System ochrony pracy w Polsce

rda prawa, system nadzoru, system prewencji.

Definicje i rda prawa - 1

Prawo to normy (reguy, wzory) postpowania ludzi. Prawo jest wyrazem woli siy spoecznej (warstwy, klasy) panujcej w pastwie. Prawo jest chronione (sankcjonowane, zabezpieczane) przez pastwo. H. Rot Wstp do nauk prawnych Polska naley do krajw tzw. prawa stanowionego. Kompetencje prawodawcze posiadaj: Sejm, Rzd Prezydent RP

rda prawa RP - 2
art. 87 Konstytucji RP Konstytucja; Ustawy; Ratyfikowane umowy midzynarodowe; Rozporzdzenia; Akty prawa miejscowego na obszarze dziaania organw, ktre je ustanowiy.

Podstawy prawne nadzoru i prewencji 1

Konstytucja RP ustawa zasadnicza. Zawiera liczne przepisy odnoszce si do stosunku pracy:
Oglne okrelajce i wyznaczajce cele pastwa, takie jak zasada sprawiedliwoci spoecznej, ochrony pracy i dialogu spoecznego, zasad rwnoci, ochrony godnoci i prywatnoci czowieka; Regulujce uprawnienia pracownicze, np.: prawo do minimalnego wynagrodzenia, prawo do wypoczynku, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy, zakaz staego zatrudniania dzieci do lat 16, wolno pracy; Dotyczce zbiorowych stosunkw pracy to m.in. prawo zrzeszania si w zwizki zawodowe, organizacje pracodawcw, prawo do rokowa, zawierania ukadw zbiorowych i innych porozumie, prawo zwizkw zawodowych do organizowania strajkw pracowniczych lub innych form protestu

Podstawy prawne nadzoru i prewencji 2

Kodeks pracy jest najwaniejszym rdem prawa pracy, nadajcym ramy prawne relacjom midzy pracodawcami a wiadczcymi odpatnie prac podporzdkowan, bez wzgldu na charakter i miejsce wykonywanej pracy oraz podstaw nawizania stosunku pracy. Inne ustawy np. prawo budowlane, prawo atomowe, ustawy o PIP, PIS i SIP, o zatrudnianiu osb niepenosprawnych, itd. Pragmatyki subowe s podstawowym rdem prawa pracy w sektorze publicznym, np. karta nauczyciela, ustawy o pracownikach urzdw pastwowych, pracownikach samorzdowych, itd.

Podstawy prawne nadzoru i prewencji 3

Midzynarodowe rda prawa pracy akty stanowione przez organizacje midzynarodowe w sprawach dotyczcych interesw ludzi pracy, mona podzieli na: Uniwersalne, o zasigu wiatowym: konwencje i zalecenia MOP, Midzynarodowe Pakty Praw Czowieka uchwalone w 1966r przez Zgromadzenie Oglne ONZ prawo do pracy, wolnoci zwizkowe, dyskryminacja w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu, prawo do zabezpieczenia spoecznego, itp. Regionalne, obowizujce pastwa okrelonego regionu: np. akty przyjte przez Rad Europy takie jak Europejska Karta Socjalna i dyrektywy UE. Bilateralne, wice pastwa, ktre zawary takie umowy.

Podstawy prawne nadzoru i prewencji 4

Akty wykonawcze:
rozporzdzenia Rady Ministrw i poszczeglnych Ministrw s rozwiniciem i uszczegowieniem postanowie ustaw.

Autonomiczne rda prawa pracy:

ukady zbiorowe pracy oraz inne, oparte na ustawie porozumienia zbiorowe, regulaminy pracy, wynagradzania statuty okrelajce prawa i obowizki stron stosunku pracy.

Podstawy prawne nadzoru i prewencji 5

Szczeglne formy prawa pracy: Zasady bhp s to reguy bezpiecznego wykonywania pracy, ktre nie s ujte w form przepisw, ale wynikaj z wiedzy i dowiadczenia yciowego. Polskie normy: Ich stosowanie jest obowizkowe, jeeli zostay powoane w ustawie lub obowizek ich stosowania wprowadzi waciwy minister w sprawach nalecych do zakresu jego dziaania. Orzecznictwo sdw, a w szczeglnoci orzeczenia i uchway SN. Uchway podjte w skadzie caej izby, w skadzie poczonych izb lub w penym skadzie Sdu Najwyszego staj si zasadami prawnymi, ktre wi Sd Najwyszy, natomiast obecnie nie wi ju Sdw Powszechnych.

Definicja prawa pracy art.9 Kodeksu pracy

Przez prawo pracy rozumie si przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktw wykonawczych, okrelajce prawa i obowizki pracownikw, pracodawcw, a take postanowienia ukadw zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumie zbiorowych, regulaminw i statutw okrelajcych prawa i obowizki stron stosunku pracy.

Organy nadzoru nad warunkami pracy Nadzr nad warunkami pracy sprawuj:
Organy pastwowe, Organy administracyjne, Organy spoeczne.
Art. 184 Kodeksu pracy: Nadzr i kontrol przestrzegania prawa pracy, w tym przepisw i zasad bhp, sprawuje Pastwowa Inspekcja Pracy. Nadzr i kontrol przestrzegania zasad, przepisw higieny pracy i warunkw rodowiska pracy sprawuje Pastwowa Inspekcja Sanitarna. Spoeczn kontrol przestrzegania prawa pracy, w tym przepisw bhp, sprawuje Spoeczna Inspekcja Pracy.

Inne instytucje, organy i organizacje zajmujce si m.in. warunkami pracy

Administracja architektoniczno budowlana i nadzr budowlany; Pastwowa Stra Poarna; Urzd Dozoru Technicznego; Inspekcja Ochrony rodowiska; Nadzr grniczy; Inspekcja Transportu drogowego; Inne Organizacje pracobiorcw i pracodawcw.

BDK ZERGO

Zenon Galewski

PRIORYTETY W DZIAALNOCI PIP

Do priorytetw w dziaalnoci PIP nale: koncentracja kontroli w dziedzinach gospodarki i zakadach charakteryzujcych si najwikszymi zagroeniami zawodowymi i wypadkowymi, monitorowanie procesu przeksztace wasnociowych, restrukturyzacji i zmian systemowych w aspekcie ochrony pracy, kontrola praworzdnoci w stosunkach pracy i bezpieczestwa pracy w supermarketach, kontrola bezpieczestwa pracy w zakadach o duym i zwikszonym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej, kontrola przestrzegania prawa pracy w maych zakadach (zatrudniajcych do 20 pracownikw), promowanie i pomoc we wdraaniu w polskich przedsibiorstwach systemw zarzdzania bhp, wspudzia w tworzeniu prawa pracy uwzgldniajcego aktualny stan wiedzy i techniki oraz unormowania obowizujce w UE, promocja zagadnie ochrony pracy, ze szczeglnym uwzgldnieniem rolnictwa indywidualnego.

Pastwowa Inspekcja Sanitarna

PIS jest powoany do nadzoru nad warunkami:
higieny rodowiska, higieny pracy w zakadach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesw nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi ywnoci i ywienia,

w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpywem szkodliwoci i uciliwoci rodowiskowych, zapobieganiu powstawaniu chorb zakanych i zawodowych
PIS dziaa na podstawie ustawy o PIS z dnia 14.03.1985r (Dz. U. z 1998 r Nr 90, poz. 575 ze zm.)

Spoeczna Inspekcja Pracy

Spoeczna inspekcja pracy jest sub spoeczn penion przez pracownikw w celu zapewnienia przez pracodawcw bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy oraz ochron uprawnie pracowniczych okrelonych w przepisach prawa pracy.
SIP jest kierowana przez zwizki zawodowe. Spoecznych inspektorw pracy wybieraj pracownicy.

Podstawy prawne dziaania SIP

Ustawa z dnia 24.06.1983 r. o spoecznej inspekcji pracy (Dz. U. nr 35, poz. 163 z pn. zm.);

Kodeks pracy:
Spoeczn kontrol przestrzegania prawa pracy, w tym przepisw i zasad bhp sprawuje spoeczna inspekcja pracy art. 185 1 kp. Do podstawowych obowizkw pracodawcy naley zapewnienie wykonania zalece spoecznego inspektora pracy. Od zalecenia ZSIP pracodawca moe wnie sprzeciw do waciwego pastwowego inspektora pracy.

Zadania SIP 1
Kontrolowanie stanu budynkw, maszyn, urzdze technicznych i sanitarnych oraz procesw technologicznych;
Kontrolowanie przestrzegania przepisw prawa pracy, w tym postanowie ukadw zbiorowych pracy i regulaminw pracy, w szczeglnoci w zakresie BHP, ochrony pracy kobiet, modocianych i osb niepenosprawnych, urlopw i czasu pracy, wiadcze z tytuu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych; Uczestniczenie w kontroli przestrzegania w zakadzie pracy przepisw dotyczcych ochrony rodowiska;

Zadania SIP 2
Uczestniczenie w przeprowadzaniu przegldu warunkw pracy i pracach zakadowej komisji BHP;

Uczestniczenie w ustalaniu okolicznoci i przyczyn wypadkw, zachorowa na choroby zawodowe i inne schorzenia wywoane warunkami rodowiska pracy;
Podejmowanie dziaa na rzecz aktywnego udziau pracownikw w ksztatowaniu waciwych warunkw BHP oraz oddziaywanie na przestrzeganie przez pracownikw przepisw i zasad BHP

Uprawnienia SIP 1
Prawo dania informacji oraz okazywania dokumentw niezbdnych do wykonywania funkcji kontrolnych; Prawo informowania pracodawcy (ZSIP) i kierownikw (ZSIP, SIP) o faktach nieprzestrzegania przepisw BHP i prawa pracy; Prawo wystpowania o natychmiastowe usunicie bezporednich zagroe dla zdrowia i ycia pracownikw; Prawo wydawania zalece (ZSIP), w tym w szczeglnoci zalece wstrzymania pracy danego urzdzenia lub okrelonych robt; Prawo wydawania uwag; Prawo zwracania uwagi pracownikom w przypadkach naruszania przez nich obowizujcych przepisw i zasad BHP

Uprawnienia SIP 2
Prawo wystpowania (ZSIP) o odsunicie pracownika od pracy w przypadkach braku wymaganych uprawnie kwalifikacyjnych niezbdnych do wykonywanej pracy lub braku orzeczenia lekarskiego dopuszczajcego do wykonywania pracy; Prawo do udziau w pracach zespow powypadkowych; Prawo wnioskowania o przeprowadzenie kontroli do pastwowego inspektora pracy; Prawo wnioskowania do pastwowego inspektora pracy o wszczcie postpowania w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika; Prawo do udziau w opracowaniu analiz przyczyn wypadkw przy pracy i chorb zawodowych;

Uprawnienia SIP 3
Prawo do uczestniczenia w kontrolach PIP; Prawo czuwania nad wykonywaniem decyzji i zalece organw nadzoru nad warunkami pracy a w razie ich niewykonania zawiadomienie tych organw; Prawo organizowania szkolenia wydziaowych i grupowych SIP; Prawo uczestniczenia pracach komisji BHP na prawach wiceprzewodniczcego (ZSIP); Prawo opiniowania projektw planw poprawy warunkw pracy i planw rehabilitacji zawodowej oraz kontrolowanie ich realizacji.

Odpowiedzialno za utrudnianie dziaalnoci SIP

Pamitaj !
Utrudnianie spoecznemu inspektorowi pracy jego ustawowej dziaalnoci jest wykroczeniem okrelonym w art. 22 ustawy o SIP zagroonym kar grzywny. W sprawach tych postpowanie prowadz pastwowi inspektorzy pracy.

Obowizki pracodawcy
Zaoenie zakadowej ksigi zalece i uwag oraz ksig uwag jeeli s wydziaowi lub grupowi SIP; Zwalnianie SIP od pracy w razie koniecznoci wykonywania przez niego ustawowych czynnoci w godzinach pracy lub uczestniczenia w naradach i szkoleniach z zachowaniem prawa do wynagrodzenia; Pracodawca moe, na wniosek zakadowych organizacji zwizkowych ustali miesiczne zryczatowane wynagrodzenie dla SIP;

Zapewnienie odpowiednich warunkw lokalowych dla indywidualnej pracy inspektora;

Umoliwienie korzystania z literatury fachowej;

Pokrywanie kosztw zwizanych z dziaalnoci SIP

Komisja BHP 1
art. 23712 kodeksu pracy Pracodawca zatrudniajcy wicej ni 250 pracownikw powouje komisj bezpieczestwa i higieny pracy, jako swj organ doradczy i opiniodawczy. Skad komisji BHP: W skad komisji BHP wchodz w rwnej liczbie przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy suby BHP i lekarz sprawujcy profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami, oraz przedstawiciele pracownikw, w tym spoeczny inspektor pracy. Przewodniczcym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego wyznaczona, a wiceprzewodniczcym spoeczny inspektor pracy.

Komisja BHP 2
Zadania komisji:
dokonywanie przegldu warunkw pracy; okresowa ocena stanu BHP; opiniowanie podejmowanych przez pracodawc rodkw zapobiegajcych wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym; formuowanie wnioskw dotyczcych poprawy warunkw pracy; wspdziaanie z pracodawc w realizacji jego obowizkw w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy.

Posiedzenia komisji odbywaj si w godzinach pracy, nie rzadziej ni raz na kwarta. Za czas nieprzepracowany w zwizku z udziaem w posiedzeniach komisji pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Komisja w zwizku z wykonywaniem swoich zada korzysta z ekspertyz lub opinii specjalistw spoza zakadu pracy w przypadkach uzgodnionych z pracodawc i na jego koszt.

Konsultacje w zakresie BHP

Pamitaj !
Art. 23711a kodeksu pracy

Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie dziaania zwizane z BHP.