KOLEJ YAYASAN PAHANG

TAKRIF :
Bahasa
Istilah

: Mengelokkan sesuatu

: Mengeluarkan setiap huruf

daripada makhrajnya, serta
memberikan haknya dan yang
dihakkan kepadanya ( hak
mendatang).

HAK HURUF :
Sifatnya yang asal.
Iaitu sifat zat huruf yang ada pada huruf, seperti sabdu
( ), tinggi ( )dengung ( ) dan lain-lain.
Tidak boleh terpisah daripadanya. Sekiranya terpisah
daripadanya walaupun sedikit, maka salahlah
makhrajnya.

YANG DIHAKKAN KEPADANYA

(HAK MENDATANG) :
Sifat yang mendatang (sifat yang sepatutnya) bagi
huruf.
Sifat-sifat yang berlaku daripada sifat-sifat huruf
itu sendiri, seperti bacaan secara tebal ( ) ,
iaitu kalimah tersebut keluar daripada huruf yang
tinggi ( ) .

Mempelajarinya adalah fardhu kifayah.

Beramal dengannya adalah fardhu ain
atas
setiap pembaca Al-Quran Muslim dan
Muslimah.

Memelihara lidah daripada tersalah dalam

membaca Kalam Allah.

 Kesalahan

yang boleh mengubah makna

atau
boleh mencacatkan status Al-Quran.
Hukumnya

adalah haram.

Bertukar atau mengubah makhraj huruf

Berubah sifat huruf

Berubah baris

Menambah huruf

Mengurangkan huruf

Menambah kalimah

Mengurangkan kalimah

Mewakafkan di tengah kalimah

Bernafas di tengah-tengah kalimah

Ibtida di tengah-tengah kalimah

 Kesalahan

yang tidak mengubah

makna dan tidak mencacatkan status
Al-Quran.

Hanya

sekadar mengurangkan fasohah

dan menghilangkan kesenian bacaan.

Bacaannya

makruh dan tidak afdhal

dijadikan Imam sembahyang.

Tidak sempurna makhraj atau sifat-sifat huruf.

Tidak tepat membunyikan baris (fathah, kasrah,

dhommah).

Tidak tepat membunyikan tarqiq, tafkhim, dan taghliz.

Tidak tepat /tidak sempurna sifat-sifat ghunnah.

Tidak sempurna pelaksanaan idgham, izhar, dan

iqlab.

Tidak seragam kaedah toriq, riwayat atau Imam

Qiraat.

TAKRIF :
Bahasa
Istilah

: Tempat keluar.

: Tempat keluar huruf.

 Bilangan

makhraj huruf ialah tujuh

belas mengikut pendapat yang rojih.

Ia

dibahagikan secara ringkas

kepada lima bahagian

1.

Al-Jauf ( ) Rongga

2.

Al-Halq ( ) Kerongkong

3.

Al-Lisan ( ) Lidah

4.

As-Syafatan ( ) Dua bibir

5.

Al-Khaisyum ( ) Pangkal hidung

Iaitu tempat kosong yang terdapat di antara

mulut dan halqum. Daripada tempat tersebut
keluarnya tiga huruf mad, iaitu : alif mati ( )
wau mati yang sebelumnya baris depan ( )
dan ya mati yang sebelumnya baris bawah
( ).

Keluar dari makhraj ini enam huruf iaitu :

i.

Makhraj ini dibahagikan pula kepada tiga bahagian.

dan di hujung rongga (ke arah pangkal

dada).
ii.

dan

iii.

dan
mulut.

di tengah tekak.
di pangkal rongga selepas daripada

 Daripada

makhraj ini keluar lapan

belas huruf. Iaitu ;

Makhraj

ini terbahagi kepada 10

makhraj kecil.

10 Makhraj kecil :

1.

Makhraj huruf ialah di pangkal lidah bersama naik ke lelangit

atas.

2.

Makhraj huruf ialah pangkal lidah bersama naik ke lelangit

atas di bawah sedikit daripada makhraj .

3.

Makhraj huruf ialah di tengah lidah bertentangan dengan

langit-langit.

4.

Makhraj huruf ialah salah satu daripada tepi lidah bertentang

dengan gigi geraham atas di sebelah kiri atau kanan.

5.

Makhraj huruf ialah di antara dua tepi lidah selepas daripada

makhraj

sehingga penghabisan hujung lidah bertentangan

dengan gusi gigi atas .

6.

Makhraj huruf ialah hujung lidah bertentangan dengan

gusi dua gigi kapak sebelah atas di bawah makhraj
sedikit.

7.

Makhraj huruf

ialah di hujung lidah serta sedikit

belakang lidah bertentang dengan gusi gigi hadapan (gigi

kapak).
8.

Makhraj huruf

ialah

belakang hujung lidah

bertentangan dengan pangkal dua gigi kapak.

9.

Makhraj huruf

ialah

di hujung lidah bersama

hujung gigi bawah bertentangan dengan dua gigi kapak.

10.

Makhraj huruf

ialah hujung lidah bersama hujung

gigi atas (dikeluarkan lidah antara dua gigi).

Terdapat dua tempat keluar daripada makhraj

ini. Daripada kedua-duanya pula keluar 4 huruf.

1. Perut

bibir bawah bersama hujung gigi atas.

Keluar darinya huruf

2. Dua

bibir yang keluar bersekali. Daripada

kedua-dua bibir tersebut keluar huruf

dan

yang hidup.

 Keluar

daripadanya

huruf-huruf

dengung iaitu nun mati atau tanwin

dan mim ketika didengungkan.

 Takrif

Bahasa : Nyata
Istilah : Mengeluarkan setiap huruf pada

makhrajnya tanpa dengung pada huruf

yang diizharkan.

 Apabila

Nun Mati atau Tanwin

bertemu salah satu dari 6 huruf .

 Terdiri

dari 6 huruf Halqiah (Tekak):

) (

 Cara

bacaan adalah seperti bacaan

Izhar Halqi.

Hurufnya

ada 2 sahaja :

dan

 1.
2.
3.
4.

 Takrif

Bahasa : Memasukkan
Istilah : Bertemu huruf yang mati

dengan huruf yang hidup sehingga dua

huruf itu terbentuk satu huruf yang
ditasydidkan. Diangkat lidah semasa
menyebutnya.

 Maal

ghunnah = Beserta dengung

Dinamakan

Idgham Naqis, iaitu tidak

sempurna kerana hanya hilang huruf
nun mati dan tanwin tetapi masih
tertinggal sifatnya iaitu dengung.

Apabila

nun mati atau tanwin bertemu

salah satu dari 4 huruf dalam dua
kalimah.

) (

 Bila

Ghunnah = Tiada dengung

Dinamakan

Idgham Kamil, iaitu

sempurna kerana hilang huruf yang
pertama beserta
sifatnya iaitu
dengung.

Apabila

Nun Mati atau Tanwin

bertemu salah satu dari dua huruf .

 Takrif

Bahasa : Menyembunyikan
Istilah : Menyembunyikan huruf dengan

sifat di antara Izhar dengan Idgham

dengan
tidak
bertasydid
serta
didengungkan pada huruf pertama iaitu
nun mati dan tanwin.

 Apabila

nun mati atau tanwin

bertemu salah satu dari 15 huruf.

 Takrif

Bahasa : Membalikkan sesuatu daripada

permukaannya.
Istilah : Menjadikan huruf di tempat lain,

iaitu ditukarkan nun yang mati dan

tanwin kepada mim yang berada sebelum
huruf ba dengan menjaga dengungnya
serta diikhfakan mim.

Apabila nun mati atau tanwin

bertemu huruf

Dinamakan ikhfa Syafawi kerana huruf

mim dan ba sejenis tempat keluar dan
sifat

kedua-duanya

keluar dari dua bibir).

(kedua-duanya

 Apabila

huruf

mim mati bertemu dengan

Hukumnya

wajib diikhfakan

Apabila mim mati berjumpa dengan

mim hidup

Dibaca dengan hukum idgham serta

dengung

 Apabila

mim mati berjumpa dengan

26 huruf selain huruf Ikhfa Syafawi
dan Idgham Mithlain.

Wajib

dibaca secara izhar.

Terbahagi kepada empat bahagian ;

Tartil ( ) iaitu bacaan yang sederhana, tenang dan

mengeluarkan
setiap
huruf
daripada
makhrajnya
dan
memberikan haknya serta yang bersangkutan dengannya
bersama mentadabbur maknanya.

Tahqiq ( ) iaitu bacan yang seperti Tartil ( ) tetapi

bacaan ini lebih tenang. Ia digunakan di dalam pengajian /
pembelajaran.

Hadr ( )Iaitu cepat di dalam bacan dengan menjaga hukumhukumnya.

Tadwir ( ) Iaitu martabat pertengahan di antara Tartil (

) dan Hadr ( ) .

Bacaan Tartil adalah sebaik-baik bacaan

kerana Al-Quran diturunkan dengan bacaan
ini sebagaimana firman Allah SWT di dalam
surah Al-Muzammil ayat 4 yang berbunyi:

Maksudnya : dan bacalah Al-Quran itu

dengan tartil

1. ( ) Al-Alhan
Membaca dengan lagu seperti nyanyian. Membaca dengan tarannum dibenarkan. Imam
Syafie di dalam kitab Al-Mukhtasar menyatakan tidak mengapa membaca dengan lagu
(taranum) selagi tidak keluar dari had Al-Quran. Tetapi jika terkeluar daripadanya maka
haram cara bacaan yang tersebut.

2. ( ) At-Tarqis
Menarikan suara bacaannya serta menambahkan harakat mad dengan sebab
memainkan peranan lagunya seolah seorang penari yang menggerak-gerakkan
anggotanya semasa menari

3. ( )At-Tarid
Membaca dengan cara menggetarkan suaranya seperti orang yang sangat sejuk atau
suatu penyakit menimpanya.

4. ( )At-Tahrif
Membaca Al-Quran secara beramai-ramai secara serentak dan berhenti serentak. Di
antara mereka membaca beberapa kalimah sahaja kemudian disambung oleh jemaah
yang lain tanpa memikir mengenai Al-Quranul Karim.

 Maksud

bidah di sini ialah membaca

Al-Quran dengan cara tidak yang
pernah
Rasulullah
SAW
membacanya.

CONTOH :

1.

Membaca bacaan dengan Lin ( ) dan Rakhawah ( ) bererti

melembutkan pada semua huruf dengan menyerupai bacaan orang malas.

2.

Takalluf ( ) : Membaca dengan cara menekankan huruf sekuatkuatnya. Seakan-akan orang sedang bergaduh.

3.

Memotongkan huruf pada bahagian yang menyerupai saktah ( ) .

Selalunya perkara ini berlaku pada hukum-hukum Izhar ( ) , disebabkan
hendak menjelaskannya.

4.

Tidak menjelaskan bunyi huruf-huruf yang dimulai dan juga huruf-huruf

yang diwaqaf di atasnya.

5.

Memanjangkan baris sehingga terjadi mad, ini boleh merosakkan makna.

6.

Qalqalah ( ) dibaca dengan kuat sehingga menyerupai baris hidup.

8.

Mentafkhimkan ( ) ra ( ) pada tempat yang sepatutnya di tarqiqkan(

).

9.

Mengikuti sifat huruf kepada huruf yang berdekatan, terkadang sifat huruf itu
perlu ditarqiqkan ( )tetapi oleh sebab berdekatan dengan huruf yang
perlu ditafkhimkan ( ) maka ia dibaca secara tafkhim juga.

10.

Memanjangkan baris huruf-huruf yang sebelum huruf-huruf akhir yang diwaqaf

sehingga terjadi huruf mad. Contohnya : dibaca

11.

Menggantikan huruf dengan huruf yang lain contohnya seperti

baca

12.

Meringankan huruf-huruf yang bersabdu atau sebaliknya, terutama huruf yang

dijadikan waqaf.

13.

Menghidupkan huruf-huruf yang berbaris mati seperti

14.

Menambahkan harakah Mad Tabiie lebih dari 2 harakat seperti

15.

Mengurangkan harakat Mad Tabiie kurang dari 2 harakat

di

dibaca

Rukun bacaan Al-Quranulkarim ada tiga :

:
Sah sanadnya iaitu membaca dan mempelajari dari seorang guru
yang mahir yang mana sanadnya bersambung terus kepada Nabi
SAW. Hendaklah membaca dari awal sehingga khatam dengan
guru tersebut.

Mengetahui Rasam Uthmani

Mengetahui tulisan Uthmani seperti maqtu, mausul, dan lain-lain.

Muafakat bacaannya pada satu wajah di antara beberapa wajah

nahu walaupun dengan wajah yang daif. Sekiranya mempelajari AlQuran dengan guru yang mengetahui ilmu nahu, maka masih sah
bacaannya, ini menurut pendapat yang sahih.