, which afterward Rurchardus, lib. i. cap. 90-92,
and in part Gratianus cans. xxxv. qu. 6, c. 7, repeat, but ascribe to pope Entycliiauus.
Lib. ii. c. 1 :Cum Episcopus suam dioecesira circuit, Arcliidiaconus vel Archipresbyter
eum praeire debet uno aut duobus diebus per parochias, quas visitaturus est, et plebe
convocata adnunciare debet proprii pastoris advcntuni, et ut omnes ad ejus synodum die
denoniinata inipraetermisse occurrant, omnimodis ex auctoritate ss. canonum praecipere,
et niinaciter denunciare, quod, si quis abs(iue gravi necessitate defuerit, procul dubio a
communione chiistiana sit repellendus. Deinde adscitis secuin Presbyteris, qui illo in
loco servitium debent exhibere Episcopo, quicquid de niinoribus et levioribus causis
currigere potest, emendare satagat, ut Pontifex veniens nequacjuam in facilioribus negotiis
fatigetur, aut ihi immorari amplins iieccsse sit, quam expensa sulliciat. Cap. 2, de jura-
toribus synodi (or testibus synodulibus) Episcopus in synodo residens, post congruam
:
allocutionem septem ex plebe i[)sius parocliiae, vel eo amjjlius aut minus, projt vidorit
expedire, maturiores, honestiores, atque veraciorcs viros in medio debet evocare, ct allatis
inantea (juiihiuid nosti. aut audisti, aut postniodum inquisiturus cs, quod contra Dei
voluntateni, et rectani christianitatem in ista parocliia factum est, aut in futurum erit, si in
diebus tuis evenerit, tantum ut ad tuani cognitioneni quocumjue modo pervcniat, si scis,
aut tibi indicatura fuerit, synoilalom causani esse et ad ministerium Episcopi pertinerc,
quod 111 nee i)ropter amorom, nee propter timorem, ncc propter i)racmium, nee propter
parentelam ullatenus celare debeas Episcopo, aut ejus Misso, cui hoe inquirere jusserit,
quandocunque te ex hoc interrogaverit. Sic te Deus adjuvet, et istne Sanctorum reliipiiae.
Then follows a long series of (juestions P^st in hac parochia homicida? etc. Comp. the
:
description in the vita Udalrici Ep. August, (from 923-973) iu Mabillun. Act. SS. ord. Ben.
Baee. v. p. 431. Worldly power gave external force too to the procedure of the bishop.
PART 1.— VVi^:ST. CHAP. VI.— DISCIPLINE, (j 35. PENANCE. 195
See Caroli Calvi cap. de statu Ecclesiae et de rebus eccl. reformandis, ann. 853 c. 10 Ut :
Coniites vel reipublicae ministi'i — sint in miuisteriis illorum, quando Episcopus suam
parochiam circumierit, cum Episcopus eis notum fecerit, et quos per excommuiiicationem
Episcopus adducere iion potuerit, ipsi regia auctoritate et potestate ad poenitentiam vel
rationem atque satisfactionem adducant. Epistola Episcopp. syn. Carisiac. ad Ludov.
lieg. Germ. aim. 858 (Caroli Calvi Capitull. tit. xxvii.) c. 7 Ut Episcopi quietam libertatem :
were certainly at that time an important support of the public order, since the civil courts
had only to do with accusatorial not inquisitorial processes respecting crime. A similar
institute in civil judicature, originating since Charlemagne, did not continue long, though
perhaps served as the model of the spiritual synod. See Biener, S. 130, ff.
it
^ Regino de Discipl. eccles. first spread more generally in the church such regulations
taken from the Liber poenitentialis Romanus (cf. § 19, note 4) then Burchardus in his ;
Decretorum volumen.
^ According to Regino de Discipl. eccl. in the Inquisltio, prefixed to lib. 1, the bishop
was to ask the parish in his ecclesiastical visitations Si habeat poenitentialem Romanuni. :
vel a Theodoro Episcopo, aut a venerabili Presbytero Beda editum ut secundum quod ibi ;
scriptura est, aut interroget confitentem, aut confesso modum poenitentiae imponat. (5omp.
the mode in which cone. Cabilon. ann. 813, can. 38 (see above, § 19, note 5), still declares
itself against all libelli poenitentiales. But even Atto, Cardinalis Presbyter, about 1080,
before his capitulare, declares the Poenitentiale romanum
be apocryphum, and finds iu
to
it turpissima quae Sanctis viris solet esse pudor dicere, et pudor audire. (Maji Scriptt.
vett. nova coll. vi. ii. 60, 61).
* The first trace of them is found perhaps in concil. Tribur. ann. 895, cap. 56-58. In a
fuller form iu Regino de Disc. eccl. lib. ii. c. 446. De redemtionis pretio : Si quis forte non
unde possit redimere si dives fuerit pro vii. hebdomadis dot
potuerit jejunare, et habuerit, ;
solidos XX. non habuerit tantum, unde dare ]iossit, dot solidos x. Sed attendat unus-
: si —
quisque, cui dare debeat, sive pro rederaiione capisvurura, sive supra s. altare, sive Dei
servis, seu pauperibus in eleemosynam. C. *7 Pco uuo mense, quod in pane et in aqua
•'
:
poenitere debet aliquis, psalmos dccantet n, :-o genu Rexo, et si non genu flexo, mdclxxx.
C. 449 Q,ui vero psalmos non novit, et jej-.mara aon potest, pro uno anno, quod jejunare
:
debet in pane et aqua, det in eleeniosj nam xxvi. soliilos, etc. C. 454: Cantatio unius
Missae potest redimere xii. dies, x. Missao iv. menses, etc. In like manner in the caun.
editis sub Edgaro rege, ann. 960 (Wilkins Cone. Magn. Brit. i. 237, ap. Mansi, xviii. 525),
and iu the Libris poenitcnt. published by Morinus do Uiscipl. poenit. Edm. RIartene de Ant.
Eccl. rit. t. ii. and by Muratori Ant. Ital. med. aev. v. 719. This almsgiving was con-
sidered partly as in itself a good work, and partly as a mode of buying otf penance. Poeni-
tentiale ap. Murat. v. 726 :Et qui hoc facere non potest, quoil superius dictum est, eligat
sacerdotem justum, vel mouachum, qui verus monachus sit, et secundum regulam vivat,
qui pro SB hoc adimpleat, et de suo justo pretio hoc redimat. On the conseiiuences of it
see Petrus Damiaui, lib. i. Kp. 15 ad Alexandrum II. Dum artlictio carnis a cunctis poeiii- :
eiiervatur. Quamobrem aut liber oniniuo claudendus est canoiium, aut a dt-lt-gaiidaa
poeuitentiae taxatione ccssandum. Quis enim saeculariuni ferat, si vel tn'?u<. '
e«
hebdomadam jejunare i)raecipias ? Modo stomachi laesioiiem simulant, iiiodo 4:.:.i;:.i
etc. — Comp. generallj- Muratori de Redemt. peccatoruru diss, iii the Ant. Ital. v. i .:•.
^ Planck, judges perhaps too favorably of tbe buying off of sins prart '•*.; 'fi
iii. 678,
these times. Spittler's Werke, i. 284.
Comp. —
Cone. Rotomag. anu. 1050, c. 1:*. C« u.'.a
nitentes occasione avaritiae gravare aut levare nemo praesumat: sed juxta mod-t-i ctl;.Ti«
vel possibilitatem naturae moderentur poenitentiae. The connection in which tlicv iCi- d
wifli numerous endowments bestowed on churches and conveils see in Petrus L/ain a::;
lib. iv. Ep. 12, ad v. Episc. : Non ignoras, quia, cum a pocuitentibus terras accipiiaus,
juxta mensuram muneris de qnantitate poenitentiae relaxamus, sicut scriptum est
eis
divitiae hominis redemptio ejus (Prov. xiii. 8j. Hence the formulary used in documents
of bequest at this period, especially in Upper Italy Ciuisquis in Sanctis ac venerabilibus
:
locis ex suis aliquid contulerit rebus, juxta Auctoris vocem in hoc saeculo centuplum
accipiat; insuper, et quod melius est, vitani possidebit aeternam (Muratori Amiqu. Ital.
v. 6-28). Comp. the donatio facta coenobio Casauriensi, ann. 1032 (in Muratorii Scriptt.
rer. Ital. ii. ii. 994) Cum quadani die cogitare coeperimus, qualiter impii et peccatores,
:
qui peccata sua redimerc (after Dan. iv. 24) negligunt, in ilia poena perpetua cum diabolo
—
damnabuntur; cum tremore et aestuatione cordis coepimus anxie quaerere consilium a
sacerdotibus et religiosis viris, qualiter peccata nostra redimere, et iram aetcrai judicis
evadcre possemus. Et consilio accepto, quod nil sit melius aliud inter eleemosynarum
virtutes, quam si de propriis rebus et substantiis nostris in monasterio dedcHiMOS, etc. In
like manner the donatio facta Trcmitensi coenobio, ann. 10o5, almost word for word in
Muratori Antiqu. Ital. v. 031. How earlier Catholic Christians judged about the Arian*
on account of such matters may be seen in Vol. I. Div. II. ^ 108, note 9.
* For example, the indulgence bestowed by Pontius, archbishop of Aries, a.d. 1016, on
a new conventual church, in d'Achery Spicileg. iii. 383, and Mabillon. Annal. Beaed. lib.
liv. no. 26 A penitent ad jam dictam ecclesiam si veuerit, in die videlicet dedicationis
:
ejus, aut semel in anno cum sua vigilia, et adjutorium dederit ad opera ecclesiae S.
—
Mariae, sit absolutus ab ipso die, quo suam vigiliam fecerit, de tertia parte majoram
peccatorum, unde poenitentiam habet acceptam, usque ad ipsam diem revertentis anni.
Denique illos, qui de rainoribus peccatis sunt confessi, et habent acceptam poenitentiam,
absolvimus de una medietate acceptae poenitentiae, etc. In the 11th century the popes'
too began occasionally to issue plenary indulgences. The infamous Benedict IX. (Mabillou.
Act. S3, ord. Bened. sacc. v. praef. no. 109) first bestowed on the church of St. Victor at
Marseilles, at its consecration, the privilege, that every one who repaired to it, omnium
criminum squaloribus absolutus libere ad propria laetus redeat, eo scilicet tenore, ut trans-
acta peccata sacerdotibus confiteatur, et de reliquo emendetur. Afterward the like
practice is first met with again under Alexander II. who in 106.5 tarn lis, quos tunc
praesentes esse contigerat, quam omnibus, qui per octo continuos dies ob devotionem
tantae solemnitatis ibidem accurrere possent, confessorum peccatorum absolutione cou-
cessa, dedicated a new church in Cassino (Chron. Casiu. iii. c. 31, in Muratorii Rer. Ital.
scriptt. iv. 449), and a.d. 1070, at the consecration of a church in LiKCi '-oncessit, ut octo
dierum spatio dedicationis memoria perageretur annis singulis, c 7ii!{.-i.<a inaulgentia poe-
nitentiae (ex cod. Vatic, in the propylaeum ad Acta SS. Mtj i. I'-i, no. i), where tlie ex.
pression indulgentia first appears. Comp. Eus. Amort de Or'»j'i'.%, jr.fressi. valore »o
t-uctu iudulgentiarum. August. Vind. 1735. fol.
So Petrus Damiani to Arcbbp. Quido of Milan (cf. $ 2o, note '3, P-rl-.' Dtija. Opusc. v
PART I.—WEST. CHAP. VI.— DISCIPLINE. § 35. PENANCE. 197
(ap. Mansi, xix. 893): Centum itaque aniiorum sibi poenitentiam iudidi redemptionemqae
ejus taxatain per unumquemque annum pecuniae quantitate praefixi.
8 So for parricidium, cf. vita S. Conwojonis lib. iii. c. 1 (in Mabillon. Acta SS. ord. Bened.
saec. iv. ii. 215): Tunc sanctus Praesul jussit ilium Diaconem ferro ligari per coUum et
brachia, sicut in lege parricidarum censetur, imperavitque ei, ut loca sancta circuiret, et
indesuienter Deum omnipotentem pro reatu suo postularet. Ibid. lib. iii. c. 8, p. 219 :
Episcopi jusserunt fabricare catenas ferreas, et ligare eos per brachia et per lumbos
strictim et sic loca sancta circuirent in cinere et cilicio, quousque Dominus reciperet
:
torum perpetrationem circulis ferreis in utroque brachio fuit constrictus, et ex hoc gravis-
simis quotidie suppliciis afflictus, cum multa sanctorum loca pro ejusdem cruciatus remedio
commissique sceleris abolitione perlustrasset, divina tandem miseratione respectus, ferri
ligamen, quod in uno gestabat brachio, per sancti viri Adalperti merita amittere meruit.
Deinde etiam quoniam S. Wolfgangi famam per longinquas audivit regiones, ad Ratis-
ponam veniens, ibiqae ante sepulchrum ejus orationi insistens, alterius circuli cruciata
absolutus est. Cf. Petrus Damiani de vita Romualdi, c. 28 (0pp. ed. Cajetani, ii. 218).
Mabillon. Annal. Bened. lib. 48, no. 63, iii. 647. However, eVen here abuses had early-
made their appearance. See Rabani Mauri Epist. ad Clei"um Argentin. in Kunstmann"s
Raban. Maurus, S. 214 Et quia parricidae aliqui vadunt per diversas provincias et
:
tigerat, mulieres multae nobiles cum pauperioribus illuc perrexere. Pluribus enim erat
mentis desiderium mori, priusquam ad propria reverterentur, multi ob vanitatem profi- —
ciscuutur, ut solummodo mirabiles habeantur. In the year 1064 several German bishops
traveled with a great retinue to Palestine (Lambert, ad ann. 1064 et 1065, ap. Pertz. vii.
168). From the ninth century the pious and curious were attracted thither by the lumen
seu ignis sancti sepulchri (first mentioned by Bernardus Monachus, 870, in Willelmi
Malmesbur. de Gestis Reg. Angl. iv. c. 2; and Monachus Gallus Anonymus, in the time
of Nicolaus I., in his Itinerarium in Mabillon. Act. SS. ord. Bened. saec iii. ii. 523). Cf.
Mosheim de Lumine s. sepulchri (ejusd. Dissertatt. ad hist. eccl. pertin. ii. 211). The
transition from symbolical discourse to symbolical action, which afterward gave occasion
to that false miracle, is indicated by the following pasSages Eliae Cret. Comm. in Gre- :
gorii Naz. Orat. xix. (Gregorii Opp. ed. Paris. 1630. ii. 738) Splendidam autem uoctem:
eam, quae diem hunc praecessit, appellat, ut quae peccati tenebras solverit nam cum in :
ea per certam oeconomiam lux vera delituisset, ac postea e sepulchro exorta esset, peccati
t^neoPde deletae sunt. Zachariae P. Epist. ad Bonifacium (in Bonif Epistt. ed. Wiirdt-
vreiu, Ep, 87, p. 250) De igne autem paschali quod inquisisti, quinta feria Paschae, dura
:
—
198 THIRD riailOD.— DIV. II.— A. D. 85^-1073.
Cum tria scopainim millia ununi jioenitentiae annum apud nos regulariter explcant; deceni
auteni psalmoruin modulatio, ut saepc probatum est, 'liile scopas admittat dum cl. ;
psaluiis constarc i)sallcrium non ambigitur, quinque anaoruin poenitentia in liujus [isalterii
Oisciplina recte suppntantibus invenitur. Bed sivo qui:i.^ue \ icies ducas, sive viginti
quinquies, centum Hunt. Conseiiuitur ergo, ut (pii I'iginti cum disciplina decan-
p«alteria
tat, centum annorum poenitcntiara se peregisso "Oiilida*. tiuamqnam et in hoc plerosque
noster Dominicus superct: quia cum nounuUi iii.nm man.,um in disciiilinis ageudis exer-
ceant, iste ut revera Benjamin filius (Judic. in. *' '
>^>iitra rcn -lies carnis illecebras utraque
manu infatigabiliter pugnat. Hanc autcni centum annu.Tui pocnitcntiam, ut mihi ipse
professus sex diebus ex more consummat. On t -c spread of this penitential
est, facile
discipline see Petri Dam. Opusc. 1., institutio monialis aa (Hancam Comitissam, c. 14
(0pp. iii. 395) Hu,jus s. senis exernplo facicndae disciplina*! r. os adeo in nostris partibus
:
inolevit, ut non modo viri, sed et nobilos mulieres hoc purgaii rl; genus inhianter arripe-
rent. Thus a woman of rank had told him, per praciixam huJTs r 'Kciplinae rogulam centum
annorum se pocnitcntiam peregisso. Damiani, however, liiiri * J'l to defunjJ his new dis-
cipline against various ojiponents, particularly against a momi »'cto'. and against Cardinal
Stephanus. Cf. Damiani Episit. lib. vi. ad Petr. .•erer^'%:m monachuni and
Ej). 27,
Opusc. xliii. dc laudc flagellorum ct disciplinac ad Casinensot monsi. ..is Conip. Mabil-
Ion. Ann. Bcned. lib. Ix. no. 83, ss. Die christlicheu GeitzlergesfD'Is'.-hyiV^r. von D. E. Q
JTorstemaim. Halle. 1828. S. t), ff.
'• Supported particularly on Gregorii M. Dial. ii. c. 23, iv. c. O."). Cf. lo^w lis VIII. Ep
66, ad Ei/iscopos in regno Ludovici conslitutys, ann. 878: Quia veneranln fratcrnitas
vestra modesta tutcrrogatione sciscitans quacsivit, utrum hi, qui pro defonione sanctao
Del Ecclesiae et pro statu christiauae religionis ac reipublicae in bello nuju-r cecidcrunt,
aut de reliquo pro ea re casuri sunt, indulgcntiam possint conseijui delictorum audenter ;
Christi Dei nostri pietate respondcmus, quoniam illi, qui cum piotate christianau religionis
iu belli certamine cadunt, rcquies cos aeternao vitae suscipiet, contra Paganos atque
§ 36.
1031, Jordan, bishop of Limogjes, defends tliis authority at length. Sess. ii. (ap. Mansi, xix.
539) especially with Gregorii M. Dial. lib. ii. : Tantam Ecclesiae suae Christus largitus
est virtutem, ut etiam, qui iii liac carne vivnnt, jam came solutos absoivere veleaut, quos
vivos ligaverant. Examples Hattonis Ep. ad Joh. P. IX. $ 25, note 10). Count Erlebald
:
is absolved, after his death, by the archbishop of Rheims, at the synod of Trosley (anu.
921) (Flodoard. Hist. Eccl. Rhem. iv. c. 16).
'- We meet with even earlier individual cases, inwhich passionate hierarchs extended
ecclesiastical punishment to entire societies to which the guilty belonged but this was ;
always disapproved. Thus Augustinus, Ep. 250, blamed one bishop Auxilius on account
of such a proceeding, and shows him how unjust.it is, aliquem cum omni domo sua ana-
thematis sententia ferire, and animas iunocentes pro scelere alieno, spiritali supplicio
punire. The interdict which Hincmar, bishop of Laon, inflicted on his diocese (869), was
very much disapproved and removed by Hincmar of Rheims. See Hincmari Opusc.
xxxiii. adv. Hlncra. Laud. c. 28, 30-32. The first example of an uncontradicted interdict
is in Adeniari Engolismensis (about 1029) Chron. ad ann. 994 {ap. Bouquet, x. 147)
censebat. After this example the interdict was now introduced as the legal punishment
against those who
should disturb the peace of the country, at the instance of Odolricus,
abbot of St. Martial, at the cone. Lemovicense ii., ann. 1031 (ap. Mansi, xix. 541). The
proposal of the abbot, which was adopted, was: Nisi (principes militiae Lemovicensis)
de pace acquieverint, ligate omnem terram Lemovicensem publica excommunicatione eo :
videlicet modo, utnemo, nisi clericus, aut pauper mendicans, aut peregrinus adveniens,
aut infans a bimatu et infra, in toto Lemovicino sepeliatur, nee in alium episcopatum ad
sepeliendum portetur. Divinum ofticium per omnes Ecclesias latenter agatur, et baptis-
mus petentibus tribuatur. Circa horam tertiam signa sonent in Ecclesiis omnibus, et
cmnes proni in faciem preces pro tribulatione et pace fundant. Poenitentia et viaticum in
exitu mortis tribuatur. Altaria per omncs Ecclesias, sicut in parasceue, nudentur: et
cruces et omamenta abscondantur, quia signum luctus et tristitiae omnibus est. Ad
Missas tantum, quas unusquisquo sacerdotum januis Ecclesiarum obseratis fecerit, altaria
induantur, et iterum post Missas nudentur. Nemo in ipsa excommunicatione uxorem
ducat : nemo altari osculura det. Nemo clericorum aut laicorum, vel habitantium, vel
transeuntium, in toto Lemovicino caniem comedat, ueque alios cibos, quam illos, quibus
in quadragesima vesci licitum est. Nemo laicorum aut clericorum tondeatur, neque
radatur, quosque districti principes, capita populoruni, per omnia sancto obediant concilio.
Comp. Planck, iii. 516.
' Charlemagne had allowed the ordeal to continue (Capitulare iv. ann. 803, c. 3), and
merely forbade the appeal to God by fighting (cap. i. ann. 804, c. 14 : Ad declarationem
rei dubiae judicio crucis Dei voluntas et rerum Veritas inquiratur, nee unquam pro tali
200 THIRD PERIOD.—DIV. II.— A.D. 858-1073.
causa cujuslibet generis pugna vol campus ad examinationem judicctur). Lewis the
Debonaire forbade also Capit. ann. 816, c. 27, examinationem crucis, ne quae Christi
passione glorificata est cujuslibet temeritate contemptui habeatur, and though still Pope
Eugenius II. prescribed ritus probationis per aquam frigidam {in Mabillon. Analcct. p. 161J,
yet Lewis ordained, Cap. Wormat. ann. 82y, tit. ii. c. 12 (Baluz. i. 608), ut .examen aquae
quod hactenus faciebant, a Missis nostris omnibus interdicatur ne ulterius iiat.
frigidae,
Against the ordeal generally Agobard declared himself (see above, § 10, note 13). So also
Pope Stephen V. Epist. ad Leutbertum (not Heribertum, as Baron, ann. 890, no. 7, has)
Episc. Moguntin. about 888 (Mansi, xviii. 25) Ferri candentis vel aquae ferventis exami-
:
natione confessionem extorqueri a quolibet, sacri nou censent canones et quod SS. :
Patrum documento sancitum non est, superstitiosa adinventione non est praesumendum.
Still later papal disapprovals see in d'Achery notae ad Guiberti Abb. 0pp. Paris. 1651.
fol. p. 661.
= First defended by Hincmar. de Divort. Loth, et Theutb. (see $ 21, note 5), especially
with Num. v. 11, ss., and in his Epist. 39, ad Hildegarum Ep. Meldensem. Cone. VSTormat.
ann. 868, can. 15 (Mansi, xv. 872) decrees that, in cases of theft in convents, the suspected
monks pro expurgatione sua corpus et sanguinem Domini Cone.
nostri J. Chr. percipiant.
Tribur. ann. 895, can. 21 : Presbyter vice juramenti per consecrationem interrogetur
s.
on the other hand, a suspected layman, can. 22, aut Episcopo vel suo misso discutiente,
per ignera candeuti ferro caute examinetur. But the ordeal by duel remained forbidden,
cone. Valent. ann. 855, c. 12. Nicolai I. Ep. 50, ad Carol. Calv. a.d. 867 (Mansi, xv. 319).
Directions for the hindrance of ordeals in Aethelstani R. Angl. Constitutt. ann. 928, c. 5
(Wilkin's Cone. M. Brit. i. Ordo ditfusior proband! homines de
206, Mansi, xviii. 353).
crimine suspectos per ignitos vomeres, candeus ferrum aquam, ferventem s. frigidam, in B.
Pez.Thes. anecdot. ii. p. 2. Comp. F. Maicr Gesch. d. Ordalien. Jena. 1795. 8. Zwicker
iiber d. Ordale. Gott. 1818. 8. Especially M. Gerbert. Monum. veteris liturg. AUeman.
ii. 553.
3 William Rufus, king of England, said, in 1096, when fifty nobles had purified them-
selves in his presence by the fireproof process (Spellmann Codex legum Angliae, in Houard
Anciennes loix des Frangois. Rouen. 1766. ii. 213) : Meo judicio amodo respondebitur,
uon Dei, quod pro voto cujusque hiuc inde plicatur.
* Even before, the bishops had attempted to put an end entirely to private feuds. Thus,
A.D. 994, in a time of pestilence, at a council held at Limoges pactum pacis et justitia a
Duce et Principibus vicissim foederata est (Chron. Ademari, written 1029, ap. Bouquet,
X. 147). Thus in lOlG King Robert proposed a council at Orleans de pace coniponeuda
(Fulberti Carnot. Ep. 21, ad Robert, ibid. p. 454). Comp. farther. Bouquet, x. 172, 224,
379. Besides, the bishops of Burgundy had made a decree, ut tam sese, quam omues
homines sub sacramento constringerent, pacem videlicet et justitiam servnturos (Balderici
Chron. Camerac. et Atrebat. written 1082, lib. iii. c. 27, ibid. p. 201); in like manner the
Aquitaniun bishops in cone. Lemovic. ii. ann. 1031 (Mansi, xix. 530, comp. ^ 35, note 12),
and their example was followed by the other French provinces, Glaber Radulph. iv. cap
5, ap. Bouquet, x. 49; and especially Chron. Camerac. et Abrebat. ap. Boucjuet, xi. 122:
Istiusmodi decretum a Franciao Episcopis datum est servari subjectis sibi jiopulis. Unas
eorura eaelitus sibi delatus dixit esse litteras, quae pacem moncrent renovondam in terra.
Arma quisquam non ferret, direpta non repeteret sui sanguinis vel cujuslibet proximi:
ultor minime existens, percussoribus cogeretur indulgere, etc. Here the language through-
out relates to a total abolition of club-law and therefore the pax, which was the object of
;
all such attempts has been erroneously confounded with the later treujja. Gerardus Abb
PART I.— WEST. CHAP. VI.— DISCIPLINE. § 36. CIVIL ORDER. 201
(MiracuL S. Adalhardi lib. i. written about lOoO, ap. Bouquet, x. 379) thus describes oue
of these compacts belonging to the year 1021 Ambianensis et Oorbe'ienses cum suis
:
Patronis (remains of patron saints) conveniunt, integram, pacem, i. e., totius hebdomadae
(in opposition to the latter treuga) decernunt,— ut si qui disceptarent inter se aliquo
dissidio,non se vindicarent praeda aut incendio, donee statuta die ante ecclesiam coram
Pontifice et comite fieret pacificalisdeclamatio. As this complete peace could not be
attained, the Treuga Dei was substituted. Comp. Stenzel's Gesch. Deutchlands unter
den frank. Kaisem, i. 88.
* Glaber Radulph. v. c. 1 (Bouq. x. 59) Anno M.XLI. contigit, inspirante divina gratia,
:
quartae vespere usque ad secundum feriam incipiente luce, ausu temerario praesumeret
quippiam alicui hominum per vim auferre, neque ultionis vindictam a quocumque inimico
exigere, uec etiam a fidejussore vadimouium sumere quod si ab aliquo contigisset contra
;
boo decretum publicum aut de vita componeret, aut a Christianorum consortio expulsus
patria pelleretur. Hoc insuper placuit universis, veluti vulgo dicitur, ut Treuga Domini
vocaretur : quae videlicet non solum humanis fulta praesidiis, verum etiam multotiens
divinis suffragata terroribus. Contigit enim, ut dum paene — per totas Gallias hoc statutum
firmiter custodiretur, Neustriae gens illud suscipere recusaret. Deinde quoque occulto
Dei judicio coepit desaevire in ipsorum plebibus divina ultio : consumsit enim moitifer
ardor multos, etc. Hugo Flaviuiacensis in Chron. Virdunense (written 1102) ap. Bouquet,
xi. 145, relates the same more briefly, ad anu. 1041, and then adds Superest adhuc dom-;
nus Eduensis Episc. — qui et referre solitus est, quia cum a S. Odiloue etcaeteris ipsa pas
divinis revelationibus instituta, Treva Dei appellata, et ab Austrasiis suscepta fuisset,
negotium hoc strenuitati hujus patris nostri Gratiae Dei ab omnibus impositum est, ut ejus
studio et industria pax eadem in Neustria servaretur, etc. The oldest document on the
subject is the Sermo et coufirraatio SS. Patrum, a.d. 1041, by Raginbaldus Arelat. Arcliiep.,
Benedictus, Avenionensis, Nitardus Nicensis, Ab. Odilo and all the Gallic clergy, addressed
to the clergy of Italy, recommending the treuva Dei (in Martene et Durand. Thesaur.
anecdot. i. 161, Mansi, xix. 593) :
—
GLuicumque banc pacem et treuvam Dei observaverint,
ac firmiter tenuerint, sint absoluti a Deo Patre omnipotente, et Filio ejus J. Chr. et Spirita
S., de Maria cum choris virgiuum, et de S. Michaele cum choris angelorum, et de S.
S.
—
Petro cum omnibus Sancti.s —
Q,ui vero treuvam promissara babueriut, et se sciente
.
infringere voluerint, sint excommunicati a Deo Patre, etc., maledicti et detestati, hie et in
perpetuum, et sint damnati sicut Dathau et Abiron, et sicut Judas, qui tradidit Dominum,
et sint demersi in profondum inferai, sicut Pharao in medio maris, si ad emendationem non
venerint. Afterward adopted by "William Duke of Normandy, 1042 (Mansi, xix. 597).
Constitutt. pacis et treugae in vico Ausonensi (Marca Hispan. illustr. a P. de Marca, app.
p. 1140, and ap. Bouquet, xi. 512), Excerpta concilii apud S. Aegidium habiti 1042, (ap. de
Marca de Cone. Sac. et Imp. annexed to lib. iv. c. 14, ed. Boehmer, p. 416, ap. Bouquet,
xi. 513), cone. Tulugiense (Tulujes at Perpignan, about 1045, ap. de Marca, 1. c. p. 409;
and ap. Bouquet, xi. 510.) Synod Helenensis (Perpignan) sub Oliba Ep. Ausonensi, a.d.
1047 (up. de Marca, p. 411; Bouquet, p. 514), where the time of the treuga is already
brought down ab bora sabbati nona usque in die lunis bora prima. Cone. Narbonense. a.d.
1C54 (de Marca, p. 412; Bouq. p. 514 Mansi, xix. 827). Often renewed subsequently.
;
202 THIRD TERIOD.— DIV. II.—A.D. 8o8-1073.
SEVENTH CHAPTER.
SPREAD OF CHRISTIANITY.
§ 37.
sertini Breaiensis libb. iv. (prim. ed. A. S. Vellejus Hafniac, 1.579) and ejusd. Lib. de
situ Daniae et reliquarum, quae trans Daniam sunt, regionum natura, moribus et
religione, ed. Erpold. Lindenbrogius. Lugd. Bat. \')95. 4 and in bis Scriptt. reruni germ
;
antiqaitus erant Cliristiani, sed niiiilominus idolis ritu gcntili sorvientes. Contigit autem
altercationcm super cultura dcorum fieri in quodam convivio llcge pracsentc, Danis affir-
mantibus, Ciiristum quidem esse dcum, seil alios co fore majores dcos, <juii>pe qui potiora
mortalibus signa ct prodigia per sc ostendorcnt. On tbe other lian<l, a cleric, Poppo, con-
fessed tbe Christian faith and stood tbe fireproof for it (comp. on the transaction Giese-
brecbt's Wendiscbe Geschichtcn, i. 197). Ad baoc rex convorsus, Christum dcum solum
colendum decrevit, idola respuenda subjectis gentibus impcrat, Dei sacerdotilms et minis-
tris bonorem debitura deinde praestitit. Otto at that time erected tbe three bishopries of
Scbleswig, Ripen, and Aarbus in Jutland, and subordinated them to tbe Archbishop of
Hamburg. Adam. Brem. Hist. cccl. lib. ii. c. 2, do situ Daniae, c. 1.
PART I. CHAP. VII.— CHRISTIANITY. $37. NORTH OF EUROPE. 205
Nvas especially the case in the islands, where the heathen were
the more numerous. At the head of the foes of Christianity
appeared at first Sioen, heir to the throne ; but after he had be-
come king (991—1014), and began to invade England, he toler-
ated and even favored its spread. His son, Knut the Great
Greenland}
In Sweden, Christianity had increased its votaries in a more
peaceful way, from the time of Anschar, though it was very
often mingled with paganism. From the time of Olaf Skaut-
Konung' (baptized about 1008), the kings were Christians.
King Ing-e at length forbade all worship of idols (1075), and
obtained for Christianity complete victory in Sweden, after a
severe contest with the rebellious heathen of his kingdom.^
All these countries belonged to the ecclesiastical province of
the archbishopric of Hamburg-Bremen, till, a.d. 1104, the arch-
bishopric of Lund was founded, and the north subjected to it.'"
(probably by Magnus, from 1215 bishop at Skalholt). Hafn. 1778. 8 (an extract in Schnei-
der's Bibliotbek d. Kirchengesch. i. 265; and the Kristni-Saga s. Hist, religionis christ. in
Islandiam introductae (of the 14th century). Hafn. 1773. 8. Fini Johannaei (Finnur Joen-
een, bishop of Iceland) Hist. eccl. Islandiae. Hafn. 1772-75. 3 t. 4. (Comp. the Gottingea
Geleb. Anz. A.D. 1777, S. 273 ff.) MCinter, i. 517.
' Miinter, i. 548
* Miinter, i. 555.
' Claadii Oernhjalm Historia Sueonum Gothorumqne ecclesiasticae libb. iv. priores.
Stockholm, 1689. 4. Riihs Gesch. v. Schweden (also as the sixty-third part of the Allgem.
Welthistorie. Halle, 1803). 2tes Bach.
i» MQuter, ii. 76.
204 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073
§ 38.
ing south of the Raab river, especially toward the state of Little Moravia, Pannonia Savia
(Slavouia, Croatia, and a part of Styria), ruled since 830 by Priminna {t 8G1), afterward by
Chozil, under French sovereignty, see de Conversione Bojoariorum et Careutanorum,
written by a Salzburg priest, a.d. 873 (in Marquardi Freheri Rer. Bohemicarum scriptt.
p. 15 more complete, but from Aventin's copy, which is not verbally accurate, in Oefelii
;
Scriptt. rer. Boic. i. 780. First critical edition in B. Kopitar Glagolita Clozianus, i. e.,
codicis glagolitici antiquissimi ?^£iipavov. Viennae. 1836. fol. p. Ixxii). The Salzburg
archbishops, from the time of Arno, maintained an Episc. regionarium for the Slavonians,
but Adelwin entirely took away this office (before 865), and took the few churches under
his own inspection. Bishop Urolf of Passau even went so far as to appoint beforehand
four suffiaCfan bishops for his portion, and had these confirmed by Eugenius U. about S24
(Eugen. II. bulla in Goldast. Comm. de regn. Bohem. juribus, ed. Schminck, i. i. 0pp. p. 1,
ap. Mansi, t. xiv., and often with a commentary in Hageki, Ann. Bohem. ed. Dobner, ij.
486) but his only object in this was to have suffragans to keep up the appearance of being
:
successor to the old archbishop of Lorch. We know nothing of the etforts of the bishops
of Passau to bring Christianity to Great Moravia, where Ratislaw reigned till 870, and
Swatopluk till 894.
2 I. Latin: 1. Vita Constant, cum translatione S. Clementis (Act. SS. Mart,
Sources:
ii. composed, perhaps, by Gaudericus, bishop of Velitrae, a contemporary, ib. p. 15, ap.
19,
Dobrowsky the Italian legend). 2. Presbyteri Diocleatis (about 1161) regnum Slavorum,
:
c. 8, ss. (in Jo. Lucii de Regno Dalmat. et Croat. Amsteld. 1666. fol. p. 288, ss., in J. G.
Schwandtneri Scriptt. rer Hungar. iii. 479, and in Schlozcr's Nestor, iii. 153). 3. Bohe-
mian legends (a.) Vita S. Ludmillae (Dobner in the Abhandl. d. bohm. Ges. d. Wiss. auf
:
178G, S. 417. Dobrowsky krit. Versuche i. 70). (/;.) Vita S. Ludmillae et S. Wenceslai
auct. Christanuo de Scala mori. (partly in the Act. SS. Sept. v. 354, and vii. 825. The ex-
tracts belonging here are are also foun<l Mart. ii. 24. The author addresses the preface to
Bishop Adalbert (about 98.5), and claims to be great-g-andson of Ludmilla. Dobner ad
Hageki, ami. iv. 328). According to Dobrowsky both legends (fi) and (//), belong to the
first half of tiie 14th century, (c.) Vita SS. Cyrilli et Methodii. (The first half is borrowed
from the Italian legend, the second from Christiana. According to Dobrowsky it was
composed in the 14th century in Moravia, hence calle<l the Moravian legend, reprinted in
Act. SS. Mart. ii. 22, and in SchlOzer's Nestor, iii. 154; best by Dobrowsky: Miihr. L&-
rAirri.— WEST. chap, vii.— Christianity. .533. Moravians. 205
(Michaelem) nuncios misit, nuncians hoc, quod populus suus ab ido.orum quidem cultura
recesserat, et christianam legem observare desiderabat verum doctorem talem non ha ;
bent, qui ad legendum eos et ad perfectam legem ipsam edoceat rogare se, ut talem :
homiuem ad partes iUas dirigat. Cujus precibus annuens Imperator euudem superoomi-
natum Philosophum ad se venire rojavit eumque illuc simul cum Methodio germane
: —
transmisit.
* L. c. : quod venerant peragendum studiose insistere, et parvu-
Coeperunt itaque ad 'd
ad coiTeptionem diversorum
los eorura literas edocere, oflBcia ecclesiastica instraere, et
en'orum, quos in populo illo repererant, falcem eloquiorum suorum inducere. Manseruut
ergo in Moravia per annos quatuor et dimidium, et direxeruut populum illius in fide catho-
lica, et scripta ibi reliquerunt omnia, quae ad Ecclesiae ministerium videbautur esse
necessaria. Against Dobrowsky (Cyrill u. Method. S. 38, 52), according to whom Cyrill
tras the inventor of Slavonic writing, but that the Glagolitic alphabet was first invented in
the thirteenth century for the Latin-Slavonian liturgy, it is asserted by Kopitar (Glagolita
Cloziauus, p. X. Ixxx. and in Chmel's osterreich. Geschichtsforscher, Bd. i. Heft 3. 1838),
that Cyrill modeled the older Slavonic alphabet, which is substantially contained in the
Glagoliza, after the Greek alphabet (Kiuriliza).
According to the Italian legend they were invited by Nicolaus, but on their amvsiJ
5
found Hadrian II. in his place. Constantine delighted the Romans by producing the body
of St. Clement (who, accoi'ding to a tradition first appearing in the Clementina epitome, c.
166, ss., in Cotelerii Patr. apost. i. 799, is said to have been banished to the Pontic Cher-
sonese under Trajan, and to have suft'ered martyrdom there), and these consecraverunt
ipsum et Methodium in Episcopos, nee non et caeteros eorum disc-pulos in Presbyteros et
Diaconos. Of the use of the Slavonic language in public worship we hear not a word as
yet. The Bohemian legends first copy transactions as under Hadrian, from similar later
ones under John VIII. respecting the same object (see notes 8 and 9.) Constantine pro
claimed himself the old opponent of Photius (comp. the story of Anastasius praef. ad syn.
riii. ap. Mansi, xvi. 6), beside* at that time Constautinojde app«r-ed to bow heneatb
20G THIRD PKUIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
Rome, and there were Greek embassadors with the pope. Why therefore mistrust the
Buccessfully working Greek? ' Dobner ad Hageki Aunales, P. iii. p. 118, ss.
' Anonym, de Convers. Bnjoar. et Carent. As late as 805, Adehvin, archbishop of Salz-
:
burg, dedicated several churches in Chozil's dominions, and the Salzburg high-priegt,
Richbald, remained so long with Chozil, usque dum quidani Graecus, Methodius nomine,
noviter iuventis Slavinis literis, linguam Latinam doctrinamque Romanam atque literas
auctorales Latinas philosophice superducens, vilescere fecit cuncto populo ex parte Mi.ssas
et Evangelia, ecclesiasticumque officium illorum, qui hoc latine celebraverunt. Q.uod illc
(Richbaldus) ferre non valens, sedem repetivit Juvaviensem. View of the papal see iu
Joh. VIII. Epist. ad Ludov. R. about 874 (in Sam. Timon Imago ant. Hungariae, lib. ii. c.
16) : Muliis ac variis manifcstisque prudentia tua poterit indiciis dcprchendere, Pannoni-
cam dioecesin ab olim ai)ostolicae sedis privilegiis deputatam ad Carolomann. (ibid.) :
reddito et restitute nobis Pannoniensium episcopatu, liccat pracdicto fratri nostro Methodio,
qui illic a scde apostolica ordinatus est, secundum priscani consuetudinera libcre, quae
sunt Episcopi, gcrere. (Comp. the instructions given by John VIII. to the legate Paul,
ap. Mansi, xvii. 2G1 : Non enim solum intra Italiam ac caetcras Hesperiae proviucias,
verum etiam intra totius Illyrici fines consccrationes, ordinationes et dispositiones apostolica
sedes anticiuitus patrare consuevit, and therefore he even invited, Epist. 190, ad Salonita-
nos clcricos, this ecclesiastical province to unite itself again to Rome). This was probably
iu reference to the complaints of the Salzburg clergy.
6 Johaunis VIII. Epist. 195, ad Method. Archiep. Pannoniensem, a.d. 879 (Mansi, xvii.
133) : Audivimus, quod non ca, quae s. Romana Ecclesia ab ipso Apostolorum priucipe
didicit, docendo doceas, et ipsum populum in en-orem mittas.
et quotidie praedicat, tu
Unde jubemus, ut omni occasionc po.stposita, ad nos de
his apostolatus nostri literis tibi
praeseuti venire procures, ut ex ore tuo audiamus et cognoscamus, utrura sic teneas, et sic
praedices, sicut verbis et literis te s. Ilomanae Ecclesiae credere j)romisisti, ant nun ut ;
veraciter cognoscamus doctrinam tuam. Audimus etiara, quod Miasas cantes in barbara,
h. e. iu Slavina lingua unde jam literis nostris per Paulum Ep. Anconitanum tibi directis
;
prohibuimus, ne in ea lingua sacra Missarum solemnia cclebrares eed vol in Latina, vel ;
in Graeca lingua, sicut Ecclesia Dei toto terrarum orbc diflusa, et in omnibus gentibus
dilatata cantat. Praedicare vero, aut sermonem in populo facere tibi licet, quoniam Psal
niista omnes admonet Dominum gcntes laudare (Ps. cxvii.), et Apostolus "omuis," inquit, :
"lingua coniiteatur, quia Doniinus .Tesus in gloria est Dei Patris" (Pliil. ii. 11). In the
same strain is the Epist. 19-1, ad Tuventanim de Marauna contemporaneously issued (in
the first syllable of Tuventarus the Slavonic princely title Zupan is unquestionably con
cealed, see Frfdm's IbnFotzlau iiber die Russen ulterer Zeit. Petersb. 1823. -1. S. 1G7).
But the most important point of suspicion against the Slavonians is clear from Joh. VII
Epist. 190, ad Salonitanos clericos Si aliijuid de jiarte Graccorum vel Siavorum sui)er
:
vestra ad nos reversione, vel consecrationc, aut de pallii perceptione dubitatis, etc. At —
that time, therefore, Methodius was archbishop, and had other Episcopos regionarios under
him; (cf epist. ad Tuvent.) So i)robably Gorasdos, see Dobrowsky CyriU und Method. S.
121. Hence the later legend of the seven sud'ragaus, see ibid. p. 105.
' Johaunis VIII. Epist. 247, ad Sfentopulcrum Comitem, A.u. 880: Methodiiim venera-
—
bilcm Archiepiscopum vestnim interrogavimus, si orthodoxae fidei symbolum ita cro-
PART I.-WEST. CHAP. VII.— CHIIISTIANITY. § 38. MORAVIANS. 207
Wtching', whom
he had appointed bishop of Neitra (880), ven-
tured to be disobedient to his archbishop; '" and after Methodius'
death, '^ the Greek-Slavonic clergy were even expelled from
Moravia.'^ When Svratopluk's son, Moimar, attempted to
deret, — sicut s. Romanam Ecclosiani
t-^P(--o —constat. —
Nos autem ilium in omnibus
orlHiutJum et pvoficuum esse reperientes, vobis
ecclesiasticis doctrlnis et utilitatibus
iteram ad regendam commissam sibi Kclosii^n Dei reniisimus, queni veluti pastorem
proprium ut digno lionore et reverenlia lap'.a^uc iTiCPte recipiatis jubemus, — ipsum quo-
que Presbyterum nomine Wichinuin, (luein n jbis diroxisti, electum Episcopum conse-
cravimus s. Ecclesiae Nitrensis, queni suo AiTJiiepiscopo in omnibus obedientem, sicuti
ss. canones docent, esse jubemus. Presbyteros vera, Diaconos, s. cujuscunque ordinis
clericos, sive Salvos, sive cujuslibet gentis, qui inti-a provinciae tuae tines consistuut,
praecipimus esse subjectos et obedientes in omnibus jam dicto confratri nostra, Archi-
episcopo vestro ut nihil praeter ejus conscientiam agant. (iuodsi contuniaces et inobe-
dientes existentes, scandalum aliquod aut scbisma facere praesumserint, — praecipimus
esse procul abjiciendos secundum auctoritatem capituloi'um, quae illi dedimus, et vobis
direximus. Literas denique Slavonlcas a Constantino quodam [quondam?] pliilosopho
repertas, quibus Deo laudes debite resonent, jure laudaraus et in eadem lingua Cliristi
;
Domini nostri praeconia et opera ut enarrentur, jubemus. Nequae enim tribus lantum,
sed omnibus Unguis Dominum laudare auctoritate sacra monemur. (Reference toPs.cxvii.
Act! ii. Phil. ii. 11, 1 Cor. xiv.) Nee sanae fidei vel doctrinae alicjuid obstat, sive Missas in
eadem Slavonica lingua cauere, sive sacrum Evangelium, vel lectiones divinas novi et
veteris Testamenti bene translatas et interpretatas legere, aut alia horarum oQicia omnia
psallere: quoniam qui fecit ti'es linguas principales,Hebraeam scilicet, Graecam et Lati-
nam, ipse creavit et alias omnes ad laudem et gloriam suam. Jubemus tamen, ut in omni-
bus Ecclesiis terrae vcstrae propter majorem honorificentiam Evangelium latiue legatur,
et postmodum Slavonica luigua translatum in auribus populi, latina Verba non intclligentis,
annuncietur: sicut in quibusdam Ecclesiis lieri videtur. Et si tibi etjudicibus tuis placet
Missas Latinalinguamagis audire, praecipimus, utlatine Missai-uintibisoleraniacelcbrentur.
'" Joh. VIII. Ep. 268, ad Methodium Archiepisc. A.u. 8S1. Worthy of note is the assu-
rance, neque alia literae nostrae (as those, note 9) ad Sfentopulcrum ad eum directae sunt
neque Episcopo illi palam vel secreto aliud faciendum injunximus, et aliud a te peragen-
dum decrevimus quanto minus credendum est, ut sacramentum ab eodem ICpiscopo
;
exegerimus, quern saltern levi sermone super hoc negotio allocati non fuinius (Wiching,
therefore, probably asserted that he had immediate correspondence with the jjope, and
owed no obedience to Methodius). Ideoque cesset ista dubietas, etc. Caeterum et aliis
teutationibus, quas diverse modo perpessus es, noli tristari. Cum Deo duce reversus
fueris,quidquid enoniiiter advei-sum te est commissum, quidquid jam dictus Episcopus
—
contra suum ministerium in te exercuit, legitime liiii trademus, et illius pertinaciam
judicii nostri sententia corripere non omittemus. Blumberger's doubts of the authenticity
of the letters of John VIII. mentioned in notes 8-10 (see Wiener Jahrb. Bd. 2(;, S. 230,
and renewed in the same journal, vol. 37, p. 50, against Dobrowsky m;lhr. Legonde,
fl'.
if.), taken from the epistle of the German bishops (note 13) lose their lorce
p. 11'), when
we consider that Method, was Archiepiscop. regionarius.
'1 That letter (note 10) is the last we have with
certainty concerning Methodius. The
older Latin legends say nothing of his death. Later ones assume that he died in Rome,
but fluctuate between the years 881 and 910. The Greek biographer of Clement states
that he died in Moravia, after he had been twenty four years archbishop, consequently
in 692. Dobrowsky Cyrill u. Method. S. U5, 122, if. According to Palacky's Gesch. v.
Bohmen, i. 130, he died the Oth of April, 88.j, and was probably buried in the church en
St. Mary, at Welehrad, in Moravia.
'" Biography of Clement, see in Dobrowsky Cyrill uud Mulliod
S. 1 15, ff.
208 THIIIT) PElllOD.— DIV. 11.— A.D. 858-1073.
^^ Comp. the two letters Hattcuis Arcciep. Mog. ejusque sufTragaucoram, and Theotruari
Arcbiep. Juvav. et sulFrag. ad Johannem IX. a.d. 900 (ap. Goldast de lieguo Bohem. p. 5;
Dobuer, iii. 343; Mansi, xviii. 203). In the latter we read: Nequaqiiam credimus, qnod
coacti quotidie audimus, ut de ilia s. et apostolica sede, quae nobis saccrdotalis mater est
quippiam pervcrsitatis, sed doctrina
dignitatis, et origo cbrislianae religiouis, profluxerit
et auctoritas ecrlesiasticae rationis. Sed venerunt, ut ipsi promulgavcrunt, de latere
vestro ti-es Episcopi, videlicet Johannes Archiepiscopus, Benedictus et Daniel Episcopi,
in terrain Slavorum, qui Maravi dicuntur quae ilegibus nostris et populo nostro, nobis
quoque cum habitatoribus suis subacta fuerat, tam in cultu christianae religionis, qiiam in
tributo substantiae saecularis, quia exinde primum imbuti, et ex paganis Christiani sunt
facti. Nunc vero, quod grave nobis videtur et incredibile, in augmcntura iujuriae jactitant
se magiiitudlne i)ecuniae id egisse, qualia de ilia apostolica sede nunquam audivimus
exisse. Est euim unus Episcopatus [Pataviensis] in quinque divisus. Intrautes enira
praedicti Episcopi in nomine vestro, ut ipsi dixerunt, ordinaverunt in uno eodeniquo
episcopatu ununi Archiepiscopum et tres suffraganeos ejus Episcopos. Antecessor vester,
Zventibaldo duce inipcrante, Wichingum consecravit Eiiiscopuni, et nequaquam in ilium
antiquum Pataviensctn episcopatum eum transmissit, sed in quandam neophytam gcntem,
quam ipse dux domuit bcllo, et ex paganis Christianos esse imtravit. Methodius and his
assistants are not mentioned because they, as more Episc. regionarii, did not endanger the
rights of the Gennan bishoi)S.
'* So Cosmas Pragensis (about 1100), in Clirou. Bohemorum (libb. iii. best in Menck-
first
enii Scriptt. rer. Germ. i. 1967. Cf. iii. 1771) lib. i. then the Bohemian legends, note 2.
Defended by Dobner (Abhandl. d. bohm. Gesellsch. d. Wissensch. auf 1786, S. 365, ff".).
Comp. Dobrowsky krit. Versuche, i. Borziwoy"s Taufe. Prag. 1303. Same nutlior's
Cyrill und Method. S. 106. Also his mahr. Legcnde, S. 114. F. Palacky's Gesch. v. Buh-
men, Bd. i. (Prag. 1836), S. 135. In the Koeniginhofer MS., a collection of old Bohemian
Bongs, published by W. Hanka, put into German by W. A. Swoboda. Prag. 1829. 8, several
Bougs still belong to heathenism, and breathe hatred to Christianity. See particularly p. 73.
'* Dobner ad Hageki Annal. P. iii. et iv.
'• On the year of foundation see Giesebrecht's Jahrbucher unter Otto II. S. 123. Joh.
XIII. Ep. ad Bolcslaum, a.d. 967 (in Cosmae Cliron. lib. i. in Dobneri Annal. Hageki iv.
PART 1.—WEST. CHAP. VII.— CHRISTIANITY. § 38. BOHEMIANS. 209
Emaus built by Charles IV., 1347, in the suburbs of Prague, it is retained to this day.
'^ In the most southern part, the province of the metropolis Diaclea, Alexander
II.
allowed it, probably on account of the nearness of the Greek Church. Cf. Alex. II. Epist.
iv. ad Petrum Dalmatiae et Slavon. Archicpisc. a.d. 1062 (ap. Mansi, xix. 943) Monas- :
teria quoque tam Latinorum, quam Graecorum sive Slavorum cures ut scias et haec :
omnia unara Ecclesiam esse. On the other hand, in the more western ecclesiastical prov-
ince of Salona, it was to be extirpated. Cf Tlioniae Archidiac. Spalatens. (t 1268) Hist.
Salonitanorum Episc. atque Spalatensium, cap. 16 (ap. Lucius de Regno Dalmat. p. 310,
ss., and Schwandtneri Scriptt. rer. Hung. iii. 552). Under Alexander II. the papal legate,
Maynard, called a synod at Salona, where, among other things, it was decreed " Ut nullua :
divino judicio repentina dicitur morte fuisse damnatus. (The Slavonians were at that
time often called Goths. Comp. Dobner in the Abhandl. d. bohm. Gesellsch. d. Wissensch.
auf 1785, S. 109, and hence those enlightened fathers confound Methodius with Ulphilas !)
Since now omnes sacerdotes Slavorum magno sunt moerore confecti, omnes quippe eorum
ecclesiae clausae fuerunt: the Slavonians apply to Pope Alexander II. But their embas-
VOL. II. 14
210 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 838-1073.
§ 39.
SouncES Widakindi (about 970) Corbej. Res gestae Saxonicae, libb. iii. (ap. Pertz. v
:
403). Thictmarus (see preface to section 2). Adamus Bremensis (see preface to $ 37)
Helmoldi (preacher at Bosow, t 1170) Clironicon Slavorum, ed. H. Bangert. Lubeck
1G59. 4; and in Leibuit. Script. Brunsv. ii. 537. —
L. Gicsebrecht's weudische Gescbicb-
ten aus den Jabren, 780 bis 1182. 3 Bde. Berlin. 1843. 8.
sadors receive tbe following reply Scitote, filii, quia baec, quae pctere Gothi student,
:
dare eis licentiam in sua lingua tractare divina, sicut praedecessores mei, sic et ego nulla
tenus audeo, etc.
19 Approved by Innocent IV". in 1248. See Dobncr in tbe Abbandbl d. bobm. Gesellscb.
d. Wissensch. auf 1785, S. 174, s. Kopitar Glagolita Cloziauus, p. xiii. xvii.
I
Donniges in Ranke's Jabrbiicbern des deutscben Reicbs, i. iii. 137, 222. Giesebrecbt,
i. 192. Tbe oldest bistory of these bishoprics relates much of endowments, but little of
conversions. The religious state of tbe country may be illustrated by an anecdote of Boso,
firstbishop of Merseburg, one of the most zealous of their bishops (Thictmar, ii. 23, ap.
Pertz, V. 755) Hie ut sibi commissos eo facilius instrueret, Slavonica scripserat verba, et
:
eos Kirieleison cantaro rogavit (see above, § 10, note 37), cxponens eis bujus utilitatem.
Q,ui vecordes boo in malum irrisorie mutabant Ukrivolsa, quod nostra lingua dicitur
Aeleri stat in frutecto (the alder stands in the tliickct) dicentes sic locutus est Boso.
; :
Comp. Chron. Episc. Merseburg (in J. P. a Ludewig reliquiae MSS. omnis aevi diploma-
turn, t. iv. p. 379) of Bishop Werner, from 1073-1101 (iuem tantus divini verbi semi-
:
Scldavonicae linguae admodum ignarus erat, et cum cura pastoralis Scblavorum genti,
quorum multitudinem copiosam error adbuc idololatriae dctinebat, vcrbum salutis credere
cogebat; libros Scblavouicae linguae Bibi fieri jussit, ut Latinae linguae characters idio-
mata linguae Scblavorum exprimeret, et quod non intelligeret, verbis stridentibus intelli-
i;cudum aliis infunderet.
PART I.— WEST. CHAP. VII.— CHRISTIANITY. $ 40. POLES. 211
§ 40.
—
nes semper proniores sunt tributis augmentandis, quam animabns Domino conquirendis.
Decor enim cbristianitatis, sacerdotum instantia, jaradudum in Slavia convaluisset, si Saxo-
num avaritia non praepedisset).
1 Comp. Thietmar, iv. 35, ap. Pertz, v. 783, and tbe first Polish historian. Martini Galli
(about 1130), Chron. (ed. J. V. Bandtkie. But though Martinus
Varsav. 1824. 8), lib. i. c. 5.
Gallus, 1. and Vincentius Kadlubko (about 1200 bishop of Cracow, Res gestae
c. c. 11,
Principum et Regt.m Poloniae per Vine. Kadi. Varsav. 1824. 8. P. i. p. 92) makes the
two archbishoprics, Gresen and Cracow, with seven bishoprics, to be founded by Boles-
law, son of Mjesko; and John Dlugossius (bishop of Lemberg, t 1480. Hist. Poloniae
Hbb. xiii. ed. H. de Huyssen. Lips. 1711, fo). Ub. ii. p. 91), even by Mjesko himself; it is
lacre probable, according to Ditmar, that Posen had been the only Polish bishopric for i
•212 THIRD PERIOD.— DIV. II.— AD. ri:)i-1073.
long time. Comp. Clir.G. v. Friese, Kirchengescli. des Konigreichs Polen (2 Th. Bres-
lau. 1786. 8), Th. I. Ropell's Geschicht. Polens. Th. 1. Hamburg. 1840. Giesebrecht'a
wend. Gesch. i. 196, 202. Epistola inedita Matbildis data 1027 ad Misegonem II. s. vindi-
ciae iv. primorum Poloniae latino-cbristinae Regum, auct. Ph. A. Dethier. Bcrol. 1842. 8.
.ludicial laws for Christianity, Thietniar, viii. 2: Uuicunque post septuagesimam carnem
nianducasse invcnitur, abcisis dentibus graviter punitur. Lex namquo divina in his
regionibus noviter exorta, potestate tali melius quam Jejunio ab Episcopis institute cor-
roboratur. As the conversion of the Poles was achieved chiefly by Bohemian and Mora-
vian priests, many peculiarities of the Greek-Slavonian ritual have also come to the Poles,
and have long continued there. Friese, i. 61. Krasinski's Gesch. d. Refonn. in Polen,
ubers. V. Lindau (Leipz. 1841), S. 5. Still, however, Poland connected itself immediately
with Rome. As early as Miecislav's son, Boleslav, we find him complaining, about 1012,
to the pope (Thietmar, vi. 56), ut non liceret sibi propter latcntes Regis (Henry II.) insidias
promissum principi Apostolorum Petro persolvere censum.
2 Adalbert, bishop of Prague, murdered, 997, cf. vita Adalbert! in Canis. Lectt. ant. ed.
Basn. iii. i. 41, ap. Pertz, vi. 574. Voigt's Gesch. Preussens, i. 244, 650. Palacky's
Gesch. von Bohmen, i. 233. Bruno, slain 1009, see Thietmar, vi. 58. Voigt, i. 281.
Giesebrecht, ii. 19, 24.
^ of the Hungarian princes, Bulosudes and Gylas (Verbules and Gyula) in
The baptism
Constantinople, a.d. 948 (Ccdrenus, p. 636. Zonaras, lib. xvi. tom. p. 194) was indecisive.
See Gescbichte dor Magyaren von Job. Grafcn Mailith. Bd. 1 (Wicn. 1828), S. 2,'f, 32.
The spread of Christianity in Hungary under Geisa proceeded from Germany, favored by
the emperor Otto, promoted by Piligrin, bishop of Passau (see information to Benedict
VII. A.D. 974, ap. Mansi, xix. 49. Since he considered himself as the successor of the old
bishops of Lorch he asks here, that his metropolitan rights over Hungary might be re-
stored), subsequently also by Adelbert, bishop of Prague, Mailath, p. 31. Theitmar, viii.
3, ap. Pertz, v. 862, respecting the Christianity of Geisa, whom he calls Deuuix Hie Deo :
omuipotenti variisque Deorum illusionibus immolans, cum ab antistite suo ob hoc ancusa-
retur, divitem se et ad haec facienda satis potentem affirmavit. Comp. generally Gfrorer,
iii. iii. 1373. Neander, iv. 83.
The political character of this conversion shown in Schlosser's Weltgescb. ii. ii. 557.
Thietmar, iv. 38, ap. Pertz, v. 784 : Imperatoris autcm (Ottonis III.) gratia et hortatu
gener Heinrici, ducis Bawariorum, Waic (i. e., Stephen) in regno suiniet episcopales
cathedras faciens, coronam et benedictionem accepit. Bishop Chartvitius (about 1100)
relates in his vita S. Stephani (in the Act. SS. ad d. 2. Sept., and in Schwandtneri Scriptt.
rer. Hung. i. 417), that Stephen had sent Abbot Astricus to Rome a.d. 1001, to confirm the
bishoprics already founded, and to obtain for the duke a regal crown. Just at that time a
crown, said, was ready for the duke of the Poles, at Rome, but the pope had received
it is
328) Sicut habui potestatem, ut nbicunque, vcl in quocunqne loco vellem, Ecclesias ant
:
Monasteria construerem ita nihilominns a Romanae sedis supremo Pontifice habui nucto-
;
SECOND PART.
HISTORY OF THE GREEK CHURCH.
FIRST CHAPTER.
RELATION OF THE GREEK CHURCH TO THE LATIN.
Partial, but useful, as collections areLeo Allatius de Eccl. occid. et orient, pei-p. consen-
:
sioiie. Colon. Agripp. 1648. 4. lib. ii. c. iv. ss. L. Maimbourg Hist, du schisme dea
—
Grecs. Paris 1677. 4, and often reprinted. Besides J. Gf. Hermann Hist, concertation-
um de pane azymo et fermentato in coena Domini. Lips. 1737. 8. J. G. W9.1chii Hist,
controversiae Graecorum Latinorumque de processione Spiritus Sancti. Jenae. 1751. 8.
p. 32, S8.
§ 41.
A.D. 870 (Latin translation by Baronius ann. 870 no. 45, ss.), Styliani Mapae Ep. Neo-
caesar. Epist. i. ad Stephanum P. V. a.d. 886 (ap. Mansi, xvi. 425, ss., in an old Latin
version, xviii. 14). By Latins : Anastasii Bibl. praef. ad cone. viii. oec. (Mansi, xvi. 1,
ss.) ejusd. vit. cvii. Nicolai I. et cvili. Hadriani II., all unfair to Photius. Later histo-
;
The old jealousy between the hierarchs of old and new Rome
broke forth afresh, when Ignatius, patriarch of Constantinople,
These rights over the church were always held fast by the Hungarian kings. See A. F.
Kollar de Originibus et usu perpetuo potestatis legislatoriae circa sacra apostolicomm
Regum Hungariae. Vindob. 1764. 8. c. 24. The bull issued at that time, as is pretended,
by Sylvester II. (ap. Fejer, 274) agrees for the most part word
i. for word with Chartvi-
tius, but adds besides, that Hungary was given over by Stephen and again
to St. Peter,
received as fief. have been discovered again in 1550, but was first brought
It is said to
to light in the Annal. ecclesiast. regni Hungar. Romae. 1644, of the Jesuit Inchofer, to
whom it was given by the Franciscan Raphael Levakovicz in Rome. From the latter
own letters it has been proved that he forged this bull, Kollar, p. 157. Its authenticityi
however, is defended by Gfrorer, iii. iii. 1534.
• Reaction of paganism in the disturbances that followed Stephen's death.
Schrockh,
Th. 21, S. 550. Schlosser, Bd. 2, Th. 2, S. 578, ff. 665 ff.
2M THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 838-1073.
sos daremus, qui scandiila ilia sedareut et schisinata dissiparent. In the same words Ep.
ix. ad Michael. Imp. p. 218, and Ep. x. ad cler. Constant, p. 241. —
Photius's writing (ap.
Baroa. Ann. 859 no. CI, ss.) is a usual Enthronistica.
- Nic. Ep. ii. ad Michael. Imp. and Ep. iii. ad Photium. In the first, reproaches that
Ignatius was deposed, with-^ut the hiiowledge of the pope, for, a patrlbus et deliberatum
ac observatum existil:, qnaliier absque Romanae sedis, Romanique Pontificis consensu,
nuUius insurgentis d.::,llbe;ationis teraiiims daretur. Then, that Photius a layman, should
have been made bisiiop. So also ad Photium, p. 168 Sed rectum vos ordinem miiiime con-
:
tinuisse dolemus, co qv; jd uon per gradas Eoclesiae ductus ad tantum honorcm de laici
—
habitu vos prosiluistis. Xaro Sardicense cor.i.i'.ium per omnia tantae temeritatis praesum-
—
tionem vetuit, pariter et ss. Pontificuni Komanae sedis, Caelestini Leonis sen Gelasii —
doctrina. —
Cluapropter vestrae consecrationi consentirc modo non possumus, donee nostri,
qui a nobis Constantinopolim sunt directi, revertantur, qualiter per eos cognoscamns ves-
trae observationis actus, et ecclesiasticae utilitatis constantiam, etc. Photius's reply (ap.
Baron. Ann. 861, no. 34, ss.) :
—
At canones, inquiunt, violati sunt, quod ad pontificatus fas-
—
tigium e laicorum ordine adscendisti. Quales autcm canones hi, quorum asseritur prae-
varicatio? quos ad hunc diem Constantinopolitanorum Ecclesia non accepit. Multi ca- —
nones aliis traditi sunt, aliis ne noti quidem sunt. Q,ui accipit et violut, dignus, qui in
judicium inducatur: qui vero non novit, nee recipit, quomodo obnoxius est? Legitimis —
nuptiis Presbyter Romae uxori conjunctus non invenitur nos vero eos, qui uuico anijugio
:
vitae suae moderati sunt, edocti sumus in Presbyteri gradum efterre, eosque, qui hoc in
discrimine ponunt, ac se secernunt, ne ab his Domini corporis participationem capiant, un-
dique excludimus, eodem loco ducentes eos, qui legem aut fornicationis sanciunt aut uup-
—
tiarum toUunt. duaedam vero ne ab iis quidem, qui delinquunt (quod quidem sciam),
—
quod fiunt, laudantur ob summam fortasse absurditatom. Quis enim sabbatissarc, qui in
Cliristiauis censeatur, etiam si millies his succurabat, non ejuret ? Q,uis se conjugium
execrari legitimum, nisi quis irapiorum ac sine Deohominum senteutiam opitici propouat?
— Quis autem dominicorum, et paternonim, et synodalium decretorum (ne sigillatim di-
—
cam) non revereatur confiteri, se moliri contcmtum ? testes apud nos et regulis nostris
ad tres numeramus, qui si caeteroqui vitio careant, satis sunt ad fidem veritati faciendam
qnanivis in Episcopi crimen adsciscantur apud alios vero nisi testium numerus superet
:
septuayiiita quasi populura, qui accusatur, quautumvis in re ipsa fuerit deprehensus, onini
crimine liber absolvitur. As there is a reference in tliis passage to a Roman regulation
developed in the ninth century, and adojited also by Pseudo-Isidore (see $ 20, note 5), so
we must not overlook generally the bitter irony of this letter against Roman ecclesiastical
customs, in order that a right view of Nicolaus' conduct and Photius' Encyclica may be
obtained. Hear, however, the conclusion: Canonum custodia a quovis bono debetur
magis vc" -ib iis, qui divinae providentiae dignatione alios regunt omnium sane maxime,
:
—
quibus in liorum numero primatus obtigit. duare vostra debet amabilis bcatitudo, eccle-
siasticam dipciplmam ac modestiara in omnibus curae habens, et canonicam tcnens recti-
tudinem, eis qui sine commendatitiis Uteris ad Romanam Ecclesiam hinc proficiscuntur
(followers of Ignatius, namely), non temere ac fortuito recipere, nee sinore hospitalitatia
Bpecie odii fraterni jaci semina, etc.
PART II.— GREEK CHURCH. CHAP. I.— LATIN. § 41. PHOTIUS. 215
Concerning the syn. Const. A.D. 861, see Nicol. Ep. ix. ad Michael. Imp. (Mansi, xv.
^
219), Ep. X. ad clerum Const, (ib. p. 241), Nicetas David (Mansi, xvi. 237), where the
irapiaTclvovatv ejidonriKOVTa Kal 6vo tpEvSofidpTvpag (comp. Photius, note 2) is worthy of
notice. * Acta syn. Rom. ann. 863, in Nicol. Epist. vii. ad Michael.
* Michael's letter is lost, hut its contents may be gathered from Nicolaus' answer. Nic.
Ep. viii. (Mansi, xv. 189) Disistis, quod nullus antecessorum nostrorum a sexta synodo
:
Ignatius sustineret. P. 206 Noluisse *os. ut a missis nostris Ignatius judicaretur, eo quod
:
fuerit jam judicatus etcondemnatus. F. 20.1 : Non eguisse vos in causa pietatis Romanae
Ecclesiae. P. 204 : Si vestra fuerunt verba, quae in despectum b. Petri Apostolorum
principis immo Dei, cujus ordinationi resistitis, scripta, et quasi detrahentia privileges
hujus sacratissimae Ecclesiae missa sniit, etJ.— Ep. ix. p. 235 Epistola sab nomine vestro
:
conscripta — tantis erat verbis contumt.liosi;, iramo blasphemiis, respersa, ut scriptor ejus
non nisi in gutture colubri calamum tuisisse putetur, et dictatoris labia pro dictionibus
venena fudisse videantur. ,
6 Nicol. Ep. vii. et ix. ad Michael. Ep. x. ad clerum Constant. Ep. xi. ad Photium.
Ep. xii. ad Bardam Caes. Ep. xlii. ad Ignatium. Ep. xiv. ad Theodoram Augustam.
Ep. XV. ad Eudoxiam Aug. Ep. xvi. ad senatores Constant. All containing proofs of the
privilegia Eccl. Rom. (but without mention of the Pseudo-Isidoriana, which yet he was at
the same time defending against the Frank bishops. See $ 20, not. 15). For instance,
that the judgment against Ignatius was null, because no one (Epist. viii. p. 200), qui mino-
ris auctoritatis est, eum, qui majoris potestatis est, judiciis suis addicere potest. Hence aut
nunquam omnino aut certe vix Constantinopolitanorum praesulum aliquis sine consensu Ro-
raani Pontificis reperitur ejectus. Remarkable that he even cites in his own favor the long
rejected (at Rome) can. Chalced. ix. (Vol. I. Div.II.$ 93, note 15), (Ep. viii.p. 201) Nunc :
cus habetcausam adversus Episcopum proprium, vel adversus alteram, apud synodum pro-
vinciaejudicetur quod si adversus ejusdem provinciae metropolitanum Episcopus velcleri-
:
iamque Cum vero disjunctiva conjunctione addidisset " aut sedem regiae urbis
constituit. :
Constant." liquet profecto, quia hoc secundum permissionem indulsit. Gluem autem prima-
tem dioeceseos s. synodus dixerit, praeter Apostoli primi vicarium, nullus penitus iutelligitur.
Ipse est enini primas, qui et primus habetur et summus. Ne vero moveat, quia singulari
numero dioeceseos dictum est, quia tantumdem valet dixisse primatem dioeceseos, quantum
si perhibuisset dioeceseon, etc. (! !) he threatens Scitote, quoniam,
Ep. ix. p. 236 (of 866) :
postquam in hac vos pertinacia persistere fine tenus velle compererimus, primum quidem
congregatis cunctarum occidentalium regiouum ven. sacerdotibus dictatores et dispositores
—
atque praeceptores tantae fallaciae, etc. diris anathematis vinculis innodabimus. Deinde
vero — ipsam epistolam in stipite videntibus cunctis suspensam vasto supposito foco ad
vituperium vestrum coram omnibus nationibus, quae penes memoriam S. Petri raultiplices
inveniuntur, extremae perditioni donabimus etc. Concerning these controversies, see
Nicolaus" own account in Ep. Ixx. ad Hincmarum et caeteros Episc. in regno Caroli consti-
where lie also mentions the view of the Greeks (Mansi, xv. 358) Gloriantut
tutos A.D. 867, :
ct cam ilignitatibus regiis etiam Ecclesiae Romanae privilegia translata fuisse. Cluite
analogous to the principles of the older Greek Church. See Vol. I. Div. II. $ 93, notes
3, and 14.
' Even at the very beginning Nicolaus had referred to the subject, Ep. ii. ad Mich. Im-
per. (Mansi, xv. 167) Oportet vestnim imperiale decus, ut antiquum morom, quern
: —
nostra Ecclesia habuit, vestris temporibus restaurare dignemini, quatenus vioem, quam
nostra sedes per Episcopos vestiis in partibus constitutos habuit, videlicet Thessalonieen-
sem, qui Romanae sedis viceni habuit per Epirum veterem, Epirumque novara, atque
Illyricnm, Macedoniara, Thessaliam, Achaiara, Daciam ripensem, Daciamquo mediterra-
nean!, Moesiam, Dardaniam, Praevalim, b. Petro Apostolorum principi contradioere nuUus
praesumat. Praeterea Calabritanum patrimonium et Siculum — vestris cuucossionibus
rcddantur. Inter ista et superius dicta volumus, ut consecratio Syracusano Archiepiscopo
nostra a sede impendatur (comp. above, ^ 5, note 3).
8 On the preliminary steps by the sister of Bogoris, and the picture of Methodius, see
HovXyapoi 6t tote n/jovoiaLC Oroii, f<(iij K-uaraKevTeg TiifiC), ufia 6e Kal rolg (5(jpotf roi
AvTOKpuropoc de/.xOivTec to. oiz/.a tajiiffjei'ot rtj uyii-) npoayeaav pa-TiGfiaTL. On the
contrary, it is said by Symeon Mag c. ii') (tollccved by Leo Graram. a.u. 1013, ed. Paris, p.
462), Michael undertook an expedition witii liardas against the Bulgarians, in the fourth
year of his reign. Tovto fiadovrrq ol Bovk-.apot, u/xa 6e kuI Xtfiu TrjKofiEvoi—XpicTi-
avol yevEadai tu) BaaiXEi 'P<.\uf"-'V ('-^^'Cvto. 6 Je BaatAevf TovTovg Iv ry ttoXei
uyayijv, tjidirTiae KuvraQ, Kal -or 'A.oi.ov-fj avriJv Mf;j;a?)A inuvo/xaaEV, So too Photius
in his Epist. ad Michaelem BuIjiroTtm Regcm (in Photii Epist. ed. Rich. Montacutius.
Londini. 1651. fol. ; Epist. i. als;> in H. Canisii Lection, ant. ed. BasnagC, ii. ii. 379) calls
the king Kalov uyaXfia nC>v f/ui--J -uvuv (ap. Basn. p. 384), and rCJv ifiuv m'ev/iariKUV
udivuv EvyEvig koI yvT/aiov yevvrjfia (p. 418). Comp. Schlossers Weltgesch. ii. i. 519.
Anastasius in vita cvii. Nicolai I. and in praef. ad cone, oecum. viii. (Mansi, xvi. 10),
'
Annales Bertiniani and Fuldenses ad ann. 866. At the the same time Bogoris sent by
his embassadors a series of questions on ecclesiastical subjects, to be laid before the pope,
which called forth the Responsa Nicolai P. I. ad consulta Bulgarorum (ap. Mansi, xv. 401).
"Encyclica ad Patriarch, oriontales (Latin ap. Baronius, ann. 863, no. 34, ss., more
fully in Greek in edit. Montacutii Ep. ii. p. 47, ss.) respecting the Latin teachers that had
come among the Bulgarians: Ovku yap ekeIvov tov tOvovg, ov6' eic 6vo EVtavrovc, ri/v
opdijv Tuv XpiariaviJv ri/iuvrog OprjCKELav, uvdpEg dvaaE/iElg Kal unorpuTraioi, ufdpec —
Ik OKOTOvg uva6vvTE( (n/f yap kcsTTEpiov /xoipag virijpxov yEvvjifxara), olfioi nug to VTro-
XoiTTov EKiLTiyrjaonai ; ovtol, npog to vEonayig e/f EvaiiSeiav koI vEoavoTaTov idvoc,
CianEp KEpavvoc, f/ (j£tafi6(, ij ;)fa?.uC»?f n?.7/doc, ftuM^ov 6i oiKEicTEpov eItteIv, uct^eo
iiyptor fiovibg (according to the LXX. Ps. Ixxx. 13), i/iKT]6j/aavTE<;, tov iifinE/.wva Kvpiov,
TOV fjyanrj/iEvov Kal ve6(;)Vtov koI Troalv /cat odovaiv, r/Toi TpiiSoigaiaxpac TTo/.iTEiag, ko),
dia^Oopg. doy/iUTCJV — KdTavE/njadnevoi i/^v/iiivuvTO' iino yup tuv opOuv Kal KaOapuv
PART I.— GRKKK CHURCH. CHAP. 1.— LATIN. Ml. PHOTIUS. 217
VTjareiav fitTiaTijaav (see Vol. I. Div. II. ^ 100, note 4). Ol6e 6e koI r/ /xiKpu tuv napa-
(hdivTuv udiTTjaig Kal npbg oAriv tov doy/xarog i-rviTpEipai KaTa(pp6v7]aLv. 'Ekeitq di
Tijv tC)v vTjaTEtuv TTpuTTjv iB6o/jil6a vrjareiag nspiKoipavTEg, elc yakaKTono-
r?;f uX?.Tig
aiaQ Kal rvpov Tpo(j/Jiv, Kal ttjv tQiv dpioiDV a667](payiav KadEikKvaav (see Vol. I. Div. II.
^ 100, note 14). 'EiVtevOev avTOLQ Trjv ddbv tuv irapafSdaEuv i'fX7T?.aTvvovTEC, nal T;/f
EvdEiag TpijSov Kal (3aai?iLK7jg diaaTpEijtovTEg, Kal 6i xal Tovg Evdiaiiu yu/xco IlpEG,3vTEpovg
dcaTcpETTovrag ol Tro/lAdf Kopag x^'P'^C iivdpbg ^uvalKag SsiKvvovTEg, Kal yvvalKag naidag
kKTpicpovaag, uv ovk egti narepa dEu.rsaa(*v.: ovroi rovg ug u?iTjdug Qsoii hptlg /ivaurzEO-
6al TE Kal anoc!TpE(pEcdaL napEaKevaaav, rfji, M-avov ysupyiag iv avrolg tu. anipfiara
KaraaTTEipovTEg, Kal ipvX'^C dprt (^'AaaTuvetv dp^afiivag tov anbpov TTJg EvaEJiEiag ry ruv
^tCaviuv ETTiaTTopd ?Mnaiv6/j.£voi. 'AAAu ys 6ij Kal rovg vko TlpEG[3vTEpuv /xvpu ;(;pta0£V-
Tag dvajivpil^ELV avTol ov 'TTEippiKaaiv^ 'EintaKoizcvg iavrohg uvayopevovTEg, kuI to tQv
TlpsajivTEpuv xpi-Of^a dxprjOTov elvac, Kal elg fidTTjv hniTE'kEladai. TEpaTEVofiEVOt. 'AA/ld
—
yup ovxl jJ-bvov Eig Taiira napavo/iElv i^TjvExOrjoav, dA/lu /cat, eI Tig kokuv egtl Kopuvlg,
sig TavTTjv uviSpafiov. Upbg yup tol Tolg tlpijiiEVOig uTonf/fxacn Kal rb lEpbv Kal uytov
avfilio2.ov, ndai Tolg avvodiKolg Kal oiKovfj.£viKoIg TJirjcpiGfiaaLV ufiaxov Ixei Tyv laxvv,
vbHotg ?ioytafiolg, Kal napEyypdnroLg Tibyotg, Kal Opdcsovg viTEpPo2,y KijSdTjXEVEiv etzex^I-'
pr/aav' u tuv tov KOVTjpov iir]xav7]ixdTDv, Tb IlvEVfia rb dyiov ovk ek tov YluTpbg fibvov,
d7\.'kd ye /cat ek tov Tlov EKTropEVEoOai KaLvoAoyijaavTEg ! —
Kat yap 6fj Kal unb tuv T^g
'iTaT^iag fiEpuv avvo6i,K7/ Tig iTriaroXi/ npbg ijfidg uvanE^oiTTjKEV, d/5/3?}ruv EyKliiudTuv
yi/wvaa, uTiva /card tov oIkeiov avTuv 'E,niaKbnov ol ttjv 'iTaXiav oiKovvTEg /xetu ttoA-
Tifjg KaTaKpiGEug Kal bpKuv fivpLuv diETrs/jnpavTO, fifj irapidEiv avrovg ovTug olKTpug
bXkvfiEVOvg, Kal iiirb TTj'kiKavTrig PapEiag TziEl^o/iEVOvg rvpavvloog, Kat. rovg lEpariKovg
vofjLovg Vj3piC,ofiEvovg, Kal irdvTag Osanoiig ^KKK^r/aiag uvaTpETro/ztvovg. "A Kal trdXaL fisv
(5td fiovaxuv Kal np£(jj3vTEpuv ekeWev uva6pa/j.bvTuv Eig wuvtuv uKoug diecpipovTO.
Bact'/lEtof 6' upa r/v, kuI Zuoi/iug, Mr]Tpo(j)dv7]g ts, koI avv avToig ^TEpoi, ol ri/v ToiavTT/v
Tvpavvida u7T(j5vpovTo, Kal 'npbg EK6iKr]aiv tuv 'E/c/c/l7?fftwv E^EKalovvTO doKpvovTEg.
NOv (5t KUI ypd/nuara 6id<t)opa Kal ek 6ia(p6puv iKEidEV uva7ZE(poiTi]KEV, uv tu laa kutu —
TIJV Ikelvuv u^i(jjGiv TE Kul E^aiTrjaiv (Kal yup Etg nuvTag rovg upxiEpUTiKovg Kal ukogto-
AiKohg Opbvovg 6ia6c6iivai tuvtu fiETu (ppiKTuv opKuv Kal TrapaKA/jOEuv EdvaibTTTjcav) ug
avTu EKEii>u KapaaTTjOEi uvayivuGKo/iEva.
" Comp. Metrophanis Epist. ad Manuelem, and Anastasii praef. ad cone, oecum. viii.
'2 The emperors Michael and Basil issued a letter to the king of the Bulgarians, of like
contents as th.e Encyclica. Bogoris communicated this to the pope, and Nicolaus gives,
Epist. Ixr. ad Hincmar. et caeteros Episc. in regno Caroli constitutes, a.d. 867 (ap. Mansi,
XV. 355), from it an extract, and admonishes the Frank bishops, who were always held to
be the most learned; to defend the Roman Church. In his list of Greek objections still
appear the fcJlowing : Meiitiuntur quoque, nos, sicuti per alia ipsorum conscripta indicator,
aguum in Pascha, more Judaeorum, super altare pariter cum dominico corpore benedicere
et offerre. (That this was substantially true, see Walafridi Strab. Lib. de rebus eccl. c.
18 ; Ilium dico eiTorem, quo quidam agni caraes in Pascha, juxta vel sub altari eas
ponentes, beuedictione propria consecrabant, et in ipsa resurrectionis die ante caeteros
corporales cibos de ipsis carnibus percipiebant. Cujus benedictionis series adhuc a
multis habetur. The Benediction-formula see in the ordo Romanus ap. Hittorp de Divinis
ofBciis, p. 79. So also a lamb was solemnly eaten by the pope and eleven cardinals. See
ordo Romanus auct. Benedicto in Mabillon. Museum Ital. p. 142, and Ordo Rom. auct.
Ceni'io, ibid. p. 186, f) Q,uiu et reprehendore satagunt, quia penes nos clerici barbas
radere suas non abnuunt, et quia Diaconus non suscepto presbyteratus ofticio apud nog
Episcopus ordinatur, (Certainly this took place, and was probably not abolished til
218 THIRD PERIOD.— DIV. 11.—A.D. 8o8-1073.
these objections were adduced. See Mabillon. Comm. in ord. Rom. in the Museum Ital.
p. cxix. ss.)
t. ii. Hincmar required Odo, bishop of Beauvais, to defend the Latin Church
(Ep. ad Odon. Belvac. 0pp. ed. Sirmond. ii. 809). He also furnished a work (Flodoardi
Hist. Eccl. Rhcm. iii. c. 23), which has been a lost work of Ado,
lost. Probably, too,
are still extant Ratramni Corbej. mon. contra Graecorum opposita libb. iv. (in d'Achery
Spicileg. i. 63), and iEneae Episc. Parisiensis Liber adv. Graecos (ibid. p. 113). Recently
Angelo Majus has published two anonymous writings belonging to this time, de S[)ir. S.
pvocessione a Patre Eiloque in the Scriptt. vett. nova coll. vii. i. 245. The Greeks ap-
pealed in favor of their view of this doctrine to Joh. xv. 26, the Latins to Joh. xx. 22 ;
oecumenical synod, actio, vii. (ap. Mansi, xvi. 122, ss. and 371, ss.).
'^ The acts in a Latin translation by Anastasius Bibl. (Mansi, xvi. 1, and in a shorter
Greek collection (prim. ed. Matth. Raderus. lugolst. 1604. 4, ap. Mansi, xvi. 209). The
predominance of Rome was so evident here, that soon after a complaint was made by
some Greek bishops to the emperor and the patriarch, non bene factum fuisse, quod
Ecclesiam Constantinopolitanam tanta subjectione Romanae subdi Ecclesiae permiserint,
ita ut banc ei tamquam dorainae ancillam tradidcrint, whereon some of the acts are said
to have been privately stolen from the papal legate, Anastasii Annotatio ad act i. (Mansi,
xvi. 29). Tims the Greek collection certainly appears to have proceeded from a new
revision. The difference is most striking in the Cann. which are fii-mly established act x.,
and of which 27 are found in Anastasius, 1. c. p. 160, ss. in the Greek collection, ibid. p.
;
397, ss., only 14. Almost all are directed against Photius. So for instance, can. lat. xi.
graec. x. the opinion is condemned, 6vo ipvxuc exfi-v tov uvdpcjTTOv (comp. Vol. I. Div. II.
§ 83, note 30, at the end), because it is supposed to have been held by Photius, cf. Anastasii
praof. ad cone. p. 6 (which Schroeckh overlooks). Two canons extant in the Latin acts
only, are remarkable for their evident attempt to modify the Pseudo-Isidorian principles
to suit the East: can. xvii. —
Patriarchae Metropolitanorum habeant potestatem, vide-
: —
licet ad convocandum eos, urgente necessitate, ad synodalem conventam, vcl etiam, ad
coerccndum illos et corrigendum, etc. Consueverunt autem Metropolitani bis in anno
synodos facerc, ideoque, sicut dicunt, ad patriarchale penitus non posse concurrere caput.
Sed sancta haec ct universalis synodus, nee concilia quae a Metropolitanis fiunt intcrdicens,
multo magis ilia novit rationabiliora esse ac utiliora Metropolitanorum conciliis, quae a
patriarchalt sede congregautur et idcirco haec fieri exigit, etc.
; Can. xxvi. Nullo niodo :
xxi.) Si Synodus universalis fuerit congregata, et facta fuerit etiam de sancta Romanorum
:
image-worship, who begaa to be more active, cf. can. iii. and vii. Remarkable continues
to be always the observation of the Contiuuator Aimoini Hist. Francorum lib. v. (in
Duchesne Scriptt. rer. Franc, t. iii.) respecting this synod In qua synodo de imaginibus
:
adorandis aliter, quam orthodox! doctores ante definierant, statuerunt quaedani etiam ;
pro favore Romani Pontificis, qui eorum vot'.s de imaginibus adorandis annuit, et quae-
dam contra antiques canones, et contra ipsam synodum constituerunt, sicut qui eamdem
. synodum legerit, patenter inveniet. Cf. Richerii Hist, concill. generall. i. 717, 7-iO,
Anastasius in vita cviii. Hadriani II. After the conclusion of the council, tl: e papii
16
legates, the vicarii Patriarcharum, Ignatius and some others were assembled before the
emperor. Then appeared the Bulgarian embassadors, asking: Usque hodie pagani fuiums,
et nuper ad gratiam christianitatis accessiraus. Ideoque ne in aliquo eiTare videamur,
cui Ecclesiae subdi debeamus, a vobis, qui vices summorum Patriarcharum gcritis, nosse
desideramus. The vicarii of the oriental patriarchs ask the legates Cluando vos illam :
patriam cepistis, cujus potestati subdita erat, et utrum Latinos, an Graecos sacerdotes
habuerit, dicite. The embassadors Nos illam patriam a Graecorum potestate armis
:
evicimus, in qua uon Latinos sed Graecos sacerdotes reperimus. To this the vicarii:
Si Graecos sacerdotes ibi reperistis, nianifestum est, quia ex ordinatione Constantinopo-
leos ilia patria fuit. The Roman legates declare on the contrary: Sedes apostolica
utramque Epirum, novam videlicet veteremque, totanique Thessaliam, atque Dardaniam
— cujus nunc patria ab his Bulgaris Bulgaria nuncupatur, antiquitus canonice ordinavit
et obtinuit. —
Ac per hoc. etc. Secondly: Bulgares, sedis apostolicae semet patrocinio —
— specialiter committentes, nobis debent, nee immerito, subjici, quos, ultronea voluntate
magistros elegere. Thirdly: Eosdem Bulgares s. sedes apostolica a diversis erroribus —
— —
ad catholicae fidei veritatem multo sudore transferens ultra triennium tenuit, tenet,
ordinat ac disponit. Finally S. sedes apostolica vos, quia revera inferiores estis, super
:
sua causa judices nee eligit nee per nos elegit, utpote quae de omul Ecclesia sola special-
iter fas habeat judicandi. But to this the vicarii reply: Satis indecens est, ut vos, qui
Graecorum imperium detrectantes, Francorum foederibus inhaeretis, in regno nostri
Principis ordinandi jure servetis. Quapropter [quod] Bulgarum patriam ex Graecorum
potestate dudum Graecos sacerdotes habuisse comperimus, s. Ecclesiae Con-
fuisse, et
stantinopolitanae, a qua quia per paganismum recesserat, nunc per cbristianismum restitui
judicamus. —
And thus it remained, Bulgares Graecos sacerdotes suscipientes, nos-—
tros ejiciunt.
1' Continuation of the Roman claims to jurisdiction in Bulgaria in Hadriani II. Epist.
ad Basilium (in append, ad cone. viii. ap. Mansi, xvi. 206), Johannis VIII. Epist. 75, 77,
174, 189, 192, ad Michaelem Regem Bulgar 76, ad Petrum Comitem, 78, ad Ignatium Patr.
79, ad Episc. et clericos Graecos, all in Mansi, xvii. 62, ss.
18 Job. VIII. Epist. 199, ad Basilium et Alexandrum Imp. 200, ad clericos Constantinop.
201, ad Photium Patr. 202, ad Constantinopolitanos, all dated 16th August, 879. To Photius
he writes Q,uod dicitur autem, s. Constantinopolitanam Ecclesiam in te convenire, teque
:
—
privatam sedem recipere, de adunatione omnium Deo gratias agimus. Verum super
receptione privatae sedis nos debuimus ante consuli. Tamen quia obeunte fratre et
coepiscopo nostro Ignatio, te Constantinopolitano throno praesidere audivimus tantum :
ut pax augeatur, et jurgia cessent, multimodas Deo gratias agimus. Et cum non sit
220 THIRD PERIOD.— D IV. II.—A.D. 858-1373.
etc. Praeterea sicut vcstra pars suuin velle conatur vires accipere, ita et diocesim nos
—
tram Bulgariam, quam P. Nicolai certamine sedes apostolica recepit, ac Hadriani
tempore possedcrat, summa nobis celeritate restitui volumus, etc.
'' Afterward commonly called by the Latins Pseudosynodus Photiana. The acts ap.
Mansi, xvii. 373, ss. The Greeks succeeded in bringing over to their mind the papal
legates, by flattery and artful management; those papal letters to Basil and to Photius
were laid before the synod in a Greek translation, in which all their rudeness was taken
away. That passage of the letter to Photius (note 18) ran thus lor example (p. 413) : .
'Eyparpag ij/xlv, uti tj ayiuTuTT] tov Oeov KuvaravrivovKoTiiTuv 'E«/c/l??CTt'a iv aoi avve-
(pijVTjcjE,—Kac oTi TOV dpovov, ov earepr'/dTjc, uiriXafSeg, og tjv ZJiOf aov vnip tovtuv, Aeyu
•
6ov iv Tolg avTodi rjKvpijaaiiEV Kal l^cjOTpaKtaafiEV navTE?.C)g, Kal dnE(ia7i.6p.Eda, 6i.d te tu
uXXa, Kal oTL 6 npo rjnuv /laKupiog nuTvag 'Adpiavbg ovx vniypaipEV Iv av-y. Concerning —
the demands of the papal legates respecting Bulgaria it was said 6 Trcpt tvopiag 7^6yog
:
Trig napoiajig Sugttikev viroOiatug, kol Kaipbv Idiov ini^TjTEi. Whatever the emperor
may decide on the subject, aripyonEv Kal avvEv6oKovp.EV Kal r/fiEig (p. 420, 488.) Finally,
actio vi. (p. 515) the Nicene-Constantinopolitan symbol was recognized, and respecting it
the detemiinatiou :
—
was eI Tig {)Tjiiaat voBoig ?} npoadrjKaig fi ucfiaipEaEai 7r]v upxai6T/;Ta
TOV Upov TovTov Kal OEfiaa/iiov opov KaTaKifidTjXEVcai uTzoOpaaKwdEiij- et fiEv tuv tEpu- —
uevuv Eir} Tig, Travre/lti Kadaipiasi tovtov Ka6v7roftu?iAo/iEV eI 6e tuv XoHkuv, tCi uva-
OE/xaTi napaTvifiTToiiEV. By this only the Western addition could be meant. As to what
Baron, ad ann. 879, no. 73, and Bellarminus de Concil. lib. i. c. 5, asserted, that the whole
synod may have been a fabrication of Photius, Leo Allatius de Octava synodo Plntiana.
Horn. 1662. 8, and de Eccles. occid. et orient, perpetua consensione, p. 591, has expressed
as a certainty. On the contrary John VIII. Epist. 250, ad Photium Ea, quae pro causa
:
nee recipimus, nee judicamus alicujus existere firmitatis. In like manner Epist. 251, ad
Imperatores with the date Idibus Aug. Indict, xiii. (880). Before open enmity had broke
forth again, Photius sent a letter to the patriarch of Aquileia (Latin ap.Baronius, ann. 883,
no. 4), in which he proves at length to him that the Holy Spirit proceeds only from the
Father.
'0 In an old work on the various condemnations of Photius, ap. Mansi, xvi. 449 : 'ludvvrig
— uvtdEfidTiaE ^uTiov, OTE unETZAuvTjaE Toi'g TTEpl Evytvtov diu Tjjv ^ovT^yapiav iWovTag.
Aajiiov yap to EvayyiXiov Kal uveMuv iv tu u/x^Suvi, mivruv ukovovtuv idrj "
6 /t^ Ixuv
TOV dcoKpLTug dvadE/iuTiaOivTa iuTiov, ug d<pTjKav avTov NtKO/.aof Kol 'kdpiav'og ol uyiu-
raToi IluTrnt, ol npOKaTOXoi fiov, taru uvu0Efia. The Latins continued to count the coun-
cil of 8G9 the eighth oecumenical one, the Greeks abide by that of 879, but reckon only
even general councils. Of the measures taken by the following popes against Photiuj^
we have extant only Stephoni V. Epist. ad Basilium Imp. A.n. 885 (Mansi, xviii. 11).
PART I.— GREEK CHURCH. CHAP. I.— LATIN. $ 42. CONTROV. 221
§ 42.
Michaelis Curular. Epi.st. ii. ad Pocrani Parriarch. Antiorli. (ia Cotelerii Ecclesiae Graec.
Monuoi. ii. 135 and 162).
2' It is tnie that even the emperor and Stylianus bishop of Neocaesarea (Epist. ad
Stephan. Mansi, xvi. 425, and xviii. 14), applied this time to the pope, on which Stephanas
Epist. ad Episc. orient, (ib. xviii. 18) replied. With Styliani Epist. ii. ad Stephau. a.d.
889 (ib. xvi. 437), to which Formosus (ib. xvi. 440, xviii. 101) replied, and a third letter of
his, A.D. 898, now lost, the answer to which, by John IX. Baronius, ad ann. 905, no. 9, has,
Armeniae, both from the Armenian in the Spicileg^um Romanum, x. ii. 449. It is remark-
able that Angelo Majus has only given in brief the contents of the part of the first letter
(p. 452) in which Photius praises very much the church of Constantinople, caeteroqui de
Patriarchatuum aliquot origine malitiose et procul omni veritate loquitur. Photius seems to
have been at first deceived by favorable replies and oriental flatteries from the Armenians;
for in his Encyclica (ed. Montacutii, p. 48, s.) he thinks he had converted them.
'3 A collection of his Romanum, x. ii. 161. In the same, Ep.
letters in the Spicilegium
Mansi, xviii. 331), cf. Theophanis Continuati, lib. vi. de Leone, c. 23, 24. Symeon Logolh.
in Leone, c. 12, 17, 18. Schlosser's Weltgesch. ii. ii. 226. Another reinarkable transaction
222 THIRD PERIOD.— DIV. II.—A.D. 858-1073.
between the two bicrarcbs is related by Glaber Radulpb. iv. c. 1 Circa annum i^tnr :
Domini Mxxiv. Constantinopolitanus Praesul cum suo Principe Basilio, aliique nounulli
Graecorum consilium iniere, quatenus cum consensu Romani Pontilicis liceret Ecclesiam
Constantinopolitanam in suo orbc, sicuti Roma in universe, universalem dici et baberi.
Q,ui statim miseruut, qui deferrent multa ac diversa donorum xenia Romam, tarn Pontifici,
quam caeteris —Ac licet pro tempore pbilargyria mundi regina queat appellari, in
.
Romanis tamen inexplebile cubile locavit. Mox namquc ut vidcre, Graecorum sibi dcfcn-i
fulgidas opes, versum est cor illorum ad fraudulentiae diverticula, pertentantes an forte
clauculo concedere quiverant, quod petebatur sed nequaquam. Dum ergo adhuc leni sub
: —
murmure bujusce macbinatores in conclavi sesc putarent talia tractavisse, vclox fama do
ipsis per universam Italiam decucurrit. Sed qualis tunc tumultus, quam vebemens com-
motio per cunctos exstitit, qui audierunt, dici non valet. Willclmus Abbas Divionensis s.
Beuigni wrote a severe letter of warning to the pope, concluding witb tbese words De :
caetero quoque optamus, uti universalem decet Autistitem, vos acrius in correctioue ac
disciplina sanctae et apostolicae Ecclesiae vigere. So also Hugonis Flaviniac. Cbron.
Virdunense, ad ann. 1024 (ap. Bouquet, x. 209). Tbe later Greeks pretend tbat Eilioque
was inserted in tbe symbol for tbe first time under Pope Cbristopborus (904) and tbat from
tbat time foi-ward tbe popes were erased from tbe Diptycba in Constantinople (AUatii de
EccL occid. et orient, perpet. consensu, p. 606, ss.). But tbis is not true, since as late as
Jobn XVIII. (t 1007) it was not so (Peti-i Patr. Ant. Ep. ad Michael Cerul. in Cotelerii
Monum. Eccl. Gr. ii. tbe time of Michael. Ceral., however, it bad long been so,
148). At
for he even supposes tbat bad been done since the sixth oecumenical council on account
it
est regnum caelorum feimento, quod accipiens mulier abscondit in farinae satis tribus,'
etc. (Matth. xiii. 33). Mulierem sanctam Ecclesiam vocat. Satis vero tribus [s.] modiis
repletis, Patrcm et Filium et Spiritum Sanctum, quorum nequaquam
lutulentae azymae
other side is J. Mabillon. Diss, de pane cucbaristico, azymo ac fcrmentato. Paris, 1674. 8
also in bis Analectis, ed. ii. p. 522, and J.Ciampini Conjccturae de perpctuo azymorum usu
in Ecclesia latina. Romae. 1688. 4). Sabbata vero quomodo in ftuadragesiraa Judaice
observatis? An allusion to Matth. xii. 1, ss. Marc. ii. 27. Jfb.ix.l6. Luc. xiii. 15. Et
ideo hi, qui Sabbata cum azymi.s custodiuut, ueque Judaei neque Cbristiani sunt, sed
PART II.— GREEK CHURCH. CHAP. I.— LATIN. § 42. CONTROV. 223
similes sunt leopardo, sicut dicit magnus Basilius, cujus capilli nee nigri sunt, nee albi
omnino. Quonaodo autem et suEfoeata hi tales oomedunt, in qaibus sanguis tenetur? An
nescitis ut omnis animalis sanguis anima ipsius sit, et qui comederit sangninem, animem,
comedit ? (Cf. Jo. Rud. Kiesling Hist, concertationis Graec. Latinorumque de esu sanguinis
et carnis morticiuae. Erlang. 1763. 8). Item Alleluja in Quadragesima non psallitis, sed
semel in Pascha tantumodo, etc. Cur tantam deceptionem horum talium uou aspicitis, nee
intelligitis, neque corrigltis populos et vosmetipsos, sicut qui debent judicari ex his a Deo ?
Non derelinquitis, quod dioitur, quod hoc Petrus, et Benedictus, et Paulus et caeteri docu-
erunt? Decipitis vos ipsos et populunl in istis. Quae vero scripsi, ea sunt, quae Petrus
et Paulus et caeteri Apostoli et Christus docuit et sancta Ecclcsia catholica suscepit et
;
custodit religiose. Quae et vos correcti custodite. Azymas vero et custodias sabbatorum
projicite miseris Judaeis : Similiter et suSbcata barbaris gentibus, ut fiamus purl in recta
et immaculata fide, et unus grex unius pastoris Christi. Cujus in cnice divine sanguine
inebriati laudamus puri pure Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, universa Mosaicae
legis et ab eo custodita derelinquentes sine Deo Judaeis, qui velut caeci perquirentes
Christum lumen amiserunt, permanentes in umbra, sicut insipientes perpetuo. Haec
autem homo Dei et multotiens ipse cum populo agnoscens docuisti esse, et correctus
scripsisti multis similem consuetudinem habcntibus. Et ut habeas salutem animae tuae,
mitte principibus sacerdotum et sacerdotibus, et adjura, ut per haec seipsos corrigant et
Dei populum, ut Dei mercedem in istis habeas. Et si hoc feceris, propono et per secundam
Bcriptionem majora et perfectiora his tibi scribere, fidei vera ostensione et firmamento
animarum, pro quibas Christus posuit animam suam. A larger work of Michael against
the Latin church is found in MS. in the Imperial library at Vienna (Lambec. Coram, de
bibl. Vindob. lib. iii. p. 160).
3 Leonis IX. Epist. i. et
Cf. vi. ad Michaelem Constautinop. Patr., Epist. vii. ad Con-
stant, imp. (ap.Mansi, xix. 635, ss.) * Their names see below, note 7.
^ Humberti responsio instar dialogi ab ipso latine conscripta —
et jussu Imp. Constant,
graece edita sub nominibus Constantinopolitani et Romani (prim. ed. Baronius in Ap-
pend, t. xi. in Canisii Lcctt. ant. ed. Basn. iii. i. 283). The epist. Michaelis ad Joannem
Tranensem is expressed piece by piece from the Coustantinopolitan, and is then refuted
by the Roman Ex. gr. in the beginning Ex hac vestra praefatione, slept profitemini,
:
crederemus, vos salutem totius Latinae seu occidentalis Ecclesiae pro sola magna Dei
dilectione quaerere si sciremus vos vestram vestrorumque non negligere.
: Cum vero vos
ipsos et vobis commissos
negligatis, ut nefandos Jacobitas, imo Theopaschitas, seu alias
haereticorum pestas, inter vos et penes vos habeatis (comp. Vol. I. Div. II. § 111, note 6,
below, § 45, note 3), neque eorum consortia, neque colloquia, neque convivia seu pariter
orare devitetis quomodo saltem suspicabimur, vos aliqua dilectione Dei aut proximi
:
praemonitos compati nostrae perditioni, sicut putatis ? etc. Ast vos, quasi omnia munda
imraunda sint vobis, oculis contra vos et vesti'a clausis, s. Romanam et omnem occidenta-
lem Ecclesiam pollutam haeresi et Judaismo proclamatis, et velut quandam abomina-
tionem devitatis. Ex qua tam caeca et hactenus inaudita audacia ad hoc prorupistis, ut
cunctonim haereticorum, quos adhuc deprehendere voluimus, temeritatem transcendatis.
Quamvis omnino singulae haereses suis adinventionibus aliqua Ecclesiae membra fati-
gaverint nulla tanien adhuc ad tantam vesaniam erupit, ut opinionem suam primae et
:
Haeccine sunt ilia majora et pcrfectiora, ut tanta oblatio imponatur altari, quanta nequeat
a ministris, vel a populo sumi, et idcirco debeat subterrari, aut in puteum ad lioc praepa-
raturu projici 1 Haeccine quoque sunt ilia majora et pcrfectiora, ut novus maritus, ct
recenti caruis voluptate resolutus, et totus marcidus Cbristi ministrct altaribus, ct ab ejus
immaculate corpore sanctilicatus manus coiifestim ad mulicbres transferat aniplexus?
Haeccine sunt ilia pcrfectiora, ut malieribus ciiristiunis in partu vel in menstruo pericli-
tantibus comniunio denegetur ? aut paganis baptismus interdicatur? et parvulis morituris
ante octo dies regeneratio per aquam et Sjii'ituni Sanctum subtrabstur In quo utique .'
crudeliores Hcrode, non tantum in corpore, sed et in anima quotidie fiaciilatis parvulorum
innumerabilem populum, et destinatis ad ignem aeternum. Numquid etiam inde est,
quod homiuis morituri imaginem afBgitis crucifixae imagini Christi, ita ut quidam Anti-
christus in cruce Christi sedeat, ostendons se adorandum tanquam sit Deus ? Numquid
et illud inde est, quod pejus sit, monachos femoralibus indui et carnibus vesci, quam fomi-
cari ? Ideone clauditis ecclesias Latinorum, et dirigitis scripta per totum orbem, ut ad
haec majora et pcrfectiora pertrabatis omnem cliristianum populum ? Non sunt haec talia
osteusio verae fidei, sed adinventio Diaboli. Nee sunt finnamentum, sed destructio ani-
matum. Pro quibus omnibus et aliis, quos longum est scripto prosequi, erroribus, nisi
resipueritis, et digne satisfcceritis, irrevocabile anathema hie et iu futuro eritis a Deo et
ab omnibus catholicis, jiro quibus Christus animam suam posuit.
' Nicetae Presb. et monachi Monasterii Studii lib. contra Latinos (ap. Baron. 1. c. and
Canis. 1. c. p. 308). This work touches also other peculiarities of the Latins. Quis ille
est, qui tradidit vobis, prohibere et abscindere nuptias sacerdotum ? Quis ex doctoribus
Ecclesiae banc vobis tradidit pravitatem? Referring to Can. apost. 5 (Vol. I. Div. II.
$ 73. note 9), and Cone, scxti can. 13 (ibid. $ 129, note 3). Unde igitur vobis, et ex quibus
hae hon-ibilcs intirmitates supcrvencruut, o viri Romanorum sapientissimi, et omnium
aliarum gentium uobilissimi ? Aestimo, quod quidam ex Judaeis in tempore Apostolomm
jredentes, vaua lucra cupientes, et pecuniarum amatores repcrti, volentcs multos fidelinm
abstrahere ex Evangelio —
in hoc et Christianitas et Judaismus coiTupta sunt.
:
On the
other hand, Humberti responsio contra Nicctam (11. cc.) ex. gr. in the beginning: Vae tibi,
Sarabaita, qui nulla coenobitali examinatus disciplina, voluntate atque voluptate ductus
propria, contra sanctam et Romauam et apostolicam Ecclesiam et omnium, SS. Patrum
concilia horribiliter latrasti, stultior asino, frontcm leonis et murum adamantinum frangere
tentasti. In jjuo utique conatu non es victor erroris, sed victus errore pucr centum :
—
annorum maledictus, potius diccndas Epicurus, quam monachus nee credendus es degere
:
(written by Humbert ap. Baron, ann. 1054, no. 19, Canis. 1. c. p. 325): Anno XL. imperii
Constantiui Monomachi, Ind. vii. ipso die nativitatis b. Joannis Baptistae, advcnientibus
a domino Papa Leone IX. Apocrisariis s. llomana sedis, Humberto scilicet Cardinal!
Episcopo Sylvae Candidae, et Petro Amalphitanorum Arcbiepiscopo Fridorico quoque
Diacono et Oancellario, ad monasteriura Studii intra urbcm Constantinopolitanam Niceta :
dcvitante atque in stultitia sua perseverante, praefati Nuntii xvii. kal. Aug. adierunt
Ecclesiam s. Sophiae, et super obstinatione illius conquesti, clero ex more ad Missas
pracparato, jam hora tertia, die sabbath!, cliartam excoramunicationis super princi[)ale
altare posuerunt sub ocuiis clen et populi. Iiide mox egressi, etiara pulverem pedum
suorum excussere in testmiouium illis, dictum Evangelii proclamantes "Videat Deus :
et judicet." (Michael Epist. i. ad Petr. Ant. admits, after much complaint of the pre-
sumptuous pride of the legates : 'Hfislg ^'ev ttjv avriJv cvvrvxtav Tvapyrriadjicda /cat
T//V IvTEV^LV. diu Ts TO u/xETatlETu^ tx^i-v ovTovg TT/c 6vaGE(3elag •aErrElcdai,' koI ort
uvEV TT/g afjQ fiaKapioTT/Tog Kal ruv uAXuv uyiurdruv narpiapxHv, TtEpl toio'jiu'^ \ -
yovg irpbg rovg tottottiptjtuq tt/c 'Fu/itiq dvaKLVEiv, Kal uvu^iov oAof, Kal r^ k-.'u rovi;
uvu xpovovg £v rolg ToiovToig Kpa~r]cdari avvrjdEia EvavTtov Kal uKaTu?J.Ti?iOi evcuuo
fiEV-) Hinc crdinatis Ecclesiis Latinorum intra ipsam Constantinopolim, et anatheniiite
dato cunctis, qui deinceps communicarent ex manu Graeci Romanum sacriticiiim vitu-
perantis, in osculo pacis accepta orthodoxi Imperatoris licentia douisque imperialibus s.
Petro et cibi, alacres coepere revcrti xv. kal. Augusti sed nimia instantia precum ;
EAdslv, Kal rolg te u?.?[,oig tuv tu avry, Kal ry diaarpotfiy tov uyiov avuPoAov utto-
Tu^ajOat TTcpaiviaavTeg' il)g de ovk 7/veixovto, uA/ld koI oiaxELpLaaaOai iavTovg, si
navGovrai TTEpl tovtov
(17/ ox^-ovjievot., 6i7j7TEi2,ovv, elg to KaTU rfjg avTuv pXaa^Tj/xiag
avvEi6o/j.Ei' ;\;(jpvcra« uvaOsfia.) Poito vesanus Michael dolens suas non procedere in-
sidias, concitavit Imperatori vulgi seditionem maximam, velut Nuntiis cooperata fueiit
ejus voluntas. Unde Imperator coactus. interpretes Latinorum Paulum ac filium ejus
Smaragdum, caesos et detonsos Michaeli tradidit: sicque tumultus ille con'iuievit. Verum
Imperator post Nuntios Romanes directis suis, exemplar excommmiicationis verissimum
a civitate Russorum remissum sibi accepit, civibusque exhibuit, ac tandem Michaelem
falsasse chartam legatorum comperit atque convicit. Itaque commotas amicos et affines
ipsius honoribus privates a palatio eliminavit, contraque ipsum usque nuDc graves iras
retinait. Denique exemplar chartae excominuaicatoriae est tale Humbei'tus, Petnis, : —
Fredevicus, — omnibus catholicae Ecclesiae Sancta Romana prima
VOL. II. — 15 tiliis : et apostolita
22G THIRD PERIOD.- DIV. II.— A.D. 658-1073.
praesumtionibus, sint Anathema Maranatba, cum Simoniacis, Valcsiis, etc., et cum ora-
nibus haereticis, imo cum Diabolo et Angelis ejus, nisi forte rcsipuerint. Amen. a'Buu,
amen.
' A synod summoned by Michael issued in July lOoi, m opposition to tliat excommuni-
—
cation writing a ^Tifieiu/ia (edictum) (see in Allatii de Libris ecclesiasticis Graecorum
diss. ii. Paris. 1645. 4. p. 161. Instead oi fijjvi 'lovvh^ 'IvdiKT. f. it must be read 'Jot)X«u,
as, p. 170, the reading twice appears). There it is said that those legates were raig Tzapu
rov 'Apyvpov (a Greek dux in Lower Ital}% see Schlosser's Weltgeseh. ii. ii. 602, 647, tl'.
fl'.) doXepalg v~oOiJKaig Kal av/il3ov2.acc, avTol re u(p' iavrijv (k^ikoixevoi, koI fn'jTE napu
Tov n«7ra uTTOffra/lti'rff, uA/lu Kal tu ypu/i/iara, u wf an' tKeivov drjOev i:iT£(pipovTO,
nlaou/icvoi. This was proved in particular by the false seal. Having departed imme-
diately after their daring act, the emperor, at the instance of the patriarchs, sent to bring
them back, but ov (iovXovTai Je r/) tiHETipgi iiETpiorrjTL 'izpocE'kOtlv, y ry) upa koi /xEyd?.7j
cvvodu Eig oxjnv eXOeiv, kuI anoKpiciv riva dovvai, nEpl uv acEiiuv anijpEV^avTo, —
aipEiadat Je davEiv ijlu17mv, ij Eig oipiv rjniv Kal Ty avv66(,) kMElv. Accordmg to his letter
inserted here, the emperor was entirely on the side of the patriarch, and only withheld
from violent measures against the legates 6id to 6okovv irEpiKEiadai rovTovg T^g TTpsa
^Eiag ocjxplKCOv. The conclusion is, that on the 24lh July, iir' iiKpouasi tov nXijdovs
uvadEi-iaTiaOf/vai to avTo ucEiStg Kal av6ig iyypaifiov •
nrpog 6t Kal Tovg tovto iKOEfievov;
Kal ypd^pavTag, Kal avvaivEaiv Tiva, ij (3ov7i,r}v Eig Tr/v tuvtov noiijaiv dEduKorag. rb 6i
TrpuTOTVTiOV Toil f)i^ivTog napu riJv 6uaaE(3uv uvoaiov Eyypu<pov Kal fiiaapov [oi/] kute-
Kavdi], likV iv tC) Evayci tov xO'P'''o4>v?MKog anETtdi} ffe/cptrf.) Eig l?iEyxov di-qvEKij tCiv
TfjAtKavTa TOV Oeov i/jiuv (iAao(i>r]p.rjadvTuv.
'° Cf Michaelis Epist. i. ad Petrum Antioch, in which an account of the affair is given,
and of the eiTors of the Latins. To those already recounted new ones are added : '£v rj
'/.EiTovpyia KaTu tov Kaipbv TTJg /lETahjypeog slg tCiv TiELTovpyovvTuv iadiuv tu. u^v/ia
Toiig ?.onTovg uanui^ETai. (above, § 18, note 8). kuI daKTV?uovg <popovvTEg iv Taig xip<^lv ol
'EnlffKonoi, ug 6//dEV yvvalKUg Tag 'EKK?.7iaiag \cp.(idvovTEg, tov u/)f)a(3C)va tpopelv
?Jyovai (above, $ 24, note 4). Kal Eig -KoXtfiovg 6e k^iovTEg, at/mai Tug iavTuv x^'-P^i
Xpalvovai (above, $ 24, note C) ijg 6e TivEg i/uug diEjieSaitJaavTO, Kal to Otiov (iaKTiciia
iinTE?.ovvTEg, Tovg fSaTTTi^o/iEVOvg (iawTi^ovai a'r /uav Karddvaiv (this was really a cus-
tom in Spain, Gregor. Magni, lib. i. Epist. 41, Coi.c. Tolet. iv. ann. 633, can 0, condemned
by Alcuin Epist. 75, justilied by Walafrid Strabo de Reb. eccl. c. 26). uA'Au Kal u'kaT0{
tro'og Tovio TU tuv fianTi^o/iivuv n^Tipovai crro/uira.— Instea'i of MiKpd ^i(ii} liXov ^b
PART II.— GREEK CHURCH. CHAP. I.— LATIN. § 42. CONTROV. 227
(fivpafia C,v(iol, they read, 1 Cor. v. 6, and Gal. v. 9, (jiOelpcL Vulg. has corrumpit), for rtie i
purpose of defending their unleavened bread. 'A/l?i,' oMe to, Aeiipava tC>v Ay luv avixovrai '
TVfio<7iivveiv Tive^ 6e avTuv ovdi rug uyiag tiitovar (see above, ^ 11), oiire firjv Tovg
—
dyiovg kol [lEyakovg Tiaripag r/fiuv, rov re deoXoyov -^rifil Vprjyopiov koL tov p.iyav
BaaiXeiov Kal tov delov XpvGoaro/wv rolg TioLnolg (jvvapid/xovGiv 'kyioig, ?/ oPiwf tj/v
6i6axfiv avTuv Karadixovrai. More rational and moderate is the judgment of Peter,
patriarch of Antioch, in his reply to Michael (an. Cotelerius, 1. c. p. 145, ss.) respecting
this controversy : p. 149 : "Ocra 6i: aoc Kal anripi6fir]Tai 'Fu/naiKu eTiaTTUfiara fieTi'/Wo/xev
Kal Tu /lev TovTuv idoKEL unevKToia Kal (jjevktu, tu Se idoLiia, tu de Kapopuaeug u^ta. ri
yap Tzpog i]fJ.ag to i-vpuodai, tovq upxiepetr Tovg nuyuvag, Kal daKTvAO(j)opEiv avTovg, k. t. "k. ;
— P. 152: KaKov 6e Kal KaKuv kukigtov, t] ev t(^ ayiu avujioJ.u 'Kpoadi]Kj]. P. 153:
'k7J.' dir ioLKEV unu7i.E<yav 'Pufialoi. tu uvTiypacpa TTJg ev NiKaia wpuTr/g avvddov, ola
Trig 'Fu/.i7]g inl ttoav tov tuv Ovavdu?MV tQvovg Kvpiapx'^uavrog wap' uv laug Kal
tuadov tovto ukrjdEg, ug i67/ko)aag, to (id'KTLafMa
apEiavLi^ELv, Kal Etg fiiav KOTudvaiv, eI
eTTiTE'^Eiv. P. 154: Ka?idv yap Trpog to Ka?iodEX£g opuvTag ijfidg, Kal /xuAXov Evda /j,7j
Oibg 7/ nioTLg to klvSwevojievov, vevelv ueI irpbg to elprjVLKov te Kal (pLku6E%<pov dih7i<ftol •
yicp Kal rifiuiv ovtoi, kuv e^ uypotKiag f/ u/xadiag avf^ijiaivri TOVTOvg iroXluKig iKninTEiv
TOV EtKOTog, TCi iavTuv OTOixovvTag dE^fjiiaTi. Kal iiij ToaavTijv uKpL^Eiav etti^titeIv cv
^npPupoig idvEOCv, f/v avTol nEpl Tioyovg uvaoTpEipd/iEvot, uTraiTovfiEda. P. 157 Ilfpc :
yap r^f ev tu uyicj avji^o^.ij TrpoaOr/KT/g, Kal tov jii] kolvuveIv avTOvg TcJv dyLaajiaTuv
dnb yEyafiTjKOTog lEpiug, /ca/l(2if Kal 6E0<pi7iug i/ uyiuavvrj gov EvioTaTai Kal ft?) navaaiTc "
—
noTE nepl tovtov ivLOTafiEvr) Kal TVEidovaa, /J.EXpig uv avTovg e^scg avvTi6E/j.ivovg Ty
aTiTidtia. —
tu 6' dTiXa nEpi(j>pov7}TEa /joi Eivai doKEi, tov Tf/g u2.rjdEiag "kbyov fj-ytiEV e^
avTuv KUTaPAanTonEvov. In like manner Theophylact, archbp. of Bulgaria, about 1078,
in his Lib. de ils in quibus Latini accusantur (prim. ed. in Jo. Aloys. Mingarelli Anecdo-
torum fasc. Romae. 1756. 4. p. 257, ss.), with bitter complaints both against the passion-
ateness of the Greeks, and the proud obstinacy of the Latins. Ex. g.r. p. 283 Kai Tolg :
dvTlKOig TOLVVV eI TL /J.EV TTEpl TO doyflU dta/XUpTUVETai TTJV KarpiKTjv TTiaTlV fTa?.tvov,
VTjGTELuv ui>TiGK%7jpvvd7]a6p.Eda 7(2) uKafiTZEc TOV sOvovg (j>pov?ifiaTL ovSe TTO?i,kov Jei
Trept T(jv uTTrjpidfiTjfiEVuv koiTTuv, uTTcp b/io?iOyovvTEg Kal avTol TrjpElv — 6okovgl TTok7i.ol(
uGvyyvuara GqiukTiEGdai. ^ilv //r/ ovvTideGdai, rolg kbyoig, uvdpog egtlv, dig ol/iai, Tui^
EKikTjGiaaTLKalg iGTopLaig iyyv/uvacdEVTog, Kal fxadbvTog, ug ov ttuv idog uttogxI^elv
'EiCKkrjGcag Igxvel, uTJ.u Tb npbg diacjidopuvuyov dbyfiaTog, k. t. "k.
1'
The views Greeks of the highest rank in the hierarchy are expressed by tlie
of the
Patrician Baanes, imperial plenipotentiary at the genuine oecumenical council of 869, in
the Latin Acts, act. viii. (Mansi, xvi. 140) Posuit Deus Ecclesiam suam in quinque patri-
:
capita Ecclesiae sint. quod dicitur et portae inferi non praevalebunt adver
Etenim illud :
sus earn (Matth. xvi. 18), hoc denunciat, quando duo ceciderint, currant ad tria cum tria ;
ceciderint, currunt ad duo; cum vero quatuor forte ceciderint, unum, quod permanet in
omnium capite Christo Deo nostro, revocat iteram reliquum corpus Ecclesiae. Cf. Petri
Antioch. Epiat. ad Dominicum Archiep. Gradensem (in Cotelerii Mon. Eccl. Gr. ii. 14) ]
Ilfv-f Iv bku tC) KOGfii^ vTzb T/jg 6eiag GiKovofirjOri xb-pi-Tog slvai UaTptupxag, — u?iA' oiHi
TOVTUV EKUGTog Kvpiug HaTpidpxtjg ku^-eItul KaTuxprjCTLKug di. uvaK7jpvTT0vrai Jt, 6 '
SECOND CHAPTER.
INTERNAL CONDITION OF THE GREEK CHURCH.
§ 43.
Kol TO cujia 6k Ku7.LV TOV XptaTov, ij tuv maTuv Tiiyu 'EKKTiTjaia, — vTzd itevte aladrjCEuv
oiuovofiovnEvov, TUV ElpTj/iivuv fiEjuluv dporuv, iiTTo /ituc uytra: nK^alyg, avTov ^Tj/ii
rov XpiUTOv. About 870 tliis coniperison was also allowed in Roji*, soe Anastasii Praef.
ir.cr.nc. viii. generalo (Mansi, xvi. 7) Cum Cliristus in corpore Sio, quod est Ecclesiae, tot
:
patriavchales sedes, quot in cujusque mortali rorporc sensus, locaverit profecto nihil ;
ijeneralitati deest Ecclesiae, si omnes illae sedes unius fuerint voluntatis, sicut nihil deest
motui corporis, si omnes quinque sensus integrae communisque fuerint sanitaiis. Inter
quas videlicet sedes quia Romana praecellit, uon immerito visui comparatur: qui profecto
cunctis sensibus praeeminet, acntior illis existens, et comrauniouem, sicut nullus eorum,
cum omnibus habeus. But the Greeks did not acknowledge such a preeminence of the
Romisn pati-iarch, comp. Nilus Doxopatrius, iu his (written A.n. 1143) Tu^tc ruv narpiap-
XiKiJv dpovtjv (in Steph. le Moyne Varia sacra, ed. 2. Lugd. Bat. 1694. i. 21 1 , ss.), who also
uses that comparison, but in reference to that Roman pretension remarks, p. 242 'Opaf :
oTTur d-rrd tov TiapovTO^ Kavovoc (can. Chalced. 28, see Vol. I. Div. 11. ^ 93, note 14), jrpo-
(Jrtvtjf iXsyxovToi ?.7ipovvTEC oi MyovTEC TrpoTifiTjdijvai Tfjv 'Pu,U7]v 6lu tov ay.nv Tle-jjo^.
*i6ov ytip,
—
npo4>avug 6 Kavuv ovTog <^T](7i " 6ia to Eivai tjjv '?C)fi7]v jiaaO.Eiar, irnv tt/u
TpoTLUTjaLv" —
ETtEi 6e ETTavoOrj tov Elvai Paaikiaaa
—
EKTZEOovoa Tfj(; l^cd \Eiac ekeivtic,
Eli-i-KTEL Koi TUV TXpUTELUV. P. 245 AiO Kul 6 UaTpiupXVC KuV(7TavTlVOV~6?.EUC V770-
:
yodoEi 'ApxiETTiCKOTTOc Neaf 'Pu/irig nal oiKovfiEviKoc UaTpiupxvc' E-ru yup ilajiE tu
vnta3cla kol tu irpovviua ti/c 'Vu/irjc Baai7uaaa yup i] 'PufiTj r/v rvc oiKOVfiEVijc izpoTEpov,
'
Eira TTufav voTEpov T] Y^uvoTavTivr.vr.o7uq (of. Nicol. I. Ep. Ixx. ad Ilincmar. above, % 41,
ncre 6). This is also the view of the later Greeks. See Arra Comnena Alcxiados lib. i.,
.Joannes Cinnamus Histor. lib. v. c. 10, IJihs .Archiepisc. Thcssal. dc Papae primatu lib. ii.,
Barlaamus Mon. de Papae principatu, c. 5 ct 6, and also Joannes Zonaras, Theodorus
ISalsamo, and Alexius Aristenus in their scholia on the cone. Chalced. xxviii.
The new civil legislation of Basil and Leo {f3aai7.iKai SiaTu^Eig or i3aai7.iKu in 60
books) comprehended, like the older, ecclesiastical relations also. So too the 113 novellae
constitutiones or ETvavopOuTiKai KaOdpaEig of Leo (among others in the Ccrpus juris civilis
ed. Spangenberg, ii. C73, ss.) and the dcaru^Eic of the following emperors (ibid p. 773, 88.)
PART II.— GREEK CHURCH. CHAP. II.— CONDITION. § 43. 229
2 Heeren's Gesch. d. klass. Literatur in Mittelalter. Th. i. (Histor. Werke Tli. 4.) S.
138, ff.
' His works are Bibliotheca (prim, graece ed. Dav. Hoeschelius. Angust. Vind. 1601,
fol. gr. et lat.Andr. Schott. Genev. 1613, and Rothom. 1653. fol. ex rec. Imm. Bekkeri.
Berol. 1824. t. ii. 4). 'Zvvrayfj.a Kavovuv (in the Spicilegium Rom. vii. ii. 1), put together
according to an arrangement of subjects in fourteen titles. To it is attached the No/zo/cu-
i(„v (cum comm. Theod. Balsamonis in H. Justelli Biblioth. juris can. vet. ii. 785, ss.), in
wnicli there is first a short reference to the canons in the Syntagma, but afterward the
laws relating thereto are adduced, and explanations appended. It is according to Biener
in his Zeitschrift fiir geschichtliche Rechtswissenschaft, vii. ii. 148, the revision of an older
work. Comp. his Gesch. d. Novellen Justinian's. Berlin. 1824. S. 202, ff. Ejusd. de
Collectionibus canonum Eccl. Graecae schediasma. Berol. 1827. p. 21, ss. ^LjjyrjaiQ iTEpi
Tuv veoqxlvTuv MavixciMV uvaj3XaaTtjaeuc< libb. iv. (sea above, before § 3). Epistolao
ed. Rich. Montacutius. Lend. 1651. fol. 'A/ucpiXoxia or 'AfuPilSxei-Ci, ^13 theological elu-
cidations, mostly of passages from the Bible, addressed to Amphilochus, metropolitan of
Cyzicus, have been in part published, about a half, viz. 65 in the collection of letters ed.
Montacutii, 7 in Canisii Lect. ant. ed. Basnage, ii. ii. 420, 2 by Combefis., 4 in Montfaucon
Catal. bibl. Coisl. p. 346, 46, in Wolfi Curae philol. et crit. v. 651, 18, by Angelas Scotus
in Naples, 20 in Angeli Maji Scriptorum vett. nova collectio, i. 193, comp. Fabricias-
Harles, xi. 25. A. Maji praef p. xxxvi. ss. Among the unprinted works of Photius sev-
eral controversial ones against the Latins (see Cave Hist. Lit. ii. 49, s. A. Majus, 1. c. p.
xliv.) and his Conimentarius in Pauli Epistt. (MS. in Cambridge) are to be noted. Cf. Fa-
bricii Bibl. Graeca, ix. 369, ss. (ed. Harles, x. 670, ss.).
* He has left 122 vitae Sanctorum, many more are spuriously ascribed to him (see Leo
Allatii Diatr. de variis Simeouibus et Simeonum scriptis. Paris. 1664. 4. p. 124), in part
Latin, ap. Surius, Greek and Latin in the Actis SS. Antverp., partly still unprinted.
Different opinions about Simeon's period : Gudinus de Scriptt. eccl. U. 1302, ss., places
him in the twelfth century. On the other side, Cave Scriptt. eccl. hist, liter, ed. Basil.
1745, ii. 88. Comp. Hanke de Byzantinarum rerum scriptt. p. 418, ss. Fabricii Bibl,
Gr. ix. 48 (ed. Harles, x. 180).
*From him we have the Arabic Contextio gemmarum, s. annales ab orbe cond. ad
annum usque 940. An extract from it Origines Alexandrinae, ed. J. Seldenus. Lond
1642. 4. The whole ed. E. Pocockius. Oxon. 1659. 4.
* Coram, in acta Apost, Epist. Pauli et Epist. catholicas, ed. Fiid. Morellus. Paris.
1631, t. ii. fol. Cf. Rich. Simon Hist. crit. des principaux commentateurs du N. T. c. 32,
p. 4C0.
200 TnillD I'EIUOD.— DIV. II -AD. e.-.8-1073.
THIRD CHAPTER.
SPREAD CF CK-MSTIAiriTY
§ 44.
THIRD PART.
HISTORY OF HERETICAL PARTIES.
§ 45.
Bekker, vol. lii. Bunnae. 1840. p. 224) 01 rov Kuarpov Matvrjg oiK^Topeg lisXP'- '''oi
:
—
vvv naou tuv hnoniuv "^E'/J-rive^ TrpoaayopevovTai Siu to iv tolq Tvponakaiol^ X'^ovolc
iidGiXo/MToag elvcu koL npoaKvvrjTaq tuv eidi^Auv Kara tovc naAaLovg "EA/.T^vaf, oirive^
ItI T?j^ Snau.tiag rov ('ioi6ifiov (Sam/^eiov .Jarrrtat't'vrff XpiariavQi yeyupacnv. Fall-
merayer, i. 137. Zinkeiseu, i. 769.
' Nestor in Schlozer's Uebers. v. 5.S, ff. (his commentary especially should be com-
pare."!). Zouaras, lib. xvi. c. 21, ed. Paris, p. lf'4. Cedrenus, p. 636, in whom she is
salied "EPi-ya. Karamsin's Geschichte des Russ. Reichs, iibers. v. F. v. Haue'.;schild
(Riga. 1820, ff. 5 Bde.) i. 136, ff. Ph. Strahls Geschichte der rassischen Ki.-che (Halle.
x330), S. 61, ff. ' Accordinj^ to Nestor, see Karamsiii, i. 168, ff. Stranl, S. 58, ff.
8 Karamsin, ii. £1, 28. Strahl, S. 86, ff. « Karamsiu, ii. 71. Stranl, S. 96, ff.
'" Nestor's Annals with translation and remarks by A. L. v. Schlozer. Gottingcu.
"-S02-1K03. 5 Th. 8. (The edition unfortunately extends only to the commencecent of
ihe roign of Wladirr.ir). On Nestor's life see Schlozer, i. 3, ff. On the state of his An-
iT.ls, i. 10, V. 4, remarks. Thej' reach to 110. Schlozer, i. 1.5. Karamsin, ii. 61, r-emarks.
^ Job. Genesii (about 940) Regum lib. iv. (ed. Lachmann. Bonnae. lSc4, p. 120, ss.)
232 THIRD PERIOD.— DIV. II.— A.D. 858-1073.
' Theoplianes Contin. lib. v. de Basilio Mac. c. 37, ss. Gencsias, p. 123, ss.
3 Zonarac, lib. xvii. p. 209, ed. Paris. This is copiously described by Anna Comneua
(1148) in Alexiade, lib. xiv. p. 450, ss. ed. Paris, especially p. 453 'O 6e T^ifiiaKr/^ 'luuv-
:
Tuv ttXeiovuv Karadpojuuv uvtTfvEvae ra tg)v iru/iEuv. 01 /levrot Mavix^loi (pi'Gci ovtcc
e?tevOef)oi koc uvvKOTaKTOi, to eiudbg inoiovv, kol eig ttjv (pvaiv uviKa/nrrov . Ilacra
yitp i] 'i?i2.nzTcoinzo?.tg, 7rA;}v oTiiyuv, ovtuv M.avixai<^v, tuv te avTodi 'XpioTiuvup
tTVpuVVOVV, Kal TU TOVTUV 6Lr'/p7Ta^OV, /XlKpu (jipOVTil^OVTEC ij Ov6eV tuv UTTOaTE?.?.0/^eVUV
Trnpu ftaai'Aiug' Wv^avE Tuivvv, Kai tu kvh'/m f^iAnznovnb'AEug niivTa i/anv aipsTiKoL
2wf tCTf^ia/t£ ds Kal TovTotg tripoc; noTa/ibc 6 tuv 'ApfiEviuv u?,/ivp6c, Kal u\7.o^ unb tuv
Oo/ifpuTuTuv nriyuv 'la«fcO,<3ot;, Kal ijv, (Jf ovtu ye (puvai, KaKuv uttuvtuv /jiayuyKEia.
Kal TU p.iv 66yfiaTa die^uvovv, avv£(j>uvovv 6e ralg dTvoa-aaiaic ol u?J.oi Toic Mavixaioic.
* That tlioy did much lor this purpose may be seen in Petri Siculi's dedication of his
from his birth, who can only be expelled by unceasing prayer (Vol. I. Div. II. § 95, note
39), an opinion, which, so far as it led to an excessive estimate of the power of the devil,
and to a contempt of ecclesiastical worship, certainly bordered on Manichaeism. As it orig-
inated with the monks who believed that thej' continually had to fight with the devil and
to conquer him by prayer, and who accustomed themselves in their solitude to dispense
with ecclesiai^tical worship (comp. 1. c. note 37) it subsequently too was fostered by an
;
overstrained monachism, and had its secret firm points in the concealment of many con-
vents (Theodoreti Hist. eccl. iv. 10 Letojus saw no7.7iu Trjgvoaov tuvtij^ ondaavTa ^ova
:
OTr/piu. Hist, religiosa, c.3. 0pp. ed. Halens. iii. 1146 EvxItu^ iv fioi'axiKu npoaxVMaTi
:
eeventh centuries among the Nestorians in Mesopotamia (Assemani Bihl. orient, iii. ii.
172), and under .Justinian and Justin II. in the Greek empire (Timolh. I'resb. de recep-
tione haereticorum in Cotelcrii monum. Eccl. Graccac, iii. 400). lu the eighth century, Jolm
PART TIL— HERETICS. $45- IN THE EAST. 233
Tav'Ti\' knAfjpuaav, viiv 6i axf^^ov cl'^tlv Koi t/]i< r:?.dova dvaiv, i. e., the west
7J/5- Adi;3?;f
cf tiie Greek imperial empire, particularly Th-aoe. About the sarr.e time more delinite
parl;;mlar3 are given by Michael Pseilus TTf/ tvti-yuai; dai/j-ovuv fiidT^oyog (cur. J. F.
.'
upx^i-' —
Vji'xiraiQ 6e rovroig rolg KaK.'5ai/xoai Koi irtpa rig dpxf] Trpoa£/i'/i(p07} rpfrrj.
IL<ir?/p yap avroig, vloi re 6vo, 7rpEaj3v--ipog kuI VEurspog, al upxni, uv raJ f^Lev Trarpl rii
VT7tp/<dcpiia fiova, r&> 6e vEuripcj ruv vluv ru ovpuvLa, dartpif) 6e rCj TvpEajSvTEpu) ruv
iyncc/jiuiv ro Kpdrog dKorETuxaaiv. — —
0/ /hev VEfiovaiv u/x(j)oiv rolv vlolu ru CEJSag kuv •
yup Ttpvg ('i?.?.7iAovg dia^ipEjOat. (paal vvv, u2V 6/icjg u/x0u CEiiaartov, dig ek narpug ivbg
Kara/./.ayrjaouEvovg im rov (lEXTiovrog. 0/ 6i daripu ru veurupu /.aroEVOvaiv, «f T^f
Kpcirrovor koi. Kaidp\i vri' rbv rpiOiSiJ-Epov ovii driua^ovrEg juev.
VTrEpKEifiEvrig uspidog
(jiv/iarrouEvoi (V avrbv ug KaKOKoif/crai dvvuuev w CI ds xtioovi, avruiv rjjv uaiihiav r'ji
.
uif nupaviov 6uarcj(nv iavrohg ettI ttuv, avrm di /xovov rbv ir-iyECov 'LaravaijA ivartp
vi^ot'rai, tC)v te bvofidruv rolg EV(f>T]ftorEpocg unoaE/ivvvovrEg, rpururoKov rbv uX'a6tpioj
Ik zQTpbr Ka'Aovci, (fivrCjv te kuI ^uuv Kai ruv 7.on:iiiv avvOiruv drjuiovpybv rbv o%poTOLov
\a? b?.iOpioi'. 'AToOEpaTEVEtv 6' avrbv Kal fiuA/MV En iSov'AufiEVOi, (pEi ! bnona rzup
ovcv fig rbv ovpdviov, (pOovEpov te /.eyovrEg eIvqc, tu6e?Mj Trapa?,6yug Scacpdovovfif
o.'i
vcv Eh haKoa[iuvvTL ru tVt yr/g, Kai (idbvo) rvoonEvov OEiauovg Kal xa^-d^ag xai Xocfjovt
"'rdyeiv, Aib Kai tirapuvrai. avru d'K'Ka te Kai rb TroTia^valov dvddEua. Then it is re
lated of them, that in their assemblies they practiced lewdness, murdered and burned the
children :here begotten, and partook of blood and ashes a report which even the heathen;
;jirculaieJ against the first Christians, the Catholics against many heretical sects, and
whict; aas always been revived where secret meetings consisting of both sexes appeared.
"How the doctrine which Pseilus attributes to the Euchites, was developed among them,
whether by the influence of the Zend religion, already in Syria, or by Gnostic influences,
is -.ijcertaiu. In the addictedness to contemplation which was peculiar to the Euchites, a
manifc'li fintastic development of doctrine could not fail to appear. Hence, even toward
j.:-3 hr:.i. of the eleventh century the Bogomiles took their rise from them. Ccmp. Walch
j;i Scgfc lar i\ 1. c. Schnitzer die Euchiten im "-ten Jahrh. iu Stirm's Stadien der evan-
.'
:
§ 46.
J. C. Fiiesslin's Kirchcn- u. Ketzerhist. der mittlem Zeil. i. 31. H. Sclimid dcr Myst^
cismus des Mittelnltcrs in seiner Entstehungsperiode dargestellt. Jena. 1824. 8. 8. 387,
ff. D. Clir. U. Hahu's Gesch. d. Ketzer im Mittelalter, Bd. 1. Gescli. d.nennianichiiis-
chen Ketzer. Stuttgart. 1845. 8.
Contemporaries looked upon these heretics as sprung from the Manichaeans, and they
'
Albericus (about 1241) Ciiron. ad ann. 1239 ed. Leibnit. p. 570 luvenit etiam frater
:
Robertus, et secundum hoc publica terit opinio, quod ille Fortunatus Manichaeus pessimus,
quern b. Augustinus de Africa expulit, venit codem tempore ad illns partes Canijianiae, et
invenit Widomarani Principem latronum in eodem monte cum suis latitantem hunc ad ;
suam sectam cum sociis convertit, et a tempore illo circa montcm ilium in proxiinis villulis
nuuquam defuit semen istud pessimum Chanaan et non Juda. That in Italy, frcm which
country this party had certainly transplanted themselves in the first place te .France (see
Glaber Radulphus, iii. c. 8, below, note 3, and acta syn. Attrebat. below, noti 'J. the Mani-
chaeans also existed, according to Leo the Great (see Vol. I. Div. 11. ^ 8G, note C), which
is also testified by the notices in the biograpliies of "Jelasius (t 49(1).. Symmachus (t 514),
and Hormisdas (t 523) found in Anastasii Liber pontiticalis, purporting that llio popes
had had to conten<l against the Manichaeans. Besides, their continuance till the tinue of
Gregory the Great is established. See his lib. v. Ep. 8, ad (3yprianum Diai-onum De :
last passage has been repeated for centuries at the induction of bishoos. See liber diurnus
cap. iii. tit. ix. 3. Gregorii IL Ep. n.A clerum ct plebem Thuringiae a.d. Vv'H (Mansi. xii.
239), and also in the institution-documents set forth h'- Gerbert, irchbp of Capua, in tho
year 978 (in Ughelli Italia sacra, vi. 504), Athenulph, archop. of Capue, A.i). 1032 (iLid. p
676), and Alfanus, archbp. of Salerno, a.d. lOGC ('Jghelli, vii. 802). In cvcrj' case it is
clear that even after Gregory the Great the Manichaeans were in Italy, and threatened
danger to the Church but the general account of this period agrees, to the efl'ocl that they
;
again emerged fi-om their obscurity about the year 1000, and spread themselves from Italy
into other countries. It has been attempted, however, to deduce them from other sources.
These new Ma.iichaeans are derived from the I'riscillianists in ilie Histoire generale do
Languedo). i. 148, and by H. Leo Lelirbuch ler Gescb. des Mittelaltors, S. 79. It is the
most common opinion, however, after Muratori Artiquitt. medii aevi, v. 83; Mosheim
Institt. hist. eccl. p. 4G3; E. Gibbon's Decline and Fall of the Roman Emoiro, chap. 54,
that these new western sects sprung from the Paulicians. Noander (Kircl-.ongesch. iv.
457) has modified this view by considering the Euchites as their proper progeniii^.s. The
origin of the new Manichaeans from a Greek party appears tu ))e favored by Evorviui
PART 111.— HERETICS. $ 46. IN THE WEST. 235
Epist. ad Bernardum, a.d. 1146 (Mabill. Anna), p. 473): Rli vero, qui combusti sunt,
dixerunt nobis ia detensione sua, banc haeresin usque ad haec tempora occultatam fiiisse
a temporibus Martyrum, et permansisse in Graecia et quibusdatn aliis terris. So also
Reinerius (t 1259) summa de Catbaris et Leonistis in Martene Thesaur. anecdot. v. 1767,
wbere be mentions tbe 16 Catharian churches, and among- them last of all the Ecclesia
Bulgaiiae and the Eccl. Dugunthiae (s. Dugunithiae s. Dugranicae) adding Et oranes :
babuerunt originem de duabus ultimis. Tlien it may be also adduced in favor of this
opinion that in the 13th century Bulgari, Bulgri, Bogri, French Bourgres, were the usual
appellations of these heretics. See Monachus Antissidorensis, Albericus and Mattbaeus
Paris. On the other baod it is to be observed, that at the first appearance of the sect in
France it was derived from Italy, and not till more than a century later, from Greece and
Bulgaria. Farther, that the new western Manichaeism was very dilTerent from Pauli-
cianism in many essential points, and rather approached the old ManicbaoisirQ by the
rejection of marriage and flesh-eating, tlie distinction of the Electi and Auditores, and a
proper hierarchy, for even Manes, whom the Paulicians cursed (Petrus Sicul. p. 42 :
TzpoOvfiug uvade/xari^ovffL 'ZKvdiavbv, Kovdduv re Kal Mavivra, cf. Photius, i. c. 4), stood in
high repute among the western Manichaeans. It is not the less to be remarked, that even
the Euchites of the 11th centui-y are distinguished from the western Manichaeans in this,
that according to t!iem the perfect had to abstain from no food (Cedrenus, i. 515, /itjketi
deiaOai loinov vrjCTcia^) and that the Bogomiles who sprung from them subsequentlj',
firstadopted the principles of the western Manichaeans on this point. Since then these
sects, in such times as they vegetated in retirement, without progress, would naturally
abide most firmly by such external usages, we may certainly conclude from those relations
that their origin was different. It is not till after the crusades that the western Mani-
chaeans and those Greek sects appear to have become known to one another as cognate
parties, and to have borrowed many things from one another, so that in the 12th century
in the east, the Bogomiles, and among the western Manichaeans the ConcorrcKonsians
appeared to agree completely in doctrine and usages. Hence therefore tbe tradition might
originate among the western Manichaeans that their party had existed in tbe East from
tbe beginning, in the same manner as similar false traditions respecting their own origin
arose among the Waldenses. —
The western Manichaeans, when they emerged from their
obscurity in the 11th century, had only preserved the most general features of their creed
in addition to external usages but by degrees the old Manichaean doctrinal system again
;
semetipsos quod sint de errore Manichaei, in eo, quod dicere solent, quod b. Augustinus
prodiderit secreta eorum), a restoration and new development of the system from thia
source is very probable. As the Catholic Church honored in Augustine its chief teacher,
so those who renounced that church, for this very reason, sought for the tnith among hia
most decided opponents.
» Glab. Radulph. lib. ii. c. 11, relates of one Leutardus in tbe village Virtus in pago
Catalaunico, a.d. 1000 : Terrified by a dream he had in the field, he came home, dimittens
uxorem, quasi ex praecepto evangelico fecit divortium egressus autem velut oratarus
:
tanght, deoimas dare esse omniniodis superfluum et inane, — Prophelas ex parte narrassr
ntilia, ex parte non credenda. But against a bishop coepit —de Scripturis sacris testimo
nia sibi assiimere. —
In brevi ad se troxit partem non niodicam vuliji. Finally, semet
—
putco periturus immorsit. Cap. V2 of a Grammarian Vilgardus, who coepit multa turgide
docere tidei sacrae contraria, dictaque poctarum per omnia credenda esse asscrobat. He
was executed. Plures etiam per Italiara tunc hujus pestifcri dogmatis suntreperti, qui et
ipsi aut gladiis aut incendiis perierunt. Ex Sardinia quoque insula, quae his plurimum
abuadare solet, ipso tempore aliqui egressi, partem populi in Hispania corrumpentes, ei
ipsi a viris catholicis cxtermiuati sunt. In Sardinia paganism sustained itself fcr a verj
longtime (Vol. I. Div. II. $ 109, note 9). The confession of faith which Gerbert, as arch-
bishop of Rheims, 991, issued (Ep. 75, ap. Bouquet, x. 409), does not prove, as Hahn
(Gesch. ncuniauichiischen Ketzer, S. 31) thinks, that Manichaeism existed in that
d.
country. Gnrbert was doubtless accused in many ways by his numerous opponents, and
therefore he set forth this confession against many heresies, expressly rejecting not only
Manichaean but also Origenist and Novatian errors.
^ Three accounts by contemporaries. Ademarus (monk in Angouleme, about 1029)
Chronic, (ap. Bouquet, x. 154) alone relates: Pauco post tempore (after 1018) per Aquita
niam exorti sunt Alanichaei, seducentes plebem, negantes baptismum sanctum et crucis
virtutem, et quidqcid sanae doctriiiae est: abstinentes a cibis quasi monachi, et castitatem
simulantes, scd inter seipsos luxuriam omncm exercentes. Then, p. 159, the discovery
and burning often canonici in Orleans, a.d. 1022, not 1017 (see A.Pagi ad ann. 1017, no. 1),
concerning which see also Glab. Radulph. iii. c. 8 (ap. Bouquet, x. 35), and Gesta syn.
Aurelianensis, an. 1017 (rather 1022, in d'Achery Spicileg. i. 604, ap. Mansi, xix. 370).
Glaber Rad. Fertur a muliere quadam ex Italia procedente haec insanissima haeresis
:
(he says of it before dlutius occulte germinata) in Galliis habuisse exordium, quae
:
seducebat quoscumcjue volebat, non solum idiotas et simplices, verum etiam plerosque,
qui videbantur doctiorcs in clericorum ordinc (Ademarus : those Canonici, qui videbantur
aliis religiosiores, quodam Rustico Petragoriensi). Qui non solum in prae-
were decepti a —
dicta urbe, sed etiam in vicinis urbibus malignum dogma spargerc tentabant, dum quon-
dam sanac mentis in Rotomagorum civitate Presbytcrum cupientes suae consortem facere
vesaniac, missis legatis, qui ei omne secretum hujus perversi dogmatis explanantes doce-
rent dicobant nempe fore in proximum, in illorum scilicet dogma cadere populum univer-
:
sum. Thus they expressed themselves subsequently in the hearing they had before the
king: Hoc enim diu est, quod sectam, quam vos jam tarde agnoscitis, ampl'^ctimai sed ;
etiam adlmc fore credimus. Concerning their doctrines see Gesta synodi Aurelianensis,
though merely from the relation of a novice, Arefastus. It was taught by the two heads
of the sect, Stephanus and Lisojus Christum de virginc Maria non esse natum, neque pro
:
hominibus passum, nee vere in sepulcro positum, nee a mortuis resurrexisse, in baptismo —
DuUam esse scelcrum ablutionom neque sacranientum corporis et sanguinis Christ!
:
quae translata in viridario, tamdiu aquis perfunditur, donee humo radicetur, dehinc spinis
et rebus superfluis emundatur, ut postmodum terrae tenus tnincata sarculo, meliori iusc-
ratur ramusculo, quae jjostmodum fertilis sit mellifluo porno. Itaque tu simili mode
translatus dc iniipio saeculo, in nostro sancto coUeglo aquis perfur.dcris sapientiae, donee
informeris, et gladio verbiDei vitiorum spiuis carere valcas, ac insulsa doctrina tui pec-
toris ab antrj exclusa, nostram doctrinam a S. Spiritu traditam mentis puritate possis
excipere. Then Procul dubio, fratcr, in Charybdi falsac opiuionis hactenus cum indoctis
:
jacuisti. —
Pandemus tibi salutis ostium, quo ingressus per impositioncm videlicet manuum
nostrarum, ab omni pcccati labe mundaberis, atque sancti Spiritus dono rc]dclieris, qui
Scripturarum omnium profunditatem ac vcrara dignitatem absque scrupulo te docebit.
Deinde caelesti cibo pastus, interna satietate rccreatus, videbis persaepo nobiscum visio-
nes angelicas, quarum, solatio fultus cum eis quovis locorum sine mora vel diOicultale,
PART III.— HERETICS. <^ 46. IN THE WEST. 237
nata, singuli lucernas tenentes in manibus, ad instar letaniae daemonum nomina declama-
bant, donee subito daemonera in similitudine cujuslibet bestiolae inter eos viderent
descendere. Qui statim ut visibilis ilia videbatur visio omnibus exstinctis luminaribus,
quam primum quisque poterat mulierem, quae ad manum sibi veniebat, ad abutendum
arripiebat. Sine peccati respectu, et utrum mater, aut soror, aut monacha haberetur, pro
sanctitate et religione ejus concubitus ab ilhs aestimabatur. Ex quo spurcissimo conca-
bitu infans generatus, octava die in medio eorum in igne cremabatur. —
Cujus cinis tanta
veneratione colligebatur atque custodiebatur, ut Christiana religiositas corpus Christi cus-
todire solet, aegris dandum de hoc saeculo exituris ad viaticum. Inerat enim tanta vis
diabolicae fraudis in ipso cinere, ut quicumque de praefata haeresi imbutus fuisset, et de
eodem cinere, quamvis sumendo parum, praelibavisset, vix unquam postea de eadem
haeresi gressum mentis ad viam veritatis dirigere valeret. So Ademar relates, 1. c. Rus-
ticus —
pulverem ex mortuis pueris secum deferebat, de quo si quem posset communicare,
mox Manichaeum faciebat. Adorabant Diabolum, qui primo eis in Aethiopis, deinde
Angeli lucis liguratione apparet, etc. (On this report see $ 43, note 5, comp. Baur, d.
neucn manich. Heligionssysteme, S. 138.) At this council these two heads say, respecting
the birth of Christ from a virgin, and his resurrection Nos neque iuterfuimus, neque :
—
haec vera esse credere possumus. duod natura denegat, semper a creatiouo discrepat.
duibus praesul respondit, dicens Ajitequam quicquam fieret per naturam, uon creditis
:
per filiuci Deum patrem fecisse omnia ex nihilo ? Cui ahenati a fide dixenint Ista illis :
narrare potes, qui terrena sapiuut, atque credunt figmenta carnalium hominum scripta in
niembrauis animalium nobis autem qui legem scriptam habemus iu interiori homine a
:
Spiritu sancto, et nihil aliud sapimus, nisi quod a Deo omnium conditore didicimus, incas-
sum superflua et a divinitate devia profers : idcirco verbis finem impone, et de nobis quid-
quid velis facito. Jam regem nostrum reguantem videmus, qui ad imraor-
iu caelestibus
tales triumpbos dextera sua nos sublevat, dans superna gaudia.— Glaber lladulph, I.e.:
Dicehaut deliramenta esse quicquid in veteri ac novo Canoue certis signis ac prodigiis
veteribusque testatoribus de trina unaque Deitate beata confimiat auctoritas caelum :
ap. Mansi, xix. 423). These reply at the council, se esse auditores Gundulfi cujnsdam ab
Italiae partibus viri, et ab eo evangelicis mandatis et apostolicis informatos, nullamque
praeter banc scripturam se recipere, sed banc verbo et opere tenere. But the bishop
had heard, illos sacri baptismatis mysterium pcnitus abhorrere, dominici corporis et san.
guinis sacramentum respuere, negare, lapsis, poenitentiam post professionom proficere,
Ecclesiani annuUare, legitima connubia execrari, nullum in ss. Coufessoribus donum
virtutis spectare, praeter Apostolos et Martyres neminem debere venerari. In the prae
fatio this is expressed thus : Dicebant, baptismatis mysterium et dominici corporis et
sanguinis sacramentum nullum esse, et idcirco rejiciendum, nisi simulationis causa non
inti-are [leg. ministrareutur] : poenitentiam nihil ad salutem proficere : conjugates nequa-
quam ad regnum pertinere (hence the charge brought against them, ap. Mansi, xix. 449 :
De connubiis vero, quae vos contra evangelica et apostolica decreta sacrilega meuta
abominanda judicatis, dicentes conjugatos in sortem fidelium nequaquam computaudoa,
etc.) They themselves reply to the bishop, to his questions regarding baptism (1. c. p.
gratia r.dco praeponitis, ut omnia propriis mcritis adscribatis). Si quis autem in baptis-
mate aliquod saoramentum, hoc tribus ex causis evacuatur. Una, quid
dicat latere
vita reproba ministrorum baptizandis nullum potest praebere salutis remedium. Altera,
quia quidquid vitiorum in fonte renunciatur, postmodum in vita repetitur. Tertia, quia
ad parvolum non volentem neque currentem, fidei nescium, suaeque salutis atcjue ulili-
tatis ignarum, iu quern nulla regenerationis petitio, nulla iidei potest incsse confessio,
aliena voluntas, aliena fides, aliena confessio nequaquam pertinere videtur. Unfortu-
nately, the bishop did not allow them to answer the other charges again. Remarkable,
however, are the objections that they taught (ap. Mansi, xix. 436) In tcmplo dei nihil :
esse, quod sit aliquo cultu religionis dignum magis, quam proprii domicilii cubiculum,
— —
mensam Domini nullum in se aliud praeter acervum lapidum retincre sacramentura ;
p. 4.53 ex errore hominum venisse, quod venerantur crucem, cum nullaia magis in se
:
virtutem contineat, quam caetera ligiia sylvarum, etc. They returned to the Catholic
Church. Schmid, S. 415, ff.
^ Glaber Radulph. iv. c. 2. Respecting their doctrine the only authority is Laiidulph.
Set). Mcdiol. Histor. lib. 2, c. 27. (Murat. Scriptt. rer. Ital. iv. 88.) One of them, Girardus,
tlios expresses himself before Herbert, archbishop of Milan Deo omnipotent!, Patri et:
Filic, ot Spiritui Sancto gratias refero iramensas, quod tam studiose me inquirere satagitis.
>. I oo- vos !}b initio in lumbis Adae cognovit, annuat, ut sibi vivatis, sibique moriaiuiui, et
run; ipse per saeculorum saecula regnanbes gloriemini. Vitam meam, et meoruin fiatrum
J-.deni qualicunque animo ea sciscitetis, vobis edicam Virginitatem prae caeteris lauda-
:
roas, —
uxores habentes. Nemo nostrum uxore carualiter utitur, sed quasi matrem aut
snrorem diligens tenet (afterward si universum genus humanum sese conjungeret, .it
:
cormpt'ouem non sentiret, sicut apes sine coitu genus humanum gigneretur). Carnibus
nunquam vescimur, jcjunia continuaet orationes indcsinenter fuudimus; semper die nocte
nostri ma!ores vicissim orant, quatenus hora orationc vacua non praetercat, omnem nos-
tram possessionem cum omnibus hominibus coramunem habemus. Nemo nostrum sine
tc.•neucis vitam finit, ut aeterna tormenta evadere posSimus (afterward si nos ad mortem :
lU.rra perducij, proximus noster, antequam animani damus, (pioquomodo interficit nos).
Fatrem et I'iliom et Spiritum Sanctum credimus et confiteiuur (namely Pater Deus est
—
aeternus Filius animus est hominis a Deo dilectus and Jesus Chr. animus sensualiter
natus ex Maria Virgine, videlicet natus est ex s. Scriptura, Spiritus Sanctus divinarum —
S("icntiarum intellectas, a quo cuncta discrete reguntur). Ab illis vero, qui potestatem
naoent ligandi et solvendi, ligari ac solvi credimus (to the question whether he meant the
pope to be bishop or priest Pontilicem habemus non ilium Romanum, sed alium, qui
:
jaotidie per orbem terrarum fratres nostros visltat disperses, et quando Deus ilium nobis
i:ilnistrat, tunc peccatorum nostrorum venia summa cum devotione donatur. This is not,
83 Schmid thinks, a human pope, but the Holy .Spirit who was given by the imposition of
hands: according to Baur, das maiiich. Religionssystem, S. 305, Christ, as the sun sur-
rcuading the earth). Vetus ac novum Testamentum ac ss. Canones quotidie legentes
tenemus.
' Hermanni Contr. Chron. ad. ann. 1052 (ap. Pcrtz, vii. 130) Impcrator Natalem Domini :
Goslarc cgit, ibiquc quosdam haereticos inter alia pravi erroris dogmata, Manichaea secto,
—
omnis csum animalis exccrantes in patibulis suspeudi jussit.
"
Gcsta'Episcopp. Leodiensinm c. 59 (in Marteue et Durand. Ampliss. collectio, 1" 8:);?,
88.) lioger, bishop of Chalons, wrote to Wazon between 1043 and 1048
: Inquadnni paito :
dioccesis suae quosdam rusticos esse, qui perversum Manichaeorum dogma sectantcs, fur-
tiva sibi frequcntar'ent conventicula, ncscio quae obscuena et dictu turpia qiiadani sua suluui-
PART III.— HERETICS. § 46. IN THE WEST. 239
nitate actitantes, et per sacrilegam manuuin impositionem dari Spiritum Sanctum nienti-
entes, quem ad adstruendam errori suo fidem uou alias a Deo missuiu, quam iu haeresiarclia
suo Mani (quasi nihil aliud sit Manes nisi Spiritus Sanctus) falsissime dogmatizarent
incidentes in illam blasphemiam, quam juxta
vocem et hie et in futuro impossibile
veritatis
est remitti. Hi tales, ut dicebat, cogebant quos possent in suam concedere turbam, nuptias
abominantes, esura carnium non modo devitantes, sad et quodcunque animal occidere profa-
num dicentestutelam errori suo assumero praesumentes sententiani Domini in veteri
;
lege occidere prohibentis. Si quos vero idiotas et infacundos hujus erroris sectatoribus
adjungi contingeret, statim erudicissimis otiam catholicis facundiores fieri asseverabat, ita
ut sincera sane sapientium eloquentia pacne eorum loquacitate superari posse videretur.
Addidit etiam plus de quutidiana perversione sese aliorum dolere, quam de ipsorum per-
dltione. Q,uid de talibos praestet agendum, anxius praesul certum sapieutiae consuluit
secretarium, an terrenae potostatis gladio in eos sit animadvertendum necne modico :
fennento, nisi extermineutur, totara massam posse corrumpi. The reply of Wazon is
preserved entire, c. 60 : Haec licet Christiana abhorreat religio, — tamen imitata Salvatorem
suum —jubetur interim tales quodammodo tolerare. A reference to Matth. xiii. 24, ss..
paiticularly, v. 29 and 30. Cluid his verbis nisi patientiam suam Dominus ostendit, quam
praedicatores suos erga errantes proximos exhibere desiderat? Maxime cum hos, qui
hodie zizania sunt, possibile sit, eras converti et esse triticum. Cesset ergo judicium pu!-
veris, audita sententia condemnatoris nee eos quaeramus per saecularis potentiae gladium
;
huic vitae subtrahere, quibus vult idem creator et redemtor Deus, sicut novit, parcere ut :
resipiscant a diaboli laqueis, etc. Meminissp debemus, quod nos qui Episcopi dicimur,
—
gladium in ordinatione non accipimus ileoque non ad mortificandum, sed potius ad
;
vivificandum auctore Deo inungimur. The historian adds Haec tantopere vir Dei exemplo :
b. Martini (Vol. I. Div. II. $ 104, note 11) studebat inculcare, ut praecipitem Francigen-
plerosque vere catholicorum fuisse aliquando iuteremtos. He then finds fault with the
executions in Goslar, cap. 61 Wazonem nostram, si haec tempora contigisset, huic sen-
:
tentiae assensum nequaquam praebiturum, exemplo b. Martini, etc. Haec dicimus, non
quia errorem haereticorum tutari velimus ; sed quia hoc in divinis legibus nasquam sancitiim
[uos] uon approbare monstremus. Concerning Wazon, see Hist. lit. de la France, vii. 583.
240 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
THIRD DIVISION.
FROM GREGORY VII. TO THE REMOVAL OF THE PAPAI, SEK INTO
FRANCE. FROM 1073-1305.
PRINCIPAL SOURCES.
tori scriptt. rcr. Ital. vi.633 and Otto de St. Blasio is best published in monumentis res
;
Allemann. illustrant. ed. Ussermann. ii. 449. On the value of Otto v. Freisinger's histor-
ical works see Schumacher's Beitrage zur deutschcn Reichshistorie, Eisenach 1770, 4.
S. 1. sq.). —
Chronica regia S. Pantaleonis (composed in the monastery of St. Pantaleon
at Cologne, at three different periods, namely, in the year 1000, 1106 (so far almost en-
tirely copied from Ekkehardus) and 1102, in Eccardi corj)us historic, nied. sevi, i. 683;
continued down to 1237 by Godefridus Mon. Pantal. in Freheri scriptt. rcr. Germ. ed.
Struve, i. 335).— Annalista Saxo (from 741 to 1139, ed. G. Waitz in Pertz, viii. 542),
according to Waitz, an ecclesiastic of Halberstadt, a compiler (see Stenzcl's Gcsch.
—
Deutschlands unter d. frank. Kaisern, ii. 110). Chronicon Urspcrgensc (the first part
down to 1125 is Ekkchardi chron., the continuation by the two abbots of Aucrsberg,
Burcard down to 1220, and Conrad of Lichtcnau to 1229. The whole vv-as formerly call-
ed after the last named. Editions, Strasburg, 1537, 1540, and 1609 fol. See Schumach-
er, s. 33. Stcnzel, ii. 106). Albericus, monk at Drubeck (TriuiVi fontium) in the dis-
trict of Liege (chron. ab. orbe cond. usque ad ann. 1241 cd. Guil. Lcibnitius in Acces-
sionibus histor. t. ii. Hanov. 1698. 4. Emendations in B. Mcnckcnii scriptt. rer. Germ,
i 37). — Vincentius Bellovacensis, a Dominican in Roycmont (f 1264. Speculum his-
toriale libb. xxxii. Argfntor. 1473. iv. voll. fol. Aug. Vindcl. 1474. iii. voU. fob). — Al-
bertus Stadcnsis (Benedictine Abbot in Stadc, after 1240 a Franciscan. Chron. ab
orbe cond. usque ad ann. 1256. ed. Reincrus Rcineccius. llclmst. 1587. 4. and in
Schilteri scriptt. rcr. Germ. p. 123 ss. Lectt. variantes, emcndationes, ct supplcmcnta
in llacberlin analectis medii a3vi,p. 007). — Matthaius Paris,' Benedictine at St. Alban's
' Opinion of Baronius ad ann 996 no. 03: Matthaeus Paris quam fucrit animo infen-
sissimo in apostolicam sedcmquivis facile poterit intelligcrc (nisi probra ilia fuerint addi-
tamenta potius ejus qui edidit Novatoris, liaerctici hominis, cum peculiaro sit illis, libros
—
quos potucrint dopravarc). Cum liber iste indignus luce a majoribus judicatus, occulta-
tus laterct in angulo his ipsis temporibus nostris, magno pracconio tanquam praevia face,
;
emersil in luccm anno MDLXXI. A quo libro si quis dcmat calumnias, invcclivas, dica-
citites et blasphcmias in apostolicam scdem frequenter itcratas, aurcum sane dixerit com-
inentarium, utpote cpiod ex publicis monumentis, totidem verbis redditis (ut dictum est)
egrcgie contextum ct coagmentalum invcniatur. The su.s;icion repeated by Bcllarmin
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 241
Nicetas Choniates from 1117 to 1206), Georgius Acropolita (from 1204 to 1201), Geor-
(
V
FIRST CHAPTER.
HISTORY OF THE PAPACY.
Sources Besides : individual Biographies, there are the Collections of Lives of the Popes
by Pandulphus Pisanus Card, (about 1184, from Gregory VII. down to Alexander III.),
Bernardus Guido, a French Dominican, afterward Bishop of Lodeve (t 1331, from Vic-
tor III. to John XXII.), and Nicolaus Rosselius, Arragonius Card, (about 1356, derived
from Cencii Camerarii, t. e. Honorii III. liber censuum camerae apost. see Pertz in the
Archive d. Gesellsch. fiir dcutsche Geschichtsk. v. 97), collectively in Muratorii scriptt.
rer. Ital. III. i. 273. Afterward by Amalricus Augerii, a French Augustine monk (about
1365, Actus Pontiff. Roman, from Peter John XXII., or 1.321, important on Innocent
to
HI., in Eccardi corp. historic, med. aev. 1641, and Muratori 1. c. III. ii.).
ii.
§47.
Special Sources: *. Documents: Gregorii VII. registri s. epistolarum libb. xi. (the
tenth is missing) in Mansi, xx. p. 60 ss. There are many letters which belong to this
also,and yet more distinctly stated by J. B. GoUerius (Act. SS. August 1, 451) has died
away of itself since manuscripts have been found elsewhere.
VOL. n. —16
242 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
Schlosser's Weltgesch. II. ii. 094. Stenzel's Gesch. Deutschlands unter dun frank.
Kaisern, i. 274.
[J. W. Bowden, Life and Pontificate of Gregory VII. 2. 8. Lond. 1840.— Stephens's
Essays, vol. i. —
(Edinb. Review, vol. 00). Villewain, Jlemoir on Henry IV. and Ca-
nossa, read in French Academy of Inscriptions, Mar. 1854.]
Through Gregory VII. the ideas, hitherto for the most part un-
developed, of the supremacy of the Pope over the Church, and of
the Church over the State,^ first assumed the shape of a perfectly
' He appears not to have fallen away from Gregory till after 1081, Cassander s. 75.
He is falsely called Bruno in Schrockh. xxv. 531, and in other works, after a mistake in
chron. Ursperg. ad ann. 1079.
* Especially Gregor. lib. iv. epist. 2, ad Herimannum Episc. Metensem, in the year
107G : ubi Dcus b. Pctro principaliter dedit potcstatem ligandi ct solvendi in caclo et in
terra (Matlh. xvi. 19), nullum exccpit, nihil ab ejus potestate siibtraxit. Nam qui se negat,
non posse Ecclcsiac vinculo allignri, rcstat, ut nrget non posse ab ejus potestate absolvi.
Et qui hoc impudenter ncgat, sc a Christo omnino sequestrat. Quod si s. sedes apostolica
divinitus sibi collata princijjali potestate spirilualia dccerncns dijudicat, cur non et saecu-
laria? etc. — lib. viii. epist. 21, ad eundcm in the year 1081 : itane dignitas (rcgalis) a saecu-
laribus etiam Deum ignoranlibus inventa non subjicietur ei dignitati (sacerdotali), quam
omnipotentis Dei providentia ad honorem suum invenit, mundoquc miscricorditer tribuit?
cujus Filius, sicut Dcus et homo indubitanter creditur, ita summus sacerdos caput om-
nium sacerdotum ad dexteram Patris sedens, et pro nobis semper intcrpellans habetur: qui
saccularc regnum, unde sacculi filii tument, despoxit, et ad sacerdotium crucis spontaneus
vcnit. Quis ncsciat, reges et duces ab iis habuisse principium, qui Deum ignorantes, su-
perbia, rapinis, perfidia, homicidiis, postrcmo univcrsis paenc sceleribus, mundi principe
diabolo videlicet agitante, super pares, scilicet homines, dominari caeca cupiditate et in-
tolerabili pracsumtione afTectaverunt ? — Quis dubitet, sacerdotes Ciiristi regum et princi-
pum omniumque fidelium patres et magistros ccnseri ? Nonne miserabilis insaniac esse
cognoscitur, si filius patrem, discipulus magistrum sibi conetur subjugare : ct iniquis obli-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. () 47. GREGORY VII. 243
organized system, with a sphere of much wider extent than that set
forth by the Pseudo-Isidore. In the so-called Dictatus Gregorii
VII.^ this is briefly portrayed ; and it immediately opposed a rude
gationibus ilium potestati suae subjicere, a quo credit non solum in terra, sed etiam in
caelis se ligari posse et solvi? There are notices of Gregory the Great and Gelasius in
Part i. (j 24, note 17. — Talibus ergo institutis, talibusque fulti auctoritatibus plerique
Pontificum alii Reges, alii Imperatores e.xcommunicaverunt. Thus Innocentius excom-
municated Arcadius for consenting that S. John Chrysostom should be banished from his
see. Vol. i. Part 2, ^ 85, note 13. Alius item Romanum Pontifex, Zacharias videlicet,
Regem Francorum non tam pro suis iniquitatibus, quam eo, quod tantae potestati non erat
utilis, a regno deposuit, et Pippinum — in ejus loco substituit, omnesque Francigenas a
juramento fidelitatis, quod illi fecerant, absolvit. (Part i. ^ 5, note 9.) Then there is an
appeal to Ambrose (vol. i.and the work imputed to him, De Dignitate
part 2, ^ 91, note 8)
Sacerdot. (sec Part 1, 24, note 17). An examination worth reading of the passages and
()
dentiam vestram non latere, omnibus aliis excellentiores apostolicam et regiam dignitates
huic mundo ad ejus regimina omnipotentem Deum distribuisse. Sicut cnim ad mundi
pulchritudinem oculis carneis diversis temporibus rep:-aesentandam solem et lunam omni-
bus aliis eminentiora disposuit luminaria sic, ne creatura, quam sui benignitas ad ima-
;
ginem suam in hoc mundo creaverat, in erronea ct mortifera traheretur pericula, providit
in {leg. ut) apostolica ct rcgia dignitate per divcrsa regeretur officia. Qua (leg. Quas)
tamen majoritatis et minoritatis distantia rcligio sic so movet (leg. semovef) Christiana, ut
cura dispensatione apostolicae dignitatis post Deum gubernetur regia.
^ Dictatus Papae at the end of lib. ii., epist. 55: 1. Quod Romana Ecclesia a solo
Domino sit fundata. 2. Quod solus Romanus Pontifex jure dicatur universalis. 3. Quod
ille solus possit deponere Episcopos vcl reconciliare. 4. Quod Icgatus ejus omnibus
Episcopis praesit in conoilio, etiam inferioris gradus, et adversus eos sententiam deposi-
tionis possit dare. 5. Quod absentes Papa possit deponere. C. Quod cum excommuni-
catis ab illo, inter caetera, nee in eadem domo debemus manere. 7. Quod illi soli licet
pro temporis necessitate novas leges condere, novas plebes congregare, de canonica abba-
tium facere et 'econtra, divitem episcopatum dividere, et inopes unire. 8. Quod solas
9. Quod solius Papae pedes omnes principes deoscu-
possit uti imperialibus insigniis.
lentur. Quod illius solius nomen in ecclcsiis rccitetur. 11. Quodunicum est nonien
10.
in mundo. 12. Quod illi liceat Imperatores deponere. 13. Quod illi liceat de sede ad
scdem necessitate cogente Episcopos transmutare. 14. Quod de omni ecclesia, qua-
cumque voluerit, clericum valeat ordinare. 15. Quod ab illo ordinatus alii ecclesiae
praeesse potest, sed non militare, et quod ab aliquo Episcopo non debet superiorem
gradum accipere. 10. Quod nulla synodus absque praecepto ejus debet gencralis vocari.
17. Quod nullum capitulum, nullusque liber canonicus habeatur absque illius auctoritate.
18. Quod sententia illius a nullo debeat retractari, et ipse omnium solus retractare possit.
19. Quod a nemine ipse judicari debeat. 20. Quod nullus audeatcondemnare apostolicam
sedem appellantem. 21. Quod majores causae cujuscumque ecclesiae ad cam referri de-
beant. 22. Quod Romana Ecclesia nunquam erravit, nee in perpetuum, Scriptura tes-
tante, errabit. 23. Quod Romanus Pontifex, si canonice fuerit ordinatus, meritis h.
Petri indubitanter efRcitur sanclus, testante s. Ennodio Papiensi Episc, ei multis ss.
Patribus faventibus, sicut in decretis b. Symmachi P. continentur (see vol. i.. Part 2, ^
117, notes 14 15). 24. Quod illius praecepto et licentia subjectis liceat accusare. 25.
and
Quod absque synodali conventu possit EpiscopoS deponere et reconciliare. 26. Quod
catholicus non habeatur, qui non concordat Romanae Ecclesiae. 27. Quod a fidelitate
24:4 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
—
iniquorum subjectos potest absolvere. Baronius ann. 1076, No. 31, and Christ. Lupus, in
notis et dissert, ad concil., consider them to be genuine the French authors Jo. Launoius,
:
Epistol. lib. vi. ep. 13, Anton. Pagi crit. in Baron. 1. c.,and especially Natalis Alexander
hist. eccl. saec. xi. et xii. Dissert, iii., doubtless with an eye to the interest of the GaJlican
Church, held them to be not only not genuine, but also at variance with the principles of
Gregory. The later writers, according to Mosheim, institt. p. 401, note f., considered
them to be drawn uj), indeed, by another hand, but to express the principles of Gregory.
They appear to be an Index Capitulorvm of a synod held under Gregory. Baronius, ad
Martyrol. Rom. 22, quotes ex registro epist. Greg. vii. as a canon of a Council of Rome
in the year 1075, ut Papae nomen unicum csset in universo ortjc christiano, nee liceret
alicui, se ipsum vel alium eo nomine appellare ; compare Diet. xi.
* Shortly before this time the well-known privilegia Augustodunensia were probably
falsely attributed to Gregory the Great (vid. Launoii opp. v. ii. 445) w ith the formula si :
eorum, qui pracsunt, exemplo quaecumque noxia et quae christianae religioni siint con-
traria edoctus, ad omnia paene quae nefaria sunt proni ct studio corruentes, christianum
nomen, non dico absque opcrum observantia, sed paene absque fidei religionc gerunt.
Lib. ii. ep. 40, ad Hugoncm Abb. Cluniacensem Cum mentis intuitu partes occidentis,
:
sive meridiei, aut septcmtrionis video ; vix legales Episcopos introitu ct vita, qui chris-
tianum populum Christi amore.ct non saeculari ambitione regant, invenio: et inter omncs
saecularcs principes, qui praeponant Dei honorem suo, ct justitiam lucro, non cognosco.
Eos autem, inter quos habito, Romanos videlicet, Longobardos, et Normannos, sicut saepe
illis dico, Judaeis ct Paganis quodammodo pejores esse redargue. Ad me ipsum cum re-
deo, ita me gravatum propriae aclionis ponderc invenio, ut nulla remaneat spcs salutis, nisi
dc sola misericordia Christi. Nam si non spcrarem ad meliorem vitem, et utilitatem
sanctae Ecclesiae venire, nullo modo "Romae, in qua coactus, Deo teste, jam a viginti
annis inhabitavi, remanerem.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 245
Ital. iv. 436.) Transmundus, abbot of the convent of Tremiti, had put out the eyes of
some monks, and cut out enim apud eum de rebellatione in-
the tongue of one, fuerant
sulae a sociis insimulati. was much enraged at this, and
Desiderius, abbot of Casino,
had laid a heavy penance on Transmundus, when Hildebrand, then only cardinal, came
thither. He, it is said, ea quae Transmundus gesserat, omuimodis approbans, et nequa-
quam ilium hoc crudeliter, sed strenue ac digne in malignos homines fecisse confirmans,
nondum anno completo, eum a domno Abbate aliquando difficulter extorsit, atque abba-
tiam — committens, paulo post eidem Balvenis episcopatus addidit dignitatem.
illi
ute to the Church.'" But his chief aim was constantly directed
to the complete abolishment of priest's-marriage, which had been
long ago called in question, and of simony, with a view to destroy
alldependence of the Church upon laymen. At a council in
Rome, 1074, he had decrees framed against these practices,"
enim, insulas Imp. Constantini liberalitate ac privilegio in b. Petri jus proprium esse
colhitas, Scheidii orig. Guelph. I. 454. Thence rose the claim for Corsica, Grcgorii, lib.
vi. ep. 12,and also for Sardinia, lib. viii. cp. 10. In some cases he expressly alleged
more recent gifts. Compare lib. i. epist. 7., ad Principes Hispan. an. 1073. Non latere
vos credimus, rcgnum Hispaniae ab antiquo proprii juris s. Petri fuisse, ct adhuc, licet
diu a Paganis sit occupatum, lege lamen justitiae non cvacuata, nuUi mortaliurn, scd soli
apostolicae sedi ex aequo pcrtinere. —
Itaque comes Evolus de Roccjo (Houci in Ilhcims)
— terram illam ad honorem s. Petri ingrcdi et Paganorum manibus eriperc cupiciis, hanc
concessionem ab apostolica sede obtinuit, ut partem, illam, unde Paganos suo studio et
adjuncto sibi aliorum auxilio cxpellere posset, sub conditione inter nos fuctae pactionis ex
parte s. Petri possidcret. He forbids that any one, nisi aequa pactione persolvciidi juris
s. Petri, should venture to make conquests there. Comp. lib. iv. ep. 28 ad Hispanos.
Just so he enjoins lib. ii. epist. 13, ad Salomonem Reg. Hung, in the year 1074 rcgnum ;
Hungariae s. Romanae Ecclesiae proprium est, a Rcge Stephano olim b. Petro cum omni
jure et potestate sua oblatum et devote traditnm (comp. Soltl's Gregor. vii. S. 125). Lib.
viii. ep. 23, ad Ep. Albanenscm in the year 1091 Carolus magnus Impcrator Saxoiiiam ob-
:
tulit b. Petro, cujus cam devicit adjutoria. He thought he had gained the same claim
upon Russia (lib. ii. ep. 74) and Provence (lib. ix. ep. 12). He wished to acquire a like
claim in Denmark, lib. ii. ep. 51, ad Suenum Reg. Daniae in the year 1075: si te ac reg-
—
num tuum Apostolorum principi pia devotione committere, et ejus auctoritale fulciri
volueris, fideles nuntios ad nos sine dilatione transmittere studc : but without success.
Demetrilis, Duke of Dalmatia, he made his vassal by granting him the rank of King (Soltl
S. 189).
'" Lib. viii. ep. 23. ad Ep. Albanenscm: Diccndum autem est omnibus Gallis et per
ministrare altari dcboant. Statuimus cfiam, ut, si ipsi contemptores fiicriiit nostrarum,
immo ss. Patrum, constitutionum, populus nuUo modo eorum olTicia recipi:it, ut, qui pro
amore Dei, et officii dignitate non eorriguntur, vcrecundia saeculi, et otijurgalione populi
resipiscant. The law against the marriage of priests is to be found in Gerohi (provost of
Reichersperg, t 1189) com m. ad Psalm x. (ed. B. Pcz. August. V^ind. 1728, fol. p. 157. Mansi,
XX. 433) and in Gratian dist. Ixxxi.c. 15: Si qui sunt presbytcri, diaconi.vel subdiaconi,
qui in crimine fornicationis jaeeant, interdicimiis eis ex parte Dei omnipotrntis, et s.
Petri auctoritate ecclesiae introitum, usque dum poenitcant et cmendent. Si q<ii vero in
BUG peccato perseverarc malucrint, nuUus vestrum ofTiciuin eorum audirc praesumat quia :
and now began to attack with energy first the married priest, who
had been but little troubled by the earlier prohibitions.^^ In all
countries violent agitation arose many voices were raised against
;
aequiescere (1 Sam. xv. 23). Peccatum igitur paganitatis incurrit, quisquis, dum Chris-
tianum se asserit, sedi apostolicae obedire contemnit. The prohibition with regard to
laymen had already been issued by Nicolas II. 1059 (vid. Part i. ^ 34, note 8), and renew-
ed by Alexander II. Cone. Rom. ann. 10C3, cap. 3.
'* See Petrus Dam. Part i.
^ 34, note 8. The earlier ordinances of the Popes seem to
have been quite unknown abroad. Sigebert. Gemblac. ad ann. 1074 (Pertz, viii. 3C2) :
—
omnibus ferme apostolicae sedis statutis paene ab omnibus resistitur, et inde maximum
odium in domnum Apostolicum, et in perpaucos eos, qui consentiunt ei, et maxima schis-
mata circumquaque, sed maxime a clericis, excitata sunt. Lambertus ad ann. 1074 (in
Pertz, vii. 218) Adversus hoc decretum protinus vehementer infremuit tota factio cleri-
:
corum hominem plane haereticum et vesani dogmatis esse clamitans, qui oblitus ser-
;
monis Domini, quo ait Non omnes capiunt hoc verbum, qui potest capere capiat, et Apos-
:
tolus qui se non continet, nubat melius est enira nubere, quam uri, violenta exactiono
: ;
homines vivere cogeret ritu angelorura, et dum consuetum cursum naturae negarct, forni-
cationi et immunditiei frena laxaret. Quod si pergeret sententiam confirmare, malle se
sacerdotium quam conjugium deserere, et tunc visurum eum, cui homines sorderent, unde
gubernandis per Ecclesiam Dei plebibus angelos comparaturus esset.
'* Lambertus (Pertz, vii. 230): Henry, bishop of Chur, showed himself at Mayence,
with strict orders from the Pope to the archbishop. When he wished to fulfill them, ex-
surgentes qui undique assedebant clerici, ita eum verbis confundebant, ita manibus et to-
tius corporis gestu in eum debacchabantur, ut se vita comite e synodo disccssurum despe-
raret. Sic tandem rei difficultate superatus, statuit, sibi deinceps tali quaestione omnino
supersedendum, et Romano Pontifici relinquendum, ut causam, quam ipse toties inutili-
ter proposuisset, ille per semetipsum quando vellet et quomodo vellet peroraret. When
the Papal partisan Altmann, bishop of Passau, wished to carry out the ordinance (vid.
vita b. Altmanni, c. 11. in Pezii scriptt. rerum Austriacarum, i. 120), his clergy answered
him, se nee velle nee posse banc consuetudinem deserere, quam ab antiquis temporibus
constaret eos sub omnibus antecessoribus Episcopis habuisse and when he thereupon ;
read the order publicly from the chair, omnes unanimiter furore repleti, jam tunc imprae-
sentiarum Dei famulum furibundis manibus discerpsissent, nisi divinum auxilium, et
optimatum praesentium praesidium furentibus obstitisset. Among the bishops. Otto,
bishop of Constance, resisted ; see Gregory's letter to him in Paulus Bernried. c. 37
Cum haec omnia tibi observanda pastorali providentia transmitteremus, tn non sursum
cor, sed deorsum in terra ponens, praedietis ordinibus frena libidinis, sicut accepimus,
laxasti ; ut qui mulierculis se junxerunt, in flagitio persisterent, et qui necdum duxerunt,
tua interdicta non timerent. O impudentiam, o audaciam singularera !etc. See Neu-
gart Episcopatus Constantiensis (S. Blasii, 1803. 4.), i. 1, 459.
248 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
'* Vita Galterii Abb. s. Martini juxta Pontisaram, c. 2. in act SS. ad d. viii. Ajiril, in Mansi,
xxi. 437: Parisiis congrcgato concilio omnes fere tarn Episcopi, quam Abbates et clerici
censebant, domini Apostolici sanctae memoriae Hildebrandi jussioni non esse parendum,
diccntcs, falsoque asscvcrantcs, importabilia ejus esse praccepta, idcoque irrationabilia.
When Galterius, abbot of Pont-Isere, spoke in behalf of the Papal order, vehcmenter ira
suoccnsi qui aderant adversus Dei famulum, mancipia Regis suo sceleri conjungentes,
cxclamaiitcsque omnes in una conspiratione consurgunt, ipsum de concilio rapiunt, tra-
hunt, impingunt, colajihizant, conspuunt, multisquc contumcliis affectum ad donum Regis
perducunt. Quorundam optimatum —
virtute vir Dei de loco, in quo cuslodiebatur, eripi-
tur, et Ecclesiae suae cum honore redditur. The Pope was even informed (lib. iv. ep.
20, ad Josfredum Ep. Parisiacensem), Camcracenses homincm quemdam flammis tradi-
dissc, eo (juod simoniiicos et presbyteros fornicatores Missas non debere celebrare, et quod
illorum officium minime suscipicndum foret, dicerc ausus fuerit.
'' Sigefridi Archicpisc. Mogunt. ep. ad suffraganeos in the year 1075 (in Hartzheim.
Cone. Germ. iii. 175) : Placuit domino Papae, ut mitteret quosdam de Curia pro refor-
mando Ecclesiarum maxime manifesta cohabitatione mulicrum clericis prohi-
statu, et
benda. autcm diligenter cxecuti, quod eis injunclum fucrat, q\iibusdam per suspen-
Illi
sione hujus mandati facti sunt plurinii transgressores, scandalumque, quod exinde ortum
est, et infamiam clcricorum, quae secuta est, significavimus domino Papae. llnde ipse
nobis dcdit in mandalis, ut, quia multiludo est in causa, propter quam dctrahendum est
severitati, talibus misericorditer consulamus. Indc est, quod mandamus vobis, qui sub-
ditos habelis, ut, quemcunque inveneritis cauteriatam habentem conscientiam, eo quod
tali vitio laboraverit, et concubinas a se non removcrit eum ad nostram pracsentiam
;
transmittatis, nc indignc accedens ad altarc Dei judicium sil)i manducel et bil)at. Inter-
dicimus enim, sicut nobis injunctum est, cum tali, auctorilate apostolica, dispensare.
" Sigebert. Gembl. ad ann. 1074 (Pcrtz, viii. 3C3) Ex qua re grave oritur scandalum
:
dido humorc aurium pro sacro oleo et chrismate utcnles in exlremo vitac viaticum do-
;
das, laici corpus Domini a presbyteris conjugatis consecralum saepe ))cdiljiis conculca-
verunt, ct sanguinem Domini voluntarie effudcrunt. Probably the epistle in Martene et
Durand thesaur. nov. anecdot. i. 230, whose author is there conjectured to Ije Guenricus,
a scholastic at Trfivcs, is the same as Sigeberti Gembl. apologia contra eos, qui calumni-
antur Missas conjugatorum saccrdotum, of which he himself makes mention, de scriptori-
bus eccl. c. 171 (vid. Sigfr. Hirsch de vita et scriptis Sigeberli Gembl. Berol. 1841, p.
196). There we find the following, p. 231. Quid pulchrius, qiiid christianitali conduci-
bilius, quam sacros ordines castitatis legibus subjicere, promotiones ccclesiasticas non
pecuniae paeto, sed vitae merito aestimare, jiivenis regis vitam et mores ad suam et sub-
ditorum utilitatcm corripere, episcopalem dignitatem ab omni saecularis servitii necessi-
tate absolvere? Haec si ca, quam pietas exigit, intentione proposita, si eo, quern justi-
neque recta voluntas remuncratione sua
tia postulat, esser.t ordine pertractata, profccto
caruisset, elnon cjectum, sed injectum verbi Dei semen aliijuem in auditorum eordibus
fructum invenisset. Nunc autem si fructum rcquiris,grex dominicus pastoribus lupos in
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 249
est, conjugato<-um sacerdotum Missas, et quaecumque per eos implentur mysteria fugi-
enda esse, in reipublicao nostrae ornatum illud adjecit. So also epist. Theoderici Episc.
Virdunensis ad Gregor. VII. an. 1082, written by Gucnricus, a scholastic at Treves
218) primo quidein faciem meam in eo vel maxima confusione perfundunt, quod
(ibid. p. :
Episcop. an. 1073: Inter caeteros nostri hujus temporis Principes, qui Ecclesiam Dei
perversa cupiditate venumdando dissipaverunt, et matrem suam — ancillari subjectione
penitus conculcarunt, Philippum, Regem Francorum, Gallicanas Ecclesias in tantum
oppressisse certa relatione didicimus, ut ad summum tam detestandi hujus facinoris cu-
mulum pervenisse videatur. Still more general complaints, lib. ii. ep. 5, ad Episcopos
Francorum an. 1074 : Rex vester, qui non rex sed tyrannus dicendus est, omnem aetatem
suam flagitiis et facinoribus poUuit, et suscepta regni gubernacula miser et infelix inuti-
liter gerens, etc. — Vos fratres etiam in culpa estis, qui, dum perditissimis factis ejus sa-
cerdotali rigore non resistitis, procul dubio nequitiam illius consentiendo fovetis. — Quod
si Tos audire noluerit — ab ejus vos obsequio atque communione penitus separante.s, per
250 THIRD PERIOD— niV. Ill— AD. 1073-1305.
universam Franciam omne divinum oflicium publico cclcbrari intcrdicite. Quod si ncc
hujusmodi distriolione volucrit rcsipisccre, nulli clam aut dubium esse volumus, quin
modis omnibus regnum Franciac de ejus occupationc, adjuvantc Deo, tentcmus criperc.
Comp. lib. ii. ep. 18, ad Guilclm. Com. Pictav.
"* The short account of this council preserved in the Registrum, Greg. VII. under lib.
ii. ep. 52, may be seen in Mansi, xx. 4J3. As Pagi crit. ann. 1075, no. 1, has shown, the
following decree communicated by Ansclmus Lucensis contra Guibert lib. ii. (in Canisii
lectt. ed. Basnage, iii. 1, 384) and Hugo Flaviniac. chron. Virdun. (in Lal)ba;i bibl. nova
mss. i. 190) belongs also to this place Si quis deinccps episcopatum vol abbatiam de
:
manu alicujus laicae personae susceperit, nullatenus inter Episcopos vcl Abbatcs habea-
tur, nee ulla ei ut Episcopo vcl Abbati audicntia concedatur, insuper ei gratiam b. Petri
et introitum Ecclcsiae interdicimus, quousque locum, quem sub crimine tam ambitionis
quam inobedienliae, quod est scelus idololatriae, cepit, resipiscendo non dcserit. Simili-
teretiam do inferioribus ccclcsiasticis dignitatibus conslituimus. Item si quis Iiiiperato-
rum, Rcgum, Ducum, Marchionum, Comitum, vcl quilibet saccularium potcstatum aut
personarum, investituram episcopatuum vcl alicujus ccclcsiasticae dignitatis dare prae-
sumserit, ejusdem sentcntiae vinculo se adstrictum sciat.
»' Voigt's Hildebrand s. 80, 123 ss. Schlosser's Weltgcsch. II. ii. 607. Stenzel, i. 248.
** The may be found in Bruno de bell. Sax. (in Pcrtz, vii. 351) Misit
preceding events :
ergo Rcgi literas, quibus cum de multis aliis criminibus arguebat, ct ut Episcopos a capti-
vitatc dimissos (the Saxon Bishops who had been detained in prison since the sut>jection
of the Saxons) Ecclesiis bonisque suis integre rcstitutis rcmittcrct, orabat, et post haec
concilium in eo loco, quo venire posset Apostolicus, congregaret, ubi Episropi vcl, si
digni essent, episcopalem pcrderent dignitatem, vcl injuriarum, quas crant passi, canoni-
cam reciperent satisfactionem. Quod si in his sacris canonibus noluisset Rex obcdiens
existere, et excommunicatos a sociotate sua repellnre, sc eum vclut putre mcmlirum ana-
thematis gladio ab unitate s. hiatris Ecclcsiae minabatur abscinderc. Then he sent Le-
gates (Lambertus ann. 1070, inPertz, vii.241), denuntiantes Regi, ut secundaferiasecund-
ae hebdomadae in Quadragesima ad synodum Romae occurrcret, de criminibus, quae obji-
cerentur, causam dicturus : alioquin sciret, se absque omni procrastinatione eodem diede
corpore s. Ecclcsiae apostolico anathomato abscidcndum esse.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. (J
47. GREGORY VII. 251
scenicis figmentis consimilem tragoediam (Lambertus, p. 242), in part almost the same
charges which Bcnno and Benzo have recorded. The letters issued from Worms, those
from the German bishops to Gregory in Flacii cat. test. ver. no. clx., and from Henry to
the Romish Church and Gregory in Bruno de bello Sax. in Pertz, vii. 352. In the last it is
said Et nos quidem haec omnia sustinuimus, dum apostolicae sedis honorem servare stu-
:
'* Cone. Roman, ann. 1076 in Mansi, xx. p. 4C7 ss. The form of excommunication :
Beate Petre Apostolorum princeps, inclina quaesumus pias aures tuas nobis, et audi me
—
servum tuum. Tu mihi testis es, et Domina mea. Mater Dei, et b. Paulus frater tuus,
et omnes Sancti, quod tua s. Romana Ecclesia me invitum ad sua gubernacula traxit,
et ideo —credo, quod placuit et placet, ut populus christianus specialiter commissus
tibi tibi
mihi obediat. — Hac itaque fiducia fretus pro Ecclesiac tune honore et dcfensione, ex parte
omnipotentis Dei Patris et Filii et Spiritus sancti, per tuam potestatem et auctoritatem
Henrico Regi, filio Henrici Imperatoris, qui contra tuam Ecclesiam inaudita superbia in-
surrexit, totius regni Teutonicorum et Italiae gubernacula contradico, et omnes Christi-
anos a vinculo juramenti, quod sibi fecere vel facient, absolve, et ut nullus ei sicut Regi
serviat, interdico. —
Et quia sicut Christianus contemsit obedire, participando excom- —
municatis, et multas iniquitates faciendo, meaquc monita, quae pro sua salute sibi misi,
te teste, spernendo, seque ab Ecclesia tua, tenlans earn scindere, separando vinculo ;
eum anathematis vice tua alligo et sic eum ex fiducia tua alligo, ut sciant gentes, et
:
comprobent, quia tu es Petrus, et super tuam petram Filius Dei vivi aedificavit Eccle-
siam, et portae inferi non praevalebunt adversus earn. This sentence he published in
a letter ad universes Christianos (Bruno de bello Sax. in Pertz, vii. 353. Grcgor. lib. iii.
ep. 6).
"* Historiae Francicae fragmentum in Duchesne hist. Franc, scriptt. T. iv. p. 89, even
records ; contra voluntatem totius paene concilii eum excommunicavit. Immediately
afterward Gregory issued the epist. ad Germanos (Udalrici cod. epist. no. 146 in Mansi,
252 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
the Princes, long discontented with their king, looked upon the
Pope only as a welcome ally. From Tribur (Oct. 1076) they re-
XX. 377) : Audivimus inter vos quosdam de excommunicationc, quam in Regcm fecimus,
dubitare, ac quacrere, utruin juste sit exconimunicatus, et si nostra sententia ex auctori-
tatc legalis censurae, ea, qua debuit, deliberatione cgressa sit. Thus Hermann, bishop of
Mctz, communicates to the Pontiff, as the opinion of many Regem non oportet excom-
:
municari. Thereupon Grcgor. lib. iv. ep. 2, ad Herimannum ann. I07C, and yet more dis-
tinctly lib. viii. ep. 21 :
—
Quod autcm postulasti, te quasi nostris scriptis juvari ac prae-
muniri contra illorum insaniam, qui nefando ore garriunt, auctoritatem sanctae et aposto-
licae sedis non potuisse Rcgem Henricum, hominem christianae legis contemtorem, eccle-
siarum videlicet ct imperii destructorem, atque haereticorum auctorcm et conscntaneum
excommunicarc, nee quemquam a sacramento fidelitatis ejus absolvere non adeo neces- :
sariura nobis vidctur, cum hujus rci tarn multa ac certissima documenta in sacrarum
Scripturarum paginis repcriantur. Compare above note 2. Sigebert. Gembl. de scriptt.
eccl. c. 171 Rogatu praedicti viri (Henrici Archidiaconi) validis Patrum argumentis re-
.
example of Gregory the Great (vol. i. Part ii. 116, note 3).() Then page 224: Sanctam
autem et omnibus retro saeculis apud omnium gentium nationes, inviolatam jurisjurandi
religionem facillima, inquiunt, domni Papae rcscindit absolutio et quod tantum est, ut :
illud omnis controversiae finem Apostolus nominaverit, modo unius chartulae per qucmli-
bet bajulalorcm porrectae levissima infringcre jubcretur Qcg. infringi jubctur) lectione.
Absolve, inquit, omncs a juramento, quod Heinrico juravcrunt. Ecce nunc tempus ac-
Sed quid
ccptabilc, ecce qui educit vinctos in fortitudine, vclimus, nolimus, absolvimur. —
ad haec illi dicunt ? Non tc in hoc, domne Papa, audimus non abnegamus ei fidem ;
quam promisimus, non tantum promisimus, sed juravimus quia si os, quod simpliciter
;
mentitur occidit animam, valde est inconsequcns, ut os, quod cum pcrjurio mentitur, non
occidat animam. Et si pcrdat omncs, qui loquuntur mondacium, multo amjdius perdit
omnes, qui loquuntur pcrjurium. Quod autcm per tuam auctoritatem hujus rci nobis pro-
mittis impunitatem : noli, obsccro, noli in fratrrs pcccarc, noli pusillos Chrisli scandali-
zare, noli perpcrversam securitatem infirma auditorum corda in inrcvocabilc praecipitium
tecum submergere. Illud nee nos scqui, nee tu potcs praccipere. Si super cathedram
Moisi sederes, necesse haberem servare et facere, quod juberes. Cathedram Moisi de-
scendisti; ah omni, quam tibi dcbebam obedientiae necessitate me absolvisti. Quid
enim dicit Moises ? " Non assumes nomen Dei tui in vanum." (Exod. xx. 7.) Et alibi
—
"Non i)erjurabis in nomine meo, etc." (Lev. xix. 12.) Sed dicit domnus Papa: per-
versus est, cui jurasti, impius est, perjurus est, scelestus est, fidem ei non debes. In
truth this may not be the case with him Sed sit impius, sit perversus, sit quicquid dom-
:
nus Papa in eum dicere voluerit acrius, num ideo sacramcntum ci factum infringere, et
quia ille mains est, ideo ego sacrilcpus existendo me in aetcrnam damnationem videns et
sciens debeo intrudere? Prorsus ncc debeo, nee facio, quia Patrcs sanctos— sacrajnen-
turn cum perversis ct a Deo alienis hominibus suscepisse, et summa illud cautela obser-
vasse, in Scripturis Sanctis el legi et memoro. As examples, especially Joshua's oath
sworn to the Gibeonites. (Jos. ix.) Joshua might then have said to the people Absolve :
OHAP.'I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 253
quired Henry to satisfy the papal demands.^^ And now the anger
of the fickle king veered so swiftly round to fright, that at Canossa
he sued and obtained from G-regory, with the greatest humiliations,
release from excommunication (25-28. Jan, 1077).-^ But just as
quickly he suffered his mind to be changed again by the Lombards,
who were imbittered against the Pope, and meditated revenge.^^
The majority of German princes assembled at Forchheim (March,
1077) now duke of Swabia, to be their king.^^
elected Rudolph,
Yet Henry retained adherents enough to make head against them.
So long as the struggle was doubtful, notwithstanding his former
declarations, and in spite of the reproaches of Rudolph's party,
Gregory withheld his decision.^'' Not till he thought Henry com-
vos a Sacramento, quia idolorum cultores —
inter vos reservare voce Domini prohibiti estis.
—Juramentum fraude mondacio initum evacuare non timueritis. Sed illi sint, ait, illi
et —
idololatrae, nos eis non in dolis sed in nomine Domini Dei Israel juravimus. Illi nos
in Principum arbitrio sitam esse. About this and about what follows see also Bernoldus
1. c. Bruno in Pertz, vii. 365. Stenzel, i. 418, ii. 148.
'" The Saxons, Thuringians, and Swabians were on Rudolph's side ; the Bavarians
254 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
anathematis absolutio per ejiistolam vestram nobis innotescerct, de sententia regni, quae
in eum processit, nihil mutatum esse
intelleximus, sed no nunc quidcm, si rautari possit,
intelligimus. juramentorum qualitcr cassari possit, nullo modo per-
Absolutio enim ilia
cipere valemus. Sine sacramentorum autem observationc regiae dignitatis officium ne-
—
quaquam administrari potest. Cumque dc electo nobis Rege et non de Regibus spes
magna ad refocillandum Imperium succrcsceret, ccce ex insperato literae vestrae adve-
nientes, duos in uno regno Reges pronuntiant, duobus legalionem deccrnunt. Quam
regii nominis pluralitatem, et quodammodo regni divisioncm divisio quoque populi et
studia partium subsecuta sunt, etc. On this head Gregory justifies himself, lib. vii. cp. 3,
ad Germanos : Pervenit ad nos, quod quidam ex vobis de mc dubitant, tamquam in instanti
modo necessitate usus sim saeculari levitate. Quacerte in causa nullus vestrum praetor
instantiam pracliorum majores me et patitur anguslias, et suffcrt injurias. Quotquot enim
Latini sunt, praeter admodum paucos laudant ac defendunt, et per-
omncs causam Henrici
nimiae duritiae ac impietatis circa cum mc redarguunt. Quibus Dei gratia omnibus sic
restitimus hactcnus, ut in neutram adhuc partem, nisi secundum justitiam et acquitatem,
secundum nostrum intellectum declinaremus. Nam si legati nostri aliquid contra quod
illis imposuimus egerunt, dolemus quod ipsi tamen (sicut comperimus) turn violentcr
:
coacti, tum dolo deccpti fecerunt. Yet Bruno winds up the year 1079 with the words:
Sic totus annus illc consumitur, ut fere nihil memorabile fie ret in nostris partibus, nisi
quod apostolici legati frequenter ad utrasque partes venerunt, ct nunc nobis, nunc hosti-
bus nostris apostolicum favorem promittentes, ab utrisque peci.niain, quantam poterant
more Romano conquircrc, secum detulerunt.
'"
Rudolph sent embassadors to the Council at Rome, and had the old accusations
against Henry brought forward (in Mansi, xx. 536). Thereupon the Pontiff pronounced
the Bull of Excommunication and Dethronement (ib. p. 534) in the form of a prayer to
Peter and Paul, like the earlier one (note 24), but with the remarkable conclusion Ipse :
autem Henricus cum suis fautorilms in omni congressione belli nullas vires, nuUamque in
vita sua victoriam obtineat. Ut autem Rudolphus regnum Teutonicorum regat et defen-
dat, qucm Teutonic! elcgerunt sibi in Regem, ad vestram fidclitatem ex parte vestra done, ;
Petra dedit Petro, Petrus diadema Rudolpho, first mentioned by Sigebert. Gembl. ann.
1077, as a report taken from Otto Frising. dc gcst. Frid. i. c. 7, and Guilclm. Appnl. lib.
iv., is probably a fable. Voigt, s. 530. On the other hand, he did blow up the flame of war
anew by his letters to Rudolph, and his followers (Udalrici Babenb. codex, no. 153) Cum :
Veritas ipsa dicat, omnium, qui propter justitiam persecutioncm patiuntur, regnum esse
caelorum, et Apostolus clamet, neminem, nisi qui legitime certaverit, posse coronari,
nolite, filii mei, in hoc, qui vos jam multo tempore exagitat, bcllico furore deficere, nolite
per uUius fallentis personae mcndacia dc nostro fideli adjuiorio dubitare, etc.
^'^
Hugon. Flavin, chron. Virdun. ap. Labb. p. 225, Ekkchardi chron. in Pcrtz, viii.203.
Act of the Council of Brescia in Udalrichi Bab. codex, no. ICl.
^^ To this contributed the legend found in Sigeb. Gembl. ad ann. 1080: Hildcbrandus
P. quasi divinitus revelatum sibi praedixit, hoc anno falsum Rcgcm esse moriturum.
(Gregory pledges himself ad Episc. Tridentinum in Udalrici Babenb. cod. no. 152; fes-
tum b. Petri non prius transeundum, quam in cunctorum notitia certissime clareat, ilium
[Henricum] justissime esse excommunicatum. Bonizo in Ocfcle, ii. 819, records that
Gregory had declared on the second Easter-day after the excommunication of Henry
omnibus vobis notum sit, quod, si usque ad festivitatem s. Petri Henricus non resipuerit,
mortuus erit aut depositus quod si hoc non fuerit, mihi credi amplius non oportet, and
:
that on this account it was often said afterward, that he had pronounced sentence of con.
demnation against himself. Bonizo, on the other hand, would have the saying thus fulfilled
morte spirituali Henricum mortuum et ante divinos oculos depositum esse.) Then there is
the story of Rudolph's dying words in Ekkehardus (Pertz, viii. 201) Eccc haec est ma- :
nus, qua domino meo Heinrico fidem Sacramento firmavi, ccce ego jam ejus regnum et
vitam derelinquo praesentem videte, qui me solium ejus conscendere fecistis, ut recta
:
via vestra monita sequentem duxissctis. Yet Bruno in Pertz, vii. 381, paints Rudolph's
last moments in very different colors.
=* Theoderici Episc. Virdun. epist. ad Gregorium vii. an. 1080 (s. not. 17), p. 215:
Jam enim omni pudore evacuato — in aperta paternitatis vestrae vituperia feruntur, in ves-
tram danmationem quanto acrius egerint, tanto acceptius se Christo obsequium praestare
arbitrantur. —
Et de vita quidem vestra et conversatione indigna sentientes, vos ipsum
laxatis loquacitatis habenis execrantur, ct vituperant ecclesiasticas sanctiones, et intro-
ducta per vos instituta irridcnt et conculcant : ad quae defendenda, si eos ad librorum
attestationes et ss. Patrum auctoritates evocamus ; hoc vcro, hoc est, ajunt, quod volu-
mus, hoc precamur et cupimus.
'^ The Priest Manegold of Lutenbach, afterward founder of the Monastery of Marbach
in Alsatia (about him see Usserman ad Berthold. Const, in the monumentt. res Aleman.
illustrantt. ii. ICl), furnishes us with the extreme of this style, in his work published in
answer to this epistle of Theodcric. (MS. in Carlsruhe, selections from it may be found
256 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
in Schlozer's Bricfwechscl histor. und polit. Inluilts, viii. 304, and in tho Bcitrage zur
Gcsch. und Litcratur aus einigcn Handschriflen dcr Markgrafl. Bibliolhek. Frankf. a. m.
1798. s. 153.) Cap. 38 and 39 show, quod hi. qui excommunicatos non pro privata injuria,
scd Ecclcsiam dcfendcndo interficiunt, non ut homicidae poeniteantur vol puniantur.
(Thus also Urban II. below 48, note 15.) Cap. 41 quod pro Henricianis non sit oran-
() :
dum. For they were guilty of sin against the Holy Spirit, i. e. per malitiam cl invidiam
fraternam oppugnare caritatem post acccptam gratiam Spiritus s. quod pcccatum Domi-
nus ncque hie neque in futuro saeculo diinitti dicit. (As to Mancgold many even of the
partisans of Gregory were of opinion that Fuit homo importunus optamus, ut liber
: :
ipsius cum ipso sit sepultus. On the other hand, others held his writings to be, quasi rc-
sponsa caelestis oraculi. Gerhohi dial, de differentia Clerici saec. et regul. in Pczii the-
saur. anecd. ii. ii. 491). — Compare the traits which Guenricus narrates (sec note 17) p.
237 : Alii loca sacra sacrilegorum ingressu et egressu contaminata repurgaturi — patentibus
per diem et noctem ecclesiac januis, ventum recipiunt. Alii in lapidcs et ligna, profano-
rum, ut asserunt, contactu dechristianata, scopis animadvcrtentes et aqua, superstitiosi
lapidum baptistae, dum judaica revocant baptismata, de stultitia insaniam faciunt.
^^ Theoderici epist. lUud sane quod de ecclesiasticis ventilatur bencficiis ab
p. 227 :
omni saecularium jure perpetua emunitate asserendis, de Episcopis quoquc manu Principis
in cpiscopatum minime introducendis, etsi pro rci novitate primo suo aspcctu offensionem
general: aliquam tamen speeiem rationis exhibct, si non re [leg. res] vel tali tempore
mota, vel tali impetu propcrata, vel tali forct contentione agitata. Quis enim non videat,
non ex rcligionis zelo, scd ex principis odio haec actitari, cum personis per sacram Ro-
dulfi vel Ilerimanni dextram non introductis, scd subintroductis, benedictioncs non ne-
gentur, pallia domum transmittantur, cum his, qui Regibus degunt, mitius aga-
sub aliis
tur: nostris autem Episcopis, Archiepiscopis legitime communi asscnsu rcceptis,
clectis,
laica etiam communio interdicatur, et in nulla dcprehcnsi culpa, Heinrico solum quia
fidem tenent et perjurare timent, reprobi judicentur.
^' Robert had been excommunicated so early as 1074, for having appropriated Campa-
nia to himself, Leo Osticns. chron. Casin. iii. c. 45. Without surrendering his acquisi-
tions, he obtained forgivenness 1080, renewed his oath of allegiance (Part 1, I) 23, note
11, comp. under Gregor. and Gregory invested him with the remarkable
lib. viii. ep. 1),
form (ibid.) Ego Gregorius P. investio te, Roberte dux, de terra, quam tibi eonccsserunt
:
antcccssores mei sanctae memoriae Nicolaus et Alexander. Do ilia autem terra, quam in-
justc tenes, sicut est Salernus, et Amalphia, et pars marchiae Firmanae, nunc ic patienter
sustineo, in confidentia Dei omnipotentis et tuae bonitatis, ut tu postea cxinde ad honorem
Dei et s. Petri ita te halieas, sicut et te agerc et me suscipere decet sine periculo animae
tuae et meac. Comp. Stcnzel, 1, 470.
^* See especially Gregorii, lib. ix. ep. 3, to his legates in Germany. He confesses
there, Paene omnes nostros fidcles, audita necc Rodulphi b. memoriae Regis, niti ad hoc
nos crebris adhortationibus flectere, ut Henricum jampridem, sicut scitis, plura facere no-
l)is paratum, cui fcrme omnes Italiei favcnt, in gratiam nostram recipiamus, etc. Never-
theless he thinks only of Henry's destruction Si Hcnricus forte Longobardiam intrave-
:
rit, admonere etiam te, carissimc fratcr, volumus ducem Wclphonem, ut fidelitatem b.
—
Petro faciat. Ilium enim totum in gremio 1). Petri dcsideramus colloeare, et ad ejus ser-
vitium specialiter provocare. Quam voluntatem si in eo, vel etiam in aliis potcntibus
viris —
cognovcris, ut perficiant elabora, nosque certos reddcre diligcnter procura. Then
he prescribes the following oath of fealty for the man who should be chosen king of Ger-
many Ab hac hora et deinceps fidelis ero per rcctam fidem b. Petro Apostolo ejusque
:
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 257
brated his triumph with his Pope, Clement IH. Robert Guiscard
indeed relieved Grregory, who was shut up in the castle of St.
Angelo, but he found even Rome alienated from him, and closed
his days at Salerno (t 25th May, 1085).^^
Authors also came forward on both sides in this grand struggle
to defend the principles and the policy of their parties.*" How
vicario Papae Gregorio, qui nunc in came vivit et quodcumque milii ipse Papa praece-
;
perit, sub his videlicet verbis Per veram obcdicntiam, fidcliter, sicut oportet Christianum,
:
meas miles s. Petri et illius efficiar. Yet he gives his legates to understand de his si quid :
minuendum vel augendum censueris, non tamen praetermisso integro fidelitatis modo, et
obedientiae promissione ;
potestati tuac et fidci, quam b. Petro debes, committimus. He
even yielded about the marriage of priests : Quod vero de sacerdotibus interrogastis, pla-
cet nobis ut impr.aesentiarum, turfl propter populorum turbationes, tum etiam propter bono-
rum inopiam, quia paucissimi sunt, qui fidclibus Christianis officia rcligionis per-
scilicet
solvant, pro tempore rigorcm canonicum temperando, debeatis sufferre. The reason al-
leged had existed from the first, but now the married priests must not be driven by pro-
scription to join themselves to Henry's party.
^' On these events see especially Bernold. Const, ann. 1081 ss. Stenzcl, i. 472. On
Gregory's death, Paul. Bernried. According to his account, at the time of his
c. 108, 110.
death he absolved all persons who had been excommunicated by him, praetcr Henricum
Regem dictum et Guibertum apostolicae sedis invasorem, et omnes illas principales per-
sonas, quae aut consilio aut auxilio favcnt nequitiae vel impietati illorum, and departed
this life with the words : Dilexi justitiam et odivi iniquitatem, propterea morior in exilio.
On the other hand, Agano, bishop of Autun, who was with him at his death (sec the frag-
ment in Perz. Archiv. vii. 220), relates: ipso die sui transitus ccclcsiam adiit, allocu-
tusque — populum — primode credulitate corporis et sanguinis Domini nostri, deinde de in-
tentione totius sui operis, imposita sibi stola absolvit cunctos quocunque modo a se ana-
thematizatos. We can well believe that, in the prospect of death, Gregory did not only wish
to assert his orthodoxy on the doctrine of the Lord's Supper, but also took a milder view
of the strife he had been engaged in. It is also likely that the general absolution was
afterward disowned and restricted by his party. But a manuscript account which came
into circulation in Germany (in Sigeb. Gcmbl. ad ann. 1085) is manifestly exaggerated,
that, in extremis suis —confessus est Deo et s. Petro ct toti Ecclcsiae, se valde peccasse
in pastorali cura, et suadente Diabolo contra humanum genus odium et iram concitasse.
greatly the relations between the Papacy and the Empire had been
changed in a short time, may be illustrated from the fact, that
the decree of Nicolas 11. on the Pope's election, which upon its
first appearance was regarded as an encroachment on the Imperial
rights,was now vindicated for the Imperial side, but on the
Papal side was no longer considered satisfactory, and accordingly
disclaimed.''^
*" Sec Stenzel, i. 495. G. Cassander, das Zcitalter Hildebrands fiir und gcgen ilin.
Darmstadt, 1842. Besides the authors named at the beginning of this section, the fol-
lowing also should be pointed out. On Gregory's side especially, Ansclmus Ep. Lu-
ccnsis (t 1080), libb. ii. contra Guibertura Antipapam, pro dcfcnsione Gregoiii VII., writ-
ten 1084 (in Canisius-Basnage III. i. 309, and in bibl. PP. Lugd. xviii. C02), Bernoldus
Constant., monk in St. Blasien, afterward at Schaihauscn. By him, besides the apologcti-
cus pro decretis Gregorii (in Grctseri opp. vi. 52. Mansi, xx. 40J), are many letters and
short treatises most fully reported in Monumcnta res Alcmannicas illustrantia, ii. 183.
Bernardus, a scholastic Monastery of Peterhausen in Swabia, afterward a monk in
in the
Hirschau, to whom probably the apologeticus super cxcommunicationcm Gregorii VII. in
Gretseri opp. vi. 29 belongs, sec Monuni. res Alem. illustr. t. ii. observatt. praev. p. xxii.
— On Hftiry's side, besides Sigebert of Gemblours (notes 17 and 25),Weinrich, scholastic
in Treves (note 17), and Waltram, bishop of Naumburg (note 25), there is also Wido,
afterward Bishop of Osnabruck, de Wiberto an in sedrm apostolicam legitime fuoit in-
thronizatus, et Hildebrandus juste rcprobatus, in Udalrici cod. epist. nr. 172, in Eccard.
ii. 184.
*' Compare Part 1, 23, notes
() 10 and 12. When Dcsidcrius, abbot of Cassino (the fu-
ture Pope Victor III.) appeared in the year 1082 before Henry IV. (chroii. Casinense,
lib. iii. c. Urban
50, in Muratori scriptt. rcr. Ital. iv. 4C7), Otto, bishop of Ostia, afterward
II., —
reminded him of the privilcgium Nicolai P. ut nunquam Papa in Romana Ecclcsia
absque consensu Impcratoris fieret, quod si fieret, scirct se non pro Papa habendum esse,
atque anathematizandum. Desiderius answered Neque Papam, ncque Episcopum ali-
:
— —
quem nee ullum liominem hoc juste facere potuisse. Quodsi lioc a Nicoluo Papa factum
est, nee pro humana stultitia potest aut debet amittere suam dignitatem Ecclesia, nee
unquam debet a nobis hoc aliquatenus consentiri, nee Deo volente amplius fiet, ut Rex
Alemannorum Papam constituat Romanorum. Comp. Anselmus Lucensis contra Gui-
bertum Antipapam, lib. ii. (bibl. PP. Lugd. xviii. 009) Sunt item qui objiciunt, Nicolaum
:
tificata, ita dcmum Ponlifex consecrarelur. Quodsi admillendum est, ut ratiane factum
dicatur, objicimus ad hoc confutandum, praefatum Regem ct o])timatcs ejus se ea consti-
—
tutioneindignos fecissc. Then, Nicolaum quantum in se eratapapatu deposucrunt, ct no-
men ejusdem in canone consecralionis nominari vetuerunt. Besides, tliey had not governed
themselves according to the decretal. Praeterea autem praefatus Wicbcrtus aut sui, ut
suae parti favorem ascriberent, quacdam in codcm dccreto addcndo, quardam niutando,
ita illud reddiderunt a se dissidcns, ut aut pauca aut nulla cxcmplaria sibi concordanlia
valcant inveniri. Quale autem decretum est, quod a se ita discrcpare, vidctur, ut, quid
in eo potissimum credi debeat, ignoretur ? Sed ut tandem invincibili gladio feriamus,
praefatus Nicolaus, unus scilicet Patriarcha, cum q\iolibet Episcoporum roncilio non po-
tuit abrumperc, imo nee mutare non obviantia fidei praefata decreta sanctorum quinque
— —
Patriarcharum ct sanctorum Patrum, in q\iibus non inveniuntur quid()uam rrgiac po-
testatiin Pontificum clcctione seu promotionc concessisse, imo, ut pracdiclum est,
considcntibus cum eis chrislianissimis Impcratoribus ct non contradiccntibus, legun-
tur sub perpetuo analhematc vctuisse. —
His itaquc decursis patct praefatum decre-
tum nuUius momcnli esse, nee unquam aliquid jurium habuisse. Et haec dicens non
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 47. GREGORY VII. 259
praejudico beatae memoriae Papae Nicolao, nee quidquam ejus honori derogo, Patrum
Homo quij)pe fuit, eique, ut contra fas ageret,
sententias Dei spiritu conditas sequendo.
surripi potuit.Bonizo in Oefele, ii. 818, says about the decreta Nicolai junioris, quibus
anathemate interdictum ferunt, ut nemo adspirare audcat ad pontificatum Romanum, nisi
ex consensu Regis ejusque filii, as follows quod falsissimum esse omnibus modis decla-
:
rabitur, quamvis verum esset, taraen nullius momenti esset. Nam etsi licet Ro-
et si
manis Pontificibus rigorem canonum temperare pro necessitate temporum, tamen non licet
—
omninodestruere. Sed bonae memoriae dominum Nicolaum ab hac libcremus infamia, et
testibus idoneis eum talia non dictasse demonstremus, etc. The Cardinal Deusdedit as-
serted in the year 1090, as well as Anselm, that the constitution of Nicolas was corrupt-
ed by Guibert's party. See Baronius ad ann. 1059, no. 31.
*^ Eadmeri (a monk of the Clugniac order at Canterbury, afterward Bishop of St. An-
drews in Scotland, about 1120) historia novorum, lib. i. (under Anselmi opp., cd. Gerberon,
p. 29) :Usus atque leges, quas patres sui et ipse in Normannia habere solcbant, in An-
glia servare volens, de hujusmodi pcrsonis Episcopos, Abbates et alios Princijjes per to-
tam terram instituit, de quibus indignum judicaretur, si per omnia suis legibus, postposita
omni alia consideratione, non obedirent, et si ullus eorum pro quavis terreni honoris po-
tentia caput contra eum levare auderet, scientibus cunctis, unde, qui, ad quid assumpti
fuerint. Cuncta ergo divina simul et humana ejus nutum expeetabant. Non ergo pati —
volebat, quemquam in omni dominatione sua constitutum Romanae urbis Pontificem pro
apostolico, nisi se jubente, recipere, aut ejus literas, si primitus sibi ostensae non fuis-
sent, ullo pacto suscipere (the first trace of the royal Placet.) Primatem quoque regni sui,
Archiepiscopum dico Cantuariensem, si coacto generali Episcoporum Concilio praeside-
ret, non sinebat quicquam statuere aut prohibere, nisi quae suae voluntati accommoda, ot
a se primo essent ordinata. Nulli nihilominus Episcoporum suorum concessum iri per-
mittebat, ut aliquem de Baronibus suis seu Ministris, sive incesto, sive adulterio, sive
aliquo capitali crimine denotatum, publico nisi ejus praecepto implacitaret aut cxcommu-
niearet, aut ulla ecclesiastici rigoris poena constringeret. — Lanfrancus immo
inter alios,
prae aliis, erat memorato Regi Wilhelmo acccplus. How William had unseated the
Anglo-Saxon and robbed the churches, sec Lappenberg, Hist, of England, ii.
prelates,
96, 100.
*3 Part i. 29, note 22.
(J
** The Papal Legate Hubert, in the year 1079, had brought with him a brief to Lanfrarxc
(Gregorii, lib. vi. which the Pope, with reproaches for not having already ap-
ep. 30), in
peared in Rome, commands him to come. Lanfranc's answer (in Lanfr. opp. ed. D^cherii,
cp. 8, ed. Giles, ep. 11) turns aside the reproaches with startling coolness, makes no reply
whatever to the command, and concludes Verba legationis vestrae cum praefato legato
:
vestro, prout melius potui, domino meo Regi suggessi, suasi, sed non persuasi. Cur au-
tem voluntati vestrae omnifariam non assenserit, ipscmet vobis tam verbis, quam Uteris
innotescit (see below, note 47). Lanfranci, ep. 59 ed. Dacherii, 65 ed. Giles, ad Hug.
.... (most likely 1081 to the Cardinal Hugo Blancus) Non probo, quod Papam Grc-
:
—
gorium vituperas, quod Hildebrandum eum vocas, quod Clementem tot et tantis praeco-
niis tam propere exaltas. —
Adhuc incognitum est humane generi, quales nunc sint, et
•2(50 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
quales futuri sint in conspectu Dei. Credo tamcn, quod gloriosus Impcrator sine magna
latione tantam rem non nee sine magno auxilio Dei tantam potuit
est aggressus patrare,
victoriam consumtnare. Non laudo, ut in Anglicam tcrram venias, nisi a Rege Anglorum
licentiara veniendi prius accipias. Nondum enim insula nostra priorcm refutavit: ncc
utrum huic obedire dcbeat, sententiam promulgavit. Auditis utrimquc causis, si ita con-
perspicacius quid fieri oporteat, provideri valebit.
tigerit,
*^Cone. Wintonicnse ann. 1076 under Lanfranc's presidency (Mansi, xx. 402) Decrc- :
tum est, ut nullus canonicus uxorem habeat. Sacerdotuni vero in castcllis vel in vicis
habitantium habentcs uxorcs non cogantur ut dimittant non habentes interdicantur ut
;
habeant et dcinceps caveant Episcopi, ut Sacerdotes vcl Diaconos non pracsumant ordi-
;
cus) Regem (Guilclmum),ut sibi donationein abbatiue conccderet, sicut omnes praedcccs-
sorcs suos constat habuisse. Respondit Rox et dixit, se velle omnes baculos pastorales
Angliae in manu suatenere. Lanfrancus ad haec miratus est, sod propter majores Ecrle-
siae Christi utilitates, quas sine Rege pcrficcrc non jiotiiit, ad tempus siluit.
*' Guilclrai R. cp. ad Gregorium in Baroniiis ann. 1079, no. 25 Hubcrtus legatus tuus, :
Hubert his Legate, dd. 24 Sept. 1079 : pecunias sine honore tributas quanti pretii habeam,
tu ipse optimc potuisti dudum perpendcrc. — Verum multa sunt, unde s. Romana Ecclesia
adversus cum queri potest. Nemo enim omnium Rcgum, etiam paganorum, contra apo-
stolicam sedem hoc praesumsit tentarc, quod is non erulniit facere ;
scilicet »it Episoo-
pos, Archicpiscopos ab Apostolorum liminibus uUus tam irreverentis et impudentis animi
prohiberet.
* Lib. vii. ep. 23, ad Guilelm. ( —gemma principum esse mcruisti.) — cp. 25, ad eund.
ep. 20, ad Mathildem Rcgin. Angl. ep. 27, ad Robert. Regis Angl. filium, nil of the year
1080. Comp. especially lib. ix. ep. 5, ad Hugonem Dtensem Episc. in the year 1081.
This Legate had suspended the Norman bishops, because, when summoned to a Council,
they did not appear. Gregory charges him to restore them, so as not to exasperate King
William. Rex Anglorum licet in ([uibusdam non ita religiose, sicut optamus, se habeat
—
tamen cactcris Regibus se satis probabiliorcm ac magis honorandum ostendit. Unde
non indignum debet cxistimari, postestatem illius mitius esse tractandam. Quarc volu- —
»nus, ut fraternitas vestra supra mcmoratis Episcopis —
restitutionis literas mittat et :
praefatum Regem in talibus ulterius sine assensu nostro non exasperet. Videtur enim
nobis multo melius at(iue facilius lenitatis dulcedine ac rationis ostensione, (juam auste-
rilate vel rigore justitiae ilium Deo lucrari, et ad perpctuum b. Petri amorem posse pro-
vocari.
CHAP. I.— PAPACY I.-POLIT. DEVELOP. ^ 48. URBAN II. 261
§48.
VICTOR III. (1085-1087.) URBAN II. (1088-1099.)
catholicos et schismaticos tepescere coepit, ut non jam helium ad invicem, sed pacem
componere sanius judicarent. Quapropter Duces et Comites s. Petro fidcles cum Hein-
rico colloquium habuerunt, eique suum consilium et auxilium ad obtinendum regnum
firmissime promiserunt, si Guibertum haeresiarcham vellet dimittere, et ad ecclesiasti-
cam communionem per catholicum pastorem remeare. Quam quidem conditionem nee
ipse multum respuit si tamen in hoc ei Principes assentiri vellent, videlicet Episcopi,
:
qui se cum Guiberto deponendos esse non dubitaverunt, eo quod in ejus parte ordina-
tionem, immo execrationem, perceperunt. Hi ergo ei penitus hac vice dissuaserunt, ne
s. matri Ecclesiae reconciliaretur. Henry could not allow the bishops devoted to him to
fall,and receive instead his enemies the Papal antibishops.
*Ekkehardus ad ann. 1099, in Pertz, viii. 211 Chuonradus causam rebellationis suae
:
paucis tantum sibiqiie familiarissimis in regno detegens, per quasdam Italiae partes et no- —
men et dignitatem Regis annis fere novem obtinuit. Murmur, quod per totum Romanum —
imperium patris sui mores laniabat, quodque ipsum sibi ofFensae patris ac suae ab illo
discessionis causa extitit, auribus propriis nunquam patiebatur infern, semper ilium do-
minum suum et Caesarem vel Imperatorem cognominans, etc. On the licentiousness of
Henry, see vita Conradi Archiep. Salisburg. c. 2. (in Pcz anecdot. ii. iii. 224) primum :
* Among the western sources of history for the crusades, the most important are Wil'-,
262 THIRD PERIOD.—J)IV. III.— AD. 1073-1305.
lermi Archiep. Tyrcnsis hist, rcrum in partibus transmariius gestarum clown to 1180 in
xxiii. libb.,and Jacobi de Vitriaco (at last cardinal, t 1214) historiae oricntalis ct Occident,
libb. lii. down to 1218. They are gathered together, in Gesta Dei per P'rancos s. oricnta-
lium expcditionum et rcgni Francorum Hierosolymitani hist. (coll. Jac. Bongars) Ilano-
viae, 1611, t. ii. fol. A wider collection has been begun Recueil dcs historicns dcs croi- :
sades, public par les soins de I'academie royule dcs inscriptions ct belles-lettres, ilisto-
riens occidentaux, t. i. in 2 parties, Paris, 1844, fol. (It comprises only Willermus Tyr.
After the western sources, the Greek and Oriental will follow, all of them with a French
translation.) Works Fr. Wilken's Gesch. dcr Kreuzzuge. Leipzig, 1807-1832, 7 Theile
:
Histoire des croisades par M. Michaud, 4 parties in 5 voll. 4eme edit, corrigee et augmen-
tec. Paris, 1825. To this is added, Bibliographic dcs croisades par Michaud, 2 vols.
Paris, 1822, and the Bibliotheque des croisades par Michaud, 4 Parties, Paris, 1829 (a
book of reference to the sources and extracts from them. Partie iv. has also ajipeared by
itself under the title, Extraits des historicns Arabcs relatifs aux guerres des croisades par
M. Reinaud). Besides these for the first crusade, there is Schlosser's Weltgcsch. iii. I, 128.
Raumer's Gesch. der Ilohcnslaufen, i. 37. II. von Sybcl's History of the first Crusade,
Diisseldorf. 1841. (It begins with a crili(iue on the sources and literature of the period.)
[Michaud's History of the Crusades, Iransl. by William Robson, 3 v. 12. Lond., New
York, 1854.— II. Mill, History of Crusades, 8. Phil. 1845.— T. Keighiley, Crusaders.
Lond., 1852.— G. P. R. James, Chivalry and the Crusades. 1827.— For. Qu. Rev. vol. 2.
— Influence of Crusades on Art and Literature. Oxf Prize Essays, vol. iv. The Cru- —
sades as described by Crusaders. Brit. Qu. Review, Aug., 1853. Wilhehn v. Tyrus, —
Geschichte der Kreuzzuge, und des Konigrcirhs Jerusalem, aus dcm lateinischen, von
—
Kansler, 8. 1844 reissue, 1848. A. Jellinek, Zur Geschichte d. Kreuzzuge (from He-
;
—
brew MSS.). Berl., 1854. Beugnot (Comte) Memoire sur le Regime dans les Princi-
pautcs en Syrie, etc. Par. 1854.
Pierre I'Hermite et les Croisades, par Michel Vion. Par., 1854. — L. Paulet, Disserta-
tion sur la naissance de Pierre TErmilc. Namur, 1854 — M. L. Polain, Pierre rFrmite,
Picard ou Liegois? Liege, 1854 — Chronicles of the Crusaders, Bohn. Lond., 1819.]
* The first found in Sylvcstri P. II. epist. ex persona Ilicrusalcm
idea of a crusade is
devastatae ad universalem Ecclesiani in the year 999 (in Bouquet x. 420). Then Gre- —
gorii P. VH. lib. ii. ep. 31, ad Ilcnricum R. in the year 1074 (compare Sybel s. 188). Cron.
Casin. iii. c. 71 Victor III. (108C) de omnibus fere Ilaliae populis Christianorum cxer-
:
citum congregans, atquc vcxillum b. Petri Apostoli illis contradcns, sub rcmissione om-
nium peccatorum contra Sararenos in Africa commorantes direxit.
'Bemold. Const, ad ann. 1095.
*There is a description of this council by the eyewitness Baldric, bishop of Dol in
Brittany, in his historia Jerosolimitana (in Bongars, i. 8C), and by the contemi)oraries Rob-
ert, monk of Rhoims, Hist. Hierosolym., lib. i. (ib. p. 31), Fulcherius Carnotcnsis gesta
percgrinantium Francorum (ib. p. 382), Guibcrtus, Abb. monasterii s. Mariao Novigenti,
hist. Hierosolym. (ib. p. 478), Ekkehardi chron. in Pertz, viii. 211. With regard to wear- —
ing the cross n.s a badge, Baldricus 1. c. p. 88 : statim omnes in vestibus suporamictis con-
auerunt sanctnc crucis vexillum. Sic rtenim Papa praeceperat, et ituris hoc signum fa-
cere complacuerat quippe praedicaverat summus Pontifex, dominum dixisse seciuacibus
:
Buis si quis non bajulat cruccm suam et venit post me, non potest mens esse discipulus
:
(Luc. xiv. 27). Idcirco debotis, inquit, vobis crucem coaptare vestris in vestibus : qua-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP, i) 48. URBAN II. 263
aulem de misericordia Domini, et bb. Petri et Pauli Apostolorum auctoritatc confisi, fideli-
bus Christianis, qui contra eos arma susceperint, et onus sibi hujus percgrinationis as-
sumserint, injunctas sibi pro suis delictis poenitentias relaxamus. Qui autem ibi in vera
poenitentia decesserint, et peccatorum indulgentiam et fructum aeternae mercedis so non
dubitcnt habituros.
' Baldricus 1. c. p. 88 : quaedam Christianis intima inspirabatur voluntas, ut paene om-
nes iter arriperent, si Laetabantur patres, filiis ab-
stipendiorum facultas cis suppeterct.
scedentibus gaudebant uxores, abcuntibus maritis dilcctissimis, plusquc tristabantur,
:
—
quod remanebant. Excessit tamen medicina modum, quia plusquam dcbuit in quibusdam
eundi voluntas surrepsit. Nam et multi heremitae ct rcclusi et monachi domiciliis suis
non satis sapientcr reliclis ire viam pcrrcxcrunt quidara autem orationis gratia ab Ab-
:
batibus suis accepta licentia profecti sunt, plures autem fugiendo se subduxerunt. Multi
etiam de gente plebeja crucem sibi divinitus innatam jactando ostentabant, quod est idem
quaedam ex mulierculis praesumserunt hoc cnim falsum deprehensum est oranino.
:
Multi vero ferrum calidum instar crucis sibi adhibuerunt, vel peste jactantiae, vel bonac
suae voluntatis ostentalione. Sed do his, ut libet. Talibus enim rumoribus concursus
euntium in tantum augmentabantur, ut jam essct numerus innuraerus. Ekkehardus in
Pertz, viii. 213 Francigenis Occidentalibus facile persuader! poterat sua rura relinqucre.
:
Nam Gallias per annos aliquot nunc scditio civilis, nunc fames, nunc mortalitas nimis
afflixerat, postremo plaga ilia, quae circa Nivalensem s. Gertrudis ecclesiam orta est, us-
que ad vitae desperationem terruerat (an epidemic sickness). Rcliquarum nationum
plebes vel personae, aliae praetcr apostolicum cdictum prophetis quibusdam inter se nuper
exortis sen signis caelestibus ac revclationibus ad terram se repromissionis vocatas, aliae
se quibusvis incommoditatibus ad talia vota compulses fatebantur : magna quippe pars
eorum cum conjugibus ac prole totaquc re familiari onusti proficiscebantur. Pctrus Diac.
in chron. Casin. lib. iv. c. II. Fertur aulem commotionem banc apud Gallias occasione
:
quidam ne desides haberentur, quidam sola levitatis causa, aut ut creditores sues de- —
clinanles eluderent, aliis se adjungebanl. Wilken, i. 59.
'" From Urban's speech at Clermont, Willelm. Tyr. p. 640: Interim vero eos, qui ar-
264 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
dore, fidei ad cxpugnandos illos laborem istum assumserint, sub Ecclcsiac dcfcnsione et
bb. Petri et Pauli protectione, tanquam verae obcdientiae filios recipimus, ct ab universis
inquictationibus, tam in rebus, quam manere secures. Si vero
in jjcrsonis, statuimus
quisquam molcstare eos interim ausu temerario praesumserit, per Episcopum loci cxcom-
municatione fcriatur, et tamdiu sententia ab omnibus observatur, donee et .ablata reddan-
tur, et de illatis damnis congrue satisfiat. Compare again the story of the Chron. Casau-
riense, written about the year 1182, lib. v. init. (in Muratorii scriptt. rcr. Itul. II. ii. 872)
Urbanus dolens, quia Saraceni occupaverant s. eivitatcm Ilicrusalem, pracdicavit remis- —
sionem peccatorum, et vice sibi tradita a Deo omnibus dedit, (juicunciue Ilicrusalem ten-
derent, et civitatem et terram transmarinam, quae a Saracenis possidebatur, libcrarent.
Adjiciens etiam hoc, ut si (juisquam in via, sive in pugna, pro Christo moreretur, in nu-
mero Martyrum absolutus ab omnibus peccatis suis computaretur. Et dum totus niundus
post eum curreret, avidus numero ss. Martyrum
remissionem peccatorum accipere, ct in
esse, contigit, ut hoc j)raedicans praediclus summus Ponlifcx devenerit Thyctum. Quod —
agnoscens Grimoaldus (Abbas monast. Casaur.) accessit ad cum, et exposilis calamitati-
bus Ecclesiae suae et dcstructione funditus, cum maxima rcvercntia a pracdirto P. Ur-
bano susccptus est, et sub protectione Romanae Ecclesiae, quant hactcnus Abbatia s. dementis
ignoraverat, quia ab Imperatoribus gubernabattir mentit collocari. Hie ])rimus ab illo in Ab-
,
batcm consecratus, baculum pastoralcm in loco scrptri regalis, quod antcccssores sui, et
ipse ex dono Imperatoris in dcxtera portabant, susccpit, etc. In the Chronicle this scene
is represented as happening in the year 1098 ;
on this occasion the following remarkable
words are put into the mouth of Urban (p. 771)
Caesaris ob sceptrum baculum tibi porrigo dcxtrum.
Quo bene sis frctus plus Caesare dat tibi Petrus.
:
" With regard to the whole story, especially with a view to refute the idea which sprung
up in the 15ih century, that during Philip's excommunication the public documents were
not inscribed regnante Philippo, but regnante Christo, sec David Blondellus de formula
Regnante Christo in veterum monumentis usit. Amstelod. 1C4G. 4. p. 1-319.
'* The way was made for this in Concil. Melfitan. ann. 1090, can. 11 (Mansi, xx. 723):
Ne gravamen aliquod sancta patiatur Ecclesia, nullum jus laicis in clericos esse volumus
et censemus. Undo cavendum est, ne scrvilis conditionis aut curiahum officiorum ob-
noxii aij Episcopis promoveantur in clerum. —
Quod si forte clericoruni ali(|uis cujuslibet
laici possessionibus usiis fuerit, aut vicarium, (jui debitum reddet, invcniat, aut posses-
sione cedat, ne gravamen Ecclesiae infcratur. Can. Clarom. xvii. Ne Episcopus vcl :
Sacerdos Regi vcl alicvii laico in manibus ligiam fidelitatem faciat. (According to Maim-
bourg, hist, de la decadence de I'Empire apr#s Charlemagne, and de Marca de Cone. Sac.
et Imp. lib. viii. c. 21, 4. Gregory VII. had already forliiddcn this. See on the other
(j
side Enr. Noris istoria dcllo investiture, Mant. 1741, fol. p. 279.) The reason which the
Pope urges for this purpose is the same according to Roger de Ilovedcn, only more strong-
ly expressed, with that which Hincmar had already laid down (see Part 1, 24, note 5). (j
Nevertheless this canon has never been brought into legal use, see de Marca, 1. c. ss.
Besides can. Clarom. xv. Ut nullus ecclesiasticum aliquem honorem a manu laicorum
:
accipint. xvi. Interdictum est, ne Rages vel alii Principes aliquant invcstituram de ec-
:
ent III. was hunted out of Rome by a crusading army,^* and lost
§ 49.
PASCHAL H. (1099-1118.)
Paschal II. maintained the same principles, but not the same
firmness as his immediate predecessors. Philip, king of France,
Alemannis haec buccina minime insonuit propter illud maxime schisma,
gis, Bajoariis et
quod inter regnum et sacerdotium a tempore Alexandri Papae ustjue hodic tarn nos Ro-
manis, quam Romanos nobis invisos ct infestos jam hcu confirmavit. Inde est, quod
!
omnis paene populus Teutonicus, in principio profectionis hujus causam ignoraiites, per
terram suam transcuntes tot legiones equitura, tot turmas peditum, totque catervas ruri-
colarum, feminarum ac parvulorum, quasi inaudita stultitia delirantes, subsannabant, ut-
pote qui pro certis incerta captantes, terram nativitatis vane relinquerent, terram repro-
missionis incertam certo discrimine appetcrerit, renuntiarent facultatibus propriis, inhia-
rent alienis. Sed quamvis nostra gens caeteris rnulto sit insolentior, respectu lamen
miserationis divinae inclinatur tandem ad verbum cjusdcm remunerationis furor Teutoni-
cus, a commeantiura scilicet turbis rem ad integrum cdoctus.
'* Fulgerius Carnot. (in Bongars, i. 384), Otto Frising. viii. cap. G. The manner in
which fanaticism had overturned all moral perceptions, is especially well shown by the
declaration of Urban II. ad Godofred. Ep. Lucanum (in Gratiani decrct. P. ii. caus. xxiii.
qu. V. c. 47): Non enim eos homicidas arbitramur, quos adversus excommunicatos zelo
catholicae Matris ardentes, aliquos eorum trucidasse contigerit.
'* On contemporary Gaufredus Malaterra, in his hist. Sicula, lib.
this point writes the
iv. c. 29 (in Murator. In Urban's Privilegium (1. c. and in Mansi,
scr. rer. Ital. v. 601).
XX. 659) we find this — —
Quia probitas tua s. sedi apostolicae devotam se multis modis
:
semper exhibiiit, nos in specialem atque carissimum filium ejusdem universalis Ecclesiae
te assumsimus. Idcirco de tuae probitatis sinceritate plurimum confidentes, sicut verbis
promisimus, ita etiam literarum auctoritate firmamus quod omni vitae tuae tempore, vel
:
filii tui Simonis, aut alterius, qui legitimus tui haeres exstiterit, nullum in terra potesta-
exhiberi volumus, quando ad vos ex latere nostro miserimus, etc. Against the integrity
of this document and the natural meaning of it writes Baronius, ann. 1097, no. 18-143
(for this reason vol. xi. was forbidden in Spain 1610, and this Excursus is left out in the
Antwerp edition of 1647). No. 37 naively and truly enough says: Potuitne (Urbanus)
tanta concessisse Rogerio, quorum partem aliquam tantum si Imp. Henrico — cessisset,
pacem proculdubio universalis Ecclesiae redemisset, et tot tantisque cladibus afflictam
diutius Ecclesiam liberasset? Against Baronius L. E. du Pin defense de la monarchic
de Sicile centre les entreprises de la Cour de Rome. Amsterd. (Lyon) 1716, in 4 and 12.
266 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
new maxims about the oath of fealty (sec ^ 48, not. 12). How they were received in En-
gland see in Ansclmi lib. iii. ep. 47, ad Paschalem P. (falsified in Gcrberon's edition, pure
in Wharton, Anglia sacra ii. 178) Postquam revocatus ad cpiscopatum rcdii in Angliam,
:
ostendi dccreta apostolica, quae in Romano concilio pracscns audivi ne scilicet aliquis :
de manu Regis aut alicujus laici Ecclesiarum invcstituras accipcrct, ut ])ro hoc ejus homo
fieret nee aliquis haec transgredientem consccrare pracsumcret. Quod audientes Rex
;
et Principes ejus, ipsi ctiam Episcopi et alii minoris ordinis tarn graviter .icccperunt, ut
assererent, se nullo modo huic rei assensiim pracbituros, et me de regno potius quam hoc
servarent expulsuros, et a Romana Ecclesia se disccssuros. Unde, rcvcrcnde Pater,
vestrum pctii per cpistolam nostram consilium, etc. Epist. Hcnrici ad Paschalem P.
ann. 1103, from Bromptoni (about 1320) chron. in foedera, etc., Rcgum Angliae ad
Rymer
h. a. He
promises the Pope, cos honores et earn obedientiam, quam tempore patris mei
—
anteccssores vestri in regno Angliae habuerunt, eo videlicet tcnore, ut dignitates, usus
et consuetudines, quas pater meus —
in regno Angliae habuit, ego intcgrc obtineam. No —
tumque habeat Sanctitas vestra, quod me vivente, Deo auxiliantc, dignitates ct usus reg'
ni Angliae non minuentur. Et si ego, quod absit, in tanta mc dejectione ponerem, opti
mates mei, immo totius Angliae populus id nullo modo paterctur. Habita igitur, caris
sime Pater, utiliori deliberationc, ita se crga nos modcretur benignitas vestra, ne a ves —
tra me cogatis recedere obedientia. The King's firmness prevailed at length, HOG, Pas
chalis ep. nd Anselmum dd. x. Kal. April, in Eadmeri hist. nov. lib. iv. p. 74, in Mansi
XX. 1003 : Te autem, fratcr in Christo vcncrabilis et carissimc, ab ilia prohibitione sive, ut
tu credis, excommunicatione absolvimus, quam ab anteccssorc nostro s. memoriae T Tbano
P. adversus invcstituras aut honiinia factain intelligis. Tu vero cos, qui invcstituras ac-
—
ceperunt, aut investitos benedixcrunt, aut hominia feccrnnt, suscipito, ct cos vice nostrac
auctoritatis absolvito : —
si qui vero dcinccps practcr invcstituras f^cclosiarum praelationes
assumserint, ctiamsi Rcgi hominia feccrint; ncquaquam ol) hoc a bcnediclionis munere
arceantur, donee per omnijjotcntis Domini gratiam ad hoc omittcndum cor regium tuae
praedicationis imbribus mollialur.— Eadmer, p. 7G, thus interprets this passage: Papa
concesserat hominia, quae Urbanus P. acquc ut invcstituras interdixcrat, ac per hoc Re-
gem sibi de invcstituris conscntaneum fccerat. At a synod in London, 1107, the new
arrangement was solemnly proclaimed. Eadmer, 1. c.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <) 49. PASCHAL 11. 2G7
* Compare the opinion of Ivo, bishop of Chartres, distinguislied among llie French bish-
ops for his learning, particularly in canon law, cp. C9, ad Hugoncm Archiep. Lugdun.
sedis apost. legatum (in the 3'ear 1099) : Factum est, ut imperastis, et manus a consecra-
tione Senonensis electi continuimus. — Quod autem scripsisti, praedictuin electum inves-
tituram episcopatus dc manu Regis accepissc, nee relatum nobis ab aliquo qui viderit,
nee cognilum. Quod lamen si factum esset, cum hoc nuUam vim sacramenti gerat in
constituendo Episcopo ; vel admissum, vcl omissum, quid fidei, quid sacrae religioni
official, ignoramus, cum post caiionicam elcctionem Regcs ipsos apostolica auctoritato a
concessione episcopatuum prohibitos minime videamus. Legimus enim, sanctae recorda-
tionis suinmos Pontifices aliquando ajiud, Reges pro lei-tis Ecelesiarum, ut eis ab ipsis
(
dus solum prohibeat eos interesse electioni, non concessioni. Quae concessio sive fiat
manu, sive nutu, sive lingua, sive virga, quid refert ? cum Reges nihil spiritualc se dare
intendant, sed tantum aui votis pctcntium annuere, aut villas ecclcsiasticas et alia bona
exteriora, quae dc munificentia Regum obtinent Ecclesiae, ipsis elcctis conccdere.
Quodsi haec aeterna lege sancita essent, non esset in manu praesidentiuni, ut ca in qui-
busdam dislricte judicarcnt, in quibusdam misericorditer relaxarent, ipsis in honore ac-
ce{)to permancntibus, contra quos ista loquuntur. Nunc vero quia ea illicita maxiine facit
praesidentiuni prohibitio, licita quoque eorundem pro sua aestimatione remissio videmus :
nullos aut pacne nullos pro hujusmodi transgressione damnatos, plurimos autem vexatos,
plurimas ecclesias spoliatas, plurima scandaja cxorta, divisum regnum et sacerdotium,
sine quorum concordia res hunianae nee incolumes esse possunt ncc tutae. Sed hoc —
vellem cum multis mecum pic sentientibus, ut Romanae Ecclesiae ministri tanquam pro-
bati medici majoribus morbis sanandis intenderent, ct non ab irrisoril)us suis audirent
culicem excolantes ct camehmi gluticiitcs, vicntam, rutarti, ciminuvi et anetum dccimatis, graviora
autem Irgis praecepta praetermittis : cum per totura pacne mundum flagitia ct facinora vide-
amus publice perpetrari, nee ea a vobis aliqua justitiae falce rcsecari.
For this reason he
speaks zealously, ep. 230, against the opinion of those who call lay investiture a heresy,
and reckons the prohibition of investitures among those points, quae aeterna lege sancita
non sunt, sed honestate ct utilitate Ecclesiae instituta vcl prohibita. Ivo's friend, Hugo
Men. Floriacensis, considered even the nomination of bishops by the king unobjection-
able see his tract de rcgia potestato et sacerdotali dignitate (Baluz. miscoU. HI), iv. p. 9),
;
cap. 5: Igitur Rex instinctu Spiritus sancti potest, sicut existimo, praesulatus
honorem
religioso clenco tribuere animarum vero curam Archiepiscopus debet ei committere.
:
Qua discreta consuetudine usi sunt quondam quique christianissimi Regcs et Principes
in promovendis viris ccclesiasticis atque sanctissimis usque ad haec tempora nostra.
Ivonis Carnot. epist. 190 ad Paschalem (in Baron, ann. 1106, no. 50), on the installa-
'
tion of Rudolf, archbishop of Rheiras Plenariam pacem impetrare nequivimus, nisi prae-
:
dictus Metropolitanus per manum et sacramentnm cam fidelitatcm Regi faccret, quam
praedecessoribus suis Regibus Francorum antea fecerant omnes Rhcmenses Archiepis-
copi, et caeteri regni Francorum quamlibet religiosi et sancti Episcopi. Quod persua-
dentibus et impellentibus totius Curiae optimatibus, etsi propter mandatorum rigorem
minus licebat, factum est tamen, quia ecclesiasticae paci et fraternae dilectioni sic expe-
diebat. — —
Petimus ergo ut hoc eodem intuitu caritatis et pacis veniale habeat paterna
moderatio, quod illicitum facit non aeterna lex, sed intentione acquirendae libertatis prae-
sidentium sola prohibitio, etc.
* For what follows, comp. Planck, iv. 1, 251. Stenzel, i. 57L
268 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
' He
pronounced sentence of excommunication repeatedly against Henry, and particu-
larly the Bull coena Domini in ecclcsia Lateranensi (Ekkchardus ad ann. 1102).'' How
much the enthusiasm for the crusades here served him, appears from the seventh epistle
of Pascal ad Robertum Flandrensium Comitem (Mansi xx. 980) Bencdictus Dominus :
Dcus Israel, qui in te virtutis suae efficaciam operatur, qui reversus Jerusalem Syriae in
caelestem Jerusalem justae militiae operibus ire contendis. Hoc est legitimi militis, ut
8ui Regis hostes instantius perscquatur. Gratias ergo prudentia; tuae agimus,(iuod prae-
ccptum nostrum in Camcracensi parochiaexsecutus es idipsum de Leodicnsibus excom-
:
xxvi. 74, and others say, nor in the year 1107, as we find in Mansi 1. c, but during
Henry's lifetime, probably about 1102. For Robert quitted Palestine as early as 1099,
Wilken, ii. 18.
'" Bernoldus ad ann. 1100, in Pcrtz, viii. 407: Jam multum paene ubique srnteiitia
excommunicalionis coepit tcpescere, ut etiam quidam religiosi, qui usque ad hoc tenipus
in ilia causa erant ferventissimi, a catholicis discederent, et inter excommunicatos pro-
moveri non timcrent.
" Thus the later contemporary Herimannus Abb. in narratione restaurationis abbatiae
s. Martini Tornacensis (in d'Achery spicileg. ii. 914) Interea callidus Papa Henricum
:
adolcscentem fdium Henrici Imp. literis adversus patrem concilat, et ut Ecclesiae Dei
auxilietur, admonel ille regni cupidus, et gaudens, se competentem orcasionem ex
;
apostolica aurtorilale invenisse, contra patrem fcrociter armatur, etc. E.xstat <|uaedam
epistola ab codcm patre Philippo Regi Francorum dirccto, in ([ua de filio suo coiiqucritur,
quam si quis Icgerit, el non floverit, videtur mihi dun esse cordis. (This ieltcr to Philip
is to be found in Udalrici Babenb. cod no. 210, in Eccard, ii. 222 also in Urstisii scriptt.
;
hist. Germ. i. 390.) Otbertus de vita Henrici IV. (in Goldast, p. 216), and Oito Frising.
lib. vii. c. 8, on the other hand, maintain that the young Henry was instigated by dissatis-
fied nobles. On the history of the quarrel between father and son, also on the Concili-
um Nordhusanum, summoned by the son in the year 1105, Ekkchardus in Pertz, viii.
220, ss., is most full. Comp. Raumer, i. 240, ss. Stenzel, i. 583, ss. E. Gcrvais
CHAP, r— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. I) 49. PASCHAL U. 269
clesia in ingenuam libertatem resurgit. He absolved the German clergy from excommuni-
cation, and renewed the laws against lay investitures. Now he wished himself to travel
in Germany. But (Ekkehardus ad ann. 1107) quasi proterviam Teutonicorum decli-
—
nans suggerentibus quibusdam, quod non facile gens nostra decretum illud recipiat,
quod quamlibet ecclesiasticam investituram laicis a manibus accipi vetat necnon et ;
animosum cor Regis adolescentis, quod nondum per omnia dominico jugo sit habile ;
haec, inquam, multaque id genus vir Dei percepta considerans, et necdum sibi ostium
germanicis in partibus apertum esse cum gemitu pronuntians, profectionem suam cum
Hispaniarum legatis per Burgundiam ad Gallias convertit, and went to the synod at
Troyes. Henry thereupon gathered an assembly of nobles in Mayence, and sent embas-
sadors from it to the Pope per quos tarn ipsi quam universae synodo potestatem consli-
:
Waltram. Undoubtedly the yielding of the Pope in England (s. note 5) had some influ-
ence on the conduct of the Emperor and German people. Stenzel, i. 612.
** On this point as eye-witness, there is the politic Sugerius Abb. s. Dionys. de vita
Ludov. Grossi (in Duchesne, iv. 289. Bouquet, xii. 20). The imperial embassadors,
with the Archbishop of Treves and Duke Guelph at their head, appear, non humiles, sed
rigidi et contumaces —
qui tumultuantes magis ad terrendum, quam ad ratiocinandura
missi viderentur. The Archbishop of Treves spoke thus Talis est domini nostri Impcra- :
toris, pro qua mittimur, causa. Temporibus antecessorum nostrorum, ss. et apostolico-
rum virorum, magni Gregorii et aliorum, hoc ad jus Imperii pertinere dignoscitur, ut in
omni electione hie ordo servetur antequam eleclio in palam proferatur, ad aures domini
:
pace regnum et Ecclesiam ad honorem Dei inhaerere. To this the Pope made answer:
Ecclesiam pretioso Jesu Christi sanguine redemtam et liberam constitutam, nullo modo
iterate ancillari oportere si Ecclesia eo inconsulto Praelatum eligere non possit, cassata
:
Christi morte, ei serviliter subjacere ; si virga et annulo investiatur, cum ad altaria ejus-
modi pertineant, contra Deum ipsum usurpare si sacratas dominico corpori et sanguini
;
manus laici manibus gladio sanguinolentis obligando supponant, ordini suo et sacrae una-
270 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
was soon after obliged to annul that grant,^^ and a Latcran Coun-
cil (1112) condemned it.^''
tioni derogare. (This last, compared \vith note 5, is certainly startling.) When the
ccrvicosi leaati heard this, Teulonico impetu frendentes tumultuabant, ct si luto auderent,
convilia eructarcnt, injurias inferrent. Non hie, inquiunt, sed Romae gladiis determinabi-
tiir querda.
" Compare the entire transactions of this Coronatio Romana in Pcrtz, iv. G5. With
the help of the documents, the chron. Casin. lib. iv. c. 35 ss., relates at length the occur-
rences. (Muratori iv. 513), Ekkehardus ad ann. 1111 (in Pertz, viii. 244) more short-
ly. At any rate, we are not forced, with Mascov. comm. de rebus imperii Rom. sub
Henrico IV. ct V. Lips. 1748. 4. p. 153, to assume that tlie PoiilifT did not in real earnest
intend this concession. For it follows necessarily from the princijilc before laid down
by Urban the Concil. Melfitan. ann. 1090 can. 11. (see above, ^ 48, note 12), see
II., in
Schmidt's Kirchengcsch. vi. IIC. On the whole question, see Raumer, i. 2C3 ; Stenzel,
i. C32.
'* Ekkehardus, 1. c. : Pater apostolicus ab Episco[)is ct aliis fidclibus Regis est custo-
ditus \isquc ad pacatam ct ccclcsiasticam consecrationcm Imperatoris, in cxemplum
Patriarchae Jacob dicentis ad Angclum : Noji dimittam te, 7iisi hcne.dixcris mihi (Gen.
xxxii. 2C).
" Chron. Casin. iv. c. 40. The oath of the Pope is found in Pcrtz, iv. 71 : Domnus
Papa Paschalis non inquietabit domnum Rcgcm Henricum, neque ejus rcgnum de injuria
P. in Baron, ann. 1111, no. 30. Goffridi Abb. Vindocinensis, lib. i. ep. 7 ad Paschalem.
Placidi (Prior of Nonantola) lib. de. honore P^cclesiae (in Pczii ihcs. anecdot. II. ii. 75).
There was even some talk of deposing him, Udalriei cod. no. 258.— Then Paschalis epist.
23, ad Joan. Tusculanum ct Leoncm Verccllcnsem Episcc. rt Cardinales and epist. 24,
ad Guidonem Viennensein Episc. (Maiisi xx. 1008).— Ivo Carnot. epist. 233, and epist.
236 (both found in Baronius, 1. c. no. 34 ss.), and Hildcbcrtus Episc. Ccnomancnsis, lib.
ii. epist. 22 (in Mansi xxi. 44), pleaded for the Pope. Stenzel, i. 640.
" Compare Ekkehardus ad and vita Paschalis ex Card. Aragon.
h. a. (Muratori 1. c.
CHAP. I.-PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 49. PASCHAL 11. 271
Privileiium illud, quod non est privilegium, sed vere debet dici pravilcgium, j)ro libera-
tione captivorum et Ecclesiae a domino P. Paschali per violentiam Hcnrici Regis extor-
tum, nos omnes in hoc s. concilio cum codein Domno Papa congregati, canonica censura
et ecclesiasticaauctoritate, judicio s. Spiritus damnamus, et irritum esse judicamus atque
omnino cassamus, et ne quid auctoritatis et efficacitatis habcat, pcnitus excommunicamTas.
Quod ideo damnatum
est, quod in eo privilegio continetur, quod electus canonice a clero
et populo a nemine consecretur, nisi prius a Rege investialur, quod est contra Spiritum
s. et canonicam institutionem.
'" Yet Guido, archbishop of Vienne, held, in Sept. 1112, the Concil. Vienn. (Mansi
xxi. 73), in which first lay investiture and this privilege were condemned, then follows,
—
Henricum Teutonicorum Regem, qui domnum Papam velut alter Judas tradidit, ce- — —
pit, —
et ab eo nefandissimum et detestabile scriptum violentcr cxtorsit, excommunica-
mus, anathematizainus, et a gremio s. matris Ecclesiae scquestramus, donee, his omnibus
abrenuntiatis, plenam satisfactionem Ecclesiae exhibeat. From the letter of the synod to
the Pope, it is evident that he would gladly reconcile both parties. Adfucrunt legati Re-
buUatas, quasi de parte vestra ad eum missas, audacter praetcndcntes, in qui-
gis, literas
bus erga eum vester bonus affectus pacis et concordiae et pcrfcctae amicitiae significaba-
tur. Quas nimirum post concilium, quod in praeterita quadragesima Komae celebrastis,
se recepisse, et sibi missas, idem Rex testabatur. Hence the decisive language: Illud
etiam cum debita reverentia vestrae suggerimus pietati, quod, si nobiscum in his steteritis,
si hoc, sicut rogamus, confirmaveritis, — unanimiter nos, sicut decet, habebitis filios et fide-
les. Sivero, quod minime credimus, aliam viam aggredi coeperitis, et nostrae paterni-
tatis assertiones praedictas roborare nolueritis : propitius sit nobis Deus, quia nos a ves-
tra subjectione et obedientia repclletis. The Pope does not contradict that statement of
the Imperial embassadors in his answer (1. c), but writes humbly Dum alicujiis morbi .
Apostolici intentio, ut certius nobis videtur, ad hoc viget et molitur, ut irreeuperabile vo-
bis detrimentum operari valeat : et tum demum irrevocabilem contra vos proferet senten-
tiam. Interim callide agit clandestinis machinationibus, quatenus incautos vos et minus
Nam verba, quae vobis Uteris suis blanda et placatissima mandavit,
sollicitos reddat.
quamvis nobis ignota sunt, fraude tamen plena pro certo existimamus et ut adventus ;
272 THIRD PERIOD.-DIV. III.-A.I). 1073-1305.
dicemus, quibus regales villici praesident, quas disponunt, et de domo orationis spelun-
cam plane latronum efficiunt de animarum lucris nulla penitus quaestio est, dum tantum
:
minatur, se sine dubio resumturum suas investituras, quoniam ille suas tenet in pace.
The Pope answered this from Bcncventum (epist. 153, in Mansi 1. c.) Exspcctamus qui- :
dem, ut fcrocia illius gentis edometur. Rex vcro si in paternae nequitiae tramite perseve-
raverit. b. Petri gladium, quern jam cducere cocpimus, procul dubio expcrictur.
-^ Matilda's deed of gift is end of the Life of Matilda, written by
to be found at the
Domnizo (in Lcibnit. rer. Muratori scriptt. rer. Ital. v. 384).
Brunsvic. scriptt. i. 687.
Fragments of it have been lately discovered on pieces of a marble table, which perhaps
contained the original, see ad Ph. L. Dionysii opus de Vaticanis cryptis appendix, aucto-
ribus Aem. Sarli et Jos. Settele, Romae, 1840, fol. p. 40: In nomine s. ct individuae
Trinitatis anno ab incarnatione Domini nostri Jcsu Christi MCII, XV. die Kal. Decem-
bris, indictione X. Tempore domni Grcgorii VII. Papac in Latcranensi palatio, in capella
s. Crucis, —ego
Mathildis, Dei gratia Comilissa, pro remedio animae meae et parentum
meorum dedi et obtuli Ecclesiae s. Petri, per intervcntum domni Grcgorii P. omnia bona
mca,jure proprictario tam quae tunc habueram, quam ea, quae in antea acquisitura cram,
sive jure successionis, sivc alio quocunquc jure ad me pertinent, et tam ea, quae ex hac
parte montium habcbam, quam ilia, quae in ultramontanis partibus ad me pcrtincre vide-
bantur, omnia, sicut dictum est, per manum domini Grcgorii VII. P. Romanae Ecclesiae
dedi ct tradidi, ct chartulam inde fieri rogavi. Sed quia chartula nusquam apparet, et
timco, ne donatio et oblatio mca in dubium rcvocctur ideo ego, quae supra, Comitissa :
Mathildis itcrum a praesenti die dono et ofi'cro cidcm Romanae Ecclesiae per manum
Bcrnardi Cardinalis et Legati cjusdcm Romanae Ecclesiae, sicut in illo tempore dedi per
manum domini Grcgorii omnia bona mca, and so on as above. According to J. D. Koler,
diss, de donationc Mathildina, Altorf, 1715, p. 12, s., and Schcidii origg. Guclphicae, i.
449, the gift referred only to the allodial land, not to the imperial fief On tiie other side
is Mosheim institt. hist. eccl. p. 404. Schrockh, xxvi. CC. The fief could not be alienated
by gift ; but becanse the feudal relations of these lands to the Emperor were at that time
much relaxed, the Pope was inclined to regard them as allodial, while the Emjieror, by
virtue of his ancient right, laid claim to all landed jiossessions at least, as fiefs of the em-
pire. Compare Raumer, i. s. 289, 295, ss. See Stichancr uber die Verlassenschaft dcr
Mathildc in den Munchener gel. Anzeigen. Feb. 1840, s. 289.
^' Chron. Casin. iv. c. CO ss. Ekkehardus ann. 1117: Domnus Ai>ostoIicus propter
securitatem, quam Regi, licet coactus, fecerit, difiitetur, ilium se anathematis vinculo col-
CHAP. I.— PAPACY I— POLIT. DEVELOP. ^ 50. CALIXTUS II.
273
§ 50.
ipsorum consilio denegat se posse dissolvere, concesso nimirum utrinque synodalis au-
dientiae jure. Henry represents this otherwise to the Bishop of Ratisbon (Udalrici cod.
no. 318, in Eccard. ii. 332) Dominus Apostolicus negavit, quod Chuononem in Co-
: —
loniam vel Saxoniam miserit irritum esse judicavit, si quid in nos maledictionisefFude-
;
Gelasii 11. (in Muratori iii. 1, 367), may be especially consulted. Schlosser, iii. 1, 239.
Raumer, i. 301.
- The may be
found in Hessonis scholastici commentariolus de tractatione
negotiations
pacis inter Calixtum li.et in Seb. Tengnagel vett. monumenta proGregorio
Hcnricum V.
VII. conscripta, p. 329, and borrowed thence in Mansi xxi. 244. The Bishop of Chalons,
as Papal emissary, declared to the Emperor in Strasburg Si veram pacem, domine Rex, :
Francorum electum, nee ante consccrationem nee post consecrationem aliquid suscepisse
de manu Regis cui tamen de tributo, de militia, de telonio, et de omnibus, quae ad rem-
:
Ego Henricus, Dei gratiaRomanorum Imp. Augustus, pro amore Dei, et b. Petri, et
Domini Papae Calixti, dimitto omnem investituram omnium Ecclesiarum, et do veram
pacem omnibus, qui, ex quo discordia ista coepit, pro Ecclesia in guerra fuerunt vel sunt
possessiones autem Ecclesiarum et omnium, qui pro Ecclesia laboraverunt, quas habeo,
leddo, quas autem non habeo, ut rehabeant, fideliter adjuvabo. Quodsi quaestio inde
VOL. II. 18
274 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
emerscrit ;
quae eeclesiastica sunt, canonico, quae ault m saecularia sunt, sacculari terrai-
nentur judicio.
Ego Calixtus II., Dei gratia Romanac Ecclcsiae Episcopus calholicus, do %cram pacem
Henrico Romanorum Impcratori Augusto, ct omnibus, (jui pro co contra Ecclesiam fuerunt
vel sunt :possessiones corum, quas pro guerra ista pcrdidcrunt, quas habco, rcddo, quas
non habco, ut rehabeant, fidclitcr adjuvabo. Quodsi quaestio indc cmcrserit quae ecclc- ;
siastica sunt, canonico, quae saecularia sunt, sacculari terminentur judicio. Schlosser,
iii.l,4'i2. Raumer, i.309. Stenzcl, i. 090. Gervais polit. Geschichle Dcutsohiands untcr
Hcinrich V. und Lothar III. 1, 259.
* On this head the cyc-witncss Hcsso in Mansi xxi. 250. Rogerus de Hovcdcn (about
1198), in his annal. Anglican, ad h.a. has given us the following statement from the acts of
the synod : Ilenrieus excommunicandus deccrnitur. Quod cum quidam in concilio acgre
ferrent, sentcntiam protulit Apostolieus, ut qui in hoc scandalizarcntur, exeuntes a fratrum
consortio scparentur : proposilo de illis Ixx. discipulis exemplo, qui cum de came Domini
manducanda ct sanguine bibendo scandalizarcntur, retro abicrunt, ct jam cum illo non am-
bulabant (cf Joh. vi. 52 ss.), etc. — Talia scrmocinante Apostolieo, illico omncs in eundcm
his friend Hugo Floriacensis tract, de regia potestate et saccrdotali dignitatc, cap. 5 (Ba-
juz. miscell. lib iv. p. 9) Ubi vero cligitur Episcopus a clcro vol populo secundum
:
the lay investiture as heretical in his opusc. ii. and iii., but iii ojiusc. iv. he says also:
Alia uti(iue est investitura, quae Episcopuni perficet, alia vero, ipiae Episcopum pascit
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELCP. «J
50. CALIXTUS II. 275
— Possunt itaque sine offensione Reges post electionem canonicam et consecrationem per
investituram regalcm in ecclesiasticis possessionibus concessionem, auxilium et defcnsio-
nem Episcopo dare, quod quolibet signo factum extiterit, Regi vel Pontifici, seu catho-
licae fidei non nocebit. —
Habeat Ecclesia paeem, et regnum justitiam habeat Rex con- :
Buetudinem, sed bonam, non quam male reposcit, sed quam supra diximus investituram.
Habeat Ecclesia suam libertatem, sed summopere caveat, ne, dum nimis emunxerit, eli-
ciat sanguinem ct dum rubiginem de vase conatur eradere, vas ipsum frangatur.
;
Prac- —
terea bonus et discretus Augustinus in epistola ad Parmenianum dicit, vix aut nunquam
excommunicandum cum esse, qui in malo opere obstinatam mullitudincm habet secum.
Nam tolerabilins videtur uni parcere, ne in Ecclesia schisma seminetur plurimorum.
' How the by the unanimity of the German secular princes,
Pope was forced to give in
is clearly set forth in Adalberti Archiep. Mogunt. cp. ad Calixtum P. H. ann. 1121 (in
Martene et Durand ampliss. collect, i. 671), about the negotiations set on foot Sed quia :
tam Imperium quam Imperator tamquam haereditario quodam jure baculum et annulum
possidere volebant, pro quibus universa laicorum multitudo Imperii nos destructores in-
clamabat nullo modo potuimus his Impcratorem cxuere, donee communi quique consilio
;
— omnes pariter sustinuimus, quod in ipsius pracsentia Ecclesia debeat electionem faccrc.
8 In Ekkehardus on this year (Pertz, viii. 2G0), and in Udalrici cod. Epist. no. 305 and
306 (Eccard. ii. 303) published by Pertz, iv. 75, after 7 manuscripts
;
Ego Ilcinricus Dci :
gratia Romanorum Imperator Augustus pro amore Dei et s. Romanae Ecclcsiac et domini
P. Calixti, ct pro remcdio animae mcae, dimittoDeo et ss. ejus Apostolis Petro ct Paulo,
sanctaeque catholicae Ecclesiae omnem investituram j)cr annulum ct baculum, et con-
cedo, in omnibus Ecclcsiis canonicam fieri electionem et libcram consecrationem.
Pos-
sessiones et regalia quae a principio hujus discordiae usque ad hodiernam diem,
b. Petri,
sive patris mei tempore, sive etiam meo, ablata sunt, quae habeo, s. Romanae Ecclesiae
restituo, quae autem non habeo, ut restituantur, fideliter juvabo. Possessiones etiam om-
nium Ecclesiarum aliarum, et Principum, et aliorum tam clericorum quam laicorum, quae
in guerra ista amissae sunt, consilio Principum, vel justitia, quas habeo, reddam, quas
non habeo, ut reddantur fideliter juvabo. Et do veram pacem domino Papae Calixto,
sanctaeejue Romanae Ecclesiae, et omnibus, qui in parte ipsius sunt vel fuerunt. Et in
quibus s. Romana Ecclesia mihi auxilium postulavent, fideliter juvabo etdc quibus mihi ;
Data anno dominicae Incarnationis MCXXII. ix. Kal. Octobr. cf. Joh. Giiil. Hoffmanft
diss, ad concordatum Henr. V. et Calixti II. Viteberg, 1739. 4. Montag's Geschichtc der
deutschen staatsburgerl. Freiheit. ii. 436, 440. Planck, iv. 1, 297. Raumer, i. 31G, vi.
19, 121. Stenzel, i. 704. Gervais polit. Gesch. Deutschlands unter Heinrich V. und Lo-
ihar HI. i. 335. To the fanatics this concordat was naturally an abomination. See vita
Conradi I. Archiep. Salsburg. cap. 4 (Pezii thes. anecd. II. iii. 227) Abhorrebat vir illc :
§51.
HONORIUS II. (1124-1130.) INNOCENT II. (t 1143.) CELESTINE II. (t 1144.)
LUCIUS II. (1145.) EUGENE III. (t 1153.) ANASTASIUS IV. (f 1154.)
magii exhibitionc pollui. Inde est, quod mortuo Imp. Hcinrico, cum ei Lolharius snc-
cessissct, numquam ci conscnsit homagium faccre, vol sacramcnlum fidelitatis offerrc.
Compare above ^ 48, note 12.
' Ed. Gervais polit. Gesch. Deutschlands untcr Hcinrich V. uiid Lothar III. Th. 2.
Kaiser Lothar III. Leipzig, 1842. Ph. JafTe Gesch. d. dcutschen Reichs untcr Lothar d.
Sachscn, Berlin, 1843. On these two works s. R. Kopke in W. A. Schmidt's Zeitschrifl
f. Geschichtswissenschaft, i. 220.
* Anonymi (Welberti, Conradi III. Imp. Capellani ? Sec Olcnschlager s. 83) narratio
do electione Lotharii (in J. D. Olcnschlagcr's Eriauterungcn dcr g\ildencn BuUc. Ur-
kundenbuchs. Concordantibus itaquc in electione Regis universis rcgni Principibus,
19) :
quid juris regiae dignitatis Imperium, quid libertatis reginac caolcstis,i. c. Ecclesiae Sa-
—
cordotium habere deberct, stabiii rationc praescribitur. Habcat Ecclesia liberam in spi-
ritualibus cleclionem, nee regio mctu extortam, ncc praescntia Principis, ut ante, cnarctatnm,
vel ulla pctitionc restrictam ; habeat impcratoria dignitas, electum libcre, conscrratum cano-
nice, rcgalibus per sccptrum, sine j)rotio tamen, investire solennitcr, ct in fidri suae ad
justi favoris obsequium (salvo quidem Ordinis sui proposilo) sacramentis oliligare sta-
biliter. The new Emperor ah Episcopis universis — et Abbatibus fidcUtatem non inde-
bitam de more susecpit, a nuUo tamen spiritalium, ut moris crat, hominium vcl accepit
vel coegit. Dodechini app. ad Mariani Scoti chron. ad ann. 1125 (in Pistorius-Struve, i-
C71): Lcgali pro confirmando Regc Romam mittuntur Gerhardus Cardinalis, Camcracen
sis cl Virdunensis Episcopi. They probably believed that the assent of the Pope was
necessary to the transfer of the Imperial crown to another family.
CHAP. I.—PAPACY 1 -POLIT. DEVELOP. ^ 51. INNOCENT II. 277
' At their meeting in Liege, 1131, Innocent besought the Emperor's help. (Otto Frising.
chron. vii. c. 18) : qui nihil cunctatus, exposito tamen prius modeste, in quantum Regnum
amore Ecclesiae attenuatum, investituram earum quanto sui dispendio remiserit, au.xi-
lium Romanae Ecclesiae promittit. According to the vita Bernardi lib. ii. c. i. Lothair
demanded, Episcoporum quas ab ejus praedecessore Henrico
sibi restitui investituras,
—
Imp. Romana Ecclesia vindicaverat, and Bernard, ep. 150, who was actively engaged
himself in the negotiations, alludes to some such transaction. However, this might be no-
thing more than a mistake of the French but that Lothair cared no more for the new restric-
;
tions made at the time of his election he had already shown in Liege, where he caused
the principal clergy of the church of Verdun to choose a new bishop (hist. Episcoporum
Virdunensium d'Achery Spicileg. ii. 252), and then established the man on whom their
in
choice fell, granting to him, with the sceptre, the temporalities of the Episcopate, although
the same bishop did not until afterward receive consecration from the Pope in Paris.
Further, see gesta Trevirorum edd. Wyttenbach et MuUer, i. 237 Cum Albero Archiepis- :
non prius ordinentur, quam regalia de manu ejus (Regis) per sceptrum suscipiant. But
he adds, with reference to the Romish view of this concordat Hoc pro bono pacis sibi :
Emperors for a long time past could give but slight heed to Italy.'
Encouraged by this fact, and weighing the state of affairs by the
words of Christ and his apostles, Arnold of Brescia^ arrived at the
conclusion that the clergy in general should possess no secular
property whatever f and the above-mentioned direction of political
' In the battle of Weinsbcrg, 1140, the party cry " Hie Welf. Hie Waiblingen," is said to
have been first raised.
' Compare Planck,
iv. 1, 145. Savigny's Gesch. des Rom. Rechts im Mittelalter, iii.
91, 110. Raiimer ubcr die staatsrechllichen Verhaltnisse der ital. Stadte. Wien, J819.
8; by the same, Gesch. d. Holienstaulen, v. 102. H. Leo, Entwickelung dor Vcrfassung
d. Lombard. Stadte bis zu der Anknnft K. Friedrich I. in Ilalien. Hamburg, 1824. 8, s.90,
173. Hullman's Stadlewesen des Mittelalters, ii. 325. Muratori antiquilt. llal. mcdii
aevi iv. 253. Single instances, ibid. iv. IDl, 221.
Consult about him especially Otto Prising, de rebus geslis Frider. lib. ii. c. 20 (in
*
Murat. c. 21). Gunthcri Poetac (about 12C0) Ligurinus sou de geslis Kriderici 1. (libb. x.,
often edited, but best by C. G. Dumgd, vol. i. Heidelb. 1812. 8.), libb. iii. v. 202, ss.
J. D. Kolcr de Arnoldo Brixiensi dissert. Goetting. 1742. 4. Planck, iv. 1. 324. Ncander,
V. 1. 192. Raumer, ii. 34. Arnold von Brescia, by Dr. K. Beck (in d. Bascler wissen-
schaftl. Zeitschrift,Jahrg. 2(1824). Heft 2. s. 38, ff. Heft 3. s. 59, (T. Arnold von Brescia,
u. s. Zeit von D. H. Franckc. Zurich, 1825. 8.
' Otto Frising, 1. c. Arnaldus isle ex Brixia oriundus, cjusdemquc Ec-
Italia, civitatc
clesiae clericus ac tantum lector ordinatus, Pctrum Abailardum olim praeccptorrm habue-
rat. Vir quidem naturae non hcbetis, plus tamcn verborum profluvio, (piam .sententiarum
pondcro copiosus. Singularitatis amator, novitatis cupidus, cujusmodi honiuuim iiigenia
ad fabricandas hacrcses, schismatumquc perturbationes sunt prona. Is a studio a Gallia
in Italiam reverlens religiosum habitum, (|uo amplius decipcrc possit, induit, omnia la-
cerans, omnia rodens, nemini parccns. Clericorum ac Episcoporurn dcrogator, luonachorum
persecutor, laicis tantum adulans. Dicebal enim, nee Cb^ricos proprictateni, iii'C Kpisco-
pos regalia, nee monachos possessiones habentes aliqua ratione salvari posse. Cuncta
haec Principis esse, ab cjusque beneficentia in usum tantum laicorum codero oportere.
Praeter haec de sacrarnento altaris, et baptismo parvulorum non sane dicilur sensissc. Cf.
Gunlheri Ligurinus lib. iii. v. 273, ss. He wished to leave the clergy nothing but the
Bernardi epist. 105, ad Episc. Constanticnsem ann. 1 140 ; — Arnaldiim loquor de Brixia,
qui utinam lam sanao cssct doctrinae, quam distriotae est vitac. Et si vullis scire, homo
est neqiie manducans ne(iue bibcns, solo cum diabolo esuncns ct siticns sanguinem ani-
marum. — Fs ergo ad hanc actatem ubicunque convcrsatus est, tarn focda jiost se et tarn
saeva reliqiiit vcsligia, ut, ubi seincl fixerit pedem, illuc ultra rcdire oinnino non audeat.
Denique ipsarn, in qua natus est, valde atrociter commovit tcrram, ct conturbavit earn.
Unde et accusatus apud dominum Papam schismate pcssimo, natali solo pulsus est
etiam et abjurare conapulsus reversioncm, nisi ad ipsius Apostolici i)erniissioncm. Pro
simili dcindc causa ct a regno Franconim exturbatus est schisinaticus insignis. Execra-
tiis quippe a Petro Apostolo adhaescrat Pctro Abailardo. Cujus omncs errorcs ab Eccle-
sia jam deprehcnsos atquc damnatos cum iUo ctiam et prae lUo defendere acritcr ct per-
tinaciter conabatur. Though Frankc, carrying out former suggestions (e. g. Bulaei hist,
univ. Paris, ii. 155. Leger hist, dcs vallees de Piemont, i. 155, &c.), illustrates Arnold's
peculiar cast of mind, from his connection with the Waldenses and Cathari, nevertheless
the most decisive testimonies of contemporaries declare that he did not separate in his
rule of faith from the Church. See the passages last quoted from Guntheri Ligur. at iho
end, Bernard's expression Schisma Pessimum. Also Gerhohus, de invcstigal. Anti-
is
christ! lib. i. in J. Gretscri prolegg. ad scriptt. adv. Waldenses cap. 4, calls Arnold's doc-
trine, doctrina prava, quae etsi zelo forte bono, sed minori scicntia prolata est. — Schmidt,
Kirchengesch. vi. 174, doubts, not without reason, whether Arnold's' jieculiar teaching rose
from Abaelard's school, as has been commonly believed on the authority of Otto Prising.
He concludes, from the above-mentioned passage of Bernard, that Arnold did not become
connected with Abaelard till the year 1139. On what authority Schlosscr's assertion
(iii. I. 274) rests, that Arnold had already lived in Rome before 1139, can not tell. I
*"Otto Prising de rebus gest. Frid. I. lib. i. cap. 28. Epist. Roinanorum ad Regcm
Conradum Regali excellentiae per plurima jam scripta, nostra facta ct negotia diligenter
:
et ut breviterac succincte loquamur, potenter in urbe, (piae caput mundi est, ut optamus,
habitare, toti Italiae ac regno Teutonico, omni clericorum remoto obstaculo, liberius et
280 THIRD PERIOD.— DIV. HI— A.D. 1073-1305.
Arnold also appeared in Rome," and Lucius II. met h's death as
he endeavored to carry the capitol by storm.'' Eugene III. re-
moved himself from the neighborhood of this dangerous and hu-
miliating warfare (1146) to begin, under Bernard's guidance, a
more glorious career in France.
For, when
the new kingdom of Jerusalem, hard pressed by the
infidels,demanded speedy help, Bernard succeeded once again in
rekindling that enthusiasm for the Holy Land,'^ by which espe-
cially the Papacy had heen raised to the pinnacle of its power.'*
melius, quam omnesfere anteccssores vestri, dominari valebitis. There are two letters —
written in the same spirit, one by three consiliatores Curiae Romanae the other by a ;
senator to the Emperor Conrad see in Martene et Durand ampliss. collecl. ii. 398. In the
;
second is the petition that he will make himself master of Rome, ut sine vcstra jussione
ac dispositione numquam de caetero Apostolicus in Urbe ordinetur. Sic rnim fuit tem-
pore b. Gregorii, qui sine assensu Imp. Mauritii Papa esse nequivit, ct sic ustjue ad tempus
Gregorii VII. perduravit. Propter id utile esse affirmo, ne per saccrdotrs belhi fiant aut
homicidia in mundo. Nam non eis licet ferrc gladium et calicem, sed ])rardicare, prae-
dicationem vero bonis operibus confirmare, nequaquam bella et lites in mundo committere.
" Lucii P. cpist. ad Conrad. R. (in Otto Frising. chron. vii. c. 31, in Mansi xxi. C09)
Popiilus Romanus nullas insaniae suae metas ponere volens, Senaloribus, quos ante
institucrant, Patricium adjiciunt, at(]uc adbanc dignitatem, Jordanum Polri Leonis filiiim
cligentcs, omnos ei tamquam Pnncipi —
Deinde Poiilifircin siuim adeunt,
subjiciuntur.
ac omnia regalia ejus, tam in I'rbe, ((uam extra posita, ad jus Patririi sui reposcunt,
eumque more antiquorum saccrdotum de decimis tantum et oblationibus siistentari opor-
tero dioentcs, de die in diem animam justi affligere non timuerunt. Otto Frising. de rebus —
gestis Fnd. 1. lib. ii. c. 20: Comperta vero mortc Innocentii, circa j)riiicipia pontificatus
Eugenii, IJrbcm ingressus (Arnaldus), cum cam contra Pontificeni suum in scditionem
—
cxcilatam invenisset, amplius earn in seditionem excitivat, projioneiis anticjuorum Ro-
manorum cxempla, qui ex senatus maturitatis consulto, et ex juvenum nnimorum fortilu-
dinis ordine ct integritate, tolum orbem terrae suum fecerint. Quarc rcacdificandum
Capitolium, renovandam dignitatem senatoriam, reformandum equestrem ordinem docuit.
Nihil in dispositione Urbis ad Romanum spectare Pontificem, sufilcere sibi ecclesiasti-
cum judicium debere. — Haec ct his similia cum — a mortc Coelestini usijue ;id liacc ab eo
— agerentur tempora, etc.
'* Godcfridus Viierbiensis (+ 1168) Pantheon P. xvii. (in Pistorius, ii. 349).
" On Bcrnhard's Crusade-preaching s. Neander, V. i. 201. Wilken Krcuzziige, III.
corde inccperint, de praeterito usuras non solvant et si ipsi, vel alii pro eis occasione
:
usurarum astricti sunt sacramento vel fide, apostolica eos auctoritate absolvimus. Liceat
eis etiam terras sive caeteras jiossessiones suas, jiostquam commoniti propin(iui sive do-
mini, ad quorum feudum pertinent, peeuniam commodare aut nohierint, aut non valuerint,
Ecclesiis vel aliis quoquc fidclibus liberc sine ulla reclamatione impignorarc. Peccato-
nim remissionem et absolutionein — omnipotentis Dei et b. PetriApostolorum principia
auctoritate nobis a Deo concessa, talem conccdimus, ut qui tam sanctum iter devote ince-
pcrit et perfeccrit, sive ibidem mortuus fucrit, de omniijus peccatis suis, de quibus corde
contrito et humiliato confessionem susceperit, absolutionem oblineat, ct sempiternae retri-
butionis fructiiin ab omnium remuncratore percipiat.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 51. EUGENE III. 281
too much personal religion not to see the perversions of this secular
direction of the Papacy,^^ and forebode its final consummation."'^
" Oa the second Crusade, Odo de Diogilo (from Deuil, near Paris, Monk of S. Denys),
who took part in it, has de profectionc Ludovici VII. in Orientem
left us, (in Chiflct Ber-
nardi genus illustre adsertum. 1G60. 4). Willclmus Tyrcnsis, lib. xvi. c. 18, ss. Wilken,
III. i. 84. Schlosser, III. i. 428. Raumcr, i. 530. — The unhappy issue drew down censure
on Bernhard (his defense may be found de consider, ii. c. i. Joannes Abb. Cascmarii in
his letter of consolation ad Bernard, among Bernard's letters ep. 333, gives as his opinion :
Si hoc, quod coeperant, sicut dccet Christianos, juste ac religiose prosequi vellent. Do-
minus cum eis esset, ac magnum fructum per eos pcrfecisset. Sed quoniam ipsi ad mala
sunt devoluti, et hoc nequaquam Dominum, qui auctor viae fuerat, a principio latere
potuit; ut sua providcntia in sui dispositione non falleretur, malitiam eorum in suam con-
vertitclementiam, et immisit eis persecutiones et afflictiones, quibus purgali ad regnum
pervenire possent. —
Sed ne in dubium veniat, quod dico, quasi patri meo spirituali in con-
fessione aperio, quod patroni loci nostri, b. Joannes et Paulus, sacpius nos visitare dig-
nati sunt, quos ego super hac re interrogari feci, et hujusmodi sententiam respondcrunt.
Dicebantque, multitudincm Angelorum, qui ceciderant, de illis, qui ibi mortui sunt, esse rcstau-
ratam), and weakened the enthusiasm for crusades in general. See Wilken, HI. i. 270.
'* Compare the outburst of their discontent against Eugene in the Council of Rheims,
1148, in Otto Frising. de rebus gest. Frid. lib. i. c. 57: Scire debes, quod a nobis, per
quos tanquam per cardines universalis Ecclcsiae volvitur axis, ad regimen totius Eccle-
siae promotns, a privato universalis pater effectus, jam deinceps te non tuum sed nos-
trum potiu.i esse oportere nee privatas et modernas amicitias antiquis et communibus
:
praeponerc, etc.
*' De consid. ii. c. 8. Description of the pontifical dignity : Quis es ? Sacerdos mag-
nus, suminus Pontifex. Tu princeps Episcoporum, tu haeres Apostolorum, tu primatu
Abel, gubf-rnatu Noe, patriarchatu Abraham, ordine Melchisedech, dignitate Aaron, aun-
toritate Moyses, judicatu Samuel, potestate Petrus, unctione Chrislus. Tu es, cui claves
traditae, cui oves creditae sunt. Sunt quidem et alii caeli janitores, etgregum pastores
sed tu tanto gloriosius, quanto et differentius utrumquo prae caeteris nonien haereditasti.
Habent itli sibi assignatos greges, singuli singulos tibi universi crediti, uni unus. Nee :
I'ii. Quid illud? Unum scio, non est aunim neque argentuin, cum ipse dicat At-
6). :
gentum aurum non. est mihi. Si habere contingat, utcre non pro libilu, scd pro tempore.
ct
— Usus horum bonus, abusio mala, solicitudo prjor, quacstus turpior. Esto, ut aliaqua-
cunquc rationc haec tibi vindices, scd non apostolico jure. Nee enim tibi ille dare,
quod non habuit, potuit. Quod habuit, hocdedit, solicitudinem, ut dixi, suj)er Eeclesias.
Numquid doniiniUionem ? Audi ipsum Non dominantcn, ait, in clero, scd forma facti f^re-
:
gis (1 Pctr. V. 3). Et ne dictum sola humilitate pules, non etiam vcritatc, vox Domini
est in Evangelic Reges gentium dominantur eorum, etc., ct infert Vos autem non sic (Luc.
: :
xxii. 25, 20). Planum est, Apostolus inlcrdicitur dominatus. — Lib. iii. c. 1 : Pracsis ut
prosis, — ut dispenses, non inipercs. Hoc dominari ne afTectes hominum homo,
fac, et
ut non domincturtui omnis injustitia. At satis superque id intimatum supra, cum, quis
sis, disputarctur. Addo tanicn et hoc : nam nullum tibi vcncnum, nullum gladium plus for-
mido, quam Uhidincm dominandi. Lib. iv. c. 2: Inter haec tu pastor proccdis deauratus,
'am multa circumdatus varictate. Oves quid capiunt? Si audercm diccre ; dacmonum
magis quam ovium pascua haec. Scilicet sic factitabat Petrus, sic Paulus ludebat ? Vi-
des omncm ecclcsiasticum zclum fervere sola pro dignitalc tuenda? Hoiiori totum da-
tur, sanctitati nihil, aut —
parum. Cap. 3 Scio, ubi habitas increduli et subversores sunt : ;
tecum. Lupi, non oves sunt: talium tamen tu pastor. Hie, hie non i)arco tibi, ut par- —
cat Dcus. Pastorem te pojjulo huic ccrte aut nega, aut exhibe. Non negabis, ne, ciijus
sedcm tcnes, tc ncget haeredem. Petrus hie est, qui ncscitur proccs.sisse aliquando vol
gemmis ornatus, vcl sericis, non tectus auro, non vcctus cquo albo, nee stipatus milite,
nee circumstrcpentibus septus rninistris. In his successisli non Pctro, scd Constantino.
Consido tokranda pro tempore, non affcctanda pro dehito. Ad ea te potius incite, quorum
tc scio debitorem.
" L. c. lib. ii. c. C: I tibi usurparc aude aut dominans apostolatum, aut
ergo tu, et
apostolicus dominatum. Plane ab alterutro prohiberis. Si utrumque simul habere voles,
perdcs utrumque. Alioquin non te exeeptum illorum numcro pules, de quibus queritur
Deus sic Ipsi rcgnaverunt, et no/i ex me principes extilerunt, et ego non cognovi (Hos. viii. 4).
: :
lam si regnarc sine Deo juvat, habes gloriam, sed non apud Dcum. At si interdictum
tenemus, audiamus edictum : Qui Tnajor est vestrum, fiat sicut junior, et qui praecessor est,
sicut qui ministrat (Luc. xxii. 20). Forma apostolica haec est ; dominatio inlcrdicitur, in-
dicilur ministratio.
*" Which now, under the title of S. P. Q. R., enlarged its claims even over the Empire.
Guntheri Ligurinus, lib. iii. v. 337, ss., writes on Arnold's activity in Rome ;
nunt, quem centum, duobus consulibus et omni populo Romano sperant, <)uod debeat
illis
mortifere imperare. Quod ([uia contra coronam Rcpni et caris.simi filii nostri Fridcrici,
Romanorum Regis, honorem attcntare prarsumunt, eidem volumus per te serrelius nun-
tiari, etc. Aljout the same time, one Wetzel wrote to the Emperor Frederick (ibid. p. 554)
Immensa laelilia, quod gens vestra vos sibi in Rcgcm elrgorit, movcor. Caeterum quod
consilio clericorum et monachorum, quorum doctrina divina et humana confusa sunt,
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 52. ALEXANDER III. 283
§ 52.
Silvestro imperialia simoniace concessisse in Urbe, ita dctecta est, ut etiam mcrccnarii
et mulierculae quoslibet etiam doctissimos super hoc concludant [confundant ?], et dictus
Apostolicus cum suis Cardinalibus in civitate prae pudore apparcre non audeant. At the
end comes a suggestion, that he should soon send embassadors to Rome, assumtis peritis
legum, qui de jure imperii sciant ct audeant tractare —
ct no alujuid novi ibi contra vos
surgat, praevenire curate.
*' Comp. Eugen. III. (in Martene et Durand ampl. coll. ii. 516). The
Frid. ep. ad
tidings of his election and expression of good-will. Thereupon a treaty was concluded
(apud Baron. 1152 no. 5), in which the Emperor promised, quod ipse nee treugam nee
pacem faciei cum Romanis nee cum Rogerio Rege Siciliaesine libero consensu et volun-
tate Romanorum et domini Papae Eugenii, —
et pro viribus laborabit Romanes subjugare
domino Papae, etc. The Pope, on the other hand, quod —
Imperatorem coronabit, et ad
manutenendum, augendum et dilatandum honorem Imperii pro debito officii sui juvabit.
The doubts which Schrockh, xxvi. 150, and after him Planck and Schmidt, have raised
about the date of this document. Constantiae^ X. Kal. Apr. Ind. XY., anno dominicae In-
carnationis MCLII., are groundless. At that time the year began with Easter (comp.
I'art de verifier les dates, nouv. ed. par M. de Saint Alais i. 21. Note) so this date, ac- ;
cording to our calendar, is the 23d of March, 1153. But that Frederick was actually in
Constance at that time, see Raumer, ii. 530.
'' In this way he carried his right of decision in a disputed election
at Magdeburg.
Otto Fri.s. de Rebus gest. Frid. I. lib. ii. c. C, ss. Schmidt's KG. vi. 180. Raumer, ii. 13.
' Vita Adrian! IV. ex Card. Aragon. in Muratori III. i.44], ss. Baronius also, ann.
1155, no. 1. ss., gives us the same passage relating to this matter out of a manuscript
in the Vatican.
" J. Voigt, Gesch. des Lombarden-Bundes und s. Kampfes rait K. Friedrich I. K»-
nigsberg, 1818. Schlosser, III. i. 294. Raumer, ii. 16.
284 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD." 1073-1305.
' Otto Frising. dc gcst. Frid. lil). ii. c. 20 (in Murat. 21). Godofrcdi Vitcrbiensis
Pantheon. P. xvii. Gerhohus (Provost in Rcichersperg, t 1169) de invcstigat. Antichristi
lib. i. (in Grctscr prolegg. ad scriptt. adv. Waldenses, c. 4) suspendio neci traditus, quin
:
ct post mortem incendio crematus, atque in Tiberim fluvium projectus est, ne videlicet
Romanus populus, qucm sua doctrina illexerat, sibi eum Martyremdedicaret. Quern ego
vellem pro tali doctrina sua, quamvis prava, vel exilio, vel carcere, aut alia poena praeter
mortem pnnitum esse, vel saltern talitcr occisum, ut Romana Ecclesia seu Curia ejus necis
ijuaestione carcret.
Given in detail by Otto Fris. 1. c. cap. 21 (in Murat. 22).
* There arc several notices of the quarrel about holding the stirrup in Hclmoldi Chron.
Slav. i. c. 80. And in the Vita Adr. ex. Card. Arag. 1. c. p. 443.
' The The Pope granted to
treaties of peace arc preserved by Baronius 1156, no.
4.
had claimed the feudal lordship of Apulia (Otto Fris. Chron. vii. c. 20). However, Inno-
cent II., 1139, without any reference to the Emperor, had enfeoffed Roger in these lands
also (Baron. 1139 no. 12); yet the Emperor's claims were never withdrawn. Comp. —
Raumcr, ii. 71.
' On the whole scene at the meeting of the Imperial diet in Besanijon, see Radevicus
lib. i. c. 8-10. The objectionable passage of the Papal brief (ib. c. 9. in Mansi xxi. 789)
runs thus Debes enim, gloriosissimc fili, ante oculos mentis reducere, quam gratanter et
:
quam jucundc alio anno mater tua sacrosancta Romana Ecclesia te siisceperit, quantam —
tibi dignitatisplenitudinem contulerit et honoris, et qualiler imperialis insigne coronae
libcntissime confcrens, benignissimo gremio suo tuae Sublimitatis apicem stiiduerit con-
fovcre. —
Neque tamcn poenitet nos dcsideria tuae voluntatis in omnibus implevisse sed :
si majora benrficia Exccllentia tua de manu nostra suscepissct, si fieri posset, consideran-
les, quanta Ecclesiac Dei et nobis per te incrementa possint et commoda provenirc, non
immerito gaudcremus. Radevicus, c. 10, remarks, these words were offensive to the nobles
on this account, (juod a nonnullis Roinanorum temcre affirmari noverani, imperium Ur-
bis, et regnum Italicum donatione Pontificum Reges nostros hactenus posscdisse, idque
non solum dictis, sed etscriptis atcpie picturis repraesentare, et ad posteros Iransmittere.
Unde dc Imperatore Lothario in palatio Lateranensi super hujusmodJ picturam scrip-
turn est :
even the bishops, partook in it,^ the Pope was forced to endeavor
ob hoc dictum eo processit iracundia, ut unus eorum, videlicet Otto Palatinus Comes de
Bajoaria, ut dicebatur, prope exerto gladio cervlciillius mortem intentaret. At Fridericus
auctoritate praesentiae suae interposita, tumultum quidem compescuit ipsos autem lega- :
tes securitate donates ad habitacula deduci, ac primo mane via proficisci praeccpit ad- :
dens in mandatis, ne hac vel iliac in territoriis Episcoporura seu Abbatum vagarentur,
sed recta via, nee ad dextram, nee ad sinistram declinantes, reverterentur ad Urbem. Then
Radwich adds an appeal from the Emperor to the kingdom issued on this account. Comp.
Planck, IV. i. 365.
' Radevicus 1. c. 15 The legates came back so indignant to Rome that, in ultioncm
:
ab his discordat, non recipimus. Debitam patri nostro reverentiam libenter cxhibemus ;
liberam Imperii nostri coronam divine tantum beneficio adscribimus, electionis primam vo-
cem Moguntino Archiepiscopo, deinde quodsuperest, caeteris secundum ordinem Principi-
bus recognoscimus, regalem unctionem Coloniensi, supremam vero, quae imperialis est,
summo Pontifici quicquid praeter haec est, ex abundanti est, a malo est. In capite orbis
: —
Deus per Imperium exaltavit Ecclesiam, in capite orbis Ecclesia (non per Dcum, ut credi-
mus) nunc demolitur Imperium. A pictura coepit, ad scripturam pictura processit, scriptura
in auctoritatem prodire conatur. Non patiemur, non sustinebimus coronam ante pone- :
mus, quam Imperii coronam una nobiscum sic deponi consentiamus. Picturae dclcantur,
scripturae retractentur, ut inter Regnum et Sacerdotium aeterna inimicitiarum monu-
menta non remaneant. Accordingly, the bishops advise, ut magnanimitatera filii vestri,
sicut bonus Pastor, leniatis scriptis vestris scripta priora suavitate mcllita dulcoranti-
bus, etc.
' Hadriani ep. ad. Frid. (in Radevicus, i. c. 22, in Mansi xxi. 793) :
— Occasione siqui-
dem cujusdam verbi, quod est, " bcneficium" tuus animus, sicut dicilur, est commotus,
quod utique, nedum tanti viri, sed nee cujuslibet minoris animum merito commovisset.
Licet enim hoc nomen quod est beneficium, apud quosdam in alia significatione, quam ex
impositione habeat, assumatur tunc tamen in ea significatione accipiendum fuerat, quam
:
nos ipsi posuimus, et quam ex institutione sua noscitur rctincre. Hoc enim nomen ex
bono et facto est editum, et dicitur beneficium apud nos non feudum, sed bonum factum.
— Et tua quidem Magnificentia liquido recognoscit, quod nos ita bene et honorifice impe-
rialis dignitatis insigne tuo capiti imposuimus, ut bonum factum valeat ab omnibus judi-
cari. Unde quod quidam verbum hoc et illud, scilicet ContuUmus tihi insigne imperialis
:
coTonae, a sensu sue visi sunt ad alium retorquere : non ex merito causae, sed de volun-
tate propria, et illorum suggestione, qui pacem Regni et Ecclesiae nullatenus diligunt, hoc
egerunt. Per hoc enim vocabulum contnlimus nil aliud intelleximus, nisi quod superius
dictum est imposuimus.
'" For what follows, see Planck, IV. 375. Voigt Gesch. des Lombarden-Bundes,
i. s.
13. Schlosser, III. i. 309. Raumer, ii. 84.
28G THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
on the Roncalian Fields, and here (1158) had the Imperial privi-
leges defined, according to the fundamental principles of the Ro-
man jurisprudence, by civilians from Bologna." As the bishops
and the Pope were injured thereby in many points,^^ strict expla-
nations ensued between the latter and the Emperor,'^ and Ha-
'' The four doctors of Ravenna were Bulgarus, Marlinus Gosias, Jacobus
Hugolinui,
and Hugo do Porta Ravcnnatc. Now the maxim that the Emperor was the lord of the
world, taken from the Roman law (Dig. lib. xiv. tit. 2. 1. 9 Ego quidcm mundi dominus),
:
began to be vindicated (see the anecdote in Otto Morena, according to the edition of
Ossius in Muratori scriptt. rer. Ital. vi. 1018); and the Archbishop of Milan utters the
following maxims in an address to the Emperor (Radevicus, ii. c. 4) Scias itaque omne :
jus populi in condendis legibus tibi concessum, tua voluntas jus est, siculi dicitur
Quod Principi placuit, legis habct vigorem, cum populus ei et in eum omne suum imperium et
polestatem conccsserit. Quodcunquc enim Impcrator per epistolam constituerit, vel cog-
nosccns decrevent, vel cdicto praeceperit, legem esse constat. Very nolily does Fred-
crick speak his mind on this point, in the speech with which he opened the Diet (1. c. cap.
3): Nos regium nomen habentcs, desideramus potius legitimum tenerc imperium pro con-
servanda cuique sua libertatc et jure, quam, ut dicitur, omnia impune faccre, h. c. Re-
gem esse, per licentiam insolescere, et imperandi officium in superbiam dominationemque
convcrtcre. —
Sed nee per nostram desidiam qucmquam Imperii gloriam et excellentiam
imminuere patiemur.
'^ Especially by the following act. Before now, in the year 113G, Lothair had passed
a law in the Roncalian Diet, ncmini licere beneficia, quae a suis senioribu.s habet, sine
ipsorum permissione distrahere (cod. de fcudis tit. 52). Frederick renewed this decree in
the present Diet (Radevicus, ii. c. 7, Cod. de feud. tit. 55) sancimus, ut nulli liceat feu-
:
dum totum vel partem aliquam vendere, vel pignorare, vel quomodolibet alienare, vel pro
aiiima judicare, sine permissione majoris domini,'ad qucni feudum spectarc dinoscitur.
Undo Imperator Lotharius tantum in futurum cavens, ne ficret, promulgavit. Nos autem
ad pleniorcm regni utilitatem providentes, non solum in posterum, sed etiam hujusmodi
prius illicitas alienationes perpctratas hac praescnli sanctione cassamvs, tt in irrilum de-
ducimus, etc. Guntheri Ligurinus, ix. v. 105 ss. :
'^ The two from Hadrian to Frederick, and from Frederick to Hadrian,
bitter letters
in the appendix to Radevicus (in Baron, ann. 1159 no. 5 and C), Muratori annal. vi. 536,
considers as spurious, yet without proof. The points at issue one sees most exactly from
the negotiations of a Papal Embassy with the Emperor, of which Eberhard, bishop of
Bamberg, present at the time, sends inteliigonce to Eberhard, archbishop of Salzburg
(ap. Radevicum, ii. c. .30). The Pope made the following demands : Nuntios ad Urbcm
isnorante Apostolico ab Imperatore non esse mittendos, cum omnis magistratus inibi b.
Petri sit cum univcrsis rcgalibus. De dominicalibus Apostolici fodrum non esse colli-
gendum, nisi tempore suscipiendae coronae. Episcopos Italiae solum sacramcntum fide-
litatis sine hominio faccre debere domino Imperatori. Neque nuntios Itnpcratoris in
palatiis Episcoporum recipiendos. De posscssionibus Ecclesiae Romanae rcstituendis,
Massac, Fieorolu, totius terrae Comitissae Mathildis, totius ler-
et tributis Ferrariae,
rae quae ab Aquapendentc est usque Romam, ducatus Spolelani, insularum Sardiniae,
Corsicae. Frederick had many counter-grievances to these proposals he answered
;
Quamvis non ignorem ad tanta nogotia non ex animi mei sententia, sed ex consilio
Principum mc respondcre debere, sine praejudicio tamcn sapientum hoc absque con-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. (J
52. ALEXANDER III. 287
drian was just on the point of pronouncing the ban upon Frederick
when he died (1159). •
sultationc respondco. Episcoporum Italiac ego quidem non afTccto hominium, si tamen
et eosde nostris regalibus nihil delcctat habere. Qui si gratanter audierint a Romano
Praesule quid tibi et Rcgi? coiiscquentcr quoquc eos ab ImperatorQ non pigeat audire
:
:
(in Muratori III. i. 467); the other in the chronicle of Romualdus Archicp. Salcrnitan.,
who as Sicilian embassador was present at the time (in Muratori vii. 217). The acts
in Baronius, 1177, no. 13, ss., are only extracts from these two sources. Besides these
Petrum Abb. Casin., ad Richardum Archicp. Cantuaricnsem, and
are Alex. III. cpistt. ad
ad Rogeriiim Archiep. Eboracensem in "Baronius 1. c. no. 24-20, in Mansi xxii. 178.
For the negotiations between the Lombards and Frederick, see the legal documents in
Muratorii antiquitt. Ital. mcdii aevi iv. 275, between William of Sicily and Frederick
in Romualdus 1. c. The most important legal document on Frederick's negotiations with
the Pope is Pax et rcconciliatio inter Alex. III. P. et Frid. I. Imp. Anagniae tractata alque
:
pradnmnaritcr conventa ann. 1170 (is handed down to us <x archtvis Anagnifnsiivs by .Si-
gonius hist. Italiae, lib. xiv., but with arbitrary alterations, and thus adopted intoGoldasli
constitt. imperiall. iii. 300. The genuine text ex cod. Claustro-Ncoburgensi in J. D.
Scliocpfliiii commentatt. histor. et crit. Basil. 1741. 4, p. 533, ss.). The principal condi-
tions are, acknowledgment of Alexander as Pope, a fifteen years' peace with William,
king of Sicily, a six years' peace with the Lombards. Besides, III. Omncm vero pos- :
sessionem et tenimentum sive praefecturae sive rei alterius, quam Ecclesia Romana ha-
buit, et ipse abstulit per se vel per alios, Ixina fide restituet [ei salvo omni jure Imperii.
Ecclesia quoque Romana omnem jiosscssionem et tenimentum, quod ei abstulit per se
vel per alios, bona fide ei restituet] salvo omni jure Ecclcsiae Romanae. (The words in
brackets are left out 'oy Sigonius.) About Matilda's lands, which had been surrendered
Emperor by Guelph VI. in the year 1107, the negotiations led to no conclusion. The
to the
Pope allowed the Emperor no more than a provisional right of possession during the
fifteen years of the peace with Sicily. Th, n should all be definitely settled (Scheidii
origines Guelficae. ii. 382). The statements of Italian writers, since the fourteenth cen-
tury, of disgraceful humiliations, which Frederick was obliged to submit to in Ven-
some
ice (seeon this head six papers in J. R. Wegelin thesaurus rerum Suevicarum, vol. li.
Lindav. 1757. fol.), are decidedly contradicted from the narrative of an eye-witness in the
Chronicon Venctum, quod Altinate nuncupatur, in the Archivio storico italiano, t. viii.
(Firenze, 1845. 8), p. 174.
-^ Sources for the following history : Thomae Becket cpistolarum libb. vi. ed. Christ.
Lupus. Bruxell. 1082. 4. Vita Thomae, by four of his adherents, Joannes Sarisbur. (in
ejusd. epist. Wilhclmus Stephanides (in histor. Anglic, scriptt. ed. Jos.
Paris, 1011. 4),
Sparkc. London, 1723, Alanus and Hercbertus de Bosham, from which four lives the
fol.),
Quadrilogus de vita s. Thomae was composed by command of the Pope. (It is found in
its lx;st form before Thomae epistt. ed. Chr. Lupus.) S. Thomas Cantuariensis ed. J. A.
Giles. Oxon. 1840, ss. 8, contains, in vols. 1 and 2, the life of Thomas, by Joh. Sarisb.,
Wilhclmus, Alanus, and several other men of the time vols. 3 and 4, cpistolae Thomae, ;
greatly enlarged; vols. 5 and 0, cpistolae Gilberti Foliot (Bishop of London, and enemy of
Thomas) vols. 7 and 8, Hcrberti de Bosham (Thomas' secretary) opera. The life and
;
8), and Rogeri de Hovedcn (1202) annal Anglican, (in Savilii historic. Angl. Lond. 1595,
fol.), from which Matthew Paris historia major, p. 82, ss., has drawn.—
Works Natalis .
Alex. hist. cccl. saec. xi. et xii. dissert, x., Planck, iv. 1. 396. Schlossor, iii. 1. 401. Hi-
stoire du demele de Henri II., roi d'Angletcrre, avec Th. A Becket. Amsterdam. 1756.
8.
Histoirc de la conqucte de I'Angletcrre par Ics Normands, par Aug. Thierry. Pans, 1825,
ii. 376 (against Thierry's opinion that Thomas struggled for
the interest of the Saxons
the English clergy were kept hy the Kings "William I. and IL,
under Stephen (1135-1154), an almost complete independence
had been introduced. This drew many evident disorders in its
train. Henry II. wished to restore the former relations.^* He
thought he should obtain a faithful allyfor this purpose when he
1853, by A. P. Stanley in Gent's. Magaz. July, 1854 in Dublin Review (against Lin-
; ;
gard), July, 1855, cf. Milraan's Latin Christ, vol. 3. F. F. Buss, d. h. Thomas, u. d.
Freiheit d. Kirche. Mainz, 185G.]
°* Gulieimus Neubrig. de rebus Angliae lib. ii. c. IG : Rogi circa curam regni satagenti,
et malefactores sine delectu exterminari jubcnti, a judicibus intimatum est, quod multa
contra disciplinam publicam, scil. furta, rapinae, homicidia a clericis saepius committe-
rentur, ad quos scilicet laicae non possit jurisdictionis vigor extendi. Denique ipso
audiente declaratum dicitur, plus quam centum homicidia intra fines Angliae a clericis
—
sub regno ejus commissa. Nernpe Episcopi dum defendendis magis clericorum liberta-
tibus vel dignitatibus, quam eorum vitiis corrigendis resecandisquc invigilant, arliitranlur
obsequium se praestare Deo et Ecclesiae, si facinorosos clericos, quos pro officii debito
canonicae vigore censiirae coercere vel nolunt vel negligunt, contra publicam tueantur
disciplinam. —
T'nde clcrici habentes per impunitatem agendi, quodcunque libuerit, li-
centiam et libertatem, neque Deum, — neque homines potestatem habentes reverentur, cum
et episcopalis circa eos sollicitudo sit languida, et saeculari eos jurisdictioni sacri eximat
ordinis praerogativa.
Matthew Paris ad ann. 1164, and quoted from him in the collection of synodical
°^
Mansi xxi. 1187) Anno Dom. MCLXIV. in praesentia Regis Henriei apud Cla-
acts (in
—
rendonam facta est recognitio sive recordatio cujusdam partis consuetudinum et liber-
tatum antecessorum suorum, Regis videl. Henriei, avi sui, et aliorum, quae observari
debebant in regno, et ab omnibus teneri, propter dissensioncs et discordias saepe cmer-
gentes inter clerum et justitiarios domini Regis et Magnatum regni. Harum vero con-
suetudinum recagnitarum quaedam pars in XVI. capitulis continetur. (The following
capitula also have been contributed by Baronius ann. 1164, no. 37, from a manuscript in
the Vatican, with the Pontifical Damnamus or Toleramus attached to each, from him they
are taken by Mansi xxi. 1194.) I. De advocatione et praesentatione Eccle.siarum si con-
troversia emerserit inter laicos, vel inter laicos et clericos, vel inter clericos, in curia
domini Regis tractetur et terminetur. Damn. II. Ecclesiae de feudo domini Regis non
possunt inperpetuum dari absque concessione ipsius. Toler. III. Clerici accusati de
quacunque re, summoniti a justitiario Regis, veniant in curiam ipsius, responsuri ibi-
dem de hoc, unde videbitur curiae Regis, quod ibi sit respondendum, et in curia ecclesi-
astica unde videbitur, quod ibi sit respondendum ita quod Regis justitiarius mittet in
:
VOL. H. 19 •
290 THIRD PERIOD— DIV. IIF.— AD. 1073-1305.
of the King, required that the matter should not be pushed to the
utmost, and so at last a reconciliation ensued (1170).
Thomas was beginning again to spread terror and confusion by
ecclesiastical arrogance, when four knights murdered him (29th
December, 1170)."^ But as Henry was generally considered the
instigator of the deed, so the Pope might wrest from him import-
dos. In contrarium sentiebant Episcopi : quos enim exauctorarent, a manu laicali con-
tendebant protegcre ; alioquin bis judicaretur in idipsum). IV. Archicpiscoj)is, Episcopis
ct per.sonis Regni non licet cxire Regnum aljsque licentia domini Regis, et si cxierint, si
Regi placuerit, securum cum facient, quod nee in eundo, nee in redeundo, vel moram
faciendo perquircnt malum sive damnum domino Regi vel Regno. Damn. V II NuUus, —
qui de Rege tenet in capite, nee aliquis dominieorum ministrorum ejus, excommuniceiur,
nee alicujus eorum terrae sub interdicto ponantur, nisi prius dominus Rex, si in regno
fucrit, convcniatur, vel justitiarius ejus, si fuerit extra Regnum, ut rectum de co facial,
et itaquod pcrtineat ad Regis curiam, ibi terminetur, ct quod spectat ad curiam ccclcsi-
astieam, ad eandem mittatur, ul ibidem terminetur. Damn. VIII. De appellntionibus si
quod non debeat absque assensu doraini Regis. Damn. IX. Si calumnia
ultra procedi
cmerscrit inter clericum et laicum, vel e converse, de uUo tenemcnto, quod clericus velit
ad eleemosynam trahere, vel laicus ad laicum feudum, per reeognitionem XII. legalium
hominum, juxta capilalis justitiarii Regis considerationem tcrminabitur, utrum lene-
mentum sit pertinens ad eleemosynam sive ad laicum feudum, coram justitiario Regis.
Damn. — XI. Archiepiscopi, Episcopi ct universae personae Regni, qui de Rege tcnenl
in capite, habeant possessiones suas de Rege sicut baroniam, et inde respondeant justi-
tiariis et ministris Regis, el sequantur et faciant omnes rectitudines et consuctudines
regias ; et sicut caeteri barones dehcnt interesse judiciis curiae Regis cum Baronibus,
quous({ue perveniatur ad diminulionem membrorum vel ad mortem. Toler. XII. Cum
vacaverit archiepiscopatus, vel episcopatus, vel abbatia, vel prioratus in dominio Regis,
esse debet in manu ipsius, et inde percipiet omnes redilus et exitus sicut dominicos re-
ditus suos. Et cum ventum ad consulendam Ecclcsiam, debet dominus Rex man-
fuerit
dare potiores personas Ecclesiae, et in capella ipsius Regis debet fieri elcctio, assensu ip-
sius Regis et consilio personarum Regis, quas ad hoc faciendum advocaveril. Et ibidem
faciet electus homagium et fidelitatcm Regi, sicut ligio domino suo, de vita sua et mem-
bris. et de honore terreno, salvo ordinc suo, priiisquam consocretur. —
Damn. XV. Pla-
cita de debitis, quae fide interposita dcbentur, vel absque intcrpositione fidei, sint in jus-
titia regis. Damn.
" As to the negotiations of Henry with the Emperor Frederick about the acknowledg-
ment of the Anlipopc Pascal Council of Wurlzburg, see Mansi xxi. 1113.
at the
^' On his death and the miracles at his tomb, see Johannis Sarisbur. ep. 286. (Bibl.
PP. Lugd. xxiii. 528.)
CHAP. I —PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 52. ALEXANDER III. 291
adversary (1174).
Alexander III. began to dispose of the kingdoms of the world
in a new way, when he declared the independence of Portugal, to
"" See Gervasius Cantuar. and Roger dc Hoveden ad ann. 1172. Charta absolutionis
domini Regis Henrico Dei gratia illustri Regi Anglorum Albertus
: — etThcodinus, prcs-
byteri Cardinales, apostolicae scdis Icgati, salutem in eo, qui dat salutem Regibus. —Nos
mandatum illud in scriptum duximus redigendum, quod vobis pro eo facimus, quia male-
factores illos, qui sanctae memoriae Thomam quondam Cantuariensem Archiepiscopum
occiderunt, occasione motus et turbationis, quam viderant in vobis, ad illud facinus pro-
ccssisse timetis. Super quo tamen facto purgationem in praesentia nostra de voluntatc
propria praestitistis, quod videlicet ncc praecepistis nee voluistis, ut occideretur, ct
quando pervenit ad vos, plurimum condoluistis. Ab instanti festo Pentecostes usque ad
annum tantam dabitis pecuniam, unde ad arbitrium fratrum templi ducenli milites vale-
ant ad dcfcnsionem terrae Hierosolymitanac per spatium unius anni tencri. Vos autem
a sequenti natali Domini usque ad triennium accipietis crucem, proxima tunc aestate
illuc in propria persona, ducente Domino, profccturi, nisi remanseritis per dominum Pa-
pam, vel catholicos successores ejus. Sane si contra Saracenos pro urgente necessitate
in Hispaniam profecti fueritis quantum temporis fuerit, ex quo arripueritis iter, tantun-
;
pect! fuerint aliqui, securitatem faciant, quod malum vestrum, vel Regni vestri non quae-
runt. Consuetudines, quae inductae sunt contra Ecclesias terrae vestrae in tempore ves-
tro, penitus dimittetis. Possessiones Cantuariensis Ecclesiae, si quae ablalae sunt, in
plenum restituetis, sicut habuit uno anno antequam Archiepiscopus de Anglia egrederetur.
Clericis praeterea et laicis utriusque sexus pacem vestram in gratiam, et possessiones
suas restituetis, qui occasione praenominati Archiepiscopi destituti fuerunt. Haec autem
vobis, auctoritate domini Papae, in reniissionem peccatorum vestrorum injungimus et
praecipimus observare absque fraude et malo ingenio. Hoc sane coram multitudine per-
sonarum juravistis vos pro divinae reverentia majestatis juravit et filius vester, excepto
;
eo, quod personam vestram specialitcr contingebat. Et jurastis ambo, quod a Papa do-
mino Alexandre et catholicis successonbus ejus, quamdiu vos sicut antecessores vestros
et catholicos Reges habuerint, minime recedetis. The Juramentum Innocentiae Henrici
R. in the vita Alexandri IH. ex Card. Aragon. (in Muralori III. i. 462), and quoted from
him by Baronius 1172, no. 5, is probably the Papal draft, and was certainly not executed
by the King irv this shape. Comp. the conclusion Praeterea ego et major filius meus
:
tarii juris obligationem vobis dumtaxat obnoxius teneor et adstringor. Experiatur Anglia,
quid possit Romanus Pontifex, etc., and thus it is possible that the oath also may have
been interpolated by a Roman hand to suit these later events.
292 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
which Castile and Leon laid claim, and granted to it the conquests
§ 53.
*' The Bull addressed to Alphonso I., king of Portugal in Brandao Monarchia Lusit.
lib. X.,and in Aschbach's Geschichte Spaniens u. Portugals zur Zeit dcr Almoraviden
und Almohaden, ii. 296 — —
personam tuam sub b. Petri ct nostram protcctioncm suscipi-
:
mus,et Regnum Portugallcnsium cum intcgritatc honoris, Regni dignitatc, quae ad Reges
pertinet, nee non et omnia loca, quae cum auxilio caelestis gratiae dc Saracenorum ma-
nibus eripueris, in quibus jus sibi non possunt christiani Princijies circumpositi vindicare,
Excellentiae tuae concedimus, et auctoritatc apostolica confirmamus. Ad indicium autem, —
quod praescriptum Regnum b. Petri juris cxistat, pro amplioris reverentiae argumento,
statuisti duas marcas auri annis singulis nobis nostrisque successoribus pcrsolvendas.
'" Cone. Lateran. iii. c. 1 (Mansi xxii. 217) Statuimus igitur, ut si forte, inimico ho-
:
tibus fuerit electus ct receptus. Si quis autem de tertiae partis nominatione confisus,
quia rem non potest, sibi nomen Episcopi usurpaverit tarn ipse, quam qui cum recepe-
:
quia quod in eis dubium venerit, supcrioris poterit judicio diffiniri. In Romana vcro Ec-
clesia aliquid speciale constituitur, quia non potest rccursus ad superioroni haberi. Cf.
Mabillon comm. in ordincm Rom. p. cxv.
* Chronicon Fossae novae (written about 1217) in Muratorii scriplt. rer. It. vii. 875.
Guilelmi de Nangis (about 1301) chronicon in d'Achery spicileg. iii. 13.
* The documents of the treaty in Corp. juris civ., corrected after manuscripts in Mu-
ratorii antiqu. Ilal. iv. 307, in Pcrtz, iv. 175. Comp. Voigt Geschichte des Lombarden-
Bundes, s. 329 ff. Raumcr, li. 275.
CHAP. I —PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 53. LUCIUS III. 293
—
domus consensit, afterward, however, Archdeacon Volkmar raised a party. The cause
was brought before the Emperor. A (juo ad Constantiam civitatem evocati sunt, ubi judi-
cio Prmcipum sancitumfuit, quodlmperator per consilium Principum, si in electione dis-
cordarent, quam vellet idoneam personam subrogaret. At ipse optionem electionis iterum
in praesentia sua eis concessit ita, si praeteritae electionis discordiam deponere vellent.
Ubi Folmarus interesse nolens, discessit. Alii vero, quamvis pauci, Rudolfum praeposi-
tum iterum electum praesentaverunt, et ab Imperatore investitum ad propria reduxerunt.
Volkmar betook himself to the Pope, and Frederick, when he met him at Verona, 1184,
even allowed another scrutiny. Other matters were here brought under discussion, see
Arnoldi (Abbot Lubeck about 1209) chron. Slavorum (at the end of Helmoldus, whom he
continued), iii. c. 10. The Emperor interceded for those, qui tempore Alexandri P. a
Schismaticis ordines susceperant. Then came the question, de patrimonio doininae Mech-
thildis, etc. They agreed upon no point.
* The reason may be found in Gesta Trevir. p. 277. At the capture of Milan, some
time before, Frederick had taken some relations and kinsmen of the Pope prisoners, quo-
rum quosdam proscriptione damnavit, quosdam mutilatione membrorum deformare prae-
cepit. Ob cujus itaque facti vindictara dicebant quidam, praedictum Apostolicum, ante-
quam ad sedem Apostolatus conscendisset, gravissimum rancorem servasse in corde suo
contra imperatorem, quod postea in propatulo claruit, secundum eorum assertionem, qui-
bus causa nota erat. Nam postquam ad summi pontificatus gloriam sublimatus fuerat,
omnibus vinbus laborabat, quomodo Imperatoris dignatatem et excellentiam humiliaret.
See the Pope's complaints against the Emperor, in Arnoldi chron. iii. c. 16: Arguebat
—
Imperatorem de patrimonio dominae Mechthildis, quod ab ipso injuste occupatum dice-
bat. Affirmabat etiam quod Episcoporum exnvias injuste acciperet, quae dum ipsis moi-
tuis de ecclesiis rapiantur, ecclesiae quasi corrosae et exspolatiae ab Episcopis subin-
trantibus inveniuntur. —Tertium etiam contra eum proponebat articulum, quod Abbatissa-
rum congregationes plurimas in dispersionem dedisset, dum propter enormitatem ipsarum
sub emendationis occasione, usurpatis sibi stipendiis, personas quidem removisset, nee
alias ad honorem Dei vel Ecclesiae augmentum sub meliore professione restituisset. To
this time belongs Urbani P. epist. ad Frederic. Imp. (in Ludewig reliquiae manuscripto-
rum, ii. 409, and in Mansi xxii. 504), in which he endeavors to deny that he had sup-
ported the Cremonese, the Emperor's enemies however, Wichman, in ep. ad Urbanum
;
(in Ludewig, 446), convicts him of this, adding the bitter remark, sub specie dilectionis
inimicitias palliari. During the negotiations Urban committed himself so far (see Gesta
Trevir.), that he contra juramentum, quia in verbo Domini juraverat, et per venerabilem
virum Monasteriensem Episcopum Hermannum Imperatori mandaverat, videlicet quod
Folraaro nunquam manus consecrationis imponeret, sicut idem Episcopus postea coram
Principibus confessus est (so also Wichman, 1. c), electionein Folmari approbare festina-
vit. After a short show o^ investigation, electionem Folmari confirmavit, quem confirma-
tum consequenter in Arcniepisc. Treverensem consecravit. Naturally enough Volkmar
was not received: -and Frederick (Arnoldus, iii. c. 17), considerans obstinatum erga se
animum domini Papae clausit omnes vias Alpium et omnium circumquaque regionum, ut
294 THIRD PERIOD— DIV. III.-A D. 1073-1305.
nemo pro quolibet negotio adire posset sedem apostolicam. King Henry showed himself
at times quite cruel and tyrannical (Arnold, iii. c. IC. Registrum Innocent. F. III. super
negotio Rom. Imperii epist. 29).
' They were bribed by the Papal demand, that the jus spoliorum should be abolished
(about tins see below, <J
C3, note 8) : But Frederick declared (Arnold, iii. c. 17) : In
veritate compertum habemus, quod praedecessores nostri, antiqui Imperatorfs, hoc juris
habuerunt, ut defunctis Episcopis investituram pontificalem sine alicujus prarjudicio pro-
balis personis libernnie locaverint. Scd quia hoc ipsorum voluntatc inutalum invcnimus,
ratum habemus. Ilanc vero minimam scintillam juris nostri, quam invenimus, nequa-
quara mutari pcrmiltinius. Sufficiat vobis justitia vcstra, quam invenistis, quod permilli-
lur vobis clectio Episcoporum, quam vos canonice fieri dicitis. Sciatis tamen, quia, dum
pro voluntate Imperatoris ista dispensarentur, plurcs jusli sunt inventi sacerdotes, quam
hoc tempore, dum per electionem inthronizantur. Ipsi cniin secundum vitae meritum
sacerdotes invcstiebant, nunc autem per electionem non secundum Deum, scd secundum
favorem eliguntur. — From Frederick's powerful address Diet at Gelnhausen (in Ar- in the
nold, iii. c. 18), we learn still further demands of
Pope Dicit dominus Papa, injus-
the :
tum esse, aliquam laicam personam decimas possidere. AfBrmat etiam injustum esse, —
quod aliquis in praediis seu hominibus Ecclesiarum advocatiam sibi usurpct, ut — res ec-
clcsiasticac a Praelatis tantum libere dispensentur. Et quamvis haec pro Praclalis esse
videantur, non tamen credo, quod ita facile mutari possint, quae ex longa antiquitatc usus
in consuetudinem vertit, etc. Here he requires the bishops to send a remonstrance to the
Pope (the letter is in Radulphus a Diccto), see Arnoldus, iii. c. 18: Qui cum Icgisset
epistolam, obstupuit de immutatione Episcoporum, (juia ipse causam pro eis videbatur
sumsisse, ipsi vero de causa cecidisse. He received also a private letter from Wichman,
archbishop of Magdeburg, and his suffragans (Ludewig, ii. 445, not given in Mansi), which
enumerates to him the Emperor's grievances, first the support of the Crcmonese, then his
conduct in the matter of Treves. Nam si secundum ordinationcm vcsirain idem factum
inconvulsum permanere deberet, viderctur Impcrium dememlirationcm et maximam sui ju-
ris diminutionem incurrisse, praesertim cum nulla anlecessorum suorum (Imperatoris) ab
aliquo antecessorum vestrorum factum fuisse antiquitatis curiosa rcportet memoria, (juod
Episcoporum quispiam in regno Teutonico consecrationem prius,quam regalia per scep-
—
trum imperiale, rcceperit. Among the other grievances Adjecit insuper (Imp.) (juantis :
rogamus Sanctitatem Vestram,ut eum in civitate nostra, nobis pracsentibus, non cxcom-
municctis, scd banc sententiam respectu nostri servitii in praesenti differatis. Qui faci-
ens juxta petitionem eorum, discessit et cum in proximo eum excommunicare vellet,
:
• Compare Gregory's conciliatory letters to the Emperor I^dorick and King Henry
(inLudewig reliqu. ii. 425, 427, and in Mansi xxii. 533, 534). Besides, he reprimanded
Volkmar, who was launching the thunders of the CMuirch froiji France into the province
of TrCves (see Gesta Trevir. I. c. p. 284, and Gregorii ep. ad Folinarum in Ludewig, li.
CHAP. I.— PAPACY I — POLIT. DEVELOP. ^ 53. CLEMENT IL 295
All disputes were more easily forgotten, when now the tidings of
the conquest of Jerusalem hy Saladin (3d Octoher, 1187)^ rang like
a knell, and awakened afresh in the Western World the slumber-
ing enthusiasm for the sanctuaries.^"
The Emperor Frederick (May, 1189) was the first to march
thitherward, by way of Constantinople (Third Crusade) ;" but ho
was drowned in the Calycadnus, in Seleucia (June, 1190) ; and
his son Frederick, duke of Swabia, together with the greatest
part of his army, was swept away by the pestilence at the siege
of Acre. In the next summer, 1190, the kings Richard Cceur
de Lion of England and Philip Augustus of France began their
crusade (Fourth Crusade).'^ Acre was indeed conquered (July,
1191), but the disunion of the kings hindered any greater results.
Philip Augustus soon returned (August, 1191) Richard was quick- ;
428, M.insi xxii. 511). In the last i.s the order nos ex consueto sedis apostolicae mode-
:
497. Ansberti clerici Austriaci historia de expeditione Frid. Imp. ed. Jos. Dobrowsky,
Pragae, 1827. 8. Schlosser. iii. 1, 472. Raumer, ii. 411. Wilken, iv.
*' Principal Sotirces : Galfridi de vino Salvo (Vin sauf t after 1245) itinerarium Hi
chardi Ang!. R. in terram sanctam (in Bongars, i. 1150, more fully in Gale scnptt. hist
Angl. ii. Rigordi Gothi (Physician to King Philip Augustus) annales de rebus a Phil
247).
Aug. gestis(indu Chesne, V. 1. Bouquet, xvii. 1). Schlosser, iii. 1, 492. Rauraer, ii. 451
'^ See the deed put forth by the S. P.
Q. R. in Baronius 1188, no. 23. Murator. an
tiqq. Ital. iii. 785: —
Ad praesens reddimus vobis Senatum et L^rbem et monctam. Red —
dimus omnia regalia, tam intra quam extra Urbem, quae tenemus. praeter pontem Luca
num. —
Tam nos Senatores, quam alii Senatores, qui erunt per tempora singulis annis,
jurabimus fidelitatem et pacem vobis et successoribus vestris, sicut consuetum est. Da- —
bitis murorum hujus excellentissimae Urbis C. libras
singulis annis pro restauratione
—
bonorum provenientium de Tusculano. Infra dimidium annum omnes muros et carbo
296 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
tion at Treves (1189) ;^' but on the death of William II., king of
Sicily (1st November, 1189), new clouds gathered against the Pa-
pacy.^^ Clement III. forthwith enfeoft'ed Tancred, who was chosen
by one party to be King. After his death (20th February, 1194)
the kingdom fell without opposition into the hands of the Em-
peror Henry VL, who was as mentally gifted and powerful as he
was self-interested and cruel. How dangerous he was to the Pa-
pal See, was quickly manifested by the detainment of Richard
Coeur de Lion in prison, and by the line of policy which he pur-
'''
—
a Papal brief, in qua continebatur, quod Papa Archicpisc. Folmarum, tertio per Cardi-
nalcs citatum, et tandem non vcnientcm, ab adininistratione Trevcrcnsis Ecclesiae oni-
nino deposuit, consecrationcm tamen pontificalcm non adcmit —
omnes quos ille ligaverat
;
tum, aut potius casum Regni, malitiam temporis, Tyranni saevitiam, qui de fornace ava-
ritiac arma iniquitatis incessanter fabricat contra Regem, quem in sancta peregrinatione,
in proteclione Dei caeli, et tuitione Romanae Ecclesiae captum, ct vinculis carceralibus
—
coarctatum tenet, occiditque terrcndo. Si Ecclesia Romana complosis manibus ad tantas
injurias Christi silet cxurgat Dcus, ct judicct causam nostram, respiciat in faciem
:
christi sui! Ubi est zelus Eliae in Achab ? zclus Joannis in Herodem ? zelus Ambrosii
in Valentem? zelus Alexandri HI., qui— patrem istius Principis Fridcricum plena aucto-
ritate apostolicae sedis solemniterct terribilitcr a fidelium communionc praecidit ? Porro
Tyrannus apostolicas claves haliet ludibrio, verba rcputat legem Dei. Sed tanto
nee nisi
constantius deberctis arriperc gladium Spiritus, quod est vcrbumDei. lllud vero publico —
conlristat Ecclcsiam populis()ue murmur cxcitat, nee mediocriter niilitat in dispendium
vestrae opinionis, quod in tanto discriminc, in tot lacrirnis, in tot provinciarum supphca-
tionibus, nee unum Nuncium ad Principes illos a vestro latere deslinastis. Saepe pro
causis mediocribus vestri Cardinales in magna potcstate etiam ad partes barbaras lega-
lione funguntur : in causa vero tam ardua, tam lamentabili, tam communi, nee unum adhuc
CHAP. 1.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 54. INNOCENT IJI. 297
§54.
INNOCENT HI. (8TH JAN. 1198-lCTH JUL. 1216.)
Sources: Epistolarum Innoc. III. lib. xix, (one book for every year). — Libb. i. ii. v. x.
-xvi. in Epistolarum Innoc. III. libb. undecim ed. St. Baluzius. Paris, 1C82, T. ii.
fol. — Libb. iii. v.-x. in Diplomata, chartae, c[iistoI.ie et alia documonta, ad res Fran-
cicas speetantia edd. Fendrix de Breqiiigny ct la Porte de Theil. Parties ii. T. i. et li.
Paris, 1791 foi. — Lib. iv. xvii.-xii. seem to have been lost. Besfides these •
Registrum
Innoc. III. super negotio Rom. Imperii in Baluz. 1. c. i. 687.
Gesta Innocentii HI. (by an unknown contemporary ed. Baluz. 1. c. i. 1. Murator. rer.
Ital. scriptt. iii. i. 486. Better and more fully by Brequigny ct du Theil 1. c. i. 1).
Richardi de S. Germane Notani chronicon rerum per orbem gestarum ab anno 1189-
1243 (in Muratori 1. c. vii. 963).
F. Hurter's Gesch. Papst Innocenz III. u. s. Zeitgenossen, Hamburg, 4 Bde. 1831-42.
[French transl. 1850. Abbe Jorry, Hisloire du Pape Innocent III. Paris, 1853. Su- —
genheim, Der Kirchenstaat, 1854. Bohringer, Kirchengeschichte in Biog. li. 11]
Subdiaconum aut Acoluthumdestinastis. Legates enim hodie facit ([uaestus, non respec-
non honor Ecclesiae, non regnorura pax, aut populi salus. Quis quacstus
tus Christi,
vobis aut proventus gloriosior posset esse, quam in hac liberatione Regis summi Pontifi-
cis apicem, sive sacerdotium Aaron et Phinees exaltare ? Sane non multum humiliasses
sedis apostolicae dignitatem, si in propria persona ad tanti liberationem Principis in Ger-
maniam descendisses, etc. The Pope, howrever, did not bestir himself until Richard, on
recovering his freedom, complained to him about his ransom. Matth. Paris ann. 1105, p.
177: post trinam admonitioncm, quam Dux (Austriae) exaudire rccusavit, surgens cum
suis Cardinalibus, ipsum Ducem nominatim cxcommunicavit, et in genere omne.s, (]ui in
Regem et suos manus injecerant violentas. lie did not then venture to mention the Em-
peror by name. (Against Baronius 1105 no. 5. and Raumer, iii. 55, comp. Schrockh,
xxvi. 247.) Not till after his death was this excommunication applied to him, Gualvanei
Flammae manip. florum c. 227 (in Muratori scr. rer. It. xi. 650, and Rogerus de Hoveden
(rer. Bedam. Francof 1601, p. 773).
Anglic, scriptt. j)ost
'^ Registrum Innocentii HI. de negotio Imperii epist. 29: Noluit Ecclesiae de regno
Siciliae fidolitatem et hominium exhibere. —
Pulilice proponi fecit edictum, ut nullus vel
clericus vel laicus ad Ecclesiam Romanam accederet, nee ad earn alicjuis appellaret.
Narratio de canonisat s. Bernwardi c. 9 (in Leibnitii scriptt. rer. Brunsv. i. 474) in the ;
year 1193, the Hildesheim embassadors found in Milan, per totam ftaliam Imperatoris
edictum pendere, ut (juicunque reperti fuissent, qui cujuslibet causae obtentu Romanam
adire praesumerent Ecclesiam, contumeliis afTecti rebusque nudali, aut vinculis atctari
deberent. aut ad propria redire compelli. —
Gesta Innoc. III. cap. 8 Henricus Imp. occu- :
paveral totum regniim Siciliae totunKjue patrimonium Ecclesiae uscjue ad portas Urbia,
j)raeter solam Campaniam, in qua tamen plus timebatur ipse (^uam Papa.
' Raumer, iii. CI. Hurler's Innocent HI. i. 66.
' Jager's Henry VI. s. 90 IT. Raumer, iii. 70.
298 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
' Gerhohus (Provost in Reichersperg, + 1 169) dc corrupto Ecclesiae statu ad Eiigen. III.
Papam c. 67 (in Baiuzii miscellan.
129, in Gallandius, xiv. p. 5CC), congratiilates
lib. v. p.
himself that matteis were come to such a point, ut stiatoris quoqiie ofTirium Pontifici Ro-
mano a Regibus et Imperatoribus exhibendum sit. — Haec nimirum spcctacula, nunc Re-
gibus partim ablatis, partim diminuto eoium regno humiiitatis. ct exallato sacrrdotio, de-
lectant spcctatorem benivolum, toniuent invidum. Qui ut ampluis crucietur, ct puis ocu-
lus magis jocundetur, forsilan, sicul ante primuni Chnsti advcntum Rcgibus ubUlis duces
principati sunt us(|ue ad ipsum, sic ante secundum ejus advenlum, per lapldcm sine ma-
nibus abscissum dc monte aurea statua regnoium tota contrita (Dan. ii. 34), in (juantum
regno divino invcnitur contrana, succedet in saeculari dignitale minoris nominis potestas,
dirninutis Regnis magnis in Tetrarchias, aut minores etiam particulas, ne pienicre vateant
Ecclesias vel ecclesiasticas personas patrocinio magni Sacerdotis praesidis scdis aposto-
licae coronati et super omnia Regna exaltati defensas, et priviiegiis apostolici pnncipa-
tus communilas. MoreOtto Fnsing. chron. lib vii. prolog
intelligibly. Non desunt
tamen, qui dicint, Deum
Regnum imminui voluisse, ut Ecclesiam exaliaret.
ad hoc
Regni rjuippe viribus ac beneficentia Regum cxaltatam ct ditalam nemo ambigit Eccle-
siam constatriue non prius earn in tantum Regnum humiliare poluisse, rjuam ii)so ob amo-
:
rem sacerdolii eviscerato, ac viribus cxhausto. Non ejus tantum, e. spirilali, .sed sue i.
proprio. matenali scilicet, gladio percussum dcstruetur quod judicare vel disoutcre supra
:
nostras vires est. Videntur tamen culpandi sacerdotes per omnia, qui Regnum suo gla-
dio, quem ipsi ex Regum habent gratia, ferire conantur, etc. In illustration of the rela-
tionship between the secular and spiritual power, the two images were commonly used
of the two lights (see Gregor. VII. ep. ad Guilelm. R. ^ 47, note 2, carried out by innocent
III., see belo\ir note 5), and of the two swords (according to Luc. xxii. 38 Ecce gladiiduo .
hie. At ille dixit eis : satis est. So Bernard, de considerat. iv. c. 3 : Ulerque ergo Eccle-
siae, et spiritalis scilicet gladius et materialis ; sed is quidem pro Ecclesia, ille vero et
ab Ecclesia exercndus : ille sacerdotis, is militis manu, sed sane ad nutum sacerdotis,
et jussum Imperatoris).
"See {) 47, note 2. Joannis Sarisberiensis (t 1182) Policraticus I. iv., c. 3 •
Gladium
de manu Ecclesiae accipit Princcps, cum ipsa tamen gladium sanguinis omnino non ha-
beat. Habet tamen et istum, sed eo iilitur per Principis manum, cui cocrcendorum corpo-
rum contulit potestatem, spiritualium sibiin Pontificibus auctoritate reservata. Est ergo
Princeps sacerdotu quidem minister, et qui sacrorum officiorum illam partem exercet,
quae sacerdolii manibus videlur indigna. Sacrarum namque Icgum omne ofRcium reli-
giosum et pium est, illud tamen inferius, quod in poems criminum exercetur, ct quan-
dam carnificii rcpracscntare videtur imaginem. — Major est (jui bencdicit, quam qui bene-
dicitur. — Porro
de ratione juris, ejus est nolle, cujus est velle, et ejus est aufcrro. qui de
jure conferre potest. Nonne Samuel in Saulem ex causa inobedientiae dcpositionis sen-
tentiam tulit, et ei in regni apicem humilem filium Isai subrogavit ? viii. 18 Palet non in
solis Principibus esse tyrannidem, sed omncs esse ty rannos, qui concessa desupcr potestate
in subditis abutuntur. — Semper tyranno licuit adulari, licuit eum decipcre, ct honeslum
fuit occidere, si tarnen aliter coerceri non potcrat. Non enim de privalis lyraimis agitur,
sed de his, qui lempublicam premunt. Nam privali legibus publicis, quae constringunt
hominum vitas, facile coerccntur. In sacerdotem tamen, otsi tyiannum induat, propter
reverentiam sacramenti gladium materialem exercerc non licet, nisi forte, cum exauctora-
tus fuerit, in Ecclesiara Dei cruentam manum extcndat (cf. iii. 15).
' Hugo Floriacensis (about 1120) tract, de rcgia potestate et saceidotali dignitato (Ba-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. (J
54. INNOCENT III. 299
mere theory of the schools, that such a Pope as Innocent III., fa-
vored by circumstances, could broach without concealment the
idea, which was already sufficiently wide spread, of a Theocracy
embracing the whole world, in which the Pope was to rule as the
vicar of God,^ and in the disputes of princes, as well as all other
difficult state causes, to decide as supreme judge.^
luzii misccll. iv. 0), against the mistake, qui longelateque diffunditur, — error inquam illo-
rum, qui — ordinem a Deo dispositum evertunt. — Putant enim, quod terreni regni dispo-
sitio non a Deo, sed ab hominibus sit ordinata sive disposita. Et ideo sacerdotalem dig-
nitatem majestati regiae praeferunt, cum ei subesse ordine, non dignilate, debeat. And
cap. 1: Scio quosdam nostris temporibus, qui Reges autumant non a Deo, sed ab his ha-
buisse prmcipium, qui Deum ignorantes, superbia, rapinis, perfidia, homicidiis, et postremo uni-
versis paene scelcribiis, Tnundi principe diabolo agitante supra pares homines dominari caeca cu-
piditatc et iiicnarrabili affectavcrunt praesumtione vel temeritate. (The words of Gregory VII.,
see above, /} 47, note 2.) Quorum sententia quam sit frivola, liquet apostolico documento,
qui ait jVon est potcstas nisi a Deo, etc.
: (Rom. xiii. 1.)
* According to Dig. lib. xiv. tit. 2. 1. 9 Ego quidem mundi dominus. See above, <J 52>
:
note 11. Simondc de Sismondi hist, des republiques italiennes du moyen age iv. 290.
Raumer, v. C2. Compare the Glossa ordinaria (compiled by Accursius, doctor of law in
Bologna about the year 1220) ad authentic, coll. i. tit. C, praef. Ergo apparet,quod neque
Papa in temporalibus, nee Imperator in spiritualibus se debeant immiscere. Non habet
ergo Papa temporalem jurisdictioncm in iis, quae sunt Imperii, quod Constantinus Impe-
rator donavit b. Silvestro Papae ? Videturquod sic, licet immensa fuerit donatio prae- ;
—
terea quod vult Princeps, hoc est lex ; — item sicut patrimonialia, ita imperialia donare
potest, cum nulla sit differentia. — Econtra videtur quod
non quia tunc non esset Augus- :
tus dictus, ut in rubrica prooemii Institt. Item imperare non potuit pari, i. e. venienti
post se. —
Item ne turbetur opus Dei, si clerici intromittant se in temporalibus; item —
—
ne unus duorum ofFicium habeat. Sed licet solutio facti ad nos non pertineat, solvimus,
quod de jure non valuit talis collatio sive donatio quiaauxit honorem Ecclesiae, quan- :
—
tum in eo fuit, Constantinus vel in aliis, non autem in jurisdictione quia sic posset totum :
Imperium perire, ut dictum est. Also the representation by Godfrey of Viterbo, chaplain
and notary to Conrad III., Frederick I., and Henry VI. (t after 1192), of the later origin
of the Papal power (see vol. i., part 2, () 117, note 33), agrees well with this tendency.
* Innocentii III. lib. i. ep. 335 Rom. Pontifex non
puri hominis, sed veri Dei vicem
:
sed totum reliquit saeculum gubernandum. Lib. xvi. ep. 131, ad Joannem Anglorum R. —
(from the original in Rymer's focdera, etc., Regum Angliae, aucla ab A. Clarke et E.
Holbrooke I. i. 119) Rex : Regum et Dominus dominantium Jesus Christus — ita regnum
et sacerdotium in Ecclesia stabilivit, ut sacerdotale sit regnum, et sacerdotium sit regale,
sicut in epislola Petrus, et Moyses in lege testantur, unum praeficiens universis, quem
suum in terris vicarium ordinavit ; ut sicut ei flectitur omne genu caelestiura, terrestrium,
et etiam infernorum, ita illi omnes obediant et intendant, ut sit unum ovile et unus pas-
tor. Hunc itaque Reges saeculi propter Deum adco venerantur, ut non rcputent se rite
regnare, nisi studeant ei devote servire. On the pre-eminence of the sacerdotal over the
royal rank, Registr. de negotio Imp. ep. 18. Responsio Papae fact a nunciis Philippi inconsis-
torio : e. g. Principibus datur potestas in terris, sacerdotibus autem potestas tribuitur et
in caelis : illis solummodo super corpora, istis etiam super animas. Unde quanto dignior
est anima corpore, tanto dignius est etiam sacerdotium, quam sit regnum. Petro legitur
300 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
manduca (Act x. 13), macta vitia, et manduca virtutes ; macta errorem, et manduca fidem ;
quasi evellas et destruas, aedificcs et plantes. Quia singuli Proceres singulas habent pro-
vincias, ct singuliReges singula Regna sed Petrus, sicut plenitudine, sic et latitudine,
;
praceminct univcrsis, quia Vicarius est illius, cujus est terra et pleniludo ejus, orbis ter-
rarum ct universi, qui habitant in eo. Porro sicut sacerdotium dignitate praecellit, sic et
antiquitate praecedit. Utrumquc tam rcgnumquam sacerdotium institutum fuit in populo
Dei sed sacerdotium per ordinationem divinam, rcgnum auteni per extorsionem huma-
;
—
nam, etc. Lib. i. ep. 401. ad Acerbum Sicut universitatis conditor Deus duo magna
:
auctoritas, et regalis potestas. Porro sicut luna lumen suum a sole sortitur, quae re vera
minor est illo quantitate simul et qualitate, situ pariter et effectu sic regalis potestas ab ;
auctoritatc pontificali suae sortitur dignitatis splendorem, etc. In his epistle to the Em-
peror of Constantinople (in the Gestis Innoc. III. c. 63, and Deer. Greg. lib. i. tit. 33, c.
6), he sets aside the claim which the Emperor based upon 1 Peter, ii. 13, 14 Subditi :
estate omni humanae creaturae propter Deum, sive Regi tamquam praecellenti, sive ducibtis tarn-
(juam ab eo missis ad vindictain malefactorum, laudem vera bononim, cliiefly with this argu-
ment, that the apostle wrote this, subditis suis, with no reference to priests. Praeterea
nosse debueras, quod fecit Deus duo magna luminaria in firmamento caeli; i. e. duas —
instituit dignitates, quae sunt pontificalis auctoritas et regalis potestas. Sed ilia, quae
praeest diebus, «. e. spiritualibus, major est quae vero carnalibus, minor est, ut, quanta
;
est inter solem et lunam, tanta inter Pontifices et Reges differentia cognoscatur. With
this may be compared the commentators of the 13th century, who built on this theory. The
gloss to the last passage is Cum terra sit septies major luna, sol autem octies major terra
: :
restat ergo, ut pontificatus dignitas quadragies septies sit major regali dignitate. Lau-
rentius, however, thus adjusts this Papam esse millics septingenties quadragies quater
:
Imperatore et Rcgibus sublimiorem. Glossa ad deer. Greg. lib. i. tit. 7, c. 1 in hoc dif- :
fcrt a Papatu Imperium, quia Imperator haLict suam jurisdictionem a populo, sed Ro- —
mana Ecclesia voce Domini tantum praelata est. Glossa ad dist. xl. c. 6: pro quo pec-
cato potest Imperator deponi ? pro quolibet unde deponitur, si est incorrigibilis, si est
:
* Thus before now,Gerhohus de corrupto Eccl. statu in Baluz. miscell. lib. v. p. 117
(comp. above, note Denique in omni militum vel civium guerra et discordia vel pars
1) :
altera justa, et altfTra injusta, vel utraque invenitur injusta. Cujus rei veritatem pate-
facere debet sacerdotalis doctrina, sine cujus censura nulla bcUa sunt movenda. Sic
ergo manifestata justitia pars justa sacerdotalibus tubis animanda, et eliam communione
dominici corporis ante bellum et ad helium roboranda est: cui pars iniqua resistens, et —
pacto justae pacis acquiescere nolens, anathematizanda, ct ctiam negata sibi sepultura
Christiana humilianda est, etc. In like manner. Innocent III. expressed himself thus to
the Erench prelates, in justification of his interference to promote peace between the
kings of France and England (Decretal. Gregor. II., i. 13, with the rubrica : Index eccle-
te et ipsum solum. —
Qtiod si non audierit, die Ecclesiae si autem Ecclesiam nan audicrit, sit :
tibi sicut ethnieus et publicanus (Matth. xviii. 15-17) : ct Rex Angliae sit paratus sufTicien-
ter ostendcre,quod Rex Francorum peccat in ipsum, et ipse circa cum in correptione
processit secundum regulam evangelicam, ct tandem, quia nuUo modo profccit, dixit Ec-
clesiae: quomodo nos, qui sumus ad regimen universalis Ecclesiae superna dispositione
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 54. INNOCENT III. 301
then proceeds Cum enim non humanae constitutioni, sed divinae legi potius innitamur
:
;
quia potestas nostra non est ex homine, sed ex Deo nullus, qui sit sanae mentis, ignorat, :
quin ad officium nostrum spectet, de quocunque mortali peccato compere quemlibet Christianum,
et si correctionem contempserit, ipsum per districtionem ccclesiasticam coercere. Innoc. III. lib.
V. ep. 128. non solum in Ecclesiae patrimonio,
(Deer. Greg. IV. xvii. 13) : verum —
etiam in aliis regionibus, certis causis inspectis, temporalem jurisdictionem casualiter
exercemus :
—
quia sicut in Deuteronomio (xvii. 8-12) continetur: si difficile et ambiguum
—
apud te judicium esse perspexeris, surge et ascende ad locum, qucm elegerit Dominus Deus
tuus, venicnsque ad saccrdotes levitici generis, et ad judicem quifucrit illo tempore, —qui indica-
bunt tibi judicii veritatem : et fades, quaccumque dixerint — qui aiitem superbierit, nolens obe-
dire sacerdotis imperio, morietur. —
Sane cum Deuteronomium secunda lex interpretetur,
ex vi vocabuli comprobatur, ut, quod ibi dccernitur, in novo testamento dcbeat observari.
Locum enim, quem elegit Dominus, apostolica sedes esse cognoscitur. Sunt autcm sa- —
cerdotes levitici generis fratres nostri :
—
is vero super eos sacerdos sivc judex existit, cui
Dominus inquit in Petro : quodcunque ligavcris sziper terram, etc., ejus vicarius, qui est sa-
cerdos in aeternum secundum ordincm Melchisedech. — Tria quippo distinguit judicia:
in quibus cum aliquid fuerit difficile vel ambiguum, ad judicium est sedis apostolicaC
recurrendum, cujus sententiam qui superbiens contempserit observ-are, mori praecipitur,
i. e. per excommunicationis sententiam, velut mortuus, a communione fidclium separari.
' Constantia was forced to give up the privilegium concessionis, indultuni prime
ab
Adriano, et, renovatum postmodum a Clemente, super iv. capitulis, videlicet electionibus,
legationibus, appellationibus et Conciliis (Gesta Innoc. III. c. 21), and besides to promise
an annual censum DC squifatorum de Apulia et Calabria, CCCC vero de Marsia, vel
aequivalens in auro vel argento (Innoc. lib. i. ep. 410, ad Constanciam).
* Planck, Schlosser, III. ii. 1, 1. Raumer, iii. 85. Hurter, i. 133, 233, 324.
iv. 1, 452.
' Gesta, For the oath see Innoc. lib. i. ep. 577. Hurter, i. 115.
c. 8.
*" Hurter, i. 119, 226. Thus, as he took possession of the March of Ancona, the Duke-
dom of Spoleto, the Earldom of Agrisi, the Marquisatcs of Tuscany, Radicofana, Aqua-
pendentc, Montefiascone, and the rest, he became the founder of the present States of the
Church. Up to his time the Popes had only held the grant of Pepin, and the small patri-
mony of St. Peter in the environs of Rome. [Cf. Sugenhcim,der Kirchenstaat, 8. 1854.]
" Schlosser, iii. 1, 533. Raumer, iii, 102. Hurter, i. 136, 250,334, 383, 435, 495,584,
681 ; ii, 2, 46, 89.
302 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
'^ Compare the remarkable delibcralio dom. Papac Innoc. super facto Imperii dc tribus
clcctis (Rcgistr. Imp. ep. 29) : probably this was the instruction for the Legates appointed
to Germany. Against Philip it is especially alleged, that he was a persecutor, and born
of a race of persecutors. Therefore, personam Philipjii propter impedimenta patentia
penitus rcprobamus, ct obsistendum ei dicimus, no imperium valeat usurpare. De cae-
tero vero agendum per Legatum nostrum apud Principes, ut vel conveniant in personam
idoneam, vel se judicio aut arbitrio nostro committant.
'* Registr. Imp. ep. 33. — personam Philippi, tanquam indignam quoad Imperium, prae-
sertim hoc tempore, obtincndum, penitus reprobamus, et juramenta, ([uae ratione regni
sunt ei praestita, dcccrnimus non servanda. — Cum autem carissimus in Christo filius
nostcr Otto vir sit industrius, providus et discretus, fortis ct constans, ct per se devotus
existat Ecclesiac, ac dcscendat ex utraque parte de genere devotorum, nos auctoritate —
b. Petri et nostra eum in Regem praecepimus honorificentiam
rcccpimus, et regalem ei
cxhiberi, ipsumque ad coronam Imperii, sicut dccct, vocarc curabimus, etc. Thereupon
Otto took the oath in Ncuss on the 8ih of June, 1201. (Registr. Imp. ep. 77) :—juro, quod
omnes possessiones, honorcs et jura Romanae Ecclesiae pro posse meo bona fide prote-
gam et servabo. Possessiones autem, quas Ecclesia Rom. recuperavit, liberas et quietas
sibi dimittam, et ipsam ad cas retinendas bona fide juvabo quas autem nondum recupe- :
the Papal Legate :is though he had taken this step arbitrarilj'. Quis cnim huic siinilem
audivit audaciam 1 —
Ubinam Icgistis, o summi Pontificcs, ubinam audistis, sancli Patres,
totius Ecclesiae Cardinalcs, antccessorcs vestros vel corum missos Romanorum Rcgum
sc electioniinis immiscuisse, sic ut vd elrctorum personam gcrerent, vel ut cognitores
clectionis vires trutinarent? Respondcndi instantiam vos credimus non habere. In Ro-
manorum enim clectione Ponfificum hoc crat imperiali diadcmati rcservatum, ut cam Ro-
manorum Imperatorum auctoritate non accommodata uUatenus fieri non liceret. Imperia-
lis vero munificentia, quae cultum Dei semper ampliaro studuit, et ejus Ecclesiam
privilegionim spccialitatc decorare curavit, hunc honoris fitulum Dei Ecclesiae reveren-
ter remisit, quod constitutio primi Henriei evidenter cxplanat (compare above, part 1, ij
22, note 31) cujus series haec est: xit nullus missonnn nostrontm evjuscunque impeditionis
argumentum in clectione Romani Pontificis componere audcat, omnino prohibcmus. Si laicalis
simplicitas bonum, quod dc jure habuit, rcverenter contemsit, sanctitas pontificalis ad bo-
num, quod nunquam habuit, quomodo manum ponit ? At the end is the announcement
that Philip had been elected by them, and the demand : Unde pctimus, ut veniente tern-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 54. INNOCENT III. 303
and the flame of discord only burned so much the brighter in Ger-
many. As Philip continued to gain more decisive advantages over
his enemy, Innocent began negotiations vv^ith him, which seemed
fraught with danger to Otto.^^ Meanwhile, Phihp was murdered
by Otto of Wittelsbach in Bamberg (21st June, 1208). Otto IV.
was then universally recognized as Emperor, and after he had sat-
isfied the Pope's demands in all points he was crowned by him
nam, ct personam Regis ipsius denunciavit idoneam, quoad imperium obtinendum, etc.
'* Philip had conducted these negotiations by means of Martinus Prior Camaldulensis,
through whom he caused the following promises to be made to the Pope (Raynaldus 1203,
no. 28) :Omnia bona tam Romanae Ecclesiae, quam aliarum Ecclesiarum, quae anteces-
sores mei Reges et Impcratores injuste abstulerunt vel detinuerunt, vel ego abstuli, vel
injuste detinco, restituam ;
—
omnes abusus, quos antecessores mei in Ecclesiis habue-
runt, utputa mortuis Praelatis bona ipsorum vel Ecclesiarum eorum accipiebant, perpetuo
relinquam clectiones Episcoporum, et aliorum Praelatorum canonice fieri permittemus,
;
—
vanda filiam meam nepoti ejus in conjugium dabo, et alios vel alias de cognatione mea
secundum voluntatem suam generi suo copulari faciam. There is another letter from
Philip, Registr. Imp. ep. 13G, comp. chron. Urspergcnse ed. Argentorat. 1G09, p. 236. So
Papal delegates appeared in Germany in the year 1207, who absolved Philip from his
excommunication (Registr. Imp. ep. 142), and then began to mediate between the two
kings, but openly in favor of Philip, cf. Otto de S. Blasio, c. 48 Ottoni a Philippo per :
Cardina/es offertur, ut accepta in uxorem filia ejus cum ducatu Allemanniae aliorumque
praediorum suorum reditibus, regio nomine deposito, ipsi de caetero ut Regi pareret,
Philippo exhinc sine controversia regnante. Ad haec Otto, quamvis jam desperans, in-
digne ferens aliqua sibi i)ro regno offerri, se regnum non nisi cum morte depositurum pro-
testatus, Philippo, ut sibi cederet, multo majora obtulit.
' Raumer, iii. 139. Schlosser, III. ii. 1, 351. Hurler, ii. 105, 158. Otto had been
804 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
But SO soon as Otto liad reached this goal of his wishes, he be-
gan again to vindicate the Imperial rights in Italy, and overthrow
the Pope's new creations,^^ without suffering himself to be turned
from his path by the sentence of excommunication and dethrone-
ment which the deluded Innocent pronounced against him (No-
vember, 1210).^^ Now he himself encouraged the canvass of the
obliged already to take a new oath to the Pope in Speyer on 22d March, 1209 (Registr.
Imp. ep. 189), in which fresh engagements were added to the old (Seen. 14) Ilium igitur :
ncrc oflicium dinoscuntur, vobis non aufcrimus, nee habeinus jiropositum aufcrendi, immo
volumus, ()uod ubicumque mancant iliibata, ct semper imperial! anctoritate susciptant
increinciitum. In temporalibus vcro plenam, ut scitis, habemus poteslatein, de quibus
vobis non convcnit judicarc, (pioniam his, a quibus Ecclesiae sacrainenta tractantur, ju-
dicium sanguinis agitare non licet. Habcatis igitur in sj)iritualibus libcrc ()lciiiludinom
polcslatis, lirinitcr altcndentcs, (jnod Icmporalia, tamquam Imperator, jicr toluni linpcri-
um intendunus judicarc. Compare also the letter of comj)laint from the Pope to Philip
Augustus (ed. de la Porte du Theil in the Notices et cxtraits dcs Mss. de la biblioth. du
Roi li. 282) dat. Kal. Februar. anno Pontificatus nostri xiii. (Consequently, in 1. Feb.
1210, not 1211, as is there stated) Utinam, fili carissiinc, mores Othonis, qui dicitur Im-
:
perator, ct a nobis noti fuisscnt, sicut a vobis noti fuerant quod non cssemus ab co taiii
'
impic circumventi, For the grievances of the Pope, sec note 19.
etc.
" On this head Innocentii ep. ad universos Principes Alemanniac (in the Notices I. c.
p. 284) jiost diligentes ammonitiones ct dilationes frequentes, excominunicavimus et
:
toritatc quorum [leg. quoque beatorum] Petri ac Pauli Apostolorum et Nostra, pro eo,
quod beneficiorum nostrorum ingratus, et promissionum suarum oblitus, maligne perse-
quitur praefatum Regem Siciliae, orphanum et pupillum, apostolicae protection! relictum,
nequiter invadendo regnum ipsius, et Romanae Ecclesiae patrimoniura, contra sacra-
menta et scripta sua, et contra jura et monimenta nostra, cum semper parati fuerimus, et
saepe obtulerimus ei, justitiae plenitudinem exhibere coram arbitris communiter eligen-
dis. Unde, cum juxta ss. Patrum canonicas sanctiones ei, qui Dei [leg. Deo] et Eccle-
siae fidem non servat, fides servanda non sit, a communione fidelium separato nos ab ;
ipsius fidelitate absolvimus universos, vel potius decrevimus absolutos, etc. And now
follow the spiteful insinuations Caeterum quales et quantos vos habeat, ex eo potestis
:
perpendere manifeste, quod vestro irrequisito consilio tam gravem et arduam videlicet
persecutionem adversus Romanam Ecclesiam et Regnum Siciliae, suae tantum volunta-
In qua profecto si possit proficere, et suum propositum adimplere,
tis arbitrio, incepit.
ad cam vos conditionem rediget, ad quam avus et avunculus ejus Barones Angliae rede-
gerunt. In qua cum nutritus fuerit a patruo, consuetudines ejus pro viribus ejus in Im-
perium subducere attentabit.
"o
Raumer, iii. 171. Schlosser, III. ii. 1, 359. Hurler, ii. 374, 406, 471. Frederick
made the same promises to the Pope in Eger 28. Jun. 1213, which Otto had before been
obliged to make (notes Hand 17) see the document quoted from the original in Pertz, iv.
:
224. There is another deed made at Strasburg 1st July, 1216 (in Pertz, iv. 228): Pro-
mittimus, —
ut postquam fuerimus Imperii coronam adepti, protinus filium Henricum
emancipemus a patria potestate, ipsumque Regnum Siciliae penitus relinquamus ab Ec- —
clesia Romana tenendum, sicut nos illud ab ipsa sola tenemus ita quod ex tunc nee ha- ;
divina sumus ad imperii fastigium evocati, aliquid unionis Regnum ad Imperium quovis
tempore putaretur habere, etc.
=" Raumer, iii. 250.
'* Sources: Innocent, Rigordus de gestis Phil. Aug. in Duchesne r,
lib. iii. ep. 11-18.
36. Rogerus de Hoveden ad ami. 1201. Works: D. Blondellus de formulae Regnante
Christo in vett. monum. usu, p. 320. Philipp August K. v. Frankr. u. Ingeborg Prinzes-
sin v. Danemark, by J. Schulz, Kiel, 1804. 8. Histoire de Philippe-Auguste par M. Cape-
figue, ii. 144, 191. Hurter, i. 166, 346, 402 ; ii. 477.
°^ In order to make his crown independent of his powerful vassals and of the claims of
the King of Castile for supremacy. E. A. Schmidt's Gesch. Aragoniens im Mittelalter
s. 132. Hurter, i. 598. Aschbach's Gesch. Spaniens u. Portugals zur Zeit der Almora-
viden u. Almohaden, ii. 136, 329.
VOL. II. 20
306 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
1205 ss. ed. Lond. 1640, p. 212 ss. The Documents in Rymeri Foedera et acta publira
Regum Angliae, aucta et cmendata ab A. Clarke et F. Holbrooke, J. i. Comp. Planck, 1 V.
i. 486. Schlosser, III. ii. ii. 241. Hurter, ii, 54, 123, 191.
*' Mathew Paris, p. 232 : Papa —sententialitcr definivit, ut Rex Anglorum Johannes
a solio Regni deponcretur, et alius Papa procurante succederet, qui dignior haberctur.
Ad hujus quoque sentcntiae cxecutionem scripsit dominus Papa potentissimo Rcgi Fran-
corum Philippo, quatenus [in] remissionem omnium suorum pcccaminum hunc laborem
assumeret, et Rege Anglorum a solio Regni expulso ipseet successores sui Regnum An-
gliae jure perpetuo possiderent.Scripsit insupcr omnibus magnatibus, militibus, aliis-
que bellatoribus per diversas nationes constitutis, ut ad Regis Anglorum dejectionem sese
cruce signarent, Regemque Francorum in hac expeditione ducem sequentes, vindicare
injuriam universalis Ecclesiae laborarent. Statuit praeterea, ut quicunque ad expugnan.
dum Regem ilium contumacem opus impenderint vel auxilium, sicut illi qui scpulchrum
Domini visitant, tam in rebus quam in personis et animarum suffragiis in pace Ecclesiae
securi permancant. Hurter, ii. 429, 479.
'^ The document of King John, together with tlic oath of fealty, 15th May, 1213, are in
Rymer ed. Clarke et Holbrooke, 1,111: i. both were reissued on the third of October in
this year, ibid. p. 115. Johannes Dei gratia Rex Angliae, etc. —omnibus Christi fideli-
bus — salutem. Universitati vestrae per hanc chartam noslram sigillo nostro munitam vo.
lumus esse notum, quia, cum Deum
matrem nostram s. Ecclesiam ofTendcrimus in
et
multis, et proinde divina misericordia plurimum indigere noscamur, nee quid digne of-
ferre possimus, pro satisfactione Deo et Ecclesiae dcbita facicnda, nisi nos ipsos el Rcgna
nostra humiliemus : volentes nos ipsos humiliarc pro illo, qui sc pro nobis humiliavit us-
que ad mortem, gratia s. Spiritus inspirante, non vi inducti nee timore coacti, scd nostra
bona sponlaneaque voluntate, ac communi consilio Baronum nostrorum, offerimus ct li-
bere concedimus Deo, ct ss. Apostolis ejus Pctro et Paulo, et s. Romanae Ecclcsi.ic ma-
tri nostrae, ac domino nostro Papae Innocentio ojusquc catholicis successoribus tolum
Regnum Angliae et totum Regnum Hibcrniae cum omni jure et pertinentiis suis, pro re-
missione peccitorum nostrorum et totius generis nostri, tam pro vivis quam defunctis ct :
res et haeredes nostros de uxore nostra in perpetuum obligantes, ut simili modo summo
Pontifici, qui pro tempore fuerit, et Ecclesiae Romanae, sine contradictione debeant fide-
litatem praestare et homagium recognoscerc. Ad indicium autem hujus perpetuae nos-
trae obligationis et concessionis volumus et stabilimus, ut de propriis et specialibus rc-
ditibus praedictorum servitio et consuetudine, quod pro
Regnorum nostrorum, pro omni
ipsis faceredeberemus, salvo per omnia denario b. Petri, Ecclesia Romana miUe marcas
sterlingorum percipiat annuatim, etc.
*' The Pope charged his Legate in England, dd. 1st Nov. 1213, Nicholas, bishop of Tus-
culum (Innoc. libb. xvi. ep. 138, and in Matlhaeus Paris, p. 247), quatenus Episcopatus
et Abbatias Angliae nunc vacantes facias cum tuo consilio de personis idoneis per elec-
tionem vel postulationem canonicam ordinari. It was to be proposed to the chapters, ut
tuo consilio adquiescant. — Si qui vero contradictores fuerint vel rebelles, tu eos per cen-
suram ecclesiasticam, appellatione remota, compescas. Thereupon Matthew Paris re-
lates 1. c. Legatus —
factus de rege tyrannus, spreto Archiepiscopi et Episcoporum Regni
consilio cum Regis et ministris ad vacantes accedens Ecclesias, ordinationcs
clericis
earum, secundum antiquum Angliae abusum, de personis minus idoneis celebrare prac-
—
sumsit. Parochiales insuper Ecclesias in locis diversis vacantes clericis suis distnbuit,
patronorum consensu minime requisito. The English prelates appealed to the Pope, but
they effected nothing. Meantime the King was forced to promise on the 15th Jan. 1215, in
another document in Rymer-Clarke, I. i. 126, ut de caetero in universis et singulis Eccle-
—
Monasteriis totius Regni nostri Angliae liberae siiitin perpetuum electiones (juo-
siis et
rumcunque Praelatorum majorum et minorum, salva nobis et haeredibus nostns custodia
Ecclesiarum et Monasteriorum vacantium, quae ad nos pertinent. The churches were to
appoint without hinderance, petita tamen prius a nobis et haeredibus nostns licentia eli-
gendi, quam non denegabimus nee differemus. The Papal confirmation of this deed is
dated 30. Mart. 1215. Ibid. p. 127.
'^ Stephen Langton gave the first impulse to this by publishing a document of Henry I.
(Aug. 1213), see Matt. Paris, p. 240. A fac-simile of Magna Charta is to be found in
Rymer-Clarke, I. i. 131. Hurter, II. 498, 601.
*' So early as the 15lh Aug. 1215, Innocent published a Bull (Rymer-Clarke,
p. 135)
nos, tantae malignitatis audaciam dissimulare nolentes, in apostolicae sedis contemtum,
regalis juris dispendium, Anglicanae geniis opprobrium, et grave periculum totius negotii
Crucifixi (quod utique immineret, nisi per auctoritatem nostram revocarentur omnia, quae
a tanto Principe cruce signato taliter sunt extorta, etiam ipso volente lUa servari) : ex
parte Dei omnipotentis, Patris, ct Filii, et Spiritus sancti, auctoritate quoque beatorum
Petri et Pauli Apostolorum ejus, ac nostra, de coramuni fratrum nostrorum consilio, com-
positionem hujusmodi reprobamus penitus et damnamus sub interminatione anathematis ;
prohibentes, ne dictus Rex earn observare praesumat, aut Barones cum complicibus suis
ipsam exigant observari tarn chartam quam obligationes seu cautiones, quaecunque pro
;
ipsa vel de ipsa sunt factae, irritantes penitus aut cassantes, ut nullo unquam tempore
aliquam habeant firmitatem. Innocent's epistle to the Barons of England bearing the
same date (1. c. p. 136) is written in the same spirit. When this remained unnoticed,
forthwith the sentence of excommunication and interdict against the barons followed
(Matth. Paris, p. 270), with instructions to the bishops, quatenus nostram sententiam sin-
gulis diebus dominicis et festivis, pulsatis campanis, et candelis accensis, solemniter per
totam Angliam publicare procurent, donee satisfecerint (Barones) domino Regi de dam-
308 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
Walo legatus exegit (ann. 1216) procurationes per totam Angliam ab Ecclcsiis cathedra-
libus, et domibus religiosis, pro singulis scilicet procurationibus L solidos. Omnia etiam
bcncficia CIcricorum pariter ac virorum religiosorum, qui Ludovico (the usurping king)
et Baronibus auxilium, consilium vel favorem impendcrant, sequestravit, quae omnia in
suos et Clencorurn suorum usus convertit. Thus the Barons had good right to call aloud
1. c. p. 278 tu Johannes, lugubris memoriae pro futuris saeculis, lit terra tua, ab antiquo
:
tor justitiae, ct custos veritatis toti mundo debercs lucere in cxemplum ? Tali consentis,
talem laudas et tucris ? Sed hac causa exhaustorem pecuniae Anglicanae et exactorcm
Nobilitatis Britannicae tibi inclinantem defcndis, ut in barathrum Romanac avaritiae
omnia demergantur sed haec causa : et cxcusatio est ante Deum culpa ct accusatio.
'' Of the following history the contemporary writers are Geoffroi de Ville-Hardouin :
Tov, TrapeKTpoTvf/v niareur, hTToia role harivoiq uand^erai, nal tuv tov rruira Trpovofiiuv
Kaivia/iuv, fiETudeaiv re Kal fieTairoirjaiv ruv Tra7MiQv 'Pufiaiotr Iduv ai'yKaredeTO.
According to Vincent. Beilovac. lib. xxix. c. 64, Alexius was bound to pay 100,000 marks
to the Venetians, and 100,000 to the Franks.
" Compare the story in Balduini epist. ad Ottonem Imp. written before the conquest
of the city (in Arnoldi chron. Slav. lib. vi. c. 19, also given as Henrici Com. dc S. Paulo
CHAP. I.— PAPACY I— POLIT. DEVELOP. § 54. INNOCENT III. 309
Lateran. XII. Oecum.), one of the most brilliant which had ever
been accomplishment of another Crusade was one of the
held, the
chief ends in view.^'' The enthusiasm for the Holy Land was in-
ep. ad Brabantiae in Godefredi Mon. annales in Freher i.). and in Balduini cp. ad
Ducem
omnes accession to the throne (in Arnold^ 1. c. c. 20, as Balduini
fideles, issued after his
ep. ad Adolphum Episc. Coloniensem in Godefred. Mon.). The last was sent to the Pope
with the necessary alterations in form, ep. Balduini ad Innoc. (Innoc. lib. vii. ep. 152, and
in Raynaldus 1204, no. 6).
3* Id. Nov. 1204 (lib. vii. ep.
Innocentiicp. ad Clericos in crucesignatorum exercitu dd.
154) : advenisse videtur, in quo destructis vitulis aureis Israel revertatur ad Ju-
Tempus
dani, et ad Hierusalem Samaria convertatur, quatenus atrio, quod secundum Apocalypsim
Johannis est extra templum, foras ejecto (Apoc. xi. 2), non jam in Dan et Bethel, scd in
montera Sion ad Dominum ascendatur, etc.
=* Gesta Innocent III. cap. 95: Both the Papal legates in Palestine, immediately after
the taking of Constantinople, went thither, et tanta eos secuta est multitudo, non solum
Laicorum, sed etiam Clericorum, quod alienigenae paene omnes et indigenae multi, Hiero-
solymitanam provinciam deserentes, Constantinopolim adierunt. So Reinerus Mon. Leo-
diens (t 1230) in his chronicon ad ann. 1207 (in Martene ampl. coll. v. 32), justly remarks :
for the Crusade of the year 1213 (lib. xv. ep. 28. in Mansi xxii. 956) omnibus qui labo- :
—
rem istum in propriis personis subierint et expensis,plenam suorum peccaminum, de qui-
bus veraciter fuerint corde contriti et ore confessi, veniam indulgcmus, et in retributione
justorum salutis aeternae poUicemur augmentum. Eis autem, qui non in personis pro-
priis illuc accesserint, sed in suis duntaxat expensis juxta facultatem et qualitatem
suam viros idoneos destinarint, et illis similiter, qui licet in alienis expensis, in propriis
tamen personis accesserint, plenam suorum concedimus veniam peccatorum. Hujus
quoque remissionis volumus et concedimus esse participes juxta quantitatem subsidii et
devotionis elTectum omnes, qui ad subventionem terrae sanctae de bonis suis congrue mi-
nistrabunt. Personas quoque ipsorum et bona, ex quo crucem assumserint, sub b. Petri
et nostra protectione suscipimus, etc.
3' In the Bull of Summons (lib. xvi. ep. 30, in Mansi xxii. 960) we find: Illius ergo tes-
timonium invocamus, qui testis est in caelo fidelis, quod inter omnia desiderabilia cor-
dis nostri duo in hoc saeculo principaliter affectaraus, ut ad recuperationem videlicet terrae
sanctae ac reformationem universalis Ecclesiae valeamus intendere cum effectu. Quaprop-
—
ter hoc tandem ad exequendum praedicta —
providimus faciendum, ut generate Conci-, —
lium juxta priscam sanctorum Patrum consuetudinem convocemus, in quo ad exstir-, —
panda vitia et plantandas virtutes, corrigendos excessus et reformandos mores, eliminan-
das haereses et roborandam fidem, sopiendas discordias et stabiliendam pacem, compri-
mendas oppressiones et libertatem fovendam, inducendos Principes et populos christia-
810 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
nos ad succursuin et subsidium terrac sanctae tain a Clcricis qiiam a Laicis impendendum,
— provide statuantur, —
quaecunque de ipsius approbatione Concilii visa fuerint expe-
dire, etc.
^^ Compare the troubadour Pierre d'Auvergne (in Frencli by Millot, vol. ii. p. 20, in the
original by Kaynouard, vol. iv. p. 115). Dicu exige, que' nous le suivions jjour aller re-
prendreson saint sepulcre. Suivonsle done, comme reglisc I'ordonne. Ccliii (jui niour-
ra, pourra dire a Dieu iS« tu cs mort pour moi, ne suis-jepas mart pour tot ?
; (Like St. Lew-
is in Humbcrtus de Romanis, c. 17. See below, <J 08, note 4.) Then come demands
requiring the Emperor Otto, Kings Philip Augustus and John, to make peace and take the
cross. Quiconque restera, I'enfer sera son partagc.
^' Compare Walter von der Vogelweide : see his Poems, edited by K. Lachmann.
Berlin, 1827. s. 34 :
ich hans an rninen stoc (truncus, money-casket) getnent (getrieben), ir guot jst allei min;
ir tiutschez silbcr vert in niinen welschen schrln.
Also Johannes de Parrhisiis (see below, i) 59, note 36) quotes from a Vita Sylvestri:
quod in donatione ilia audita est vox angelorum, dicentium in acre Hodie in Eccleaia ve- ;
5 55.
Principal Sources : From Raynaldi ann. eccles. are important, because of their
this time
extracts from the unprinted " Regesta" of the Popes. Raumer, Gesch. d. Hohenstau-
fen, iii. 311, has contributed some new extracts, in translations, from the Regesta Ho-
norii HI., and Greg. IX. (MSS. in the Vatican Library and the Archives). Besides
these are Frederick the Second's Letters in the Epistles of his Chancellor, Petri de
Vineis epistolarum libb. vi. ed. Sim. Schardius. Basil. 15C6. 8. novam edit, adjectis
var. lectt. curavit J. R. Iselius. Basil. 1740. 2. Tomi 8, also in Martene ampliss. col-
lect, ii. 1134, in Baluzii miscellan. i. 446, in Hahnii coUectio monumentorum i. 209, in
Matthaeus Paris and Raynaldus. — The Historian is Richardus de S. Germ, (see be-
fore, ^ 54).
When the young Emperor, Frederick II., set free from his
cramping state of tutelage by the death of Innocent III., sought
to attain a more independent position in his kingdom, he would
undoubtetly at first have fallen out with the Roman See, which had
now reached the pinnacle of its power, had not the personal char-
acter of the new Pontiff, Honorius III., been mild and yielding.
Thus he suffered himself to be reasoned into acquiescence, when
Frederick caused his son, Henry, who had been already appointed
King of Sicily, to be chosen King of Germany also (April, 1220),^
and allowed the former, notwithstanding, to be crowned Emperor
(22d Nov. 1220).^ In the same manner, Frederick met with but
* He wonover the German Prelates, by the grant of further privileges in the Confede-
ratio cumPrincipibus ecclesiasticis, Francof. 6 Kal. Maji 1220, in Pertz, iv. 236. Fred-
erick's communication of this to the Pope is in Raynald. ann. 1220, no. 12. ss., in which
he says (no. 16) : Videtur autem nobis, —quod —non ob aliud promotionem nostri filii gra-
vem fertis, nisi quia de unione Regni cum Imperio duhitatis. Quod equidem timere, aut
suspicari non debet Ecclesia mater nostra. — Absit enim, (juod Imperium commune aliquid
habere debeat cum Regno: — tales
nos exhibebimus apostolicae Sanctitati, quod merito
gaudere poterit mater Ecclesia talem filium procreasse. Nam etsi in Regno jus aliquod
Ecclesia non haberet, et nos sine haerede decedere legitimo eveniret, prius ipso Roma-
nam Ecclesiam quam imperium dotaremus. Cf J. D. Ritter diss, de electione Henrici
VII. Vitemb. 1752. 4. Raumer, iii. 329.
' The juramentum which Frederick drew up in Hagenau Sept. 1219, and promised to
take at his coronation (in Raynald. 1274, no. 4. Pertz, iv. 232. Spicilegium Rom. vi.
239), is to the same purport engagement of 1213 (^ 54, notes 17 and 20). Here, ac-
as the
cording to Pertz in the promissio, but not in the juramentum, after the words adjutores
etiam erimus ad defendendum Ecclesiae Romanae regnuin Siciliae, is found the addition,
nee non Corsicam et Sardiniam, which in Raynald. 1213, note 25, is falsely introduced also
into the promissio of 1213. The documents on the coronatio Romana are in Pertz, iv.
240: especially the constitution granted by the Emperor on his coronation day, for the
liberties of the Church and clergy, against heretics, against the right of appropriating
stranded goods, for the protection of foreigners and agriculturists 1. c. p. 243, also in Cor-
pus juris civilis ed. Kriegel. P. iii. (ed. E. Osenbruggen), p. 884.
312 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
the abatement of interest in these enterprises, see Raumer, iii. 322 f., 327, 359, 382 fF.,
419. WiJken, vi. 359.
' Rich.de S. Germano, p. 998, and thus :
—
Haec capitula promisit Imperalor .<;c publics
servaturum excommunicationc adjecta in se ct terram suam, si haec non fucrint ob-
servata.
' In the bull of excommunication in Matth. Paris,
p. 345 ss., and in Kaynald 1227, no.
30 88. Mansi xxiii. 40, the delay of the Crusade is the only reason given on the other :
hand, Frederick relates, in his epist. ad commune Cesenense (Hahnii eollcciio monumen-
torum, i. 212) [Rom. Pontifex] die Jovis ante festum Paschac cum populum ex diversis
:
mundi partibus pro diei solennitate in sui praesentia congregatum deberet ad liberationem
terrae sanctac —
invitare, ac de praescnti transitu nostro gratam facerc mentionem, nego-
tium Mediolanensium ac aliorum quorundam proditorum noslrorum coram omni populo,
proh pudor I in medium introduxit procedens contra nos, — ut per hoc manifcstissime cog-
noscatur, quod, ex quo non liabuit, ut incepit, pro negotio terrae sanctue contra nos jus-
lam materiam procedendi, — deficicntibus justis eausis rem ineonvcnientem assumsit.
Videat ergo univcrsitas vestra, — a sacculo est auditum, quod adversus uliquem Roma-
si
num Principem pro suis proditoribus fucrit umquam lam indecenter n Pontifice Romano
proccssum. Frederick protests in his cpist. ad univ. Regcs et Princi|)es christ. (Matth.
Paris, p. 347) sc non frivolis cxcusationibus, sicut ci Papa mcndose impusuit, a percgri-
:
CHAP. 1.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 55. GREGORY IX. 313
natione reversum inchoata, set! maximae irifirmitatis causa, illius super hoc testimonium
invocans, qui est testis in caelo fidelis. Affirmavit insuper, quia quam citius sibi Deus
prosperitatem praestiterit corporalem, votum suae peregrinationis, sicut decet Imperatorem,
cum honore congruo persolvere Domino procurabit. In his epist. ad Anglorum Regem
(ibid. p. 348) he makes this statement, Romanara Ecclesiam tanto jam avaritiae succen-
sam incendio, et concupiscentia manifcsta, quod bonis ecclesiasticis non sibi pro veto
sufficientibus, Imperatorcs, Reges ct Principes e.xhaeredare et tributaries constituere non
verctur. There is an extract from his epist. ad Principes Allemanniae in chron. Ursperg.
ad h. a. Compare Wilken, vi. 420.
8 Raumer, iii. 431. Schlosser, III. li. i. 148. Wilkcn, vi. 452.
' The contemporary Conrad, abbot of Auersberg (chron. Ursp. ad ann. 1227), gives his
—
opinion Hie [Gregorius IX.] tanquara sujierbus coepit excommunicare Fridericum Im-
:
municated it to the Pope and western Princes, in Pertz, iv. 260. On the other side there
are the reports sent by Ceroid, patriarch of Jerusalem to the Pope (Raynald. ann. 1229, no.
3 ss.), and ad universes Christi Fideles (in Matth. Paris, p. 359 s.). In the first he makes
this complaint among others Imperatori Soldanus audiens, quod secundum morem Sara-
:
tanda, quae faciebat contra legem christianam, quorum tenorem in scriptum rcdigens, per
diversas orbis partes Uteris apostolicis publicare procuravit. In these even this was said
among other things Veruntamen manifeste videbatur, quod magis approbarct (secundum
:
quod perpendi poterat per gestus cxtenores) legem Saracenorum, quam fidei nostrae, quia
in multis ritus.eorum imitatus est. Frederick had intercourse before now with Saracens
in Sicily, especially with men of learning (for the removal of the Saracens in 1223 from
Sicily to Luceria in Apulia, see Rechcrches sur les monuments et I'histoire des Nor-
mands maison de Souabe dans ITtalie meridionale, publiees par le Due de
et de la
Luynes. Paris, 1844 fol.). The servant at the Mosque of Omar, in Jerusalem, who
showed the Emperor round it, gave this opinion of him (Reinaud extraits des historiens
arabes relatifs aux guerres des croisades, p. 431) Ses discours montraient assez, qu'il ne
:
croyait pas a la religion chretienne quand il en parlait, c'etait pour s'en railler. Ge-
;
mal-ed-din, who came as embassador to Manfred about 1260, says of Frederick (Abulfe-
dae annal. Muslem. iv. 349) erat Imperator vir inter Francorum Principes ingenii dotibus
:
army (clavigeri) was soon chased away by the Emperor on his re-
turn ; and since all the efforts of the Pope to raise the people
against Frederick remained without any adequate result,^^ and
ccrto scias quod licet dictus Impcrator cum paucis militibus mare dicitur intrasse, contra
patrimonium Ecclcsiae magnum cxercitum Christianorum ct Saracenoruin multitudinem
destinavil (how groundless this charge was, see Raumer, iii. 445, 453). Cum igitur ex —
officio— providere cogimur, ne minister Machomeli in Christi ministros diulius vaieat
desaevire, — — —
Dilectioni tuae mandamus, quatenus haec solenniler pracdicans Christi
fidelibus, ut pro statu fidei et religionis obscrvantia stent ex animo, tanquam prosequentes
singuli proprium interesse, etc. Still Conrad of Lichtenau (1. c.) gives as his judgment
" About his Lombard allies he utters bitter complaints (Rayn. ann. 1229, no. 33) : Uti-
nam nunquam Lombardi se nostris obsequiis obtulisscnt ! utinam nunquam ab ipsis ali-
quod auxilium sperassemus, quoniam satis alias honori Ecclesiae consulere poteramus,
nisi quia nolentes eis subtrahere dexteram adjutricern supplicationibus ct proinissionibus
acquiescimus eorundem. Scd dum causam eorum in alienis finibus utilitcr ageremus,
dum refraenaremus impetum inimici aspirantis ad ijisorum exterminium inhianter, ecce
Lombardi auxilium adeo distulcrunt, etc. Now other nations were pressed to aid. En-
gland, whose weak King, Henry III., quite gave himself up to the Papal Legate, for the
sake of support against his own people (Schlosser, III. ii. ii. 269), was forced to furnish
money. Malth. Paris ann. 1229, p. 361 ss. Dominus Papa exigebat decimas omnium rc-
:
—
rum mobilium ab universis laicis et clcricis ad guerram suam sustinendam. The laity
refused the Legate Stephen compelled the clergy, commanding them under pain of in-
;
terdict and excommunication, and they were even obliged to give tithe, de frugibus au-
tumni futuri, qui adhuc in herba crescebant. The Legate had with him, at hand, money-
lenders of the worst kind, disguising usury under the name of business, ()ui cgentibus
et exactionibu.s vcxatis obtulerunt pecuniam ct urgentc mcmorato Stephano sub poena
:
gravissima coacti multi mutuo cepere, qui postea in laqueos eorum incidcrunt, damna in-
staurabilia incurrentes. —
Ex eo autcm tempore non dcfuerunt in terra Anglicana quidam
transmontani, qui se mercatores nominant, usurarii impiissimi, qui nihil aliud quaerunt,
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. (} 55. GREGORY IX. 315
nisi in laqueis suis, praecipue quos Romana curia angariat, illaqueare. — Gregory even
writes to the Archbishop of Lyons (Raynaldus 1229, no 35) . te in siiccursum Ecclesiae
advocavimus confidentcr, utpote qui praestito juramento ad defendendum Paj)atum et re-
galia b. Petri esse teneris adjutor — (see below, 1^ 62, note 1). Fraternitalem tuam roga-
—
mus, in virtute obedientiae subdebito juramenti districte praecipiendo mandantcs, ac in
—
remissionem peccaminum injungentes, quatenus sine morae dispendio cum congruo ex-
fortio bellatorum ad nos personaliter venire festines. For his exertions in Germany, see
Godefrid. Mon. ad ann. 1228 —
Papa per omnes provincias publice mandat, Imperatorem
:
was even driven away from Liege (compare oh this head the gesta PontiflT Lcodensium,
c. 130, in Chapeavilli gesta Pontiff. Leod. ii. 259, by jEgidius, a contemporary) and the .
men of Aix had taken Episcopum Mutinensem de Prutia (about this man, Bishop of Mo-
dena, a legate in Prussia, see Munter's Magazin f. Kirchengesch des Nordens, 1. 185) on
his way back fromhis mission, et captumdetinuerant, magna quantitate auri sublata. The
Legate was commissioned (Alberici chron. p. 535) ad submiltendiim ct connliandum
Archiepiscoporum, etc., animos domino Papae in depositionem Regis Alenianniac Hcn-
rici, filii Imperatoris— excommunicati, et ad elcctionem allenus, qui repcrtus fuisset ido-
neus, sed inter factum et dictum multa frequenter impedimenta occurrunt For instance,
—
Godefrid. Mon. ad ann. 1230 Otto apud Herbipolin concilium provinciaic indicit. sed
:
neyn recht setten, dar he unse lantrecht off Icenrecht mede ergere off krenkc. Buch 3.
Art. 54 (al. 48) : Alse men den Koninck kuset, so sal hei dcme rike huldc doen, und
sweren, dat hey recht sterken und unrechl krenken wille, und dat rike vorstaen an syme
rechte, so hei best kunne und moge. Darna en sal hei ncync cede mer sweren, id en sy
dat one dey Pawes schuldige, dor dat hey an deme rechten gcloven twivclc (rf ^ 54,
—
notes 12, 15, 18). dengenen dei in des Pavveses banne is mit rechte, denen moct men nicht
to Koenigen keisen. Art. 57 (al. 50) Den Keyseren mach dey Pawes noch ncymant
:
bannen na der tiit, dat hey gewyet is, dann vinne drei sake willen. off hey an deme
geloven twyvelt, syn echte wiiff verleet, eder godes hus vorsturet. Art 03 (ui. 50):
Bann schadet der seile, und nemet doch neymande syn luff, und krenkct neymande to
lantrechte, dar en volge des Koninges achte na. The Papal Bull, which condemned 14
articles of the Sachsenspiegel, and among them those above (juoted, is attributed by Mansi
xxiii. 157 S3, to Gregory IX., but it is by Gregory XI. in the year 1374 (see Raynald. ad.
h. a. no. 12), although Grupen doubts its genuineness altogether (Spangenberg's Beitr.
zu d. deutschen Rechten des Mittelalters. Halle, 1822. 4. s. 94 ff.).
'* Rayn. ann. 1230, no. 3 ss. Raumer, iii. 458.
" The best edition is Constitutiones Regum regni Siciliae utriusque. Neapoli, 1786
816 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
(1231), it was only interrupted for a time :'^ but it was wrecked
at last on the Lombard politics ;''
for while the Emperor was in-
cessantly striving to restore in this country the ancient rights of
his crown, the Pope feared nothing more than to be surrounded
on by the obedient subjects of one monarch. When the
all sides
judicial decisions of the Pope, unfavorable as they were to the
Emperor, still produced no effect upon the Lombards,'^ Frederick
at length (1236) had recourse to arms,^^ and now Gregory became
fol. There is a sketch of this legislation in Raumer, iii. 4C8. Severe laws against here-
tics lib. i. tit. 1-3, but tit. 17 : Judaeos et Saracenos non propterca, quod Judaei vel Sa-
raceni sunt, artari volumus innocentes. Tit. 42: The crimes of the clergy belonged to
ecclesiastical jurisdiction, excepto si de proditione aliquis fucrit appellatus, vel alio
magno hujusmodi maleficio, quod spectat ad majestatem nostraiu quod si acciderit, vo- :
—
lumus et praecipimus, ut de hoc in nostra curia judicctur. Tit. 46 firmiter inhiberaus :
curia illius. in cujus terra possessionem vel tenimentum habuerit, respondeat, et quod
justum fuerit, faciat.
'° Gregory wrote indeed to the Emperor on this subject
(Rayn. ann. 1231, no. 9) In- :
tellcximus siquidcm, quod vel proprio raotu, vel seductus inconsultis consiliis pervcrsorum
novas cdere constitutiones intendis, ex quibus neccssario sequitur, ut dicaris Ecclesiae
persecutor, et obrutor publicae libertatis, etc. But as Frederick answered firmly, and at
this time the Romans pressed the Pope hard, there followed soon a soothing letter (ib.
no. 10) Intelleximus, quod ex literis, quas nuper imperiali celsitudini deslinavimus,
:
motus utcunque fuisti, quia plus amaritudinis quam dulccdinis sapcrc videbantur. Sed —
nee filio fuit aegre ferendum, quia pater filuim, quern diligit, corripit. Rogamus quate- — —
nus omni omnino suspicionc deposita, quod id processerit nisi de merae spiritu caritatis,
de nobis in veritate confidcns, etc.
" Gregory informed the Lombards of the treaty of St. Germano, with an assurance
from the first that they should not be sufferers from it(dd. lOlh Oct. 1230, in Hofler's Kai-
ser Fnedrifh 11., Munchen, 1844, s. 329), cum nee leviter possetis offendi, quia graviter
nos rcpuiaremus ofTensos.
•» Raumer. in. 642 ff. 728 (T.
" Gregory would rather have sent the Emperor to Palestine for this reason however ;
he answered him (in Matth. Paris ann. 1230, p. 433) Italia haeredilas mea est, et hoc :
notum est toll orlii. Anhelarc ad aliena et propria rclinquere, ambitiosum esset et enor-
me praesertim cum Italicorum, praecipue Mediolanensium, me injurus laccssivit inso-
:
lentia; in nullo mihi dcbitam exhibens revercntiam. Praeterea Christianus sum, et qua-
liscunque servus mdignus Christi, accinctus ad Crucis inimicos dcbcllandos. Cum igilur
tot hacrescs non tantum puliulent, imo silvescant in Italia, et jam zizania segclcs inci-
piant sufTocarc per rivitates Ilalicas, praecipue Mediolanensium transire ad Saracenos ;
hostiliter expugnandos, et illos incorrectos pcrtransire, esset vulnus infixo ferro fomentis
superficialil)us delinire, et cicatricem dcformem, non medelam procurare. Item solus sum
et homo sum. ncc ad tantum laborcm siifTicio, ut inimicos Crucis sine magno comitatu
adcam debollaturus, incredulos, qui tot sunt, et tarn fortes, expugnando. Iterum cum sine
thesauris rnagnis ad tarn arduum negotium consurgcre per me non sufliciam. opes cjusdera
terrae in opem ct ullionem Crucifixi converterc dcstinavi. Abundat e(|uidem Italia armis,
equis, el opibiis hoc terra novit universa. On the well-known spread of heresies among
:
the Lombards Frederick lays great stress, with a view to introduce here also the princi-
ples adopted against the Albigcnses.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <J
55. GREGORY IX. 317
negotia imperialia Imperatores earn amisisse, et ipsum ideo eam ad corpus Imperii revo-
casse. Ego vero juravi, ait, ut jam novit mundus, dispersa Imperii revocare quod non :
segniter adimplere procurabo. Cf. J. T. Koeler Entius s. Henricus Rex Sardiniae diss,
hist. Goett. 1757. 4. King Enzio, by E. von Miinch, Stuttgart, 1841. Raumer, iv. 13.
"^ Now, indeed, the Emperor, who since the battle of Cortenuova (November, 1237) had
gained decidedly the upper hand, would have no more of Papal interference. The deed
of excommunication is in Matth. Paris, p. 48C, and Rayn. 1239, no. 2 ss. Among the rea-
sons for excommunication the most remarkable are I. quod contra Romanam Ecclesiam
:
seditionem iniit in Urbe, III. quod non permittit quasdam cathedrales ct quasdam alias
vacantes Ecclesias in Regno ordinari, IV. quod in Regno clerici capiuntur et incarceran-
tur, proscribuntur et occiduntur, VII. quod nepotem Regis Tunicii venientem ad Eccle-
siam Romanam pro suscipiendo baptismatis sacramento detinet nee venire permisit, IX.
quod terras Ecclesiae sc. Ferrariam, etc., et terram Sardiniae occupavit contra juramcn-
tum, quo super hoc Ecclesiae tenetur, temere veniendo, XVI. quod per ipsum impedilur
negotium terrae sanctae, et reparatio Imperii Romaniae. Frederick sent back an answer
to these charges, which for the most part is severe enough, to the Pope by the messengers
who brought him tidings of his sentence (in Matth. Paris, p. 492 ss.).
*' Frederick forthwith issued letters to the Cardinals (Matth. Paris, p. 491. Petri dc
Vineis epistoU. i. C), to the Romans (Matth. Paris, p. 490. Petr. de Vin. i. 7), to all no-
bles (Matth. Paris, p. 500. Petr. de Vin. i. 21), etc. The last displays the posture of
cere propter nostrum et audientium scandalum non auderet pro qua nobis per specialem
:
suum nuncium fide dignum (cujus ad hoc testimonium invocamus) orctenus expresse
promisit, quod si negotium Longobardorum in ejus arbitrio poneremus, nedum quod in
318 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
leonis ore desaeviens ac membris forinata caeteris sicut pardus, os suum in blasphcmias
divini nominis aperit, tabcrnaculurn ejus et sanctos, qui in caelis habitant, similibus im-
petcre jaculis non omittit (Apoc. xiii. 1-C). —
Igitur admirari desinite omnes, ad qucs ab
hac bestia contra nos edita pervenerunt obloquia blasphemiae. Next comes a long state-
ment of the circumstances in detail, and at the end iste Rex pestilcntiae a triljus Bara-
:
toribus, ut ejus verbis utamur, scilicet Christo Jesu, Moyse et Machomcto, totum mun-
dum fuisse deceptum et duobus eorum in gloria mortuis, ipsum Jcsum in lignum suspen-
:
sum manifeste proponcns insuper dilucida voce affirmarc, vcl potius mentiri pracsump-
:
sit, quod omncs fatui sunt, qui credunt, nasci de virginc Drum, qui creavit naturam ct
omnia, potuisse. Hanc haeresim illo errorc confirmans, quod nullus nasci potuit, cujus
conceplum viri et mulieris conjunctio non praecessit: ct homo debet nihil aliud credere,
nisiquod potest vi ct ratione naturae probarc. The passionate tone shows plainly how
hard he was hit by those declarations of Frederick's. Frederick did not remain long in
his debt. In his answer (Petr. de Vin. i. 31) he declared him to be the beast of the Apoc-
alypse, vi. 4. — IpseDraco magnus, qui seduxit universura orbcm, Antichristus est,
est
cujus nos dixit esse praeambulum ct alter Balaam conductus pretio, ut malediccret no-
:
bis, princeps per principes tenebrarum, qui abusi sunt prophetiis. Hie est angelus prosi-
liens de abysso, habens phyalas plenas amaritudine, ut mari ct terrae noceat. Inseruit
cnim falsus Christi vicarius fabulis suis, nos christianae fidei religionem reete non colere,
ac dixissc tribus baratoribus mundum esse deceptum quod absit de nostris labiis proces-
:
sisse, cum manifeste confiteamur unicum Dei Filium, etc. Then follow orthodox decla-
rations of his belief about Christ, Mohammed, and Moses. Scd si rectitiido sensus apos-
tolici non fuisset intrinsecus impedita, nee pracposuisset impetum rationi, qui dominatur
tus mundus hac epistola cxaspcratus in Impcratorein, quasi in manifestum hostem Ec-
clcsi<ie et Christi inimicum, gravitcr ct unanimiter insurrexis.;et. Scd proh dolor mulli !
filii a patre suo Papa avulsi sunt ct Imperatori adliaercntes assercb-int, quod odium incx-
orabile, iyitcr eos jam induratum, pracdicta jurgia ct invectioncs cxcogitatas cxcitabat.— Ad-
diditquc populus Quid sibi vult istiid ? Retroactis tcmporibus imposuit Papa Impera-
:
tori, quod ipse Machomcto Icgiquc Saraccnicae i)lus consensit, c|uam Christo vcl legi
christianae nunc autcm in sua invectiva epistola irnponit eidem, quod tarn Machometum,
:
(juam Jesum vel Moysem, quod horribile est recitare, vocat Baratazem. In epistolis
suis hurniliter de Deo scriliit Imperator et catholice, nisi tantum quod hac ultima papali
personae derogat, non officio : nee publico pracdieat, ncc procacitcr sustinet quic(iuam
haereticum, ut novimus adhuc, vel profunum non usurarios nobis misit, vcl raptores
:
and second excommunication not a word is said of it, while Frederick urges on the Pope
the suppression of heresies in Milan, and that even in the second bull (note 21), where
every thing is hunted up, nothing of the kind is brought forward. Immediately after this,
however, the rumor must have come to the ears of the Pope, and at a time when the
credulity and passionate tcmi)er of the man, now almost a hundred years old, must un-
doubtedly have encouraged tale-bearers enough. 2. That Innocent IV. at Lyons, 1245,
docs not venture to repeat this charge (sec below, ^ 50, note 4). 3. So early as the year
CHAP. I— PAPACY. I.— POLIT. DEVELOP. ^ 55. GREGORY IX. 319
ries (see especially the opinion of the Arab above, note 10) yet the anecdotes of his
;
unbelief in Albericus, (compare Raumer, iv. 30) and shameful morals (the
p. 568, etc.
same, iv. 234) can not deserve unconditional belief; and 1 can not on this account, with
Schlosser, III. ii. i. 147, 407. 425, disclaim for him all faith in religion and morals. Comp.
Raumer, iii. 569; iv. 39. The Tract De tribus inpostoribus, has indeed borrowed its title
from this story, but it belongs at the earliest to the 16th century, see De impostura reii-
gionum breve compendium, s. lib. de tribus impostonbijs, published with an introduction
by F. W. Genthe, Leipzig, 1833. Der Zweifel am Glaulien, kntik der Schriftcii de tri-
bus impostoribus, by D. K. Rosenkranz, Halle und Leipzig, 1830.
^^ Albertus Stadensis ad ann. 1240, p. 213 Papa Archiepiscopos et Episcopos ad de-
:
insolentias Imperatoris contra Ecclesiam metuens Principes super electione alterius sol-
licitavit, sed nihil profecit, quia quidam Principum ei rescripserunt, non esse sui juris,
Imperatorem substituere, sed tantum electum a Principibus coronare. Such letters from
the bishops and princes to the Pope, see in Pertz, iv. 334, among others Herman, land-
grave of Thuringia, writes leve non est, tantum Romanorum Principem injuriose vexari,
:
—
dum juris parere desiderat aequitati certe, pater, fides devotorum Imperii, ut cessent
:
praemissa, se potenler opponeret et patenter nee credatis aliud assentatori alicui con-
;
trarium suggerenti. Several bishops and princes (Hahnii collect, monument, i. 234) Im- :
perii justitiam, propter quam persecutionem se pati queritur, producit in medium dominus
Imperator, ad suae causae munimen, praeter expressae probationis indicia, vulgaris famae
praesidium et testimonium generalis opinionis adducens, quod in favorem Mediolanensium
etsuorum sequacium processeritis taliter contra eum. Matth. Pans ad ann. 1239, p. 516 :
tantum promeruit Romanae Ecclesiae improbitas omnibus execranda, quod a nullis vel a
paucis meruit papalis auctontas exaudiri. From the unprinted acts of the papal Legate
Albert von Beham, archdeacon of Passau, which are still extant in the Royal Library at
Munich, have been collected Aventini excerpta ex Alberti Bohemi actis el commentanis
in Oefelii rerum Boicarum scriptt. i. 785, and Aventini annalcs Bojorum lib. vii. c. 4 ss.
They are used in favor of the Papal cause, in Holler's Kaiser Frederick II. Munchen,
1844. On the manly firmness of the Bavarian bishops against the intrigues of this tur-
bator totius Bojoariae, see Aventini ann. 1. c. (ed. Gundlingii p. 643) Cuncti fremere, in- :
dignari, stomachan coeperunt hominis (Alberti) temeritatem, cujus vitam ac mores probe
;
praeter fas atque aequum clamitant Romanum inceptare Episcopum. Conradus Fruxi-
nensis Episcopus (of Freisingen) ad Imperatorem provocat, nullum jus Romano flamini
absque consensu pontificum Germaniae esse in Germania propalam docet suos, inquit, :
Romanensis sacerdos pascat nos a Deo constituti canes a nostris ovibus lupos
Italos,
ovina pelle tectos arcebimus. Eberhard, archbishop of Salzburg, 1241, speaks out most
strongly, at a gathering of the Bavarian bishops in Ratisbon (1. c. cap. v. p. 650 s.). Among
other charges he says. Sub Pontificis Max. titulo, pastons pelle, lupum saevissimum, nisi
caeci sumus, sentimus. Ramani flamines arma in omnes habent Christianos audendo,
:
fallendo, et bella ex bellis serendo magni facti, ovcs trucidant, occidunt : pacem, concor-
diam terris depellunt ; intestma bella, domesticas seditiones ab inferis eliciunt : in dies
320 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
magis atque magis omnium vires debilitant, ut omnium caj)itibus insultcnt, omncs devo-
rent, universos in servitutem redigaiit. — Chrislus iniinicos odio habere vetat. — Hildebrart-
dus ante annos centum at(iue septuaginta primus, specie religionis, Antichristi imperii
fundamenla jecit. Hoc bellum nefanduin primus auspicalus est, quod per successores
—
hucusque conlinuatur. Crcdile experto, non cessabunt, donee Imperatorc in ordinem re-
dacto, Romani Imperii honorc soluto, pastoribus veris, (jui jiascant, ojiprcssis, canibus,
qui latrare qucant, sublatis, per hunc morcm omnia cxtinguant aut occidant. Ideo om-
—
nia turbare atque permiscere volunt. Qui servus servorum est, dominus dominorum, per-
inde ac si Deus foret, esse cupit. — Ingentia locjuitur, quasi vero Deus esset. Novacon-
silia sub pectore volutat, ut proprium sibi conslituat Imperium: leges commutat, suas
sancit, contaminat, diripit, spoliat, fraudat, occidit, pcrditus homo ille, quern Anlichristum
vocare solent, in cujus frontc contumcliae nomen scriplum est Deus sum, crrarc non pos-
:
sum, in templo Dei sedet, longe latcquc dominatur. The conclusion runs thus Date :
Si Bchcnken dir von Golde ein trank, das dich in sunden lat.
So Wirt der vride und der geloube stark, unt nimt niht abe ;
So siiln wir pruven cine vart vur sunde hin ze Gotes grabe.
** Matt. Paris ann. 1239, p. 517. In a letter to the king and barons of France, the
Pope offers the Imperial Count Robert, the King's brother. They answered
crown to :
Quo spiritu vel ausu tcmcrario Papa tantum Principcm, quo non est major, iino nee i)ar
inter Christianos, nonconvictum vel confessum de objectis sibi criminibus, cxhaeredavit,
ct ab apicc impcriali praccipitavit Qui si mentis suis exigentibus deponcndus esset,
I
non nisi per generate Concilinm cassandus judicaretur. De transgressionibus suis non est
hoslibus suis fides adhibenda, f|Uoium Papa dignoscitur esse capitalis. Nobis adhuc in-
sons, imo bonus fuit vicinus nee quid sinistri vidimus de eo in fidelitate saeeulari, vel
:
fide catholica. Scimus autem, quod domino nostro Jesu Christo fideliter militavit, mari-
nis et bcllicis se pcriculis confidcnter opponens. Tantum religionis in Pai)a non invcni-
mus immo, qui eum debuit promovissc, ct Deo militantcm protexisse, eum conatus est
:
—
absentem confundcre ct ncquitcr supplantarc. Sed nc in vacuum papale mandatuin vi-
deamur susccpissc, licet magis constet hoc oh odium Imperatoris, quam nostri dilcctionem
ab Ecclcsia Romana mittcmus nuncios priidentcs ex nobis ad Imprratorcni,
dcrivassc ;
dominus rcddat ei rctributionem, etc." The embassadors went away with a conviction
of Frederick's innocence.
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 55. GREGORY IX. 321
the most bitter outcry against Rome 'P and now that (since 1240)
the devastating torrent of Mongols was seething on the German
frontier, popular indignation was still further roused against the
passionate Pope, who detained the Emperor in Italy .-^
After Frederick had conquered the whole States of the Church
up to the very walls of Rome (1240), Gregory determined, by
means of a general council, to make his cause that of the whole
Church.^^ But Frederick intercepted the prelates hastening to
'^ Compare above, note 12. Matth. Paris ad ann. 1234, p. 400: Ut efficacius (Papae
nuncii) thesauros omnium emungerent, et pecuniam quasi ad succursum terrae sanctae
undir4ue colligerent, — scripsit dominus Papa omnibus Christi fidelibus in haec verba ele-
gantissima, quae corda hominuin lapidea viderentur penetrare, nisi facta humilitaii ac
justitiae luce clarius adversantia sequerentur. Next comes the Papal bull for the cru-
sade. Then, p. 402 : Haec cum per Christianorum climata, praecipue per Angliam, Christi
fidelibus innotescerent, et praedicatio per Praelatos, maxime veroper fratres Pracdicatores
et Minores fieret, quibus data fuit potestas crucesignandi, et votum data pecunia relax-
andi, sese multi —
cruce signaverunt. Sed —
parvo tempore succedente facta est tanta
commutatio, tarn multiformis pecuniae exactio nee sciri poterat, in quam abyssum tanta
;
—
pecunia est demersa; (\\iod fidelium circa negotium crucis tepuit, into potius charitas rcfri-
guit getieralis. Still more Idem ad ann. 1240, p. 525 At first the Le-
after the year 1240. :
gate publishes that he had power to absolve from the vow of the Cross, and, indeed,
full
ut tales non solum absolvere, verum etiam ad redimenda vota sua compellere debeamus.
Thereupon inceperunt ipsi Pracdicatores fratres et Minores et alii viri literati, praecipue
Theologi, crucesignatos absolvere a veto suo acepta tamen pecunia, quanta sufficere
:
the rest of the English prelates, seeing this, fell into the same error. But even this was
not enough (p. 533) Misit enim Papa, pater noster sanctus, quendam exactorem in An-
:
gliam, Petrum Rubeum, qui excogitata muscipulatione infinitam pecuniam a miseris An-
glicis edoctus erat emungere. Intravit enim religiosorum capitula, cogens et seducens
eos ad pecuniam promittendam, et promissam persolvendam, exemplo aliorum Praelato-
rum, quos mentitus asserebat gratanter persolvisse. Dixit enim ille Episcopus et ille, :
ille Abbas et ille, jam libens satisfecit quidnam vos ignavi tam moramini, ut grates cum
:
muneribus amittatis ? Fecit etiam praedictus impostor jurare, ut hoc genus pecuniam ex-
torquendi nulli hominum infra dimidium annum facerent manifestum quasi elicicns hoc ex :
singulorum primitiva professione, cum tantum de honestis sit consilium papale celandum.
\See below, ^ 62, note 1.) The deluded men remonstrated before the King, but he aban-
doned them to the Legate (p. 534) Ecce domine mi Legate, isti miseri seductores, pan-
:
dentes secreta papalia, obloquuntur, voluntati vestrae non adquiescentes facitc de ipsis, :
quod vobis placet. Then the Legate tried to move the bishops also to like contributions.
At first they sought courteously to decline : then bitter words fell from their lips (p. 535) :
Sicut Ecclesia Romana suum habet proprium patrimonium, — similiter et aliae Ecclesiae
—
suum, quod in nuUo est censuale vel tributarium Ecclesiae Romanae. It is written, in-
deed Quodcunque ligaveris, etc., but not quodcunque exegeris super terrmn, erit exactum et in cae-
:
lis. Nevertheless, Roman craft triumphed at last, by means of its maxim. Divide ct impera.
^ Raumer, vi. 77 ff. Esjiecially as the Mendicant Friars were even then preaching a
crusade against Frederick. Waddingii annales minorum edit. ii. torn. iii. p. 42.
" Compare above, note 20. For what follows, Raumer. iv. 94 ff.
VOL. II. —21
322 THIRD PERIOD.— DJV. III.— AD. 1073-1305.
§ 56.
Sottrces : After Richard de S. Germano (see before, () 54) there follow Nicolaus de Jam-
silla in 1258, continued by an unknown hand to 12G5 (in Muraton rer. Itai. scriptt. T.
viii. p. 489 and Sabae Mala.spinae rerum Sicularum libb.
ss.), vi. ann. 1250-127G (ibid,
p. 781 ss.) Raumer's Gesch. der Hohenst. Bd. 4, s. lOG ff.
After long delay on the side of the Cardinals,^ Innocent IV. was
elected to fill the throne, once more vacated by the speedy death
of Celestine IV. He began, indeed, with ijegotiations for peace
with Frederick, which promised at first the wished for result.^ But
the Pope suddenly escaped to Lyons by the help of the Genoese
(1244),^ and there forthwith assembled a General Council (June,
1245), that he might pronounce afresh, with the assent of the
Church, the sentence of excommunication and dethronement
against Frederick.* Innocerit remained steadfast in this decision,
' On and the universal discontent caused thereby, see Raumer, iv. 114 ff.
this delay,
Matth. Paris ann. 1243, p. 602, is worthy of note Per idem tempus miserunt Franci solen-
:
vel ipsi Franci propter negligentiam eorum dc sibi eligendo et providendo summo Ponti-
fice citramontes, cui obcdire tenerentur, quantocius contrectarent. Et hoc audactcr sig-
nificabant, confisi do antiquo privilegio suo per s. Clcmentem b. Dyonysio concesso et
obtento, qui concessit apostolatum eidcm Dionysio super gcntem occidentalcm.
* A treaty very humbling to the Emperor was already drawn up by the Commissioners
(in Matth. Paris, p. 629 among other conditions was this, subsidium pro isto cxcessu fa-
:
de negotio Lombardorum, medicina non esset opposita, pax omnino procedcre non valcbat.
(Ex. cod. Vatic, in Raumer, iv. 135.) The Emperor did not break the treaty, he only
declared, Matth. Paris, p. 636: quod nihil faceret de conventis, nisi Uteris absolutionis
prius habitis. So Frederick could complain with justice to the Cardinals, whom he in-
vited, after the Pope's flight, to a fresh negotiation (see letters in Martcne coll. ampliss.
ii. 1137), that the Pope, spreto moderamine pacis, quam offerebamus ex animo, imjjcr-
ceptibililer ad partes profectus sit ultramontanas, ulinam non in srandalum generale !
' In vain he sought to obtain reception in Aragon, France, and England, Matth. Paris,
p. 655.Anger at this drew from him the characteristic words, ibid. p. 660 Expedit, ut :
tionsinMansi xxiii. 605. The five subjects proposed by the Pope (Matth. Paris, p. 664)
were de inhumanis et feraliter Christianitatem vastantibus Tartaris, pro schismate Ro-
:
maniae, i. e. Graecae Ecclesiae, pro serpigine novarum haeresium, de terra sancta, and, de
Principe, i. e. Imperatore. Nevertheless, all was thrown into the background to make
room for the last head. Thaddaeus <le Suessa (Albert. Stadens. ann. 1245 fol. 217 Im- :
perator pro se nuncios misit, inter quos erat quidam Thaddaeus, doctor legum, qui pro eo
elegantissime allegavit, ut plurimorum sibi audientiam conquireret et favorem) came for-
ward and vowed in Frederick's name (Matth. Paris, p. 663), ad unitatem Romanae Eccle-
siae totumRomaniae, i. e. Graeciae imperium revocare et quod sese Tartaris, et Cho-
:
—
dituum Ecclesiarum proventus extorqueri non passuros. Veruntamen dominus Papa
animo patienli et oculis conniventibus haec omnia dissimulando pertransiens, tempus n-
gidius agendi, respirante prosperitate, tacitus expectavit.
* to whom Frederick had intrusted the mediation of peace (see Pertz, iv.
Lewis IX.,
355), duringan interview with the Pope, about Easter 1246, at Cluny (for the Pope was
not allowed to advance farther into France, Matth. Paris, p. 683), wasted on him the most
moving arguments (Matth. Paris, p. 697) Quod cum dominus Papa erecta et rejecta cei-
:
vice refutasset, dominus Rex Francorum recessit iratus et indignans, eo quod humilita-
tem, quam speraverat, in servo servorum Dei minime reperisset. — It happened, at the same
time, that Frederick even submitted himself to a trial of the soundness of his faith before
the Archbishop of Palermo and several other divines, and sent the result to Lyons. Upon
this, May, announced to all believers (Raynald. ad
Innocent, on the 23d of h. a. no. 18 ss),
quod hujusmodi examinatio fuerat per magnae praesumtionis audaciam — attentata; nee
"
324 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
sublimia, gloriandoque dicerent Romani, licet a plebejastirpe procreati Nos ipsum Fri- : —
dericum conculcavimus, et quis es tu, qui nobis temere credis resistere ? Et ila provo-
cati nobiliores contra cos levabunt calcaneum, Deoque vindice auctorilas Romana patent deperire.
On Frederick's strong measures to assure himself of the fidelity of his clergy, his taxing
them, and his banishment of the mendicant orders, see Raumer, iv. 189.
' Compare the Pope's summons to all Sicilians 26th April, 1246 (Raynald. ad h. a. no. 1
ss.) : universitDtem vestram per Dei misericordiam obsccramus, et in rcmissionem vobis in-
mus deputandos, concesso eis plenae legationis officio, etc. New documents on the Pope's
proceedings against Sicily arc to be found inHofler's Kaiser Frederick II. s. 373. Comp.261.
' Albertus Stadensis fol. 218. —
Anno 1245: Qua sententia [Papae] per mundum vo-
lante,quidam Principum cum multis aliis rcclamabant, dicentcs, ad Papam non perti-
rcre, Impcratorem vel instituerc vel dcstituere, sed clectum a Principibus coronare. In-
terea Papa sollicitari fecit Principes, quos ad Imperium rcgendum crcdidit idoneos, ut
CHAP. I.— PAPACY I— POLIT. DEVELOP. ^ 56. INNOCENT IV. 325
aliquis eorum onus Imperii sumeret et laborem, promittens ei, quicunquc impcrium assu-
meret, consilium et auxilium pariter et favorem. Tandem Heinricus Lantgravius, cog-
nomento Raspe, multis evictus precilms Imperium accepit (the Papal command to the
Princes to elect him is in Pertz, iv. 3G1). Anno Dom. 1246, Henricus Lantgravius Turin-
giae ju.xta Herbipolin in Ascensione Domini a Moguntino et Coloniensi et quibusdam
Principibus in Ilegem eligitur, et subito crux contra omnes infideles a Moguntino solen-
niter praedicatur (the Papal order for this is found in Hofler, s. 374), et omnis ilia Princi-
pum et nobilium collectio Crucis charactere insignitur. The Pope charged the Minorites
(22d April, 1246, in Wadding ann. Minorum ed. quatenus Christifideles per
2. iii. 145),
Teutoniani constitutes tam in— occulto, qoiam in publico inducatis, in remissionem ipsis
peccaminum injungentes, ut ei, qui electus fuerit, fideliter et efTicaciter intendant, ac as-
sistant viriliter et constanter. First ofPope must send money for the war, Matth.
all the
Paris, p. 704, and as Frederick had blocked up the approach, fecit Papa per Praedicatores
et Minores mutate habitu tam scripta consolatoria, quam alia juvamenta ad Landegravium
transvehi. Idem, p. 706. Especially must inexhaustible England again furnish supplies.
Idem, p. 707 ss. 715 ss., but now there began also a like plundering of the German Church
(see Raumer, iv. 235), and even of the French. St. Lewis, about the year 1246, remon-
strates with the Pope (see Gravamina Eccl. Gallicanae, below, 62, note 26), that his (j
Legates demanded military supplies even from the clergy against the Emperor, and re-
minded him of the saying of Christ si persecuti fuerint vos in unam civitatem, fugite in
:
aliam. Further : Magnum et novum subsidium modo petitis ab Ecclesiis per fratres mi-
nores, qui modo discurrunt per totum Regnum, et intolerabiliter gravant Ecclesias multis
ruodis et diversis. Some of them had announced to the church of Burgundy : Praecipj-
mus vobis ex parte domini Papae septimam partem omnium ecclesiasticorum proventuum
vestroruni, alioquin excommunicamus vos. Et si aliqui contradixerint, privamus eos om-
nibus beneficiis suis. —
In aliquibus etiam Ecclesiis ponebant etiam simili modo quintam.
Praecipiunt etiam Episcopis, ut Ecclesiis suarum Diocesium, tam parochianis quam aliis,
imponant certam summam pecuniae, quam eis exprimunt, et praecipiunt eis, ut subditos
suos compellant per poenam excommunicationis ad solvendam summam illam.
» Raumer, iv. 220. 'o Raumer, iv. 243. HoQer. s. 250.
*' Consistent even in his death. In his will (found entire in Pertz, iv. 356) he decrees,
p. 359: ut sacrosanctae Romanae Ecclesiae, matri nostrae, restituantur omnia jura sua
salvis in omnibus et per omnia jure et honore Imperii, heredum nostrorum, et aliorum
fidelium, si ipsa Ecclesia restituat jura Imperii.
" Innocentii ep. ad Suevos in Raynald. 1251, no. 6; Herode (Frederick II.) sublato,
qui Christi animam animabus fidelium pcrdere nitebatur, haereditario jure paternae
in
tyrannidis principatum alter sibi vindicat Archelaus (Konrad). Propter quod adhuc ma-
trem oportet Ec-clesiam devotorum suorum praecavere periculis, ac dextram protectionis
extendere in filiorum praesidium contra eos, qui adversus Dominumet adversus Christum
ejus in sua superbia eriguntur. —
Hinc universitatem vestram volumus esse certam, quod
quondam Fridirici, qui olim pro Imperatore se gessit, soboles, nobis ac vobis merilo de
paternae perfidiae haereditaria imaginatione suspccta, et traductae ab avis et proavis
826 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
saevae tyrannidis aemulatrix, numquam ad Romanum regnum vel imperiiim, aut Sueviae
principalum consurget ex permissione scdis apostolicae aut fuvore. The Pope appears
in a yet more contemptible light in the story which Matth. Paris tells, aim. 1252: Cum
Jnnocentius IV. neptes suas fastigiose niniis et sumptuose maritasset, api)osuit adhuc,
ut suam partem magis roborarct, unam neptem suam Henrico, filio Fridenci, ne|)oti scili-
cet Regis Angliac (son of Frederick and Isabella, a sister of Henry 111.), niatrimonialiter
copulare, ut idem Heinricus fiercl quasi filius Papac adoptivus, et sub alls Ecclesiae pro-
tectus, et a sententia, qua innodabatiir, penitus absolutus, summa pace graiularetur.
Quod cum magnates Imperii audirent, maximam conceperunt indignationem, co quod
pracsunierel Papa tam nobilem tamque generosum adolescentem ignobilitare.
" Rauraer,
iv. 319. Once again innocent rouses the mendicant friars. See his letter
to the Dominican dc Eyka, 5th February, 1251 (Raynald. ad h. a. no. 11). Praedicationcm
crucis contra Conradum —
suosque fautores. persecutores Ecclesiae, per toturn Regnum
Alemanniae tibi duximus auctoritate apostolica committendam exequcndi prardicatio- :
nem hujusinodi per tc, vel per alios, quos ad cam idoneos esse cognoveris largiciidi etiam ;
super vos forte pracsumpserint impedirc, conccssa voliis auctoritate praesentium ple-
iis
naria potestate. The Minorite Joannes de Dist. lOlh February, 1251, received a similar
charge, iii illis partibus Flandriae in quibus esse dicitur in generali usu Teutonicum idi-
oma (Wadding, ann. Minor,Matth. Paris ann. 1251. p. 820 s., even relates:
iii. 24G).
—
Dominus Papa fecit indici praedicationcm solenncm et comniuncni in pariibus Uraban-
tiae et Flandriae, ut fideles Christi castra infidelis Conradi hoslilitcr iinpugnarenl.slatuens
rctributioncm mirabilem, scilicet omnium peccatorum reniissioncm, ainplioreiu videlicet,
quam pro pcregrinatione in terram sanctam facienda. Nam si (juis contra C'onriidum sig-
naretur, signatus et sigiiali pater et mater omnium peccatorum suoruin
veiiiam ennseque-
rentur. Only
France these preachings of the Crusade were not allovved. and Queen
in
Blanch, who held tlie regency in the absence of Lewis, had even caused llie estates of
those who took the cross to be confiscated, with the words Qui Papac militaiil, de papa- :
cestral kingdom, which had been maintained for him by his gal-
lant half-brother, Manfred.^*^ The Pope proffered in vain the Sicil-
ian crown, and at length presented to the English Prince Ed- it
synam. Quando enim primo hue venimus, tria vel quatuor prostibula invenimus. Sed
nunc recedentes unum solum relinquimus. Verura ipsumdurat continuatum ab oriental!
porta civitatis usque ad occidentalem.
* Raumer, iv. 327.
>' He first offered it to Richard, duke of Cornwall, 1252 (Matth. Paris, p. 856, 861, the
Bull is in Rymer's foedera ed. Clarke, I. i. 284) he, however, made conditions with the
;
Pope, and at last declared (Matth. Paris, p. 892) idem est, ac si quisdiceret veiido vel
r ;
do tibi lunam, ascende et apprchende eam. Then to Charles, count of Anjou (Rayn. 1253,
no. 2 ss.). At last (Matth. Paris, 1254, p. 892) the Pope betook himself to Henry 111., king
of England, ut simplicitatem ejus circumveniret, quoniam sciebat semper ad damna pro-
pria pronum et credulum, obtulit et concessit ei regnum Sicihae et Apuliae. Rex autem
de promisso papali umbratili adeo exhilaratus est, et adeo dilatatum est cor suum inani
gaudio, quod voce, gestu et risu exultationem protestans, filium suum Edmundum Regem
Siciliae palam vocaret, credens pro facto se jam de ipso regno subarratum. Rex igitur —
quicquid de thesauro suo, quicquid de scaccario (Exchequer) quicquid mutuo potuit a
fratre suo Comite Richardo recipere, quidque poterat a Judaeis abradere, quicquid de ra-
pinis Justiciariorum itinerantium valuit extorquere, misit Papae, ut Conradum impugna-
ret, et omnes suos Siculos et Apulos expugnaret. —
With this the Pope hired troops, et
copiose sterlingos distribuit, et cum defecissent, significavit Regi, quod defuit illi pecu-
nia. Rex autem instinctu diaholi et avaritiae, rescribens Papae, mittebat ei literas pa-
tentes obligatorias, regio sigillo consignatas, ut sufficienter, imo abundanter muHio cape-
ret a mercatoribus Italicis. —
Papa autem his omnibus consentiens, hoc mandatum accep-
tavit si bene fecerit, judicet Judex omnium judiciorum Dominus, cui cura estdc omnibus,
:
non autem meum est, facta papalia judicare. The deed of gift to Edmund, dated 6lh
March, 1254, is in Rymer-Clarke, i. i. 297. Next, ibid. p. 301, follows a charge to the
—
English bishops, quatenus ad requisitionem Regis recipiatis pecuniam mutuo, quan- —
tumcunque poteritis invcnire Ecclesias ipsas universas et singulas obligantes.
; —
.
'* Raumer, iv. 347.
Siciliae in serie juramenti fidelitatis, quod nobis et Ecclesiae Romanae praestabunt, pos-
sint adjicere : Conradi pueri jure salvo.
" Innocent invested him, dd. 27th September, 1254 (Raynaldus ad h. a. no. 57 ss.), with
the dukedom of Tarento and several earldoms, and indeed, ita quod — tu et iidem hacre.
des immediate a Romana Ecclesia, nullum alium praeter ipsam recognoscendo in iis supe-
328 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
forth again into the hsts in behalf of the rights of the Hohenstau-
fen. Apulia was quickly conquered by him and Innocent only ;
from this quarter, when it was hard pressed again by the Karis-
mian Turks in the service of the Sultan of Egypt, who soon con-
quered the principal part of it, together with the capital city
(1247). Only the pious Louis IX. took the Cross (1248, Sixth
Crusade).^^ He thought to conquer Palestine, in Egypt he even ;
riorem vel dominum, teneatis perpetuo and named him (ib. no. CO) Governor of the land
;
on this side the strait, ita quod vicanam hujiusmodi immediate ab apostolica scde recog-
noscas et tencas.
" Notwithstanding his acknowledgment of Conradin's right (note 19), and the surren-
der to Manfred (note 20), he had confirmed the grant to the English Prince Edmund, 9th
June, 1251 (Rymcr-Clarke, i. i. 304), and wished at last to take possession of the king-
dom in person. Raumer, iv. 359.
'" The opinion Pope expresses itself in the dream of a Cardinal,
of the age on this
which Matthew Paris, p. 897, relates. The Church accuses the Pope before the throne
of the Godhead Accuso eum super tribus. Primo cum in terris Ecclesiam fundasses,
:
libcrtatibus earn donasti, quae a te ipso processerunt hie vero earn reddidit ancillam :
vilissimam. Secundo fundata est Ecclesia salus peccatorum, ut scilicet lucrifaceret ani-
mos miserorum : liic vero fecit earn mensam numnmlariorum. Tcrtio fundata est Eccle-
sia in fidei firmitate, justitia et veritate : hic vero fidcm et mores fecit vacillare,justitian»
'^ Wilkcn, vii. 15. Even now there are scattered voices of the Troubadours. Lanfrano
Cigala (Millot, ii. 158, comp. Diez, Leben u. Wcrkc der Troubadours, Zwickau, 1829, s.
569) warmly encourages men to take the Cross. Je ne regardc point comme chevalier,
quiconque ne va de bon cocur et dc tout son pouvoir au sccours de Dieu, qui en a si grand
bc.ioin. —Croyez-vous, mechans barons, qu'il conviennc, que Dieu vous aide, et qui vous ne
Vaidiez pas On the other hand, Sordel excuses himself to Charles of Anjou (1. c. p. 98)
'>
:
Seigneur comte, vous ne devez point exiger, que j'aillc chercher la mort. Par la mer tout —
le monde gagne son salut. Mais moi je ne suis point presse de me sauver jc veux ar- :
nver le plus tard qu'il sera possible il la vie eternelle ainsi je ne m'embarqucrai de ma:
vie. A few years later is the Sirvente of the Templar (original in Raynouard, iv. 131,
Diez 588), where it is written
s. God has sworn and assured us that no one who be-
:
lieves on Jesus Christ shall remain there. He will rather make of the minister of S.
Mary (the Templars' church in Jerusalem) a mosque (basomairia) and if this is pleas- ;
ing to His Son, who might be expected to be grieved at it, so should it also be pleasing
to us. So he is foolish who fights with the Turks, when Jesus Christ is not against
them.— God, who used to wake, sleeps now, yet Mohammed (Basomet) works with all his
might, and lets Melicadeser work (proliably this is Malek al Kamel, sultan of Egypt, Ma.
lek al Adel's son). The Pope richly endows the Arelatese and French with indulgences,
in their war against the Germans. But here with us the Legates show great avarice for ;
our crosses give way to Tourncser-creuzers (a coin), and whosoever will, exchanges his
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <J
57. ALEXANDER IV. 329
took Damietta (1249) ; but on his further advance was taken pris-
§57.
Sources : Jamsilla and Malaspina (see at the head of (} 56). Raumer, iv. 376.
nil tale fccerunt) multorum corda in spem erexit meliorem. Veruntamen a coUatcralibus
fratribus suis decipi cito se permisit ejus simplicitas.
Alexander confirmed the grant of his predecessor to Edmund upon hard conditions
'
manu armata vindicasse a potestate duorum Pontificum, — Papam vero et rcgnicolas nullo
modo consensuros unquam,ut dominarentur Teutonici se tamen aliud non praetendere, ;
quam ut sibi relinquatur Regnum ad vitam, mortc sua rediturum ad Conradinum Regi- ;
nam porro recte facturam, mittendo filium educandum istic, et moribus Italicis imbuen-
dum, habendumque a Rege filii loco.
330 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
* On the troubles caused in England since the year 1258 by the pressure for money, see
Schlosser, III. ii. ii. 288.
* Matth. Spinellus 1. c. p. 1096 The proposal was, quod Papa vellet in pacis condi-
:
tionem adduci, ut Rex Manfredus bona erepla Regno cgressis redderet, ct a Regno expel-
leret Saracenos. Rex autem Manfredus rcspondit, quod duplo plurcs accerscre vellet :
itaque fecit.
* Alex, cpist. ad Archiep. Maguntin. dd. V. Kal. Aug. 1250 (ap. Raynald. ad h. a. no.
3 s.s. Leibnitii cod. jur. gent, diplom. Prodr. p. 10 ss ). —
Nam in hoc pravo genere patrum
in filios cum sanguine dcrivata malitia, sicut carnis propagationc, sic imitationc opcrum
nati genitoribus successerunt. Ex quo licjuido perpendi potest et conjici, si ex ipso ali-
quae potestatis reliquiae remanserunt, quid spcrandum sit in futurum dc illis, quid in
posterum exspectandum vita namque ac gcsta praedecessorum perversa iniquitatcm
:
praenuiitiant successoris, nee horribilisct scelcsta illorum memoria quicquam boni de ip-
sorum posteritate credere vel sperare permitlit de colubro quidcm egreditur rcgulus, ct
:
Kaisers, Leipzig, 1744. 4. The documents of the contract between Richard and Conrad,
archbishop of Cologne, on tHe election of the former, may be seen in F. J. Bodmann codex
epistolaris Rudolfi I. Lips. 1806, p. 306 ss.
' Richard had to give a written and attested promise to the cities of Frankfort (Gebauer
s. 352). Oppcnhcim (s. 130), Wesslar (s. 356), and Fricdberg (s. 358) si forte a sanctis-
:
«imo Patre nostro domino summo Pontifice fuerimus, quod absit, per diflinitivam scnten-
tiam rcprobati, et alius Rex contra Nos cligatur, qui ad obtentum regni et imperii Romani
nobis potior sit in jure, diclus(]ue sumrnus Ponlifox praenominatos cives et alios fidclcs
nostros, ad avertendum eos a fidci nostrae cultu per sentenliam interdicti ct excommuni-
cationis arctaverit, nos ipsos ex tunc a fidelitatts nobis praestito juramento et ab omni
promisso — dimittemus.
» Alex, cpist ad Ricardum dd. XI. Kal. Maji, 1259 (in Rymer-Clarkc I. i. 382. Gebauer
8. 156). —
Consuleranlcs etiam quod semper fuisti Ecclesiarum .imHtor praecipuus, etc.
— attendcntes insuper, quod circa personam tuam inclylam — est ad unctionem et corona-
tionem eliam jam proccssum; nostrum ad te lotalitcr dircximus animum, firmo intendcn-
tcs proposito, —
tuae promotioni frequenter intendere, alquc ad omne bonum tuum impen-
dere opem et operam efficacem. Et ecce dilectum filium, fratrcm Walterum de Rogat
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <J
57. URBAN IV. 33I
optatum perduoantur efFectum, secretum apud te, nemini revelando, teneas ilia quia, si ;
et licel idem praedecessor tibi favorem circa praerogativam alicujus intitulationis im-
penderil, non lamen nos dccuit facilitate praecipiti scqui hujusmodi processum prae-
decessoris ejusdem, quem fratrem nostrorum communis et decisiva — non prae-
collatio
cessit.
" Gebauer, s. 213 ff. On
Troubadour Bertrand d'Alamanon (MiUot, i.
this point the
397. mind C'esl le Pape, qui regne, qui
Original in Raynouard, v. 72), thus speaks his :
—
possede ['empire car il en tire plus de revenu, que n'en pourroit lirer I'Enipereur. II
:
ne cherche qu'i fomenter les troubles. Ce procds ne sera point juge. Mais puisque les
Rois le veulent terminer avec les armes, qu'ils se mellent chacun en campagne que I'un ;
des partis remporte la victoire. Alors les decretales n'arreteront plus, el Ton fera bien
parler le Pape. Le vainqueur sera appele fils de Dieu, sera couronne par le clerge. Tel
est I'usage des gens d'eglise, quand ils Irouvent un Empereur puissant, de se sonmettre
humblemenl a .sesordres, et de I'accabler, quand ils le voienldecheoir.
'' Sabae Malaspinae lib. ii. c. 7 (in Mural, viii. 806 s.). After the negotiations with
Charles of Anjou were already begun. Urban caused Manfred to be summoned for form's
sake and he sent embassadors. Bui their allegaliones pro Rege idem summus Ponlifex
;
—
non admisil quia, dum Ecclesia voluit, Rex praedictus ipsius Ecclesiae beneplacila
:
parvipendit, nee annuil postulalis. Cum autem postmodum visus est velle sub exquisilis
cum omni diligentia pactis sedis ejusdem se subjicere voluntali, ejus humilitatem tunc re-
—
pudiavit Ecclesia. —
Sicque ipsum Regem,— tanquam jam praescitum ad malum, sum-
mus Pontifex excommunicalionis vinculo innodavil.
.
" Compare Urban's letter to his Legate in France, Magister Albertus (ap. Raynald.
ann. 1262, no. 21) : Tuas nuper recepimus literas inter caelera continenles, quod clarissi-
332 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
part of the Estates of the Church was in the King's power, "^ when
the Pope died (t 2d October, 1264).
Clement IV, at last reaped the sweet as well as the hitter fruits
which his predecessors had sown. Charles arrived at Rome (in
mus in Christo filius nostcr Rex Fraucorum illustris, verbis proculdubio subdolis aJiquo-
rum, infendcntuim, ipsum avcrterc a negotio, ad quod cum ipso traclandum to misimus,
aures credulitatis inclinans : et eorundem fingentium, Conradinum, — vcl si dictus Conra-
dinus, ut coram verbis utamur, a suo jure cecidit, nobilem virum I^dmundum — per con-
ccssionem sedis apostolicae in regno Siciliae jus habere, suggestionibus informatus du-
bitat, nee immerito, si Veritas praemissis adesset, non sine multorum, ut asseril, scandalo
—
jus invadere alienum. Verum illam debet idem Franconim Rex de nobis ct fratribus nos-
tris copisse fiduciam, —
quod ipsum tamquam pracdilectum, et Romanae Ecclcsiae filium
— ea dilectionis singularitate prosequimur, quod ncc personam aut tcrram periculis inge-
rere, nee famam scandalo aut detraction! subjiccre, nee animam suam, cujus nobis licet
immeritis curain novimus esse commissam, salutis vellemus discrimini subjacere: quod-
que nos et fratrcs ipsi sic nostras intendimus conscientias divinae majestatis virtute prae-
arabula mundas Domino conservare, —
quod in pracdictorum Conradini ct Kdmundi, vel
alterius cujusdam praejudicium cum conscientiarum scrupulo [et] divini olTensa numinis
nullo mode aliquid faceremus. However, Lewis' aversion to the cause continued, see
below, note 18.
'* The outline of the Papal conditions, 23d March, 1262, is in Muratorii antiquitt.
first
Ital. med. a;vi vi. 105, a second dated 17th June, 12C3, in Martene ct Durand ihesaur. nov.
anecdotorum ii. 9. On the other hand, on 28th July, 12C3, the Pope promised the count
tithes of all ecclesiastical revenues in France and the kingdom of Aries farther still, :
terras, —
in quibus verbum hujusmodi potent secure proponi illamque indulgentir.m, ac
:
ilia privilegia el illas immunitates his, ijui contra Manfredum et Saracenos pracdictos
—
Rymer-Clarke, 1. i. 428): Quia ergo libcrum est nobis et ipsi Ecclesiae, de praedicto
—
regno Siciliae disponere, cum conditiones, sub quibus regnum ipsum a praefato praede-
cessore conccssum extitit, adimpletae non fucrint, sicut nostis nos magnificcntiam ; —
—
vestram rogandam du.'iimus attentius et hortandam, in reraissionem vobis prccaminuni
nihilominu.s injungentes, quatcnus — nullum dcinccps nobis et ipsi Ecclcsiae super hujus-
modi impedimcntum, nullumque contradictionis obslaculum
dicti rcgni negotio ingeratis
—
opponatis scd et verbis ostendatis et litens, quod vobis non displicct, immo placet, si
;
dicta Ecclcsia super ipsius regni negotio tractel cum aliquibus mundi Principibiis, suam-
que possitde ipso regno conditionem facere meliorem preccs super hoc apo.stoluas taliter
:
implcturi, quod Regem Regum constiluatis exindc vobis propitium et benignum, ct prac-
dictam Romanam Ecclesiam reddatis propter hoc vobis perpetuis temporibus in vestris
opportunitatiims favorabilem adjutricem.
See Urban's account in his epistle to Cardinal Simon, Legate in France, Martene
•'
thcs.ii. 82. His call for help addressed ad universos fidelcs is in Raynald, 1204, no. 16.
Raumcr, iv. 484.
CHAP. I — PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <) 57. CLEMENT IV. 333
May, 1265)/^ but without money.^^ The Papal Bull'^ for a Cm-
''
As early as 26th February, Clement issued two Bulls (d'Achery spicilegium iii. 648).
The one deprives Edmund once more of all claim for Sicily, and shows in a legal argu
ment that there had never been any collation or concession of the kingdom itself, made
either to Edmund or his father, by the Apostolic See, or by its mandate or authority (the
obsequious Henry, as early as June, 1265, sent embassadors to the Pope with full power
to renounce his claim on the kingdom of Sicily. See Raumer Clarke, p. 457). The other
Bull solemnly hands over the kingdom to Charles of Anjou, on the conditions already
agreed on. About these last a new act was executed at the time of Charles's investiture,
29th May, 1265 (in Raynald ad h. a. no. 13 ss.), which received the Papal assent in a Bull
dated 4th Nov. (m Martene 220 ss.). Accordingly, Charles was crowned in
thesaur. ii.
Rome by five cardinals on the 6th of January, 1266. By the terms of this last definitive
treaty Charles was required to pay a yearly quit-rent of 8000 ounces of gold, quoiibel
triennio unum palafridum alburn, pulCrum et bonum in recognitionem veri dominii eorun
dem regni et terrae, and immediately after taking possession of the kingdom 50,000 ounces
of gold. terms were not kept, first the excommunication of the King, then an inter-
If the
dict of the whole country, were to follow. For this Charles held the whole kingdom in
its former extent, only with the exception of Benevento. When the Pope required it, the
King was to send him 300 knights in aid.
'* Besides, the Pope had many arbitrary acts of Charles to complain of, comp. Clemenlis
epist. ix. xiii. Ixxii. (Martene thesaur. iii. 105, 107, 141). But all his letters at this
time remark on Charles's necessity and want of money for instance, epist. cxvi. ad Ca- ;
rolum (1. c. p. 173) Thesaurus apud nos nullus latet, nee nos eum multiplicare proponi-
:
mus illis modis, quibus multi homines vellent. Vide partes orbis concussas, et scire po-
teris causas inopiae. Anglia adversatur, Almannia vix obedit, Francia gemit et quentur,
Hispania sibi non sufficit, Italia non subvenit, sed emungit et unde potest Romanus :
Pontifex, si Deum timet vel reveretur homines, sibi vel aliis in militia vel pecunia sub-
venire ? Ceterum scripsit nobis secretissime legatus Franciae — motum contra te raris-
simi in Christo filii nostri illustris Regis Franciae fratris tui. Tu ergo —da operam to-
tis viribus ad pacandum ipsius animum, etc. Epist. cxx. ad Simonem Cardin. Legate
in France, p. 179 : If the money rising from the tithe of ecclesiastical revenue to be col-
lected in France be not soon sent to the King, Regem oportet vel fame deficere vel aufu-
gere ; — Rex deficit, peril negotium, et nos cum eo cadimus quoad illud, etc. Epist. cxxxii.
ad Regem Siciliae, p. 186 Tuis nunciis sape diximus, et per literas tibi saepius intima-
:
vimus, quod tuis, ut vellemus, subvenire defectibus non valemus, et quotiens replicatur :
cadit ergo negotium, si non facitis nos subjungere cogimur cadet Ecclesia, si quod
; :
postulatur implemus. Epist. clxv. ad Simonem Cardin. p. 214: [Rex] suum et suorum —
vestitum et victum in sudore vultus sui mendicat, in manus respiciens creditorum, qui
sanguinem ejus ebibunt, quod non valet duos denarios solido vendentes eidem, etc.
" Addressed to the Cardinal Legate Simon in Martene thesaur. ii. 196 ss., and the same,
with a few alterations, ad Archiepiscopos Bituricens. Narbon. Senon, et Rothomagens. et
Priorem Praedicatorum et Ministrum Minorum Fratrum, Provinciates Franciae et Deca-
num Rhemensem dd. iv. Non. Nov. (according to Raynald. 1265, no. 26. iv. Non. Sept.)
in Wadding ann. Minorum, iv. 242. It begins De venenoso genere, velut de radice colu-
:
aetate paternis se conformans nequitiis, nisus est quantum potuit paternam saevitiam
superare. Qui sicut impius in pessimis rebus exultans, gloriatus est esse ac dici Eccle-
siae persecutor, ad depressionem orthodoxae fidei, enervationem juris ecclesiastici, etju-
gem turbationem Italiae, prout patet per opera damnabilia progenitoris imitatione suspi-
rans, etc. To who should take the Cross and in propriis
those personis et expensis acces-
serint, picnam suorum peccammam veniam indulgemus, et in retributione justorum salu-
tis aeternae pollicemur augmentum. Eis autem qui non in propriis personis hoc fecerint,
—
sed insuis dumtaxat expensis viros idoneos destinaverint, et illis similiter, qui licet in
alienis expensis, in propr»'» tamen personis accesserint, et eis qui quartam seu majorem
334 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD 1073-1305.
—
partem proventuum de reduil)us suis pro hujusmodi ncgotio collectoribus ad hoc depu-
tatis —
erogaverint, plenam suorum conceditnus veniam peccatorum. At the end it runs,
according to Marlene Et ut fideles Christi libentius et ferventius currant ad verbum Do-
:
mini audiendum, omnibus verc poenitentibus et confcssis, qui ad tuain et illorum, quibus
id commiscris, solcnnem praedicationem accesserint —
x. vcl xx. seu xxx. vel xl. dicrum
—
jndulgentiam largiaris, prout videris expedire. On the other hand, according to Wad-
— —
ding: Caeterum vos rectores Ecclesiarum moneatis diligenler, et efiicaciter inducatis
cos ad id, si necessc fuerit per censuram ecclesiasticam compcllendo, ut ipsi cum paro-
chianis suis ad audiendum verbum Crucis devote ac reverenler accedant, etc.
'" It IS worthy of note that Urban, even on 2d Feb. 12G6, caused Manfred to be sum-
moned to clear himselfof the suspicion of heresy accordingly, Manfred sent two proctors:
;
Urban writes thereupon to a cardinal epist. 232, dd. 21st Feb. (in Martcne thes. li. 279)
de Manfredo coeperunt aliqui (Cardinales) dubitare, an scilicet ex co, quod multo tem-
pore claves Ecclesiae contemserit, orta sit ilia suspicio (haerescos), de qua concilium lo-
quitur generale. Unde variis varia sentienlibus tuum consilium cxpectamus — an sci- : —
licet excusari possil Manfredi absentia personalis propter hosir m in januis constitutum.
— Item si petieril ad se mitti cardinales, vel alios, coram quibus purgare se debebat, an
sit ei haec gratia facienda. Item an ex his, quae acta sunt contra ipsuin, possit amodo —
condemnari. Item an expediat, etiamsi licerct, et si licet et c.\pediat, qualis sentcntia
sit preferenda.
=' On the cruelties at Benevento after the battle, see Clement's epistle 2G2. ad Caro-
lum (Martene 1. c. p. 30G). Raumcr, iv. 530. On Charles's merciless system of govern-
ment, see the same, s. 554 IT. Schlosser, IJI. li. li. 50. Among the Pope's letters of ad-
vice to him, sec especially epist. 380, 22d Sept. 1266 (in Martene, p. 406) ;— inhumanus di-
ceris, et ad nullum afliceris, prout dicitur, amicitia. —
Addimus juxta fainam communcm,
quod homines regni tui etiam videre contemnis, et justitiam procrastinas quibus si nee ;
—
visibilis fueris, nee adibilis, si nee affabilis, ncc amabilis, et eisdcm volueris principari,
profecto in manu gladium et in dorso loricam, et a latere pracparatum cxercitum habere
ic jugiter oportcbit. — Nunc ad tuos digredimur, illos scilicet, qui vel tuo assistant lateri,
vel ad terrarum tuarum regimen deslinantur: et de istis communiter dicitur, quod tibi
" Clem, cpist. 278, tohis English Legate on 8th May, 12GG (in Martene, p. 319) expedit, :
modis omnibus Imperii negotium terminari, cum multi laborent ad Conradinum praeficien-
dum eidem, quod quanti posset esse discriminis, ipse vides. Thence the prohibition
imposed on the Archbishop of Mayence 18th September, 1266, in Schannat vindemiae li-
terariae coll. 1. p. 207 ss. To this time also undoubtedly belongs the epistle of Clement
to the Electoral Princes (bearing the false date 1254), brought to light by Bodmann, Co-
dex. Epist. Rudolfi i. p. 305 : Intelleximus, quosdam filios iniquitatum super eo linguas
instruxisse mendaces, quod nos, exclusis ab imperatoriadignitate Principibus ad praesens
litigantibus super ea, intendebamus de persona nostra juxta nostrum beneplacitum Impe-
rio providere, jure, quod vobis super hoc corapetit, enervato. Talis quippe rclatio non
rationis fundamentum habuit, sed a nequitiae fermento traxit originem. Indecens enim
esset, quod inde sequerentur injuriae, unde jura nascuntur, etc.
*' About him consult W. Jager's Gesch. Conrads II., Kg. bcidcr Sicilien u. Herz. in
dice colubri venenosus egressus regulus suis jam inficit flatibus partes Tusciae vipera- :
rum genimina, viros utique pestilentes, et tarn nostros quam vacantis Imperii, necnon
Siciliae Regis inclyti proditores —
ad diversas destinat civitates, etc. The deed of ex-
communication in Raynald. ann. 1268, no. 4 ss., according to Clem, epist. 559, in Martene,
p. 544, was issued on the octave of S. Martin, 19th November, 1267.
'' Raumer, iv. 594. Schlosser, III. ii. ii. 59.
*' See fresh warnings from the Pope in Raynald. 1268, no. 36.
"' Schlosser, III. ii. i. 114. How the claims of the banished Emperor, Baldwin II.,
gradually passed to the house of Anjou, and then to France, see the same s. 120 if.
^^ Marini Sanuti, Patricii Veneti, liber secretorum fidelium Crucis (libb. iii. written
1306, in Bongarsii gesta Dei per Francos, T. ii.) lib. iii. Pars xii. c. 7-9. Schlosser, III.
ii. i. 343. Wilken, vii. 514.
336 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
§58.
GREGORY SEPTEMBER, 1271-IOth JANUARY, 127G.) INNOCENT V.
X. (1st
(21sT JANUARY-22D JUNE). HADRIAN V. (12th JULY-18th AUGUST.)
JOHN XXI. (13th SEPTEMBER, 1276-MAY, 1277.) NICOLAS HI. (25th
NOVEMBER, 1277-230 AUGUST, 1280.) MARTIN IV. (22d FEBRUARY,
1281-29TH MARCH, 1285.) HONORIUS IV. (2d APRIL, 1285-3d APRIL,
1287.) NICOLAS IV. (22d FEBRUARY, 12S8-4TH APRIL, 1292.) CELES-
TINE V. (5th JULY, 1294-13th DECEMBER, 1291.)
While the Papal election was delayed by the disunion of the
Cardinals, the conquest of Antioch kindled once more the last
spark of enthusiasm for the Holy Land. Lewis IX. proceeded in
company with Edward, the heir to the English crown, against
Tunis (1720), and there met his death.^ Edward turned thence
to Ptolemais, hut he could do no more than delay the complete
loss of all the Christian dominions in Palestine."
The new Pope, Gregory X., was chosen from his suite. He de-
parted from Ptolemais with the firm intention of sending effectual
aid to the Holy Land,^ and (1274) held a general council at Ly-
ons with this especial view. In the mean time, the enthusiasm
had grown cold.^ The whole result was unsatisfactory. In like
' Schlosscr, III. ii. ii. 300. Wilken, vii. 537. Comp. the angcr-brc.ithing elegy of the
Troubadour Austorc d'Orlac in Raynouard, v. 54, in French in Mirhaud liist. dcs croi-
sadcs 5eme edit. iv. 547. The tenor of it Millet gives ii. 430 II pleurc la mort du Roi s.
:
tiens se fissent Mahometans, puisque Dieu est pour les infidcies il oppose la voie droite, ;
que tenoit s. Pierre, aux mauvaises ruses, que pratique le Papa il invective contrc le ;
Pape ct les prelrcs, qui font tout pour de I'argent enfin il voudroit, que I'Empereur se
;
croisat avec Ics Francois pour combattrc le clerge, ijui a fait perir la chevalene,et qui ne
songe ((u'a dormir.
' Marinus Sanutus, lib. ili. p. xii. c. 11, 12.
' He with the words Ps. cx.xxvii. 5, G Si oblitus fuero tui, Jerusalem, oblivioni
left it :
detur dcxtera mea adhacrcat lingua mca faucibus meis, si non memincro tui si non pro-
: :
quod non decct religionem christianam ita cfTundcrc sanguinem etiam malorum infidelium.
Christus enim non sic fecit, imo cum pateretur, non comminabatur, et tradcbat se judicanti se
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 58. GREGORY X. 337
injusle, sicut dicit Petrus nee etiam sic docuit Christus, imo dixit Petro volenti defen-
:
dere eum : mitte gladium tuum m vaginam. The Apostles, Martyrs, and Saints, followed
this religion. On the other hand ahter interdum res perducitur in esse, aliter conserva-
:
tur. Vinea enim, a patrefamilias plantata, per beneiicium roris et pluviae et caloris cae-
lestis ad debitum incrementum perducitur sed per gladium conservatur, : si forte hostes
vellent earn extirpare. Item ahter procedit impotens in suis agendis, ahter potens. Impo-
tens enim procedit per humilitatem, potens vero per severitatem. Item omnis artifex ope-
rans cum instrumento solet operari per instrumentum quod habet, non per illud quod non
habet, et quando deficit ei unum, operatur cum alio quod ei restat. Eisdem modis fac-
tum est de Christianitate. Promota est enim per miracula, et Sanctorum passiones, et
doctrinam sanctam, et non per potentiam aliquam, ne adscriberetur homini,sed soli divi-
nae virtuti ejus promotio. Sed quae sic promota est, jam promota defendenda est ab hos-
tibus per gladium, cum fuerit necessc. Item in statu suo primitivo nonduni Dominus de-
derat ei terrena dominia, nee ei subjecerat polestates mundi, sicut fecit postea, et ideo
tune operabalur sicut impotens. Postmodum autem procedit sicut potens per potentiam.
Ad quid enim dedisset ei providentia Dei potentiam saecularem, si nollet, ([Uod ea utc-
retur : etsichaberet gladium sine causa, contra verbum Apostoliad Romanos (Rom. xiii. 4).
Item sicut tunc potentiam non habebat, sed miracula et genera linguarum et Spirituni
sanctum omnia docentem, quibus tunc utebatur, ita modo non habet ilia, sed habet poten-
tiam. Deficientibus ergo eo quod habet, scilicet potentia, sicut artifex instru-
istis, utitur
gladium, vendat tunicam suam et emai gladium. In quo invenitur secundum glossam, quod
—
aliquando utendum sit gladio Chrislianis. Quod dominus dixit Petro convertc gladium :
tuum, etc., dictum est Petro pro tempore illo, nondum enim venerat tempus utendi gladio.
Item dictum est pro persona. Licet enim Ecclesia habeat gladium, non tamen pertinet usus
ejus ad quodhbet membrum Ecclesiae. Sicut ergo in homine non utitur quodlibet mem-
brum ejus, sed solum manus gladio : ita et in corpore Ecclesiae non pertinet uli gladio,
nisi ad personam laicam, etc. Cap. quod etsi non essct parcen-
xii. : Alii sunt qui dicunt,
dum sanguini Saracenico, tamen parcendum esset sanguini et morti Christianorum. On
the other side finis Christianitatis non est replere mundum sed caelum.
: Quid ergo cu-
randum est, si Christiani imminuuntur in mundo per mortes, quas propter Deum suslinent,
ex quo per tales mortes vadunt ad caelum, et forte per aliam viam nunquam ilhtc ituri ? Cap.
xiii. Alii sunt, qui dicunt, quod quando nostri vadunt ultra mare contra Saraccnos, con-
:
ditio belli multo pejor est ex parte nostra. Nam nos sumus ibi valdo pauci in compara-
tione ad eorum multitudinem. Item sumus in aliena terra, ipsi autem in sua. Item sumu.s
in aere inconsueto, ipsi autem in consueto. Item oportet nos ibi uti multoties cibis incon-
suetis, ipsi vero consuetis utuntur. Item ipsi seiunt passus periculosos et subterfugia, nos
autem non. Item habemus ibi frequenter inopiam rerum, jlh vero copiam. Et ideo videtur
esse tentatio Dei vel magna infidentia (probably insipientia), inire talein conflictum. Cap,
xiv. Alii sunt, (jui dicunt, quod etsi debeamus nos defendere a Saracenis, quando nos in-
;
vadunt tamen quando dimittunt nos in pace, non videtur, quod deberemus terras eorum
;
vel ipsos invadere. Nee videtur, quod hoe fieri possit sine injuria. Cap. xv. Alii sunt :
qui dicunt si Saraeenos debemus de mundo tollcre, quare non facimus similiter de Ju-
:
daeis, et quare similiter non facimus de Saracenis, quos habemus in nostra potestatc'
Quare non similiter eodem zelo persequimur idololatras aliquos, qui sunt adhuc in mundo ?
Quare etiam non idem facimus de Tartaris et hujusmodi barbaris nationtbus, qui omnes
sunt infideles ? Cap. xvi. Alii dicunt, quae utilitas est in ista impugnatidne Saraceno-
:
rum ? Per hoe enim non provocantur ad convcrsionem, sed potius provocantur contra
fidem christianam. Item quando vincimus et eos occidimus, mittimus eos ad infernum,
quod videtur esse contra caritatem. Item quando obtinemus terras eorum, non habemus
qui populent eas et excolant, quia nostrates nolunt in lUis partibus remanere et ita non :
videtur esse fractus neque spiritualis, neque corporalis, neque temporalis de ista impug-
natione. In answer to this there is asserted, 1. triplex fructus spiritualis, scilicet honor
Dei.salus Christianorum (<?. g-. fideles in pugna ista accumulant sibi merita bonorum ope-
rum, et indulgentias sibi acquirunt, per quas absolvuntur a peccatis), Ecclesiae dilatatio
quoad cultum divinum. Then also, ii. a triplex fructus corporalis, and, iii. a triplex fruc-
voL. II. — 22
338 THIRD PERIOD.— DIV. HI— A.D. 1073-1305.
tus temporalis is demonstrated. Ad illud autem ((uod dictum est in contrarium de conver-
sione Saracenorum, diccnduni est, quod etsi inipugnatio coruni non valeat quoad hujus-
modi fructum directe, tamen valet quoad alios fructus spirituales praedictos, et ad il-
ium etiam indircctc. Per flagella, sicut et per infirmitates, interduin erudiuntur homines,
ct adcognilionem sui majorem compelluntur venire. Undo possibile est, quod Saraceni,
si bene conquassarenlur, non tantum in suo Mahumclo confidcrent. Ad illud de mittendo
cos ad infernum dieendum est, quod Clirisliani non intendunt hoc, sed facere de eis, quod
juslura est, sicut judex de latrone. Ipsi videant (|Uo vadunt, quando de hoc sacciilo de-
cedunt. Cap. xvii. Alii dicunt, quod non videtur esse voluntas Dei, quod Christiani
:
SIC procedant contra Saracenos, propter infortunia, quae Deus permisit et permittit sic
cvcnire Chnstianis in hujus negotii assequuiionc (comp. the Chevalier du Temple, 50. i^
note 23, and Austorc d'Orlac, above note I). Quomodo enim permisisset Deus, quod Sa-
ladinus fere lotam terram, acquisitam cum tanto sanguine et labore Christianorum, quasi
subito nobis ilerum abstulissct ? vadcns ad succurendum, pcnsset in
ct Fridericus Imp.,
parva aqua ? Et memoriae Rex Ludovicus captus fuisset cum fratribus suis, et
felicis
quos non sunt signum, quod eorum facta Deo non plaeeant, quin potius sunt signa con-
trarii, cum frequentius adversa evcniant in hoc mundo bene facientibus quam male. In- —
terdum eveniunt ista infortunia noslris propter pcccata nostra. — Interdum etiam eveniunt
propter bonum nostrum, ut niereamur plus non solum bene agendo, sed et paticndo, sicut
Marlyres et alii Sancti, qui ct bene egerunt, ct propter justitiam passi sunt. Dicitur quod —
bonac memoriae Rex Ludovicus, captus a Saracenis, de hoc multum gloriabatur, dicens,
quod Domino indie judicii dicturo, ijuod pro nobis male traclatus fuisset, habiturus esset,
quod responderet, diccndo videlicet, quod et ipse pro illo captus fuisset et male tractatus.
sicut iile prose (as Pierre d'Auvcrgnc says above, ^ 54, note 48). Cap. xviii.: Sunt
multi, qui licet non obloquantur isti sanoto negotio, tamen inveniuntur valde tepidi circa
illud. Sunt autem hujusmodi tcpiditatis causae multae, non bonae, quarum una est ava-
ritia, sicut proh dolor in mullis clericis apparet, qui propter decimas, vel alia etiam mi-
nora subsidia, quae oportet cos interdum ponere in hujusmodi negotio, adeo turbantur in-
terdum, quod magis vellcnt, quod totum ncgotium remaneret, quam quod ad ista compel-
lerentur. —
Alia causa est mors suoruni. Sunt enim multi, qui maledicunt negotio prop-
ter caros suos, qui mortui sunt in illo, jurantes ct asserentcs, quod propter hoc nun-
quam ibunt in cxcrcitum contra Saracenos, vel non juvabunl in hoc negotio.
* How the Cardinals struggled against this, see brevis nota corum, quae in II. ronr.
Lugd. gcncr. acta sunt in Mansi xxiv. 60. Raynald. 1274, no. 27. The order itself is to
be found in Mansi \>. 81. Constit. ii. The election was to be in the city in which the
Pope, with his court, lived and died. After the absent Cardinals have been waited for
ten days, the Cardinals were to assemble in the palace which the Pontiff used to inhabit,
each one accompanied by his own servant only. In rodem palatio unum conclave, nullo
intcrmcdio parietc seu alio velaminc, omnes habitent in communi. Quod, scrvato libero
ad sccrctam cameram aditu, ita claudatur undique, ut nuUus illuc intrare valeat vel ex-
ire.— Through one solitary window they were to receive the necessaries of life. If they
do not elect in the first three days, per spatium V. dierum immediate sequentium, singulis
dicbus, tam in prandio, eoena, uno solo ferculo sint contenti.
quam in After these five
days tantummodo panis, vinum et aqua ministrontur oisdem. donee eadem provisio sub-
sequatur. To the chief magistrates of the city where the election was to take place, it
was to be given in charge, ut praemissa omnia ct singula plenc ac inviolabiliter sine fraude
ac dolo aliquo faciant obscrvari, and for this purpose, immediately
after the death of the
Pope, pracstent corporaliter jurainentum. If they arc negligent in this duty, eo ipso ex-
rommunicationis sint vinculo innodati, et perpetuo sinl infamcs, etc. Civitas vero prae-
dicta non solum sit interdirto supposita, sed et pontificali dignitate privata.
* After Hadrian V.'s death the Canlinals published a suspension of this order, profess-
CHAP. I.— PAPACY I.-POLIT. DEVELOP. ^ 58. GREGORY X. 339
On German crown
the other hand, the Papal power over the
was now King Richard's death
so firmly established, that after
(t 2d April, 1272) the new election was prompted by Gregory,'' and
ing to have been issued by himself; the inhabitants of Viterbo, however, did not believe
it (Raynald. 1276, no. 28). So John XXI., immediately after his accession to the see,
while the memory of this conclave, so strictly managed by the men of Viterbo, was fresh
in his mind, gave his authority to this suspension (Rayn. 1. c. no. 29), quia cxperientia
docuit, constitutionem eandem multa intolerabilia, nonnulla obscura, et propter hoc acce-
lerationi provisionis ejusdem Ecclesiae valde damnosa — continere. Cclestine V. restored
the order at last (Raynald. 1294, no. 17).
' A who lived not much after this time (in Urstisii German, historic, ii. 93)
historian
relates that when the election was delayed, Gregorius P. X praecepit principibus A'e-
—
manniae electoribus, ut de Romanorum Rcge, sicut sua ab antiqua ct approl)ata consuc-
tudine intererat, providerent, infra tempus eis ad hoc de Papa Grcgorio statutum alms :
Otto IV. {}) 54, notes 14 and 17), and Frederick II. (^ 54, note 30, ^ 55, note 2) (cf. Ray-
nald. 1274, no. 5 ss.). Some months after followed the confirmation, epist. ad Rud. dd.
20. Sept. 1274 (in Raynaldus 1. c. no. 55, in M. Gerberti codex cpistolaris Rudolphi
I. S. Blasii, 1772 fol. lib. i. epist. 27, and in F. J. Bodmann code.x cpist. Rud. I., cpisto-
lasccxxx. anecdotas continens. Lips. 1806. 8. p. 25) with the words Licet itaque non :
sine causa distulerimus hactenus, regiam tibi denominationem ascriberc cum fratribus ;
Urbino, etc., in the year 1278, do homage to the Emperor, Nicolas 111. was aggrieved by
It, because these cities belonged to the States of the Church, according to the tenor of the
Emperor's promises (see note 8), and Rudolph immediately yielded (Raynald. 1278, no.
51. Bodmann, p. 79). The Pope now sent him the copies of all the pretended Imperial
deeds of gift (Rayn. 1. c. no. 57) Ne autem per haec nos aliquod novum petere, vel a tujs
:
forsitan quia vidit caeteris multis male successisse, misit Henricum Ep. Basileensem
cum membranis sigillo suo sigillatis ad civitatem Romanam, qui ibidem sedi apostolicae
Romandiolam et quaedam alia, iji damnum grave Imperii, dedit. Annates vctercs Mutinen-
sium (in Muratori xi. 72) ann. 1277 Rodulphus Rex Romanorum donavit civitatem Bo-
:
noniae ct comitatem Romandiolae Papae Nicolao III., et sic Ecclcsia Romana facta fuit
domina illarum civitatum ct terrarum. Lichnowsky's Gesch. d. Hauses H.absburg, i. 275.
" After Charles had been forced by Nicolas to renounce the Regency of Tuscany
(Rayn. 1278, no. 08), and lay down the rank of Roman Patrician (ib. no. 69), the peace
was effected (ib. 1280, no. 1) according to this, Charles was to liold Provence and For-
;
with Charles in Tuscany, on his way to Lyons, said to him " Super opprcssione mulli-:
plici et innumeris novitatibus, fill carissime, quibus sub tuo felici dominio Rcgnicolas op-
primi fama clamat, validus frequenter clamor perculit aures nostras. Revoces igitur pro —
Deo talia, quae Regi pio non congruunt, sed potius regiam celsitudinem dehonestant, ita
quod tua grandis adeo felicitas adaugeat, non minuat subditis libertatem." Ad haec, cum
rcgium Rex non focissct in hac parte responsum, cujus animus videbatur ad ulteriorapro-
clivior. dictus dominus Gregorius subdidit " Veniet, vcniet ilia dies, qua super te tuos-
:
porary Ricordano Malaspini Istoria Fiorentina, c. 206 ss. (in Muratori viii. 1024). Schlos-
ser, III. li. li. 71. E. A. Schmidt's Gesch. Aragoniens im Mittclalter, s. 188. [War of
the Sicilian Vespers. The Eclectic (N. Y.), February, 1854.]
'* When the men of Palermo, who ofTcred the crown to the Pope, were sent back with
an anathema (in Rayn. 1282, no. 13), they wrote to Martin (ib. no. 19) Quia nos indig-
:
nos b. Petri ct vestra gratia reputastis, illc qui manet dcsuper infallibilis sficculator, cui
cura est acqualis de omnibus lam majoribus quam pusillis, alterum Petrum loco Petri —
afTectuosius invocati ex insperato in praesidium nostrum voluit cum paucis comitibus des-
tinare, etc.
'* Compare on the whole subject, Schlosser, III. ii. ii. 76. From the side of Martin
IV., who was entirely devoted to Charles, there followed first excommunication and in-
terdict (Raynald. 1282, no. 23, given in full in d'Achery spicilep. iii. 684) ; then, in Janu-
ary, 1283, the promise (Rayn. ad h. a. no. 4): omnibus Christifidelibus, — qui contra Re
CHAP. I.— PAPACY J— POLIT. DEVELOP. ^ 59. BONIFACE Vllf. 341
§ 59.
gem Aragonum —
nobis, Ecclesiae vel Regi Siciliae astiterint, si eos propterea in con- — —
flictumori contigerit, illam peccatorum suorum, de quibus corde contriti et ore coniessi
fuerint, veniam indulgemus, quae concedi transfretantibus in terrae sanclae subsidium
consuevit. Afterward, on the 21st March (Rayn. I. c. no. 15 ss. d'Achcry 1. c. p. C89 ss.) :
Regnum Aragoniac caeterasque terras Regis ipsius — exponentes, ut sequitur, ipsum Pc-
trum Regem Aragonum eisdem regno et terris, regioque honore sententialitcr, justilia ex-
igente, privamus ; et privantes exponimus eadem — occupanda catholicis, de quibus et
prout sedes apostolica duxerit providendum ; ejusdem Ecclesiae
in dictis regno et terns
Romanae —jure salvo. At last he gave over the kingdom of Aragon to Charles of Valois
as a Papal fief (Rayn. 1. c. no. 25 ss.), from whom he required, as an annual quit-rent,
quingentas libras parvorum Turonensium ; and now caused a crusade to be preached
against Sicily and Aragon (Rayn. 1284, no. 2 ss.).
'* After Peter's death, his eldest son Alphonso succeeded him in Aragon, his second son
James in Sicily. The latter was soon greeted with a fresh anathema (Rayn. 1286, no. 8.
De colubro regulus prodiit, et de patre nequitiae filius iniquitatis exi vit. Jacobus videlicet,
etc., a metaphor long before used up, see ^ 57, not. 19 and 26). However, Nicolas IV.
had to consent to make peace with Alphonso as King of Aragon (Rayn. ad h. a. no. 51).
" Martin IV. not only drew away from the Holy Land many crusaders (see note 15),
but sent also to King Charles large sums from the tithe contributed for that purpose, as he
expresses himself (Rayn. 1283, no. 41) quod in hujusmodi defensione ac custodia non
:
solum dicti Regis, sed etiam Romanae Ecclesiae honor et utilitas procurantur.
'* Marinus Sanutus, lib. iii. P. xii. c. 21 ss. Abulfeda, who was there in person at the
time, ann. Moslem, v. 95. Schlosscr, III. ii. 348. Wilken. vii. 719.
i.
' Opinions of contemporaries of the Papal party about Boniface: Ptolemacus Luc.
hist. eccl. xxiii. c. 36 (in Murat. xi. 1203) Hie longo tempore experientiam habuit Cu-
:
riae, quia primo advocatus ibidem, inde factus postea notariiis Papae, postea Cardinalis,
et inde in cardinalatu expediter ad casus Collegii declarandos, seu ad exteros responden-
dum. Nee in hoc habuit parem, sed propter hanc causam factus est fastuosus, et arro-
gans, ac omnium contemtivus. Bernardus Guido in vita Bonifacii (in Murat. III. 670) i. :
Boniface VIII. ct Philippcs le bel, Roy de France (par Pierre Du Piiy), Pans, 1655
fol., together with an appendix of Documents (Preuves) from the Tresor drs cliarlres du
Roi and Histoire des demelcz du Papc Boniface Vlll., avcc Philippe le bid, parAdrien
:
T. xxiii. cap. 3, in Th. Rymer foedera ed. A. Clarke et F. Holbrooke, I. ii. 830: Clericis
laicos infcstosoppido tradit anliquitas, quod et prarsentium expenmrnta temporiim mani-
festo declarant dum suis finibus non conlcnti nituntur-in vetitum, ad illicita frena relax-
ant nee prudenter allendunt, (|uam sit cis in clericos, ccclesiasticasve personas ct bona
interdicta potestas :— et (quod dolcnter referimus) nonnulli Ecclcsiarum Praelati trcpi- —
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <J
59. BONIFACE VIII. 343
intended for him, with such strength and skilV and continually
dantes, ubi trepidandum non est, — plus timentes majestatem temporalem offendere quam
aeternam, taliutn abusibus — adquiescunl, sedis apostolicae auctoritate seu licentia non
obtenla. Nos igitur, talibus iniquis aclibus obviare volentes, de fratruin nostrorum con-
silio apostolica auctoritate statuimus, quod, quicunque Praelati, ecclesiasticaeque per-
sonae — collectas vel tallias, decimam, vicesimam seu centesimam suorutn et Ecclesiarum
proventuum — laicis solveriiit vel promiserint, aut quamvis aliam quantitatem — sub adju-
torii,mutui, subventionis, subsidii vel doni nomine, seu quovis alio titulo, mode, vel
quaesito colore, absque auctoritate sedis ejusdem necnon Imperatores, Regcs seu Prin-
;
cipes, — qui talia imposuerint, exegerint vel receperint, aut apud aedes sacras deposita
Ecclesiarum — arrestaverint, saisiverint, seu occupare praesumserint, nee nou omnes, qui
scienter dederint in praedictis auxilium, — eo ipso scntentiam excorarnunicationis incur-
rant. Univcrsitates quoque, quae in his culpabiles fuerint, ecclesiastico supponimus in-
terdicto. —
A supradictis autem excommunicationum el interdicti sententiis nullus absolvi
valeat, practerquam in mortis articulo, absque sedis apostolicae auctoritate ct hcentia
speciali. No more than a whetting of the decree of Innocent III., see below, ^ C3,
note 16.
' Philip's order of the 17th August, 129C, to export no gold nor silver is in Du Puy
preuves, p. 13. — The Pope's vehement complaint at and
this, 21st September, ibid., p. 15,
in Rayn. 1296, no. 25. Ipsi quidem subditi adeo sunt diversis oneribus aggravati, quod
eorum ad te solita et subjecta multum putatur refriguisse devotio. Si, (juod absit, fuerit —
[constitutionem] condentis intentio, ut ad nos et fratres nostros, Ecclesiarum Praelatos
— extendatur, hoc non solum fuisset improvidum, scd insanum, velle ad ilia tcmcrarias
nianus cxtendere, in quibus tibi saecidaribusque principibus nulla est attributa potestas ;
Numquid super iis dicti Reges denegant stare juri ? Numquid apostolicae sedis, quae
Christicolis omnibus praeeminet, judicium vel ordinationem recusant ? Dumque in eos
super iis ipsi peccare te asserunt, de hoc judicium ad sedem eandeni non est dubium pcrtinere.
Quite like Innocent III., above, ^ 54, note 6. Thereupon Rosponsiones nomine Philippi
R. in Du Puy preuves, p. 21, and in Leibnitii mantissa codicis juris gentium dipjom. ii.
288 Antequam essent clerici. Rex Franciae habebat custodiam rcgni sui, et poterat sta-
:
tuta facere. —
Sancta mater Ecclesia, sponsaChristi, non solum est ex clericis, scd etiam
ex laicis ;
— —
quam ipse per mortem suam misericorditer liberavit qua libertate gaudere :
resisted all officious interference on the Pope's side with such de-
termination,^ that he found it best for his own interest to recall
the prohibition with regard to France,^ and endeavor to win over
corpori, hoc est domino Regi ct Regno, — auxilium ferre recusant, semet ipsos partes in-
coiigruas ct membra inutilia et quasi paralytica esse demonstrant. — Quis sapiens et in-
tclligens liaec non incidit in vehementcm stuporem, audiens Vicarium Jesu Chrisli pro-
hibentem tributum dari Caesari, sub anathemate fulminantem, nc clerici contra iniquae
et
ct injustae persecutionis incursus (on the parts of the kings of England and Germany)
—
domino Regi et Regno pro rata sua manum porrigant adjutricem ? Dare vero histrioni-
bus, et amicis carnalibus, et neglectis pauperibus expensas faccre superiluas in robis,
cquitativis, comitativis, comessationibus, et aliis pompis saccularibus. permittitur eis-
dcm, imo conccditur, ad perniciosac imitationis exemplum, etc. The suj)i)liciitio facta
Papae per Archiei»isc. Remensem et suffraganeos suos in Du Puy preuves, p. 20, makes
a yet deeper impression, because it is clear from this, notwithstanding its resjiectful tone,
that the Pope could not reckon on the French clergy.
^ Boniface issued a Bull on the 13th August, 1290 (in Rayn. ad h. a. no. 18 s.) treu- ;
guas dudum ab instanti tunc festo nativitatis b. Joannis Baptistae proximo praeterito
usque ad annum unum completum praefatis Romanorum, Franciae ac Angliae Regibus
auctoritatc apostolica sub poena excommunicationis indiximus. This, however, was—
only announced to the King of Rome, because the Legates had hoped that between the
Kings of France and England a truce might be brought about of their own free will. But
now, treuguas ab instanti festo nativ. b. Jo. Bapt. proximo futuro usque ad bicniuum com- —
pletum eadem auctoritatc jam diclis Rom. Franc, ac Angliae Regibus prorogainus, et de
novo indieimus, casque praecipimus inviolabiliter observari sub eadem excommunicatio-
nis poena. However, the Legates were afraid to deliver this, to Philip (confer Instru-
mentum Lcgatorum de treugis indictis et Regis Philippi protestatione, 21. April 1297, in
Leibnitii mantissa ii. 290 quas treugas publicare etdictas literas praesentare Francorum
:
et Angliae Regibus ipsis distuleramus ex causa), and first negotiated for a cessation of
arms between the two Kings (see the documents Ctli February, 1297, in Rymrr-Chirke, I.
ii. 838). When they now wished to publish the Bull, Philip compelled them first to adopt,
by way of protocol, a solemn protest (the Instrument mentioned above, dated 21st April)
regimen temporalitalis regni sui ad ipsum Regem solum et neminem alium pertincrc, seque
in eo neminem superiorem recognoscere, nee habere, nee se intendere supponere vel sub-
jicere modo quocunque viventi alicui super rebus pertinentibus ad temporale regimen
—
Regni. Quatcnus autem ipsius Regis tangit animam, et ad spiritualitatem attinet, idem
Rex — paratus est, monitionibus et praeceptis scdis apostolicae devote ac humilitcr obe-
dire, in quantum tenetur et debet, etc.
' In interpretation of ihe Bull, Boniface sent to Philip, 7th Feb., 1297, the following
statements (in Rayn. ad h. a. no. 49. Baillct, p. 322) : Quia ejus est interpretari, cujus
est conderc, ad cautelam tuam— humana dcclaratione decernimus, quod Praelatus si ali-
quis — voluntaric — donum ant mutuum dare — voluerit, dum tamen sub exactionis no-
tiiji
appearance on the 30th of June, 1298 ; but it did not please the
King, anxious to secure lands :" the negotiations, though still con-
super hujusmodi declarationi nostrae, quod si praefatis Regi et successoribus suis pro
universal! vel particular! ejusdem regni defensione periculosa necessitas immineret, ad
hujusmodi necessitatis casum se nequaquatn extendat constitutio memorata: quin potius
idem Rex ac successores ipsius possint a Praelatis — petere ac recipere pro hujusmodi
defensione subsidium vel contributionem, — inconsulto etiam Romano Pontifice — quod- ;
c. 62).
*^ The Bull formerly known only from the abridgment in Rayn. ann. 1298, no. 2 ss.,
was first printed in full by Rymer (in Clarke's edition, I. ii. 894). The Pronunciatio
dates properly on the 27th June, and here the Pope says at the beginning : The two
Kings, in nos — tamquam in privatam personam, ct dominum Benedictum Gaytanum, tan-
quam in arbitrum, — super reformanda pace et Concordia inter ipsos Regcs, — absolute ac
libere compromittere curaverunt and thus he decides the question as a private person
;
and Benedict Gaytanus. But he makes known this decision in a Bull of June 30, in
which he gave the Papal sanction to the decision he had made as a private individual.
(At first, in the preamble, he saj's Quam pronunciationem, et quae in ea continentur,
:
shall be delivered over in manibus et posse nostris. If the Kings could agree about the
lands and property, all was to remain as they should settle. If not, the Pope would de-
cide. At last he reserves for himself plenariam potestatem, prout ex forma compromis-
sorum praedictorum nobis compctit, super omnibus et singulis, quae inter eosdem Reges
—
ex compromissis praedictis arbitranda diffinienda et pronuncianda restant, arbitrandi
diffiniendi, arbitraliter sententiandi, etc. This decision was not partial, and Philip had
not altogether refused it, as is plain from the ensuing treaties. However, Philip could
not but be displeased with the Pope, as naturally enough ho wouM not willingly relinquish
346 THIRD PERIOD.— DIV. HI— AD. 1073-1305.
his advantages won over Edward, nor suffer his hands to be tied b)' the unlookcd for and
crafty intrusion of the Papal authority.
'^ Rymer-Clarke, I. ii. 902 ss., is full of documents relating to negotiations of peace,
which agree in laying down this Papal decision as their basis. About these see Boni-
face, epist. ad Eduardum, 26. Feb. 1301 (1. c. p. 929) Confodimur anxietatibus, quod
:
—
inter te ac Philippum — —
pacis per nos sata semina speratum fructum non producunt. —
Then follows, after copious exhortations to peace licet ipse [Rex Franciac] fervore ju-
:
plenior ac magis raoderata requiritur, acquiesccre sibi, ut juveni, satis condeccnter potes,
saltern ad lempus, donee Deus omnipotens, qui errata corrigit et reformat, tibi ct sibi de
meliori consilio ct salubrioribus fructibus duxerit providendum.
'^ For instance against the misuse of the Right de la Regale (compare below,
^ C3, note
8). Bonif. cp. ad Phil. Oct. 1298 (in Rayn. ad h. a. no. 24), complains during the sus-
;
pension of the Bishop of Laon, praetcxtu cujusdam consuetudinis, quam appellas regalia,
—
administrationem candcm temporalium, ac si vacaret Ecclesia, cepisti. Compare the
letters, ib. ad ann. 1299, no. 23, 25, that he exercised the right of Regalia too long, eveu
after the successor was appointed, and too harshly ad ann. 1300, no. 17, that he exer-
;
macy of the resignation of Celestine and the accession of Boniface (see their instrumen-
lum publicum in Raynaldus T. xiv. in App. p. 635), Schrockh, xxvi. 528. Planck, v. 81.
*' Ptolemaeus Luc. hist. eccl. xxiv. 37 (in Muratori xi. 1204): Albert had sent em-
bassadors to the Pope in the year 1299, pro confirmatione clectionis suae, quam Bonifa-
cius P. primo multis juris et facti rationibus allcgatis ropulit prima vice, et asseruit nul-
1am esse. Francis. Pipinus (about the year 1314) describes the reception of the embas-
sadors, chron. c. 47 (Murat. ix. 745)
lib. iii. quibus Papa respondit, ilium non esse elec-
:
tum legitime, ct indignum impcrio, qui erga dorainum suum scclere bellum cocpit, ac pro-
ditione occideret. Et sedcns in solio armatus et cinctus cnsem, habensquc in capite
Constantini diadema, strict© dextra capulo ensis accincti, ait numquid ego summus sum
:
Pontifex ? Nonne ista est cathedra Petri ? Nonne possum Imperii jura tvtari f Ego sum
Caesar, ego sum hnperator eosque talibus verbis dimisit.
: So also Fcrretus Vicentinus
(about 1238) in Muratori ix. 995, who makes Boniface speak thus at the end Ipse (Albcr- :
tus) nunc apud Germanos impertt, nos autcm Latias grnles potentiae nostrac devotas nutu nos-
tro regaliter gubernabimus. Dante perhaps meant to represent this scene (in Purgat. xvi.
110, see below, note 30). Albertus Argent in Urstisiu.s, ii. p. Ill, with' reference to Al-
bert as, laesije majestatis crimine reum, puts the following words into the Pope's mouth :
Non fiet vivente ista Jesabcl, donotans Elizabct reginam, quae ex matrc soror extitit
Chunradini (and daughter of Mainhard, count of the Tyrol, and so by none of her an-
cestors of the Hohenstaufen family). The Gesta Archiepisc. Trevir. (in Martene am-
pliss. coll. iv. 370) say, Boniface for this reason had made Diether of Nassau, brother of"
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 59. BONIFACE VIII. 347
the late King Adoljjhus, archbishop of Treves in 1299, quo pertinacius Alberto Regi resis-
teret, contra quern Papa, turn quod uxorem haberet de viperali genimine semi7iis Friderici
Imp., turn aliis de causis rigidas exercebat scntenlias.
'* See the documents in Leibnitu codex juris gentium diplom. p. 39 ss., especiiilly the
promise in the confederation, Strasburg, 5th September, 1299, p. 41 quod ex nunc in an- :
tea erimus ad invicem veri et fideles amici, ac in nostris et regnorum nostrorum et Impe-
rii honoribus. libertatibus et juribus mutuo conservandis contra omnem hominem veri et
validi adjutores.
^^ At first the Pope sought by friendly representations to move Edward to peace with
Scotland (see his letter to Edward, 10th July, 1298, in Rymer-Clarke, I. li. 897) ; but
afterward he wrote to him, on the 27th June, 1299 (in Leibn. mantissa ii. 277. Rymer-
Clarke, 1. c. p. 907): Sane ad Celsitudinem regiam potuit pervenisse, et in tuae libro
memoriae nequaquam ambigimus continen, qualiter ab antiquis temporibus regnum Sco-
tiae pleno jure pertinuit, et adhunc pertinere dignoscitur ad Ecclesiam Romanam. Si —
vero in eodem regno Scotiac, vel aliqua ejus parte, jus aliquod habere te asseris volumus :
— —
quod tuos procuratores infra sex menses ad nostram pracsentiara mittere non omittas.
—
Nos enim nihilominus ex nunc lites quaslibet, inter te dictumque regnum Scotiae
subortas, — ad cognitionem el determinationem sedis ejusdem, praesentium tenore rcduci-
mus, et etiam reservamus : decernentes irritum et inane, si secus scienter vel ignorantcr
a quoquam in hac parte contigerit attentari. Edward was wise enough to leave the mat-
ter to his Parliament, and the Pope was obliged to be content with the answer they sent
him, dd. 12th February, 1301. (Leibn. 1. c. p. 287. Rymer-Clarke, 1. c. p. 92C) : Sci-
mus, et notorium est, — quod a prima institutione rcgni Angliae Reges ejusdem regni
superius et directum dominium regni Scotiae habuerunt ;— nee ullis temporibus ipsum
regnum in temporalibus pertinuit vel pertinet quovis jure ad Ecclesiam supradictam
—
[Romanam]. Neque Reges Angliae super juribus suis in regno praedicto, aut aliis suis
temporalibus coram aliquo judice ecclesiastico vel saeculari responderunt, aut respon- —
dere debebant. —
Unde concors et unanimis omnium et singulorum consensus fuit, est,
et erit inconcusse, Deo propitio, in futurum quod pr^efatus dominus noster Rex super
;
juribus regni sui Scoliae, aut aliis suis temporalibus, nuUatenus judicialitcr respondeat
coram vobis, nee judicium subeat quo(|Uomodo ; aut jura sua praedicta in dubium quaes-
tionis dcducat nee ad praesentiam vestram procuratores aut nuncios ad hoc inittat. Nee
: —
etiarn permittimus, aut aliquatenus permittemus, sicut nee possumus, nee debemus, prae-
missa tain insolita, indebita, praejudicialia, et alias inaudita praehbatum dominum nos-
trum Regem, etiamsi vellet, facere seu quomodolibet attentare. Comp. Schlosser, III.
ii. ii. 398.
'" Boniface wrote, 13th April, 1301, to the three spiritual electoral princes (in Rnyn.
ad h. a. no. 2) : quod clarae memoriae Adulpho in Romano-
In publicamdevenit notitiam,
rum Regem electo — Albertus — vassalagium
ligiuin homagium ut Ronianorum Regi
et
fecit, —
et tandem —
contra ipsum superbe rebellans, ipso Rege Adulpho vivente, se in —
—
Romanorum Regem eligi procuravit, et de Rege triumphavit eodem, ipso occiso in prae-
lio. —
Therefore now, nos ad quos jus et auctoritas examinandi personam in Regem Ro-
manoru.Ti electam, —
seu ratione dignitatis personae vel formae nominatio regia, seu rati-
one indignitatis personae vel formae reprobatio pertinere noscuntur; fraternitati vestrae
— —
mandamus, quatenus vos denunciare curetis, quod nisi Albertus, qui pro Romano- —
rum Rege se gerit, per suos solemnes nuncios infra sex raensium spatium compareat — —
—
coram nobis, ostensurus suam innocentiam et propositurus rationabiles exeusationes,
;
si quas habet, super suis impedimentis notoriis, criraine videlicet laesae majestatis com-
348 THIRD PERIOD.-DIV. III.— A.D. 1073-1305.
misso, — nee non excommunicatione publica, etc. ; ct cxposilurus jus, si quod sibi corn-
petit ; — et ad faciendum, — quae justitia suadebit — sibique duxerimus injungcnda, ac nos-
tris beneplacilis pariturus
nos principibus— districtius injungeraus, ut nullus sibi ut Ro-
:
homagus factis ipsi Alberto ut Romanorum Regi, et fidelitatis praestitis juraracnlis absol-
vemus, etc. However, Albert brought the Electoral Princes of the Rhine to obedience
by force of arms, and this summons remained unnoticed. See Henry's History of the
Empire, iii. C25.
. " On his former conduct, sec Baillet, p. 77. Velly histoire de France, vii. 150.
'" The documents on this head are to be found in Du Puy, p. C2I ss., in Martene the-
saurus i. Apamiarum, p. 1330 he had said often
1319, especially the Articuli contra Episc. :
Du Puy prcuves, p. C61), a command to release the Bishop of Pamiers. — II. ad Archie-
pisc. Epise. et Capilula regni Franciae, ae doetores in theologia, ct magistros in jure
canon, et civili de regno natos eodem (Rayn. 1. c. no. 29. Bulaeus, iv. 11.) Because so
many charges have been brought forward, super excessibus, culpis, insolentiis, injuriis,
atque damnis, quae Praclatis, Ecclesiis — per — Philippum Regem — infenintur, ac etiam
paribus, Comitibus, aliisqae nobilibus, univcrsitatibus ct populo dicti regni; he therefore
summons them to a council at Rome, ut super praemissis — vestra possimus habere con-
— nee non tractare, dirigere, ct statuere, proccderc facere, ct ordinare, quae ad ho-
silia,
assembled his States (10th April, 1302), and here assured himself
of the good feeling of his people, which was unmistakably express-
ed not only in the biting letter of the barons and burghers^^ to the
ann. 1311, no. 33, given in full in Bulaeus, iv. 7. Du Puy, p 48): Ausculta, fill caris-
sime, praecepta patris, et ad doctrmam magistri, qui gerit illius vices in terns, qui solus
est Magister et Dominus, aurem tui cordis inclina. —
Christi vicarius, Petrique successor
— sibi collatis clavihus regni caelorum, judex a Deo vivorum et mortuorum constilutus
agnoscitur. ad quem sedentem in solio judicii dissipare pertinet suo intuitu omne malum.
— Constituit enim nos Deus, licet insufficientibus' mentis, super Rcges et Regna, inipo-
sito nobis jugo apostolicae servitutis ad evellendum, destruendum, disperdendum, dissi-
pandum. aedificandum atque plantandum sub ejus nomine et doctrina. Quare. fill caris- —
sime, nemo tibi suadeat, quod superiorem non habeas, et non subsis summo Hierarchue
ecclesiasticae Hierarchiae. Nam
desipit, qui sic sapit, et pertinaciter haec affirmans
convincitur infidelis. follow copious charges about Philip's oppressions of the
Then
Church and his subjects, because of which the Pope had been induced to summon the
French clergy to Rome. Si tuam itaque rem agi putaveris.eodem tempore per te vel i)cr
servorum Dei Philippo Francorum Regi. Deum time, et mandata ejus observa. Scire
te volumus, quod in spiritualibus et temporalibus nobis subes. Beneficiorum et Praeben-
darum ad te collatio nulla special et si alujuorum vacantium custodiam habeas, fructus
.
why a fraud should be risked in this case, or how so great a one should have passed un-
censured. According to Joannes de S. Victore (in Bulaeus, iv. 15), this brief was first sent
to the King about the feast of purification (February 2d) by the Legate, who had been al-
ready warned off, and had probably received the brief to be used in case of absolute ne-
cessity. The answer of the King was this (Bulaeus, iv. 11. BaiUet, p. Ill) Philippus ;
D. G. Francorum Rex Bonifacio se gerenti pro summo Pontifice salutem modicam, seu
nuUam. Sciat maxima tua fatuitas, in temporalibus nos alicui non subesse Ecclesia- ;
rum ac Praebendarum vacantium collationem ad Nos jure regio pertinere fructus earuni ;
nostros facere ; collationes a nobis hactenus factas et in posterum faciendas fore validas
in praeteritum et futurum ; et earum possessores contra omnes viriliter nos tueri secus ;
autem credentes faluos et dementes reputamus. Datum Parisius. On the regalia, the
subject of this contention, see below, § 63, note 8.
'* Philip first submitted to the Prelates the question (Continuator Guil.
de Nangiaco
ad ann. 1301) " a quo suum temporale ecclesiasticum, et Barones et Millies sua se te-
:
nere foeoda adgnoscebant ?" Timebat etenim regia Majestas, ne propter hoc, quod Papa
mandaverat, tarn sibi in temporalibus quam in spiritualibus se subesse, vellet idem Rom.
Pontifex enili, ([uod regnuin Franciae a Rom. Ecclesia in foeodum leneretur. Et cum
350 THIRD PERIOD.— DIV. HI.— A.D. 1073-1305.
poena corporis puniretur. Et tunc deinceps fecit omncs cxitus, pussus ct introilus regni
Franciae cautissimc custodire. which was occasioned by the Pope's words
This result,
in the short brief, was the cause of much bitter feeling. Comp. the letter of the Barons to
the Cardinals in Bulaeus, iv. 22. Du Puy, p 60. The letter of the Tiers-Etat is lost.
*^ The letter of the clergy to the Pope (in Bulaeus, iv. 19. Du Puy, p. 06) The ;
King had submitted to them in the meeting, sibi ex parte vestra fuisse inlimatum, quod —
de regno suo, quod a Deo solo ipse ct praedecessorcssui tenere hactenus recogniti sunt,
teniporaliter vohis subesse, illudque a vobis tenere deberet : nee contcnti verbis hujus-
modi SIC mirabilibus sicque novis et inauditis a saeculo apud incolas dicti rcgni, scd ea
Pontifex numquam scripsil Rcgi pracdicto, quod dc rrgno suo sibi subesse teraporaliter
illudque ab eo tencre deberet. —
Undo propositio, quam fecit Pelrus Flote, animosum et
falsum habuit fundamentum, et idco neccsse est, quod cadal acdificium. Their answer —
to the Tiers Elat (Bui. p 27. Du Puy, p. 71) is to the same purpose, but shorter. The —
answer of the Pope to the clergy (Bulaeus, p. 24. Du Puy, p (5, more correctly in the
Koticcs ct extrails des-MSS ii. 270) Verba dehrantis filiae, quantumcunquc desulenis
:
maternis infesta, quantaquc sint enormitate foedata, nequeunt tamcn jjuntalem inficcre
piae matris, etc. Nonne duo principia niluntur ponerc, qui dicunt tcmporalia spinluali-
bus non subesse ?
regnum siuim ab Ecclcsia On the other hand, the ans%vcr is Scriptum est frdt Detts :
duo luminaria magna, luminare majui ut praccsset diei, et luminare minus ut praecssct nocti
(Gen. 1. 10). sunt cnim duae juiisdictioncs, spirilualis et temporalis. Jurisdictioncrn
spiritualem pnncipalitcr liabet sumnius Pontifex,—junsdictionrm tcmporalrm habcnt
Impcratoi et alii Reges tamen dc omni temporali habet cognosccro summus Pontifex et
.
judicare rationc peccati. Undc dico, (juod jurisdictu) temporalis potest ronsideran prout
competit alicui de jure. Undc jurisdiclio temporalis compctit summo Ponlifici, qui est
Vicarius Christi ct Petri, dc jure. Undc qui dicit contrarium, impingit in ilium articu-
lum :
''
judicaturua est vivos et mortuos ," et in ilium etinm praedictum " Sanctorum com-
munionem." Sed jurisdictio temporalis quantum ad usum, ct quantum ad executionem ac-
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. <^ 59. BONIFACE VIII. 351
Then the speech of the Pope : iste est Architophel, — scilicet Petrus Flote, homo acetosus
— homo haereticus censendus, etc. — Et volumus, quod hie Architophel, iste Petrus, pu-
niatur temporaliter et spiritualiter sed rogamus Deum, quod reservet nobis eum punien-
:
mus Regi, quod recognosceret regnum a Nobis. Dicimus, quod in nullo volumus usur- —
pare jurisdictionem Regis :
—
non potest negare Rex, seu quicunque alter fidelis, quin sit
nobis subjectus ratione peccati (compare above, note 7). Si vero per omnia ista Rex non
resipiscat nolit nos ponere ad ripam, quod non sustineremus, sed pro tempore futuro re-
;
sponderemus ei juxta stultitiam suam. Nos scimus secreta rcgni nihil latet nos omnia : ;
Burgundi, qui possunt dicere illis, quod b. Bernardus dixit de Romanis "Amanles ne- :
minem amat vos nemo." Unde parcatur in hoc nobis, fratres nostri, quod si Rex non re-
sipiscat et nolit desistcre ab inceptis, nee permittat venire Praelatos, in hoc non credere-
mus quomodo puniremus. Praedecessores nostri deposuerunt tres Reges Franciae
eis et : —
licet Nos non valeremus pedes nostrorum praedecessorum, tamen cum Rex commisit
omnia, quae illi commiserunt et majora, nos deponeremus Regem ita sicut unum garcionem,
licet cum dolore et tristitia magna, etc. Here and in note 24, on th(? Pope's side, the
positions, Regem de regno suo Papac subesse temporaliter, recognoscere debere regnum
suum a Papa, were disclaimed as misrepresentations of P. Flote; on the other hand, the
position, Regem in temporalibus subesse Papae scil. ratione peccati was fully adopted, and
herewith is no indication that the Brief Deum time (note 21, no. v.) was a forgery.
Though Baillet, p. 143, and Schrockh, Th. xxvi. 565, 570, think that both maxims have the
same meaning, and that on this account the Pope had at one time asserted, and at an-
other denied the same statement: yet de Marca de cone. Sac. et Imp. lib. iv. c. 16, ^ 5,
has the right meaning.
*' In Rayn. ann. 1302, no. 13, and in the Extravagantt. comm lib. i. tit.
8, c. 1 Unam :
sanctam Ecclesiam catholicam et ipsam apostolicam urgente fide credere cogimur et te-
nere. —
Igitur Ecclesiao unius et unicae unum corpus, unum caput, non duo capita, quasi
monstrum, Christus videlicet et Christi vicarius Petrus, Petrique successor. In hac ejus- —
que potestatc duos esse gladios, spiritualem videlicet et temporalem, evangelicis dictis
instruimur. Nam diccntibus Apostolis " Ecce gladii duo hie" (Luc. 22. 38), in Ecclesia
scilicet cum Apostoli loquerentur, non respondit Dominus, nimis esse, sed satis.
: Uter- —
que ergo est in potestate Ecclesiae, spiritualis scil. gladius et materialis. Sed is quidem
pro Ecclesia, ille vero ab Ecclesia exercendus. lUe saccrdotis, is manu Regum et mili-
tum, sed ad nutum et patientiam sacerdotis (according to Bernard dc consid. iv. c. 3, see
above i) 54, note 1). Oportet autem gladium esse sub gladio, et temporalem auctoritatem
spirituali subjici potestatinam cum dicat Apostolus " Non est pottstas nisi a Deo, quae
:
autem sunt a Deo ordinatae sunt" (Rom. xiii. 1) non autem ordinatae essent, nisi gladius ;
tur (Jer. i. 10). Ergo si deviat terrena potestas, judicabitur a potestate spiritali sed si ;
deviat spiritalis minor, a suo superiori ; vero suprema, a solo Deo, non ab homine po-
si
" So early as 8th November, 1302, Philip protested in a Patent (in Duraont corps uni-
versel Diplomatique, i. 333) against all further mediation of the Pope. The treaty of
peace itself is in Rymer-Clarke, I. ii. 952.
'" Compare above, () 58, note 16. After the death of Alphonso, king of Aragon, in
1291, James, king of Sicily, succeeded him. When he gave up Sicily, in a treaty 'of
peace with Charles II. of Naples (1295), the Sicilians chose his brotlier Frederick for
their King. After a long and fruitless war, Charles II. was obliged to make peace with
him 1302. (Rayn. ad h. a. no. 2 ss.) Boniface would not at that time confirm the treaty
:
;
however, he released Frederick from his excommunication (Rayn. 1. c. no. 5 ss.). Now
follows his confirmation as Rex Trinacriae. Rayn. ann. 1303, no. 24 Frcdericus Sici- :
liae insulam —
in vita sua habebit, tenebit et possidebit a nobis et sub nobis, sub annuo —
—
censu trium millium unciarum auri, et sub servitio centum militum cquis et armis niu-
nitorum dccenter et bene, quandocunque nos vel successor noster asseruerit, eis Ecclc- —
siam indigere Romanam. — —
Fredericus habebit inimicos ct Romanae Ecclesiae pro ini-
— — —
micis suis, quinimo ad nostrum mandatum intendit perscqui toto posse. After Fred-
erick's death the island was to be surrendered to Charles II.
'' Bonif. epist. ad Albert dd. 30. Apr. 1.303, in Rayn. ad h. a. no. 2 ss. auctoritate :
Albert's confirmation (cd. Baluzius under P. dc Marca de cone. Sac. et Imp. lib. ii. c. 4,
in Bohmer's edition, p. 103 s.): Fecit Deus duo luminana magna, etc. (Gen. i. IC) scil. —
soiem, 1. e. ecclesiasticam potestatem, ct lunain tcmporalcm ct impcriiilcm, ut regc-
h. c.
rct universum. Et sicut luna nullum lumen habet, nisi quod rccipit a sole, sic ncc aliijua
terrena potcstas aliquid habet, nisi quod recii)it ab ecclesiastica potestatc. Lu-ct autem
ita communiter consueverit intcUigi, nos aiitein accipimus hie Imperatorem solem, qui est
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 59. BONIFACE VIII. 353
futurus, et hoc est Regem Romanorum, qui promovendus est in Imperatorem, qui est sol,
sicut Monarcha, qui habet omnes illuminare, et spiritualem potestatem defendere. Vica- —
rius Jesu Christi et successor Petri potestatem Imperii aGraecis transtulit in Germanos,
—
ut ipsi Germani possint eligere Regem Romanorum, qui est promovendus in Imperato-
rem et monarcham omnium Regum et Principum terrenorum. Nee insurgat hie snperhia Galli-
cana, quae dicit, quod non recognoscit superiorem. Mentiuntur : quia de jure sunt ct esse debent
subRege Romano et Imperatore. Et nescimus, unde hoc habuerint, vel adinvcnerint, quia
constat, quod Christiani subditi fuerunt monarchis Ecclesiae Romanae et esse debent.
Et nos volumus, quod quicunque evangelizaverit aliud, anathema sit. Then follows his —
confirmation of Albert. Venit quidem tempus, ut constituamus eum super gcntes et regna,
ut evellat et destruat, dissipet etdispergat, et aedificetet plantet. Sicut enim pater dedit —
filio potestatem non in tempore, sed in aeternitate, sic Christo homini et Christi vicario
dedit. potestatem in tempore, ut ipse habeat jus constituendi Imperatorem, et Imperium
transferendi. Et attendant hic Germani, ijuia, sicut translatum est Imperium ab aliis in
ipsos, sic Christi vicarius, successor Petri habet potestatem transferendi Imperium a
Germanis in alios quoscunque, hoc sine juris injuria. An expression of hope
si vellet, et
that Albert would imitate his father Rudolph. Si autem ipse vellet contrarium facere,
non posset quia nos non habemus alas nee manus ligatas, nee pedes compoditos, quin
:
bene possimus eum reprimere et quemcunque alium Principem terrenum. Quidam enim
Principes faciunt colligationes suas. Et audacter dicimus, quod si omnes Principes ter-
reni essent hodie colligati contra nos et contra Ecclesiam islam, dum tamen nos habere-
mus veritatem, et staremus pro veritate, appretiaremus eos unam festucam. Et sine
dubio si veritatem et justitiam non habcremus, bene timeremus. — Igitur faciat bene Rex.
Quia si bene defendet et recuperet jura sua et jura Regni et Imperii, audacter dicimus,
quod nos defendemus plus jura sua quam nostra, et hoc contra quemcunque de mundo, et
per nos firmabitur sententia sua et non flectetur. In an especial brief, the Pope annulled
all treaties which Albert had made with other princes. (Rayn. 1303, no. 7). Albert, in
return, engaged, in a letter dated Nurenberg, 17th July (Rayn. 1. c. no. 8), to render the
most humble obedience he formally acknowledged, quod Romanum Imperium per sedem
;
tiqua Regum provisione cautum, ne post divisionem Regni Francorum, quae facta est post
mortem Caroli Imp. magni, Rex Francorum Orientalium, i. e. Theutonicorum sibi vio-
lenter regnum usurpet vel inquietet Gallorum, nee quisquam Regum Galhae Regnum —
Theutonicorum, aut Imperium sibi quomodolibet usurpet Romanum. Unde cum ea Prin-
cipum constitutio eatenua permanserat inviolata, sibi non videretur honestum, si primus
ipse eam temeraverit.
VOL. II. 23
354 THIRD PERIOD.— DIV. Ill —AD. 1073-1305.
'* So early as the 12th March, the new keeper of the seal, William of Nogarct, had
come forward with an accusation against the Pope (Du Puy, p. 5C), and, when the States
were summoned, had produced this as a reason for assembling a general council. In this
session of the States four Barons, of whom Guil. de Plesscjano was spokesman, came for-
ward as accusers of the Pope. Their 29 heads of accusation arc in Du Puy, p. 101. Bu-
laeus, iv. 41. The Pope was charged with being haerclicus perfcctus 1. Quia non cre- :
dit immortalitatem —
animarum rationalium. —
4. Item quod fidelitcr non credit, quod
verbis a Christo institutis, a fideli et recte ordinato Presbytero dictis in forma Eeclesiae
super hostiam, fit ibi corpus verum. Et hinc est, quod nullam rcverentiam vel modicam
ei facit, cum elevatur a Sacerdote, nee ei assurgit, imo vcro tergo assistit, ct magis se ho-
locum ubi scdet, ornari facit, quam altare ubi hostia consecratur. 9. Item ut
norari, et —
8uam damnatissimam memoriam perpetuam constituat, fecit imagines suas argenteas erigi
in Ecclesias, perhoc homines ad idolatrandum induccns. 12. Item publice praedicavit, —
Papam Rom. non posse committere simoniam, quod est hacreticum diccic. 18. Item —
compulil saccrdotcs aliquos, ul sibi revelarent confcssiones hominum, et eas postea absque
confitentium voluntate— publicavit. —
20. Item statum et Ordinem Cardinalium dcprimit et
deprcssit, et Ordinem Monachorum nigrorum et alborum, fratrum Minorum et Praedica-
torum, de quibus dixit multoliens, quod mundus perdebatur per ipsos, et quod falsi hypo-
critae erant, etc. —
21. His hatred against France even before his accession to the see,
;
he had said, quod, si essct Papa, potius vellct totam Christianitatcm subvcrtere, quin
Nationem dcstrueret, quam appellat superbiam Gallicorum. 22. For»this reason he had —
sought to hinder peace between France and England, and wished to unite himself with
Frederick of Sicily against Charles II. of Naples. Confirmavit etiam Rcgem Allemaniae
in futurum Imperatorem, et publice praedicavit, quod hoc faciebat, ut destrueret Natio-
nem, quam vocat superbiam Gallicorum, qui diccbant, se non subesse alicui teniporaliter,
dicens quod de hoc mentiebantur per gulam, dcclarando, quod quicumque, etsi Angelus
de caelo descendens sit, dixerit, quod non subsint cidcin et Regi Allemaniae, (juod ana-
thema sit (above, note 31). Et tamen antea sacpius dixerat publice, quod lUe crat pro- —
ditordomini sui, et quod ipsum proditionaliter interfecerat, et non erat dignus dici et no-
minari Rex, nee debite elcctus (above, notes 15 and 18). Et inter eundem et Rcgcm Fran-
ciae accordata pro bono pacis, in quibus jus utnus()ue salvaretur, dissolvit, etc. The
other heads of accusation relate to his unchastity, magic arts, sodomy, cruelty, his conduct
to his predecessor, Celestinc, and so forth. Thereupon the King submitted to the States
his Deed of Appeal (Du Puy, p. 107. Bulaeus, iv. 45 : ad praedictum generale Conci-
lium, quod instanter convocari petimus, el ad verum legitimum futurum summum Ponti-
ficem vel alios, ad quern vel ad quos fuerit appollandum, provocamus et appcliamus). All
estates and corporations, also the prelates, Universities, and religious houses, in more
than 700 deeds of assent, supported this appeal. (Bulaeus, iv. 4C. Du Puy, p. 112.)
'^ The Bulls, dated Anagniae, 18. Kal. Sept. I. In all P^rench I'niversities the right
of granting academical degrees was suspended. Rayn. 1303, no. 38. Du Puy, p. 163.
Bulaeus, iv. 54. II. The were deprived of the right of election 11.
spiritual corporations
CO. —
III. Against the French accusations and the appeal. Du Puy, p. 166. Bulaeus, p.
55 ss. —
IV. The sus])cnsion of the Archbishop of Nicosia, qui ipsum Regem callidis
CHAP. I.— PAPACY I.— POLIT. DEVELOP. ^ 59. BONIFACE VIII. 355
on the 7th September, 1303, an attack was made upon him here,
by Nogaret and Sciarra Colonna he was personally maltreated by :
commentis ac) hujusmodi rebellionem instigat, Rayn. 1. c. no. 37. Du Puy, p. 1C2. V. —
in Rayn. 1. c. no. 40. Du Puy, p. 161 statuimus, ut citationes auctoritate apostolica
:
^* Villani hist. Fiorent. lib. viii. c. 63. Bern. Guido in vita Bonif VIII. in Murat. HI.
i. 672. Even Nogaret (Literae super excusationibus Dom. Guil. de Nog. in Du Puy, p.
249) quotes the saying. He shall die like a dog, as a prediction already current in Boni-
face's lifetime. After his death it was put into the mouth of his predecessor Celestine,
see Matthaeus Westmonasteriensis (about 1377) flores historiarum, p. 447
Vulpes intravit, tanquam leo pontificavit,
Exiit utque cams, de divite factus inanis.
^* the second part of the work, De Regimine Principum, among the works of
Compare
Thoma Aquinus, of which books i. and li. belong to S. Thomas himself: according to itte
researches of de Rubeis (Thomae opp. ed. Venet. xix. 513), books iii. and iv. were written
close after the year 1298. Lib. iii. c. 10: Cum Chnsto secundum suam humanitatem
oranis sit coUata potestas, ut patet in Matth. 16, 18, dictam potestatem suo communicavit
vicario", cum dixit : ego dico tibi, quia tu es Petrus, etc. — Mento summus Pontifex, Roma-
nus Episcopus, dici potest Rex et Sacerdos. Si enim Dominus noster Jesus Christus sic
appellatur, —
non videtur incongruum suum vocare successorem. Corporale et tcmporale —
ex spirituali et perpetuo dependet, sicut corporis operatio ex virtute animae. Sicut ergo
corpus per animam habet esse, virtutem et operationem, — ita et temporalis junsdictio
Principum per spiritualem Petri et successorum ejus — Cap. 16: Rex noster Christus
Principes saeculi permisit dominari et eo vivente, et eo moriente, ad tempus, quousque
videlicet suum regnum esset perfectum, et ordinatum in suis fidelibus operationibus vir-
tuosis, et eorum sanguine laureatum. —
Opportuno igitur tempore, ut manifestaretur mundo
regnum Christi compositum, virtus Principis nostri Jesu Christi Principem raundi solici-
tavit, Constantinum videlicet, percutiens eum lepra, ac ipsum curans supra humanam
virtutem. Qua probata in dominie cessit vicario Christi, beato videlicet Sylvcstro, cui de
jure debebatur, ex causis et rationibus superius assignatis : in qua quidem cessione spi-
rituali Christi regno adjunctum est temporale, spirituali manente in suo vigore.
-' Foremost is jEgidii de Columna (he came from Rome, and so is also called jEgid.
Romanus. an Augustine monk, after 1296 Archbishop of Bourges t 1316) quaestio iti
utramque partem disputata de potestate regia et pontifica, annexed to the two foremenlioned
35G THIRD PERIOD.— DIV. HI.— AD. 1073-1305.
short letters of thePope and King (see above, note 21 v.) in Goldasti monarchia sancti Ro-
mani Imperii ii. 95. He sets himself to answer the question: utrum summus Pontifex
plenam jurisdictioncm ct ordinariam potestatem habeat tarn in t^mporalibus quam in spi-
rituahbus, ita quod omnes Principes temporales subsint ci quantum ad temporalia ? and
demonstrates, on the other hand, l,quod utraque potcstas spiritualis et temporalis a Deo
est instituente ct ordinante 2, quod istae duae potcslates distinctae sunt ct divisae 3,
; ;
in quibus terrena potestas sit subjecta spirituali potestali, el in quibus non. 5, Libertas ct
excmtio Regis Franciac, ijuare et qualiter nullum superiorem in temporalibus rccognos-
cit. — Yet more diffuse is Johannis de Parrhisiis (a Dominican monk in Paris + 1306) trac-
tatus de jiotcstate regia et papali in Goldast 1. c. p. 108. c. g. cap. viii. quod Papa non
habet jurisdictioncm a Christo in bonis laicorum, quia Christus non habuit earn. Cap.
xi. Evasionesquorundamdiccntium, potestatem saccularcm esse a Papa ct in Papa, cum
:
in temporalibus bonis, and the refutation of them. Cap. xxii. De donatione Constantini, :
upon which the curialists grounded their proof. Quod summus Pontifex Imperator est, et
dominus mundi, ct quod potest Reges constituere et destituere, sicut Impeiator. In an-
swer to this it was remarked, among other things, quia dicta donatio nihil valuit propter
quatuor, quae in G/ossa juris citiiVi's ponuntur (cf. Aegidius dc Columna : de ista donatione
Constantini dicunt Juristac communiter, (juod non valuit multiplici rationc). According to
the legal grounds adduced from the Glossa (see above, () 51, note 4) we find further : Quod
vero [donatio ilia] Deo displicuerit, ex hoc sumitur argumcntum quod Icgitur in vita b.
Sylvestri Papae, quod in donatione ilia audita est vox angclorum dicentium in acre:
*'
Hodie in Ecclesia venerium fffitsum est." Item b. Hieronymus dicit de isto Constantino,
quod ab ipso usque in praescns tcmpus Ecclesiarum rapinae et totius orbis discordia sccula est.
Dicit etiam Hicron. de eodem, quod in tantam crudelitatem postea versus est, ut fdium suum
Crispum interficeret, et uxorem suam Faustam : extremo etiam tempore vitae suae ab Euse-
bio Nicomediae baptizatus est et sic bis baptizatus fuit, et amplius in Arianum dogma
:
declinavit, etc. —
Besides this, Gaul undoubtedly belonged to the Western empire, but n.v
the Franks, who were descended from the Trojans, and came under Antenor to Pannonia.
" We have the opinion of two poets of the time on this point. Dante Alighieri (t 1321)
Purgatory, canto xvi. v. 97 ss., according to Wright's translation. The vision falls in the
year 1300, so one can not fail to recognize Boniface VIII., and his acts and endeavors:
Even in Rome the feeling that Boniface had gone too far was
general.^^ And when Philip and the French nation continued to
Ottocar V. Horneck, a Steiermarker, about 1309, Reimchronik, cap. 448 (in H. Fezii
scriptt. rer. Austr. III. 446)
Ey Chaiser Constantin,
War tet du dein Sin,
Do du den Phaffen geb
Den Gewalt und daz ITrleb,
Daz Stet, Purger und Lant
Undertanig irr Hant
Und irm Gewalt schold wesen ?
Gaistlicher Zuchte-Pesem
1st nu ze scharfTworden.
Du dem Orden
Boldest in
Die Phaffen haben Ian,
Als sein Sand Peter began :
^' Albericus de Rosate (Jurist at Bergamo t 1354) tells us in his Lectura super Cod.
lib. vii. tit. 39 De quadriennii praescriptione 1. 3. Bene a Zenone Audivi a fide dignis,
: :
quod tempore Bonifacii VIII. quidam Cardinalis de ordine Cisterciensium, homo maxi-
mae reputationis et scientiae, quadam festivitatc dum sermocinaretur in conclusione dix-
* I have substituted this translation, made from the original by Ichabod Charles Wright, MA, pub-
lished in London, 1836, for that of K. Sireckfuss. Halle, 1825. 8. (luoted by the author.— T.
358 THrRD PERIOD.— DIV. HI— AD. 1073-1305.
It, qiiod per eosdem passus et gradus, per quos Ecclcsia asceiiderat in temporalibus, de-
scendcret usque ad extremain paupertatcm Sylvestri, et quod ad hoc adduxit validas ratio-
nes et auctoritates divinae Scripturae.
" Compare ia supplication du pueuble de France au Roy contre le Pape Boniface le
VIII., not long after the death of the last mentioned (Bulaeus, iv. 15. Du Puy, p. 214) :
A vous, tres-noble Prince, nostre Sire par la grace de Dicu Roy do France, supplie et re-
quiert le peuple de vostre Royaume, pourcequ'il li appartient, que ce soit fait, que vous
gardiez la souveraine franchise de vostre Royaume, qui est telle, que vous ne rccognes-
siez de vostre Temporcl Souverain en terre hors que Dieu, et que vous faciez declairer,
si que tout le monde le sachc, que le Pape Boniface crra manifestemcnt et fist peche mor-
lel notoirement, en vous mandant par lettres Bailees, qii'il estoit vostre Souverain de
vostre Temporel, et que vous ne pouvez prevendes donner, ne les fruits des Eglises ca-
thedrales vacans retenir, et que tous ceux qui croyent le contraire, iltenoit pour Hereges.
Item, que vous faciez declairer, que Ten doit tenir Icdit Pape pour Hercge, pourcequ'il —
ne veul cctte crreur rapeller, ayant dit moult de fois, qu'en celte creance vivroit et mour-
roit, et que ja pour nul homme ce ne rappelleroit, etc. An interesting historical proof
that the priesthood and temporal sovereignty have always been distinct. Ce fut grand
abomination a ouir, que ce Boniface, pourceque Dieu dist a saint Pierre " ce que tu lieras
en terra, sera lie au del," cette parole de spiritualement, entendit mallemcnt, coinme Boul-
gare, quant au Temporel, se il mit un homme en prison temporelle, le niisl pour ce Dieu
en prison en ciel. At the end: pourquoi il perl raisonnablement, qu'il fut Herege, et en
cette herreurmourut, et s'aucun vouloilledit Boniface excuser de tout cest esc]andre,etc.
— Parquoy que aucun autre ne preigne excnifile a faire ainsi, et pourceijuc la peine de luy
face paour aux autres, —
vous noble Roy sur tous autres Princes dcfcnseur dc la foy, dc-
structeur des Boulgres, pouez et devez et estcs tenus requerrer et procurer, que Icdit Bo-
niface soit tenus et jiigiez pour Herege, et punis en la manicre, que Ten le pourra et de-
vra, et doit faire apres sa mort si que vostre souveraine franchise soit garde, etc.
:
*" See all the Bulls issued with this view in Du Puy preuves, p. 207.
*' Compare the account given by the writers of the day Ferreti Vicentini (about 1328)
hist, suorum temporum in Muratori scriptt. rer. It ix. 1014, and Giovanni Villani (t 1348)
§60.
PAPAL JURISPRUDENCE.
Spittler's Werke, herausg. v. K. Wachter, i. 305 (Fragm. aus einem zweiten Theile d.
Gesch. d. kan. Rechts). J. J. Lang, Gesch. u. Institutionen des Kirchenrechls, i.
215. Eichhorn's Kirchenrecht, i. 322. Dess. deutsche Staats- und Rechts^csrhichte
(4te Aufl.), 11. 247. Richter's Kirchenrecht (2te Aufl.), s. 135. [Siigenhcim, Ge-
schichte d. Kirchenstaats, 1854. Phillips, Kirchenrecht, 3te Auflage, 1855 , cf. Nied-
ner, Kirchengesch.].
The old canon Law was quite displaced at this period by the
new Papal rights built upon the foundation of the Pseudo-Isidorian
principles. After that the Decretals had been intermingled with
the Canons by several systematical compilers,' and thereby ac-
quired equal authority with them on all points ; the Benedictine^
Gratian at Bologna, the abode of legal knowledge at that time,
essayed a concordantia discordantium Canonun libb. iii.^ (1150),*
which naturally enough decided throughout in favor of the new
Papal Law.* By means of this work, the canon Law, together
' On these see Ballerini de ant. collect, canonum P. iv. c. 13 ss. (in Gallandii syllogc
ed. Magont, i. 640), v. Savigny'.s Gesch. d. rbm. Rechts im Mittelalter, 274. Aem. L.
Richter's Beitrage zur Kenntniss der Quelleu des can. Rechts. Leipzig, 1834. H. Was-
serschleben's Beitrage zur Gesch. d. vorgratianischen Kirchenrechtsquellen, Leipz. 1839.
Among them Burchard, bishop of Worms (t 1025), is remarkable for his Decretorum libb.
XX., and Ivo, bishop of Chartres (t 1115), for his Decretum, and the Pannormia, an abridg-
ment from it (against Theiner liber Ivo's vermeintl. Decret. Mainz, 1832, according to
whom the Decretum is the work of some later author, see
Wasserschleben, s. 47).
' According Camaldulensian.
to Spittler's Beitrage, s. 4. a
' Commonly called the Decretum Gratiani, see Spittler, s. 12.
* According to the Glossa ad c. ii. qu. 6 c. 31 (which is even found in one of the most
ancient Glossers, Hugo, bishop of Ferrara (t 1210), see Gerhardi Groot sermo in Kist en
Royaards Archief voor kerkelijke Geschiedenis, ii. 312) anno Dom. MCL. ut ex Chro- :
nicis patet.
* For the history of the Decretal, see J. H. Boehmeri diss, de varia decreti Gratiani for-
tuna, published in his Corpus jur. can. Tom. i. (Spittler's) Beitrage zur Geschichte Gra-
tians und seines Decrets, in Abele's Magazin fiir Kirchenrecht und Kirchengesch. St. i.
(Leipz. 1778. 8.) s. 1. ff. (Sarti) de claris Archigymnasii Bononiensis professoribus (ed.
M. Fattorini. PP. ii. Bonon. 1769 and 72) P. i. p. 247 ss. On Gratian's mistakes, false —
and mutilated quotations, reception of forged documents, see Antonii Augustini (Arch-
bishop of Tarragona) de emendatione Gratiani dialogorum libb. ii. Tarrac, 1587. 4. (cum
not. St. Baluzii et G. Mastricht, in Gallandii de vetustis canonum collectionibus disserta-
tionum sylloge, ed. Magont. ii. 185). The principal work is C. S. Berardi Gratiani ca-
nones genuini ab apocryphisdiscreti, corrupti ad emendatiorum codicum fidem exacti, etc.
Taurini. Tomi iv. 1752. 4. Jod. le Piatt diss, de spuriis in Gratiano canonibus (in Gal-
landii syll. ii. 801). J. A. de Riegger diss, de Gratiani coUectione canonum, lUiusque
360 THIRD PERIOD.— DIV. IH— AD. 1073-1305.
with the Roman Law, became the suLject of zealous and scien-
tific study at Bologna and Paris," and Gratian as well as Justinian
had numerous commentators."' But by this means the contradic-
tions of the old and new Law,** which had been but imperfectly
adjusted by Gratian, were brought out in such numbers that the
Popes were incessantly forced to fresh decisions. Thus countless
decretals appeared,^ whose daily increasing mass threatened to
cause the greatest perplexity,'** till Gregory IX. caused a system-
mcthodo ct mciidis (in Oblectam. hist, ct jur. eccl. i. 1). Richtcr de emendatoribus Gra-
tiani diss. Lips. 1835.
' Decrctistac and Doctores decretorum in opposition to Legistae and Doctores legum.
The confirmation of the Decretal by Eugene III. 1152, is most likely fictitious, Spittler, s.
14 ff. Eichhorn's Rechtsgesch. ii. 255. But even Popes appeal to it, Boelimer diss.
p. xviii.
Concerning them Guide Pancirolus de claris Icgum interprctibus (Lips. 1721. 4.) lib.
'
iii. Lang, Gesc.h. u. Instit. des Kirchenrechts, I. 259. The most remarkable of
c. 6.
these is John Semeca, provost of Halberstadt (Magister Teutonicus t 1245, see Nie-
mann's Gcsch. V. Halberstadt, 1. 343) from his glosses arose the glossa ordinaria, which
;
On the collections made before Gregory IX. see Henricus Card. Osticnsis (about
'°
1250)surama super titulis decretalium, p. 4 tam ex diclis ss. Patrurnquam Icgibus fuit
:
liber —
Decretorum compositus. Postea vero cum multac decretales e[)istolac extra corpus
Decretorum vagarcntur, Mag. Bernardus, Papiensis Pracpositus, primuin com[)ilationem
composuit. Scd et tempore procedente Mag. Guilebertus suam eflecit. Aliani etiam et
Alanus. Deinde Mag. Bernardus Compostellanus, in Curia Romana morain faeiens, ex
registro domini Innocentii III. quandam compilationem extraxit, quae Romana appellata
fuit. Sed quia ibi erant quacdam decretales, quas non admittebat Romana Curia, ideo
idem Innoccntius per manum Petri Benevcntani compilationem edidit, quae Itriia voca-
batur. Qua recepta Mag. Joh.innes Walensis de duabus dictis compilationibus Guileberti
ct Alani unam compilavit, quae vocabatur secunda. Postmodum concilio gcnerali per
eundem Innocentium celebrato, tam de constitutionibus generalis concilii quain aliis de-
cretalibus ipsius Innocentii compilalio qnarta processit. Postremo quinta compilatio per
Honorium III. facta fuit. Et si ca, quae praemisi, bene attenderis, octo compilationes
poteris invcnirc. Ideo bene congrucbat, ut Gregorius IX. faceretopus nonum. Boehmer
de decretalium pontificum Romanorum variis collcctionibus et fortuna prefixed to his Cor-
pusjuris can. II. xxiii. A. Theincri comni. de Romanorum Pontificum epistolanim decre-
talium antiquis collectionilms et de Grcgorii IX., P. M. decretalium codicc. Lips. 1829.
4. Rechcrchcs sur plusieurs collections incditcs de decretales du moycn age par Aug.
Theiner. Paris, 1832. 8. Lang, s. 228. Eichhorn's Kirchenrecht, i. 336. IIi.s, deutsche
Rechtsgesch. ii. 259. Richtcr's Kirchenr. s. 141. Besides the incompleteness which
was soon continually recurring, we have to remark the wholesale falsifying and forgery of
Decretals, of which Innocent HI. lib. i. epist. 349, gives nine sorts (comp. Decret. Gre-
gor. lib. V. tit. 20, de crimine falsi, and lil). ii. tit. 22, de fide instrumentorum). Thence
the complaints of Stephen, bishop of Tournay (from 1192 to 1200), epist. 251, ad Codes-
tinum P. HI. (in ed. Car. du Molinrt, Paris, 1079, p. 300, more correctly in the Notices
ct extrails des mss. de la biblioth. du Roi X. ii. 101) si venlum fuerit ad jiidicia, quao
:
CHAP. I.— PAPACY II.— ECCL. DEVELOP. ^ 61. IDEA OF PAPACY. 361
ly more and more neglected, and together with the use of it dis-
§ 61.
tatem removere cupiens, ex dictis decretis, decretalibus epistolis, et dictis ss. Patrum, ac
legibus anti(iuis, compilationibus decretalium abrogatis voluit neccssaria el utilia redi-
gere in hunc librum.
*^ Eichhorn's Kirchenr. i. 345. Richter's Kirchenr. s. 143.
'^ Deeretalistae or Decretistae. Decretales Gregor. are indebted for their glossa or-
The
dinaria to Bernard de Botonofrora Parma, Canon at Bologna (t 1266). see Lang s. 262;
the liber sextus to John Andreae, Decretalist in Bologna (t 1348, see Savigny, vi. 87).
»* Compare the brief with which Innocent IV. dispatches the decrees. Cone. Lugdun.
statuere, disponere, solvere, et ligare loco illius, qui ipsum aedificavit et nuUi alii quod :
suum est plenum, sed ipsi soli dedit, cui omnes jure divino caput inclinant, et primates
mundi, tanquam ipsi Domino Jesu Christo, obcdiunt. Thomas, in his opusc. adv. Grae-
cos, quotes as a canon of the Council of Chalcedon Si quis Episcopus praedicatur in-
:
quia habemus Petrum patrem refugii, et ipsi soli libera potestale loco Dei sit jus discer-
nendi Episcopi criminati infamiam secundum claves a Domino sibi datas. Et omnia ah —
eo diffinita teneantur tamquam a Vicario apostolici throni. See these passages gathered
and criticised in J. Launoji lib. i. epist. 1-3 (0pp. V. i. 1). Other passages were cor-
rupted. S. Augustini de doct. Christ, lib. ii. cap. 8, i^ 12, reads thus in Gratian P. i. dist.
canon icis scripturis Ecclesiarumcatholicarumquamplurimumdivinarum Scrip-
19, c. 6: In
turarum solertissimus indagator auctoritatem sequatur, inter quas sane illae sint, quas
apostolica sedes habere, et ab ea alii meruerunt accipere epistolas. The genuine text is :
quilibet Episcopus nee super gregem sibi commissum tantam potestatem habet, quan-
tam Pracsul apostolicus, qui, licet curam suam in singulos Episcopos diviserit, nuUo modo
tamen seipsum sua universali et principali potestate privavit sicut nee Rex suam rega- :
lem potentiani diminuit, licet regnum suum in diversos duces, comitcs sive judices divi-
serit. Cap. 24 His autem rationibus et hoc declaratur, quod cujusvis Episcopi paro-
:
chianus potius domno Apostolico, quara proprio Episcopo obedire debet. Innocent II.
in his opening speech to the second Lateran Council, ann. 1139 (ex chron. Mauriniacensi
in Mansi xxi. 534) Nostis, quia Roma caput est mundi, et quia a Romani Pontificis li-
:
des inter fratres et Coepiscopos nostros pastoralis dispensavit oneris gravitatem, sic eos
in creditae sibi solicitudinis partem assumpsit, nt nihil sibi subtraheret de pleaitudine
potestatis, quo minus de singulis causis ecclcsiaslicis inquirere possit, et cum volueritju-
dicare. Ibid, epist. 495 ad Archiepisc. el Decanum Senonensem and epist. 490 ad Pictav.
etCenoman. Episcopos: Potestatis apostolicae plcnitudo longe lateque diffusa, licet ubi-
que praesens jjolcntialiter habcatur, tamen quia ea, quae ad tantum ofTicium pertinent,
per sc, prout singulis expediret, non valet praesenlialiter exercere, tam vos quam alios
ministros Ecclesiarum in partem solicitudinis advocavit, ut sic tanti onus officii per sub-
sidiarias actiones commodius supportetur. For
reason Innocent III. in Decretal.
this
Gregor. lib. iii. tit. 8, cap. 5, calls the sphere of the bishops commissam nostrae solicitudi-
nis partem. Thomas Aquinas, in Sent. lib. ii. dist. 44, qu. 2, in fine Potestas superior :
et inferior dupliciter possunt se habere. Aut ita, quod inferior potestas ex toto oriatur a
superiori ; et tunc tota virtus inferioris fundatur supra virlutem superioris, et tunc simpli-
citer et inomnibus est magis obediendum potestali superiori, quam inferiori et sic se :
—
habet potestas Dei ad omnem potestatem creatam sic etiam se habet potestas Imperato-;
ris ad potestatem proconsulis sic etiam se habet potestas Papae ad omnem spiritualcm
:
potestatem in Ecclesia : quia ab ipso Papa gradus dignilatum divcrsi in Ecclesia et dis-
ponuntur et ordinantur : unde ejus potestas est quoddam Ecclnsiae fundainenluni, ut patet
Matlh. xvi. Et jdco in omnibus raagis tencraur obedire Papae quam Episcopis, vel Ar-
CHAP. I— PAPACY 11.— POLIT. DEVELOP. ^ 61. IDEA OF PAPACY. 363
quasi Rex in regno sed Episcopi assumuntur in partem solicitudinis, quasi judices sin-
.
gulis civitatibus praepositi. In the speech delivered by Cardinal Portucnsis at the Papal
Consistory in the year 1302 (see above, ^ 59 note 25), the following passage occurs, in Bu-
laeus, IV. 30 A summo Pontifice Episcopi, etiam Archiepiscopi habent determinatam pro-
:
vinciam, et sunt assumpti in partem solicitudinis unde habent certam potestatein, sum- :
mus Pontifex habet plenissimam nullus est, qui possit cam limitare.
:
nus Pontifex, qui non puri hominis, sed veri Dei vicem gerit iii terns, non humana sed divina —
potius aucloritate dissolvit. To this
added the Gloss Unde dicitur habere caeleste ar-
is :
bitnum (cod dc sum trin. 1. in fi ), et ideo etiam naturam rerum immutat, substantia-
1
lia unius rei applicando alii (arg. C. communia de leg I. 2), et de nullo potest aliquid
facere (C. rci uxor. act. 1. unica in princ.et de consccr. dist 2, c. 69), et sententiam, quae
nulla est, facit aliquam (Caus. iii. qu. 6, c. 10) quia in his, quae vult, ei est pro ratione :
voluntas (Instil, de jure natur. ^ sed quod principi. i. e. Justiniani inslitt- lib. i. tit. 2,
<) C). Nee est, qui ei dicat, cur ita facts ? (De poen. dist. 3, c. 22.) Ipse enim potest
supra JUS dispensare (infra lib. iii. tit. 8, c. 4), idem de injustitia potest facere justitiam,
corrigendo jura et mutando (lib. ii. tit. 23, c. 59, lib. iv. tit. 14, c. 8), et plenitudinem ob-
tinet potestatis (caus. li. qu. 6, c. 11).
' To this belongs, 1, according to Gregory, Dictatus 10, quod solius Papae pedes omnes
Principes deosculentur. This was an oriental sign of homage which came into the West-
ernWorld through Constantinople. It had often been rendered both to Emperors and
Bishops. The Popes now claimed it as a proof of allegiance to themselves, just as they
demanded from Princes officium stratoris (see 52, note 5). cf Lud Thomassini velus ct (J
nova Ecclesiae disciplina circa beneficia P. ii. lib. 3, c. 65. But, 2, still more offenfiive
was the peculiarway in which the Popes received the Lord's Supper, see Guil. Durantis
(the elder, + 1296) rationale divin. offic. lib. iv. c. 54, ^ 5 Ascendens scdem. ibi commu- .
Gregory VI I., even in his day, assigned to the Pope the right of legislating, Dictatus
'
7 quod illi soli licet pro temporis necessitate novas leges condere. Urbanus II. inGra-
:
tian. II. caus. xxv. qu. 1, c. 6 Sunt quidam, dicentcs, Romano Pontifici semper hcuisse
:
864 THIRD PERIOD.-DIV. JH.-A.D. 1073-1305.
novas condere leges. Quod ct nos non solum non negamus, sed ctiam valde aflirmamus.
Sciendum vero suramopere est, quia inde novas leges condere potest, undo Evangelistae
aliquid et Prophetae nequaquam dixerunt. Ubi vero aperle Domiiius vel ejus Apostoli
ct eos sequentes sancti Patres sentenlialiter aliquid definierunt, ibi non novam legem Ro-
manus Pontifex dare, sed potius, quod praedic.atum est, usque ad animam ct sanguinem
confirmare debet. Si enim, ((uod docuerunl Apostoli et Prophetae, destruere (quod ab-
sit) niteretur, non scntentiam dare, sed magis errare convincerelur. Yet the Hildebrand
party, in the quarrel about investiture, attacked the decree of Nicolas II. on the Papal elec-
tion, with reasons by which the Pope's right of legislation in general would be greatly
weakened, see 47, note 41. However, this was transient. Lucas Tudensis (about 1236)
i)
adv. Albigenses, II. c. 1 : In scrinio ejus pectoris totius juris summa consistit. He was
imitated l)y Boniface Vlll.Sexti lib. i. tit. 2, c. 1 : Romanus Pontifex jura omnia in scri-
nio pectoris sui censetur habere,cf. Thomas A(|uinas opusc. contra impugnantes religio-
nem, cap. 4 . Quod quod Romanae sedis auetoritas non potest aliquid condere
objicitur,
vel mutare contra statuta sanctorum Patrum, dicendum, quod verum est in iUis, quae sta-
tuta Sanctorum determinaverunt esse de jure divino, sicut articuli fidei, qui determinati
sunt per concilia sed ilia quae sancti Patres determinaverunt esse de jure positivo, sunt
•
relicta sub dispositione Papae, ut possit ea mutare, vel dispensare secundum opportuni-
lates temporum vel negotiorum. Sancti enim Patres inconciliis congregati nihil statuere
possunt nisi auctoritate Romani Pontificis interveniente, sine qua etiam ncc concilium
congrcgari potest. Ncc tamen Papa quando aliquid aliter facit, quam a Sanctis Palnbus
statutum sit, contra eorum statuta facit quia servatur intentio statucnlium, cliamsi non
:
servantur verba statutorum, quae non possunt in omnibus casibus et in omnibus tcmpori-
bus observari, servata intcntione statuentium, quae est utilitas Ecclesiae ; sicut et in
—
omni jure positivo accidit. Nee hoc est verum, quod Papa non possit aliquid facere
contra Apostolum dispcnsat enim cum bigamo, et in poena, quam canones Apostolorum
:
statuerunt Presbytero fornicanti. Ex decreto autem inducto (Urbani II., sec above) non
potest amplius haberi, nisi quod Papa non potest destruere canonicam scripturam Apos-
tolorum et Phrophetarum, quae est ecclesiastirae fidei fundamentum.
8 PaschalisII. ad Archiep. Salonae ann. 1102 (see below, (J C2, note 4). Ajunt in con-
ciliisstatutum non inveniri, namely the new Metropolitan oath. To this he answered:
quasi Romanae Ecclesiae legem concilia ulla prnefixerint, cum omnia concilia per Ro-
manae Ecclesiae auctoritatem et facta sint. et robur acceperint, et in eorum statutis Ro-
mani Pontificis patenter excipiatur auetoritas. From the time of Innocent III. all decrees
of a council at which the Pope was present were drawn up in the Pope's name, sacro
approbante concilio, or, sarro praesenteconcilio. For instance, Concil. Lateran. iV. ann.
1215, c 5 sacra universali Synodo approbante sancimus ut, etc.
» Thus it was asserted by many jurists of the 13th century, quod in curia Romana non
committitursimonia. Henricus Card. Oslicnsis (about 12G0) sayson this point, Comm. in
Decret. Greg. c 1
lib. v. tit. 4, quod omnino verum videtur in his, quae sinioniacasunt,
:
to Digest, lib. i. tit. 4, comes into operation. Still he adds quamvis autem in hoc casu :
simonia non commiltalur. adminus tamen infamia non toUitur.— Accordingly, after the
time of Innocent IV. the Popes introduced into their bulls the well-known formula, non
obstante, by virtue of which all opposing rights, laws, and prohibitions
were suspended
for the occasion. Compare Roberti Ep. Lincoln cpist. below, <) 62, note 22.
">
The earlier dispensations did not give vcniam canonis infringendi, but only infracti,
and were granted by bishops also. (See de Marca lib. iii. c. 14, especially Thomassinus
CHAP. I.— PAPACY II.— POLIT. DEVELOP. .J
61. IDEA OF PAPACY. 365
P. ii. 1. iii. c. 24-28.) Innocentius III. lib. xvi. epist. 154 (quoted by Raumer, vi. 243, from
the Regesta Honor. HI. inedit.): Ascitis aliis in partem solicitudinis summus Pontifex
assumptus est in plenitudinem potestatis : qui cum moderator
canonum, juri non facit sit
potestatis de jure possumus supra jus dispensare. The Gloss upon this says Nam con- :
tra Apostolum dispensat (dist. 34, c. 18) et contra canones Apostolorum (dist 82. c. 5),
item contra vetus testamentum in decimis non dandis (Decret. Gregor. 111. tit 30, c. 10),
item in voto (Decret. Greg. III. tit. 34, c. 1), item in juramento (caus. xv. ()u. 6, c. 2, Deer.
Greg. I. tit. 3, c. 19). — Tamen contra universalem Ecclesiae statum dispensare non po-
test (caus. xxiv. qu. nee potest dispensare, quod monachus habcat proprium
I. c. 10),
(Deer. Greg. nee contra (juatuor Evangelia (dist. xiv. c. 2), nee contra
III. tit. 35, c. 6),
praeceptum Apostoli (caus. xxv. qu. 1, c. 6), quod intelligo in iis, quae spcctant ad arli-
culos fidei. Likewise also the Gloss on Caus. xv.qu. 6, c. 2 Dicoenim,quod contra jus ;
naturale [Papa] potest dispensare, dum tamen non contra Evangehum vel contra arlicu-
los fidei tamen contra Apostolum dispensat (dist. 34, c. 18 dist. 82, c. 5). Thomas
: ;
Aquin. quaest. quodlibetalis iv. art. 13 Papa habet plenitudinem potestatis in Ecclesia,
:
ita scilicet, quod quaecumque sunt instiluta per Ecclesiam, vel Ecclesiae Praelatos, sunt
dispensabilia a Papa. Haec enim sunt quae dicuntur esse juris humani, vel juris posi-
tivi. Circa ea vero, quae sunt juris divini, vel juris naturalis, dispensare non i)0test, quia
ista habent efficaciam ex institutione divina. —
In soils his quae suntde lege naturae, ct in
articulis fidei, et sacramentis novae legis dispensare non potest.
" Thomas Aquin. in Summa, Secunda Secundae qu. 89, art. 9 Quandoque aliquid sub :
juramento promittitur, de quo dubium est, utrum sit licitum vel illicitum, proficuum vel
nocivum, aut simpliciter, aut in aliquo casu et in hoc potest quilibel Episcopus dis])cn-
:
sare. Quandoque vero sub juramento promittitur aliquid, quod est manifeste licitum et
utile et in tali juramento non videtur habere locum dispensatio vel commutatio, nisi ali-
:
quid melius occurrat ad communem utilitatem faciendum, quod maxime videtur pertinere
ad potestatem Papae, qui habet curam universalis Ecclesiae, vel ctiam absoluta relaxatio,
quod etiam ad Papam pertinet in omnibus gcneraliter, quae ad dispensationcm rerum ec-
clesiasticarum pertinent, super quas habet plenitudinem potestatis.
'* A doctrine principally grounded on Luke 22, 32 Ego autcm Togavi pro te, ut non dcfi-
:
ciat fides tua. Thus ere now, Leo IX. epist. 55 Quae oratio obtinuit, quod hactcnus fides
:
Petri non deficit, nee defectura creditur in throno illius usque in sacculum sacculi, etc.
Gregorius VII. lib. ii. ep. 1 Ecclesia Romana per b. Petrum, quasi quodam privilegio,
:
ab ipsis fidei primordiis a ss. PP. omnium mater Ecclesiarum adstruitur, et ita usque in
finem habebitur semper in qua nullus haereticus praefuisse dignoscitur, nee umquam
:
alios in fide firmare, quod ad officium meum noscitur specialiler pertinere, Domino pro-
testante ego, inquit, pro te rogavi, Petre, etc.
: Rogavit et impetravit, quoniam exauditus
est in omnibus pro sua reverentia (Hebr. v. 7). Et ideo fides apostolicae sedis in nulla un-
quam turbatione defecit, sed integra semper et illibata permansit, ut Petri privilegium
persisteret inconcussum. Personal errors of the Popes, which were to be forthwith cor-
rected by the Church, were yet considered in the 12th century to be compatible with this
Roman Church or Roman See. Ivo ep. 233 Si vero ea praecipiant
infallibility of the :
(PP. RR.), quae sint contra doctrinam evangelicam vel apostolicam, ibi eis non esse obe-
diendum exemplodocemur Pauli Apostoli, qui Petro sibi praelato, non recte incedenti ad
veritatem Evangelii, in faciem restitit. Gratianus dist. xl. c. 6, ex dictis Bonifacii marty-
ris : [P^a] cunctos ipse judicaturus a nemine est judicandus, nisi deprehendatur a fide de-
vius: pro cujus perpetuo statu universitas fidclium tanto instantius orat, quanto suam
salutem post Deum et iliius incolumitate animadvertit propensius pendere ; and so Gra-
3G6 THIRD PERIOD.-DIV. III.— A.D. 1073-1305.
§ 62.
lian dors not shrink from adding to one passage of Gregory II. Caus. xxxii qu. 7, c. 18
(sec Part 1,^8, note 22) Grcgoni sacris canonibus, imo cvangelicae ct apostolicae
. Illud
doctrinae, penitus invenitur adversum. So also Innocent III. de consecr. Pont. Serm.
3 : In lantum milii fides necessaria est, ut, cum in caetens pcccatis Deum judicem habe-
am, propter pcccatum, quod in fide committilur, possim ab Ecclesia judicari. Thomas —
Aquinas is the first to declare plainly the infallibility of the Pope in matters of faith.
Quodhb. ix. art. IG Judicium eorum, qui praesunt Ecclesiac, potest crrare in quibusli-
.
torum gloriam credimus pie credendurn est, quod nee etiam in his judicimn Ecclesiac
;
crrare possit. —
Ergo dicendum, (juod Pontifex, cujus est canonizare Sanctos, potest cer-
tificaride statu alicujus per inquisitionem vitae, tt attestalioncm miraculorum, et prae-
ciime per instinctum Spiritus sancti. Idem in Summa, Secur.da Sccundae qu. 1, art.
10 Ad illius ergo auctoritatem pcrtinet edilio symboli, ad cujus r.uctoritatem pcrtinet
:
finaliicr determinare ca quae sunt fidei, ut ab omnibus inconcussa fide tencanlur. Hoc
autem pcrtinet ad auctoritatem summi Pontificis, ad qucm niajorrs ct difficiliores Eccle-
siac quaestiones refcruntur. — Undc et Dominus Luc. xxii. 32, Pttro dicit. qucm summum
Pontificcm constituit : Ego pro te rogari, Petre, ut non dificiat fides tua tt tn aliquando
conversus confirma fratrcs tuos.— El idco ad solam auctoritatem summi Pontificis pcrtinet
novaeditio symboli, sicut ct omnia alia, quae pertinent ad totam Ecclcsiam, ut congre-
garc Synodum generalem, et alia hujusmodi ;— cujus auctoritatc Synodus congregatur, ut
ejus sententia confirmatur.
'
Historia Compostellana (written in the beginning of the 12th century) ii. 1, in Florez
Espana sagrada xx. 253 Before this lime almost the whole of Spain was rude and unlet-
.
servitii aut obcdicntiae quidquam tunc reddcbat. Hispania Toletanam. non Romanam le-
gem recipiebat. Sed postcjuam Adefonsus (VI. King of Castile, Asturia, Leon, Gallicia, and
a part of Portugal, 1065-1109), Rex bonae memoriae, Romanam legem Romanasque
con-
obsequii impendit tibi Romae, tautumdem impendas ei Compostellae : quantum Jamulata est tibi
Romana Eccksia, tautumdem famuletur ei Compostcllana Ecclesia. The annexation to
Rome was expressed particularly by the exchange of the Mozarabic for the Roman Lit-
urgy to this end Gregorii VII. lib. i. ep. 64, ad Alphonsum Castellae et Sancium Ara-
:
goniae Reges ann. 1074 (Mansi xx. 110) Quapropter ut filios carissimos vos adhortor et
:
inonco, ut vos sicut bonae soboles, etsi post diuttirnas scissuras, demum lamen ut matrem
reiera vestram Romanam Ecclesiam recognoscatis, in qua et nos fratres reperiatis, Ro-
manae Ecclesiae ordinem et officium recipiatis, non Toletanae, vel cujuslibet aliae, sed
istius, quae a Petro et Paulo supra firmam petram per Christum fundata est. King Al-
phonso first submitted the question to the ordeal but although trial by single combat, and
;
after that, trial by fire, had decided in favor of the Mozarabic Liturgy, still the King de-
cided nevertheless for the Roman. (Rodericus, archbishop of Toledo, t 1245, de rebus
Hispanis vi. 2G.) The necessity of uniting with the rest of Western Christendom, in or-
der to carry on their war with the Moors, worked most powerfully on the Kings of Spam.
The French ecclesiastics, who were advanced in great numbers to the higher
at this time
spiritual dignities in Spain, confirmed the adhesion to Rome, see Rosseeuw Saint-Hi-
laire in the Memoires de I'academie royale des sciences morales et i)olitiques. T. 1. Sa-
vants etrangers (Paris, 1841. 4), p. 831.
* See vol. i. Part lG-19. The Scottish Church had already given up be-
2, ^ 133, not.
with the Anglo-Roman Church, and had joined with her in com-
fore this time her contest
munion ; she retained, however, her ancient disei[)line, which was independent of Rome,
and her Liturgy, until King David I. (1124-1153) introduced Canons instead of the Cul-
dees into the Cathedral Churches (An historical account of the ancient Culdees, by John
Jamieson, Edinburgh, 1811, 4. p. 252) ; the Culdees were thrown into the background by
the Canons, and only suffered to retain their office till they should die out. Compare
Historia b. Reguli, written about 1140, in Jamieson, p. 383 Habebanlur tamen in Eccle-
:
sia s. An4rea, quota et quanta tunc erat, tredecim per successionem carnalem quos Kele-
deos appellant, qui secundum suam acstimationem et hominum traditionem magis quam
secundum sanctorum statuta Patrum vivebant. Sed et adhuc similiter vivunt. Post- —
quam Keledei effecti sunt, non licet eis habere uxores suas in domibus suis, sed nee alias,
de quibus mala oriatur suspicio, mulieres. —
Rcditus et posscssioncs proprias habebant,
quas, cum e vita decederent, uxores eorum, quas publice tenebant, fihi quoqiie vel filiae,
propinqui vel generi inter se dividebant. — Non erat,
((ui b. Apostoli altari deservirct, nee
13), still the Milanese would not consent that their Archbishops should receive the Pal-
lium from Rome. Compare the contemporary Landulphi jun. hist. Mediol. c. 38. (Mu-
ratorii scriptt. rer. Ital. v. 509) The newly-elected Archbishop Anselm, contra publicum
:
interdictuin Cleri et populi Mediolanensis Romam ivit (ann. 1126). in order to satisfy the
Pope on this head ceu vir prudens et sapiens cum Papa et Cardinalibus ejus multa con-
:
archiepiscopatus et urbis vivis et bonis rationibus defendit. When required by the Pope
to receive the Pallium, he asked the advice of his companions. One answered him, quod
prius sustineret nasum suum scindi usque ad oculos, quam daret sibi consilium, ut sus-
ciperet Romae stolam, et Ecclesiae Mediolancnsi praepararet banc novam et gravissimam,
368 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
leia had to take it, in Mansi xx. 525. II. In an cpist. Gtcgorii vii. ad Petrum Subdiac.
in the Dccrct. Grcgor. lib. ii. lit. xxiv. c. 4. 111. The form of the oath of the Archiepis-
ropus Trinovitanus, Primas totius Bulgariae, in the Gesta Innocentii 111. c. 77. IV. The
oath of Eadmund, archbishop of Canterbury, in the year 1233, in Raynald ad. h. a. no. 65.
I introduce number I. entire, and give of the other forms only the most important devia-
tions : Ab hac hora et inantea fidelis ero b. Petro et Papae Gregorio, suisque successori-
bus, qui per meliores Cardinales intravcrint. (11.IV. ejusque successoribus canonice intranti-
bus.) Non ero in consilio, neque in facto, ut vitam, aut membra, aut papatum perdant,
aut capti sint mala cajitione. Ad synodum, ad quam me vocabunt vel per se, vcl per suos
nuncios, vel per suas lileras, veniam et canonice obediam, aut, si non potero, legates meos
mittam. Papatum Romanum et regalia s. Petri (thus also no. IV.; on the other hand,
no. II. reads regxdas ss. Patrum ; III. honores, dignitates ct rationcs apostolicne scdis) adjutor
ero ad retincndum et defendendum, salvo meo ordinc. Consilium vero quod mihi crcdi-
dcrint per se, aut per nuncios suos, sivc per literas, nulli pandam me sciente ad eoruin
damnum. Legatum Romanum eundo redeundo honorifice tractabo, et in necessitatibus
et
suis adj\ivabo. His, quos nominatim cxcommunicaverint, scienter non communicabo. Roma-
nam Ecclesiam per saecularem militiam fideliter adjuvabo, cum invitatus fuero. Haec omnia
observabo, 7iisi qua/ituin sua certa licentia rcmiscrint. Instead of the three last sentences no.
II. has, Litnina Apostolorum singulis annis aut per me aut per cerium nuncium visitabo, nisi
eomm absolvar licentia. Sic me Dcus adjuvct, et haec sancta Evangelia. Each of the other
two forms has besides insertions peculiar to itself. Thus, no. HI. Eorum certum malum
si scivero, impcdirc studebo. Quodsi non jioleio impedirc, cis (juam cito polero iiitimare
curabo. — Cum quumliljet de meis SufTraganeis eonsecravero, fa<uam illi jurare, ut Romano
Romanae Ecclesiae periJCtuam obedientiain
Pontifici ct el ikbitum honorcm imiieiidat.
Caeterumcum aliquem coronavero in Rcgcm Bulgarorum et Blacoruin juxta indulgentiam
mihi successoribus meis ab apostolica sedc concessam, abeo juraloriam rcciiuam eaulio-
et
nem, quod ei qui tunc aiioslolicae sedi praefuerit, successoribus ejus, ct Ecclesiae Roma
nae devotus ct obedicns iiermaneljit, ct cunclas terras et gentes suo subjcctas imperio in
obcdientia et devotione sedis apostolicae conservabit. On the other hand, IV. Posses —
sioncs vero ad mensam mei archiepiscopalus ])eitinentcs non vendam, neque doiiabo,
neque pignerabo, neque de novo infeudabo, vel ali<|iio modo alienabo inconsuito Romano
Pontifice. In the promise of no. H. Liinina Apostolorum singulis annis aut per me aut
per certum nuncium visitabo no. 111. has singulus quadrieimiis no IV. singulis tritn-
; ;
CH. I.— PAPACY II.— ECCL. DEVEL. (J
62. EXTENSION OF POWER. 309
nils. One may see j)lain enough how the forms are modified according to circumstances.
This oath of vassalage (see Part 1, () 23, note 11) may be compared with the oath of Bon-
iface (ibid. (J
4, note 3). On a refusal of this, see Paschalis II. ejiist. ad Archiepisc.
Salonae (in Cencii Cameraru lib. censuum in Baronius, 1102, no. 8.Mansi xx. 984, with
the inscription Poloniae, out of which in otlier manuscri{)ts has been made Polemen-
si, Coloniensi, most frequently Panormitano. Later writers have conjectured Colo-
censi, but Coiocza had not yet, at that time, an Archbishop. Steph. Katona hist. crit.
regum Hangar, stirpis Arpadianae iii. 149 ss., proves the right reading to be Salonae);
Significasti, frater canssime, Regem et Regni majores admiratione permotos, quod pal-
lium tibi ab apocrisiariis nostris tali conditione oblatum fuerit, si sacramentum, quod a
nobis detulerant, jurares. —
Ajunt, omne jusjurandum a Christo Deo in Evangelio esse
prohibitum, nee ab ipsis Apostolis post Dominum, nee in conciliis invenin posse statu-
tum. Quid est ergo quod idem Dominus subsecutus ait Quod amplius est a malo est :
(Matt. V. 37)? hoc enim amplius ut exigamus, malum nos, lUo permittcnte, compellit.
Nonne malum est ab Ecclesiae unitate, a sedis apostolicae obedientia, resilire ? Nonnc —
praedecessor tuus praeter Romani Pontificis conscientiam damnavit Episcopum ? Quid —
super Episcoporum translationibus lo(|uar, (juao apud vos non auctoritate apostolica sed
nutu Regis praesumuntur Propter haec mala et alia evilanda hujusmodi juramentum
?
exigitur. The demandGregory VII. and his immediate successors, nisi praesenti
of
personae pallium non esse concedendum (Greg. VII. lib. i. ep. 24), had soon to be given
up. —
Perlsch de pallio, p. 222 ss. Much that is worth reading on the history of this oath
may be found in F. A. Zaccaria de rebus ad hist, atque antiquitates Ecclesiae pertinenti-
bus dissertt. latinae (tomi ii. Fulginiae, 1781. 4), ii. 296. For the manner in which the
Popes availed themselves sometimes of this oath, see Innocent. III. rcgistr. de ncgotio
Imperii epist. 68, in which he charges the Archbishop of Treves, sub debilo fidelitatis,
quo Ecclesiae Romanae teneris astrictus.et vinculo juramenti, quod super hoc speciali-
ter praestitisti, to acknowledge Otto IV., or else he would be excommunicated as a trans-
gressor proprii juramenti. Likewise wrote Alexander IV. to the Archbishop of Mayence,
above, 57, note 6.
() Gregory IX. even demanded, by virtue of this oath, from the Arch-
bishop of Lyons, auxiliary troops, see 55, note 12. Innocent IV. made the same demand
<J
* Even Concil. Rom. ann. 1080, c. 6 (Mansi xx. 533), establishes this Cleruset popu- :
lus —
apostolicae sedis vel metropolitani sui consensu pastorem sibi secundum Deum eli-'
gat. —Electionis potestas omnis in deliberatione sedis apostolicae sive metropolitani sui
consistat. In order to secure their elections, which were very often disputed, the bishops
began frequently to apply to Rome for confirmation. Cf. chron. Ursperg. p. 235, on the
times of Otto IV. and Philip the Hohenstaufen vix remansit aliquis Episcopatus, sive :
dignitas ecclesiastica, veletiam parochialis Ecclesia, quae non fierit litigiosa, et Romam
deduceretur ipsa causa, sed non manu vacua. Gaude mater nostra Roma, quoniam ape-
riuntur cataractae thesaurorum in terra, ut ad te confluant rivi et aggeres nummorum in
magna copia. Laetare super iniquitate filiorum hominum, quoniam in recompensationem
tantorum malorum datur tibi pretium. Jocundare super adjutrice tua discordia, qui eru-
pit de puteo infernalis abyssi, ut accumulentur tibi multa pecuniarum praemia. Habes,
quod semper sitisti, decanta canticnm, quia per matitiam hominum, non per tuam religio-
nem, orbem vicisti. Ad te trahit homines non ipsorum devotio, aut pura conscientia, sed
scelerum multiplicium perpetratio, et litium decisio pretio comparata. Moreover, at this
time the confirmation of bishops by their Metropolitan was legally sufficient see Anton :
Pereira von Figueiredo, Demonstration of the right of Metropolitans over their bishops,
translated in Le Bret's Magazin fur Staaten und Kirchengeschichte, iii. 395 iv. 490. ;
Only to England, in the year 1257, came, statutum Romae cruentissimum, quo oportet
VOL. n. —24
370 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
themselves,® the oath was more generally taken by the other bish-
ops also, as Thus the new Papal
well as by the exempted abbots.^
rights estabUshed by help of the Pseudo-Isidore now
first came forth
» Part 1, ij 20, note 8. Comp. Gratian. caus. ii. qu. C. Decretal. Greg. lib. ii. tit. 28.—
Especially Deer. Greg. 1. c. c. 11 (Alexander III.) : De appellationibus pro causis mini-
mis inierpositis volumus te lenere, quod eis, pro quacunque Icvi causa fiant, non minus
est quam si pro majoribus fierent, dcfcrendum. c. 12 {Idem) : sacri canones et ante et
tentiam non admittunt. The same Alexander HI. says, however (1. c. c. 7), that an ap-
peal from the civil judge to the Pope, elsi de consuetudine Ecclesiae tencat, secundum
tamen juris rigorcm crcdimus non tenere nevertheless, as the Episcopal courts had drawn
;
to themselves almost all kinds of civil suits (see below, <) C3, notes 24 and 25), secular
actions were commenced also at Rome in great numbers. Cf. (Horix) tract, de appel-
lationibus et evocationibus ad curiam Rom. inConcordata nationis German, integra variis
additamentis illustrata (Tomi ui. Francof. 1771-73. 8.) ii. 171. Complaints of the age
on this head Hildebertus Archiep. Turonensis epist. 82. ad Honorium P. II. about 1125
:
(Bibl. PP. Lugd. xxi. 159) Quaslibet appellationes in Romana vigere et suscipi Ecclesia,
:
cis Alpes auditum non est, nee in sacris traditum institutis. Quodsi forte hujusmodi
emersit novitas, ut placeal omnem indifferenter admittere appellationem ;
pontificalis cen-
sura peribit, et omnino conterctur ecclesiasticae robur disciplinae. Quis enim raptor ad
solam anathematis comminationem non statim ajipcllabit? quis Episcopus habebit in —
promptu, non omnem dico, at aliquam ulcisci inobedientiam ? Ejus virgam quaevis ap-
pellatio quassabit, solvet constantiam, severitatem emoUiet, adducens et illi silentium,
et reis impunitatein delictorum : sic fiet, ut sacrilegia ac rapinae, fornicationes ac adul-
teria pernicioso inundent incremento. Soon enough were these apprehensions fulfilled,
Bernard. Claraevallensis epist. 178, ad Innocentium II. about 1135: Vox una omnium,
qui fideli apud nos cura populis praesunt, justitiam in Ecclesia deperire, annullari Ecclesiae
claves, episcopalem omnino vilesccre aucloritatera, dum nemo Episcoporum in promptu
habeat, ulcisci injurias Dei, nuUi liccat illicita quaevis, ne in propria quidem parochia,
castigare. Causam referunt in vos curiamque Romanam. Rectc gesta ab ipsis, ut ajunt,
destruitis, juste destructa statuitis. Quique flagitiosi et contcntiosi de populo, sive de
Clero, aut etiam ex monasteriis pulsati currunt ad vos : redeuntes jactant et gestiunt, se
obtinuisse tutores, quos magis ultores sensisse dcbuerant. Especially his work, de consi-
derat. ad Eugenium P. lib. iii. cap. 2, ann. 1 152. E. g. Quousque murmurs univerae terrae
aut dissimulas, aut non advertis ? Quousque dormitas ? Quousque non evigilat considera-
tio lua at tantam appellationum confusionem atque abusionem ? Praeter jus et fas, praeter
raodum et ordinem fiunt. Non locus, non modus, non tempus, non causa discernitur, aut
CH. I.-t?APACY II.— ECCL. DEVEL. ^ 62. EXTENSION OF POWER. 371
pellantibus, foveant appellationes cessuris Romae, domi cedere satius." Fateor me non
:
omnino decredere his. Quern das mihi in tam crebris appellationibus, quae hodie fiunt,
qui pro expensis itineris vel nummum restituent illi, quern forte appellarit ? Mirum vero,
si ita onines et appellantes justi, et appellati rei vestro examine inventi sint etc. I
'" Gregor. \'il. lib. vi. epist. 4, ad Henric. Leodiensem Episc. Lectis fraternitatis tuae
literis non parum miratisumus, — — nosde absolutione
te illius parochiani tui, qui ohm ad
nos venit, mordaci invectione reprehendisse, tamquam apostolicae sedis non esset auctoritas,
quoscumqiie et ubicumque vult ligare et absolvere. The bishop's voluntary custom of referring
great criminals toRome, led by degrees to the establishment of certain definite casus Papae
example, Ivo Carnot. ep. 98. 160. Hildebert. Turon. writes (epist. 60) to a
reservati (for
bishop about a priest who had committed murder: Si simile aliquid in commissa mihi
parochia contigisset, reum ad aposlolicam misissem audientiara). Innocent II. inconcil.
Rhemens. ann. 1131, can. 13, first reserved the case of murder of an ecclesiastic. How
the number of these cases increased is shown in the Vita Laurentii Archiep. Dublinensis
(t 1181), c. 24, in Surius add. 14. Nov. In tantum autem ministrorum Ecclesiae execra-
batur immundiliam, — ut omnes, — si incontinentiae convictiessent, licet tamquam Archie-
piscopus posset, tamen nollet absolvere, sed ad Romanam Ecclesiam a summo Pontifice
absolvendos destinaret. Cone. Rotomag. ann. 1179, c. 26 Those, qui falsum praestitennt :
The Synod of Aries ann. 1275, c. 12, mentions yet more reservations of the same kind ; cf.
cursonbus nostris injuria, uno in frusta concise, et altero semivivo relicto. Hence it ap-
pears that the bishops also, as well as the secular powers, had at least an indirect share in
these events. Nevertheless, Gregory IX. 1240, again charged three English bishops (Matth.
Pans, p. 532) ut trecentis Romanis in primis beneficiis vacantibus providerent. There
was a report in England that the Pope had promised the Romans, in order to secure them
to his party against theEmperor, ut, quotquot essenl in Anglia beneficia conferenda,
Romanorum consanguineis ad nutum eorum forent distribucnda. Compare the
filus vel
grievances of the English Legates at the Council of Lyons, 1215 (Matth. Paris, p. 667)
jam ditanlur in Anglia Ilalici, quorum est jam numerus infinitus, Ecclesiis, — qui recto-
res Ecclesiarum dicuntur, — nuUam curam animarum gerentcs, etc. Italici pcrcipientes
in Anglia sexaginta miUia marcarum, et eo amplius annuatim plus cmolumenti men re- :
—
ditusde regno reportant, quam ipse Rex, etc. Compare St. Lewis's Gravamina Eccl. Gal-
Iicanae about 1246 (see below, note 26) Dominus Innocentius III. primus assumpsit sibi
;
jus istud, in tempore suo revera dedit multas praebendas, et similiter post ipsum dominus
Honorius et dominus Gregorius simili modo fecerunt : sed omnes pracdcccssores vestri,
ut publico dicitur, non dederunt tot beneficia, quot vos solus (namely, Innocent IV.) de-
modico tempore, quo rexistis Ecclesiam vestram. Et si successor vester in-
distis isto
tantum excederet vos in hoc, sicut excessistis praedecessores vestros, certe ipse confer-
let communia beneficia; et sic non restabit aliud consilium indigenis nostris nisi fugere
aut fugare. Clement IV, actually declared that the plenaria dispositio of all benefices
belonged to the Pope (see below). The right of appointment to vacant bishoprics was
not so universally claimed by the Popes, but only in certain cases, especially \, jure de-
volutionis,according to the maxim of Gregor. VII. in Cone. Rom. ann. 1080, c. 6 is, qui :
lato non vacet, infra quos eligendi potestas ad eum, (pii proxime praeese dignoscitur, de-
volvctur. Thomassin. P. ii. lib. i. c. 51. 2, In reference to benefices in curia vacantia,
first claimed by Clement IV. 1266, Sexti Decretal, lib. iii. tit. iv. c. 2: Licet Ecclesia-
potest de jure conferre, verum ctiam jus in ipsis tribuere vacaturis collationem tamcn :
tax the churches?* But the full bitterness of all these encroach-
ments upon the rights of bishops and particular churches^ ^ was
not experienced until a swarm of Papal Legates, with general
commissions and unlimited plenary power, was organized to ad-
minister them."^ Secure of the most powerful support from the
'* An occurrence which often took place, especially in the 13th century, under pretext
of Crusades, and in the war against the Emperors (compare above, ij 55, notes 12, 27). The
Pope often also granted to temporal princes, f^r the furtherance of such aims, the right of
taxing churches, and assigned to them the tithe of ecclesiastical revenues (<^ 50, note 17 ;
^ 57, note 2 ;
<J
59, note 10). In opposition, Joannes Semeca (see ij CO, note 7), cf.
Krantz Saxon, viii. c. 27: Joannes Semeca — Clementi IV. — summo Pontifici (probably
Innocentio IV., see Meibom. rer. Germ. iii. 262), turn per Germaniam sicut Galliam deci-
mas a Clero in redemptionem terrae sanctae exigenti, appellationem opposuit: quein
Papa pro sua, ut dicebat, temerilate excommunicavit, privavitque praepositura. Sed
erant magni in Germania viri, qui Johannem deserendum non pi-tabant. Quae autem
impendere videbantur mala, mors ipsa diremit, quae tam Pontificem quam Johannem brevi
sustulil de medio. On the whole Papal revenue, see Raumer, vi. 150. Hurter's Innoc.
III. iii. 121.
'^ Which Bernardus, epist. 231, ad Episcopos Ostiensem, Tusculanum, Praenestinum
(the most eminent Cardinals), points out in the following short and strong language Et :
olim quidem eratis contra Apostolum Petrum dominantes in Clerum (1 Petr. 5, 3), imo et
contra Coapostolum ejus Paulum dominabamini fidei totius orbis (2 Cor. 1, 24): at nunc no-
vum altquid addidistis, usurpantes amplius et in ipsam religionem. Quid restat nisi ut
adjiciatis et ipsis Angelis Sanctis dominari ?
" On the Legates in general, de Marca lib. v. c. 44-58, lib. vi. c. 29-31. Planck, iv. 2,
639. Raumer, vi. 75. Hurler, iii. 163. Legates with an universal commission, ad lisi-
tandes Ecclesias, date their first appearance from the time of Leo IX. and Victor II. (Part
1, i) 23, note 7), but not till after Gregory VII. did they become a numerous (see above,
1^47, note 15) and an established order. Those that were appointed only for some par-
ticular commission were now styled Dclegati (especially Delegati judices). The following
are examples of the plenary power of the Legates Gregor. VII. lib. iv. ep. 26, quatenus
:
nostra vice, quae corrigenda sunt, corrigat, quae statuenda, constituat. Innocent. III. lib.
xvi. ep. 104, cui nos vices nostras comraisimus, ut juxta verbum propheticum evellat et
destruat, aedificet et plantet, quae secundum Deum evellenda et dcstruenda, necnon aedi-
ficanda cognoverit et plantanda. Thus the matter became soon after what Clement IV.
at last plainly declared (Sexti Decretal, lib. i. tit. 15, c. 2) : Legatos, quibus in certis pro-
vinciis committitur legationis officium, ut ibidem evellant et dissipent, aedificent atque
plantent, provinciarum sibi commissarum, ad instar proconsulum caeterorumque praesidum, qui-
bus cerlae sunt decretae provinciae moderandae, ordinarios reputantes, praesenti declaramus
edicto, commissum libi a praedecessore nostro legationis officium netiuaquam per ipsius
obitum exspirasse. They ranked above all bishops, see Gregory VII. Dictatus 4 (<J 47.
note 3). Compare the account Gervasii Dorob. p. 1603. In the year 1125 there came
one John (Joh. Cremensis) as Legate to England. Post modicum idem Legalus, pera-
grata Anglia, celebravit Concilium apud Westmonasterium, et totam Angliam in non mo-
dicam commovit indignationem. Videres enim rem eatenus regno Angloruin inauditam,
clericum scilicet presbylerii tantuin gradu perfunctum Archiepiscopis, Episcopis, Abba-
tibus, totiusque regni nobilibus, qui confluxerant, in sublimi solio praesidere, illos autem
deorsum sedentes ad nutum ejus vultu et aurilius animum sus]>ensum habere. Die quo-
que Paschae cum idem primo veniret in Angliam, officium diei loco summi Pontificis in
malrice Ecclesia celebravit, eminenti cathedra praesidens, et insigniis ponlificalibus utens,
licet non Episcopus. sed simpliciter fuenl Presbyter Cardinalis. Quae res quam gravi
multoruin inentes scandalo vulneraverit, et inusitata negotii novitas et antiqiii regni An-
glorum dctrita liliertas satis indicat. Like ihe Pope they disposed of benefices. Inno-
374 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.l-. 1073-1305.
galus (le liilere Ecclesiam, cujiis aha Ecclesia est palrona, collulioni suae reservare po-
test, licet lion vacet, ct conferrc, cum vacal. (The gloss upon lliis says Item videtur
:
(|uod liberam eleciiojicin posset Icgalus aufirrc cajiilulo, and decides that, at least, tem-
pore suae k'gatioiiia ]iosset inlerdicere et reservare sibi elcctioiies.) comp. Deer. Greg. lib.
I. lil. 30, c. C, and ihe charge given by Innocent 111. to his Legate in England, above, ^ 54,
the iiijusUce of lii.s Legate, but was withheld from interfering in person, resjieclu conser-
vandae auciorilatis tuae. A bishop dcj)Osed for some insuflicwciil reason conies in person
to Rome sed honori luo providentes nulla (jucrelis ejus responsa dedimus.
: The Legate
was himself to revoke the overhasly judgment. Cf. Innocent 111. lib. xvi. cp. 12.
'* The Legates ventured to demand their maintenance (procuratio) from the churches,
and soon received it in money, according to an arbitrary assessment. Comp. the Metro-
politan's oath above, note 4. Innocentius 111. lib. i. epist. 5G8 (Deer. Gregor. lib. in. tit.
39, c. 17) : omnes Ecclesiae legatis el nunciis sedis apostolicae procurationcs impendere
tenentur. — Qui vero contumaciler eis dnxerit rcsistcndum, omni prorsus appellatione re-
mola per ecelesiasticac districtionis sententiam comjiescatiir. On the frightful extortions
of the Legates, see de Marca, lib. v. c. 49-51. Raumcr, vi. 79. Hurler's Innocent ill.
iii. 157, 109. On Marca, c. 52. Comjilaints of the age
their exjiendilure Ivo Episc. — :
Carnotcnsis (t H15) episl. 109, ad Paschalem 11. Cum enim a latere vestro miltilis
ad nos Cardinales veslros tamquain filios uterinos, quia in transitu apud nos sunt, non
tanlum non possunl curaiula curare, sed nee curanda prospicere. Inde est, quod multi
— dicunt,sedcm apostolicam non subditorum qnaerere sanitatem, sed suam aul lalcralium
guorum quaerere commoditatcm. Bcrnardus, ci)ist. 290 ad Ejiisc. Osliensem aim. 1152:
Pertransiit Legatus vesler (Cardinal Jordanus, see Daron. 1151, no. 5) de gcnte in genlcm,
el de regno ad po])ulum alteruin, foeda el horrenda vestigia apud nos uliKpie relinqucns.
A radice Alpiumet regno Teulonieorum per omncs paene Ecclesias Franciac et Norinan-
niae ct circumcjuaque circumiens usque Rothomagum vir aposiolicus rcplcvit non Evan-
gelio, sed sacrilegio. Turpia fcrlur ubi(|ue coinmisisso, spolia Ecclesiarum asporlasse,
formosulos jmeros in ecdesiasticis honoribus, ubi potuil, promovisse, ubi non poluit, vo-
luisse. Multi se nHlcmcrunt, no venircl ad cos. Ad quos pervenire non potuit, excgit
el extorsil per nuncios, etc. Joannes Saresburiensis (t 1182) Policraticus sen dc niigis
Curialium lib. v. c. IG (Bibl PP. Lugdun. xxiii. 319) Sed nee Legati sedis apostolicae .
(nanus suas cxculiunl ab omni munere, qui interdum in provinciis ila debacchantur, ac
si ad Ecclesiam flageHandam egressus sit Satan a fiicic Domini. La Bible dc Guiol de —
Provins, a Monk of Cluny, written 1203. in the Fabliaux el contcs des i)octcs franc^ois
des Xl-XVe sidcles, publics par Barbazan, nouv. edit, par M. Meon (4 Tomes, Paris,
1808), li. 329.
V. CDC. Tout est perdu cl ronAindu,
Qant li Cliardonal sont vcnu.
Qui vicnnont ca luit itnus) alumc,
Et dc rovoilisc (cnnvnitise) enbrase.
670. t-'a vicnnent picin dc symonie,
he was obliged to fly back to Italy. Concerning the Legate, see also Stenzel's IJrkunden
aur Gesch. d. Bisth. Breslau im Mittelalter, Breslau, 1845. 4. s. 227 ff. He sent two vice-
Legates into Silesia and Poland, and demanded by them from the body of Polisli liishops
a sul)sidy of 1100 marks of fine silver; from the liishopric of Breslau alone he asked
150 marks, and reserved to himself the appointment to all vacant livings. Besides this,
the vice-Legates required a contribution for themselves and their suite of more than 39
horses. Even though jjrocuration had been just paid to Philip, a Legate, a collector de-
narii s. Petri claimed the same again an appeal to the Po{)e was the consequence.
:
The Legate then reduced the sum to 700 and 120 marks (s. 237) nevertheless, the Bish- ;
op of Breslau persisted in his appeal, because he could not pay the money (s 240).
" Gerohi Rcichcrspergensis de corrupto Ecclesiae statu ad Eugenium 111. Papam
(Baluzii miscellan. v. 63) : Neque enim macula videtur, quod nunc
vel hoc ipsum carere
dicitur Curia Romana, quae antehac dicebatur Ji^cclesia Romana. Nam si revolvantur an-
tiqua Romanorum Pontificum scripta, nuscjuam in eis reperiturhoc nomen, quod est Cu-
ria, in designatione sacrosanctae Romanae Ecclesiae, etc.
'" Romanae descriptio (in Brown app. ad
Hildeberti Archiep, Turon. (t 1134) Curiae
fascic. rerum cxpetend. et fugiendarum, p. 7) Romani sunt quos timent, et qui timentur.
:
Hi sunt, quos haec peculiariter provincia monet {Irg. manet), inferre calumnias, deferre
personas, afferre minas, auferre substantias. —
Hi sunt, qui emunt lites, vendunt interces-
siones, deputant arbitros, judicanda dictant, dictata convellunt. Spes firmas in rerum —
motibus habent, dubia tempora certius amant, et ignavia pariter conscientiaque trepidan-
tes, etc. —
Joannes Saresbur. Policrat. lib. vi. c. 24: Memini me causa visitandi domi-
num Adrianum Pontificem quartum, qui me in ulteriorem familiaritatem admiserat, profec-
tum in Apuliam, mansiquc cum eo Beneventi ferme tres menses. Cum itaque, ul fieri
376 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
solet inter amicos, sacpc plurimis conferremus, el ijisc. quid ile se ct Ecclesia Romana
senlirenl liomincs, a me fainiliarius el iiiligenlius quaererel : ego apud eum usus spiritus
libcrtale, mala, quae in diver.sis jyrovinciis audicram, patenter cxposui. Sicut cnun dice-
batur a multis, Romana Ecclesia, quae inaler omnium Ecclcsiarum est, se non tarn ma-
trcm cxlubel quam novcrcam. Sedent in ca Scribae et Pliarisaei, ponentes onera im-
aliis,
ciarum diripiunl spolia, ac si thesauros Crocsi studeant reparare. Sed recle cum eis agit
altissimus, ([uoniam ct ipsi aliis, et saepe vilissimis hominibus dati sunt in direptionem.
Et, ut opinor, dum sic in invio erraverint, nunijuam dccrit eis flagellum Domini. Os si-
quidem Domini locutumest, qniA quo jtidicio judicaverint, judicabuntur, et sua mfnsura reme-
tietur eis. — Haec inquam. Pater, loquitur popuhis, quandoqiiidem vis, ut illius libi senten-
tias proforam. Eltu, inquit, quid sentis? Angustiae, inquam, sunt undiquc. Vcrunta- —
menquia Cr»i>/o C/fmfnss. Potenlianae Presbyter C'ardinalis populo testimonium perhibet,
ei usi|ue(iua(tue contradicere non praesumo. Asserit cnim, in Romana Ecclesia quandam
(lui)licilatis esse radicem et fomentum avaritiae, quae caput ct radix est omnium malorum.
quibus idem Papa allcgavit scandalum sanctae Romanac Ecclesiac et opprobrium vetus-
tissimum, notam scilicet concupiscentiae, quae radix dicitur omnium malorum et in hoc ;
praccipue, quod nuUus potest aliquod negotium in Romana Curia expcdire, nisi cum
magna cffusionc pecuniae, ct donorum exhibitionc. Sed quoniam scandali hujus et in-
famiac Romana paupertas causa est, dcbeni matris iiiopiam sublcvare, ut filii naturales.
The Pope proposed to this end, that from every calhcdral-church, and every religious
house, two stalls should be delivered up to him. The English naturally distrusted this
remedy. How the Minorite Hugo of Variola, in the time of Innocent IV., spoke out the
truth before a consistory of Cardinals, may be seen according to Salimbcne's Chronik in
Hoffler"s Fricdrich II. s. 213. Even in poems there were frequent satires and complaints
again.st the Curia. Compare Varia doctorum piorumquo virorum dc corrujito Ecclesiac
statupoemata cum praof Mallh. Flacii. Basil. 1557, edit. 2, 1754. 8. Especially Bernard,
monk at Cluny, belongs to this time, and his poem do conlemptu mundi ad Petrum Abb.
suum(p. 220 ss.), written in the middle of the 12lh century, e.g. p. 351 (inBulaeus, ii. 53):
Roma dat omnibus omnia d.intibus ; omnia Romae
Cum quia juris ibi via, jus peril omnc
i)rctio ; :
Many also of those Latin have been sot down to Walter Mapes,
poems which liithcrto
uted to Waller Mapes, collected and edited iiy Thorn. Wright, London, 1841. 4 ), which,
however, in [lart belong to a German Walter in the time of Frederick I. (sec J. Grimm.
Gedichle des Mittelalters auf K. Fricdrich I., and the poems of his and the following
reign, in the philological and historical transactions of the
Berlin Academy, 1843, s. 143,
Bridankes Courtesy (about 1230) by W. Grimm (Gottingen, 1834), s. 148 . Von Rome
(compare Grimm's Vorr. s. Ivi. and Ixii.) ; e. g. s. 152:
Das netze quam ze Rome nie,
mit dem sant Peter vische vie,
das netze ist nu versmahet
roemisch netze vahet
silber golt biirge unde lant
das was sant Peter unrekant.
Sant Peter was ze rchte ein degen ;
Passages yet more severe than these may be found in the Troubadours for instance, in ;
Guil. Figueira about 1244, and Pierre Cardinal about 1270, see Rugelieder der Trouba-
dours gegen Rom und die Hierarchie, in the original with a German translation by E.
Brinckmeier, Halle, 1846, s. 24 and 52. Lastly, there is Dante's Inferno, where he says
to the condemned Pope Nicolas HI. cant. xix. v. 90 ss., especially v. 112 ss.
Your god ye make of silver and of gold:
And wherem differ from idolaters.
Save that their god is one, but yours a hundred-fold ?
ie the chargfi that simony was yet practiced in his diocese Si qua autem adhuc sunt,
:
quae pro ronsuetudinc antiqua publics exigant Decanus et Cantor et alii ministri ab his,
qui Canonici fiunt, me contradicente et persequente, Ronianae Ecclesiae consuetudine
se defcndunt, in q\ra dicunt cubicularios ct ministros sacri palatii mulla exigere a conse-
cratis Episco|)is vol Abbalibus, quae oblationis vol bencdictionis nomine pallianlur, cum
nee calamus ncc rliarta gratis ibi (ut ajunl) habealur et hoc quasi lapide conterunl fron-
:
tcm meam, cum non habeani quid rcspondeam, nisi cvangclicum illud quod dicunt srrvate :
et facile: sed si id faciunt. /secundum opera eorum notite facere (Matth. xxiii. 3). Gebhard,
the newly-elected Bishop of Wurtzburg, 1 122, was oldiged to listen to the proposal of the
Papal Legate Adalbert, archbishop of Maycncc (Codex Udalrici, no. 335, in Eccard, ii.
349): si in usus Apostolici Romam trecentas libras miserit, mihique sexcentas dederit,
gratiam noslram obtinebit, ct de negotio suo deinceps certus ct securus mancbit. Comp.
in la Bible de Gujot (above, note 18) li Chardonal— plein dc symonie.
: Anonymus de re-
cuperatione terrae sanctac about 1300, cap. 17 (in Bongarsii gesta Dei per Francos, ii.
315) Considcrcl(dominus Papa), qualiler ubique terrarum Ecclesiae Romanae subjecta-
:
rum clamulur, cum aliquis dc Simonia arguitur Nonne videtis, qualiter dominus Papa et
:
Cardinales muncra rrcipiunt ah ipsis, qmhus hencficia covfcruntur, praescrtim ab illis, quibus de
Praelalionihus prnvidctur ? — qualiter consuetum est, quod provisus sirviat Curiae de 7nagna pe-
cunia, aliquando septem,octo, vcl decern millibus tibrii, sub gravibus usuris percept is abillis, qui
publice vocantur Papae mercatores, qui ptdAice dicuntur ejus pecunias accipere, consen-are et
20: in curia Romana — coctus dominorum Cardinnlium vult habere una cum domino Papa
certam porlionem a Praclatis, qui promoventur. — Haec haercsis maxime corrumpit Eccle-
siam univcrsalcm jam remedia pro nihilo rcputantur, el
ct universos populos, et provisa
cum in curia Romana publice contrarium non esset pcccatum committere simoni-
fiat, ac si
ara. Howmany of the jurists passed sentence on Romish simony, see above, «J61, note 9.
*' In this the following rights were allowed to the Pope To remove and depose bish-
:
ops, to erect and abolish bishoprics, to confirm and annul elections of bishops, even when
the bishop elect was worthy to dispose of ecclesiastical benefices, to set free every bish-
:
port of the Pope would be useful for this purpose, it was also of importance to the King in
his canvass for the Imperial Crown. See Schlosser's Weltgesch. IV. ii. 43.
=*'
For instance, that of Maurice, bishop of Poictiers, against Innocent III., when he
had nominated a prior to be judex delegatus on a charge brought against him. Innoc. 111.
lib. xvi. ep. 12, adco insolens effectus esse Episcopus dicitur saepedictus, ut publico prae-
dicans, quod in episcopatu suo esse vult Episcopus atquc Papa, et asserens. quod per ju-
dices delegates a nobis, quos Papac judicellos apprllat, in sua dioecesi nihil fiet, etc.
Two English bishops speak in a more marked way. First, Robert Grosthcad (Grossc-
test), bishop of Lincoln (Matth. Paris, ann. 1253, p. 870) Domini Papac et Regis redar-
:
tias). His opuscula, viz sermons and letters are published in Brown app. ad fasciculum
,
rerum expetendarum et fugiendarum, p. 244 ss. Cf. H. Wharton Anglia sacra, ii. 344.
When Innocent IV. commanded him to give a canonry to a Papal cadet, who was still a
boy (see epist. Innocentu in Brown, p. 399), he answered with a true call for repentance
(Matth. Pans, ann. 1252, p 870 ss. Brown, p. 400) E. g. Non est igitur praedictae lile-
:
rae tenor apostohcae sanctitati consonus, sed absonus plurimum etdiscors. Primo quia
—
de illius literae superaccumulato Non obstante (see i^61, note 9, toward the end) scatet —
cataclysmus inconstantiae, audaciae et procacitatis, inverecundiae. mentiendi, fallendi,
etc.— —
Praeterea post peccatum Luciferi non est, nee esse potest alteram genus peccati
tarn adversum et contrarium Apostolorum doctrinae et evangelicae, quam animas pasto- —
ralis officii et ministerii defraudatione morlificareet perdere. Quod peccatum — commit-
tere dignoscunlur, qui in potestale curae pastoralis coustituti, de lacte et lana ovium
Christi suLs carnalibus ct temporalibus desideriis et necessitatibus prospiciunt, et pasto-
ralis officii ministeria — non administrant. — Sicut in bonis causa boni melior est suo cau-
salo, sic etiam in malis causa mali pejor est siio causato. Manifestum est, quod talium
interemptorum — in
Ecclesiam dei introductores ipsis pessimis interemptoribus sunt pe-
jores, Lucifcro et Antichristo proximiores, et in hac pejoritate gradatim, quanto magis
— —
superexcellentes, (|ui ex majore et digniore potestate magis tenentur ab Ecclesia Dei
tales interemptorespessimos excludere et exstirpare. Non potest igitur sanctissima sedes
—
apostolica aliquid vergens in hujusmodi peccatum —
mandare. Hoc enim esset cviden-
ter suae sanctissimae potestatis et plenissimae vel defectio, vel corruptio, vol abusio.
Nee potest quis immaculata et sincera obedientia eidem sedi subditjiis et fidelis hujus- —
—
modi mandatis undecunque emanantibus, etiamsi a supremo Angelorum ordinc eveni-
rent, obtemperare, sed necesse habet totis viribus contradicere ct rebellare. Propter hoc,
reverende Domine, ego ex debito obedientiae et fidelitatis, quo tencor utrique parent!
apostolicae sedis sanctissimae, —his quae in praedicta litera continentur — filialitcr et obe-
dienter non obedio, sed contradico et rebello. The Pope was furiously angry ; however,
the Cardinals gave him this advice j Non expediret, Domine, ul aliquid durum contra
Episcopum slatueremus ut enim vera fateamur, vera sunt, quae dicit. Therefore, con-
:
silium dederunt domino Papae, ut omnia haec conniventibus oculis sub dissimulatione
transire pennitteret, ne super hoc tumultus cxcitaretur. Maxime propter hoc, quia scitur,
quod quandoque discessio est ventura. Comp. Roberts's complaints of ecclesiastical
abuses on his death-bed. Matth. Paris, p. 874 ss. Sevahis, archbishop of York, pursued
alike course of action he was excommunicated, indeed, by the Pope (idem ann. 1257, p.
;
956), but, de solatio caelitus mittendo minime desperavil, omnem papalem tyrannidem pa-
tienter suslinendo. Nee opimos Ecclesiae suae reditus transalpinis indignis et incognitis
conferre volebat, nee curavit voluntati papali, relicto juris rigore, muliebriter obedire vel
inclinari. Quapropter quanto magis praecipiente Papa malediccbatur, tanto plus a populo
benedicebatur, tacite tamen, propter metum Romanorum. He also wrote to the Pope, and
complained of this persecution (1. c. ann. 1258, p. 909) Humiliter igitur in scripto suoct
:
even the excommunicated Sevalus, reports of their miracles spread abroad after their
death, significant of their sanctity
(1. c. p. 876, s. 969). Robert was so generally held to be
a saint, that in the year 1307 Clement V. was earnestly sued to canonize him by King Ed-
ward I., the University of Oxford (see the letters in Wood Hist, et antiquitates Univ. Ox-
oniensis, i. 105) and the Cathedral-chapter of London (see in Brown praef to the Fasci-
culus rerum expet. et fugiend. p. xxviii. Wharton Anglia sacra, ii. 343).
'* In the matter of Legates, the Kings of France (de Marca. lib. vi. c. 31) and England
380 THIRD PERIOD.— DIV. HI —AD. 1073-1305.
Papal power, were for the most part fruitless in results. Far more
dangerous to the Pope would have been the resistance of the Lat-
venial non pctitu^ Sed absit, ut Romana Ecclesia lege propria se arctaverit, ne possit
per alios visitare, quorum visitationem praesentialiler ncquit adimplere. Nee potuit ali-
quis summus
Pontifex legem ponere successori, quia non habet imperium par in parem,
nee Papa unius pracdecessoris heres est, sed successor (ex ms. in de Marca, lib. v. c. 56,
<j 13). Thus, also, Boniface VIII. asserted against Philip the Fair (Rayn. 1303, no. 34),
quod Romanus Pontifex Legatos de latere ac Nuncios libere mittere potest ad quaevis
imperia, regna vel loca, prout vult, absque petitione cujuslibet vcl consensu, usu vel con-
suetudlne contrariis nequaquam obstantibus. For Germany, we have only the efforts of the
Hohcnstaufon family to point out. Frederick I. complained, in his quarrel with Hadrian
I v. (above, i^52. note 13), de Cardinalibus quoque sine permissione imperiali libere per
Regnum transeuntibus, et regalia Episcoporum palatia ingredientibus, et Ecclesias Dei
gravantihus de injustis appellationibus et caeteris quam plurimis brevitatem superanti-
:
bus (Baronius 1150, no. 15), and replied to the remonstrance of the Pope (I. c. no. 6):
Cardinalibus utique vestris clausae sunt Ecclesiae, et non patent civitatcs quia non ;
videmus cos Cardinalcs, sed Carpinales non praedicatores, sed praedatores non pacis
; ;
corroboratores, sed pecuniae raptores non orbis reparatorcs, sed auri insatiabilcs corra-
;
sedem accedat, per omncs fines ejusdem Regni custodes dicitur posuisse, qui eos, qui ad
sedem apostolicam venire voluerint, violenter debeant revocare. The Emperor justifies
this measure in his letter to the bishops (1. c.) Introitum ct exitum Italiae nee clausimus
:
edicto, nee claudere aliquo modo volumus peregrinantibus, vel pro suis necessitatibus ra-
tionaliter aim testimonio Episcoporum et Praelatorum. suorum Romanam sedem adcuntibus :
sed illis ahusionibus, quibus omnes Ecclesiae Regni nostri gravatae et attenuatae sunt,
et omnes paene claustrales disciplinac cmortuae et sepultae, obviare intendimus. Comp..
above, () 53, note 5, toward the end. Henry II. wished to do the same for England
(Constit. Clarend. viii., above, 52, note 25): nevertheless, just as in England a good
ij
opportunity presented itself to compel the King to a retraction on oath (the same, note
28) so the Pope succeeded in binding the German Emperors also by an oath, after the
;
'^ The consciousness of the original dignity of these sees descended even to the Lat-
in Patriarchs, who were raised to them. Rudolph, the second Patriarch of Antioch, de-
clared already, utramque Petri esse cathedram. Anliochenam ct Roinanam, eamque quasi
primogenitam insignem pracrogativa, and styled himself coUega ct fraler domini Papae ;
nevertheless, he was overmatched (Willclm. Tyrius, lib. xv. c. 12, 13, he, however, on this
point is not an impartial judge, for territorial disputes were pending between the sees of
Antioch and Tyre, Baronius 1130, no. 26 ss., csp. Egidii legali acerrima disputatio adv.
Antioch. Patriarcham in Ludewig reliquiae manuscriptt. ii. 452) but even in the year :
CH. I.— PAPACY II.-ECCL. DEVEL. ^ 62. EXTENSION OF POWER. 381
1198, Innocent III. (lib. i. ep. 50. Deer. Greg. lib. i. tit. vii. c. 1) had to rebuke a Pa arch
of Antioch, who had encroached on the Papal reserved right of translating bishojis. — (n
the same manner, Innocent III. (lib. xi. ep. 76), so early as 1208, had reason to complain
of Thomas, the first Patriarch of Constantinople, for disobedience and disregard of the
Papal Legates. Honorius III. thus reproached his successor Everardus (Rayna'd. 1213,
no. 26-28) : Sicut — accepimus, tu supra te volens extendere alas tuas — legatos de tuo la-
tere dirigis cum ea plenitudine potestatis, qua legati sedis apostolicae diriguntur. Illi
enim per Patriarchatum tibi commissum causarum audientiam, quae ad te, vol ad ipsos
per appellationem minime deferuntur, sibi vindicare praesumunt, "et inconsultis Praelatis
eorum subdilos excommunicant, excommunicatos absolvunt, appellationibus non defe- —
runt,quas contingit ad sedem apostolicam interponi. Ecclesiastica etiam beneficia con-—
ferunt, non exspectantcs, quod ad te potestas eadem conferendi juxta Laterancnse conci
lium (above, note 13) devolvatur thus closely resembling their Roman brethren. Hono-
:
rius III. treats Matthaeus, the following Patriarch, yet worse (Raynald. 1222, no. 22 s ),
and upbraids him thus ut quasi velis ab aquilone tuum solium collocare, excommunica-
:
clesiae Gallicanae, et i c
consequens sibi et regno. —
Nunc autem videns, quod per pa-
tientiam istam non proficiat, sed quotidie crescant gravamina habita super hoc delibera- ;
tione et consilio diligenti, misit nos ad exponcndum vobis super hoc libertatem suam et
—
consilium suum. Mirantur etiam et moventur Barones et omnes Regni proccres et mag-
nates, non solum quod haec fiunt, sed quod dominus Rex sustinet, quod haec fiant immo :
quod ipse, ut verbis eorum utar, ita permittit destrui Regnum suum, sicut sui dixerunt ei
nuper in colloquio apud Rontilarem congregate nee solum moventur super his dominus
:
Rexet magnates, sed etiam generaliteromne Regnum motum estet turbatumusque adeo,
quod devotio ilia, quam solebant habere ad Romanam Ecclesiam, jam quasi penitus est
extincla et non solum extincta, sed conversa in odium vehemens et rancorem vehemen-
tem. —
Valde timendum, ne istud odium, quod eonceptum est contra vos in coMibus homi-
num fere omnium, possit parere aliquod grande vwnstrum. Domine, dico vobis, salva pace —
vestra, quod nova facitis super terram vere nova facitis ot hactenus inaudita. Quoni-
:
am, ut de multis taceam, a saeculo non est auditum, quod Eeclesia Romana pro quacun-
que necessitate subsidium pecuniarum vel tributum de temporalibus suis exegerit ab Ee-
clesia Gallicana. —
A saeculo non est auditum, quod alias dictum fuerit verbum istud da :
—
mihi tantum, vel excommunico te. A saeculo non est auditum, quod summi sacerdotes
et —
Apostolorum successores talliati fuerint, qui modo per nuncios vestros talliantur sicut
servi vel Judaei. For this the evidence of facts was brought forward. Item gravantur
Ecclesiae in multis provisionibus et peiisionibus multorum confertis enim pro voluntate ;
sonatus vacaturos, quod omnibus videtur mirabile, cum nee sic factum fuent usque modo ;
382 THIRD PERIOD— DIV. HI.— A.D. 1073-1305.
nec videatur juri vcl rationiconsonum, quod sic fiat. Pope Alexander had once taken ref-
uge with King Lewis in France. Ipse tamen in nuUo gravavit Ecclcsiam Gallicanam,
ut ncc unam solam praebendam aut aliud bcneficium ipse Papa dederit ibi sed nee ali- ;
quis praedecessor suus, nee multi etiam de successoribus dederunt in sua auctorilale ben-
cficium aliquod usque ad tempus domini Innocentii tertii, qui primus assumpsit sibi jus
istud, in tempore suo revera dedit multas praebendas, ct similiter post ipsum dominus
Honorius et dominus Gregorius simili modo fecerunt sed omncs praedecessores vestri,
:
ut publice dicitur, non dederunt tot beneficia, quot vos solus dedistis isto medico tempore,
quo rexistis Ecclcsiam vestram. Et si successor vester in tantum exccdeiet vos in hoc,
sicut cxcessistis praedecessores vestros, certe ipse conferret communia beneficia, et sic
—
non restabit aliud consilium indigenis nostris nisi fugere aut fugare. Nuncii vero de novo
.iccesserunt, nova gravamina addentes supradictis. Nuper cnim mandavistis Clericis, ut
quia persecutor vester (Frederick II.) ad partes istas venturus est, mitant vobis militiam
mxmitam ad resistcndum ei, quia non est consilium cedere venienti : super quo satis ex-
cusabiles sunt Ecclesiae, quia non habent militiam, nee est in potestate eorum mittere
quod non habent. — Item magnum et novum subsidium modo pctitis ab Eeclesiis per fra-
tres minores, qui modo discurrunt per totum Regnum, et intolerabiliter gravant Ecclesias
multis modis et diversis. Their mode of proceeding is represented (comp. 56, note 8), ij
and after many admonitions (for the fixing of the date of this passage is important, quia
dominus Rex crucesignatus est, et in terram sanctam profceturus est, vult quod Eccle- —
siae Regni large subvcniant ei) it is brought to a close with the proposal rogat vos afli"ec-
:
—
tuosissime dominus Rex pro tollendo scandalo de cordibus multorum, et servanda et rc-
lincnda devotione Ecclesiae Gallicanae et Regni, et propter araorcm domini Regis, ut
pracmissis gravaminibus, quae ipse nullo modo potest aequo animo sustinere, quia in his
videt exheredationem suara, et intolerabile periculum imminere, de caetero parcatis Ee-
clesiis et ab hujusmodi ccssare velitis, et quae de novo facta sunt revocare. Power was
granted the King by the Pope to appoint to the episcopal sees in France. This grant he
rejected, and threw into the fire the Bull made out for this end, which his embassador
brought with him on t s return from Rome (see the vita Ludovici, written by his Chan-
cellor Broimardus in Choppini monasticon, lib. i. tit. i. ^ 9). Lewis answered the Pope
in the same manner, according to Matth. Paris, ann. 1250, p. 797, when he wished to have
the tithes of the French Church for three years, to carry on his war against Frederick II.
and Conrad, quod nullo modo toleraret Ecclcsiam sui regni drpnupcrare ad expugnandos
Christianos. When, however, he sufl^ered the tithe to be grunted for three years to him-
self by the Pope, for his own crusade, the clergy of France were very indignant, and sent
a threatening letter to the Pope. Clement IV.'s answer to this is in Rayn. 1267, no. 55 :
Jerusalem anathcmate poUutam propter exactionem decimac stare coram Crucifixi hosti-
bus ncquivissc dictarura literarum tenor asseru it et ipsarum auctornimisinconsulte, quasi
;
el immobilem transisse sententiam, quod non ccssaret exactio tributorum, donee cessarct
devotio subditorum. When Clement IV., in the year 1206, laid claim to the plenaria dis-
positio of all benefices (sec above, note 13), then in March, 1269 (according to the reckon-
ing of the lime, 1208), Lewis issued the Pragmatic Sanction, in order to win back his clergy
insome measure, see Ordonnances des Roys de France de la troisidme race recueillies
parM. de Lauricre. Paris, 1723, fol. 1, 97. Leibnitii mantissa cod. jur. gent. p. 157,
The most important points in it are these statuimus et ordinamus pnmo, ut Ecclcsiarum
:
Regni nostri Prelati, patroni, ct bencficiorum collatores ordinarii jus suum plenarium ha-
bcant. et unicuiquc sua jurisdictio debitc servetur. II. Item Ecclesiae cathedrales et
aliae regni nostri liberas electioncs et earum effectum integralilcr habcant.— V. Item ex-
CH. I.— PAPACY H.— ECCL. DEVEL. <) 62. EXTENSION OF POWER. 383
actiones et onera gravissima pecuniarum per Curiam Romanam Ecclesiae Regni nostri
impositas vel imposita, quibus Regnum nostrum miserabiliter depauperatum extitit, sive
etiam imponendas vel imponenda, levari autcoUigi nuUatenus volumus, nisi duntaxat pro
rationabili, pia et urgentissima causa, et inevitabili necessitate, ac de spontaneo et ex-
presso consensu nostro et ipsius Ecclesiae Regni nostri. Tlic conclusion runs : Harum
—mandamus, quatenus omnia et
tenore universis justitiariis, ofHciariis et subditis nostris
singula praedicladiligenter et attente servent, — atque servari — inviolabihter faciunt nee :
ali(|uid in contrarium quovis modo faciant vel attentent, seu fieri vel attentari permittant
transgressores aut contra facientes —
tali poena plectendo, quodcaeteris deinceps cedat in
exemplum. E. Richer hist, concill. general, lib. iii. c. 7. The genuineness of this docu-
ment, which is attacked especially by P. Daniel, has been demonstrated in Libertes de
I'eglise Gallicane, edit. ann. 1771, iii. 633, 6C7. Velly hist, de France, iii. 239.
[On the Pragmatic Sanction of Lewis IX., comp. Prof \V. G. Soldan, in Niedner's
Zeitschrift fur die hist. Theol. 185G, s. 377-451. Prof Soldan reviews the objections late-
ly urged by ultramontane writers against the genuineness of this document, viz. R. Tho- :
massy, de la Pragm. Sanction, Paris, 1844, and Karl Rosen, die Pragm. Sanction, Mun-
chen, 1853. In opposition to them he shows 1. That this Sanction hag its basis in the
:
events of the period 2. That the omission of reference to the Regalia is not against its
;
authenticity 3. That it is in harmony with the spirit of the times and the character of
;
Lewis 4. That in its form it is not liable to suspicion 5. That there is aljundant histor-
; ;
LXXll. discipulos, quorum successores sunt Presbyten Curali sed eos Christus imme- ;
diate misit (Joann. 20, et Luc. 19). Nee Petrus insufflavit in alios Apostolos, dans eis
Spiritum sanctum, et potestatemdimittendi peccata, sed Christus (Joann. 20, et deinde21).
In novo (i. e. Gratiani Deer. dist. xxi. c. 2) dicitur, quod omnes a Christo simul eandem
et aequalem acceperunt potestatera. Paulus etiam dicit, suum apostolatum non accepisse
a Petro, sed a Christo, seu a Deo immediate ad Gal. 1, etc.
-^ Compare the remarkable expression of William Durant, bishop of Mende, otherwise
so devoted to the hierarchy, in his tractatus de modo celebrandi generalis concilii (1311,
written in preparation for the Council at Vienne, printed more than once, among other
places in the Tractatus illustrium Jurisconsultorum, Tome xiii. P. i. Venet. 1584. fol., f.
159.) Part ii. Proverbium vulgare est: qui totum vxdt, totum perdit. Ecclesia
rubr. 7:
Romana sibi vindicat universa: unde timendum est, quod universa perdat nam, sicut :
Salomon Proverb, xxx. [v. 33] qui multum emungit, sanguinem elicit.
: Sicut habetur
exemplum de Ecclesia Graecorum, quae ex hoc ab Ecclesiae Romanae obedientia dicitur
recessisse.
[In the inedited documents for the History of France, now in the course of publication,
a volume, edited by J. Tardi, has just been issued (1855) on the "Privileges accorded to
the crown of France by the Holy See," from the original documents in the archives of the
empire.]
384 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
SECOND CHAPTER.
HISTORY OF THE HIERARCHY OF THE CHURCH I]V OTHER LANDS.
§ 63.
subjcrti. Quicuncjue vero aliler praesumpserit, cauonicae procul dubio sentcnliae subja-
ccbit. ^ 49, notes 14 and 15, ^ 50, note 8 toward the end.
' Comp. above, () 49, note 5, ^ 50, note 8.
' In the 12th century imperial nominations of bishops, or imperial influence over the
elections, came Sugenhcim's Staatslcben des Klcrus im Miltclalter, Bd.
into vogue, see
1 (Berlin, 1837), Sugenheim's Kirchenstaat, 1854. Otto IV. and Frederick II.
s. 153 ; also
had, however, to disclaim this right {() 54, notes 17 and 20).
* In France, England, and Spain, there was a regulation established by law, that the
King's permission to elect, and afterward his confirmation of the election, must be ob-
tained. In Naples, Hungary, Denmark, and Sweden, nomination by the King continued
till the 13lh century. Staudcnmaicr's Gesch. d. Bischofswahlcn (Tubingen, 1830), s. 249.
Sugenheim, i. 197.
* This was acknowledged by Innocent 111. in Cone. Latcran. ann. 1215, c. 43 (Deer.
Greg. lil). li. tit. 24 c. 30). Even in Germany the Prelates could not assume the regalia
before doing so. Sugenheim, i. 1C2.
Thomassin. P. in. lib. i. c. 45-48. Hullmann's Gesch. d. Ursprungs d. Stande in
^
Dcutschland, 2te Aufl. s. 272 (T. Montag's Gesch. d. deutschen staatsburgerl. Frciheit,
li. 447.
'
This right was recognized by Alexander III. Deer. Greg. lib. ii. tit. 2, c. C (the ru-
bric also runs thus: Si quaestio fcudalis est inter clcricum ct laicum. cognoscct domi-
nus feudi) and c. 7. Thus Innocent III. interceded with King Philipp II. of France (lib.
viii. ep. 190) for the Bishops of Auxerrc and Orleans: dum eorum saisiri fecisti regalia,
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. <} 63. RELAT. TO STATES. 385
feudal relations the lords of the soil grounded also the right of
Regalia (jus Regaliae) and the right of spoils (jus spolii or jus exu-
viarum).^ Although these rights were disallowed by the Popes,^
the Grerman Emperors were not compelled to resign them un-
til the time of Otto IV.'^ Even then they were generally main-
tained by the German Princes,^^ by the rest of the monarchs, and
also by their most powerful vassals.^^ The German Emperors
immo etiain quaedam alia praeter ilia, — levi occasione praetcnsa, quodquidam eorum mi-
lites in tuo exercitu constituti ad locum, quern eos adire praeceperas, ire cum aliis nolue-
rint, absentibus cisdem Episcopis per liccntiam a te liberaliter impetratam. Et cum
tibi humiliter supplicaverint, ut faccres eis reddi regalia sic s\ihlra.cta, paraiis post7nodum
curiae tuae subire jxidicium, siciU in talibus fieri consuevit, tu supplicationcs eorum admittere
noluisti, etc. Cf. lib. xiv. ep. 52.
* Compare on head De Marca de cone. Sac.ct Imp. lib. viii, c. 1 ss., especially c.
this
17 ss. hist.' ecclesiast. ad saec. xiii. ct xiv. diss. viii.
Natalis Alex, Meibomii rerum
Germ. iii. 185 ss. Planck, IV. ii. 79. Sugenheim's Staatslebendes Klerusim Mittelalter,
i. 267. Traces of both are to be found even earlier than this. From the daring robbery
of the ecclesiastical heritage (Thomassini vetus ct nova disciplina de beneficiis, P. iii.
lib ii. c. 51 ss.), the right of spoils developed itself, and was already old in the time of
Frederick I., see § 53, note 6. Probably the most ancient hint about the Regalia
in Germany is to be found in Frider. Archiep. Colon, epist. ad Otton. Bamb., see above,
^ 49, note 21. On the ground of the Regalia, see the declaration of Philip the Fair
to the Bishop of Auxerre (quoted by De Marca from the Act of Parliament, lib. viii.
c. 22, (j 6) Sicut feodum vassallo vacans interim cum suis reditibus a domino licite oc-
:
cupatur, et propter defectum hominis, ut vulgari nostrae patriae verbo utamur, de jure et
generali consuetudine Regni nostri per domiiium, quousque superveniat persona, quae illi
serviat, licite detinelur sic nos et nostri antecessores vacante Ecclcsia Carnotensi et
:
temporalis, sive alia bona temporalia, quae possint ad aliquem pertinere, cum vacante
praebenda vel dignitate concedimus, et de eis, praedicto tamen modo, disponimus nos-
tro jure.
• Cone. Claromont. ann. 1095, can. 31. Cone. To^osan. ann. 1119, can 4.
^^ By Otto IV. and Frederick II., see and 20, by Rudolph of Hapsburg,
^ 54, notes 17
i) 58, note 8.
'^ Sugenheim, i. 289. Frederick II. 's universal prohibition of the spoils in the Con-
federatio cum Principibus ecclesiasticis, Frankfort 1220, in Pertz, iv. 236^ was never ob-
served. When the Margraves of Brandenburg, in 1244, renounced all claim on the right of
spoils, nevertheless bailiffs and patrons continued to exercise it. Spieker's Kirchenu.
Reformationsgesch. Mark Brandenburg, 412, 585.
d. i.
" Sugenheim, i. 294. The Cone, gencr. Ludg. ann. 1274, can 12, in Mansi xxiv, 90. pro-
nounces sentence of excommunication (as Guil. Durantis sen., who was present at it. says,
in his comm. ad canones Cone. Ludg. ad clamorem Praelatorum Franciae et Angliae)
against those, who, regalia, custodiam, sive guardiam advocationis, vel defensionis titulum
in ecclesiis, monasteriis, sive quibuslibet aliis piis locis, de novo usurpare conantes, bona
ecclesiarum, monasteriorum, aut locorum ipsorum vacantium occupare praesumunt. On
the other hand: Qui autem ab ipsarum ecclesiarum caeterorumque locorum fundatione,
vel ex antiqua consuetudine, jura sibi hujusmodi vindicant . abillorum abusu sic pruden-
ter abstineant, et sues ministros in eis solicite faciant abstinere, quod ea, quae non per-
tinent ad fructus sive reditus provenientes vacationis tempore, non usurpent ; nee bona
'
VOL. II. —25
38G TIIIRU PKKlOl).— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
cactera, cjiiorum sc asscrunt habere cuslodiam, dilabi i)ermittant, srd in bono statu con-
sorvont. However, were again made a subject of contention with Philip the
the Regalia
I''air 13, and note 21, no. V.
by Boniface VIII., but without result, see above, ^ 59, note
" The first known documents on this head in Germany are by Conrad IV., king of
Rome, in tlie year 1242 (found in Senkcnberg Cod. Probationum, p. 9), and by King Rich-
ard (in Guil. Durantis specul. juris lib. iv. P. iii. tit. de dignitat. ct praeb. ^ 2, note 7,
and Avcntini antiqu. Altah. in Ocfcic scriptt. rer. Bavar. i. 728). He, however already
in
makes use of the expression vestigia praedecessorum nostrorum et imjieratorum Roma-
:
cxemplum, qui pro se non dedignatus est solvere censum, parati et nos, libenter quae
sunt Cacsaris Cacsan reddcre, ct vcctigal cui vectigal, et tributum cui tributum prae- :
sertim quia juxta Apostolum non tarn debcmus requirere datum rostrum, quam vestrum
lucrum (Phil. iv. 17).
'
' Cone. Lateran HI. can. 19, in Mansi xxii. 228 (Deer. Greg. lib. iii. tit. 49, c. 4) : in di-
versis partibus mundi rectorcs ct consules civitatum necnon et alii, ([ui potestatem ha-
bere videntur, tot Ecclesiis frequenter oncia imponunt, et ita gravibus eas crebrisque ex-
actionibus prcmunt, ut dcterioris conditionis factum sub eis saccrilotium videalur, quam
Kub Pharaonc fuent. qui divinae legis notitiarn non habebat. Universa fere oncra sua im- —
ponunt Ecclesiis, et tot angariis eas affligunt, ut illud eis, quod Jercmias deplor.it, com-
petere vidcalur : Princcps provinciarum facta est sub tributo (Thrcn. i. 1). Sive quidam fos-
sata, sive expeditiones, sive quaelibct sibi arbitrentur agenda . de bonis Ecclesiarum, cle-
ricorum et pauperum Christi usibusdeputatis cuncta volunt fere compilari. Quocirca sub —
anathematis districtionc severius prohiliemus, ne dc caetero talia pracsumant attentare,
nisi Episcopus ct Clerus tantam ncccssitatem vcl utilitatcm aspcxcrint, ut absque ulla
coactione ad rclevandas communes necessitates, ubi laicoriim non suppctunt facultates,
even now the clergy were often burdened with heavy imposts in
favor of individual princes with the Pope's concurrence," still
renda praedicti laici humiliter et devote recipiant cum actionibus gratiarum. Propter
:
their sovereign lord (see Hullmann's Gesch. d. Ursprungs d. Stande, 2tc Ausg. s. 235) :
others, however, demanded this as a right in the widest signification. Cf. Cone. Narbon.
ann. 1227, can. 12, in Mansi xxiii. 24: Item statuimus, utclenei occasione patrimonii sui
vel personae nuUatenus tallientur, etc. In like manner, Cone. Tolosan. aim. 1229, can.
20,21. Cone. Biterrense ann. 124C, can. 22. Cone. Nannet. ann. 1264, can. 7. Cone. Colon,
ann. 1206, can. 8. Cone. Budense anri. 1279 can. 59 et CO (in Mans) x.\iv. SCO). Compare
the attempts of Boniface VII!., above, ^ 59, note 6 and the following.
'' Compare note 15. In this point the Lombard cities came first with their example,
Raumer's Ilohenstaufen, v. 110. Hullmann's Stadtewesen, iv. 127. Hurter's Innoc. HI.
iii. 288. In the year 1230 the men of Zurich agreed on the law that priests also should
pay taxes, keep watches, repair walls and moats, and bear other common burdens, see
Tschudi's Schweizerchronik for the year 1230.
'" This was claimed in its widest signification by Urban II. See above, note 1. Cf.
—
Cone. Nemausense ann. 1096, can. 14 (Mansi xx. 936): Nullus nee clericos, nee mona-
chos in curiam suam ad saecularc cogat venire judicium quoniam hoc rapinaesset et sa-
:
crilegium. However, Gratian, under caus. xi., qu. 1 c. 30, thus states the practice of the
,
courts in his time on this point Ex his omnibus dalur intelligi, quod in civili causa cle-
:
ricus ante eivilem judieem convcniendus est. In criminali vero causa non nisi ante Epis-
copum est elcricus examinandus. On the other hand, Alexander III. already declares once
more, Cone. Lateran. ann. 1179, can. 14 Sane quia laici quidam ceclesiasticas personas,
:
et ipsos etiam Episcopos, suo judicio stare compellunt cos, qui de caetero id pracsump-
;
serint, a communione fidelium decernimus segregandos. And Innocent III. (Deer. Gregor.
lib. ii. til. 2, c. 12) upbraids the Archbishop of Pisa with this charge asscruisti, to usque
:
ad haec tempora tenuisse, quod licitum sit euilibet clerico rcnunciare saltem in tempora-
libus causis juri suo, et sibi laicum judieem constituere, praesertim ubi adversarii volun-
tas accedit, and disclaims this opinion, cum non sit bcneficium hoc personale, cui renun-
ciari valeat, scd potius toti collegio ccelesiastico sit publice indultum, cui privatorum
pactio derogare non potest. Frederick II., on his coronation at Rome 1220, granted the
widest exemption to the clergy, by the constitution which was adopted also into the cod.
Justin, under lib. i. tit. iii. 1. 33 (Pertz, iv. 244) Statuimus, ut nullus eeelesiasticam per-
:
sonam in criminali quaestione vel civili trahere ad judicium saeculare piaesumat, contra
constitutiones imperiales (see vol. i. Part 2, ^ 113, note 14) et canonicas sanctioncs.
Quod si suo jure cadat, judieaturn non teneat, et judex sit ex tunc po-
fecerit, actor a
tcstate judicandi privatus. On the whole subject, comp. Thomassin. P. ii. lib. iii. c.
112-114.
388 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
*' Celestiiic III., in the j'ear 1192, thus declares the fundamental principles of the
Church with regard to the punishment of the crimes of the clergy (Deer. Greg. lil). ii. tit.
1. c. 10) : Si ciericus — in furto, vel homicidio, vcl perjurio, seu alio mortali crimine fuerit
deprchcnsus legitime, atque conviclus, ab ecclesiastico judice dcponendus est. Qui, si
depositus incorrigibilis fuerit, excommunicari debet, deinde, contumacia crcscentc, ana-
thematis mucrone feriri. Postmodiim vero, si in profundum malorum vcnicns coniemp-
uerit cum Ecclesia non habeat ultra, quid faciat, et nc possit esse ultra perditio plurimo-
;
rum, per saccularem comprimendus est potestatcm, ita quod ci dcputetur exsilium, vcl
aliaiegitima poena inferatur. The secular judge was only allowed (Cone. Ilerdense ann.
1129, in Thomassin. P. ii. lib. iii. c. 113, () 5) to arrest such clergy, flagrante maleficio in
furto, lapiria, homicidio, vel raptu mulierum, vel cudendo falsam monetam, but, non ut
vindictam in ipsum excrceat, sed ut eundem reddat ecclesiastico judici. Richard Coeur
de Lion ordained just this in Normandy (Mallh. Paris ad ann. 1190, p. ICl). On the oth-
er hand, Nicolas III. granted this same right as a privilege to Philip, king of France
(Rayn. ann. 1278, (J
37).
Thus Henry II. intended (in the yearllC4) to put an end to the crimes of the clergy
'-
in England by the constitutions of Clarendon, cap. 3. See about this and the result, ^ 52,
note 25 ss. Philip Augustus proceeded more cautiously in France with his Barons in
the Capitula de interccptionibus clericoruin adversus jurisdictionem domiiii Regis ann.
1219(Ordonnanccsdes Roys de France de la troisiemc race, recueillies par M. de Laiiriere,
i. and Nouvel examen de I'usage general des fiefs en France par M. Brussel. Paris,
40,
1750. 4. t. li. Appendix, p. xxvii.): Secundum capitulum, quod quando ciericus capitur
pro aliquo forisfacto, unde aliquis dicitur vitam vel membrum perdere, et traditur Clero
ad dcgradandum, clerici volunt degradatum omnino liberare. Ad quod respondemus quod :
clcrici non debent cum degradatum reddere curiae, scd non dcbcnt cum liberare, nee po-
nere in tali loco, ubi capi non possit : scd Justitiarii possunt ilium capere extra ccclesiam
vel cimilcrium, et facerc justitiam de eo, nee indc possunt trahi in causam. — Si ciericus
1214, with reference to crusaders (Ordonnances, 1. c. p. 34) 6. Si Ballivi domini Regis ali- :
bus vel personis, remancret impunis. Several ecclesiastics were put to death, others im-
prisoned. The same happened in the Lombard cities, Raumer's Hohcnstaufcn, V. 113.
Compare, in fine, the legislation of Frederick II. in Sicily in the year 1231, above, ^ 55,
rote 15.
" Innocent III. Deer. Greg. lib. ii. tit. 1, c. 17: Praccipiatis ex parte nostra Praclatis,
Mtlaicis de clericis conquerentibus plenam faciant justitiam exhiberi,— ne pro dcfectu jus-
titiae clcrici trahantur a laicis ad judicium saecularc, quod omnino fieri prohibemus.
idem Deer. Greg. lib. v. tit. 39, c. 35: cum Praclati excessus corrigcre debcant subdilo-
CHAP. II .— CHHRCH IN OTHER LANDS. ^ 63. RELAT. TO STATES. 389
periores clericos, postquam fuerint de crimine canonice condemnati, sub arcta custodiade-
tiiiere. He wrote also to the Bishop of Paris (Deer. Greg. lib. v. tit. 40, c. 27, I) Pro i^i :
against the appropriation of stranded goods (ibid, and even earlier Cone. Nannetense,
ann. 1127), against sacrileg-e and incendiarism (Deer. Greg. lib. v. tit. xvii. De raptori-
bus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum. Cone. Herbipol. ann. 1287, c. 30 : De spo-
liatoribus stratarum), against usury (Deer. Greg. lib. v. tit. 19. De usuris, however, this
was afterward encouraged even by the Pope, see above, ^ 55, note 12), against false coin-
age (Cone. Lat. I. gen. c. 15), against tournaments (Cone. Lat. II. gen. c. 14. Cone. Lat.
III. c. 20, detestabiles illas nundinas vel ferias.quas vulgo torneamenta vocant, cf. Deer.
Greg. lib. v. tit. 13. De torneamentis), against trial by ordeal, which formerly was al-
lowed (Deer. Greg. lib. v. tit. 35. De piirgatione vulgari. See above, Part 1, ^ 36). But
there were also prohibitions of new
(first, indeed, Alexander III. decreed in Cone.
imposts
Lat. iii. gen. c. 22: Nee quisquam
novas pedagiorum exactiones sine auctoritate
alieui
Reguni ct Principum consensu statuere, —
aut veteres augmentare aliquo modo temere
praesumat however, afterward the conditions were left out in the prohil)ition, Cone.
;
Monspelliense ann. 1214, c. 43. Cone. Tolos. ann. 1229, c. 21. Cone. Biterrense ann.
1246, c. 20 ; and the Cone. Herbipol. ann. 1287, c. 40, even ordains : Cum imponentes et
exigcntes nova passagia, vel antiijua seu coneessa augmentantes singulis annis summus
Pontifex in Coena Domini anatheraatis vinculo denunciet subjacere : statuimus, ut ordi-
narii locorura — singulis annis in Coena Domini solemniter coram populo eosdem, sive sint
Archiepiscopi, etc., aut laici, seu saeeulares personae, quocunique nomine censeanttir, pul-
satis campanis et eandelis accensis, excommunicates denuncient, usque ad integram res-
titutionem tanquam excommunicatos ab omnibus evitandos. Compare the encroach-
ments of Boniface VIII. on Philip the Fair, above, 59, note 21). And there was inter-ij
ference even in the conducting of war (Cone. Lateran. II. gen. c. 29, in Deer. Greg. lib. v.
tit. 15, c. unic. Artem autem illani mortiferam et Deo odibilem ballistariorum et sagitta-
:
the secular power from time to time, and stoutly defended by the
Church.2«
'^ Innocent. III., lib. xii.ep. 154, ad Comitem Tolosanum (Deer. Grog. lib. v. tit. 40, c.
2G) : super univcrsis capitulis, quae pro pace servanda sunt, —
item viduis, pujiillis, orpha-
nis et personis miscrabilibus teneris in judicio ecclesiaslico respondcre (see vol. 1, part 2,
^ 115). — Besides, and criminal cases against persons who had taken the cross be-
all civil
longed exclusively to the ecclesiastical tribunal, and all cases of marriage, wills and cov-
enants, and accusations of usury. Comp. Thomassin. p. ii. lib. 3, c. 110. Planck, IV. ii.
249, dc Pouilli sur la naissance ct les progres dc la jurisdiction temporelle dos cgliscs in
the Metnoires de I'Acad. des Inscr. xxxix. C03. Schilling de origine junsdict. eccl. in
causis civilibus. Lips. 1825. 4. p. 53 ss. At last Lucius III. decreed, ann. 1181 (Deer.
Greg. lib. ii. tit. ii. c. 8), personis ecclesiasticis — malcfactores suos — sub quo maluerint
judice convenire. For this reason ecclesiastics bought up cases, in order to bring them
before ecclesiastical tribunals : this was forbidden by Gregory IX. (Deer. Greg. lib. i. lit.
gen. ann. 1139, c. 20 (Caus. adds to the decree about the ecclesiastic-
xxiii. qu. 8, c. 32),
tem consultis Episcopis et Archicpiscopis non ncgamus Thence the appeals in defcctu : —
juslitiae saecularis, even in matters of feudal tenure (Alexander III. ad Archiep. Seno-
nensem, in Deer. Greg. lib. ii. tit. 2, c. C : per dominum feudi causam jubeas terminari, et
si ipse malitiose distulerit, tu ci debitum finem iraponas; cf. c. 10 and 11). Innocent III.
advanced furthest in the Docretale ad Praclntos Franciae, by which the Denuneiatio F-van-
gelica was established, see above, () 54, note G. The Gloss to this even says executioncm :
mini-s, quis me constituit judicrm svpcr vos ? (Luc. xii. 14). In quale tu judicium mox veni-
res ? "Quid dicit homo rusticanus ct iniperitus, ignorans primatuin suum, inhonorans
summam et praecelsarn srdem, derogans aposlolicae dignitati ?" Et tamen non monstra-
bunt, puto, qui hoc dicent, ubi ali()uando quispiam Apostolorum judex scdoril hominiim,
aut divisor terminorum, aut distributor terrarum. Mihi tamen non videtur bonus aosti- —
mator rerum, qui indipnum ])ulal Aposiolis sou apostolicis viris non judic;ire de talibus,
—
quibus datum est judicium in mnjora. Qnnrnamtilu ni;ijor videtur et dignitas rt potestas,
dimittcndi peccata, an priiedia dividendi ? Sed non est comparatio. Habeni h:iec infima
et terrena judices suos, Reges ct Principes lerrae. Quid fines alios invaditis ? Quid
falcem vestr.im in alienam messem extenditis ? etc.
^^^
Only Alfihonso X. yielded every thing by the definite statement in the Partidas, that
often protested: see and the treatise by Rosseeuw St. Hilairc, p. 847,
ij 62, note 22,
quoted there. Every where there rose a fcelinc of hostility between the secular and eccle-
siastical tribunals thence the charge saeculares judices in exlubenda justitia personis
: :
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. § 64. INTERNAL RELAT. 39I
§ 64.
ecclesiasticis saepe in judicio sunt remissi (Lucius III. ann. 1181, in Deer. Greg. lib. ii.
tit. 2, c. 8). The accusation was retorted on the secular side, especially in France : Ca-
pitula de interceptionibus Clericorum adv. jurisdictionem domini Regis, ann. 1219, above,
note 22. There were new complaints of the barons at the Assembly ol' the Stales at Melun
in the year 1225. Compare, Preuves des libertes de I'eglise Gallic, ch. vii. no. 5. Under
St. Lewis, a combination of the barons was formed against the usurpations of ihe Church
(Matth. Paris, ann. 124G, p. 719), where among other things it was also settled (p. 730),
ut nullus clericus vel laicus alium de caetero trahat in causam coram ordinario judice vet
delegato, nisi super haeresi, matrimonio, vel usuris amissione omnium bonorum suorum
:
citata respiret, et ipsi hactenus ex nostra depaupcratione ditati reducantur ad statum Ec- —
clesiae primitivae, et in contemplatione viventes noiiis, sicut decet, activam vitam ducen-
tibus ostendant miracula, quae dudum a saccule rccesserunt. Compare, on the other hand,
the letters ofcondemnation by Innocent IV. to the French clergy, to his Legate the Episc.
Tusculanus (both are in Raynald. 1247, no. 49, ss. the last is given more fully in Duchesne
:
hist. Franc, scriptt. v. 714, but by mistake as an epist. Innoc. III.) and ad Episc. Aurelianen-
sem (in Bulaei hist. Univ. Paris, lii. 210). — Thence the decrees of councils against those
who, ut nullus conqueratur coram ecclesiastico judice, prohibent. Cone. Herbipol. 1287, c.
36. Statuta synodal. Joannis ep. Leodiensis, ann. 1287, tit. xvii. c. 9 (Mansi xxiv. 922).
Cone. Compendiense, 1301,c. 4, 5. Guil. Durantisde modo celebrandi concil. gener. P. ii.
rubr. 70. In Germany Imperial admonitions were given that ecclesiastical and secular tribu-
nals should not overstep their boundaries, see Sammlungder Reichsabschiede,i. 17 (ann.
1232), s. 30 (Rudolphv.Habsburg, 1282 und 1291), s.38(Adolph v. Nassau, 1293, und AI-
al usurpations. Cone. Mogunt. 1261, can. 18 (in Hartzheim Cone. germ. iii. GOO) Ne Prae- :
lati vel quilibet judices ecclesiastici de causis, quas laici habent ad inviccm, se ullatenus
introraittant, nisi tales sint causae, quas ad forum ecclesiasticum non sit dubium pertinere :
ne ex hoc saeculare judicium, quod est valde incongruum. enervetur. Cone. Colon. 1266,
c. 17 (1. c. p. 623). Cone. Mogunt. 1310. Tit. de foro competente (ibid. iv. 184).
* The share of the laity in the election of bishops was naturally much lessened by the
principles vindicated in the contest about investiture. On the other hand, Innocent IL
decreed, Cone. Later, ann. 1139, c. 28 sub anathemate interdicimus, ne canonici de sede
:
episcopali ab eleclione Episcoporum excludant religiosos viros sed eorum consilio ho- :
religiosi viri habent consulere, Canonici populus petere, honorati (for instance, th»
eligere.
Provost and noble officers) assentire, yet already with the condition that if the last, no-
luerint praebere asscnsum, non propter hoc irrita crit eleetio, si alias est canonica com- ;
pare Hurler's Innocenz III. iii. 224. Still Bernard, bishop of Paderborn, styles himself,
in 1189, as, ex cleri et populi electione ad apicem cathedrae Paderbrunnensis sublevatus,
Riefert's Miinsterische Urkundensammlung, ii. 260. After that the election of the Pope
had passed exclusively into the hands of the Cardinals (see above, () 52, note 30), the
392 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
Cathedral chapters imitated them, and Innocent III. decreed absolutely, Cone. Later.
IV. ann. 1215. c. 24 (Deer. Greg. I. vi. 42), as also the oath already required in 1209, from
Otto IV. (see above, ^ 54, note 17), ut is collatione adhibita eligatur, in quern oinnes,
vel major, vel sanior pars capiluli consentiland Gregory IX. (Deer. Greg. 1. c. c. 50)
; :
Edicto perpctuo prohibemus, ne per laicos cum canonicis Pontificis clcctio praesuma-
tur. Quae si forte praesumpta fueril, nullam obtincat firmitatem non obstante con- :
traria consuctudine, quae dici debet potius corruptela. Cf. Thomassinus P. ii. lib. ii. c.
33 Disiiu. de Capitulorum metropolitanorum et cathedralium Germaniae origine, progres.
:
su et juribus, etc. auct. M. C. Jcto. Amstelod. 1758.4. ^ 32 ss. Planck, IV. ii.588ff.
Raumcr, vi. 21.
' Especially by means of articles which they made the newly-elected bishop promise
upon oath, so that Innocent III., 1204, declared all such juramcnta in damnum episcopa-
lis juris to be not binding (Decretal. Gregor. Likewise Nicolas III., 1278
II. xxiv. 27) :
(Sexli II. xi. 1) P. Gallade di.ss. de capitulatione Episcopo Germaniae electo proposita in
A. Schmidt thesaurus juris ecclcs. ii. 7C7. Riglit of punishment over their own members
was allowed to the chapters (Decret. Greg. L xxxi. 13) they often, however, ventured ;
on great invasions of the episcopal power, even on passing measures against the bishops.
Accordingly, the bishops of the ecclesiastical province of Rheims at Compiegne, in the year
1277, uniU'd in a common resistance (Mansi xxiv. 183), attendentes quod capitula et cano-
nici cathedralium Ecclesiarum nostrae Remcnsis provinria in nos exercuerunt, spiritua- —
tia jurasibi damnabiliter usurpando, interdum auctoritate propria, interdum etiam perexqui-
sitas litcs,ciuas contra nos aggrcdi non vcrenlur, nonnumquam eliampcr subtractionem di-
vini officii, contra nos pro suae libcrtalis arbitno sua organa suspcndendo. Other examples
may be seen in J. H. Bochmeri jus eccl. Protestantium T. ii. lib. iii. tit. 9, ^ 8 ss. Thomas-
—
sinus P. i. lib. 3, c. 41. The chapters now became places reserved for the younger sons o(
the nobility. The Chapter of Slrasburg in 1232 apjicaled, against Gregory IX. (Deer. Greg,
37), to the, consuctudincm anti(iuam, inviolabilitcr observatam, juxia quam
lib. iii. tit. 5, c.
omnibus. Nevertheless, the jnrisdictio dclegata gradually changed into an ordinaria and ;
the archdeacons abused their power to oppress the inferior clergy and defy their bishops.
Thomassin. P. i. lib. ii. c. 20. J. G. Perlsrhen's Abhandl.v.d. Archidiaeon, bischofl. Of-
ficialenund Vicarien. Hildeshcim. 1743. Planck, IV. ii. 598. Hurler's Innoc. III. iii. 364.
* By the Provincial Synods of Cone, apud Vallem Guidonis ann.
the 13th century, e. g.
1242, cap. 4 Sane quia nonnulli, quos ecclesiasticus ordo ad relcvamen et subsidium
:
Episcoporum elegit, el ss. Patrum canones decrcverunl, ut quod per seipsos non possent,
facilius cognoscentes per alios explicarcnt, falcem suam in messem alienam mittentes, ad
illicila manus suas el prohibita mitterc non verentur: staluimus.ut Archidiaconi et alii
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. ^ 64. INTERNAL RELAT. 393
de causis matrimoniulibus, simoniae, vel aliis, quae dcgradationem vel ainissionem be-
neficii, vel deposilionetn exigant, nisi de speciali mandato .sui ponlificis, nullatenus cog-
iioscere vel diffinire praesumant, nee Officiales habere, excepto civitatis Arcludiacono qui
alias officiales habere consuevit. C p. Pertsch, s. 81, 190, 197.
* Single examples of this office occur century (Thomassin. P. i. lib. ii. c. 8,
in the 12th
(J
3. Pertsch, s. 271) in the thirteenth they become more common (Cone. Pans. ann.
:
1212, P. 111. c. 11, and Cone. Rotomag. ann. 1214, P. iii. c. 11 [Episcopi] Officiales fide- ;
les habeant et jirudentes sine personarum acceptione gratis justitiam exhibentes). In the
Decret. Greg, the officials were not even mentioned in lib. i. tit. 28, De officio xncarii. On
the other hand, in the lib. Sextus Decretalium, lib. i. tit. 13, the chap. De officio vicarii re-
fers only to them. There are several names for them : Officiarius (Cone. Cicestrens. ann.
1289, c. 10), Vicarius in spiritualibus et iemporalibus (Cone. ap. Nobiliacum, ann. 1290), 7'e-
nens vices Episcopi (Cone. Pergam. ann. 1311, rubr. 22), Vicarius in spiritualibus (1. c. rubr.
23), Vicarius seu offi.cialis (1. c. rubr. 24). — The first trace of distinction between the Vica-
rius in spiritualibus and the Officialis seems to be found in the Cone. Colon, ann. 1280, see
Pertsch, s. 273. Comp. Joh. Wolfs hist. Abhandl. v. d. geistl. Commissaricn iin Erzstift
Mainz. Gottingen, 1797. 8.
* Innocent HI. gave rise to them by the decree. Cone. Later, ann. 1215, cap. 10 (Deer.
Greg. lib. i. tit. 31, c. 15) Praecipimus, tam in cathedralibus quam in aliis conventuali-
:
bus ecclesiis viros idoneos ordinari, quos Episcopi possint coadjutores et cooperatores ha-
bere, non solum in praedicationis officio, verum etiain in audiendis confessionibiis, et poe-
nitentiis injungendis, ac caeteris, quae ad salutem pertinent animariim. Si (]uis autem
hocadimplere neglexerit, districtae subjaceat ultioni. Cf. Thomassin. P. I. lib. ii. c. 10,
i) 5 ss. To these penitentiaries now fell also the casus Episcopo rcservati about these :
lished in Spain, ever since the invasion of the Saracens (Thomassin. P. i. lib. i. c.27,
^8 ss.), and in the Byzantine empire (1. c. c. 28, <J 4 ss.). In the 13th century some wealthy
bishops of the West began to employ their colleagues, who were driven about that time from
the East, as Vicarii in pontificalibus or Suffraganei. The first recognized suffragan bish-
ops are Henricus Ostiensis Episc. in Treves, in the year 1241 (Honthcm. hist. Trevir. i.
640); in Mayence, 1248, Theodericus Ep. Vironensis (Johannis rcrum Mogunt. li. 421,
and the continuation to Bodmann's Rheingauische Alterthilmer. Mainz, 1819. 4. s. 832)
soon after suffragans are found at Cologne (J. H. Heister Suffraganei Colonicnses. Colon.
1614. p. C5) about 1255, Thomas Cantipratcnsis is suffragan bishop in Cambray. After
:
the complete conquest of Palestine by the Saracens, the banished bishops wandered about
the West in great numbers, and offered their services every where, especially to the ab-
beys exempt from episcopal jurisdiction, and this led the way to great abuses. Clement
V. declared at the Cone. Viennense, ann. 1311 (Clementin. lib. i. tit. iii. c. 5) In pleris- :
—
que Ecclesiis clero carentibus et populo christiano multos frequenter, et religiosos prae-
sertim, improvida superiorum provisio ad pontificatus adsumit honorem, qui nee, ut expe-
diret, prodesse, nee praeesse, ut deceret, valentes, instabilitate vagationis et mendicitatis
opprobrio serenitatem pontificalis obnubilant dignitatis. Accordingly, he decreed, ut nul-
lus de caetero, quantacumque dignitate praepollens, nisi speciali super hoc auctoritati se-
dis apostolicae fulciatur, de paslore provideat cathedrali ecclesiae, sibi qualitercumque
subjectae, quae clero careat et subditis Christianis : nullusque religiosus a suo umquam,
quod provisioni tali consentiat, licentietur Praelato. Cf. Cone. Ravennale II. ann. 1311,
rubr. 24. De excessibus Praelatorum — Valde indignum est, juri Ecclesiae et honestati
contrarium, quod admittantur et recipiantur ad episcopalia exercenda ignoti et vagabundi
Episcopi, et maxime lingua et ritu dissoni ex quorum ordinatione, sicut experientia do-
:
§65.
forbidden this abuse, sec Fraustadt's Einfuhrung der Reform, im Hochstifte Merseburg.
Leipzig, 1843, s. 10.
' Cf Thomassinus, P. i. lib. iii. c. 11 and c. 21. According to Chrodegang's rule, the
canons possessed the ecclesiastical revenues in common however, each one remained ;
in sole possession of his own private means. The Cathedral of S. Rufus in Avignon,
founded in the year 1039, is reputed the first to have regular canons, who lived in com-
plete community of goods (Pagi crit. ad h. a. no. 8 and 10) Yet this regulation was not
:
strictly enforced until Nicolas II. and Alexander II. sought to re-establish the vita ca-
nonica universally (sec Part i. (J 2C, note 3), and at the same time Pctrus Damiani as-
serted the authority of St. Augustine's precept. Pctrus D. stated (lib. i. ep. G, ad Alexan-
drum P.), with reference to the scrmoncs ii. dc moribus clericorum by this father, quia
clericus, qui pecuniam possidet, ipse Christi posscssio vcl haereditas esse, vel Dcum
haereditate possidcrc non potest. Quod tamen non de Clericis omnibus dicimus, sed de
his spccialiter, qui canonico censentur nomine, et vivunt in mngregatione. At the same
time, he censured the regula Acjuisgranensis (Part 1, 8, note 0), which still allowed
{)
canons to retain their private possessions, and the canons who availed themselves of it.
Thus a regula S. Augustini began to be spoken of, till at length one was actually composed
from those sermons (see in Luc. Holstenii codex regularum monasticarum rt canonicarum
cd. Marian. Brockie, ii. 120). Bernoldus ad ann. 1091 (in Pertz, vii. 452) is the first
tomention three coenobia clericorum juxta regulam s. Augustini communiter vivpntium,
founded l)y Altmann, bishop of Passau, and ad ann. 1095 (p. 4C3), another, established by
Lutol(ihus, bishop of Toul, the foundation-deed of this, dated vi. Idus Oct. 1091, is in Gal-
lia Christ, xiii. app. p. 472. There is a severer censure of the reg. Aqui.sgr. in Gerhohus
de corrupto Frclesiae statu, lib. v. in Baluz. roiscell. v. 180. E. g. p. 198 ilia— aulica ;
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. (^65. MOR. OF CLERGY. 395
even in conformity with one of the stricter rules (the so-called reg-
ula S. Augustini) but ihe new regulations were soon relaxed.'^
;
regulai de aula Regis rgressa, multa in suo contextu habet sana Patrum documenta ;
sed illis praemissis adulterina quaedam sunt admixta, quibus priorum puritas ita est in-
mala permiscentes,
fecta et turbata per nescio quos aulicos dictatores, veris falsa, bonis
etc., p. 199 contra quam [regulam] nunc tantopere disputare lUud cogit, quod etiam qui-
:
dam canonici vitam communem secundum regulam b. Augustini professi eandem sic ac- —
ceptant, ut in conventibus suis earn recitari faciant quasi authenticam et nullius erroris
—
permixtione infectam, etc. Quae namque ratio est, ut majores et plurcs clericorum con-
gregationes regulam profiteantur aulicam nulla scdis apostolicae auctoritate canonizatam,
etc. ? The canons who lived after the rule of St. Augustine now styled themselves cano-
nici regulares, the others can. seculares. Compare on both Jacobi a Vitriaco hist, occi-
dentalis, c. 21 and c. 30.
' Probst turnarii Ecclesiarum Germ, historia in Ad concordata nationis Germ, integra
documentorum fasc. iv. (Francof. et Lips. 1777. 8), p. 245 ss. Planck, IV. 11. 570. As a
relic of this, a custom prevailed in several places that the members of the chapter, on high
feast days, or during Lent, should take their meals together. Hurter's Innoc. 111. lii. 352.
' For instance, 1, ordines majores became an impcdimcntuni matrimonii dirtmcns. First
Cone. Lateran. I. ann. 1123, can. 21 Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus concubinas
.
—
ab hujusmodi personis disjungi judicamus. Cone. Lateran. 11. ann. 1139, can. 7 Hujus- :
modi namque copulationem, quam contra ecclesiasticam rationem constat esse contrac-
tam, viatrimonium. non esse censemus Cf Greg Decretall. lib. iv. tit. 6. Qui clerici vel
voventes matrimonium contrahere possunt. Thomassin P. i. lib. ii. c. CG, 4. 2. After () —
that a vain attempt had been made, in the eleventh century, absolutely to foibid marriage in
the case of the clerici minorum ordinum also (Thomassin. 1. c. 1 ss.), Alexander Hi first (j)
decreed in respect to them. Deer. Greg liti. in tit iii. de ciericis conjugatis, c. 1 Si qui
; .
1. In Spain,cf. Paschalis II. epist. ad Didacum Epist. Compostcll. ann. 1103 (Mansi
XX. 1001) Si qui [presbyteri et diaconi] sane ante romanae legis susceplionem (see
:
62,
(J
Brit. i. 411) :
nee ullam vim habuerunt omnia ilia decreta cuncti retinuerunt suas uxores
.
Regis venia, sicutantea fecerant; For instance (Matth. Paris, ann. 1129), the bishops con-
396 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
dinibus accopcrint, modcratius habcndas. praevisa fragilitate, indulsimus (see this canon,
which is loll out in Mansi xxi. 105, in Peterffy Cone. Hangar, i. 57). It was first by
means of ihc Decrela Hungarorum, quae de Guidonc Cardinale snsceperunt, ann. 12G7
(Mansi xxiii. 1 183), that the Romish principles got the upper hand (Engel's Gesch. v. Un-
garn, i 388). — 5. In Silesia, where Francis, bishop of Brcslau (+ 194), wrote a letter, un- 1
indigrnis ernditis. p 14. Ehrhard on the corrufit state of religion before the Refor-
See J.
mation, Dreslau, 1778. 4), in Bohemia, where even the Archbishop of Prague was accused
by Innorent III., quod uxorcm evidentcr haberet, de qua filios generavit (Innoc. lib. v.
epist. 28. J. Dobrowsky narratio hist, de sacerdotum in Bohemia coelibatn, Prag. 1787,
abridged in Illgrn's Zeitschr f. d. hist.Theol. 1844. iv. 113), and in Poland, the marriage
of [iriests was first discontinued in the middle of the thirteenth century (see Worbs in
Staudlin's u. Tzschirner's Archiv. f. Kirchengesrhichtc, 111. iii. 719. Raumer, Gesch. d.
—
Hohenst. vi. 230). C. In Germany marriage of priests seems lo have been retained longest
at Liege, which is easily explained from its earlier history (see () 49, notes 9 and 12). Comp.
Antigrajihiim Petri, written by a priest of Liege between the years 1153 and 1173 (MS.
in Pans, sec Hist. lit. de la France, xiv. 406) Ipsos (Presbyteros) qui se lepitimas posse
:
habere asscrnnt vxorrs, interroga, quare eis in extremis renuncient, quare qiiidam totiens
mutent? Si enim legitimum est matnmonium. mutare non licet, vcl renunriare eis non
est nccesse si illieitum, fornicatio est. Still, about the year 1220, the cathedral clergy
married not far from Liege, cum solemnitate. t\»ne solet in matrimoniis observari (Raumer,
vi. 230, from iho Hegest. Ilononi III.), and in Zurich, about the year 1230, married clergy
were to be found (J. J. Hotlinger's Helvetische Kirehengeschichte, li. 30). J. Anton
Theiner und Augusfin Theiner, die Einfilhrung d( r erzwungenen Ehelosigkeit bei den
christl. Geisilirhen und ihre F'olgen. Altenhurg. 1828, II. i. 209.
* Comp. Schrockh, xxvii. 184. Especially the long list of decrees of Councils against
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS, ij 65. MOR. OF CLERGY. 397
the concubinae, focariae, and pedissequae of the clergy, s. 206. Rauiner, vi. 235. On the
unnatural excesses of the clergy, see Hillltnann's Stadtewesen des Mittelalters, iv. 261.
* Rupertus Tuiliensis comm. in Apocalypsin, c. 2, lib. ii. (Opp. ed. Mogunt. 11.490):
turba plebeja rectores Ecclesiae clamoribus suis coarguit atque objurgat eo ([uod talis pes-
tilentia, tanta in sacros ordines macula ex ipsorum acciderit avaritia. Often fines were im-
posed on priests who had wives or concubines. For which reason many bishops tolerated
such cases willingly, as the Cone. Lateran. i V. ann. 1215, can. 14, and the Constitutt. Ed-
mundi Archiep. Cantuar. ann. 1236, accuse them of doing, maxime obtentu pecuniae vel
alterius commodi temporalis. Moreover, the number of the guilty necessitated forbear-
ance. Thus the verdict was given against the immoral clergy (Dist. Ixxxi. c. C), ut a sa-
cerdotali removeantur officio, but the gloss to this says, communiter autem dicitur, quod
pro simplici fornicatione quis deponi non debet, cumpauci sine illo vitio inveniantur.
' So early as the year 1120, there was written, Rotomagensis Anonymi tract, an liceat
vetat, perturbari jubet, et ideo contra aeternam legem fit, et peccatum est : peccant enim,
qui mandatum tale instituunt, quo naturalis ordo destruitur to conclude, fit contra vo-
;
luntatem et praedestinationem illius, qui quae futura sint fecit. From the same time, per-
haps, may the so-called epist. secuiida Volusiani Episc. Carthaginensis in John Fox's Acts
and Monuments of Martyrs, Lond., 1684. ii. 393 (epist. i. is the epist. Udalrici ad Nico-
laum, see Part 1, () 34, note 9), derive its origin it is a defense of the married clergy, and
;
written in their name. E. g. Inhibito naturalis unius mulieris conjugio surrepit non natu-
ralis, sed contra naturam execrabilis sodomitica fornicatio, surrepit illicita et damnabilis,
non legitima sed contra legem alienae uxoris contaminatio, necnon etiam et meretricabilis
nefanda pollutio, quin etiam abominabilis omnibus parentalis incestatio vel aliarum im-
munditiarum vel libidinum a Diabolo inventarum id genus, in quibus humana infirmitas
periclitatur. —
Quodsi mali sumus, nobis ipsis sumus, et plus nobis quam aliis nocemus :
et quos forlasse malos conspicitis, quid boni interius habeant ignoralis. Sunt enim ple-
rique, quos de incontinentia judicatis, qui continentiorcs sunt, quam illi, quos de conti-
nentia glorificatis. Of Petrus Comestor, chancellor of the University of Paris, about the
year 1170, his pupil Gyraldus Cambrensis records (ex Ms. in Cave scriptt. eccl. hist. lit.
ii. 239) : Hoc autem Magistrum Petrum Manducalorem in audientia totius scholae suae,
quae tot et tantis viris litcratissimis referta fuit, dicentem audivi, quod nunquam hostis ills
antiquus in aliquo articulo adeo Ecclesiam Dei circumvcnit, sicut in voti illius (sc. conti-
—
nentiae sacerdotum) emissione. Thomas Aquinas (in Summa, quae incipit Commisera-
tiones Domini, etc., cap. 165, in Flacii catal. test, verit. no. 262) Dicit Canon, quod, si
:
liness and love of pleasure,® avarice and simony,^ were the prin-
cipal faults for which the clergy
at this time were commonly re-
buked with solemn earnestness'" and upbraided with biting sat-
iate servanda multa hactenus emanaverint constitula, ct nullatenus ipsorum reformari qui-
verit corrcctio morum —
videretur pensandum, an expediret et posset provider!, quod in
:
Insolentia clericorum, cujus mater est ncgligcntia Ejiiscoporuni, ubicjue tcnarum turbal
ct infcstat Ecclesiam. — Alienis nimirum laboribus locupletantur clcrici, comedunt fruc-
tum terrae absque pccunia : et prodit quasi ex adipc iniquitas eoriim. In Psalm, Qui ha-
bitat, sermo G, no. 7 (ed. Mabill. ii. 61) : Ipsa quo(iuc ecclesiasticae dignitatis ofTicia in tur-
pem quaestum tencbrarum ncgotium transiere nee in his salus animarum, sed luxus
et :
quaerilur divitiarum. Propter hoc tondentur, propter hoc frequentant ecclesias, Missas
celebrant, Psalmos decantant. Pro episcopatibus et archidiaconatibus impudenter hodie
decerlatur, ut Ecclcsiarum reditus in superfluitatis et vanitatis usus tiissipentur. Super-
est jam, ut revclctur homo i)cccali, filius perditionis, etc. In convers. Pauli, sermo (li. 1
12C) Coiijurasse videtur contra te [Dcum] universitas populi christiani a minimo usque
:
ad maximum a planta pedis usque ad vertieem non est sanilas ulla egrcssa est iniqui-
: :
las a senibus judicibus, vicariis tuis, qui videntur rcgere populum tuum. Non est jam di-
cere ut populus, sic sacerdos ; quia nee sic populus, ut sacerdos. Heu, heu, domine Deus,
:
(juia ipsi sunt in persecutione lua primi, qui videntur in Ecclcsia lua primatum diligerc,
gcrere principatum In Cantica, sermo 33, no. 15 (iii. Gl) Ministri Christi sunt, et ser-
! :
viunt Antichristo. Honorati inccdunt de bonis Domini, qui Domino honorcm non defe-
runt. Inde is, qucm quotidie vidcs, meretricius nitor, histrionicus habitus, rcgius appa-
ratus aurum in frenis, in sellis ct calcaribus, et i)lus calcaria quam altaria fulgent.
: inde
Inde splcndidae mcnsae ct cibis et scyphis, inde comessationes et ebrictates, inde cithara
ct jyra ct tibia, inde rcdundantia torcularia, et promptuaria plena cruclantia ex hoc in
illud. Inde dolia pigmcntaria, inde referta marsuj)ia. Pro hujusmodi volunt esse el sunt
Ecclcsiarum pracpositi, Decani, Archidiaconi, Episcopi, Arcliicpiscopi. Ibid, sermo 77
(p. 131) Qucm dabis milii de numero pracposilorum, cjui non pbis invigilel subditorum
:
Siquidem post fornicationcs, post adulteria, post inccstus, nee ipsac quidcm apud aliquos
ignominiae passiones et turpiludinis opera dcsunt, etc. Compare Bernard's contempora- —
ries,Gerhohus dc corrupto Ecclesiae statu (in Baluzii misccUan. v. 1), Polho mon. Pru-
micnsis de statu domus Dei libb. v. (in Bibl. PP. piax. xxi. 489), Anonymi sermo adCle-
rum in Cone. Rheumcnsi (ann. 1148) congregatum (in Bcrnardi opp. v. 225), in which the
severest passages of S. Bernard are quoted word for word and St. Hildegard, abbess of ;
Bingen (sec Meiners dc s. Hildcgardis vita, scriptis ct meritis in the Commcntalt. Soc.
Coiling. I. xii. class, hist. p. 79). The Pfnffcnleben, a fragment from the 12th century, in
Haupl's and Hoffmann's alldeutschen Blattcrn. 1 (Leipzig, 183G), 217. Besides, there is
the Antigraphum Petri, written by a priest of Liege between the years 1 153 and 1 173 (see
above, note 4, near the end), a forcible reply to a priest, Lamberlus by name, who required
CHAP. II.-CHURCH IN OTHER LANDS. ^ 65. MOR. OF CLERGY. 399
Peter to cease from his impugnatio sacerdotum, because the common [)0ople were led
away by itto disobey their priests scd insuper maledictionem
: Cham filii Noe, qui patris
sui verenda nudavit, incurrunt, dum spirituales patres suos in aliquibus actibus, licet illi-
tiae christianae : per tales decipitur populus in Divinis, et ccclesiastica substantia dissi-
patur : dum immundis labiis talium nunciatur, hinc haeretici
hinc detrahitur verbo Dei,
mussitant et insultant, hinc tyranni saeviunt, hinc perfidi persequuntur, hinc grassantur
audacius in Christi patrimonio sacrilegi exactores a quibus, proh pudor, ob hujusmodi ;
carnes putridas, quas disciplinalis mucro non resecat, sicut decet, sincerum catholicae
matris corpus in ostentum ducitur ct contemptum. Compare D. H. Lcyser's de'utsche
Predigten des xiii u. xiv. Jahrh. (Quedlinb. u. Leipz. 1838). Vorwort, s. xxviii.
'' To this class belong the Poems of Gaultherus Mapes (see above, § C2, note 20).
The Thierfabel (fust in Latin, Iscgrimm, in the earlier half of the 12th century, Reinhart
in the middle of the 12th century, afterward translated into the language of the country),
see Reirthart Fuchs v. Jac. Grimm, Berlin, 1834. Einleit. Gervinus, Gesch. d. deutschen
poet. Nationalliteratur, i. 122. Le Roman du Renart
(by Peter of St. Cloud, 1233) publie
par M. Meon, Paris, 1826, 4 roll. Niederdeutsche Gedichte of Jacob v. Maerlant,
8.
ti* Patribus noscitur inatitutum, metropolitani singulis annis cum suis sufFraganeis pro-
400 THIRD PERIOD.— DIV. HI— A.D. 1073-I3ui-
ures could no longer avail. Thus the clerical order entirely forfeit-^
ed the respect of the laity :^^ their arrogance was endured vitli so
pcdire, nisi formam exccsscrint in talibus observandam. (Compare, on the other side, ^
62, note 9.) Cap. 8 (Deer. Greg. V. i. 24) : Non solum cum subditus, verum ctiam cum
Praelatus cxcedit, si per clamorem et famam ad aurcs superioris pervenerit, non quidem
a raalevolis et malcdicis, sed a providis et honestis ncc scmel tantum, sed saepe, debet —
(Praelatus) coram Ecclesiae senioribus veritalem diligcntius perscrutari ut si rei popos- ;
cerit qualitas, canonica distnctio culpam feriat delinqucntis. Licet autem hoc sit obser- —
vandum tamen est observandum in Praelatis, qui quasi signum
in subditis, diligcntius
sunt positi ad sagittam. Etquia non possunt omnibus complacere, cum ex officio suo te-
neantur non solum arguere sed etiam increpare, frequenter odium multorum incurrunt, ct —
insidias patiuntur. Et idco ss. Patres provide statuerunt, ut accusatio Praelatorum non
facile adinittatur. —
Verum ita voluerunt providere Praelatis, ne criminarentur injustc.
Sed cum super cxcessibus suis quisquam fuerit infamatus, ut jam clamor ascendat, qui
diutius sine scandalo dissimulari non possit, vel sine periculo tolerari absque dubitatio- ;
'^ So the whose favor he sought, answered the trouijadour Gui d'Uisel, who was
lady,
a canon (about 1200) Vous etes un noble homnie quoique vous soyez clerc, vous oles
-.
aime c"t estime (Millot hist, litter, des troubadours, iii. 4).
'* As also Boniface VHI. confesses : Clcricis laicos infcstos oppido tradit antiquitas,
see above, <J59, note C. We may compare especially the words of the troubadour, Peirc
Cardinal (about 1220) after the translation in K. Diez Lcben und Werke dcr Trouba-
dours, Zwickau, 1829, s. 447 : The clergy call themselves pastors and are butchers.
Kings and Emperors once used to rule the world now priests exercise lordship with :
theft —
and treason with hypocrisy, force, and threats. They are not satisfied unless
every thing is surrendered to their hands, and, though there be delay, in the end it is
brought about. The higher their rank, so much the less virtue they possess and the more
folly, the l(\ss truthfulness and the more falsehood, the less learning and the more faults,
and withal so much the less courtesy. —
The priests are so Aill of ambition, that they can
not bear to see any one in the whole world hold sway except themselves. They work
with all their might to draw over the whole world to themselves, whoever may be the suf-
ferer they win such persons with obsequiousness and gifts
;
with pardons and hypocrisy —
—
with indulgences with eating and drinking with preaching and cursing with God and — —
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. ^ 66. PROP. OF CLERGY. 401
§ 66.
Not to any regard for their persons,' but to the superstition and
circumstances of the age, were the clergy indebted for the remark-
able increase of their property ; it was brought about partly by the
enforcement of tithe law,^ partly by wills, partly by advantageous
the devil. Vultures and birds of prey scent not the mouldering carrion so swiftly as they
scent a rich man. Immediately he is their friend sickness lays him low, he must heap
;
gifts on them to the prejudice of his relations. Frenchmen and priests have the praise of
—
superior wickedness for goodness is their aversion, and so forth. Bertrand Carbonel
also (about the year 1250), in Diez, s. 587, writes thus Ha, ye false priests, liars, traitors,
:
perjurers, whoremongers, infidels, so much open wickedness ye work day by day, that ye
have thrown the whole world into consternation. St. Peter never drew revenues from
—
France, nor extorted usury no, he held upright the balance of justice. Ye do naught of
the kind. For money ye unjustly pronounce and recall sentence of excommunication ;
without money there is no redemption for us. Guillem Figueira also (about 1244), in
Diez, s. 5G7 Truly our shepherds are become ravening wolves, they rob wherever they
:
can, and wear therewith the mien of peace. One of them will lie with a woman, and
nevertheless on the next morning touch with unhallowed hands the body of our Lord. If
you lift your voice against them they bring accusations against you, you are excommuni-
cated, and if you do not pay, you have neither peace nor friendship more to hope from
them. Holy Virgin Mary, our Lady, grant me but to live to the day when I shall neither
have to shun nor fear them more.
' On the scarcity of gifts, and the inclination to cut down ecclesiastical incomes in the
thirteenth century, see Lacomblet's Urkundenbuch fur die Gesch. des Niederrheins, Bd.
ii. Vorr. s. ix.
laity, gradually passed into law. Thus, in Portugal it was recognized at the end of the
eleventh century, and in the twelfth prevailed universally, Schafer's Geschichte v. Port,
i. 167. In Castile and Leon, Alphonso X., in his Partidas, first gave it force of law, see
^ 62, note 22, and the Menioires, p. 854, there quoted. In Denmark, Canute the Saint in-
troduced it in 1086 but it was always paid irregularly, and in the year 1171 the peasan-
;
try of Schoonen rose in rebellion on this account: MUnter's K. G. v. Danem. und Norw. II.
i. 15, 343. In Norway it was demanded immediately after the conversion of the country ;
however, it had to be enforced by King Magnus in the year 1267, MUnter, II. i. 37. Fur-
ther, in the second place, it was established as a ruling maxim that all tithes were of eccle-
siastical origin and that, where they had passed into the possession of laymen, they were
;
withheld from the Church only by robbery or feudal grant (to bailiffs and administrators,
decimae infeudatae), but that no layman could possess tithes without peril to his soul.
Especially so after Cone. Lateran. III. ann. 1179, c. 14, Mansi xxii. 226; Prohibemus
etiam ne laici decimas cum animaruni suarum periculo detinentcs, in alios laicos possint ali-
quo modo transferre. Si quis vero receperit, et Ecclesiae non trandiderit, Christiana se-
pultura privetur. Frederick I., indeed, in the Diet at Gelnhausen, 1108, declared that the
lay impropriation of the decimae infeudatae was legal (Arnold. Lubec. lib. iii. c. 18, see
above, (J 53, note 6), and it was commonly understood that only the transfer of tithes from
layman to layman was forbidden in that canon. However, conscientious scruples were
awakened by it in the minds of many lay impropriators. Thus- in many places tithes
VOL. II. 26
402 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
ram picsbylcro suo et tribus vcl duabus aliis pcrsonis idoncis in cxtrcma fccerint vo-
lunlate, firnia decernimus permanere which was yet more enhanced by the enactment
:
that, the parish priest must be a witness (Constit. Ricardi Ep. Sarum, ann. 1217, c. 70, in
Mansi xxii. 1127: Praccipimus quod laicis inhibealur frequenter, ne testamcnta sua fa-
ciant sine praesentia sacerdotis. —
Inter alia etiam singuli saccrdotes infirmos sues mone-
ant, et cfEcacitcr inducant, quod fabricae Sarum Ecclesiae suae rncmores, prout Deus in-
spiravcrit illis, in testamento suo, dc bonis suis relinquant. Cone. Avenion. 1281, can.
10: Ncaliquis audcrct sine suo parochiali Prcsbytcro condere tcstamentum. Thomas-
sin. P. iii. lib. i. c. 24, ^ 5, C, 8). People were reminded at their last confession to make
their wills; to die intestate and unconfessed, was held to be the same (see du Fresne
glossarium s. v. intcstatio) refusal of burial in consecrated ground was the consequence
;
24 (Mansi xxii. 1238) more definitely determined that such possessions should not be held
back by the prelates, but be distributed for pious purposes. In one such ease in France
a will made by the relatives instead of the deceased is admitted, see Brewer, ii. 705.— In
Germany, on the other hand, wills made on a death-bed met with a long resistance from
the maxim of law, that he alone could make a valid will who could yet walk free and un-
supported along the highway. (J. Grimm's dcutsche Rechtsaltcrthllmer, Gottingen, 1628,
s. 90.) In vain did the German bishops vie in opposition to this custom, quae dicenda
potius est corruj)tcla, cum sit contraria rationi, et contra jura canonica et civilia, videli-
cet, quod judices et scabini et consiliarii quorundam oppidorum judicant, quod nullum —
testamentum, donatio vel Icgatnm toneat super immobilibus, quod vel quae a decumben-
tibus in Iccto in pios usus vel alias personas fuerit factum vcl facta (so the Cone. Colon,
ann. 1300) The German magistrates for a long time paid them no regard comp. Bod-
:
:
mann's Rheingauischc AlterthUnicr, Mainz, 1819. 4. S. C48. The clergy, on the other
hand, endeavored partly by a form of execration which they appended to the will, partly
by ecclesiastical penalties against the uncomplying heirs of the intestate, to create respect
for it see J. A. Kopp de testamentis Germanorum ungehabt und ungestabt, Francof. ad
:
M. 1730. 4.
quo cxpcditio Jerosolymitana ft^rvore quodam miro et inaiiditoa saeculis totum commovit
fereoccidentem, eoepcrunt singuli, tanquam ultra non redituri, vendcre possessiones suas,
quas Ecclesiae secundum facultates suas suis prospicientes utilitatibus emerunt.
' Montag's Gesch. d. deutschen Staat.sbilrgerl. Freihcit, ii. 055.
'
In several cities it was forbidden by law that landed property should be left in mort-
CHAP. II.— CHURCH IN OTHER LANDS. <^ 66. PROP. OF CLERGY. 403
The Prelates had now to suffer more than ever from their ad-
ministrators.^ They sought help against their encroachments
partly from the Lords of the soil f but partly following the ex-
ample of the Cistercian order, which from its first foundation had
allowed no administrators of finance,^ they endeavored to shake
them off by all possible means.^**
main. This was the case in Montpellier (1113. Languedoc ii. Preuves, p.
Hist. gen. de
388), Erfurt (Guden Hist. Erfurt, p. 61), Lubeck (Jus Lubec.
Westphalen monum. in de
inedita, iii. 625, 669, 687). In Lubeck, also, oblations were restricted by law with the same
view, the increase of masses for the dead forbidden, with other measures of the same kind,
see Theol. Studien u. Krit., I. i. 116. Alphonso II., king of Portugal, in the year 1211,
forbade churches and monasteries to acquire any other landed property, except what was
in use for anniversaries and other duties for the dead but this law remained without
;
in tantum sibi subegerat, quod dicebat, se in beneficio tenere jialatium atque omnes redi-
tus episcopales in illud defercndos, ctquod ipse pasceredeberct Episcopumcum suis Ca-
pellanis, et caeteraomnia ad Episcopatum pertinentia de suo esse bcncficio. Ad Episco-
pum autem dicebat pertinere Missas, et ordinationesclericorum, et consccrationes Ecclc-
siarum celebrarc sui vero juris dicebat esse terram regere, omniaquc in Episcopatu dis-
:
ponere et militiam tenere. Undeper singulos dies ad prandium Episcopi sextarium vini
et duos sextarios cerevisiae administrabat, ipse vero cum multitudinc hominum in mensa
sua quasi magnus Princepsquotidic epulabatursplendide, stipatus caterva militumubique
incedebat, et omnibus modis toti icrrae principabatur.
8 The efforts of the Popes with this view may
be found in Hurler, iv. 75, comp. above,
i) 53, note 6, () 54, note 16. The oft-repeated orders of the Emperors on the condition of
the administrators (for instance, in Ratisbon, 1104, in Pertz, iv. 62 ; in Gelnhausen, 1180,
p. 164) are to be found in HUllmann, s. 251. Montag, ii. 488. Raumer, vi. 384.
8 Montag, ii. 514 ff.
THIRD CHAPTER.
HISTORY OF MONACHISM.
General Literature, sec vol. i. div. 2, before () 95 and (} 119. On the condition of all
the Orders in this period, see Jac. a Vitriaco (bishop of Acco, then Cardinal t 1244:
he wrote, Hist, oricntalis et occidentalis ed. Fr. Moschus. Duaci, 1597.8) hist, occiden-
lalis, c. 12-c. 33.
§ 67.
Martcnc ct Durandi vett. scriptt. coUectio amplissima, T. vi. prucf. p. 2. Hurler's Inno-
cenz III. iv. 85.
cessantly travels, has never repeated itself more often than in this
period. Especially in France, there rose many founders of orders,
who desired no less than the Popes to restore a stricter discipline
in the Church, and endeavored with this in view to bring back
monastic rules to their first severity. Stephen of Tigerno founded
(1073-1083) the order of Graramont (ordo Grandimontcnsis) ;^
Bruno of Cologne (1084) the Carthusian order (La Crrande Char-
treuse in Grenoble, ordo Curtusianus) f Robert of Arbrissel (1094)
the order of Fontevraud (ordo Fontis Ebraldi) f the Abbot Robert
' Vita s. Stephani by Gerhard, seventh prior of Grammont, in Martenc et Durand am-
pliss. collcctio, vi. 1050. —
Mabillon annal. Ord. s. Ben. v. G5, 99. Ejusd. act. SS. Ord.
lien. saec. VI. ii. praef. p. xxxiv. Hurler, iv. 137.
' Mabillon annalos, V. 202. Ejusd. act. SS. Ord. Ben. saec.VI.
ii. praef. p. xxxvii. Acta
SS. Oct. iii. 491, ad d. C, Oct. The true origin of the order is recorded by Bruno's later
contemporary Guibcrt, Al)b. b. Mariae dc Novigento, de vita sua lib. i. c. 11 (0pp. cd.
d'Achcry, p. 4G7) The talc of the miraculous inducement which led S. Bruno to renounce
:
the world is first found at the end of tlie 13th century, and is gathered from the Breviar.
Romnnum under Urban VIII. Jo. Launoji de vera causa secessus s. Brunonis in ere-
mum. Paris, 1G4G. (0pp. II. ii. 324.) Pragm. Gesch. d. vornehmsten Monchsorden (10
Bde. Lcipz. 1774-83), iv. 1. Hurler, iv. 149.
' Mabillon, ann. v. 314. Acta SS. Febr. iii. 593, add. 25. Febr. Robert's Life by his
contemporary, Baldricus Abb. Burgulicnsis in Act. SS. 1. c. The long-forgotten super-
stition of the Syneisactae was renewed by Robert (see vol. i. part 1, <) 73, note 17), as we
arc given to understand by the warnings in Godcfridi Abb. Vindocinensis, lib. iv. ep. 47,
ad Robertum (in Sirmondi opp. iii. 549. Bibl. PP. Lugd. xxi. 49, that this letter is not
a fjrgcry, as llic BoUandisls would make us believe, see Mabillon, 1. c. p. 424), and in llie
CHAP. III.— MONACHISM. () 67. DOWN TO INNOCENT III. 405
letter of Marbod, bishop of Renn . to Robert (Mabillon, 1. c. p. 425). The order remain-
ed chiefly confined to France. .*>irgm. Gesch. i. 279. Hurter, iv. 220.
* Relatio, qualiter incepit Ordo Cisterciensis, by an unknown author, first published in
Auberti Miraei chron. Cisterciensis Ordinis. Colon. Agripp. 1614. 8. p. 8, and hero less in-
jured than the copy in Luc. Holstcnii cod. regal, ed. Brockie, 11. 386 ss., taken from Reg.
Dodsworthii et Guil. Dugdale monasticon Anglicanum, vol. 1. Mabillon. ann. v. 219, 393.
Angeli Manriquc annales Cistercienses. Lugd. 1642. vol. iv. in fol. Chrysost. Henriijuez
regula, constitutiones et privilcgia Ord. Cisterciensis. Antverp. 1630. fol. Pierre le Nain
essai de I'histoire de I'ordre de Citeaux. Pans, 1096 s. voU. ix. in 8. Pragm. Gesch. ii.
On the other hand. Jacobus de Vitriaco(1218), in his hist. Hierosol. c. 52 (GestaDei per
Francos I., 1075) : Alii ad exeraplum et imitationem sancti viri et solitarii Eliae Prophe-
tae in monte Carmelo—juxta fontem, qui fons Eliae dicitur, vitam solitariam agebant, —
etc. However, the society received a rule (probably in the year 1209) from Albert, pa-
triarch ofJerusalem (in Holsten. codex regul. ed Brockie, iii. 18), and confirmation of the
rule from Pope Honorius III. 1226, under the name, Fratres eremitae de monte Carmelo,
also, eremitae s. Mariae de Carmelo, cf. Dan. Papebrochius in Act. ss. April, i. 774. Pragm.
Gesch. i. I. Hurter, iv. 211.
' Acta SS. Januar. ii. 160.
J. E. Kappii diss, de fratribus s. Antonii, Lips. 1737. 4.
* Petri Saulnier. diss, de capite s. Ordinis s. Spiritus, in qua ortus progressusque Or-
40G THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
diiiis totius, ac spcciatim Romanac domus amplitudo disscrunlur. Lugd. 1C91. 4. Vom
Orden d. hcil. Geistes, in Abelc's Mag. f. Kiichcnrccht u. Kirchengesch. ii.421. Hurler,
IV. 220.
Pragm. Gcsch. IV. iii. Hurler, iv. 213.
'
Of these there were many gradations, see Thomassin. p. I. lib. iii. c. 37 ss. Planck,
'"
IV.ii.542. Montag, ii. 532. Raumer, vi. 363, 374. Hurler, iii. 488 How far these ex- :
tcnded in some cases, compare Urbani II. ep. x. ad Alibatcm Cavensem (in Mansi xx. C52),
in which he grants the monastery first many indulgences, and afterward remarkable
privileges Apostolicae ergo memoriae pracdcccssoris nostri Gregorii Vll. institiitis lena-
:
and sandals from Alexander II. as early as I0C3 (Giul. Thorn, chron. degestis Abbatum
s. August. Cantuar. in Hist. Anglicanae scriptt. x. ed. Twysden, p. 1785). This distinc-
tion was discontinued, per simplicitatcm Abbatum, until Abbot Roger I. revived it in the
year 1179 (1. c. p. 1824) however, the monks of this monastery are so infamous for forged
:
privileges (Wharton Anglia sacra P. II. Pracf. p. iv.), that the first statement may well
CHAP. III.— MONACHISM. ^ 67. DOWN TO INNOCENT III. 407
be thought false. On the other hand, the Abbot of St. Maximin in Treves received from
Gregory VII. mitram et chiroticas (Aub. Miraei hist, diplom. Belgic. c. 1). Urban II.
granted, Dalmaticae, campagorum, chirothecarum et mitrae usuin, to the Abbots of Cluny
in 1038 (Bullarum Romanorum Pontiff, ampl. collectio op. C. Cocquelines, ii. 62, 83) and
of Cassino, 1097 (ibid. p. 98. Chron. Casin. iv. c. 17, inMuratorii scriptt. iv. 503). On
the contrary, he granted to the Abbot of Si. Sophia in Benevcntura, 1092, only permission,
on five festivals every j-ear, ad Missarum tantum solemnia chirothecis at(iue ctiain rampa-
gis uti (Bull. Rom. 1. c. p. 73). The Abbot of Fulda first received tlie mitre and rmg
from Innocent II. in the year I137(Schannat cod. prob. hist. Fuld. p. 174). Comp. Petri
Blesensis ep. 90, below, note 14. Thomas Cantipratensis (about 1255) bonuni universale
de apibus, lib. 1. c. 0, no. 2, 3, says, that at first these insignia were rarely granted after- ;
ward, however, they were obtained by many abbots at a great price. Gregory IX. allowed
(1236) the Abbot of the Benedictine monastery s. Facundi besides, indumenta sucerdotaiia
benedicere ac monachos, et clericos succularcs monastcrio ipsi pleno jure subjectos usque
ad Acolytatus ordinem promovere (seethe Bull in Emm. Roderici nova collectio privile-
gioram mcndicantium, Antverp. 1623, fol. p. 12). All these and still further privileges in-
nocent IV. granted, in 1247 and 1248, to the Abbot of St. Gall, in reward of his gallantry
against Frederick II. in particular, he gave him the right of blessing new sacred vessels,
:
and of ordaining to the ordines minores, he also granted him several parishes, and such
other privileges, see Arx, Gesch. des Cantons St. Gallon, i. 3G1.
'* Comp. Godefridi Episc. Ambianensis
(t 1118) vita lib. ii. c. 9 ss. in Surius add. 8.
Nov. The monks of the Monastery of St. Valericus assert their independence of the Bish-
op of Amiens they said they were subject to no man but the Roman PontiflF, and in proof
;
of their claim produced forged privileges signed with the name of some Roman Pope.
They were convicted of fraud, but now they betake themselves to Pascal II. (c. 14), ply
well their gifts, and return home glad and cheerful, having got all they wished from the
Roman Pontiff. A bishop of Chalons told Pope Innocent at the Council of Rheims, 1131
(see Epist. Egidii Ebroicensis Episc. ad Alexandrum P. in Wharton Anglia sacra P. ii.
Praef. p. v.), quod, dum in Ecclesia b. Medardi Abbatis officio fungeretur, quendain Guer-
nonem nomine ex monachis suis in ultimo confessionis articulo se falsarium fuisse con-
fessum, et inter caetera, quae per diversas Ecclesias figmcntando conscripscrat, Eccle-
siam b. Audoeni, et Ecclesiam b. Augustini de Cant, adulterinis privilegiis sub aposto-
lico nomine se munisse, lamentabiliter poenitendo asseruit. So writes Petrus Blesensis
(about 1160) in the name of the Archbishop of Canterbury, to Alexander III. (Petr. Bles.
epist. 68, in Bibl. PP. Ludg. xxiv. 988) Falsariorum praestigiosa rnalitia ita in Episco-
:
feet freedom from Episcopal oversight, it could not but happen that
monastic discipline in the religious houses should fall more and
more into decay,'^ and that in many of them scandal should be
occasioned by their haughtiness and luxury. ^^
munt. In his ergo ab eis nee canonicus ordo, ncc cpiscopalis assensus exigitur ; scd de-
\ocatis ad propnctatem omnibus, niercenarios in tanta paupertate ibi constituunt sacerdo-
tcs, ut ad exhibilioncm suam et ad onera Ecclcsiae porlanda non habeant, (juod opilioni
sufficerct aut cursori. Gcnerale est hoc, sed in episcopatu meo vchcmentius est haec
grassata malignitas, ncc jam nobis cujuslibet rationis obtenlu, sed faUaciis ac iinineribus
nobis, praesidioque violentiae s.iecularis obsistunt. Stcphanus Ep. Tornacensis (about
1195) epist. 200, brings the same complaints of the monks of s. Berlini. Cone. Mognnti-
num, ann. 1261, c. 47 (in Hartzheim Concil. Germ. iii. 611): Religiosi plcrique, modum
avaritiae non ponentes, nee contenti divitiarum fluvio, cjurm absorbuisse noscuntur, ac-
cumulando sibi largissima praedia et alios reditus eopiosos ut in os eorum totus Jorda-
;
nus influat, tot suis collcgiis cupiditatis studio obtinucrunt uniri parocliias, et maxime
meliorcs. quod paucae in Aiemannia inveniantur Ecclesiae, de quibus possint clerici
—
commode sustentari. Ad haec cum Religiosi quidam alicubipcr fratres sui Ordinis ofii-
cicnt Ecclesias sic unitas, et in fratribus ipsissit dissolutionis occasio, quia iidem eo
sunt procliviores ad lubricum, quo religionis titulo stulte aufumant esse cxemptos, ac
Praelati eorum per Archidiaconos tales corrigi minimc patiantur —
auetoritatc hujus sacri
:
Concilii et hoc duximus admittendum, ut Religiosorum Ecclesiae non per fratres eorum
officientur, sed per clcricos sacculares, ut saltern de reliquiis, quae de immrnsa Religio-
sorum mensa ceeidcrunt, sustentari valeant pauperes sacerdotes. Cone. Latcran. iv. ann.
1215, c. CO Accedentibus ad nos dc divcrsis mundi partibus Episcoporum qucrelis, intel-
:
Icximus graves et grandes quorundam Abbatum excessus, qui suis finibus non contenti,
manus ad ea, quae sunt cpiscopalis dignitatis, extcndunt, de causis matrimonialibus cog-
noscendo, injungendo publicas pocnitcntias, concedcndo etiam indulgcntiarum literas,
et similia praesumendo, unde contingit interdum, quod vilescat episcopalis auctoritas
apud multos.
'* See Bemhardi tract, ad Henricum Senon. Archiep. de moribus et officio Episcopo-
rum, c. 9 (ed. Mabillon. iv. 31): Miror quosdam in nostro Ordine monastcrionim Abba-
tcs hanc huinilitatis regulam odiosa contentione infringerc, ct sub humili (quod pejus est)
habitu et tonsura tarn superbe sapere, ut, cum ne unum quidem verbulum de suis imperii.s
subditos praetergredi patiantur, ipsi propriis obedire contcmnant Episcopis. Spoliant
Ecclesias, ut emancipcntur redimunt se, ne obediant.
; —
Plus timeo drntes hipi, quam
virgam pastoris. Certus sum enim ego monachus, ct monachorum qualiscunque Abbas,
si mci quando()ue pontificis a propriis ccrvicibus excutere jugum tcntavero, quod Satanae
—
mox lyrannidi nieipsum subjicio. Apcrte indicant (|uidain horum (|uid cogilent, dum,
multo labore ac prctio npostolicis adcptis privilegiis, per ipsa sibi vindicant insignia pon-
tificalia, utentes et ipsi more pontificum mitra, annulo atque sandaliis. Sane si attendi-
tur rerum dignitas, hanc monachi abhorret profcssio si ministerium, soils li(|uet congrucre
:
jiontificibus. Profccto esse desidcrant, quod vidcri gestiunt, meritoque neijueunt esse
Subjecti, quibus jam ipso se comparant desiderio. Quid, si et nomen eis conferre privile-
giorum jposset auctor (juanto putas auro redjmercnt, ut appellarentur pontifices ? Quo
:
lis, ct in his saeculatitas invenitur. Petri Cantoris Paris, (t 1197) verbum ubbreviattim,
CHAP. 111.— MONACHISM. ^ 67. DOWN TO INNOCENT III. 409
c. 44 (in Launoji opp. III. ii. 513): Refertur et legitur idem Bernardus in zelum hujus
enormitatis et exemptionis ab Ecclesia eradicandae multum affeclasse sedere in sede pa-
patus per triennium, propter tria maxime, propter revocandos Episcopos ad Metropolita-
num suum, ut ei subjicerentur etobedirent, et Abbates exemptos ad Episcopum suum, ut
sub ejus jurisdictione militarent. Secundum erat, ne aliquis in Ecclesia duas haberet
dignitates. Tertium ne monachus in cella vel alibi extra conventum degeret. Petrus —
Blesensis, ep. 68 ad Alexandrum 111. (see note 12), introduces the saying of the Abbot of
Malmesbury Viles sunt Abbates ct miseri, qui potestatem Episcoporum prorsus non
:
exterminant, cum pro annua auri uncia plenam a sede Romana possint asscqui liberta-
tem and says thereupon Adversus primates et Episcopos intumescunt Abbates, nee est,
; :
nee enim presidem habent, qui eos ad frugem vitae melioris inclinet. Quodsi tumultuo-
sas eorum contentiones audiretis, clauslrum non multum differre crederetis a foro. Quid —
est eximere ab Episcoporum jurisdictione Abbates,
contumaciam ac rebellionem prae- nisi
cipere, et armare filios in parenles ? Videant, quaeso, ista, et judicent, qui judicant orbem
terrae, ne inde emanare videantur injuriae, unde jura sumuntur. Scimus cquidem, quod —
ob quietem monasteriorum et Episcoporum tyrannidem has exemptiones plerumque
Romani Pontifices indulserunt verumtamen in contrarium res versa est. Monasteria
:
enim, quae hoc beneficium damnatissimae libertatis, sive apostolica auctorilate, sive,
quod frequentiusest, buUis adulterinis adepta sunt, plus inquietudinis, plus inobedientiae,
plus inopiae incurrerunt ideoque et multae domus, quae nominatissimae sunt in sancti-
:
tate et religione, hasimmunitates aut nunquam habere voluerunt, aut habitas continuo
rejecerunt. Peter writes in the same strain to his brother, a certain Abbot William, ep.
90 : —
Retulit mihi quidam nuncius vester, qualiter dom. Papa vos mitra proprii capitis, et
aliisornamentis episcopalibus insignivit. De benedictione gaudeo sed insignia episco- :
palis eminentiae in Abbate nee approbo, nee accepto. Mitra enim, et annulus, atque san-
dalia in alio, quam in Episcopo, quaedam superba elatio est, et pracsumptuosa ostcntatio
libertatis. —
Putatis in susceptione mitrae, sandaliorum et annuli vestri monasteni digni-
tatem plunaium proinovisse in his tamen nihil video, nisi inobedientiae malum, semi-
:
narium odii, tumorem elationis, et superbiae ventum. — Per salutem itaque patris, qui nos
genuit, et per ubera, quae suximus in eadem matre, frater, unice vos adjuro et deprecor,
ut in signum plenae humilitatis pontificalia resignetis insignia ; aut, si hoc sine scandalo
fieri nequit, renuncietis in manudom. Papae monasterii administrationem, etc. William
actually did resign his office, as appears from ep. 93.
" in the great monasteries, as the abbots imitated bishops, so the monks imitated can-
ons, Arx, Gesch. v. St. Gallen, 1. 469. Opportunities for wanton living were esjjecial-
ly given, when there were convents for both sexes under one roof, or close beside each
other, or, when in an establishment
monks, sorores conversae or reclusae, were to be
for
found. Raumer, vi, 426. Hurler,
Spieker's Kirchen u. Reform. -Gesch. v. Bran-
iii. 527.
denburg, i. 107, 509. Concerning the corruption of morals in the Hungarian Benedictine
monasteries, see Honorii P. 111. Letters from the year 1225, in Fejer cod. dipl. Hungar. HI.
ii. 19. There are complaints against the monastic orders in Nigellus Wineker (Precen-
tor at Canterbury about 1180), speculum stultorum, in the Delectus poeseos medii aevi
fasc. 1, Lond. 1836. Satire: The Land of Cocaygne, in Haupt's und HofTmann's alt-
deutsche Blatter, i. 396,
410 THIRD PERIOD— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
;'"
1125), the licentious Abbot of Cluny wliile, at the same time,
the new Cistercian order found a distinguished chief in Bernard,
its second founder (1113 monk at Citeaux, 1115 Abbot of Clair-
vaux t 1153),^^ and began to develop a character thoroughly op-
posed to that of the Cluniac order.^^ Thence may be explained
(compare the Instituta Mon. Cist, under the second Abbot Alberich, about 1100, in the
Rclatio in Miraci chron. Cist. p. 25, quoted in note 4 rejicienles a se, quicquid Rcgulae :
sepeliendum non nisi fundatores rccipiantur; ann. 1182, no. 4 Pro pactocerto nulla fiat :
Missariun promissio, quia simoniacum est ann. 1 185, no. 8. nnn. 116G, no.3; Nimisest
;
grave, ct contra canoncs ct instituta Ordinis, (juod Abbates nostri baptizarc pracsumunt.
A penalty was imposed on them for this, and it was further decreed Idem paliatur, qui :
aquam consecraveril, vel pucrum de sacro fonte Icvavcrit ; ann. 1215, no. 20 and ann. 1234,
no. 1 : Districte inhibctur, nc monaehi Ordinis nostri parochiales Ecclcsias rcgere, vel in
cis descrvire, aut curam animarum habere— nermittantur). 4. The peculiar form of gov-
ernment of the order, registered in theCharta charitatis. Its peculiarity consisted in this,
that the monarchical influence of the Abbot of Ctlcaux received an aristocratic limitation
CHAP. III.-MONACHISM. () 67. DOWN TO INNOCENT IH. 411
not only the incredible speed with which this new order spread,^"
but also the jealousy which forthwith sprang up between the
Cistercian and Cluniac monks.^' The organization of general
from the four most eminent abbots next to him (note 20), and the general chapter of the
Cistercian order then that all the monasteries were visited every year, the branch houses
:
by the abbot of the principal church, Citeaux by the four abbots above mentioned. 5.
The exchange of the black robe, which the Benedictine congregations had worn down to
this time, for a white one, a peculiarity by no means without significance in monks, see
—
Petrus vener. below, note 21. In their submissive demeanor toward bishops, the Cister-
cians had the Premonstrants for followers. With regard to a decree of these last, com-
pare the confirmation of Innocent III. lib. i. epist. 197 cominuni consilio Abliatum vestri :
Ordinis statuistis, quod nuilus Abbatum vestrorum mitra vel chirothecis utatur, ne for-
san ex ipsis supercilium elationis assumat, aut sibi videatur subliinis, cum his uti se vide-
rit,quae Pontificibus et majoribus Ecclesiarum Praelatis a sede apostolica sunt concessa.
Cf Launoji inquisitio in privilegia Praemonstratensium (opp. III. i. 451).
J.
*" four earliest and most eminent abbeys, daughters (filiae) of Citeaux, were Fir-
The
mitas (la Ferte) founded in 1113, Pontiniacum (Pontigny) in 1114, Claravallis (Clair-
vaux), and Morimundum (Morimond) in 1115 eachof these, again, had a numerous prog- :
eny (filiatio, generatio), so that in the 13th century there were already more than 1800
Cistercian abbeys.
*' Compare Hurler's Innocent III. iv. 189. Bernard wrote about 1125 the A])ologia
ad Gulielmum S. Theodorici Abbatem, the Cluniac Abbot of St. Thierry, with the view
(cf prologus), ut illis, qui de nobis tanquam detractoribus Cluniacensis Ordinis conquc-
runtur, satisfaciam, thus, et Ordinem quidem laudabilem, et Ordinis reprehcnsorcs repre-
hensibiles doceam, et nihilominus tamcn ipsius superflua reprchcndam. He first express-
es his esteem for the order of Cluny, and censures the Cistercians, who, with one-sided
and superficial judgment, preferred their own order far above all others. Cap. 5 Fratres,, :
qui etiam post auditam illam Domini de Pharisaco et Publicano parabolam, de vestra
justilia praesumentes, caeteros aspcrnamini, dicilis (ut dicitur), solos vos hominum esse
justos, aut omnibus sanctiores solos vos monachorum regulariter vivcre, caeteros vero
:
Regulae potius existere transgressores. Then he passes on to the abuses of the order of
Cluny (cap. 6), quae quidem etsi fieri videntur in Ordine, absit tamen, ut sint do Ordine.
— Cap. 7 Minor etenim, unde inter monachos tanta intemperantia in comessationibus et
:
melius tenen dicatur, ibi major putetur religio. Ecce enim parcitas putatur avaritia, so-
brietas austeritas creditur, silcntium tristitia reputatur. E contra remissio discrelio di-
citur, effusio liberalitas, loquacitas affabilitas, cachinnatio jucunditas, mollities vestimen-
torum equorum fastus honestas, Icctorum superfluus cullus mundilia.
et He continues,
in cap. 8, to censure the voluptuous lives of the monks of Cluny cap. 9, the costliness of ;
their clothing; cap. 10, the expenditure of their abbots (Mentior, si non vidi Abbatem LX.
equos et eo aniplius in suo ducere comitatu. Dicas, si videas eos transeuntes, non pa-
tres esse monasteriorum, sed dominos caslellorum, etc.) cap. 11, the magnificence of ;
their churches Sed haec parva sunt veniam ad majora, sed ideo visa minora, quia usi-
: :
sancto quidfacit aunim ? (Pcrsii Sat. ii. v. CO) Ego autem dico Dicite jjaj/perrs,— si ta-
:
men paupcres, in sancto quid facit aurum ? Et quidem alia causa est Episcoporum, alia
Monachorum, Scimus namque, quod illi sapientibus et insipientibus debitores cum sint,
carnalis populi devotionem, quia spiritualibus non possunt, corporalibus excitant orna-
412 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
mcntis. Nos vcro, qui jam dc populo cxivimus, qui mundi quacque prctiosa ac speciosa
pro Christo reliquimus, qui omnia jiulchrc luccntia, canorc inulccnlia, suave olenlia, dulce
sapientia, tactu placentia, cuncta dcniquc oblcctamenta corporea arbitrali sumus ut ster-
Christum lucrifaciamus quorum, quaeso, in his dcvotionein cxcitare inlcndi-
cora, ut :
mus ? — Et ut aperte
loquar, an hoc totum facit avantia, quae est idolorum scrvitus, ct
non rcquinmus fructum, scd datum ? Si quaeris, quomodo ? miro, inquam, modo. Tali
quudam arte spargitur acs, ut multiplicctur. Ipsoquippc visu sumptuosarum, scd miran-
darum vanitatum acccndunlur homines magis ad offerendum, quam ad orandum. Auro —
lectis rcliquiis saginanlur oculi, ct locuii apcriuntur. Oslcnditur pulcherrima forma
Sancti vcl Sanctae alicujus, ct eo crcdilur sanelior, quo coloratior. Currunl homines ad
oscuhindum, iiivnantur ad donandum.et magis mirantur pulclira, quam vcneranlur sacra.
— Quid putas, in his omnibus quacritur? pocnitcntium compunctio, an intucnlium admi-
Tatio ? O vanitas vanitatum, scd non vanior quam insanior Bernard declares liimself !
just as strongly against the exemption of monasteries from episcopal jurisdiction, thus
above, note 15, while all Cluniac monasteries were exempted. Compare the letters of —
Petrus vencrabilis, abbot of Cluny (from 1122 to II 50), to Bernard, Epistoll. lib. i. cp. 28
(Bibl. Patr. Lugd. xxii. 841). He first enumerates the charges of the Cistercians against
the order of Cluny Objiciunt itaijue nostris quidam vcstrorum non, inquiunt, vos Reg-
: :
haec omnia non ad monachos, scd ad clericos canonica sanctione pertincant ? Scd ct —
de saccularibus possessionibus, a vobis more saecularium posscssis, quid rcspondebitis ?
Nam castra, villas ct rusticos, servos et ancillas, ct, quod deterius est, teloncaria hicra,
at last the charge Nonnc animarum salutem, atque idcirco charitatcm ncgligitis, quando
:
fratribus neccssaria ncgatis, quando eos frigore, usu pellicearum ncgato, aflligitis, quando
hac violentia (nam multi vestrum hoc inviti sustincnt) cos vcl ad murmurationcin, vel ad
fugam compellitis ? Scd ct si sunt aliqui, qui hoc quoquomodo sustincant, proccdentc
tempore, corrupto corporc morbis, sanitatem frigore perdunt, et languidi sacpe pcrpetuo
facti, Deo servirc nequeunt. Peter concludes with the declaration Haec tibi, fraterca- :
causes of disunion between the two orders. Among others Fortassis vcstes istae coloris :
utriusque Ordinis observantiis, written between 1153 and 1173 (in Martene thesaur. v.
1560).
^' See above, note 19, 4.
^^ Cone. Lateran. IV. ann. 1215, c. 12 In singulis regnis sive provinciis fiat de trien-
:
nio in triennium, salvo jure dioecesanorum Pontificum, commune capitulum Abbatum at-
—
que Priorum Abbates proprios non habentium. Advocent autem caritative in hujus novi-
tatis primordiis duos Cisterciensis Ordinis Abbates vicinos, ad praestandum sibi consili-
um et auxilium opportunum, cum sint in hujusmodi capitulis celebrandis ex longa consue-
tudine plenius informati. —
Hujusmodi vero capitulum aliquot certisdiebus continue juxta
morem Cisterciensis Ordinis celebretur, in quo diligens habeatur tractatus de reformatione
Ordinis, et observatione regulari et quod statutum fuerit, ab omnibus inviolabiliter ob-
:
der, Alexander III., in 1162, assigned to it the same power over its tenants (firmarios) and
dependents (Manrique Cisterc. annal. i. 357). Statuta capituli gen. Cisterc. ann. 1257
(Martene thes. anecdot. iv. 1407) Ad preces et admonitionem sanctissimi patris nostri
:
summi Pontificis, qui super hoc scripsit Capitulo generali, statuitur, ut Abbatibus liceat
uti cappis in omnibus solemnitatibus, quibus fit processio, quoties etiam albis induuntur
et portant baculum pastoralem, necnon et altaris ministris uti dalmatica et tunica, Abbate
duntaxat celebrante. Clement IV. even writes to the Cistercian abbot of Casa Dei
(Launoji opp. v. i. 263), decessores suos monasteriis dedisseprivilegia juri divino contra-
414 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
(1311), it was even a Cistercian abbot who pleaded for the exemp-
tion of monasteries.^^
Since the multifariousness of monastic brotherhoods had al-
ria ethumano, quae rationabilitcr annullarc sc posse, and adds to this Et quamvis nos- :
trispracdeccssonbus, prout neccssitas exigit, gcramus honorcm, mulla tamcn corum ali-
quibus placueruiit, quae nobis imjiaiis meriti et scientiac nulla posscnt rationc placere.
^* The Archbishop of Bourgcs Acgidius Romanus (see 59, note 3G), had written a
<J
tract, adv. cxcmptos, Guil. Duranlis tract, do mode celebrandi generalis concilii(see l)C2,
note 28), proposing the abolition of exemptions. On the other hand, now wrote Jacobus
Abb. Cistcrc. Ord. Silvancctensis dioccesis lib. contra impugnantcs cxemptioncm, which
Raynald. ad ann. 1312, no. 24, gives in extracts. This Cistercian sets aside St. Bernard
easily Nee repugnant praedictis dicta Bcrnardi in opistola ad Hcnricum Scnoncnscni
:
solum sibi, verum etiam aliis scandalum generare dicunt cnim, et tanquam calumniosi
.
inquisitorcs intcrrogant : quarc tot novitatcs in Ecclesia Dei fiuiit ? quarc tot Ordines in
ea surgunt ? quis nunicrare qucal tot Ordines Clcricorum ? quis non admiretur tot genera
Monachorum ? quis denique non scandahzetur, et inter tot et tam diversas formas rcligio-
num invicem discrcpantium lacdioso non afficiatur scandalo ? Quinimo quis non contem-
nat christianam religioncm, tot varietatibus subjcctam, tot adinvcntionibus immutatam,
tot novis Icgibus et consuetudinibus agitatam, tot regulis ot moribus fere annuatim inno-
vatis fluctuantem? Quod modo, inquiunt, aquibusdam propter rcgnuin cacloruni praeci-
hoc statim ab eisdcm, seu ab aliis propter rcgnum caelorum prohibctur quod modo
pitur, :
§ 68.
Scarcely was that law issued, when the Popes found themselves
already induced to grant exceptions from its operation in favor
of a new kind of monks, which promised fresh advantages of a
peculiar kind to the Roman See.
Hitherto monks had been in theory penitents separated from
the world ; they renounced all sympathy with the world and all
the Bernard here mentioned was a chief of the Pauperes catholici, see ^ 88, note 26.
But the leading idea of the passage, that the mendicant orders formed themselves in op-
position to the Waldcnses, is quite right.
="
Among numerous biographies of him, the most important are that by Thomas do
the
Celano, a companion of the saint, written about 1229 at the command of Gregory IX. (prim,
cd. in act. SS. Octobr. ii. C83), the completion of by the three associates, namely,
Leo, An-
gelus and Ruffinus, written in 124G (prim. ed. 1. c. p. 723), and the Legend by Bonaven-
tura in 12C1, drawn from the earlier lives, and afterward used exclusively
in the or-
der (1. c. p. 712, ss.). Cf. acta SS. Octobr. ii. 545, ad. d. 4lh Oct. Pragm. Gesch. d.
vor-
nehmsten Monchsorden, ii. 209. Hurler's Innocenz HI. iv. 239.— Luc. Waddingi anna-
les Minorum s. trium Ordinnm, a s. Francisco institutorum, Lugd. 1625-1654. Toini
viii. fol. (they go down to 1540). The new edition, greatly enlarged, was published at
Rome 1731-1741, Tomi xix. fol. down to 1564. [Cf. Bohringer, Kirohengesch.
reaches
in Biographien,2. 2 ; Stephens's Essays, vol. i. ; Life of St. Francis, T. Richardson, 2.
8. London, 1854 Chavin de Malan, Histoire de St. F., 4th cd. Pans, 1855 F. Morin,
;
;
had gathered eight disciples, tunc b. Franciscus omnes ad se convocavit, et plura eis de
regno Dei, de conteraptu mundi, de abnegatione propriae voluntatis et projirii corporis sub-
jectione pronuncians, binos illos in partes quatuor segregavit, et ait ad eos Ite cautissi- :
mi, bini et bini per diversas partes orbis, annunciantes pacem hominibus, et poenitentiam
in remissionein peccatorum. Et estote patientes in tribulatione, securi, quia proposilum
suum et promissum Deus adimplebit. Interrogantibus humiliter respondete, pcrsequen-
tibus benedicite, vobis injunantibus et cahimniam referentibus gratias agitc ; et pro his
regnum vobis paratur aeternum.
* Thomas Celanus, lib. i. c. 8, ij 62 : Tanta erat fides virorum et mulierum, tanta men-
tis Sanctum Dei,
devotio erga ut felicem se pronunciaret, qui saltern vestimentum ejus
contingere potuisset. Ingrediente ipso civitatem laetabatur clerus, pulsabantur campanae,
exullabant congaudebant foeminae, applaudebant pueri, et saepe ramis arborum
viri,
fuerit contradictum. — From the will of St. Francis (see Wadding ad ann. 1226, no. 36.
Acta ss. 1. c. p. 663) the following remarkable passage is taken Praecipio firmiter per : —
obedientiam fratribus universis, quod, ubicumque sunt, non audeant petere ahquam lite-
ram in curia Romana per se, nee per interpositam personam, nee pro ecclesia, nee pro
alio loco,neque sub specie praedicationis, neque pro persecutione suorum corporura sed :
ubicumque non fuerint recepti, fugiant ad aliam terram, ad faciendum poenitentiam, cum
VOL. n. —27
418 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
torum tamcn loci ob rcvcrcnliam rcquisito consensu. Mitluntur autcm bini ad praedi-
candiim, lanquam ante facicm Domini, ct ante secundum ejus adventum. Ipsi autem
Christi paupcrcs neque sacculum in via portant, neque pcram, neque pancm, ncquc cal- —
ciamcntainpcdibus suis iiabenlcs nullienim hujus Ordinis fratri licet ali((u:d [lossidere.
:
Non habcnt monastcria vcl ccclesias, non agros vel vincas vel animalia, non doraos vel
alias posscssioncs, ncquc ubi caput reclinent. Non utuntur pellibus, ncquc lineis, scd
tantuminodo tunicis laneis caputiatis non cappis, vel palliis, vel cucullis, neque aliis
;
rum. tunicam vilis pretii, qua induuntur, ct funem, quo accinguntur, assumpserunt.
i. c.
Tempore enim modico adeo miilliplicati sunt, quod non est aliqua Christianorum provin-
cia, in (|ua aliqiios de fratribus suis non habeant ; —
pracsertim cum nulh ad rcligionem
•
suam transcunti premium claudant. ni.si forte matrimonio vel aliqua religione fuerit obli-
patus —
Alios autem omncs in aniplitudinc religionis suae tanto confidentius suscipiunt, —
•luanto divinae munificcntiae cl providentiae scse committentes, unde eos Dominus sus-
lentarc debeat, non formidant. Ipsi cnim funiculum cum tunica vcnicntibus ad se largi-
in Holstentus-Brockie, iii. 39. Pragm. Gesch. iii 287. Afterward there grew up monas-
teries for Tertianes (Tert. regularcs). who adopted more severe rules. The first that is
known rose in 1287, at Toulouse, Pragm. Geseh. ill. 299
'" Among the many lives of DominicL the oldest is by Jordanus, the successor o( the
saint in the generalship of the order (in the Act. ss. August. 1. 545. ad d. 4. Aug.); then
there is Humbertus de Romanis, fifth gen-
that in use in the order, written atiout 1254 by
eral of the order. Pragm. Gesch. via. J. Hurler, iv. 282. Annules Ordinis Praedicalo- —
rum (by Th. M. Mamachius, etc.). Romae. vol. i. 174G. fol.
[Lacordaire, Vie de St. Dominiq. Paris, 1840 G. Caro, St. Domin. ct Ics Dominicains,
;
" The Constitutiones fratrum ord. Praedicatorum (in Holstenius Brockie, iv. 10) are
collected from the decrees of several general chapters by Raymundus do Pennaforli, the
third general of the order. There, in the prolog, c. 3 Ordo noster specialitcr ob praedica-.
tionem et animarum salutem ab initio noscitur institutus fuisse, et sludium nostrum ad hoc
debet pnncipaliter intendere, ut proximorum animabus possimus utiles esse. The chiefs of
the order are called priors, partly Priores conventualcs. partly provincialos. The general
of the order was called Magister Ordinis. Every three years was a Capitulum generale.
'^ The Bull IS in the Preface to the Constitutions : Honorius — Dominico, etc. Nos
altendentes fratres Ordinis tui futuros pugilcs vera mundi lumina, confirmamus
fidei. et
Ordincm tuum cum omnibus castris ct posscssionibus habitis et habendis, et ipsum 0»"
dinern ejusque possessiones et jura sul) nostra gubernatione et protectione suscipimus.
'^ Jordanus in vita s. Dominici cap. 4 : Tunc ciiam ordmalum est ne possessiones vcl
reditus de caetero tenerent fratres nostn , sed ct lis leiiunciaicnt, quos habuerant in par-
tibus Tholosanis. The Dominicans in Toulouse resisted this decree at the first, see Act.
ss. 1. c. p. 494. — Constantmus Episc. Urbevetanus, who wiote between the years 1242
and 1247 a life of Dominick, records in no. 45 of the sayings of the saint on his death-bed :
Illud vero qua potuit districtione prohibuit, ne quis umquam suo Ordine possessiones
in
induceret temporales, maledictioncm Dei omnipotcntis et suam terribilitcr imprecans ei,
qui Praedicatorum Ordinem, quem praecipue paupertatis dccorat professio, tercnae sub-
stantiae veneno respergere laboraret. who would have
Against the later Dominicans,
this to be a forgery, see Act. ss. 1. c. p. 518. — In the
Praedicatorum dist.
constitutt. Fratr.
li. cap. 1. constit. 3, the following passage is to be found on this head Mcdiocres domos ;
ct humiles fratres nostri habeant nee fiant, aut permittantur fieri in domibus nostris cu-
:
§ 69.
'* Already in the j'ear 1220, Ilonorius III. srcms to have issued the Bull Ex Officii
nostri (secBullarium Carmelitanum, Romae, 1715 ss. fol. P. i. p. 4), which afterward must
have been repeated word for word by Innocent IV. in the year 1245 (1. c. p. 5), in which
the Carmelites were forbidden, ne in proprictatem eremi vcstrae loca, vel possessiones, seu
domes, aut rcditus alios rccipiatis uUo modo, vel pracsumatis habere, practer asinos mas-
culos.ct aliquod animalium seu volatiluim nutrimcntum. By the Bull Qvae honorem in
1248 (1. c. p. 8), Innocent IV. somewhat modified Albert's rule (see above, (j 07, note 6).
'* They sprung from tlie union of many Coenobite establishments in Italy, which Alex-
ander IV. brought about in 1250 by the Bull Licet ecclcsiac (in BuUar. Rom. no. vi.). In
the same Bull, ^ C Vos universos et successores vestros a baculis vel fcrulis deportan-
:
dis, et quod non cogamini ad recipiendas possessiones aliquas vel habendas, decernens
perpetuo libcros et exemptos.
" The Fratres et Sororcs de poenitentia s. Dominici took their rise from the Fratres de
militia Jcsu Christi (sec above, ^ 72, note 17), already existing under the guidance of the
Dominicans (see a testimony of the year 1320 in the Istoria dc Cavalicri Gaudcnti di F. D.
M. Federiei vol. ii. Cod. diplom. p. 91, and Rayniundus Capuanus, general of the Domin-
icans after 1380, in his vita Catharinae Sencnsis, c. 8, Act. ss. April, iii. 871 s.), and re-
ceived a Rule in 1285 from Munione, the Dominican general (in Federiei 1. c. p. 28 ss,).
Comp. Act. ss. August, i. 418. Federiei 1. c. ii. 108. —
The Augustines first received ia
1401 from Boniface IX. (Pragm. Gesch. vi. C7), the Servi in 1424 from Martin V., the
Carmelites in 1476 from Sixtus IV. the confirmation of their tertiary orders.
''Cone. Lugdun. ann. 1274, c. 23.
«8 Thus by John XXI. in 1277, by Benedict XI. in 1304, sec A. Gianii annal. Ord.
for this reason also the original spirit quickly yielded, in many
members, to the worldly policy of the Papacy. The mendicant
orders now came forward as the Pope's favored clergy, in oppo-
sition to the episcopal clergy ; they appropriated the spiritual of-
quo minus illi, qui ad praedicalionem eorum accesserunt, tunc eorum sacerdotibus valeant
confiteri, etc. Idem, 1240, p. 7, ut nullus ex Praelatis a fratribus Minoribus oljedientiam
manualem praesumat exigere. Innoccntius IV., 1249, p. 15, to tiie Minorites : sepulluram
ecclesiarum vestrarum liberam esse decernimus, ut eorum devotioni, etextremae voiuntati,
qui se illic sepeliri deliberaverint, nullus obsistat.
* The feeling of the rest of the clergy declares itself very strongly against them in the
prophecy of St. Hildegard, abbess of Bingen (t 1 179), which was forged before the time of
Matth. Paris (Engelhardti observatt. de prophctia in fratres Minores s. Hildegardi falso
adsoripta, Erlanger Osterprogr. 1833), according to the shorter form in Bzovu annal. ad
ann. 1415 (there is a longer one in Flacii catal. test. ver. p. 652) Insurgent gentes, quae :
comedent peccata populi, tenentes ordinem mendicurn, ambulantes sine rubore, invenien-
tes nova mala, ut a sapientibus et Christifidelibus ordo perversus maledicatur. Sed Dia-
bolus radicabit in eis quatuor vitia scilicet adulationem, ut illis largius detur invidiam,
: ;
quando datur aliis et non sibi hypocrisin, ut placeant per simulationcm et detractio-
; ;
per trecentos aiinos, vel quadringentos, vel amplius, Ordo monasticus tarn feslinanter non
cepit praecipitium, sicut eorum Ordo, quorum fratres jam vix transactis viginti quatuor
annis primas in Anglia construxere mansiones, quarum aedificia jam in regales consur-
gunt altitudmes. Hi jam sunt, qui in sumptuosis et diatim ampliatis aedificiis, et celsis
muralibus thesauros exponunt impreciabiles paupertatis limites, et basim suae profes-
;
injured by iheir loud complaints, and llie hatred of the earlier or-
ders,^ In the University of Paris, first the Dominicans in 1230,
dislinguere, (juibus ardua, quibus diflicilia, (juibus Dei secreta patuerunt. Nobis confite-
niini impertcrriti, quibus tanta, ut jam videtis et auditis, concessa est potestas." Multi
igilur, praecipue nobiles et nobilium uxorcs, sprctus propnis saccrdoiibn.^ tt Praelatis,
ipsis Pracdicatoribus confitebantur : unde iion inediocriter viluit Ordmanorum dignitas et
conditio dc tamo sui contcmptu non sine magna confusione dolurrunt, nee sine evi-
; el
denti causa. —
Videbanl insiiper, parochianos suos audactcr jam peocare ct iiiipudenter,
scicntcs so coram Presbytcro proprio non crubcscere, sua enormia peccaia confitcndo;
quod mafinum reputatiir penculum, cum rubor ct confusio in conlessione pars sit maxima
CI polissima poeiiiteiitiae. Dicebanl(]uc susurranles peccatiiri ad invicem' Perpetremus
qua nvbis votuptuosa vidcntur et placentia : aliquibus emm Pracdicatorum vfl Minorum per nos
transitum facicntibus, quos nunquam vidimus vcl unquam visuri sumus, cum consvmmatum fue-
rit quod dcsidiramus, sine aliqua mora confitehimttr. Ad p. 727
ami. 1247, Fratrcs Mino-:
res el F'racdicalorcs, ut crcdimus, invitos jam suos fecitdominus Papa, non sine Ordinis
eorum iaesione et scandalo, tcloniarios et bcdcllos. P. 734 Verum non cessavit dominus
:
—
Papa pccuniam aggregare, faciens de fralribus Pracdicatoribus el Minoribus, eiiam in-
vitis, non jam piscatores hominum, sed miinmorum. Ad ann. 1239, p. 518: Et facti sunt
eo tempore Praedicatorcs el Minores Kegum consiliarii ct nuncii speciales ut, sicut :
quondam mollibus indiili in domibus Regum erant, ita tunc, qui vilibus vesliebanlur, in
domibus, cameris et palatiis esscnt Principum. About the year 1245 the secular clergy
of England sent a letter of remonstrance to their King (in Petri de Vineis epistt. lib. i.
ep. 37: lisser de christian. Eccles. successione el slain, ed. 1C87, p. 137), in which it is
said, among other things: Fratres Praedicatorcs et Minores nos et jura nostra minora- —
verunl in tantum, quod simus jam ad nihilum redacli. Tacemiis autem qualitcr praedicti —
fratres, in alienam messem paiilatim manum iinmiitrntcs, cierum singulis dignitatibus sup-
plantarunt, el sibi poenitenlias, ct baptismaia, infuniantium unctiones et coeniitcria usur-
pantes, in se omnem vim et auctoritatem clencalis ministerii astrinxenint. Nunc autem
ut jura nostra potentius cnervarenl, et a nobis devotionem praeciderent singulorum, duas
novas fraternitates crcavcrunt, ad quas sic gcncraliter mares ct foeminas rccoperunt, quod
vix uiius el una rcmansit, cujus nonicn in altera non sil sciiplum. Unde coiivcnientibus
singulis in F^cclcsus corundem noslro.s parochianos maxime diebus solcmnibus habere
non possumiis ad divina imo, ()uoil dctcrius est, ncfas crcdunt. si ab aliis quam ab ipsis
:
—
audianl verbum Dei. Quid ergo aliud supercst, nisi ut Ecclcsias nostras funditus dirua- —
mus ? —
Ipsi vcro Praedicatorcs ct Minores, imo nostri Praclali polius et Majores, qui a
domiciliis et luguriis inccperunt, domos regias et palatia subiuxa aliis colunims ct ofllci-
nis disUncta variis erexerunt, (jiiorum impcnsae deberenl in usum paiipcriim crognri. Et
qui, prmsnascentis eorum reiigionis exordio, dcposito (astu, calcare mundi gloriam vi-
in
ges of tli!^ mendicant friars, see Waddingi ann Minor 1254, no 2, and quoted from him
in Raynuld. 1254, no. 70. The documents missing there are, Innocentii IV. Iiterae dd.
vi. Idus Maji ann. 1254 ad Episc. Constantiensem (in J. H. Holtmgeri hislor. ecclesiast.
viii. I24C), quite in the same strain ad Arehiep. Narboncnsem (in Sieph. Hahizu Cone.
Galliae Narlion. append, p. 150), and his Hull iid iimversos Religiosos cnjuscunque pro-
fessioms vcl Ordinis of hist. Univ. Pans. iii. 270).
21. Nov. 1254 (in Both are
Bulaci
same purjiose
essentially to ihe Compare in the first the complaints of the Chapters in
Zurich and Narbonne Parochiani irrequisitis saccrdotibus, imo potius damnabiliter vili-
;
CHAP. III.— MONACHISM. () 69. ACTIVITY OF MEND. ORDERS. 423
votio et conlemptus in populo prodeunt contra proprios sacerdotes, verum etiam erubes-
centia, quae est magna pars poenitentiae, tollilur, dum quis non proprio sacerdoti, quern
habet continuum et praesentem, scd alieno et aliquando transeunti sua crimina confite- —
tur. — —
Universitati vestrae mandamus, quatenus Parochianos alienos diebus dominicis
et festivis non recipiatis de caetero in vcstris Ecclesiis seu Oratoriis temere ad divina,
nee ipsos sine sacerdotis sui licentia ad poenitentiam ullatenus adinittatis cum si quis :
alieno sacerdoti justa de causa sua voluerit confiteri peccata, secundum statuta generalis
Concilii licentiam prius postulare ac obtinere debeat a proprio sacerdote, vel saltern prime
sibi confiteri et recipere absolulionis beneficium ab eodem ; alitor nam(]ue ab ipso solvi
non poterit, cum duplex in judicando funiculus, scilicet potestalis et scicnliae, requiratur,
votio debita subtrahatur, ante Missarum solemnia, ad quae audienda Parochiani prima diei
parte in suis consueverunt et debent Ecclesiis convenire, nequaquam in veslris Ecclesiis
praedicetis, nee hora ilia solemnes in eis facialis sermones, ne propter hos audiendos ad
vos populus confluens parochiales Ecclesias derelinquat sed nee ad praedicandum solem- :
niter ad alias parochias accedatis, nisi a sacerdote parochiarum istarum fueritis invitati,
vel saltern nisi ad illud humiliter petieritis et obtinueritis vos admitti. Et ut debitus ho-
nor Episcopis deferatur, eadem die qua dioecesanus Episcopus vel alius loco ejus solem-
iiiter, maxiine in Ecclesia cathedrali, nullus vestrum in eadem civitate vel loco praedi-
care praesumat, ne salubris praedicationis doctrina ex frequenti conculcatione hujusmodi
quasi tedium generans contemnatur. Si vero in casu licito Parochianos allerius ad se-
pulturam, quam nemo sine justaet rationabili causa temere debet eligerc antiquis suorum
parentum dimissis sepulcris, in vestris Ecclesiis recipere vos contingat omnia quae ob-
:
tentu hujus sepulturae fueritis consequuti, medietatem vel tertiam vel quartam partem, jux-
ta felicisrccordationis Gregorii Papae praedecessoris nostri decretum, secundum consue-
tudinem regionis, etiam non requisiti, infra VIII. dies a tempore receptionis eorum Epis-
copo vel sacerdoti, de cujus parochia mortuus assumptus est, exhibere curetis. When, —
however. Innocent IV. died soon after, the mendicant friars forthwith gave out (see the
contemporary, the Dominican Thomas Cantipratanus de apibus, lib. ii. c. 10, no. 21) cum :
— literas dedisset, —
eadem die paralysi percussus obmutuit, nee nnquam postea invaluit,
aul surrexit. —
Manifestissime visus est mortuus dari Sanctis Dei Franciscoalque Domini-
co and (cf. Monachus Patavinus about 1270, in Chron. lib. ii. in Muratorii rer. Ital. t.viii.)
;
the Litanies appointed to be sung by the mendicants had induced the blessed Virgin to
recommend their cause with n fili exaudi eos: on which account it became a proverb iit
court a litanis Praedicatorum libera nos Domine (Wadding 1. c. Bulaeus, iii. 273).
: So
Alexander IV. found it advisable, a few days after his accession to the see, dd. 31. Dec.
1255, to recall the decree of his predecessor (the Bull is in Wadding in Regest. Pontific.
Bulaeus, iii. 273. Rodericus, p. 19, bulla II.) ; and in 1259 he even declared to the mendi-
cants (Rodericus, p. 27) : dudum in quibusdam nostris Uteris determinando expressimus,
424 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
fiuod vos til- liceiilia, vcl commissionr, aut conccssionc Logatoruin srdis apostolicac, vel
Ordinarxijum locorum liberc poleslis ])racdicarc j)0]Hilis, audirc confessioiios, aut poeni-
tentias iiijuiigerc, saccrdolum parochialium assensu miiitme Trijiiisito. Supportnd wilh llicse
privileges, the mendicant friars proceeded to oppose the secular clergy in a hostile spir-
it; see the comjilaints of Bishop Walther of Strasburg in Concil. Mogunt. ann. 12G1, in
Mansixxiii. HOC, and ejusd. Cone. c. 45. At Lui)eck in 1277, on occasion oflhc funeral
of a rich matron, matters jiroceeded to an open battle between the mendicant friars and
the secular clergy ; compare the letter of the Archbishoji of Bremen to the Chapter of Co-
logne in the year 1278 (Thcol. Studien u. Kritiken, I. i. 109) Et cccc quid faciunt et :
fccerunt pracdicti fratres: concitare coeperunt Consules et populum diclac civitalis uni-
versum ; et dominum Episcopum cum Cajiitulo et Clero suo ab ipsa civilatc irrcverenter
ejccerunt, et ipsi in locum ipsorum surrexerunt, dicti quoquc Episcopi prohibilione con-
tempta singulas Ecclesias Parochias in civitate ab ipso iiiterdictas Pastoribus legitimis
ct
bus, quod nulli obedire teneantur, nee Episcopis, nee Archicpiscopis, nee Primatibus,
nee apostolicae sedis Legatis. Nevertheless, in 1280 the arbitrator delegated by the Pope
decided in favor of the mendicants. The Chapter in Zofingen complains in 1287 (Der
Schwcizer. Gcschichtsforseher, ii. 398), that the Dominicans had made their way in there
by night, erected buildings on a piece of land belonging to tiie Chajjter, and taken the tim-
ber for the purpose from their woods without any regard to their opposition. Si quos
—
vcro justitia cxigente excommunicamus, etiam absolvunt, vocantes cosdem ad divina.
Plurimas injurias et gravamina quotidie nobis immeritis irrogantes, opprobria, convicia
palam tam in facics quam lapidanles.- Injurias no-
post tergum afTerunt, doraus nostras —
bis iib quae tamen Domino conccdente non sunt vera, nee probari
ipsis illatas, et crimina,
vera possunt, per singula vix in cute pergameiii vobis possiint pleniler explicari. At last
Boniface Vlll., about 1300, by the Decretal Super Cathcdram (Extravag. comm. lib. iii.
tit. 6, c. 2) arranged their mutual relations somewhat more equitably. He decreed, 1. ut
fratres Pracdicatorum et Minorum Ordinum in Ecclesiis et locis eorum, ac in Plateis
— —
communibus libere valeant praedicare, hora ilia duintaxat excepta, in qua locoruna
Fraelali praedicare volucrint, vel coram se facerc sollemniter praedicari. — In Ecclesiis au-
tera parochialibus fratres nuUatenus audeant vel debeant jjraedicare, nisi a parochia-
illi —
libussacerdotibus invitali fucrint vel vocati, el de ipsorum beneplacito ct adsensu. 2. ut
magistri — — —
Pracdicatorum ct custodes Minorum ad praescntiam Praelatorum eorundcm
locorum se conferant, — humiliter petituri, ut fratres, (jui ad hoc electi fucrint, in eorum
civitatibus et dioecesibus confessiones subditorumsuorum confiteri sibi volcntium audire
libere valeant. —
Quodsi forte jam dicti Praelati quemquani ex dictis fratribus, praesen-
tatis eisdem, ad hujusmodi oflicium nollent habere, vel non duccrent admittcndum eo :
amoto — loco ipsius similif^r eisdem praesentandus Praelatis possit ct debeat alius sub-
rogari. Si vcro iidem Praelati praefatis fratribus — hujusmodi exhibere licenliam recusa-
rint : nos exnunc confessiones sibi confiteri volentiuin liberc licile()ue audire
ipsis, ut
valeant, ct eisdem poenitentias imponere salutares, alque eisdem bcncficium aljsolulionis
impertiri, gratiose concedimusde plcnitudine apostolicae potestatis. Per hujusmodi au-
icm conccssionem nequaquam intendimus— fratribus ad id taliter deputatis potestatem in
hoc impendere ampliorem, quam in eo curatis vel parochialibus saccrdotibus est a jure
concessa. 3. ut fratres in Ecclesiis vel locis suis— liberam, ut sequitur habeant sepullu-
quod omnes ad eam reciperc valeant, qui sepeliri clegerint in locis— memo-
ratn, videlicet
ratis. apostolica constituimus— cadom, ut dictorum ordinum fratres
Vcrum— auctorilate
de obvenlionibus omnilms, tam funeralibus, quam quibuscunque et quomodoeunque relic-
tis,— quartam jiartem- parochialibus saccrdotibus- largiri inlcgre teneantur. Benedict
XL, indeed, once more abolished these arrangements, and assigned to the mendicants all
CHAP. III.-MONACHISM. () Gd. ACTIVITY OF MEND. ORDERS. 425
mendicant friars, and upon their lives and works.^ Against him
their former privileges again (Extrav. Comm. lib. v. tit. 7, c. 1). However, Clement V.,
Vincent v. Beauvais, ii. 140. Hist, lilter.de la France, xix. 197.— Compare the Satirist
of the day, Rutebeuf Descorde de runivcrsite et des Jacobins, De samte Eglise, Dit de
Guillaurae de Samt-Amour, comment il fut exile, and La complamle maistre Guil. de St.
Amour (oeuvrer completes de Rutebeuf par Achille Jubinal, i. 151, 245, 71, 78). Cf. Hist,
Constatiliae [Pans], 1632. 4. p. 17), so entitled with reference to 2 Tim. iii. 1, divided
into fourteen chapters. He shows in chap. 1, quod in finali Ecclesia inulta imminebunt
pericula Ecclesiae universae. Cap. 2. per quos instabunt dicta pericula (represented ac-
cording to 2 Tim. iii. dicuntur amare se ipsos, qui licet velint alios corrigere,
2). Illi
non tamen ab aliis hominibus volunt corrigi in factis suis, licet aliquando perversis.
Illi ergo maxime, qui in statu perfectionis sunt, cum honorem suum
temporalcin cum mul-
torum etiam offendiculo appetunt quam Deum. — Subjungit
et (juaerunt, plus diligunt se
Apostolus : ex his qui penetrant domos. — Qui autem sunt penetrantes domos, exponit Glos-
sa sic: Illi ((ui ad literam ingrediuntur domos illorum, ijuorum regi-
penetrant domos,
men animarum ad eo non pertinet, et rimantes proprietates, i. e. secreta eorum quod non :
seducent multos. Pseudo autem praedicatorcs sunt omnes qui praedicant non missi, quan-
tumcunque literati sunt et sancti, etiamsi faverent signa vei miracula, according to Rom.
T. 15. — Ab
Ecclesia vero eliguntur Episcopi, qui Apostolis successerunt. et parochiales
Presbyteri, qui discipulis septuaginta duobus successerunt. Unde Chorepiscopi, quia —
officium Episcopi usurpabant in aliciuo, ab Ecclesia sunt sublati. Cum enim non nisi
duos ordines inter discipulos Domini esse cognoverimus, i. e. XII. Apostolorum et LXXIl.
discipulorum, unde iste tertius ordo processerit, funditus ignoramus et quod ratione ca- ;
qui non habent aliunde, undo vivant, dum tamen sint validi corpore,non obstante, etiamsi
vacent op-'ribus spiritualibus, according to 1 Thess. iv. 11, 2 Thess. iii. 10. Siquaeratur
hie, cujusmodi pericuhim sit in petendo necessaria sive mendicando respondemus, quo- :
niam illi, qui de mendicitate vivere volunt, fiunt adulatores, et detrectatores, et menda-
ces, et fures, et a justitia declinaiites. —
Sed dicet quis nonne opus perfectionis est om-
:
nia relinq'iere pro Christo, ei postea pro Christo mendicare ? Respondemus omnia pro :
426 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
Christo rclinijuere, et ipsum scqui, imitando in bonis operibus, opus perfectionis est
Luc. 18, 22 : Vende omnia quae habes, et da pauperibns, et sequere me. Glossa : bene ope-
rando, non dicit mendicando : nam hoc prohibctur ab Apostolo, ut supra dictum est.
Qualiter ergo vivendum est, inquies, viro perfecto, postquam reliquerit omnia Respon- f
detur aut opcrando corporaliter manibus, aut intrando monasterium, ubi habeat neces-
:
saria vitac. —
Validus corporc, qui do labore suo, vcl aliunde sine peccato vivcre potest,
SI eleemosynas pau])erum mendicorum recipit, sacrilegium coinmittit. Scd dicct quis :
sunt quidam regulares, i|ui, licet sint validi corporc, tamen illos Ecclesia diutius mendi-
care pcrmisit, vel saltern dissimulavit, numquid tales permittcndi sunt perpeluo mendi-
care ? Rcspondcmus quod non, cum faciant contra Apostolum, et alias scripturas.
: Qua- —
proptcr SI ctiam confirmalum essel ab Ecclesia percrrorem, nihilominus tamen comperta
veritate revocari deberet. Nam sententiam Romanae scdis non negamus posse in me-
lius comnuitari —
Caus. xxxv. qu. ix. Quod dicunt ali(]ui majoris perfectionis esse, nihil
habere neque in proprio, nctjue in communi, (juam nihil habere proprium, sed habere in
communi, sicut halient Monachi, contrarium est verilati (according to John xii. C, Acts iv.
32). To the same effect are Guilelmi sermones ii. in Brown, 1. c. p. 43. The work De —
periculis noviss. temp, was indeed forthwith condemned by Alexander IV. in the year
1256 (the Bull is in Bulacus, iii. 310) : nevertheless, in 12CC William sent a remodeling of
the same work to the Pope Clement IV. with the title : CoUectioncs catholicae et canoni-
cat contra pericula immincntia Ecclesiae universali per hypocritas, pscvdopraedicatores, etc. in
Guil. opp. p. 111.
' Thomae opusculum xix. contra impugnantes Dei cultum et religioncm ; and, Bonaven-
turae lib. apologeticus in eos, ()ui Ordini VV. Min. adversantur. Ejusd. de paupertale
Christi contra Mag. Guilelmum, and so forth.
' Compare the circular, which he issued as general of the Minorites to all the chiefs of
the order dd. Paris, 23. April, 1257 (in Wadding ad h. a.'no. 10) Sane perquirenti mihi :
causas, cur splendor nostri Ordinis quodammodo obscuralur, occurrit negotiorum mul- —
tiplicitas, qua pecunia, nostri Ordinis paupertati super omnia inimica, avide petitur, et
incaute recipitur, et incautius contrectatur. Occurrit (juorundam fratrum otiositas, quae
sentina est omnium vitiorum, qua plurimi sojjiti, monstruosum quendam statum inter
contemplativam [vitam] et activam eligentes, non tarn carnaliter, quam crudelitcr san-
guinem comedunt animarum. Occurrit cvagatio plurimorum, qui propter solatium suo-
rum corporum gravando eos, per quos transnunt, non excmpla post se relinquunt vitae, sed
scandala potius animarum. Occurrit importuna petitio, qua omnes transeuntes per ter-
ras adeo abhorrent fratrum occursum, ut eis timeant quasi praedonibusol)viare. Occurrit
aedificiorum constructio sumptuosa et curiosa, quae fratrum pacem inquietal, aniirosgra-
vat, et hominum perversis judiciis multipliciter nos cxponit. Occurrit muliipiicatio fa-
(I fumus omnibut onerosi, magitque fiemut in poslerum, nisi remedtum celeriter apponatur.
CHAP, in.— MONACHISM. (J
69. ACTIVITY OF MEND. ORDERS. 427
ness in such pious frauds increased ; thus they became the most
active promoters of ecclesiastical superstition.
The Franciscans endeavored, partly by the most extravagant ex-
altation of their founder,^ partly by the Portiuncula-indulgence,^ to
Compare a German poet of the 13th century, in the Wiener Jahrbuchcr, Bd. 32 (1825),
s. 210.
* See below, () 70, note 1-3.
' All his earlier biographers, even Bonaventura, are silent on this head the earliest :
apud Perusium, ante praesentiam domini Papao Honorii, cum petivit indulgentiam omni-
um peccatorum pro illis, qui contriti et confessi convenirent ad locum sanctum Mariae
de Angelis, qui alio nomine Portiuncula nuncupatur, prima die Kal. Augiisti, a vesperc
dicti diei usque ad vespcras sequentis diei. Quae indulgentia cum fuisset tam humiliter
quam constanter a b. Francisco postulata, fuit tandem a summo Pontifice liberalissimo
concessa quamvis diceret ipse Pontife.\,non esse consuetudinis aposlolicac scdis.talem
:
indulgentiam facere. Another Franciscan, Michael Angelus, adds to this in his statement
(first brought forward by Mansi in his edition of Baluz. misc. ii. Acta ss. 1. c. p. 892)
Et cum b. Franciscus exiret a d. Papa, audivit post concessionem voccm dicentem fili :
Francisco, scias, quod sicut haec indulgent ia data est in terra, ita confirmata est in caelo.
In every subsequent narrative the legend received fresh additions. Ubcrtinus de Casali
(about 1312), in his Arbor vitae crucifixae, lib. iv. c. 40, toward the end, writes Cui etiam :
Ecclesiae [s. Mariae de Portiuncula] secunda die Augusti Virgo bcatissima a filio suo
obtinuit in caelis, et Franciscus a Papa in terris indulgentiam remissionis plcnariac om-
nium peccatorum. Accordingly, in the writings of Theobald, bishop of Assisi in 1327 (Act.
ss. 1. c. p. 880), the business was ushered in by a vision Cum slaret b. Franciscus apud
;
Pontificem, dominum Honorium, qui pro tempore erat Perusii, acccdcret pro indulgentia
impetranda pro eadein Ecclesia s. Mariae de Portiuncula, etc. Francis goes, and the
Pope after much negotiation grants his prayer. Tunc b. Franciscus inclinato capite
egrediebatur de palatio. Dom. Papa videns eum abirc, vocans eum, dixit O Simpliconc, :
tum sufficit Jtiihi vrrbum vcstrum. Hi opus Dei est, ipse suum opus habcat manifcstare. De
hujusmodi ego nolo aliud instrumentum, sed tantum sit charta b. Virgo Maria, notarius sit Chris-
tus, angeli sint testes (a fine stratagem, to account for the want of documentary evidence in
later times). At last the indulgence was solemnly announced by Francis in the presence
of seven bishops in Portiuncula Ego volo vos omnes 7nittere ad paradisum, et annuncio vohis
:
indulgentiam, quam habeo absummi Pontificis, et onnies vus, qui venistis hodie, et omnes qui
ore
venerint annuatim tali die, bono corde et contrito, habeant indulgentiam omnium peccatorum.
suorum. In the letter of Conrad bishop of Assisi in 1335 (Act. ss. 1. c. p. 882 ss.), there
is both a second appearance of Christ with His Mother, and a second journey to the Pope,
etc., cf. Act. ss. 1. c. p. 879-919. Against works which appeared at Rheims in 1697, and
Cologne in 1703, in contradiction of these fables, is directed Matth. Grouwel's hist. crit.
sacrae indulgentiae b. Mariae Angelorum, vulgo de Portiuncula, Antverp. 1726. On the
other side is Cyprian Danzer's) krit. Gesch. d. Portiuncula-Ablasses, 1794.
d. J. (Jac.
428 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
'" Ever since virtue was supposed to attach to frequent repetitions of forms of prayer,
people naturally were in want of means and securing the enumeration of
for facilitating
them. Thus an Egyptian monk, Paulus, before now used to count his prayers by the
help of stones (Palladii hist. Lausiaca, c. 23) Godiva, an English countess, about 1040,
;
by a necklace, which, however, is no evidence for the existence of the rosary as an article
in common use. Yet in the 13th century, a medallion with sacred symbols on it. set round
with knobs for counting, was in use. Rings also are found, furnished witli such knobs
all round (Hist, dc I'acad. roy. dcs inscriptions et belles lettres, xviii. 321). Certainly
Alanus dc Rupe. a very fabulous biographer of St. Dominick, in the 15th century (Acta
ss. August, i. 3C4), deserves no credit, when he, the first to say so, represents this saint
as preaching specially about the rosary, for this style of preaching first i)clongs, as the in-
dulgences granted to prayers on a rosary do, to the 15th century. Nevertheless, since the
rosary is first heard of among the Dominicans, and certainly as early as 1270, under the
technical name of Paternoster, we may well believe that it belongs in an especial man-
ner to this order, and is not much later in About 1270 it is
date than the order itself
said, for example, with reference to a Dominican monk, Nicolas Pater noster, quod :
personalitcr ijuatuor annis portaverat (s. Quetif et Echard scriplt. Ord. Praedicatorum, i.
411, conip. p. 852). Mabillon Acta ss. Ord. Bencd. sacc. v. praef p. Ixxvi. Acta ss. Aug.
i. 422.
"
Nicolaus Narbonensis (in Flacii catal. test.: Gallus), in 1250 vicar general of the
Carmelites in the East, in 12C5 general, struggled against this in vain for this reason, in ;
1270 he withdrew himself again into solitude, and launched against this corruption his
Sagitta ignea, in which he calls his brethren of the order, cauteriatos, errones, fabulatorcs,
garrulos, inutilcs consiliarios, malignos diseussores, Sodomae cives, opiimi testamenti
contcniptorcs, pracsentium et futurorum, seductores, see Ilistoirc lilcraire de la France,
xix. 127.
'*
According to Papebrochius (Act. ss. April, i. 704), after the Capitulum Aylesfordiense
in 1245. This first faljle was afterward followed by that of the holy Scapulary. On these —
sacred legends the Carmelite order set so high a value, that it considered itself injured
to the uttermost when Papcbrociiius attacked them in that treatise (1. c. p. 774 ss ), and
Innocent XII. in 1G98 could only put an end to the violent interchange of pamjihlets by
commanding silence.
'^ Thus ibe idea was enforced that the monastic vow had a like rfTicacy with I nptism,
which is found so early as in St. Jerome (sec vol. i.. Part 2. () 95, note 22). Thomas
Aquin. Sccunda Secundac qu. clxxxix. art. 3 Rationabiliter dici potest, quod ftiam per
:
sum, quae excedit omne genus satisfactionis, etiam publicae poenitentiae, ut habetur in
Deer, xxxiii. quaest. 1, cap. Admonere sicut etiam holoeaustum excedit sacrificium, ut
:
Gregorius dicit super Ezecii. (hom. xx. a med.). Unde legitur in vitis Patrum (lib. vi. li-
bello 1, num. quod eandem gratiam consequuntur religionem intrantes quam conse-
9),
quuntur baptizati. Besides, the orders profited by the theory of the thesaurus superero-
gationis perfectorum, to promise their members an especial interest in the good works ac-
cumulated by their patron saints, see below, ^ 84, notes 19 and 20.
'* Matth. Paris ad ann. 1243, p. Cll Et ne mundus turbinibus undique multiplicatis
:
nostrum aliquis propriam adeo sequatur commoditatem, quo cum gravi turbatione aliorum
loca nimis notabiliter eis vicina recipiant :
—
ne conceptum transeundi ad alterutrum nos-
trorum Ordinura, quem aliquis invenerit in aliquo, debilitet vel extinguat, zelo ipsum at-
trahendi ad suum Ordinem ne familiares et benefactores alterius Ordinis aliquis a sua
:
§ 70.
- Among the fanaticisms of the first Franciscans there arose again a very coarse kind of
the fanaticism of the avveiaaKTOi, see Raumer, iii. C25, from the manuscript chronicle
of Salimbeni, a Franciscan monk of the 13th century. Compare Robert v. Arbrissel, i) 67,
note 3.
Allusions to this notion appear even in the life by Thomas Celanus, sec above, ^ C8,
"
notes 4 and 5. Also, lib. i. cap»C, ^ 45 Deprecati sunt eum fratrcs tempore illo, ut do-
;
cact. ^ 48 Et quidem manifestis indiciis sacpius hoc probarant, ct expert! fuerant, oc-
:
ipso moram in ercmitorio, quod a loco, in quo positum est, Aumna nominatur (all other
authorities call it mons Alvernac), duobus annis antequam animam rcddcret caclo, vidit
in visione Dei virum unum, quasi Seraphim, sex alas habcntcm, stantem supra, manibus
extensis ac pedibusconjunctis cruci affixum. — Cogitabat sollicitus, quid posset hacc visio
designare. — Cumciue liquido ex ea intellectu alicjuid non perciperet, ct multum ejuscordi
visionis ejus novitas insidcret ; coeperunt pcdibus ejus apparcrc signa cla-
in maniiius ct
vorum, quemadmodum paulo ante Virum sanctum supra se viderat crucilixum. Accord-
ing to Matth. Paris, the wounds first appeared 14 days before his death, and vanished aft-
er it. The circumstance agrees well with that which happened about the same time in
the case of a Marquis of Monteferrando, who, from devotion, stigmata domini Jcsu in cor-
pore suo portaverat, cum aliis poenitentiis, quas faciebat in inemoriam passionis Domi-
ni, cum quibusdam clavis carnem suam singulis sextis fcriis usque ad sanguinis cfTusio-
nem configebat (Stephanus de Borbone in d'Argentre coUcctio judicionim, 85). If Fran- i.
cis did the same, and privately from humility, one can readily understand how his ad-
miring companions, when they discovered the stigmata, fell into sucli adventurous conjec-
tures. This explains also how it was that the earliest accounts differ so much from each
other. Gregory IX. nevertheless took those legends under his protection in three Bulls,
bearing all the same date, ii. Kal. April, 1237. In the first, ad universos Christifideles
(Raynald. ann. 1237, CO. Wadding ad h. a.) Igitur cum id ab universisfidclibus credi
i^ :
Praedicatorum (in Rodcricus and Wadding, 11. cc. The last writer, from delicacy, gives
thetitle merely ad Supcriorcs cujusdam sacri Ordinis),
was issued against a Dominican
monk, who, cum pervenisset Opaviam, Moraviae civitatem,— in communi dicere non ex-
CHAP. III.— MONACHISM. ^70. INT. HIST. OF THE FRANCISCANS. 431
tam prorupit insaniam, quod discipulos memoratos coram populo quaestuarios et falsos
praedicatores appellans, irapudenter asseruit, quod in ipsos et consimiles auctoritate nos-
tra excommunicationis posset sententiam promulgare cf. Act. ss. Octobr. li. C48. The;
Dominican, Jacobus de Voragine (about 1290), recognizes the reality of the sacra stigmata,
but explains them in a remarkable manner (sermo iii. d. s. Francisco in sermonibus de
Sanctis). Quinque fuerunt in corde ejus, quae fuerunt causa stigmatum in ejus corpore.
Primum fuit vehemens imaginatio. Quod autem imaginatio imprimat. patet per duo ex-
empla, quae ponit Hieronymus in glossa. Gen. xxx. Unum est, quod, dum quaedam mu-
lier Aethiopem peperisset, et ex hoc a viro suspecta haberetur inventum est, hoc sibi ;
accidisse ex quadam imagine Aethiopis, quam ipsa conspexit. Aliud exemplum est, quod
cum quaedam mulier filium parentibus omnino disimilem peperisset, et ex hoc suspecta
haberetur inventura est, quod talis imago in cubiculo habebatur.
; Dicit enim Philoso-
phus in libro de animalibus, quod, cum quaedam gallina gallum vicisset, gallinae ex ima-
ginatione victoriae crista et calcaria sunt exorta. Sanctus ergo Francis^us in visione sibi
facta imaginabatur Seraphim crucifixum, et tarn fortis imaginatio extitit, quod vulnera
passionis in came sua impressit. The four remaining causes, vehemens dilectio, v. admi-
ratio, V. meditatio, v. compassio, lead to the same result. This is the same that Meyer,
in the Blatter fUr hohere Wahrheit, vii. no. 5, says, that pious men, by lively faith and
imagination, may experience in their own body something of the wounds of Christ.
' Bonaventtira in vita Francisci in prologo : Apparuit gratia Dei Salvatoris nostri diebus
istis novissimis in servo suo Francisco omnibus vere humilibus et sanctae paupertatis
virtutis invictae adauctus meritis, prophetali quoque repletus spiritu, necnon et angelico
deputatus oflicio, incendioque seraphico totus ignitus, et ut vir hicrarchicus curru igneo
sursum vectus, sicut ex ipsius vitae decursu luculenter apparet, rationabiliter comproba-
tur vcnisse in spiritu et virtute Eliae. Ideoque alterius amici sponsi, Apostoli et Evan-
gelistae Joannis, vaticinatione veridicasub similitudine angcli, ascendentis ab ortu solis,
signuraque Dei vivi habentis, adstruitur non immerito designatus. Sub apertione namque
sexti sigilli, Vidi, ait Joannes in Apocalypsi [7, 2] altcrum angeluni ascendcntrm ab ortu so-
ils, habentcm signum Dei vivi. Hunc Dei nuncium araabilem Christo, imitabilem nobis, et
admirabilem mundo, servum Dei fuisse Franciscum, indubitabili fide colligimus, caet.
* Compare particularly the arbor vitae crucifixae, by the Minorite Ubertinus de Casali
(about 1312, libb. v. ed. Venetiis, 1485. fol.), in lib. quinto. Especially cap. 3 Abundanti- :
bus in fine quinti [^status s. temporis] jumentis lascivine, reptilibus avaritiae, bestiis super-
biae, et his omnibus tota deturpata conversatione Ecclesiae peregrinae [Jesus'] ultiraam :
citationem ad Ecclesiam quinti temporis destinavit, suscitans in medio ejus viros veritatis
excelsae, cupiditatem exstirpantes, voluptatem exterminantes, ac Christum Jesum sin- —
gulariter prae caeteris imitantes qui et exemplo suae vitae fortissime argucrunt defor-
:
sapientiae clams ct vprbo pracdicalionis fecundus super mundi tenebras clarius radiavit.
— Quia vero totum malum quinti temporis fuit in depravatione vanitatis miilliplicis.quae
ex cupiditate et abundanlia tcmporalium trahit fomentum : idcirco ille, qui tcmporalia ra-
dicalius a se ct a suo statu exclusit, ille principalis dicitur liujus temporis reforniator. Et
quia in ipso sextus status Ecclesiae inchoatur, in quo debet esse reformatio Chri.sli vitae :
ideo potest dici, quod ipse per ilium primum homincm flguratur, quem Deus deliberato
consilio post quinque dicrum opera fecit ad imaginem similitudinis suae, ut cunctis tera-
poribus dominetur. — Idcirco ad istum singulariter convertemus sermonem, cui ct singu-
larius potest dici, quod ipse fuit signaculum similitudinis vitae Christi, tam vestigio conver-
sationis, ([ua.m fastigio contcmplationis, quam prodigio admirationis, quam etisim privilcgio con-
signationis vuhicrum passionis sacratissimae Jesu Christi. He goes through these four
points one after another. On the third he says Tertio fuit similis hie cvangelicus vir
:
Franciscus bcnedicto Jesu prodigio admirationis, unde convenit sibi illud, Eccles. xlv. (Si-
rac. 45, 2) Similem ilium fecit in gloria Sanctorum. Gloria Sanctorum in hac vita est cla-
:
ritas miraculorum, in quibus b. Franciscus Jesu similis singulariter fuit. — Hie sicut Je-
sus aquam in vinum converlit, panes multiplicavil, et de navicula in medio fluctuum ma-
ris miraculose immota, per se a terra abducta, docuit turbas audientes in littore. Huic
omnis crcatura quasi .id nutum videbatur parcre, ac si in ipso esset status innocenliae res-
titutus. Et ut caetera taccam caecos illuminavit surdos, claudos, paralyticos, omni-
: ;
aequalitalis, qua Lucifer esse voluit similis altissimo, Esai. xiv. sed similitudine confor- ;
ines, 1. that the will of Francis could not be binding, quod sine consensu fratrum, et max-
—
ime ministrorum, obligare nequivit, ncc succcssorem suum quodammodo obligavit, cum
non habeat impcrium par in parem. 2. In reference to cap. 4 of the Rule (sec above, (j
68, note 6) si rem necessariam velint fratrcs emere, vel sohitioncm facere pro jam cmpta,
:
possunl vel nuncium ejus, a quo res emitur, vel aliqucm alium, volentibus sibi elecmosy-
—
nara facere pracsentarc. Qui talitcr pracsentatus a fratribus, non est eorum nuncius,
licet praesentetur ab ipsis, sed illius polius, cujus mandalo solutionem facit, scu reci-
pientis eandcm. Idem nuncius solvere statim debet, ila quod de pccunia nihil remancat
penes cum. Si vero proaliiseminentibus ncccssitatibus praesentetur, clccmosynam sibi
commissam potest, —
apud spiritualem amicnm fratrum dcponere, per ipsum loco et tem-
pore pro ii)Sorum neccssilatibus, sicut cxpedire viderit, dispensandam. 3. On cliajjter C
of the Rule: Dicimus, quod neque in communi, ncc in speciali debent proprietatrm ha-
bere ; sed utensilium, et librorum, ct eorum mobilium, quae licet habere, eorum usum ha-
CHAP. III.— MONACHISM. ^ 70. INT. HIST. OF THE FRANCISCANS. 433
beant ; et fratres, secundum quod generalis minister vel provinciales duxerint, iis utantur :
salvo locorum et domorum dominio illis, ad quos noscitur pcrtinere. The Bull of Inno-
cent IV. Quanta studiosius : ad Gcneralem et Provinciales Ministros fratrum Minorum, of the
year 1245 (in Rodcricus, p. 13) lays down that, ad sedem apostolicam rerum ip.sarum spec-
tat proprietas, and allows them thus much, ut singulis vestrum liceat in piovmcus eis
—
commissis constituere aliquos viros idoneos Deum tiiiientes, qui pro locorum indigentia
singulorum res hujusmodi, tam concessas, quam etiam concedendas, auctoritate nostra
petere, vendere, elcommutare, alienare, tractare, expendere, permutare, et in Fratrum
usum convertere valeant quodque vobis liceat eosdem viros sic constitulos removere,
;
aliosque ad ilia exequenda sine difficultate qualibet subrogare, quoties videbitur oppor-
tunum.
' Concerning him, see especially Acta SS. Maji T. vii. p. 89 ss. to the 29th May. En-
gelhardt's kirchengeschichtl. Abhandlungen. Erlangen, 1832, s. 32.
* On his writings compare Acta SS. 1. c. p. 103, 129 ss. Especially, De Concoidia utri-
usque testamenti, libb. v. Expositio Apocalypsis (prod. Venet. 1519) Psaiterium decern
; ;
chordarura (prod. Venet. 1527. 4). Besides, Comm. in Jeremiam (Venet. 1525. Colon.
1577. 8); in Isaiam (Venet. 1517. 4); in Ezechielem, Danielem, etc. Extracts from his
prophecies are to be found in Wolfii lectiones memorab. 1. 443 ; for instance, p. 489 : Apoc.
17. Mulier auro inaurata indifferenter cum terrae principibus fornicatur. Romana Eccle-
sia ista est, quae in Babylonem vitae confusione transfusa moechatur. P. 491 Quam vcro ;
longe sit omnis moderna religio a forma primilivae Ecclesiae, ex multis intclhgi potest.
P. 493 (from the Comm. in Jerem. on Jer. m. 6-10) per Israel intelhgitur Ecclesia Grae- :
corum, et per Judu Ecclesia Latinorum, quaruni prima dicitur adversatrix, sccunda vero
praevaricatrix : nam aliud est averti a fide, et aliud est praevaricari in opere. Ibid, (on
Jerem. iv. 5 ss.) : propter malitiam clericorum et Praelatorum terram corrunipentium sorde
sua, justo Dei judicio permittitur, Leonem, i. e. Irnperatorem Alemanniae ascendere con-
tra Ecclcsiam Latinam, qui earn desolatam faciei et absque habitatore, scilicet Praelatis
Jer. 8) : a b. Gregorio usque ad haec tempora, in quibus revelandus est novus ordo prae-
dicantium in Jeremia designatus, nemo comparuit, qui populum Domini erudiret, vel recto
ingrederetur ad Evangelium veritatis. (Ad. Jer. xii.) : auferetur regnum a mails Praela-
tis, et auctoritas et potestas praedicandi, et dabitur genti facienti fructum dignum poeni-
tentia, ut quod dicunt ore etiam opere compleant. P. 496 (ad Jer. xviii.) : in diebus istis
novissimis, in quibus cadet superbia Praelatorum ambulantium in deliciis, ct cathedrae
doctorum carnalium subvertentur, et erunt viri seu rivi annunciatores Evangelii circum-
quaque per totam Ecclesiam generalem fortes in fide, veraces in doctrina et vita. Con-
cerning the prophecies which the mendicant orders appropriated to themselves, see Acta
SS. 1. c. p. 140 ss. Many may be genuine, such as that in Concordiae, lib. iv. c. 39 Ne- :
cesse est, ut succedat similitudo vera apostolicae vitae, in qua non acquirebatur possessio
terrenae haereditatis, sed vendebatur potius, caet. Others, however, are evidently forged
or interpolated, such as Comm. in Isaiam, cap. 13 : In ducatu isto (Spoletino) et in territo-
rio Hispano duo Ordmes, ac si stellae jucidae, orientur ad praedicandum regni Evange-
lium. On his tres Status, see Acta SS. 1. c. p. 142 ss., e. g. Concordiae, lib. ii. tract. 1, c.
5 : Aliud tempus fuit, in quo vivebant homines secundum carnem,hoc est usque ad Chris-
tum, cujus initiatio fuit in Adam (elsewhere status conjugatorum, sub tempore legis, in
:
VOL. n. —28
434 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
qui fructificavit in Christo, qui verus est Rex et sacerdos In this state arc significantia
:
el significata), aliud ; in quo vivitur secundum spirilum usque scilicet ad fincm mundi,
cujus iiuUalio a diebus b. Benedicli (elsewhere : terlius status s. status monachorum, cu-
jus praeccllcns claritas cxspectanda est circa fincni, in quo amotis significantibus se-
quunlur tantummodo significata). Concordiac, lib. li. tract. 2, c. 4 Sciiiius, quod primus :
Ordo, qui instilutus est primo, vocatus est ad laborem legaliuin praeccptorum secundus, ;
qui instilutus est sccundo, vocatus est ad laborem passionis tcrtius, qui procedit ex utro- ;
939, and Richcrius in chron. Senonensi, lib. iv. c. 37 (ind'Achcry spicileg. ii. 045) attrib-
uted It to the Praedicatores. However, under this name at that time, the mendicant orders
in general, as well as the Franciscans, were understood, because these, in contradistinc-
were bound to preach, sec Jacobus de Vitriaco, above, 68, note
tion to the earlier orders, ()
7 : Guilclmus deAmorc, ^ 69, note 5. The internal evidence of the book points to
s.
the P^ranciscans and so, according to the precedent of Nicoiaus Eymericus (about 1356)
;
in Direclorio Inquisitorum, p. li. qu.9, no. 4, Joannes Parmensis, general of the Francis-
cans from 1247 to 1256, was universally considered as the author (cf. Oudini de scrip-
toribus eccles. ui. 240), contradicted only by ihe Franciscans (Wadding, ann. 1256,
no. 31); He, in fact, was called in question by his successor, Bonaventura, on ac-
count of his predilection for Joachim (Wadding, 1. c. no. 0). However, Jac. Echardus
scriplor, Dominic. i.202 s. discovered in the Actis ms. processus in Evangelium aeternum,
of the Sorbonne, that fraler Gerhardus was the author, the same man who as friend of
Johannes Parmensis was arrested with him, and had to pass 18 years in prison as a de-
—
cided follower of Joachim (Wadding, 1. c. no. 5). With regard to the title of the book, it
was denoted by Alexander IV. in his brief (in Bulaci hist, l^niv. Paris. 292, 293, 302), as
libellus quidam, qui in Evangelium aeternum seu quosdam libros Abbatis Joachim In-
troductorius diccbatur; Richcrius, 1. c. liber quidam Evangcliorum Matthaeus Paris, 1. c. ;
of Joachim, i. e. the promulgation of the status terlius, in which Christendom should re-
ceive its eternal completion, and then applied to the writings in which that predic-
tionwas contained, the works of Joachim and the Introductorius. Comp. Guil. dc s.
Amore de pcriculis noviss. tempor. c. 8: Jam sunt anni Iv., quod aliqui laborant ad mu-
tandum Evangelium Ghristi in .-iliud Evangelium, quod dicunl fore pcrfectius, melius et
dignius, quod appellant Evangelium Spirilus sancti s. Evangelium aeternum quo ad- :
Rom. ad ann. 1254 (in Eccardi corp. hist. med. aevi, i. 1218), thus states the purport of the
trinam Joachim, quam conditor libri EraTii;elium aeternum nominavit. Thomae Aquin. opusc.
CHAP. III.— MONACHISM. ^70. INT. HIST. OF THE FRANCISCANS. 435
Rome whereupon, in 1255, Alexander IV. charged the Archbishop of Paris (Bulaeus, iii.
:
292, 293, 302), quatenus libellum ipsum et omnes scedulas supradictas (because, in it,
multa, quae in libello non continebantur eodem, nequiter sibi adscripta fuisse dicuntur)
auctoritate nostra facias aboleri, generalem excommunicationis sententiam profercns in
omnes eundem libellum et scedulas ipsas habentes, nisi infra certum terminum, quern
ad hoc praefixeris, illaduxerint pcnitus abolenda. Nevertheless, extracts have been pre-
served from the Introductorius, without doubt the above mentioned scedulae, which were
cried down as untrue by the Franciscans only. Cf. Excerpta pertinentia ad librum.quod
Evangelium aeternum inscribitur in C.du Plessis d'Argentre collectio judiciorum de no-
vis erroribus I, 163. The most remarkable part of this work, Herraannus Corncrus, a Do-
minican in Lubeck about 1435, has adopted word for word in his Chronicon (in Eccardi
corpus histor. medii aevi II, 849) afterward, however, he makes additions from some other
;
quarter. The most remarkable errors are the following Quod circa millesimuin ducen- ;
est operari et alia, quae danda erit eo tempore, quo Spiritus sanctus proprietatis Mystc-
;
dicat Tunc cessabunt omnes figurac, et Veritas duorum Testamentorum sine velamine
:
apparebit. —
Quod, sicut in principio primi status apparuerunt trcs magni viri, scil. Abra-
ham, Isaac et Jacob, quorum tertius, scil. Jacob habuit xii et, sicut in principio novi :
apparuerunt tres, scil. Zacharias, Johannes Baptista, homo Christus Jesus, qui similiter
secum habuit duodecim sic in principio tcrtii erunt trcs similes illorum, scilicet vir in-
;
dutus lineis [Joachim], et Angelus quidam habens falcem acutam [Dominicus], ct alius
Angelus habens signum Dei vivi [Franciscus]. Et habebit similiter Angelus XII., inter
quos ipse fuit unus, sicut Jacob in primo, Christus in secundo. Quod Evangelium aeter- —
num traditum sit et commissum principaliter illi Ordini, qui intcgratur et procedit aequa-
liter ex Ordine laicorum et clcricorum, —
quem Ordinem appellat Independentium. Quod —
novum Testamentum, sicut vetus, evacuandum est. —
Quod novum Testamentum non
durabit in virtute sua, nisi per sex annos proximo futuros, scilicet usque ad annum
1260. — Quod adveniente Evangelio Spiritus sancti, sive clarescente opere Joachim,
quod dicitur Evangelium aeternum s. Evangelium Christi.
Spiritus sancti, evacuabitur
— Quod spiritualis Testamenti non est commissa Papae Romano,
intelligentia novi
—
sed tantum intelligentia literalis. Et per hoc datur intelligi, quod Ecclesia Romananon
habet judicare de spirituali intelligentia novi Testamenti. Et, si judicat, temerarium est,
judicium ejus, et non est acquiescendum ejus judicio, quia Ecclesia Romana literalis
est, et non spiritualis. —
Quod Papa Graecus magis ambulat secundum Evangelium,
436 THIRD PERIOD.— DIV. III. -AD. 1073-1305.
sessionem, usumfructum, jus utendi, et simplicem facti usum; ct uliimo tamqiiam neces-
sario egeat, licet primis carerc possit, vita mortalium nulla prorsus potest esse profes-
:
sio, quae a se usum necessariae sustentationis cxcludat. Verum condcccns fuit ei pro-
fessioni, quae sponte devovit Christum pauperem in lanta paupertate sectari, omnium ab-
dicarc dominium, et rerum sibi concessarum neccssario usu fore contentani. Nee per
hoc, quod proprictatcm usus, et rei cujusque dominium a se abdicasse videtur, simplici
usu omnis rei renunciasse convincitur, qui, inquam, usus, non juris scd facti tantummodo
nomon habcns, (juod facti est tantum, in utendo praebet utentibus nihil juris quinimmo :
— —
necessariarum rerum moderatus usus concessus est Fratribus durante concedentis —
liccntia. — Ad haec cum Fratres eoruniOrdini pos-
ipsi nihil sibi in speciali adquirere, vel
sint etiam in communi —omnium iitensilium
; libromm, ac eorum mobilium praesentium
et
et futurorum, quae et quorum usumfructum scilicet Ordinibus vel Fratribus ipsis licet ha-
bere, proprietatemet dominium (quod et fel. record. Innocentius P. IV. praedecessor nos-
ter fccissc dignoscitur) in nos ct Romanam f^cclesiam plene et libere pertinerc hac prae-
senti constitutione, in perpetuum valitura, sancimus. Among the other explanations,
comj)are also: Licet autem contineatur in Regula, quod Fratres habeant unam tunicam
cum caputio, et aliam sine caputio :
— declaramus, quod possint Fratres de liccntia niinis-
vidcbitur, — ncc per hoc videantur a Regula deviare cum etiam in ipsa di-
uti pluribus, :
his defen.sc, on his first examination in the year 1283, is still extant (in d'ArgenIre collectio
judiciorum, i. 226), in which he disclaims many sorts of errors charged upon him. Here,
however, his apocalyjjtic dreams arc nowhere brought forward. His Poslilla in Apocalyp-
tin was first mentioned in the apology for him by Ubcrtinus de Casali about the year 1297;
jind so it appears to have been written by him late in life. He has left behind him his
CHAP. III.— MONACHISM. ^ 70. INT. HIST. OF THE FRANCISCANS. 437
opinion on the poverty prescribed by the rule, in a profession composed on his death-bed
(in Wadding, ann. 1297, no. 33, and Bulaei hist. Univ. Paris, iii. 535) Dico abdicationeni :
omnis jurisdictionis temporalis, pauperem rcrum usum esse de substantia vitae nostrae
et
evangelicae. Pauperem vero usum hunc ita explico, ut omnibus considcratis censeatur
potius pauper quam dives, seu declinet potius ad paupertatem, quam ad opulentiam. Dico
etiam, quod defcndere pertinaciter transgressiones paupertatis, et imperfectioncs Regulae
contrarias, tamquam bonas, vol cogere ad eas Fratres, perse(iuen(lo illos, qui Regulae pu-
ritatem observant, peccalum est mortalc, a ([Uo non e.xcusat crassa vel affcctata ignorantia.
Dico 3, quod eo gravius est introducere hujusmodi reiaxationes in universum corpus reli-
gionis, quam peculiares quosdam ad easdem allicere, etc. Dico 4, notabiles excessus in
aedificiis, — pro quibus construendis multiplices ct importuni fiunt quacstus, periculosos
esse. Dico 5, iitigare vel causas movere coram judicibus circa funeralia, aut legata pia
nobis relicta, impuritas est maxima contra Regulam: neque obstat, quod per saeculare»
seu Fratrum amicos haec fiant ; tamen Fratres cos ad hoc excitaverint, sumptus aut
si
scripturas ministraverint. — Idemque censendum est de iis, qui procurant suis monasteriis
annuos reditus, et determinatas vel statutas sub singulis annis provisiones, pracvenientei
nirnia sohcitudiiie omnes necessitates, etc.
'^ Of his PostiUa super Apocalypsi there are only those sixty articles remaining, on
which eight doctors of theology gave in their judgment to Pope John XXII., in Baluzii
miscellan. 1. 213 In particular, p. 214 Quantum ergo ad primum, qui scilicet sint septein
:
status Ecclesiae in his visionibus descripti, sciendum, quod primus est fundationis Eccle-
siae prunitivae in Judaismo sul) Apostolis factae. Secundus fuit probations et confirma-
tionis ejusdem per martyria. —
Tertius fuit doctrinalis expositionis fidei rationabiliter con-
futantis et convincentis insurgentes haereses. Quartus fuit anachoreticae vitae. Quintua
fuit vitae communis, partim zeli severi, partim condescensivi sub Monachis ct Clericis
temporales possessiones habentibus. Sextus est renovationis evangelicae vitae, et expug-
nationis antichristianae, et finalis conversionis Judaeorum et gentium, seu itcratae reaedi-
fieationis Ecclesiae simul primae. Septimus vero, prout spectat ad vitam istam, est quae-
dam quiela et mira participatio futurae gloriae, ac si caelestis Jerusalem videatur descen-
disse in terram : prout tamen spectat ad aliam vitam, est status generalis resurrcctionis,
et glorificationisSanctorum, el finalis consummationis omnium. Sextus vero [sia^ws] ali- —
qualiter coepit a tempore b. viri Patris nostri Franc, sci. Plenius tamen debet incipere a
damnalioiie Babylorus meretricis magnae, quando praefatus angelus Christi signo signabit
persuos futuram malitiam [leg. militiam, cf. Apoc. 7, 3] Christi. Septimus autem uno modo
inchoat ab intcrfectione illius Antichrist i, qui dicet se Deum etMessiam Judaeorum. Alio
modo inchoat ab initio extremi judicii omnium reproborum et electorum. — P. 221 : Sicut
etiam in sexta aetale rejecto carnali Judaismo et vestutate prioris saeculi vcnit novus homo
Christus cum nova lege, vita et cruce sic in sexto statu rejecta carnali Ecclesia et vetus-
:
tate prioris saeculi renovahitur Christi lex, et vita, et crux. Propter quod in ejus primo
initio Franciscus apparuit, Christi plagis characterizatus, et Christo totns concrucifixus et
configuratus. —
P. 228 on Apoc. 6, 12: Patet Franciscum vere esse angelum apertionis sexti
signaculi. —
P. 229: Est adhuc notandum, a quo tempore deheat sumi initium hujus sextac
apertionis. Vidctur enim quibusdam, quod ab initio Ordinis et Regulae s. Patris prae-
fati ; alii quod a solemni revelatione tertii status generalis. continentis sextum et
vero,
septimum Joachim et forte quibusdam aliis sibi contempo-
statiim Ecclesiae, facta Abbati
raneis alii vero, quod ab exterminio Babylonis et Ecclesiae carnalis per decern cornua
;
bestiae, i. e. per decern Reges fiendo alii vero, quod a suscitatione spiritus seu quorun-
;
dam ad spiriluin Christi ct Francisci, tempore quo ejus Regula est a pluribus nequiteret
sophistice impugnanda et condemnanda ab Ecclesia carnalium et superborum, sicut Chris-
tus condemnatus fuit a Synagoga reproba Judaeorum. Hoc enimoportet praeire tempo-
438 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
valeat et fere absorbcat sedem Christi, cui localilcr ct nominaliter est comniixta. Unde
et sic appeilatur Ecclcsia fidelium, sicut ct ilia, quae vcre est per graliam sedcs et Ec-
clesia Christi. — Per banc aulcm sedem bestiae principaliter dcsignatur carnalis clerus in
hoc quinto tempore regnanset toti Ecclesiae pracsidens, in quo(|uidem bestialis viia prae-
cellentcr et singulariter rcgnat et scdet sicut in sua principali seiie, et longe plus (piam in
laicis et plebibus sibi subjcctis. P. 260 —
Unde cl (juidam putant, quod tarn Anlichristus
:
prout fuit ijuondam in statu paganismi, quam prout poslmodam fuit in fide Christi, mul-
tis tamen crimmibus cum hoc nuindo fornicata. Vocatur ergo meretrix magna, quia a
fideli cultu et a sincere amore et dcliciis Dei Christi, sponsi sui, recedens adhairet huic
6aeculo, ctdivitiis, et deliciis ejus, et diabolo propter ista, etc.
'See an extract from his Apology for Olivi, for which in 1317, under John XXII., he
also was called to account (Raluz. misr-rl. i. 293). in Wadding, ann. 1287, no. 36 ss. But
also in the Arbor vilae crucifixae all the Apocalyptic ideas of Olivi are brought forward
again and in lil). v. c. 1, whole passages of his PostiUa in Ajiocal. are quoted word for
;
word. About the same time, the Franciscan Jacobus de Benedictis or Jaeoponus, the au-
thor of the Sequence. Slabal mater dolorosa, had to atone for his undisguised censure of
Boniface VIII. by a severe imprisonment (Wadding, ann. 1298, no. 24 ss. 1306, no. 7 ss.
Mohnike kirchen- u. Iiterarhist. Sludien, I. li. 335).
'* Pauperes Eremitae Domini Coelestmi C(. Rnynaldus, ann. 1294, no. 26. Wad-
ding, ann. 1294, no. 9. The persecutions they sufi'ercd Irom the rest of the Franciscans
may be seen iliid. 1301. no. 1.
the way for their complete secession from the order and the
Church.^^ (Fraticelli.)
§71.
BEGUINS.
From the end of the 12th century there grew up in many towns
of the Netherlands societies of ladies (Beguinae, Begutae)/ who,
'' An accusation was also brought against Ubertinus de Casali in 1317 (see note 14)
(Baluz, i. 305), quod fuit defensor, sectator, et fautor Fratricellorum dicentium et tenenti-
um quod a tempore Coelestini Papae nonfuit in Ecclesia Papa verus, et plures alios errores.
'
On the causes, see Mosheim, p. 133. On the numerical disproportion of the two sexes
caused by the crusades, and its consequences, see Sprengel's Gesch. d. Arzncikunde, 3te
Aufl. ii. 522. There has always been a commonly received opinion in Liege, that the
Beguins were instituted thereabout the year 1180, by a certain priest Lambert le Begues
or le Beghe, and called after his name. So says even Aegidius mon. Aureae Vallis, who
wrote about the year 1230 gesta Pontificum Leodiensium, c. 52 (in J. Chapeavilli gesta
Pontiff. Tungrensium, Trajectinensium et Leodiensium, ii. 126) : Cum hujusniodi erro
ribus irrctita jam teneretur Legia, — suscitavit Deus spiritum sancti cujusdam sacerdotis
—qui Lamberlus le Begues, quia balbus erat, de s. Christophoro dicebatur, a cujus cog
nomine mulieres quae caste vivere proponunt, Beguines gallice cognominantur
et puellae,
quia ipse primus extitit, qui eis praemium castitatis verbis et exemplo pracdicavit. Thus
al.so says Henricus Gueldrus, bishop of Liege, in a letter to the Beguins of Tongres in
the year 1266 (in B. Fisen sancta Legia, s. hist. Eccl. Leodiensis, p. 409) : Attendentes
qualiter haec sancta religiosariim puellarum et matronarum, quae Beguinae vocantur,
plantatio — jam dudum in civitate et dioecesi Leodiensi prima pullulavit, et palmites sues
longe lateque prodacens, paene per totum orbem Hores protulit gaudemus in Domino die :
tas nostras civitatem et dioecesin propter hoc ubique locorum magnis laudibus praeconio
rum attoUi. Striking, indeed, is the declaration of Thomas Cantipratensis, who lived in
Louvain and Cambray, bonum universale de apibus (written about 12C0), lil>. ii. c. 51
in his
Circa annum incarnationis dominicae MCCXXVI res mirabilis accidit in oppido Nivel
lensi. In hac urbe, ut pluribus adhuc viventibus notum est, mulierum devotarum, quae
Beghinae dicuntur, nunc late diffusa per orbem religiositas inchoavit. Harum perplures
quae magis spirituales erant, igne sacro acriter sunt accensae, et hoc in membns tantum,
in quibus magis peccaverant. The miraculous cures in the church of St. Gertrude, are
then related as the res mirabilis. However, the founding of the Beguinages in Bruges
Valenciennes, Douay, and Dendermonde took place before 1226 all of these could not :
have been unknown to Thomas. So in that passage he must be speaking of the establish
nient of Beguins in Nivelles, and not generally of the first institution of the order. In
much later time, in consequence of the similarity of the names, there grew a popular opin
ion that the Beguins were an institution of St. Begga, the daughter of Pepin von Landen
and mother of Pepin von Heristal. After the beginning of the 17th century, many Beguin
ages in Brabant began to honor this canonized princess of Brabant as their foundress
while others, especially that of Liege, stood firm to Lambert le B^gue, and thus was en
gendered a hat controversy on this head, see Hallmann, S. 25 and 125. Certain docu
440 THIRD PERIOD— DIV. III.— AID. 1073-1305.
tute et nomine, Lovan. 1G30. 4. (in Hallinann, S. 47). By the publication of these doc-
uments, others also, who refused to acknowledge St. Begga as the foundress, were in-
duced to refer the institution to an earlier date than Lambert's, and to search for another
derivation of the name. In the Acta Sancl. April, iii. 872, the name Bcghine is derived
from the old Saxon beggen, betteln (to beg. begging, beggar) however, the Beguines in :
the Netherlands, where at all events the name arose, did not beg. For this reason, Mo-
sheim, p. 98, lakes the word beggen in the signification of praying (as in Ulphilas bidgan
or bedgan is used), and explains Beguines as praying-sisters. On the other side 1. This :
signification of beggen can not be authenticated from the Low-German of the Middle Ages;
and, 2. How comes a German root to have a termination tluit is not German ? Hallmaim,
S. 51, has lately proved the Vilvorde document to be spurious, and so the derivation from
Lambertus Ic Bcgue, and the origin of the un-German form Beguine in the French speak-
Ecclcsias, (juas et abundanter dotavit, pro dominalms saecularibus, quae Caiionicae no-
minantur, utentes habilu Canonicorum regularium Ord. s. Augustini, nullam lamen profi-
tentes rcligionem, nubentes in Domino, quando volunt. Inventae sunt aulem pro sustcn-
talione nobilium pro fide Christi ab infidclil)us occisorum, ne taliiim filiae cogerentur men-
dicare, etc.However, this very reason points to the age of llie crusades during the ;
same time many of the more ancient monasteries, as Quedlinburg, adopted the freer con-
stitution of chapters.
Matth. Paris, ad ann. 1250, p. 805: In Alemannia mulierum continenlium, quae se
Beguinas volunt appcllari, multitudo surrexit innuiiierabilis, adco ut solam Coloniam miUe
vel plures inhabiiarent. In like manner, ad ann. 1243, p. Oil. On the foundation of the
earliest Beguinages, see Hallmann, S. 11 in Flanders, sec Warnkonig's flandr. Staats-
;
u. Rechtsgcseh. i. 421.
» According lo J. B. Gramayc nntiquitt. Brabantt. p. 31. ann. 1215, Mo.shcim, p. 108,
CHAP. III.— MONACHISM. ^ 71. BEGUINS. 44I
The earliest house known i.s that of Louvain, in the year 1220, ibid. p. 175 ss. In France
they are called also Boni Pueri, or Boni Valeti, ibid. p. 3G ss.
' Mosheim, p. 130 ss.
' Bonaventura in Libellus apologet. in cos, qui Minoribus advcrsantur, qn. C, .•xlrcady
calls the Tertiaries of the Franciscans simply Beguinac, Mosheim, p. 33, 53, 172, 173.
So also the Tertiaries of the Dominicans are called in Italy, for instance, in a Bull of John
XXII. in the year 132C, in Federici istoriade' Cavalieri gaudcnti, vol. ii. app. p. 91 esse :
ii. c. 8 : quosdam, quos in Italia Fratres gaudentes, alibi vero Beguinos appellant.
laicos
* Cone. Mogunt. ann. 1250, in Mansi xxiii. 908 Statuimus, quod sccta et habitus, nee
:
Aliquis incipit agere poenitentiam, irridetur ab aliquo, qui dicit : iste est Bcguinus.
" The n.ime also was carried back into earlier times with this signification. So God-
frey (Monk of St. Pantaleon, in Cologne, about 1237), in his Chronica Pant aleonis, calls
s.
the Albii^enses Beguini (Mosheim, p. 52), and in the vita Johannis II. Episc. Magalonen-
sis (Gallia Christiana, v. 755) we find : Petro Beguino ejusque asseclis, anno 1170, impia
dogmata spargentibus, etc.
'^ For instance, the secta liberi spiritus was introduced among them in Suabia and Co-
logne after the middle of the 13th century. Mosheim, p. 198 ss. See below, ^ 90,
note 31.
^' The first trace is Cone. Biterrense, ann. 1299, can. 4 (Mansi xxiv. 1216): Cum ad —
nostram notitiam sitdelatum, quod ad suggestioncm quorundam, inter quos nonnulli fue-
rint, qui dicebanlur plurimum literati, (piorum alicjui fore noscebantur de religione lauda-
bili, non imnierito inter religiones caetcras npprobata, ponentium os in caelum, et manus
442 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
§ 72.
tuin portracti fucrunt, Begumi seu Bcguinae vulgariter appellati, qui convciitualia prohibita
facienles, et frequentcs de nocle ofricium pracdicalionis verbi Dei temcrc usurparunt, in
suam excusationem fictitie prartendcntes, quod non praedicant sed lo(juuntur de Deo se
dis, et tunicis longis, et longis capuciis cum olio intendentes, ac labores manuum detestan-
tes,conventicula inter se aliquibus tcmporibus faciunt ct conservant, seque fingunt co-
—
ram personis simplicibus expositores sacrarum Scriplurarum, mendicantes discurrunt.
'* Compare the decrees of Innocent IV. in the year 1245, in favor of the Bcguins in
Mechlin and Dicst, of Cardinal Hugo in 1254 for those of Brussels, of Urban IV. in 12C1
for those of Liege, Mosheim, p. 140. However, the Council of Liege, in 1287, decreed
(Mosheim, p. 133), quod omnos Beghinae, privilcgio Bcghinali gaudore volcntcs, intrent
curiam Beghinarum, et praecipimus commorantibus extra curiam Beghinaruin, quod dis-
tinguant habitum suum ab habilu Beghinarum.
'
J. B. de la Curne de St. Palayc memoircs sur I'ancienne chevalcrie, T. 3, Paris,
It was the year 1119 when nine knights at Jerusalem first con-
stituted themselves into an ecclesiastical order of knighthood (Fra-
tres militiae templi, milites or equites Templarii), under Hugh de
Payens (de Paganis) as grand master (magister militiae.)^ St. Ber-
nard quickly spread through the Western World the fame of these
new monkish knights.^ They received from the Synod of Troyes,in
1128, the sanction of the Church, and a rule drawn up by St. Ber-
nard ;* and increased wonderfully fast in numbers and in wealth.^
' Willelmus Tyrensis, lib. xii. c. 7 (in Bongarsii gesta Dei per Francos, i. 819), Jacobi
de Vitriaco hist. Hieros. c. 65 (1. c. p. 1083). — Histoire des Teinplicrs par P. du Puy. Par-
is, 1650. 4 ; most fully, Brussels, 1751. 4. K. G. Anton's Vers, einer Gesch. des Tempel-
herrnordens. 2te Aufl. Leipz. 1781. 8. Histoire crit. et apologetique des Clievalicrs du
Temple de Jerusalem, par feu le R. P. M. J. (le Jeune, Prieur de I'Abbaye d'Estival).
Paris, 1789. 2 veil. 4. (abridged in German : Die Ritter des Tempels zu Jcrus. Leipz.
1790. 2 Bde. 8). W. F. Wilken's Gesch. d. Kreuzzuge, ii. 546. Raumer's Gesch. d. Ho-
henst. i. 487.
[Taafe, History of the Military Sovereign Orders of St. John of Jerusalem, Knights
Hospitalers, Templars, etc. 4. Lond. 1852-5. C. G. Addison, History of Knights Tem-
plars, 3d ed.Lond. 1853. Vertot, Hist, des chevaliers hospitallers de St. Jean. 4, 4. Par.
1761. Falkenstein, Gesch. d. Tempel Ordens. Dresd. 1833.]
' So early as 1125, in epist. 31, he speaks in praise of the entrance of Count Plugo of
Champagne into this order. But especially see his Tractatus de nova militia s. exhorta-
tio ad milites templi (opp. ed. Mabillon. iv. 98), and also his later epistles, e. g. ep. 173, 392.
* The Regula pauperum commilitonum Christi lemplique Salomonici (prim. ed. A. Mi-
raeus chron. Cisterciensi. Colon. 1C14. p. 43, and from this frequently, e. g. in Lucae Hol-
in
stenii codex Regularura ed. Brockie, ii. 429, in Mansi xxi. 359) can not have assumed its
present form till 1172, see Miinter's Statutenbuch, s. 6 ff. Wilken, ii. 558, note. Afterward
the order imposed on itself at its general chapters special rules, which benig intended, in
the first place, for the officers of the order, were only partially made known to the rest of the
knights, so far as was necessary for each in his own sphere. A collection of these, made
between 1247 and 1266, was first brought to light in a translation in Fr. Miinter's Statute
Book of the order of the Templars, vol. i. Berl. 1794, but is now published in the original
Rdgle et statuts secrets des Templiers, pubiies par C. H. Maillard de Chambure, Paris,
1840. 8. —
Besides the regular knights there belonged also to the order, Capellani brothers- —
at-arms(armigeri, freres servans d'armes), and craftsmen (famuli, freresservans demestier).
* Bernardi tract, de nova militia, cap. 5 Haec Jerosolymis actitantur. et orbis excita-
:
tores, ista cum gaudio suscipit sui fidclissirnos defensores et unde ista dulcissime eonso- ;
latur, inde iliaaeque saluberrinie desolatur. Sic Christus, sic novit ulcisci in hostes
suos, ut non solum de ipsis, sed per ipsos quoque frequenter soleat tanto gloriosius,
quanto et potentius triumphare, etc.
444 THIRD PERIOD— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
under a rule of their own ever since the year 1099, under their
second warden (Gustos or Procurator), Raymond du Puy (de Po-
dio),''to unite such chivalrous activity with their former calHng ;^
and as the latter was thrown more and more into the background
* Concerning their origin after the year 1048, see Willelm. Tyr. lib. i. c. 10 ; xviii. c. 4
ss. Jac. dc Vitriaeo, Wilken, ii. 530. Raumcr, i. 485. L'histoirc dcs Chevaliers
c. C4. —
hospitaliers de s. Jean de Jerusalem par I'Ahbe de Vertot. Paris (1726. 4 voll. 4), 1761.
7 voll. 8. Gcsch. (1. MalthesAordens nach Verlot von N. (Niethammer). Jena, 1792. 2.
Th. 8.
' In 1118 Raymund gave the Society a more comprehensive rule (in IIolstcnins-Brockie,
ii. 445), III which, however, there is no mention made of knighthood.
* Jac. de Vitriaco, c. G5, toward the end Praedicti autem hosjjitalis Fratres ad imita-
:
mus, non forinidantes pro fratribus suis animas ponere, curn servicntibus el etjuitaturis
ad hoc spccialiter deputatis ct propriis sumtibus retenlis, tarn in eiindo quam redcundo
ab incursibus Paganorum defensant.
' In the rule of 1118 Raymund styles himself still, Custos hospitalis Jcrosolymitani,
and in a document of 1130 (in Andr. de Dandulo chron. in Muralori scriplt. rer. Ital. xii.
270) he subscribes himself Procurator hosj). Ilicros.
'" The privileges of the knights of St. John arc collected in the Bull of Anastasius IV.
Christianae fidei religio dd. xii. Kal. Nov. 1154 (in Mansi xxi. 780). They are sub. b.
Petri tutela, they may build on their lands, Ecclesias, oratoria, and coemeteria : quicun-
que in vestra fraternitate fucrit receplus. si forte Ecclesia. ad quam {lertinet, a divinis of-
ficiis fucrit prohibita, eiimcjue mori contigerit, cidem sepultura ecclcsiastica non negetur.
— Si qui Fratrum vcstrorum ad recipiendum fraternitates et colleclas a vobis missi ad ali-
quam vicum advcnerint, si forte locus ille a divinis ofiiciis sit in-
civitatem, castcllum, vcl
terdictus, —
in cnrum jucundo advcntu scmcl in anno apcriantur Ecclcsiac, ct cxclusis ex-
—
communicatis divina ibi ofTicia celebrcntnr. Dc laboribus, quos veslris sunqitilius coli-
tis, nullus omnino clericus, vel laicus dccimas a vobis exigere praesumal. Staluimus, ut
nulli Episcopo in Ecdesiis vobis subditis interdicii, suspensionis vcl excominunicationis
sententiam liceat promulgare. Verumtamen si gcnerale interdictiim fucrit in locis illis
" So early as 1179 a peace had to be negotiated between them by Alexander HI., see
—
Wilcke, Gesch. d. Tempelh. 1, 82. There was open war between the two orders at Acre
from 1241 to 1243 (the same author, s. 177). The overthrow of the Templars in the year
1259 by the Hospitalers is recorded by Matth. Paris, p. 987, Wilcke, i. 201 (compare the
quarrels of the mendicant orders among themselves, <J 09, note 14).
° Concerning the Templars Willelm. Tyr. writes, about 1 180, lib. xii. c. 7
'
Quorum res :
adeo crevit in immensum, ut hodie trecenlos plus minusve in conventu habeant equites, al-
bis chlamydibus indutos, exceptis Fratribus, quorum paene infinitus est numerus. Posses-
siones autem tam ultra, quam citra mare adeo dicuntur immensas habere, ut jam non sit in
orbe christiano provincia, quae praedictis Fratribus bonorum suorum portionein non contu-
lerit ; et regiis opulentiis pares hodie dicantur habere copias. — Qui cum diu in honesto se
conservasscnt proposito, professioni suae satis prudenter satisfacientes, neglecta humihtate
— domino Patnarchae Hierosolymitano, a quo et Ordinis inslitutionem et prima benefieia
susceperant, se subtraxerunt, obcdientiam ei, quam eorum praedecessores eidem exhibue-
runl, denegantes : sed et Ecclesiis Dei, eis decimas et primitias subtrahentes, et eorum in-
debite turbando possessiones, facti sunt valde niolesti. (On the most remarkable grants, see
Wilken, ii. 561. Schlosser, III. i. 183.) Of the Hospitalers, Willelm. Tyr. xviii. c. 3, com-
plains that they, even under Raymund, tam domino Patriarchae, quam caeteris Ecclesiarum
Praelatis, multas tam super parochiali jure, quam super jure decimationum coeperunt infer-
re molestias — —
nam excommunicates ad divinorum celebrationem recipiebant.
: Ob — —
enormia vero commissa, si quando silentium Ecclesiis universis imponebatur, hi primum —
et campanarum pulsatioiieet vociferatione solito majore interdictos populos ad divina voca-
bant. — —
Sacerdotes suos nee admittentes locorum Episcopis praesentabant, nee abjicientes
— hoc notum faciebant Episcopis. De praediis autem suis, et universis redilibus omnino —
decimas dare negabant. —
Insupcr quotiescunque de more dominus Patriarcha, ut ad po-
pulum loqueretur, ad locum, in quo mundi Salvator pro salute nostra pependit (the Church
of the Holy Sepulchre, opposite to which the Hospitalers were quartered) ascendebat, —
ipsi —
pulsatis campanis tot, tantis, tam studiose, et tam diu, ut nee domini Patriarchae
sermo sufficeret ad clamandum, nee populus eum, licet multum laborantem, audire mere-
retur. — —
Usque ad earn temeritatem pervenerunt, ut armis correptis, tamquam in domum
alicujus gregarii, irrumperent in praedictam Deo amabilem Ecclesiam, et sagittas tam-
—
quam in speluncam latronum jacularentur multas. Hujus autem tanti mali primitivam
originem Romana Ecclesia, licet fortasse nesciens, nee multo ponderans libramine, quid
ab ea peteretur, diligenter considerantibus videtur intulisse nam locum praedictum a :
eis divina celebrcntur offioia, plures e.\ eis de ufta sive diversis domibus ad locum inter-
dictum saepius acccdentes, indulgentia privilcgiorum in celcbrandis ofliciis abiiluntur,
et tunc morluosapud pracdictas Ecclcsias sepelire praesumunt. Occasione ()uoque fra-
tcrnilatum, quas in plunbus locis faciunt, robur episcojuilis auctorilalis cncrvant, dum
contra corum scntentiam sub aliquoruin privilcgiorum obtcntu munire cunclos intcndunt,
qui ad corum fralcrnitatem voluiit accedere et se conferrc. So also Innocentii 111. lib.
X. ep. 121, ad Magistrum nuht. tcmpli, ann. 1208 cupiditalis aeslibus anliclantes non de-
:
tico interdicto, ex hujusmodi insolenlia in eorum cimitenis (juasi fidelcs et catholici tumu-
lantur. The case was the same with the Hospitalers, see Gregorii IX. ep. below, note 13.
— King Henry ill. of England addressed the Magister hospitalis to his face (Mallh. Paris,
ann. 1252, p. 854) : Vos praelati et religiosi, maxime tamcn Tcmplarii ct Hospitalarii, tot
habetis libertates et chartas, quod supcrfluae possessioncs vos faciunt supcrbire.et super-
bientcs insanire. Rcvocanda sunt igitur prudentcr, quae imprudentcrsunt conccssa, et re-
vocanda consult e, quae inconsulte sunt dispersa. And he answered him stoutly Quam :
diu justiliam observas, rex esse poteris ct quam cito hanc infrcgcris, rex esse desines.
:
1' How much these orders preferred their own interest to that of the Church, the Tem-
plars showed in 1155, when they delivered up Nazireddin to his enemies for C0,000 gold
florins, though he was on the point of becoming a Christian, Guil. Tyr. xviii. 9. When
the embassador, by whom the old man of the mountain intended to negotiate with King
Almcnck his accession to Christendom, was put to death by aTcmplar in 1173, and there-
by the whole design frustrated, common opinion laid the blame of the deed on the whole
order, which had drawn an annual tribute from the Assassins, Guil. Tyr. xx. 31. Wilcke,
—
Gesch. der Tempelh. i. 71. Innocent HI. writes of the Templars (lib. x. ep. 121, ad Ma-
gistrum Milit. Templi) in 1208 Proh dolor, jam non moderate utentcs mundo velut reli-
:
giosi homines propter Deum : sed ut suas impleant voluptates, religianis imagine utuntur
solummodo propter mundum. Et cum debuissent aliis csbc odor vilae in vitam, facti
sunt odor mortis in mortem. He declares that, per haec et alia ncfuuda, quae idcirco ple-
nius exaggerarc subsistimus, ne cogamur gravius vindicare, aposlolicis privilcgiis, quibus
tam enoriiuter abutuntur, cssent merito spoliandi. When the Hospitalers supported the
Greek emperor, John Vatazes, against the Latin empire at Constantinople, Gregory IX.
Magistrum hospitalis (in Uaynald. ann. 1238, no. 32): Dolcmus ct turbali re-
writes, ad
ccrtis appac-
ferimus, quod, sicut intcllcximus, vos mcretrices in vestris casalibus sub
tionibus rctinentcs incontincnter vivitis, ct proprium
praesuuientcs improprie possidere,
rjuatuor aut pluribus denariis,
eorum, qui confrateriam vestram assumunt, dalis in annis
defens'ores vos facitis, ac latrones et interfectorcs
peregrinorum, et haercticos in vestris
in cquis et armis, tcr-
domibus et casalibus receplatis ; Vatacio Dei et Ecclcsiae inimico
ris propter hoc ct casalibus ab ipso receptis,
praebere contra Latinos auxilium non vcre-
marinis, constitit evidenter, infra claustra domorum Templi praedictos Soldanos et suos
cum alacritate pomposa receptos, superstitiones suas, cum invocatione Machometi, et
luxus saeculares facere Templarii patercntur. Wilcke, Gesch. d. Tempelh. i. 181, under-
stands the passage incorrectly of the admission of the Sultans into the order. It only
states that the Mohammedan allies were received into the houses of the order, and al-
lowed even there to celebrate their religious worship.
'* On these see Histoire des Ordres militaires (Amsterd. 1721. iv. voll.T. ii. and
8.),
cantara was given up to it, in 1218, it took the name Ord. de Alcantara (Henriquez, p. 505.
Histoire des Ord. milit. iii. 50). These two orders observed all the monastic vows, until
Paul III., in 1540, allowed them to marry, and only imposed on them the vows, obedien-
tiae, castitatis conjugalis et conversionis Morum. The case was otherwise with the two
following orders in Portugal, the same obligations were laid upon their members as on
the conversi of the Cistercian order. 3. In the year 1162, the Cistercian abbot, John Cirita
(sec the document in Henriquez, p. 481), founded a militia Equitum, quibus munus sit,
religionem defendere in bello, caritatem exercere in pace, castitatcm servare in toro, et ter-
ram Maurorum continuis incursionibus vastarc, et habitum portare signum religionis prae
se ferentera, caputium scilicet parvae magnitudinis, cum scapula taliter facta, quod in con-
flictu pugnantes non impediat. To insure the supremacy of the Ci.stcrcians, it was de-
creed : Si aliquis Militum, dum ambulat, invenerit aliquem Abbatem Ordinis Cistertien-
sis, relicto equo humiliter accedat, et petal benedictionem, et comitem se offerat itineris.
Si pertransierit per loca, castia, seu civitates, ubi fuerint Milites hujus societatis, tem-
pore pacis aut belli. Dux arcis ofFerat ei claves. Juxta dispositioncm ejus gubernentur
omnia tempore, quo ibi fuerit. Monachi Cistertienses tamquam fratres suscipiantur, et
omnia caritatis officia exhibeantur eis. Alphonso I., king of Portugal, granted to these
knights in 11G6 the town of Evora (thence the name Milites Eborae). In 1181 they built
the Castle of Avis, and received from it the name Milites de Avis, ordo Avisius, cf Hist,
des Ordres milit. ii. 384. Schafer's Gesch. v. Portugal, i. 83. — 4. In the year 1167 or
1171,Alphonso I., king of Portugal, is said to have founded the order of the Wing of St.
Michael (Milites s. Michaelis, s. Mil. de Ala. cf. Henriquez, p. 483. Hist, des Ordres
;
448 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
During the siege of Ptolemais in the year 1190, there rose the
order of German knights (Equitcs Teutonici hospitahs s. Mariae
Virginis Hierosolymitani) ;^^ these, however, so early as the year
122G, withdrew into Prussia, to conquer the heathen inhabitants
of this country ; and here in 1237 they united themselves with
the order of Brethren of the Sword (Fratres militiae Christi s.
Gladiferi),'" founded hy Albert, bishop of Livonia, in 1202, against
the unbelieving Livonians.
Of importance was the order of Fratres de militia Jesu
less
Christi,which was formed under the direction of the Dominicans
(1220) for the war against the Albigenses in Southern France, and
afterward spread itself especially in Northern Italy, from 1261,
under the name of Ordo Militiae b. Mariae Virginis, though more
often called La Milizia Gaudente (Frati Gaudenti, Fratres Gau-
dentes)."
milit. iii. 45): however, this order vanished again immediately, if, indeed, it ever came
into being, Schafcr, i. 93. —
Aschbach, ii. 20. Besides these orders of knighthood, which
sprung up in connection with the Cistercians, there arose in llCl, in Gallicia, the Militia
s. Jacobi, at first intended for the protection of the pilgrims to Compostclla (called in Jac.
a Vitriaco hist. Occ. c. 26, Fratres de Spatha, now Cavalleria de Santiago de la Spada).
Alexander III. confirmed their rule in 1175 (see the Privileges, epist. 20, in Mansi .xxi. 1019,
renewed by Innocent III. lib. xiii. ep. 11). Eo utique moderamine propositum suum et
—
Ordinem tempcrantcs, ut habeantur in ipso Ordine, qui coclibem ducant vitam sint ;
—
etiam, qui juxta institutionem dominicam ad procreandam sobolcm, et incontinentiae prae-
cipitium evitandum, conjugibus suis utantur. —
Ad suscipiendam prolem, qui continere —
nequiverit, conjugium sortiatur, et servet inviolatam fidem ujcori, et uxor viro, ne tori con-
jugalis continentia violetur.
^* Cf. Petri de Dusburg (about 1326), chronicon Prussiae s. hist. Ord. Teuton. (1190-
1326), ed. Christoph. Hartknoch, Jenae, 1079. 4.— Raym. Duellii hist. Ord. Equilum Teu-
tonic. Vindob. 1727. fol. —
Hist, de I'Ordrc tcutonique. Par un Chevalier de I'Ordrc
(Comthur Freih. v. Wal.). Paris et Rheims, 1784, ss. viii. voll. Joh. Voigt's Gcsch.
Preussens bis zum Untergange der Herrschaft des deutschen Ordens, 9 Bde. Konigs-
bcrg, 1827-39. —
Die Statuten des deutschen Ordens nach dcm Originalexemplar (accord-
ing to the revision of 1442), herausg. v. E. Hcnnig, Konigsberg, 1806. 8. Recherches sur
I'ancienne constitution de I'ordre teutonique par I'autcur de I'histoire do I'ordre tcuto-
nique, 2 Tomes a Mergentheim, 1807. Das Ordensbuch der Brilder vom deutschen Hause
St. Marien zu Jerusalem, in der altesten (bekannten) Abfassung, herausgcgeben v. O. F.
H. Schonhuth, Heilbronn, 1847. The order received from Honorius III. dd. 15. Dec.
1220, the same privileges as the knights of St. John and the Templars, see the Bull in
Duellius selecta privih no. 1.
"" Compare the two contemporaries Arnoldi Lubcc, chron. and Henrici Letti
vii. c. 9,
(a Lcttland) origines Livoniae sacrae et civilcs ed. J. D. Grubcr, Francof et Lips. 1740.
fol. p. 21.— H. A. G. de Pott comm. de Gladiferis s. de Fratribus militiae Christi in Li-
vonia. Erlangen, 1806. 8.
" Istoria de' Cavalieri Gaudenti di Fr. Dora. Maria Federici. In Vinegia, 1787. 2 voll.
4. Hullmann's Sladtewescn des Mittclalters, iii. 127.
CHAP. IV.— THEOL. SCIENCE.—I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. (} 73. 449
FOURTH CHAPTER.
HISTORY OF THEOLOGICAL SCIENCE.
I. SCHOLASTIC AND MYSTIC THEOLOGY.
Bossuet's Einl. in die Gesch. der Welt u. d. Religion, fortges. v. J. A. Cramer. Th. 5,
Bd. 2, s. Th. 6 u.
328 ff. 7. Tiedemann's Geist der speculativen Philosophic, Th. 4 u.
5. Tenneman's Gesch. d. Philos. B. 8. H. Ritter's Gesch. der christl. Philosophic,
Th. 3 u. 4.
[Marbach, Gesch. d. Phil. Th. 2. Ozanam, Dante, etc. Haureau, de la phil. scholast.
2. 8. Paris, 1850. Hampden, Bampton Lect. 3d Die Mystik d.
ed. 1848. Gass, W.
Nicolaus Calasitas, vom Leben in Christo, 1849.
Christian Doctrine and Practice in
12th century, in " Small Books on great Subjects," No. xvii].
§ 73.
Cousin's Introduction to the Ouvrages inedits d'Abelard, Paris, 1836. 4. (Cousin Uber
die erste Periode d. Scholastiker, dem wesentl. Inhalte nach mitgetheilt v. Dr. Engel-
hardt in Niedner's Zeitschr. f. d. hist. Theol. 1846. i. 56.) J. A. Bornemann Anselmus
et Abaelardus, s. initia scholasticismi. Havniae, 1840.
• Papias Vocabulista (about 1053), in his Vocabularium, explains the word Scholasticu«
by eruditus, literatus, sapiens. The dialectic theology was considered the pinnacle of
all wisdom. On the nature of the Scholastic Divinity, see Hegel's Vorles. Uber die Ge-
schichte d. Philosophic, Werke, xv. 132. Staudenmaier's Joh. Scotus Erigena, s. 366.
Kliefoth's Einleit. in dieDogmengesch. s. 181. Ritter's Gesch. d. christl. Philos. ii. Ill,
also the works of Hampden and Haureau, referred to above.
' Thus Lamb. Danaeus first divided them in his prolegg. in P. Lombardi sentent. c. 2
(in ejusd. opuscc. theolog. Genev. 1583. fol. p. 1104 ss.), according to the analogy of the
three-fold academy.
ries and propositions, in the translation of Boethius, and that John of Salisbury was the
first to become acijuainted with the entire Organon. Cousin, introduction, p. li.
* Abelard was acquainted with the Platonic philosophy from Macrobius also other ;
writers had Plato's Timaeus, see Cousin ouvrages medits d'Abclard, p. 646.
* Porphyrii introductio interpr. Boethio init. (Boethi opp. ed. Basil. 1570. fol. p. 50);
Gum sit necessarium, Chrysaori, et ad earn quae est apud Aristotelcm praedicamentorum
doctrinam, nosse quid sit genus, quid differeniia, quid species, quid proprium, et quid ac-
cidens ; et ad diflinitionum assignationem, et omnino ad ea quae in divisione et in de-
monstratione sunt, utili istarum rerum speculatione, compendiosam tibi traditionem fa-
ciens tentabo brevitcr, velut introductionis modo, ea quae ab antiquis dicta sunt aggredi,
ab altioribus quidem quaestionibus abstinens, simpliciores vero mediocriter conjoctans.
Mox de generibus et speciebus illud quidem sive subsistant sive in solis nudis intellectibus posita
sint, sive subsistcntia corporalia sint an incorporalia, et utrum separata a sensibilibus, an in
scnsibiiibus posita et circa haec consist entia, diccre recusabo. Altissimum cnim negotium est hu-
jusmodi, et majoris egcns inquisitionis. (Porphyrius ; AvTiKa nepl yevuv Te Kal EldiJv, to
(ih) e'tTE v<p€<jT7}Kev eiTE Kal h /lovaic tpi'kalq imvoiaig KEiTai, elte koI vt^ECTTjKOTa au-
/lara kariv ?/ daufiara, Kal nurepov ;j;wpt(TTa y ep Tolg aladriTolg Kal TZEpl ravra v(pEC-
Tura, TrapaLT7]aofiai, leysiv (iaOvTaTrjq ovarjg rr/g TOiavTrjg Trpay/xaTeiag, Kal uAlrig [iti-
(ovog Seo/iEVTjg i^ETuaEug.) Cousin, introd. p.lx. The question here only embraces the
and species, but even Boethius in his commentary, and after him the
reality of genera
Schoolmen, extend it also to the three other universals, to differentia, proprium, and acci-
dens. Cousin, p. Ixvii.
Concerning Realism and Nominalism, see Cramer, V. ii. 404. Meiners de Nomina-
*
lium ac Realium initiis atque progressu (in Comm. Soc. Gotting. class, hist, et phil. xii.
24). Ebcrstein Uber die Beschaffenheit d. Logik u. Metaphysik d. reinen Peripatetiker,
Halle, 1800. Anhang, s. 91. Baumgartcn-Crusius de vero Scholasticorum Realium et
Nominalium discrimine, et sententia theologica (Jenaisches Pfingstprogramm, 1821. 4.).
Staudenmaier's Joh. Scotus Erigena, i. 455. Baur's christl. Lchre v. d. Dreieinigkeit u.
Menschwerdung Gottes in ihrer geschichtl. Entwicklung, ii. 410. Engelhardt's Richard
V. St. Victor und Joh. Ruysbroek, s. 309. Franck's Anselm von Canterbury, s. 101. Fr.
Exner Uber Nominalismus und Rcali.smus, Prag, 1842. 4. (reprinted from the transac-
tions of the Bohemian Scientific Association). Johannes Sarcsbericnsis Policrat. vii. 12,
calls the question about Universals, vetcrcm quaestionem, in qua laborans mundus jam
senuit, in qua plus temporis consumptum est, quam in acquirendo et regendoorbis imperio
consumserit Caesarea domus plus effusum pecuniae, quam in omnibus divitiis suis pos-
;
sederit Croesus. Haec enim tamdiu multos tenuit, ut cum hoc unum tota vita quaere-
rent, tandem ncc istud nee aliud invenirent. [Thomson, Laws of Thought, p. 107-120.
Secretain, in Revue de theol. 1540.]
' Among his writings, besides those to be referred to in note 10, the following are
CHAP. IV.— THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. (J73. 451
(There are extracts in Schrockh, xxviii. 376), EpistoU. libb. iii. 0pp. ed. Gabr. Gerberon.
Paris, 1675, new edition by the Benedictines, ib. 1721. -2 voll. fol. Vita Anselmi, libb. ii. —
by his disciple Eadmer or Edinerus in the Opp. and Act. ss. April, ii. 86C, which may be
generally consulted from p. 685 to the 21st Apr. Mohler's Anselm, Erzb. v. Canterbury,
in dcss. Schrjften u. Aufsatzen, herausgeg. v. Dollinger, i. 32. Gu. R. Veder diss, de
Anselmo Cant. Lugd. Bat. 1832. P. C. Rolhe de vita at gestis Anselmi diss. Havn. 1840.
J. A. Bornemann Anselmus et Abaelardus, s. initia scholasticismi, Havn. 1840. G. F.
Franck's Anseirn v. Canterbury, Tubingen, 1842. F. R. Hasse's Anselm v. Canterbury,
Th. 1. Leben, Leipzig, 1843 (his doctrina Anselmi Cant, de imagine divina in Illgen's
Zeitschr. f. d. hist. Theol. 1835, ii. 184).
[The second part of Hasse's Anselm appeared in 1852, cf. Kling in Stud, und Kritiken,
1853 ; a transl. of the first part, abridged by Turner, Lond. 1850.
Amselm's Proslogion,
translated by P. S. Maginnis in Bib. Sacra, 1851, with Gaunilo's Reply and Anselm's
Apology. His Cur Deus Homo is translated in the same periodical by J. G. Vose, 1854-
5. — M. de Remusat, Saint Anselm dc Canterb. cf. Saisset in Revue des deux
Par. 1852 ;
Mondes, May, 1853.— St. Anselm par M. A. Charma of Caen. Paris, 1853.]
8 Thus he states himself of his Monologium, lib. i. epist. 68, ad Lanfrancum
Haec mea :
fuit intentio pertotam illam qualemcunque disputationem, ut omnino nihil ibi assererem,
nisi quod aut canonicis, aut b. Auguslini dictis incunctanter posse defendi viderem et :
nunc quotiescunque ea quae dixi retracto, nihil aliud me asseruisse percipere possum.
' Augustin. de diversis (83) quaestionibus, qu. 46, <J
2 : Ideas igitur latine possumus vol
formas vej species dicere, ut verbum e verbo transferre videamur. Si autem rationes
eas vocemus, abinterpretandi quidem proprietate discedimus ; rationes enim graece Plojoi
appellantur, non ideae sed tamen quisquis hoc vocabulo uti voluent, a re ipsa non aber-
:
rabit. Sunt namque ideae principales formae quaedam, vel rationes rerum stabiles at-
que incommutabiles, quae ipsae formatae non sunt, ac per hoc aeternae ac semper eodem
mode sese habentes, quae in divina intelligentia continentur. — Quis audeat dicere, Deum
irrationabiliter omnia condidisse ? — Singula propriis sunt areata rationibus. Has autem
rationes ubi arbitrandum est esse, nisi in ipsa mcnte creatoris
? Quod si hae rerum om- —
nium creandarum creatarumve rationes in divina mente continentur, neque in divina
mente quidquamnisi aeternum atque incommutabile potest esse atque has rerum ratio- ;
nes principales appeliat ideas Plato non solum sunt ideae, sed ipsae vere sunt, quia
:
sit qui(iquid est, quoquo modo est. Sed anima rationalis inter eas res, quae sunt a Deo
conditae, omnia superat, et Deo proxima est, quando pura est eique in quantum caritate :
G. F. Billroth de Anselmi Cant, proslogio et monologio diss. hist. crit. Lips. 1832). Against
Gaunilo's, a monk in Marmonticrs, liber pro insipiente adv. Anselmi in proslogio ratioci-
nationem (in Anselmi opp.) he defends himself in the liber apologeticus contra Gaunilo-
nem, respondentem pro insipiente. Cramer, V. ii. 352. Tiedemann, iv. 253. Tenne-
mann, viii. 114. Ritter, iii. 324. [Cf Bib. Sacra, 1852.]
'^ E.g. Anselmi lib. ii.ep. 41 ad Fulconem
Ep. Belvac. (also in Mansi xx. 741): Chris-
tianas per fidem debet ad intellectum proficere, non per intelleclum ad fidem accederc,
aut si intelligere non valet, a fide recedere. Sed cum ad intellectum valet pertingere, de-
lectatur: cum vero nequit, quod capere non potest, veneratur. Proslogion, c. I. in fine:
452 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
Ncque enim quaero intelligere, ut crcdam ; scd credo, ut intclligam. Nam ct hoc credo,
quia nisi credidcro, non intelligam. De fide Trinilatis, c. 2, he zealously rebukes eo-
rum praesumptioncm, qui nefanda temcritatc audent disputare contra aliquid eorum, quae
fides Christiana confitetur, quoniarn id intellectu capcre ncqueunt : et potius insipienti
superbia judicant nullatenus posse esse, quod nequeunt intelligere, quani huinili sapien-
tia fatcantur, esse multa posse, quae ipsi non valcant comprchendere. — Prius ea quae
carnis sunt postponentes, secundum spiritum vivamus, quam profunda fidei dijudicando
discutiamus : nam qui secundum camem vivit, carnalis sivc animalis de quo dici-
est,
tur : animalis homo nonpercipit ea, quae sunt spirilus Dei (1 Cor. ii. 14). Qui vero spiritu
quo Icgitur, quia spiritualis omnia judical, et
facta carnis mortificat, spiritualis efficitur, dc
ipse a nemine judicatur (1 Cor. ii. 19). — Qui
non crediderit, non intelliget. Nam qui non
crediderit, non cxperietur et qui expertus non fuerit, non intelliget.
: Thus he complains,
cap. 3, dc dialccticis modernis, qui nihil esse credunt, nisi quod imaginationibus compre-
hendcre possunt. Every where he holds to the maxim ol^St. Augustine: fides praece-
dit intellectum, and in his book dc fide Trin. c. 2, quotes in'support of it, as Augustine
does himself, the false translation in the Vulgate Isai. vii. 9 : rits' rrcdidcritis, non intellige-
tis (Augustin. exposit. in Evang. Joh. tract. 29, c. 7 : Noli quaerere intelligere, ut credas,
sed crede, ut intelligas, quoniarn nisi credideritis, non intelligetis).
'• Neither Roscellin's (or RUzelins) works, nor the acts of the Syi^od of Soissons, are
now extant. The only sources of information on this controversy are Joannis mon. epist.
ad Ansclmum (in Baluz. misccll. which he sends hinl intelligence of
lib. iv. p. 478), in
Roscellin's heresy. Hanc de quaestionem Rocelmus de Com-
tribus deitatis pcrsonis
pendio movet. Si tres personae sunt una tantum res (a Reality) et non sunl tres rasper
se, sicut tres angeli, aut tres animae, ita tamen ut voluntate et polentia omnino sinl idem,
ergo Pater et Spiritus sanctus cum Filio incarnatus est. Dicit enim huic sententiae dom-
num Lanfrancum Archicpiscopum concessisse, ct vos concederc se disputante. Cf. An-
selmi lib. ii. ep. 35 ad Joannem, and cp. 41 ad Fulconem Ep. Bellov. Not till aftpr the
Synod of Soissot>s, as Archbishop of Canterbury, did he write his liber de fide Trinitatis
et dc incarnatione verbi contra l)lasj)hemias Ruzclini. Here he
nere ne nrsi nosceuv"
states Roscelfyn's
first siaies
heresy in the words of the above-mentioned John (cap. 1) 1) ; but he remarks, cap. 3 : SW
forsitan ipse non dicit sicut sunt tres animae aut tres angeli
: Ii : sed ille, qui mihi ejus man-
davit quaestionem, hanc ex suo posuit similitudincm : ed solum tres i)crsonas
sed [)cr affirma*
esse tres res sine additamento alicujus similitudinis. Baur's Lehre v. d. Drcicinigkeit,
ii. 400. C. Schwarz de s. Trinitate quid senscrint doctores eccles. prima scholasticae
theologiae periodo, Halis, 1842, p. 22. Schmeller on an epistle of Roscellin to Peter Abe-
lard discovered at Munich, which he also enters
in into the Doctrine of the Trinity, see
MOnchener gel. Anzeigen, December, 1847, s. 993. [Cf Engelhardt in Niedner's Zeit-
schrift f. d. hist. Theol. 1855.]
" Joannes Sarisbur. in metulogico, lib. ii. c. 17, p. 814 Alius ergo consistit : in vocibus,
licet haec opinio cum Rocelino suo fere omnino jam evanucrit, etc.
CHAP. IV.—THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. §73. 453
puis son origine jusqu'a nos jours, par M. Eugene Dubarle. 2 Tonics. Pans. 1829. 8. Sa-
vigny's Gesch. d. rom. Rechts im Mittelalter, 2te Aufl. iii. 337. Raumer, vi. s. 4G2 fF.
'^
Concerning him, Cousin, introduction, p. ex. Hitter, lii. 355.
•*
P. Abaelardi et Heloisae opera (ed. A. Duchesne). Paris. 161G. gr. 4. (On this rare
edition, cf. Bayle diet. s. voc. F. d'Amboise not. F. and Hamberger's Nachr. v. d. vornehm-
sten Schriftstellern. iv. 168.) In this book, p. 973, see Introductio ad iheologiam, lii)b. iii.
(There is an extract in Cramer, vi. 337.) The work adv. haereses, p. 452, is not by Abe-
lard, but by Ermengard, written after 1209, see Franck in d. theol. Studien u. Krit. 1841.
iv. 973. There are works of Abelard published afterward Theologia Christiana, libb. v.
:
in Martene et Durand thesaur. anecdot. v. 1156 (there is an abstract in Cramer, vi. 385);
Ethica s. lilier dictus scito te ipsuin in Pezii aneodot. III. ii. 627 (Schlosser, Abaelard u.
:
Dulcin, s. 119, considers these ethics to be not genuine on the other side are Frerichs de
:
P. Ab. doctrinadogm. et raor. p. 6, and Ritter, iii. 427). Still later there was brought for-
ward P. Abaelardi dialogus inter Philosophum, Judaeum et Christianum. ed. F. H. Rhein-
wald. Berolini, 1831. P. Ahael. epitome theologiae christianae ed. F. H. Rheinwald, Be-
rol. 1835 (the proper title, which also the MS. discovered in Munich bears, is, Petr. Abael.
plici divina substantia, el de generatione verbi seu processione spiritus quidcm nos docere
veritatem non promittimus, ad quam neijue nos, neque niortalium aliquem sufficere credi-
mus sed saltern aliquid vcrisimile atque humanae rationi vicinum, nee sacrae fidei con-
:
trarium proponeie libet, adversus eos, qui humanis rationibus fidein se impugnare glorian-
tur, nee nisi humanas curant rationes, quas noverunt, multosque facile asscntatores in-
vcniunt. Cap 3, p. 1058: Quomodo ergo audiendi sunt, qui fulcm rationilius vcl adstru-
endam vel —
defcndendam esse dcncgant ? Si cnim cum pcrsuadctur aliud, ut crcdatur, nil
est ratione discuticndum, utrum ita scilicet credi oporteat vcl non quid restat, nisi ut : ae-
que tam falsa quam P. 1059 Asscrunt, nil ad catho-
vera praedicantibus acquicscainus
? :
docere niluntur, quae, ut etiam intelligi possint, disserere non sufficiunt, ilium maxime
fideifervorem commendcnt, qui ea quae dicantur antcquam intclligat credit, et prius his
assentit ac rccipit, quam quae ipsa sint videat, et an rccipicnda sint agnoscat, seu pro
Captu suo discutiat. Maxime vero id profitentur, cum ea j)racdicantur, quae ad divinita-
tis natiiram, et ad s. Trinitatis pertinent discretioncm, quae penitus in hac vita non posse
intrlligi asscvcrant, sed hoc ipsum intelligi vitam dicunt aeternam, juxta illud vcritatis:
Haec est autem vita aeterna, ut cognoscant te Deum verum, et quern misisti Jcsum Christum.
Sed profccto aliud est intclligere seu credere, aliud cognosccrc seu manifestare. Fides
qui|i|ie dicitur existimatio non apparentium, cognitio vero ipsarum rcrum expcricntia per
ijisain ('arum pracscntiam. — Proprio ((uoque de invisibilibus inlellcctus dicilur srcundum
quod (jiiidem intcllcctualcs et visibiles naturae distinguuntur. Quisquis etiam in hac vita
ea, quae de Trinitatc dicunlur, non posse intelligi arbitratur, profccto in illam Montani
haeretici labitur errorem, ([ucm beatus daninans Hieronymus in prologo commciitariorum
Esaiac sic ait A'eque vcre, ut Montanus somniat, Projihetac in extasi sunt tocuti, ut ncscircnt
:
quos ediderat, propria manu ab Episcopis igni dare coactus est, nulla sibi respon-
liljros,
tri id consilio suo factum esse denegarent, et Legatus coram omnibus invidiam Franco-
rum super hoc maxime dctestaretur.
^^ Abaelardus, 1. c. cap. 11, p. 28; Quod cum cognovissent Scholares, coepenint undi-
que concurrere et relictis civitatibus et castellis sohtudinem inhabilare, et pro amplis do-
mibus parva tabernacula sibi construere, et pro delicatis cibis herbis agreslibus et pane
cibario victitare, et pro mollibus stratis culmum sibi et stramen comparare,et pro niensis
glebas erigere.
" Abaelardus, 1. c. cap. 12, p. 31 Hoc autem loco me corpore latitante, sed fama tunc
:
—
universum mundum perambulante, pnores aemuli, cum per se jam minus valerent, quos-
dam adversum me novos Apostolos, quibus mundus plunmum credebat, excitaverunt.
Quorum alter regularium Canonicorum vitam, alter Monachorum se rcsuscitasse gloria-
balur. Hi praedicando per mundum discurrentes, et me impudenter quantum poterant
corrodentes, non modice tam ecclesiasticis quibusdam quam saecularibus Potestatibus
contemptibilem adtempus efFecerunt, et de mea tam fide quam vita adeo sinistra dissemi-
naverunt, ut ipsos (|Uoque amicorum nostrorum praecipuos a me averterent, et qui adhuc
pristini amoris erga me aliquid retinerent, hoc ipsi modis omnibus metu illorum dissimula-
rent. Otto Frising. de gestis Fnd. lib. i. c. 47, may well express the opinion of most edu-
—
cated men of that time about Bernard Erat autem Abbas tam ex christianae religionis
:
berct.
" Bernardi de diversis sermo, Ix. n. 9 (ed. Mabill ii. 250). Et diabolus et homo, uter-
que ascendere praepostere voluit, hie ad scientiam, ille ad potentiam, ambo ad superbiam.
Non sic ascendere velimus, quin potius audiamus prophetam quaerentem, quomodo as-
cendendum sit. Quis, iiiquit, ascendet in montem Domini, etc. (Ps. xxiv. 3, 4). Ubi no-
tandum, quod triplicem gradum ascendendi constituit. Primus gradus est innocentia
operis, secundus munditia cordis, tertius fructus aedificationis. De considerat. lib. v. c.
3 : Quae supra
sunt, non verbo docentur, sed spiritu revelantur. Verum quod sermo non
explicat, consideratio quaerat, oratio expetat, mereatur vita, puritas assequatur. Deus, —
— et qui cum eo sunt beati spiritus tribus modis—nostra sunt consideratione vestigandi,
456 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
After AbelarJ had handed over to his Heloiso the Abbey of Pa-
racletus, founded in the wilderness near Nogent, he had remained
from 1126-1136 Abbot of Ruits, in Brittany, and afterward lec-
tured once more for some time at Paris by new writings he : fur-
opinione, fide, intellectu. Quorum intellectus ration! innititur, fides auctorilati, opinio
sola vcrisimilitudine se tuetur. Habent ilia duo certain veritatem, sed fides clausara et
involutam, intelligentia nudam et manifestam cacterum opinio ccrti niliil habens, verum
:
per vcrisimilia quacrit potius quam apprehcndit. Omniiio in his cavenda confusio, ne aut
incertum opinidnis fides figat, aut quod firmuin fixumque est fidei, opinio revocet in ((uaes-
tioncra. Et hoc sciendum, quia opinio, si habet assertioncm, temeraria est fides, si ha- :
bet haesitationem, infirma est : item intellectus, si signata fidei tentet irrumpere, reputa-
tur effractor, [non] scrutator majestatis. Multi suam opinionem intellectum putaverunt
et erraverunl. — Possumus singula haec ita definire : fides est volunlaria quacdam et certa
praelibatio necdum propalatae veritatis ; intellectus est rei ciijuscunque invisibilis certa
et manifesta notitia; opinio est quasi pro verohabere aliquid, quod falsuni esse ncscias.
Ergo, ut arnbiguum non habet aut si habet, fides non est, sed opinio. Quid igi-
dixi, fides :
tur distat ab intellectu ? Nempe quod etsi non habet incertum non magis quam intellec-
tus, habet tamen involucrum, quod non intellectus. Denique quod intellexisti, non est
de eo (juod ultra quaeras : aut si est, non intellexisti. Nil autem malumus scire, quam
quae fide jam sciinus. N il supererit ad beatitudinem, cum quae jam certa sunt nobis fide,
erunt aeque et nude. Cap. 14. After a dissertation on the being of God : Novimus haec.
Num ideo etarbitrainur nos comprehendisse ? Non ca disputatiocomprehendit.scd sanc-
quo modo tamen coniprchendi potest, quod incomprehcnsibile est. Quaeris quo-
titas, si —
modo ? Si sanclus es, coraprehendisti et nosti si non, esto, et tuo experimenlo scies.
:
Sanctum facit affectio sancta, et ipsa gemina, timor Domini sanctus, et sanclus amor. His
perfecte affccta anima, vcluti quibusdam duobus brachiis suis comprehendit, amplectitur,
stringit, tenet, et ait : Tenui eum nee dimittam. Comp. H. Schmid der Mysticismus des
Mittelalters in s. Entstehungsperiode, Jena, 1824. s. 187. A. Helffnrich's christl. Mys-
tik in ihrerEntwickelung, Golha, 1842, i. 290. L. Noack, d. christl. Mystik, 1853. J.
Gorres, Mystik, 3. 1836, sq.
d. christl.
" Compare Neander's der heil. Bernard u. s. Zeitalter. Berlin, 1813. s. 112 ff. Ber-
nard was roused by a letter from Wilhclm, abbot of St. Thierry, in the year 1139 (epist.
391, among Bernard's letters). Bernard's charges against Abaelard epist. 188, ad Cardi- :
nales: Irridetur simplicium fides, eviscerantur arcana Dei, quaestioncs de altissimis re-
bus temerarie ventilantur, insultatur Patribus, quod eas magis sopiendas quam solvendas
censuerint. Epist. 189, ad Innocentuim P. Novum cudiiur populis ct gentibus Evan-
gelium, nova proponitur fides, fundamcntum aliud ponitur praeter id, quod positum est.
De virtutibus et vitiis non moraliter, dc sacramcntis Ecclesiae non fideliler, de arcane
sanctae Trinitatis non simpliciter nee sobrie disputatur sed cuncta nobis in perversum, :
cuncta praeter solitum et praeterquam accepimus, ministrantur Epist. 192, ad Mag. Gui-
donem Magister Petrus in libris suis profanas vocum novitatns inducit et sensuum, dis-
:
putans de fide contra fidem, verbis legis legem impugnat. Nihil vidct per speculum et in
aenigmate, sed facie ad faciem omnia intuctur, auibulans in magnis et in mirabilil)us su-
per se. Melius illi erat, si juxta titulum libri sui seipsum cognosceret, nee egrcderetur
mensuram suam, sed saperet ad sobrietatem. Epist. 359, ad Haimericum Card. Macula-
vit Ecclesiatn homo ille, rubiginem suam simplicium mentibus affricuit cum ca ratione :
nititur explorare, quae pia mens fidei vivacitatc apprehcndit. Fides piorum credit, non
discutit. Sed iste Dcum habens suspectum credere non vult, nisi ipiod prius ratione dis-
cusserit. Cumquc Propheta dicat : nisi credideritis non intelliffctis (sec above, note 11):
•
i«te fidem voluntariam nomine redarguit levilatis, abulens isto Salomonis testimonio
CHAP. IV.— THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. () 73. 457
qui credit cito, levis est corde (Sirac. xix. 4). Bernard has stated and refuted in detail Abae-
lard's errors in the Tractates de erroribus P. Abaelardi ad Innocentium II. (in edit. Ma-
bili. iv. 114 ss., in the older editions, epist. 190) ; more shortly in the XIX. capitula erro-
rum Abael. s. in du Plessis d'Argentre collectio judiciorum de novis erroribus, i. 21. E.
g. I. Quod Pater sit plena potentia, Filius quaedam potentia, Spiritus sanctus nulla po-
tentia. II. Quod Spiritus sanctus non sit de substantia Patris aut Filii. III. Quod
Spiritus sanctus sit anima mundi. VI. Quod liberum arbitrium per se sufficit ad aliquod
bonum. VII. Quod ea solummodo possit Deus facere vel dimittere, vel eo modo tan-
turn, vel eo tempore, quo facit, et non alio. X. Quod non peccarerunt, qui Christum ig-
norantes crucifi-xerunt ; et quod non culpae adscribendum est, quicquid fit per ignoran-
tiara. Quod potestas ligandi atque solvendi Apostolis tantum data sit, non succes-
XII.
soribus. XIII. Quod propter opera nee melior nee pejor efficiatur homo. XIX. Quod
nee opus, nee voluntas, neque concupiscentia, neque delectatio, cum movet eam, pecca-
tum sit, nee debemus velle eam extinguere. On the other side, see Abaelardi apologia s.
confessio, or epist. xx. (0pp. p. 330, and in Bulaeus, ii. 196). Compare Cramer's Opin-
ion, vi. 428.
'* The acts are not to be found. Cf. Episcoporum Galliae ep. ad Innocentium II.
quia puer sum, et ille vir tum quia judicarera indignum, ratio-
bellator ab adolescentia :
nem fidei humanis committi raiiunculis agitandam, quam tam certa ac stabili veritate
constat esse subnixam. Dicebam, sufficere scripta ejus ad accusandum eum, etc.) How-
ever, for truth's sake, Bernard consented, and the Council was opened in the presence of
King Lewis. Quid multa ? Dominus Abbas cum librum theologiae Mag. Petri proferret
in medium, et quae annotaverat absurda, imo haeretica plane capitula de libro eodera
proponeret, ut ea magister Petrus vel a se scripta negaret, vel si sua fateretur, aut pro-
baret, aut corrigeret : visus est diffidere Mag. Petrus Abael. et subterfugere, respondere
noluit, sed quamvis libera sibi darelur audientia, tutumque locum et aequos haberet ju-
dices, ad vestram tamen, sanctissime Pater, appellans praesentiam, cum suis a conventu
discessit. Nos autem, minus canonica videretur (epist. 1^0, appel-
licet appellatio ista
lans ab electis judicibus, quod non putainus licere), sedi tamen apostolicae deferentes,
in personam hominis nuUam voluimus proferre sentenliam. Even in this account, there
are grounds for believing that the representation of this Council, by Berenganus Scholas-
ticus, a disciple of Abaelard, in his Apologeticus pro magistro contra Bernardum Clarae-
Tall. (in Abael. op. p. 302 ss. Bulaeus, ii. 182), is not altogether an untrue one Denique :
post prandium allatus est liber Petri, et cuidam praeceptum est, ut voce clamosa Petri
opuscula personaret. —
Inter haec salutantur cyphi, pocula celebrantur, laudantur vina,
—
Pontificum guttura irrigantur. Denique cum aliquid subtile divinumque sonabat, quod
auribus pontificalibus erat insolitum, audientes omnes dissecabantur cordibus suis, et
Stridebant dentibus in Petrum, hoc, inquiunt, sineremus vivcre monstrum ? Vini calor —
458 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
ita incesserat cerebris, ut in somni lethargiam oculi omnium solverentur. Inter haec
sonat lector, stertit auditor. Alius cubito innilitur, ut (let oculis suis somnum, alius su-
per molle cervical dormitionem palpebris suis molilur, alius super genua caput reclinans
dormitat. Cum ilaquc lector in Petri satis aliquod reperiret spinetum, surdis exclamabat
auribus Pontificum Damnatis? Tunc quidam vix ad extremam syllabam cxpergefacti,
:
somnolenta voce, capite pendulo, D.imnamu.i, ajebant. Alii vero damnantium tumultu
excitati, dccapitata prima syllaba, namus, inquiunt. Vera natis, sed natatio vestra pro-
cella, natatio vestra mcrsio. —
Qui vigilaverat in lege Domini die ac nocte, nunc damnatur
—
a sacerdotibus Bacchi. Intra tot itaque ct tantas angustias deprehensus Abaelardus ad
Romani examinis confugit asylum.
^' Innoc. cpist. ad Archiepiscc. et Episcc. Among Bernard's letters epist. 194, in Abael.
opp. p. 299, in Mansi
Together with this public letter, there arrived also a secret
xxi. 564.
one to the Archbishop of Rheims and Sens (Abael. opp. p. 301. Mansi 1. c.) with instruc-
tions, quatcnus Petrum Abaelardum et Arnaldum de Brixia, perversi dogmatis fabricato-
res, et catholicae fidei impugnatores, in religiosis locis, — separatim faciatis includi, et li-
Abael. opp. p. 335) records the reconciliation brought about by him and the Abbot of Ci-
teaux, between Bernard and Abelard, and begs for a safe retreat and protection for the
latter at Cluny.
=" Petri Ven. epist. ad Heloisam (lib. iv. ep. 21, in Bibl. PP. I.e. p. 922, in Abael. opp.
p.337) contains the tidings of Abelard's death (iUe tuus sacpe ac semper cum honore no-
minandus, servus ac vere Christi Philosophus Mag Petrus). Heloise prayed that the
body might be given up to her, that she might bury him in Paracletus (cpist. ad Petrum
Ven. in Abael. opp. p. 343), with the request Placcat etiam vobis niihi sigillum mittere,
:
in quo Magistri absolutio literis apertis contineatur, ut sepulchre ejus suspcndatur. Pe-
ter granted both her desires (ep. ad Helois. 1. c. p. 344). The absolution is given in these
words : Ego Petrus Cluniacensis Abbas, qui Petrum Abael. in Monachum Cluniacensem
recepi, et corpus ejus furtim delatum Hcloisae Abbatissae et Monialibus Paracleti con-
cessi, auctoritate omnipotentis Dei et omnium sanctorum absolro eura pro officio ab om-
nibus peccalis suis.
" Concerning him cf. Otto Frising. de gestis Frid. lib. i. c. 46, 50-54, 5C, 57. Gaufredi
Mon. Albanenscm de rebus gestis in causa Gilberti Porretani
Claraevall. epist. ad Episc.
in the acts of the Cone. Rhcin. in Mansi xxi. 728. Cramer, vi. 530. Neander's dor hcii.
—
Bernhard, S.217. 305. Ritter, iii. 437. The charges against him brought l)efore the Pope
by his two archdeacons (in Otto Fris. 1. c. cap. 50, among these also, ns matters of ;
lesser importance Quod meritum humanum attenuando, nullum mereri diccrct praeter
:
Christum and. Quod Ecclesiae sacramenta evacuando diceret, nullum baptizari nisi sal-
;
andum) could not be proved at the Council of Paris in 1147 for this reason, Eugenius :
III. referred the cause Council of Rheims, and commissioned a certain Abbot Gott-
to the
schalk to examine the work of Gilbert which was especially denounced, his comm. in
Boetium de s. Trinitate (in opp. Boetii. Basil. 1570, p. 1128), with reference to those
charges.
" The four Capitula drawn from that comraentary, which were here brought forward.
CHAP. IV.—THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. ^ 73. 459
are given in part differently by Gaufredus 1. c., Otto Fris.l. c. cap. 50, Matth. Paris, aim.
1119, p. 67. them most accurately from an old manuscript, in his
Yasquez seems to state
Comm. in Thomam P. I, disp. 120, cap. 2, and from him Duplessis d'Argentre coll. judic.
i. 39. I. Quod divina natura, quae divinitas dicitur, Deus non sit, sed forma, qua Deus
est quemadmodum humanitas homo non est, sed forma, qua est homo. II. Quod, cum
:
Pater et Filius et Spiritus sanctus unum esse dicuntur, nonnisi una divinitate esse di-
cantur: nee convert! possit, ut unus Deus, vel una substantia, vel unum aliquid Pater et
Filius et Spiritus sanctus esse dicantur. ill. Quod tres personae tribus unitatibus sint
tria ; et distinctae proprietates tribus, quae non sunt ipsae personae sed sunt tres aeter-
;
nae, et ab invicem a divina substantia in numero differentes (Matth. Paris divisae nu- :
mero et divisae substantia). IV. Quod Natura divina non sit incarnata. After a long
and fruitless discussion, Bernard, in the name of the French bishops, brought in the fol-
lowing confession of faith, in opposition to those Capitula. (Otto Frising. 1. c. cap. 50) :
(I.) Credimus naturam divinifatis esse Deum, nee aliqiio sensu catholico posse
sinipliciter
negari, quin Divinitas sit Deus, et Deus Divinitas. Si vero dicitur, Deum sapientia sa-
pientem, magnitudine magnum, aeternitate aeternum, unitate unum, divinitate Deum esse,
et alia hujusmodi credimus, nonnisi ea sapientia, quae est ipse Deus, sapientem esse,
:
nonnisi ea magnitudine, quae est ipse EVeus, magnum esse, nonnisi ea aeternitate, quae
est ipse Deus, aeternum esse, nonnisi ea unitate, quae ipse est, unum esse, nonnisi ea
divinitate Deum, quae est ipse id est seipso sapientem, magnum, aeternum, unum, Deum.
:
(II.) Dum de tribus personis, Patre et Filio et Spiritu sancto loquimur, ipsas unum
Deum, unam divinam substantiam fatemur esse. Et e converso, cum de uno Deo, una
divina substantia loquimur, ipsum unum Deum, unam divinam substantiam esse tres per-
sonas profitemur. Credimus solum Deum Palrem, etFilium, et Spiritum sanctum
(III.)
aeternum esse, nee aliquas omnino res, sive relationes, sive proprietates. sive singularita-
tes vel unitates dicantur, et hujusmodi alia adesse Deo, quae sint ab aeterno, et non sint
Deus. (IV.) Credimus ipsam Divinitatem, sive feubstantiam divinam, sive naturam divi-
nam dicas, incarnatam, sed in Filio esse. When this confession of faith was presented
to the Pope, the cardinals felt themselves greatly wronged. See their expressions above,
^51, note 16. Further Sed quid fecit Abbas tuus et cum eo Gallicana ecclesia? Qua
:
fronte, quo ausu cervicem contra Romanae sedis primatum et apicem erexit ? Haec est
enim sola, quae claudit et nemo aperit, aperit et nemo claudit. Ipsa sola de fide catholica
discutere habens,a nullo, etiam absens, in hoc singular! honore praejudicium pati potest,
etc. Bernard was obliged to humble himself, on the three last Capitula nothing was de-
cided de primo tantum Romanus Pontifex definivit, ne aliqua ratio in theologia inter na-
:
turam et personam divideret, neve Deus divina essentia diceretur ex sensu ablativi tan-
tum, sed etiam nominativi ; —
Episcopus vero praemissam summi Pontificis sententiam
reverenter excipiens, archidiaconibus suis in gratiam receptis, cum ordinis integritate, et
honoris plenitudine ad propriam dioecesim remeavit. In the far parts of Germany, this
matter was even related as follows (chron. Montis Sereni ad ann. 1148, in Mencken
scriptt. rer. Germ. ii. 181) in Concilio Remensi magister Giselbertus scripta sua, quae a
:
'' Libri iv. scntentiarum. Among the numerous editions the best are those of Louvain,
ex rec. Joh. Aleaumc, 1546. fol. 155.3. 1576. 4. Extracts in Cramer,
vi. 586. Comp. Ritter,
iii. 474. From the remarkable agreement of this work with Bandini scntentiarum libb.
iv. Bcned. Chclidonius, Viennae, 1519. fol. Lovan. 1557. 8. Latin Extracts in Cra-
(ed.
mer, 851) Chelidonius and Cramer, vi. 84G, conclude that the Lombard revised Blandi-
vi.
nus. Pez (Thesaur. anecd. T. I. diss, isagog. p. xlv. ss.), Sehrockh (xxviii. 48), and
Rettberg (Comparatio inter mag. Bandini lihelhim et Petri Lomb. sent. Gottinger Weih-
nachtsprogr. 1834), that the latter epitomized the former. Perhaps Bandinus, the jurist in
Bologna (t 1218, see Savigny's Gesch. d. Rom. Rechts im Mittelalter, iv. 332), composed
this abstract to facilitate for jurists their necessary acquaintance with dogmatic theology.
In the preface Peter Lombard states the aim of his work to be this, fidem nostram advcr-
sus errorcs carnalium atque animalium hominum — munire, vei potuis munitam ostendere,
ac iheologicarum imjuisitionum abdila aperire, necnon et sacramentorum ecclesiasticorum
— notiliain tradere; and protests, in labore multoac sudore volumen compeginius ex tes- —
timoniis veritatis in aeternum fundatis, —
quo majorum exempla doctrinamque reperies.
in
Nevertheless, the Lombard was accused by his scholar Johannes Cornubiensis (especially
in the Eulogium ad Alex. P. III., quod Christus sit aliquis homo, in Martene et Durand
thesaur. anecd. v. 1C55, which appeared in 1 175) for teaching, quod Christus non sit aliquid,
secundum quod est homo (how far justly, see Cramer, vi. 1); and Alexander III. con-
demned the doctrine in 1179, quia, sicut verus Deus, ita verus est homo ex anima rational!
et humana carne subsistens. Gualterus de S. Victore renewed this charge of Niliilianis-
mus. On tlie other hand, the opposition of Joachim Abb. Florcnsis to the Lombard's doc-
trine of the Trinity was condemned at the Lateran Council of 1215, see Engelhardt's Kir-
chengesch. Aljhandl. s. 203. But about 1300 more than sixteen articles were collected
by the divines of Paris, in quibus Magistcr Sentenliarum non tcnetur commur.iter ab om-
nibus. Cf. d'Argentre collect, judic. i. 112. Sehrockh, xxviii. 527.
'' Schlossrr uber den Gang d. Sludien in Frankreich, vorzilglicli v. d. Schule zu St.
Victor: in his Vincent v. Beauvais Hand und Lehrbuch. Fraiikf. a. M. 1819. ii. I.
iheologicus, see Liebncr in d. Thcol. Studien u. Krit. 1831. ii. 254. His most important
theological work is De Sacramentis christianac fidei, lib. ij., an entire body of doctrine,
given in abstract by Cramer, vi. 792. On his leaning to Mysticism, see Schmid d. Myn-
ticismus dcs .Mittelalters, s. 282.— Cf Ch. G. Derling Hugo a St. Vict. Hclmst. 1745. 4.
CHAP IV.—THEOL. SCIENCE.—I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. ^ 73. 461
Schlosser, 1. c. s. 37. Ritter, iii. 507. HelflFerich's christl. Mystik, i. 350. D. Alb. Lieb-
ner's Hugo v. St. Victor u. die theol. Richtungen seiner Zeit. Leipz. 1832.
'* Among his many works (ed. Rotomagi, 1650. fol.) the following are of greatest note :
De statu interioris hominis traclt. iii. ; Benjamin minor de praeparatione animi ad con-
templationem, s. de XII. Patriarchis ; Benjamin major de gratia contemplationis, s. de
area mystica, libb. V. ; De trinitate, libb. vi. Comp. Schrockh, xxix. 275. Schmid. 1. c. s.
303. Ritter, iii. 547. Helfferich, i. 429. Engelhardt's Richard v. St. Victor und Johan-
nes Ruysbroek, Erlangen, 1838. C. Th. A. Liebner Richardi a S. Victore de contempla-
tione doctrina Partes ii. 4 (Gottinger Osterpr. 1837, and Weihnachtspr. 1839).
'* The title of his work commonly given is this : Contra quatuor labyrinthos Galliae
it is properly : Contra manifestas et damnatas etiam in conciliis haereses, quas sophistae Abae-
lardus, Lonihardus, Petrus Pictavinus et Gilbertus Porretanus libris sententiarum suarum
acuunt, limant, roborant. There are extracts in Bulaei hist. Univ. Paris, ii. 200 s. 402 ss.
562 ss. 629-660. A representation of its purport, according to the Paris MS., is given by A.
Planck in d. Theol. Studien u. Krit. 1844 iv. 823. In the prologue (1. c. p. 402) we find :
Quisquis hoc legerit, non dubitabit, iv. labyrinthos Franciae, i. e. Abaelardum et Lombar-
dum, Petrum Pictav. Gilbertum Porret. uno spiritu Aristotelico afflatos, dum ineffa-
et
bilia Trinitatis et incarnationis scholastica levitate tractarent,multas haereses olim vo-
muisse, et adhuc errores puUulare. Further (p. 200) Quaeris, Quid sit Labyrinthus, quo :
clausus fuit Minotaurus ? Quaeris, quid sit [Minotaurus] ? Non homo, non pecus est pe- ;
cus est, homo est, neutrumque. Quaeris, quorsum ista? talis Christus eorum, phantasti-
cus est Deus ipsorum. Non homo, non Deus est Deus est, homo est, neutrumque. At- ;
que unusquisque Samarita fabricat sibi Deum. Tu vero, Christiane, verus veri Dei Is-
raelita, fuge vitulos aureos, quos isti de cordibus suis impie Christianis proponunt. Ex-
suffla, inquam, istorum disputationes subtilissimas quidem, ac si aranearum telas putidas
et prorsus inutiles, in quibus cum vitulis Samariae et Daemones ludunt, solaeque muscae
gannientes, i. e. filii Lib. iv. at the end (p. 659) Nos
perditionis illaqueantur ad mortem. :
caeteros virtutum floras, quos in illo agro pleno, cui benedixit Dominus, Cassino Monte
in
reperi, fateor, hoc mihi non mediocriter placuit, quod ibi scholas puerorum, quae saepe
462 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
rigorem sanctitatis cnervant, non inveni. Thus Peter Venerabilis closed the school in
Cluny, and at the same time in all the Cluniac monasteries, Lorain essai hist, sur I'Ab-
baye de Clugny, p. 30. F. Cramer's Gesch. d. Erziehung u. d. Unterrichts in d. Nieder-
landen wahrend d. Mittelalters. Stralsund, 1843, s. 143.
^' Cf. Decretal. Gregor. P. IX. lib. v. tit. v. de magistris, and Bohmer's notes thereto.
The benefices of a magister scholarum were lost in the case of many cathedrals, and in
others misused, to.make the licentiadoccndi marketable. Accordingly, Alexander 111. de-
creed, in Cone. Latcran. III. ann. 1179 : per unamquamquc cathedralem Ecclesiain magistro,
qui clcricos ejusdem Ecclesiae et scholares pauperes gratis doccat, competens aliquod
beneficium pracbeatur. Pro licentia vcro docendi nullus omnino pretium exigal (1. c. cap.
1). Innocent Cone. Later. IV. ann. 1215, not only renewed that decree, because it
111. in
had not been generally observed, but commanded also that in the collegiate churches
such a master should be appointed, ejui clericos Ecclesiarum ipsarum gratis in grammati-
ca facuUate ac aliis instruat juxta posse. Besides, the Metropolitan See was to have a
divine, qui saccrdotcs et alios in sacra pagina doceat, et in his pracsertim informet, quae
ad euram animarum spectare noscuntur (1. e. cap. 4).
*'Concerning him, Histoire litt. de la France, xiv. 89. Ritter, iii. C05. Johannes v.
Salisbury von H. Rcuter, Berlin, 1842. His works were : Policralicus s. de iiugis Curia-
liumetvcstigiis Philosophorum,libb. viii. ; epistolae 303 (both found also in Bibl. pp. Lugd.
xxiii. 242); Metalogicus, libb. iv. (published in 8. with the Policrat. at Paris, IGIO, and
Lugd. Bat. 1610) ; Entheticus de dogmate philosophorum prim, editus a Chr. Petersen,
Hamburgi, 1843. [Works by Gillies, 6. 8. London.]
" Metalog. lib. i. c. 3, describes the school of a certain Cornificius Poetac, historio- ;
fere non morabatur ultcrius in scholis, quam eo curriculo tcmporis, quo avium pulli plu-
—
mescunt. Sed quid doccbant novi doctores, ct qui plus somuiorum quam vigiliarum in
scrutinio philosophiae consumpserant ? —
Ecce nova fiebant omnia innovabatur gramma- :
sine ratione loquebantur argumenlum sonabat in ore omnium, et asinum nominare vel
:
homincm aut aliquid operum naturae instar criminis erat, aut ineptum nimis aut rude et a
—
philosopho alienum. Ex arte ct de arte agerc idem erat. Lib. ii. c. 6 Indignantur ergo :
puri philosophi, et qui omnia preter logicam dedignantur, aeque grammaticae ut physicae
expertes et cthicae, ct me improbum, obtusum, et caudicem, aut lapidem criminantur.
Lib. ii. c. 8 :Ut ait Seneca in i. Dcclam. Aihil est odibilius subtilitatc, ubi nihil aliud est
quam subtilitas et ad Lueilium iVi7ii7 est aciitius arista, sed haec ad quid utilis ? talc utile
; :
est illud ingenium, quod sola subtilitatc lascivicns, nulla rcsidct gravitate. Unde, ut idem scri-
bit, c. 1, fiunt in pucrilibus Acadcmici scncs ; omiicm dictorum aut scriptorum cxcutiunt syl-
§ 74.
tot jam sint errores ([uot doelores, tot scandala quot aiiditoria, tot blasphemiae quot plateae.
Then follow complaints of the perplexing number of the Decretals. Vae duo praedicta
sunt, et ecce restat tertium vae. Facultates, quas liberates appellant, amissa iibertate
pristina in tantam servitutem devocantur, ut comatuli adolescentes earum magistena im-
pudenter usurpent, et in cathedra seniorum sedeant imbcrbes et qui nondum noverunt ;
esse discipuli, laborant ut nominentur magistri Conscribunt et jpsi summulas saas, pla
ribus salivis affluentcs et madidas, philosophorum sale nee conditas nrc condftas. Omis-
sis regulis artium, abjectisque libris aulhenticis artificum, muscas inanium verbulorum so
phismatibus suis, tanquam aranearum tendiculis includunt. Clamat philosophia, vestes
suas conscindi et disrumpi, etc. Comp. Schlosser, 1. c. s. 64 ss.
Wachler's Gesch. d Literatur, ii. 95, 113.
'
' On the Arabian philosophy, see Tennemann, viii. 1, 362. Documents philosophiae
Arabura ex codd. rass. ed. D. Aug. Schmoelders, Bonnae, 1836. His Essai sur les ecoles
philos. chez les Arabes, et notamment sur la doctrine d'Algazzali, Paris, 1842. H. Rit-'
ter's Gesch. d. christl. Philosophic, iii. 663. [Ritter, Ueber unsere Kentniss der Ara-
bischen Philosophic, 4. Gottingen, 1844. Renan, Averroes et I'averroisme, Paris, 1852.]
' Caesaris Heisterbacensis (about 1225) de miraculis et visionibus sui temporis, lib.
V. c. 4 plures ex diversis regionibus scholares in eadem civitate (Toleti) siudebant in
:
arte necromantica, among them also were, juvenes aliqui de Suevia el Bajoaria.
464 THIRD PERIOD.— DIV. IN— A.D. 1073-1305.
* Jo. Launoji de varia Aristotelis in Acad. Paris, fortuna, Paris. 1662. 8. denuo ed. J.
H. ab Elswich. Vitemb. 1720. 8. An new light has been thrown upon this sub-
entirely
ject in Jourdain, rcchcrches critiques sur I'age ct I'origine des traductions latincs d'Aris-
tote, et sur des commcntaires grecs ou arabes employes par des docteurs scholastiques.
Paris, 1819 (translated by Dr. Slahr, Halle, 1831), nouv. edit, revue et augm. 1843. Be-
fore this time, works on medicine, astronomy, and such subjects, had been translated from
Arabic into Latin (Jourdain, p. 97 ss.) Raymund, archbishop of Toledo (1130-1150), was
:
the first to cause the jirincipal Arabic works on the Aristotelic philosophy, namely, those
of Avicenna, Algazcl, and Alpharabius, to be translated by several learned men. (Jour-
dain, p. Ill ss.).
* the doctrines of neo-Platonic philosophy among the Mohammedans may
Examples of
be seen in A. Tholuck's die speculative Trinitatslehre des spateren Orients, Berlin,
1826. 8.
* Two entirely different calumnious stories are told of him by Thomas Cantipralanus
(sec above, <^ and Matthacus Paris, ann. 1201, p. 206 (namely O Jesule, Je-
55. note 24), :
sule, quantum in hac quaestionc confirmavi legem tuam et exaltavi profecto si malig- :
s. 251. On Amalric and David, see Ritter's Geschichte d. chrisll. Philosophic, iii. 625.
Amalnch v. Bena, v Dr C. U. Hahn, in d Theol. Studicn u. Krit. 1840. i. 184. Amal-
rich V. Bena u. David v. Dinant, v. Dr. J. H. Kronlein in d. Theol. Studien und Kritik.
1847. ii. 271.
* Kronlein, c. g. s. 283, rightly opposes the common opinion that David of Dinant was
Amalric's pupil Compare Chron. anonymi Laudun. Canonici, a contemporary, in Bou-
quet rcrum Gall, scriptt. continued by Brial, xviii. 714 Almaricus vir quidem subtilissi-
:
mus, sed ingcnio pessimus fuit in omnibus facultatibus, in quibus studebat, aliis contra-
:
rius inveniebatur. item sclendup, quod iste Magister Almaricus fuit cum domino Lu-
dovico primogenilo Regis Francorum, quia credebatur vir esse bonae conversationis et
CHAP.IV.— THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC, ij 74. 465
Amalric's pupil, but because Amalric had drawn his errors from David's work. Besides,
according to that chronicle, David seems not to have been a teacher in Paris, but to have
maintained himself at the Papal Court, and in 1209 he was certainly dead.
' On this point Albertus Magnus was the great authority from whom Thomas Aquinas
derived his knowledge of this th,eory. Albertus seems to have been acquainted with a
work of David's de torais h. e. de divisionibus, which he quotes, Summa Theol. P. i. tract,
iv. qu. 20, membr. 2, quaest. incidens. Compare his Summa theol. P. i. tract vi. qu. 29,
membr. 1. art. 2, Sunt quidam haeretici dicentes Deum et materiam primam et noun
:
sive mentem idem esse. Quod sic probant Quaecunque sunt,et nullam differentiam ha-
:
bent, eadem sunt. Idem enim est, ut dicit Aristoteles, vii. topicorum, quod non differt
differentia. Deus, nous et materia prima sunt, et nullam differentiam habent ergo ea- ;
dem sunt. Quod autem haec tria sint et plura principia rerum, ex hoc volebant probare,
quod res sint triplices, scilicet materiales, spiriluales ct divinae, nee ex uno principio pro-
prio formabiles. Priinum ergo principiurn formationis materialium est materia, ut dicunt
et primum principiurn formationis spiritualium, in quibus principium vitae est, dicunt,
quod est nous, sive mens. Dicunt enim, quod omnia, quae sunt in uno genere, ex uno
aliquo principio simplici formantur, ut patet in omnibus generibus entis, scilicet substan-
tia, quantitate, qualitate, et sic de aliis. Similiter divinum esse multiplex est, ut dicunt,
et necesse est, quod ex aliquo uno formetur principio, et hoc dicunt esse Deum. Haec
ergo tria sunt simplicia prima : et si sunt simplicia, nullam differentiam habent : quae-
cunque enim habent differentias, sunt composita. Et sic suam volunt probasse intentio-
nem. Et in hoc errorefuit David De Dinanto. David expressly draws upon the metaphys-
ics and physics of Aristotle, and avails himself of his technical phraseology. See Kron-
lein, s. 327, and other places.
'"About him writes particularly the contemporary Gulielmus Armoricus or Brito
(whose continuation of Rigord in Duchesne scriptt. rer. Gall. T. V. is printed by mistake
as part of the same so Rigord is often quoted here without right) de gestis Philippi Au-
;
gusti ad ann. 1209 (in Bouquet rerum Gail, scriptt. continued by Brial, xvii. 83). As early as
1204, Amalric was charged with having laid down, quod quilibet Christianus teneatur cre-
dere, se esse membrum Christi, nee aliquem posse salvari, qui hoc non crederet. He must
have asserted this in some unusual sense for he was condemned by the Pope, obliged
;
to recant, and soon after died of chagrin. In the year 1209, however, doctrines still
more offensive appeared among his disciples, the blame of which was laid upon him. The
Council of Paris, ann. 1209, thus states their heresies (Martene thes. anecd. iv. 163) Pa- :
ter a principio operatus est sine Filio et Spiritu sancto usque ad ejusdem Filii incarnati-
—
onem. Pater in Abraham incarnatus, Filius in Maria, Spiritus sanctus in nobis quotidie
—
incarnatur. Omnia unum, quia quicquid est, est Deus. —
Turn Deus visibilibus erat indu-
tus instrumentis, quibus videri poterat a creaturis, et accidenlibus videri poterat extrinse-
cis. Hoc siquidem errore decepti, corpus Christi ante verborum prolationem visibilibus
panis accidentibus subesse conati sunt affirmare cum e contra dicat auctoritas accedit
: :
Verbum ad eCementum, ct fit Sacramentum. Quod sic exposuerunt id quod ibi fuerat prius, :
VOL. IL 30
466 THIRD PERIOD— DIV. HI— AD. 1073-1305.
visibiliformae subjectus nee aliter ilium hominem esse Deuni, quam unum ex eis cog-
;
noscerc voluerunt. Item Spiritus sanctus in eis incarnatns, ut dixerunt, eis omnia reve-
labat ct haec revelatio nihil aliud erat, quara mortuorum resurrectio.
: Inde semetipsos
jam resuscitates asserebant, spem ab eorum cordibus excludebant, se soli sci-
fidem. et
entiae mentientes sulijaccre. Item de meritis pracsumentes, graliae dcrogantes, mentili
sunt, bononim baptismalis non cgere parvulos ex eorum sanguinibus propagatos, si suae
conditionis mulicribus carnali possent copula niisccri. Item Filius usque nunc operatus
est, sed Spiritus sanctus ex hoc, nunc usque ad mundi consummationem inchoat operari.
Job. Gerson, de Concordia metaphysicae cum logica (opp cd. du Pin, iv. R2C), draws his
statements with regard to Almancus from the Commentary of the Cardinal Ostiensis (about
12G0) on Decret. Greg. lib. i. tit. 1, cap. 2, ^ lirprobamus, and from the chronicon Mar-
tini Poloni. The first appear to be the most important, because Henricus Ostiensis is
said to have had them immediately from Odo Episc. Tusculanus, who as Episcopal Chan-
cellor of Paris took an active part in the Cone. Paris, ann. 1209. The passage is not to
be found in Ostiensis Summa, but probably in his Leclura, which, according to a marginal
note in the Summa ed. Basil. J 573, p. 2, he wrote after the Summa, and is given (more
fully than in Gerson) in Jac. Thomasii origines hist, philosophicae et ecclesiasticae, Ha-
lae, 1C99, p. 113: Impii Almarici dogma istud colligitur in libro Magistri Joannis Scoti,
qui dicitur Periphysion, i. e. de natura. Qucm scculus est iste Almaricus, de quo hie lo-
quitur. Sed et dictus Joannes in eodcm cujusdam Graeci nomine Maxi-
libro auctorilates
mi In quo libro, qui el
introduxit. per magistros damnatus fuit Parisius, multae haereses
contincntur. Primus et summus error est, quod omnia sunt Deus. Unde dicit motum
:
tus Odo Tusculanus, qui fuer.at Cancellarius Parisiensis, notaverat et damnaverat errores
dicti libri, et ab hoc Odone dicit Hoslicnsis se praedictos errores accepisse. It is clear
that the Card. Ostiensis is here quoting from the list of the heretical doctrines of Joh.
Scotus, prepared by Odo ; accordingly, those propositions are taken word for word from
Joh. Seotus de divis. naturae. However, Card. Ostiensis only produces them to denote
the heresies of Amalric, who drew from Joh. Scotus and Gerson attributes these propo-
;
sitions immediately to Amalric. Martinus Polonus also (chron. cd. Antverp. 1574, p. 394,
written 1271) takes the errors which he attributes to Amalric, expressly from that work :
qui omnes errores inveniunlur in libro, qui intitulatur Periphyseon. Et hie liber inter
alios libros condemnatos Parisiis ponitur, et is liber cum Almarico et suis sequacibus fuit
Parisiis combustus. At any rate, the heretical doctrines of the latter were drawn sub-
stantially from the work of Joh. Scotus, see Kronlein, s. 287. Bui nothing could have
been known of the moral perversion of the Almarieians in the year 1209, otherwise it
would have been remarked and condemned by the Synod.
" Guilelmus Armoricus, who wrote in 1220, already asserts of them 1. c. impudenter as-
truere nilcbantur, quod potestas Patris duravit, quamdiu viguit lex Mosaica et quia ;
together from the Church, under the name of the sect of the Free
Spirit. Accordingly, a prohibition of Aristotle's works issued from
that Synod in Paris'^ in 1209, and in1215 from a Papal Legate.'^
However, when, soon after this time, with the countenance of
princes also, the genuine works of Aristotle were translated into
Latin,'* partly from Arabic versions, partly and especially from
the Greek, now that the Grreek originals had become accessible,
since the conquest of Constantinople, men began to recognize the
difference between Aristotleand his Arabian commentators. That
prohibition was in form only restricted, ^^ but in fact quite forgot-
tatis, dicerent jam non esse peccatum. Uiide et stupra, et adulteria, et alias corporis vo-
liiptates in caritatis nomine committebant, mulieribus, cum quibus peccabant, et simpli-
cibus, quos decipiebant, impunitatem peccati promittentes, Deum tantummodo bonum et
non justum praedicantes. Caesarius Heisterbac. de miraculis lib. v. c. 22 (written in
1222): Si aliquis est in Spiritu sancto, ajebant, et facial fornicationem, aut aliqua alia
poUutione polluatur non est ei peccatum, quia ille Spiritus, qui est Deus, omnino sepa-
:
ratus a came, non potest peccare qamdiu ille Spiritus, qui est Deus, est in eo, ille
:
operatur omnia in omnibus. Martinus Polonus chron. p. 395, adds this also to the here-
sies which Amalric is supposed to have adopted from Joh. Scotus Dixerat etiam, quod
:
in caritate constitutis nullum peccatum imputabatur. Unde sub tali specie pietatis ejus
sequaces omncm turpitudincm committebant.
In the Decree of this Synod, at which several priests were condemned to the stake
'='
(Martene thes. iv. 166), we find, Quatcrnuli Magistri David de Dinant infra Natale Epis-
copo Parisiensi afferantur ct comburantur: nee libri Aristotelis de naturali philosophia,
nee commenta legantur Parisius publice vel secreto. Et hoc sub poena excommunicatio-
nis inhibemus. On this remarks Guilelmus Armoricus ad ann. 1209 in diebus illis le-
:
Concilio provinciali ex certa causa prohibiti fuere, Parisius non utantur, quousque ex-
aminati fuerint, et ab omni errorum suspicione purgati.
468 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
ten, and after the year 1230 the supremacy of the AristoteUc phi-
losophy in Western Christianity was decisive.'*'
'* Rogcri Bacon opus majus (about 1266) P. i. c. 9, cd. Jcbb. p. 14 : Scimus cnim, quod
temporilms nostris Parisiis diu contradictum nalurali plulosophiae ct iriclaphysicae
fuit
Anstotelis per Avicennae et Averrois expositorcs, et ob densam ignoran'.iam fucrint libri
eorum excommunicati, ct utentcs cis per tempora satis longa. Cum igitur nos moderni —
—
approbamus vires praedictos, et scimus quod omnis additio et cumulatio sapientiae, quas
dederunt, sunt dignae omni favore, licet in multis alii diminuti sint, et in pluribus supcr-
flui, et in quibusdam corrigcndi, et in aliquibus cxplanandi manifcstum nobis est, quod illi,
;
qui per aetates singulas impedivcrunt documenta venlatis ct utilitatis, quae oblata fucrint
ois per viros praedictos, nimis crravcrunt, ct vitiosi plunmum fuerunt in hac parte sed ;
hoc fecerunt propter scicntiae cxtollentiam et propter ignoranliam. P. 3Cs. £t licet alia —
logicalia ct quacdam alia translata fucrint per Boetium de Graeco, tamcn tempore Michael
Scoti, qui aniiis Domini 1230 transactis appariiit deferens librorum Aristoteles paries aliqjias
de naturalibus et mathematicis cum expositoribus sapientibus, magnificata est philosophia Aris-
totclis Michael Scotus was an astrologer at the court of Frederick II. He
apud Latinos.
made translations from Arabic, Jourdain, p. 130 ss. Roger Bacon gives his opinion of him
(see Jebbi pracf. ad opus majus) Michael Scotus, ignarus quidem ct vcrborum et rerum,
:
fere omnia, quae sub nomine ejus prodierunt, ab Andrea quodam Judaeo mutuatus est.
'' Matth. Paris, ann. 1243, p. 612 Jpsis quoque temporibus videlicet post festum s. Mi-
:
ventus in eo est usque ad hoc tempus, quod est MD. annorum. Et talcm esse unum ho-
jninom, potius est miraculosum, quam humanum. Aristoteles est rcgula ct exemplar, quod
natura invenit ad demonstrandam ultimam perfectioncm liumanam. Aristotelis doctrina
est summa Veritas, quoniam ejus inlcllectus fuit finis humani intcllectus. Quare bene
dicitur, quod fuit creatus ct datus nobis divina providcntia, ut scircmus, quicquid potest
sciri. How far the schoolmen advanced in this admiration is shown, by a poem written
at the end of the fifteenth century, by a theologian at Cologne, dc vita ct niortc Aristo-
telis (reprinted in the Acta Philosoph. IStcs Stuck, s. 345 ff.), mentioned by Corn.
Agrippa dc Nettcsheim dc vanitatc scientiarum, cap. 54, where we find in a note (1. c. s.
369) Qui quidem Aristoteles adco necessarius fuit ante verbi Dei incarnationem, sicul
:
necessario collatio gratiae praesupponit conditioncm ipsius naturae quia Aristoteles fuit :
legis naturae maximus doctor et inventor. Ex quo patet, quod Aristoteles fuit praecur-
80r Christi in naturalibue, sicut Johannes baptista fuit praecursor Christi ad praeparan-
durn ipsi plebem perfectam in gratuitis. Nee obstat, Arislolelem fuissc ante legem gra-
CHAP. IV.— THEOL. SCIENCE.— I. SCHOLASTIC AND MYSTIC. ^ 74. 469
The liberal arts, on the other hand, sank still lower in public esti-
mation ^^
Alexander of Hales, the Franciscan, in Paris (Doctor irrefraga-
bilis, t 1245)^" formed the transition-state to this second period.
tiae,quia dicit Augustinus, quod aliqui erant homines veteris legis, qui per gratiam per-
sonalem fuerunt de nova lege, etc.
" According to Roger Bacon, in his time there were hardly four men of letters who
were well acquainted with grammar, Jebb in praef. ad 0()us majus fol. 3. b. The school
of Orleans only still held to grammar. Hence Henri d'Andely, at the end of the 13th
century, describes, in a satirical poem, La Bataille des sept arts (printed in Grasse's Lite-
rargeschichte II. ii. i. 16), a battle which was fought between the Grammar and Poetry
of Orleans, and the Logic and Philosophy of Paris.
*" His principal work, Summa universae theologiae, in 4 partt., is an explanation of
Lombard, ed. Venet. 1576. Colon. 1C22. fol. voU. iv. Extracts in Cramer, vii. 161. Hist,
litt. de la Franca, xviii. 312.
" On his life, see Quetif et Echard scriptores Ord. Praedicatorum,
i. 162. Opera (com-
mentaries on Aristotle, Books of the Bible, on Dionysius the Areopagite, besides
ori the
works on physics, philosophy, and theology) ed. Petrus Jammy Ord. Praed. Lugduni,
1651. xxi. Tom. fol. Among his theological works the most remarkable are his comment-
aries in iv. libb. Sententiarum (also Basil, 1506. fol.), and Summa theologiae (Basil. 1507.
2 voll. fol.). On the use which he makes of Aristotle, see Jourdain, p. 330 ss. Comp.
Ritter's christl. Phil. iv. 181.
'* On his life, see Acta SS. Mart. i. 655, add. vii. Mart, and A. Touron vie de s. Thomas
d'Aquin. avec un expose de sa doctrine et de ses ouvrages. Paris, 1737. 4. Bern, de Ru-
beis dissertt. crit. et apologet. de gestis et scriptis ac doctrina s. Thomae Aquinatis. Ve-
net. 1750. Quetif et Echard scriptt. Ord. Praed. i. 271. Hist. litt. de la France, xix.
fol.
238. —On his use of Aristotle, see Jourdain, p. 434 ss. His most important theological
works are. Comment, in iv. libros Sententiarum Mag. P. Lombardi ; Summa theologiae —
in iii. partt. (Pars ii. is divided into Prima and Secunda Secundae. Pars iii. is not fin-
ished, so in the editions a Supplementum tertiae partis, ex ejusd s. Thomae scripto in
quartum Sententiarum excerptum, is added. The genuineness of the Summa, which
lib.
was called in question by Jo. Launojus veneranda Rom. Ecclesiae circa simoniam tradi-
tio, Paris. 1675. observ. 8, is proved by Natalis Alex, dissertt. ad hist. eccl. xiii. et xiv.
saeculi diss. Vita, Echard scriptt. ord. Praed. i.294. Oudinusde scriptt. eccl. iii. 353).
Summa catholicae fidei contra Gentiles in iv. libb. There are besides commentaries on
Aristotle, on Holy Writ, etc. They have been very
often printed, both separately and to-
gether. E.g. Romae, 1570. tomi xvii. Antverp. 1617. tomi xviii. Paris, 1660. voll. xxiii.
; ;
fol. ed. altera Veneta emendata, ace. B. M. de Rubeis in singula opera admonitiones
praeviae 1745-1760. tomi xxviii. 4. Ritter, iv. 257. [R. D. Hampden, Life of Thomas
Aquinas, London. 1848. Art. Aquinas, in Kitto's Journal, vol. i. Haureau, in his Philos.
Scholast. — A. Jellinck, Thos. v. Aq. in der jildischen Literatur. A French translation of
the Sermons, by Abbe Ecalle. Tom. i. 1853 ; a new edition of his De Veritate con-
tra Gent., edited by Roux-Lavergne, Nimes, 1854 and of the Summa in French and
;
Latin, 8, 8. Paris, 1855. His Catena avrea is translated in connection with the Oxford
Library of the Fathers, in 4 vols. 8.]
THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
470
*' Immediately after Thomas's death the Dominicans had to protect him against the en-
mity of the other theologians, both in Paris, where was his most eminent antationist, Hen- •
ricus Gandavensis and in Oxford the Dominican Robertas Oxfordius wrote at that time
;
his Protectorium Thomae Aquinatis (Bulaeus, iii. 409). In the year 1276, Slephanus
Tempier, bishop of Paris, de consilio Magistrorum theologiae, even condemned, among
many other propositions, some taken from the works of Thomas (d'Argeiitre de novis er-
ronbus, i. 188 cf. Observationes, p. 204, 217). The University of Oxford also acceded to
;
this condemnation (Bulaeus, iii. 448, 482), and the Franciscan Guillelmusde Lainare in
1285 wrote at Oxford a Reprehensorium F. Thomae (d'Argentre, i. 218). On the other
hand, the Dominicans agreed at a general chapter in Paris, 128C (Martene thes. anecdot.
iv. 1817), no. 19, ut Fratres omnes et singuli, prout sciunt el possunt, efficacem dent ope-
ram ad doctrinam ven. niagistri Fratris Thomae de Aquino recolendae memoriae promo-
vendam, et saltern ut est opinio dcfensandam. Et si qui contrarium facere attentaverint
assertive, sive sint Magistri, sive Baccallarii, Priores et alii Fratres etifim aliter sentien-
tes, ipso facto ab officiis propriis et aliis etc., and many Domini-
Ordinis sint suspensi,
cans wrote against the iZepre/ienson'um (d'Argentre, 1. c). After that Thomas was canon-
ized by John XXII. in the year 1322, Stephanus de Borreto, bishop of Paris at that lime,
was induced in 1325 to abrogate the decision of his predecessor against St. Thomas.
(See the Decree in Bulaeus, iv. 224, d'Argentre, i. 222.) Thereupon the Dominicans
decreed in the general chapter, apud Carcassonam, 1342 (in Holstcnii codex Rpgularum
ed. Brockie, iv. 114): Cum praeclarissima doctoris Angelici .s. Thomae Aquin;ilis doc-
trina in toto orbe terrarum tanquam lux m
firmissima ac solidissima doc-
solis eluceat, et
(textum recognovit C. J. Hefele, Tubing. 1845. Comp. Milnchener gel. Anz., April, 1846,
8. 601) and Centiloquium, this last for beginners Besides, there are many myslical works
by him, e. g. Ilincrarium mentis in Dcum, De vii. gradibus contemplationis, etc.— Opera,
jussu Sixti V. emendata. Romac, 1588. t. viii. fol. Venetiis, 1751 ss. I. xiii. 4.
'* There are many philosophical writings by him, especially commentaries on Aristo-
tle. Among his theological works are, Quaestiones in libros iv. Sententianim (Opus an-
glicanum s. Oxoniense, in opposition to the earlier unfinished Opus Parisiense, best edi-
tion by Hugo Cavellus. Antverp. 1620. 2 voll. fol), and Quacstiones quod lihetales xxi.
—Opera cd. Luc. Wadding. Lugd. 1639 ss. t. xii. fol. Baumgarten-Crusius de theologia
Scoti (Jenaer Weihnachtsprogr. 1826). Ritter. iv, 354. [Cf. Haureau. u. s. H. Hitter,
markable for the most subtle speculations, whom they could set
up against the Thomas of the Dominicans.^^
The deficiencies and partialities of the theologians of this time
were recognized by many,^'' most plainly by the great Franciscan
Roger Bacon (Doctor mirabihs, lecturer in Oxford t 1294),^** who
showed a wonderful keenness of vision on all points in every
branch of human knowledge.^^
*' Cf. Waddingi annales Minorum, ann. 1308, ^ 64: In aliquot comitiis generaliljus sta-
tutum est, ut lectores omnes et magistri, tam in cursu philosophico quam theologico, ejus
sententiam sequerentur. When first. Wadding does not pretend to determine : however,
the Franciscan Occam, a pupil of Duns, calls him Ordinis Doctorem.
*' Guil. Durantis (1311) de modo gener. Concilii celebrandi (s. ^ 62, not 28)» P. HI.
rubr. 16 : Cum mendicant friars) dimisso bibliae et verae theologiae
dicti religiosi (the
studio, et his quae aedificare possent Ecclesiam Dei, dialecticorum tendiculis et fantas
matibus theologiae studium destruentibus, et in sermonibus et praedicationibus ad eorum
ostentationem frequenter rhythmis et quibusdam profanitatibus abutantur, et in generali-
bus et particulanbus studiis curiositatibus et vanis disceptationibus vacent Videretur , —
super his et alus eos tangentibus providendum.
** Concerning him, compare Sammlung v. merkw Lebensbeschreibungen. grosstenth.
aus d. britann. Biographie, unter Baumgartens Aufsicht, iv. 616. Jourdain, p. 413. Rit-
ter, IV. 473. Hist. iitt. de la France, xx. 227 His most important work. Opus majus (a
collection of treatises made in 1226 at the request of Clement IV.), ed. Sam. Jebb. Lond.
1733. fol., in abstract in the Brit. Biogr iv. 627.
*' Compare the passages which Jebb, in the Praef ad Opus majus, quotes from Bacon's
unprinted works : Nunquam fuit tanta apparentia sapientiae, nee tantum exercitium stu-
dii in tot facultatibus, in tot regionibus, sicut annis. jam a XL.
Ubique enira Doctores
sunt dispersi, — in omni civitate, et in omni
omni burgo, praecipue per duos
castro, et in
Ordines studentes (Dominicans and Franciscans), quod non accidit nisi a XL. annis vel
circiter, cum tamen numquarn fuit tanta ignorantia, tantus error. Si haberem potestatem —
super libros Aristotelis (namely, the Latin translations); ego facerem omnes creinari, quia
non est nisi tampons amissio studere in ilhs, et causa erroris et multiplicatio ignorantiae
ultra id quod valeat explicari. —
Vulgus studentum cum capitibus suis non habct unde ex-
citetur ad aliquid dignum, et ideo languet et asininat circa male translata, et terapus et
studium amittit in omnibus etexpensas. Apparentia quidem sola tenet eos, et non cu.
rant, quid sciant, sed quid videantur scire coram multitudine insensata. Cf Opus majus —
P. i. c. 1 (ed. Jebb p. 2) Quatuor vero sunt maxima comprehendendae ventatis offendi-
:
cula, quae omnem quemcunque sapientem impediunt, et vix aliquem permittunt ad verum
titulum sapientiae pervenire, videlicet fragihs et indignae auctonlatis exempluni, consue-
tudinis diuturnitas, vulgi sensus imperiti. et propriae ignorantiae occultatio cum ostenta-
tione sapientiae apparentis. — Ex
autem pestibus mortiferis accidunt omnia mala hu-
his
mane generi nam ignorantur utihssima et maxima et pulcherrima sapientiae documenta,
:
et omnium scientiarum et artium secreta sed pejus est, quod homines horum quatuor ca-
;
Impossibile enim est, quod Latini perveniant ad ea, quae necessaria sunt in divinis et hu-
472 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 107J-1305.
§ 75.
.eorum translatio. Nam tanta est perversitas et horribilis difficullas, niaxime in libris
Anstotcns translatis, quod nullus potest eos intelligere. Sed quilibet alii contradicit, et
multiplex repentur falsilas, ut patet ex collatione diversorum interprelum et lextuuni di-
versarum linguarum. Et similiter in lextu sacro inveiuuntur falsa, et male translata quam
plurima. —
Ne (Hieronymus) nimia novitate deterrerci Latinos, ideo, ut ipse scribit, ali-
quando coaptavit se LXX. interpretibus, et alnjuando Theodotioni, aliquando Aquilae,
et ideo multa dimisit, et propter hoc remanscrunt plura falsa. —
Pars iv. in qua ostenditur
potestas mathematicae in scientia, et rebus, et occupationibus hujiis mundi. P. 57 sunt :
quatiior scientiae magnae, sine quibus caeterae scientiae sciri non possunt, nee rerum no-
titia haberi. —
Et harum scientiarum porta et clavis est mathematica, quam Sancli a prin-
cipio mundj invenerunt, ut ostendam, et quae semper fuit in usu omnium Sanctorum et
sapientum prae omnibus aliis scientiis. Cujus negligentia jam per triginta vel (juadraginta
annos destruxit totum studium Latinorum. Although Bacon prefers Aristotle to all other
philosophers, he shows plainly enough in many places that even Aristotle is not free from
errors; e. g. P. II. c. 8, page 30; Hie (Aristotelcs) praecedentium philosophorum errores
.evacuavit, ct augmentavit philosophiam, aspirans ad ejus complcmentum, quod habucrint
antiqui patriarchae, quamvis non potuit singula perficeic. Nam postenores ipsum in ali-
quibus cgrrexerunt, et multa ad ejus opera addiderunt. et adhuc addentur usque ad finem
mundi quia nihil estperfectum in humanis inventionibus.
;
^ On certain other differences in philosophy, comp. Tennemann VIII. ii. 723sq. 739,
750,
752, 773.
' Cf. Thomae opuscc. 55 et 56, de Universalibus. He adopted the solution of Aristotle
quod universale est in multis, ct unum praeter multa ; and of Boethius: universale dum
intelligitur, singulare dum senlitur. Thus he is not a nominalist, but an Aristotelian
realist, Tiedemann, iv. 549. Tennemann, VIII. ii. 560. Hitter, iv. 323.
Scotus in Sentcnt. lib.
' ii. dist. 3, qu. 1. Tennemann, VIII. ii. 728. Rittcr, iv. 428.
Accordingly, Scotus Sent. i. dist. 8, qu. 4, asserts even a distinctio pcrfectionum essentia-
CHAP. IV.—THEOL. SCIENCE.— I. RISE OF THOM. AND SCOT. ^ 75. 473
difference,* the doctrines of Free Will and Grace were most prom-
inent f with which then the question of the immaculate concep-
lium in Deo, in opposition to the Thomist dist. perf. attributalium. See Tennemann, s.
finitas meriti Christi. Other differences touching morals see in Staudlin's Gesch. der Sit-
tenl. Jesu, iv. 394 sq. 403.
* Thomas exactly follows Augustine in iLe doctrine of original sin and the necessity
of grace (e. g. Summa theol. Prima Secundae qu. 109, and in his Comment, ad Rom. c.
6, ad Ephes. c. 3)
c. 2, and ad Titum,
nevertheless, he took care, at the same time, to vin-
:
dicate human
Compare Prima Secundae qu. 114, art. 3 Opus meritorium homi-
merit. :
nis dupliciter considerari potest. Uno modo, secundum quod procedit ex libero arbitrio ;
alio modo, secundum quod procedit ex gratia Spiritus sancti. Si consideretur secundum
substantiam operis, et secundum quod procedit ex libero arbitrio sic non potest ibi esse :
condignitas, propter maximam inaequalitatem sed est ibi congruitas, propter quandam ;
vitae aeternae ex condigno. Then, indeed, he shows, art. 5,quod nullus potest sibi mereri
primam gratiam (orgratiam praevcnientem, of. qu. Ill, art. 8) but art. 8, he answers the
;
question,Utrum homo possit mereri augmcntum gratiae vel caritatis, in the affirmative
augmentum gratiae cadit sub merito condigni.
Scotus, on the other hand, is Semipelagian. He declares in Sentent. lib. ii. dist. 32, qu.
unic. ^ 7, originale peccatum to be only, carentia justitia debitae. Lib. ii. dist. 28, qu.
unic. in opposition to the Magistcr sententiarum, he answers in the affirmative the ques-
tion : utrum liberum hominis sine gratia posset cavere omne peccatum mor-
arbitriuni
tale ? with a reference to Rom.
ii. 14 ubi videtur Apostolus increpare ^udaeos in hoc,
:
quod gcntes sine lege data servabant legem ergo cavebant ab omni peccuto ct tamen :
;
(ut videtur) non habuerunt gratiam. Lib. iii. dist. 27, qu. unic. against the position of
Thomas, naturam intellectualem non posse diligere Deum super omnia sine habilu infuso,
he asserts : quod ex puris naturalibus potest quaccunque voluntas saltern in statu natu-
rae institutae diligere Deum super omnia. Lib. ii. dist. 37, qu.2, to the question : Utrum
voluntas creata sit totalis causa
immediata sui velle, ita quod Deus respectu illius non
et
habeat aliquam efficaciam immediatam sed mediatam ? he answers potest dici, quod vo- :
luntas est totalis causa et immediata respectu suae volitionis. Quod probatur per ratio-
nes primo, quia aliter ipsa non esset libera secundo, quia etiam alitor nihil contingen-
: ;
1am actionem habere posset quinto, ex comparatione ejus ad alias causas creatas. On the
;
conditions of the communication of grace, ibid. <) 14. Universaliter quidquid Deus dat an-
tecedenter, daret illud consequenter quantum est ex se, nisi esset impcdimcntum dando •
autem voluntalem liberam, dedit antecedenter opera recta, quae sunt in polcstate vo-
luntatis, et ideo quantum est ex parte sui, dedit rectitudinem omni actui voluntatis, et
voluntati ex consequenti daret, si ipsa voluntas quemcunque actum elicitum recte ageret
ex parte Lib.
i. dist. 17, qu. 3,
sui. (J
28 Voluntas est quasi equus liber, et gratia quasi
:
tum veniale, vel actus indifferens. Quando autem sessor abjicitur, quod fit per peccatum
mortale, omnino ipsa voluntas fit displicens. Hoc modo voluntas est pedissequa,
etiam
quia non ex se ita determinate inclinat ad terminum, propter quam inclinationem actus
acceptatur, sicut gratia inclinat: et voluntas potest illud participare a gratia, quia com-
petit gratiaemagis per essentiam, quam sibi,et in hoc ipsa erit causa secunda. Tamen in
eliciendo actum voluntas habet primam rationem motivi, ita quo4 in causando aliquid in-
trinsecum actui non voluntas secunda causa, sed in essendo, propter quod actus ac-
sit
ceptetur :
quoddicit respectum ejus ad extrinsecura, etc. The conception which each of —
474 THIRD PERIOD— DIV. Ill —AD. 1073-1305.
tion of the Virgin Mary was connected (see below, § 78, notes 14
and 15. Part 3, § 119).
§ 76.
them formed of the Pelagian heresy must not be overlooked. Thomas, Summa theol.
P. I. qu. 23, art. 5 Posuerunt Pelagiani, quod initium bene faciendi sit ex nobis, consum-
:
matio autem a Deo. Scotus in Sent. lib. ii. dist. 28, qu. unic. ^ 1 in hoc videtur esse hae- :
lichcn Sittcnlclire, ii. 110. Slaudlin's Gesch. d. Moralphilosophie, s. 4GG. His Gesch.
d. Sittcnlchre Jesu, iv. 298.
^ See Ethica, under the title : Scito te ipsum, in B. Pezii thesaur. anccdot. III. ii. 627
(comp. <) 73, not. IG) in abstract, in Cramer, and de Wette, ii. 124. On its pe-
v. ii. 384,
culiarities, see Staudlin's Gesch. d. Moralphilosophie, s. 478 sq. His Gesch. d. Sittenlehre
Jesu, iv. 304. Neander d. heil. Bernhard. s. 130, 174 sq. Frerichs comm. de P. Abaelardi
doctrina dogmatica ct morali. Jenne, 1827. Statements from his Ethics were
4. p.28ss.
brought against him at the Council of Sens, sec in the Capit. errorum Abael. cap. xiii. and
xix., above, (J
73, note 23.
* Joh. Sarisbur. metalogic. lib. ii. c. 11 : An voluptas bona sit, an praeeligenda virtus,
* On this head, see Schrockh, xxix. 263. Staudlin's Gesch. d. Sittenlehre Jesu, iv. 406.
De Welte, 11. 208.
' Concerning these writers, see Rich. Simon hist. crit. du vieux Testam. p. 170 ss.
Wolfii biblioth. hebraea, vol.
i. G. W. Meyer's Gesch. d. Schrifterklarung seit d. Wieder-
herstelhing d. Wissenschaften, i. 85 [cf. Biographical Notices of some of the most distin-
guished Jewish Rabbis, by Samuel H. Turner, D.D. 12mo. New York, 1847].
^^ Cf Rogerius Bacon in Opus majus P. ii. c. 4, p. 28 Baccalaurcus, qui legit textum :
caret his, et mendicat horam legendi secundum quod placet lectori Sententiarum. Etqui
legit Summas, dispiitat ubique, et pro magistro habetur; reliquus, qui textum legit, iion
potest disputare sicut fuit hoc anno Bononiae ct in multis aliis locis quod est absurdum.
: :
Manifestum est igitur, quod textus illius facultatis (theology) subjicitur uni Summae ma-
gistrali. —Omnis alia Facultas utitur textu suo solo, et legitur textus in scholis, quod scito
textu sciuntur omnia, quae pertinent ad Facultatcm, propter quam textus sunt facti ct :
longe majus est, quod textus hie de ore Domini et Sanctorum allatus mundo est, ita mag-
iius,quod vix sufficeret aliquis lector ad perlegendum eum in tola vita sua.
*' Cf Humphrey Hody de Bibliorum tcxtibus originalibus. Oxon. 1705. fol. p. 416 ss.
Literarisches Museum (Altorf, 1787) Bd. 1, St. 1, S. 1, fF. St. 2, S. 77 ff. St. 3. S. 344 ff. Mey-
er's Gesch. d. Schriftausl. i. 93. L. van Ess pragmat. krit. Gesch. d. Vulgata. Tubingen,
1824. S. 160. About 1144 Cardinal Nicolas complains (see Hody, p. 417): exemplaria,
—quae a doctissimis viris dicebantur correcta, — adeo discrepabant, ut paene quot codices
totexemplaria reperirem. Also, the different Correctoria Bibliae were subjects of party
jealousy to the mendicant friars in the 13th century. On their mode of proceeding, cf
Roger. Bacon epist. ad Clem. IV. in Hody p. 429: Quilibet lector in Ordine Minorum
corrigit, ut vult, et similiter apud Praedicatores, — et quilibet mutat, quod non intelligit, etc.
•' See above, Div. i. ^ 10, note 16.
'^ Often published together with the Glossa ordinaria. There is an unfavorable opin-
ion of Anselmus Laudunensis in Abaelardi hist, calamit. suar. c. 3.
476 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
Tholuck de Thoma Aquin. atque Abaelardo interpretibus Novi Test. (Hall. Oster-
'*
progr. 1842). On Thomas, see Rich. Simon hist. crit. des principaux commentateurs du
Nouv. Test. p. 470.
1^ Properly Huguesde St. Chers. Onhim see Quetifet Echardscriptt. Ord. Praedicatt.
i. 194. Hist. litt. de la France, xix. 38. His Postillae in universa biblia juxta quadrupli-
cem sensum ed. Basil, 1498 and 1504. Paris. 1548. vii. —
voll. fol. His Concordantiae sa-
crorum bibliorum (Concord, s. Jacobi.), ed. Basil. 1543 and 1551. fol. first brought the divi-
sion of the Bible into chapters into general use.
Concerning these, see Cramer, vi. 81. Schrockh, xxviii. 321.
1*
"0pp. ed. Mogunt. 1G31. ii. voll. fol. (There was a pirated edition full of faults issued
at Paris, 1038.) Cf. Hist, litteraire de la France, xi. 422.
** Ed. Cunitz hist. crit. dc I'interpretation du cantique des cantiqucs, these. Strasbourg,
1834. 4. p. 20.
1' Johannes Saresburiensis, otherwise so clear, gives in to this custom, Policraticus
lib. vii. c. 12 : Divinae paginae libros, quorum singuli apices divinis pleni sunt sacramen-
tis, tanta gravitate legendos forte concesserim, co quod thesaurus Spiritus sancti, cujus
digito scripti sunt, omnino nequeat exhauriri. Licet cnim ad unum tantummodo sensum
accommodata sit superficies literae, multiplicitas mysteriorum intrinsecus latet. Et ab ea-
dem sacpe allcgoria fidem, tropologia mores variis modis aedificat, anagoge quoque mul-
re
tipliciter sursum ducit, ut litera non modo verbis, sed rei)us ipsis instituat. At in libe-
ralibus disciplinis, ubi non res, sed duntaxat verba significant, quisquis pro sensu literae
contentus non est, aberrare vidctur mihi, etc.
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. ^ 77. SACRAMENTS. 477
FIFTH CHAPTER.
HISTORY OF DIVINE SERVICE.
Ruperti Tuitiensis (t 1135) de divinis officiis libb. xii. (in 0pp. ii. 750). — Jo. Belethi
(according to Henricus Gandav. theologicae scholae rector Parisiis, according to Alberi-
cus chron. p. 363, floruit in Ecclesia Ambianensi about 1182) divinorum officiorum ac
eorundem rationum brevis explicatio (prim. ed. Corn. Laurimann. Antv. 1553. 8. fre-
in the year 1286 : was often published in the 15lh and 16th centuries, also at Venice
it
§77.
' That Ivo is the author, Wharton has discovered in the Auctar. historiae J. Usscrii
de Scripturis et Sacris vernaculis, London, 1690. 4. p. 395.
* Zacharias Ep. Chrysopolitanus (about 1157) comm. in Monotessaron (Bibl. PP. Lugd.
xix.) lib. iv. c. 156 Sunt nonnulli, imo forsan multi, scd vix notari possunt, qui cum
:
damnato Berengario idem scntiunt, et tamen cundem cum Ecclesia damnant. In hoc vi-
delicet damnant eum, quia formam verborum Ecclesiae abjiciens, nuditate sermonis scan-
dalum movebat. Non sequebatur, ut dicunt, usum Scripturarum, quae passim res signi-
ficantes tanquam significatas appellant, pracsertim in sacramentis, ut eorum virtutes ex-
primant. Aliis vero latenter imponunt, quod non intelligant tropos et figuratas locutio-
nes, ideoque miserabili morte animae signa pro rebus accipiant. Illud quoquc maxime
derident, quod panis et vini species dicunt in acre apparere quidam vero, sensus corpo- ;
reos falli post conversionem panis et vini in carnem et sanguinem Christi, etc. Cf. Ru-
—
pertus Abb. Tuitiensis comm. in Johannem, lib. vi. c. 6. The different opinions of this
age concerning the Lord's Supper arc thus given by Algerus, presbyter of Licgc, after-
ward monk of Cluny (about 1130) in prologo in lib. de Sacram. corp. et sang. Dom. Bibl.
PP. Lugd. xxi. 251 (in the Voyage litteraire de deux relig. Bened. ii. 125, this passage is
attributed to an anonymous writer): Alii panem et vinum non mutatum, sed solum sac-
ramentum, sicut aquam !)aptismatis, vel oleum chrismatis, corpus Christi non vere, sed
figurate vocari dicunt. —
Alii autem dicunt, panem non solum sacramentum, sed in pane
Christum quasi impanatum, sicut Deum in came personaliter incarnatum. Alii autem
panem et vinum in carnem et sanguinem mutari, sed non Christi, sed cujuslibet fdii ho-
minis sancti et Deo accepti, ut compleatur, quod Christus dixit nisi manducaveritis car- ;
nem filii hominis, non habebitis vitam in vobis. Alii autem gratiae Dei derogantes di-
478 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
not agree with the opinions of the mystics,^ who favored a more
spiritual view, nearly so well as with those of the common folk,
cunt, sacerdotum malis meritis ita invocationom divini nominis annullari, ut eorum indig-
na consecratione non debeat panis in Christi carncm converti. Alii vero mutari quidem.
in carncm Christi, sed malis meritis sumentium non permanere camera Christi, sed iterum
reverli in purum sacramentum panis et vini. Alii, quod est deterius, dicunl, per comes-
lionem in foedac digestionis converti corruptionem.
^ Cf. Bernardi sermo i. in coena Domini, 2 (0pp. ed. Mabillon, ii. 87) Sacram^en-
() :
tum dicitur sacrum signum sive sacrum secretum. Multa siquidem fiunt propter se tan-
tum, alia vero propter alia designanda, et ipsa dicuntur signa ct sunt. Ut enim de usuali-
bus sumamus exemplum datur annulus absolute propter annulum, et nulla est significa-
:
tio: datur ad investiendum do hercditate aliqua, et signum est ita ut jam dicere possit, ;
qui accipit annulus non valet quicquam, sed hereditas est, quam quaerebam. In hunc
:
itaque modum appropinquans passioni Dominus de gratia sua investirc curavit suos, ut
invisibilis gratia signo aliquo visibili praestaretur. Ad hoc instituta sunt omnia sacra-
menta, ad hoc eucharistiae participatio, ad hoc pedum ablutio, ad hoc denique ipse bap-
tismus, initiuin sacramentorum omnium, etc. Sermo in fcsto s. Martini, 10 (1. c. p. (j
181) usque hodie eadem caro nobis, sed spiritualiter utique, non carnaliter, exhibetur.
:
Rupcrtus Tuiliensis de Trinitate et operibus ejus in Exodum, lib. ii. cap. 10 (0pp. ed.
Mogunt. 1G31. i. 191) Totum attribuetis operationi Spiritus sancti, cujus effectus non
:
est dcstruere vel corrumpere substantiam, quameunque suos in usus assumit, sed sub-
stantiae bono pcrmanenti, quoderat, invisibiliter adjicere, quod non crat. Sicut naturam
humanam non destruxit, cum illam operatione sua ex utero Virginis Dcus Verbo in uni-
tatem personae conjunxit sic substantiam panis et vini, secundum exteriorem speciem
:
quinque sensibus subjectam, non mutat aut destruit, cum eidcm Verbo in unitatem corpo-
ris ejusdem, quod in cruce pepcndit, ct sanguinis ejusdem, qucm de latere suo fudit, istacon-
jungit. Quomodo Verbum a summo demissum caro factum est, non mutatum in carncm,
sed assumendo carncm sic panis et vinum, utrumquc ab imo sublevatum, fit corpus
:
Christi ct sanguis, non mutatum saporem sive in sanguinis horrorem, se<l in assu-
in carnis
tione s. calicis in eucharistia, p. 113 ss. Accordingly, Bellarmine (dc controversiis christ.
fidei torn. ii. lib. iii. c. 11 and 15) declares this doctrine o( Rupert to be heretical. Gabr.
Gerbcron apologia pro Rupcrto Tuitiensi, Paris, 1CC9. 8. has taken pains to prove it cath-
olic.
* Schrockh, xxviii. 69. Hence Alexander Hales, in Sent. P. iv. qu. 53, membr. 4, art. 1,
puts the question expressly Quacritur, si post consecrationem apparet rcvera caro
:
Christi in sua forma, ut si apparcrct in forma unius pueri, vel carnis cruentae, vcl digiti,
vel membri alicujus, an csset sumonda ? Responsio, qviod non, etc. Art. 3, gives to the
question quid sit illud, quod quandoque apparet in specie carnis vcl pueri in altari, an sit
:
corpus Christi? this answer, quod caro vel sanguis in hujusmodi apparitione, quando a
Domino est, est ipsius Domini. A Domino esse dico, quia hujusmodi apparitiones quando-
que accidunt humana procuratione ct forte diabolica. At times the design of the miracle
•was very plain. When, Abbey of Walkenried was in want of money to
for instance, the
complete the building of church, the miracle happened in the year 1252, in the country
its
chapel at Othstcdt, which was dependent on the monastery, and pilgrimages to the spot
soon brought in gifts enough, see Leuckfeld antiquitates Walkenredcnses, p. 167.
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. (J
77. SACRAMENTS. 479
this new chain and thus even after this confirmation many a con-
;
(Sermo xciii. synodicus ad sacerdotes), but before then, in the Expositio can. Missae sec.
Petr. Damiani in A. Maji scriptt. vett. nova coll. vi. ii. 215; the verb transubstantiare is
first found in Stephen, bishop of Autun, from 1113-1129, Tract de sacramcnto altaris, cap.
14 (Bibl. PP. Lugd. xx. 1879), where the words, hoc est corpus meum are explained pa- :
* To this belongs especially the controversy on the method of the change. Petrus
Lomb. lib. iv. dist. 11 : Quibusdam conversio esse videtur substantialis, dicentibus sic
substantiam converti in substantiam, ut haec essentialiter fiat ilia. Quidam vero sic di- —
cunt conversionem illam esse intelligendam, ut sub illis accidentibus, sub quibus erat
prius substantia panis et vini, post consecrationein sit substantia corporis et sanguinis,
sictamen, ut non eis afficiatur, et sic asserunt dictum panem transire in corpus Christi
quia ubi erat panis, nunc est corpus Christi. (On these two opinions Innocent III. also
wrote, de sacro altaris mysterio lib. iv. c. 20.) Quod si est, quid ergo fit dc substantia
panis et vini? lUi dicunt, vel in praejacentem materiam (s. pristinam materiam, name-
ly, the four elements) resolvi, vel in nihilum redigi. Alii vero putaverunt ibi substantiam
panis et vini remanere, et ibidem corpus Christi esse et sanguinem hac ratione dici : et
illam substantiam fieri istam, quia ubi est haec, est et ilia, quod mirum est et ipsam sub- :
stantiam panis vel vini dicunt esse sacramentum. True, he rejects the last opinion
post consecrationem non est ibi substantia panis vel vini, licet species remaneant but ;
stillBonaventura, in Sent. lib. iv. dist. II, part 1, art. 1, qu. 2, mentions and refutes the
similar opinion, aliquorum raodernorum, quod non totus panis convertitur secundum sub-
stantiam, sed aliqua pars essentialis rcmanet and Thomas Summa, P. iii. qu. 75, art.
;
C, another, quod facta consecratione non solum remanent accidentia panis, sed etiam
forma substantialis ejus. About 1266, a Parisian divine, in a letter to Clement IV. (in
Bulaeus, iii. 373), defends himself against the charge, that during his stay in Rome he
had said to a cardinal, Parisius esse celebrein opinionem, corpus Christi non essentiali-
ter et vere esse in altari, sed sicut signatum sub signo. On the other hand, he recog-
480 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
nizcs the truth of the orthodox forms, substantialitcr converti, etc. However, he discov-
ers in the Lord's Supper, in distinction from the materialis caro Christi crucifixa et lan-
ceata, a caro Christi spiritualis, quae vere cibus est, quam carnem qui manducat, spiri-
tualiter veritatcm carnis et sanguinis Domini dicitur sumere, etc. About 1300, the Do-
minican Joannes Parisiensis wrote a determinatio de modo existendi corpus Christi
in Sacramento altaris alio, quam sit ille, quem tenet Ecclesia (ed. Petrus Allix. Lond.
1680. 8), in the beginning of which he thus declares himself: Intendo defcndere ve-
ram existentiam et realem corporis Christi in sacramento altaris, et quod non est ibi
solum .sicut in signo. Et licet tcneam et approbcm illam solcmnem opinionem, quod
corpus Christi est in sacramento altaris per convcrsionem substantiae panis in corpus
Christi, et quod ibi maneant accidentia sine subjecto ; non tamen audeo dicere, quod
hoc cadat sub scd potest alitor salvari vera et rcalis existentia corporis Christi in
fide :
nari, statim paratus sum assentiri. He declares himself about that Modus in the follow-
ing manner Substanliam panis manere sub suis accidentibus in sacramento altaris, du-
:
pliciter potest intelligi uno modo sic, quod substantia panis in sacramento altaris sub
:
suis accidentibus mancat in proprio supposito ct istud est falsum, quia non essct com-
;
municatio idiomatum inter panem et corpus Christi, nee caro mea vere esset cibus. Alio
modo, ut substantia panis nianeat sub accidentibus suis, non in proprio supposito, sed
tracta ad esse ct suppositum Christi, ut sic sit unum suppositum in duabus naturis. Et
sic est verum, substantiam panis manere sub suis accidentibus, etc. He mentions, p. 97,
other divines in Paris who held the same opinion among whom Guido de Cluvigny had
;
even said, quod si esset Papa, quod confirmaret earn. However, William, bishop of Par-
is, deprived him of his professorship, and when he
was on the point of appealing to the
Pope on this account, he died at Bordeaux, in 1300. (Cf Oudinus de scriptt. cccl. iii.
644. D'Argentre collectiojudiciorum, i. 246.) —
There were other questions in vogue touch-
ing the duration of the change. Robert Pulleyn met with no assent to his assertion, that
only the bread, which was actually received in the Lord's Supper, was the Body of Christ
(Cramer, vi. 514) but in the 12th century the opinion of Peter Lombard, lib. iv. dist. 13,
;
was still generally received, quod a brutis animalibus corpus Christi non sumitur, etsi vi-
deatur. Cf. Innocentius HI. de sacro altaris mysterio, lib. iv. c. 11 Si quaeritur, quid :
carnem,
sum ibi desinit esse non quod ilia panis substantia revertitur, quae transivit in
:
scd quod ejus loco miraculose crcatur quamvis hujus accidentia sine subjecto
ali(iuid :
hi-
so early as by Lanfrancus in episl. ad Domnalduin, ann. 1081 (in Usserii vett. epistt.
CHAP, v.— DIVINE SERVICE/^ 77. SACRAMENTS. 481
hemic, sylloge, p. 73). Nevertheless, he still retains the communion of children. Men's
minds were especially set by the assurance of Fulgentius, bishop of Ruspe (epist.
at rest
12), tunc unumquemque fidelium corporis sanguinisque dominici participem fieri, quando
in baptismate membrum corporis Christi efficitur, nee alienari ab eo panis calicisque con-
sortio, etiamsi antequam panem ilium comedatet calicem bibat, de hoc saeculo in unitate
corporis Christi constitutus abscedat and tho rather so, because this passage was com-
;
mentis et caeremoniis eccles. lib. i. cap. 20, and Gratian Deer. P. iii. dist. 4, c. 131). Hugo
a S. Victore 1. c. speaks of the transition from the ancient practice, ignorantia presbytero-
rum adhuc formam retinens sed non rem, dat pueris loco sanguinis vinum, quod penitus
supervacuum arbitrarer, si sine scandalo siraplicium dimitti posset. Si autem in reser-
vando sanguinem Christi, vel in ministrando pueris immineat perieulum, potius superse-
dendum videtur. Odo, bishop of Paris after 119C, in his synodicis constitutionibus (Prae-
cepta communia, c. 39, in Mansi xxii. 683), forbade his priests, ne hostias licet non sacra-
tas dent pueris ullo modo. Afterward, the Concil. Burdegal. ann. 1255, c. 5, and Bajo-
cense, ann. 1300, c. 16, prohibited the communicating of children nevertheless, in some :
solitary places the custom still prevailed down to the beginning of the 15th century. P.
Zornii hist, eucharistiae infantium. Berol. 1736. 8. In the 12th century the solemn sea-
sons for baptism were discontinued, apparently in connection with the communion of
children. See Launoji opp. T. ii. P. ii. p. 730.
'" This was all the more likely to happen, since, according to Gregory II. 's epist. 14,
ad Bonifacium, congruum non est, duos vel trescalices in altario ponerc, cum Missarum
solemnia celebrantur, the single chalice was necessarily so large and heavy (cf Lith de
adoratione panis consecrati, p. 244. F. Brenner's geschichtl. Darstellung d. Vcrrichtung
und Ausspendung der Eucharistie, Bamberg, 1824, Thence, as early as the end
S. 379).
of the Blh century, arose the use of the fistula or calamus, arundo, canna, s. Joh.Vogt hist,
fistulae eucharisticae. Bremae, 1740. 4 (also in Germaniae literatae opusc. cd. Jo. Oel-
richs, Bremae, 1772, p. 185, besides a spicilcgium editoris, p. 325). —
After the end of the
11th century, the custom of administering the bread dipped in the wine, which had already
been usual in the communion of children and the sick (cf. Zornii hist, eucharistiae infan-
tium), began to be more general. This custom, however, according to the precedent of
Cone. Braccarensis, ann. 675, can. 2 (which canon in Deer. Grat. P. iiii dist. 2, can. 7, is
incorrectly attributed to Pope Julius), was forbidden by Urban II. (Cone. Claromontan.ann.
1095, c. 28), especially by Paschal II. Epist. 32, ad Pontium Cluniacens. Abbatem ann.
1110 (Mansi xx. 1013): Scribens ad Caecilium b. Cyprianus ait: Quando aliquid Deo
inspirante et mandante praecipitur, rieccsse est Domino servus fidelis ohtemperet, excusatus apud
omnes, quod nihil sibi arroganter assumat, ne aliudfiat a nobis, quam quod pro nobis Dominus
prior fecit. Igitur in sumendo corpore et sanguine Domini, juxta eundem Cyprianum, do-
minica traditio servetur, nee ab eo, quod Christus magister et praecepit et gessil, humana
et novella institutione discedatur. Novimus enim per se panem, per se vinum ab ipso
Domino traditum. Quem morem sic semper in sancta Ecclesia conservandum docemus
atque praecipimus, praeter in parvulis ac omnino infirmis, qui panem absorbere non pos-
sunt quibus satis communicari in sanguine. E rnulphus Episc. Roffensis (of Rochester)
:
showed himself of another opinion in epist ii. ad Lambertum in 1120 (d'Aehery spicileg
iii. 470). Lambert had asked him cur hodierna Ecclesiae consuetudo alio et paene con
:
trario ritu censeat porrigi corpus dominicum, quam a Domino in coena discipulis suis fue
rit distributum ? Id enim quotidianus Ecclesiae praetendit usus, ut tribuatur hostia san
guine intincta, cum a Domino prius corpus, deinde sanguis porrectus fuisse memoretur
Ernulphus first vindicates the right of the Church to make such alterations Haec eis, cum :
quibus conversari dignatus est (Redemptor noster), verbo vel exemplo insinuavit, quae
facienda erant docens, certnm quo facienda erant modum praefigere omittens. — Qua in re
insinuasse videtur, quae praecepta sunt non fieri non licere ;
pro ratione vero necessitatis
VOL. II. 31
482 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
vcl honcstatis alio ct alio modo fieri licerc. Then concerning the grounds for the altera-
tion mentioned in the question, he says, Nos carnein Domini intingimus in sanguine Do-
mini, ne accipientes sive porrigentes peccemus, non habita forte compelenti cautela in la-
manibus nostris. Evenit enirn frequenter, ut barbati et prolixos habentes granos,
biis et
dum poculum inter cpulas sumunt, prius liquore pilos inficianl quam ori liquorein infun-
dant. li si accesserint ad allare liquorem sanctum bibituri, quoinodo periculum devitare
munionem sanctam convcniant, quis sacerdotum poterit tarn provide ministrare, ut nihil —
effundat etc. Lastly, he states that the decree of Pope Julius (for thus he styles the Ca-
?
non Braccar. even in his time) was invalid. Accordingly, that custom was maintained in
England until the Cone. Lond. ann. 1175, c. 16, prohibited it.
'' Learned Catholics, as Bona rcruin liturgicarum lib. ii. c. 18, Mabillon comment, in
Ordinem Romanum before his Musci Italici T. ii. p. Ixi. and others, concede this entirely.
Compare especially J. G. de Lith de adoratione panis consecrati et interdictionc sacri
calicis in Eucharistia, ed. J. C. de Lith. Suobaci 1753. 8. p. 158 ss. Spittler's Gcsch. des
—
Kelchs im Abcndmahle, Lemgo, 1780. 8. The causes of withholding the cup are clear
from note 10: to tliis also contributed the fact that since Ansclm's time the position was
generally received, in utraque specie totum Christum sumi (see above, note 6), so that
the schoolmen were embarrassed to give a reason why both elements should be received.
Cf. Guillclmus de Campellis (ex Ms. in Mabillonii Act. SS. Ord. Bened. saec. iii. P.
i. praef. no. 75) Quod utraque species per se accij)ilur, eo fit, ut mcmoria corporis, quod
:
in cruce visibilitcr pcpcndit, et memoria sanguinis, qui cum aquadc latere fluxit, arctius
leneatur, et quasi praesentetur. Tarnen sciendum, quod qui alteram specicm accipit, to-
—
tum Christum accipit. Quod ergo dicitur, utramquc spcciem oportcre accipi, haeresi.s
plane est. — Et idee specie totus sumatur, tamen pro causa praedicta sa-
licet in alterutra
cramentum utriusquo speciei ab Ecclesia immutabiliter retinetur. From this age, how-
ever, the first voice moved for the refusal of the cup, that of Rudolph Abb. s. Trudonis
(St. Tronc, in the territory of Liege) ex Ms. in Bona rer. liturg. lib. ii. c. 18 :
nc presbyter aegris
Ilic et ibi cautela fiat,
Aut sanis tribuat laicis de sanguine Christ!
Nam fundi posset leviter, simplextjue putaret,
Quod non sub specie sit lotus Jesus utraque.
Then Robert Pulleyn, about 1 HO. Sentent. P. viii. c. 3 : Primo corpus, post sanguis a pres.
byteris est sumcndus : institutio Christi mutanda non est. — Verum qualiter a laicis eucha-
ristiasumi deberct, sponsae suae commisit judicio cujus consilio et usu pulcre fit, ut caro :
Christi tantum laicis distribuatur. Nimiruin periculose ficret, ut sanguis sub liquida specie
multitudini fidclium in Ecclesia dividcretur longc periculosius, si infirmatis per parochiam
:
deferretur. These, however, are the only traces of withholding the cup in the 12th century:
for all other writers of this age, Ivo, Rupert, Bernard, Hugo de St. Victor, Peter Lombard
(Sent. lib. iv. dist. 11 : Quare subduplici specie sumitur, cum sub alterutra totus sit Chris-
lus? Ut ostenderctur totam humanam naturam assumpsissc, ut totam redimcrct. Panis
enim ad camem refertur, vinum ad animam, quia vinum operatur sanguinem, in quo sedes
—
animae a physicis esse dicitur. Si in altera [specie] tantum sumerelur, ad alterius tan-
tum, i. e. animae vol corporis, non utrius(]ue pariter, tuitionem valere significaretur. Sub
utraque specie tamen totus sumitur Christus nee plus sub utraque, nee minus sub al- :
tera tantum sumitur), Peter of Blois, etc., all speak of receiving in both kinds, and rep-
resent this mode as universal, see de Lith. 1. c. p. 212 ss. Gratian (P. iii. de consccra-
tione, dist. 2, c. 12) adopts this passage from Pope Gelasius : Compcrimus nutcm, quod
quidam, sumpta tantummodo corporis sacri portione, a calice sacri cruoris abstineant.
Qui proculdubio (qnoniam nescio qua superstitione docentur obstringi) aut Integra sacra-
menta percipiant, aut ab intcgris arceantur quia divisio unius ejusdem mysferii sine
;
grandi sacrilegio non potest provenire ; and even a Synod in Pulleyn's own country, in
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. ^ 77. SACRAMENTS. 483
pecially after the time of Thomas and Bonaventura,^^ was not yet,
the year 1220, Syn. Dunelmensis (Wilkins, Cone. Magnae Brit. i. 548), says : Instruere
insuper debetis laicos, quoties communicant, quod de veritate corporis et sanguinis Christi
nullo modo dubitent. Nam hoc accipiunt procul dubio sub panis specie, quod pro nobis
pependit in cruce : hoc accipiunt in calice, quod efFusum est de Chnsti latere. At the
same time, however, an Englishman (Alexander Halesius, in Sent. lib. iv. qu. 53, membr.
1) bears witness to the existence of the opposite practice, and throws remarkable light on
the state of the question : Utrum liceat sumere corpus Christi sub specie panis tantum
sine sumptione sub specie vini ? Cum Dominus Jesus
in tota integritate sua contineatur
sub utraque specie, scil. panis et vini, videtur quod sufficiat ilium sumere sub una spe-
cie ut enim supra dictum est, corpus et sanguis, anima et divinitas in Christo insepara-
:
specie vini, neque sanguis ejus sub specie panis ad hoc ergo, quod sacramentaliter su-
:
matur Christus, necesse est quod sumatur sub duabus speciebus, cum non contineatur
sacramentaliter sub una. Item potest quaeri, si hoc sacramentum habeat eandem effica-
ciam sumptum sub una specie et sub duabus. Responsio : Dicendum, quod quia Christus
integre sumitur sub utraque specie, bene licet sumere corpus Christi sub specie panis
tantum, sicutfere ubique fit a laicis in Ecclesia. Quod autem dicit canon ibi Comperimus,
etc., intelligitur de conficiente. Ecclesia autem istud sacramentum dispensare consuevit
sub specie panis tantum, tum propter periculum effusionis, quod forte accideret, si sub
specie vini dispensaretur, tum propter vitii infidelitatis amotionem, quod se non immerito
simplicium rnentibus ingereret, si semper sub speciebus panis et vini daretur: quia, si
possent simpliciores credere, quod Christus non contineretur integre sub altera
ita fieret,
specie, sicut contingit quandoque. Unde aliquibus religiosis petentibus et instantibus,
ut sub utraque specie sumerent sacramentum, sacerdote quodam pio cantante, cum face-
ret fractionem, concavum patenae totum visum
est repleri sanguine, ad quod obstupuerunt
ipse et circumstantes sed cum conjungeret partes hostiae, totum visum est reintrare, ct
:
petitioni et temptationi illorum penitus fuit satisfactum. Ad illud, quod objicitur de dis-
pensatione Domini, dicendum, quod Dominus insinuavit modum, quo debuit a conficien-
tibus sumi. —
Praelerea licet ilia sumptio, quae est in accipiendo sub una specie, sufficiat ilia :
tamen, quae est sub duabus, est majoris meriti, tum ratione augmentationis devotionis, cum
ratione fidei dilatationis actualis, tum ratione sumptionis completioris. Ex his patet re-
sponsio ad quaesita, quia sumptio stib utraque specie, quern modum sumendi tradidit Dominus,
est majoris efficaciae et complemcnti, Ecclesia tamen utitur alio modo propter causas praetactas.
Still, that the refusal of the cup could only have been the custom at that time in some few
solitary churches, is plain from Albertus Magnus, cf de Lith, p. 226 ss., especially from his
lib. de corpore Christi et sacramento altaris (deLith, p. 228-231 ex cod. Heilbronn). He
raises here the objection : Quidam faciunt quaestionem : quia enim Christus totus cum
sanguine et anima et spiritu et deitate habetur sub specie istius cibi, quae est panis, vi-
deri potest alicui, quod nihil operationis in sacramento habet potus in specie vini. In
answer he shows the necessity of the latter. Compare especially the conclusion : Quod
ergo elicitur, quod alterum videtur esse superfluum, cum sanguis habeatur in corpore ct
corpus in sanguine, dicendum, quod hoc non est verum. Verum quidem est, quod san-
guis habetur in corpore, sed non ex virtute sacramentali, sed ex unione naturali. Et ideo —
oportuit, ut esset ibi confectio exelemento potus, sicut fuit ex elemento cibi, quia aiiter
sacramentum in virtute et ratione sacramentali esset imperfectum.
'* The principal argument against withholding the cup from the laity was this, that
the blood of Christ could not be sacramentaliter, but only ex unione naturali sub specie
panis and therefore the celebration of the Lord's Supper in one kind must be imperfecta,
;
and minoris efficaciae (see Alex. Hales, and Albertus M. note 11). First Thomas (who,
484 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
for Albert's unio naturalis, coined the expression concomitantia realis, or naturalis), and
still more Bonavcntura, endeavored to meet this argument. Thomae Summa P. iii. qu.
76, art. 1 : Omnino necessc est confiteri secundum fidem catholicam, quod totus Christus
(viz., divinitas, anima et corpus) sit in hoc sacramento. Sciendum tamcn, quod aliquid
Chnsti est in hoc sacramento dupliciter :uno modo quasi ex vi sacramenti, alio mode ex
natural] concomitantia. Ex vi quidem sacramenti
est sub speciebus luijus sacramenti
id, in quod directe convertitur substantia panis et vini praecxistens, prout significatur per
verba formac, quae sunt effectiva in hoc sacramento ex naturuli auteni concomitantia
; —
est in hoc sacramento illud, quod realiter est conjunctum ei, in quod jiracdicta conversio
tcrminatur. Si enim aliqua duo sunt realiter conjuncta, ubicum()ue est uiium realiter,
oportet et aliud esse. Art. 2 Sub utraque specie sacramenti totus est Christus, aliter ta-
:
mcn et aliter. Nam sub speciebus panis est quidem corpus Chnsti ex vi sacramenti, san-
guis autem ex reali concomitantia, sicut supra dictum est dc anima et divinitate Christi.
Sub speciebus vcro vini est quidem sanguis Christi ex vi sacramenti corpus autcm Christi
:
ex reali concomitantia, etc. Qu. 80, art. 12, with regard to the question Utrum liceat :
sumere corpus Christi sine sanguine ? he first unfolds the reasons why it is not, and then
proceeds: Scd contra est multarum Ecclesiarum usus, in quibus populo cominunicanti
datur corpus Christi sumendum, non autem sanguis. Rcspondeo, dicendum, quod circa
usum hujus sacramenti duo possunt considerari. Unum ex parte ipsius sacramenti, aliud
ex parte suraentium. Ex parte quidem ipsius sacramenti convenit, quod utrumque su-
matur, scilicet et quia in utroque consistit perfectio sacramenti. Et
corpus et sanguis :
ideo quia ad sacerdotem pertinet hoc sacramentum consecrarc et perficere, nullo modo de-
bet corpus Christi sumere sine sanguine. Bx parte autem sumentium rcquiritur summa
reverentia et cautela, ne aliquid accidat, quod vergat ad injuriam tanti mystcrii. Quod
praecipue posset accidcre in sanguinis sumptione qui quidem si incaute sumeretur, de :
pulo sanguis sumendus non detur, sed solum a sacerdote sumatur. Against the objection
that this must be a sacramentum imperfectum, dicendum, quod perfectio hujus sacramenti
non est in usu fidclium, sed in consecratione materiae. Et ideo nihil derogat perfectioni
hujus sacramenti, si populus sumat corpus sine sanguine, dummodo sacerdos consecrans
sumat utrumque. Bonavcntura on this point, in Sent. lib. iv. dist. 11, P. 2, art. 1, qu. 2,
treats the question more at length An utraque species sit de integritate sacramenti ? His
:
decision is Dicendum, quod in sacramento duo sunt, scilicet efficacia et signantia. Esse
:
igitur de integritate sacramenti dupliciter est aut quantum ad efRcaciam et sic neutra
: ;
species est de integritate, scd quaelibet est totum, quod habet eflicaciam aut quantum :
ad signationem vel significationem et sic sunt de integritate, quia in neutra per sc expri-
;
—
milur res hujus sacramenti, sed in utraque simul. Ideo fideles recipiunt perfectum sacra-
mentum sub una specie, quia ad efficaciam recipiunt. Sed quantum ad signantiam, suf-
ficit quod Ecclesia facit in corum praesentia, nee oportet, ([uod ipsi rccipiant, propter pe-
riculum elTusionis, et propter periculum erroris, quia non credercnt simpliccs in altera
specie totum Christum recipere. After this period the Dominicans and Franciscans were
both for communion
one kind but
in ; in Thomas's own time, in 1261, a Capitulurn gene-
rale Cistcrciensium passed the decree (in Martene thcs. anecdot. iv. 1418) Cum ex par-
:
ticipatione sanguinis Domini — pericula inde veniant gravia, —ordinal Capitulurn generale,
quod monachi, conversi, moniales Ordinis, exccptis ministris altaris, ad calicem more so-
lito non accedant. In order to accustom the laity to being deprived of the cup, the same
artifice was employed as in the suppression of the communion of children (see above, note
9): unconsecrated wine was administered in the place of consecrated, see Cone. Lam-
bethense ann. 1281, cap. 1. (Mansi, xxiv. 406, more correctly in Lindwood's provinc.
Anglican, p. 9) Doceant [sacerdotes] etiam eosdem [simpliccs], (juod id quod eisdem in
:
calicc propinatur non est sacramentum, sed vinum purum eis hauriendum traditum, ut fa-
cilius sacrum corpus glutiant, quod ceperunt. Solis enim celebrantibus sanguinem sub
specie vini consecrati sumere in hujusmodi minoribus Ecclesiis est concessum. Then
CHAP, v.—DIVINE SERVICE, (f
77. SACRAMENTS. 4S5
also the miracle of the blood lately introduced, of which Alexander of Hales gives the ear-
liest instance (note II), and which now grew more common, as well as the visible appear-
ance of the flesh, contributed to this effect : de Lith, p. 520 ss. There were the following
instances of this in the Marquisate of Brandenburg alone in Zehdenick 1249 (Spieker's ;
Kirchen und Reformationsgeschichte der Mark Brandenburg, i. 271), soon after Belitz m
(s. 273), and in 1287 at Pritzwalk (s. 393).
'^ Synodus Exonieiisis, ann. 1287, c. 4, in fine : [Laici] priusquam communicent, in-
struantur per sacerdotes, quod illud accipiunt sub panis specie, quod pro illorum salute
pependit in cruce : hoc suscipiunt in calice, quod effusum de corpore Christi. Guilelmus
Durantis in Rationale divinor. offic. lib. iv. c. 54, ^ 12 solum hostiam recipiens non ple-
:
num sacramentaliter recipit sacramentum Etsi enim in hostia consecrata Christi san-
guis sit, non tamen est ibi sacramentaliter, eo quod panis corpus et non sanguinem, et
vinum sanguinem significat et non corpus. The same man mentions an intermediate cus-
tom, lib. IV. c. 42, 1 In quibusdam locis post sumptionem corporis et sanguinis Christi
(J
:
calii capa.x inveniretur. This practice seems to have risen in Rome, sec Ordo Roina-
nus in MabiU. mus. Ital. ii. 14, and Comment, in Ord. Rom. ibid. p. Ivii. ss. De Lith, p.
246 s. It is astonishing, too, to see with what difficulty the new custom found entrance
into many monasteries. Notwithstanding that statute of the general chapter of the Cis-
tercians (note 12), Artexanus comm. in Sent. iv. tit. 17, qu. 3, reports about the year 1330
(Spittler, s. 37) : Cistercienses et quidam alii post sumptionem corporis et sanguinis di-
mittunt ibi alujuid de sanguine, ut infundatur vinum purum, et postea communicantes ali-
quid inde possint sumere. just as was prescribed in the old Usus Cistercienses, cap. 53
(Mabillon comm. in Ord. Rom. p. Ivii.), and even
Cajetan in the 16th century. Cardinal
says, quod in Ordme Cisterciensi alicubi communio
sub utraque specie (Man- fieri iegitur
rique annal. Cisterc. i. 53). Thus also, in the great monasteries of Monte Cassino, Cluny,
and St Denys, communion in both kinds was allowed for the administrants at least (Ma-
billon. 1. c. p. Ixiii., see Spittler, s. 56). How long the custom was maintained elsewhere
also, see de Lith, p. 257 ss.
'* The Ritus elevationis was in use in the Greek Church as early as the end of the 17th
century, m the Latin since the 11th, but only as a symbol of the exaltation of Christ
(Bona rer. liturg. lib. ii. c. 13, ^ 2. Dallaeus de cultibus religiosis Latinorum, libb. iii. c.
tum nolae veniam peteret, sicque usque ad calicis benedictionera prostratus jaceret.
Praecepit etiam idem Cardinalis, ut quoties deferendum esset ad infirmum, scholaris sive
campanarius sacerdotem praecedens per nolam illud proderet sicque omnis populus tam :
granted him in reward, ut totius luti nee unaquidem guttula vestimentis ejus adhaereret,
etc. (This cardinal brought with him into Germany many anecdotes of like import be-
sides this. See Alberici chron. ad ann. 1200, p. 419 s.). Honorius III. decreed in 1217
(Deer. Gieg. lib. iii. tit. xli. c. 10) Sacerdos vero quilibet frequenter doceat plebem suam,
.
ut, cum in celebratione Missarum elevatur hostia sal itaris, quilibet se reverenter inclinel,
486 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
pointed, in the year 1264, that a festival which had risen up in the
diocese of Liege,'^ dedicated solely to the honor of the consecrated
host (the festum corporis Domini), should be observed by the whole
Church.'^ After the death of this Pope the new festival was dis-
idem faciens, cum earn defcrt presbyter ad infirmum. The old law of the Church, which
even Alexander III. had confirmed (Deer. Gr<'g. lib. ii. tit. ix. c. 2) dicbus dominicis et :
aliis praecipuis festivitatibus, sive inter Pascha et Pentecosten, genuum flexio nequaquam
debet fieri, nisi aluiuis ex devolione id velit facere in secreto : in obedience to which the
adorationwas rendered on these days, a stantibus cajjite inclinato (de Litli. p. 39 ss.),
Gregory X. was the first lo abrogate in Caercmoniale Romanum (in Mabill museum
his
Ital. ii. 235), at least in part, by the alteration that, in Quadragesima usijue ad Pascha, et
renter in facies cadendo et sic prostrati stent usijue ad Per omnia, ante Agnus Dti, et
:
dant pacem, et iterum se prosternunt, et stant sic prostrati, quousque sacerdos corpus et
sanguinem sumat.
•' According to common opinion, Robert, bishop of Liege, instituted this festival in the
year 121G, for Ins diocese, in consequence of the revelation, which first Juliana, Pnorissa
montis Cornclii at Liege, afterward also her friends Eva, virgo reclusa s. Martini, and Isa-
bella, a nun at St. Cornelius, received. This can not, however, be so for the Cistercian ;
Aeguiius, a conteinj)orary (he closes his history with the year 1251). in his Gesta pontificum
Leodicnsium (in Chapeavilli gestorum Pontiff. Leod. scriptores, torn, ii.), speaks not a syl-
lable of this festival, though elsewhere he is asliamcdof no miracle, and in c. 134, p. 266,
even mentions the increased estimation of the celebration of the festival of Lambert, brought
about by Robert. The first historian of Liege who speaks of it, Johannes Hocsemius
(canon at Liege about 1318) in his gesta Pontiff. Leodiens. cap. 6 (in Chapeaville, ii.293),
says only as follows Anno vero Domini 1250 (vel forte 12G0 cum tunc secundum quosdam
:
Urbunus pracesse coeperit) Henricus Episcopus, instinctu cujusdam Reclusae juxta Ec-
clesiam s. Fidis, cui de sacramento fuit ostensa visio, Urbano Papae quarto (cui nihilo-
minus hacc nota fuerat, cum dudum fuisset Canonicus Leodiensis, viz. down to 1255,
Raynald, ad h. a. no. 65) super hoc suas litcras destinavit, quibus inductus Papa hoc fes-
tum instituit cclcbrari, quod ex tunc a Leodiensibus est rcceplum, et jioslmoduin continue
per plures Ecclesias in Germania et Francia a Clero et populo celebratum, sod dcmum
per alias universaliter recipitur Ecclesias, cum Johannes Papa XXll. constilutionem Ur
bam super hoc factam, (luae incipit Transilurus de hoc mundo ad Patrem ((juam Clemens
Papa V. observari districte praeceperat ab omnibus in Concilio Viennensi), fecisset cum
caetcns (^lementinis constitutionibus celebrari. The following historians of Liege, Jo-
annes IMtramosanus and Joannes Warnantius, had no further knowledge of the matter:
not till Mii6 did Johannes Blaerus Diesthemius, prior of the Benedictine monastery of St.
James in Liege, write his Historia revelationis b. Julianae, anno 1230 divimtus factae
de institutione fcsti corporis Christi (printed in Bzovii annal. cccl. ann. 1230, no. 16),
where all is new, even the name Juliana. For this reason, Onuphrius Panvinius (t 1558)
is fullv justified in declaring all these revelations to be faldes (Chapeaville, ii 658). Aft-
erward, indeed, a vita b. Julianae, written professedly by a contemporary author, was
brought to light, it is given in abstract by Chaj)eaville, li. 641, entire in the Acta SS.
April I 443 ad d. 5. April., however, it does not contribute much to the illustration of the
subject.
'* The Bull, in the Magnum Bullarium Rom. i. 446, is also quoted entire in Clement's
Bull of Confirmation, Clementin. lib. iii. tit. 16 (some various readings from a manuscript
at Basle may be seen in J. Zwingeri tract, de festo corporis Christi, Basil. iCB5. p. 17).
There we find : Licet igitur hoc memoriate sacramentum in quotidianis Missariim solem-
niis fre(|uentetur, conveniens tamen arbitramur et dignum, ut de ipso semel saltern in
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. ^ 77. SACRAMENTS. 487
minus plene gesserunt, tunc attente in humilitate spiritus et animi puritate restaurent.-
Intelleximus autem olim dum in minori essemus officio constit\iti, quod fuerat quibusdam
Catholicis divinitus revelatum, festum hujusmodi generaliter in Ecclesia celebrandum.
" Clementin. libb. iii. tit. 16, cap. unic.
** The word sacramentum, in the sense of sacrum signum, was used of very many
ecclesiastical ordinances. Thus Augustine (de peccato orig. c. 40) calls exorcism, and
the salt which to the catechumens, sacramentum (de peccatorum mer. et re-
was held out
miss, ii. Afterward the word was used in a narrower sense, as in the passage of
c. 26).
Isidorus Hispal. Origines lib. vi. c. 19, which was repeated word for word by Rabanus
Maurus de institut. cleric, i. c. 24 (in Hittorp. de Eccl. cath. off. p. 320), and Ratramnus
de Eucharistia Sunt autera sacramenta baptismus et chrisma, corpus et sanguis, quae
:
ob id sacramenta dicuntur, quia sub tegumento corporalium rerum virtus divina secretins
salutem eorundem sacramentorum operatur unde et a secretis virtutibus vel sacris sa-
:
cramenta dicuntur. Thus, also, Paschasius Radbertus de coena Domini, c. 3 Sunt au- :
tem sacramenta Christi in Ecclesia baptismus, corpus quoque Domini et sanguis. Comp.
Ph. Marheinecke's christi. Symbolik, iii. 101. Even in Lombard's century many differ-
ent views on the sacraments were brought forward. Godefridus Abb. Vindocinensis
(+ after 1129) de ordinatione Episcoporum (Bibl. PP. Lugd. xxi. 60): Annulus autem et
virga, quando ab illis dantur, a quibus dari debent, sacramenta Ecclesiae sunt, sicut sal et
aqua, oleum et chrisma, et quaedam alia, sine quibus hominum et Ecclcsiarum consecra-
tiones fieri non possunt.
Afterward he specifies baptismum, confirmationem, infirmorum
unctionem, corporis et sanguinis Domini perceptionem, as the most important sacraments
(Opusc. viii. 1. c. p. 64). Bernard, of the same date with Lombard, designates washing feet
as a sacrament (Sermo in coen. Dom. () 4, opp. ii. 176 ut de remissione quotidianorum
:
morum.
" In his work de Sacramentis he gives
quite a different enumeration. He there de-
fines the conception of a sacrament in the following manner, lib. i. P. ix. c. 2: Sacra-
mentum est corporale vel materiale elementum foris sensibiliter propositum ex similitu-
dine repraesentans, et ex institutione significans, et ex sanctificatione continens aliquam
invisibilem et spiritalem gratiam. Afterward, in cap. 7, he lays down three kinds of sac-
488 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
ramcnts. Sunt cnitn quaedam sacramcnta, in quibus principalitcr saUis constat ct per-
cipitur : sicut aqua bapiismatis, et pcrci-ptio corporis et sanguinis Christi. Alia sunt,
quae etsi neccssaria non sunt adsalutcm ((juia sine liis salus habcri potest), proficiunt ta-
nicn ad sanctificationcin, quia his virtus cxerceri et gratia arnplior acquiri jiotest ut aqua :
aspcrsioni.s, ct susceptio cineris et similiu. Sunt rur.sum alia sacrainenta, quae ad hoc
solum instituta esse videntur, ut per ipsa ea, quae caetcris sacranicntis sanciificandis et
instilucndis neccssaria sunt, quodammodo praeparentur ct sanctificcntur : vel circa pcrso-
nas in sacris Ordinibus perficicndis, vel in quae ad habitum sacrorum Ordinum perti-
iis,
ments, of which he says in general, cap. 1 Ex his sacramentis alia constant in rebus, qua-
:
lia sunt aqua aspcrsionis, susceptio cineris, benedictio ramorum et cercoriim ct caelera
talia alia autcm constant in factis, qualia sunt signaculum crucis, exsufflatio cxorciza-
:
tionis, expansio manuum, incurvatio genuum ct alia hujusmodi alia in dictis constant, :
sicut trinitatis invocatio, et quaecunquc in hunc modum. Then, after ho had treated of
simony in P. x. he returns again, without specifying the class to which they belong, P.
xi. to the sacramentum conjugii, P. xiv. to confcssio et poenitentia ct remissio peccato-
rum, which last, sacrament, and P. xv. to the sacramentum
however, ho nowhere calls a
Compare Liebner's Hugo v. St. Victor, S. 423. Not so in his
\inclionis infirniorum.
Summa Scntcntiarum. There we find tract, iii. c. 10 Contra ilia scptem vitia sunt vir- :
ing treatise only six are brought forward, to wit, tract, v. baplismus, tract, vi. sacramenta
confirmationis, altaris, poenitentiae, unctionis extrcmae, tract, vii. sacr. conjugii. The
sacramentum ordinis is left out. The work de ccremoniis, sacramentis, ofiiciis et obser-
vationibus ecclesiasticis, that has been published in Hugo's name, in which i. 12, the sev-
en sacraments were enumerated, according to the decision of Lombard, as septem prin-
cipalia sacramenta, was not composed by Hugo, but by Robertus Paululus. presbyter Am-
bianensis.
^^ According to the vita s. Ottonis in Canisii lectt. ant. T. iii. P. ii. p. CI ss., as early
as the year 1124, Otto did, indeed, preach the seven sacraments to the Pomeranians:
however, that life was written between 1139 and 1189, and the speeches can hardly be ver-
bally correct. Peter Lombard, Sent. lib. iv. dist. 1—12, treats of the sacraments, and there
he follows for the most part word for word the Summa of Hugo de St. Victor, only he in-
troduces orders as the seventh sacrament. Definition dist, i. Sacramentum proprie di- :
citur.quod ita signum est gratiae Dei, ct invisibilis gratiae forma, ut ip.sius imaginem ge-
rat ct causa existat. Dist. ii. : Sacramenta novae legis sunt baptismus, confirmatio, panis
inremedium tantum sunt, ut conjugium : alia gratia ct virtute nos fulciunt, ut Eucharistia
ctOrdo.— Of the sacrament of extreme unction, it was frequently asserted in tlio 12th cen-
accepisti, non aestimo repetendam quia secundum institutum apostolicae sedis genus
:
est sacramenti. Qui autcm sacramenta Christi et Ecclesiae rcpctit, injuriam ipsis sacra-
mentis Godefridi Vindocinensis ep. ad Ivoncm in Ivonis opp. ed. Pans. 1647,
ingctit.
ii. 204, and ix. Inunctio iiifirmorum magnum sacramentum est, ct ideo
ejusdem opusc. :
nulla est ratione ilcrandum. Nevertheless, Hugo de S. Victore de sacram. lib. ii. P. xv.
c. 3, and Summa Sent, tract, vi. c. 15, controverts this view, and
Peter Lombard lib. iv.
dist. 23, follows him. The latter refers the position of Augustine, sacramentum non ite-
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. ^ 77. SACRAMENTS. 489
randum, only to the sacraments of baptism, confirmation, and ordination. Quidam autem
de omni sacramento intelligi volunt, quod non sit iterandum, scil. secundum totum illud
quod pertinet ad sacramentum, dicentes, quaedam sacramenta saepius posse suscipi, quae-
dam vero non. Nee tamen, quae saepius sumuntur, totaliter iterantur, ut sacramentum
altaris et unctionis quae licet sumantur saepius, tamen quia non iterum benedicitur
:
eadem hostia, vel idem oleum, non iterator sacramentum cum injuria. Odo, bishop of
Paris from 1196, in his Constitutiones synodicae, c. 8 (Mansi xxii. 680) Doceant (sacer- :
dotes) frequenter populum, hujusmodi sacramentum licite iterari et saepe recipi, scil. in
qualibet magna infirmitate, unde metus est mortis, et post susceptum licite reverti ad opus
conjugaie eum, qui convaluerit de infirmitate.
^' Alex. Hales. P. iv. qu. 8, art.
2, (^ 3 Cum septem sint sacramenta, propter quid sola
:
duo instituta sunt a Domino secundum suam formam, scil. baptisma et eucharistia ? Do- —
minus institutionem formae voluit nobis dare per seipsum in illis principalibus sacramen-
tis novae legis, quia ista totum hominem uniunt in corpore Ecclesiae secundum unitatem
—
cramentum, instituit neque dispensavit, neque Apostoli. Apostoli confirmati sunt a spi-
ritu sancto immediate sine rainistro et sacramento, et ipsi confirmabant sine sacramento.
— —
Sed postquam Apostoli, qui erant bases Ecclesiae, defecerunt instituturn fuithoc sa- :
materiale, i. e. dctectionem peccati, it was instituted not by Christ, but by the Apostles.
In opposition to these views, the Dominicans, Albertus Magnus and Thomas, laid down
that the institution of all sacraments by Christ himself was necessary. Thus Albertus
M. in Sent. lib. iv.dist. 7, art. 2, in reference to confirmation,
and lib. iv. dist. 23, art. 13,
with regard to extreme unction compare Thomas in Sent. lib. iv. dist. 23, qu. 1, art. 1,
:
plenitudinem gratiae, quae in eis confertur, non potuerunt ante Spiritus sancti missionem
plenissimam institui unde sunt ita sacramenta novae legis, quod in veteri lege figuram
:
—
non habuerunt. Alii dicunt, quod omnia sacramenta Christus instituit per se ipsum sed :
quaedam per seipsum promulgavit, quae sunt rnajoris difficultatis ad credendum quae- ;
says he of confirmation, Summae P. iii. qu. 72, art. 1 instituere novum sacramentum per-
:
tinet ad potcstatcm cxccUentiae, quae competitsoli Christo. Et idco dicendutn est, quod
Christus inslituit hoc sacramentum, non exhiliendo sed i)romittcndo.
" Thomac Summa thcol. P. iii. qu. CO-150, and Su])pl. ad P. iii. qu. 1-68 (the last
is drawn from his Comni. in Sent. lib. iv. dist. 1-42). Examples of development The :
sacramentum matrimonii only rested on Eph. v. 32, and the schoolmen were at fault,
to prove there a virtutem sacramentalem hence Lombard (above, note 20) says
: in reme- :
dium tantuni esse (quite agreeing with Hugo a S.Victore de Sacram. lib. ii. P. xi.). On
this head Thomas Aquinas in Sent. lib. iv. dist. 2, qu. 1, art. 1 gratia, (juae in matrimo- ;
nio confertur, secundum quod est sacramentum Ecclesiae in fide Chrisli celebratum, or-
dinalur directe ad reprimendam concupiscentiam quae concurrit ad actum matrimonii;
et ideo Magister dicit, quod matrimonium est tantum in remedium, sed hoc est per gra-
tiam, quae in eo confertur. Notwithstanding this explanation, the statement quod quae- :
dam sacramenta novae legis instituta sunt in remedium tantum, ut matrimonium, fell
among the Articuh, in quibus Magister non tenetur (d'Argentre, i. 118). Thus came in —
also in after-limes the doctrine of the character, of which neither Lombard nor Gratian
knew any thing. Already Augustine (Contr. Epist. Parmen. lib. ii. c. 13, in Gratian. P. ii.
caus. i. qu. 1, c. 97) had compared baptism and ordination, so far as by them a man re-
ceives membership in Christianity and his warrant for exercising the priestly office, with
the character militiae (character regius epist. 185, ^ 23), or the signum regale, the mark that
was imprinted on the soldier's arm or hand. Thus Innocent III. Deer. Greg. lib. iii. tit.
42, c. 3, speaks of a character, qui in baptisinate imprimitur. But afterward Alexander of
Hales (in Sent. lib. iv. qu. 8, membr. 8) makes the character which was communicated by
the sacraments of baptism, confirmation, and orders, a subject of special inquiry Bona- :
ventura (in Sent. lib. iv. dist. 6, P. 1) and Thomas Aquinas (Summa P. iii. qu. 63) brought
the doctrine to completion. Thomas (1. c. art. who, holding the primi-
2) confutes those
tive opinion, asserted, quod character non signum sanc-
sit spiritualis potestas, but only,
tum communionis fidei, et sanctae ordinationis, datum a hicrarcha. According to him, on
the other hand, character importat quandam potentiam spiritualcm ordinatam ad ea, quae
suut divini cultus, and (art. 5) aliter est in anima gratia, et aliter character. Nam gratia .
est in anima, sicut qacdam forma habens esse completum in ea character autem est in :
—
anima, sicut quaedam virtus instrumentalis. Gratia incst animac mutabiliter, character
indelebilitor. Duns Scotus (ad lib. iv. dist. G, qu. 9, () 13) declares licet characterem :
inesse animae, non possit probari per rationem naturalem, licet etiam ex creditis mani- —
feste, sivequae stint «xplicite de substantia fidei, sive quae continentur in Scriptura, sive
quae manifeste per Sanctos sunt elicita ex creditis, non possit probari, tamen poni potest,
etc. —
Senticndum est de sacramentis Ecclesiae, sicut sentit Romana Ecclesia Romana :
autem Ecclesia videtur sentire, characterem imprimi in anima in baptismo, sicut dicit
Innoc. III. (see above) :
—
propter ergo solam auctoritatem Ecclesiae, quantum occurrit ad
praesens, est poncndum, characterem imprimi. —
The idea of the Opus operatum is first
found in Duns Scotus lib. iv. dist. 1, qu. 6, (J
10: Sacramentum ex virtute operis operati
confert gratiam, ita quod non rcquiritur ibi bonus motus interior, qui merealur gratiara :
sed sufficit, quod suscii)iens non ponat obicem. On the other hand, there remained a
controversy on the cause of the efficacy of sacraments. Thomas, Summa P.iii. qu. 62,
art. 1, impugns the opinion quod sacramenta non sunt causa gratiae aliquid operando,
sed quia Deus sacramentis adhibitis in anima gratiam operatur. The principalis causa
is God, the instrumentalis the sacrament itself; art. 4 Sed ponendo, quod sacramentum:
est instrumentalis causa gratiae, neccsse est simul ponere, quod in sacramento sit quae-
dam virtus instrumentalis ad inducendum sacramentalem effcctum. He thus assumes, in
corpore (i. e. in sacramentis) esse virtutem spiritualcm inslrumentaliter. Duns Scotus,
qu. 5, controverts at great length this virtus spiritualis or supernaturalis,
lib. iv. dist. 1,
and asserts, on the other hand Susceplio sacramenti est dispositio necessitans ad effec-
:
tum signatum per sacramentum, non ((uidem per aliquam formam intrinsecam, per quam
necessario causaret terminum, vcl alicjuam dispositionem praeviam sed tantum per as- :
§ 78.
ADORATION OF SAINTS.
In the Crusades and the many new monastic orders, the prin-
cipal causes are to be found why the number of saints,^ ancient
* The growth of the Legend of the 11,000 Virgins is in itself characteristic of the age.
We find, even in Wandelberti martyrol. rhythm, (about the year 850), if the passage is
genuine in other respects, ad xxi. Oct.
On the other hand, in Usuardus (about 876) ad xx. Oct. Civitate Colonia passio sancta-
rum virginum Marthae et Saulae cum aliis pluribus. In a Kalendarium Eccl. Colonien-
sis saec. iioni ed. A. J. Binterim, Colon. 1824. 4. ad xxi. Oct. xi. Virginum, Ursulae, San-
ciae, Gregoriae, Pmosae, Marthae, Saulae, Britulae, Satninae (leg. Santinae), Rabaciae,
Saturiae (leg. Saturniae), Palladiae (see the same names in Adonis martyrolog. op. H.
Rosweydi, Antwerp, 1613. fol. App. p. 212). First at Treves, in a Kalend. saec. xi. (in
Hontheim prodrom. hist. Trev. 1. 385), we find: Sanctarum Virginum . . . milia ; after-
ward in another, dated the end of the 11th century (ibid. p. 392), and in a third of the
year 1128 (ibid. p. 399) : XI. milium Virginum. Probably an ancient legend of Cologne,
about many virgins, who had been slain by the Hunns, was connected with the unknown
saintly virgins of the 20th and 2lst. Oct. (Compare the similar legend of St. Sunni va, in
Norway, MUnter's Kirchengesch. v. Danemark u. Norw. i. 432, 478.) The number 1 1,000
appears to have risen from a misunderstanding of the ancient martyrologies : according to
Valesius, the reading may there have been, s. Ursula et Undecimilla V. M. ; according to
Leibnitz, as there is no such name as Undecimilla, Ursula et Ximillia yet more prob- :
ably was a false reading for XI. M. Virgines (martyres Virg. this is the case in the
it
Martyrol. Rom. ad d. 25. Oct. Roma natalis Sanctorum XLVL militum et alii Martyres ; —
centum viginti et unus instead of this reads the ancient Martyrologium Gellonense in
:
d'Achery spicil. li. 25 Roma Natalis Sanctorum XLVI.,seu millia centum viginti quatuor).
A legend forthwith grew up (in Surius ad 21. Oct. Sigebert Gembl. ad ann. 453 in Pertz,
viii. 310) when in after-time heretical parties began to gain ground at Cologne (see below,
:
^87, note II), then the bones of the virgins marked with their names were discovered to be
a powerful and miraculous aid against them in the year 1156, and their history was most
fully revealed to St. Elizabeth, abbess of Schonau. Cf. Elizabethae visionum lib. iv. c.
2 (in the Corpus revelationuin ss. Brigittae, Hildegardis, Elizabethae. Colon. Agripp.
1628. fol. ii. 205) : Quando complacuit Domino misereri super martyres suas pretiosas, quae
per multa tempora jacuerant sine honore sub pedibus hominum et jumentorum secus mu-
ros urbis Coloniae ; accidit ut viri quidam ibidem manenles accederent ad locum marly-
rii multa monumenta sanctorum corporum, atque ea inde sublata trans-
earuin, et aperirent
ferrent ad loca religiosa quae erant in circuitu, sicut a Domino fuerat ordinatum erat :
autem annus dominicae incarnationis MCLVI. his fieri incipientibus. Tunc inter cae- —
teras una pretiosa martyr ibidem inventa est, in cujus sepultura titulus talis legebatur
Sancta Vereiia virgo et martyr: haec per manum ven. Abbatis nostri Hildelini inde in lo-
cum nostrum translata est, data ei a Tuitiensi Abbate domino Gerlaco, qui ad coUigenda
et honoranda illius sanctae societatis corpora, pia raultum devotione fervebat. In tem- —
—
pore eodem reperta sunt inter sepulchra virginum multa corpora ss. Episcoporum atque
aliorum magnorum virorum erantque in monitmentis singulorum repositi lapides haben-
;
tes titulos sibi iiiscriptos, quibus dignoscebantur qui aut unde fuissent. Horum praeci-
492 THIRD PERIOD.— DIV. 111.— A.D. 1073-1305.
causa titulos iltos However, all was right; and Elizabeth related
dolose ,co7iscribi fecissent.
in detail the revelations she had received from the saints themselves about their own his-
tory. In the year 1183 the pracmonstrant-abbot Richard, who had betaken himself from
England to the Abbey of Arnsbcrg (see Oudinus de scriptt. cccl. ii. 1521), had already re-
ceived fresh revelations to complete those of St. Elizabeth, and wrote de passione ss. un-
decim millium virginum (in Jo. Crombach Ursula vindicata. Colon. 1667. fol.). Ac-
cording to St. Elizabeth, the sisterhood was attacked by the Hunns about the year 238
later writers, in order to avoid the awkward anachronism, have suggested a date between
the year 452 and 466. Gobelinus Persona, dean at Bielefeld about 1418, already detects
the fable in his Cosmodromiuni Act. vi. c. 14, and remarks that in general the revelations
of St. Elizabeth, in multis contrariantur libris chronicis et historiis also Baronius ad ann.
:
237, ^11, styles them the Acta Ursulae et sociarum commentitia. Compare J. Usserii
Britann. Ecclcsiarum antiquitt. p. 323 ss. J. A. Schmidt, hist. eccl. fabulis maculata.
Saec. III. p. 27. Retlberg's Kirchengesch. Deutschlands, i. iii. [Cf. O. Schade, die Sage
von der heiligen Ursula und den elftausend Jungfrauen. 3te Aufl. Hanover, 1854.] The
worship of many saints was transplanted from the east into Europe, e. g. that of St. Cath-
erine (Baronius ad Martyr. Rom. de 25. Nov.), of whom it is very doubtful whether she
everexisted. —
Examples of Papal canonization may be found in Schrockh, xxviii. 173 (on
the right of Reservation, see above, ^ 62, note 12).
* Instances of the numerous relics, which the Crusaders brought with them from Pales-
tine, arc to be in J. J. Chifleti crisis hist, de lintcis Christi scpulcral. c. 9 and 10, and
found
other writers. At Antioch, in the year 1098, by means of a revelation, the spear was discov-
ered with which the side of Christ was pierced, see Guibcrti (abbot of Nogent, + 1 124) hist.
Hicrosolym. V. 19, vi. 1 (in Bongars, i. 516, 520). At the conquest of Cacsarea in 1101,
the Genoese got into their possession a vas coloris viridissimi, in modum parapsidis forma-
lum(Willcrm. Tyr. x. 16, in Bongars, i. 784), supposed to be of emerald, but in reality cast
in green glass, which was afterward passed off as the holy grail, the vessel which Christ
used at his last supper, see San Marie's Wolfram v. Eschenbach, ii. 414. In the 12th cen-
tury the seamless coat of Christ, which had been before kept in Galatia and at Jerusalem,
was also produced in the West in several places for instance, in Treves, Argenteuil, Rome,
;
Bremen, etc. See The Holy coat of Treves and the 20 other holy coats without seam, by
Gildenieister and v. Sybel, Dusscldorf, 1844. In no fewer different places, viz., in Ant-
werp, Rome, Aix, and otheis, they showed the praeputium Christi, see Hirschii hist. crit.
praeputii Christi (in Winckler's anecdota historico-ecclesiastica, Braunschweig, 1757, i.
787). In the monastery of Corbie, in the 13th century (Mabillon Acta SS. Ord. Ben. IV.
i. 372), were to be found, among other relics, a portion of Noah's beard, de sanguine, de
capillis, umbilico, praeputio, de vestimentis, et dc omnibus, quae de Domino nostro Jesu
Christo possunt in terra quantum ad homincm Comp. Hurler's Innoccnz III. ir.
inveniri.
524. In the year 1163 (see the Auctarium Aquicinense ad Sigcbertum Gcmblac. by a con-
temporary writer, in Pertz, viii. 405), corpora Irium Magorum a Rainaldo, Coloniensi electo,
de Ecclesia quadam civilali Mediolancnsi contigua, translata sunt, et civiiali Coloniensi
illata, et in Ecclesia s. Petri reposita sunt. Si quis vult scire, quomodo de partibus suis
translata sint Constantinopolim, et de Constantinopoli Mediolanum, id in Ecclesia s. Petri
Coloniensis inveniet. — That impostures were often practiced by the venders of relics is
plain from the prohibition, Syn. Pictav. ann. 1100, c. 12, Cone. Lateran. gen. IV. ann. 1215,
possession, proceeds to declare many sound opinions about the worship of saints and rel-
ics. Among other places, see lib. i. c. 1. Sunt enim quam plurimae super quibusque
Sanctis relationes, quibus potius eorum praeconium apud infideles impiari poterat, quam
—
aliquatenus illustrari. Et quibus super hujusinflictione naevi parsum putamus, cum non
sed potius naenias aliquorum Apostolorum tanta infuscatas fuligine videmus ?
vitas, Et
harum rotatus fabularum omnis carri stridore deterior, quam aedificationem afferet piis,
qui etiam incentivum blasphemiae suggeret impiis ? Quid Thomae historia, nisi strepitus
aurium, appelletur, cui non semel Augustinus, sed locis pluribus refragatur ? Egebat for-
sitan aut Deus, aut Sancti eorum, juxta illud Job (13, 7), mendacio, ut pro ipso loqueren-
tur dolos '.—Quid dicam de illis,qui nullis aliorsum testimoniis claruerunt, et ex eo quod
scripturis qualibuscumque celebrari putantur, potissimum tenebrantur ? Etquis illos, ut —
se juvare debeant, deprecetur, quos nescit utrum quippiam apud Deum mereantur? Certe —
vidi (juosdam, qui cum diutissime uliquem, ut ferebant, sanctum, ex Britannia delatum,
pro Confessore habuissent, mutato derepente animo pro Martyre cslebrariint. Causas
cum rogitassem, nil dignius super martyrio hominis quam de praetermissa confessione
dixerunt. — Cap.
2, <J 5 Crebro perspicimus ista susurro, et facta feretrorum circumlatione
:
ridicula, eteorum, quos a rabie declamandi rabulo's Hieronymus vocat. mendariis quoti-
die cernimus alieni marsupii profunda nudari. Quorum tanta nebulonitate concutimur,
tanta divinorum adulatione ferimur, ut juxta praefatum doctorem scurras, helluones et ca-
tellanos [leg. catillones'] liguriendo exsuperent, corvos ac picas importuna garrulitate prae-
cedant. () Celeberrima quaedam Ecclesia hujusmodi circumvagationes agebat, et ad
6.
bat), quem vos plurimum valere testamini, verbo meo, si necesse fuerit, testis as-
in literis
surget. Fateor, erubui cum audissem,
et nisi eorum praesentiam, quos ille auctores ha-
•bere videbatur, reveritus essem, —
falsarium ostendere debuissem. Quid dicam? ne mo-
nachi quidem, nedum clerici, ab hoc turpi emolumento se continent, ut res haereticas su-
per fide nostra etiam me audiente pronuncient. Juxta enim illud Boetianum jure insa-
nus judicarer, si contra insanos altercarer. Cap. 3, ^ 1 de Confessoribus quae censura :
runt et facere suos, as 2 Reg. xvii. 29 Unaquaeque gens fabricata est Deumsuum. Dicant
: —
ergo mihi, quomodo sibi ilium patrocinari aestimant, de quo quicquid est sciendum igno-
rant. Nusquam de eo scriptum praeter nomen invenies. Caeterum tacente clero anus
et muliercularum vilium greges talium patronorum commentatas historias post insubulos
et litiatoria cantitant : et si quis earum dicta refellat, pro defensione ipsorum non modo
convitiis sed telarum radiis instant. — De cujus itaque statu omnino ambigis, talem petere
nonne insani prorsus est capitis? et quem ignoras utrum melior te sit, quare postulas ut
penes Deum pro te sit ? — Sed quid in iis diu versor, cum tanta sit in totius Ecclesiae ore
pudicitia, ut etiam Matris dominicae corpus resurrectione glorificatum dicere non audeat,
ob hoc videlicet, quod necessariis argumentis comprobare non valcat? Et cum vas illud
omni creatura post Filium praeclarius — irremuneratura inhonoratumve dimisissead expe-
rientiam corruptionis credere nefarium —resuscitatum nequaquam dicere audeamus,
sit,
nee ob aliud profecto, nisi quod probabilibus indiciis'id asseverare non possumus. — Si de
ilia, cujus gloriam metiri omnis creatura non praevalet, ea quae praemissasunt docere non
possumus, de iis quorum salus et perditio incerta sunt, quid nisi silentium sempiternum
imperare debemus ? Porro sunt quaedam de aliquibu?- scripta, quae, multo deteriora nae-
niis, ne subulcorum quidem essent auribus inferenda. Certe cum plures Sanctis suis
summas antiquitates attribuant, moderno tempore eorum scribi vitas expostulant. Quod
a me profecto saepe petitum est. Ego autem in his quae obtutibus subjacent fallor; etde
iis, quae nemo unquam viderit quid veri profiteer? I) 2 Caput Baptistae dominici cum :
Quid ergo magis ridiculum super tanto hominc praedicetur, quatn si biceps esse ab utris-
—
que dicalur ? Quid de capite Joannis ago, qui de innumeris Sanctorum corporibus ilidem
in dies audio? —
Cap. 4, (J 1 Sed haec omnia a perversitate radicis emergunt, quae non
;
est alia, quam quod eisdem adimitur, quod communi sortc debuerat omnis commcreri hu-
mana natura. Si enim certo certius de terra hominis origo consistit, et persoluto mortis
debito in camdem ex primae damnationis legibus recidit, praesertim cui dictum est, terra
cs et in terrain ibis : Dcus, mea sentenlia, nee praesenli nee secuturo cuipiam dixit Aurum ;
vel argcntum es, in aurum vel argentum ibis. Utquid precor homo a sua natura, immo a Dei
imperio cruitur, ut, quod conditionalitcr nulli competit, aureis vel argcnteis conchulis in-
—
seratur? Certe si Sanctorum corpora sua juxta naturae debitum loca, id est sepulchra,
servassent, hujusmodi quos recensui errores vacassent. Per hoc enim quod e tumulis
eruuntur, membratim hue illucque feruntur et cum pietatis obtentus occasio circumla-
;
tionis cxtitent, ad hoc subeunte nequitia detorqueri coepta est intcnlionis rectitudo, ut
paene quae simplicitcr fieri consueverant corrumperet universa cupido. Quid de iis ju- —
dicii profcretur, quibus avaritia sola in causa est, ct Sanctorum corpora faciunt irrequieta
dispergi, immo, ut sic dicam, pro sola oblationum illalione quolidiano ostentui haberi ?
Solent namque pixidibus eburneis aut argenteis iiuda Sanctorum ossa contegere, ct ad
tcmpxis et horam pretio sese ingerente retcgere. — Dicat quisque quod sentit, securus plane
ego inferam, non Deo, non Sanctis ipsis umquam fuisse placitum, ut eorum cujuspiam de-
buerit reserari sepulchrum, aul dirimi per frusta corpusculum.
^ Compare among others Petri Venerabilis (see above, () 67, not. 21), de miraculis sui
temporis, libb. ii. (in Bibl. PP. Lugd. xxii. and Cacsarii Mon. Heisterbacensis
1087),
(about 1227) de miraculis et visionibus suae aetatis, lib. xii. (ed. Colon. 1591 and 1599. 8.).
As to how they were managed, see Abaelardi sermo xxxi. dc s. Joanne Baptista (0pp. p.
907) Quid ad haec illi dicturi sunt, quos hoc tempore in tantum vidimus praesumere, ut
:
de solitudinc ad turbas procedcntcs, sicut de ficto religionis nomine tumebant, ita et de-
siumlationc miraculorum gratia videri mirabiles appctcbant ? Omitto contactus et bene-
dictioncs aquarum, quas languidis in poculum dirigcbant, ut sic curarentur, contrectatio-
ncs vel consignationes membrorum, ut dolores infirmantium expellerent, eulogias in pani-
bus fractas et ad infirmos destinatas. Ad majora vcniam, et summa ilia miracula de re-
suscitandis quoque mortuis inaniter tentata. Quod quidem nuper praesumpsisse Norber-
turn et Coapostolum ejus Farsitum mirati fuimus. et risimus. Qui diu pariter in oratione
coram populo prostrati, et de sua praesumptione frustrati, cum a proposito confusi decide-
rcnt, objurgare populum impudenter coeperunt, quod devotioni suae et constanti fidei in-
fidelitas eorum obsisterct. O calliditas incaulorum o excusulio frivola inexcusabilium
! !
— Non ignoramus astutias talium, qui cum fcbricitantes a Icnibus rnorbis curare praesu-
munt, pluribus aliqua vel in cibo vel in potu tnbuunt ut curent, vil bencdictiones vel ora-
tioncs faciunt. Hoc utique cogitcnt, ut, si quoquomodo curatio scquatur, sanctitati eorum
irnputctur: sin vero niinime, infidelitati eorum vel dcsperationi adscribatur. The Chron.
Montis Sereni ad ann. 1214 (in Mencken scriptt. rer. Germ. ii. 243) records A certain :
vicar of the Market Church at Halle, Petrus nomine, cgit arte, quam ipse novcrat, ut ad
imaginem quandam Crucifixi, (juac in ipsa erat ecclcsia, sanitates conferre aegris adven-
tantibus putaretur. The matter created a great sensation in the neighborhood, and brought
in which the Archbishop of Magdeburg and the Monastery zum Neuen
much money, in
Wcrke look a share. It advanced to such a degree, ut Poppo Pracpositus assidua prae-
dicationc virtutes,quae ibi fierent, populis intimaret, et contradiccntes vel irridentcs post
cxcommunicationis quoque sententiam prohiberet. When, however, that vicar Iclt Halle,
omnis ille cum eo pcnitus emigravit. Constat enim nihil ibi talium post-
virtutum cfTectus
modum Concerning the hooded virgin who appeared in the time of Philip Au-
accidissc.
gustus to a carpenter named Durand, see Capcficue hist, de Philippe Aupuste, i. 234. So
long as it was needful to impress the doctrine of transubstantiation upon the people, the
visible appearance of flesh in the Lord's Supper was especially common, see (J
77, note
4: When it was desired to carry out the doctrine of Concomitance, with a view to refus-
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. (J
78. ADORATION OF SAINTS. 495
ship,* as well as in its numerous lying legends, the age has plain-
ly imprinted itself, with and all its
all its love for the marvelous,
rudeness of morals and the Legenda Sanctorum of Jacobus de
;
of weakly children. Stephen himself, with the other Dominicans, put an end to these
doings.
' Legenda aurea,seu Historia Lombardica, seu Legendae Sanctorum per anni circuitum
venienlium in 177 parts printed often before the Reformation, again Argent. 1518, rec. Dr.
J. G. Th. Graesse, Dresdae et Lips. 1846, 2d ed. 1850. One characteristic of the work is
down as the groundwork of the historical portion,
the peculiarity of the etymologies, laid
e, g.No. II. Andreas interpretatur decorus vel respondens vel virilis ab andros, quod est
:
vir. Vel dicitur Andreas quasi antropos, i. e. homo, ab ana, quod est sursum, et tropos
quod est conversio, quasi sursum ad caelestia conversus et ad suum creatorem erectus.
Fuit ergo decorus in vita, respondens in sapienti doctrina, virilis in poena, et antropos in
gloria. No. Ixiii. vita Jacobi rainoris Vespasianus quoddam genus vermium naribus insi-
:
tum ab infantia gerebat, unde a vespis Vespasianus dicebatur. A Nuncius Pilati told him
that faith in Jesus would heal him. Et Vespasiamis Credo, quod qui mortuos suscita-
:
vit, me etiam de hac infirmitate liberare potest. Et haec dicendo vcspae de ejus naribus
ceciderunt, et tunc continue sanitatem recepit. Then
avenge the death of Jesus, Ves- to
pasianus Romam adiit et destruendi Judaeam et Jerusalem a Tiberio Caesare licentiam
impetravit, etc. Traces of rudeness in morals, no. xlvii. St. Longinus, who pierced :
Christ with the spear, was forthwith converted by the miracles which attended Christ's
death unde renuncians militiae et ab Apostolis instructus in Caesarea Cappadociae
:
xxviii. annos monasticam vitam duxit, verbo et exemplo plurimos ad Christum convertit.
Cum autem a Praeside tentus fuisset et sacrificare noUet, jussit Praeses omnes dentes ei
excuti, et linguam abscidi Longinus tamen ex hoc loquelam non perdidit, sed accepta
:
securi omnia idola comminuit et fregit dicens si Dii sunt, videbimus. Daemones au-
:
Quam cito enim a te mortuus fuero, pro te orabo, et sanitatem tibi corporalem et animae
impetrabo. Et statim eum decoUari jussit. Post hoc abiit ad corpus ejus et prostratus
cum lacrymis poenitentiam egit, et continuo visum et sanitatem recepit, et in bonis operi-
bus vitam finivit. [A French translation of the Legenda aurea was published at Paris
in 1854.]
496 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
nibus Mariam hanc veneremur, quia sic est voluntas ejus, qui totum nos habere voluit
—
per Mariam. Ad Patrem verebaris accedere, solo auditu territus, ad folia fugiebas (in al-
lusion to Gen. iii. 7. 10) : Jesura tibi dedit mediatorem. — Sed forsitan et in ipso majesta-
tem vereare divinam, quod licet factus sit homo, manserit tamen Deus. Advocatum ha-
bere vis et ad ipsum ? Ad Mariam recurre. Pura siquidem humanitas in Maria, non
modo pura ab omni contaminatione, sed etpura singularitate naturae. Nee dubius dixe-
rim, exaudietur et ipsa pro reverentia sua. Exaudiet utique matrem filius, et exaudiet
filium pater. Filioli, haec peccatorum scala, haec mea maxima fiducia est, haec tota ra-
tio spei meae. Quid enim? Potestne filius aut repellere, aut sustinere repulsam non :
audire, aut non audiri filius potest ? Neutrum plane. Invenisti, ait Angelus, gratiam apud
Deum. (Luc. i. 30). Feliciter. Semper haec inveniet gratiam, et sola est gratia, qua ege-
—
mus, etc. Bonaventura was most inexhaustible in the praise of Mary, in the works Spe-
culum b. Mar. Virginis, Corona B. Mar. Virginis, Carmina super canticum Salve Regina,
Laus b. Virginis Mariae (found together in 0pp. VI. ii.). The Psalterium minus and
Psalterium majus b. Mariae Virginis were ascribed to him, probably without sufficient
reason, as a similar work, the Biblia Mariana, was to Albertus M. They belong, however,
to this period. The Psalterium majus is a Parody of David's Psalter, e. g. Psalm 1 Bea- :
tus vir qui diligit nomen tuum, Maria Virgo gratia tua aniraam ejus confortabit. Tan-:
tua et gratia ubique praedicatur Deus operibus manuum tuarum benedixit. Gloria Pa-
:
tri, etc. Psalm. 93 Deus ultionum Dominus, sed tu Mater misericordiae ad miserandum
:
inflectis, etc. Psalm. 109: Dixit Dominus Dominae nostrae : sede mater mea a dextris
meis. Bonitas et sanctitas placuerunt tibi : ideo regnabis mecum in aeternum, etc. In
order to give these extravagancies a dogmatical foundation, Hyperdulia was demanded
for the Virgin Mary, in distinction from the Dulia due to the rest of the saints. Lom-
bard lib. iii. dist. 9, was the first to think of a higher step of Dulia, but it was with refer-
ence to the manhood of Christ (quidam) duliae duas species vel modos esse dicunt. Est
:
enim cujusdam modi dulia, quae creaturae cuilibet exhiberi potest et est quaedamsotthu- :
VOL. II. 32
498 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
manitati Christi exhibenda, non alii creaturac, quia Christ! humanitas super omncm crea-
turam est vcneranda et diligcnda. However, the other opinion prevailed, Christi huma-
nitatem una adoratione cum verbo esse adorandam, thus, adoratione latnae. So, when
that higher step of Dulia was discontinued for the manhood of Christ, it was claimed soon
after under the name of Hyperdulia for the Virgin Mary who in the above quoted pas- ;
sage of Lombard is even expressly excluded from it. Alex. Halcsius P. iii.qu. 30, membr.
3, art. 1. Bonaventura in Sent. lib. iii. dist. 9, art. 1, qu. 3. Comp. Thomas Summae P.
iii. qu. 25, art. 5. Cum pura creatura rationalis, non debetur ei adora-
igitur b. Virgo sit
tio latriae, sed solum veneralio duliae eminentius tamen, quam caeteris creaturis, in
;
quantum ipsa est mater Uei. Et ideo dicitur, quod debetur ei non qualiscunijuc dulia sed
hyperdulia. Idem Secunda Sccundae, qu. 103, art. 4: Hyperdulia videturesse medium in-
ter latriam et duliam.
'" Compare Div. 1, ^ 33, note 18. The oflicium s. Mariae mentioned there was now
common in the monasteries, see Gerhohus (Provost, in Reichersperg, t 11G9) comm. in
Psalm, xxxix. 4 (in Pezii thesaur. v. 794) In Coenobiis canticum novum celebratur, cum
:
obtineat, ne moriantur inconfcssi. Et licet mala sit in hoc superstitio et abusio, et repro-
banda, quam quidain habent circa ejus misericordiam, confidenlia, hac facicndo mala se-
curius, quasi faciendohaec jcjunianon possint hinc migrarc impoenitentes et inconfessi:
devotio tamen pia circa haec jejunia est approbanda (the ancient rule, for whicli the cor-
ruption of the Church is in great part responsible). Then Stephen relates how Saturday
especially was kept as a fast-day in honor of the Virgin, by many with bread and water,
by others with abstinence from flesh, by others in the same way as Lent, by all in the
faith, quod b. Virgo, si hoc usque ad septcnnium compleverint, per hoc trahat eos ad bo-
num finem. The Cone. Tolosanum ann. 1229, c. 25 (Mansi xxiii. 200), even prescribed
to the laity Sabbato circa vespera ob reverenliam b. Mariae Virginis Ecclesias suas cum
:
devotione visitcnt.
" Compare above, (J
C9, note 10.
" c. 3, first relates as something singular, that an ecclesias-
Petrus Damiani opusc. 33,
tic had daily saluted the Virgin with Luc. i. 28 Ave Maria, gratia plena, Doniinus te-
:
cum benedicta tu in mulieribus. This custom soon became more frequent, and v^as mi-
:
raculously rewarded by the Virgin, sec Hermanni (about 1130) narratio restaurationis Ab-
batiae s. Martini Tornacensis in d'Achery spicilegium, ii. 905. The first decree on this
point is by Odo, after 1196 Bishop of Paris, see Praecepta communia, no. 10 (Mansi xxii.
C81 ) Exhortentur populum semper prcsbyteri ad dicendam [kg. discendam] orationem do-
:
minicam, et Credo in Deum, et salutationem b. Virginis. In the thirteenth century the Ave
Maria became a regular prayer. According to Stephanus dc Borbone, in Echard scriptt.
Praedic. i. 189, devout persons made use of this prayer every day, some 1000 times, some
100, some 50; according to Thomas Cantipratensis, bonum univ. de apibus lib. ii. c. 29,
art. 6 et 8, many made use of trcs Salutationum qumquagenas. At the end of the orig-
inal formula, soon after, was repeated, et bencdictus fructus ventris tui. Urban V. added I
yet to this, Jesus Christus, Amen. The longer additional clause Sancta Maria, Dei ge- :
netrix, ora pro nobis peccatoribus nuncct in hora mortis, Amen, was framed little by little
after the beginning of the sixteenth century, and was first honored with universal accept-
ation in the Church by the Breviarium Pii V. See Mabillon, Acta ss. Ord. Ben. saec. v.
pracf. p. Ixxvii. ss.
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. § 78. ADORATION OF SAINTS. 499
ever, certain canons of Lyons, about the year 1140, projected the
doctrine of the Immaculate Conception of Mary,^^ and a festival
in commemoration of it, they met with a stout resistance not
only from St. Bernard,'* but other theologians also of the twelfth
century'^ declared themselves against this innovation. In the
*' The Virgin Mary had been considered as sinless long before this time, even by Pas-
chasius Radb. de partu Virg. (in d'Achery spicileg. i. 46) as sanctificata in utero matris,
but not as conceived without sin. Anselmus cur Deus homo? lib. ii. c. 17: Licet ipsa
Cf.
hominis ejusdem [Jesu] conceptio sit munda, et absque carnalis delectationis peccato
Virgo tamen, undo assuraptus est, est in iniquitatibus concepta, et in peccatis concepit earn
mater ejus, etcum originali peccato nata est, quia et ipsa in Adamo peccavit, in quo omnes
peccarunt.
'* Bernardi epist. 174 ad Canonicos Lugdunenses: Miramur satis, quid visum fuerit —
hoc tempore quibusdam vestrum voluisse mutare colorem optimum, novam inducendo
celebritatem, quam
Ecclesiae nescit, non probat ratio, non commendat antiqua
ritus
traditio. Numquid sumus ? Pcriculose pracsumimus
Patribus doctiores aut devotiores
quicquid ipsorum in talibus prudentia practerivit. Nee vero id talc est, quod nisi prac-
tereundum fuerit, Patrum quiverit omnino diligentiam praeteriisse. — Ortum Virginia di-
dici in Ecclesia et ab Ecclesia indubitanter habere festivum atque sanctum, firmissime
cum Ecclesia sentiens, in utero earn accepisse,ut sancta prodiret. Et de Jeremia siqui-
dem lego, quod priusquam de ventre exiret, sanctificatus sit (Jer. i. 5) ;et de Joanne Bap-
tistanon sccus sentio, qui ex utero Dominum in utero sensit (Luc. i. 41). Videris etiam
tu, an David idipsum liceat opinari (on account of Ps. Ixx. C, xxi. 11, 12). Cae-
et de s. —
terum quatenus adversus originate peccatum haec ipsa sanctificatio valuerit, non temere —
dixerim. Sanctificatos tamen non dubitaverim dicere, quos Deus sanctificavit, et cum
eadem sanctificatione prodiisse ex utero, quam acceperunt in utero, nee reatum, quem
in conceptione traxerunt, valuisse ullatenus horum natali jam donatain praepcdire seu
praeripere benedictionem. — Fuit proculdubio et Mater Domini ante sancta quam nata. Nee
fallitur omnino Ecclesia, sanctum reputans ipsum Nativitatis ejus diem, et omni anno
s.
cum exultatione univcrsac terrae votiva celebritate suscipiens. Ego puto, quod et copio-
sior sanctificationis benedictio in earn descenderit, quae ipsius non solum sanctificarct
ortum, sed et vitara ab omni deinceps peccato custodiret immunem quod nemini alteri
:
in natis quidem mulierum creditur esse donatum. — Quid adhuc addendum his putamus
honoribus ? Ut honoretur, inquiunt, et conceptus, qui honorandum praeivit partum quo- :
niam, si ille non praecessisset, ncc istc esset, qui honoratur. Quid si alius propter ean-
dem causam etiam utrique parenti ejus festos honores asserat deferendos ? Sed de avis
et proavis idipsum posset pro simili causa quilibet flagitare : et sic tenderetur in infinitum,
et festorum non esset numerus. Patriae est, non exilii, frequcntia haec gaudiorum, et
numerositas festivitatum cives decet, non exules. Sed profertur scriptum supernae, ut
ajunt, revelationis.Quasi et quivis non queat scriptum aeque producere, in quo Virgo
videatur idipsum mandare et de parentibus suis. —
Ipscmihi facile persuadeo scriptis tali-
bus non moveri, quibus nee ratio suppeditare, neccerta invenitur favere auctoritas. Etsi —
quibus vel paucis filiorum hominum datum est cum sanctitate nasci, non tamen et con-
cipi ut uni sane servaretur sancti praerogativa conceptus, qui oranes sanctificaret, solus-
;
que absque peccato veniens, purgationem faceret peccatorum, etc. In England, Anselm,
archbishop of Canterbury, was the first to bring in the festum conceptionis Domini s.
annunciationis Mariae, and even then this festival appeared ridiculous to many from the
first, and was opposed because of its novelty, see Osberti de Clara ep. 8 ad Anselmum
(epistolae Herberti de Losinga, Osberti de Clara et Elmeri, ed. a R. Anstruther, Bruxell.
et Lond. 1846, p. 124).
'* Bernard's contemporary Potho Presb. Prumiensis de statu domus Dei lib. iii. in fine
(Bibl. Patr. Lugd. xxi. 502) : Quae haec festacelebranda nobis induxit, festum
igitur ratio
videlicet s. Trinitatis, festum transfigurationis Domini? Additur h's a quibusdam, quod
500 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
magis absurdum videtur, festum quoque conceptionis s. Mariae. The rest that he says
on this head is taken word for word from Bernard's letters. About 1175 Nicolaus Mon.
8. Albani, in England, was a zealous advocate for the immaculate conception. But Pe-
ter Cellensis, at that time Abbot of St. Remigius at Rheims, censured him and defended
St. Bernard, see Petri Cell, epistt. lib. vi. epist. 23 (Bibl. PP. Lugd. xxiii. 878), lib. ix. cp.
9 and 10 (ib. 902). —Joannes Beleth{see at the head of iJ77)divin. offic. cxplicalio, c. 146:
Festum conceptionis [Mariae] aliqui interdum celebrarunt, et adhuc fortassis celebrant
sed authenticum atque approbatum non est, immo vero prohibendum potius esse videtur.
In peccato namque concepta fuit.
'* Cone. Oxoniense ann. 1222, cap. 8: Statuimus quod festa subscripta sub omni
Cf.
veneratione serventur, videlicet —
omnia festa b. Mariae, praeter festum conceptionis, cu-
jus celebrationi non imponitur necessitas. On the other hand, it is found without remark
in the Tables of Festivals Statuta synodalia Eccl. Cenomanensis ann. 1247 in fine
:
(Mansi xxiii. 704), Cone. Copriniacense between 1250 and 1260, cap. 21 (Mansi xxiii. 870),
and Exoniense ann. 1287, c. 23 (Mansi xxiv. 813). It was decreed in the general chapter
of Franciscans at Pisa, in the year 1263 (Wadding ad h. a. no. 16), ut novae hae festivita-
tes admitterentur in Ordine, videlicet conceptionis b. virginis Mariae, Visitationis ejus-
dem, b. Annae illius genitricis, et Marthae virginis. (Careful but uncritical is the collec-
tion of all that pertains to this head, in the work of the Franciscan M. Ant. Gravoisde ortuet
progressu cultus ac festi immaculati conceptus b. virg. Mariae. Lucae, 1762. 4. Compare
particularly at the end the Documentorum regestum. In the earlier passages quoted there
the conceplio b. Mariae is the conceptio activa s. annunciatio.) In the 13th century, how-
ever, throughout, only the celebration of the conception, not of the immaculate conception,
is mentioned : cf Thomae Summa P. iii. qu.27, art. 2, below, note 18. Durandi rationale
divin. ofRc. lib. vii. c. 7 Quidam etiam faciunt quintum festum s. de
: conceptione b. Ma-
riae, dicentes, quod, sicut celebratur de morte Sanctorum non propter mortem, sed quia
tunc recepli sunt in nuptiis aeternis, similiter potest celebrari festum de conceptione, non
quia sit concepta, quia in peccato est concepta, sed quia mater Domini est concepta as- :
serentes, hoc fuisse revelatum cuidam Abbati in naufragio constitute. Quod tamen non
est authenticum, unde non est approbandum, cum concepta fuerit in peccato, seu per con-
cubitum maris et foeminae.
" Not even by the Franciscans Antonius Paduanus Sermo in feriam quintam in pas-
:
sione (Francisci Assis. et Antonii opp. ed. J. de la Haye. Lugd. 1653. fol. p. 122) reckons
the Holy Virgin (as Bernard does above, note 14) for one of those, qui fuerunt santificati
in utero. Alexander Hales. P. iii. qu. 10, membr. 2, art. 1 necesse fuit, quod b. Virgo in :
generatione sua contraheret peccatum a parentibus but art. 4 Virgo ante nativitatem ; :
suam et post infusionem animae in suo corpore fuit sanctificatain utero matris suae. Bo-
naventura in lib. iii. dist. iii. Pars i. inquires, art. 1, first de sanctificatione Virginis quaii-
tum ad congruentiam temporis, and decides, qu. 1, Quod caro b. Virginis ante animationem
non fuit sanctificata. Qu.2: Quidam dicere volunt, in anima gloriosae Virginis gratiam
sanctificationis praevenisse maculam peccati originalis. —
Tencamus secundum quod com-
munis opinio tenet, Virginis sanctificationem fuisse post originalis peccati contractio-
rem. Qu. 3 pro indubitanti habet hoc Ecclesia, videlicet quod b. Virgo fuerit in utero
:
sanctificata. —
Si autem quaeratur, qua die vel hora sanctificata fuerit, hoc ignoratur ta- :
men probabiliter creditur, quod cito post infusionem animae fuerit facta infusio gratiae.
Then art. ii. de virtutis efficacia; first qu. 1, B. virgo Maria per sanctificationis gratiam
copiosam immunis fuit ab omni culpa actuali, tarn mortali quam veniali. Qu.2: In prima
sanctificatione fuit fomes concupiscentiae in Virgine consopitus, in secunda (Luc. i. 35) ex-
tinctus ct cradicatus. Qu. 3 A niassa peccati liberata fuit virgo Maria in prima sancti-
:
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. § 78. ADORATION OF SAINTS. 501
ficatione, liberata etiam fuit in secunda, sed in prima fuit conformis aliis sanetificatis (viz.
Jeremiah, John the Baptist) in secunda vero facta est conformis filio, quem genuit. Thus
Albertus Magnus in Sent. lib. iii. dist. 3.
'^ Thomas Summa theol. P. iii. qu. 27, art. 1 : De sanctificatione b. Mariae, quod sci-
licet fuerit sanctificata in utero, nihil in Scriptura canonica traditur, quae etiam nee de
ejus nativitate menlionem facit. Sicut tamen (Pseudo-) Augustinus in sermone de as-
sumptione ipsius Virginis rationabilitcr argumentatur, quod cum corpora sit assumpta in
caelum, quod tamen Scriptura non tradit, ita etiam rationabilitcr argumentari possumus,
quod fuerit sanctificata in utero. Art. 2 : Sanctificatio b. Virginis non potest intelligi
ante ejus animationem, duplici ratione. Primo quidem, quia sanctificatio, de qua loqui-
mur, non est nisi emundatio a peccato originali. Culpa autem non potest emundari, —
nisi per gratiam, cujus rationalis. Et ideo ante infusionem
subjectum est sola creatura
animae rationalis b. Virgo sanctificata Secundo quia cum sola creatura ratio-
non fuit.
nalis sit susceptiva culpae, ante infusionem animae rationalis proles concepta non est
culpae obnoxia. Et sic quocumque modo ante animationem b. Virgo sanctificata fuisset,
numquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et
salute, quae est per Christum. —
Hoc autem inconveniens est, quod Christus non sit
salvator omnium hominum. —
Si numquam anima b. Virginis fuisset contagio originalis
peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium
salvator. —
Licet Romana Ecclesia conceptionem b. Virginis non celebrct, tolerat tamen
consuetudinera aliquarum Ecclesiarum illud festum celebrantium. Undo talis celebritas
non est totaliter reprobanda. Nee tamen per hoc, quod festum conccptionis cclebratur,
datur intelligi, sua conceptionc fuerit sancta sed quia, quo tempore sanctificata
quod in :
peccato ;
potuit etiam facere, ut per tempus aliquod esset in peccato, et in ultimo illius
temporis purgaretur. — Quod autem horum trium, quae ostensa sunt esse possibilia, factum
sit, Deus novit : si auctoritati Ecclesiae, vel auctoritati Scripturae non repugnet, videtur
probabile, quod excellentius, altribuere Mariae. More decisive, but still short, is 1. c. dist.
18, qu. 1, ij 13 : b. Virgo mater Dei nunquam fuit inimica actualiter ratione peccati actu-
alis, nee ratione originalis (fuisset tamen, nisi fuisset praeservata). In after-times it was
commonly reported among the Franciscans (Wadding ann. Minorum, ann. 1304, no. 34,
Bulaei hist. Univ. Paris, iv. 71), that Duns Scotus afterward defended the doctrine of the
immaculate conception against 200 Dominicans in a public disputation at Paris, and there-
by induced the University to decree, ne ad ullos gradus seholasticos admilteretur uUus,
qui prius non juraret, se defensurum b. Virginem a noxa originaria, to which it added, vo-
tum de celebranda quotannis festivitate immaculatae conceptionis. But the earliest
vouchers for this are the Franciscans Bernardinus de Bustis (about 1480) and Pelbartus
Temestarius (about 1500) ; and the first of these in his Mariale places that decree in the
year 1333 : In the acts of the University there is no trace of it to be found. The Gallic
nation in the University of Parisfirst decreed in the year 1380, quod a modo celebraretur
festum conceptionis glono^'ae V. M. eodem modo, quo et alia festa solent celebrari (Bu-
502 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
§ 79.
FESTIVALS.
this period have been already considered, viz., the feast of the Con-
ception of the Virgin in § 78, and Corpus Christi in § 77. It is,
taeus 1. c. p. 964); and it was not till 1387 that the University declared the immaculate
conception to be a sentcntia probabilis (see below, Div. iii. <) 117, note 7), cf. d'Argentre
—
coUectio judiciorum de novis erroribus, T. i. p. 335. It appears especially strange to the
later Franciscans that their doctor subtilis is so short on this head accordingly, they con-
;
sider that his principal works on this subject must have been lost. E. g. Hugo Cavellus
in vita Scoli cap. ult. prefixed to his Quaestiones.
['" The dogmatic declaration of the Immaculate Conception by Pius IX., Dec. 8, 1854,
has led to a review of the whole history in various works. Cardinal Perrone de immacu-
lato B. V. Mariae Conceptu, Romae, 1848. Passaglia, Collection of Monuments and Au-
thorities, in course of publication, 4 vols. 4. issued. Christ. Remembr. April, 1852. Ul-
lathorne on Imm. Concept., Lond. 1854. Lambruschini, translated. New York, 1854.
Methodist Quarterly, April, 1855. Abbe Laborde, The Impossibility of the 1mm. Con-
cept, transl. Phil. 1855. Sylloge Monumentorum ad Myst. Cone. Immac. cura Ant. Bal-
lerini. Rom.1855.]
* Cf Saturnalia, Sigillaria, Kalendae Januarii, on the heathen celebrations of the lat-
ter day, see Isidorus Hisp. vol. i. Part 2, ^ 125, note 12, Bonifacius, vol. ii. Part. 1, (j 4,
note 13, Faustini Episc. sermo de Kal. Jan. in the Act. SS. Jan. i. 3. Attojun. Episc.
Vercellensis (about 950) serm. in festo octavae Domini (in Maji scriptt. velt. nova collec-
tioVI. ii. 13): quidam falsi Christiani tanti dici solemnitatem sacnlcgacommixtione per-
turbant, ita ut divina oflicia in Ecclesiis videantur celebrare, et variis maleficus domi non
desinant inservire. From this germ the festum stultorum was developed. However, the
I6th Lat. Canon of the Cone. Constantinop. oecnm. viii. ann. 869, must by no means be
connected with the festum stultorum, as du Fresne s. v. Kalendae thinks it should be.
For the ridiculous mockery of ecclesiastical ceremonies there mentioned with detestation
was only the result of the folly of the Emperor Michael III. (857-867), which Constanti-
nus Porphyrogen. in Basilio, no. 21, Continuator Theophanis, lib. iv. no. 38, Symeon Lo-
gotheta in Michaele, no. 18, record. This was a single act, and an act of hostility against
the Church. An analogous custom may be, however, discovered in that which Geor-
gius Cedrenus, in histor. compend. ed. Paris, p. 639, relates of Theophylact, patriarch of
Constantinople in the 10th century fpyov {Ktivov Kal To vvv Kparovv t6o^. iv ral^ ?.afi-
:
irpalc Kal 6r]fiOTE'keaiv iopTalc vj3pi(Ea6ai tov Oedv kuI raf rtJv uy'iuv fiVTifiac; iiu lo-
yia/jLilruv aTrpEtruv Kal ysluruv Kal napa^opuv Kpavyuv relovfievuv rCiv deiuv v/ivuv.
And afterward : r<1f Saravi/caf opxrjaEic Kal T«f uaTJfiovc Kpavyug Kal rit tK rpioduv Kal
' The
first to mention this is Jo. Beleth in Explicit, divin. offic. cap. 70, de iis iestivita-
tibus, quae Christi Nativitatem proxime sequuntur Debent ergo vesperae Natalis primo :
ordo incertus est. Unde quandoque annumeretur inter sacros ordines, quando-
fit, ut ille
que non, quod expresse ex eo intelligitur, quod certum tempus non habeat, et officio cel-
ebretur confuso. (Durantis repeats the contents of these two chapters in his Rationale
Divin. offic. lib.vii. c. 42 in fine.) Cap. 120: Restat, ut agamus de quadam libertate — — —
Decembris, quae hoc tempore in quibusdam locis observatur. Sunt nempe nonnuUae
Ecclesiae, in quibus usitatum est, ut vel eliaro Episcopi vel Archiepiscopi in coenobits
cum suis ludant subditis, ita ut etiam sese ad lusum pilae demittant. Atque haecquidem
libertas ideo dicta est Decembrica, quod olim apiid ethnicos moris fuerit, ut hoc mcnse
servi et ancillae et pastores velut quandam libertate donarentur, fierentque cum dominis
suis pari conditionc, communia festa agentes post colleclionem messium. Quamquam
vero magnae Ecclesiae, ut est Remensis, hanc ludendi consueludinem observent, videlur
tamen laudabilius esse non ludere. Most remarkable for wanton mockery of ecclesiastic-
al institutions are the festum innocentum
monastic schools a child-abbot, in the
(in the
cathedral schools a child-bishop was chosen ; in Mayence
this festive custom has been con-
tinued down to modern times. Cf. F. A. Diirr, coram, hist, de Episcopo Puerorum vulgo
vera Schulbischof. Mogunt. 1755. 4. E. Meyer's Gesch. d. Hamburgischen Schul- und
Unterrichtswesens im Mittelalter, Hamburg, 1843), and the festum hypodiaconorum (cf.
du Tiliot memoires pour servir d I'histoire de la fSte des foux. A Lausanne et a Gendve,
1751. 8. du Fresne s. v. Kalendae). In Ratisbon the abuse was so great that Innocent
IV. in 1249 issued a prohibition against it : see Monumenta boica, xiii. 214. Gemciner's
Reichstadt Regensburgische Chronik, Regensb. 1800. 4. i. 357. However, the grossest
extravagances of this nature seem to belong originally to the succeeding period. In many
places, for instance in Rouen, an ass-feast was celebrated on Christmas-day else- :
where, as in Beauvais, a ceremony of the same kind was kept on the 14th of June, in com-
memoration of the flight into Egypt. Cf du Fresne s. v. Festum asinoruin. Another fes-
tival, accompanied with similar extravagances of the clergy, took place in Evrcux on the
1st of May, so early as about 1200. Du Tiliot, 1. c. p. 26 ss.
' The first was in the year 1198, by Cardinal Peter, papal Legate, addressed to Odo,
bish-
op of Paris, and published by him (ed. Petrus de Gussanvilla in Append, ad Petri Ble-
sensis opp. and quoted from this in Bibl. Patrum Lugd. xxiv. 1370) didicimus, quod in :
ciosae temeritatis invaluit, ut sacratissima dies, in qua mundi Redemptor voluit circum-
cidi, festum fatuorum nee immerito generaliter consueverit appellari. Thereupon, in
1199, followed Odo's directions for a proper celebration of the Circumcision of our Lord,
and of the Feast of St. Stephen (quoniam festivitas b. Protomartyris Stephani ejusdem
fere subjacebat dissolutionis et temeritatis incommodo) and a confirmation of these di- ;
rections by Petrus Cambius, the next Bishop of Paris, in the year 1208 (both 1. c). Nev-
504 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
§ 80.
ertheless, tho Council of Paris ann. 1212, Pars iv. c, IG (in Mansi xxii. 842), found it nec-
essary to enjoin even on the bishops : A festis vero folloruni, ubi baculus accipitur, om-
nino abstincatur. Idem fortius monachis et monialibus prohibemus. The first sentence
is repeated by Robertus Legatus in Cone. Rotomag. ann. 1214, P. iii. c. 10 (Mansi xxii.
920). — Innocent III. in the year 1210 (Deer. Greg.
lib. iii. tit. i. cap. 12) Interdum ludi :
populi dccus faciunt clericale vilcscere, etc. Statuta Eccl. Nivernensis, ann. 1246, cap
3 (Martcne thcs. anecdot. iv. 1069, Mansi xxiii. 731): Quia in festo stultorum, scil. In
noceniium et anni novi, in Ecclesia vestra multa fiunt inhonesta, sub poena excom —
municationis inhibemus districte, ne talia fcsta irrisoria de caetero facere praesumant
Constitt. Petri Archiep. Burdcgalensis in Cone. Copriniacensi ann. 1260, cap. 2 (Mansi
xxiii. 1033) Cum in balleatione (dance) quae in festo ss. Innocentium in quibusdam Ec-
:
dignitatis episcopalis ludibrio fiat. Since these prohibitions were found fruitless, they be-
came at last more complying. Cone. Salzburgcnse ann. 1274, cap. 17 Ad haec quidan) :
ludi noxii, quos vulgaris elocutio episcojiatus puerorum appellat, in quibusdam Ecclesiis
exercentur adeo insolenter, quod nonnunquam enormes culpac et damna gravia subsequun-
tur. Ex ipsis in Ecclesiis et a personis ecclesiasticis de caetero fien prohibe-
hos ludos
mus, sexdecim annorum et infra furrint, qui hujusmodi judos exercent, qui-
nisi forte parvi
bus alii scniorcs ipsi nullatenus se misceant aut intersint. Ordinationcs Joannis Can-
luar. Archiep. in domihus rcligiosis, ann. 1279 (Mansi xxiv. 264) Puerilia solemnia, quae, :
in festo solent fieri Innocentum, post vesperas s. Joannis tantum inchoari permittimus, e^
in crastino in ipsa die Innocentum totaliter terminentur.
* Schmidt, as cited above. S. 258.
CHAP, v.— DIVINE SERVICE. ^ 80. SERMONS. 505
Dominus eo quod parvuh petiissenl panem, literati autem circa disputationes vanitatis et
pugnas verborum intenti, frangere non curabant, praedictum Presbyterum tan(iuam stel-
—
1am in medio nebulae, et plu'viam in medio siccitatis, ad vineam suam excolendam mi-
sericorditer elegit. —
He made his appearance as a preacher in Paris, cap. 8, et exinde alii
tam doctores quam discipuli ad ejus rudem et simphcem praedicationein concurrebant.
Alter alterum invitabat, —dicenles : Venite et audite Fulconem presbyterum. tanquam
alterum Paulum. Ipse autem confortatus in —
Domino coepit vitiorum monstra fortiter
adminiculante Domino prosternere. On the effect of his preaching : Piibhcae meretrices
capillos scindentes consuetam turpitudinem abnegabant. Sed et alii peccatores Satha-
nae et pompisejus cum lacrimis rcnunciantes, ab ipso vcniam postulabaiit. He soon ac-
quired fame as a worker of miracles. In omnem autem Christianorum terram exivit sonus
praedicationis ipsius, et fama sanctitatis ejus divuigabatur ubujue. Sed et discipuIi ejus,
quos ad praedicandum mittebat, velut Apostoli Christi, cum !>ummo honore et reverentia
recipiebantur ab omnibus. His example was followed by many (cap. 9); but there rose
up false preachers also, who desired nothing but their own advancement (cap. 10). Ra-
dulphi Abb. Coggeshalensis (after 1207) chron. Anglicanum, in Rerum Galiicarum et Fran-
cicarum scriptt. (begun by Bouquet, continued by Brial) xviii. 80. Wilken's Gesch. d.
Kreuzzuge, Th. 5, s. 93.
* See above, 68. ()
' See deutsche Mystiker des 14. Jahrh., herausgeg. von F. Pfeiffer. Bd. 1 (Leipzig,
1845), s. 309. Einleit. s. xxvi.
* Concerning him see especially Joannes Vitoduranus (a Franciscan t 1348) in chron.
506 THIRD PERIOD— DIV. Ill —AD. 1073-1305.
§ 81.
The progress of the poetic art in Germany since the 12th cen-
tury bore much fair fruit of popular sacred poetry (called Leisen
from Kyrie Eleison, the common ending of the verses). They —
were indeed for the most part hymns to the Virgin but so early ;
as the 13th century the Easter hymn, Christ is risen, and the
Whitsuntide hymn, Noiv ive pray the Holy Ghost,^ were in exist-
ence ; while the enthusiastic spirit of St. Francis of Assisi, still lin-
gering in his order, gave birth to the sequences^ of the Dies irae^
ad ann. 12G5 (in Thesaurus historiae Helvetiae. Tiguri, 1735. fol. p. 6) Circiter ista tem- :
pora floruit fratcr Bertoldus Ordinis Fratrum minorum in Alamania egregius praedicator,
qui circuraeundo et perambuiando frequenter Alamaniam ipsam mirabiliter illustravit, et
peccatorcs innumeros verbo et excmplo pariter ad Dominum convertebat, cujus mcmoria
in benedictione adhuc recentissima meo tempore pcrseverat in hominibus. In
est, et
campis saepius solebat praedicare, et tunc populus ex omnibus partibus finitimis et locis
circumadjacentibus in maxima multitudine confluebat. — Ipse fuit linguae discrtae, vitae
sanctae, magnae adhuc evidcnter apparct et patet in diversis volumini-
literaturae, sicut
bus ab eo compilatis sermonum, quos rusticanos appellari voluit. In suis praedicationi-
bus peccatores inveterati, obstinati ac sceleratissimi surrexerunt aperte peccata sua con-
fitentes, et vitam turpem praeteritam abdicantcs, veniamque postulantes, et satisfactioncm
ac emendam dignam promittentes. —
Post mortem suam in civitate Bawariae dicta Ratis-
pona,.in qua, ut fertur, natus et alilus erat, multis mullo tempore coruscavit miraculis in
loco Fratrum minorum, ubi sepultus est. Cf. Wadding ad ann. 1272, no. IC. Matth. Ra-
deri Bavaria sancta (Tomi Monach. 1704. fol.), i. 293. MUller's Schweizergeschichte,
iv.
Statuta synodalia Rinhardi Cicestrensis Episc. ann. 1246 (Mansi xxiii. 714) Volu-
' :
§ 82.
KALEND-GUILDS.
' Wilda, s. 352. The earlier works on the Kalend-guilds give much information on
their statutes and on the grants they received, but none on their origin. There are many
of these extant on some particular guilds. These are of more general purport : Joach.
Felleri diss, de Fratribus Kalendariis, notis illustrata a Christ. Franc. Paullini, Francof.
ad M. 1692. 4. Chr. G. Blumberg's Abbildung des Kalandes, Chemnitz, 1721. 12.— Just
as the monasteries granted to their benefactors a share in their good works, and promised
them prayers and masses for their souls, so the same may have been done in early times
508 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
by these associations of secular clergy, until at last they united such beneficent laymen
with themselves after the manner of a guild. The ancient organization of these unions
as regular meetings for spiritual exercises and repasts (see Div. 1, <) 8, note 9) remained
unaltered. The head of every Kalend-guild was the dean the spiritual members (the ;
Kalend-maslers) deliberated continually apart from the laity (the common Kalcnd-fel-
lows) on the affairs of the Church. Thus, after the Reformation, guilds of this nature
could be here and there retained, after the separation of the lay brothers, in the form
of synods, as boards of ecclesiastical inspection. In this manner the Kalend-guild at
Miinsterdorf. in Holstein,was changed by King Christian III. in the year 1544 into an
evangelical consistory, properly into a synodal union with consistorial rights ; it received
from that time thename of a Consistory, but in the language of the people continued to be
called a Kalend. (See Schroder's Gesch. d. MUnsterdorfischen Consistoriums, in Michel-
sen's u. Asmusscn's Archiv f. Staats-u. Kirchengesch. d. Herzoglhumer Schleswig, Hol-
stein, Lauenlmrg, li. 23.) Thus the landgrave, Philip the Munificent, in the year 1565
restored the Kalend-guild in Friedberg as a synodal union of Wetteraw (Kuchenbccker's
analecta Hassiaca, coUectio v. 123), while at the same time he designated it in his decree
as a rural chapter, convent, synod, or kalend. As these Kalend-guilds grew more com-
mon, they certainly were not always united to the rural chapters, and very many Kal-
ends formed themselves in the towns in these cases, accordingly, they had no hierarch-
;
ical rights. —The meetings on the Kalends of every month seem to have been already given
up in the ancient, purely spiritual association the Kalend-guilds commonly met but twice
:
in the year. Hence we may conclude that the name Kalend was in use in earlier times
for those decanal unions, and has only devolved by inheritance on the Kalend-guilds.
3 Johannes dc Indagine, a Carthusian in Erfurt and Eisenach, about the year 1450, de
societate Kalendarum (MS. in the Paulinerbibliothek at Leipzig, quoted in Jo. Felleri
diss, de fratr. Kalend. p. 28 and 29) Kalendae sunt socictates religiosae, e calo, i. e. con-
:
voco, quod conveniant se mutuo homines ad communicandum bona sua mutuo, et ad sub-
—
veniendum animabus defunctorum. Hal)cnt (fratrcs Kalendarum) amicairm quandam so-
cietatcm, in qua communiter vivunt, et certis temporibus conveniunt communicando bona
spiritualia, et se mutuo in caritate corrigendo sine coercitione potestativa, et sine novo
habitu, et hinc licita sunt sine auctoritate Papae, quanquam expcdiat, ut socictas Fratrum
—
de Kalendis auctoritate Episcopi alicujus confirmetur. Est tamcn haec fraternitas spiri-
tualis boni, et ratione spiritualium suffragiorum, quamvis conveniant certis diebus ad
convivia, vel collationes et potationcs, (juia spiritualia esse omnino non posswnt sine tem-
poralibus.
were but few Kalends in existence. The oldest known is
In the 1.3th century there
that atOttburg, near Hoxter, fromwhich Chr. Fr. Pauliini, in tlicchron. Ottbergense.p. 174
(in his Syntagma rer. Germ. Francof. ad M. 1698. 4), quotes a document dated so far back
as 1220. The most ancient Kalend in the city of Brunswick was founded in 1265: the
brothers called themselves fratres de coUegio saccrdotalis fratcrnitatis s. Spiritus (Reht-
meycr's Kirchenhistorie d. Stadt Braunschweig, i. 150). The Kalend in Colberg was
founded in 1267 (Fortg. Sammlung v. alten u. neuen theol. Sachcn. 1735, s. 251). Even
in Mecklenburg, Kalends were to be found so early as the 13th century (J. Wiggcrs Kir-
chengesch. Mccklonburgs, Parchim und Ludwigslust, 1840, s. 79). But the greatest num-
ber of Kalend-guilds originated in the 14th and 15th centuries. They spread themselves
also into Denmark (Wilda, s. 353), Hungary, and France (Feller de fratr. Kal. p.21).
CHAP. VI— ECCL. DISCIPLINE. (J
83. CONFESSION. 509
SIXTH CHAPTER.
ALTERATIONS IN CHURCH DISCIPLINE. AND THEIR NEW DOCTRIN-
AL FOUNDATIONS.
§ 83.
CONFESSION.
Open sins cut men off from the Church, and made the media-
tion of the priest necessary. On the other hand, in the beginning
of this period, confession of secret sin was not yet required as an
indispensable condition of forgiveness,^ but only recommended as
* Thence the proverb, ein grosser Kalend, d. i. a great revel (Rehtmeyer, i. 152),
kalenderen, bunte Kalender inachen, d. i. join in banquets (Paullini chron. Ottberg,
p. 176).
* See above, Div.
i.
(J
19, note 3. Lanfrancus de celanda confessione (0pp. ed. d'Ache-
ry, p. 381) de occultis omni ecclesiastico Ordini confiteri debemus, de apertis vero solis
:
convenit sacerdotibus, per quos Ecclesia quae publice novit solvit et ligat. Sin nee in —
Ordinibus ecclesiasticis cui confitearis invenis, vir mundus ubicunque sit requiratur.
Quodsi nemo cui confitearis invenitur, ne desperes, quia in hoc Patrum conveniunt sen-
tcntiae, ut Domino confitearis. Abaelardi ethica, c. 25 (Pezii anecdot. III. ii. 675), where
it is shown : Qriod nonnunquam. confessio dimitti potest. We should especially compare on
this head the two universal teachers of this age, Gratian and Peter Lombard. The former
in Tractatus de poenitentia (P. ii. causa 33, qu. 3) dist. 1, at the very beginning starts the
question Utrum sola cordis contritione et secreta satisfactione absque oris confessione
:
quisque possit Deo satisfacere ? with the remark Sunt enim, qui dicunt, quemlibet crim-
;
inis veniam sine confessione facta Ecclesiae et sacerdotali judiciio posse promereri, jux-
ta illud Ambrosii super Lucam ad cap. 22, etc. He gives the authorities for this opin-
ion, can. 1-37, and supports it himself; e. g. ad can. 34 Hinc etiam, ut Dominus osten-.
deret, quod non sacerdotali judicio, sed largitate divinae gratiae peccato emundatur, le-
prosum tangendo mundavit, et postea sacerdoti sacrificium ex lege offerre praecepit. Le-
prosus enim tangitur, cum respectu divinae pietatis mens peccatoris illustrata compungi-
tur. —
Leprosus semetipsum sacerdoti repraesentat, dum peccatum suum sacerdoti poeni-
tens confitetur. Sacrificium ex lege ofl^ert, dum satisfactionem Ecclesiae judicio sibi im-
positam factis exsequitur. Sed antequam ad sacerdotem perveniat, emundatur, dum per
510 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
contritioncm cordis ante confessionem oris peccati vcnia indulgctur. He thus closes this
first division, ad can. 37 : Fit itaqucconfessip ad ostensioncm poenitentiac, non ad impe-
trationcm veniae. Then he who asserted,
introduces, can. 38-89, the arguments of those
sine confessione oris et satisfactione operis neminem a peccato posse mundari, si tempus
satisfaciendi habucrit ; but he shows, ad can. 87, that there was no plain proof from the
authorities alleged, latcntia peccata sacerdoti necessario confitenda, et ejus arbitrio expi-
anda. However, he says Cui harum (sentcntiarum) potius adhae-
at llie end, ad can. 89 :
dote tcrtio, an laico fideli facta valcat confessio. In his enim etiam docti diversa sen-
:
tire inveniuntur, quia super his varia ac paenc advcrsa tradidisse videntur Doctores. On
the second question he unfolds the reasons on both sides, but he gives as his own decision,
oportere Deo primum, ct dcinde sacerdoti offerri confessionem, nee aliter posse perveniri
ad ingressum paradisi,si adsit faeultas.
' This is proved by the fact that down to the 13th century the priests made use of the
ostcndendi homines ligatos vel soltUos. Unde Dominus Icprosum s;.nitati prius per se resli-
tuit,dcinde ad sacerdotes misit, quorum judicio ostenderetur mundatus. Quiactsi aliquis —
apud Deum sit solutus, non tamen in facie Ecclesiae solutus habetur, nisi per judicium
sacerdotis. In solvendis ergo culpis vel retinendis ita operatur sacerdos evangelicus et
judicat, sicut olim legalis in illis, qui contaminati crant lepra, quae peccatum signal.
TJnde Hieronymus super Matth. xvi. 19: Nunc, inquit locnm quidam non intelligentcs, etc.
(See vol. i. Div. 2, 104, note 29.)
(J
Compare Stephanus Obazinensis, below, ^ 84, note C.
» lib. iv. dist. 17, de tertio articulo (see above, note I, at the end),
Petrus Lomb. Sent.
decides with reference to the pretended work of Augustine de vera ct falsa poenitentia
Sacerdotis exarnen requirendum est studiose, quia saccrdotibus concessit Deus potesta-
tem ligandi atque solvendi, ct idco quibus ipsi dimittunt, et Deus dimittit. Si tamen de-
fuerit sacerdos, proximo vel socio est facicnda confessio. Albertus M. in Sent. lib. iv.
dist. 17, art.58 and 50, absolutely declares this confession to be sacramental. He distin-
guishes in art. 58 five kinds of potestas absolvcndi. The fourth is ex oflicio ministrorum,
concessa saccrdotibus. Et ultima ex unitate fidei et caritatis, et haec pro necessitatis ar-
ticulo descendit inomnem hominera ad proximo subvenicndum : et hanc potestatem habet
laicus in articulo necessitatis.
CHAP. VI.— ECCL. DISCIPLINE. ^ 83. CONFESSION. 511
* They were principally supported by the work de vera et falsa poenitentia, fathered
upon Augustine in the 11th or 12th century (in Append, tomi vi. of the Benedictine edi-
tion), which has passed almost entire both into the decretal of Gratian, and the sentences
of Lombard, and so has been frequently quoted by all the schoolmen. Compare here the
exhortations to confess often, and confess all sins, then ^ 25 : quibus sacerdotes remittunt,
remittit Deu^ ;
potestas solvendi concessa sacerdotibus : In cases of necessity a man
might, indeed, confess to a layman, for Dei misericordia est ubique, qui et justis novit par-
cere, etsi noji tarn cito, sicut si solverentur a sacerdote. Last comes the theory : fit per con-
fessionem veniale, quod criminale erat in operatione s. mortale. ^ 34 : prius purgandus
saeculum distulit fructum convcrsionis. Quaedam enim
est igne purgationis, qui in aliud —
peccata sunt, quae sunt mortalia, et in poenitentia fiunt venialia, non tamen statim sana-
ta, etc.
* Cone. Later. IV. ann. 1215, can. 21 Omnis utriusque sexus fidelis, postquam ad an-
:
nos discretionis pervenerit, omnia sua solus peccata confitfeatur fideliter, saltern semel in
anno, proprio sacerdoti, et injunctam sibi poenitentiam studeat pro viribus adimplere, sus-
cipiens reverenter ad minus in Pascha eucharistiae sacramentum nisi forte de consilio :
fessio sit necessaria ad salutcm ? Passio Christi, sine cujus virtute nee originale nee ac-
tuale peccatum dimittitur, in nobis operatur per sacramentorum susceptionem, quae ex
ipsa efficaciam habent. Et ideo ad culpae remissioncm, et actualis, et originalis, requiri-
tur sacramentum Ecclesiae, vel actu susceptum, vel saltem voto, quando articulus neces-
sitatis, non contemptus, sacramentum excludit et per consequens ilia sacramenta, quae
:
peccatum cognoscat,quod fit per confe&sionem peccantis. Et ideo confessio est de neces-
sitate salutis ejus, qui in peccatum actuale mortale cecidit. Art. 3 : Utrum omnes adcon-
fessionem teneantur? Ad confessionem dupliciter obligamur. Uno modo ex jure divino,
— et secundum hoc non omnes tenentur ad confessionem, sed illi tantum, qui peccatum
512 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
mortalc incurrunt post baptismum. Alio mode ex praecepto juris positivi, et sic tenentur
omncs ex inslitutione Ecclesiac, edita in Concilio generali sub Innocentio III. (see above,
note 5). — Ex vi sacramenti non tenetur aliquis venialia confiteri, sed ex inslitutione Ec-
clesiae, quando non habet alia quae confitcatur. Qu. 10, art. 2 Utrum confessio liberet :
aliquo modo a poena ? Confessio simul cum absolutione habet vim liberandi a poena du-
plicitcr. Uno modo ex ipsa vi absolutionis, et sic quidcm liberal in veto existcns a poena
aeterna, sicut etiam a culpa quae quidem poena est poena condemnans, et ex toto ex-
:
terminans a qua homo liberatus, adhuc manet obligatus ad poenam temporalem, secun-
:
dum quod poena est medicina purgans et promovens et sic haec poena reslat in purga- :
torio patienda etiam his, qui a poena inferni liberati sunt. Alio modo diminuit poenam —
ex ipsa natura actus confitentis, qui habet poenam erubescentiae anncxam : el ideo quanto
aliquis plurics de ipsis peccatis confiletur, tanto magis poena minuilur. Still there was
at first a consciousness in the Church that these determinations were new, cf. Glossa. ad
tract, (i. e. Gratiani Decrct. p. ii. caus. 33, qu. 3), dist. v. at the title, on the
de poenitenlia
question Quando oris confessio fiterit instiluia ? Dicunt quidam institutam fuisse in pa-
:
utrum talcs fuerint haeretici. Et quod non, vidctur, quia Magister recitat hoc tamquam
opinionem probabilem. Sed contra hoc est, quia negans confcssionem negat absolutio-
nem, ac per hoc negat clavium virtutem, et ita manifeste est contra Scripturam, et ita con-
tra fidem. Rcsp. Dicendum, quod si quis esset modo hujus opinionis, esset haereticus
judicandus, quoniam in concilio generali hoc dcterminatura est sub Innocentio III. Sed
ante banc detcrininationem hoc non erat hacresis, quia ipsi non negabant clavium potesta-
tem, sed negabant necessitatem et bene conccdcbant, quod utile crat confiteri, et sacer-
:
dotes poterant absolvere. Ideo Magister et Gratianus in Decretis hoc referunt tanquam
opinionem tamen uteniue (?) improbat hoc, et determinat in conlrarium. Et si quis per-
:
tinaciler asscrcrct contrarium, esset haereticus judicandus. On the other hand, already —
says Duns Scotus in Sent. lib. iv. dist. 17, qu. 1 : Si tcneatur, quod confessio non cadit
nisi sub praecepto Ecclesiae, non potest faciliter comprobari, nisi quia vel Ecclesia non
atlcntasset tarn arduum praeceptum imponere omnibus Christianis, nisi esset praeceptura
divinum, vel quia non invenitur, ubi ab Ecclesia imponatur istud praeceptum, quin ante
hoc Sancti rcputarent, hoc praeceptum de confessione obligare. With regard to the Cap.
Omnis utriusque scxus (see note (i), ante illud tempus per multos annos fuit Augustinus
plus quam per octingentos annos, qui praedicavit confcssionem valde esse necessariam :
ut patct in libro suo de vera et falsa poenitenlia (see above, note 4). Then he endeavors to
refute the Gloss ad tract, de pocn. dist. v. (see above) ;
(for instance, in reference to the
Greeks he says : multas laudaljilos consuetudines omiserunt, ex quo ab Ecclesia reces-
serunt, et istam non solum laudaiiilem, sed etiam necessariam, potuerunt omittere) and ;
note 29) : De
quotidianis levibusquc peccatis, sine quibus haec vita nonducilur, quolidi-
anaoratio fidolium satisfacit. Duns Scotus ad lib. iv. dist. 17, qu. 1, ^21, accordingly,
controverts those (among others also Thomas A(iuinas, see above, Suppl. P. iii. qu. 6, art.
3) who asserted that if a man was guilty of no deadly sin, propter praeceptum Ecclesiae
tenetur in illo casu ad venialium confcssionem, and even h'ys down the proposition :
Nee aliquis tenetur ad aliquam contritionem de venialibus inimo ia actuali voluntate vel:
gandi atque solvendi, sed ostendendi homines esse solutos, sive ligatos, Richardus a s.
Victore wrote in the de potestate ligandi et solvendi, cap. 12 (following the view of
tract,
Hugo a s. Victore de Sacram. lib. ii. Pars. xiv. c. 8), and calls it, sententiam tam frivo-
1am, ut ridenda videatur potius, quam refellenda. However, even Richard was just as
little satisfactory to later writers, for he only attributes to the priests, potestatem remit-
tendi peccata, quantum ad liberationem poenae, while he reserves for God alone, libera-
tionem a culpa per gratiam divinitus infusam. On the other hand, Thomas in Summa,
suppl. P. iii. qu. 18. art. 1 Utrum potestas clavium se extendat ad remissioncm culpae ? Vir-
:
natur aliquo modo ad remissionem culpae, non sicut causans, sed sicut disponens ad eam.
Unde si ante absolutionem aliquis non fuisset perfecte dispositus ad gratiam suscipien-
dam, in ipsa confessione et absolutione sacramentali gratiam consequeretur, siobicem non
poneret. Accordingly, he explains the power of priests to remit sins, secundum opinionem,
quae sustinetur communius, to this effect, ut significent divinam operationem ad remissionem
culpae praesentem, et ad ipsam alicjuid dispositive et instrumentaliter operentur. Art. 2 :
Utrum sacerdos possit remiitere pcccatum quoad poenani? lUi, qui per contritionem conse-
quutus est remissionem peccatorum, quantum ad culpam, et per consequens quantum ad
reatum poenae aeternae, quae simul cum culpa dimittitur ex vi clavium, ex passione
Christi efficaciam habentium, augetur gratia, et remittitur temporalis poena, cujus reatus
adhuc remanserat post culpae remissionem non tamen tota, sicut in baptismo, sed pars
:
ejus. — —
In baptismo fit per gratiam baptismalem novus homo, et ideo nullus reatus poe-
nae in eo remanet pro praecedenti peccato. Sed in poenitentia homo non mutatur in ali-
am vitam, quia non est regeneratio, sed sanatio quaedam ideo ex vi clavium non tota : —
poena remittitur, sed aliquid de poena temporal!, cujus reatus post absolutionem a poena
aeterna remanere potuit. Accordingly, in Thomas's time the forma absolvendi deprecato-
ria (see above, note 2) was changed into the indicativa Ego absolve te, &c. Still, Guilel-
:
mus ep. Paris, (t 1249) de Sacramento poenitentiae, says toward the end neque more ju- :
dicum forensium pronunciat Confessor absolvimus te, non condemnamus ; sed magis ora-
:
tionem facit super eum, ut Deus absolutionem et remissionem atque gratiam sanctifica-
tionis tribuat. However, soon after this time that form was adopted, and Thomas de-
fended it against the attack of an unknown writer, in the opusc. xxii. de forma absolutio-
nis. The latter asserted (cap. 5), quod non debet sacerdos dicere "Ego te absolvo," turn
quia hoc pertinet ad potestatem Dei, tum quia sacerdoti incertum est, an ille absolvatur.
Addit etiam objiciendo, quod vix xxx anni sunt, quod omnes hac sola forma utebantur
" Absolutionem et remissionem tribuat tibi Deus." Sed quomodo de omnibus potest testimo-
nium perhibere, qui omnes non vidit? Compare Thomae Summa P. iii. qu. 84, art. 3:
Utrum haec sit forma hujus sacramenti, Ego te absoho ? E. g. In sacramentali absolutione
non sufiiceret dicere " Misereatur tui omnipotens Deus" vel "Absolutionem et remissionem
:
tribuat tibi Deus :" quia per haec verba sacerdos absolutionem non significat fieri, sed
petit ut fiat. Praemittitur tamen etiam in sacramentali absolutione talis oratio, ne impe-
diatur effectus sacramenti ex parte poenitentis. The formula deprecatoria was retained
as the absolution in some places down to the 14th century, see Franciscus Mayronius
(t 1325), in Sent. lib. iv. dist. 14, qu. 1, art. 2, afterward it was used only as an introduc-
tion to the absolution.
• Thomas in Summa, suppl. P. iii. qu. 8, art. 1 Gratia, quae in sacramentis datur, a
:
capita in membra descendit et ideo solus ille minister est sacramentorum, in quibus gra-
:
tia datur, qui habet ministerium super corpus Christi verum : quod solius sacerdotis est,
qui consecrare eucharistiam potest. Et ideo cum in sacramento poenitentiae gratia con-
VOL. II. 33
514 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
feratur, solus sacerdos minister est hujus sacramenti : et ideo ei soli facicnda est sacra-
fession to a layman to be confessio sacramcntalis (sec above, note 3), Thomas represents it
(Supplcm. tertiae partis Summae qu. viii. art. 2) only as, quodammodo sacramentalis, with
the following mode of reasoning: In sacramcnlo poenitentiae non solum est aliquid ex
parte niinistri, scilicet absolulio et satisfactionis injunctio : scd etiam ex parte ipsius,
qui suscipit sacramentum, quod est etiam de essentia sacramenti, sicut contrilio et con-
fessio. —
Scd quando necessitas imminet, debet facere pocnitens, quod ex parte sua est,
scilicet contcri et confitcri, cui potest qui quamvis sacramentum perficere non possit,
:
ut facial id quod ex parte sacerdotis est, absolutionem scilicet defectum tamen sacer- ;
dotis summus sacerdos supplet. Nihilominus confessio ex defectu sacerdotis laico facta
sacramentalis est quodammodo quamvis non sit sacramentum perfeclum, quia deest id
:
quod est ex parte sacerdotis. On the other hand, Bonaventura in Sent. lib. iv. dist. 17,
pars 3, in exposit. textus, dub. 1 dicunt (aliqui), quod talis confessio quodammodo est
:
sacramentum Ecclesiae. Probabilius tamen est dicere quod non sit sacramentum eccle- ;
siae, cum deficiat ibi formalc, scilicet potcstas clavis, sed est aliquid loco ejus. At last
Duns Scotus in lib. iv. dist. 17, qu. 1, (^ 27 : Talis confessio potest esse materia verecun-
diae, quae est una poena debita peccato : et in hoc confitens solvit aliquam poenam, quam
solveret, si confiteretur saccrdoti. Sed quia accusatio ad hoc ex praecepto fit, et non ad
aliud, ut sequatur sentenlia, et laicus nuUam habet sententiandi auctoritatem in isto foro :
sequitur, quod nullum praeccptum est de accusando se laico et forte utilius esset non :
accusare se illi, si posset aequalem verecundiam habere apud se recogitando eadem pec-
cata, et sic aeque puniri. —
Viro discreto, qui bene sciret, ad quid est confessio instituta,
nee forte utile foret, nee (sine forte) necessarium, talem confessionem facere. Neverthe-
less, the Synod of Treves, in the year 1310, 110 (Mansi xxv. 279), directed, in case of
c.
danger of death, when no priest was at hand, that confession should be made to a Catholic
layman. An example of such confession is to be found (about the year 1250) in Joinville
hist. de. 8. Louis (in the Collection des memoires relatifs a I'hist. de France depuis Phi-
lippe-Auguste par M. Petitot. Tom. ii. Pans, 1819. 8.), p. 296. When Joinville and his
companions were taken prisoners by the Saracens, and expecting the approach of death,
he writes Encoustc moy se agenoilla messir Guy d"Ebclin, connestable de Chippre, et
:
se confessa k moy et je lui donnay telle absolucion, comme Dieu m"en donnoit le povoir.
:
Other instances may be seen in H. Klee die Beichte, eine hist. kfit. Untersuchung,
Frankf. a. M. 1828. 8. s. 200 ff.
'"'
Robertus de Flammesburg, Canon, s. Victoris (about 1180) in Poenitentiali si poc- :
cise ad aliquod genus satisfactionis nolens, scd redimere potest, vcl aliter compensare.—
Raymundusde Pennaforti Summade poenitentia et matrimonio, <J 41 Ex his potcrit quia :
et in hoc consistit ejus arbitrium, scilicet pro qua vcl pro quibus
circumstanliis, et quan-
Alii vtro dicunt, indistincte omnes poenitentias esse ariitrariaa, et lianc ulliinam opinionem
vide-
tur amplecti consuctudo. Prima tamen est tutior, licet difficilior.— Duns Scotus in lib. iv.
CHAP. VI.-ECCLES. DISCIPLINE. «J
84. INDULGENCE. 515
§ 84.
INDULGENCE.
Jo. Morini comm. (see before, ^ 83). — Eus. Amort de origine, progressu, valore ac fructu
indulgentiarum accurata notitia historica, Jogmatica, polemica, critica. Aug. Vindel.
et Graecii 1735. fol. —
Lettres historiques et dogmatiques surles Jubiles et les Indulgen-
ces, par Charles Chais, a la Haye, 1751. 3 tomes. 8. [Bishop Hopkins, History of Con-
fessional, 1850. Lasteyrie, Hist. Auricular Confession, transl. 2, 8. Lond.]
dist. 15, qu. 1, no. 14 : Poenitenti illud imponendum est, quod libentius recipit, et quod cre-
ditur peiseverantius adimplere. Vel omnino nullam poenitentiam velit recipere a sacer-
si
alioquin solvetad plenum in purgatorio. Cf Amort de origine etc. indulgentiarum, ii. 32.
^ Compare Div. 1, ^ 35, note 4. Calixti P. ii. sermo i. in s. Jacobum (Bibl. PP. Lugd.
XX. 1283), Abaelardi ethica, cap. 18 (Pezii anecd. III,ii. 666), especially cap. 25 (p. 680);
Sunt nonnulli sacerdotum non tarn per crrorem quam cupiditatera subjectos decipientes,
ut pro nummorum oblatione satisfactionis injunctac poenas condonent vel 'elaxent, non
tam attendentes, quid velit Dominus, quam quid valeat nummus. Nee solum sacerdotes, —
verum etiam ipsos principes sacerdotum, h. e. Episcopos ita impudenter in banc cupidita-
tem exardescere novimus ut, cum in dedicationibus Ecclesiarum, vel in consecrationi-
;
gentes sub quadam scilicet specie caritatis, sed in veritate summae cupiditatis. Qui de
sua se jactantes potestate, quam, ut ajunt, in Petro vel Apostolis susceperunt, cum eis a
Domino diceretur Quorum remiseritis peccata, etc. (Jo. 20, 23), tunc maxime quod suum
:
est agere gloriantur, cum banc benignitatem subjectis impendunt. Atque utinam id sal-
non pro nummis, facerent, ut qualiscunque benignitas potius quam cupidi-
tern pro ipsis,
tas videretur. Sed profecto si hoc in laude bcnignitatis habendum est, quod tertiam vel
quartam poenitentiae partem relaxant, multo amplius eorum pietas praedicanda erit, si
dimidiam vel totam ex integro poenitentiam dimitterent, sicut licere sibi profitentur, et [a]
Domino concessum esse, et quasi in manibus eorum caelos esse positos secundum remis-
sionis vel absolutionis peccatorum supra posita testimonia. Magnae denique impietatis
c contrario arguendi videntur, curnon omnes subjectos ab omnibus absolvant peccatis.ut
videlicet neminem illorum damnari permittant si ita, inquam, in eorum potestate con-
:
stitutum est, quae voluerint peccata dimittere vel retinere, vel caelos his, quibus decre-
verint, aperire vel claudere quod utique beatissimi praedicandi essent, si bos sibi, cum
:
vellent, aperire possent. Quodquidemsi non possunt vel nesciunt, certe illud poeticum,
in quamtum arbitror, incurrunt
Nee prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes.
Appetat quislibet, non ego, potestatem illam, qua potius aliis quam sibi proficere possit,
tanquam in potestate sua habeat alienas animas salvare magis, quam propriam cum e :
516 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
contrario quislibet discretus sentiat. Cf. Cone. Eboracensc ann. 1195, can. 3. Londo-
niense ann. 1237, cap. 4.
' case of Gregoiy VII. may be seen above, (}4~, note 31. The transi-
An example in the
tion-state to immediate forgiveness of sin consisted in such promises as that of Greg-
tliis
ory VI. in the year 1044 (ind'Achery spicileg. iii. 398) in behalf of those who had sent con-
tributions for the restoration of the churches in Rome Quorum nos videntes devotionem :
et laudabilem erga communem inatrem dilectionem, tarn per nos, quam eliam per sucoes-
sores nostros ter in anno cum omnibus Romanis Ecclesiis gencraliter Missam celcbrare,
specialem memoriam inter sacra Missarum solemnia habere promisimus,
et septies illorum
ut omnipotcns Dominus meritis Dei genetricis, et bealorum Apostolorum Petri et Pauli —
auctontate, omnium Sanctorum, maxime Romae quiescenlium, orationeacunctis eos pec-
catis absolvat, et ad vitam aeternam perducat.
' See above, (J
48, notes 8 and 10, ^ 51, note 14, etc. At first plenary indulgence was
only granted for services undertaken in behalf of the Church at the risk of life. Thus the
idea of the power of martyrdom to eradicate sin entered into the conception of indulgence,
see John VIII. Div. I. ^ 35, note 11. Chron. Casaur. above, () A8, note 10.
*E. G. Chron. Urspergense ad ann. 1221 (extracts in Aventinus in ann. Bojorum lib.
yii. c. 3, ed. Gundling, p. C32) Eo tempore dominus Cunradus Portucnsis Episcopus Car-
:
dinalis in legatione sedis apostolicae dirigilur in Alemanniam pro negotit lerrae sanctae,
ut videlicet Crucesignatos faciat crucem resumere, et praedicatores instiluat, qui alios ad
crucem sumendam exhortentur. Tunc quidam, Johannes nomine, de Ordine Praedicato-
rum, veniens de Argentinensi civitate, instabat praedicationi opportune et importune, ita
ut hominum vilia et peccata quasi importune exprobaret, et ad capiendas animas quaedam
dogmata, hactenus inaudita, ingereret. {Aventinus I. c. Quemcunque sceleri obnoxium,
pariicidio, incesto,sacrilegio pollutum, continuo, ubi cruciculam vesti assuisset, solutum
esse et crimine et poena declamitabant.) Quae licet aliqua ratione possent defendi, ut
reritatem contineant, multa tamen exinde mala provenisse dignoscuntur, cum audientes
alio modo intellexerunt, et ad perpetrandum immanissima facinora et flagilia proniores ef-
dam scelcra, quia per susceptionem crucis innoxius ero, quinetiam animas multorum flagitioso-
rum liberaho (compare Matth. Paris, above, <J
56, note 13, and Thomas Aquinas Summa,
suppl. P. iii. qu. 71, art. 10, below, note 18). Innocentii IV.ep. ad Galliarum Praelatos
ann. 124G (Mansi xxiii. 600) ; Ex parte — regis Franciae illustris fuit propositum coram
nobis, quod nonnulli Crucesignati regni sui, cum deberent ab excessibus abstinere, prop-
ter libertatem eis indultam furta, homicidia, raplus mulierum, et alia perpctrant delestan-
<la. Nolcntes igitur, ut alicjui Crucesignati occasione libertatis eis induliae praesumant
ad talia extendere manus suas, universitati vcstrae per aposlolica scripts mandamus,
quatenus Crucesignatos eosdem in hujusmodi criminibus minime defendatis. Albertus —
.Stadensis in chron. ed. Helmst. fol. 188. verso Forte ibis aliquando sepulchrum Domini
:
KreuzzUge, v. 50, vi. 312, vii. 368, 743. Vridankes Bescheidenheit von W. Grimm, Voir.
CHAP. VI.— ECCL. DISCIPLINE. ^ 84. INDULGENCE. 517
century, since as yet it was hard for them to reconcile this for-
noribus sordescebat. Guilelinus de Nangis (about 1301), in Chron. ad. ann. 1187: unde
regiones ceterae susceperant religionis exordium, inde totius immunditiae sumebant ex-
emplum. Besides the rest of the passages quoted by Raumer, compare the instructions
issued by Gregory X. for Thomas, the new patriatrch of Jerusalem (Raynald. ann. 1274,
no. 17): Nosti —
enormia, quae in transmarinis partibus committuntur, etc.
* See 83, notes 1 and 2.
()
^ Compare the expressions of Abelard (above, note 1) and of Stephen Abb. Obazinen- ;
sis (t 1159), in his life written by one of his disciples, lib. ii. c. 18 (in Baluzii miscellan.
iv. 130). In the year 1156, when he laid the foundation-stone of a new church, a great
assemblage of people thronged together. Tarnen petendi et impetrandi ad tanti operis
supplementum, sicut fere cunctis aedificantibus mos est per Ecclesias populos commo-
nere, ipsa die apud nos et initium et finis fuit. Ubi quamvis hoc Episcopus frequenter
[noneret, immo potius et juberet, datis Uteris indulgentiarum largitate refertis, tamen ei
vir sanctus nunquam adquiescere voluit, dicens : Nos talem consuetudinem introducere nolu-
do benejicia, indulgentias largiendo, quas dare non potent nisi solus Deus. Audivi tamen re-
ferri ab his, qui interfuerunt, quod, cum in quodam episcopatu dornum novam aedificaret,
persuasus sit a quibusdam, immo compulsus, commonitorias literas ab Episcopo postulare,
tevare aliena. Quod audiens Episcopus, laetus erubuit, et virum Dei, ut vere erat, Dei ser-
vurn ettali timore plenum non dubitavit. It is plam from the passages themselves that
both Abelard's and Stephen's doubts referred as much Papal as the Episcopal in-
to the
dulgences. Besides, bishops had at that time quite as much right to grant indulgences as
the Pope. Cf. Albertus Magnus in Sent. lib. iv. dist. 20, art. 21 Dicendum, quod Epis-
:
copus in sua dioecesi potest conferre indulgentiam, quantum vult, nisi a Papa hmitetur.
In like manner, Thomas in Sent. lib. iv. dist. 24, qu. 3, art. 2.
' Paulus Presbyter (ad s. Nicolaum Passavii, about 1200) in Summade poenitentia, c.
15 (in Duellii miscellan. T. 1) : Videndum est, quid valeant remissiones, quae fiunt in
pontibus, dedicationibus Ecclesiarum, etc. Super hoc septem sunt opiniones probabiles :
septimam autem amplectimur et tenemus, licet aliae possunt esse verae. Primi dicunt,
quod valeant tamquara thesaurus, ut cum alia defecerint, etiam mereri non possimus, re-
cipiant nos in aeterna tabernacula, ut de villico iniquo legitur in Evangelio. Secundi di-
cunt, quod valeant quoad delicta ignorantiae. Tertii dicunt, quod valeant quoad venia-
lia oblivioni tradita. Quarti dicunt, quod valeant tanquam quodlibet bonum. tamen arn-
plius, propter auctoritatem Ecclesiae. Quinti dicunt, quod valeant quoad mitigationera
poenae in purgatorio, quod hie non peregit propter mortis praeoccupationem. Sexti di-
cunt, quod valeant quoad poenitentiam negligenter peractam. Septiini dicunt, quos am-
plectimur et imitamur, quod in veritate valeant, Qt hoc propter duo, propter nummi dona-
tionem, et quia Ecclesia obligat et const ituit se orare pro illo. Guilelmus Episc. Altis-
siodorensis (t 1223) comm. in Sentent. lib. iv. tract, vi. cap. ix. qu. 1 : Quaeritur, utrum
in veritate tantum valet relaxatio, quantum promittit Ecclesia ; quod videtur. Dicit enim
518 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
mischiefs of Papal indulgences. For not only was the Papal in-
dulgence for crusaders in the 13th century repeated as often as
there was a crusade,^ and even sold outright for money,'" and less-
Ecclesia sic : quicunque dcdcrit dc suo aliqiiid ad fabricam hujus lori, remittitur ei ter-
tia pars poenitentiae, et pcccata oblita et hujusmodi. Ad hoc dicunt quidam, quod rclaxatio
n07i tantum valel, quanlum Ecclcsia ad dandum, et de-
promittit, sedfacit, ut cxcitentur fidelts
sufTragiorum Ecclesiae, quae obligat se ad orandum pro lUo, qui dat aliquid de suo ad fab-
ricam Ecclesuie, et Ecclesia per preces suas merctur ci remissionem poenae quod pro- :
batur, quia per preces suas merctur Ecclesia alicui remissionem culpae (in confession),
multo fortius remissionem poenae. Then qu. 3, on the relaxatio, quae fit in Cruccsigna-
tis, propter quam multi faciunt expeditionera, quam praedicatores sic cxponunt quicun- :
que acccperit cruccin ad subsidium terrae sanctae, dimittuntur ei omnia peccala sua, ita
quod, si statim decedat sumpta cruce, statim evolabit. On this he remarks, (|iiofi in ver-
itatemulta promittunt Praelati, quae non solvuntur: unde cum magna discretione, et aoa
—
passim facicndac sunt hujusmodi relaxationcs. Cum justa acstimatio non possit fieri de
peccutis oblitis et votis fractis, non est necesse, quod tantum valeat ilia rclaxatio, quan-
tum promittit Ecclcsia. Unde sic est intelligenduin quicunque dcdcrit de suo aliquid :
— De Crucesignatis dicimus.quod non est necesse, quod assumpta cruce statim evolant,
si decedant sed ilia relaxatio intelligitur ut frc<)uentcr in pluribus.
:
Frequenter enim
illi, qui accipiunt crucem, parati sunt mori pro Christo, et in hoc proposito augmenlatur
in eis contritio, et sic per contritionem dimititurcis poena. Papa habct banc potestatem, —
ut faciat Cruccsignatos participes omnium suffragiorum Ecclesiae, sed non habet hanc
potestatem, ut istum, qui est poenae debitor, faciat evolare sine solutione poenae immo :
quia per indiscretas ct superfluas iiidulgoiitias, ()uas i)Uidam Ecclesiarum Praelati facere
non verentur, ct claves Ecclesiae contemnuntur, et poenitentialis satisfactio enervatur:
deccrnimus, ut, cum dedicatur basilica, non extendatur indulgentia ultra annum, sive ab
uno solo, sive a pluribus Ejiiscopis drdiretur ac deinde in annivcrsario dedicatinnis
.
tempore XL dies de injunctis poenitentiis indulta rcmissio non cxccdat. Hunc quoque
dierum numcrum indulgentiarum literas praccipimus moderari, quae pro ()uil)uslibet cau-
sis aliquoties conceduntur cum Romanus Pontifex, qui picnitudincm obtinel potestatis,
;
flesh and bones of simple people, thou drawest them hunger-bitten down with thee to the
tomb thou steppest all too far over the boundaries of God thy greed of gain is so great
: :
that thou pardonest sin for money thou art loading thyself, O Rome, with a burden of
:
shame. Compare in Peire Cardinal about 1220 (in Millot, iii. 243), the reflections on the
maxim (borrowed from Daniel, iv. 24), (? 27, Translator), que I'aumone rachete tons les
peches. Lcs riches auroient done plus de facilite pour le salut que les pauvres, I'argent
seroit plus puissant que le diable et que Dieu menie, et les prieres ne serviroient de rien
" When a rose blessed by the Pope had been presented to a church in Aix, Innocent
IV. granted indulgence to all persons who confessed there (Baluz. Miscell. i. 224) Ur- :
ban IV. granted the same to all who should listen to a sermon at the same time with the
King of France (Guil. Nangis, p. 418), see Raumer, Gesch. d. Hohenstaufen, vi. 208.
" See with especial reference to the indulgence at Portiuncula, above, ^ 69, note 9.
*^ Boniface's Bull dd. viii. Kal. Martii 13C0 in Raynald. ad h. a. and Extravagantes com-
munes lib. V. tit. 9, c. 1 (in Boehmeri corp. jur. can. ii. 1193) Antiquorum habet fida rela-
:
sae sunt remissiones magnae et indulgentiae peccatorum. Nos igitur hujusmodi rerais- —
siones et indulgentias omnes et singulas ratas et gratas habentes, ipsas auctoritate apos-
tolica confirmamus et approbamus, ac etiam innovamus, et praesentis scripti patrocinio
communimus. Ut tamen beatissimi Petrus et Paulus Apostoli eo ampliushonorentur, quo
ipsorum basilicae de urbe devotius fucrint a fidehbus frequentatae, et fideles ipsi spiri-
tualium largitione munerum ex hujusmodi frequentatione magis senserint se refectos nos ;
peregrini fuerint aut forenses, modo simili diebus quindecim ad basilicas easdem acce-
dant. Unusquisque tamen plus merebitur, et indulgentiam efficacius consequetur, qui
basilicas ipsas amplius et devotius frequentabit. On the occasion and celebration of this
jubilee, see Jacobi s. Gregorii ad velum aureum diaconi Cardinalis (Jacobus Cajetan, a
nephewof Boniface VIII.) de centisimo seu Jubilaeo anno liber (Bibl. PP. Lugd. xxv. 936,
and in abstract in Raynald. ann. 1300, no. 1 ss.) : Anceps et paene citra opinionis fidem de
520 THIRD PERIOD.— DIV. Ill — A.D. 1073-1305.
proximo nunc future centcsimo, cum millesimum treccnlcsimum priie foribus occursurum
moncbamur, ad Rom. Pontilicemdclatus rumor advencrat qui taiitam ejus foreanni vim,
:
ut, quo Romani ad principis Apostolorum Petri basilicam pergentes omnium plenissimaiu
peccatorum dilutionem sortirentur, poUiceretur. Hinc vetustorum revolvi librorura mon-
umenta pius pater edixit: quibus ejus quod quaerebatur nee ad plenum in lucem veiiit
cognilio, forsitan — —
ex desidia, seu ex libris deperditis, seu quia nee tantum verilatis ut
opinionis suberat. — Centesimus oritur.
Mira res tola paene prima Januarii die novel-
!
lae mysterium rcniissionis occubuit: proclivo vero in vesperam sole Romani frequentes —
ad sacram b. Petri basilicam properant, oppress! altaria stipant, alternatimque se (ut vix
accedere fas esset) impediunt, tanquam ea brevi finienda die expirare gratiam vol majo-
rem autumarcnt. Then there streamed in hither other pilgrims also men believed, primo —
centesimi die omnium calparum sordes deleri, caeteris annorum centum indulgentiam fore.
Soon after, nee vivus praeteritorum defuit testis, an old man of 107 years, who declared
before the Pope, meininisse, patrem alio ccntesiino Romae, quousque, quem secum de-
tulit agricola, suffecit victus, ob indulgentiam moratum, seque admonuisse, ut venturo —
centesimo Romae nequaquam puer adesse pigritaret, wlio also protested withal, unaqua-
que ejusdem anni die illic centum annorum ind\ilgentiam lucrifieri posse. Thus the Pope
vras induced to issue that Bull.
'* Richardus de s. Germano ad ann. 1225: Honorius III. indulgentiam Saracenisci,
quae ex longiturnitate tcmporis satis inoleverat, tanquam falsam cassavit, et irritam per
suas litcras denunciavit paritcr et inanem pro eo quod Clcrici loci ejusdem dabant acce-
:
dentibus ad ipsam Ecclesiam remissionem peccatorum, facientns eis intelligi, quod ita de
peccatis omnibus emundati reccderent, sicut pcrtica quaedam, quam ostendebant eis cor-
tice emundalam. The Franciscan Berthold speaks thus zealously (see above, 80, note <)
C) against tlie venders of indulgence (in Kling's Ausg. s. 384) " They are newly sprung
:
up for when I was a little child there was never a one of them. They are called penny-
;
day with many thousand souls. Ye must give him naught ye must stand off from the:
fraud. The while ye are giving to him, he is selling you to eternal death. And they slay
you, and turn you away from true repentance, which God has hallowed, so that ye never
may will to repent." Cone. Provinc. Mogunt. ann. 1261, c. 48 (Mansi xxiii. 102) Contra 1 :
Quaestuarios maledicos, (luibus ob monstruosum turpis quacstus abusum sic incanduit orbis
odium, qui, utpote homines pestilentes, suaque nequitia merito odiosi, ila se reddiderunt
exosos, quod adversum eos eonstrepit omnis linguae conquestio (juerulosa. II profanis- — i
simi pro rcliquiis saepe exponunt ossa profana hominum, seu brutorum, et miracula men-
tiuntur,causasque petitionum suarum mendose confictas, effiisis lacrimarum profluviis,
ad quas habeiit oculos eruditos, et extenuatis faciebus cum clamoribus validis, et gesli-
bu8 miserandis si'; motive proponunl. tamquc indiilgentiarum numerositatem contra sta-
tutum generalis Concilii, et relaxationem pcccaminum pollicentur; quod vix est aliquis,
etiam ipsorum agnoscens nequitias, qui se a subventioiie eorum valcat contincrc. Ex quo
vilescunt claves Ecclesiac,— cum pauci sint, qui suhire vclint aliquani poenitcntiam etiam
impositam a proprio sacerdote, credentes,— se a peccatis per hujusmodi indulgcntias ab-
solutos. Ad haec iidem Quaestuarii male taliter acquisita pejus Ecclcsiis subtrahunt,
quarum intuitu conferuntur; ex quo sacrilcgii crimen incurrunt, dum male acquisita, pe-
jus subtracta. pe.ssime dissipant, ot consumunt in commessationibus, cbrielate, ludis et
luxuriis. These Quaestuarii should be delivered over prisoners to the bishop. Quod si
lected. Unaquaeque etiam dioecesis suorum populorum eleemosynis sit contenta, nee
jure alterius imploret auxilium. Urban IV. granted to the Inquisitors in 12C2, in the Bull,
Licet et omnibus (BuUar. magn. in Urb. IV. no. 2), ^ 14 : compescere praedicatores quaes-
tuarios a praedicationis officio, quod ad ipsos nuUatenus quorum interest tantum
pertinet,
caritativa subsidia simpliciter petere, ac indulgentiam, si quam forte habent, exponere.
Humbertus de Romanis de his Cone. Lugd. anni 1274 (see
quae tractanda videbantur in
above, § 58, note 4), lib. iii. c. 8, in Brown app. ad fasciculum rerum expetendarum et fu-
giendarum, p. 227 Circa quaestuarios praedicatores, qui fere totam Dei Eccleslam ubi-
:
que terrarum inficiunt, et sunt scandalo toti mundo, sunt tot reprehensibilia, quod non fa-
cile potest dici : sunt enim pro maxima parte personae inhonestae et infnmes. Item cor-
rumpunt Praelatos, et Officiales, et Archipresbyteros, et Presbyteros adeo suis servitiis,
quod dimittunt eos facere et dicere quaecunque volunt. Item habent brevia, quae relin-
quunt in singulis parochiis, in quibus contincntur tot indulgentiae, quod mirantur boni
viri, si unquam de cons'cientia Papae vel etiam alicujus boni viri potuerunt ilia procedere.
Item exponunt ilia simplicibus malo modo. Item multa adquirunt, et pauca veniunt ad
domos, pro quibus fiunt quia vel multa ultra modum consumunt, vel etiam emunt illas
:
quaestas (those undertakings of indulgences in other words, the right to preach the indul-
;
de reliquiis et de indulgcntiis, et quod supremum malum est, ista et alia mala multa
eorum jam ita versa sunt in ludum et risum, quod vix est aliquis, qui super hoc doleat vi-
ces Christi.
"
While Raymundus de Pennaforti Summa de poenit. lib. iii.c. 63, as the earlier writ-
ers had done (above, note 7), grounds the virtue of the indulgence only on the oraliones,
—
and suffragia Ecclesiae. Alex. Hales. Summa P. iv. qu. 23, art. 1 Dicunt aliqui, quod :
fiunt relaxationes quantum ad forum Ecclesiae, sed non quantum ad forum Dei. Sed
haec posilio nulla videtur: quia, si Ecclesia relaxat et non Deus, magis esset deceptio
quam relaxatio, et crudelitas quam pietas : quia tunc ad diminutionem poenae praesentis
sequeretur incomparabiliter gravior in foro Dei. Propter hocaliter dici potest, quod fiunt
etiam in foro Dei, Art. 2, membr.
quia Deus habet pro relaxato, quod Ecclesia relaxat.
1 : secundum quod est medicamentam, sic non valet
Si loquamur de poena satisfactoria,
satisfactio unius pro altero. Si loquamur de ilia, secundum quod est pretium, sic valet,
et hoc mudo potest unus satisfacere pro alio. Sed oportet, quod fiat auctoritate Superio-
ris. Membr. 3 Indulgentiae et relaxationes fiunt de meritis supererogationis membro-
;
objicitur, quod aut Deus punit, aut homo, potest dici, quod, quando dominus Papa dat ple-
nam indulgentiam, ipse punit obligando Ecclesiam aut aliquod membrum Ecclesiae ad
satisfaciendum vel potest dici, quod thesaurus Ecclesiae, qui exponitur pro satisfactione
:
indulgentiarum, habetur principaliter ex meritis Christi unde potest dici, quod Deus pu- :
nit mala, ut Deus et homo patiendo et satisfaciendo pro nobis. Albertus Magnus in Sent, —
lib. iv. dist. 20. art. 16 : Indulgentiasive relaxatio est remissio poenae injunctae ex vi cla-
vium et thesauro supererogationis perfectorura procedens. Art. 17: Dicendum, quod
522 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
the temporal penalties of the living for sin, but, agreeably to the
extension of the power of the keys over the dead,''' long since as-
sumed, the penalties also of men suffering in purgatory were dis-
charged." Thomas Aquinas completed this theory.^** According-
trcs opiniones antiquitus fuerunt circa indulgentias. Quidiim cnim dixerunt, indulgen-
piam fraudem, qua mater decipiendo pucros suos pro-
tias oinnino nihil valere, et esse eas
vocat ad bonum, scilicet percgrinationem, et cleemosynas, et auditum verbi Dei el hujus-
modi. Sed isli ad ludum pueroruin distrahunt facta Ecclesiae, et hoc fere sapere haere-
sin puto. Idco alii, plus quam oportuit contradicentcs, dixerunt, quod simpliciter sicut
pronunciantur indulgentiae, ita valcant sine omni alia condilione intellccta vel dicta. Sed
quia isti nimis bonum forum dant dc miscricordia Dei, idco tcrtiae opinioni mihi assen-
tiendum videtur, —
quod indulgentiae valcnt, sicut cas valere praedicat Ecclesia. Sed
soil,
sex cxiguntur conditiones, quae suppositae sunt vel dictac ab Ecclesia. Duae autem sunt
ex parte danlis, quarum prima est dantis auctorilas, alia est })ia causa. Alia duo prae- —
supponuntur ex parte recipientis, scil. quod sit contritus et confessus in voto, et quod
habeat fidcm, quod hoc sibi possit fieri per clavinm potestatem et ideo semper (?) in lit- :
gratiae vel Ecclesiae, in qua fit remissio, scil. abundantia thesauri mcritorum, de quibus
supra, et justa aestimatio solutionis ejus, pro qua indulgentia est instituta.
" Compare Div. 1, ^ 35, note 1 1 ; above, ^ 73, note 27. Innocentius III. Decretal. Greg.
lib. v. tit. 39, c. 28 : Quantumcunque sc quis juramcnto praestito, quod Ecclesiae mandate
pareret, humiliare curaverit, ([uantacunque poenitentiae signa praecesscrint ; si tamen
morte praeventus absolutionis non potucrit bcncficium obtinere quamvis absolutus apud ;
Deum fuisse credatur: nondum tamen habcndus est apud Ecclesiam absolutus. Potest
tamen et debet ci Ecclesiae bcncficio subvcniri, sic ut, si de ipsius vivcntis poenilenlia
per evidcntia signa conslitcrit, dcfuncto ctiam absolutionis beneficium impendatur. Cf.
Henricus Hostiensis, below, note 17.
" Alex. Ilalesius, P. iv. qu. 23, art. 2, membr. 5: Probabiliter et vcrissime praesumi-
tur,quod illis, qui sunt in purgatorio, potest Pontifcx faccre indulgentias. Nota tamen,
quod plura requiruntur ad hoc, quod debito modo fiat indulgentia scil. poteslas clavium :
ex parte conferenlis ex parte ejus, cui confertur, carilas, credulitas, devotio inter utrum-
; ;
que causa et —
modus. Potest ergo dici, quod illis, qui sunt in purgatorio, possunt fieri re-
laxationcs secundum conditiones pracdictas per modum svffragii sive impetrationis, non
per modum judiciariae absolutionis sive comniutationis. Thus also Bonaventura, in Sent,
XX. (ju. 5
lib. iv. dist. per modum deprecationis s. suffragii on the contrary, the canon-
: ;
lawyer llcnncus de Segusio (Cardinal andEpisc. Hostiensis, t 1271), in his Summa utri-
usque juris (Aurca summa Hostiensis), tit. de rcmissionibus, c. 6: Vivis tanluin prosunt
(remissioncs), non mortuis. Sicut cnim mcmbruin corporale putridum vel rcsccattim vel
morttium non potest nutriri vel vivificari cibo corporali, sic ncc membrum .spiritiiale cor-
poris Chrisli cibo spirituali : licet alia suffragia Ecclesiae mortuis prosint, quia caritas sola
prodest in purgatorio, sed poteslas clavium non habct ibi locum. Necobstat, quod Eccle-
sia solvit el ligat post mortem quia ibi fit absolulio ad consolationcm vivorum, et absol-
:
vel dcclaral Ecclesia, quod omncs pro excommunicato rnortuo libere orent. Cf Thomas
suppl. p. iii. qu. 71, art. 10, below, note 18.
" Thomas in Summa suppl. p. iii.qu. 25 (i. c. Comm. in Sent. lib. iv. dist. 20, qu. 1, art. 3),
out Apostolus ait, se adimplere ea quae desunt passionum Christi in corpore suo pro Eccle-
sia, ad quam
scnbit, Col. 1 (v. 24) et sic praedicta merita sunt communia totius Eccle-
:
siae. Ea
autem, quae sunt alicujus multitudinis communia, distribuuntur singulis de mul-
titudme, secundum arbitrium ejus, qui multitudini praeest. Unde sicut aliquis conseque-
retur remissionem poenae, si alius pro eo satisfecisset ita si sibi satisfactio alterius per :
eum qui potest distribuatur. Art. 2 : Utrum indulgentiae tantum valeant quantum pronunci-
antuT ? Circa hoc est multiplex opinio. Quidam enim quod hujusmodi indulgen-
dicunt,
tiae non tantum valent, quantum praedicantur : sed unicuique tantum valent, quantum
sua exigit. Sed dicunt, quod Ecclesia ad hoc ita pronunciat, ut quadam
fides et devotio
pia fraude homines ad bene faciendum alliciat sicut mater, quae promittens filio pomum, :
ipsum ad aml)ulandum provocat. Sed hoc videtur esse valde periculosum dicere, etc.
Et ideo alii (Albertus M. lib. iv. dist. 20, art. 17, see above, note 15) dixerunt, quod tan-
tum valent quantum pronunciantur. secundum justam aestimationem, non tamen dantis
— — —
indulgentiam, aut recipientis, sed secundum justam aestimationem, quae justa est se-
cundum judicium bonorum, pensata conditione personae, et utilitate, et necessitate Ec-
clesiae quia uno tempore Ecclesia plus indiget, quam alio. Sed haec etiam opinio stare
:
non potest, ut videtur. Primo quia secundum hoc indulgentiae non valerent ad remissio-
nem, sed magis ad commutationem quandam. Et praeterea praedicatio Ecclesiaea men-
dacio non excusarctur cum quandoque indulgentia praedicetur longe major, quam justa
:
vel devotio, vel labor, vel datum recipientis indulgentiam, aut causa, pro qua fit indulgen-
tia. Unde non oportet ad aliquid horum proportionare quantitatem remissionis, sed ad
merita Ecclesiae, quae semper abundant et ideo secundum quod applicantur ad istum,
:
secundum hoc remissionem consequitur. Ad hoc autem, q^od applicentur isti, requiri-
tur auctoritas dispensandi hujusmodi thesaurum, et unio ejus, cui dispensatur, ad eum,
qui merebatur (quod fit per caritatem), et ratio dispensationis, secundum quam salvetur
intentio illorum, qui opera mcritoria fecerunt. Unde quaecunque causa adsit, quae in —
utilitatem Ecclesiae et honorem Dei vergat, sufficiens est ratio indulgentias faciendi. Et
ideo secundum alios dicendum, quod indulgentiae simpliciter tantum valent, quantum
praedicantur, dummodo ex parte dantis sit auctoritas, et ex parte recipientis caritas,et ex
parte causae pietas, quae comprehendit honorem Dei et proximi utilitatem. Nee in hoc
fit nimis magnum forum de misericordia Dei, ut quidam (Albertus M. 1. c.) dicunt, nee
divinae justitiae derogatur quia nihil de poena dimittitur, sed unius poena alteri compu-
:
quitur. Quae.st. 71, art. 10 (from Coram, in Sent. lib. iv. dist. 45, qu. 2, art. 3) : Utrum in-
dulgentiae Ecchsiae prosint mortuis 1 Videtur, quod indulgentiae, quas Ecclesia facit, eti-
am mortuis prosint. Prime per consuetudinem Ecclesiae, quae facit pracdicare crucem,
ut aliquis indulgentiam habeat pro se, et duabus vel tribus, ct quandoque etiam decern
aniroabus, tarn vivorum, quam mortuorum : quod esset deceptio, nisi mortuis prodessent,
etc. — Scd contra, etc. — Respondeo dicendum, quod indulgentiaduplicitcr alicui prodesse
potest. Uno modo, principaliter : alio modo, secundario. Principalitcr quidem prodest
ei, qui indulgentiam accipit, scil. qui facit hoc, pro quo indulgcntia dalur, ut qui visitat
limina alicujus Sancti. Unde cum mortui non possint facere aliquid horum, pro quibus
indulgentiae dantur, eis directe indulgentiae valere non possunt. Secundario autem et
indirecte prosunt ci, pro quo aliquis facit illud, quod est indulgentiae causa quod quan-
:
doque conlingere potest, quandoque autem non potest, secundum diversam indulgentiae
formam. Si enim sit talis indulgentiae forma Quicunque facit hoc vel illud, habcbit tantum
:
de indulgcntia ille qui hoc facit, non potest fructum indulgentiae in alium transferre quia
: ;
ejus non est applicare ad aliquem intentionem Ecclesiae, jier quam communicantur com-
munia sufTragia, ex quibus indulgentiae valent. Si autem indulgcntia sub hac forma fiat
Quicunque fcccrit hoc vel illud, ipse et pater ejiis, vel quicunque alius ei adjunctus, in purgato-
rio detentus, tantum de indulgcntia habcbit : talis indulgcntia non solum vivo, sed etiam mor-
tuo prodcrit. Non enim qua Ecclesia transferre possit communia me-
est aliqua ratio,
rita, quibus indulgentiae innituntur, non in mortuos. in vivos, et
•' Compare the original documents concerning the fraternity established between the
foundation of St. Thomas at Leipzig and the Benedictine monastery at Pcgau in the year
1297, in d. Unschuld. Nachrichteii filr 1719, S. 1 : Universis Fratribus vcstri conventus
plenariam fratcrnitatcm et omnium Missarum, orationum, elcemosynarum, caeterorumque
bonorum participationem concedimus in his scriptis, adjicicntes, ut, si quispiam Fratrum
vestrorum Domino vocante de hoc sacculo migraverit, cum cartula de ejus obitu conscrip-
ta ad nos porvcncrit, per — XXX
continuos dies in Vigiliis et in Missis animarum ejus
momoriam pcragemus, tanquam unius de Ecclesia nostra fratris, tali conditione adjecta,
ut in vestra Ecclesia similiter nobis fiiit. Likewise, the houses of St. Stephen in May-
ence, and St. Cunibert in Cologne agreed in the year 1239, Wurdtweindioecesis Mogunt.
in archidiaconatus distincta, i. 23G.
*" On rcdimenda peccata, see Div. i. ^ 35, notes 4 and 5. Otto II.,
the earlier grants, ad
margrave of Brandenburg, in a deed issued for the Cathedral Church at Stcndal in the
year 1209 (in Lcntz Brandenburg. Urkundensamml. I. 12), expresses naively the opinion,
which may often have been adopted by the laity, as a ground of action Per elcemosyna- :
nus lUud per alicnos obtineamus labores, quod propriis non valemus, etc. A convenient
help wa.s given to this natural bent by the compacts which now came into use. Thus
Henry, notary at Vienna, and his wife, in the year 1298, bequeathed, Abbati el conventui
Ecclesiae s. Mariae Scotomm Viennae, qui plenam nobis in Domino larpiti sunt confra-
tcrnitatcm, facicntcs nos participcs omnium bonorum, quae omnipotcnti Deo cxhibitafu-
crint per eosdem, — omnes nostras possessiones, etc., see Hormayr's Wiens Gesch. Ed.
2, Heft 1, s. Ixiii.
CHAP. VI.— ECCL. DISCIPLINE. ^ 84. INDULGENCE. 525
much the less could the deeper spirits rest contented with this
kind of pardon. Accordingly, penance by scourging did not only
continue, but was practiced in the 13th century more universally
and more severely than ever. The great pilgrimage of Flagel-
lants, which started from Perugia in the year 1260, gave it a fresh
and powerful impulse.^^ Well-nigh the whole of Upper Italy was
filled for some time with Flagellants wandering from place to
place. The example spread even over the Alps as far as into Hun-
gary, but it was soon suppressed as fraught with danger to Church
and State.22
Monachi Patavini chron. lib. iii. (written about 1270, in Muratori scriptt. rcr. Ital.
^-
viii. Sub praecedenli annorum curriculo, cum tota Italia multis esset ilagitiis ct
712) :
ipsam Salvatoris cernerent passionem, misericordiam Dei et genetncis ejus auxilium im-
plorabant : suppliciter deprecantes, ut qui in innumeris poenitentibus est placatus, et ipsis
iniquitates proprias cognoscentibus parcere dignaretur. Non solum itaque in die, verum
etiam in nocte cum cereis accensis, in hyeme asperrima, centeni, milleni, decem millia
quoque per civitatis Ecclesias circuibant, et se ante altaria humiliter prosternebant, prae-
cedentibus eos sacerdotibus cum crucibus et vexillis. Similiter in villis et oppidis facie-
bant, ita quod a vocibus clamantium ad Dominum resonare videbantur simul campestria
et montana. —
Super ista vere poenitentia repentma, quae ult'-a etiam fines Italiae per di-
versas provincias est difTusa, non solum viri mediocres, sed et sapientes non irrationabi-
liter mirabantur, cogitantes, unde tantus fervoris impetus proveniret maxime cum iste ;
modus poenitentiae inauditus, non fuisset a summo Pontifice institutus, qui tunc Anag-
niae residebat, nee abalicujus praedicatoris, vel auctorabilis person ae industria vel facun-
dia persuasus, sed a simplicibus sumsit initium, quorum vestigia docti panter et indocti
subito sunt sequuti. Compare the description in the Annals of Herman, abbot of Lower
Altaich. (t 1275), in J. F. Bohmer's fontes rerum German, li. 516. Dr. E. G. Forste-
mann's die christl. Geisslergesellschaften, Halle, 1828, S. 18. On their songs, and their
agreement with those of the Flagellants of 1349, see Hoffmann's Gesch. d. deutschen Kir-
chenliedes, s. 81. The comparison of the Perusini of 1260 and 1282 leads to remarkable
reflections, see below, ^ 86, note 3.
" Forstemann,l. c. S. 39 ff. [Delolme, History of the Flagellants among different Na-
tions. Lond. 1785.]
52G THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
§ 85.
SYNODAL JUDICATURE.
Ant. Schmidt diss, dc Synodis archidiaconalibus ct archiprcsbytcralibus in Gcrmania (in
ejusd. thesaurus juris ecclcs. iii. 314.) Kopp's Nachr. v. d. Vcrfassung dcr geistl. u.
Civilgerichte in den Hessen-Casselisclien Landen. Cassel, 17G9. 1, 140. F. J. Bod-
mann's Ilheingauische AltcrthUmer. Mainz, 1819.4. S. 854(7.
^ According to the Sachsenspiegcl Bk. 1, art 1, the men in high office were to plead in
the bishop's synod (cf. Engelberti Archiep. Colon, statuta in Cone, Colon, ann. 1266, c.
11, inMansi xxiii. 1141 : nobilcs — adnostram Synodum noscuntur spccialitcr pertinere),
the holders of office, who had property of their own, in that of the cathedral-provost, i. e.
the archdeacon, the occupiers of land, who had no property of their own, in that of the arch-
presbyter. In the district of Mayence, the archpriesls held their synod annually in their
own archdeacon every leap-year in his archidiaconate. The archiepiscopal
circuit, the
synod was changed in the 13th century into a standing tribunal under the name of the
Judges of the Holy See at Mayence. See Bodmann, s. 851, 854, 857.
* On the costly maintenance of the synods, see Bodmann, s. 856. Socster Stadtrecht —
aus dcm 12. Jahrh (in Emminghaus memorab. Susat. docum. P. lii. num. 2, p. 121): Sy-
nodus vero sine cavillatione et captiositate est tenenda. Quemcunque Scabinum, quod
Ejjtswerc (Synodal witnesses, Synodal-judges) dicitur teutonice, burgenses statuerint, ip-
sum Praepositus acccptabit.
' So curly as 1149 Henry, archbishop of Mayence, determined, dejustitia s. Martini in
Sodcl (in Gudenus cod. dipl. i. 193) : Archipresbyter Synodum celebraturus secum duos
adducet clericos. Qucstum vcro synodalium jiidiciorum in tres parlirtur portiones, unam
sibi. duas Fratnbus. Alexander HI. ad Cantuar. Archiep in the year 1180 (Deer. Greg.
lib. V. lit. 37, c. 3) censured the fines in money: Accepimus, (juod .\rchidiaconi Conven-
rum cotlegac pro co quod in festis Sanctorum, quorum vigiliae non jejunanlur, ipsorum
mercimonia licite cxponunt, Archiprcsbytero singulis annis quatuor solidos denariorum
Moguntinorum in festo b. Thomae Ajiosloli— dare ct solvere tenebuntur. The corduana-
rii, ccrdones, sive Wizgcrwer et Rintwarccr, each paid, in festo b. Andreae, nnum dcna-
rium Moguntinensem vero dicti calcifices et cerdones in festis Sanctorum, quorum vi-
: si
giliae jejunantur, exposuerint res venales, dicto domino Archiprcsbytero singuli quilibet
hospcs unum obulum Pingwcnsem dabunt, quotiens exposuerint res suas ad vcndendum.
— Caetcrum nee Archipresbyter, ncquc sui nuncii vel scriptores, dictorum calcificum vel
CHAP. VI.— ECCL. DISCIPLINE. ^ 86. ECCL. PENALTIES. 527
§86.
ECCLESIASTICAL PENALTIES.
CRrdonum hospitia pro fajclis seu laboribus inquirendis, quos in domibiis e.xercent, uUate-
nus destinabit. —
Item superiores macellarii sive carnifices, ac inferiores, domini Archi-
presbyteri sj-nodum minime frequentabunt, et pro eo praedicti superiores macellarii ipsi
—
domino Archipresbytero quatuor solidos, inferiores— quatuor solidos solvent. Besides —
this each of them was to pay annually, unum Rintschenkel aut frustrum carnis aequivalens,
et pro CO in festis quibuscunque mactare pecora seu pecudes bene possunt. Insuper pro —
—
carnibus rancidis aut alias vitiosis ipse Archipresbyter praedictos carnifices impetere
per sententiam aliquam non valebit, sed magister forensis, ((ui Markmeyster vulgariter di-
citur, eosdem Deinde superiores
carnifices impetere poterit super eo ac etiam judicare.
carnifices ipsi Archipresbytero unum solidum Moguntinensem et duas scapulas, nee non
inferiores macellarii quatuor scapulas cum quatuor solidis Mogunt. in septimana Paras-
ceues solvere tenebuntur, et pro eo ipsis carnificibus omnibus et mulieribus quibuscunque
sepum (fat), lardum et sanguinem vendentibus haec gratia est indulta, et jure consuetu-
dinario et a tempore cujus non extat memoria legitime approbata, quod praedictas mulie-
res seu carnifices per sententias aliquas non impetet vel contrariabit. Similar regula-
tions follow with regard to the fishermen, whetters, bakers, weavers, gardeners, etc.
* The city of Ghent claimed the privilege of being compelled to allow the Synod once
only in every four years, and then that it might punish only, adulteros, incestuosos et usu-
rarios publicos, and only upon an accusation by the sheriffs. In like manner, other towns
in Flanders endeavored to fetter the Synod, Warnkonig's flandr. Staats- u. Rechtsgesch.
i. 43C.
^ For instance, in Mayence several trades, see note 3. Thus Otto, duke of Brunswick,
in the statutes of the tovvnof Minden ann. 1246 (see Kuchenbecker's Abhandl.v. denhess.
Erbhofamtern Beil. s.9), declared this town to be free from synodal jurisdiction like- :
wise Henry I., landgrave of Hesse, with regard to the towns of Grunberg (1272) and
Frankenberg (1294), see Kopp. i. 174.
' Besides the wars of the Popes, the extension of ecclesiastical jurisdiction also gave
occasion to this, see above, (J 63, note 24 fF. Afterward the Excommunicationes latae
sententiae, introduced by the law of decretals (du Pin de antiqua Eccl. discipl. p. 269).
* Thus Ludolph, bishop of Minden, in 1302, decreed (Hartzheim Cone. Germ. iv. 591),
—
quod quicunque censuales sibi censum proventuum suorum statute termino non solve-
rint, et moniti infra xv. dies de hoc non satisfecerint competenter, incurrant excommuni-
cationis sententiam ipso facto. Other instances may be found in Hurter, Innocenz HI.
iii. 115. Bonifacii P. VIII. Constitulio of 31. May 1302 (in Haeberlin analectamedii aevi,
p. 337): Provide attendentes, quod, ut frequentius, — interdicti sententiae proferuntur,
quodque sunt nonnulli judices nimis prompti ad proferendas easdem, etiam in negotiis
sive causis, quae interdum plus cupiditatis, quam ex caritatis radice perspicuis judiciis
proccdcre arguuntur —
praesentis constitutionis providemus edicto, ut nulla civitas, cas-
;
528 THIRD PERIOD.— DIV. Ill -A.D. 1073-1305.
tnim, villa, locus, territoriuin vel districtus — supponatur ccclcsiastico intcrdicto pro pe-
cuniario debito, etc.
^ Bernoldus Const, chron. ad ann. 1100 (Pertz monum. vii. 407) already complains:
Janj multum pacne ubique sententia exeommunicationis cocpit tepescere. Chron. Er-
phordiense (in Bohmer's fontes rerum Germ. ii. 401) at the Council held at Mayence in
:
the year 1239, the Bishop of Eichstadt represented, quoinodo sui ministeriales ac cives
Eistatcnses jam fere per annum pertinacitcr in excommunicalione manentcs, diabolica
atque haerclica pracsumptione ac jicrversione ipsum Episcopum cum clcro sibi favente
crudeliter cxpellendo ahjecissent, et laicas personas in Episcopum ac Praepositumct De-
canum elegissent, ac ejusdem matricis Ecclcsiae sacristiam infringendo spoliaverint quo- ;
modo ctiam ipsorum errorem magnates et potcntes quidam de terra foventes perniciose in
malitia confortaverint, ac qualiter suos faulorcs, si decesserint, cum musicis instrumentis
ad sepulturam conducentes, lactanter scpeliant. The account of a contemporary writer
in Meraoriale potcslatum Regiensiumad ann. 1282 (in Murutorii scriptt. rer. Ital. viii. 1151)
shows to what extent this prevailed in the 13th century, particularly in Italy : Eodem
anno Perusini praeparaverunt se, ut irent ad devastandum Fulignum. Et misit Papa di-
cendo, quod nullo modo irent alioquin cxcommunicarct cos. Erat cnim Fulignum ex
:
horto s. Petri. Et non dimiserunt Perusini propter hoc, quin irent. Iverunt igitur, et
destruxerunt totum episcopatum illius civitatis usque ad foveas. Excommunicati fuerunt
sed indignati ex hoc, fecerunt Papam et Cardinales de paleis, et traxerunt cos per totam
civitatem opprobriose, et traxerunt cos ad quemdam montem, et in cacumine inontis com-
busserunt Papam indutum de Rubeo et Cardinales conilm.sscrunt similiter, dicendo Iste :
companied him, si ipse posset virtute suae auctoritatis ponere sententiam exeommunica-
tionis contra illos, qui nollcnt obedire, quod requireretur. Ego missus ad doininum Le-
gatum. Copiamsuaeliterae mihi dedit, quae plenissima ad omnia ista facienda erat. Ipse
mihi dixit secrete, et voluit quod domino Regidiccrem, quomodo parum Italici curant de
cxcommunicalionibus alicubi. Et posuit exemplum de Florentinis, qui sentenlias domini
Ostiensis parum curaverunt. Item de Bononiensibus, qui scntentias domini Napoleonis
vilipcnderunt. Item domini de Peregruc scntentias Mediolanenscs non curaverunt. Unde
nisi gladius materialis eos ducat rationc timoris ad obedientiam, gladius spiritualis non.
* In the case of the ban, for instance: Gregory VII. in Cone. Rom. ann. 1078 (Mansi
XX. 50C, in Gratian. P. ii.caus. xi. qu.3, c. 103) Quoniam multos— pro causa exeommu-
:
nicationis pcrire quotidie cernimus, partim ignorantia, partim nimia simplicitate, partim
timore, partim ctiam necessitate ; dcvicti misericordia, anathematis sententiam ad tem-
pus, prout possumus, opportune tcmperamus. Apostolica itaque auctoritatc ab anathe-
matis vinculo hos subtrahimus ; videlicet uxores, liberos, servos, ancillas, seu mancipia,
necnon rusticos servientes, et omnes alios, qui non adeo curiales sunt, ut eorum consilio
communicant cum eis, qui excommunicatis communicant. Quicunque autem orator, sive
peregrinus, aut viator in terramexcommunicatorum dcvenerit, ubi non possit emere, vel
non habcat unde emat, ab excommunicatis accipiendi liccntiam damns. Et si quis excom-
municatis non in sustentationcm superbiae, sed humanitatis causa dare aliquid
voluerit,
non prohil)emus. In case of interdict Besides the privileges granted to certain corpora-
:
nus II. in Gratianus P. II. caus. xxiii. qu. 5, c. 47 Non etiam eos homicidas arbitramur,
:
quos adversus excommunicatos zelo catholicae matris ardentes, aliquos eorum trucidasse
contigerit.
* Eugenius P. III. epist. ad Wibaldum Abb. ann. 1152 (in Martene ampliss. collect, ii.
553) complains on this head, quod in curia Ulmae habita mahtiose in Ecclesiarum destruc-
—
tionem noviter est a laicis introductum, quod qui pro rapmis et incendiis ecclesiasticis
bonis illatis excommunicationi subduntur, novojudicio excommunicatos dedicant {i.e.ne-
gent), nisi prius in laicorum judicio damnationis sententia feriantur. (From this passage
Harenberg drew his materials for the year 1152 in the forged continuation of the Corveyer
Annalen, in his Monumentahistorica adhuc inedita, Brunsvig. 1762, i. 72. On this forgery
in general, see the critical examination of the Chron. Corbejense by Hirsch and Waitz,
Berlin, 18,39, s. 98, 106. Pertz monum. Germ. vii. 2.) Probably these agitations in the
imperial court were the result of the Arnoldian maxims prevalent in Rome at that time,
which were often enough brought forward by the Romans in their negotiations with the
Emperor. (See above, ^51, notes 10 and 29.) Nevertheless, the following passage is to
be found in Sachsenspiegel Buch 3, Art. 63: Bann schadet der seile, und neinet doch
neymande syn liifF, und krenket neymande to lantrechte, dar en volge des Koninges achte
na, see above, ^ 55, not. 13.
' Philip of Swabia had offered so early as
1203, generalem legem statuam, ut quicun- —
que excommunicatus fuerita domino Apostolico, in banno statim sit imperiali (see above,
^ 54, not. 16). Frederick II. granted to the German bishops in the Confoederatio of 1220
(see above, (J
Excommunicatio non eximat eos a
55, not. 1) the rule (in Pertz, iv. 236) :
respondendo impetentibus, sed sine Advocatis perimat autem in eis jus et polestatem
;
—
sex septimanas perstitisse constiterit, nostra proscriplio subsequetur non revocanda, ;
nisi prius excommunicatio revocetur. This rule (between the years 1270 and 1285) was
also adopted in the Schwabenspicgel, cap. 3.
* Compare especially what his constant companion Joinville relates in his hist, de
saint Louis (Collection des memoires relatifs a I'hist. de France depuis Phil. Auguste, par
Petitot. t. ii. Paris, 1819, p. 185). At one time the French prelates came together before
VOL. II. 34
530 THIRD PERIOD— DIV. Ill— A.D. 1073-1303.
This king rather asserted the right in his country to reduce the
spiritual power of punishment to its ])roper hmits, where it allow-
ed itself in injustice.^
the king, and Guy, bishop of Auxerre, thus addressed him in their name ; Sirc,sachez que
me font dire, quevous lessez perdre tout la chres-
tons ces prelatz, quicy sont en vostre presance,
tienti, et quelle se pert entre vos mains. Adonc le bon Roy so signe de la croiz, ct dit
Evesque, or me dittcs, commant il sefait, et par quelle raison. Sire, fist Tevesque, c''est pour
cequ'on ne tientplus covipte des excommunies. Car aujourdViui unhomme aymeroit mieulx mou-
rir tout excommunie, que de se faire absouldre, et ne veult nully faire satisfaction a VEglise.
Ponrtant, Sire, ilz vans requirent tous a une voiz pour Dieu, ct pour ce que ainsi le dcvez faire,
quil vous plaise commander a tous vos baillifz, prevostz, ct autres administrateurs de justice
que oil ilscra trouve aucun en vostre royaume, qui aura est'e an et jour continucltemcnt eicom-
inunie, quilz le contraignent a se faire absouldre par la prinse de ses biens. El le saint homme
rcspondit, que tresvolontiers commanderoit faire do ceulx, qu'on trouveroit cstrc torQon-
le
niers (injurious) a I'Eglise et a son presme {proximum). Et I'evesque dit, qu'il ne leur
appartenoit a cognoislre de leurs causes. Et a cc respondit le Roy, qu'il ne le feroit
aulrement. El disoit, que ce seroit contre Dieu et raison, qu'il fisl contraindre a soy
faire absouldre cculx, a qui les clercs feroient tort, ct qu'ilz ne fussent oiz en leur bon
droit. Et de ce leur donna exemple du conic de Brctaigne, qui par sepl ans a plaidoie
conlre Ics prelalz de Brctaigne toul excommunie, et finablemerl a si bien conduite et
mcnec sa cause, que noslre saint Pere le Papc les a condampnez envers icelui conte de
Brctaigne. Paripioy disoit, que si des la premiere annee il eust voulu contraindre ice-
lui conte de Brctaigne u soy faire absouldre, il lui eust convenu laisser a icculx prelatz
contre raison ce qu'ilz lui dcmandoient oulre son vouloir: et que en ce faisant il eust
grandemeiit meffail envers Dieu ct cnvcrs Icdit conte de Brctaigne. Apres lesquelles
choses ouyes pour tous iceuls prelatz, il leur suffisil de la bonne responce du Roy et ;
on(iues puis ne ouy parlcr, qu'il fust fait deniandc dc lelles choses.
° In the dijudication of Lewis IX. between the archbishop and burghers of Rheims,
who had been excommunicated by him (in 1235), we find (Preuves des liberies de I'eglise
Gall. ch. xxxvi. no. 3) Absolvenlur aulem dicti civcs a diclo Archiepiscopo in forma
:
Ecclesiae, et emendabunl injurias cidem Archiepiscopo illatas de quibus isli duo (two
royal commissioners) videbunt cmendandum esse. —
El si quae excommunicaliones in-
venlae fuerinl injusle lalae, pro illis prorsus nulla fiel emenda. Thus Philip the Bold
summons two barons had appeal-
the Bishop of Paris before ihe next Parliament, after
ed, ab audienlia vestra ad nostram curiam super quodam judicio tanquam a pravo ct falso
dato in veslra curia (ibid no. 4). Thus the Parliament of Paris, in the year 1303, decides,
onlhe appeal of a certain count, against the Archbishop of Lyons, who had laid his land
under an interdict (ibid. no. 8), quod tomporalilas praedicli Archiepiscopi Lugdun. ad ma-
num nostram ponelur, ct tenebitur, quousque per ipsum fuerinl dicta altemplata lotali- —
tcr revocala. Thus also the Appellaliones ab abusu, Appellations comme d'abus, now
already begin to appear: the further development of these is said to be due to Peter Cug-
nieres, advocate general under Philip of Valois, J. P. Brewer's Gesch d. franz. Gerichts-
verfassung, Th. 2 (DUsseldorf, 1837), s. 40.
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 87. IN THE TWELFTH CENTURY. 53I
SEVENTH CHAPTER.
HISTORY OF THE HERETICAL SECTS.
§ 87.
itself injuredby the whole condition of the Church and for this ;
' With regard to him compare especially the epist. Trajcctensis Ecclesiae ad Frid.
Archiep. Colonienscm (in Seb. Tengnagel collect, vett. monumentorum contra Schisma-
ticos. Ingolst. 1612, p. 368; Act. SS. Junii i. 845; d'Argentre collect, judicior. i. 11):
In uiaritimis primum locis rudi populo et infirmioris fidei venenum perfidiae suae miscuit,
et per matronas et mulierculas — errores suos paulatim spargere coepit : deinde per has
conjuges ctiam ipsos perfidiae suae laqucis irretivit. Nee jam in tenebris vcl cubiculis,
sed super tecta praedicare incipiens, in patenlibus campis late circumfusae multitudini
sermocinabatur : et veluti Rex concionaturus ad populum, stipatus salellitibus. vexillum
et gladiuin praeferentibus, velut cum insignibus regaiibus, sermonem facturus, procedere
solebat. — Declamabat, Ecclesias
Dei lupanaria esse reputanda nihil esse quod sacerdo- ;
vero morabatur cum suis omnibus in locis desertis et inviis, moxquc, instiganle diabolo,
erumpebat improvisus, Ecclesiarum maxinie, ac monasteriorum infcstator. By help of
this the common saying about this multitude may be explained ; pretiose induti, splen-
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 87. PETER OF BRUIS. 533
dide epulati, et in summa laetitia agere videbantur ; but was but a fantastic appear-
all this
ance got up by devils, a quibus scilicet misera ilia multitudo non veris et solidis, sed aeriis
potius cibis inlocis desertis alebatur. — Sane cum pestifer ille ita debaccharetur, — saepius
a Prineipibus ad vestigandum et persequendum eum exercitus frustra mittebatur : quae-
situs enim non inveniebatur. Tandem vero fraudatus ope daemonum, cum non amplius
per ilium debacchari sinerentur (non enim nisi a superioribus justo Dei judicio relaxan-
tur), levi negotio a Remensi Archiepiscopo comprehensus est. It seems that the work of
Hugo, archbishop of Rouen, composed in the year 1145, dogmatum christiane fidei contra
haereticos sui temporis, libb. iii. (Bibl. PP. Lugd. xxii. 1340), was aimed at him ; he was,
as he says in the introduction, actively engaged with the Papal legate, Albericus Episc.
Ostiensis, at Nantes in combating the heresy, quae in Armorica tunc scatebat, and com-
posed this work by his persuasion. The heretics whom he opposed taught (lib. i. c. 11)
Sacramenta solummodo prosunt scientibus, non ignorantibus, adultis prosunt, parvulis
nihil conferunt. Condemnant isti baptismaparvulorum et infantium, etdicunt: inEvan- —
gelio legitur qui crediderit ct baptizatus fucrit, salvus erit
: —
sed parvuli non credunt, i^i- —
tur baptismata parvulis non prosunt. (c. 13.) —
Si ex fide justificatio, ct salus ex baptis-
mo, quid credentibus et baptizatis, justificatis et salvatis confirmatio manu facta Pontifi-
cis —
superapponit ? (lib. iii. c. 2.) De corona clericali, de hac forma regali, de hoc signo
Jesu Christi hacretici quaestionem faciunt, maxime illi, qui a Clero deciderunt, et ad hae-
resim transierunt. Unde, inquiunt, unde corona haec accepit initium? Quid nobis coro-
— —
na haec? (c. 4.) Haeretici tenent secum mulierculas undecunque conductas, non sub
debito consanguinitatis, sed sub contubernio privatae libidinis. Dicunt, se communemin
domiciliis suis vitam ducere, et more apostolico secum mulieres habere. Proponunt, quia
Paulus ait Numquid non habco potcstatem circumducendi mulieres, sicut Cephas et alii Apos-
:
toli ? (1 Cor. ix. 5.) Igitur et nos formam apostolicae vitae servamus, qui mulieres non
abjicimus. He was brought before Eugene III. in the Council at Rheims in 1148, and de-
clared himself also here to be him, qui venturus est judicare, etc. — Jussus autem ex de-
creto Concilii, ne pestis iterum serperet, diligenter custodiri, tempore exiguo supervixit.
Petri Cantoris (Parisiensis, t 1197) verbum abbreviatum (ed. G. Galopinus, Montibus,
1639. 4.), p. 200In Remensi Concilio, praesidente Papa Eugenio, quidam Manichaeus,
:
convictus et confessus haeresim suam, de communi decreto incarceratus est, non inter-
fectus, non membro mutilatus, sed ne alios corrumperet, et si forte poeniteret, in carcere
Samsonis, ejusdem civitatis Archiepiscopi, positus, aqua et tenui diaeta altus est donee
obiret. This passage runs thus in the Codex Marchianensis (App. p. 21) Eugenio Papa :
quae curanda Dei est misericordia invocanda, ct vestra mcdicinalis diligcntia adhibenda.
— Anguis lubricus do regionibus vestris elapsus, immo vobis prosequentibus cxpulsus, ad
Narbonensem provinciam sese contulit, et quod apud vos in descrtis et viliulis cum timo-
re sibilabat, nunc in magnis convcntibus et populosis urbibus audacter praedicat. Puta-
bam Alpes gelidas, ct pcrpetuis nivibus opcrtos scopulos incolis vestris barbariem in-
vcxisse, —itaquc agrcstibus ct indoctis hominum moribus [mcntibus ?} peregrinum dogma
i'acilius irrcpsisse. Scd hanc opinioncm meam ultima rapidi Rhodani littora ct circum-
jacens Tolosae planitics, jpsaque urbs vicinis populosior expurgat, quae adversus fal-
crronei dogmatis semina a Petro de Bruis per xx. fere annos sata ct aucta, quinque prae-
cipua et venenata virgulta produxerunt) : Primum hacreticorum cai)itulum ncgat, parvu-
los infra intelligibilcm actatcm constitutes Christi baptismatc posse salvari, ncc alienam
fidem posse illis prodcsse, qui sua uti non possunt, —
Domino diccnte Qui crtdiderit et bap-
:
ricam fieri non debere, factas insupcr subrui oportcre, ncc esse neccssaria Christianis
sacra loca ad orandum, quoniam aequo in taberna ct in Ecclesia, in foro ct in templo,
ante altare vcl ante stabulum invocatus Deus audit, et eos qui merentur exaudit. Ter-
tium Capitulum, cruccs sacras confringi praccipit, et succcndi, (|uia species ilia vel in-
strumentum, quo Christus tam dire tortus, tam crudeliter occisus est, non adoralione, non
veneratione, vel aliqua supplicatione digna est, scd ad ultioncm tormentorum ct mortis ejus,
omni dedecore dehoncstanda, gladiis concidcnda, ignibus succendcnda est. Quartum Ca-
pitulum non solum vcritatcm corporis ct sanguinis Domini quotidie et continue per sacra-
mentum in Ecclesia oblatum ncgat, scdomnino illud nihil esse, ncque Deo ofTcrri debere
decernit. (In the refutation, p. 1057, he quotes their own words Nolite, o populi, Episco-
:
pis, Presbyteris, scu clero vos seducenti credere, qui sicut in multis, sic et in altaris officio
vos decipiunt, ubi corpus Christi se conficere, ct vobis ad vestrarum animarum salutem se
tradere mentiuntur. Mcntiuntur plane. Corpus enim Christi semel tantum ab ipso Christo
in coena ante passionem factum est, et semel, hoc est, tunc tantum, discipulis datum est.
Exinde neque confectum ab aliquo, neque alicui datum est.) Quintum Capitulum sacrifi-
cia, orationcs, elecmosynas et reliqua bona pro defunctis fidelibus a vivis fidelibus facta
deridet, nee ea aliqucm mortuorum vel in modico posse juvare affirmat. In the refutation
he adds to this, p. 1079 addunt haeretici, irridcri Deum cantibus ecclesiasticis, quia qui
:
solis piis affcctibus delectatur, nee altis vocibus advocari, ncc musicis modulis potest
mulceri. Hahn, i. 408. Neander, V. ii. 802.
* Acta Episcoporum Ccnomanensium, cap. 35, de Hildeberto Episc. (in Mabillonii Ve-
tera analecta T. iii. p. 312, ed. ii. p. 315). In the year 1116, Henry had attracted notice
in the surrounding neighborhood, by his severe course of life and effective preaching.
Those who had seen him, publicc tcstabantur, numquam se virum attrectasse tantae rigi-
ditatis, tantae humanitatis et fortitudinis cujiis affatu cor etiam lapideum facile ad com-
:
punctionom jiosset provocari. Accordingly, in Mans he was received with honor byHil-
debert, who immediately afterward traveled to Rome, and by the clergy, as well as by
the common people Caeterum dum orationcm haberet ad populum, eisdem clericis ad
:
pedes ejus residentibus et flentibus, tali resonabat oraculo, ac si daemonum legiones uno
hiatu ejus ore murmur exprimercnt. Verumtamen mirum inmodum facundus crat cujus :
sermo mentibus vulgi per aures infusus hacrebat, quasi rccens vcnenum, etc.
ita Qua —
haeresi plebs in clerum versa est in furorem, adco quod famulis eorum minarcntur crucia-
tus, nee eis aliquid vendere, vel ab eis emere voluissent: immo habebant eos sicut eth-
ntcos et publicanos. Praeterea non tantum aedes eorum obruere, et bona dissipare, sed
illos lapidare aut affigere patibulo dccreverant, nisi Princeps et optimates ejus resiste- —
rent. Further still, dogmatizabat novum dogma, quod foeminae, quae minus caste vixe-
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 87. PETER OF BRUIS. 535
aurum, argentum, possessiones, sponsalia cuin uxore sumeret, nee illi dotem conferret
sed nudus nudam, debilis aegrotam, pauper duceret egenam, nee curaret, sive caste sive
inceste connubium sortiretur. —
Ex jussu illitis plebis actio pendebat univcrsa etaffectus.
Tanta auri, tanta argenti affluentia, si vellet, redundaret, ut opes omnium solus videretur
possidere. Licet plane multa reciperet, tamen parcebat cupiditati, ne nimis ambitiosus
videretur. Verumtamen plura sibi retinens, pauca ad rcstaurationem pannorum, qui in-
censi fuerant, conferebat. Ejus quoque admonitu multi juvenum ducebant vcnales mu-
lieres, quibus ipse pannos pretio iv. solidorum emebat, quo nuditatem suam tantummodo
supertegerent. When the Bishop Hildebert returned from Rome, and wished to bless the
people, they cried out against him : Nolumus scientiam viarum tuarum, tiolumus bcnedictio-
nem : coenum benedic, coemim sanctifica: nos habemtis patrcm, hahcmus pontificem, habemus ad-
vocatum, qui te exccdit auctoritate, excedit honcstatc, cxccdit scientia. Hide clcrici iniqui, cle-
rici tui adversantur, ejus doctrinac contradicunt, hunc quasi sacrilegum detestantur et rcspuunt,
vcrentes quod eorum scclcra denudaret prophetico spiritu, et haeresim suam et corporis incontt-
ncntiam privilcgio condemnaret litcrarum [dnu'rearwrn]. Hildebert indeed banished him, but,
plebem Henricus sic sibi illexerat, quod vix adhue memoria illius et dilectio a cordibus
eorum deleri valeat vel depelli. At this time Henry seems to have joined himself to Pe-
ter of Bruis, see above, note 3. Peter Vencr. 1. c. in the Preface, p. 1031 ; Sed post ro-
gum apud s. Aegidium (St. Gilles) zelus fidelium flammas dominicae
Petri de Bruis, quo
crucis ab eosuccensas cum concremandoultus est, —
haeres nequitiae ejus Heinricus cum
nescio quibus aliis doctrinam diabolicam non quidcm cinendavit, sed imrnatavit, et sicut
nuper in tomo, qui ab ore ejus exceptus diccbatur, scriptum vidi, non quinque tantum, sed
plura capitula edidit. — Sed quia cum ita scntire vel praedicare nondum mihi plene fides
facta est, differo responsioncin.About 1134 Henry was in Provence (Acta Episc. Ceno-
man. c. 36, 1. c. p. 323) Aurem suam tantum historiae et lilerae prophetarum accommo-
:
dans, dogmatizabat perversum dogma, quod fidelis Christianus nee retractare debet ncc eru-
dire. —
Sed misericordia Dei ille Henricus ab Arelatensi Archiepiscopo captus est, et
domino Papae Innocentio Pisis in authentico Concilio (1134) praesentatus, ibique iterum
convictus et generaliter haereticus appellutus, ad postremum careere mancipatur. Cui
postquam permissio concessa est abeundi ad aliam provinciam, nova secta, novo cursu,
novum iter assumpsit delinquendi quam protinus ita turbavit, quod minine Christian!
:
markable activity in that region, as it is full of passion, and false accusation against him.
On the consequences of the embassy, see Bernardi vita auct. Gaufrido mon. lib. iii. c. 6.
Bernard conquered, Henry was taken prisoner and given over to the Bishop of Toulouse.
Albericus Monachus Triumfontium, about 1240, multiplied the errors concerning Henry,
for he thought him the same person with Eudo. He copies, ad ann. 1148 and 1149, the pas-
sages of the Contin. Gemblacensis Sigeberti on Eunus (Pertz, viii. 389, 390), and puts
Henricus instead of Eunus, thinking perhaps of the German Heinz. At the same time
he appeals to Peter Cantor, for he refers the passages of this writer concerning Eunus (see
above, note 2) likewise to Henry. Hence arose the common mistake that Henry was
condemned by the Pope in the council at Rheims (1148), and died there in the archbish-
op's prison. Thus even Hahn, i. 450, and Neander, v. ii. 814, are to be corrected.
536 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
' Ecberti (about 1163) serm. 1, adv. Catharos in the Bibl. pp. Lugd. xxiii. 601: Hos
—
Gcrmania nostra Catharos appcllat. In this passage he plainly has the German word
Ketzer in his mind, which about that time was already in common use (sec in the Min-
nesingers in Maness Sammlung, ii. 129, 145, 211, etc.). On the derivation of the name,
see 1. c. p. 602 Cathari originem habuerunt a quibusdam discipulis Manichaei, qui olim
:
dis Gazari vel Pathari), and it seems that the German form Ketzer was created ammedi-
ately out of this Italian form. The derivation of this name from the district of Gazaria or
Chasaria, according to Mosheim's Versuch eincr Kctzergeschirhte, s. 367, is without foun-
dation, for this country never makes its appearance at this time as a heretical district,
and Ecbert, to whom the derivation of the newly-risen name of Ketzer must have been
known, gives it otherwise. Hatred soon began upon arbitrary etymologies of this
to play
name in the same manner as with the name of Waldenses (see below, 88, note 2), see{)
per vitia, a Catha, quod est fluxus vel cathari, quasi easti, quiase castos et justos faciunt.
;
Vel Cathari dicuntur a cato, quia, ut dicitur, osculantur posteriora catti, in cujus specie,
lit dicunt, apparet eis Lucifer. The last-mentioned etymology, possible as it is in the
German language (Katzc, Ketzer), quickly spread every where, together with the fable at-
tached to it (a similar circumstance happened with regard to certain names of Montanist
sects, vol. i. Div. i. ij48, note 22), compare J. Grimm in the Wiener JahrbUcher, Bd. 32,
(1825), s. 216 1.
This name, which in earlier times the adherents of Rome had received in ^lilan as
*
enemies to the marriage of priests (see Div. i. ^31, note 10), was afterward transferred
to the enemies of marriage in general.
' Ecbcrtus 1. c. p. 601 Hos nostra Gcrmania Catharos, Flandria Piphles, Gallia Texe-
:
rant ab usu texendi, appellat. (In Southern France weaving seems to have been the
standing employment of the Perfecti. Thus in the year 1220 an institution was set on foot
at Cordes, in which young people, under pretext of being brought up for hand-loom weav.
ing, might be in fact educated for the ministry in this sect see C. Schmidt in d. Strass- ;
burger Beitragcn zu d. thcol. Wissenschaften, Jena, 1847, i. 124, from manuscript sources.)
Auctarium Aquicinctinum ad ann. 1183 (see below, note 8): quidam dicunt illos Mani-
chaeos, alii Catapkrygas, nonnulli Arianos (insomuch as they considered Christ far infe-
rior to the Father), Alexander autem Papa vocat cos Palerinos. Concerning all these
names, see Fuessli, i. 38. Schmid, s. 435. Hahn, i. 49. The names Bulgari and Albigen-
ses came into general use in the 13th century. See below, ^ 90, note 12.
first
About 1101 in Agen, see Radulphus Ardens, chaplain to the Duke of Aquitania,
*
sermo dominica viii. post Trin. (Sermoncs cd. Colon. 1604. 2. Tom. 8, this passage is
in d'Argentrc, i. 9). About 1115 in Soissons, sec Guibertus Abb. s. MariaeNovigcnti in
vita sua lib. iii. c. 10 (in 0pp. cd. L. d'Achery, Paris, 1651. fol. and in d'Argcntre, i. 8). e.
g. Haereticoshic ncfandus Suessorum comes amabat per Latinumconspersi sunt orbem ;
— ;
berti Mon. epistola (in Mabillonii analecta, p. 483. d'Argcntre, i. 35): Surrcxerunt in Pe-
tragoricensi regionc quam plures haeretici, qui se dicunt apostolicam vitam ducere : car-
nes non comedunt, vinum non bibunt, nisi permodicum tortia die centics in die genua :
flcctunt, pecunias non rccipiunt illorum secta valdc perversa est et occulta.
: Gloria Pa-
tri non dicunt, sed : Pro gloria Patri, qtioniam regnum tuttm, et tu dominaris universis crea-
turis in saccula saecnlorum. Amen. Elcemosynam nihil esse, quia undo fieri possit, nihil
CHAP. VII.—HERETICS. ^ 87. CATHARI IN CENT. XII. 537
debere possideri. Missam pro nihilodiicunt, neque communionem percipi debere dicunt,
sed fragraentum panis. —
Crucem seu vultum Domini non adorant, sed adorantes prohibent,
ita ut ante vultum Domini dicant " O, quam miseri sunt, qui te adorant, Psalmo dicen-
:
te, Simulacra gentium, etc." In hac seductione quam plures jam, non solum nobiles pro-
pria relinquentes, sed et clerici, presbyteri, monachi et monachae pervenerunt. NuUus
enim tam rusticus est, si se eis conjunxerit, quin infra octo dies tam sapiens sit literis,
ut nee verbis, nee exemplis amplius superari possit. Nullo modo detineri possunt Dia- —
bolo eos liberante, ete. Alia quoque permulta et mira faciunt. Princeps eorum Pontius
vocatur. —
About 1144 in Liege, see Epist. Eccl. Leodiensis ad Lucium P. II. (in Martene
et Durand ampl. collect, i. 776). Some heretics had come thither, a Monte-Guimari, quo
nomine quidam vicus in Franeia dicitur (probably Monte-Limarii, now Montelimart, on the
Rhone, in Dauphigny). The people wished to burn them, but the clergy rescued most of
them paene omnes ab instanti sup{)lieio, de ipsis meliora sperantes, vix tamen eripuimus.
:
Haeresis haee diversis distincta est gradibus habet enim auditores, qui ad errorem ini-
:
tiantur habet credentes, qui jam decepti sunt habet Christianos suos, habet sacerdotes,
; ;
habet et caeteros Praelatos, sicut et nos. Hujus haeresis nefandae blasphemiae sunt,
quod in baptismo peecata remitti negat, quod saeramentum corporis et sanguinis Christi
inane reputat, quod per impositionem pontificalis manus conferri nil asseverat, quod ne-
minem Spiritum sanctum accipere credit, nisi bonorum operum praecedentibus meritis,
quod conjugium damnat, quod apud se tantum Ecclesiam catholicam esse praedicat, quod
omne juramentum velut crimen judical. Hi tamen, qui hujus sceleris seetatores sunt, sa-
cramentisnostris ficte communicant ad nequitiae suae velamentum. Ab his, qui a nobis —
deprehensi sunt, accepiraus, omnes Gallici regni atque nostri civitates hujus crroris veneno
—
ex parte magna infectae sunt. About 1180 in Rheims, see Radulphus Cogeshalensis mon.
(Ex. ms.in Jo. Picordi notis ad Guil. Neubrigensem, p. 724, in d'Argentre, i. 59) among ;
other things, cum error quorundam haereticorum, qui vulgo appellantur Publicani, per plu-
— In the year 1183 in Arras (as already in 1025, see
res Galliae provincias proserperet, etc.
Div. i. () 46, note 4), see (in Rerum toto orbe ges-
Auctarium Aquicinetinum ad ann. 1183
tarum chronica ed. A. Miraeus, Antverp. 1608. 4): in civitate Atrebatensi — multarum
haeresium fraudes per quandam mulierem — sunt detectae. haeretici nullius haere-
Isti
quidam dicunt illos Manichaeos, alii Cataphrygas, nonnulli
siarchae rauniuntur praesidio :
Arianos, Alexander autem Papa vocat eos Paterinos. Sed quicquid sint, oris proprii con-
fessione eonvieti sunt haeretici immundissimi. Multi sunt inpraesentia Archiepiseopi et
Comitis accusati : nobiles, ignobiles, clerici, milites, rustici, virgines, viduae, uxoratae.
Tunc Comite praefixa est, ut deprehensi incen-
decretalis sententia ab Arehiepiscopo et
eorum sacerdoti et Principi resignarentur. In the year
dio traderentur, substantiae vero —
1200 in Besanqon, see Caesar. Heisterbac. Miraculorum lib. v. c. 18 (d'Argentre, i. 46).
— In the year 1201 in Paris (Mon. Autissiodor. p. 96. d'Argentre, i. 62) Evraudus miles :
— haeresis illius, quam Bulgarorum vocant, arguitur. Comp. Sandii nucleus hist. eccl.
Colon. 1676. 4. p. 395.
' The passage in the annals of Corvey, on the Manichaeans in Swabia and Bavaria, be-
longs to the continuation forged by Harenberg, see above, ^ 86, note 6.
" See Gesta Trevirorum edd. Wyttenbaeh et Milller, i. 186 Ivodii (Ivois formerly be-:
sunt, quorum quidam cum satisfactione ad Ecclesiam rcdicrunt. Duo ex eis, scil. qui
dicebatur Episcopus eorum cum socio suo, nobis reslitcrunl in convcntu clericorum et lai-
corum, praescnte ipso domino Archiepiscopo cum magnis viris nobilibus, hacrcsim suam
defendentes ex verbis Christi et Apostoli. Sed cum vidisscnt, se non posse procedere,
petierunt, ut eis slatueretur dies, in quo adducercnl de suis viros fidei suae iieritos alio- :
quin se velle polius mori, quam ab hac sententia deflecti. Quo audito cum per Induum
esscnt admoniti, et resipiscere noluissent, rapti sunt a populis nimio zclo permotis, nobis
tamen invitis, et in ignem positi atque cremati, et (quod magis mirabile est) ipsi tormcn-
tum ignis non solum cum patientia, sed et cum laetilia introierunt et sustinucrunt. Hie,
sanctc Pater, vellcm, si praescns cssera, habere responsionem tuam, unde istis Diaboli mem-
bris tanta fortitudo in sua haeresi, quanta vix etiam invenitur in valde rcligiosis in fide
Christi. Haec est hacrcsis illorum Dicunt apud se tantum Ecclesiam esse, eo quod
: ipsi
soli vcstigiis Christi inhaereant, et apostolicae vitae veri sectatores pcrmaneant, ca quae
mundi sunt non quacrentes, non domum, nee agros, nee aliquid peculium possidentes,
sicut Christus non possedit, nee discipulis suis possidenda concessit. Vos autem, dicunt
nobis, domum domui el agrum agro copulatis, et quae mundi sunt hujus, quaeritis ita etiam, :
ut, qui in vobis perfect issimi hahentur, sicut Monachi vel Regulates Canonici, quamvis haec non
ut propria, sed possident ut communia, possidcnt tamen haec omnia. De se dicunt :• JS'os pau-
peres Christi, instabiles, de civitate in civitatem fugicntes, sicut medio iuporum, cum
oi:es i«
Apostolis et Martyribus persecutionem patimiir :
— Vos autem mundi amalores cum miaido pacem
habetis, quia de mundo estis. Pseudo- Apostoli adulterantes verbum Christi, [qui^ quae sua suTit
quaesivcrmit, vos et patres vestros cxorbitarc feccrunt : nos el patres nostri, generati Apostoli, in
gratia Christi permansimus. — In cibis suis vetant omne genus lactis, el quod inde confici-
tur, et quicquid ex coitu procrcatur. — In sacramcntis suis velo se tegunt tamen nobis
:
aperte confessi sunt, mensa sua quotidie cum manducant, ad formam Christi et
quod in
Apostolorum cibum suum et potum in corpus Christi et sanguinem perdominicam oratio-
nem consecrant, ut inde sc, membra et corpus Christi, nutriant. Nos vero dicunt in sa-
cramcntis non tencre veritatem, sed quandam umbram ct hominum traditionem. Con-
fessi sunt etiam manifesto, se praetor aquam in ignem ct spiritum baptizare, ct baptizatos
esse. —
Et talem baptismumpcr impositionem manuum debere fieri conati sunt ostendere
testimonio Lucac, qui in Act. Apost. dcscnbens baptismum Pauli, (piem ab Anaiiia sus-
cepit ad pracceptum Christi, nullam menlionem fecit de aqua, sed tantum de manus im-
positionc et quicquid invenitur tam in Actis Apost. quam in Epistolis Pauli de manus
:
impositionc, ad hunc baptismum volunt pcrtinere et quemlibet sic inter eos baptizatum
:
dicunt Elcctum, et habere potcstatem alios, qui digni fucrint, baptizandi, ct in niensa sua
corpus Christi ct sanguinem consccrandi. Prius eniin per manus impositionem de nu-
mero eorum, quos Audltores vocant, recipiunt cum inter Credentes, et sic licebit cum in-
lercsse orationibus eorum, usque dum satis probatum cum faciant Electum. De baptismo
nostro non curant. Nuptias damnant, sed causam ab eis investigare non potui vel quia :
eam fateri non audebant, vel potius quia cam ignorabant. Sunt item alii haeretici quidam
(Hcnricians called by Ekbert, scrm. v. below, note 12, scquaces Hartwini, after their
chief at Cologne) in terra nostra, omnino ab istis discordantcs, per quorum mutuam dis-
cordiam contcntioncm utrique nobis sunt detecti. Isti negant in altari fieri corpus
et
Christi, eo quod omnes sacerdotes Ecclesiac non sunt consccrati. Apostolica enim digni-
tas, dicunt, corrupta est, implicans se ncgotiis saccularibus : et in cathedra Petri noji militant
Deo, sicut Petrus, pot estate consccrandi, quae datafuit Petro, sc privavit : el quod ipsa non ha-
bet, Archiepiscopi et Episcopi, qui m Ecclesia saeculariter vivunt, ab eo tion accipiunt, ut ali-
quos consecrare possint. — Et ita evacuant sacerdotium Ecclesiac, et damnant sacramenta,
practer baptismum solum, et hunc in adultis, quos dicunt i)aptizari per Christum, quicun-
quc sit minister sacramentorum. Dc baptismo parvulorum fidem non habcnt, propter illud
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 87. CATHAR IN CENT. XII. 539
de Evangelio : Qmi crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit. Omne conjugium vocant for-
nicationem, praeter quod contrahitur inter ntrnsque virgines, masculum et foeminam (with
reference to Matth. xix. and Hebr. xiii. 4). In sufFragiis Sanctorum non confidunt
6, 8, 9,
jejunia, caeterasque afflictiones, quae fiunt pro peccatis, adstruunt justis non esse neces-
saria, nee etiam peccatoribus, quia in quacunque die ingemuerit peccator, omnia peccata re-
mittuntur ei caeterasque observantias in Ecciesia, quas Chnstus et Apostoli ab ipso dis-
:
cedentes non condiderunt, vocant superstitiones. Purgatoriurn ignem post mortem non
concedunt sed animas statim, quando egrediuntur de corpore, in aeternani vel requiem
;
vel poenam transire, propter ilia Salomonis (Eccl. xi. 3) lignum in quamcunque partem ce- :
ciderit, — ibi manebit ; et sic fidelium orationes vel oblationes pro defunctis adnihilant. — No-
veritis etiam, Domine, quod redeuntes ad Ecclesiam nobis dixerunt, illos habere maximam
multitudinem fere ubique terrarum sparsam, et habere eos plures ex nostris clericis ct
monachis. lili vero, qui combusti sunt (The Cathari), dixerunt nobis in defensione sua,
hanc haeresim usque ad haec tempora occultatam fuisse a temporibus Martyrum, et per-
mansisse in Graecia etquibusdam aliis terris. Et
illi haeretici,qui sedicunt Apos-
hi sunt
tolos, et suum Papam habent. Papara nostrum adnihilant, nee ta-
Alii (the other party)
men alium praeter eum habere fatentur. Isti apostolici Satanae habent inter se foeminas,
ut dicunt, conlinentes, —
quasi ad formam Apostolorum, quibus concessa fuit potestas cir-
—
cumducendi mulieres. Evervin desires Bernard, in his sermons on Solomon's Song at
the passage Cant. 2", 15 capite nobis vnlpes parvulas, quae demoliuntur vineas, to take notice
:
'^ Godefridus Mon. ad ann. 1163 Hoc etiam anno quidam haeretici, de secta eorum,
:
—
lud corpus Christi significant, sed sui ipsius carnem corpus Domini vocant, et in eo, quod
sua corpora nutriunt cibis mensae suae, corpus domini se facere dicunt. Audivi a quodam
fideli, qui — —
de societate eorum exivit, in domino Salvatore ita errare eos ut dicerent, — ,
eum non vere natum ex virgine, nee vere humanam carnem eum habuisse, sed simulatam
carnis speciem nee ex mortuis eum resurrexisse, sed mortem et resurrectionem simu-
:
lasse. Accordingly, they did not keep Easter but, instead of this, aliud quoddam festum,
;
in quo occisus est haeresiarcha eorum Manichaeus, quod b. Augustinus Bema appel- —
lari dixit. Meus autem recitator ab cis, quibus, ipse fuerat commoratus, Malilosa dixit vo-
cari, et autumnal! tempore celebrari (Bema was celebrated in March, Augustin. contra
Faust, xviii. c. 5). Those that were burned at Cologne declared still further, animas hu-
540 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
manas non aliud esse, nisi illos apostatas spiritus, qui in principio mundi do regno caelo-
rum ejecti sunt, et eos in humanis corporibus posse per bona opera promereri salutcm, sed
hoc non nisi inter eos, qui ad coram pertinent sectam. After Sermon i. follows an Ap-
pendix de origine scctae Catharorum, which begins with the assertion: Sciendum vero
est, et non celandum ab auribus vulgi, quoniam indubitanter secta eorum, dc quibus agi-
—
mus, originera accepit a Manichaeo haeresiarcha. Multa tamen permixta habcnt doctri-
nae magistri sui, quae inter haercses illius non inveniuntur. Divisi sunt etiam contra se-
metipsos, quia nonnulla, quae ab aliquibus eorum dicuntur, ab aliis negantur. Neverthe-
less, Egbert endeavored with the help of St. Augustin, viz. the lib. de haeres. c. 46, to
search into the doctrinal system of the Cathari by this means, however, he must have
;
tium decimum principcm ipsorum Episcopos autem Ixxii, qui ordinantur a magistris, etc.,
:
which is quoted almost word for word from Augustin. de haer. c. 40, there existed only an
analogous relation among the Cathari, which Evervinus thus records,* above, note 11 se :
dicunt Apostolos (viz., the teachers of the sect) et suum Papam habent. Scrmo v. on :
the reason for the prohibition of marriage among the Cathari ; Innotuit inihi perquosdam
—
de societate vestra. Dicitis enim, quod fructus ille, de quo praecepit
viros, qui exierunt
Deus primo homini in paradiso, ne gustaret ex eo, nihil aliud fuit nisi mulier, quam crea-
verat. De ipsa dicitis, Adae praecepit Dominus, ut non commisceretur ei, et commixtus
est ei contra pracccptum Domini, quod erat gustare de vetito ligno. Ex hoc ergo proba-
tis, omne genus humanum, quod de eis propagatum est, natum esse ex fornicatione, et ncmi-
nem salvari posse, nisi purgatus fuerit per orationes et sanctificationes eorum, qui inter
vos perfecti vocantur. —
Mussitant quidam vestrum, videlicet sequnocs Hartwini, quod illud
conjugium solum justum est, in quo virgincs conjunguntur, ct quod unam tantum prolera
gignere debent, ct postea statim abinvicem discedere. Sermo viii. nuper (igne) baptiza-
:
vit Colonia Archicatharum vestrum Arnoldum, et complices ejus, ct similiter Bunna Theo-
dericum et socios ejus.
'^ Willclmus Neubrigensis (about 1197) de reb. Angl. lib. ii. c. 13.: lisdem diebus er-
ronei quidam venerunt in Angliam ex eorum, ut creditur, genere, quos vulgo Publicanos
vocant. Hi nimirum ex Gasconia incerto auctore habentes originem, rcgionibus pluri-
mis virus suae perfidiae infuderunt. Quippe in latissimis Galliae, Hispaniae, Italiac,
Germaniaeque provinciis tarn multi hac pcste infecti esse dicuntur, ut secundum Prophe-
—
tam muUipUcati esse super numerum arenae videantur. But when they came to England,
pesti, quae jam irrepserat, ita est obviatum, ut de caetero banc insulam ingredi vereren-
tur. There were more than thirty men and women, ducc quodain Gerardo, all of them, na-
tionis et linguae Teutonicae. A Council at Oxford had them branded and banished from
the kingdom. J. C. Fuesslini diss, de fanaticis sacc. xii. in Anglia repertis, Bernae,
1701. 8.
'
Dr. C. Schmidt die Katharer in SUdfrankrcich in der ersten Halftc dcs 13. Jahrh. in
den Slrassburgcr Beitragen zu d. theol. Wissenschaften. Heft i. (Jena, 1847), s. 85. On
the political state of southern France about this time, see Schlosser'sWeltgeschichte.HI.
i. 557.
'* Schmidt, s. 98.
CHAP. VII—HERETICS. () 87. CATHARI IN CENT. XH. 541
paulatim more cancri ad vicina loca se diffundens, per Guasconiam et alias provincias
quamplurimos jam mfecit. Hence the requisition to the bishops and priests of those coun-
tries to be watchful, et sub interminatione anatheraatis prohibere, ut ubi cogniti fuerintil-
lius haeresis sectatores, ne receptaeulum quisquam eis in terra sua praebere, aut prae-
sidiuni impertire praesumat. Sed nee in venditione aut emptione aliqua cum eis omnino
—
commercium habe.itur. Illi vero si deprehensi fuerint, per catholicos Principes custodiae
omnium bonorum amissione mulctentur. Et quoniam de diversis partibus in
mancipati
—
ununi latibulum crebro conveniunt, conventicula et investigentur attentius, et siinventa
fuerint, canonica severitate vetontur.
I' Schmidt in the Strassburger Beitrage, i. 93. But William VIII., count of Mont-
pellier, was a zealous Catholic, and his land free from heretics, s. 94.
" On and on the following, see the Histoire generale de Languedoc par un
this point
Religieux Benedictin de la Congr. de s. Maur (Claude le Vic and Joseph Vaissetle), Tom.
Illieme, Paris, 1737 fol. The great increase of the Cathari in this region is especially illus-
trated by the acts of a council held here bythem in the year 1107 at S. Felix de Caraman,
five leagues from Toulouse (published in Guil. Besse histoire des Dues, Marquis et Comtes
de Narbonne. Paris, 1660. 4. p. 483, and in the Rerum Gallicarum el Francicarum scrippt.
by Bouquet, continued by Brial, xiv. 448) Anno MCLXVII. incarnationis dominicae, in
:
mense Maji, Ecclesia Tolosana adduxit Papam Niquinta in Castro s. Felieis, et magna
raultitudo hominum et mulierum Eccl. Tolosanae, aliarumque Ecclesiarum vicinarnm con-
gregaverunt se ibi, ut acciperent eonsolamentum, quoddominus Papa Niquinta coepit con-
solare. Postea vero Robertus de Spernone Ep. Eccl. Francigenarum venit cum consilio
suo Marchus Lombardiae venit cum consilio suo similiter, et Sicardus Cellarerius Eeel.
;
Albiensi.s Ep. (GuiUelm. de Podio Laur. c. 4 Sicardus dictus Cellariatus, apud Lomberium
:
puhlice residens) venit cum consilio suo, et Bernardus Catalani (Petrus Vail. Sam. c. 6:
Bemardus de Cimorra, qui in Carcassonensi dioecesi praecipuus habebatur) venit cum consilio
suo Eccl. Carcassensis, et consilium Eccl. Aranensis (/e Val d'Aran) fuit ibi. Omnes
igitur sic innumerabiliter eongregati voluerunt habereEpiscopum, et elegerunt Bernardum
Raimundura homines Tolos. Eccl. qui voluerunt habere Episcopum. Similiter Bernar-
dus Catalani et consilium Eccl. Carcassensis, rogatus ac mandatus ab Eccl. Tolosana et
cum consilio et voluntate et solutione domini S. Cellarerii elegerunt Guiraldum Mereeri-
um et homines Aranenses elegerunt Raimundum de Casalis. Postea Robertus de Sper-
;
none accepit eonsolamentum et ordinem Episcopi a domino Papa Niquinta, ut esset Ep.
Eecl. Francigenarum similiter et S. Cellarerius accepit eonsolamentum et ordinem Epis-
:
—
Carcassensis et Raimundus de Casalis ut esset Ep. Aranensis. Post haec vero Papa
:
Niquinta dixit Eccl. Tolosanae vos dixistis mihi, ut ego dicam vobis consuctudines primiti-
:
varum Ecclcsiarum, sint leves an graves. Et ego dicam vobis : septem Eccl. Asiae fucrunt di-
visae et terminatae inter illas, et rvulla illarum faciebat ad aliam aliquam rem ad suam contra-
dictionem. Et Eccl. Romanae (probably Komulae now Carlstadt in
in Dalinatia, Croatia),
et Drogometiae (Tragurium, see below), et Melcnguiae {Melenicu7}i, now Melcnik in Mace-
donia), et Bulgariae, et Dalmatiae sunt divisae et terminatae, et una ad alteram non facit ali-
quam rem ad suain contradictionem, et ita pacem habent inter se. Similiter vos facile. Now
were divisorcs elected, and by them the boundaries of the Eccl. Tolosanae *ind Eccl. Car-
cassensis determined. Probably the Papa Niquinta is the same person with the Papa
Niccta, mentioned by an Antiquus auctor in Nic. Vignier recueil de I'histoire de I'eglise
(Lyons, 1601. in Sandii nucleus hist. eccl. p. 404, in whose writ-
fol.) ad ann. 1023, and
ings also the Bishop Marcus again makes his appearance Primis temporibus, quibus hae- :
Francof. 1601, p. 555), gives an extract from the acts of this council : for this reason it is
referred by mistake in the Acts of Councils to the year 1 176, and Schrockh even makes two
councils outof this single one, one in 1165(xxix. 510), and another in 1176(s. 508). The
entire acts published in Mansi xxii. 157, begin thus : Anno ab Incarn. Domini MCLXV.
talis didinitiva scntentia lata est super altercationc et asscrtione atque impupnatione fidei
catholirac, quam cxpugnare nitebantur quidam, qui faciobant se appcUari Boni homines,
quos manutrncbant homines de Lumbers. Et hacc scntentia lata est per manum Giraldi Al-
bicnsis Episcopi, fZfc/is ac statutis judicibus abutraquc parte, et cognoscontibus atque adsi-
Episcopo, then other bishops and ecclesiastics, and some barons are
d(!nlil)us praefalo
wished to have no examination, hut a disputation, first upon the first head. Hence their
declaration which followed : nihil altud responderent ; quia non debebant cogi rcspondere de
fide sua. The Assembly did, indeed, pronounce condemnations enough upon them, but
how little effect they had is plain from Gervasii Cantuariensis (about 1200) chroii. ad ann.
1177 (scriptores X
Lond. 1C52. fol. p. 1441 ss).
Anglici.
'° Raymiind Toulouse, betook himself in 1177 to the Cistercian chapter
V., count of
(the epistle is in Gervasius Cantuar 1. e.) to ol)tain here assistance against his heretics.
On the mission of Cardinal Peter, which was brought about by the Kings of France and En-
CHAP. VII.— HERETICS. (^87. CATHARI IN CENT. XII. 543
gland, see Hist, de Languedoc, iii. 48. The principal source is Roger de Hoveden ad anu.
1178, p. 573, and particularly the epistle there quoted, p. 577, of Henricus Abb. Claraevall,
who accompanied the cardinal. Henry here paints a terrible picture of the ascendency of
heretics in Toulouse ibi haeretici principabantur in populo, dominabantur in clero, co ut
;
populus sic sacerdos, et in interitum gregis ipsa configurabatur vita pastoris. Loqueban-
tur haeretici, et omnes admirabanlur; loquebatur Catholicus, et dicebant quis est hie ? in :
stuporem et miraculum deducentes, si esset ahquis inter eos, qui de verbo fidei auderet
aliquid vel mutire. In tantum praevaluerat pestis in terra, quod illi sibi non solum sacer-
dotes et pontifices fecerant, sed etiam Evangelistas habebant, qui corrupta et cancellata
evangelica veritate nova illis Evangelia cuderent, etc. — In ipso quoque introitu nostro
tanta erat haereticis ubique licentia, ut nos quoque per vicos et plateas recto itinere pro-
cedentes subsannarent verbo, digito demonstrarent, nos apostatas,nos hypocritas, nos hae-
reticos conclamantes. However, they were intimidated by the powerful protection held
out by the embassage, and were forced to appear to submit. On the other hand, Henry,
who was sent to Roger II., qucm sub
viscount of Bcziers, ut et Albiensem Episcopum,
custodiahaereticorum in vinculis tenebat, absolveret, et universam terram suam, elimina- —
tis haereticis emendaret, had no success with him (although Roger was a good Catholic,
see hist, de Languedoc. iii. 49). Praedictus Rogerus in ultimos et inaccessibiles terrae
suae fines abscessit ; and Henry says : judicavinius praedictum Rogerum proditorem, hae-
reticum, et de violata Episcopi securitate perjurum, eum tamquam publica e.xcommunica-
tione damnatum, ex parte Papae et praedictorum Regum, in praesentia conjugis, militum-
que suorum in nomine Christi confidenter diffidantes (d'rjiants). The epistle ends thus:
Ecce a modo stalls apparet, quam grande et evidens ostium patet Principibus chrisfianis,
ut Christi ulciscantur injurias. — Ne autem vel parum vol nihil fieri contra illos posse cau-
sentur, sciant omnes, generalem fuisse in urbe Tolosana sententiam, quod si lUa visitatio
fuisset adhuc triennio retardata, vix inveniretur in ea, qui nomen Christi amplius invoca-
rct. Super haec a Uom omnia praedictus Comes s. Aegidii coram populo civitatis prae-
stito juramento firmavit, quod a modo nee prece nee pretio favebit haereticis. However,
Robertus de Monte chron. ad ann. 1178 (in Pertz, viii. 526): Haeretici, quos Agencnses
alii multi convenerunt circa Tolosam,
(see above, note 8) vocant, et ad quorum confuta- —
tionem Petrus, Legatus Rom., etc. convenerunt, et parum profecerunt.
"^ Cone. Lateran. HI. gen. c. 27: Quia in Gasconia, Albegesio, et partibus Tolosanis,
haereticorum, quos alii Catharos, alii Patarenos, alii Publicanos, alii aliis
et aliis locis ita
nominibus vocant, invaluit damnata perversitas, ut jam non in occulto, sicul aliqui, ne-
quitiam suam exerceant, sed suum errorem publice manifestent, et ad suiim consensum
simplicus attrahant et infirmos: cos, et dcfcnsores eorum, et receptores anathemati decer-
nimus subjacere et sub anathemate prohibemus, ne quis eos in domibus, vel in terra sua
:
cretioni, quibus hujus rei cura fuerit injuncta, committimus, ut ad eorum arbitrium, se-
cundum modum laboris, major eis indulgentia tribuatur. Illos autem, qui admonitioni
Episcoporum in hujuscemodi parte parQre contempserint, a perceptione corporis et sangui-
nis Domini jubemus fieri alienos, etc. This decree was repeated by the Archbishop of
Narbonne in 1179, with a requisition to his suffragans to pronounce the ban every Sun-
day against the heretics and their protectors (see Hist, de Langued. T. iii. Preuves, p.
148), to virit, against R. comitem nobilem virum, et R. vicecomitem Biterrensom, et B. vi-
cecomitem Nemausensem, et Liipatum, et B. de Terrazona,
544 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
sez, who protected the Cathari, the cardinal legate, Henry, ab-
"bot of Clairveaux, already headed a crusading army (in llSl),^^
after the death of Roger in that year (Hist, de Lang. T. iii. Preuves, p. 177) nee hae- ;
—
reticos, vel Valdenses in praedicta villa (Biterris) vel Episcopal u inducemus. Et si forte —
ibi fuerint, pro posse nostro illos inde ejiciemus, et tibi Episcopo jus et liberam potesta-
—
tem eos e.xpellendi concedo nor by the renewal of the canon of the Lateran Council at
:
with the wrong title contra Waldenses (in Bibl. max. Lugd. xxiv. 1525). Among other
things, cap. i. Dicunt, lex non est ex fide, ut dicit Abacuc et Paulus similiter (Gal. iii. 11,
:
12 ; —
Hab. ii. 4). Quod autem ex fide non est, peccatum est (Rom. xiv.23) ergo lex pec- ;
catum est. Cap. iii. Dcum patrum nostrorum, qui legem dedit Moysi, qui locutus est
:
cum prophetis, (jui firmavit orbem tcrrae, Deum verum esse iiegant. Eum etenim jocu-
latorcm esse (as in Exod. iii. 14). Afterward comes a comparison between the God of
the Old and the God of the New Testament, like the Marcionite antitheses. Cap. iv.
Ecclesias destruunt, ncc jam Ecclesias vocant, sed speluncas, et verbis inhonestis, et —
etiam execrandis Ecclcsiarum pastorcs, et eorum vestimenta, altaria et vasa contaminant
sacrosancta. —
Dicunt autem, quod bonus homo, aut bona foemina, aut congregatio utrius-
que, Ecclesiaest, et ideo domum manufactam negant esse Ecclesiam. Praclalis nostrae —
Ecclesiae obedire (nolunt) : —
dicunt cnim, quod fornicatores sunt, adulteri, mendaces,
raptores et cupidi. Cap. v. Duos esse Deos dicunt, unum salvatorem et bcnignum, in
:
quem se credere confitentur altcrum creatorem rerum ethominum plasmatorem, sed ma-
:
lignum, in quem se credere non fatentur. Cap. vi. is a rejection of infant baptism Cap. ;
vii. of marriage; Cap. viii. of the ecclesiastical Eucharist. Cap. ix., they inferred from
1 Cor. 15, 35 ss., quod in alio corporc resurgemus, et Deus det nobis corpus novum. Cap.
X. Oblalionum quoque munera retundentes, decimas et primitias apud se retinenl et fu-
:
rantur. Cap. xi. Inunctionem etiam olei subsannantes, nee chrisma, nee oleum sibi
:
—
poscunt, ncc etiam coemetcrii sepulturam. Cap. xii. Peregrinationis destruentes via- :
ticum, locasanctaet Sanctorum miracula prohibent visitari. Cap. xiii. Difiidentes etiam :
de Domini praecursore, vitam ejus rcpudiant et baptismum. Cap. xiv. contains a rejec-
tion of oaths, Cap. xv. of capital punishment. Cap. xvi. In opcribus solummodo confiden- ;
tes, fidem jsraetermittunt (where Ebrardus, by bringing forward the statement Non omnis :
homo ex opcribus salvatur, sed gratia ct fide, puts Gretser to much trouble). Cap. xvii. :
Crucem sanctam etiam sanctissimam dohonorant. Cap. xviii. Foeinineo scxui caclo-
el :
bencdictae They inferred from Eph. iv. 13, quod in specie viri perfecti, ct in aetate xxx
annorum ad judicium veniamus, et mulieres svium permutent sexum. Cap. xix. : Dicunt,
unam tantum ipsi prac caeteris devenerunt.
salutis esse viam, ad Cap. xx. is on
quam
abstinence from flesh meat. Male quidcm et perverse operantes in quibusdam
Cap. xxi. :
videri non permittunt. Cap. xxii. Omiserunt ludicra, sed non lucra adjecerunt otia, sed
: ;
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 87. CATHARI IN CENT. XII. 545
omnia visibilia non esse a Deo facta, sed a diabolo;^^ and Alani
Summa quadripartita contra Haereticos, Waldenses, Judaeos et
Paganos ;"^ all written about the same time, as it seems, toward
non negotia. Ita enim mundanis abrenunciant, iit avaritiae obligentur vinculo fortiori.
Si pauper enim fueris et mendicus, moram cum illis facias, statim exies opulenlus : quippe
a diluculo ad crepusculum in mundanis operosi mercaturis, manus non permittunt otiari.
** Likewise first published by Gretser I.e. with the wrong title, contra Waldenses (in
Bibl. PP. Lugd. xxiv. 1602, it is placed also erroneously as Abaelardi lib. adv. haereses
in his 0pp. p. 452. See Franck in the theol. Studien u. Krit. 1841. iv. 973. A certain
agreement which has been observed in the work before us with the Confessio Durandi de
Osca in Innocentii III. lib. xi. cp. 196, is, however, by no means, as Franck judges, of such
a nature that we must attribute it to the same author, and consider the companion of Du-
randus, distinguished in the confession by the letter E, to be this Ermengard). The de-
scription here given of baptism with the Spirit is most worthy of notice; this was admin-
istered instead of baptism with water, for actual admission into the sect, ;. e. among the
elect, and it was called by the Cathari Consolamentum, because thereby the IlapdK?iT}Tog,
the consolator, was thought to be communicated. Cap. xiv. Quando volunt facere con- ;
solamentum alicui viro vel mulieri, ille, qui Major et Ordinatus dicitur, ablutis manibus,
librum Evangeliorum in manibus suis tenens, eum veleos, qui ad recipiendum consola-
mentum conveniunt, admouet, ut in eo consolamento omnem suam fidern, et spem salutis
animarum suarum in Deo et in illo consolamento ponant. Et sic super capita eorum li-
bro posito, orationem dominicam septies dicunt, et deindc b. Joannis Evangclium ab In
principio incipiens usque ad hunc locum Evangelii, quod dicit Gratia et Veritas per Je- :
sum Christum facta est, audientibus dicit. Etsic finitur illud consolamentum. A quibus
personis fit, dicamus. Scil. ab illis, qui inter eos Ordinati dicuntur. Si ipsi defuerunt,
ab illis, non adsint, muliercs tantum infirmis
qui Consolati dicuntur, suppletur, et si viri
faciunt. —
Omnium remissionem suorumpeccatorumct emundationem suorum delictorum,
absque satisfactione aliqua, in eo se consequi credunt, si statim morte deficiunt. Di- —
cunt enim, quod nemo, —
nisi illud consolamentum ab ipsis consolatis receperit, caeleste
— —
regnum aliquo opere, nee etiam martyrio, etsi ab omnibus, quod est impossibile, pec-
catis et delictis se abstineat, consequi potest. Credunt etiam hoc, quod si ille, qui fa-
cit illud consolamentum, in aliquod peccatorum, quae ipsi criminalia vocant, lapsus fue-
rit :sicut est comedere camera, aut ovum, vel caseum vel interficere avem, vel aliquod ;
animal, praeter reptilia vel etiam ilia peccata, quae Ecclesia Romana criminalia nomi-
;
nal; —
consolamentum illius recipientibus nihil prodest. Imo eundem credunt iterum —
oportere illud consolamentum recipere ab alio, si salvari desiderat.
*' The first two books were published by Masson, Paris, 1612. 8. but far more accurate-
ly in Alani de Insulis 0pp. ed. Car. de Visch, Antverp. 1654. fol. p. 199 ss., the last two
in C. de Visch biblioth. scriptor. Cisterc. Colon. 1C56. 4. p. 411. Down to this time this
Alanus de Insulis has been held to be the author, who was horn at Lille, in Flanders, be-
came a Cistercian monk, and afterward Bishop of Auxerre, resigned his bishopric in 1167,
and died at Clairvaux in 1202, see Hist, de Languedoc, iii. 119. D'Argentre, i. 83 (Cave
hist. lit. ii. 229, 287, erroneously assumes that there were two Alanus of Lille). From
the fact that the author dedicates his work to the Count of Montpellier, and is well ac-
quainted with the peculiar circumstances of southern France, Ravaisson, in his Rapport
sur les bibliotheques de I'Ouest de la France, Paris. 1841, p. 157, believes that the work
is to be attributed to a Magister Alanus de Podio, from whose hand he has found a theo-
Avranches and Schmidt, in the Strassburger Beitrage, 1,
logical tract in the library of ;
100, agrees with him. However, Clairvaux, where Alanus of Lille lived, was closely con-
nected with southern France, and its monks were often actively engaged in opposition to
the heretics of that country.
the end of the 12th century .^^ The Catharic translation of the
** With regard to the doctrine of the Calhari in Albigeois, the two contemporaries and
historians of the Albigensian crusade sliould be particularly consulted. These are the
monk Pctrus Mon. cocnobii Vallium Sarnajior Vallissarncnsis (the Cistercian abbey of
Vaux Scrnai in the diocese of Paris), in his Historia Albigensium (down to 1218), and the
chaplain of Rayinund VII., count of Toulouse, Guilelmus de Podio Laurentii (de Puy-
Laurent), Super historia negotii Francorum adv. Albigenses (down to 1272), (both of ihem
arc best edited in Rerum Gall, ct Franc, scriptores by Bouquet, continued by Brial, xix.
1 and 193). Especially so the short description by Petrus Mon. cap. 2 ; Haeretici duos
constituebant crcatores, invisibilium scil. quem vocabant benignum Deum, et visibiliutn,
quern malignum nuncupabant. Novum tcstamentum bcnigno Deo, vetus vero ma-
Deum
ligno attribucbant, et illud omnino repudiabant praeter quasdam auctoritatcs, quae de ve-
teri Testamcnto novo sunt insertae, quas ob novi reverentiam Testamenli recipere dig-
num aestimabant. Auctorem veteris Testamenti mendacem assercbant, quia proloplastis
dixit quacumque die comederitis de ligno scientiae boni et mali, morte morieinini, nee (sicut
:
dicebant) post comestionem mortui sunt. — Homicidam quoque ipsum nominabant, turn
quia Sodomitas et Gomorrhaeos incineravit, et aquis diluvii mundum delevit, turn quia
Pharaonem et Aegyptios mari obruit. Omnes veteris Testamenti Patrcs daninatos affir-
mabant. Johannem Baptistam unum esse de majoribus Daeinonibus asscrebant. Dice-
bant etiam in secreto suo, quod Christus ille, qui natus est in Belhleem tcrrcstri et visi-
bili, et in Hierusalem crucifixus, malus fuit, et quod Maria Magdalena fuit ejus concubi-
na, et ipsa fuit mulier in adulterio deprchcnsa, de ()ua legitur in Evangelio. Bonus enim
Christus, sicut dicebant, nunquam comedit vel bibit, nee vcram camera assumpsit; nee
unquam fuit in hoc mundo, nisi spirilualiter in corpore Pauli. Ideo autcm diximus in
Bethleein terrestri et fingebant esse aliam terram novam et invi-
visibili, (juia haeretici
sibilem, et in ilia terra, secundum quosdam, bonus Christus fuit natus, et crucifixus.
Item dicebant haeretici, bonum Deum (without doubt malum Deum) habuisse duas uxo-
:
res, Collam et Colibam, et ex ipsa filios et filias procreasse (Colla and Coliba are only
clerical errors for OoUa and Ooliba, according to Ezek. xxiii. 1 ss. Et factus est sermo
Domini ad me: — Oolla major, i:t Ooliba soror ejus minor, et habui eas, ct pepererunt Jilios
et filias. Porro eorum nomina, Samaria Oolla, et Jerusalem Ooliba, comp. Schmidt in the
Strassb. Beitr. i. 87). Erant alii haeretici, qui dicebant, quod unus est creator, sed habuit
filios Christum ct Diabolum. Dicebant et isti, omnes crealuras bonas fuisse, sed per Ali-
as, dequibus legitur in Apocalypsi, omnia fuisse corrupta. Hi omnes, membra Antichris-
ti, provinciam Narbonensem veneno suae perfidiae infcccrant fere totam. Romanam Ec-
—
clesiam speluncam latronum esse dicebant, et quia ipsa crat merelrix ilia, de qua legitur
in Apocalypsi. They had rejected Baptism, the Lord's Supper, Confirm.ition, Confession,
Marriage, the Resurrection from the Dead, dicentes, animas nostras esse spiritus illos an-
gclicos, ([ui per superbiae apostasiam praecipitati de caelo, corpora sua glorificata in aere
rcliquerunt; ct ipsas animas post successivam qualiumcunque septem corporum terreno-
rum inlialiitationcm, quasi tunc demum poenitentia peracla, ad ilia relicla corpora reme-
are. Sciendum autcm, quod quidam inter haereticos dicebantur Perfecti, sive Boni Ho-
mines, alii Haereticorum, qui dicebantur Perfecti, nigrum habitum praeferc-
Credenles.
bant, caslitatem se tenere mentiebantur csum carniuin, ovorum, casci omnino delcsta-
:
bantur: non menlientes videri volebant, cum ipsi maximo de Deo quasi continue menti-
rcntur. Dicebant etiain, quod nulla unquam ratione debeant jurare. Credentes autem
haereticorum dicebantur illi,qui, saeculariter viventcs, —
in fide tamcn illorum se salvari
sperabant : — dediti erant usuris, rapinis, homicidiis ct carnis illecebris, pcrjuriis et per-
versitatibus universis. Isti siquidem ideo securius el efTrenatius peccabant, quia crede-
Quidam haeretici dicebant, quod nullus poterat peccare ab umbilico et inferius. Imagi-
nes, quae sunt in Ecclesiis, dicebant idololatriam, campanas earum tubas Daemonum .if-
firmabant. Item dicebant, quod non peccabat quis gravius, dormiendo cum matre vel so-
rore sua, quam cum qualibet alia.
^' Fleck (wissenschaftl. Reise durch das siidl. Deutschland, Italien, Sicilien und Frank-
reich, II. i. 90) discovered this translation in the Library of the Academy of Arts at Lyons.
Next after the Acts of the Apostles follows the Apocalypse, then the Catholic epistles,
and lastly the epistles of St. Paul (after the Epistle to the Colossians comes the apocry-
phal Epistle to the Laodiceans : the Epistle to the Hebrews forms the conclusion). Then
follow prayers : the Paternoster and the beginning of the Gospel of the evangelist John in
the Latin language, other prayers in Romaic. This appendix, which is evidently the form
used in the administration of the Consolamentum, admits of no doubt with regard to its
Catharic origin. As far as can be judged from the written characters, the manuscript be-
longs to some time between the I2th and 13th centuries.
'" In Orvieto (Urbs vetus) even the Papal lieutenant Petrus Parentius was slain by
the heretics in 1199, see his life by a contemporary in the Act. SS. Mai. V. ii. 86 to 21.
Mai. In 1207, Innocent betook himself in person to Viterbo, ad eliminandam Patareno-
rum spurcitiam, qua Viterbiensis civitas erat vehementer infecta (Gesta Innoc. III. c. 123),
and issued there the severe decree, lib. x. epist. 130. Comp. lib. ix. epist. 7, 18, 167, 204.
Hurter's Innocenz III. ii. 249.
^' Vitas. Galdini in the Act. SS. Apr. 593 to
ii. 18. April. Jac.de Vitriaco hist. Orient,
et Occident, lib. ii. c. 28.
^" On Bonacursus cf. Labbei specimen antiquarum lectionum, p. 206. This work has
made its appearance in d'Achery spicileg. T. i. p. 208 (some chapters there missing were
published supplementarily by Mansi in his edition of Baluzii miscell. T. ii. p. 581) Do- :
—
minus noster Jesus Christus errores illorum, qui Cathari vocantur, manifestare volens, —
quemdam Episcopum doctorera, Bonacursum nomine, misericorditer gratia s. Spiritus illu-
minavit, et ad sinum s. matris Ecclesiae per gratiam renovavit. Quidam illorum dicunt, —
Deum creasse omnia elementa, alii dicunt, ilia elementa diabolum creasse sententia ta- :
men omnium est, ilia elementa diabolum divisisse. Dicunt etiam, eumdera diabolum
Adamde limo terrae fecisse, et quemdam Angelum lucis in eo summa vi inclusisse, with
reference to which they explain Luke 10, 30. Hevam dicunt fecisse, cum qua concu-
buit, et inde natus est Cain, de sanguine cujus dicunt natos esse canes, ideoque tarn fide-
les sunt hominibus. Conjunctio Adae cum Heva, ut dicunt, fuit pomum vetitum. — Om-
nia,quae facta sunt in acre, in mari, et in terra, facta esse adiabolo. Ex filiabus Hevae —
et daemonibus dicunt natos esse Gigantes, qui cognoverunt per daemones patres suos,
diabolum omnia creasse. Unde diabolus dolens, eos ista scire, dixit Poenitet me fecisse :
hominem (Gen. vi. 6). Unde quia Noe hoc ignoravit, a diluvio liberatus est. The patri-
archs of the Old Testament were the instruments of the devil. De dictis ss. Prophetarura
548 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
Shortly before the year 1200, the Patarenians passed from Dal-
matia into Bosnia, and there became very numerous.
dicunt quacdam esse revelata a Spiritu Dei, quaedam a Spiritu maligno. Undo Aposto-
lus Omnia probate, etc. (1 Thess. v. 21). Besides their well-known tenets
:
: Non credunt
Filium acqualem Patri, quia dicil Pater major me est (Joan. 14, 28).
: Crucem dicunt
characterem esse besliae, quae in Apocalypsi esse legitur. —
B. Sylvestnim dicunt Anti-
christum fuisse, spoken of 2 Thess. 2, 4. A tempore illo dicunt Ecclesiam esse perditam.
The Consolamentum is here described as impositio manuum, quam baptisnium appellant,
ct renovationcm s. Spiritus. Ipsura diabolum credunt esse solcm, lunam dicunt esse He-
vam, et per singulos menses dicunt cos fomicari, ut vir cum aliqua meretrine. Omnes
Stellas credunt esse daemones.
^^ Bonacursus, 1. c. p. 211 In priniis dicunt, quod Mosaica lex sit ad litcram obser-
:
vanda, et quod Sabbatum et Circumcisio ct aliae legales observantiac adhuc habere sta-
tum dcbeant. Dicunt etiam, quod Christus Dei Filius non sit aequalis Patri, ct quod Pa-
ter et Filius et Spiritus sanrtus, istae tres pcrsonac, non sint unus Deus et una substan-
tia. Praeterea ad augmentum sui erroris, omnes Ecclesiae Doctores et univcrsaliter to-
—
tam Ecclesiam Romanam judicant et condcmnant. Hunc suum errorcm novi Testament!
ac Prophetarum testimonio [asserere] nit\inlur. Cf. Specimen opusculi quod G. Bergo-
mensis contra Catharos et Pasagios elucubravit circ. ann. 1230 (in Murat. antiquitt. Ital.
medii aevi v. 152) Pasagini dicunt, Christum esse primam et puram crcaluram, ct vetus
:
in the whole of this they renounce not one heretical error, but only promise obedience to
the Roman Church (imprimis abrenunciamus schismati, quo ducimur infamati, et Roma-
nam Ecclesiam matrem nostram et caput totius ecclesiasticae unitatis recognoscimus),
and undertake a monastic life in conformity to its rules. Still they also add, nullum de-
inceps Manichaeum, vel alium haereticum ad habitandiim nobiscum recipicmus, and de :
caetero non Chiistianos, sicut hactenus, sed fratres nos nominabimus. So we can not ac-
count them only as schismatic monks especially when we consider that in Dalmalia, in
:
times earlier than were many Manichaeans to be found (see above, note 18),
this, there
and that in the 13ih century they were very numerous in Bosnia. They seem to have
been Bognmili these called themselves pre-eminently Christians, led a monastic life, and,
:
when it was necessary, pretended to hold every orthodox doctrine, see below, ^ 96.
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 88. WALDENSES IN CENT. XII. 549
§ 88.
CONTINUATION. WALDENSES.
Prineipal Work : Jean Leger (Pasteur et Moderateur des Eglises des Vallees, etdepuis la
violence de la persecution, appelle a I'Eglise Wallonne de Leyde) hist, generale des
Piemont, ou Vaudoises, divisee en deux livres. Leyde, 1669. fol.
eglises evangeliques de
(published in German by J.
F. v. Schweinitz. Breslau, 1750. 4). Also Hist, des Vau- :
dois (by Jacques Brez, a preacher among the Waldenses and an inhabitant of Utrecht).
Paris, Lausanne et Utrecht, 1796. 2 Tom. (in German, Leipz. 1798). Histoire des Vau-
dois par Alexis Muston (a Waldensian). Par. 1851. 4 vols. Fuesslin's Kirchen- u.
Ketzerhist. d. mittlern Zeit,
i. 293. Chr. U. Hahn's Gesch. d. \Valdenser (2r Band der
Gesch. Ketzer im Mittelalter, Stuttgart, 1847). (The whole literature is catalogued
d.
1831. G. S.Faber, History and Theology of Vallens. and Albigenses, Lond. 1838. S. R.
Maitland, Facts and Doc. relative to the Ancient Waldens. Lond. 1832 Review of Fox's ;
History of W., 1829, Strictures on Faber, Letter to Rev. J. King, and Remarks comp. ;
Confusion has been introduced by both friend and foe into the history of the Walden-
'
ses. At first they were confounded with the Cathari or Albigenses by Catholics (as, for
instance, by Mariana and Gretser), in order to represent them as Manichaeans ; by Re-
formed writers (as by Abbadie and J. Basnage) in order to clear the Albigenses also from
the charge of Manichaeism. Further, the origin of the Waldenses is often referred to an
earlier period than that of PeterWaldensis, though it is so clearly proved by the witness of
contemporaries (see note 3) that he is the founder of the sect. This error arose in the fol-
lowing manner as in general the beginning of corruption in the Church was dated from
:
the Roman bishop Sylvester, the contemporary of Constantine (see () 54, note 49, ^ 59,
note 36, (J 87, note 32) so the Waldenses of the 13th century also taught (Reinerii Summa
:
dicunt, quod semper fuerunt aliqui, qui Deum timebant et salvabantur. But their adver-
550 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 10T3-1305.
saries argued as Moneta (about 1240) did in his work adv. Catharos et Valdcnses, p. 402 :
quod universitas pauperum Lconistarum non est Ecclesia Dei ostenditur, si ipsorum —
origo attendatur. Non enim multum temporis est, quod esse coeperunt, quoniam, sicut
patct, a Valdesio civc Lugdunensi exordium acceperunt, qui banc viam incepit, non sunt
plurcs, quam octoginta anni, vcl si plures aut pauciores, parum plures vcl pauciorcs exis-
tunt. Ergo non sunt suceessores Ecclesiac primitivae, ergo non sunt Ecclesia Dei. Si
autem dicunt, quod sua via ante Valdensem fuit, ostendant hoc aliquo testiinonio, quod
minimc faccrc possunt. Accordingly, it was now the interest of tlic Waldenses to point
out those persons among whom the true Church was upheld, from Sylvester to Peter
Waldus. This led by degrees to a misunderstanding, as though their sect as such was
older than him. With this many fabrications connected themselves for instance, that of a ;
founder named Leo, who is indebted for his origin entirely to Leonistae, the name of the
sect. Thus speaks the German author of the additions in the enlarged Sumnia Reinerii, c.
4 (Bibl. PP. Lugd. xxv. 264): Inter omnes has sectas, quae adhuc sunt, vcl fucrunt, non
est perniciosior Ecclesiae, quam Leonistarum. Et hoc tribus de causis. Prima est, quia
est diuturnior. Aliqui enim dicunt, quod duraverit a tempore Sylvestri: aliqui, a tem-
pore Aposlolorum. Conrad Justinger (recorder of Bern about 1420), in his Bernese Chron-
icle (Bern, 1819, makes out Peter Waldensis to be a disciple and companion of
s. 385),
Pope Sylvester, who separated from him, und wollt dem Pabst nit gchorsam syn. Petrus
de PilichdorfT (about 1444) contra Waldenses, c. 1 (Bibl. PP. Lugd. xxv. 278): iniqui-
latis filii coram simplicibus mentiuntur, dicentcs, sectam eorum durasse a tcmporibus
Sylvestri Papae, quando videlicet Ecclesia cocpit habere projirias possessiones. Claud.
Scysselli Archiep. Taurin. adv. Waldenses disputationes 1517 Nonnulli haeresis hujus
:
alconnection with Claudius of Turin, Peter of Bruis, Henry, Arnold of Brescia, and others.
On the grounds assigned in the writings of the Waldenses for their earlier origin, see be-
low, note 12. Against both of these errors here touched upon, Fucssli, i. 293 ff, and ii.
200, has declared himself at great length. Against the plea of the Waldenses for an an-
tiquity reaching beyond Peter Waldensis, see Recherches historiqucs sur la veritable ori.
ginc des Vaudois et sur le caractfirede leurs doctrines primitives. Paris, 1830.
' Among the different forms of this name (Leger, p. 10), Valdo or Waldus is the most
in use, found already in Alanus: Stephanus de Borbone, the authority most to
and is
be trusted, has Valdcnsis, Moneta p. 371 Valdisius, p. 402 Valdesius and Valdensis. Ac-
cording to Petrus de PilichdorfT, 1. c, Peter was a citizen of the town of Walden, which
is situated on the borders of France : according to a Tractatus contra Waldenses, which
is appended to that of Peter of PilichdorfT (1. c. p. 300), he was from the region of Waldis
(according to the Centur. Magd. xii. p. 1204, sito in marchia Galliae). Comitatus Wal-
densis (Prudcntii Tree. ann. ad 839 in Pertz, i. 434, and in the document of 888, of Ru-
CHAP. VII.— HERETICS. () 88. WALDENSES IN CENT. XII. 551
dolph king of Upper Burgundy, see Div. i. i^ 30, note 1) is the country of Vaud. Wal-
do is a name often recurring in the Middle Ages, which might very easily be substituted
by mistake for Waldensis. That the name Waldensis was transferred from Peter to
his disciples, we have the assurance of the contemporary writers Gualterus Mapes and
Alanus, and of Stephanus de Borbonc and Moneta, who lived shortly after (see the proofs
in notes 4 and 5). Never in this period was the name derived from the valleys in
which they dwelt, or from which they drew their origin although even so early as this :
time this heretical name, as well as that of the Cathari (<J 87, note 5) aifordcd plentiful
sport to arbitrary etymologists. Ebrardi liber antihaeresis, cap. 25 Quidam autem, qui :
Vallenses se appellant, eo quod valle lacrymarum maneant, etc. Bernardus Abb. Fontis
calidi adv. Waldenses praef. dicti sunt Valdenses, nimirum e valle densa, co quod pro-
fundis et densis errorum tenebris involvantur.
^ Sabatati, Xabatcnses, Inzabbattati from sabbatum (the
Leonistae from Leona, Lyons.
Italian ciabatta,and French sabot), a wooden shoe, open above, such as they were wont
to wear. These sabots of the Waldenses, moreover, were distinguished by the sign of the
cross upon them probably the sandals with which they were fastened were tied cross-wise.
;
se volunt appellari. Sotulares cruciant, cum membra potius debeant cruciare, calcea-
menta coronant, caput autem non coronant. Innocentius III. lib. xv. ep. 137, describes
these sabots as, calciamenta desuper aperta, to distinguish them from calciaraentis commu-
nibus. Chron. Ursperg. above, 68, note 2, calceos desuper pedem praec^debant, et quasi
i^
nudis pedibus ambulabant. Petrus Mon. Valhum Cernaji, below, note 14, says one of the
errors of the Waldenses consisted, in portandis sandaliis more Apostolorum.
* Alani Summa quadripartita (comp. above, ^ 87, not. 27) lib. ii. c. 1 (in 0pp. ed. de
Visch, p. 258)Waldenses dicuntur a suo haeresiarcha, qui vocabatur Waldus, qui suo
:
spiritu ductus, non a Deo missus, novam sectam invenit, scilicet ut sine Praelati auc-
toritate, sine divina inspiratione, sine scientia, sine literatura praedicare praesumeret.
Stephanus de Borbone or de Bellavilla (a Dominican in Lyons about 1225, not 1262, as
Schrockh says xxix. 530) de scptem donis Spiritus sancti tit. 7, c. 31 (ex Ms. in d'Ar-
gentre, i. 87) Waldenses autem dicti sunt a primo hujus haeresis auctore, qui nomina-
:
tus fuit Waldensis. Dicuntur etiam Pauperes de Lugduno, quia ibi inceperunt in pro-
fessione paupertatis. Vocant autem se Pauperes spiritu (because of Matth. v. 3). In-
cepit autem ilia secta per hunc modum, secundum quod ego a pluribus, qui priores
—
eorum viderunt, audivi, et a sacerdote illo, qui dictus fuit Bernardus Ydros, qui, cum
esset juvenis et scriptor, scripsit dicto Waldensi priores libros pro pecunia in Roma-
no, quos ipsi habuerunt, transferente et dictante ei quodam Grammatico, dicto Stepha-
no de Ansa, quern ego saepe vidi. Quidam dives rebus in dicta urbe, dictus Walden-
sis, audiens Evangelia, cum non esset multum literatus, curiosus intelligere, quid dice-
rent, fecit pactum cum dictis sacerdotibus, altero, sic ut transferret ei in vulgari, altero,
ut scriberet, quae ille dictaret : quod fecerunt : similiter multos libros Bibliae, et auctori-
tates Sanctorum multas per titulos congregatas, quas sententias appellabant. Quae cum
dictus civis saepe legeret, et corde tenus firmaret, proposuit servare perfectionem evangel-
icam, ut Apostoli servaverant. Qui, rebus suis omnibus venditis, in contemptum mundi
per lutum pauperibus pecuniam suam projiciebat, et officium Apostolorum usurpavit et
praesumpsit : Evangelia, et ea, quae corde retinuerat, per vices et platcas praedicando,
multos homines et mulieres, ad idem faciendum, ad se convocando, firmans eis Evange-
lia: quos etiam per villas circumjacentes mittebat ad praedicandum vilissiraorum quo-
rumcunque Qui etiam, tam homines, quam mulieres, idiotae et illiterati, per
officiorum.
villas discurrentes, et domos penetrantes, et in plateis praedicantes, et etiam in Eeclesiis,
ad idem alios provocabant. Cum autem ex temeritate sua et ignorantia multos errores
et scandala circumquaque diffunderent, vocati ab Aichiepiscopo Lugdunensi, qui Joan-
nes vocabatur, prohibuit eis, ne intromittcrent se de Scripturis exponendis vel praedican-
552 TIIIKD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
from the Church, that when the Archbishop of Lyons forbid them
Pope Alexander III. (in 1179)^ for his
to preach they petitioned the
permission. But when Lucius IIL (in 1184)° pronounced sentence
•lis. Ipsi autcm rccurrcntes ad responsionem Apostolorum (Act. v. 29) Magister eorum
:
usurpans Petri officium, sicut ipse respondil principibus saccrdotum ait Obedire oportet
:
magis Deo, quani hondnibus, qui praeceperat Apostolis : Praedicate Evangelixtm omni creaturae
in fine Marci. Quasi hoc dixisset Dominus cis, quod dixerat Apostolis qui tamen prae-
:
qui librum domino Papac praesentaverunt lingua conscriptum Gallica, in quo textus et
glossa Psalterii plurimorumque Icgis utriusque librorum continebatur. Hi multa pete-
—
bant instantia, praedicationis aucloritatem sibi confirmari. Hi certa nusquam habent do-
micilia, bini et bini circumeunt, nudi pedes, laneis induti, nihil habentes, omnia sibi com-
munia tanquam Apostoli, nudi nudum Christum sequentes humillirao nunc incipiunt
:
modo, quia pedem inferre ncqueunt quos si admiserimus, cxpellemur. Moneta (about
;
1240) adv. Calharos et Valdcnses lib. v. c. 1 (ed. Ricchini, p. 402) says to the Waldenses :
Vos venistis a Valdesio. Dicatis, unde ipse venit. Constat, quod non nisi a papa Roma-
nae Ecclesiae. Ergo Papa est solus haeres Ecclesiae primitivac. Si autem dicat, quod
non sit a Papa: ad quid ergo venit ad Papain, et promisit servarelV. Doctorcs, scil. Am-
issued at the Concil. Veroncnse ann. 1184, I. c. p. 488, 492) :— In primis ergo Catharos et
Patarinos, et cos, qui se Humiliatos vcl Pauperes de Lugduno falso nomine mentiuntur,
Passaginos, Josepinos, Arnaldistas perpetuo dccernimus anathemate subjacerc. Et quo-
niam nonnulli sub specie pictatis, virtutcra ejus.juxla quod ait Apostolus, denegantes,
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 88. WALDENSES IN CENT. XII. 553
Guilelmus de Podio Laurentii (see above, () 87, note 28) in prologo Et ijli quidem
' :
ses, see Bernard de Fonte calido, below, note 15. In.the year 1207, the wife and one sister
of the Count de Foix had joined the Waldenses, see below, i) 89, note 5. In Toul (see —
statuta synodalia Odonis Episc. Tullensis. ann. 1192 in Martene Thes. anecd. iv. 1182 De :
Valdensium, directi sunt quidam Abbates ad praedicandum, qui quosdam libros de Latino
in Romanum versos combusserunt et praedictam sectam extirpaverunt. Cf. Caesarii
Heisterbac. de miraculis et visionibus sui temporis lib. v. c. 20, according to whom even
in his time, about 1222, they were not yet entirely exterminated).
' There is an edict of Alphonso I[.,king of Aragon in the year 1194 (in Nic. Eymerici
directorio Inquisitorum, p. 282, edit. Venet. in d'Argentre, i. 83) :• — Si quis igitur ab hac die
et deinceps praedictos Waldenses et Zappatatos (above : Waldenses, sive Inzabbatatos,
qui alionomine se vocant PaUperes de Lugduno) aliosquehaereticos, cujusque fuerintpro-
fessionis, indomibus suis recipere, vel horum funestam praedicationem aliquo loco audire,
vel his cibum, vel aliud aliquod beneficium largiri praesumpserit, indignationem omnipo-
tentis Dei et nostram se noverit incurrisse, bonisque suis, absque appellationis remedio,
confiscandis, se, tanquam reum criminis laesae majestatis puniendum.
'^ Innocent. III. lib. xii. epist. 17, ad Archiepisc. Mediolanensem in the year 1209, men-
tions a pratum, quod commune Mediolanense ipsis olim concesserat, in quo sua schola
constructa consueverant convenire ac exhortari fratres adinvicem et amicos, quam bonae
memoriae praedecessor tuus destrui fecerat, dum essent excommunicationis vinculo in-
nodati. Thus in the diocese of Besancjon a Waldenser was taken prisoner, who, accord-
ing to Stephanus de Borbone ap. d'Argentre 1. c. p. 86, for eighteen years apud Mediola-
num studuerat in secta haereticorum Waldensium.
*' So in Metz comp. above, note 8. Innocent. III. lib. ii. ep. 141, ad universos Christ,
tam in urbe Metensi quam ejus diocesi constitutos ann. 1199 (also Deer. Greg. lib. v. tit.
7, c. 12) : Significavit nobis ven. frater noster Metensis Episcopus perliteras suas, quod
554 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
tarn in dioccsi quam urbc Mctensi laicorum et mulicrum multitudo non modica, tracta
quodammodo dcsidcrio Scripturarum, Evangclia, epistolas Pauli, psalterium, moralia lob,
ct plures alios libros sibi fecit in Gallico sermone transfcrri, translalioni hujusmodi adeo
libenter, utinam autcm et prudenter, intendens, ut secrctis
conventionibus talia inter se
laici et muliercs eructare praesumant, et
invicem praedicare qui eliam aspernantur
sibi :
eorum consortium qui se similibus non immiscent, et a se reputant alienos, qui aures et
animos talibus non apponunl. Quos cum aliqui parochialium sacerdotum super his cor-
ripcre voluisscnt, ipsi eis in faciem rcstitcrunt, conantes rationcs inducere do Scripturis,
quod ab his non deberent aliquatenus prohiberi. Quidam etiam ex eis simplicitatem sa-
cerdotum suorum faslidiunt, et cum ipsis per eos verbum salutis proponitur, se melius ha-
bere in libellis suis, et prudentius se posse id eloqui, submiirmurant in occulto. Licet
autem desidenum intelligcndi divinas Scripturas, ct secundum eas studium adhortandi
reprchendendum non sit, sed potius commendandum in eo tamen apparent merito ar- ;
guendi, quod tales occulta conventicula sua celebrant, officium sibi praedicalionis usur-
pant, sacerdotum simplicitatem cludunt, et eorum consortium aspernantur, qui talibus non
inhaerent. —
Tanta est cnim divinae Scripturac profundilas, utnon solum simplices et il-
literati, sod etiam prudentes et docti non plene sufEciant ad ipsius inlelligcntiam inda-
—
gandam. Undo recte fuit olim in lege divina statutum, ut bestia, quae montcm tctigcrit,
lapidetur ; no videlicet simplex aliquis et indoctus jiraesumat ad sublimitatcm Scripturac
sacrae pertingerc, vcl etiam aliis praedicare. Scriptum est cnim: Alliora te ne quaesieris.
Propter quod dicit apostolus Nonplus sapcre, quam oportcat sapere, sed sapere ad sobrieta-
:
tern. —
Cum Doctoruin ordo sit quasi praecipuus in Ecclesia, non debet sibi quisquam in-
difFerentcr pracdicationis officium usurpare, etc. He says the same in Epist. 142, ad
Episc. Metcnsem, with the remark, quod vel iidem errent in fide, vel a doctrina discrepent
salutari, nobis per tuas litcras non duxisti exprimendum.
' Concerning these, see Hahn, ii. 3 : the greater portion of them are printed in Hahn, ii.
501. Many of these, ever since Leger's time, have been referred to a period between 1100
and 1120: this, however, is without doubt wrong. At the head of them stands the Poem
Lanobla Lcyezon (in Raynouard choix dcs poesies originales des Troubadours, ii. 73 in ;
that is, " The world has already completed a thousand and a hundred years, — since the hour
was appointed : therefore we are in the last time." From
it has always this, since Leger,
been inferred that this poem professes to have been written in the year IICO. But the
reckoning here is ]>]ainly not from the birth of Christ, but probably from the writing of the
Apocalypse, wliich, according to Irenaeus, should be placed at the end of Domitian's reign,
and so this number of years leads to the close of the 12tli century. The whole is a simple
and forcible exhortation to Christian life and faith, with bitter censures on the demoralized
clergy. Among other passages, see p. 95 :
Further, p. 97: No Pope, from Sylvester till now, can forgive sins :
" solament Dio per-
CHAP. VII.— HERETICS. (/ 88. WALDENSES IN CENT. XII. 555
dona." According to popedom first began with Sylvester. The rest of the Poe-
this the
sies des Vaudois, contributed by Raynouard and Hahn, breathe the same spirit (viz. La
Barca Lo novel sermon, Lo novel confort, Lo Payre (Pere) eternal, Lo despreczi del
mont (contempt of the vt^orld), L'avangeli de li quatre semencz (in reference to Matth.
xiii. 3 ff.) accordingly, they likewise undoubtedly belong to the first age of the sect. Comp.
;
on the collective Poesies des Vaudois, Raynouard in the dissertations at the beginning of
T. ii. p. c.xxxvii. on their doctrinal views, Hahn, ii. 71. The rest of the works, for which
we are indebted to Leger, namely, a Catechism, date de I'an 1100, p. 58; Treatises on
the Anti-Christ, date de I'an 1120, p. 71 ; on Purgatory, de I'an 1126, p. 83 ; on the Invoca-
tion of Saints, de I'an 1120, p. 87; and a Confession, de I'an 1120, p. 92, bear traces, on the
other hand, of a controversial development in doctrine, which points to a later date, while
we have no information on what authority the years assigned to them rest. The men-
tion of the adoration of the Eucharist, on p. 74, also directly contradicts the date assigned
(see above, () 77, note 14). The passage on p. 75 Nous non av^n conegu (connu) autre
:
autem non coronant. The accusations made are, that they did not work for their bread,
but begged, and preached on their own authority. He brings against them no definite er-
rors in faith. Quamvis enim contra fidem multa doceant, tamen quaedam bona permis-
cent, ut dum bonum conferunt, malum abscondant, more veneficorum, qui dum venena por-
rigunt, oracalicis melle liniunt. — Quia in quibusdam nobis communicatis, in aliis non dis-
sentitis, hosles estis tanquam domestici.
'* Petrus Mon. Vallium Cernaji, c. 2, after the passage quoted above, 87, note 28, (j
writes thus Erant praeterea alii haeretici, qui Waldenses dicebantur a quodam Waldio
:
nomine, Lugdunensi. Hi quidem mali erant, sed comparatione aliorum haereticorum longe
minus perversi. In multis eiiim nobiscum conveniebant, in aliquibus dissentiebant. Ut
autem plurima de infidelitatibus eorum omittamus, in quatuor praecipue consistebat error
eorum in portandis scilicet sandaliis, more Apostolorum et in eo quod dicebant, nulla
:
;
ratione jurandum, vel occidendum in hoc insuper, quod asserebant, quemlibet eorum in
;
electus est ab utraque parte judex, quidam sacerdos, Raimundus scil. de Daventria,
vir
siquidem religiosus ac timens Deum, nobilis genere, sed conversatione nobilior. Assig-
556 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
rata igitur die causae adveniente, congregatis invicem partibus, aliisque quam plurimis
clericis et laicis, de quibusdam capitulis, in quibus male sentiebant, a veris Catholicis
accusati sunt ; eisque per singula rcspondentibus hinc inde diu disputatum est, et ab
utraque parte multac productae auctoritates. Auditis igitur partium allcgationibus prae-
fatus judex per scriptum definitivain dedit sententiann, et haereticos esse in capitulis, de
quibus accusati fucrant, pronunciavit. Quibus autcni auctoritatibus vol rationibus suam
assertionem defcndercnt : quidve eis a nobis Catholicis responsum sit: — pracsenti intexi-
mus opuscule, adjectis etiam quibusdam aliis tractatibus contra alias hacreses. Haec
autem omnia fecimus maxime ad instrucndos vel commonendos quosdam Cleros, qui, vel
impc<-itia vel librorum inopia laborantes, hostibus veritatis non rcsistendo, facti sunt in
offcnsionem et scandalum fidclibus, quibus pracsunt, etc. The points of accusation
against the Waldenscs are, I. In prirnis arguuntur de inobcdientia, quia scilicet non obc-
—
diunt Ecclesiae Romanac, nee Episcopis, nee sacerdotibus obtemj)erant (cap. 1-3), but
the reasons why the Waldenses did not do so are not given. II. cap. 4 Secundo prae- :
dicant oinnes passim, et sine delectu conditionis, actatis vel sexus. Et quoniam in hoc
errorc mulli corum, qui specie tenus Christiani dicuntur, seducuntur, gratia revocandi ip-
sos, et reliquos confirmandi, — videamus, quibus rationibus — innitantur quidve a Catho- ipsi,
licis dicatur contra eas infirmandas, — et loco, quid in sua asscrtione Catholici
tertio in-
ducant. The Waldenses asserted, ab omni, qui scit verbum Dei in populis seminare,
praedicandum esse, and referred, by way of proof, to James iv. 17, and the declarations of
Gregory the Great qui in corde vocem superni amoris acccperit, foras etiam proximis vo-
:
ccm exhortationis reddat, dnd, in quantum pro divina largitate sufRcitis, proximis vestris
boni verbi cyathos date ; and to Mark ix. 38, 39 Phil. i. 15-18 Num. xi. 29. They said
; ;
further, quod multi verbum Dei in populo fideli disseminaverunt, sicut fuit b. Hono-
laici
ratus et s. Equitius, quorum meminit s. Grcgorius in lib. Dialog, et in his temporibus s. Ray-
mundas cognomento Paultis, ad cujus sanctitatem approbandam multa fiunt miracula. On —
the other side, Bernard, in cap. 5, unfolds the positive reasons for the statement, ^i/od non
licet eisverbum Dei ministr arc fidclibus : Et quoniam de laicis quaestio est, an verbum Dei
seminare valeant in populis, distinguendum est, an sint Catholici, vel non. Nimirum si
sint Catholici, et honestas vitae cos commendet, si sermo eorum sit sale conditus, etc.
ad nutum Episcoporum, vel Prcsbytcrorum, in quorum territorio fuerint, proximos exhor-
tari, ut arbitror, poterunt si tamen uxonbus alligati non fuerint, ncc eos pondus terrenae
:
solliciludinis oppressit.Cap. 6 Sane sive laicus, sive clcricus in haeresim lapsus fucrit,
:
a fidclibus audiendus non est, sed vitandus. Tales sunt, qui dicunt, non esse obedien- —
dum Episcopis, sacerdotibus, nee, quod dictu horribile est, s. Rnnianae Ecclesiae. Aft-
erward, in answer to their plea, obedire oportct Deo magis, quaui hominibus. Provocant —
vero iram Dei in sc, quia aliter quam s. Ecclcsia docent. This must refer to their scrip-
tural method of teaching, for disobedience was always given out as their only heresy.
Cap. 7 : Seducunt muliercs prius, per cas viros. Cap. 8 Praeter crrorcs jam dictos gra- :
viter errant, quia foeminas, (juas insuo consortio admittunt, doccrc pcrmittunt, against 1
Cor. xiv. 34. In support of this they appeal to Tit. ii. 3, 4, and Luke ii. 3G. Cap. 9 Et — :
quoniam mos est male crrantium, nisi continuo resipiscant, in dctcriora labi, audent jam —
insani haeretici eis, quos seducunt, dicere, defunclis nil ])rodessc fidclibus vivorum clec-
mosynas, jejunia, orationes, ncc etiam Missarum solemnia, seu orationes pro eis factas.
In support of this they appeal to John xii. 35 ; 2 Cor. vi. 2 ; Gal. vi. 10 ; Eccl. ix. 10 ; Ps.
cv. 1. Then follow some ignem
treatises against other heretics, viz. cap. 10: qui negant
purgationis; cap. 11 qui dicunt, animas nee caelum nee infernum ingredi ante judicium
: ;
sed animas justorum placidis contineri receptaculis, rcproborum vero spiritus in locis
poenalibus cap. 12 qui domum Dei contemnentes, malunt orare in stabulis, vel in cu-
; :
§ 89.
Vat. ed. A. Drissel, 1845. Sismonde, Les croisades contre les Albig. Par. 1828. in
English, Lond. 1829. R. Wheaton, in North Am. Rev. vol. 70. J. P. AUix, Remarks
on Hist, of Albig. Oxf. 1821.]
cap. 5-7, attacks those, qui dicunt, quod bonis Praelatis tantum sit obediendum cap. 8, ;
qui dicunt, quod Officium vel Ordo nihil confert ad consecrandum, vel benedicendum, ad
ligandum et solvendum cap. 9 and 10, qui dicunt, quod non tenetur quis confiteri sacer-
;
doti, si praesto sit laicus cap. 11, quod generales absolutiones, quae fiunt ab Episcopis
;
in variis officiis, non sint ratae cap. 12-14, quod suffragia ilia, quae fiunt ab illis, qui
;
sunt in peccato mortali, non prosunt mortuis cap. 15-17, quodomne mendaciura est pec-
;
catum mortale cap. 18, 19, quod nullo modo est jurandum cap. 20-23, quod nullo modo
; ;
homo est occidendus cap. 24, 25, quod P/aedicatores non debent laborare manibus.
;
seritur, laro vel unquain expers hujus pestis vel pestilentiae detestabilis hujus haereticae
pravitatis, a patribus in filios successive veneno superstitiosae infidelitatis diffuso. Vi- —
cinae urbes et oppida radicatis in se haeresiarchis per ejusdem infidelitatis surculos pul-
lulantes inficiebantur mirabiliter et miserabiliter peste ista. Barones terrae provincialis
fere omnes haereticorum defensores et receptores effecti ipsos amabant ardentius, et con-
traDeum et Ecclesiam defendebant. Guilelm. de Podio Laur. in prologo Adeo profece- :
runt haeretici, quod per villas et oppida habere sibi hospitia, agros et vineas inceperunt,
domos latissiraas, in qiMbus haereses publiee praedicarent suis credentibus venditantes.
Erantque quidarn Ariani, quidam Manichaei, quidam etiam Valdenses sive Lugdunenses,
qui licet inter se assent dissidenles, omnes tamen in animarum perniciem contra fidem
catholicam conspirabant. Et illi quidem Valdenses contra alios acutissime disputabant:
unde et in eorum odium alii admittebantur a sacerdotibus idiotis. Propter quod terra tan-
quam reproba et maledictioni proxima pauca praeter spinas et trihulos germinabat, rapto-
res et ruptarios, fures, homicidas, adulteros et usurarios manifestos. Capellani autew
558 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
ad c.xcubias, nee ad tallias cogcbantur. Si quis etiam homo de guerra gradiens cum eis
in via inveniretur, ab hostibus tutus erat sic pro magna parte diabolus j)cr illos terram
:
ons, ut eis contra haereticos viriliter et potenter assistant. There is a threat withal : f)e-
dimus autem dicto fratri R. libcram facultatem, ut eos (Priiicipes) ad id per excommuni-
cationis sententiam, et intcrdictum terrae appcllatione remola compellat. In conclusion :
Scribimus etiam universe populo vestrae provinciae, ut cum ab eisdem fratribus R.et G.
fuerint requisiti, sicut ipsi mandaverint, contra haereticos accingantur ; illis, qui procon-
scrvatione fidci christianac in tanto discriminc, quod Ecclcsiae imminet, ipsis adstiterint
peccatorum suorum indulgentiam concedentes, quam h. Petri vel
fidcliter et devote, illam
Lib. ii. epist. 122, is the warrant given to Rainerius.
Jacobi limiiia visitantibus indulgemus.
* Petrus Vallium Cernaji, c. 3 Factum est igitur, ut dum rediret (Diegus, Episc. Oxo-
:
mensis) a curia et essct apud Monttcmpessulanum, invenit ibi venerabilcm virum Ar-
:
apostolicam imitantcs.
' Concerning these, see Petrus Vail. Cernaji, c. 3 and 6, and Guilelm. do Podio Laur.
CHAP. VII.— HERETICS. § 89. ALBIGENSIAN WAR. 559
out effect,^ they returned again to the old method with tenfold
cruelty.
Raymund VI., count of Toulouse, though outwardly a Catholic,'^
had with the ambitious legate, Peter of Castelnau.
fallen out So
when the latter, in 1208, was murdered by an unknown hand, the
monks threw the blame on the count; and Innocent III. seized
this opportunity to have a crusade preached against him by Ar-
nold, abbot of Citeaux f for which national jealousy and the al-
quit, ^/a«e colum vestram, non interest vestra loqui in hujusmodi contentione. (Guilelm. de
Podio Laur. c. 8.)
' On the redoubled activity of the Catharic teachers, and the rebuilding of the strong
castle Montsegur, to serve as a place of refuge for them, see Schmidt in the Strassburger
Beitrage zu den theol. Wissenschaften, i. 110.
' Inwardly beyond doubt he was united to the Cathari, see Schmidt, S. 95, in the work
already cited.
• Innocent III. lib. xi. epist. 26, to the bishops of southern France Sane rem audivi-
:
lum persequi personam ejusdem, verum etiam occupare ac detinere terram ipsius, etc.
Epist. 28. The summons to King Philip Clamantem adte justi sanguinis vocem audias,
:
cet nobis jamdudum Comes Tolosanus per suos nuncios supplicaverit, ut super comitatu
Melgoriensi, qui b. Petri juris et proprietatis existit, fidelitatem ab eo recipere dignaremur,
— preces suas —
non duximus admittendas, etc. Quia vero a nobis est sollicite requisitum
qualiter procedendum sit circa comitatum eundem fideli exercitui signatorum, id vobis
560 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
providimus .suadendum ; quatenus ad Apostoli dicentis, Cum esscm astutus, dolo voscepi
(2 Cor. xii. 10), magisteriumrecurrentes, —
divisos ab Ecclesia unitate divisiin capere stu-
deatis. Dunimodo quod ex hoc idem Comes vel aliis minus assisterc, vel per
videritis,
se ipsum minus debeat insanire non statim incipiatis ab ipso, sed eo primitus arte pru-
;
et malos (Catholics and heretics) answered Caedite eos ; novit enim Dominus, ijui sunt ejus.
: :
This terrible man, announcing their victory to the Pope (inter epistt. Innoc.
in his letter
III. lib. xii. cj). 108), relates himself with triumph nostri non parcentes ordini, sexui, vel
:
aetati, fere viginti millia hominum in ore gladii peremerunt factaque hostium strage per- ;
maxima, spoliata est tola civitas et succensa, ultione divina in earn mirabiliter saeviente.
* On the faithless manner of the coniiuest, and imprisonment of the viscount, see
Hist, de Languedoc. iii. 173.
Although in 1210 Raymond had gone in person to Rome, and had met with a friend-
'*
ly reception, and a recognition of his right from the Pope, see Hurter's Innocenz III. ii.
354. Compare especially the Letter of the inhabitants of Toulouse to Peter, king of Ara-
gon, in the year of 1211 (Pre)ivcs de I'hist. de Lang. iii. 232) Dom. Abbas Cisterciensis :
nuncios suos cum iiteris ad nos direxit, praccipiens, ut omnes illos, quos sui nuncii cre-
dentes haereticorum nominarent. cum omnibus corum rebus, Baronibus excrcitus tradere
nondifferremus, ut ipsi ad cognitioncm Baronum— se purgarent quod nisi faccremus, nos :
crcdentes haereticorum nominaverunt, a nobis inquisiti, sc non esse haereticos vel creden-
tes haereticorum constanter responderunt, ct sese stare juri in continenti judicio Eccle-
CHAP. VII.— HERETICS. () 89. ALBIGENSIAN WAR. 561
siae promiserunt. Nos vero illos haereticos vel credentes haereticorum esse ignoravi-
—
mus. Nos autem Uteris et nunciis respondentes, diximus, quod omnes illos, quos nobis
nominabant, et si quos alios nominare vellent, faciemus stare juri in episcopali sede civi-
tatis nostrae : —
et si hoc recipere recusabat, scientesnos ab ipso praegravari, nos et accn-
satos viros sub protectione dom. Papae posuimus, et sedem apostolicam appellaviraus
— et licet hujusmodi responsio a nobis protenderetur, nihilominus nos ct nostros consilia-
rios de facto excommunicavit, et villam nostram interdixit. How the ill-fated Rayinund
eagerly offered every kind of submission, and was continually rejected, see Hist, de Lan-
guedoc. iii. 175. The most wanton insult was coupled with the injury, in the condi.tions
which were laid before hira by the legate in the Council of Aries, ann. 1211. According
to the Hist, de la croisade en vers proven(jaux, p. 99, the chief conditions were (in Fau-
riel's French translation) : Que le comte rende aux clercs leurs droits (et I'assurance)
d'obtenir (de lui) toute chose qu'ils lui demanderont qu'il chasse de scs etats tous les
;
perfides Juifs aux partisans de I'heresie, qu'ils lui designeront, qu'ils lesleur
;
et (quant)
rende tous, avant I'annee revolue, pour en faire a leur volonte et a leur plaisir. Qu'ils ne
mangeront pas de plus de deux viandes (a leurs repas), et ne so vetiront desormais plus
de riches draps, mais de grossieres capes brunes qui leurdureront davantage qu'ils abat- ;
tront tous les chateaux et toutes les forteresses. Les chevaliers ne sejourneront plus en
maison (dans les villes), mais dehors, dans les campagnes, commepaysans qu'ils paye- ;
—
ront quatre deniers toulousains par an aux paciers qui seront etablis (par I'Eglise) dans
le pays ;
— que si le comte de Montfort ct les Croises qui viendront chevauchant contre
eux, comme contre tant d'autres, leur enl^vent quelque chose du leur, ne s'y opposent
ils
pas ;
qu'ils s'en remettent sur tout a la decision du roi de France que ; comte Raymond
le
s'en aille outre mer, la-bas au fleuve du Jourdain, et qu'il y reste aussi longtemps que le
veudront les moines, les cardinaux de Rome, ou ceux qu'ils designeront qu'apres cela, le ;
comte entre dans un ordre, dans celui du Temple ou de Saint-Jean. Quand il aura fait
tout cela, scs chateaux lui seront rendus et s'll ne le fait pas, il sera prive de tout pou-
;
Provencal language (Hist. gen. de Languedoc. T. iii. Preuves, p. 30) gives these condi-
tions somewhat differently, and from this work, Mansi xxii. 815 has translated them into
Latin, but he is not always accurate.
" The abbot Arnold won his way so early as 1212 to the archiepiscopal see of Nar-
bonne, and at the same time took possession of the dukedom of Narbonne (Histoire de
Languedoc, c. 223).
" Innocent. III. lib. xv. Ep. 102, ad Raimundum Uticensem Episc. et Narbonensem
electum (namely Arnold) Legatos in the year 1112 Raimundus Tolosanus Comes— quia :
nondum est damnatus de haeresi vel de nece sanctae memoriae Petri de Castronovo, etsi
—
de illis sit valde suspectus, non intelligimus, qua rationepossemus adhuc alii concedere
—
terram ejus. Accordingly, cum nondum sit locus illi petitioni, quam de terra ejus alii
concedenda fecistis, he had empowered, Regensem Episc. and Thedisium Canonicum Jan-
uensem, to make a closer investigation. Further on, the charge soUicite provideatis, :
ne in nostri executione mandati sitis tepidi et remissi, sicut haclenus dicimini extitisae.
How little this charge availed, see lib. xv. ep. 212, ad Archiep. Narbon. Episc. Regensem
et Thedisium Canonicum in the year 1213, after Peter, king of Aragon, had interested
himself in behalf of Raymund. Tu, frater Archiepiscope, ac nobilis vir Simon de Mon-
teforti, Crucesignatos in terram Tolosani Comitis inducentes, non solum loca, in quibua
habitabant haeretici, occupastis, sed ad illas nihilominus terras, quae super haeresi nulla
notabantur infamia, manus avidas extendistis et cum ab hominibus terrarum illarum fide-
:
litatis exegeritis Juramenta, et terras sustineatis habitare praedictas, haereticos illos exis-
tere verisimile non videtur. Raymund had complained to the king, quod satisfactionem
VOL. II. —36
562 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
cjusnon adiiiittebat Ecclesia, cum paratus existeret facere, quaecunque sihi possibilia
mandarcmus. Peter had requested on this account, 'I'olosanum comitatuni filio mcmo-
rati Coinitis rcservari, qui nee unquam vcnit, nee veniet Deo dante in haereticae pcstis
erroretn. Until he came of age the king was ready to undertake to be his guardian. The
old count had declared himself willing to submit to any kind of penance, sive quod partes
adeat traasmannas, sive quod sit in Hispania — contra genlis perfidiam Sarracenae. The
Pope gave orders that an assembly of prelates and barons should be summoned to consult
on these proposals. In the mean while, the Cone. Vaurense, ann. 1213 (see Petrus Vail.
Cern. c. C6, in Mansi xxii. 8C3), was under the control of the legates Innocent was also ;
afterward gained over and Peter at last received from him an answer in the negative
;
dispositio, ul dum Lcgatus hostes fidei, qui Narbonae crant congregali, allicerct et compes-
ceret fraude pia, Comes Montisfortis et peregrini, q<ii vcnerant a Francia, possent transire
ad partes Caturcenses ct Aginncnses, et suos, imo Christi, impugnare inimicos. O Le-
gati fraus pia! o pietas fraudulenta Compare Hurler, ii. 589.
!
'" Petrus Vail. Ccrn. c. 81, in Mansi xxii. 935. Thus Simon wrested the dukedom of
Narbonne from his former comrade, the Archbishop Arnold, without being deterred
by his
ban and interdict. Languedoc, iii. 281.
Hist. gen. de
*' The Poetical History of the Crusade, ed. Fauriel, p. 2C6, relates expressly the pre-
vious transactions, in which several prelates, and particularly the Pope, showed them-
selves inclined to give back his land to Count Raymund. But the greater number extorted
the following decree. Concilii Later, sentontia de terra Albigensi (in d'Achcry spicileg. i.
707, in Mansi xxii. 10G9) Quantum Ecclesia laboravit per Pracdicatores ct Crucesigna-
;
bilis repcrtus est in utroque, nee unquam sub ejus regiminc terra possit in fidei statu ser-
vari, sicut a longo tempore certis indiciis est compertiim, ab ejus dominio, quod utique
grave gessit, pcrpetuo sit cxclusus, extra tcrram in loco idoneo moraturus, ut dignani agat
poenitentiam de peccatis. Verumtamcn de proventibus terrae pro sustentatione suaqua-
dringentas marcas percipiat annuatim, quamdiu curaverit humiliter obedire. Uxor vero
ipsius Cornilis, soror quondam Regis Arragonum, —
terras ad suum dotalitium jjcrtincntes
integre habeat et quiete. — Tota vero obtinuerunt Crucesignati, — dimittatur
terra, quam
ct eoncedatur — Comiti Montisfortis, viro strenuo ct catholico, qui plus caeteris in hoc ne-
gotio laboravit, ut earn tencat ab ipsis, a quibus de jure tcnanda est. Residua autem
terra, quae non fuit a Crucesignatis obtenta, cuslodialar ad mandatum Ecclcsiae per viros
CHAP. VII.—HERETICS. ^ 89. ALBIGENSIAN WAR. 563
idoneos, qui negotium pacis et fidei manuteneant et defendant; ut provider! possit unico
adolescenti filio praefati Comitis Tolosae, postquam ad legitimam aetatem pervenerit, si
talena se studuerit exhibere, quod in toto vel in parte ipsi merito debeat provider!, prout
magis videbitur expedire. Cf. Hist. gen. de Languedoc, iii. 277. According to the Poet-
ical History of the Crusade, the Pope said to him at leave-taking (in Fauriel's translation,
p. 257, on the historic truth of the tale, see Fauriel's introduction, p. xc.) Comte, tu ne :
dois point perdre courage. Je connais, je sais bience quej'ai a faire et si tu me laisses
;
un peu respirer ou reflechir, je te rendrai ton droit et corrigerai mon tort. Quant a ce» —
felons qui me blament (the prelates who had forced him to the sentence), je te dis, qu'a-
—
vant peu tu m'en verras venge. Mais laisse-moi ton fils je veux deliberer (sur lui)
:
de :
—
modi damnatorum confiscentur. ^ 2. Qui autem inventi fuerint sola suspicione notabiles,
nisi—propriani innocentiam congrua purgatione monstraverint, anathematis gladio feriantur,
et usque ad satisfactionem condignam ab omnibus evitentur ita quod si per annum in exi
;
staculum, nee aliquod impedimentum opponat eadem nihilominus lege servata circa eos,
:
qui non habent dominos principales. ^ 4. Catholici vero, qui crucis assumpto charactere
ad haereticorum exterminium se accinxerint, ilia gaudeant indulgentia, illoque sancto pri»
vilegio sint muniti,quod accedentibus in terrae sanctae subsidium conceditur. ^ 5. Cre-
dentes praeterea, receptatores, defensores et fautores haereticorum excommunicationi de-
cernimus subjacere firmiter statuentes, ut postquam quis talium fuerit excommunica-
:
tione notatus, si satisfacere contempserit infra annum, extunc ipso jure sit factus infamis,
nee ad publica officia seu consilia, nee ad eligendos aliquos ad hujusmodi, nee ad testimo-
nium admittatur. Sit etiam intestabilis, ut nee testandi liberam habeat facultatem, neo
ad haereditatis successionem accedat. NuUus praeterea ipsi super quocunque negotio,
sed ipsealiis respondere cogatur, etc. Si qui autem tales, postquam ab Ecclesia denotati
fuerint, evitare contempserint excommunicationis sententia usque ad
: satisfactionem ido-
neam percellantur, etc.
" Schlosser, III. ii. i. 222.
5G4 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
vcnirct scntienlem catholicam, i[)sc secundum judicium s. Ecclesiac justitiae ex eis plen-
itudinem exhiberet. — Pro sc aulem obtulii, si in aliquo deliquit, q\iod se fecisse non re-
of the Count of Toulouse, now also the valiant Roger Hernard, count of P'oix, was forced
to yield (1. c. p. 379 ss.). Compare his remarkalile declaration before the Papal legate in
J. P. Perrin histoirc des Chrcstiens Albigeois (Geneve, 1C18), p. HO, taken from an old life
of Count Roger Bernard by Holagarai Certes je vous dirai que je n'ai jamais desire que
:
il nc se doit meslcr dc ma religion, vcu qu'un cliacun la doit avoir libre. Mon pdre
m'a recommcnde tousjours cette liberie, afin qu'ctant en cctte posture, quand le ciel crou-
leroit, je le puisse regarder d'un oeil fcrme ct assure, estimant qu'il ne me pourroit faire
du mal, etc.
*' Works upon this subject in general : Nicolai Eymerici (General-Inquisitor in Aragon
t 1399) dircctoriurn Inquisitorum cd. cum comm. Francisci Pegnae, Romac 1578, ed. 2.
1585. fol. and often besides. Ludovici de Paramo dc origine, de ofiicio et de progressu s.
Inquisitionis libb lii. Madrit. 1598, and Antwerp )C19. fol. Phil, a Limborch historia
Incjuisitionis, Amst. 1C92. fol. J. Ant. Llorcnte hist, critique de I'lnquisilion d'Espngne,
Paris, 1817,4 Tomes. Compare F. A. Biener's Beilragc zu der Gesch. des Inquisitions-
Processes. Leipzig, 1827, s. CO AT. [J. A. Llorcnte, Hist, of Inquis. of Spain. Lond.
Limborch. Hist. Inquis. transl. by Chandler, 2, 4. Lond. 1731. Hefele's Xinunes, 1844.
Dublin Review, No. 50, 1850; No. CO, 1851. Rev. W. H. Rule, The Br.andof Dominick,
New York, 1852. Albert du Boys, in IT'niversiic Catliol. Paris, 1854.]
*' Cone. Lateran. IV. c.
3, ^ 7. (This is taken word for word from the decree of Pope
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 89. ALBIGENSIAN WAR. 555
copus vel Episcopus per se, aut per Archidiaconum suura, vel idoneas personas honestas,
bis aut saltern semel in anno propriam parochiam, in qua fama fuerit haereticos habitare,
circumeat et ibi tres vel plures boni testimonii viros, vel etiam, si expedire vidcbitur, 10-
:
tam viciniam, jurare corapellat quod si quis ibidem haereticos sciverit, vel aiiquos oc-
:
culta con venticula celebrantes, sen a communi conversatione fidelium vita et moribus dis-
sidentes, eos Episcopo studeat indicare. Ipse autem Episcopus ad praesentiam suam
convocet accusatos qui nisi se ab objecto reatu purgaverint, vel si post purgationem ex-
:
hibitam in pristinam fuerint relapsi perfidiam, canonice puniantur. Si qui vero ex eis ju-
ramenti religionem obstinatione damnabili respuentes, jurare forte noluerint ; ex hoc ipso
tanquam haeretici reputentur. — Si quis Episcopus super expurgandode suadioecesi
<J
8.
^^ 1. The witnesses were concealed from the accused. Cone. Narbonense, ann. 1235,
c. 22 (according to Pegna comm. ad Eymericum, no. 124, so early as Cone. Biterrense,
1233, c. 10) Illud autem caveatis secundum providam sedis apostolicae voluntatem, ne
:
testium nomina verbo vel signo aliquo publicentur. This order was afterward repeated
by many Popes : Cum negotium 1254 (Bullar. magn.
thus by Innocent IV. in the Bull
in Innoc. IV. no. 15) volumus ut nomina tam accusantium pravitatem haereticara, quam
:
testificantium super ea, nullatenus publicentur, propter scandalum, vel periculum, quod
—
ex publicatione hujusmodi sequi posset. 2. Criminals also were admitted as witnesses.
Cone. Narbon. ann. 1235, c. 24 in hujusmodi crimine propter ipsius enormitatem omnes
:
plene per testes seu aliam probationem constat, pertinaciter negare non metuit, haereti- —
—
cus absque dubio est censendus. 4. Confession was extorted by torture first Innocent :
566 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
contingat, — —
mutuo vos super his absolvere et vobiscum auctoiitate nostra dispensare pos-
sitis. Clement V. in Cone. Viennensi, ann. 1311 (Clementin. V. tit. 3, c. 1, <) 1), presup-
poses this power, and limits it : Duro tradere carceri, sive arcto, qui magis ad poenam,
quam ad custodiam videatur, vel tormentis exponere illos, aut ad sentcntiam procedere
contra eos, Episcopus sine inquisitore, aut inquisitor sine Episcopo dioeccsano — nonva-
lebil. — Comp. particularly the Doctrina de modo procedendi contra haereticos inMartene
Thesaur. anecdot. v. 1795, which belongs to this period, and the instructions in the Trac-
tatus de haeresi Pauperum de Lugduno, ibid. p. 1780 ss. Biener's Beitr. zu d. Gesch. d.
Inquisitionsprocesses. S. 72 ff.
from the Consules of Narbonne to the Consules in Nismes, in the year 1234 (in the His-
toire de la viUc de Nismes par M. Menard. T. i. Pans, 1750. 4. Preuvcs, p. 73 ss.) ;
Archiepiscopus et —
quidam de Fratribus Praedicatorum ad inquisitioni.s, immo potius con-
cussionis, officium tarn injuste tamque enormiter processerant, ut juris ordine non serva-
to, ct omissa juris obscrvantia tam canonica quam civili, ad captionem hominum ct occu-
pationem rerum et distributionem, licet nulla de ipsis suspicio haberetur, nee contra eos
laboraret infamia, procedebant, et quosdam ex ipsis spolialos rebus propriis dimittebant,
et alii in carcerali custodia necabantur, nulla cognitione habita, el nulla senlentia super
eorum per ipsos vel alios promulgata, rebus ipsorum omnibus penitus confiscatis.
fide
Item ut homines simplices et illileratos caperent in sermonc, eis quacstiones hujusmodi
faciebant, dicentes credis quod, quando mulier concipit, quod ilia Tnissio fiat per Deum, vel
:
per hominem ? Et si laicus responderet, quod per hominem illam credebat fieri missio-
nem ; ergo, dicebant ipsi, tu es haereticus : nam quod malignus spiritus et
haeretici dicunt,
homo faciunt hominem, et non Deus. Et si illam simplex laicus timens responsionem muta-
ret, dicens, quod per Deum fiebat dicta missio ergo tudicis quod Deus cognoscit mulierem,
:
et ita es haereticus manifestus. Item interrogabant eundem, si facta missione, praedicta ani-
ma infundebatur in continenti, an postea per multos dies ipsius infusio tardabatur ? Item si
anima infusa in illo grano, sicut infans crescit, cresccbat ? Item si omn.es animae factae fue-
runt simul et una momenta, et ubi ? Item si hostia, quam consecrat sacerdos, erat toltts
Deus, vel pars ejus? Et tunc si laicus, quod totus Deus est, responderet, dicebant r<- ;
sponde ergo mihi, credis, quod, si quatuor sunt in Ecclesia sacerdotes, et quilibet consecret hostiam
ergo tu credis, quod quatuor sunt Dii. Et tunc laicus tremens aliquando contrarium re-
spondebat. Thence arose tumults among the people in Narbonne in 1234 (Hist, de Lan-
gued. iii. 402), in Albi (Narratio de illatis Amoldo Inquisitor! apud Albienscm civitatem
injuriis, in Martene Thesaur. i. 985) thence also the banishment of the Inquisitors from
:
Toulouse in 1235 (Hist, de Lang. iii. 404), and Narbonne (iii. 406). Four Inquisitors of
Toulouse were put to death in 1242 (iii. 430 s.). The Liber sententiarum Inquisitionis
Tolosanae, a collection of sentences passed from 1307 to 1323 (published with Limborch
hist. Inquisitionis), gives some notion of the fearful activity of the Inquisition. Similar
collections,even from an earlier date, are yet extant in manuscript, see Percin monu-
mentaconventusTolosani Ord.Fr. Praedicatorum, 2 T. Tolosac, 169.3. fol. Filssli's Kjr-
chcn- und Ketzerhistorie der mittlern Zeit, i. 417, the Memoires s>ir I'inquisition de Tou-
louse par I'Abbd Magi et le P. Sermct in the Histoire et memoires de IWcadeinie roy. de
Toulouse, t. iv. (1790. 4.), p. 14 and 44. Schmidt in the Strassburger Beitrage zu den
CHAP. Vir.— HERETICS. § 89. INQUISITION. 557
where the heretics had only learned, from former events, to keep
themselves more secret. Germany for a short space of time (1231
-1233) was taught to know the Inquisition in its most senseless
rage, in Conrad of Marburg,'^ and in the Dominican monk Conrad
theol. Wissenschaften, i. 136. Philip the Fair, in 1291, charged his Seneschal to use pru-
dence in the arrests required by the Inquisitors (Hist, de Langued, t. iv. Preuves. p. 98),
certiorati, — —
quodlnquisitores Carcassonae male processerunt, quod innocentes puniant,
incarcerent, —et per quaedam tormenta de novo exquisita multas falsitates de personis le-
gitirais vivis et mortuis fide dignis extorqueant. Compare his decree concerning the In-
quisitor Fulco at Toulouse (ibid. p. 118) : a captionibus, quaestionibus et inexcogitatis
torraentis incipiens, personas, quas pro libito asserit haeretica labe notatas, abnegasse
Christum, etc. —
vi vel metu tormentorum fateri compellit, et —
testes fallaciter suborna-
tos indncit ad perhibendum testimonium falsitati. Bernard, a Franciscan, in 1319, said
publicly at Toulouse, quod beali Petrus et Paulus ab haeresi defendere se non possent,
si viverent, dum tamen inquireretur cum eis per modum ab Inquisitoribus observatum he ;
was, however, for this condemned by the Inquisition to imprisonment for life, see Liber
sententiarum Inquis. Tolos. p. 269.
^* Concerning him Gesta Trevirorum ed. Wyttenbach et Miiller, i. 317, and Alberici
chronicon, ad ann. 1233, p. 544 ss. Comp. especially Sifridi Archiep. Maguntini et F.
Bernardi de Ord. Praedieatorum ep. ad Papam in Albericus, 1. c. Magister Conrardus
contra Pauperum Lugdunensium astutias zelo fidei armatus, nefandam haeresira Mani-
chaeorum filiam olim absconditam ita putavit ex toto deprehendere, si testes, qui se con-
fitebantur aliquantulum criminis eorurn conscios et participes, in illorum absentia recipe-
rentur, etdictis eorum simpliciter crederetur, ita ut semel accusato talis daretur optio, aut
sponte confiteri et vivere, aut innocentiam jurare et statim comburi. Et ecce falsos tes-
tes, ab haereticis, ut credimus, subornatos, adduxit inimicus. Quaedam femina vaga
—
Alaidis finxit se haereticam, — —
innuens a latere, quod haereticos absconditos et fautores
eorum manifestaret. Haec niissa est a Mag. Conrardo, qui nimis ei credidit ct ipsa pri :
•
mo apud Clavelt villam, de qua oriunda fuit, cognatos et notos et afRnes, qui earn exhae-
redare videbantur, fecit comburi subornato etiam quodam Amfrido, quem modo fecimus
:
in vinculis detineri, qui confessus est, quod multos innocentes, alios ad ignera, alios ad
tonsuram per testimonium suum coegerit, Mag. Conrardo judicium fulminante. Et ho-
rum accusatio paulatim coepit ascendere a rusticis ad burgenses honorabiles et eorum ux-
ores, inde ad Castellanos et nobiles, et in fine ad Comites prope et longe positos. Et
Magister nuUi quantumvis allae personae locum dedit legitimae defensionis, nee etiam
confiteri proprio sacerdoti sed accusatum oportuit confiteri sehaereticum esse, buffonem
:
tactum, pallidum virum et hujusmodi monstra dissidentiae pacis in osculo salutasse ta- :
de crimine turpissimo, cujus non erant conscii, et supplicium promereri, quibus ipse Ma-
gister martyrium promittebat alii infirmi potius elegerunt mentiri, quam comburi.
: Qui-
bus tamen oportuit scolas nominare, et respondebant nescio quem accusem, dicite mihi no-
:
Ego Archiepiscopus Mag. Conrardum primo solus, posteacum duobus Archiepiscopis Co-
loniensi et Trevirensi, monui, ut moderatius et discretius in tanto negotio se gereret.
Qui non acquievit, sed tandem contra nostram monitionem crucem publice praedicavit
Maguntiae quo viso quidam [ex illis] interfecerunt eum prope Marburg. Deinde exami-
: —
navimus Comitem Seinensem et alios, de quibus habita est quaestio, et restituimus eos
famae etpossessionibus ; —
de innocenter mortuis quaeritur consilium Papae. The Pope,
according to the Ann. Wormat. in Bohmer, ii. 177, protested against what had been done,
and declared Conrad's decisions void. He said: Ecce Alemanni semper erant furiosi, et
ideo nunc habebant judices furiosos. Compare Justi's Elisabeth die Heilige (2te Aufl.
Marburg, 1835), s. 145.
568 THIRD PERIOD— DIV. III.— AD. 1073-1305.
inobedientia, quae scelere idololatriac non est inferior, dicente Salomone (rather 1 Sam.
XV. 23) Nolle obcdire scelus est idololatriae
; Illi namquc, licet gens modica fuit secus ri-
.
pam Wiserae fluvii, propter violcntias, quas milites ct scrvientes inlrantcs ad cos irro-
gabant, omnes hujusmodi ejecerunt ct sc defcnderunt, et interim reditus Episcopi et Ec-
clesiarum non reddiderunt, propter quod sacramentis ecclesiasticis et saccrdotum minis-
terio privati sunt. For this reason, so early as 1232, Gregory IX., undoubtedly at the in-
stigation of Gerhard, archbishop of Bremen, issued jhe order to preach a crusade against
them (Raynald, ann. 1232, no. 8). When, however, this produced no real cfTect, Conrad
of Marburg interfered in the cause (1. c. ann. 1233, no. 41), and told the credulous Pon-
tiff (comp. above, ^ 55, note 24) that the Stedingi were guilty of the same heresies which
he fastened on all his victims. Now Gregory IX. issued a more serious summons to a
crusade against these evils. Ep. ad Archicp. Magunt. Episc. Hildesem. ct Conradum
(in Raynald, ann. 1233, no. 42, given entire in Thom. Ripoll Bullarium Ord. Praedicat.
i. and ad Hcnricum Friderici Imp. filium (in Martcne Thcsaur. i. 950. Mansi xxiii.
52),
323). In both epistles there is the following account of the Stedinger heresy Hujus pcs- :
tis initia talia perferuntur. Nam dum novitius in ea quisquain rccipitur, ct pcrditorum
primitus scholas intrat, apparetei species quacdam ranac, quam bufoncm consueverunt
linguam bcstiae intra ora sua recipiunt, ct salivam. Haec apparet inlerdum in debita
quantitatc, et quandoque in modum anseris vel anatis, plcrumquc furni (sturni ?) etiam
quantitatem assumit. Demum novitio procedente occurrit miri palloris homo, nigerrimos
habens oculos, adeo extenuatus et macer, quod consumptis carnibus sola cutis relicta vi-
dctur ossibus superducta hunc novitius osculatur, ct scntil frigidum sicut glaciem ct
;
post osculum catholicac memoriae fidci de ipsius cordo totaliter cvanescit. Ad convivi-
um posimodum discumi)cntibus, et surgentibus completo ipso convivio, per quandam sta-
CHAP. VII.— HERETICS. () 89. PROHIBITION OF SCRIPTURE. 569
every Inquisition was aroused, that Germany for a long time after
remained free from this monster.^^
gister hoc mihi datum tibi do ; illo fulgido respondente : Bene mihi servivisti ;
pluries et me-
; tuae committo custodiac, quod dedisti ; et his dictis protinus evanescit, etc.
lius servies
After that the Stedinger were in a great measure exterminated, the Pope's eyes were
opened to Conrad's frenzy (above, note 35), and he absolved the rest, not from heresy, but
from disobedience and rebellion, see Gregor. IX. ep. ad Archiepisc. Bremensem, ann. 1235
(in Lindenbrogii scriptt. rer. Germanic, scptentrionall. p. 197) Ex parte universitatis :
Stedingorum, in Bremensi dioeccsi cxistcntium, fuit nobis humiliter supplicatum, ut, cum
super eo, quod vobis inobedientes et rebelles diutius extitenint, vestris cupiant parere
mandatis, faceremus excoramunicationis sententiam, qua propter hoc tenentur adstricti,
misericorditer relaxari. Igitur — —
praesentium vobis auctoritate mandamus, quatenus ab
eis sufficienti cautione recepta, quod vobis de praeteritis satisfactionem impendant, et Ec-
clesiae ac vestris imposteriim pareant praccise mandatis, injuncto sibi, quod de jure fuerit
injungendum, sententiam ipsam juxta formam Ecclesiae relaxatis.
5* It was not till 136G that an inquisitor could again commence active operations in
Strasburg, Schmidt in Illgen's Zeitschrift, 1840, iii. 57,67.
2' Tlius Guibertus Abbas (see I) 78, note 2), in vita sua, lib. iii. c. 14, records an in-
stance in which, fidelis populus clericalem verens mollitiem, had burned heretics without
further consideration. In Cologne, also, the heretics were cast into the flames, a populis
nimio zelo permotis, nobis (clericis) tamen invitis, see Evervinus, I) 87, note 11. On the
other hand, about 1144, the clergy in Liege rescued heretics from the fury of the people,
see i) 87, note 8. Petrus Cantor (J) 87, note 2) distinguishes the conduct of the Council
of Rheims toward Eon as the proper course to pursue, incarceratus est, non interfectus,
non membro mutilatus. Bernardi in Cant. cant, sermo Ixiv. c. 8 (Opp. ed. Mabillon,
i. 1489) Haeretici capiantur potius, quam efFugentur.
: Capiantur, dico, non armis, sed
argumentis, quibus refellantur errores eorum. (Haereticus) si reverti noluerit, — erit se-
suadenda est, non imponenda. Quamquam melius proculdubio gladio coercentur, illius
videlicet, qui non sine causa gladium portat, quam in suwm errorem multos trajicere per-
mittantur. St. Hildegardis (abbess of the Monastery of St. Rupert, in Bingen, t 1180),
ep. ad Praelatos Moguntin. (Bibl. PP. Lugd. xxiii. 568) per haereticos tota terra polluta :
est. Unde vos, o Reges, Duces et Principes, ac caeteri christian! homines, qui Doini-
num timetis, verba ista audite, et populum istum ab Ecclesia, facultatibus suis privatum,
expellendo, et non occidendo, effugate, quoniam forma Dei sunt.
*" Thomas Secunda Sccundae, qu. 10, art. 8 Vtrum infideles compellendi sint ad fidcm ?
:
570 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-i:W5.
Resp. dicendum, quod infidelium quidam sunt, qui nunquam susccperunt fidetn et ta- : —
lesnuUo modo sunt ad fidem compellendi, ut ipsi credant, quia credere voluntatis est:
sunt tamen compellendi a fidelibus, si adsit facultas, ut fidem non impediant. Alii vero —
sunt infideles, qui quandoque fidem susceperunt, et earn profitentur, sicut haeretici, et
quicumque apostatae et tales sunt etiam corporaliter compellendi, ut impleant quod pro-
:
miserunt, et teneant quod semel susceperunt. — Sicut vovere est voluntatis, reddcre au-
tem necessitatis ita accipere fidem est voluntatis, scd tenore earn acceptam est necessi-
:
tatis. Art. 10 Utrum infideles possent habere pTaelationem s. dominium supra fidelcs ? Resp-
:
dicendum, quod circa hoc dupliciter loqui possumus. Uno modo de dominio vel praela-
tione infidelium super fideles de novo instituenda et hoc nullo modo permitti debet. Ce-
:
est ex gratia, non tollit jus humanum, quod est ex nalurali ratione ideo distinctio fide-
:
fidclitatis merentur potestatcm amittere super fideles, qui transferuntur in filios Dei. Sed
hoc quidem Ecclesia quandoque facit, quandoque autem non facit. Qu. 11, art. 3 Utrum :
haeretici sint tolerandi ? Resp. dicendum, quod circa haereticos duo sunt consideranda :
unum quidem ex parte ipsorum, aliud vero ex parte Ecclesiae. Ex parte quidem ipso-
rum est peccatum, per quod mcruerunt non solum ab Ecclesia per cxcommunicationem
scparari, sed etiam per mortem amundo excludi. Multo enim gravius est corrumpere
fidem, per qiiani est animac vita, quam falsare pccuniam, per qujim temporal! vitae sub-
venitur. Undo pecuniae, vel alii malefactores statim per sacculares Principes
si falsarii
juste morti traduntur multo magis haeretici statim, ex quo de haeresi convincuntur, pos-
:
sunt non solum excommunicari, sed et juste occidi. Ex parte autem Ecclesiae est mise-
ricordia ad errantium convcrsionem et ideo non statim condemnat, scd post primam et
;
sia secundum Domini institutionem caritatcm suam extendit ad omnes, non solum ami-
cos, verum etiam inimicos, et persequentes, secundum illud, Matth. v. 44. Pertinet au- —
tcm ad caritatcm, ut aliquis bonum proximi et velit et operetur. Est autem duplex bonum.
Unum quidem spirituale, scilicet salus animac, quod principalitcr rcspicit carilas hoc :
enim quilibet ex caritatc debet alii velle. Unde quantum ad hoc haeretici revertentes
quotiescumque relapsi fiierint, ab Ecclesia recipiuntur ad pocnitcntiam, per quam impen-
ditur eis via salutis. Aliud autem est bonum, quod secundario respicit caritas, scilicet
bonum temporale, sicut est vita corporalis, possessio mundana, el bona fama, et dignitas
ccclcsiastica sive saccularis. Hoc enim non tenemur ex caritatc aliis velle, nisi in ordine
ad saliitcm aclernam et eorum et aliorum. Unde si aliquid de hujusmodi bonis existens
in uno impedire possit acternam salutcm in multis, non oportet quod ex caritatc hujus-
modi bonum ci velimus sed potius ut velimus cum illo carere tum quia salus aetema
;
:
pracfcrenda est bono temporali, tum quia bonum multorum praefcrtur bono unius. Si
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 89. PROHIBITION OF SCRIPTURE. 57I
4) : —
Nos eos, qui excommunicatis fidelitate aut sacramento sunt constricti, apostolica —
auctoritate a sacramento absolvimus. And the Decretals of Lucius III. (see above, ^ 88,
note 6) Respondeo dicendum, quod, sicut supra dictum est, infidelitas secundum seipsam
:
—
non repugnat dominio. Sed aliquis per infidelitatem peccans potest sententialiter jus
dominii amittere, sicut etiam quandoque propter alias culpas. Ad Ecclesiam autem non
pertinet punire infidelitatem in illis, qui nunquam fidem susceperunt. Sed infidelitatem —
illorum, qui fidem susceperunt, potest sententialiter punire : etconvenienter in hoc puni-
untur, quod subditis fidelibus dominari non possint. — Et ideo quam cito aliquis per sen-
tentiam denunciatur excommunicatus propter apostasiam a fide, ipso facto ejus subditi
sunt absoluti a dominio ejus, et juramento fidelitatis, quo ei tenebantur. Ad primum ergo
dicendum, quod illo tempore Ecclesia in sui novitate nondum habebat potcstatem terre-
nos Principes compescendi et ideo toleravit, fideles Juliano Apostatae obedire in his,
:
quae nondum erant contra fidem, ut majus periculum fidei vitaretur, etc.
*' Even Gregory VII. was no friend to translations of the Bible, and hence also not to
the universal reading of Scripture, see above, Div. i. (J 38, note 17. However, Innocent
III. expresses himself somewhat mildly on this head, see above, (J 88, note 11. On the
other hand. Cone. Tolosanum ann. 1229, cap. 14 Prohibemus etiam, nc libros veteris Tes-
:
tamenti aut novi laici permittantur habere : nisi forte psalterium, vel breviarium pro divi-
nis officiis, aut horas b. Mariae aliquis ex devotione habere velit. Sed ne praemissos li-
bros habeant in vulgari translatos, arctissime inhibemus. The Cone. Biterrense ann. 124G,
in its advice to inquisitors, cap. 36 (Mansi xxiii. 724), speaks, de libris theologicis non te-
nendis etiam a laicis in Latino, et neque ab ipsis neque a clericis in vulgari. Comp. T.
G. Hegelmaier's Gesch. des Bibelverbots. Ulm, 1783, s. 123.
*^ Cone. Tarraconense ann. 1234, c. 2. Item statuimus, ne aliquis libros veteris vel
novi Testamenti in Romanico habeat. Et si aliquis habeat, infra octo dies post publica-
tionem hujusmodi constitutionis a tempore sententiae, tradat eos loci Episcopo comburen-
dos quod nisi fecerit, sive clericus fuerit, sive laicus, tamquam suspectus de haeresi,
:
§ 90.
crecy over other countries also.^ Thus, in the 13th century, pub-
ry's Leben Calvins, Bd. 1, Bcilagen, s. 71. Archinard notice sur les premises versions
de la Bible en langue vulgaire, Geneve, 1839, .p. 9). About the same time, also, a rhythmical
translation was made into low Dutch (Catalogus biblioth. Paulinae Lips. p. 1C3. Sanderi
biblioth. Bclg. p. 285).
' Izarn (who wrote after 1242, because he mentions the murder of the Inquisitor Arnaud,
in Millot, ii. 57, according to Schmidt in the Strassburgcr Beitragen. i. 150, he was Prior
of Villcmur) has left behind him a picture, to the life, of these proceedings, in his poetic-
al representation of the conversion of Sicard de Figueiras (sec Millot hist, litteraire des
Trouljad, ii. 42 ss. Fragments of the original are preserved in Raynouard, v. 228). The
missionary thus addresses the heretic (Millot, ii. 43): Dis-moi, herefique, parle un pcu
avec moi. Tu no Ic feras point, si tu n'y es force, selon ce que j'entends dire. Tu te
nioqucs bicn de Dieu, d'avoir renie ta foi ct ton bapt^me, pour croirc que le diable t'a cree,
ct tel monstrc peut te sauver.
qu'un Then he proves to him that God is the Creator of
allmen and all things, and concludes (p. 50) Jc veux qu'en un ou deux mots tu me rc-
:
pondes. Ou tu scras jctc dans Ic feu, ou tu te rangeras de notre cote, de nous, qui avons la
foi pure avec scs sept echelons, savoir les sacraments, etc. Next comes a defense of
marriage, to which, j). 52, ho gives weight by the same mannerof arguing Quoi, indocile a :
toutes ces autorites dc Dieu et de S. Paul, tu ne peux te rendro? Mais le feu et les sup-
plices t'attendent tu vas y passer, p. 53 Avant qu'on te jelto duns les flammes, je veux
: :
cependant te donncr conge par une autre dispute sur la resurrection de I'homme et de la
feinme, que tu ne crois pas non plus que le jugemcnt univcrsel. La parole de Dieu k ce
sujet est infaillible ct invariable ; dc sortc que, si la tCtc d'un l;oiiime etoit par dela les
mers, un de scs pieds i Alexandric, I'autre au mont Calvairc, une de ses mains en France,
et I'autre i Haut-Villar, et que le tronc fut porte en Espagne enfin que toutes ces parries,
;
briilces etmises en ccndrcs, fussent jetees au vent ellcs reprendroicnt au jour du jugemcnt
;
la forme, qu'ellcs ont cue au baptcme, etc. p. 59: Avant que tu sois livre aux flammes,
comme tu vas I'Ctre, si tu ne te rctractes point, je voudrois encore tc dcmandcr, pourquoi
tu nies notre baptcme, etc. —
P. 62 Je t'ai par huit fois convaincu d'crrcur et de men-
:
songe, hercliquc ol)stinc: mais toutes les autorites des apotres et des prophetes ne gag-
ncnt rien, ct je pcrds mon terns avec toi. Still for the ninth time Oil as-tu trouvc dans :
I'ecriture, ct qui t'a appris, que ton amc soit venue de ceux, qui tomb^rentdu ciel sur la
terre? etc. At last the heretic submits to him, p. CO Izarn, assurcz-moi, et faitcs-moi
:
donner parole, que je ne serais pas brule, ni enfermc, ni maltraitc. Jc me soumets a toutes
les autres pcines, qu'il vous plaira, etc.
' See Bcrthold, the Franciscan's, Sermons, published by Kling (see above, ^ 80, note
6), s. 304 Sic gCnt ouch niht ze frumcn Stetcn sic gfnt zu den Wilren und ze dc Dor-
: ;
fern gerne. und halt ze den Kinden, diu der Gcnsc h\ictrnt an dem Vclde. Und ctcwanne
giengen sic gar in geisllichem Gewande und swernt niht durch dehein Dine, da bi wart
CHAP. VII.— HERETICS. () 90. SECTS IN CENT. XIII. 573
lie was roused more and more against Rome, against the
feeling
clergy,and against the abuses of the Church,^ and from time to
time there sprung up a stirring sense of the necessity of a refor-
mation to counteract them.* On comparison of the morals of the
man sie erkennen. Nu wandelnt sie ir Leben und ir Ketzerie, rehte als der mane, der
sich da Wandelt in so manige Wise. Also tragcnt nu die Ketzer Swert und Mezzer, langez
Har, langez Gewant, und swernt die Eide nu. Sie haeten etewannc den Tot e geliten :
wannR sie sprachen, Got der haeten die Eide verboten. Und ir Meisterhabent sie in nu
erloubet, dazsie Eide swern. S. 308 also is worthy of note Ez war ein verworhter Ket- :
zer, der mahte Liedcr von Ketzerie, und lerte sie diu Kint an der Straze, daz der Liute
dester mer in Ketzerie vielen. Berthold wished, for this reason, that they might be coun-
teracted by orthodox hymns of good authors.
' See above, ^ 62, notes 18 and 20, ^ 63, note 28, ^ 65, notes 10 and 14 As Conrad von :
Lichtenau saw in the conduct of Gregory IX. toward Frederick II. a prodigiuin mentis
Ecclesiae (see above, ^ 55, note 11) ; so also did the men of Provence naturally enough
in the evils which befell their country. Compare the Troubadour Guill. Figueira about
1244 (in Millot,ii.451): te fais unjeu d'envoyer les Chretiens au martyre.
Rome, tu Mais
dans quel livre as-tu lu,que tu doives exterminer les Chretiens? Comme une bc'te en- —
ragee, tu as devore les grand et les petits. Que le brave comte Raimond vive encore deux
ans, il fera repentir la France de s'etre livree a tes impostures. Tes crimes sont monies
si haut, ((ue tu nicprises Dieu ct ses Saints. Ta tyrannic eclate par I'injustice, que tu
fais au comte Raimond. —
Rome, je me console par I'esperance, que dans peu tu auras une
manuvaise fin !
Compare La Bible de Guiot de Provins, above, 62, note 20, Abbot Joachim 70, (J
()
note 8, and the complaints of the Minnesingers for instance, Walther v. d. Vogelweide;
Wir Leijen han die Wisel vloren (lost the guides), die unser solten pflegen,
Nu grifen selbe (seek ourselves) nach den Pfaden, wir struchen bi (stumble in) den Wegen.
Master Stolle (at the end of the 13th century in v. d. Hagen, iii. 5):
Der Babes solte ein Houbet sin der Kristenheite gar,
unt daz er si beschirmete vor den unrehten dar
er solte ouch ir Rihter sin :
sit si nach Rehte nilii entuont, wie mohte dan ein Leie guot gewesen?
cent et discunt. Audivi, et vidi quendam rusticum idiotam, qui Job recitavit de verbo
ad verbum, et plures, qui totum novum Testamentum perfecte sciverunt. Quarta causa
haeresum est scandalum de malo exemplo quorundam. Unde cum quosdam vident male
vivere, dicunt : nee nos, quisumus imitatores Apostolonim.
Sic Apostoli non i^ixcriint, Quin-
ta causa est insufiicientia doctrinae quorundam, qui praedicant quandoque frivola, quan-
doquc falsa. Unde quidquid Ecclesiae doctor docct, quod per textum novi Testament!
non probat, hoc totum pro fabulis habent, contra Ecclesiam. Sexta causa est irreverentia,
quam quidam ministri Ecclesiae perhilient Sacramentorum. Scptima causa est odium,
quod habent contra Ecclesiam. On their morals ibid. cap. 7, p. 272 Haeretici cognos- :
cuntur per mores et verba. Sunt enim in moribus compositi et modesti superbiam in :
veslibus non habent, quianec pretiosis, nee multum abjectis utuntur. Negotiationes non
habent propter mendacia, et juramenta, et fraudes vitandas sed tantum vivunt de labore, ;
ut opifices. Doctores etiam ipsorum sunt sutores et textores. Divitias non multiplicant,
scd nccessariis sunt contenti. Casti etiam sunt, maxime Leonistae. Teinperati etiam
sunt in cibo et potu. Ad tabcrnas non eunt, ncc ad choreas, nee ad alias vanilales. Ab
ira se cohibent: semper operantur, discunt vel docent, et ideo parum orant. Item ad Ec-
clesiam ficte vadunt, offerunt et confitentur, et communicant, et intersunt praedicationi-
bus ; scd ut praedicantem capiant in scrmone. Cognoscuntur etiam in verbis praecisis et
raodestis. Cavent etiam a scurrilitate et detractionc, et verborum levitate, et mendacio,
et juramento. Ncc dicunt: vere, vel certe, et similia quia hacc reputant juramenta. ;
Item ad quaestiones raro directe respondent. Ut, si quaeratur ab ipsis Sets tu Evange- :
' Frederick 11. in his law against heretics, dd. Paduae 22. Febr. 1221 (in Hartz
heim Concill. Germ. iii. 509. Petri de Vineis, epist. i. 27, adopted a second time into a
Bull of Innocent IV. of the 22d May, 1253), enumerates the following heretical parties,
whose names vary much in part in different texts Patarenos, Spcronistas («/. Sporonit- :
We learn most about the state of the earlier sects from the con-
troversial works of their enemies : such as that of Lucas, bishop
of Tuy, in Grallicia (about 1236),'' against the Albigenses ; of the
Dominican Yvonetus (about 1278),^ against the Waldenses and ;
which were their head-quarters (e, g. RUnkeler Runcani, see Pseudo- Rainer, c. 6, in fine:
Haeretici quidam vocantur ex loco, ut Runcani a villa, probably from Runkel thus the :
Speronistae, in Bertholdt, Sporer, as well as Robertus de Spernore, I) 87, note 18, prob-
ably took their name from Sparone, a market-town in the Piedmontese province of
Ivrea), in part from their employment (texerants, see above, ^ 87, note 7), comp. J. Grimm
in the Wiener JahrbUcher, xxxii. 213.
' Lucae Tudensis Episc. de altera vita fideique controversiis adv. Albigensium errores,
lib. iii. prim. ed. J. Mariana, Ingolstad. 1612. PP. Ludg. xxv. 188.
4. and in Bibl.
* Tractatus de haeresi Pauperum de Lugduno Martene Thesaur. anecdot. v. 1777.
in
D'Argentre coUectio judicior. i. 95, discovered that the autlior, who is there anonymous,
was the Dominican Yvonetus. According to a communication from Professor Schmidt
in Strasburg, this tract is to be found in the library of that place, in three manuscripts
agreeing with each other, revised by a German, in the same way as that of Rainerius by 1
—
Praedicatorum. annis XVII. conversatus sum cum eis (Catharis). Afterward he was an
Inquisitor, and as such was banished from Milan by Palavicini (see below, note 14). His
Summa was much in use, but it was also greatly enlarged by additions (as Yvonetus, note
8). Thus the Codex Rotomag. in Martene, the Codex Cadomensis in d'Argentre, and the
Codex Dubiinensis (see Echardj scriptt. Ord. Praed. 1. 154), have each of them their pecul-
iar additions to the end; these are, however, plainly distinguished from the genuine Sum-
ma. In other Codd there are found, on the contrary, additions at the beginning and end,
and even united to the Summa without distinction. Manuscripts such as these, hut also
different ones, furnish the materials for the quotations in the anonymous treatise of the
576 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
The Cathari, or, as they were now more commonly called, the
Albigenses or Bulgarians/^ not only maintained their ground in
southern France,'^ but increased in number chiefly in Upper Ita-
ly/* where the political distraction of the country was advanta-
year 1415, in H. Hardt rerum Cone. Const, t. iii. p. C63, and Grctser's edition (with
v. d.
the con)ectural contra Waldenscs, 1613, also in Bibl. PP. Ludg. xxv. 262).
title, This
Summa of Grctser's, which, according to the preface by d'Argentre, i. 47, is erroneously
considered as a genuine work of Rainer's, and, indeed, as the second edition of his Sum-
ma prepared by himself, consists of ten chapters, and contains in the sixth chapter, to-
gether with other matter, Rainer's genuine Summa. All the rest was gathered from many
sources, with great confusion and carelessness, by a German Incjuisitor, who lived in Aus-
tria, probably at the end of the 13lh century. As a help for the history of heretics in Ger-
many, this Pseudo-Rainerius, as
have already several times called him, should not be
I
selves concealed, and some fled into northern Italy. Their headquarters, the Castle of
Montsegur, was taken in 1244 by Raymund VII., who was forced to this step (Schmidt,
155) ; the party did not disappear from this country till the 14th century.
'* Thus in the year 1225 at Brescia, cf Honorii HI. epist. ad Ejusc. Arirainens. et Brix-
iensem (in Raynald, ann. 1225, no. 47) . In fivitate Brixiac, quasi quodam haereticorum
domicilio. ipsi haeretici et eorum fautores nuper in tantam vesaniam proniperunt, ut, ar-
matis turribus contra C.atholicas, non solum Ecclesias quasdam destruxerint incendiisct
ruinis, verum etiam, jactatis facibus ardcntibus ex eisdem.ore blasphemo latrarc pracsump-
serint, quod excommunicabant Romanam Ecclcsiam, etc. He commanded that ihe tow-
ers, from which this outrage had been perpetrated, should be destroyed nevertheless op- :
position ensued, see Raumer's Geseh. d. Ilohenstaufen, vi. 300, not. r. ex Regest. Hono-
rii. —
Gregory IX., in 1227, upbraids the whole of Lombardy for toleration of heretics (seo
Raumer, in 417, ex Regest. Grcgor.) compare Brother W'ernhcr, above, ^ 55, note 25.
;
— The heretics then enjoyed full toleration, in the territory of Ezzelinus da Romana, an
utterly infidel prince (cf Rolandus, lib. vi. c. 5, in Muratori scriplt. rer. Ilal. viii. 257),
and Palavicini (cf Annales Mcdiol. cap. 31, ad ann. 1259, in Muratori, xvi. 662 Ubcrtus :
himself publice fuit confessus, quod nihil credebat de fide ciiristiana, nee alicui haeresi).
—About this time lived Armandus Pungilupus in Ferrara, who was honored as a saint
death (t 1269) but at last, in 1301, after a lapse of thirty years, he was declared
after his ;
by Boniface VIII. to have been a concealed Catharist. See the acts at full length in Mu-
ratori antiquitates Italicae medii aevi, v. 93. Pseudo-Rainerius, c. 3 : In omnibus vero
civitatibus Lombardiae et in Provincia, et in aliis regnis et terris plures erantscholae hae-
reticorum quam theologorum, et plures auditores : qui publice disputabant, et populum ad
solemnesdisputationesconvocabant, in foro etincampis praedicabant et in tectis : et non
erat, qui eos impedire auderet propter potentiam et inultitudinem fautorum ipsorum.
'* Compare Frederick. II. 's charges against the Pope, above, ^ 55, notes 19 and 22.
Matth. Paris, ann. 123G,p. 433 Erat civitas ilia (Mediolanum) omnium haereticorum,
:
poenae potius, quam virtutis amore, haereticos, qui civitatem suam pro magna parte inhab-
itabant, ut famam suam redimerent, et accusationi imperiali liberius responderent, com-
busserunt quamobrem numerus civium nimis est mutilatus. However, after 1259, full
; —
toleration was again established under Palavicini, see Ann. Mediol. above, note 14.
'* Particularly in Florence after 1228, where Philip Patemon was bishop of the
Ca-
thari (Raumer, iv. 187) ;
— in Rome in the year 1231 (Raynald ad h. a. n. 13 ss.) ;
— in Vi-
terbo 1235 (Raynald ad h. a. no. 15, from the ancient Vita Gregorii IX. : Ilii inultos hae-
reticos,quorum unus Joannes Beneventi Papa dicebatur, damnavit) in Sicily: Fre- — ; —
derici Imp. constitt. Sicul. lib. i. tit. i. (in the year 1231) Ab Italiae finibus, praesertim :
Conrad of Marburg it is stated, in ipsa civitate Treviri tres fuisse scholas haereticorum.
Et plures erantsectae, et multi earum instruct! erant Scripturis Sanctis, (|uas habebant in
—
theutonicum translatas. Eo tempore (1238)Trevirensis Archiepiscopus(Theodericus)sy-
nodum tenuit, in qua ipse publice enunciavit, haereticos in sua dioecesi habere Episcopum,
quern cognominassent secundum suum nomen Theodericum, et idem alibi fecisse de Epis-
copis locorum itemque eos habere communiter Papam, quem secundum catholicae Eccle-
;
siae Episcopum nuncuparent Gregorium, ut, si interrogarentur de fide, eam fidem se habere
dicerent, quam haberet PapaGregorius, et ille Episcopus sic nominatus, nostrum nominan-
tes et suum intendentes. (Thus also Albericus chron. p. 569, relates of the Bulgri habebant :
voL. n. —37
578 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
dit sancta Ecclesia seu lex Romana, eorum erat intentio ad illam vctulam, quam ipsi voca-
bant Ecclcsiam, et sicde aliis.) In eademsynodo tres fuerunt hacretici jiraescnlati, quo-
rum duo sunt dimis.si, unus exustus. In the brief, in which Gregory IX. calls upon the
Archbishop Theoderic to continue this persecution (in Hartzhcira Concil. Germ. lii. 540),
—
he complains, quod Teutonia, quae catholicae viridilatc fidei et operum pietate redolere
consucvit hactcnus et vigere, nunc apparct plena sentibus et foedata sordibus vitiorura.
The Landgrave Conrad, in the year 1233, destroyed many heretical schools in the Hessian
territory, and also an entire village, Weilandsdorf, now Willnsdorf, in the Siegen territory,
because of its heresy, see the Reimchronik in Kuchenbecker's Analecta Hassiaca, col. vi.
futandiira. Multos etiam mercatores hac intentione mittunt ad nundinas, iit pervertant di-
vites laicos commensales et hospites, cum quibus loquendi familiariter indulgatur facul-
tas. —
Cumque a praedictis fratribus degeneribus licentiam petiissem, miserunt rae Me-
diolanum, a suis comprofessoribus hospitanduin. Et sic omnes pertransiens civitates
Lombardiae circa Padum, semper inter Paterinos, semper in recessu accepi ab aliis ad
alios intersigna. —
Cremonam tandem perveniens nobilissima Paterinorum bibi vina, ra-
biolas, et ceratia, et alia illecebrosa comedens, deceptores decipiens, Paterinumque me
profitens, sed Deo teste, fide, etsi non operis perfectione, Christianus existens. Cremo-
naequc per triduum commoratus, accepta licentia a complicibus, sed maledictione (so he
now calls the benediction he had received) a quodam ipsorum Episcopo, nomine Petro —
—
Gallo, inde canales Acjuilegiae sum ingressus peregrinans. Carinthiam pertransivi so- —
livagus, ac deinde in quodam oppido Austriae, quod teutonice Neustat dicitur, inter —
quosdam novos religiosos, qui Beguini vocantur, hospitabar. Et in proxima civitate
Wienna locisque circumjacentibus aliquot annis delitui, opera confundens, heu, heu, bona
et mala viveiis enim, diabolo instigante, satis incontinenter, animae meae noxius advcr-
:
—
rorum. Ecclesia Albanensis, vel de Donnezacho (probably Donzenac, in Limosin) Ec- ;
Burgaliae (al. Bulgariae) Eccl. Dugunthiae (al. Dugunithiae, al. Dugranicae, probably
;
Druguriae, the same as Tragurii, see above, ^ 87, note 18) ; et omnes habuerunt originem
de duabus ultimis.
*' The first traces of this schism may be seen in Bonacursus, above, ^ 87, note 32, and
Petrus Valissarn. <J
87, note 28. That the Bogomili contributed to the rise of the new
parties,which denied absolute dualism, may be inferred both from their uniformity with
them in doctrine, and also from this fact, that a certain Nazarius, between 1180 and
1200, brought the so-called Catharic Gospel ...•.*-n from Bulgaria into Italy, see below,
.
note 23.
°* Raincrius in Martene Thes. v. 1761. Secta Catharorum divisa est in tres partes,
sive sectas principales, quarum prima vocatur Albanenscs, secunda Concorrezenses, ter-
tia Bajolenses et hi omnes sunt in Lombardia.
: Caeteri vero Cathari, sive sint in Tus-
cia, sive in Marchia, vel in Provincia, non discrepant in opinionibus a praedictis Catha-
ris, sive ab aliquibus eorum. Rainerius calls the three parties after their three chief com-
munities in Upper Italy namely, those in Alba (on the Tauaro, in Piedmont this party
; :
had its chief community in southern France, in Donzenac), in Correggio (in the dukedom of
Modena),and Bagnola, near Brescia (Bagnolum, vicus agri Brixiensis, Jacob. Volaterra-
nus, in Muratori, xxiii. 199. Brixia, haereticorum domicilium, see above, note 15). Mo-
neta, on the other hand, is not acquainted with these names, but distinguishes between
two chief parties of the Cathari, illi qui duo asserunt principia, and illi qui ponunt unum
principium. The doctrines of the Albanensians may be seen in Rainerius, p. 1768, but
much more fully in Moneta, who confutes them in lib.comp. the latter, p. 3 Duo as-
i. ; :
serunt principia sine initio et sine fine. Unum dicunt patrem Christi et omnium justo-
580 THIRD PERIOD— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
rum, et Dcum lucis. Alium vero Deum credunt esse ilium, de quo Christus ait Joan.
14, 30 Venit enim Princeps mundi hujus, etc.
:
Istum credunt esse Deum excaecantem
mantes infidelium et Dcum tenebrarum. —
Credunt etiam, quod istc sit Deus, de (juo ait
Moyses Genes, c. 1 In principio creavit Deus caelum et terram, etc., et ea, de quibus ha-
:
eoruni Job recipiunt, et totum Esdrarn, sicut pracdictos Prophetas, et quincjue libros prae-
notatos. Isti credunt, visibilia ista et transitoria esse ab illo per creationein. E con-
verso credunt, Deum
patrem Christi ct justorum esse crcatorem permancntium lantum
et aeternorum, et credunt, quod ipse alia sua quatuor elemcnta creaverit, et omnia, quae
in eis sunt, et suos caelos, et quod ornaverit sole alio, quam sit iste visibilis, et alia luna,
et aliis stellis (this loftier creation is called by them, according to p. 42, Jerusalem cae-
leste). 'Dicunt autem et credunt, quod iste Deus sanctus et verus suum populum habue-
rit caelestem (often called also, oves Israel) constantem ex tribus, scil. corpore et animo
et spiritu. Anima intra corpus cxistit, spiritus vero, ([ui custos est animae, et rector ip-
sius, intra corpus non est et quod unaquaeque anima a Deo bono creata proprium habet
:
spiritum ad sui custodiam. Credunt etiam, quod Diabolus, qui et Satanas dicitur, invi-
dens Altissimo, caute ascendit in caelum Dei sancti, ct ibi coUoquiosuo fraudulento prae-
dictas animas decepit, et ad terram istam, et caliginosum aerem duxit, et credunt cum vil-
licum iniquitatis dici a Domino, Luc. 16, 8. (According to p. 52, they thus interpret
Gal. 4, 26 ilia, quae surstcm est Jerusalem, libera est, quae est mater nostra.)
: Credunt eti-
am Diabolus de fraude sua, quam in caclo fecerat, exaltatus, prae-
et dicunt, (juod ipse
sumpsit cum suis complicibus in caelum ascendere et ibi cum Michaele Archangelo hel-
:
ium coinmisisse ct devictum fuisse atque dcjectum. El de isto bello credunt intcUigi illud
Apoc. 12, 7, quod ad literam credunt. (Of this history of the Heavenly Jerusalem they ex-
plain also the prophetic books of the Old Testament for, p. 5 credunt etiam, Prophe-
; :
pore eas transmittit in aliud, donee omnes reducenlur in caelum). Istas etiam animas di-
cunt tertiam partem stellarum, de quibus dicitur, Apoc. 12, 4, quod Draco trahebat terti-
am partem stellarum caeli, ad hoc ideo, quia sunt tertia pars horainum a Deo sancto creato-
rum, ut opinantur, dicentes, ut praediximus, unumquemquc in caelcsti curia constare ex
tribus pracdictis. Istas autem animas credunt propter peccatum suum, quando Diabolo
—
consenserunt in caelo, fuisse in istum mundum dejectas a Patre justorum, et credunt,
quod dominus Jesus propter istas animas rcdimcndas venerit de caclo in terram. (John
the Baptist, according to p. 227, was a servant of the devil, ejus baptismus fuit a Diabolo,
i\\n misit eum baptizare, ut baptismum Christi impediret.) Istas etiam animas caelcstes
— credunt in his corporibus post adventum Christi in hac vita tarn de peccato in caelo
commisso, quam de aliis peccatis in pracsenti mundo commissis poenitentiam agere et ;
hanc poenitentiam dicunt eas ineijiere, quando fidcm suam habere incipiunt, etmanus im-
posilionem recipiunt. Hanc manuum impositionem baptisma dicunt Spiritus sancti, non
baptisma aquae malerialis et credunt, quod in ilia nianus impositionc unaquaeque ani-
:
marum caeleslium proprium spiritum, scilicet qucm in caelo habucrat, ad regimen et cus-
todiam suam rccipiat. In fine autem, id est in novissimo die, quando omnes poenitenti-
am suam compleverint, simul rcdibunt ad caelos, et accipicnt corpora in caclesti curia s.
terra derelicta (which bodies, according to p. 49, post discessionem animarum, deformia,
according to p. 83, prostrata ct mortua in caelo, remained behind). Et ad hoc inducunt
illud,Matth. xxiv. 8 ubicunque fucrit corpus, illic congrcgabuntnr ct aquilae. Hanc autem
:
recepiioncm corporum illorum, qui in caelesti patria surgunt, dicunt esse corporum niorluo-
CHAP. VII.— HERETICS. ^ 90. ALBIGENSES IN CENT. XIII. 581
itutnsanctum esse Deum per naturam, sed creaturam tantum Dei omnipotentis. Cre-
dunt etiam Patrem majorem Filio, et diversum ab eo et Spiritu sancto in substantia, et
Filium majorem Spiritu sancto, et ab ipso substantialiter diversum. Isti distinguunt inter
animam et spiritum : distinctionem etiam faciunt inter Spiritum sanctum, et Spiritum Pa-
raclitum, et Spiritum principalera. Spiritum sanctum appellant unumqueraque illorum
spirituum, quos secundum intellectum eorum Deus Pater dedit ipsis animabus ad custo-
diam. Illos autem spiritus ideo sanctos dicunt, id est firmos, quia firmi steterunt, necde-
cepli nee seducti fuerunt a Diabolo. Spiritum Paraclitum dicunt Spiritum consolatorera,
quern recipiunt etiam illi, quando recipiunt consolationem
in Christo, et dicunt, multos
esse Paraclitos et a Spiritum principalem dicunt unum Spiritum sanctum,
Deo creates.
de quo intelligunt illud verbum, quod orantes dicunt Adoremus Patrem, et Filium, et Spir-
:
itum sanctum. Hunc autem dicunt majorem omnibus aliis Spiritibus Sanctis, et ideo prin-
cipalis denominatur. Hunc dicunt ineffabilis esse pulchritudinis, ita quod in ilium desi
derant Angeli prospicere, sicut dicitur, 12. Credunt etiam, nemini datum esse
1 Pctr. i.
Spiritum sanctum ante Christi resurrectionem. Credunt etiam isti, b. virginem Mariam
caelestem fuisse, et non habuisse corpus humanum, sedcaeleste, et animam, atque spir- —
itum ad custodiam animae deputatum. Dicunt etiam et credunt, quod in uterum Mariae
descendit Christus a Patre missus in suo corpore, et anima, et spiritu, et nihil aliud tra.\it
de Virgine, quam id, quod portaverat in ipsam —
propter quod credunt etiam illud, Joan ii.
:
4, dictum a Christo qtdd mihi et tibi est mulicr? quasi diceret, ut perverse intelligunt
:
nihil de te habui. Credunt etiam, quod his cibis usus non fuerit, aut quod famem vol si-
tim de hujusmodi non habuerit. Credunt etiam, quod in illo corpore caelesti passus sit
et mortuus, tamen sine dolore. — Cum illo etiam corpore dicunt caelum ascendisse quad-
ragesimo die, et ad dexteram Patris cum magno triumpho eum, qui ha-
sedere, quia vicit
bebat mortis imperium, i. e. Diabolum : et propter illam victoriam dicunt, quod Pater dedit
ei omnem potestatem in caelo et in terra. This was, according to Rainerius, 1. c, the an-
cient system of the Albanenses, still generally received in the years 1200-1230, until Jo-
hannes de Lugio, Bergamensis, eorum filius major et ordinatus Episcopus, in many points
departed from it. In the Italian communities the greater number of the young members
followed this John, while the older members, with Belasmansa, their bishop at Verona,
at their head, remained true to the old system, which also the Cathari Ecclesiae Tolosa-
nae, et Albigensis, et Carcassonensis, et fere omnes Ecclesiae Catharorura de ultra mare,
continued to maintain (Rainerius, p. 1774). John of Lugio seems to have been led on to
his peculiar opinions by the question. How could souls created good have been induced
to sin ? Hence he thought that good and evil had limited each other from eternity, and had
already intermingled in the world above, so that even the good God was thus restricted in
power and knowledge. Further, Rainerius says, p. 1772: iste Johannes recipit totambib-
liam, sed putateam scriptam esse in altero mundo, et ibidem esse formatos Adamet Evam.
Item credit, quod Noe, Abraham, Isaac et Jacob, et caeteri Patriarchae, et Moyses, et Jo-
sue, et omnes Prophetae, et b. Johannes baptista placuerunt Deo, et quod fuerint homines
in alio mundo, et quod Christus natus est ex patrilius secundum carnem ex b. Virgine, sed —
putat, quod omnia praedicta fiunt in alio .superiori mundo, et non in isto. Item quod verus —
Deus dedit in eodem mundo populo supradicto legem Moysi. Quid plura ? quicquid in —
tota biblia legitur fuisse in hoc mundo, ipse in quodam alio mundo ad literam fuisse con-
vertit. The Albanensians held the Visio Esaiae in very high estimation (Moneta, p. 218) ;
it was an apocryphal book originally written in Greek (see vol. i. Div. i. () 52, note 30),
which, ever since the third century, many of the Gnostic sects (Archontici, Hierakites,
Priscillianists, Bogomili) prized greatly it was probably by means of the Bogomili that
;
it reached the western Cathari. It is probably the Latin translation used by the Cathari,
which was printed in Venice in 1522, and has been lately reissued (by me in the Gottin-
ger Pfingstprogramm, 1232: vetus translatio latina Visionis Jesaiac edita atque praefa-
tione et notis illustrata, and in Engelhardt's Kirchengeschichtl. Abhandlungen, Erlangen,
1822, s 209 ff.).
582 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
itate et Unitatc. (Moneta, p. 112: crcdunt, quod Clinstus sit minor Patre in Deitate,
et Spiritus sanctus minor Christo.) Item confitentur, quod Deus ex nihilo creavil Ange-
los, ct qualuor elementa; sed errant crcdendo, quod Diabolus de licentia Dei formavit
omnia visibilia,sive hunc mundum. (Moneta, p. 110 dicunt, quod Lucifer a Deo crea-
: —
tus est, et fuit bonus, sed propter superbiam suam contra creatorem cum mullis aliis An-
gelis sibi faventihus de caelo ejectus est. — Satan primo venit ad videndum quod creatum
erat a Deo, et cupivit hie regnare, ista autem cupiditas radix fuit omnium nialorum, accord-
ing to 1 Tim. vi. 10. Postea rediit, et astra caeli, i. e. Aiigelos multos seduxit. — Dicunt,
quod sol et luna, et aliae stellae Daemones sunt, adjicientes, semel in quod sol et luna
inense adulterium committunt, etc.) Item credunt, quod Diabolus formavit corpus primi
hominis, et in illud effadit unura Angelum, qui in modico jam peccaverat (Moneta, p. 110
quod Adae spiritus, qui erat caelestis Angclus, ex mundato Dei venit ad videndum, qua-
liter Lucifer elementa distinxerat, et rerum species ex eisdem ;
quern Lucifer apprehen-
dit, et in corpora cameo quod Satan alium Angelum in-
velut in carcere reclusit ; p. Ill :
clusit incorpore mulicbri facto de latere Adae dormientis, cum qua peccavit Adam fuit :
autcm pcccatum Adae, ut asscrunt, fornicatio carnalis). Item, quod omncs animae sunt
ex traduce ab illo Angelo (Moneta, p. 110: quod sicut caro ex came per coilum nascitur,
ita spiritus ex spiritu procrcatvir). Item reprobant totum vetus Testamentum, putantes,
quod Diabolus fuit auctor ejus, exceptis illis tantummodo verbis, quae sunt inducta in
novo Testamento per Christum et Aposlolos, sicut illud ecce virgo concipiet et similia.:
(Moneta, p. 112 sicut Moysen ministrum Diaholi crcdunt, ita crcdunt ipsi Piophetas
: —
nuncios fuisse ejus et si aliquando aliiiuid boni dixerunt de Christo, coacti a Spiritu
:
sancto dixerunt, quod ct de Moyse credunt, ubi de Christo locutus est.) Item isti omnes
damnant Moysen, et ex illis multi dubitant de Abraham, Isaac et Jacob, et caeteris Patri-
archis ct ctiam Prophetis in speciali, ct multi ex eis modo bene credunt de b. Johanne bap-
tista, qucm olim omnes damnabani. Item dicunt, quod Christus non assumpsit animam
humanam, sed fcrc omnes credunt, euni assumpsisse carnem de b. Virgine. ISazarius, an
old bi.shopof tlieConcorrezensians, maintained, however, against Rainerius (sec his works,
p. 1773), quod b. Virgo fuit Angelus, et quod Christus non assumpsit animam humanam,
sed angelicain, sivc corpus caeleste. Ft dixit, (|uod habuit hunc crrorem ab Episcopo et
Filio majore Ecclesiae Bulgariae jam fere elapsis annis Ix. This doctrine may also be
found in the Catharic Evangelium Johannis in Bonoist histoire des Alliigeois, i. 283, and
in Thilo codex apocryphus, N. T. I. 881, to which in the MS. this note was added Hoc :
Tholosanae, ah anno Chr. 1307 ad annum 1323, at the end of Ph. Limborch hist. Inquisi-
tionis, Amstelod. 1692. fol. is of especial weight. Comp. Rainerius, p. 17G1 : Communis
opinio Catharorum est omnium, quod matrimonium carnale fuit semper mortale pecca-
tum, et quod non punietur quis gravius in future propter adulterium vel incestuin, quam
propter legitimum conjugiuin. — Item credunt,-quod comedere carnes, et ova, vel caseum,
etiam in urgenti necessitate peccatum mortale, et hoc ideo, quia nascuntur ex coitu
sit
(on the other hand, even the Perfecti took wine without scruple, see Liber sent. p. 3, 22,
42, and many places, and fish, cf. ibidem, p. 50, 55, 57, 105, for both of which the old Man-
ichaeans entertained the greatest abhorrence). Item quod non licet jurare in aliquo casu,
et hoc ideo esse mortale peccatum. Item quod potentes saeculares peccant mortaliter
puniendo malefactores vel haereticos. Only the Perfecti, called, by way of distinction,
Cathari, who had been fully admitted into the sect by the Consolamentum, had to observe
these regulations strictly. They went about clad in black (nigrum habitum praeferebant,
see Petrus Vallissarn. above, ^ 87, note 28), were required to avoid even the touch of a
woman (Lib. sent. p. 150 non tangunt mulierem, nee permittunt se tangi a muliere), and
:
dared not taste a morsel of food without prayer (Rainerius, p. 1765 : multi ex eis in suis
infirmitatibus dixerunt aliquando eis, qui ministrabant eis, quod ipsi non ponerent aliquid
cibi velpotus inoseorum, si illiinfirmi non possent dicerePa^er jtosicrad minus). The vow
which was imposed upon them was, according to the App. ad Rainer., in Martene Thes. v.
1776: Promittis, quod de caetero non comedas carnes, nee ova, nee caseum, nee aliquam
victuram, nisi de aqua et ligno ? quod non mentieris, nee jurabis, nee occides quicquam ex
reptilibus, nee exercebis aliquam libidinem de corpore tuo, nee ibis solus, dum possis so-
cium habere, nee solus comedes, nee jacebis sine camisia et bracis, nee relinques fidem ti-
more ignis vel aquae, vel alius generis mortis ? The Credentes, the catechumens of the par-
ty, were not, on the contrary, bound by this law, and often lived licentiously, because they
expected to receive full forgiveness of sin in the Consolamentum (Rainerius, p. 1763 :
saepe dolent, cum recolunt, quod non impleverunt saepius libidinem suam tempore, quo
nondum professi fuerant haeresim Catharorum). They often put off the reception of the
Consolamentum even to their death-bed; they made with this view a formal compact (la
convenenza) with a Perfectus, in order that if it were impossible for them, from sickness,
to make the necessary declaration, they might not be hindered by this from receiving the
Consolamentum (Liber sent. p. 42 fecit convenientiam seu pactum haereticis, quod vel-
:
let recipi in fine suo ad sectam et ordinem ipsorum this is often mentioned).
: Since
those who were thus admitted, in case of recovery, were bound, as Perfecti, to observe
the rules of the sect, and yet were not always believed to possess the requisite firmness,
so they were commonly urged, after the reception of the Consolamentum, to undergo the
Endura (from the provenc^al word endurar, abstinence) in other words, to refrain entirely
;
from meat and drink, in order to make their death certain (e. g. Lib. sent. p. 28 Monto- :
—
lina se posuerat in endura, quam servabat, et in qua obiit recepta in sectam haeretico-
rum :
—
per sex septimanas steterat in endura, et nee comederat, nee biberat nisi aquam).
Accordingly, the number of the Perfecti in comparison with that of the Credentes was
very small (Rainerius, p. 1768 O lector, dicere potes secure, quod in toto mundo non sunt
:
CaiAari utriusque sexus numero quatuormillia, Gretser's text, in the Bibl. PP. Lugd. xxv.
269, adds to this : sed Credentes innumen). The Credentes provided the Perfecti with all
necessaries, and brought them money, clothing, bread, wine, fruits, and fish (Lib. sentent.
in many places) : they greeted them, whenever they met them, with a respectful salutation
(Lib. sent. p. 132 : quando veniebat ad eos, et quando recedebat ab eis, salutabat eos mode
haereticali amplexando, ponendo manus ad utrumque latus, et vertendo caput ter ad
utrumque humerum ipsorum, dicendo qualibet vice benedicite. The women, on the other
hand, since they might not venture to touch the Perfectus, greeted him, p. 24, inclinando
584 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
caput junctis manibus) often, especially at the end of meetings for Divine service, they
:
rendered them an Adoratio (Lib. sent. p. 13, fleclendo genua ter junctis manibus inoli-
nando se profunde coram cis [p. 21, ponendo manus usque ad terram p. 10, inclinando se ;
super unam bancam] et dicendo ter benedicite, p. 5C : et in fine : boni Christiani, rogate
Deum, quod perducat nos ad bonum finem ; or, p. 30: boni Christiani benedictionem et ipsi ;
respondcbant a Deo habeatis et a nobis ; or, p. 10 Deus vos benedicat or, p. 197 Deua
: : ; :
vos perducat ad bonum finem). According to Ruinerius, p. 17C2, the Cathari had four sac-
raments namely, 1. Impositio manus (Lib. sent. p. 6: quam ipsi vocant baplisi/ium spirt-
;
tualem, seu cotisolamentum, vcl receptionem, et bonum finem), compare the descriptions in
Ermengard, above, ^87, note 26, in the appendix to Rainerii Summa, in Martene Thes.
V. 1776, and in Lib. sent. p. 52, 186, 190, 249. At the end of this (see App. ad Rainerium)
datur illi haereticato quoddam filum subtile lineum vel laneum pro habitu, quern portat
supra camisiam, et sic ille postmodum dicitur haereticus indutus, or, as in Lib. sent. p. 152,
169, haereticus vestitus. 2. The fraclio panis. At every meal bread was broken by the
chief person present, consecrated and distributed with prayer. Pieces of this consecrated
bread (Lib. sent. p. 29 : panis benedictus, quem vocant pancm sanclae orationis) were
distributed also to the Credentes, and kept by them afterward they partook of them from
:
time to lime. (Lib. sent. p. Ill, ICO.) This was their Lord's Supper, but it was unac-
companied by belief in transubstantiation. 3. The poenitentia, a public confession of sin,
which in the case of lighter transgressions was fulfilled onoe a month. In case of more
grievous sins the Consolamcntum had to be repeated. 4. Ordo, see note 26.
—
" See Yvo's letter, above, note 20. On their hierarchy, Rainerii Summa, in Martene
Thes. V. 1766: Ordines Catharorum sunt quatuor. Hie, qui est in primo et maximo Or-
dine constitutus, vocatur Episcopus ille qui in sccundo, Filius major: ille qui in tertio,
:
Filius minor: et qui in quarto ct ultimo, dicitur Diaconus. Caeteri, qui inter eos sunt
sine Ordinibus, vocaniur Christiani et Chrislianae. Officium Episcopi est, tcnere sem-
per prioratum in omnibus, quae faciunt, soil, in impositione manus, in fraclione panis, et
in incipiondo orarc. Idem servat Filius major absente Episcopo, similiter facit Filius mi-
nor, aiisente Episcopo et Filio majore. Praeterca isti duo Filii, simul vel separatim, dis-
currunt visitare Catharos et Catharas omnes, ((ui sunt sub Episcopo, et omnes tenentur
obedire eis. Similiter in omnibus servant et faciunt Diacones, unusquisque in si>is sub-
ditis, absentibus Episcopo ct Filiis. Et est notandum, quod Episcopus et Filii ha-
bent in singulis civitatibus, m^xime in quibus morantur Cathari, singulos Diacones. The
bishop, with his two sons, was perhaps a representation of the Divine hierarchy, as it was
acknowledged by the Euchctae {-Kari'ip, vlbg Trpeaiivrepo^, vide veu)Tepo(, see Div. i. ^ 45,
note 5), the Bogomili (see below, () 96), and, after them, by the Concorrezenses also
(note 23). That the hierarchy of the Cathari was continued at this time, is plain from
the following remark of Raincr, that formerly, after the death of a liishop, the Filius minor
used to consecrate the Filius major as bishop : that this, however, was now altered by the
Cathari, dieentes, quod per talem ordinationem Filius instilual Patrem, quod satis appa-
rel incongruum. Thence rose the custom that every bishop before his death should conse-
crate the Filius major to be bishop. There is much to be said in favor of the supposition
thai a pope stood at the head of the Catharic hierarchy. In Conradi Portuensis Epis-
copi et apostolicae sedis Legati ep. ad Gaufridum Archiep. Rothomagensem in the year
1223 (in Martene Thes. Anecdot. i. 901, more correctly in C. L. Hugo, Sacrae Antiqui-
tatis Monumenta. Stivagii, 1725. fol. p. 115) we find : Ille homo pcrditus, qui extollilur
super omne cjuod colitur, aut quod dicitur Deus, jam habel perfidiac suae praeambulum
Hacresiarcham, quem haeretici Ali)igenses Papam suum vocant, habitantem in finibui
Burgaronim, (^roatiaect Dalmatiae, juxta Ilungarorum nationem. Ad cum confluunt hae- —
retici All)igcnses, ut ad eorum consulla respondeat. Iste Satan quendam suae pcrver- —
silalis honiinem uscjue in Agenscm dioeccsin destinavit nomine Bartholomaeum Cartes,
est enim dc Carcassona oriundus, vices illius Antipapae agcntem, ut illis corruptis par-
CHAP. VII.—HERETICS. ^ 90. WALDENSES IN CENT. XIII. 585
tibus propinet uberius fel Draconis incalice Babilonis. Cui Bartholomaeo Vigorosus de
Barcelona haereticorum Episcopus funestam exhibendo reverentiam, sedem et locum
suum concessit in villa, quae dicitur Poreus {al. Poiros), et se ipsum transtulit in partes
Tholosanas. Iste Bartholomaeus in literaruin suaruni undique discurrentium tenore, se
in primo salutationis alloquio intitulat in hunc modum Bartholomaeus scrvus servorum
:
sanctae fidei, tali salutem. Ipse etiam inter alias enormilates creat Episcopos, et Eccle-
sias perfide ordinare contendit. This so-called pope may have been the chief of the Bo-
gomili, whohead of 12 apostles presided over the sect, and maintained their con-
at the
nection with the western Cathari. In the West, an analogous institution may have risen
in individual communities, to which Eckbertus seems to allude, above, () 87, note 12, and
Stephanus de Borbone in d'Argentre, i. 90 Dictus autem Manes, ut dicit Augustinus,
:
XII. elegit ad exemplum Christi, quos Apostolos nominavit quod adhuc tenent Mani- :
chaei: unde habent supra omnes Magistratum principalem, alios Episcopos et Presbyteros
ab eis ordinatos, et Diaconos, quos Electos vocant. Still, this may be explained by its
having been only a hearsay about the head of the Bogomili. It is certain that among the
Cathari no such institution arose with any widely extended influence for Raincrius, who ;
was well acquainted with his subject, and describes in detail the Catharic hierarchy, says
nothing about it. A Papa Niquinta or Nicetas does indeed make his appearance in Lan-
guedoc in 1167, see (} 87, note 18, a patriarch at Milan in Tritheniius, above, note 15, a
certain Joannes Beneventi, Papa in Viterbo, note 16, and a Papa Gregorius in the Gesta
Trevir. note 18 In the year 1229, ille pestifer qui dicebatur Apostolicus Albigensium
:
Guillelmus nomine, was burned to death (Albericus, p. 529). However, these statements
agree too little with each other, and are quite explained by the fact that all Catharic bish-
ops were called also Batres and Papae,with reference to the Filius major and minor: be-
sides, the Catholics merely, from analogy, may have transferred the notion of the Papacy
to certain distinguished Catharic bishops.
'^ Innocent HI. communicates to the Archbishop of Tarragona and his
lib. xi. ep. 196,
suffragans the confession of faith upon which Durandus de Osca was received back by the
Pope, and the approved Propositum conversatioriis ; and charges him likewise to admit
again into the Church those Waldenses who would swear to the same conditions. The
chief points of the Propositum are the following Ad honorem Dei et ejus Ecclesiae catho-
:
licae, et ad salutem animarum nostrarum, fidem catholicam per omnia et in omnibus infe-
gram et inviolatam corde credere et ore proposuimus confiteri, sub magisterio et regimine
Romani Poatificis permanendo. Saccule ahrenunciavimus, et quae habebamus, velut a
Domino consultum est, pauperibus erogavimus, et pauperes esse decrevimus ita quod :
de crastino solliciti esse non curamus, nee aurum nee argentum vel aliquod tale praeter
victum et vestitum quotidianum a quoquam accepturi surnus. Consilia evangelica velut
praecepta servare proposuimus. — Cum autem ex magna parte clerici simus et paene om-
nes literati ; lectioni, exhortationi, doctrinae, et disputationi contra omnes errorum sectas
decrevimus desudare. —Per honestiores autem et instructiores in lege Domini et in as.
Patrum sententiis verbum Domini censuimus proponendum in schola nostra fratribus et
amicis, cum Praelatorum
vero licentia et veneratione debita, per idoneos et instructos in
sacra pagina fratres, qui potentes sint in sana doctrina arguere gentem errantem, et ad
fidem modis omnibus trahere, et in gremio s. Romanae Ecclesiae revocare. Religiosum —
et modeslum habitum ferro decrevimus, qualem consuevimus deportare, calciamentis de-
THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
586
super apertis itaspeciali signo compositis et variatis, ut apcrte ct lucide cognoscamur nos
esse, sicut corde, sic ct corpore, a Lugdunensibus et nunc ct in perpetuum segregates,
nisi rcconcilientur catholicae unitati. — Si qui vcro saccularium in nostro voluerint con-
sis olim concesserat, in quo sua schola constructa consueverant convenire ac exhortari
fratres adinvicem ct amicos, quam bonac memoriae praedecessor tuus destrui fecerat, dum
essent excommunicationis vinculo innodati, et nunc iterum est erecta, ipsis concedere vel-
ad exhortationem mutuam faciendam fratribus ct amicis libere valeant convenire.
les, ut
Unde nobis humilitcr supplicarunt, ut pratum praedictum eisdem faceremus concedi ad
proponendum in schola praefatamore solilo vcrbum Dei. The Pope writes on this head
to the archbishop, that the granting of this request certainly ought not ^o be made a con-
dition of reconciliation, but that he might afterward grant it, sine gravi seandalo aliorum.
But thereupon Lib. xii. ep. 69, ad Durandum de Osca ct fratres ejus Gravem contra yds :
tura testatur: In insidiis suis capientur iniqui, cum astutias Satanae non
penitus ignore-
faciliuscapere
mus. Si verode pristina superstitione quicquam retineat ad cautelam, ut
possit vulpeculas, quae moliuntur vineam Domini demoliri, tolcrandus est prudcnter ad
tempus, donee arbor e fructibus cognoscatur, dummodo circa substantiam ventatis de
corde puro et conscientia bona et fide non ficta procedat, quandoquidem Paulus Aposto-
lus dicat : Cum essem nstutus, dolo vos ccpi.— Quod si etiam a prisca consuetudine non su-
diximus. non aberrct in substantia veritatis, etc. Afterward also Innocent took the side
of this brotherhood once more. He charged the Archbishops of Narbonne, Tarragona, and
Milan, as well as their suffragans (lib. xiii. ep. 63), quatenus ipsos— caritative traclantes,
CHAP. VII.— HERETICS. (J
90. WALDENSES IN CENT. XIII. 587
non permittatis, eos aut illos.qui suum ipsis intuitu caritatis impenderint beneficium, —
quoquam temere molestari. He forbade, ep. 77, ad Durandum etfratres, ut nullus vobis qua-
libet violentia vel surreptionis astutia inPraepositum praeferatur, nisi quem vos cum con-
silio dioecesani Episcopi —duxeritis eligendum
and rebuked the above-named bishops, cp.
;
78, for lingering over the reconciliation of those, qui sub praescripta forma reconciliari Ec-
clasiac proposcerunt. Similar protection he afforded to these Pauperibus Catholicis lib.
XV. ep. 82, 90-96. —
To a second society of Waldenses, under Bernardus Primus, who
were received back upon the same confession of faith, lib. xiii. ep. 94, the same Proposi-
tum conversationis was allowed lib. xv. ep. 137, but with this alteration Religiosum et :
2. It is sufficiently plain from this that Innocent 111. would have treated Peter Waldus
in a different manner from that adopted by Lucius III. perhaps the reason may here be
:
found why S. Francis also did not become a heretic. This society, however, soon came
to an end :Hist. gen. de Languedoc, iii. 148.
'* Concerning their doctrine in the 13th century, see Rainerii Summa in Martene
Thes. v. 1775 Dividitur haeresis in duas partes. Prima pars vocatur Pauperes Ultra-
:
montani secunda vero Pauperes Lombardi, et isti descenderunt ab illis. Primi, scilicet
Pauperes UUramontani, dicunt, quod omne juramentum est prohibitum in novo Testamento
tamqiiam mortals peccatum. Et illud idem dicunt de justitia saeculari, scilicet quod non
licet Regibus, Pnnoipibus et Potestatibos punire malefactores. Item quod simplex laicus
potest consecrare corpus Domini, credo etiam, quod idem dicant de mulieribus, quia haec
nonnisi (probably, hae non mihi) negaverunt. Item quod Ecclesia Romana non est Ecclesia
Jesu Christi. Pauperes iomftardi concordant cum primis in juramento et justitia saeculari.
De corpore vero Domini sentiuntetiam pejus quam primi, dicentes, quod concessumestcui-
libet homini sine peccato mortali consecrare illud. Item dicunt, quod Ecclesia Romana est
Ecclesia malignantium, et bestia et meretrix, quae leguntur in Apocalypsi ( Apoc. xiii. 17)
et ideo dicunt, nullum esse peccatum, m quadragesima et sextis feriis contra praeceptum
Ecclesiae comedere carnes, dummodo fiat sine scandalo aliorum. Item quod Ecclesia
Christi permansit in Episcopis et aliis Praelatis usque ad b. Sylvestrum, et ineo defecit,
quousque ipsi eam restaurarunt tamen dicunt, quod semper fuerunt aliqui, qui Deum
:
timebant et salvabantur. Item dicunt, quod infantes salvantur sine baptismo. The Ger-
man reviser of Ramer's Summa gives a much more lengthened representation of the Wal-
densian opmions, but it is full of tautologies. What follows may serve as a completion
of what is given above (Pseudo-Rainerius, c. 3, in the Bibl. PP. Lugd. xxv. 264 ss.) Di- :
—
cunt, quod Romana Ecclesia defecerit sub Sylvestro, quando venerium temporalium in-
fusum est in Ecclesiam. Et dicunt, quod ipsi sunt Ecclesia Christi, quia Christi doc-
trinam, Evangelii et Apostolorum, verbis et exemplis observent —
quod ipsi sint vere
;
transsubstantiatio fiat Item dicunt, quod Missa nihil sit, quia Apostoli
per verba vulgaria.
earn non habebant, et fiat Item Canonem Missae non recipiunt, nisi
propter quaestum.
—
tantum verba Christi vulgaritcr. De Sacramento poenitentiae dicunt, quod nullus possit
absolvi a malo sacerdote item quod bonus laicus potcstatem habeat absolvendi (they
;
taught, for instance, according to the expression of a Waldcnsian woman, in the year 1321,
in the Liber sentcntiarum, p. 290, which is to be found at the end of Limborch. Hist. In-
quis. quod solus Dcus absolvit de peccatis, et ille, cui fit confessio peccatorum, solum-
modo dat consilium, quod dcbeat homo facere, et injungit poenilentiam, et hoc potest fa-
cere homo sapiens et discrctus, sive sit sacerdos, sive non). Item sacramentum conjugii —
damnant, dicentes, molaliter peccarc conjuges, si absque spe prolis conveniant. Item gra- —
dus affinitatis et consanguiniialis camalis et spiritualis,quos Ecclesia instituit, et impedi-
menta Ordinis, et publicae honestatis, et Ecclesiae vetitum spernunl. Item quod Eccle-
sia erravorit dicunt, matrimonuim clericis prohibendo, cum etiam Orientales contrahant.
— Sacramentum unctionis etiam reprobant, quia tantum divilibus datur, et propter plures
sacerdoles ibi nccessarios. Item Sacramentum Ordinis dicunt nihil esse. Item dicunt,
quod omnis laicus bonus sit sacerdos, sicut Apostoli laici erant. Item quod latina oratio —
laicis non j)rosit. —
Item quidquid praedicatur, quod per texturn bibliae non probatur, pro
fabulis habcnt. Item dicunt, quod sacra Scriplura eundem effectum habeat in vulgari,
qucm in latino. Unde etiam conficiunt in vulgari, et dant Sacramenta. Item Testamenti
novi textum, et magnam partem vetcris vulgariter sciuntcorde. Item Decretales, et De-
creta, ct dicta, el exposilioncs Sanctorum respuunt, et tantum inhaerent texlui. Nul- —
lum Sanctum invocant, nisi Deum solum. Item canonizationes, translationes, et vigilias
—
Sanctorum contcmnunt. Item letaniam numquam legunt, Icgendas Sanctorum non cre-
dunt Item miracula Sanctorum subsannant item reliquias Sanctorum contcmnunt. Item
; ;
sanclam cruccm roputant ut simplex lignum. Item signum sanctae crucis horrent propter
supplicium Christi, ncc un<iuam signant se. Item dicunt, quod doctrina Christi et Aposto-
lorum sine statutis Ecclesiae sufiiciat ad salutem quod radit io Ecclesiae sit Iraditio Pha-
;
t
risacorum. —
Item mysticum scnsum in divinis Scripturis refutant praecipue in dictis et
actis ab Ecclesia traditis ut quod gallus super campanile (belfry) significat Doctorem.
:
cecidcrit, ibi erit. Si enim est bonus, non indiget suffragio si est inalus, nihil prodest. ;
Item dicunt, quod omne peccatum sit mortale, ct nullum vcniale. A catalogue of Waldcn-
sian doctrines, from a manuscript at Vienna, in J. Krone's Era Dolcmo and the Patare-
nians, s. 201. —
Yvonetus in Martene Thes. v. 1779, in his description of the Waldcnses,
attributes tothem also many Catharic doctrines and customs but the distinction between ;
the Cathari and the Waldcnses seems to me so manifest, that can give no credit to this I
Fuessli, 1. 4C0, with reference to this, between the pure and mixed Waldcnses. This, how-
ever, is worthy of more attention, that Stephanus de Borlione (in d'Arpenlrc, i., 87) attrib-
utes to his Waldcnses, besides their ancient doctrines, the opinions of the sect of the Free
Spirit also, and indeed with a direct appeal to their own words, see below, note 33.
" In the old documents of the Waldcnses their teachers are called Bariias {Io Barba
means the uncle, Leger, i. 205). These Barba.s, who, like Peter V^aldensis and his first
disciples, went about teaching, may have been outwardly much like the Perfect! of the Ca-
CHAP. VII.—HERETICS. (/ 90. WALDENSES IN CENT. XIII. 589
The more plainly their deviation from the doctrine of the Church
could be vindicated as a purification of the same, the more easy
acceptation they found with their thoughtful contemporaries. As
early as the 13th century they appeared in the valleys of Pied-
mont,^" in which they have maintained themselves until now.
thari, and so Yvonelus represents them in Martene Thes. v. 1781 Duo sunt genera sec- :
tae ipsorum. Quidam dicuntur perfect!, et hi propria vocantur Povres Valdenses de Lyon,
nee omnes ad hanc formain assumunt, sed prius diu inforraantur, ut et alios sciant docere.
Hi nihil proprium dicunt se habere, nee domos, nee possessiones, nee certas mansiones.
Conjuges si quas ante habuerunt, relinquunt. Hi dicunt se Apostolorum successores,et
sunt magistri eorum, et confessores, et circumeunt per terras visitando et confirmando
discipulos in errore. — Vadunt etiam diversis ha-
His ministrant discipuli necessaria. in
eratio sine eis est ergo non est de Ecclesia Dei. Si autem dicant nostra generatio illos
; :
Ordines habet ; quaero o quo habuit ? quis enim est Episcopus vester ? S dicant talis homo
: i :
quidam dixerunt, quod Valdesius Ordinem habuit ab universitate fratrum suorum. Eo-
rum autem, qui hoc dixerunt, principalis auctor fuit quidam haeresiarchapauperum Lom-
bardorum. Doctor perversus, Thomas nomine hoc autem probare taliter nisus est Qui-
: :
libet de ilia congregatione potuit dare Valdesio jus suum, scil. regere seipsum, et sic tola
congregatio ilia potuit conferre, et contulit Valdesio regimen omnium, et sic creaverunt
ilium omnium Pontificem et Praelatum. A more common answer may be seen, p. 404
Dicunt autem haeretici, quod sicut Moyses in V. T. a nullo homine ordinatus fuit sacer-
dos, et taraen fuit sacerdos, —
et aliis sacerdotium contulit, —
similiter autem et Paulus fuit
—
Sacerdos et Episcopus, sicut et alii Apostoli omnes, et tamen a nullo homine ordinatus ;
— ita etiam et Valdesius et Ordinem habuit, et aliis conferre potuit. Hence it is plainly
evident that the Waldenses of the 13th century neither thought of referring their origin
farther back than Valdesius, nor of tracing their episcopate to an apostolical succession.
From this we may ascertain the sense of the claims of the bishops of the Bohemian broth-
ers and the Herrnhuters to apostolical succession, for they derive them from the old Wal-
densian bishops.
'" Jul. Krone (Fra Dolcino u. die Patarener, Leipzig, 1844, S. 22, Anm.), communi-
cates the following extracts from the original deeds in the Archives of Turin: 1297. Phi-
lippus (d'Acaja) libravit inquisitori Vaudensium pro medietate expensarum per eundem
inquirendo Valdenses in valle Peruxiae (Perosa). Otto (IV.), Rom. Imp. Episcopo, etc..
590 THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
rcs quam Ixx., quae omnes per Dei gratiam deletae sunt praeter sectas Manichaeorum,
Arianorum, Runcariorum et Lconistarum, quae Alemanniam infeccrunt. Inter omnes
has sectas, quae adh'uc sunt, vcl fuerunt, non est perniciosior Ecclesiac, quam Lconista-
rum. Et hoc tribus de causis. quia est diuturnior aliqui enim dicunt, quod
Prima est, :
bene omnia de Deo credant, et omnes articulos, qui in Symbolo continentur solumrao- :
Italy. My opinion grounded on these reasons that Amalrick's doctrine quite agrees
is :
with the tenets of this party that, before Amalrick, these opiniojis were never brought
;
forward as the tenets of a sect, but after him often that, soon aUcr his death, adherents
;
to his doctrine were found in several dioceses (Caesar. Heisterbac. lib. v. cap. 22,
to be
says of its emissaries circuierunt Episcopatum Parisiensem, Lingonenscm, Trecensem,
:
persecution in Paris (sec above, (J 74, note 10). For (1) the sect made its appearance
under the name of Ortlibcnser in Strasburg, in the year 1212. For the German Pseudo-
Rainerius, c. 6 (Bib). PP. xxv. 206), describes a sect under the name Ortlibenses or Ort-
the true reading according to Cod. Lamb, see 1. c. p. 311, instead of Ordiba-
libarii (this
which evidently agrees with the doctrine of Amalrick and the sect of the Free Spiriu
rii)
horainem debcre ab exterioribus abstinerc, et sequi responsa spiritus intra sc, hacresis est
cujusdam Ortlcni (so should we read with Cod. Lamb, instead of Orclcni), qui fuitde Ar-
gentina, qucm Innocentius III. condemnavit. Here, as we recognize a characteristic
doctrine of that system, so we may venture to place these Ortlicbenser in close connection
with this heresiarch, and to read its name Ortkni in that passage, the rather that the name
Ortlieb or Ortleb often occurs (see, for instance, Schoepflini Alsatia diplom. in the Index
CHAP. VII.—HERETICS. ^ 90. SECT OF THE FREE SPIRIT. 59I
at Nuremberg, in the 13lh century, there was a family of the name Ortlieb, see Riede-
rer's Nachrichten zur Kirchen-, Gelehrten-, u. BUchergeschichte, iii. 4), but not one sin-
gle name Ortleinor Ortlin. The Annales Argentinenses ad h. a. in Bohmer's Pontes re-
rum German, ii. 104 (a castigated edition of an uncertain author before Albertus Argentin,
in Urstisius, ii. 74), and many subsequent chroniclers, see Schmidt in lUgen's Zeitschr.
fur d. hist. Theol. 1840, iii. 34, record also the burning of several heretics at Strasburg in
the year 1215. According to number of disciples of Amal-
this view, the Ortliebenser are a
rick at Strasburg, called after their local chief Ortlieb, who was probably the first to in-
troduce the new doctrine there and had won adherents to it. (2) With this agrees the no- —
tice of Hartmannus in annalibus Eremi ad ann. 1216 (in Fuessli, ii. 6) Sub idem tem- :
pus in Alsatia et etiam in Turgovia haeresis nova et pudenda emersit adserentium carni-
um et aliorum ciborum esum quocunque die et tempore, turn vero omnis veneris usum nullo
piaculo contracto licitum et secundum naturam esse. This last tenet is characteristic of
the sect of the Free Spirit : hence, this sect had spread itself from Strasburg into the rest
of Alsace and Tdrgau. — Further still, (3) the sect showed itself about 1250 in Cologne,
according to J. Nideri (t 1438), formicarius lib. iii. c. 5, who refers on this head to Alber-
tus Magnus as a contemporary, see Mosheim de Beghardis et Beguinabus, p. 198. — (4)
About appeared among the Beghards in Suabia, see Martini Crusii (t 1607) an-
1260, it
nales Suevici, P. 111. lib. ii. c. 14, ad ann. 1261, who appeals to Feli.x Faber, a writer of
the 15th century, see Mosheim, 1. c. p. 199. —
worthy of notice that, in
(5) It is especially
the year 1230, they appear to have crept in among
in Lyons. Waldenses
Stephanus
the
de Borbone, in d'Argentre, i. 87, brings forward a medley of the doctrines of the Waldenses,
and the sect of the Free Spirit, as the system of the Waldenses likewise the Appendix :
of the Codex Cadomensis to Rainerii Summa (in d'Argentre, i. 56), which, however, is
probably derived from Stephanus. Doctrines, evidently those of the sect of the Free Spir-
it, arc to be found in Stephanus animam primi hominis esse divinae substantiae porfio-
:
—
nem. Concedunt/ere omnes, quod anima cujuslibet boni hominis sit ipse Spiritus sanc-
tus, qui est Deus —
quo peccantc egreditur, et subintrat Diabolus. Item spiritus homi-
:
—
nis, ex quo bonus est, si moritur, est idem quod spiritus Dei, et ipse Deus. Dicunt^Zw- —
rimi eorum, siciit audivi per confcssionem multorum magnorum inter eos, quod quilibet bonus
—
homo sit Dei filius, sicut Christus eodem modo. Et cum dicunt, se credere incarnatio-
nem, nativitatem, passionem, resurrectionem Christi, dicunt, quod illam credunt veram
conceptionem Christi, nativitatem, passionem, et resurrectionem, et ascensionem, cum
bonus homo concipitur, nascitur, resurgit per poenitentiam, vel ascendit in caelum cum ;
quod convertit, et in quo convertitur, Spiritus sanctus, ethoc intelligunt, quando dicunt,
se credere in Patrem, Filium, et Spiritum sanctum, etc. Since Stephanus expressly re-
fers to the confession of single leaders, his statements are not easy to refute. There is
also ground for believing that the mutual rejection of the whole Catholic church-system,
and the common persecution they had to undergo, first drew both parties outwardly to-
gether that then the doctrines of the Free Spirit found acceptance among the Waldenses,
;
at first as mystical expressions for the union of the soul with God and Christ and that ;
at last the advance from this mysticism to pantheism (as may be shown by the example of
other mystics) was facilitated by the lack of a speculative development of the Walden-
sian system. The practical principles of immorality which prevailed in the sect of the
Free Sjiirit were not laid by Stephanus to the charge of the Waldenses. A similar con-
fusion of the Waldensian maxims with those of the Free Spirit, and equally immoral, is
attributed, in Trithem. annal. Hirsaug. i. 543, to the Strasburg heretics of the year 1230
(see Schmidt in lljgen's Zeitschr. 1840, iii. 54) his authority certainly is too modern;
:
however, there are some Waldensian maxims to be found in the collection of the doctrines
of the sect of the Free Spirit (see note 35), made by John, bishop of Strasburg, in 1317.
In conclusion, the Libertines in Calvin's time, the remnant of the party of the Free Spir-
it, appealed to the Waldenses (Calvini instructio adv. Libertinos, c. 23, in fine); so it
seems as if they had always stood in some relation to the Waldenses.
592 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
merous among the Beghards,^* on the Rhine, that the people un.
derstood them alone to be meant by the name of Beghards, although
they called themselves Brothers and Sisters of the Free Spirit.^^
' See above, i) 71, note 11.
" On these, see Statuta Hcnrici I. Archiep. Coloniensis contra Bccgardos, ann. 1306
(in Mosheim de Beghardis ct Beguinabus comm. p. 210) Clcmentis V. l)ulla contra Be-
;
Mosheim, 1. c. p. 255). !n
Joaiinis Episc. Argentinensis epist. circularis, ann. 1317 (in
this last, the errors of those, quos vulgus Begehardos et Schivestrones, Brod durch Gott
(they begged their bread for God's sake, not as was the custom elsewhere for St. Nicho-
las", St. Peter's, or at most our dear Lady's sake, see Specklin in Schmidt, in lllgen's
Zcitschr. 1840, iii. 30), nominant, ipsi vero ct ipsae se de secta liberi spiritus, et voluntariae
paupertatis parvos fralres vcl sorores vocant, are given to the following effect Primus est :
contra divinitatem. Dicunt enim, eredunt et tenent, quod Deus sit formaliter omne quod
est. Item dicunt, quod homo possit sic uniri Deo, quod ipsius sit idem posse ac velle et
opcrari quodcunque, quod est ipsius Dei. Item eredunt, se esse Deum per naturam sine
distinctione. Item quod sint in eis omnes perfectiones divinae, ita quod dicunt, se esse
aeternos et in acternitate. Item dicunt, se omnia creasse, et plus creasse, quara Deus.
Item, quod nullo indigent ncc Deo, nee Deitate. Item, quod sunt impeccabiles, unde
qucmcunquc actum pcccati faciunt sine peceato. Item, quod sunt ipsum rcgnum caelo-
rum. Item, quod sunt ctiam immutabiles in nona rupe, quod de nullo gaudent, et de nullo
turbantur, unde se ipsos noUent a quacunque morte solo verbo, si possent, liberare. Se-
cxmdo contra Christum. Dicunt se credere, quod quihbet homo perfectus sit Christus per
naturam. Item, quod Christus non est passus pro nobis, scd pro se ipso. Item, quod
Christi humanitas aChristo deponitur et a£>.;umitur, sicut corpus a diabolo. Item non cx-
hibent reverentiam corpori Christi, avertcndo se ab hostia consecrata, et blasphemando
dicunt, quod sapiat eis, sicut slcrcus in ore. Item dicunt, se credere, quod aliquis homo
possit transcendcre meritum Christi. Item, quod nihil dcbcat fieri j>ropter praenuum
quodcunque, etiam propter regnum caelorum. Item, quod homo perfectionis debet esse
liber ab omni virtute, ab omni actionc virtutis, a Christo, ab ejus passione cogitanda, et a
Deo. Tertio contra Ecclcsiam, multipliciter errando. Dicunt enim, se credere, Ecclesiam
calholicam, sive Christianitatcm fatuam esse, vcl fatuitatem. Item, quod homo perfectus
sit liber in totum, quod tcnctur ad servandum praecepta data Ecclesiae a Deo, sicut est
homincm fortcm, clsi non rcligiosum, non obligari ad labores manuales pro ncccssitatibus
suis, scd cum liberc posse rccipere eleemosynam paupcrum. Item dicunt, se credere, om-
nia esse communia, unde dicunt, furtum eis licitum esse. Quarto contra sacra77ienta Ec-
clesiae errando, dicunt so credere, quod quilibct laicus bonus potest conficcre corpus Chris-
ti, sicut saccrdos peccator (this is a Waldensian tenet, see above, note 28). Item, quod
sacerdos, postquam exuit se sacris vestibus, est sicut saccus evacuatus frumento. Item,
quod corpus Christi aequaliter est in quolibet pane, sicut in pane sacramentali. Item,
quod confiicri saccrdoti non est necessarium ad salutem. Item, quod corpus Christi, vel
sacramentum Eucharistiac sumere per laicum tanlum valet pro libcratione animae defunc-
ti, sicut celebratioMissae a saccrdote. Item, quod omnis concubitus tnatrimonialis prae-
ter ilium, in quo speralur boiuim prolis, sit peccatum (this again is Waldensian). Quinto
errando contra infernum et regnum caelorum, dicunt se credere, quod judicium exlrcmum non
sit fulurum, sed quod tunc est judicium hominis solum, cum moritur. Item, quod non est
infernus, ncc purgatorium. Item, quod, mortuo corpore hominis, solus spiritus vel anima
hominis redibit ad cum, unde exivit, et cum eo sic rcunictur, quod nihil rcmancbit, nisi
quod ab aelcrno fuit, Deus. Item, quod nullus damnabilur ncc Judaeus, ncc Saracenus,
quia, mortuo corpore, spiritus redibit ad Dominum. Item, quod homo magis tcnctur se-
qul instinctuin intenorem, quam veritatem Evangelii, quod quotidie pracdicatur. Sexto
errando contra Evangelia dicunt, se credere, multa ibi esse poetica, quae non sunt vera,
CHAP. VII.—HERETICS. ^ 90. IN HALL. 593
sicut est illud : Venitc, benedicti, caet. Item, quod magis homines debent credere humanis
conceptibus, qui procedunt ex corde, quam doctrinae evangelicae. Item dicunt, aliquos
ex eis posse meliores libros reparare omnibus libris catholicae fidei, si fuerint destructi.
Item, quod pro illis, qui sunt in purgatorio, non sit orandum. Septimo et ultimo contra
sanctos viros errando dicunt, se credere, quod perfecti homines communiter transcendere
possint, et perfectiores sunt gloriosa Virginc, et quosdam eam transcendisse in tribus virlu-
tibus. Item, quod communiter aliqui inter eos perfectiores sunt s. Paulo. Item, quod qui-
dam ex eis adeo sunt perfecti, ut non possint deficere, nee proficere sanctitate. Item, m
quod perfectus homo non indigeat in hac vita virtu tibus theologicis, sicut fide, spe, et caritate.
^^ Clemens V. epist. ad Episc. Cremonensem in Raynaldus, ad ann.
1311, no. 66,
writes, in nonnullis Italiae partibus, tam Spoletanae provinciae, quam etiam aliarum cir-
cumjacentium regionum, nonnullos ecclesiasticos et mundanos, religiosos et saeculares
utriusque sexus — versari, qui — novum ritum — introducere moliantur, quem libertatis
spiritum nominant, h. e. ut quicquid eis libet liceat.
^' Matth. Paris ad ann. 1240, p. 533: Diebus illis quidam quasi honestae vitae ac se-
verae vir, habitum et gestum practendens Ordinis Carthusiensis, captus est apud Canta-
l)rigiam, nolens intrare Ecclesiam aliquam. He was handed over to the Papal legate in
London. Palam enim asseruit, dicens Gregorius non est Papa, non est caput Ecclesiae:
:
scd aliud est caput Ecclesiae. Ecclcsia pTofanata est, nee debent in ea divina celebrari, nisi re-
dedicata fuerit. Vasa et vestimenta ejus reconsecranda sunt. Diabolus solutus est : Papa
haereticus. Polluit Ecclesiam, imo mundum, Gregorius, qui Papa dicitur. When the legate
reminded him of the Pope's privilege, ut vices b. Petri exequatur in terris, he answered,
Quomodo possem credere, quod cuidam Symoniali et usurario, et forte majoribus focinoribus in-
voluto, conccdatxir talis potestas, qualis concessafuit b. Petro, qui immediate foetus est Aposto-
lus, sequutus est Dominum,non tantum incessu pedum, sed virtutum claritate ? Ad quod ver-
bum erubuit Legatus, et ait quidam de circumsedentibus :
qxuxm damns vobis, non damns fictam vel compositam ab Apostolico vel Episcopis, scd de solo Deo
et Ordine nostra. Et sic non audemus habere memoriain Papae, quia ita perversae vitae est,
:
et tarn mali exempli homo, quod eum tacere oportet. Et blasphemando adjecit idem praedi-
cator : Orate, inquit, pro domino Friderico Imperatore, et Conrado, filio ejus, qui perfecti et
justi sunt. Item dixit, quod Papa non haberet auctoritatem ligandi et absolvendi, quia
non haberet vitam apostolicam, et hoc probare vellet per quandam glossularo. Istos hae-
reticos fovit et defendit Conradus, fihus Friderici, Imperatoris quondam, et patrem suum
per taliavenena credidit defensare. Sed res lapsa est in contrarium, quia cathohcis prae-
dicatoribus audacter resistentibus, el fideles exhortantibus, liberi et ministeriales a Con-
rado cesserunt, ita quod quasi exul et profugus de Suevia in Bavaria moraretur. Krantz,
Metrop. lib. viii. c. 18, and Saxon, lib. viii. c. 16, quotes only this passage. Fuessli, ii.
tail. Etleich sprachen,er wergewesenain Nigromanticus die andern sprachen, sie fun- ;
den in dem Fewr nicht seines Gebaines, und chcm her von Gates chraft, daz Cheiser Friderich
lebte, und salt die Pfaffen vcrtreiben. Then the prophecy, attributed to the Abbot of Joa-
chim, spread more and more forcenturies, that an Emperor Frederick III. should lake this
vengeance. In one of its simplest forms, even in the 13th century, it runs thus Vcniet :
aquila, de cujus volatu delebitur leo. VenietpuUus aquilae et nidificabit in domo leonis.
De radice aquilae surgct alius aquila cujus nomcn Fridericus, qui egnans regnabit exten-
detque alas suas usque ad fines terrac. Cujus sub tempore summus Pontifex ct Clerus
dilapidabitur et dispergetur. On the accretions to this propljecy, see Mosheim's Versuch
einer unpart. u. grundl. Ketzergeschichtc, 2le Aufl. s. 342 ff. Sibylline prophecies in Ger-
man verse may
be seen in Grimm's deutsche Mylhologie, 2te Ausg. II. 909. With this
agree the popular legends, that the Emperor Frcde'ick (generally Barbarossa, Frederick
1. and II. arc confounded in the legends) is sleeping in a mountain (Kifhauser, a hill
Gerhard suffered death by fire in 1300 at Parma the more intelligent Dulcinus became the
;
head of the society, and increased their superstition by apocalyptic prophecies to an in-
describable fanaticism. Extracts from his two prophetical official epistles, from the years
1300 and 1303, may be found in the Additamentum ad hist. F. Dulcini in Muratori scriptt.
rer. Ital. ix. 450. He announced in the first, that in the year 1303 a period should be in-
augurated, in quo ipse et sui publice apparebunt, et publico praedicabunt, omnibus suis
adversariis exterminatis. —
He taught further, quatuor status Sanctorum fuisse in propriis
inodis vivendi, which at first were good in their kind, but afterward degenerated, and were
displaced by a new state. In primo fuerunt Patres veteris Testamenti. In the second, —
Christ and the apostles. Tertius status coepit a s. Sylvestro tempore Constantini Imp.
in quo Gentiles coeperunt magis ac magis converti ad fidem Christi generaliter. Et dum
sic convertebantur, et non refrigerabantur in amore Dei et proximi, melius fuit s. Silvestro
Papae et aliis successoribus suis possessiones terrenas et divitias suscipere, quam pau-
pertas apostolica et melius fuit regere populum, quam non regere, ad tenendum ipsum sic
;
domus, et illuc mendicata deferre. Sed nos nee domus habemus, nee etiam mendicata
portare debemus. Et propter hoc vita nostra est major, et ultima omnibus medicina. Aft-
erward he prophesied Fredericus Rex Siciliae debet relevari in Imperatorem, et facere
:
Reges novos, et BonifaciumTapam pugnando habere, et facere occidi cum aliis occiden-
dis. —
Tunc omnes Christiani erunt positi in pace, et tunc erit unus Papa sanctus a Deo
—
missus mirabiliter et electus, et sub illo Papa erunt ilh, qui sunt de statu apostolico,
et etiam alii de Clericis et Religiosis, qui unientur eis, —
et tunc accipient Spiritus sancli
gratiam, sicut acceperunt Apostoli in Ecclesia primitiva. Since these prophecies were
not fulfilled in the year 1303, he extended them in the second brief to the year 1304. The
third epistle is lost. The sources of these prophecies were undoubtedly the works of
Joachim (see above, ^ 70, note 8), see Mosheim, s. 261 ff. The open warfare which the
Apostolic brothers, after the year 1304, waged against the Roman Church was brought to
an end in 1308 by the conquest of Mount Zebello, in the bishopric of Vercelli.
596 THIRD PERIOD.— UIV. III.— A.D. 1073-1305.
EIGHTH CHAPTER.
EXTENSION OF CHRISTIANITY.
Schrockh's Kirchengesch. xxv. 186. Schmidt's Kirchengesch. fortg. v. Rettberg, vii. 166.
§ 91.
Bcricht in August, 1822, s. 827.— (J. J. Sell) Otto, bisch. v. Bamberg, dcr Pom-
Okcn's Isis.
* Adelbert was appointed by Boleslav, in 1125, tobe Bishopof Pomerania ; in 1140 Julin
was the seat ofthis bishopric (Kanngiesser, 1. 681, 809. Barthold, ii. 120) ; in 1175, Camin
(Barthold, ii. 244).
« (t 1170) chron. Slavorum (ed. Bangert, Lubec. 1659. 4.) lib. i. c. 49, 50, 62
Helmoldi
ss. 88.Gebhardi's Gesch. aller wendisch-slavischen Staaten, i. 150. Chr. W. Spieker's
Kirchen-u. Reformationsgesch. d. Mark Brandenburg, Thl. i. (Berlin, 1839) s. 49. The —
aversion of the Wends in Havelberg to Norbert, archbishop of Magdeburg, in the year
1128, may be seen in vita Ottonis, in Ludewig scriptt. Bamb. i. 495. Kanngiesser, i. 694
s. Spieker, i. 73.
' Spieker, i. 95, 447.
Concerning Vicelin, after 1149 Bishop of Oldenburg, see J. E. de Westphalen monu-
8
mentainedita rer. Germ, praecipue Cimbricarum et Megapolensium. ii. 234 ss. Praef. p.
33 ss. St. Vicelin, von F. Chr. Kruse, Altona, 1826. 8. Kirchengesch. Mecklenburgs v. J.
Wiggers, Parchim u. Ludwigslust, 1840, s. 28. Vicelinus v. G. F. E. Crusius, in Liicke's
u. Wieseler's Vierteljahrschrift, 1846, s. 357. Giesebrecht's wend. Gesch. ii. 241.
' On this transfer, see Dr. F. H. GrautofTs histor. Schriften, Bd. 1 (Lubeck, 1836),
fi. 119.
The documents are given in J. P. de Ludewig reliquiis manuscriptt. vi. 230 There
*"
:
isa critical edition of the documents of the bishopric of Schwerin in G. C. F. Lisch Meck-
lenburgische Urkunden, Bd. 3. Schwerin, 1841.
598 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
§92.
" On the conversion of these northern Wends in general, see Hclmoldus I. c. lib. i. c.
see (1200), with the help of the Order of the Sword,^ instituted by
himself in 1202, succeeded, after much bloodshed, in accomplish-
ing the work.* Then, in the year 1211 Albert began to wage war ,
with the Esthonians and with the help of Waldemar IL, king
;
' On the conversion of the Prussians in general, see Petri de Dusburg (about
1326),
Chronicon Prussiae, ed. Christ. Hartknoch. Jenae, 1679. 4. and Hartknoch diss. xiv. de
originibus relig. christ. in Prussia, in the appendix to that Chronicle, p. 208 ss. Wag-
ner's Gesch.
Polen (Guthrie's allgemeine Weltgeschichte.
V. Bd. 14. Abth. 1), s. 161 ff.
§ 93.
' The documents may be found at the end of Petrus de Dusburg, cd. Hartknoch, p. 476.
' They were so much in favor with the califs, that the Clinstians of all other churches
were placed under the jurisdiction of the Nestorian patriarch, see J. S. Assemani bibl.
orient. 111. i. 96
' Marco Polo lib. i. c. 51, in the Recueil de voyages et de me'moires publie par la so-
ciete de geographic T. i. (Paris, 1824.4.) p. 346: de Presto Joanne, qui proprio nomine vo-
cabatur Unchun, loquebatur totus mundus. Hammer, Gesch. d. goldenen Horde, s. 61,
has Owang-Chan. The Nestorian inhabitants of Syria understood the Mongolian royal
title Khan as S4:n3 prie.st, and Owang as a name for which they substituted Juchanan,
see my remarks in the theol. Studien u. Kritiken, 1837, ii. 353. In the thirteenth century
this Mongol title was better known. Abulpharagins, Hist. Dynast, p. 280, calls Owang-
Khan, Malck Juliana Rubrutjuis has it Regem Johannem.
;
quas transivi, ct inquadam planilie inter illas alpes erat quidam Nestorinus pastor potens
et dominus super populum. qui dicebantur Haiman, qui erant Christiani Nestorini. Mor-
tuo Concham clcvavit se ille Nestorinus in Regcm, ct vocabant eum Nestorini Regem Jo-
hannem, ct j)lus diccbant dc ipso in decuplo quam vcritas csset. Ita enim faciunt Nesto-
rini venientos dc parlibus illis: de nihilo enim faciunt magnos rumores. The fictitious
tales of the Bishop of Gabula, one of the Armenian embassadors who in 1145 were sent to
Eugene HI., brought the first intelligence of Prcstcr John to the Western World. Otto
Prising, vii. c. 33. —
Oriental accounts of Prcstcr John may be found in Assemani bibl.
orient. III. ii. 484. Comp. Mosheim Hist. Tarfarorum ecclesiastics (Helmst. 1741. 4), p.
16 ; also Ins Institutt. hist. eccl. p. 443. Schlosser's Weltgesch. III. ii. i. 268. C. Ritter's
Erdkundc, Thl 2, Bd. 1 (2te Aufl. Berlin, 1832), s. 256,283. D'Avezac in the Recueil de
Voyages, iv. 547.
* To the Pope, the Kings of France and Portugal, and the Greek emperor, see Petit
de la Croix hist, de Genghizcan, p. 31. The last is printed in Assemani bibl. orient. HI.
li. 490.
CHAP. VIII.— CONVERSIONS. ^ 93. PRESTER JOHN. QOl
* Alexander's letter to him {carissimo in Christo filio, illustri et magnifico Indorum Regi,
sacerdotum sanctissimo) in Rogeri de Hoveden annall. anglic. ad ann. 1178, p. 581, in Ba-
ronius, ann. 1177, note 33 ss.
* Marco Polo lib. i. c. 63 (Recueil de Voyages, i. 358) : Mastra civitas est Tenduch,
Rex unus, qui descendit de Presto Joiianne, et adhuc est Prestus
et in ista provincia est
Johannes, et suutn nomen est Gorgion. Ipse tenet lerram pro magno Kaan, sed non to-
tam illam, quam tenebat Prestus Johannes, sed aliquam partem illius. Et semper mag-
nus Kaan dedit de suis filiabus istis Regibus, qui dcscenderuiit de Presto Johanna.
' The magnificence of Prester John may be seen in a German poetical translation
of
his letter to the Greek emperor (note 4), in Haupt's and Hoffman's Altdeutsche Blatter,
i. 303.This legend is placed in connection with the legend of the grail, by Albert the
poet, dcsjungern Titurel, in the middle of the 14th century; the holy grail at last forsakes
the sinful west, and withdraws into the country of Prester John, see San Marte's Leben
u. Dichten Wolframs v. Eschenbach, Bd. 2 (Magdeburg, 1841), s. 437, 351. In the 15th
century, Prester John was supposed to have been again discovered in the King of Ethio-
pia. See Magistri Hospitaiarii Jerusal. epist. adCarolum Regem Francorum, in the year
1448, in d'Achery Spicileg. iii. 777, compare d'Avezac in the Recueil de Voyages, iv. 556.
Innocent IV., in 1245, .sent three Franciscans to the great Khan Gajuck, and four
*
Dominicans to his commander-in-chief in Persia (Raynald. ann. 1245, no. 16 ss. There
are extracts from the notes of the voyage by the Franciscan Johannes de Piano Carpini,
and the Dominican Simon de Sancto Quintino, in Vincentii Bellov. Specul. Hist. lib.
xxxii. Johannis de Piano Carpini hist. Mongalorum, quos nos Tartaros appellamus, was
first published entire in the Recueil de Voyages et de memoires publie par la societe de
geographic, t. iv. Paris, 1839. 4, p. 603). In 1248, St. Lewis sent a Dominican to the
same great Khan (Joinville hist, de s. Louis ed. Petitot. p. 332) ; and in 1253, a Francis-
can to his successor, the great Khan Mangu, and the Mongol Prince Sartach (on
this head,
see Itinerarium fratris Willelmi de Ruliruk [Ruysbroek, usually Rubruquis] de Ord.
Frat. Minorum. ad partes orientales, first pulihshed entire in the original, in the Recueil
de Voyages, iv. 199). — The conversion of Sartach, which his pretended chaplain, John, soon
after announced Pope, and upon which Innocent IV. congratulates him in 1254
to the
(Raynald. ad h was undoubtedly as fabulous as the intelligence given by the
a. no. 1 ss.),
Armenian monk, Haitho (Haithonis Historia Onentalis, Colon. Brand. 1671. 4. p. 37),
that the great Khan Mangu in 1253, upon the request of Haitho, king of Armenia, had re-
ceived baptism.— After Mangu's death, in 1257, the great Mongol kingdom was divided be-
tween his two brothers, Hulagu in Persia, and Kublai in China. Hulagu (+ 1265) was
favorable to the Christians (Asseman. III. ii. 103. Alexandri IV. epist. ad Olaonem Re-
gem Tartarorura in Raynald. ann. 1260, no. 29 ss.) likewise his son and successor Abo-
:
gha(t 1282, the Pope's negotiations with him may be seen in Raynald. ann. 1207. no. 70
;
Mohammedan; but Argun (t 1291) renewed the former alliance again (Raynald. ann.
1285, no. 79 1288, no. 33 1289, no. 60 1291, no. 32), and the two Khans, Baidu and Ca-
; ; ;
zan, even became Christians (comp. the Histor. Orientalis, p. 58 ss. of their contempora-
ry Haitho). However, these Mongol princes attached less importance to Christianity
than to an alliance with the Christian princes against the Mohammedans. Also, the great —
Khan Kublai, in China, was favorable to the Christians (compare the peregrinatio of Mv^rco
Polo, a Venetian in great favor with the Khan, from 1275-1293, probably written in Italian
602 THIRD PERIOD— DIV. 111.— AD. 1073-1305.
in 1298, in two old texts, one published at full length, in French in the Recueil de Voy-
ages ct do memoires, public par la societe dc geographie, t. i. Paris, 1824. 4. p. 1, and
one in Latin, ibid. p. 297 compare die Reisen des Venezianers Marco Polo, deutsch
;
mann, Leipzig, 1845) : accordingly, in 1275, with Marco Polo, and afterward, in 1296 and
1299 (RaynaUi. ann. 1299, no. 39), Dominicans and Franciscans were sent to China.
Compare on the whole subject Moshcim, hist. Tartarorum eccl. p. 29 ss. Memoires sur
les relations polilicjues dcs Princes chrcticns, et particulierement des Rois de France avec
les Empereurs Mongols par M. Abcl-Remusat in the Memoires de I'institut royal de
France, Acad, des inscript. t. vi. (1822), p. 396, especially p. 418 ss.
' So says Rubi -k (Recueil, iv. 313) of the festivals which Mangu Khan instituted:
mos ejus est, quod talibus dicbus, quos divini (^dcvins, soothsayers) sui dicunt ci festos,
quod ipse tunc tenet curiam, ct talibus diebus prime
vel sacerdotes Nestorini aliqui sacros,
veniunt sacerdotes christiani cum suo apparatu, et oranl pro eo, et benedicunt scyphum
suum. Istis recedentibus veniunt sacerdotes Sarraceni, et faciunt similiter. Post hos
veniunt sacerdotes idolatrae, idem facicntes. Et dicebat mihi Monachus (a Ncstorian at
the Khan's court), quod solum credit Christianis, tamen vult ut omnes orent pro co. Et
ipse mcntiebatur, quia nuUis credit, sicut postea audietis, cum omnes sequuntur curiam
suam, sicut muscae mel, et omnil)us dat, et omnes crcdunt, se esse familiarcs ejus, et
omnes prophntant ei prospera. Mangu said to Rubruk, p. 359 Nos Moal crcdimus, quod
:
non sit nisi unus Deus, per quern vivimus et per (piem morimur, et ad ipsum habcmus rec-
tum cor. — Scd sicut Deus dcdit manui diversos digilos, ila dcdit honiinibus diversas vias.
Vobis dcdit Deus Scripturas, et vos Christiani non custoditis eas. nobis autem dedit —
divinatores, et nos facimus quod ipsi dicunt nobis et vivimus in pace. Compare Marco
Polo, translated by BUrck. s. 264 ff.
'" Abulpharag. ap. Asscman. iii. ii. 102. Haithon Hist. Orient, c. 25, 26.
'• This was the Franciscan Joannes de Monte Corvino. cf Wadding ad ann. 1307, no.
7 ss. With regard to the condition of this community, compare the two letters of this
Franciscan in the year 1305 (Wadding ad h. ann. no. 10 ss.), in which he complains:
—
Nestoriani tanlum invaluerunt in partii>us istis, quod non permittant, qucmpiam Chris-
tianum alterius rilus habere quantumlibct parvum oratorium, ncc aliam quam Nestoria-
nam publicarc doctrinam.
" Kublaikhan, in 1260, appointed the first Dalai-Lama, sec Abcl-Re'musat recherches sur
les langues tartares, t. i. (Paris, 1820. 4), p. 346,386. Ritter's Erdkundc, ii. i. 258. [Cf. M.
Hue, Lc Caiholicisme ^ Peking pendant le xiiirac. siecle, in Rev. Contemp. Oct. 1856.]
APP. I,—GREEK CHURCH. <J
94. INTERNAL RELATIONS. 603
FIRST APPENDIX.
HISTORY OF THE GREEK CHURCH.
[George Finlay, Greece and the Byzantine Empire, Greece and the Empire of Trebizond,
and History of the Byzantine and Greek Empires, Lend. 1850-55. A. de Salvandy,
Histoiredu Bas Empire, Par. 2ded. 1855. Dean Waddington, History of Greek Church,
2d ed. 1854. M. B. Poujoulat, Histoire de Constantinople, 2, 8. 1855. J. M. Neale,
History of the Holy Eastern Church, 2. 8.]
§ 94.
INTERNAL RELATIONS.
fiaicjv ova ovektov iartv oAwf upxeiv fiovov, nal xpv<yo(popElv, Kai XRVf^^o-i- ^"if Kotvotq
(if Idioic, Kal 6ia6i66vat ravra Kadug upa Kal olg f3ov2.ovTai, ovde fif/v ug SovXoic Tolg
kTiEvdepOLQ npoacpEpeadaL • dA/l' el (if/ nai ao<j)ol SokoIev, Kal OeoeIkeIoi. rf/v /lopipf/v, kul
TjpuEq Tt/v hxiiv, Kal ug 'Zo?.o/j.uv 6e6c!o^ol kuI SoyfiaTiaral deioTaTot, kul Kavuvec ruv
Kavovuv EvdiaTEpoi, Kal oTrAwf Beiuv Kal avdpumvuv Trpa-yfiuruv diTpoa(j>a7\.eig yvu/no-
veg, 6eivu olovTai TrdaxEiv ''E.vQev
• —
ovdl Kara tovto to fispog devTEpEVEiv ovTcvogovv
(IvexofiEvoi ol avTol doyfiuruv elaTjyrjral Kal diKaaral tovtuv Kai opiarai, irolXaxov 6h
Kal KoT^aoTol tuv fif] avfi(puvovvTuv avTolg ylvovrai.
' Cf. Leo Allatius de Psellis et eorum scriptis diatriba (also
in Fabricii bibl. Graeca,
V. 1). On his works, which comprise almost the whole learning of the time, and are for
the most part still unprinted, Oudmus comm. de scrippt. eccl. ii. 646, andHamberger zu-
verlassige Nachrichten v. d. vornehmsten Schriftstellern, iv. 11, may be also compared.
The theological works, however (Commentaries on certain books of the Old Testament
— —
dogmatical Explanations de Trinitate, etc. lib. de vii. sacris Synodis oecumenicis, etc.),
are of no particular value.
604 THIRD PERIOD.— DIV. HI.— AD. 1073-1305.
^ Comm. Proph. minorcs, in iv. Evang., in Acta Apost. et Epistt. Puuli. Epis-
in xii. —
tolac. — Lib. in quibus Lalini accusantur (see Div. J,
dc iis 42, note 10), etc. 0pp.
ij —
edd. Finctti, dc Rubcis ct al. Venet. 1755 ss. vol. iv. fol. (comp. Erncsti theol. Biblioth.
Bd. 771 (T.) cf Rich. Simon, hist. crit. des principaux commentateurs du N. T. c. 28.
5, s.
Zygadenus, notas he is commonly called, Zigabenus, sec my Introduction to Euth. de
*
Bogomilis. By him were written Comm. in Psalmos (in Theophyl. 0pp. cd. Vcnet.)
:
— Comm. in iv. Evang. (ed. Ch. F. Matthaei. Lips. 1792, t. iii. 8.) Comm. in epistt. —
Pauli (Ms. in bibl. Vat. no. 030, s. Anecdota literaria. Romae, 1783, vol. iv. p. C), cf.
Rich. Simon. 1. c. c. 20.
* In 21 Titulis, according to Anna Comnena, lib. xv. p. 490, suggested and entitled by
the Emperor Alexius, latino ex. vers. P. F. Zini Vcnet. 1555. fol. (also in the Bibl. PP.
Lugd. which, however, Titulus xiii. Kara tup Tjjg TraPiCfuf 'Pc')/iTjr, j/Tot riiv
xix. 1), in
'IraTiuv, otl ovk tie tov vlov i-KiropeveTai tu uyiov irvevfia (Ms. in Paris and Rome, see
N. Fogginius in Anecdot. literar. iv. 10. Romae, 1783) is left out. The Greek text was
printed in 1711 fol. at Tergoviist, in Wallacliia, hut with some omissions in the first Tiluli
on the Trinity, and with the rejection of the whole Tit. xxiv. against the Mohammedans
(which, however, J. J. Beurer, in Frid. Sylburgii Saracenicis, Heidclb. 1595. 8. had already
published in Greek and Latin). Concerning Til. xxiii. against the Bogouiih, see below,
^96, note 5. Cf. Fabricii biblioth. Graeca, vii. 461. Matthaei praef. ad Euthym. Zigab.
commcntarium in iv. Evang. p. 8. Ullmann in d. theol. Studien u. Krit. 1833, iii. CCS.
* On Nicptas, see Ullmann in the work quoted above, s. C74, Michael Akoniinatus of
Chonae, archbishop of Athens, brother to Nicetas, by Dr. A. Ellissen. Gottingen, 184C. s.
7. The Otjaavpoc in 27 books is written with the assistance of the llavo:T'/ia of Euthy-
mius, but It has more original matter, sec Ullmann, s. C80. of the same work. The first
five books arc published in a Latin translation by P. Morellus. Paris, 1569. 8. (also in the
Bibl. PP. Lugd. XXV. 54, lib. xxiii., the controversies under Alexius Comnenus, in Greek
in Th. L. F. Tafel Annae Comnenae supplementa, historiam eccl. Graccorum saec. xi. et
xii spectanlia. Tubing. 1832. 4.). There is a description of the whole work to be seen
in Montfaucon Palaeographia Graeca, p. 32G ss. Fabricii bibl. Graeca, vi. 420 ss. A. M.
Bandmii Catalogus codd. mss. bibl. Mediceae Laurentianae varia continens opera Grae-
corum Patrum. Florent. 17C4. fol. p. 430.
' Concerning him, .see Ullmann, s. 701, of the same work. Works by him 'Ar«:rTvf<f :
Ti/r 6£o?.oytK)/r aroixeiuaeuf Hfi6K?iOV, ed. J. Th. Voemel (Creuzrn inilia philo.sophiae ac
Christi (in the Auctarium bildiolh. vett. Patr. Ducacanum ii, 272). The unprinted works
against the Latins arc, Dc primatu Papae, de processione Spir. s., de azymis.
APP. I.— GREEK CHURCH. ^ 94. INTERNAL RELATIONS. 605
astical law.
Since the Christian faith in general had settled down to a for-
mal profession without inward life, many were led, by a narrow
classical education, to seek for truth in the ancient philosophers;'^
while others were carried away, by a system of theology grounded
only in the understanding, to fruitless questions on points of doc-
trine ;'^ and, lastly, others even thought all insight into religion
His theological works are sermons, short treatises, letters Eusthathii opuscula ed. Th. :
lioth. juris canon, veteris. ii.789. Compare Biener's Gesch.d. Novellen Justinian's. Ber-
lin, 1824, s. 210): CoUectio ecclesiasticarum constitutionum (ibid. p. 1223): Responsa
eninpoodEV tuv oIkeluv riOEVTac Ta u/i?MTpia, tovtuv fih> to caipig Kal u7r?.ovv Kal
uKaTuGKEVOv, dig EvTE?ikg, diaTZTVovTEg, ekecvuv 6i to kolkHov Kal ypi<fiov Kal KOfnpbv,
ug ovTug asfivov te Kal co<phv sKdEiu^ovTEg. — "Odsv avTolg Kal to. tto'AXu irpoaKO-KTEiv
(n'fijSaLVEL, Kal T7jg opQjjg tKTpeTTEadat iriaTEug, Kal Talg CE(jo(piap.Evaig rcEiOavdyKaig
UTzayo/XEVOig, Eig l3?iaa<l>TmiiJv alpsasig vnolLaOalvEiv.
In the time of Alexius Comnenus
an Italian taught philosophy in Constantinople, and excited attention by spreading error,
Nicetas Chon. in Tafel Annae Comn. supplementa, p. 2 'Hv 6h Tug ^ETEfiipvxuoELg :
do^uCcov, Kal Tug uyiag EiKovag ovx <if e6el rtficJv uAAu Kal Tug TllaTuviKug Idsag
TTapEdEXSTO, Kal u?i?m uTTa KaK0(j)p6vug E(j>0EyyETO, cf. Tafel praef. p. xi. Anna Comn.
v. 8 ss. gives his history at length. One
of his disciples, Serblias, he had quite led back
to heathenism this man threw himself into the sea with the words <5efai jue, HogeiSov,
:
see Nicetas in Tafel, p. 2. On the other hand, many heathen superstitions had maintained
their hold on the people, see Nicetae Thesaur. iv. 42 (Bibl. PP. Lugd. xxv. 143) Ethno- :
bus, et caeteris id genus constant, non sine dierum, mensium, temporum, annorumque
observatione amplcxantur.
'* Under Alexius Comnenus (from 1081-1118), Eustratius, archbishop of Nicaea, gave
606 THIRD PERIOD.— DIV. III.— A.D. 1073-1305.
offense by the statement (Nicetas in Tafel, p. 3) kuI npoTepov Kal vvv tij Uarpl ?.a-
:
rpeveiv tov Kvpiov to npoalrjfifia (i. e.lhe body he had assumed), he had to recant, and
confess vipuOrj rb npoa'krifi^a utt' avTJjq Tr/c npoa?.r/ipeij(;,
: Kal tooovtov, uare Trwf —
TavTov T<p KTiaavTt. On the other hand, the monk Ninus fell into the monophysitc her-
esy, when he so understood the words itieuO?] to npua?i7]fi/M, that he (pvaei rb reOeur/vai
li)6ia^ev (Anna Comn. lib. x.). —
Under Manuel Comnenus (from 1143-1180) there was a
dispute on the meaning of the words in the Liturgy : av el 6 irpoacplpuv Kal npoiy(pep6/ie-
TOf (cf. Nicetae Chon. hist, in Manuele, vii. 5. Jo. Cinnamus hist. iv. 16). Many men
distinguished for learning, in particular Soterichus Panteugenes, the patriarch designate
of Antioch, asserted (Spicilcgium Rom. x. i.) f^ovu t<I) narpl Kal to nvevfiari tj/v trri
TOV GTavpov Ovclav TzpoarjvixOai, ov (lyv Kal avTu tu npoaevEyKavTi Aoyu, <puaKov~eg
TovTo fioh] tic, f'f ^^o Trpoauwa nuvTuc o ctf tov Oeov vlog 6iaaTrja£Tat. But the
cif, ei
Synod assembled for this cause in 1156 (the acts are given in part in Tafel Annae Com-
nenac suppl. p. 8, cf. praef. p. xiv. entire in 'the Spicilegium
decided in this Rom. x. i.)
manner (Spic. Rom. x. 70) Kal kut' upxyf i'Tl tov deoTroTiKov ttuOovc; tov dedvdpunov
:
7.6yov to auTr/piov Oiifia npoaeveyKdv tu naTpi te, Kal iavT(l) cjr OeCj, Kal t<j nvev/iaTt •
— u?:2.u Kal vvv (LaavTur tuc uvai/iuKTOv^ Ovalag Ty navTeAeiif) Kal TeAeionotu Tpiu(h
npoadyeadat. — After this rose a dispute on the meaning of the words of Christ, 6 'kott/p
(Nicetas in Manuele, vii. 5. Jo. Cinnamus, vi. 2). Some explained
/lov fidi^ojv fiov icTi
on the contrary, asserted kutcL to uvdpumvov ?i£x07/vat (Muji Nova Coll. iv. 3). A Synod
in the year 1106, in which the emperor himself presided, decided for the latter opinion (the
acts are in A. Maji Scriptt. Vett. Nova Coll. iv. i.). — Toward the end of his life, Manuel
took offense at the assertion in the book used Church for the
in the instruction of Cate-
chumens (Nicetas in Manuele, vi .6) : uvuOe/na tQ Beu tov lA.uup.ET, irepl ov Tiiyei " ovte
iyivvjjaev ovte lyEvvTjdr),''^ Kai "oti 6?i6a(l>vp6c eaTt" (cf. Eutliymii Zygad. Panoplia,
tit. xxiv. : '0?i6a<pvpov ^ryei tUv Oeov i/TOi a(l>aipiK6v, i. e. as filling llie whole globe), and
after much resistance from the bishops prevailed so far as to liave the following passage
substituted instead: uvdOEpa tC) MuupcT Kal ndai} T7j avToii f5((5«Yj/ Kal diadoxy.
'^ Nicetas Thcs. iv. 39, dc haeresi Gnosimachorum : Gnosimr.chi cuivis Christianismi
cognitioni ct scicntiac rcsistunt, illosque frustra laborarc asserunt, qui sacris in Scripturis
scicntiam ullam aut cognitioncm investigant, cum pracsertim a Christianis Deus praeter
bona opera nihil requirat, ut sit satius, si quis simplicius ambulet, ncc curiosius quicquam
perscrutetur.
'* When Alexius Comnenus, in want of money, had the precious metal stripped from
certain sacred images, Leo, bishop of Chalcedon, characterized the deed as elKOVo/xaxiav
7rp66Ti?MV, and asserted with emphasis, Tt/v v?.ijv Kal ^etu Trjv tov axVfiaTog uipdviaiv
eUovag XpiaTov Kal riJv uyiuv elvai (Nicetas Thes. in Tafel Annae Comn. suppl. p. 6).
Eustathius enumerates the different methods, ad stylitam (juendam Thessalonicen-
'*
sem,c. 48 (opp. cd. Tafel, p. 189). These are distinguished ol yvfivnai, ol tuv TpixQv
uvETridTpocfioi, ol xo^l^'ii^civO'i- ''«< aviTTTOTVodEC, ol (ivrrdivTEr, ol aiyuvTEc, ol an7}?Mi(I)TaL
(c. 54, 01 KLOvoi^opovfiEVOi). Then, ol iv daKfjOEi TE()a/ifiEVOi, of whom there are three
sorts, c. 59 : ol fiiv ydp iyKaTax^vvvovaiv el^ yf/v u?.ovg tavTovg — ol 6l yf/v fitv naTovv-
Tff, ftpaxvTdTu) 6l KaralviiaTi IvEipSuvTEC iavTov^, vz£/i(paivovai tij dnpotTO TeOdipdai
Kal avTol. The third sort consisted of the OTvAcTai, who lived in columns (c. 54, tvTdc
TOV OTvXov).
APP. I.— GREEK CHURCH. ^ 95. RELAT. TO LATIN CHURCH. 607
§ 95.
Leonis Allatii de Ecclesiae occidentalis atque orientalis perpetua consensione (libb. iii.
Colon. Agripp. 1648. 4.), lib. ii. c. 10-16. J. G. Walch hist, controversiae Graecorum
** Compare especially Eustathii iTTLOKEipi^ jiiov fiovaxmov ettI diopducEL rCtv Tzepl
avTov (opp. ed. Tafel. p. 214).
*' Thus the Abbot Nicephorus Blemmydes, about 1240, dismissed from his Church the
Marchesina, the concubine of the Emperor John Ducas (Nicephori Gregorae hist. Byzaut.
ii. 7. Leo. Allat. de Eccl. occid. et orient, perp. consensione, p. 718). Arsenius, patri-
arch of Constantinople, excommunicated Michael Palaelogus, because in 1259 he put out
the eyes of the former emperor's son, and seized on the crown for himself. He was de-
posed a monk Joseph entered upon his see the consequence of which was a tedious
: ;
schism between the Arsenians and Josephites (Nicephorus Gregor. lib. iv. Georg. Pachy-
meres de Mich. Palaeol. iii. 10, 14; iv. 5, 10, de Andronico, i. 13, 21).
' First summoned with reference to the Greeks in Lower Italy. Anselm, archbishop
of Canterbury, had to take up the cause of the Roman Church see Eadmeri hist. Novo- ;
rum lib. ii. p. 53, Idem de vita Anselmi, p. 21 Willclmi Malmesburiensis de gestis Pon-
;
tificum Anglorum lib. i. (in Rerum Anglicarum scriptores post Bedam praecipui. Francof.
1601, p. 223). Anselm was thus induced to compose his treatise de processione Spiritus
s. contra Graecos (Opp. p. 49 ss.).
' The archbishop's speech before the emperor is given in Latin by Baronius ad ann.
1166, no. 8, in Greek in Leonis Allatii Graecia orthodoxa, i. 379. Eustratius, archbishop
of Nicaea, took up the argument against him ; his report of the controversy is preserved in
a manuscript at Paris (Lequien Oriens christ. i. 649). On the correspondence which en-
sued, see Allatius de Eccl. occid. et orient, perp. cons. p. 626.
'About the year 1135, Anselm had been embassador of the Emperor Lothair at Constan-
tinople, and in 1150, at the request of Eugene III., he prepared for him a full report of a
religious conference held with Nicetas, archbishop of Nicomedia, in the Dialogorum libb.
iii. (in d'Achery Spicileg. i. 161). On Anselm, see Riedel in v. Ledebur's Archiv f. d. Ge-
(508 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
people.^ The Greeks rejected the demand which was always reit-
erated, that in all points of difference they should give way to the
Latins ; this they did more resolutely than before, now that the
universal monarchy of the Popes, lately developed in things spirit-
ual and temporal, gave them new ground of offense.^ Many Grreek
authors of the 12th century wrote in defense of their Church;^ and
schichtskunde d. preuss. Staats, viii. 97, and Spieker in Illgen's Zeitschr. f. hist. Theol.
1840, ii. 1.
fievov, Kal (IT) fioL avvrpexoi to voovfxevov 'Ira/lof. Tu fiiv yup ovx Ofioyvu/iovij, kuv
vnoKetfiai' tov di tt/v av/KJxjviav enl Ty niaTei Se^u/xevog, tov 6eov juov unexcJpV'^a,
ov iKEivoc dwodcuKEi e/LtavTov ivaTEpviGu/ievoc.
* Nicetas says to Anselm (cf. note 3), lib. iii. c. 8: Si Romanus Pontifex in excelso
throno gloriae suae residens nobis tonare, et quasi projicere mandata sua de sublirai vo-
luerit, et non nostro consilio, sed proprio arbitrio, pro beneplacito suo de nobis et de
Ecclesiis nostris judicare, imo imperare voluerit quae fraternitas, seu etiam quae pater-
:
nitas haec esse poterit? Quis hoc unquam aequo animo sustinere queat? Tunc nempc
veri servi, et non filii Ecclcsiae recte dici possemus et esse. Quod si sic neeesse esset,
et ita grave jugum cervicibus nostris portandum immineret, nihil aliud restaret, nisi quod
sola Romana Ecclesia libertate, qua vellet, frueretur, et aliis quidcm omnibus ipsa leges
conderet, ipsa vero sine lege esset, et jam non pia mater filiorum, sed dura et imperiosa
domina servorum videretur et esset. Quid igitur nobis Scripturarum scientia ? Quid no-
bisliterarum studia? Quid magistrorum doctrinalis disciplina ? Quid sapientum Graaco-
rum nobilissima ingenia? Sola Romani Pontificis auctoritas, quae, sicut tu dicis, super
omncs est, univcrsahaec cvacuat. Solus ipse sit Episcopus, solus magister, solus prae-
ceptor: solus de omnibus sibi soli commissis soli Deo, sicut solus bonus Pastor, respon-
deat. Jo. Cinnamus (about 1176) denies that Rome had a high-priest, and also an emper-
or. 'O fiiv yup TU Tij£ jiaaiTielag IrrefilSaivuv fisyaTieiu, dva^iijg kavTu, l-^rnevoiiivu
TTE^y TU apxiEpet napaOtei, Kal oaa Kal InnoKOfiog avTu yiveTai. 6 6h 'IftTrepuTopa
TOvTOv — dvofidi^et.. Hue, " fieXTiCTe, Kal iroBev aot TOig 'Pu/iaiuv fSaat'Aevaiv e'lc Itt-
noKo/iovc KexpJi<yOai im/Wev ; 'A;1/1' Ifiol, <^r)ol, ftaaiMag TzpojielHTiadaL I^eotl. 'Hal,
oaov iiriOElvai 6aov uyiuaai, TavTa dr) Til ;rvEVnaTLKiL, ovxl ii Kal paai?iEcac y^J]
;^;ttpaf,
KaTaxapl^EoOai, Kul TuyE TotavTa KaivoTO/iEiv: Hist. v. 7. Compare, below, note 11.
' Euthymius Zygadenus in Panoplia, tit. xiii. (sec above, (J
94, note 5),Eustratius, Me-
trop. Nicacnus, see above, note Michael Anchiali Patr. Constantinop., sec note 4.
2,
Von Kalaidowitsch, in the Monuments of Russian literature of the 12th century, published
in 1821, the letter of Nicephorus, metropolitan of Kicw (1106-1120) to the Grand Duke
Wladimir II. (Monomach) on the separation of the Greek and Latin Churches (see Ka-
ramsin's Gesch. d. russ. Reichs, ii. 133; Strahl's Beitrage zur russischen Kirchenge-
schichte, i. 55), see Wiener Jahrb. d. Lit. xx. 237.— The letter of John III., metropolitan
APP. I— GREEK CHURCH. ^ 95. RELAT. TO LATIN CHURCH. 609
who had at their beck the whole might of the "Western World.
Thus even the Emperor John IL (Vatatzes Ducas), in Nicaea, en-
couraged the negotiations set on foot by some Franciscans in 1232,
and continued in 1233 with the Greek patriarch Germanus;^^
ofKiew (1164-1166), to the Pope Alexander HI., found inLatininHerberstein rerura Mos-
covit. comment, p. 30. Comp. Karamsin. ii. 259. Strahl's gelehrtes Russland, s. 38.
Nili Doxopatrii (1143) Ta^i^ tuv TraTpiapxiKuv 6p6vuv (see Div. i. ^ 42, note 11). — Ni-
eetas Acominatus in Thesauro orthod. (see above, ^ 94, note 6) lib. xxi et xxii. Leo Al-
latius de Eccl. occ. et orient, perp. cons. p. 627 ss. mentions yet more.
* Thus it was upon the conquest of Thessalonica by the Normans in 1186, see Eusta-
thius de capta Thessalonica narratio (Leo Grammaticus et Eustathius, ed. Bonnae, 1842,
p. 366), where even the sanctuaries were overthrown, p. 470, and the divine service of the
Greek Church mocked and interrupted, p. 480. After that Richard Coeur de Lion, in 1192,
had handed over the islands of Cyprus to Guy, king of Jerusalem, the Greek clergy and
monks of the island suffered a cruel persecution see the account given by an anony-
:
—
Graecorum Ecclesia ab obedientia sedis apostolicae se suhtraxit, in tantum Graeci coe-
perunt abominari Latinos, quod inter alia, quae in derogationem eorum impie committe-
bant, si quando sacerdotes Latini super eorum celebrassent altaria, non prius ibi sacrifi-
care volebant in illis, quam ea tanquam per hoc inquinata lavissent. Baptizatos etiam a
Latinis et ipsi Graeci rebaptizare ausu temerario praesumebant, et adhuc, sicut accepi-
mus, quidam agere hoc non verentur. This, however, was only brought about by the
hatred of individuals, not by principles adopted in the Church accordingly, Demetrius
:
iamus, nee amplius schismatic© scandalo immerito deturpari, et a Latinis defamari, vel
»os a Graecis depravari. (Et ut vcritatis medullam attingamus, multi potentes ac nobiles vo-
bit obtemperarent, nisi injustas oppressiones et opum protervas exactiones et servituies indebita^
but these remained without success, for the Latins would have
every point conceded by the Greeks, and themselves yield in none.
After the re-conquest of Constantinople (1261), the Emperor
Michael Palaeologus found it necessary for his interest to win
over the Pope by fresh proposals for union, in order to hinder the
much-dreaded crusade of the Latins.'^ While he was already
summoning his learned theologians, and Thomas Aquinas was
writing his Opusculum contra G-raecos,^^ the zeal of the emperor
varied with the degree of his danger. When, however, Charles
of Anjou, king of Sicily, allied himself, in 1267, with the banished
emperor, Baldwin XL, and in 1269 the assault on Michael began,
then he was forced to act in earnest.'* By persuasion and force
quas a vobis subjectis extorquetis, formidarent.) Hinc et crudelia bclla in altcrutrum, civi-
tatum desolatio, sigilla januis ecclesiarum impressa, fratrum schismata, etc. The words
in parenthesis Raynaldus, ad ann. 1232, nos. 48 and 49, did not find in a Roman MS. but ;
Germani Epist. ad Cardinales has a passage exactly similar, the integrity of which is con-
fessed by the silence of Raynald. 1. c. no. 50. There we find, p. 461 ; Divisio nostrae unita-
tis processit a tyrannide vcstrae oppressionis, et exactionum Rornanae Ecclesiae, quae de
matre facta noverca, suos.quos diu educaverat, more rapacis volucris suos pullos expel-
lentis, filios elongavit. Quae etiam quanto humiliores et sibi proniores, tanto niagis con-
culcat et habet viliores. —
Mentibus autem nostris scrupuluni general offendiculi, quod ter-
rcnis tantum inhiantcs possessionibus, undecuniquc potcstis abradere, aurum et argentuni
congregatis, discipulos tamen ejus vos esse dicitis, qui ait Aurum et argentum non est
:
dedocetis, quod ore pracdicatis. — Multae et magnae gentes sunt, quae nobiscum sapiunt,
et nobiscum, qui Graeci sumus, conveniunt in omnibus. Primi, illi qui in prima parte
Orientis habitant Aethiopes, deinde Syri, et alii qui graviores sunt, etmagis virtuosi, soil.
Hyberi, Lazi, Alani, Gothi, Chazari, innumerabilis plebs Russiae, et regnum magnae vic-
toriae Bulgarorum. After this follow two letters in answer from the Pope (Gregorius
venerabili fratriGermano, Graecorum Archiepiscopo, etc.) in Matth. Paris, p. 462 ss.
With regard to the unsuccessful negotiations with the Greeks in Nicaea, undertaken in
the following year, 1233, by two Dominicans and two Franciscaits, see the account of the
former in Raynald. ann. J233, no. 5 ss. better given in Quetif et Echard scrippt. ord.
:
Praedicat. i. 911.
*' Raynald. ann. 1263, note 22 ; in particular, Urbani IV. epist. ad Palacologum ibid. no.
23 S3.
" On this, sec above, <J
61, note 2.
'* Compare especially the Hist. Michaelis Palaeologi, lib. v. c. 8 ss. by the contemporary
writer Gcorgius Pachymercs, np(jTeK(5£«0f of the Church of Constantinople in particu- ;
lar, cap. 18, the representations of the emperor to his clergy, in which he assures them,
firi6l x^P'-'" ii'^^ov Trpay/iaTeveadai t?/v dpjji'rjv, y rov ^etvov^ TToTiifiovg uvoKom/vai, Kai
'Pu/xaiuv aljiara KepLTTonjdi/vai tKxvdijaeadai Kivih'vevovTa. fieveiv Si ical mi?^iv ti/v
'EKK?.Tjalav ^KaLVOTofiriTov. — rpial 6t iceipalaloi^ nal fiuvotg to npvc tj/v tuv 'Pufiatuv
'EKK?ir]oiav nparTOfievov TrepioTTjaeadai, TrpoTtlui, tKK'Arjrc) (right of appeal to the Pope),
Kal (mention of him in the Church prayers), div tKaarov el tic ('iKpijSdig oko-
fj.v7}fioavv(.)
Kcvbv elvai dvdyKT}. ttote yap Kal Trapovcridaac 6 UuTrac irpOKadioei TiJv aX/lwv
iroLT),
noTE 6e Tim Kal intAdoi Siktjv txovai, duT^aaaav TocavTTjv Ta/iiadai, kuI togov avafie-
rpyaai TcXayoc, t<f u> tuv vo/u^Ofievuv npuTECUV Tvxdv x^ 6' knl Ttj iifiETtpa Kal jiovt)
;
'EKK^Tjaca, Kal devTtpa Tij koO' vfiuc kuI ueyuAy tov Huttov /ivij/jopeveadai tov Ua-
APP. I.— GREEK CHURCH. ^ 96. PAULICIANS. QH
he brought hi.s bishops to compliance ; and so at the Council of
§ 96.
HERETICS.
"* Clement IV. had already submitted to the emperor a Roman Confession of Faith,
which was to be forthwith adopted by the Greeks (Raynald. ann. 1267, no. 72 ss.). Mi-
chael repeated this word for word, and assented to it, in the Epist. ad Gregor. X., which
his embassadors delivered at Lyons (in Mansi xxiv. 67), and only added to it Rogamus :
Magnitudinem vestram, ut Ecclesia nostra dicat sanctum symbolum, prout dicebat hoc
ante schisma usque in hodiernum diem, et quod permaneamus in ritibus nostris, quibus
utebamur ante schisma, qui scilicet ritus non sunt contra supradictam fidem, etc. Cf.
Sacramentum Imp. Graecoruml. c. p. 73, Literae Praelatorum Graeciae, p. 74, Sacramen-
tum Graecorum, p. 77.
'^ His numerous works in favor of the union, and the Roman Church, are published
Kat oTTsp vTzoroTTUGavTec, x^^^'V^ Ti> ysyovog Koi ova aTirjOeiav uvTiKpvg.
7/v napii fxovov
yup BacrtAea /cat TiaTpLtlpxvv, Kai rivar tuv nepl avrovg, nuvreg Idva/ievaivov ry elpijvy.
— rc/lof 6i BaaiXea filv Kal rovg avrbv, cjc X^^^'^'^'^'^S
a./j.(j>' —
dtpopia/nolg Kadvize^aTiov.
The sentence of excommunication is given in Raynald. ann. 1281, no. 25.
" Pachymeres hist. Andronici lib. i. c. 2.
gl2 THIRD PERIOD.— DIV. Ill— A.D. 1073-1305.
From the Euchetae* rose the Bogomili,'^ who first made their ap-
* Compare Anna Comnena, the daughter of Alexius, in her Alexias lib. v. ed. Paris, p.
* Anna Comnena lib. xiv. p. 450 s. The pious daughter styles him for this deed rpia-
KaideKarov anoaToTiov.
3 Anna Comnena 1. c. p. 456 : HoIelq yap o\a(; Kal ;v"/3af raif navTodaTTal^ alpeaeai
KEKpaTTjfievag noT^vTponcjg eIq ti/v TifiETspav opdodo^ov /lErr'/VEyKE niuTiu. Tovg fiiv TtX
"
irpura (j)EpovTuc fiEyiikuv i]S,iov rcpovoMv, Kal ruv aTpariuTcJv ralg 'koyu.ai KaT£?.EyE
diTjyTjaaaOai alpEaiv, iiXku. jme kuXvei Kal aldijc, (Hf nov frjaiv ij KaXij SaTr^w. oti avy-
ypa(j)Evg lyuys yvvfj Kal rr/c Trop(j>vpag to TifiiuraTov, Kal rdiv 'A/lef/oD npuriarov ftXua-
T7)/ia. For this reason she refers to the Panoplia of Euthymius Zygadenus, which was
written at her father's command (see above, ^ 94, note 5). Euthymius Zygadenus has
indeed written more against the Bogomili, e. g. an 'Ett/ctto/I/) arrj^uTEvovaa aTaTiElaa
unb Ko)vaTavTtvovTr62.Eo)C npbg rovg iv ry avrov Trarpidi (cf Larobecii comm. debiblioth.
Vindob. lib. v. cod. ccxiii. no. 8, p. 38, and cod. ccxlviii. no. 1, p. 134) another Epistola ste- :
liteutica (cf. ibid. cod. ccxlvii. no. 14, p. 122) a Suyypap/) arijliTEVTiKfj (ex cod. Vat. edita
:
in Anecdotis literariis, Romae, 1783, iv. 27) : in fine, the 'ElEyxog Kal OpiafijSoc; ri/q i3?.aa-
(jiTjfiov Kal 7ro/\ii££(5ovf aipicEuc t<^v uOeuv MacraaXiavuv, tuv koI <^ovv6aiTm' Kal Boyo-
fiiXuv KaTiovfiEvov, Kal Et^,^'''''^''' '^'^^ 'Ev6ovaiaaruv, Kal 'EyKpaTTjTutv, Kal MapKiuvta-
Tuv (in Jac. ToUii insignia Rhen. 1696. 4. p. 106 ss., and in
itincrarii Italici, Trajccti ad
Gallandii Bibl. However, the most important work is still Tilulus xxiii. of
PP. xiv. 293).
the Panoplia the Greek original in Jo. Christ. Wolfii historia Bogomilorum, Vitemb.
;
1712. 4. is dismembered and published incomplete, but has been issued by me entire
(Euth. Zygad. narratio de Bogomilis, s. Panopliae dogmaticae tit. xxiii.. Getting. 1842. 4).
492) has especially impugned, is cleared up remarkably by the similarity of las Bogomili
APP. I.— GREEK CHURCH. ^ 96. BOGOMILI. 513
to the —
Western Cathari. Euthymius remarks on the title with regard to the name of the
party : Boy fiiv yilp i] tC)v BovXyupcjv y'kuaaa KaXel tuv deov, fiiXovi 6i to k'ktriaov. elt)
6'uv BoyoftiTiOg kqt' avrodg 6 rod 6eov tov iTieov inianu/ievog. The Greeks erroneously
connected the name with the word pomilui, in the Slavonian formula Gospodine pomilui,
the Lord have mercy on thee Bogomil is Friend of God, Theophilus, see my remarks on
:
Euthymius, p. 1. Euthymius then begins: 'H tuv Boyo/xlXov alpeaig ov npb noXlov
avveaTT] Trjg Ka6' i/fiuc yevedg, fispog ovaa Trig tuv Maaaa?iiavQv, koI Gv/i(j)£pofj.£Vj) Tci
•JTO/lAu; Toig kKEtvuv Soyfiaai, Tiva 6k Kai npoae^evpovGa Kai ttjv Xv/iTjv av^T/caaa. Aie-
yvuadj] dk kotu rovg xpovovg 'AXe^lov tov 6£0Kv(iEpv7JT0v (iaaikeug tjjiuv, bg evT£\vug
Kai TTuvv davfiaaiug tov i^apxov ai'Tr/g 6rjp£vaag. Bac'i^Eiog 7/v ovTog 6 ia-pbg, uvrjp
oUdpiog jj.uXTi.ov, Kai XoLfidg, Kai (pdopug jXEOTog, Kai mlaijg KaKiag bpyavov. — Anna Cora-
nena 1. c. p. 486. fiiyioTov in£y£ip£Tai v£<pog alpETiKuv, Kai to Tf/g a'lpECFEug Eidog Kaivhv,
fiTjTTO) TTpoTEpov tyvucfiEVOV, Ty 'FiKKArjaia. Avo yap doyfiara gweWettiv KUKioTa Kai
^avTioraTa iyvua/iEva Tolg -Kokai xpovoig, Mavixaiuv te ug dv rig elnoi dvoaqSEia, ^v
Kai UavTiiKiuvcjv a'ipEaiv eIkoi/iev, kqI Maaaaliuvuv (i6£2.vpia. ToiovTOv 6e koTt td
tC)v BoyofxiXuv 66yfj.a, Ik MaGaaXLavcJv Kai MavLxaiuv avyKELfXEVov, Kai, ug eolkev, rpi
(ilv Kuv Tolg TTpb TOV/J.OV naTpbg xpovotg, t7idv6avE 6e. AEivoraTov yiip to tud Boyo-
[ukuv yivog upETijv vnoKpivaadai. Kai rpixa fitu KOG/iiKijv ovk uv idoig Boyo/uiXl^ov-
aav, KEKpvTZTai 6k to KOKbv vtto Tbv fiavdiav Kai to kovkov\lov, Kai taKvdpuTraKEv &
Boyojiikog, Kai fisxpt ()ivbg OKEnETat, Kai KEKVcpug ^adi^EC, Kai VKOxliidvpl^Ei Tb OTofia,
TuvSoOi dk XvKog eotIv uKuOEKTog.
* Their doctrines are given in Euthymius, c. 1 : 'kdeTovai nuaag Tug M.o)aaiKug ISliSXovg
fiETu Kai TOV Ev avTalg uvaypa^ofXEVOv 6£0v Kai tQv EvapEOTijauvTuv avTu dtKoluv, vai
ft^v Kai Tug fiET' avTilg uTTuaag <jg KaT^ kni'KvoLav tov ^UTavu avyypa(pEiaag. — Movag
6k TzapadEXOVTai Kai Tifiuatv inTci, —Aeyw 6rj Tb TpaTiTrjpiov, Kai Tb i^KaidEKaKp6<pi]T0v,
Kai Tb KOTU M^aTdalov EuayyeAiov, kuI Tb kutu MilpKOV, Kai Tb kutu Aovkuv, kuI Tb kutcL
'luuvvrjv, Kai iiSdofiov tt/v (SifSAov tuv Tvpu^Euv cvv Talg tTcicToTialg nuaaig Kai Ty 'Airo-
KuTivipEi. TOV dEoXoyov 'Icoilvvov. — c. 6 Asyovai, tov Aai/iova, tov Tzapu tov ^uTr/pog
dvofiaadevTa '!^aTavuv, vlbv Kai avTov eIvoi tov Oeov kuI naTpbg, ovafiaCofitvov 2ara-
vafj\ Kai TzpCtTov tov viov Kai Xoyov, Kai laxvpoTEpov, ute npuTOTOKOv, ug Eivat TovTovg
u6£?.(j)ovg ak'kffkuv. EZvat 6k tov "LuTavaffk olKOvofiov Kai 6EVTEpEvovTa tov TlaTpbg,
Tijv avTr/v avTu nEptKEi/iEvov Kai fiopcp^v Kai aToTiijv, Kai hv 6£^ia avTov koOi^/ievov ini
6p6vov, Kai Ti'jg fiET' avTbv Evdvg Tt.(j.ijg u^iov/ievov. 'T(p' r/g fiEdvadivTO Kai sig unovocav
InapdkvTa /UEXET/'/aaL unooTaaiav, kuI ttote 6pa§ufi£vov Kaipov KudElvat nElpuv Tiai tuv
XEiTovpyiKuv 6vvu/j.£uv, eI jiovTiOLVTo Kov(j)iii6/i£voi TOV [iupovg TTjg T^ELTOvpyiag ukoTiov-
Qjjcai TovTu Kai avyKaTE^avaoTj/vai tov naTpog. — Elra Tovg Etpri/xEvovg ayyEkovg —
(Tvvanax67/vai. tovtu kuI KOLvuvf/aai Ttjg i:Tn[3ov?iyg, alaBofiEvov 6k TuvT-qg Tbv d£bv
^I'lpat TovTovg uvuOev opov nuvTag. — c. 7 : Aiyovai, Tbv liaTava^?. uvuBev ()L<pEVTa Kai
firj 6vvupEvov Tolg v6aaiv l<j)ii^uvEtv, rj yfj yup (pijaiv r)v uopaTog Kai uKOTaaKEvaaTog,
ilTElTTEp ETL Kul TrjV dELav TTEpiEKELTO fl0p(j)7jV Kul ffTO/l^V, Kol TTJV 6r]pCOVpyiK7JV EKEKTTjTO
ivvafiLV, avyKa7^F(Tat Tag avyKaTawEOOvaag avTu 6vvupEig, Kai dupaog uvTalg kfil3a?i.Eiv,
Kai eItteIv ug etteI tov ovpavbv kol ttjv yfjv 6 Osbg tTcoirjCEv {kv upxy yup (prjacv knoiij-
CEv 6 6£bg TOV ovpavbv Kai Ttjv yr/v), Troirjau Kuyu 6£VTEpov ovpavbv, ug 6EVT£pog 0Ebg,
Kai Tu k^r/g uKolovdug. So he created the world and mankind but as he could not en- ;
due the latter with souls, 6tETTpEafiEvaaT0 npbg tov uyadbv TlaTEpa, Kai napEKuXEoe
iTEpipOrivai nap' avTov nvofjv, knayyELkapEVOg KOivbv Eivai Tbv dvOpurrov, eI (uonoirjdy,
Kai dirb TOV ykvovg avTov n2.rjpovaBaL Tovg kv ovpavu Toirovg tuv u7to^^i<j>6evtuv 'Ayyi-
"kuv. Tbv 6k dsbv, ug dyaObv, kmvEvaai, koI kfj,(j)vafjaai tu napd tov 'SiUTavaf/X TrAaa-
gl4 THIRD PERIOD— DIV. Ill— AD. 1073-1305.
tion of the two parties, for which also there is historical testi-
BivTi TTvevfia Cu/'/c, xal yeveadai waf^avuKa rijv uvdpuTzov etc tjwxf/v ^diaav. Satanael
thereupon with Eve begot Cain and one daughter, Ka/{u/iEVu, Adam begot Abel, etc.
— c. 8 Aeyovaiv, tin tuv uv6punuv niKpu^ Tvpavvovjih'uv, koI
: u-nT/vioc (iTTo7.?.vfievuv,
fidyic dTiiyoi rivig rF/g rod irarpbc fiepldog iyivovTO, Kal dr rf/v tuv 'Ayyeluv tu^iv uvifir]-
aav. TovTOvg 6i dvai rovg iv ralg yevEa?i.oyiaiQ tov re Karu Mardatov EvayyeXiov, Kal
Tov Kara Aovkuv fivrtfiovEVOfiivovg. 'Oipi nore 6k avvJJKE KaraaoifHaOdg 6 Uari/p, nal
ddiKEiadai yvoi)g, —koL ufia KaTeXeTJaag rr/v rpvxf/v, ~ii idiov ifj(pva7i/xa, izucxovaav ovrug
udXlug Kat KaTadvvacTTevofiEVTjv, dtavaarT/vai npog ujivvav, Kal iv tu nevTaKicxi'/iocTCt
nevraKoaioaru Itei (according to the Conslantinopolitan era, Ideler's Chronol. ii. 4C3)
k^EpEv^aaOai t7/c tavrov Kapdiag Tioyov, tovtov dt tov t'/dv Kal 6e6v. KaTE/.OEiv 6l —
uvudEv Kul Eiapvr/vai 6iu rov dsiiov uTbg T/~/g Trapdivov, Kal nepidiadai aupKa tu (j>aivo-
fiEV<j ^iv v?.iK?jv Kal dfioiav uvdpunov au/iaTi, Ty 6' akrjBEia uii'kov Kal OEorrpETT?/, koI
^eWeIv avOig, oOev eIoJ/We, Ti/g napOEVOv fn/TE rr/v slaoihv avTov yvovcrjg fit'jTE t^v
l^o6ov, uTJi uTT/ltDf EvpovaTjg avTuv iv tu aTnj?Ml(j KEi/iEvov ia-Kapyavuftivov . Kal te-
Xiaai Tijv IvaapKov o'lKOvo/xlav, Kal iroujaai Kal da^d^ai Td iv Tolg Kvayye/uoig uvarar-
TOfiEva, nXijv iv (pavTaaia Tolg dvdpuKOirpETTEaiv vkokeI/uevov ttuOeoi, OTavpuOivTa 6i
Kal uTTodavElv, Kal uvaoTF/vai, do^avTa Xvaai t/jv oktjvt/v Kal yvfivcJaai tu 6pu/ia, koI
UTvoOifxEvov Tf^ TTpoauTTElov ovoxdv TUV uTzoaTuTTjv, Kal rraxEi Kal jiapE'i k'Aom KaTud/jaat
Kal iyKAElaai tu Tapnipu, 7rEpiE?.6vTa Kal iK tov ovo/iaTog avTov to 7//1 ug (iy)E?.iKbv
{'ZaTavar/X yup KaXovjuEvov l,nTavuv utjyFjKEv ovofiu^Eodai), Kal ?.o<T(ii' nXrjpuaaiTa rf/v
iyxcipioddaav (hoKOviav uvai^pa/HElv Eig Tbv TlaTcpa, Kal KaOlaai Iv ds^ia Eig tov dpovov
TOV uno^^KpivTog I,aTava?/X, eItu eloeWeIv, 66ev i^f/WE, Kal &va?iv6F/vai nuXiv Eig tov
TlaTEpa, Eig ov iv upxy V^j ^fl yaarpl tovtov avyKEKT-Eia/XEVog. — c. 9 : Aiyovai, Toiig
Tov 6eov TovTovg ovo/xui^ovaiv, ug Kal avTovg utv' ekeivov yEyovorag. 'Ek di Ti^g avvov-
aiag avTuv unoyEVV7]0>/vai TOvg TiyuvTag, ovg uvTiaTyvai tu Saravoz/A, koI SpKi/i^Ev-
cat Tolg uvOpuTToig t/jv uTvoaTaaiav avTov. Tuv 6e 6vfiu6ivTa IrtayayEiv avTuig tov
KaTaK?.v(T/j.dv, Kal iiaipOEipai avu avTolg Truaav ^uauv cupKa. Movor 6i tov Nw£ 6vya-
Tepa fill KEKTTi/iivov ayvoi/aai tt/v il'^oaTaaiav tov ZaTavai/X, Kal thnfjEivai Oepa-EvovTa
tovtov, ov tJi XaTpEia tov 'ZaTavai/X upEOKOfitvov vTzodiadui tu TTEpt Ti,g utiiuTov, Kal
iiaauaai tovtov fiovov fiETu tuv Iv airy. — c. 11 : Tovg'lepnpxag di kuI Tuig UaTEpag
dfiov TtdvTag uTzodoKt/id^ovaiv ug £i6u?.o'/.dTpag, 6iu tt/v tuv eIkovuv TrpoaKvvrjaiv, Kal
Tovg fiiv EvaEihlg uTravTag (iaaiTiElg dA?,OTpiovai tov K7J;pov tuv XpioTiaruv, fiovovg
6i Ka?iOvaiv bpQodo^ovg Kal iziaTovg Tovg Ehovo/iuxovg, Kal fid?.iCTa tov Ko7:purv/xov.
'ATifid^ovai yup koI Tug aEfSaafiiovg e'lKovag, tu EiduXa ?.EyovTEg tuv tOiuv, upyipiov
Kul ;fpi;(T£Ov, ipya ;j;£f/JcDv uvOpurruv. — c. 13 : Aiyovaiv, utt' avTuv fitv fiorov, t/toi tuv
BoyofiiXuv, (pEvyEiv ueI Toiig daifiovag, uoeI to^ov (io7Jiv, iKuaTif) 6i: tuv u7./.uv uttuv-
Tuv ivoiKElv daifjiova, Kal diddoKEiv avTbv Ttl novrjpd, Kal uyEiv Inl Ttlg aroaiovpyiag,
Kal dnodvTJaKOVTog ivoiKElv avOig Tolg X-Eiijidvoig uvrov, Kal TTapafiireiv Tu Tuipu, Kal
uvajJLEVEiv T//V uvdoTaaiv, iva avv ai'Tu KoXaadEir], kuI fir]6' iv K0?Maei tovtov diaxu-
pi^oiTO. — c. 14: 'ATiftdCovai tov BeIov aravpov, ug dvaipsTTjv tov "LuTijpog. — c. 16: Td
fiiv nap' Tjulv (idmiapa tov '\udvvov Xiyovaiv, ug (5i' vi^aTog i7rtTE?.ovfiErov, tu li^ nap'
avTolg TOV XpiOTOv (hu nvEVfiaTog, ug avToig r5o«f(, TE?.ov/tevov. Aid Kit tuv npoaep-
x6/iEvov avTolg dvajSanTii^ovaiv, npuTa /ahv d^opii^ovTEg avT(^ KOipiiv Eig i^o/iioloyifaiv,
APP. I.— GREEK CHURCH. ^ 96. BOGOMILI. 615
Kol dyveiav koI avvrovov npoaevxvv- EZra ry KEipaTifi avrov to Kara 'ludvvTjv Evay-
ye/ltov tTriTidevTeg, Kol to Trap' avTolg liyiov 7Tvev/ia sTTiKaTiOv/ievoi, kq} to YlixTep r/fiuv
The divisions which rose during the 12th century in the Rus-
sian Church on account of certain trifling ecclesiastical customs,**
show plainly enough the degraded state of Christianity in Russia
at this time.
nXijdovg 7/ipaT0 rd deivbv. Euthymii Victoria de Massalianis in Tollius 1. c. p. 112:
r) noXvuvv/j.og tQv Maaai^iaviJv, eItovv Boyo/iiTiuv alpeaic Lv izuaij ttoAei, koI X<^P^j " a*
inapxi^ tTTi.no'kdC.ct ravvv. —In the year 1140 a Synod at Constantinople condemned to
the flames avyypufxfiara rivd. tov rhv (Viov f/drj KaraXinuvToc KuvaravTivov tov Xpv-
aofiakov, in which it found n'kiov tCiv uXkuv 'F.v6ovaiaaruv koI BayojuTiUv, and punished
the monks who had them in their possession (the Sententia Synodi in AUatius de Eccl.
occid. et orient, perp. cons. p. 644. —
Mansi xxi. 551). In the year 1143 two Cappadociaa
bishops, Clemens and Leontius, were deposed as Bogomili, by a Synod at Constantinople
(the Sententia is in AUatius 1. c. p. 671. Mansi xxi. 583) about the same time, and for :
the same reason, the Monk Niphon was sentenced to imprisonment (Joh. Cinnami hist,
lib. ii. c. 10. AUatius 1. c. p. 678). About 1180, writes Theod. Balsatnon schol. in Photii
Nomocan. tit. x. c. 8 (Voelli et Justelli Bibl. juris can. vet. ii 1042) u-d tovtuv {aipe- :
TiKuv) (if loLKev aKtpaia Kuarpa te kuI x^p'i-O- Bojo/iiIiku napaxupovfiEv n?.avda6aL,
Kol fierd. Ti/r i6iag anodvijaKELV alpeaE(,)C. tva 6i nal Tvxovra toiovtov aipe-iKov evpi-
OKOVTEg kv Tij jSaaiXevovay 6iaTpil3ovTa fXEyuXug avrbv KoTiuCofiEv.
Geoffroy de Ville- —
Hardouin, sharer and historian of the conquest of Constantinople by the Latins, says, no.
208 (Collection dcs memoircs relatifs a I'histoire de France par M. Petitot. Tome i. Paris,
1819, p. 385), that a part of the inhabitants of Philippopolis were PopoUcani. Still later —
the Patriarch Gcrmanus
(see above, ^ 95, note 11) attacked the Bogimili in the Oralio in
exaltationem venerandae Crucis contra Bogomilos (graece et lat. in Jac. Gretseri comm.
de Cruce. ii. 157), and in the Orat. pro imaginum restitutione (1. c. p. 549 ss.).
" See Strahl in the Kirchenh. Archiv. 1824, ii. 48, reprinted in his Beitrage zur niss.
Eiichengeschichte, i. 252.
APP. II.— ORIENTAL CHURCHES, i) 97. THEOLOGIANS. 617
SECOND APPENDIX.
HISTORY OF THE REMAINING ORIENTAL CHURCHES.
§ 97.
ins (published in Renaudotii Liturg. Orient, ii. 449. Cf. Ejusd. Hist. Patriarch. Alexan-
drinorum, p. 479). — Assemani Bibl. Orient, ii. 156.
* He is especially valuable as a historian (his Chronicon Syriacum edd. Bruns et
K irsch. Lips. 1789. 2 voll. 4. His Arabic Historia compendiosa dynastiarum ed. Ed. Po-
cocke, Oxon. 1663. 2 voll. 4. is an abstract compiled from the first part of that Chronicle
or State History). Besides, he was celebrated as a theologian, physician, and philosopher.
Among his theological works should be mentioned the Horreum mysteriorum, a collection
of ex])lanations of Holy Scripture Candelabrum Sanctorum de fundamentis ecclesiasticis,
;
Scriptt. Vett. Nova Coll. x. i. 1 Liber margaritae de veritate Christ, relig. in Majus X.
;
ii. 317.
* See C. F. Neumann's Gesch. der armen. Literatur (Leipzig, 1836), s. 148.
* Nierses Klajetsi und dessen Gebete, von D. G. Mohnike, in Illgen's Zeitschr. f. d.
hist.Theol. I. ii. 67. Nersetis opera arm. et lat. ed. F. Cappelletti. Venet. S. Lazaro,
1833. 2 voll. 8.
* Both sects naturally claimed
to have kept unchanged the doctrine delivered by the
Apostles. Thus
Ignatius David, after 1222 Patriarch of the Jacobites, had stated in a leU
ter to Said, the Nestorian deacon, that the Nestorians created a new sect. In answer to
THIRD PERIOD.— DIV. III.— AD. 1073-1305.
(518
this, Jesujab, Nestonan bishop of Nisibis, composed an apology (Assemani III. i. 297),
claiming that name Nestorians was not given to the Orientals till a later period fides
llie :
tamen et Apostolica religio antiquissima nobis est jam inde ab acvo Apostolorum, qui
Oricntem docuerunt, ncc ab ullo unquam mutata. Idque ex eo probatur, quod nemo ex
iis,qui Christiana religione censentur, haeresim ullam in Oriente excogilavit. Nestorius,
he says, had only agreed with the Orientals in their doctrine until Cyril perverted it. Thus,
too, says Ebedjesu lib. margar. in Majus X. ii.,351, who also adds that the Orientals were
erroneously called Nestorians : Nestorius eos sequutus est, non ipsi Ncstorium. On the
other hand, the Jacobite, James, bishop of Tagrit, about 1230, in his Liber Thcsaurorum,
a doctrinal treatise (Assemani, ii. 2^0), states of his Church, esse vere ac proprie domum
Domini et tabernaculum Dei Jacob, quae nomen ex Jacob ducit. Nam a Jacob quidem
Patriarcha per lapidem et oleum in inonte praesignata est, a Jacobo vero fratre Domini
fundata et confirmata, a Jacobo demum Phasiltae (Baradai, see vol. 1, Div. 2, ^ 112) re-
novate et exornata.
'
Gregorius Abulpharagius seems tohave attached no great importance to the difference
of the parties, which were only at issue with regard to the union of the natures in Christ.
In his Candelabrum Sanctorum (in Assemani, ii. 291), after taking notice of the absurdis-
simas haereses, quae naturas (Christi) corrumpunt, et christiano dogmati ethnicas oi)inio-
nes miscent, he says Reliquae vero, quae hodie in mundo obtinent sectae (Latins, Greeks,
:
Manuel Comnenus, sent the philo.sopher Theorianus to Nerses, the Armenian patriarch,
to effect a union of the Greek and Armenian Churches (Legatio Imp. Caesaris Manuelis
Comneni ad Armenios, s. Theoriani cum Catholico disputatio ed. Leunclavius, Basil.
1578. To this also belong the letters of the Emperor and the Catholicos in Maji Scriptt.
Vett. Nova Coll. vi. 314). A second mission of the same Theorianus followed in 1172
APP. II.— ORIENTAL CHURCHES. ^ 97. EFFORTS FOR UNION. 619
the people, and brought no change into the doctrine and internal
constitution of the Church. The Maronites, on the contrary, who
had gone over to the Roman Church in 1182,^^ remained always
faithful to her.
(the Acts are in Majus 1. c. p. 338). At the Council of RomKla (Concilium Tarsense
1179), the union, after being especially recommended by the remarkable speech of Narses
of Lampron, archbishop of Tarsus (translated by C. F. Neumann in lllgen's Zeitschr. f.
peror Henry VI. the rank of king (Notices et extr. xi. 19) he was crowned by Conrad, ;
archbishop of Mayence in 1199, he and his Catholicos engaged to bring the Armenian
Church into subjection to the Pope, and he recognized his spiritual jurisdiction (Innocent.
HI. lib. li. ep. 217-220, 252-256. Hurter's Innocenz III. i. 285).— Gregory IX. sent the
pallium to the Ca'.holicos (Raynald 1239, no. 83). In the year 1240, Germanus II., pa-
triarch of Constantinople, commenced a fresh correspondence from Nicaea with the Ca-
tholicos, which lasted remained without result (Spicilegium Rom. .\ ii. 412).
till 1218, but
'" He became a Franciscan, deposed the Catholicos Constantine
II and appointed ,
Stephen IV., who summoned a Council at Sis in 1292 But its resolution to celebrate
Easteron the same day with the Roman Church was not observed by the clergy (Galanus,
p. 374 Saint Martin in the Biographie Univ. xix. 530). At the Synod of Sis, in the )'ear
;
1307 (the acts are in Galanus, p. 420), the union was seemingly accepted by the Arme-
nians.
" Compare vol. i Div. 2, ^ 130. Willelmus Tyrensis Aichiep. lib. xxii c. 8 (in Bon-
gars, p. 1022) : Interea dum Regnum pace, ut praediximus, gauderet tcmporali, natio quae-
dam Syrorum, in Phoenice provincia circa juga Libani, juxta urbem Bibliensium habitans
plurimam circa sui statuni fiassa est mulationem. Nam cum per annos paene quingen-
tos cujusdam JMaronis haeresiarchae crrorem fuissent secuti, ita ut ab eo dicerentur Ma-
ronitae, et ab Ecclesia fidelium sequestrati, seorsum sacramenta conficerent sua, divina
inspiratione ad cor redeuntes, languore deposito, ad Patriarcham Antiochenum Aimeri-
cum, qui tertius Latinorum nunceidem praeest Ecclesiae, accesserunt; et abjuratoerrore,
quo diu periculose nimis detenti fuerant, ad unitatem Ecclesiae cathoiicae leversi sunt,
fidem orthodoxam suscipieiites, parati Romanae Ecclesiae traditiones cum omni venera-
tione ainplecti et observare. Erat autem hujus populi turba ron modica, sed quasi qua-
draginta miUium dicebatur excedere quantitatem, qui per Bibliensem, Botriensem et Tri-
politanum episcopatus, juga Libani et montis devexa, ut praediximus. inhabitabant erant- :
que viri fortes, ct in armis strenui, nostris, in majonbus iiegotiis, quae cum hostibus habe-
bant frequentissime, valde utiles unde et de eorum conversione ad fidei sinceritatem
;
" The prior of the Dominicans in Jerusalem informed Gregory IX. (in Alberici chron.
p. 562, and in Matthaeus Paris, p. 301) that the Maphrian of the Jacobites, with a great
number of his clergy, came to Jerusalem at Easter 1237, and was there induced by him, ut
obedientiams. Romanae Ecclesiae proinitteret etjuraret, omnem haeresimpariter abjuran-
do et confessionem et confoederationem suam nobis tradidit literis chaldaicis et arabicis
:
ises, he says, were also obtained by him from the patriarchs of the Nestorians and Copts.
Gregory IX. thereupon sent a letter of praise to the Maphrian (in d. ncuen Beitragen v. al-
ten u. neuen theol. Sachon, 1758, s. 147). This must have been the Maphrian Dionysius,
of whom, however, Assemani, in the Bibl. Orient, ii 449, had nothing of the kind to re-
cord from Oriental sources. The Dominican was undoubtedly deceived by the Maphrian's
recognition of the Roman primacy —
by his developing his doctrine in an entirely different
manner from view which the Latins took of monophysitism and by his making con-
the —
cessions while he was in Jerusalem, and thus in the power of the Latin Christians.
'^ See Raynald. ann. 1247, no. 32. He sent at the same time a Confession of Faith
composed by the Archbishop of Nisibis, ibid no 43. Here, indeed, it is said Maria virgo :
peperit perfectum Dcum, et perfectum hominem, Filium unum, qui est Dominus Jesus et :
haec unio non fuit accidentalis, possibilis separari, sed permanens et perpetua. But be-
low cum dicitur, Maria peperit Deum, existimabit forte insipiens, quod ipsa peperit aut
:
sanctam Trinitatem, aut Patrem, aut Spiritum sanctum, nisi exponatur: Deum Filium
unitum. Cum igitur indigeat expositione, et Deus Filius unitus ipse sit Christus, sub
uno vocabulo erit, cum dicimus : Maria peperit Christum; verbum unum breviter com-
prehendens divinitatem et humanitatein.
'* The first was that of the Patriarch Ignatius, in Raynald. ann. 1247, no. 36 ; the second
of another Patriarch Ignatius, ibid. no. 39 ; the third of a Primate John, ibid. no. 41. Ray-
nald could only pronounce them orthodox, because he did not find in them such monophy-
sitism, as the ancient Catholic controversialists represent it, and which is quite different
from the actual opinions of the monophysites. Compare in the first letter Christus est :
perfectus Deus homo, sine mixtionc, sine confusione et ipse est unus Deus,
et perfectus ;
unus Christus, una persona, sicut dicit Athanasius et Cyrillus; quod Deo Verba est una
natura mcarnata (sec vol. i. Div. 2, 88, note 3). Et propter hoc confitemur, quod Maria
I)
est mater Dei in veritate, quia ipsa peperit Deum incarnatum, qui natus est,— et passus
est et mortuus secundum carnem, et resurrcxit tertia die et cum impleret divina, erat in
.
veritate perfectus Deus ct perfectus homo, et itcrum cum operarctur humana, erat perfec-
tus Deus et perfectus homo, unus post unionem. Non rccipimus igitur eos, qui confitentur
dualitatem divisam unitatis, nee iterum eos, qui confitentur mixtionem et confusionem, sicut Eu-
tyches excommunicatus In the second letter
.
Et ipse in veritate est perfectus Deus et
.
perfectus homo, unus Christus ex duabus naturis, divina et humana. In the third: Una
persona, una substantia ex duabus substantiis, non quod divinitas conversa sit in humani-
tatem, aut humanitas in divinitatem nee quod composita sit ex iis duabus substantiis sub-
,
stantia tertia : sed est unita secundum normam unionis vitae, non accidentalis. Et licet
I unio excludat dualitatem, tamen indicia duarum naturarum et proprietatcs earum permanent in
ipso, et discernuntur solo intellectu. Et non attribuinjus miracuia ct opera magnifica divini-
tati abstraclae ab humanitate,.nec attribuimus naturalia, et opera infirma humanilati ab-
APP. IL— ORIENTAL CHURCHES. ^97. EFFORTS FOR UNION. 621
passionem et mortem voluntariam, quia natura humanitatis et ipse tamen unus Filius
:
Dei et hominis. Compare the explanations of the ancient monophysites, vol. i. Div. 2,
^ 110, note 3.
ADDITIONAL REFERENCES.
in the Appendix, a collection of the chief Greek and Latin creeds. Bunsen's Hippolytus.
— W. W. Ilarvcy, History and Theology of tlio Three Creeds, 2, 8. Lond. 1850.— Rev.
John Radcliffe,'rhti Creed of St. Athanasius, illustrated from Old and New Testament,
passages of the Fathers of the first five centuries, etc. Lond. 1844. Wheatley, The
Nicene and Athanasian Creeds (Lady Mayer's Lectures). Kollncr, Symbolik, Bd. 1.
On the addition " Filioque,"see Christ. Remembr. Jan. 1855, p. 526 .'!7.
ij 14, p. 80. Ratramn. — The Book of Ratranm, the priest and monk of Corbcy, common-
ly called Bertram, on the Body and Blood of the Lord. To which is added an appendix,
containing the Saxon Homily of Aclfric, 18. Bait. 1843. Comp. Cave, Historia Litte-
ADDITIONAL REFERENCES. (523
raria. There were two old English translations, 1548, 1549. Sir Humphrey ij/ndemade
another in 1G23, reprinted 1G8G. —
Dr. Hopkins, canon of Worcester, published two editions
of the text, with an English version, IGIHG, 8. in which he exposed the corruptions of Boi-
leau's version, see Preface to above, p. 17-20.
9 15, p. 84. Gottschalck. — T. K. Arnold, G. and the Predestination Controversy, in Theol.
Critic. Mar. 1852. Princeton Review, 1840. F. Monnier, Dr. Gottschalci et J. Scot.
Erig. controversia. Par. 1853.
— Life in Bohringcr^s Kirchc Christi, Bd. — Rev. /. H. Allen, in
^ IG, p. 90. Anschar. 2.
(J
18, p. 103. — Baumgarten-Crusius, in " Commentationes Theo-
Dionysius the Arcopagite.
log. i. 2. 182G. — Opera omnia quae extant, ed. B. Corderius. Lips. 1854. Ritter, Gesch.
d. christi. Phil. Bd. 2.—Engelhardt, de Dionys. Erlang. 1820. 2.—Hclfferich, d. christi.
Mystik, 1842.— i. Noack, Gesch. d. Mystik. 1853.
P. 108. Church History, 858 to 1073. 0( Flodoard's Chronicle a new edition is published
by the Imperial Academy of Rhoims. Tom. 1-3, 1853. Dainhergcr, Synchronist. Ge-
schichte d. Kirche u. d. Welt im Millelalter, 1-G 11-14. 1855. Milman's History of
;
P. 1C2. Aelfric. — Abt. Aelfric. Zur Literaturgesch. d. angelsachsischen Kirche, von Dr.
E. Dietrich, in Niedner's Zeitschrift fur d. hist. Theologie, two articles. 1855-'6. — Thos.
Wright, Biog. Brit. Lit. Anglo-Saxon and Anglo-Norman Period, 2, 8.
P. 1C2. Lanfranc. — A.
Charma, Notice litleraire et philosophiquc sur L. Par. 1851.
P. 163. Berengar —
and his Controversy. See Jacobi, in Hcrzog's Real-Encyclopadie. —
H. Sudendorf, Bereng. Turonens.. oder eine Sammlung ihn bctreff. Briefe. Hamb. 1850.
— On Fisc/icr's edition (1834), of B. de sacra coena, see Rudelbach in Luth. Zeitschrift,
1852. Compare the discussions in Kahnis' and Ebrard's works on the " Abendmahl."
^ 37, p. 202. Demnark, Norway, Sweden, 858-1073. Dunham's History, 3 vols. (Lard-
ner's Cyclop.).— E. G. Geiger, History of Sweden, 3 vols. Orebro, 1836; Lond. 1845.
G. L. Baden, WisX.ory of Denmark, 5 vols. Copenhagen, 1829-'32. C. F. Allen, Hand-
book of History of the Fatherland, 4th ed. Copenhag. 1829.
38, p. 204. Moravians and Bohemians, etc.
<J
—
Milman's Latin Christianity, 2. p. 420,
445. Krasinski, Religious History of Slavonian Nations. Lond. 1850. E. J. Ignat. de
Thalec, de religione Christiana in Slavis introd. propag. etc. Heidell). 1848. Safaryk,
History of Slavic Antiquities. Prague. — On the use of the vernacular in Slavic Litur-
gies, see Christ. Reme.mbraneir, Oct. 1855.
<J 40, p. 211, note 2. Adalbert of Prague. —A life, with full documentary evidence, by
Tornwaldt, in Niedner's Zeitschrift, 1853.
624 ADDITIONAL REFERENCES.
<) 41, p. 213. Greek Church.— Rev. J. W. Neale, History of the Holy Eastern Church
2, 8. with an Appendix. 1850. — Waddington, History of Greek Church, 2d cd. 1854.
Greek and Eastern Churches, 12. New
York, 1854. Gass, d. griechische Kirche, in Her
zog's Real-Encyclopadie. —
Finlay {Geo.), History of Byzantine Empire, etc.
Photius and his Controversies. —
Milmans Latin Christianity, vol. 2, book 5, chap. 4.
Ignatius and Photius. —
Abbe Jager, Histoire de Photius, patriarche de Constantinople, au-
tpur du scliismc des Grecs, etc., from original documents, 2d ed. Pans, 1853. E. B.
Sivalve, De dissidio ccclcs. christian, in Gr. et Lat. 1830. —
On the controversy respecting
Photius as the alleged author of the treatise on the Heresies, see, under Hippolytus, the
works of Bunsen, Dollinger, and others.
(J
47. Gregory VII. — Compare
Floto, Kaiser Hcinrich der Vierte, u. sein Zeitalter, 2
Bde. 1855-'5G ; on Gregory in Herzog's Real Encyclopadie.
also, Floto Voigt, Hildebrand—
als Pabst, 2te Aufl. 1846.— ,SoW, Gregor d. Sicbente. 1847.
ij 56. Crusades. —
Compare W. Heyd, die Colonicn der romischen Kirche in d. Kreuz-
fahrer Staaten, in Niedner's Zeitschrift f. d. hist. Theologie, 1856, s. 257-328.