Vous êtes sur la page 1sur 16

L G E B R A

OPERACIONES CON RACES

PRINCIPALES CONCEPTOS

Solucin:

VALOR ARITMTICO DE UN RADICAL

1.- Se halla el m.c.m. de los ndices originales,


m.c.m. (3, 4, 5) = 60, ste ser el ndice
comn de los radicales.

Se llama raz aritmtica o determinacin aritmtica


de una raz ensima de un nmero real, al nmero
real y positivo que elevado a la potencia ensima es
igual al radicando. El valor aritmtico del radical es
nico y positivo.

at

ic
a

1.

co
m

2.- Se eleva cada cantidad subradical a un exponente que resulta de dividir el ndice comn
entre su ndice original, as:

at

em

VALOR ALGEBRAICO DE UN RADICAL

.M

60

son radicales homogneos.

HOMOGENIZACIN DE RADICALES
Es la operacin que se realiza para transformar radicales de distinto ndice a otros que tengan el mismo
ndice.

___

__

60

______
_60_
(c4d) 5

60

___

b45

60

______

c48d12

Son aquellos que tienen igual ndice e igual


radicando.
___
___
___
5
5
5
7y 2a
Ejemplo: 4x 2a , 3 2a ,

TEOREMA FUNDAMENTAL DE LOS


RADICALES
Si se multiplica o divide el ndice y el exponente del
radicando por un mismo nmero no vara el valor
aritmtico, pero el nmero de valores algebraicos
queda multiplicado o dividido por ese mismo
nmero.

Ejemplo:
Homogenizar

______
_60_
(b3) 4 ,

RADICALES SEMEJANTES

Son aquellos que tienen ndices iguales.

______

a40b20

RADICALES HOMOGNEOS

___

60

efectuando operaciones, resulta finalmente en:

La raz ensima de todo nmero B, tiene n valores


algebraicos. Estos n valores algebraicos son iguales
al valor aritmtico multiplicado por las n races de
la unidad(ver este criterio explicado en captulo de
Nmeros Complejos)

______
60
__
(a2b) 3 ,

Se llama valor algebraico de un radical a toda expresin de cualquier naturaleza, que elevada a la potencia sealada por el ndice, reproduce el radicando.

Ejemplo:
__ 5 ____
5
x , y2z ,

60

Sea el valor aritmtico de:


___
Bm = b

___

a2b , b3 , c4d

- 227 -

(1)

2) Si los radicales tienen ndice diferente, se


reduce a ndice comn y se procede como en
el caso anterior.

por definicin: B = b ; elevando a la potencia r:


Bm .r = bn .r
de donde:

As:

____
Bm.r = b

nr

(2)

__

___

pq

pq

__
x =
_x__q =

q
pq
y
yp

de (1) y (2):
___
n
Bm =

____
nr
Bm.r
___
n
Se observa, por (1), que Bm tiene n valores,
por ser una raz ensima y por (2):
___
nr
Bmr

____
xq

yp

POTENCIA DE RADICALES
Para elevar un radical a una potencia, se eleva el radicando a la misma potencia.
n

__

( x )

tiene nr; es decir el nmero de valores ha quedado multiplicado por r.

___

xp

RAZ DE RADICALES

Para hallar la raz de un radical, basta que tenga por


ndice el producto de los ndices:

1.
ic
a

_____

n m __

__
x = x
nm

em

at

Para sumar radicales semejantes, basta sacar dicho


radical como factor comn; si no fueran semejantes,
la operacin queda indicada.

co
m

SUMA DE RADICALES

.M

at

MULTIPLICACIN DE RADICALES

1) Para multiplicar radicales homogneos, se


extrae la raz del mismo ndice al producto de
los radicandos.

EJERCICIOS RESUELTOS
1.- Efectuar:
______
m __
E = 2 - 1

__
n
A

__
n
B

___
n
AB

2) Para multiplicar radicales de ndice distinto,


se reduce al mismo ndice comn y se aplica
la regla anterior.
As:
__
x

______
__
2 + 1

4m

______
__
2 + 1

8m

_______
__

3 +8

Solucin:

Ejemplo:

2m

__
y =
q

___
xq

pq

1) Para dividir dos radicales homogneos, se


extrae la raz del mismo ndice al cociente de
los radicandos.

______
__
2 + 1

2m

____
__ __
2 + 1

4m

homogenizando:
____
_______4 4m _______
__ _2
4m
E = (2 - 1) (2 + 1)

____
__ __
2 + 1

4m

____
__ __
2 + 1

4m

____
__ __
2 + 1

4m

tambin:
_______________________________
__ 4 __
__
__ _____
4m
2
E = (2 - 1) (2 + 1) (2 + 1) (2 + 1)
______________
__
__ _____
4m
4
4
E = (2 - 1) (2 + 1)

Ejemplo:
__

sustituyendo:
_____
m __
E = 2 - 1

___ pq _____
yp = xqyp

pq

DIVISIN DE RADICALES

Transformando el ltimo radical:


______
_________
__ 8m __________
_____
__
8m
8m
3 + 8 = 3 + 4 . 2 = 3 + 2 2
____
_______
____
____
4m
__ 4m ____
__ _____
__
3 + 22 = 2 + 1

___

A__ =
A

n
B
B

- 228 -

L G E B R A

________________
__ 2 ____
__
__ ____4 4m ________
4
E = [(2 - 1) (2 + 1)] = [(2 ) - 1]
______ m __
4m
E = (2 - 1)4 = 1
4m

Solucin:

Elevando al cuadrado la expresin dada:


__________________
_____ _________________
_____

2
(
x - 3x + (x - 1) x - 4 - x - 3x - (x - 1)x - 4))
=
__________
_________
_____
_____
(x + x - 4 - x - x - 4 )2
3

E = 1 valor aritmtico

x +x2 - 4 - 2 (x + x2-4)(x - x2- 4) + x - x2- 4

____

. x2 - 4][(x3 - 3x) - (x2 - 1) x2 - 4] + x3 -3x -(x2 - 1)x2- 4


...
reduciendo:

______
________
__
4 __
______
2 - 1 2 + 1
R =
_____
_____
6 __
12
2 + 1 52 - 7

at

ic
a

1.

at

em

.M

(__2 - 1) (__
2 + 1)
R =
=
2
(2 + 1) (52 - 7)

homogenizando los radicales:


12

________________
__ 4 __
3

________________
__ 4 __
3

______________________
3
6x
2

(x3 - 3x)2 - (x2 - 1)2(x2 - 4)


2x
E2 =
_________
2x - 2 x2 - (x2 - 4)
___________________________
3
2x
6x
2

x6 - 6x4 + 9x2 - (x6 - 6x4 + 9x2 - 4)


E2 =
__
2x - 24
__
3
2x
6x
2

4
x3 - 3x - 2
E2 = =
2x - 4
x-2

co
m

sustituyendo:

dividiendo por Ruffini:

(2 - __
1) (2 + 1)

__
(3 + 22 )(52 - 7)

Efectuando el producto en el denominador:


________________
12
__ 4 __
3

(2

- 1)

(2

2
1

+ 1)

(2

- 1)

________________
__
__
3
3

_______________
__
__

_________________
_____

x - 3x + (x - 1) x - 4 - x - 3x - (x - 1)x - 4
E =
___________
_________
_____
_____
x + x - 4 - x - x - 4
2

2
2

4
+1

+2
0

E2 = (x + 1)2
E = x+1

R=1

-2

Por lo que:

______
__ 2
____ 4 __
4
R = (2 ) - 1 = 2 - 1 = 1

-3

x2 + 2x + 1 = (x + 1)2

3.- Efectuar:
__________________
_____

el cociente es:

__

R = (2 - 1) (2 + 1) = ( 2 - 1)(2 + 1)

__________________________
____
____

Transformando el segundo factor del numerador:


__________
_____
4 _____
8 _________
__
__ 4 ___
______
3 + 2 2 = 3 + 2 2 = 2 + 1

12

____
_______________
3
2
2
x
3x
+
(x
1)

x
4
2

[(x3 - 3x) + (x2- 1) ...


E2 =
__
________
_
__
______________
_____
____
____
____

Solucin:

efectuando:
______
________
8
__
__

2 - 1 3 + 2 2
R =
_____
6 ______
12 ___
__
__
2 + 1 52 - 7
3

R=

2.- Efectuar:

12

4.- Hallar el valor de:


__________________
_________________
3
3
________
________
__
__
__
__
4
4
3 a
9a
3 a
9a
+ - 1 + - -1
2
4
2
4
_______________________________________
E =
_______
__________
__
___________
_____
3
___
_
__
__
____
____
3
__
__
__
__

- 229 -


__

4
9a
3 a
3 a
a +
+
- 1 +
-

94a -1

Solucin:
Haciendo:
3

_________________
________
__
__
4

a
9

a -1=A
3
+
2
4
_________________
________
__
__

(1)

3
a
2

(2)

9
a -1=B

Sustituyendo en ():
__
4
3

a + 3AB(A + B)
3
E =
__
4
a + A + B
factorizando 3 en el numerador:
__
4

a +A+B
3
E3 =
__
4
a + A + B
__
3
de donde: E = 3

Sustituyendo:
A+B
E =
__________
__
3

()

5.- Simplificar:

a + A + B

___
6ny

E =
___________________
___________________
__ __ __ ___
__
__ __ __ _____

Elevando al cubo:

(ax +ny)(ax + ax - ny) - (ax -ny)(ax + ax - ny)

+ B3 + 3AB(A + B)
A3 __
E3 =
4
a + A + B

co
m
ic
a
at
em

.M

__
4
3

a
2

9
a - 1 = A3 (3)
4
________
__

at

________
______
___ ____
___
D = ax + ax - ny

9
a - 1 = B3 (4)

elevando al cuadrado:
____________
__
__
__
__ __________
__
__
2 = ax + ny - 2(ax + ny)(ax - ny)
__
__
+ ax - ny
reduciendo:
__
______
__
______
2 = 2 ax - 2ax - ny = 2(ax - ax - ny )

sustituyendo en ():
__
4
3

a + 3AB(A + B)
E =
__
4
a + A + B
3

()

Multiplicando (1) por (2):


______________________________________
________
__________
3
__
__
__
__
4
4
3 a
9a
3 a
9a
+ - 1 - -1
2
4
2
4
=A.B
efectuando:
________________
__
__
3
__
3
9

a
9

a -1 =
1 =1 =A.B
-
4
4

)(

____
_______
___
___

Llamando al corchete ():


____
___
_________
___
_________
_
___
= ax + ny - ax - ny

Sumando (3) y (4) se obtiene:


__
4
3 a = A3 + B3

____
_______
___
___

[ax +ny - ax - ny ](1)

Trabajando con el denominador extrayendo factor comn:


_______
___ _________
_______
ax + ax - ny

1.

Elevando al cubo (1) y (2):


________
__
__
3
a +

Solucin:

- 230 -

extrayendo raz cuadrada:


__ ____
__ __________
______
= 2 ax - ax - ny
sustituyendo en (1):
______
__ ________
______ __ _____________
__
______
D = ax + ax - ny (2 ax - ax - ny )
efectuando los radicales (diferencia de cuadrados):
__ _____________
__ ___
D = 2 (ax) - (ax - ny) = 2 ny

L G E B R A

__ 3
__ 3
+ 215 ) + (8 - 215)
E =
__ 3
__ 3
(12 + 235 ) - (12 - 235)

sustituyendo en E:
____
__ __ ___

6ny

2 3 ny
E =
__ ___ =
__ ___
2 ny
2 ny
__
E = 3

(8

transformando los radicales dobles a simples:


__
__ 3
__
__ 3
(

5 + 3 ) + (5 - 3 )
E =
__
__ 3
__
__ 3
(7 + 5 ) - (7 - 5 )

6.- Efectuar:
____

____

____

a - b + b - c + c - a
E =
__________

__________

_________

elevando al cubo:
__ 3
__ 2 __
__
__ 2 __ 3
(5 ) + 3(5 )(3 )+ 3(5 )(3 )+(3 )
E =
__ 3
__ 2 __
__
__ 2 __ 3
(7 ) + 3(7 )(5 )+ 3(7 )(5 )+(5 )

1/2

[(a - b)(b - c) + (a - b)(c - a) + (b - c)(c - a)]


Solucin:

Elevando al cuadrado la expresin:


____
____
____ 2
(

a - b + b - c + c - a )
E =
__________ __________ _________

__ 3
__ 2 __
__
__ 2 __ 3
+ (5 ) - 3(5 )(3 )+ 3(5 )(3 )+(3 )

__ 3
__ 2 __
__
__ 2 __ 3
- (7 ) + 3(7 )(5 )- 3(7 )(5 )+(5 )

_________

1.

efectuando operaciones:
_________

co
m

(a - b)(b - c) + (a - b)(c - a) + (b - c)(c - a)

reduciendo:
__ 3
__
__ 2
2(5 ) + 6(5 )(3 )
E =
__ 2 __
__ 3
6(7 )(5 ) + 2(5 )

at

.M

at

em

E2 =
__________ __________ _________
(a - b)(b - c) + (a - b)(c - a) + (b - c)(c - a)
_________
+ 2(b - c)(c - a)

ic
a

a - b + b - c + c - a + 2(a - b)(b - c) + 2(a - b)(b - c)

factorizando:
__
__ 2
__ 2
2(5 )[(5 ) + 3(3 ) ]
E =
__
__ 2
__ 2
2(5 )[3(7 ) + (5 ) ]

reduciendo y factorizando:
__________ __________ __________
2
[

(a - b)(b - c)+ (a - b)(c - a) + (b - c)(c - a)]


E2 =
__________ __________ __________

[(a - b)(b - c)+ (a - b)(c - a) + (b - c)(c - a)]


simplificando:

5 + 9 =
14 =
7
E =
21 + 5
26
13

E2 = 2
__
E = 2

8.- Efectuar:
__________
__________
___
____

26 + 675 - 26 - 675
E =
____________
__________
____
____
3
3
26 + 675 + 26 - 675

7.- Simplificar:
__ _3_2
__ _32_
(4 + 15 ) + (4 - 15)
E =
__ _3_2
__ _32_
(6 + 35 ) - (6 - 35)

Solucin:

Solucin:
Multiplicando y dividiendo por (2)3/2 se obtiene:
__ _23_
__ _32_
(8 + 215 ) + (8 - 215)
E =
__ _23_
__ _32_
(12 + 235 ) - (12 - 235)

Trabajando separadamente el numerador y


denominador:
______ ____
__________
___
___
N = 26 + 675 - 26 - 675
elevando al cuadrado:
___________
___
___ 2
2
N = 26 + 675 - 2 262-( 675) + 26 -

- 231 -

___

675

reduciendo:
N2 = 52 - 2

________

1+x

1-x
=

676 - 675 = 52 - 2 = 50

1 + x - 1 - x

extrayendo raz cuadrada:


__
N = 5 2

1 + x + 1 - x
=

1 + x - 1 - x

Efectuando el denominador:
______ ____
__________
___
___
3
3
D = 26 + 675 - 26 - 675
____
____
D3 = 26 + 675 + 26 - 675
________________________
____
____
+ 3 (26 + 675 ) (26 - 675 ) . D
__
D3 = 52 + 3 1 . D

A continuacin, simplificando la expresin


encerrada en el segundo parntesis:
______
_____
______
2
1

1
x
1

1 - x2 - 1
-2
x - 1 - = - =
x
x
x
x

D3 - 3D - 52 = 0
por tanteos:

)(

co
m

Multiplicando y dividiendo por 1 + x + 1 - x

em

at

Sustituyendo en la expresin los valores del


numerador y denominador:
__
5 2
E =
4
__
5 2
E =
4

ic
a

1.

D=4

.M

at

E=

E=

1-x

1 + x - 1 - x
1 + x2 + x - 1
______
1
. x2 - 1 -
x

Realizando operaciones sucesivamente, comenzando con las expresiones encerradas en el


primer parntesis:

{
{

2 + 21 - x2

2x

}{

1 - x 2 - 1

}{

1 - x2 - 1 -x2
(1 - x2) - 1
E =
=
=
2
x
x2
x2
10.- Simplificar:

1+x
(

1-x)

+

2

1 - x 1 + x - (1- x)

_____
x - 3x - 2 + (x - 1) x2 - 4
E =
_____
x3 - 3x + 2 + (x2 - 1)x2 - 4

_____
x+2

x-2

] (

Solucin:
el numerador del corchete se puede escribir as:
_____
x3 - 3x - 2 + (x2 - 1) x2 - 4 = (x - 2)(x2 + 2x + 1)
_____
+ (x + 1)(x - 1) x2 - 4

1+x
(

1-x)
=

1 + x - 1 - x

}{

1 - x2 - 1

efectuando:

Solucin:

1 + x - 1 - x

1 - x2 + 1 1 - x2 - 1
E =
x
x

1 + x

(1 + x + 1 - x )

(1 + x) - (1 - x)

efectuando el cuadrado:

9.- Simplificar:

Sustituyendo los equivalentes de los parntesis


en la expresin dada:

1 + x + 1 - x
1 - x2 - 1
E =

1 + x - 1 - x
x

D3 = 52 + 3D

E=

1 + x - 1- x

1 - x (1 + x - 1- x )

- 232 -

L G E B R A

_____ _____
= (x - 2)(x + 1)2 + (x + 1)(x - 1)(x + 2 x - 2 )
_____
_____
_____
= x - 2(x + 1)[x - 2(x + 1) + (x - 1)x + 2 ]

reemplazando Z por su valor:

[
[

M+N
(
M-N )

El denominador se puede escribir as:


_____
x3 - 3x + 2 + (x2 - 1)x2 - 4 = (x + 2)(x - 1)2
_____ _____
+ (x + 1)(x - 1) x + 2 x - 2
_____
_____
_____
= x + 2(x - 1)[ x + 2 (x - 1) + x - 2 (x + 1)]

simplificando los exponentes:

co
m

M+N +1
M+N+M-N

M-N
M-N
2M
E = = =
M+N
M + N - M + N 2N
- 1

M-N
M-N

1.

M
E =
N

at
em
at
.M
N
__
M

Z - Z

M
__
N

N
__
M

M
__
N

Z + Z
E =

Factorizando en el numerador y en el denominador:

M N
-
N M

(Z

_______
__
- 2

__
+ 223

- 1)
Efectuando la potencia cuadrada:
___________________
__
__
__
E = 5 + 2 - 2
( 5 + 2 )(5 - 2 ) + 5
__
__
- 2 + 2 23
reduciendo

2 - N2
M
_______
M.N

Z
+1
E =
Z

simplificando:

2 - N2
M
_______
M.N

Agrupando convenientemente y sumando se


obtiene:
__
__ 2
__
5
+

2
5

2
________
_______
E =
__ -
__ + 223
5 + 2
5 - 2
simplificando:
_______
__
E=
5 + 2 -

Z (Z
+ 1)
E =
Z

Solucin:

MN
_______
M2 - N2

Solucin:

E=

__

2____
5
5
________
________
____

__ -
__ -
__
5 + 2 5 - 2 5 + 2
__
2
__

2
+
_______
__ + 223
5 - 2

sabiendo que:

M N
-
N M

-1

12.- Simplificar:

11.- Calcular el valor de:

M2 - N2
________
M.N

ic
a

x+1
E =
x-1

M.N
________
M2 - N2

M+N
(
M-N )

M+N
Z =
M-N

]
]

M2 - N2
________
M.N

+1
E =

sustituyendo:
_____
_____
_____

x - 2 (x + 1)[x + 2 (x -1) + (x -1)x + 2 ]


E =
_____
_____
_____
x + 2 (x - 1)[x + 2 (x -1) + x - 2 (x + 1)]
_____

x +2
. _______
_____
x - 2
simplificando:

M.N
________
M2 - N2

E = 10

-1

- 233 -

13.- Calcular
el valor de:
__________________________________
____________________________
_____________________
__
_______________
__
___________
E = 10 - 4 - 6 +
6 + 6 + ()

xx - x2
x + 1 =
3
Sustituyendo en E:

Solucin:

E = x3x - x6 - 3x2x+2 + 3xx+4 - 27xx . x

agrupando y reemplazando con():

Elevando al cuadrado:
________________
____
_____________
x2 = 6 + 6 + 6 + ( - 1) veces

E = (x3x - 3x2x+2 + 3xx+4 - x6) -27(x2 + 3x + 3)x

tambin:
x2 = 6 +

()

xx - x2 - 27x+1 ;
E = x3x - x6 - 9xx+2
3

Calculando previamente:
_______________________
_________________
___________
x = 6 + 6 + 6 + () veces

de la condicin ():

El primer parntesis es una diferencia al cubo:

______ ________
____
___________

E = (xx - x2)3 - 27(x2 + 3x + 3)x

6 + ( ) veces

luego, se puede escribir:

E = (3x + 3)3 - 27x3 - 81x2 - 81x

co
m

x =6+x

1.

efectuando el cubo:

E = 27x3 + 81x2 + 81x + 27 - 27x3 - 81x2 - 81x

at

ic
a

x2 - x = 6

em

x(x - 1) = 3 . 2

at

reduciendo:
E = 27

.M

por comparacin:

x=3

RACIONALIZACIN

Al sustituir en E se obtiene:
__________
________
____
__
__
E = 10 - 4 - 3 = 10 - 1 = 9

reemplazando xx - x2 = 3x + 3, deducido de ():

Es la operacin que consiste en transformar un


denominador irracional en otro equivalente que sea
racional.

E=3

FRACCIN IRRACIONAL

14.- Calcular el valor de:


E = x3x - 9xx+3 - 9xx+2 - 27xx+1 - x6

Se llama as a un quebrado en cuyo denominador


est presente una raz.

si se cumple que:
___________________________________
______________________
x
x
x = x2 + 2x + 3 + x2 + 2x + 3+ radicales

FACTOR RACIONALIZANTE

Solucin:
Elevando la condicin, a la potencia x, quedar
la segunda raz, que es igual a x, por recursin;
as:
xx = x2 + 2x + 3 + x

El factor racionalizante de una expresin irracional,


es tambin otra expresin irracional que multiplicada por la primera la convierte en una expresin
racional.
Cuando se racionaliza una fraccin, desaparece todo
signo radical del denominador.
Nota.-

xx = x2 + 3x + 3 ()
La expresin dada se factoriza parcialmente, as:
E = x3x - x6 - 9xx+2(x + 1) - 27x+1

- 234 -

Para racionalizar se multiplica y divide la


fraccin por el factor racionalizante.

L G E B R A

Se denomina expresiones conjugadas a dos expresiones que estn formadas, una por la suma y otra
por la resta de trminos iguales.

CASOS
PRIMER CASO. Cuando el denominador irracional
es un monomio.

NOTA.- Se debe recordar que:


__
__
__ __
( a + b )( a - b ) = a - b

El factor racionalizante del denominador es un radical de igual ndice, el radicando est elevado a un
exponente igual a la diferencia entre el ndice de la
raz y el exponente inicial del radicando.

Ejemplo:
__
__
(5 + 2 );
jugadas.

EJERCICIOS RESUELTOS
1
1.- Racionalizar E =
___
n
aq

__

__

(5 - 2 ) son expresiones con-

EJERCICIOS RESUELTOS

Solucin:
1.- Racionalizar:

Multiplicando y dividiendo por:


___
n
F. R. = an-q
___
___
n
1 . an-q

an-q
E =
__
___ =
__
n
n
n
aq an-q
aq
___
n

an-q
E =
a

_____

a + b - a - b

1.

co
m

_____

ic
a

Solucin:

.M

at

em

at

Multiplicando y dividiendo por el F.R.:


_____
_____
F.R. = a + b + a - b
_____
_____
_____

a+b

a + b + a - b
E =
_____
_____
_____

_____
a + b - a - b
a + b + a - b

2.- Racionalizar:

_____

a + b
E =

E =
__ 3 1
__ 7 __
5
a3 b2 c4

)(

Los denominadores son conjugados entre s, es


un producto de suma por diferencia que da diferencia de cuadrados:
_____ _____
_____
______

a + b(a + b + a - b ) a + b + a2 - b2
E =
_____ 2 =
_____ 2
(a + b ) - (a - b )
2b

Solucin:
El factor racionalizante es:
___ 3 ___ 7 ___
5
F.R. = a5-3 b3-2 c7-4
__ 3 __ 7 __
5
F.R. = a2 b c3
Multiplicando y dividiendo por el Factor
Racionalizante:
__ 3 __ 7 __
5
1

a2 __
b __
c3
E =
__ 3 __ 7 __ .
__
5
7
5
3
a3 b2 c4 a2 b c3
__
__ 7 __
5
3

a2 . b c3
=
abc

2.- Racionalizar:

SEGUNDO CASO.- Cuando el denominador presenta radicales de ndice iguales a dos, se racionaliza
multiplicando y dividiendo por la conjugada del
denominador.

- 235 -

12
E =
__
__
__
2 + 3 + 5
Solucin:
Multiplicando y dividiendo por el Factor
Racionalizante:
__
__
__
F.R. = (2 + 3 ) - 5
__ __
__
12
(

2 + 3 ) - 5
E =
__
__
__ =
__ __
__
(2 + 3 ) + 5
(2 + 3 ) - 5

__
__
__
32
43

6
E =
__
__ -
__
__ +
__
__
6 + 3
6 + 2 3 + 2

efectuando:
__ __
__
__ __
__
12 (2 + 3 - 5 ) 12 (2 + 3 - 5 )
E =
__
__
__ 2 __ 2 =
(2 + 3 ) - (5 )
2 + 2 6 + 3 - 5
__ __
__
__ __
__
(2 + __
3 -
5 ) =
6 (2 + 3 - 5 )
E = 12

__
2 6
6
__
__
__
6 (2 + 3 - 5 )

racionalizando cada denominador, para lo cual se


multiplica y divide por la conjugada del denominador:
__ __ __
__ __ __
__ __ __
32 (6 - 3 ) 43 (6 -2 ) 6(3 - 2 )
E = - +
6-3
6-2
3-2

__

6
.
E =
__
__
2 6
6
__
__
__
= 12 + 18 - 30
__
__
E = 23 + 32 - 30

simplificando:
__ __ __
__ __ __
__ __ __
E = 2 (6 - 3 ) - 3 (6 -2 ) + 6(3 - 2 )
___
__
___
__
___
__
E = 12 - 6 - 18 + 6 + 18 - 12

3.- Racionalizar:
E =
__ 6 ___
___
5 - 6 + 10 - 15

reduciendo:

E=0

Solucin:

co
m

5.- Efectuar:

at

ic
a

1.

__
___
___
__

10 + 18
10 2
E =
_______

___
____

5
___
__
__
__
18 - 3 + 5 8 - 3 + 5
Solucin:

.M

at

em

Factorizando el denominador:
___
___
D = 5 - 15 + 10 - 6
__ __ __
__ __ __
= 5 (5 - 3 ) + 2 (5 - 3 )
__ __
__
__
= (5 - 3 )(5 + 2 )
Por lo tanto:

E =
__ __ 6 __
__
(5 - 3 )(5 + 2 )
__
__
__ __
F.R. = (5 + 3 )(5 - 2 )
__ __
__
__
6(5 - 3 )(5 + 2 )
E =
__ __
__ __
__ __
__ __
(5 - 3 )(5 + 3 )(5 + 2 )(5 - 2 )
__

__

6(5 + 3

__ __

__

__

__

__

)(5 - 2 ) 6(5 + 3 )(5 + 2 )


E = =
(5 - 3)(5 - 2)
2.3
__ __
__ __
__
__
__
E =(5 + 3 )(5 - 2 ) = 5 + 15 - 10 - 6

Multiplicando y dividiendo cada fraccin por 2,


se obtiene:
___
__
20

20 + 6
E =
_________

________

5
__
__
6 - 6 + 25
4 + 6 - 25
transformando los radicales dobles a simples:
___
__
20

20 + 6
E =
__
-
__
- 5
6 - (5 + 1)
4 + (5 - 1)
reduciendo:

___

20 + __
6 20
E =
__ -
5 - 5
3 + 5

__

racionalizando y factorizando:
__
__
20(5 + 5 )
2(5 + 3)
E = -
__
25 - 5
(5 + 3)

4.- Efectuar:
__
__
__
3

2
4

6
________
________
________
E =
___ -
___ +
__
9 + 218 8 + 212 5 + 26

__

__
__
= 5 + 5 - 2 - 5

Solucin:
E=3

Transformando los radicales dobles a simples:

- 236 -

L G E B R A

TERCER CASO.- Cuando el denominador irracional


es un binomio o trinomio cuyos radicales son de tercer orden de la forma:
__
__
__
___
__
3
3
3
3
3
a b a2 ab + b2
se debe recordar que:
__ 3 __ 3 __
3
a b a2 

)(

___

Multiplicando numerador y denominador de la


fraccin por el Factor Racionalizante:
___ 3 ___ 3 ___ 3 ___
__
3
3
48 25 - 15 + 9
49 + 7 + 1
E =
(5 + 3)(7 - 1)

___ 3 ___ 3 ___ 3 ___ 3 __


3
E = 25 - 15 + 9
49 - 7 + 1

__

)(

ab + b2 ) = a b

)(

3.- Racionalizar:

Uno de los factores es el factor racionalizante del


otro.

__
3
3 2
E =
__ 3 __
3
4 - 2 - 2

EJERCICIOS RESUELTOS
1.- Hacer racional el denominador de:

Solucin:
7
E =
__
__
3
3
5 + 2

Factorizando el denominador:
__ 3 __ 3 __
__ 3 __
3
3
4 - 2 - 23 = - 2 22 -

co
m

Solucin:

__

luego:

___
22

1.

____
5 . 2 +

2 + 1)

__
3
3

2
E =
__ 3 __ 3 __
3
- 2 22 - 2 + 1

em

at

ic
a

___
F.R. = 52 3

48
E =
___
__
___
__
3
3
3
3
21 - 3 + 35 - 5

F.R. =

__
3
3 2 + 1
E = - = 2+1

Factorizando el denominador:
___
__
___
__
3
3
3
3
21 - 3 + 35 - 5
__ 3 __ 3 __
__ 3 __
3
3
= 7 3 + 5 - 3 + 5
__ 3 __ 3 __
3
= 5 + 3
7 - 1

) (

)(

48
E =
__ 3 __ 3 __
3
5 + 3 7 - 1

)(

__
-

_____

__

__

)( 7

___

( 2

+1

1
3

+
__ 3 __
__ 3 __
3
3
4 + 2 + 1 4 - 2 + 1
E = +
1
3

-
__ 3 __
__ 3 __
3
3
4 + 2 + 1 4 - 2 + 1
Solucin:

5 . 3 + 32

4.- Simplificar despus de racionalizar:

Luego:

( 52

2 + 1

Luego:

Solucin:

3.1
E = -
__ 3 __
3
22 - 2 + 1

2.- Racionalizar el denominador:

F.R. =

Simplificando:

.M

at

Multiplicando numerador y denominador de la


fraccin por el F.R.:
___ 3 ___ 3 __
3
____ 3 ____ 3 ___
3
7 25 - 10 + 4
E = = 25 - 10 + 4
5+2

__

7 + 1 )

- 237 -

__

__
__
3
3
Los factores racionalizantes son (2 - 1) y (2 + 1),
respectivamente; luego racionalizando cada uno de
los quebrados parciales:

__
__
3

2 -1
3 2 + 1
+
2-1
2+1
E =
+
__
__
3
3

2 -1
3 2 + 1
-
2-1
2+1
3

Solucin:
___
5
F.R. = 104 +

co
m

at

em

at

ic
a

1.

Solucin:
__
4
F.R. = x -

__

Multiplicando numerador y denominador de la


fracci por el F.R.:
__ 4 __
4
N x - y
E =
x-y

.M

)(

E =
___
___ N 4 ___
__
4
4
4
x3 + x2y + xy2 + y3

__

2.- Racionalizar:

_____

3 2
an -____
b
n
++ bn - 1 )= a + b

para valores impares de n.


ademas:
__ n __ n ____ n _____
n
a - b an - 1 - an - 2b +

______

)(

10 . 33 + 34

simplificando:
______ 5 __
____ 5 ____ 5 ____ 5 __
5
E = 2 10 000 + 3 000 + 900 + 270 + 81

++ bn - 1 = a - b

_______

En este caso, se debe recordar que:


__ n __ n ____ n _____ n _____
n
3 2
a - b an - 1 + an - 2b + an -____
b
para todo valor de n.
y, que:
__ n __ n ____ n _____
n
a - b an - 1 - an - 2b +

Multiplicando numerador y denominador de la


fraccin por el F.R.:
______ 5 __
____ 5 ____ 5 ____ 5 __
5
14 10 000 + 3 000 + 900 + 270 + 81
E=
10 - 3

CUARTO CASO.- Cuando el denominador es un


binomio o polinomio cuyos radicales tienen ndices
iguales pero mayores que 3, de las formas:
__ n __
n
1) a b
____ n _____ n ______ n _____
____
n
n
2)an - 1  an - 2b + an - 3b2  an - 4b3 +  bn - 1

)(

______

103 . 3 + 102 . 32
+

simplificando:
__
__
3
3
__

2
1
+

2 + 1 + 3 2
E =
__
__
3
3
2 - 1 - 2 - 1
3
__
__ 3 __
3
3
2 2 +
E =
2 = - 2 + 2
-2
E=0

_____
3 2
an -____
b

3.- Racionalizar:
6
E =
__
__
4
2 + 2 - 2
Solucin:

Escribiendo el denominador como un binomio:

++ bn - 1 = a - b

6
E =
__
__
4
2 + 2 - 2
__
__
4
2 + 2 + 2

para valores pares de n.


Uno de los factores es el F.R.(factor racionalizado) del otro.

El F.R. es:

Multiplicando numerador y denominador de la


fraccin por el factor racionalizante:
__
__
4
6 2 + 2 + 2
E =
__
__ 2
4
2 + 2
- 2

EJERCICIOS RESUELTOS
1.- Racionalizar:

[(

E =
___14 5 __
5
10 - 3

- 238 -

) (

]
)

L G E B R A

efectuando operaciones en el denominador:


__ 4 __
__ 4 __
6 2 + 2 + 2
6 2 + 2 + 2
E =
__
__ =
__
4 + 42 + 2 - 2
6 + 32
__ 4 __
__ 4 __
6 2 + 2 + 2
2 2 + 2 + 2
E =
=
__
__
3 2 + 2
2 + 2
__
Para racionalizar,el F.R. es (2 - 2 )
__ 4 __
4
2 2 + 2 2 - 8
E =
4-2
__ 4 __
4
E = 2 + 2 2 - 8

el F.R. es

E=

__

Solucin:
Homogenizando los radicales:
6

__

__

32
32
E =
__ 6 __ =
__ 6 __
6
6
33 + 32 32 ( 3 + 1)

co
m

)
1.

__

x - 1
3

__
(x - 1) 1 + x - x2
E =
__
__
3
3
1 + x + x x2
3

3
5.- Racionalizar: E =
__ 6 __
3 + 9

4.- Simplificar:

__

__
3
(x - 1) x - 1
E =
x-1

x - 1

Solucin:

Simplificando:

ic
a

__
En el denominador, hacemos x = y; se obtiene:

at

em

at

__

Sumando y restando y2:


2

D =(1 + y + y ) + (y - y ) = (1 + y + y ) + y (y - 1)
= (1 + y + y2) + y2(y - 1)(y2 + y + 1)
= (y2 + y + 1)(y3 - y2 + 1)
__
3
Reemplazando y = x:
__
__
__
3
3
D = x2 + x + 1 x - x2 + 1

)(

sustituyendo en la expresin:
__
3
(x - 1) 1 + x - x2
E =
__ 3 __
__
3
3
x2 + x + 1 x - x2 + 1

E =
__1
6
3 + 1

.M

D = 1 + y + y5

( 6 3
6

-1

__

3 -1
E =
__
3
3 - 1
se vuelve a racionalizar:
__

El F.R. es:

)(

El F.R. es

( 6 32

__

__

3 + 1)

__

__

( 6 3 - 1) ( 39 + 33 + 1)
E =

3-1

simplificando:

__

__

__

6
3
3
(
3 - 1) ( 9 + 3 + 1)
E =

E =
__x - 13 __
3
x2 + x + 1

- 239 -

EJERCICIOS PROPUESTOS
1. Racionalizar:

5. Hallar el valor de:


__
2 + 22
f =
__
__
__
1 + 2 + 3 + 6

E =
__ 20 ___
___
7 + 6 + 14 + 21
__ ___
___
a) 7 + 6 - 21 - 14
___
__ ___
b) 7 + 21 - 6 - 14
___
__ ___
c) 7 + 14 - 6 - 21
___
__ ___
d) 7 + 14 + 6 - 21
__
___
___
e) 7 + 6 + 21 - 14

2 + 5

________
__
3 + 35

e)

co
m

__
b) 3 - 1

1.
ic
a
at
em

c)

_______
__
4 - 3

at

3 - 5

b)

_______
__

d)

2 - 3

_______
__

3 - 23

__
a) 3 + 1

_______
__

__
d) 2 - 1

__ __
e) 3 - 2

x=

______
__
1
______
2 + 1 -
__
2 + 1

3. Luego de racionalizar:
I =
__ 31__ 3 __ , da:
3
5 + 2 - 7
a) 70

b) 210

d)150

e) 62

__
c) 2 + 1

7. Hallar el valor numrico de E = x2 + 2 para:

a)

6. Hallar el equivalente simplificado de:


__
2 + 22

__
__
__
1 + 2 + 3 + 6

________
__

d) 0,42

.M

2. Expresar la suma 4 -15 +


como un solo radical.

b) 0,73
c) 2,42
__
__
e) 3 - 2

_______
___

a) 2,73

c) 140

a) 2

b) -2

__
d) 22

E) Ninguno

__
c) 2

8. Calcular el valor de:


_____

_____

a + x + a - x para x =
2ab
y = ;
_____

4. Simplificar:

M=

____________
__
6
+
2

3__

a) a

33 - 193

__
a) 3 - 5

__
b) 3 + 5

__
d) 33 - 5

__
__
e) 3 + 5

d) a + b
__
c) 3 3 + 5

_____

b2 + 1

a + x - a - x
b) b
_____
e) a + b

c) ab

9. Efectuar:
_____________
__
__
E = 202 + 126 +
3

- 240 -

____________
__
__
202 - 126
3

L G E B R A

a) 1

__
b)22

__
c) 26

d) 2

__
__
e) 2(2 + 6 )

__
__ __
c) 1 + 7 + 3 - 5
__
__ __
d) 3 + 7 - 5 - 1
__
__ __
e) 3 + 7 - 5 - 1

10. Racionalizar:
__
2

E =
__ 6__
__
3 + 2 + 5

13. Simplificar:
______

__
__
__
a)3 + 2 + 5

__
__
__
b)3 - 2 + 5

__
__
__
c)3 + 2 - 5

__
__
__
d)3 - 2 - 5

__
2

d)

e)

__
2

_______
______
______
2x + 4x2 - 1

c) x2

co
m

b) 2x
e) 3x

ic
a

1.

d) bx

__________________
____________
_______________
2
a
2
3
b - ab + + 4ab - 8a2b2 + a3b
4
____________
___
a2
ab + b2 - ab +
4
____________
___
a2
ab - b2 - ab -
4
____________
___
a2
ab + b2 - ab +
4
____________
___
a2
ab + b2 - 2ab +
4
____________
___
a2
ab + b2 + ab +
4

__
E = 7a2 + 11ab - 7b2 - 5b3

.M

at

em

at

1 __ ; b=
1 __ ; hallar:
14. Si: a =
2 - 3
2 + 3

c)

_______
_______
_____
3x + 9x2 - 1

a) -x

b)

______

9x2 - 1 - 4x2 - 1

11. Transformar en radicales simples:

______

5x2
+
______
______

__
__ __
6 (3 - 2 - 5 )
e)
2

a)

______

3x + 1 -
3x - 1 +
2x + 1 - 2x - 1

15. Despus de racionalizar el denominador ser:

__ 3 __
_____
3
3
x + y - x + y

12. Racionalizar:

a) x + y + xy

b) x2 + y + xy2

c) x2y - xy2

d)3x2y + 3xy2

e) 3x2y - 3xy2
16. Hallar el denominador racionalizado:

__
__
2 (15 - 7 )

__
__ __
1 + 3 + 5 + 7

N
F =
__ 4 __
8
2 + 2 + 1

__
__
__
a) 3 + 7 + 5 - 1

a) 3

b) 4

__
__ __
b) 5 + 7 - 3 - 1

d) 2

e) 1

- 241 -

c) 7

17. Sealar el producto de los trminos que aparecen luego de transformar la expresin a radicales simples:
____________________________________
__
__
__ ___ ___
___
V =21 + 38 + 65 + 67 + 24 +56 + 221
a) 42
d) 378

b) 314

a) 6a

b) 6b

d) 3b

e) 2a

20. Simplificar y calcular la expresin:

c) 342

1
-

e) Ninguno

1
-
2

+ 4ab

+ 4bc
c-a
+
____________
____
c + a + 4ca

m
a)
n

co
m

c) 0

n
b)
m

n
d) -
m

c) - m

ic
a

1.

e) 1

em

at

b) b + c
___
e) abc

- (z2 - a2)

m2 + n2
para: z =
2mn

b + c

d) abc

1
-
2

(z2 - a2)

a-b
b-c
____________
____________
V =
____ +
____

a) a + b

1
-

(z2 - a2) 2 + (z2 - a2) 2


E =

18. Simplificar:

a + b

c) 3a

at

19. Calcular:
________________________
_______
3
V = 9ab2 + (b2 + 24a2) b2 - 3a2
________________________
_______
3
+ 9ab2 - (b2 + 24a2) b2 - 3a2

.M

CLAVE DE RESPUESTAS

- 242 -

1) A

2) B

3) B

4) C

5) B

6) B

7) D

8) B

9) B

10) C

11) D

12) E

13) D

14) B

15) D

16) C

17) D

18) C

19) A

20) D

Vous aimerez peut-être aussi