PENILAIAN KEJADIAN

KESIHATAN AWAM
[Assessment of Public Health Event]

OBJEKTIF PEMBELAJARAN :
1) Dapat mengenalpasti pelbagai kejadian kesihatan
berpotensi memberi kesan kecemasan dan bahaya kepada
kesihatan awam (Able to identify various public health event with
adverse public health outcome and public health emergency)
2) Mempermudahkan respon awal terhadap setiap notifikasi
kejadian (Facilitate early response towards notified event).
3) Melakukan penilaian awal risiko terhadap ancaman
kesihatan daripada setiap kejadian kesihatan yang dinotifikasi
(Assess the risk of public health threat from each notified event).
4) Komplemen kepada Sistem Survelan Berasaskan Kejadian
Kesihatan dan juga lain-lain sistem survelan penyakit (To
complement the Event-based Surveillance System and other
disease surveillance systems).

Dapat mengenalpasti pelbagai kejadian kesihatan berpotensi

memberi kesan kecemasan dan bahaya kepada kesihatan awam

Kejadian apa perlu dikenalpasti

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

Tugas siapa mengenalpasti kejadian kesihatan ?

Kejadian apa perlu dikenalpasti

a) Kejadian (samada diketahui / disyaki / berkemungkinan) memberi kesan

kepada kesihatan awam (berpotensi merebak cepat dalam komuniti
dan/atau menyebabkan fataliti) dan memerlukan intervensi kawalan /
pencegahan
b) Kejadian berlaku di luar kebiasaan / di luar jangkaan; yang mungkin
memerlukan perubahan strategi intervensi
c) Kejadian kesihatan awam disebabkan oleh agen penyakit yang baru atau
masih belum dikenalpasti
d) Kejadian yang mengancam kesihatan awam dengan menjejaskan
perdagangan / ancaman senjata biologi atau kimia
e) Sebarang kejadian yang menimbulkan keresahan, panik & kerisauan
awam
Rujukan: Event-Based Surveillance Protocol MOH Malaysia 2014

Kejadian apa perlu dikenalpasti

Kluster Penyakit Berjangkit yang perlu dinotifikasi:

1. Potensi tinggi merebak & transmisi cepat dalam komuniti
2. Kadar fataliti yang tinggi lebih dari kebiasaan
3. Sindrom penyakit baru
4. Mendapat perhatian dan tarikan politik dan pihak media
5. Ada potensi menglibatkan arahan larangan perniagaan atau
larangan perjalanan antarabangsa
6. Kejadian berdekatan sempadan antarabangsa (laluan udara,
darat, laut) dan ada potensi merebak
7. Kejadian luar jangka dan bukan kebiasaan
8. Kejadian berlaku di kawasan yang padat penduduk
9. Ada kaitan signifikan transmisi melalui vektor atau zoonosis0
Rujukan: Syndromic Notification and Laboratory Investigation Manual
Communicable Disease Surveillance Section, Disease Control Division MOH; 2nd
Edition October 2004; MOH

Kejadian apa perlu dikenalpasti

Kejadian kluster
berkaitan,
serangga /
tumbuhan
- Kebakaran yang
melibatkan pusat
pemindahan mangsa
- Kematian kluster
haiwan berpotensi
penyakit zoonosis
- Histeria

SEMUA WABAK
DISEBABKAN CDC

Banjir
Lombong meletup
Jerebu
Kemarau / Cuaca
panas
Gempa bumi
- Mass Accident
(RTA)
- Bangunan runtuh
- Pesawat
terhempas
- Kapal karam

- Kebocoran kimia
- Ancaman anthrax
- Ancaman senjata
teroris

KENAPA PERLU KEJADIAN-WABAKKLUSTER-KRISIS DILAPORKAN

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

MELALUI SISTEM SURVELAN KESIHATAN AWAM !

Survelan = pengumpulan data / maklumat berkaitan kesihatan /

penyakit; secara berterusan dan sistematik; seterusnya maklumat
berkenaan dianalisa dan diseminasi; untuk tindakan intervensi
kesihatan awam; demi untuk mengurangkan / menurunkan
morbiditi dan mortaliti serta memperbaiki status kesihatan.

Rujukan: CDC Updated Guidelines for Evaluating Public Health Surveillance Systems,
MMWR 2001;50 (No RR-13)

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

MELALUI

EWAR

EWAR = Early Warning and Response

EWAR terdiri daripada:
1) Indicator-Based Surveillance (IBS)
2) Event-Based Surveillance (EBS)
Epidemic Intelligence (EI) = IBS + EBS

Rujukan: WHO: Early detection, assessment and response to

acute public health events: Implementation of Early Warning
and Response with a focus on Event-Based Surveillance. 2014

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

IBS = data / maklumat: dikutip secara sistematik
dan berstruktur; perlu pemantauan dan analisa serta
intepretasi berterusan.
Contoh IBS:
1) Survelan Notifikasi Mandatori Penyakit CDC
2) Survelan Berasaskan Makmal (contoh Tifoid,
Kolera, Meningitis, MERSCoV, Ebola, Zika dan
lain2)
3) Survelan Berasaskan Klinikal (contoh AFP, AGE
dan lain-lain)

SURVELAN NOTIFIKASI SINDROMIK

#CLINICAL SYNDROMES
Acute Dermatological Syndrome
Acute Neurological Syndrome
Acute Respiratory Syndrome
Acute Hemorrhagic Syndrome
Acute Jaundice Syndrome
Acute Diarrhoeal Syndrome

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

Contoh IBS:
5) Survelan Sentinel Penyakit Terpilih (mengikut
Daerah / Negeri). Contoh: ILI-sARI, persampelan
HFMD; sentinel Jerebu dan lain-lain
6) Registry: Registry Cancer, NDR etc
7) Laporan Mortaliti
8) Kajian / Research / Survey

Bagaimana mengenalpasti kejadian kesihatan ?

EBS = data / maklumat: dikutip secara TIDAK
BERSTRUKTUR, AD-HOC; perlu pemantauan dan
analisa serta intepretasi berterusan.
Contoh:
1) Survelan Rumour
2) Survelan Berasaskan Komuniti
3) Suvelan oleh Jabatan / Agensi Lain (contoh
FOMEMA, DVS, WHO dan lain-lain
4) Social Media
5) Internet / Website / Blog
6) NGOs / Swasta

Epidemic Intelligence
IBS

EBS

Surveillance Systems

Data

Collect
Analyse
Interpret

Risk Assessment

Signal

Investigate

Risk Management

Events Monitoring
Events
Capture
Filter (Confirm- Real Event?)
Verify

Public
Health
Alert

Control Measures

Early warning
Disseminate

Public Health Response

Lima Fasa EI:

1) Pengesanan
2) Triage
3) Pengesahan
4) Penilaian
Risiko
5) Komunikasi

Tugas siapa mengenalpasti kejadian kesihatan ?

Pengurusan Maklumat Kejadian Wabak / Bencana / Krisis:

a) di peringkat negeri diselaraskan oleh CPRC Negeri
b) di peringkat daerah diselaraskan oleh CDC PKD
PERANAN: Untuk menyelaras semua aktiviti berkaitan dengan
kesiapsiagaan, tindak cepat dan pemulihan sebelum, semasa dan
selepas berlakunya wabak penyakit berjangkit, krisis dan bencana di
negeri.

ORGANISASI CPRC NEGERI

PENASIHAT
Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Kesihatan Awam)
SEMASA WABAKKRISIS

SECARA RUTIN HARIAN

KETUA PETUGAS
CPRC

Penyelaras
CPRC-Survelan (Harian)

Petugas2 CPRC
(Semasa Wabak-Krisis)

Peg. Perubatan Kesiapsiagaan

& Tindak Cepat

PETUGAS CPRC:
a) Melibatkan Bhg KA JKN semasa Wabak-Krisis Kesihatan Awam
b) Melibatkan Bhg Perubatan / Farmasi / BKKM jika berkaitan

Peg. Kes. Persekitaran dan

lain-lain anggota yang
dikenalpasti oleh JKN

TERMA RUJUKAN CPRC NEGERI / UNIT SURVELAN CDC PKD

1.
2.
3.

4.
5.
6.

Sebagai pusat koordinasi bagi semua aktiviti dan tindakan yang berkaitan dengan
kejadian wabak Penyakit Berjangkit, krisis dan bencana di negeri / daerah.
Mengumpul dan mengemaskini semua maklumat berkaitan aktiviti pencegahan dan
kawalan kejadian wabak penyakit berjangkit, krisis dan bencana di negeri / daerah.
Menganalisa dan memantau maklumat yang berkaitan dari segi:

Kes yang dilaporkan

Aktiviti pencegahan dan kawalan yang dijalankan

Aktiviti pendidikan kesihatan

Situasi semasa kejadian

Menyediakan dan mengedarkan laporan dan maklumat berkaitan kepada bilik CPRC
KKM dan pihak yang berkaitan.
Menerima, merekod dan memberi khidmat nasihat ke atas semua panggilan hotline.
Menyelaras semua aktiviti berkaitan dengan koordinasi dan kolaborasi antara
agensi kerajaan yang berkaitan di peringkat negeri / daerah.

KEJADIANWABAK-KLUSTER-KRISIS YANG
SENARAI SEMAK MAKLUMAT
DINOTIFIKASI

Jenis Kejadian

Berkaitan
manusia
(Human
Health Events)

Soalan

1. Adakah berkaitan penyakit notifiable disease atau

sindrom?
2. Penyakit disyaki boleh menyebabkan wabak dengan
potensi perebakan yang tinggi?
3. Berlaku mortality atau morbiditi lebih tinggi dari biasa?
4. Kejadian penyakit unusual/unexpected dalam
komunit?
5. Ada kluster kes atau kematian dengan symptom yang
sama?
6. Berlaku kontaminasi produk komersial kegunaan
manusia?
7. Penyakit memberi kesan kepada perdagangan /
perjalanan?
8. Disyaki berlaku perebakan nosocomial dalam fasiliti
kesihatan?
Rujukan: WHO: A guide
to establishing
event-based
Berkaitan
1. Kejadian
beri kesan
kepadasurveillance
kesihatan 2008
manusia? (i.e.

Ya

Tida
k

CARTA ALIR PENGURUSAN

MAKLUMAT KEJADIAN-WABAKKLUSTER-KRISIS CPRC KKM

Receive preliminary information of an event from

the reporting sources e.g. within MOH, community,
media, regional & international agencies etc.

Event Capturing

EN
D

EN
D

Non-Human
To collaborate /
coordinate with
other relevant
agency e.g.
DVS, DOE, NSC
etc.
Sporadic
cases

Manage
cases
accordingl
y

NO

NO

BILA PERLU
DILAPORKAN

Real
Event?

Potential
Public
Health
Threat?

YE
S

LAPOR KE
CPRC

YE
S

Nature
?

Human

Outbreak /
Cluster/ Event
of concern

PH Event
management

Crisis/
Disaster

Action:
Refer to
Disaster
Manageme
nt Plan
(DMP)

Sistem
Survelan
Klinik
kesihatan
Hospital
Institusi
GO / NGO
Media dll

CDC Daerah

Bukan
Waba
k

Verifika
si
Waba
k

Maklum
JKN

CDC Daerah
sediakan Laporan
Awal
Semak dan ulasan
oleh PKD

PENGURUSAN MAKLUMAT WABAKKLUSTER CDC

Tindakan kawalan
dan pencegahan
oleh PKD / JKN

Mesyuarat Epid
PKD / JKN atau
Mesyuarat Khas

Laporan
awal wabak
Sediakan dokumentasi
KPP (K) Epid
dalam 24
tindakan dan Laporan Akhir
sediakan
jam ke
Wabak
laporan ulasan
CPRC KKM
KPP Epid mesej / telefon
& update eTPKN (KA) / PKN / CPRC
Wabak
KKM
online
Laporan Awal
Wabak diterima
Laporan awal
KPP (K) Epid untuk
wabak dalam
semakan
masa 12 jam
dan input e-Wabak
online

JKN

PENGURUSAN MAKLUMAT
KEJADIAN BENCANA-KRISIS
(BUKAN CDC)

MECC Terima
Laporan Awam
MECC maklum kepada ED Hospital
ERT [ED HTF / KK] digerakkan ke
tempat kejadian
ERT Maklum ES

ERT Maklum
CPRC JKN

ERT Nilai situasi di

lapangan

SCI
ERT selaras:
1. Pengurusan kes menurut
tagging (Green, Yellow, Red)
2. Kes discaj / dibawa ke Hospital
3. Pengurusan mayat
ES maklum
Pengarah
Hospital

Sumber Info Dipantau CPRC JKN

Mangsa / Orang Awam
Berita / Media Rasmi / Media Sosial /
Rumour
KKM / PKD
Lain-Lain sumber maklumat

MCI
ERT selaras:
1. Pengurusan kes menurut
tagging (Green, Yellow, Red)
2. Kes discaj / dibawa ke Hospital
3. Pengurusan mayat
4. Pengaktifan Bilik Operasi

ERT sedia Laporan Awal / Laporan

Susulan

CPRC JKN maklum

TPKN KA

ERT sedia Laporan Awal /

Laporan Susulan

CPRC JKN
1. Semak Laporan Penilaian
Tindakan Kawalan &
Pencegahan
2. Menglibatkan Bahagian
Perubatan JKN dalam
koordinasi dan penyelarasan di
Hospital
3. Sedia Laporan Awal / Laporan
Susulan
4. Maklumbalas semula kepada
TPKN KA & PKN

CPRC JKN selaras Laporan Awal

dalam 24 jam daripada masa
terima notifikasi / Laporan Susulan
kepada CPRC KKM

CPRC JKN maklum

TPKN KA

TPKN KA
Maklum PKN

Maklumbalas kpd
CPRC JKN dlm 12 jam
daripada masa
notifikasi

TPKN KA arah PKD untuk

siasatan lapangan

TPKN KA arahkan
KPP Teknikal urus

KPAS Daerah bersama KPP KPAS

JKN selaras:
1. Penilaian Kesihatan Awam
2. Tindakan Kawalan & Pencegahan
Kesihatan Awam
3. Sedia Laporan Awal dalam 12 jam /
Laporan Susulan
4. Maklumbalas semula kpd PKD

CPRC = Crisis Preparedness Response Center

MECC = Medical Emergency Command Center
ED = Emergency Department
ERT = Emergency Response Team
ES = Emergency Specialist
KK = Klinik Kesihatan
MCI = Mass Casualty Incident
PKD = Peg. Kesihatan Daerah

BORANG PELAPORAN
KEJADIAN
(rujuk nota Lampiran)

Rujukan