Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Etymologia i użycie
φιλεῖν (philein) – kochać, σοφία
(sophia) – mądrość; φιλοσοφία
(philosophia) – umiłowanie mądrości
pierwszy miał tego terminu użyć
Pitagoras (582 – 500 p.n.e.)
Pytanie o to, czym jest
filozofia, jest jednym z
podstawowych pytań filozofii.
Każdy filozof może udzielić na
to pytanie innej odpowiedzi
Możliwe rozumienie filozofii:
szczególny sposób myślenia, poznania
rzeczywistości – teoretyczny;
sposób życia (wyrastający z myślenia
lub/i poznania) – praktyczny;
sposób życia zintegrowany ze
sposobem myślenia – teoretyczno-
praktyczny;
Filozofia jako punkt
widzenia
pozytywistyczny
filozoficzny
teistyczny
teotyczny
Pozytywizm:
bada człowieka (i świat) takim, jakim on
jest, opierając się na kryteriach
empirycznych (to, co można zobaczyć,
dotknąć etc. – poddane refleksji);
psychologia, socjologia, antropologia etc.
jak ludzie się zachowują, jak myślą, jakie
wartości uznają etc.
Filozofia:
bada człowieka w odniesieniu do prawdy,
dobra i piękna, poprzez racjonalną refleksję
i filozoficzne doświadczenie;
np. systemy filozoficzne Zachodu i Wschodu
(także buddyzm, taoizm, New Age);
wartości: jaki człowiek powinien być? jaki
jest sens i cel życia?
Teizm (teologia):
bada człowieka jako stworzonego
przez Boga-Stwórcę, opierając się na
religijnym objawieniu;
teologie religijne (chrześcijańska,
żydowska, muzułmańska,
hinduistyczna etc.)
Bóg jako ostateczne wyjaśnienie
człowieka;
Teotyka:
od greckiego theosis – przebóstwienie,
uczestnictwo w naturze Boga;
bada człowieka jako stworzonego, by
„stać się Bogiem”, uczestniczyć w
Bożej naturze;
chrześcijaństwo
czym człowiek ma się stać i jak?
teotyka
pozytywizm filozofia
teologia
Autentyczność w rozumieniu B.
Lonergana (za: Helminiak,
1996)
uważność, doświadczanie;
inteligentne rozumienie;
racjonalne sądzenie;
odpowiedzialne decydowanie, miłość;
Autentyczność jako cel filozofii
oznacza rozwój człowieka w
kierunku oglądania piękna,
poznania prawdy i wybierania
dobra. Jest to jednocześnie
realizacja potencjału obecnego
w każdym człowieku – w
ludzkim duchu.
Początki filozofii w Grecji
„Źródło racjonalnej myśli
Zachodu” – koncepcja J.-P.
Vernanta (Vernant, 1996)
W VII/VI w. p.n.e. dokonało
się w Grecji przejście od
mitu do racjonalności
(mythos – logos).
Jak do tego doszło?
Trzy cechy nowego myślenia
(Vernant, 1996):
jedność,
teraźniejszość (obecność),
szczęśliwość,
miłość,
śmierć.
Racjonalna refleksja
pierwszych filozofów
greckich wyrastała z
mistycznej intuicji, że
wszystkie rzeczy mają tę
samą naturę i stanowią
jedność.
Stwierdzenie Talesa z Miletu,
że wszystko z wody
powstało i wszystko jest
wodą, należy rozumieć nie
dosłownie, lecz –
metaforycznie. Woda tutaj
jest symbolem pierwotnej
rzeczywistości (arche), która
leży u podstaw wszystkiego.
Koncepcja Karla Alberta
zbliża filozofię grecką do
współczesnej jej myśli Indii i
Chin.
Filozofia jako sposób życia –
koncepcja Pierre’a Hadot.
Pierre Hadot twierdzi, że
filozofia w starożytności nie
była rozumiana przede
wszystkim jako aktywność
teoretyczna i dyskursywna,
ale jako sposób życia.
„Filozofia ukazuje się tedy w
swym aspekcie pierwotnym już
nie jako konstrukcja
teoretyczna, lecz jako metoda
kształtowania w sposób nowy
życia i widzenia świata, jako
próba przekształcenia
człowieka.” (Hadot, 2003, s.
65)
filozofem jest ten, kto żyje jak filozof, a nie
ten, kto naucza lub pisze o filozofii;
w centrum aktywności filozoficznej
pozostaje dyskurs;
cel filozofii, czyli wewnętrzną przemianę
(metanoia) można osiągnąć dzięki
ćwiczeniom duchowym;
„Akt filozoficzny (…) pozwala
przejść ze stanu życia
nieautentycznego,
przyćmionego
nieświadomością, nękanego
troską, do stanu życia
autentycznego, w którym
człowiek osiąga
samoświadomość, precyzyjne
widzenie świata, wewnętrzny
spokój i wolność.” (Hadot,
W filozofii antycznej można
wyróżnić trzy aspekty:
Logos, racjonalny dyskurs,
teoretyczne poznanie rzeczywistości;
Ćwiczenie duchowe, praktyka,
sposób życia zgodnie z ideałami;
Doświadczenie filozoficzne
(egzystencjalne, mistyczne etc.),
które powoduje przemianę człowieka;