Podstawy prawa UE

dr Izabela Skomerska-Muchowska
Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego

Ewolucja
integracji
europejskiej

Wizje jednoczenia Europy po II wojnie

Konfederalizm (Europa ojczyzn)

federalizm
konstytucjonalizm
funkcjonalizm

neofunkcjonalizm
realizm polityczny
wielopoziomowe zarzdzanie (multilevel
goverance)

Pocztki procesu integracji w Europie po II

wojnie wiatowej:
1946 r. wystpienie W Churchila Stany
Zjednoczone Europy
1947 r. Plan Marshalla utworzenie OEEC
1948 r. Kongres Haski 5 maja 1949 r.
podpisanie statutu Rady Europy

Poczucie solidarnoci narodw przewyszy

pokonane odtd nacjonalizmy, ktrych zasugi
polegay na wyposaeniu pastw w tradycj i
solidn wewntrzn struktur. Na tych danych
pastwowych podstawach trzeba wznie
nowy ponadnarodowy poziom. Nie nastpi w
aden sposb wyparcie si chwalebnej
przeszoci, lecz nowy rozwj narodowych si
dziki ich wprzgniciu w sub
ponadnarodowej wsplnoty.
R. Schuman, Dla Europy, Krakw 2003, s. 17

Plan Schumana
9 maja 1950 r.
Pokj na wiecie nie mgby by zachowany bez twrczych wysikw na
miar grocych mu niebezpieczestw.
Wkad, jaki zorganizowana i yjca Europa moe wnie w
cywilizacj, jest niezbdny dla utrzymania pokojowych stosunkw.
Gwnym celem Francji, bdcej od ponad dwudziestu lat liderem
jednoczenia Europy, bya zawsze suba pokojowi. Nie byo Europy,
mielimy wojn.
Europa nie powstanie od razu ani w caoci: bdzie powstawaa przez
konkretne realizacje, tworzc najpierw rzeczywist solidarno.

Plan Schumana
9 maja 1950 r.
Cele planu:

poczenie produkcji wgla i stali jako

strategicznych sektorw gospodarki
pojednanie francusko-niemieckie
budowa solidarnoci midzy narodami
poprawa warunkw pracy i ycia zatrudnionych
w sektorze wgla i stali
szersza wizja dalszej i bardziej pogbionej
wsppracy w ramach wsplnoty narodw

Powstanie EWWIS
18 kwietnia 1951 roku w Paryu Belgia, Francja,
Holandia, Luksemburg, Niemcy i Wochy podpisay
Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot
Wgla i Stali.
Struktura instytucjonalna EWWiS

Rada Ministrw,
Wysoka Wadza,
Zgromadzenie Parlamentarne
Trybuna Sprawiedliwoci

 Europejska Wsplnota Obronna

traktat podpisany 27 maja 1952 r. odrzucony przez francuskie
Zgromadzenie Parlamentarne
Europejska Wsplnota Polityczna
projekt przygotowany przez
Zgromadzenie Parlamentarne EWWiS

25 marca 1957 - Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Wochy

Traktat ustanawiajcy EUROPEJSK WSPLNOT GOSPODARCZ

i
Traktat ustanawiajcy EUROPEJSK WSPLNOT ENERGII
ATOMOWEJ
Traktaty rzymskie weszy w ycie 1 stycznia 1958 roku.
EWG i EUROATOM wyposaone w instytucje analogiczne do EWWiS:
Rada Ministrw,
Komisja
Zgromadzenie i Trybuna Sprawiedliwoci (wsplne dla wszystkich Wsplnot)

Cele EWG
Art. 2 T EWG:
Zadaniem Wsplnoty jest denie, przez
utworzenie wsplnego rynku oraz stopniowe
ujednolicanie polityki gospodarczej pastw
bdcych czonkami Wsplnoty, do harmonijnego
rozwoju dziaalnoci gospodarczej w ramach caej
Wsplnoty, cigej i rwnomiernej ekspansji,
wikszej stabilizacji, szybszego wzrostu stopy
yciowej i cilejszych stosunkw midzy
pastwami, ktre ona jednoczy.

ETAPY PROCESU
INTEGRACJI
GOSPODARCZEJ
strefa wolnego handlu - zniesienie

ce wewntrznych
unia celna - strefa wolnego handlu +
wsplna taryfa celna
wsplny rynek - unia celna +
swobodny przepyw towarw, osb,
usug i kapitau
unia gospodarcza i pienina - rynek
wewntrzny + wsplna waluta +
wsplna polityka gospodarcza

Wsplne instytucje WE:

1957 r. Konwencja o niektrych
wsplnych instytucjach WE,
1965 r. Traktat o fuzji organw.

Kryzys integracji w latach 60-tych

Odmienna wizja integracji reprezentowana przez Francj - kryzys i
trudnoci w rozwoju integracji gospodarczej, tworzeniu wsplnego rynku.
Przyczyny kryzysu:
problemy z ustanowieniem wsplnego rynku rolnego i finansowania wsplnej
polityki rolnej;
propozycja

przyjcia

reguy

podejmowania

decyzji

we

Wsplnotach

wikszoci gosw (obok stosowanej do tej pory zasady jednomylnoci).

Francuska "polityka pustego krzesa"

Kryzys zaegnano w 1966 roku na spotkaniu ministrw spraw
zagranicznych w Luksemburgu Kompromis luksemburski

Propozycje dalszej integracji gospodarczej

Szczyt w Hadze w grudniu 1969 roku - propozycja dalszej
integracji w ramach Wsplnot przez:
realizacj projektu Wsplnego Rynku od 1 stycznia 1970 roku
pogbianie integracji - idea utworzenia unii ekonomicznej
i monetarnej
rozszerzenie Wsplnoty - zniesienia veta
i otwarcie negocjacji o akcesj nowych czonkw

Francji

REFORMS BUDETU WE
1970 Pierwszy Traktat Budetowy budet
oparty na systemie zasobw wasnych:
ca
opaty nakadane na import artykuw
rolnych
cz podatku VAT
wpaty pastw czonkowskich
1975 Drugi Traktat Budetowy Trybuna
Obrachunkowy

Pierwsze rozszerzenie - stycze 1973:

Przystpienie:

Wielkiej Brytanii
Danii
Irlandii

(Norwegia po raz pierwszy w referendum odrzucia czonkostwo)

DEMOKRATYZACJA UE
1976 r. - Akty w sprawie
bezporednich wyborw do Parlamentu
Europejskiego
1979 r.- pierwsze bezporednie
wybory

Drugie rozszerzenie - stycze 1981:

Przystpienie Grecji

Lata 80-te kryzys integracji

okres europesymizmu, eurosceptycyzmu
Projekt Genschera i Colombo - podstawa opracowania Jednolitego Aktu
Europejskiego oraz podpisania Uroczystej Deklaracji definiujcej cele
przyszej Unii Europejskiej:
wzmocnienia i rozwoju Wsplnot poprzez pogbianie ju
istniejcych polityk
wzmocnienia wsppracy politycznej oraz wsppracy w
dziedzinie bezpieczestwa
rozwoju wsppracy kulturalnej
usprawnienia procedur podejmowania decyzji

Jednolity Akt Europejski - odpowiedzi na

kryzys integracji
18 lutego 1986 podpisanie
1 lipca 1987 - wejcie w ycie

Podstawowe zmiany:
utworzenie rynku wewntrznego jako obszaru bez
granic wewntrznych, na ktrym zostaje zapewniony
wolny przepyw towarw, osb, usug i kapitau,
zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu. do
31.12.1992r.
gosowanie QMV dla realizacji rynku wew.;
wzmocnienie funkcji kontrolnej Komisji;
nowe dziedziny kompetencji: spjno
ekonomiczna i spoeczna (EFRR), badania i technologia,
ochrona rodowiska;
podstawa prawna dla utworzenia Sdu
Pierwszej Instancji
procedura wsppracy
EWP
odniesienie do UGiW.

Traktat o Unii Europejskiej/Traktat z

Maastricht
7 lutego 1992 w Maastricht - podpisanie
1 listopada 1993 wejcie w ycie

UNIA EUROPEJSKA
Art. A TUE:
Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiajce si Strony
ustanawiaj pomidzy sob Uni Europejsk, zwan dalej Uni.
Niniejszy Traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenia coraz
cilejszego zwizku pomidzy narodami Europy, w ktrym
decyzje podejmowane s na szczeblu najbliszym obywatelowi.
Unia bdzie tworzona w oparciu o Wsplnoty Europejskie,
uzupenione kierunkami dziaania i formami wsppracy
ustanowionymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest
organizacja w sposb spjny i solidarny, stosunkw pomidzy
Pastwami Czonkowskimi i ich narodami.

CELE UNII
Art. B
popieranie zrwnowaonego i trwaego postpu gospodarczospoecznego, w szczeglnoci poprzez stworzenie obszaru pozbawionego
wewntrznych granic, wzmacnianie spjnoci ekonomicznej i spoecznej i
ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo z jedn walut,
zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu;
potwierdzanie swojej tosamoci na arenie midzynarodowej, w
szczeglnoci poprzez realizacje wsplnej polityki zagranicznej i
bezpieczestwa, wcznie z docelowym sformuowaniem polityki
obronnej, ktra mogaby prowadzi z czasem do wsplnej obrony;
wzmacnianie ochrony praw i interesw obywateli pastw
czonkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii;
rozwijanie bliskiej wsppracy w zakresie wymiaru sprawiedliwoci i
spraw wewntrznych;
pene zachowanie i wzmacnianie acquis communautaire ...

Traktat o Unii Europejskiej:

stworzenie Unii Europejskiej jako struktury filarowej;
utworzenie Unii Ekonomicznej
wprowadzenie wsplnej waluty;

Monetarnej

oraz

tworzenie podstaw wsppracy w ramach wsplnej

polityki zagranicznej i bezpieczestwa;
pogbianie wsplnych dziaa w dziedzinie
wewntrznych i wymiaru sprawiedliwoci;
zasada pomocniczoci/subsydiarnoci
wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej.

spraw

Zmiany instytucjonalne
wprowadzenie
Rad i PE,

procedury

wspdecydowania

rozszerzenie procedury zgody,

PE zatwierdza skad Komisji,
Komitet Regionw,
Rada Europejska organem UE.

przez

Unia Europejska

Filar I
Wsplnoty
Europejskie

Wsplnota
Europejska
EWWiS do 2002 r.
EURATOM

Filar II

Wsplna polityka
zagraniczna i
bezpieczestwa

Filar
III

Wymiar
Sprawiedliwoci
i Sprawy Wewntrzne

Metoda wsplnotowa

I filar

inicjatywa prawodawcza naley do Komisji;

Rada dziaa QMV;
procedura wspdecydowania PE jako
wspprawodawca;
bezporedni skutek;
kontrola sdowa.

Metoda midzyrzdowa
filar

II i III

inicjatywa prawodawcza naley do Komisji i

pastw cz.;
Rada - jednomylno, wyjtkowo QMV;
PE peni jedynie rol doradcz;
wyrane wyczenia skutku bezporedniego
decyzji i decyzji ramowych w III filarze
kontrola sdowa tylko w III filarze art. 35
TUE

Traktat Amsterdamski
Marzec

1996

Midzyrzdowej,

Turynie

ktrej

gwnym

rozpoczcie

Konferencji

celem

opracowanie

byo

koniecznych reform instytucjonalnych UE.

padziernika

1997

podpisanie

Traktatu

Amsterdamskiego, ktry wszed w ycie 1 maja 1999 r.

Traktat Amsterdamski:
zmiana numeracji artykuw Traktatw;
rozszerzenie obszarw podejmowania decyzji QMV (procedura
wspdecydowania);
nowy tytu IIIa - wizy, azyl, imigracja i inne polityki zwizane ze swobodnym
przepywem osb
reforma III filaru cz Obszaru Wolnoci, Bezpieczestwa i
Sprawiedliwoci
przeniesienie spraw z filaru III do TWE
wczenie do porzdku prawnego UE Schengen
nowe instrumenty prawne - decyzje ramowe
rozszerzenie jurysdykcji ETS
cilejsza wsppraca
wzmocnienie ochrony praw podstawowych

Zmiany instytucjonalne:

uproszczenie procedury wsppracy,

zwikszenie roli PE przy powoywaniu Komisji,

zwikszenie roli Przewodniczcego Komisji,

rozszerzenie jurysdykcji ETS.

Traktat Nicejski
Traktat
Nicejski
wynegocjowany
Konferencji
Midzyrzdowej w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia
2000 r. (konferencja poprzedzona pracami
Konferencji Midzyrzdowej od 14 lutego 2000)
Wejcie w ycie 1 lutego 2003 r.

Traktat Nicejski
Reformy:
instytucjonalne

zwizane
z
przyszym
rozszerzeniem;
reforma ETS;
uproszczenie i rozszerzenie zakresu dziaania
mechanizmu wzmocnionej wsppracy.

 KARTA PRAW PODSTAWOWYCH

(KPP) Nicea, 7.12.2000 dokument
polityczny uroczycie proklamowany
przez instytucje UE

Traktat ustanawiajcy Konstytucj dla

Europy
Konwent ds. Przyszoci Europy rozpoczcie prac 28
lutego 2002
Konferencja Midzyrzdowa rozpoczcie prac w
padzierniku 2003
Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli czerwiec 2004
29 padziernika 2004 Rzym podpisanie Traktatu
ustanawiajcego Konstytucj dla Europy

Traktat ustanawiajcy Konstytucj dla

Europy
Zastpienie TWE i TUE jednym traktatem - struktura
I: Cele, wartoci, instytucje, kompetencje, finansowanie
itd. UE
II: Karta Praw Podstawowych
III: Polityki i funkcjonowanie UE
IV: Postanowienia kocowe

Traktat ustanawiajcy Konstytucj dla

Europy

zniesienie struktury filarowej

nadanie UE osobowoci prawnej
KPP staje si czci Traktatu i jest prawnie wica
przyznanie UE kompetencji do przystpienia do EKPC
zasada prymatu zostaje zapisana w Traktacie
nowe nazwy aktw: ustawa europejska, europejska
ustawa ramowa
podzia aktw prawnych na ustawodawcze i
nieustawodawcze
jednolita procedura ustawodawcza dawna
procedura wspdecydowania i QMV
zmiany instytucjonalne (m.in. Prezydent UE,
Minister Spraw Zagranicznych UE)
klauzula wystpienia z UE

TRAKTAT REFORMUJCY z 2007 R.

(Traktat z Lizbony)

obowizuje od 1 grudnia 2009

Traktat zmieniajcy (nie zastpujcy)
Traktat o Unii Europejskiej
Traktat o funkcjonowaniu UE
(dawny TWE)
Oparty na Traktacie ustanawiajcym
Konstytucj dla Europy

TRAKTAT REFORMUJCY z 2007 R.

(Traktat z Lizbony)
Powtarza najwaniejsze zmiany przewidziane w
TK ale
znika wszelka symbolika nawizujca do
pastwowoci/ konstytucja, flaga, symbol, hymn oraz
nie ma odniesienia do zasady prymatu
KPP nie jest czci Traktatw
nie zmieniono nazw aktw prawnych ale
utrzymano rozrnienie aktw ustawodawczych i
nieustawodawczych
nie ma Ministra Spraw Zagranicznych UE jest
Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych iPolityki
Bezpieczestwa