Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
MICROECONOMA I
TEMA 2
UTILIDAD, PREFERENCIAS Y
ELECCIN DEL CONSUMIDOR
Jan Pero!e Pe"a
De#!o$ %e An&'i(i( Econ)mico
Fac'!a% %e CC$EE$ * EE$
Uni+er(i%a% %e ,ara-o.a
/0a(a%o en a#n!e( e'a1ora%o( #or 'o( #ro2e(ore( %e 'a
a(i-na!ra * en 'a 1i1'io-ra2a 1&(ica * recomen%a%a3
Tema 2 Microeconoma I
E(!rc!ra %e' !ema
4
E' o15e!i+o %e' !ema e( e(!%iar e' mo%e'o
1&(ico %e con%c!a %e' con(mi%or
6
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e' con(mo
6
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
6
2$9$ Fnci)n %e !i'i%a%
6
2$:$ Re(!ricci)n #re(#e(!aria
6
2$;$ E' e<i'i1rio %e' con(mi%or
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
La !eora %e' con(mo !iene #or o15e!o
ana'i.ar 'a con%c!a %e' con(mi%or *
e'a1orar mo%e'o( <e e8#'i<en (
com#or!amien!o
6
Lo( consumidores (on a<e''o( a-en!e(
econ)mico( <e !oman %eci(ione( re'a!i+a( a
'a a%<i(ici)n %e 1iene( #ara (a!i(2acer ((
nece(i%a%e(
6
Un con(mi%or #e%e (er n in%i+i%o,
2ami'ia, coo#era!i+a %e con(mo, e' E(!a%o,
e!c$ Son en!i%a%e( a1(!rac!a(
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Teora( e8#'ica!i+a( %e' com#or!amien!o
%e' con(mi%or=
6
7$ Cardinalismo introspectivo /o
in!ro(#eccioni(!a3 %e Jevons, Gossen,
Menger, Walras * Marshall, en!re o!ro(
/Teora %e 'a U!i'i%a% %e Mar(>a'' o En2o<e
%e 'a U!i'i%a% Mar-ina'3
6
2$ Ordinalismo Introspeccionista %e
Slutsky, Allen * Hicks, en!re o!ro( /Teora %e
'a In%i2erencia?Pre2erencia %e @icA(3
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Teora( e8#'ica!i+a( %e' com#or!amien!o
%e' con(mi%or=
6
9$ Ordinalismo conductista %e Samuelson *
o!ro( /Teora %e 'a Pre2erencia Re+e'a%a3
6
:$ Cardinalismo conductista o
Neocar%ina'i(mo %e Von neumann *
Morgenstern /Teora %e 'a U!i'i%a% E(#era%a
%e B?N * M3
6
;$ Teora de las Caractersticas de las
Mercancas %e Lancaster /Tecno'o-a %e
Con(mo3
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
La !eora <e +amo( a ana'i.ar e( 'a %e'
Ordinalismo introspeccionista
6
COrdinalismoD #or<e ()'o (e re<iere <e e'
con(mi%or (ea ca#a. %e or%enar (( #re2erencia(
(o1re 'a( com1inacione( %e 1iene( /en e'
Ccar%ina'i(moD (e (#one <e e' con(mi%or !am1iEn
#e%e %ecir c&n!o 'e -(!a na com1inaci)n m&(
<e o!ra
6
CIntrospeccionistaD #or<e 'a in2ormaci)n acerca %e
'a( #re2erencia( 'a (mini(!ra e' con(mi%or
in!ro(#ec!i+amen!e /en e' Ccon%c!i(moD, 'a
in2ormaci)n (e o1!iene o1(er+an%o ( con%c!a
can%o e'i-e 1iene( en e' merca%o
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
E' an!ece%en!e >i(!)rico %e' Or%ina'i(mo
In!ro(#eccioni(!a e( e' Car%ina'i(mo
In!ro(#eccioni(!a %e Gossen, Jevons, Walras *
Marshall, <e #ar!en %e' conce#!o %e !i'i%a% %e
n 1ien F capacidad para satisfacer una
necesidad humana$ A( #e(, (e (#ona 'o
(i-ien!e=
6
La C!i'i%a%D e( na ca'i%a% %e 'o( 1iene(
men(ra1'e car%ina'men!e %e 2orma %irec!a o
in%irec!a /a !ra+E( %e' %inero3
6
Ca%a 1ien !iene na C!i'i%a%D #ro#ia e in%e#en%ien!e
6
La C!i'i%a%D !iene n car&c!er a%i!i+o
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Re(mien%o, 'a CU!i'i%a%D era me%i1'e
car%ina'men!e * 'a (a!i(2acci)n <e
#ro#orciona n 1ien no (e +ea a2ec!a%a
#or 'a can!i%a% <e (e con(me %e o!ro
4
La !i'i%a% !o!a' a'can.a%a #or n con5n!o
%e 1iene( G7, G2,H, Gn e(=
4
U F U7/<73 I U2/<23 IH$I Un/<n3$
4
Don%e <7, <2,H, <n (on 'a( can!i%a%e(
#o(e%a( %e 'o( 1iene(
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Utilidad marginal de un bien /UM-3= E'
incremen!o en 'a !i'i%a% %e1i%o a 'a
J'!ima ni%a% con(mi%a %e' 1ien$
4
Principio de decrecimiento %e 'a UM-=
Can!o m&( con(mimo( %e n 1ien,
menor e( 'a UM- %e E(!e$
4
A'-no( a!ore( /D#i!, Mar(>a''3
i%en!i2ican 'a cr+a %e %eman%a con 'a %e
UM- %e n 1ien, 5(!i2ican%o ( #en%ien!e
ne-a!i+a #or e' %ecrecimien!o %e 'a UM-
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Po(!eriormen!e, Edgeorth, Antonelli * !isher
ar-men!aron <e (i 1ien 'a U!i'i%a% era na
ca'i%a% men(ra1'e /car%ina'men!e3, no era
a%i!i+a ni in%e#en%ien!eK e( %ecir, 'a U!i'i%a%
%e#en%e %e' con5n!o %e 'a( can!i%a%e(
#o(e%a( %e !o%o( 'o( 1iene(=
4
U F 2 /<7, <2,H, <n3
4
M&( a%e'an!e, Pareto a1an%onara e' (#e(!o
%e 'a U!i'i%a% car%ina', e(!a1'ecien%o en ( '-ar
na or%enaci)n %e #re2erencia( or%ina', 'o <e
e( (2icien!e #ara e8#'icar e' com#or!amien!o
%e' con(mi%or
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Po(!eriormen!e, 'a( a#or!acione( %e
"e#reu * o!ro( !ra( 'a 2L Merra Mn%ia'
%e(#e5aron mc>o( a(#ec!o( %e 'a !L %e'
con(mi%or * 'a noci)n %e !i'i%a%$
4
La !eora mo%erna %e' con(mi%or (e
2n%amen!a en 'a noci)n %e or%enaci)n
%e #re2erencia( * no e( nece(ario (i<iera
<e %ic>a or%enaci)n (ea re#re(en!a1'e
#or na 2nci)n %e !i'i%a%=
4
U F 2 /<7, <2,H, <n3
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
@i#)!e(i( 2n%amen!a' %e 'a !eora %e'
con(mi%or en e' Or%ina'i(mo
In!ro(#eccioni(!a= e' con(mi%or >ace
2ren!e a n #ro1'ema %e o#!imi.aci)n=
Cdado el con$unto de com#inaciones de
#ienes %ue se pueden alcan&ar' elige la
m(s pre)eridaD
4
Recor%emo( <e e' an&'i(i( %e 'a e'ecci)n
)#!ima %e' con(mi%or (e e2ec!Ja en !re(
e!a#a( 1&(ica(=
Tema 2 Microeconoma I
2$7$ In!ro%cci)n a 'a !eora %e'
con(mo
4
Recor%emo( <e e' an&'i(i( %e 'a e'ecci)n
)#!ima %e' con(mi%or (e e2ec!Ja en !re( e!a#a(
1&(ica(=
6
73$ E'a1oramo( n mo%e'o %e 'a( #re2erencia( %e'
con(mi%or <e or%ene 'a( com1inacione( %e 1iene(
en !Ermino( %e Cme$orD, CpeorD * Ctan #ueno comoD
6
23$ Ana'i.amo( c)mo 'o( #recio( %e 'o( 1iene( * 'a
ren!a %e' con(mi%or %e!erminan ( con5n!o
a(e<i1'e %e 1iene( %e con(mo
6
93$ Fina'men!e #roce%emo( a' #ro1'ema %e
o#!imi.aci)n %e 'a( #re2erencia( %en!ro %e' con5n!o
a(e<i1'e #ara %e2inir 'a( carac!er(!ica( %e 'a
eleccin ptima
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Con(i%eremo( a n con(mi%or <e (e
en2ren!a an!e n con5n!o %e CnD 1iene( %e
con(mo, %enominamo( G7, G2,H, Gn
4
Norma'men!e, #ara (im#'i2icar e' an&'i(i(,
(#on%remo( <e ()'o e8i(!en 2 1iene(=
n F 2= G7 * G2, %on%e G2 /1ien com#e(!o3
re#re(en!a a' re(!o %e 'o( 1iene( <e no
(on G7
4
La( can!i%a%e( %e 'o( 1iene( 7, 2,H, n (e
%eno!an #or <7, <2,H, <n re(#ec!i+amen!e
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Def= Ce(!a %e con(mo /o C#'anD %e
con(mo3= e( n +ec!or %e 'a 2orma=
< F /<7, <2,H, <n3= com1inaci)n %e
can!i%a%e( %e 'o( 1iene( e8i(!en!e(
4
Un +ec!or concre!o 'o %eno!amo( como=
< F /<7, <2,H, <n3$
4
Def= Con5n!o %e e'ecci)n /o e(#acio %e
con(mo3, %eno!a%o #or = e( e' con5n!o
%e !o%a( 'a( ce(!a( %e con(mo <e e'
in%i+i%o #e%e ima-inar /a'can.a1'e( o
N N N N
no3
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Supuestos (o1re ce(!a( %e con(mo *
con5n!o %e e'ecci)n=
4
73$ To%a ce(!a %e con(mo e( no
4
ne-a!i+a= < N <i N 8i F 7,H, n$
4
23$ La ce(!a %e con(mo N F /N, N,H, N3 2
= CND #er!enece a' con5n!o %e e'ecci)n
/no con(mir na%a %e nin-Jn 1ien e(
2ac!i1'e3
7 7
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Supuestos (o1re ce(!a( %e con(mo *
con5n!o %e e'ecci)n=
4
93$ La( can!i%a%e( %e 'o( 1iene( (on
#er2ec!amen!e %i+i(i1'e(=
4
(i < F /<7,H,<n3 2 , en!once( 8 2 ON,7P,
< F /<7,H, <n3 2 /< !am1iEn
#er!enece a' con5n!o %e e'ecci)n3
4
An<e en #rinci#io (e e8c'*e %e'
an&'i(i( m'!i!% %e 1iene( rea'e(, E(!o(
#e%en re%e2inir(eH
N N N
N N N N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Supuestos (o1re ce(!a( %e con(mo *
con5n!o %e e'ecci)n=
4
:3$ E' con5n!o %e e'ecci)n no e(!&
aco!a%o (#eriormen!e /e' con(mi%or
(iem#re #e%e a%<irir m&( can!i%a% %e
!o%o( 'o( 1iene( %i(#oni1'e(3
4
(i < F /<7,H,<n3 2 , en!once(, 8< Q <,
< 2
4
/< Q < <iere %ecir <e <i <i , 8i F 7,$$,n * <5
<5 #ara a'-Jn 5 F 7,$$,n 3$
N N N N 7
7
7 N
7 N
7 N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
E' con5n!o an!erior %e (#e(!o( re('!a
J!i' %e(%e e' #n!o %e +i(!a ana'!ico=
con!ri1*en a -aran!i.ar 'a e8i(!encia %e
na (o'ci)n a' #ro1'ema %e e'ecci)n %e'
con(mi%or !i'i.an%o >erramien!a(
(enci''a( %e c&'c'o
4
Forma'men!e, %a%o( 'o( (#e(!o(
an!eriore(, #o%emo( i%en!i2icar a' con5n!o
%e e'ecci)n con e' e(#acio n?%imen(iona'
%e nJmero( rea'e( no ne-a!i+o(= F RI
n
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A(, en e' ca(o %e %o( 1iene(= F RI
2
<7
<2
Re#re(en!amo( en e' e5e
>ori.on!a' 'a( %i2eren!e(
can!i%a%e( #o(i1'e( %e' 1ien G7
* en e' e5e +er!ica' 'a( #o(i1'e(
can!i%a%e( %e' 1ien G2
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A(, en e' ca(o %e %o( 1iene(= F RI
2
<7
<2
< F /<7, <23
N
N N
<7
<2
N N
Da%o( 'o( (#e(!o( (o1re e'
con5n!o %e e'ecci)n, 'a ce(!a %e
con(mo < #er!enece a' con5n!o
N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A(, en e' ca(o %e %o( 1iene(= F RI
2
<7
<2
To%o e' ca%ran!e %e com1inacione( %e
nJmero( rea'e( no ne-a!i+o(
e( e' con5n!o %e ce(!a( %e
con(mo <e com#onen e'
con5n!o %e e'ecci)n %e'
Con(mi%or F
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A( #e(, (e %e%ce <e F RI
(a!i(2ace=
6
73$ E( n con5n!o no +aco / F o3$
6
23$ E(!& aco!a%o in2eriormen!e #ero no
(#eriormen!e$
6
93$ E( n con5n!o cerra%o /'a 2ron!era
#er!enece a' con5n!o3
6
:3$ E( n con5n!o con+e8o /(i %o( ce(!a( %e
con(mo #er!enecen a' con5n!o, ca'<ier
com1inaci)n 'inea' con+e8a %e E(!a( !am1iEn
#er!enece a' con5n!o3
n
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A>ora= 'a re'aci)n %e #re2erencia(=
4
Una +e. %e2ini%o e' con5n!o %e e'ecci)n e
i%en!i2ica%o con 'a( com1inacione( %e
nJmero( rea'e( no ne-a!i+o(, +amo( a
e(!a1'ecer e' cri!erio %e or%enaci)n %e 'a(
%i2eren!e( ce(!a( %e con(mo #or #ar!e
%e' con(mi%or$
4
Pe%iremo( a ne(!ro con(mi%or <e (ea
ca#a. %e %ecirno( (i, %a%a( %o( ce(!a( %e
con(mo %i2eren!e(, c&' #re2iere a c&'
o!ra o (i am1a( 'e re('!an in%i2eren!e(
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Def= 'a re'aci)n %e #re2erencia(= ''amamo(
% a na re'aci)n %e2ini%a como Ca' meno(
!an #re2eri%a comoD /#re2erencia C%E1i'D3$
4
Forma'men!e= %a%a( <, < 2 , < % <
(i-ni2ica <e < e( a' meno( !an #re2eri%o
como < $ /o 1ien, < e( Cd*#ilmente
pre)eridaD a < 3
4
De(#E( e8i-iremo( a'-no( re<i(i!o(
ra.ona1'e( (o1re 'a re'aci)n %e
#re2erencia( %
N 7
N 7
N
N
7
7
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Def= 'a re'aci)n %e in%i2erencia= ''amamo(
s a na re'aci)n %e2ini%a como Cin%i2eren!e
aD$
4
Formalmente= %a%a( <, < 2 , %ecimo(
<e am1a( (on in%i2eren!e( ) <e < s < (i
* ()'o (i < % < * < % < /am1a( ce(!a( %e
con(mo #ro#orcionan i-a' ni+e' %e
(a!i(2acci)n a' in%i+i%o3$
N 7
N 7
N 7 7 N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Def= 'a re'aci)n %e #re2erencia e(!ric!a=
''amamo( % a na re'aci)n %e2ini%a como
C#re2eri%a e(!ric!amen!e aD$
4
Formalmente= %a%a( <, < 2 , %ecimo(
<e < e( e(!ric!amen!e #re2eri%a a < /)
<e < % < 3 (i * ()'o (i < % < * no (e
cm#'e <e < % < /'a ce(!a %e con(mo <
#ro#orciona n ma*or ni+e' %e
(a!i(2acci)n a' in%i+i%o <e 'a ce(!a < 3$
N 7
N 7
N
7
7 N
N 7 N
7
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
A>ora +amo( a e8i-ir a' cri!erio %e
com#araci)n %e ce(!a( %e con(mo /'a
re'aci)n %e #re2erencia(3 <e (ea
com#'e!a * con(i(!en!e
6
Com#'e!a= E' con(mi%or e( ca#a. %e
or%enar ca'<ier #ar %e ce(!a( %e con(mo
* no e8i(!e nin-na ce(!a <e no (ea
((ce#!i1'e %e (er com#ara%a$
6
Con(i(!en!e= La or%enaci)n %e 'o( %i(!in!o(
#'ane( %e con(mo no con%ce a
or%enacione( con!ra%ic!oria($
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Axioma 1: Completitud /o Ccom#araci)n
e8c'(i+aD3
4
Formalmente= 8<, < 2 , /%a%a( 2
ce(!a( %e con(mo ca'e(<iera
#er!enecien!e( a' con5n!o %e e'ecci)n3, e'
con(mi%or con(i%era <e o 1ien < % < )
1ien < % < ) 1ien am1a( (on cier!a(=
< s < /con(ecencia= ca'<ier #ar %e
ce(!a( %e' con5n!o %e e'ecci)n #e%en
(er com#ara%a( en !Ermino( %e 'a
#re2erencia %E1i'3$
N 7
N
7
7
N 7
N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Axioma : Reflexividad
4
Formalmente= 8< 2 , < % <
O en o!ra( #a'a1ra(, !o%a ce(!a %e
con(mo e( a' meno( !an #re2eri%a como
e''a mi(ma$
4
Con(ecencia= !o%a ce(!a %e con(mo e(
in%i2eren!e con e''a mi(ma$
N N N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
Axioma !: Transitividad
4
Da%a( !re( ce(!a( %e con(mo= <, <, < =
4
Formalmente= 8< , <, < 2 , (i < % < *
< % <, (e +eri2ica <e < % < $
4
Con(ecencia= E(!e a8ioma %o!a %e
con(i(!encia a' cri!erio %e or%enaci)n %e'
con(mi%or$ Permi!e %e%cir 'a
com#araci)n en!re ce(!a( %e 2orma
in%irec!a * e8c'*e or%enacione( <e
im#'ican cic'o( %e #re2erencia$
N
N
7
N 7 2
2
7
7 2 2 N
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
La !ran(i!i+i%a% e( e' a8ioma m&(
re(!ric!i+o %e 'o( a8ioma( %e or%en$
6
A ni+e' in%i+i%a' #arece ra.ona1'e= E$emplo
del pastel
6
A ni+e' co'ec!i+o #'an!ea mc>o( #ro1'ema(=
E$emplo de la parado$a de la votaci+n
/Con%orce!3
4
No!a= 'a( re'acione( %e in%i2erencia * %e
#re2erencia e(!ric!a no cm#'en !o%o( 'o(
a8ioma(=
Tema 2 Microeconoma I
2$2$ A8iom&!ica %e 'a e(!rc!ra %e
#re2erencia(
4
No!a= 'a( re'acione( %e in%i2erencia * %e
#re2erencia e(!ric!a no cm#'en !o%o( 'o(
a8ioma(=