Prof.As.Dr.

Agim BINAJ


Lenda: Konceptet e kontabilitetit

Tema I-
re
: Njohuri per kontabilitetin si teori dhe praktike.

Leksioni 1

a- Kontabiliteti dhe rendesia e informacionit kontabel.
b- Perdoruesit e informacionit kontabel, zhvillimi dhe
perkufizimi I kontabilitetit.
c- Llojet e kontabilitetit.

Leksione 2 ore
Seminare 2 ore


N vmndje pr studentt.

Si t dalim mir n lndn e kontabilitetit

Un do tju tregoj sekrete q pedagogt rrall ua tregojn
studentve.Nse pedagogt e tjere zbulojn se un u kam
treguar kto sekrete, me siguri do t ket shum diskutime
e pyetje t ndryshme.
Marrja e notave t mira nuk sht nj shtje fati. Nuk ka
asnj sekret pr kt. Gjithashtu, nuk sht sekret se
kryerja e detyrave (n koh), vajtja n klas (rregullisht),
gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, t ngrnit n mnyrn
e duhur dhe studimi gjat gjith semestrit (dhe jo vetm n
kohn e provimit) do ti prmirsojn notat tuaja. Por kjo
sht pun e vshtir.Kshtu, ajo q disa nga ju dshirojne
sht mnyra pr t marr nota t mira duke mos punuar
shum, apo jo? Mir, kini mndjen-sekreti sht t punoni
me zgjuarsi! Nuk sht e njjt me t qnit i zgjuar, e cila
sht nj shtje fati. Ktu jepet sesi t punoni me
zgjuarsi.
Hapi 1: Prcaktoni prse lnda e kontabilitetit sht e rndsishme
pr ju. S pari, mendoni prse po e bni kt lnd. Cilat jan qllimet
tuaja? A ju intereson me t vrtet kjo lnd? A keni motivim t fort
pr t msuar mbi kontabilitetin? Mbase n listn tuaj t karrierrs
kontabilisti vjen menjher n fund. Mbase synimi juaj sht t bni
shum para. Ose, mbase vini n universitet pr t kaluar kohn derisa
t trashgoni pasurin e familjes. N do rast kjo lnd sht hartuar
pr ju. Nj nga mnyrat m t sigurta pr t pasur 1 million dollar
sht q t filloni me dhjet milion dhe t mos dini asgj nga
kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nse ju nuk trashgoni asnj pasuri,
ju nuk do t bheni i pasur pa ditur t flisni gjuhn e biznesit.
Kontabiliteti sht gjuha e biznesit! Mbase ju dshironi t filloni nj
pun m t mir, dshironi q t jeni kontabilist. Shum mir!Kjo lnd
ndoshta disa nuk do ti bje kontabilist. Ajo do tju ndihmoj q t
kuptoni disa nga ritualet mistike t kontabilitetit q jokontabilistve
shpesh u duken t ngatrruara. fardo lloj pozite drejtimi do t keni n
ndonj organizat, t jini t sigurt q do t keni pun me kontabilistt
dhe me informacionin kontabl. Ju duhet ta dini se ata mund t ken
nj ndikim t madh n jetn tuaj. Shum organizata e prdorin
informacionin kontabl pr t vlersuar punonjsit e tyre pr pagat dhe
n vendimet pr ngritjen e punonjsve n prgjegjsi. Ju duhet t
kuptoni sesi ta interpretoni kt informacion. Ju mbase mund t kuptoni
se kontabiliteti nuk sht ai q mendoni. Pavarsisht nga fakti, nse ju
do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo ka do t merrni
nga kjo lnd do t jet e dobishme pr ju.
Hapi 2: Zbuloni at q pedagogu juaj pret nga ju pr kt lnd.

M pas verifikojeni kt me pedagogun tuaj. Nse jeni me fat,
pedagogu juaj do t jet i ndjeshm, i dashur, i kujdesshm, me sens
humori, i shkatht, i plqen q ti msoj t tjert dhe dshiron q ju t
dilni mir n kurs. Nse pedagogu juaj sht normal (dhe m pak i
prsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si
pedagog, ai ka pushtet mbi jetn tuaj. Kshtu q, zbuloni se far pret
prej jush. Cilat jan qllimet e tij pr lndn? far dshiron q ju t
dini ose t jeni t aft t bni pasi t prfundoni lndn? Mbase ai do
tjua tregoj (shenj e mir), por nse se bn, pyeteni. Ju duhet t
thoni: Profesor Cilido-qoft-emri juaj (do t ishte m mir q t
prdorej emri i duhur), far sht e pakndshme n kt lnd? ky
sht nj zhargon edukimi pr cilat jan qllimet e ksaj lnde? Kjo
mund t trheq vmendjen , dhe ti jap nj ose dy minuta pr tu
menduar. Ju mbase mund t prisni deri n takimin tjetr t klass pr
t marr prgjigjen tuaj. Sigurohuni q ju dhe pedagogu juaj t kuptoni
qllimet e njri-tjetrit. Disa pedagog kontabiliteti presin q t gjith
studentt t bhen kontabilist.Dhe kjo do te ishte gje e mire.Por ne
jete jo cdo gje shkone ashtu sic e mendon petagogu,ashtu sic mund te
jete deshira e tij.
Hapi 3: Zbuloni se si do t vlersoheni. Tani, zbuloni se si do t vlersoheni.
Si teston pedagogu juaj? A sht ai tip i vshtir i llojit: Cila sht fjala e treta n
rreshtin e peste n fajen 211? Ose, a shikon ai t prgjithshmen, me an t
pyetjeve: Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument n negocimin e traktatit t
treta t Versajs n 1623. A prpiqet ai pr hamendsime, ose a jan prgjigjet
e shkurtra pikat e tij t dobta? Cilado qoft metoda, ju duhet t dini se far
pritet nga ju dhe sesi kto pritje kalohen n nota. Nganjher do t gjeni ndonj
pedagog ku prtjet t mos jen t njjta me mnyrn sesi ai teston dhe vlerson.
Prandaj ju duhet t kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlersimet. Nse ato nuk
duket se jan t qndrueshme, ather duhet t prcaktoni se far pret
pedagogu n t vrtet.

Hapi 4: Msoni at q sht e rndsishme. Zbuloni se far ju duhet q t
prmbushni qllimet tuaja dhe pritjet e pedagogve. Nj msim i madh q ju
duhet t msoni, nse nuk e keni br, sht far merrni nga kontabiliteti (dhe
pothuajse do gj tjetr) varet nga ajo q ju silln n t.Qndrimi juaj sht i
rndsishm. Nse vendosni se dika ia vlen t msohet, ju do t gjeni
mnyrn pr ta msuar at. Jo se ju duhet ta msoni at, por se ju dshironi
ta bni. Dshiroj sht pjesa m e madhe e t punuarit n mnyr t
zgjuar. Dshira pr t msuar do t bj nj rrug t gjat duke ju ndihmuar t
merrni rezultate t mira. Fatkeqsisht, ajo nuk do t jet e mjaftueshme derisa
ajo q ju dshironi t msoni t jet gjithashtu ajo q pedagogu juaj dshiron q
ju t msoni. Prandaj, duhet t siguroheni q ju dhe pedagogu juaj t jeni n t
njjtn gjatsi vale. Nse nuk jeni ather flisni me njrit tjetrin. Zbuloni prse
pedagogu juaj ka nj pikpamje tjetr. Ju mund t ndryshoni mendimin tuaj mbi
at q sht e rndsishme. Prcaktoni sesi t prqndroni prpjekjet tuaja. Jo
gjithka n kt libr ose leksion ka t njjtn rndsi. Prqndrohuni n at q
sht m e rndsishme pr ju dhe pedagogun tuaj.
Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Prpiquni t kujtoni se pedagogu juaj sht
nj person. Edhe autort e ktij libri jan njerz. Ne kemi gra, fmij dhe miq. Shumica
e pedagogve dshirojn me t vrtet q ju t ecni prpara, por ne kemi nevoj pr
ndihmn tuaj. Pedagogt nuk din gjithka. N veanti, ne nuk mund t lexojm
mendjen tuaj. Ju duhet t lejoni pedagogun tuaj t dij nse keni ndonj problem pr t
kuptuar materialin q ju prisni pr t msuar, duke zbuluar at q pedagogu pret prej
jush, ose t zbuloni sesi t pregatiteni pr testet dhe detyrat e tjera. Flisni me
pedagogun tuaj mbi problemet q keni me kt lnd. Mbani parasysh se pedagogu
sht qnie njerzore.
Ky sht fakulteti juaj.T punuarit me zgjuarsi nnkupton t prcaktoni se far sht
e rndsishme dhe t prqndroni vmendjen dhe prpjekjet tuaja n kto gjra. M
pas, mos hiqni vmendjen nga synimet tuaja. Nse keni ndonj problem prballuni me
t. Nse nuk kuptoni dika n klas ose n libr, bni pyetje.Mos kini frik te beni
pyetje.Nse keni frik t bni pyetje n klas, mbani mend m mir t dukesh i
paditur n klas,sesa t dukesh i paditur ne provim. Nse mendoni se nuk po
kapni pikat kye, flisni me pedagogun tuaj. Nse dshironi t msoni, ju mund ta bni
at.Kjo sht e gjitha. Prpiquni.Une mendoj se kshtu lnda e kontabilitetit do t
duket m e kndshme dhe eksperienca m fitimprurse. Sigurisht, ju mund t prpiqeni
t kryeni detyrat, t shkoni n klas, t bni gjum dhe ushtrime t mjaftueshme, t
hani mjaftueshm dhe t studioni gjat gjith semestrit. Ato n prgjithsi ndihmojn,
ne ecurin tuaj,megjithse jan t vshtira.
Urimet m t mira, jo vetm n kt lnd, por edhe n lndt e tjera, gjat gjith
jets, pr t pregatitur at kapital njerzor t konkurueshm n treg me vendet e
zhvilluara.Sot, n bot ngulet kmb shum n filozofin e nj formimi
profesional e civil sa m polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin q t
msohemi t msojm gjat gjith jets.
Per te arritur kete duhet:a) mesim cdo dite b)lidhja e elementeve teorik me elementet
praktik dhe c) baza didaktike.Te tria perbejne thelbin e formimit tuaj profesional.Baza
didaktike perbehet nga:1)Programi,2)Teksi,3)Materialet ndihmse(fletore,makine
llogaritse,vizore, etj.),por laptopi do te ishte edhe me mire.
Suksese!
ORGANIZIMI I KTIJ leksioni
NJOHURI PR KONTABILITETIN
SI TEORI DHE PRAKTIK
Kontabiliteti
dhe rndsia e
informacionit
kontabl
Prdoruesit e
informacioni
kontabl
Zhvillimi dhe
prkufzimi i
kontabilitetit
Rndsia e
informacionit
kontabl n
drejtim
Koncepti
njsi
ekonomike
Sistemi
ekonomik
Prdorues t
brendshm
Prdorues t
jashtm
Pak histori
Shkollat e
Prkufizimi i
kontabilitetit
Zhvillimi i
kontabilitetit n
bot dhe, n
Shqipri
Standartet dhe
llojet e
kontabilitetit
Skema 1

Njsi ekonomike
Fitimprurse Jofitimprurse
Nj sistem ekonomiko-shoqror mendohet si nj organizm ku qeliza baz e
tij sht njsia ekonomike. N kuadrin e ktij sistemi, njsia ekonomike nuk vepron
si nj njsi e shkputur, por n lidhje dhe bashkveprim t ndrsjellt me njsit e
tjera. do njsi ekonomike krijon mjedisin e saj, me objektiv kryesor kryerjen e nj
aktiviteti prodhues,tregtar apo shrbimi, ku brnda ktij aktiviteti ka nj sr
elementsh material, monetar, njerzor, ka nj sr marrdhniesh me
punonjsit e saj, me shtetin, me njsit e tjera ekonomike etj.
Skema 2
O r t a k t
Njsia ekonomike
Klientt (shitje) Furnitor(blerje)
-Shteti
-Organizatat
shtetrore
-Bankat
-Kreditort
Punonjsit
Pr t`u orientuar n larmin e madhe t ktyre marrdhnieve dhe pr t qen n
gjendje t marr vendime ekonomike t drejta, njsia ekonomike ka nevoj pr nj
informacion t bollshm, n koh, t shpejt dhe t sakt. Kt informacion asaj ia
jep kontabiliteti nprmjet shifrave t pasqyruara n bilanc e n pasqyra financiare.
Jan kto shifra q e msojn njsin ekonomike si t punoj m mir, si t
rris cilsin e shrbimit apo t prodhimit dhe t siguroj fitime m t mdha.

shtja 2-t. Prdoruesit e informacionit kontabl.

Pr informacionin kontabl jan t interesuar nj numr i madh njerzish, t cilt
prmblidhen n dy grupe t mdha:
1- Prdorues t brendshm.
2- Prdorues t jashtm.

Prdoruesit e brendshm.

a) Drejtuesit e njsis ekonomike (asambleja e ortakve, kryetari i asambles s
ortakve, administratori etj.), kan nevoj pr pasqyrat financiare q prgatit
kontabilisti (Bilanci, Pasqyra e Fitim-Humbjes, Pasqyrat analitike t marrdhnieve
me t trett etj.), pr t marr vendime lidhur me veprimet q do t kryej njsia
ekonomike n t ardhmen.
P.sh. drejtuesve u duhet t din se cilat aktiviteteve t njsisis ekonomike
rezultojn me fitim dhe cilat me humbje, cilat jan shkaqet e humbjes, deri tek
analiza pr do artikull t prodhuar, n `koh prodhohet, me far kosto
prodhohet dhe me far mimi shitet n treg etj. Kto informacione t
prgatitura n periudha afatshkurtra, q i bn t mundur vetm kontabiliteti
(teknika informatike dhe progamet e kontabilitetit t instaluara n to), drejtuesit
i analizojn pr t marr vendime pr prmirsimin e gjendjes financiare t
subjektit q drejtojn.Kshtu, nisur nga kto informata, ata mund t vendosin
q aktiviteti q rezulton me humbje t mbyllet, artikulli i veant q del me
kosto m t lart t mos prodhohet m dhe n vend t tij t prodhohet nj
artikull i ri etj.

b) Pronart (ortak t tjer, aksioner), jan t interesuar veanrisht pr
gjendjen financiare t njsis, sepse prej saj varen t ardhurat q do t
realizojn ata n nj periudh t caktuar nga kapitalet e investuara n
biznesin e tyre.

c) Punonjsit, t cilt jan t interesuar t din gjendjen financiare t njsis,
pr t mbrojtur interesat e tyre financiare e materiale.
Prdoruesit e jashtm.

a) Prdorues q kan interes t drejtprdrejt financiar n njsin
ekonomike. T till jan investitort, d.m.th. q kan investuar para (p.sh.
kan parapaguar n ndrtimin e nj pallati 10 katsh dhe presin t
prfundoj ai, pr t marr prfitimin e kapitalit t investuar). Pr kt
shkak ata jan t interesuar t njohin gjendjen financiare t njsis
ekonomike, si po ecn ajo, punon me ritmet e duhura apo jo, etj. Furnitort
e kreditort, q jan ata t tret t cilt kan furnizuar njsin ekonomike
me materiale, mallra ose shrbime dhe nuk kan marr n kmbim parat
(do t`i marrin m von n baz t nj fature t lshuar apo kontrate t
lidhur). Ata jan t interesuar t njohin gjendjen financiare pr t siguruar
kthimin e parave t investuara, t detyrimit apo borxhit t dhn.
b) Prdorues q kan interesa financiare jo t drejprdrejta. N kt grup
prfshihet shteti, i cili sht i interesuar pr gjendjen financiare t njsis
ekonomike, gj q i shrben atij pr prcaktimin e tatimeve e t taksave n
periudhn ushtrimore e n periudhat e ardhshme.
c) Prdoruese t tjer, ku prfshihen: kshilltart financiar (administratort
financiar), t cilt e prdorin informacionin kontabl pr t kshilluar
klientt e tyre p.sh. pr ti investuar apo, jo parat n kt subjekt; juristt,
t cilt e prdorin informacionin kontabl pr t hetuar dhe pr t gjykuar
shtje t ndryshme juridike, me karakter administrativ, civil, penal apo
financiar n lidhje me at njsi; avokatt, t cilve u nevojitet informacioni
kontabl pr t br kritikn e provs s akuzs dhe pr t siguruar prova
sa m t plota materiale (nprmjet dokumenteve dhe pasqyrave financiare)
n favor t klientve te tyre etj.


N kt kuadr, nga vet rndsia e saktsis s informacionit kontabl,
kontabilistt jan mjaft t respektuar dhe t paguar sot n bot. Informacioni q
ata prpunojn i shrben njsive ekonomike pr t studiuar gjendjen e tyre
ekonomike financiare dhe pr prmirsimin e puns n t ardhmen.

Profesioni kontabl n njsit ekonomike paraqitet i ndar n dy grupe t
mdha.
Kontabilist t punsuar (ekonomist kontabl me kontrat), t cilt kryejn
detyra t ndryshme si: kontabilist i kostos, kontabilist i t ardhurave, revizor,
llogaritar (operator) pr regjistrimin e dokumentave n kompjuter dhe prpilimin e
pasqyrave t kontabilitetit, analist pasqyrave financiare, t cilt bjn edhe
parashikimet financiare pr t ardhmen, kontabilist t taksave etj.
Kontabilist publik (kontabl i miratuar), t cilt ushtrojn profesionin e tyre n
mnyr t pavarur.Ata jan t regjistruar n gjykat si persona fizik ose jurdik
dhe shrbejn si individ (persona fizik), n shoqri t shrbimit kontabl (m nj
ortak) dhe n shoqri me ortak (disa kontabilist t miratuar bashk).
Duhet br mir dallimi midis kontabilsitit dhe llogaritarit (operatorit). Llogaritart,
(operatort) merren vetm me kryerjen e regjistrimeve kontable nprmjet
kontabilitetit t informatizuar. Regjistrimi kontabl sht nj pun q krkon njohje
t teknikave t regjistrimit kontabl, si nprmjet kontabilitetit t mbajtur me
dor(manual) dhe atij t informatizuar, si dhe saktsi e shpejtsi n kryerjen e tyre.
Kjo pun bhet me dor (manuale) nprmjet sistemit t ditarve, partitarve dhe
Librit t Madh, por tani punn e dors e ka zvndsuar makina (kompjuteri) me
programe t veanta t prgatitura vemas pr kontabilitetin, q ka uar n
saktsimin e regjistrimeve dhe n lehtsimin e ekonomistve kontabl dhe
llogaritarve nga puna voluminoze dhe shum e lodhshme.
Ndrsa kontabilisti merret kryesisht me pun q krkon prgatitje t lart
profesionale, si: prcaktimi i metods s organizimit t kontabilitetit, prcaktimi i
metodave t vlersimit q duhet t prdor kontabiliteti, analiza dhe interpretimi
i informacionit kontabl, parashikime dhe propozime pr t ardhmen e aktivitetit
t njsis ekonomike etj.
Skematikisht prdoruesit e informacionit kontabl dhe klasifikimi i tyre paraqiten
si vijon:
Skema 3:
Perdoruesit e pasqyrave financiare
`DREJ TIMI
`PRONARET,ORTAKET
`BORDI DREJ TUES
PERDORUES TE `MENAXHERI
NJ ESIA PASQYRAT PERDORUESIT BRENDSHEM `AUDIT-REVIZORI
EKONOMIKE FINANCIARE E PASQYRAVE
FINANCIARE `INVESTITORE
PERDORUES TE `FURNITORE
J ASHTEM `KREDIDHENES

`SHTETI(ORGANET
TATIMORE)
`INSTITUCIONE
PROGRAMORE DHE
STUDIMI
`AVOKAT,NOTER
`PUNONJ ESIT









Informacioni kontabl u prgjigjet krkesave t t gjith prdoruesve t
msiprm. Kontabiliteti, si nj aktivitet shrbimi i njsis ekonomike, ka pr
qllim dhe detyr t siguroj e t paraqes informacionin financiar n koh,
sasior dhe cilsor .

shtja 3-t. Zhvillimi i kontabilitetit.

3.1 Pak histori.
Lindja e kontabilitetit sht e hershme. uditrisht, t dhnat e mbajtjes t
veprimeve ekonomike jan gjetur qysh n civilizimin e hershm. Historia e tij fillon
kur njerzit msuan q t shkruajn (regjistrojn) aktivitetin e tyre ekonomik. Kto
regjistrime n fillim ishin elementare. N periudhn e Rilindjes,si pati zhvillim n
art, letrsi, shkenc, etj. pati zhvillim dhe kontabiliteti. Kontabiliteti sht zhvilluar
n prgjigje t nevojave pr informacion financiar.
N vitin 1494, Luca Pacioli, nj prift dhe profesor matematike franceskan, publikoi
tekstin e njohur q prshkruan nj sistem llogarimbajtjeje t dyanshme, i krkuar
nga investitort q ua besonin parat e tyre menaxherve. Investitort krkonin
raporte nga menaxhert , q t jepnin pozicionin dhe rezultatin financiar t
veprimeve. Nga mesi i shekullit XIX, Anglia shtoi funksionin e kontrollit financiar (t
jashtm) n raportet financiare. Meqnse kapitali anglez u investua n zhvillimin
e ekonomis amerikane n fund t shekullit t XIX, kontabilistt e diplomuar
anglez dhe metodat e kontabilitetit u zhvilluan edhe n Shtetet e Bashkuara t
Ameriks. Megjithat asnj grup nuk ishte i legjitimuar pr t krijuar standarde t
raportimit financiar. Kjo oi te prdorimi i metodave alternative t raportimit t
kushteve dhe rezultateve financiare t veprimeve. Kto metoda krijuan rrmuj dhe
n disa raste uan trsisht n gabime.
3.1.1. Shkollat kryesore t kontabilitetit.
Nga shekulli XV.te dhe deri n ditt e sotme, kontabiliteti si teori,praktik dhe
sistem informacioni sht zhvilluar me shpejtsi.Por,zhvillimi i kontabilitetit ka qen
i ndryshm n vende t ndryshme.Prcaktues kan qn, niveli i zhvillimit
ekonomik, politik, kulturor, social, etj. Por, pavarsisht nga kto ndryshime e
veori, gjat ktij zhvillimi n prgjithsi kan mbizotruar dy rryma kryesore, dy
shkolla t kontabilitetit: shkolla anglosaksone dhe shkolla europiane (apo
ndryshe shkolla franceze apo kontinentale). Kto dy shkolla t kontabilitetit kan
an t prbashkta dhe dallime midis tyre. Ant e prbashkta prcaktohen nga
fakti se objekti i studimit sht i njjt, kurse dallimet prcaktohen nga mnyrat e
zgjidhjes s problemeve t ndryshme t kontablitetit.

Sipas shkolls anglosaksone kontabiliteti organizohet duke u mbshtetur n
standardet kontabl t cilat jan parimet dhe rregullat baz q udhheqin
kontabilistt dhe q duhen zbatuar prej tyre n organizimin e kontabilitetit t njsive
Ekonomike.
Thjeshtsia dhe prakticiteti i kontabilitetit dhe ndikim jo i fort i shtetit n
organizimin e kontabilitetit, etj.
Ajo zbatohet kryesisht n Angli, SHBA, Kanada, Australi, etj, pra
n vendet anglisht folse.Kushtet ekonomike shoqrore t zhvillimit t ktyre
vndeve kan qn prcaktuse n formimin e ksaj shkolle.N kto vnde
mbizotronin kompanit e vogla t ndrtuara mbi bazat e kapitalit familjar dhe atij
public.
Kjo gj orientonte kontabilitetin kryesisht n ndrtimin e pasqyrave
financiare t nevojshme pr ndjekjen e aktivitetit t tyre n baz t
rregullave preize dhe dhnien e informacionit n koh ktyre
kompanive.Gjithashtu dhe nga pikpamja juridike ato karakterizoheshin nga
e drejta zakonore, q e bnte m t leht zbatimin n praktik t rregullave
dhe standarteve t kontabilitetit, t hartuara nga profesionistt dhe
studjuesit kontabl, pa qn nevoja e ndrhyrjes s fort t shtetit n kt
drejtim.

Shkolla Europiane e kontabilitetit organizohet sipas sistemit t
prgjithshm kontabl. Rregullat dhe mnyrat e mbajtjes s kontabilitetit
prcaktohen n baz t nj ligji pr kontabilitetin dhe n Planin e
Prgjithshm Kontabl. Kjo shkolle e ka marr emrin nga fakti se ajo
sht krijuar dhe praktikohet n vendet europiane si Franc, Gjermani, etj.
Kushtet e zhvillimit ekonomik e shoqror t ktyre vendeve prcaktuan dhe
karakteristikat e ksaj shkolle t kontabilitetit. Ekzistenca e kompanive t
mdha, misioni social dhe rregullues i shtetit n ekonomi, kultura juridike e
bazuar n t drejtn romane, etj. prcaktuan, ashtu si dhe n shum
drejtime t tjera, nj rregullim t fort shtetror t kontabilitetit. Ky rregullim
ligjor synonte kryesisht n mbrojtjen e interesave t pronarve t kapitalit
si dhe t kreditorve, n organizimin e nj kontabiliteti t orientuar pr
qllimet fiskale t shtetit dhe pr mbajtjen e llogarive nacionale.
3.1.2.Standardet e Kontabilitetit.
Organizmat profesional t kontabilitetit n prpjekjet pr t zhvilluar m tej
kontabilitetin, kan hartuar standarde e rregulla ndrkombtare t kontabilitetit.
N kt kuadr kan krijuar edhe institucionet e specializuara pr prgatitjen
me nivel t lart t tyre.
Bordi i Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit (IASB) sht nj organizm
i pavarur privat me objektiv kryesor prfitimin e unifikimit t parimeve kontabl
q prdoren nga bizneset e ndryshme dhe organizma t tjera n gjith botn.
Ky organizm u themelua n 29 Qershor 1973 prmes nj marrveshje nga nj
organizmash profesionistsh t kontabilitetit nga Australia, Kanadaja, Franca,
Gjermania, Anglia, Irlanda dhe SHBA. Deri n vitin 1983, antart e IASB (IASC
n at koh) kan prfshir edhe t gjith organizmat profesionale kontabl, t
cilt jan antar t Organizats Ndrkombtare t Kontabilistve (IAFC).
Objektivat e IASB jan: harmonizimi dhe prmirsimi i parimeve t kontabilitetit,
formulimi dhe publikimi n interes t prgjithshm i standardeve kontabl n
paraqitjen e pasqyrave financiare etj.
IASB siguron se Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit (IAS) jan
standarte t nj cilsie t lart, krkojn praktika kontabl t sakta n kushte e
rrethana t ndryshme ekonomike. Prpunimi i sakt i tyre siguron q ato t jen
t pranueshme nga prdoruesit dhe prgatitsit e pasqyrave financiare.
IASB ka arritur t vendos mbi 42 standarde ndrkombtare. Kto standarde
lidhen me shtje q reflektohen n pasqyrat financiare t njsive ekonomike e
t biznesit.

IAS kan arritur marrveshje si n harmonizimin ashtu edhe n prmirsimin e
raporteve financiare n shum vnde t bots.

Standart do t thot, rregulla t prgjithshme q prcaktojn se si duhet
t veprohet n praktik pr t arritur prfundim t njjt e t sakt pr
veprime ekonomike apo transaksione t kryera.

Brenda do vendi rregullat lokale qeverisin n nj mas t madhe apo t vogl
publikimin e pasqyrave financiare. Kto rregulla lokale prfshijn standardet
kontabl t cilat jan botuar nga organizmat ndrkombtare, rregullatore ose
organizma t tjer profesionale kontabl n vendet e interesuara.
Standartet kontabl t kontabilitetit t publikuara nga IASB nuk
nnvleftesojn rregullimet lokale n shtjet e pasqyrave financiare n vendet e
veanta.Kur rregullat lokale krkojn nj devijim nga standarti, antart lokal
t IASB, prpiqen t bindin autoritetet vendosse t vendosin harmonizime me
Standartet kontabl t kontabilitetit.
Pasqyrat financiare prgatiten dhe paraqiten pr prdorim t jashtm nga
shum njsi ekonomike n mbar botn. Megjithse pasqyra t tilla mund t
duken t ngjashme nga njri vend n tjetrin, ekzistojn disa dallime t cilat
shkaktohen nga ndryshime e rrethana sociale, ekonomike, ligjore t vendeve t
ndryshme, t cilat duhet t pasqyrohen me ndryshime sipas veorive t do
vendi. Kto veori kan uar n prdorimin e pasqyrave financiare t
ndryshme.
Gjithashtu n vnde t ndryshme prdoren kritere t ndryshme pr matjen dhe
njohjen e elmentve n pasqyrat financiare.
IASC u formua pr ngushtimin e ktyre diferencave duke krkuar harmonizimin
e rregullave, standarteve kontabl, dhe proedurave t lidhura me prgatitjen
dhe prezantimin e pasqyrave financiare. Pasqyrat financiare t prgatitura pr
kt qllim plotsojn nevojat e shum prdoruesve. Bordi i IASB njeh
gjithashtu, se qeverit duhet t specifikojn krkesa t ndryshme pr qllime t
tyre vetjake. Kto krkesa megjithat nuk duhet t ndikojn pasqyrat financiare
t publikuara,nqoftse ato nuk jan n prfitim t gjith prdoruesve.

M gjr pr standartet e kontabilitetit flitet n fund t ktij libri ( Aneksi 1).

3.1.2.1. Edhe Shqipria me Standartet e Kontabilitetit.
Ligji Nr. 9228, dat 29 prill 2004 Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare,
parashikojn q, duke filluar nga viti 2006, nj sr njsisish ekonomike t
mdha do t jen t detyruara t hartojn bilancin dhe pasqyrat financiare t
tyre n baz t Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit. Ligji Pr
kontabilitetin dhe pasqyrat financiare ka parashikuar n nenin 4 t tij, se do t
jen t detyruara pr t zbatuar Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit n
mnyr t plot t gjitha bankat, shoqrit e sigurimeve, firmat e huaja q kan
filiale n vendin ton, por q mmat e tyre zbatojn kto standarte, korporatat
apo kompanit e mdha me interesa publike, si dhe t gjitha ato shoqri q
operojn n burs, n t ardhmen.
Ligji parashikon hartimin dhe zbatimin n vendin ton t Standardeve Kombtare
t Kontabilitetit, q do prgatiten nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit dhe do t
zbatohen kryesisht nga kompanit e vogla e t mesme. Kto standarte, do t jen
n prputhje me Standardet Ndrkombtare. Hartimi dhe miratimi i ktij ligji hap
rrugn pr prshtatjen e standardeve t kontabilitetit n Shqipri, zgjidhje kjo
shum e krkuar dhe e dshiruar nga t gjith operatort vendas e t huaj q
kryejn veprimtari n Shqipri.
Ligji i ri i Kontabilitetit fut frymn e standarteve t kontabilitetit, duke u br
kshtu m fleksibl dhe m efikas n rregullimin kontabl. Po ashtu, ndryshon
krejtsisht statusi i organizimit t hartimit t praktikave kontabl n Shqipri. Ligji i
ri sht m i thjesht, koniz e modern. Fryma e tij, si nj ligj organik pr
kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, sht e till q t jepen n t vetm
rregullimet kryesore dhe t domosdoshme n fushn e kontabilitetit dhe t
pasqyrave financiare, kurse problemet teknike t hollsishme dhe udhzuese do
paraqiten n standartet kontabl. Kto standarde do shrbejn si nj guid
udhrrfyese pr kontabilistt n punn e tyre pr ndrtimin e bilancit dhe
pasqyrave financiare.
1.
3.1.3 Zhvillimi i kontabilitetit n Shtetet e Bashkuara t Ameriks (U.S.A)
Kontabilistt profesionist n Shtetet e Bashkuara e organizuan veten e tyre n
fillimet e vitit 1900 dhe krijuan ligjet pr dokumentimin, proedurat e kontrollit
financiar standard dhe disa karakteristika t tjera t profesionit. Megjithat, nga
fundi i vitit 1934 kontabilistt e Institutit Amerikan (paraardhsit e Kontabilistve
Publik t sotm, t Institutit Amerikan AICPA) dhe bursa e Ne York-ut ran
dakort mbi pes parime t kontabilitetit si: parimi i kujdesit, i kuptueshmris, i
materialitetit, i qndrueshmris dhe i prputhshmris. Ky ishte aktiviteti i par
formal i vendosjes s standardeve t kontabilitetit. Dobsimi i kontrollit financiar, i
raportimit financiar dhe i kontabilitetit ishte i lidhur me tregun e aksioneve n vitin
1929.
Ligji i Siguris i vitit 1933 dhe Ligji i Siguris pr Kmbimet i vitit 1934, zhvilluan
tregtin ndrmjet shteteve. Kto ligje patn nj ndikim t rndsishm n proesin e
vendosjes s standardeve, sepse ato i jepnin Komisionit t Kmbimit dhe Siguris
(SEC) autoritet pr t vendosur pr parimet e kontabilitetit q duheshin zbatuar nga
kompanit e regjistruara n SEC, i cili akoma e ka kt autoritet, por proesi i
vendosjes s standardeve me kalimin e viteve sht deleguar tek organizata t tjera.
Ndrmjet viteve 1939 dhe 1959, Komiteti i Proedurave t Kontabilitetit dhe Instituti
Amerikan i Kontabilistve, botuan 51 buletine krkimesh kontabiliteti, q ishin t
lidhura me parimet e kontabilitetit. Kjo pun u b pa ndrhyrjen e nj strukture
konceptuale ose nj trsi rregullash pr raportimin financiar. do buletin kishte t
bnte me nj botim t veant t nj konteksti relativisht t kufizuar dhe me metoda
alternative t raportimit t rezultateve t transaksioneve t njjta.
N vitin 1959, Bordi i Parimeve t Kontabilitetit (APB) zvendsoi Komitetin e
Proedurave t Kontabilitetit si nj organizm pr vendosjen e standardeve. APB, i
organizuar dhe i krijuar nga AICPA, ishte i angazhuar n krkime pr t zgjidhur
opinionet e ndryshme mbi zgjidhjen e problemeve t ndryshme t kontabilitetit.
Megjithse APB botoi nj numr opinionesh mbi shjte t rndsishme t
kontabilitetit dhe AIPCA e pa t nevojshme q kto opinione t ishin t shprehura si
shnime n pasqyrat financiare,por bordi dshtoi n pranimin e gjr t opinioneve,
sepse nuk kishte mbshtjetjen e duhur nga teorit dhe praktikat e kontabilitetit.
N vitin 1973, si rezultat i zgjedhjeve dhe kritikave pr proesin e vendosjes s
standardeve t kontabilitetit,nga nj bord i krijuar vetm nga antart AICPA, u
vendos themelimi i Bordit t Standardeve t Kontabilitetit Financiar (FASB) si nj
organizm me autoritet pr vendosjen e standardeve n profesionin e kontabilitetit.
FASB e nisi punn me nj projekt t quajtur Struktura Konceptuale e Raportimit dhe
Kontabilitetit Financiar, q nxorri 6 teori t Koncepteve t Kontabilitetit Financiar deri
n korrik t vitit 1999.
Aktualisht, me projektin e saj t strukturs konceptuale, FASB ka nxjerr
Teori t standardeve t Kontabilitetit Financiar, q u bn baza e krijimit
pr standarde t raportimit dhe kontabilitetit pr shtje t caktuara, ashtu
si bn dhe paraardhsit e FASB-ve. Akoma ekzistojn mnyra alternative
t kontabilitetit dhe t raportimit t ndikimeve pr transaksionet e
ngjashme. N shum aspekte t raportimit financiar, kontabilisti akoma
duhet t prdor gjykimet n zgjedhjen ndrmjet alternativave t njjta.
Me qllim q t vlersohen sakt pasqyrat financiare, duhet t kuptohen
ndikimet e metodave t kontabilitetit t prdorura nga njsit ekonomike,
n lidhje me metodat alternative q nuk jan zgjedhur. Kapitujt n vazhdim
do t prshkruajn shum nga kto alternativa dhe ndikime t kontabilitetit
te pasqyrat financiare dhe prgjigjet q jepen nprmjet standardeve t
kontabilitetit.
FASB nuk vendos standarde t rastit. Ai ndjek nj procedur t hapur dhe
nj proes t prshtatshm. FASB pranon t dhna nga individ ose
organizata q jan t interesuara pr t dhn ide dhe pikpamje rreth
standardeve t veanta t rndsishme. Ndr shum kontabilist
profesionist dhe organizata financiare q japin rregullisht sugjerimet e
tyre tek FASB, shto ktu dhe SEC, jan: Organizata e Kontabilitetit
Amerikan, Instituti i Menaxhimit t Kontabilistve, Instituti Ekzekutiv
Financiar dhe Instituti i Analistve Financiar.
Si u theksua edhe m par, raportimi i praktikave dhe i kontabilitetit
financiar nuk jan nj bashksi rregullash t mbyllura pr t`u ndjekur pa u
br pyetje. Raportimi dhe kontabiliteti financiar jan prfshir, me kalimin
e kohs, n prgjigje ndaj ndryshimeve t nevojave dhe jan akoma n
zhvillim.
3.1.4 Zhvillimi i kontabilitetit n Franc dhe vende t tjera t Europs.

N Franc, Plani i Kontabl i Prgjithshm aktual sht rezultat i bashkimit t dy
evoluimeve. Njri, i pazgjedhshm, q pr arsye ekonomike, juridike dhe sociale,
e bnte planin kontabl t 1957-s t paadaptuar n nj mjedis t ri. Tjetri, m i
thell, q mbshtetej mbi vullnetin dhe harmonizimin europian.
Pa br historikun e planeve t ndryshme kontabl franceze, duhet nnvizuar q
pikrisht n vitin 1947 pr her t par n Franc, kodifikimi i qart i normave
kontabl ishte objekt i nj Plani Kontabl t Prgjithshm. Disa modifikime t
vogla t ktij plani t par kontabl, do t jepnin n 1957 nj plan t dyt kontabl,
prdorimi i t cilit u prgjithsua n 1965, kur nj dekret fiskal detyroi njsit
ekonomike t prezantonin bilancin e tyre n komformitet me planin kontabl n
fuqi. Ndrkaq, duke i dhn dinamizmin e periudhs s viteve 60 dhe 70, plani
kontabl u b shpejt i padobishm, i paaft q t`u prgjigjej situatave t reja.
Pr t treguar kto vshtirsi po paraqesim disa shembuj:
n fushn ekonomike, disa veprime n fillim t viteve gjashtdhjet u zhvilluan
shum, duke shtruar ndrkoh shum probleme rregjistrimi (shumfishimi i
kmbimeve ndrkombtare, orientimi drejt nntrajtimit industrial, personelit t
prkohshm, etj.);
n fushn monetare, abandonimi i marrveshjeve t Bretton Woods t 1944-s
(duke vendosur nj sistem kmbimi fiks) dhe lkundja e prgjithsuar e
monedhave t ratifikuara nga marrveshjet e Xhamajks n 1937, nxirrte
vshtirsi t mdha n marrjen parasysh t fluktacioneve t kmbimit;
juridikisht, ligji i 24 korrikut 1966, duke riprcaktuar kuadrin e ushtrimit t aktivitetit
t ndrmarrjeve, i bnte thirrje natyrshm kontabilitetit t adaptohej me kt
evoluim;s fundi, materialisht, zhvillimi shum i madh i mjeteve informatike i jepte
nj arsye t mjaftueshme Kshillit Kombtar t Kontabilitetit pr t krkuar nga
ndrmarrjet nj informacion m t mir sasior e cilsor.
N nivelin europian, nenet 54 dhe 55 t trajtimit t Roms s vitit 1957, prbjn bazn e
harmonizimit t s drejts s shoqrive dhe proedurave kontabl. Me qllim q t priren
drejt ktij harmonizimi, komisioni i Komitetit Europian disponon dy mjete esenciale q
jan, direktivat dhe rregulloret. Midis ktyre mjeteve, direktiva e katrt evropiane e 25
korrikut 1978 sht e nj interesi thelbsor pr t ardhmen e kontabilitetit t shoqrive n
komunitetin ekonomik. Ajo vendoset n gjirin e komunitetit n t gjitha shoqrit me
aksione dhe shoqrit e tjera n t cilat prgjegjsia e antarve sht e kufizuar me
sjelljen e tyre, me prjashtim t bankave, shoqrive t sigurimeve dhe ndrmarrjeve
financiare. Direktiva e katrt, duke ndjekur nj objektiv t ruajtjes s interesave t
antarve dhe t t tretve, vendos detyrime minimale prsa i prket prezantimit dhe
prmbajtjes s llogarive, mnyrs s vlersimit, kontrollit dhe publikimit t dokumentave
t ndryshme t prmbledhs, pr t njohur:
bilancin;
llogarin e fitim/humbjeve
aneksin, duke i shtuar nj raport t drejtimit.
Larg nga t qenit nj ndrmarrje standardizimi, e ngurt dhe e detyruar, direktiva e katrt
europiane prkundrazi, krkon nprmjet nj proesi harmonizimi:
t fiksoj norma minimale t zbatueshme pr t gjitha vendet antare;
t prafroj, me qllim q ti bj t krahasueshme, sistemet kontabl anglo-saksone dhe
kontinentale q paraqesin ndryshime t rndsishme.
Ky evoluim i dyfisht, strukturor dhe europian, ka shrbyer si suport n prpunimin e dy
teksteve q kan formuar deri n 1999-n kuadrin ligjor dhe rregullues n fushn
kontabl:
Vendimi i Qeveris Franceze i 27 prillit 1982, i vn n zbatim nga nj vendim tjetr i 9
dhjetorit 1986, ligjron nj PKP t ri, t detyrueshm pr t gjitha ndrmarrjet industriale
dhe tregtare;
ligji i 30 prillit 1983 dhe dekreti i zbatimit t tij i 29 nntorit 1983, lidhur me harmonizimin e
detyrimeve kontabl t tregtarve dhe disa shoqrive, me direktivn e katrt evropiane.Ky
tekst i ligjit ka modifikuar thellsisht nenet 8 deri 17 t kodit tregtar lidhur me detyrimet
kontabl t tregtarve.
Plani kontabl i vitit 1999, i ristrukturuar dhe aktualizuar, i aprovuar nga nj
vendim ministror i 22 qershorit 1999, duhej t ishte burimi i nj t drejte
kontabl koherente dhe evolutive n nj kuadr gjersisht botror.
Punt e rinovimit t P.K.P. u iniciuan nga ministri i ekonomis dhe financave,
q i prkufizonte kshtu objektivat:
integrimi n vet planin e evoluimeve t doktrins dhe mendimet e Kshillit
Kombtar t Kontabilitetit;
nxjerrja e rregullave kontabl nga vet komentart.
Me vullnetin e ministrit t ekonomis dhe financave, u konfirmua n 1996-n
kjo tendenc pr ndrtimin e nj ristrukturimi t PKP me t drejtn e integruar
n rishkrirjen e prgjithshme t sistemit t normalizimit kontabl, t organizuar
tashm rreth dy instancave:
Komitetit t rregullores kontabl (KRRK), q zotron pushtet ligjor (ligji i 6
prillit 1998) n fushn e evoluimit dhe normalizimit kontabl;
Kshillit Kombtar i Kontabilitetit, i rinovuar me dekretin e 26 gushtit 1996, i
ngarkuar me emetimin e mendimeve dhe rekomandimeve n fushn
kontabl, q kan t bjn me sektort ekonomik.
Ky organizim i ri institucional, s bashku me nj ristrukturim t Planit Kontabl
me t drejt pothuajse t njjt, tregon vullnetin pr t pasur nj t drejt
kontabl koherente dhe t fort.
Gjithashtu,ai sht nj pik nisjeje drejt nj normalizimi kontabl evolutiv. Nga
nj kndvshtrim formal, organizimi i br pr PKP t 1999-s lejon nj futje t
leht t rregullave t KRRK, t cilat do t bjn normalisht evoluimin e
mtejsh, me qllim q t adaptohen krkesat e reja.
3.1.5 Zhvillimi i kontabilitetit n Shqipri.
Shqipria, ashtu si vendet e tjera t Europs Lindore q hyn von n sistemin
e ekonomis s tregut, nuk kishte arsye t vendoste nj sistem kontabl
origjinal t vetin. Ajo duhet t zgjidhte dhe t prshtaste nj sistem kontabl t
aplikuar n nj shtet t Europs Perndimore, i cili t ishte m pran traditave
juridike kontabile tonat, pra m i leht pr t`u zbatuar. Pr kto arsye, u mua
se nj kontabilitet i normalizuar i tipit t njehsuar do t ishte i prshtatshm
pr disa arsye dhe konkretisht:

a) N Republikn e Shqipris normalizimi kontabl ka qen realizuar t paktn
q nga viti 1947 nprmjet ligjeve dhe akteve nnligjore. Plani unik kontabl,
planet kontabl sektorial dhe planet kontable t institucioneve buxhetore,
kan qn elsat e ktij normalizimi. Ato hartoheshin dhe miratoheshin nga
organe shtetrore (Ministria e Financave). Kshtu, tradita e Shqipris, si vend
i s drejts s kodifikuar, duhej ruajtur, por duke ndryshuar objektivat dhe
formn e normalizimit. Para vitit 90, si shkoll e kontabilitetit ka qen ajo
europiane. Shkolla Tregtare e Vlors (e hapur n vitet 20 t Shekullit 20, q
vazhdon dhe sot), ishte ngritur mbi bazat e kontabilitetit t shkolls europiane
dhe sidomos asaj italiane, q hodhn bazat e kontabilitetit n Shqipri. Ishin
pikrisht msuesit dhe profesort e dal nga kjo shkoll, q i msuan
shqiptart dhe profesionistt e fushs s kontabilitetit,si t mbajn
kontabilitetin.
Shtrembrimet q i bjn disa historis s kontabilitetit n Shqipri nuk jan t
drejta. Parimi i regjistrimit t dyfisht pr her t par lindi n Itali dhe s`sht
e drejt q modelin e kontabilitetit t zbatuar n vitet e diktaturs n Shqipri
ta konsiderojm si shkoll t Europs lindore apo Ruse, ndrkoh q
marrdhniet e Shqipris me Rusin ndryshuan n 1960.

Rusia, si pjes e Europs, n thelbin e teoris s kontabilietit ka parimin e regjistrimit t
dyfisht, pavarsisht nga disa prshtatje t planit kontabl q lidheshin me ekonomin e
centralizuar. Kontabiliteti sht metod universale, q ka n thelb llogarimbajtjen si
gjuha e shifrave t nj sistemi t caktuar ekonomiko-shoqror dhe n asnj rast nuk ka
ngjyr politike. Kontabiliteti i mbajtur n periudhn e diktaturs kishte mangsit dhe
kufizimet e veta, si p.sh:
Rndimi me informacione dhe pasqyra t panevojshme.
Mbizotrimi i puns me dor, e cila bnte q informacioni t dilte me vones dhe t mos
i shrbente sa duhej e n koh drejtimit dhe marrjes s vendimeve.
Krijimi i mbingarkesave pr shkak t mos ndarjes n kontabilitet financiar dhe atij t
kostos.
Mangsi n njohjen e parimeve e normave kontabl ndrkombtare.
Ndryshimet midise kontabilitetit ne socializem nga ai ne kapitalizem:
1)Ne kapitalizem,kontabiliteti reflekton procesin e prodhimit bazuar ne pronen personale.
Ne socializem, ky proces eshte adresuar ne kuadrin e kushteve te prones socialiste.
2) Ne kapitalizem, kontabiliteti kufizohet brenda njesive ekonomike. Ne socializem,
kontabiliteti eshte pjese e ekonomise kombetare.
3) Ne kapitalizem, kontabiliteti eshte puna private e sejciles njesi ekonomike.Ne
socializem, kontabiliteti zbatohet ne perputhje me tabelat e llogarive te ekonomise
kombetare, ne vecanti per secilen dege.
4) Ne kapitalizem, qellimi kryesor i kontabilitetit eshte te percaktoje fitimin. Ne
socializem, qellimi i kontabilitetit eshte te paraqese aktivitetet ne kuadrin e planeve
ekonomike, synimeve dhe buxhetit.
5) Ne kapitalizem, vihet re dominimi i sekretit tregtar. Ne socializem, kontabiliteti eshte
i nevojshem per pasqyrimin me korrektesi te se vertetes.
b) N kushtet kur specialistt kontabl shqiptar, me gjith
eksperiencn e krijuar n nj vend t izoluar, me disa
prjashtime, kishin mangsi n njohjen e parimeve dhe
normave kontabl ndrkombtare prgjithsisht t
pranuara, ishte e nevojshme q kto parime e norma t
paraqiteshin t sistemuara n tekste unike dhe metodike.
Plani Kontabl i Prgjithshm dhe Plani kontabl i
institucioneve buxhetore, me prmirsimet e bra, jan
instrumente mjaft t prshtatshm pr kt qllim dhe
lehtsojn zbatimin e ktyre normave e parimeve n
praktik. Por zhvillimet e reja n Europ dhe n bot,
krkojn hapa t rinj edhe n Shqipri n fushn e
kontabilitetit. N kuadrin e ekonomis globale, Europa dhe
bota po shkojn drejt zbatimit t Standardeve
Ndrkombtare t Kontabilitetit dhe t raportimit t
pasqyrave financiare. Pas plotsimit t kuadrit ligjor, edhe
n Shqipri po punohet q, duke filluar nga viti 2008, t
zbatohen Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit pr
nj numr t caktuar njsish ekonomike, si ato t kuotuara
n burs, shoqrit e huaja q zhvillojn aktivitet n
Shqipri, shoqrit bankare dhe financiare etj. Ndrsa pr
njsit e tjera ekonomike q nuk prfshihen n kt grup
do t zbatohen Standardet Kombtare t Kontabilitetit n
prputhje me Standardet Ndrkombtare.

c) Normalizimi i tipit kontinental mban parasysh lidhjen e fort mes
kontabilitetit dhe fiskalitetit, dhe rezultati kontabl sht baz pr
llogaritjen e tatimit dhe t t ardhurave n shkall vendi. Ky
normalizim krkon t zhvilloj nj sistem global t siprmarrjes, q
shkrihet n nj sistem harmonik t kontabilitetit racional.

Normalizimi kontabl n Shqipri dhe ecja drejt zbatimit t
Standardeve Ndrkombtare dhe Kombtare t Kontabilitetit, si u
theksua edhe m lart, ka n baz autoritetin e Ligjit nr. 7661, dt.
19.01.1993 Pr kontabilitetin dhe t ligjit nr. 9228, dt. 29.04.2004
Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare. Kto ligje, prve t
tjerave, prcaktojn detyrimet e prgjithshme, parimet e rregullat
kryesore pr mbajtjen e kontabilitetit, si dhe pr prgatitjen dhe
publikimin e informacionit financiar n njsit ekonomike,
institucioneve buxhetore dhe organizatat e tjera joqeveritare.
N kushtet e ekonomis s tregut, prve rastit tradicional t
informacionit n lidhje me ruajtjen dhe administrimin e pasuris,
kontabiliteti fiton nj rol t ri. Ky rol i ri i informacionit kontabl
ka t bj me t qnit faktor n vendimarrjet e drejtimit t
aktivitetit t njsive ekonomike.

Pra, n Shqipri prmirsimet e kontabilitetit, n kushtet e reja t
ekonomis s tregut, u bn sipas shkolls europiane t
kontabilitetit.
3.2 Prkufizimi dhe llojet e kontabilitetit.
Si prmendm dhe m par, kontabiliteti prbn bazn e drejtimit dhe t
administrimit t njsis ekonomike. Ai, nprmjet shifrave t pasqyruara n
dokumente dhe librat e kontabilitetit, shrben pr t prshkruar ngjarjet dhe
fenomenet q prbjn ekzistencn e njsive ekonomike t do lloji dhe pr t`i
komunikuar informacionin e grumbulluar dhe t prpunuar prej tij prdoruesve
t ndryshm. Pr kt arsye kontabiliteti shpesh karakterizohet si gjuha e
shifrave t biznesit.I thn ndryshe profesioni i shifrave. do njsi
ekonomike nprmjet shifrave t kontabilitetit do t dij si po ecn aktiviteti i
saj. Ai ndrtohet mbi bazn e parimeve e procedurave, kuptimi i t cilave
prbn bazn e organizimit t tij,pr ti shrbyer sa m mir vendim-
marrjes.Meqnse sht nj disiplin e rndsishme, po japim konceptimin
baz t tij, duke e prmbledhur n kt skem:
Skema 4




DREJTUES
INVESTITORE
SINDIKATA
MENAXHERE
SISTEMI I
KONTABILITETI
T TE NJESISE
EKONOMIKE
BILANCI DHE PASQYRAT
FINANCIARE
RAPORTE SPECIALE
DHE AVANTAZHET E
TYRE
RAPORTE TE DREJTIMIT
RAPORTE FISKALE

3.2.1.Prkufizimi i kontabilitetit.

Gjat viteve, studiues t ndryshm jan prpjekur t japin nj prkufizim sa m
t sakt dhe t plot pr kontabilitetin.Por,prkufizimet e dhna pr kontabilitetin
kan ndryshuar dhe evoluar n koh t ndryshme.Zhvillimet e kontabilitetit jan t
lidhura me zhvillimet q ka pasur shoqria n trsi. Ky zhvillim shprehet n rolin
q luan kontabiliteti n jetn e njsis ekonomike dhe n mnyrat e mjetet e
prpunimit t informacionit ekonomik e financiar q lidhen me to. Kshtu, n vitin
1940 kontabiliteti prkufizohej si arti i regjistrimit, klasifikimit e prmbledhjes n
nj mnyr kuptimplot e n vler monetare, i veprimeve q jan s paku pjesrisht
me karakter financiar dhe interpretimit t ktyre rezultateve. N vitin 1970 ky
prkufizim bhet dhe m i gjer dhe kontabiliteti si nj sistem informacioni sht
nj aktivitet shrbimi.Funksioni i tij sht t furnizoj me informacion sasior, s
pari me natyr financiare njsin ekonomike, me qllim q t bj zgjedhjet e
duhura n rrugt e ndryshme pr kryerien e nj veprimi n interes t saj

Ky prcaktim i kontabilitetit e v theksin m shum tek qllimi se sa tek procesi.
Ai thekson aktivitetin e vendimarrjes ekonomike m shum se sa procesin e
regjistrimit, klasifikimit dhe interpretimit kontabl. Ky prcaktim thekson rolin e vrtet
t kontabilitetit n kuptimin modern t tij. Sipas ktij prkufizimi, kontabiliteti, si nj
aktivitet shrbimi pr menaxhimin e informacionit kontabl, vendoset midis jets
ekonomike dhe atyre q marrin vendime pr drejtimin e saj. Pra, ai prfytyrohet
kshtu si nj mekanizm q punon duke patur si lnd t par t dhnat mbi
aktivitetin ekonomik e financiar t njsis ekonomike.Kto t dhna, t matura,t
kontrolluara,t regjistruara dhe t prpunuara,ai i ruan(ngurtson) dhe i v n
shrbimi t drejtimit t njsis ekonomike, duke ua komunikuar personave q marrin
vendime dhe jan t intetresuara pr to.

Por,kontabiliteti sht prpunuar edhe nga studiues t fushs s kontabilitetit nga
pikpamja shkencore. N kt kuadr, prve studiuesve dhe kontabilistve q e shohin
kontabilitetin thjesht si nj mjet t informacionit t drejtimit, ka nj grup tjetr studiuesish
dhe kontabilistsh q e shohin kontabilitetin si deg e shkencs dhe q ka lidhje me
shkencat e tjera. Ata prcaktojn q ..kontabiliteti sht ajo deg e shkencs q
prpunon proedurat kontabile dhe nprmjet matjes, grumbullimit, regjistrimit,
prpunimit, e paraqitjes s informacionit kryesisht financiar, informon t gjith t
interesuarit dhe ndihmon n mnyr efikase n drejtimin dhe funksionimin e njsive
ekonomike dhe, s fundi, lehtson komunikim me disa funksione speciale. Ky
prkufizim, pa mohuar aspak rolin primar t kontabilitetit n sistemin e informacionit t
drejtimit, e prcakton at edhe si deg t shkencs.
Kontabiliteti, si nj trsi mjetesh dhe procedurash, prbhet nga:
Aktiviteti i regjistrimit n llogarit prkatse,
Prpunimi i informacionit n forma t caktuara,
Komunikimi i informacionit n forma dhe afate t caktuara prdoruesve t tij.

N nj kuptim t gjer, kontabiliteti sht proesi i identifikimit, matjes dhe
komunikimit t informacionit financiar t nj njsie ekonomike, me qllim marrjen e
vendimeve dhe nxjerrjen e konkluzioneve t rndsishme pr ecurin e aktivitetit.
Kontabiliteti prbn mjetin nprmjet t cilit prftojn:
Drejtimi i njsis ekonomike pr arritje m t mira.
Ndjekja sistematike e dukurive financiare, me qllim q t gjenden rrug pr zbulimin e
rezervave pr nj ecuri m t mir.
Informacioni i t interesuarve (debitor, organizma financiare, kreditor, shteti, opinioni)
pr rezultatet e periudhs prkatse dhe ndikimin e tyre n prmirsimin e gjendjes
financiare.
Studimi i t dhnave pr t prcaktuar sakt problemet q kan t bjn me
investimet, zgjedhjen e veprimtaris, ristrukturimin e saj etj.
Pra, rndsia e kontabilitetit bashkkohor nuk qndron vetm n faktin se ai
plotson mjetin e paraqitjes t t dhnave financiare, por edhe kushtet q ai
krijon pr informacione t domosdoshme pr rezultatet prfundimtare dhe
ndihmse q i jep shtetit, prdorimin me efektivitet t burimeve q disponon
dhe zgjidhjen e problemeve q prballon n fushn financiare.
Kontabiliteti i shrben do njsie ekonomike q operon n fusha t ndryshme.
Pra, sht kontabiliteti ai q i siguron tregtarit t dhna pr koston e
blerjes, pr shpenzimet tregtare,t ardhurat nga shitja etj.Fermerit t dhna rreth
nivelit t prodhimit bujqsor e blegtoral, pr shumn e inputeve (farra, plehra
kimike, pesticide, insekticide, ushqime pr kafsht) t prdorura n proesin e
prodhimit, mimet e blerjes s inputeve.Ai i jep t dhna pr koston dhe t
ardhurat e siguruara nga veprimtaria individuale e fermerve apo shoqatave t
tyre etj. Gjithashtu, regjistrimet kontabile tregojn pr parat e marra apo t
shpenzuara gjat nj periudhe (1 mujore, 3 mujore, vjetore), t dhna t cilat
prdoren n planifikimin afatshkurtr apo afatgjat t veprimtaris s njsis
tregtare apo ferms.
Skematikisht, sa u tha m sipr, mund t paraqitet n kt skem:
Skema 5
Veprimet
ekonomike
Dokumentet
Identifikimi

Matja

Komunikimi i
informacionit
financiar
drejtuesit
Vendime dhe

gjykime pr

ecurin e

aktivitetit
3.2.2. Llojet e kontabilitetit.
Ashtu si sht shpjeguar n pjest e trajtuara m par t ktij kapitulli,
kontabiliteti sht prcaktuar si nj sistem i vetm informacioni q identifikon,
mat, prpunon dhe komunikon informacionin e nevojshm pr marrjen e
vendimeve. N prgjithsi mund t thuhet q aktualisht, pr nevojat e studimit dhe
t organizimit praktik, ekziston nj ndarje e sistemit t kontabilitetit, duke br
dallimet kryesisht midis kontabilitetit financiar, kontabilitetit t kostos dhe kontabilitetit
t drejtimit.
N fazn fillestare kontabiliteti organizohet me qllim q t indetifikoj, t mat,
t perpunoj e t pasqyroj veprimet ekonomike dhe n fund t hartoj bilancet e
pasqyrat financiare pr prcaktimin e rezultateve t prgjithshme (konceptet baze
te kontabilitetit);pas ksaj faze, npermjet bilancit dhe pasqyrave financiare
prcaktohet pozicioni financiar i njsis ekonomike n nj periudh t
dhn(kontabiliteti financiar);pas ksaj faze ai shoqrohet me evidentimin dhe
analizn e kostove dhe t t ardhurave t aktiviteteve t veanta (kontabiliteti i
kostos). N nj faz m t avancuar t njsis ekonomike, prve llojeve t
prmendura m lart t informacionit kontabl, fillojn t prpunohen dhe t dhnat
n lidhje me parashikimin n t ardhmen t t dhnave t kontabilitetit (t analizs
s veprimtaris financiare t buxhetimit), me koordinimin e kontrollin e aktiviteteve e
proedurave t tij, si dhe me prpunimin e integruar t t dhnave t veanta t
jets s njsis n kompleksin e tyre unitar (kontabiliteti i drejtimit).

Nga sa u tha m lart, mund t nxirret roli i kontabilitetit n mbarvajtjen
veprimtaris s njsis ekonomike: nga njra an, n vlersimin e funksionit t
saktsimit kontabl dhe t referimit t sigurt n t dhna dhe rezultate t
dokumentuara rigorozisht dhe shpesh t ertifikuara; kurse n ann
tjetr,kontabiliteti si nj referim i sigurt pr prpunimet e mtejshme pr nevojat e
drejtimit, kontabilitetit t kostos, ashtu edhe pr hartimin e buxheteve dhe pr
riprpunimin e mtejshm t tyre, t nevojshme pr nj drejtim t prshtatshm t
njsis ekonomiket, si n terma operative ashtu dhe strategjik.

Kontabiliteti financiar ka t bj me proesin e prgatitjes dhe t raportimit t
bilancit dhe pasqyrave financiare t njsis ekonomike.Bilanci dhe pasqyrat
financiare paraqesin pozicionin financiar t saj n nj moment t dhn, rezultatet e
veprimeve pr nj periudh t dhn kohe, aktivet e fluksit t likuiditeteve (marrje
dhe pagesa keshi) dhe informacione t tjera n lidhje me burimet financiare,
obligacionet, interesat e veprimet e tjera t njsis. Kontabiliteti financiar sht i
orientuar kryesisht nga jasht.Bilanci dhe pasqyrat financiare jan t drejtuara tek
individt q nuk jan t prditshm n veprimet ditore financiare t aktivitetit t
njsis ekonomike. Kontabiliteti financiar, gjithashtu, sht i lidhur me rezultatet
historike financiare t ksaj njsie. Bilanci dhe pasqyrat financiare pasqyrojn far
ka ndodhur n t shkuarn.Lexuesve dhe pdoruesve t tyre, mund t`u duhet t
mbshteten te veprimet e t kaluars q ti prdorin ato pr t ardhmen etj.

Kontabiliteti i kostos sht nj nnndarje e kontabilitetit menaxherial q sht i
lidhur me caktimin dhe mbledhjen e kostove t produkteve, me proeset ose
shrbimet, pr t ndihmuar menaxhimin n zgjidhjen e problemeve specifike.

Kontabiliteti i drejtimit (menaxherial) prdor informacionin financiar dhe
ekonomik pr t planifikuar dhe kontrolluar shum nga veprimtarit dhe pr t
mbshtetur proesin e marrjes s vendimeve menaxheriale t njsis. Ai sht nj
proes identifikimi, matjeje, grumbullimi, analize e prpunimi, interpretimi e
komunikimi i informacionit financiar e jo financiar, q prdoret nga drejtuesit pr t
planifikuar, vlersuar kontrolluar pjesn e brendshme t njsis ekonomike n
shrbim t vendimarrjes. Kontabiliteti menaxherial dhe ai i kostos kan ngjashmri
dhe dallime ndaj atij financiar.
Ata ngjajn me njri-tjetrin, s pari, sepse prdorin t njjtin informacion, pra kan t
njjtin burim informacioni.
S dyti, kan t njjtn prgjegjsi e t njjtin prkushtim pr realizimin e objektivave.
Ndryshimet midis kontabilitetit financiar dhe kontabilitetit t kostos e
drejtimit jan:
Prdoruesit e informacionit. N kontabilitetin financiar prdorues jan
persona e njsi jasht njsis ekonomike, ndrsa pr kontabilitetin e
drejtimit prdorues (t interesuar) jan nivele t ndryshme t menaxhimit
t brendshm.
Tipet e sistemeve t kontabilitetit. Ndrsa kontabiliteti financiar n
prfundimet e tij prdor sistemin e regjistrimit t dyfisht, kontabiliteti i
drejtimit n prfundimet e tij nuk sht i kufizuar vetm n kt sistem
kontabl.
Pika ku fokusohet analiza. Analiza n kontabilitetin financiar prfshin
entitetin e njsis ekonomike, si nj t tr, ndrsa analiza e kontabilitetit
t drejtimit prfshin edhe segmente t ndryshme t entitetit t njsis
ekonomike.
Njsit e matjes. N kontabilitetin financiar si njsi matjeje shrben leku.
N kontabilitetin e drejtimit prdoret do njsi fizike ose monetare, si p.sh
ort e puns, etj.
Frekuenca e raporteve, e pasqyrave financiare. Kontabiliteti financiar
harton pasqyra e raporte periodike e t rregullta, t prcaktuara me ligj;
ndrsa kontabiliteti i drejtimit harton raporte e pasqyra sa her i nevojiten.
Direktivat kufizuese. Ndrsa kontabiliteti financiar ndjek parimet e
pranuara t kontabilitetit, ai i drejtimit nuk udhhiqet nga parimet
themelore kontabl t miratuara.
Koha. Ndrsa kontabiliteti financiar trajton probleme q ndodhin n t
tashmen, kontabiliteti i drejtimit prqndrohet n t ardhmen.

3.3. Lidhja e kontabilitetit me shkencat e tjera.
Kontabiliteti sht i lidhur ngusht dhe me shkencat e tjera. Ai sht i lidhur
veanrisht me financn.
Nuk ka kuptim kontabiliteti pa veprimtari ekonomike e financiare, pa aktivitet
tregtar prodhimi apo shrbimi. Mendoni pr nj moment, kur s`ka aktivitet, far
shrbimi mund t bj llogaritari? far veprimi ekonomik apo transaksioni do t
regjistroj ai n ditar apo n librin e madh? Kjo do t thot q llogaria, kontabiliteti
fillon t funksionoj pasi sht kryer veprimi, sht kryer nj aktivitet i caktuar.Ky
aktivitet, ky veprim duhet t pasqyrohet n llogari, pr t ditur n do koh se si po
ecn, cili sht efektiviteti i tij, far probleme ka, etj.
Kur flasim pr ekonomik apo pr shkencn mbi ekonomin, kuptojm rregullat
dhe ligjet q rregullojn marrdhniet ekonomike midis njerzve, ligjin e oferts dhe
krkess, sasin e prodhimit dhe konsumit, mundsit dhe nevojat.
Kur flasim pr kontabilitetin nnkuptojm llogarin,mbajtjen e llogaris n nj
njsi ekonomike apo shoqri. N fakt shum koh njerzit kontabilitetin e kan
njsuar me financn. Shpesh financa sht konsideruar si produkt i kontabilitetit,
ndrsa funksioni i financierit si shtojc e funksionit t llogaritarit. Me gjithse nuk
mund t jen e njjta gj, si kontabiliteti ashtu dhe financa nuk mund t bjn pa
njra tjetrn. Puna e llogaritarit dhe e financierit nuk mund t ndahet si me thik. Atje
ku sht puna e llogaritarit, aty afr apo pak m tej sht dhe puna e financierit.
Por kontabiliteti dhe financa prve se t lidhura pazgjidhshmrisht me njra
tjetrn, kan dhe ndarjet e tyre.
Pr t shprehur n mnyr sa m t kuptueshme lidhjet dhe ndryshimet midis
kontabilitetit dhe financs, llogaritarit dhe financierit t nj njsie ekonomike, po
bjm nj analogji t thjesht. Prfytyroni nj njsi ekonomike si nj organizm t
gjall, si organizmin e nj njeriu, kur do rrahje e radhs e zemrs s tij sht nj
shitje e re dhe pa dyshim nj fluks i ri, para n ark.
Llogaritari sht i preukopuar dhe i lidhur me do njrn nga kto rrahje. Ai ka pr
mission t marr n llogari do rrahje, t regjistroj kohn, intensitetin, numrin e
rrahjeve brenda nj periudhe t caktuar, t formuloj prmbajtjen e tyre e kshtu me
radh. Ndrsa financa e sheh do rrahje t evidentuar n llogari, si pjes t qarkullimit
t prgjithshm t gjakut t njeriut, si process q bn t mundur furnizimin me gjak dhe
me oksigjen t do qelize, si nj process t domosdoshm jetsor.

Q ktej del dhe dallimi midis kontabilitetit dhe financs:
S pari: Kontabiliteti dhe llogaria prdorim principe t standartizuara dhe t
pranueshme pr t treguar n do koh pozicionin sasior, financiar t do fluksi, kur
sht fjala pr trajtimin e fondeve dhe t flukseve. Ndrsa financa i trajton ato nn
preokupimin e analizs skajore, kontabiliteti i shikon transaksionet e fondeve, shitjeve,
blerjeve, etj, si shtime apo paksime sasiore t tyre, apo t flukseve t rritjes apo
zvoglimit, n shuma absolute.Pra, financa e sheh do veprim si vendim apo lvizje q
shton nj sasi, q shkakton nj ndryshim cilsor dhe q sht e lidhur
domosdoshmrisht me efekte strategjike, afatgjata dhe t rndsishme.
S dyti: Llogaritari tregon kujdes t madh pr regjistrimin dhe prmbajtjen e
evdidencs s t dhnave, pr grumbullimin dhe prezantimin e tyre, pr trajtimin nj
pr nj t do vlere. Ndrsa financieri ndjek prmbajtjen e veprimeve, ndjek cilsin e
veprimeve q shkaktojn dhe sjellin veprime t tjera, shkaktojn reagime, shkaktojn
pasoja.
Financieri i prdor t dhnat e llogaritarit t prpunuara dhe t paprpunuara.Por,ai
nuk mund t parashikoj dot efektin e veprimeve q ndodhin, pa t dhnat e
kontabiletetit, t llogaritarit. Ai nuk mund t marr vendime dhe t orientoj lvizjet dhe
flukset q ndodhin apo do t ndodhin n t ardhmen n njsin ekonomike pa u nisur
nga nj baz t dhnash. Pikrisht kto t dhna ai i merr nga kontabiliteti.
Del qart se shkenca e kontabilitetit sht e lidhur pazgjdhshmrisht me shkencat e tjera,
siodmos me financn. Llogaritari dhe financieri q t dy ecin n nj rrug, dhe i shrbejn
njri tjetrit n funksion t qllimit kryesor, interesave t subjektit, njsis ekonomike pr
llogari t t cilit punojn dhe veprojn.