Charakterystyka

uprawy wybranych
rolin
Pszenica
 Pszenica
Pszenica (Triticum L.) rodzaj zb z
rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z
poudniowo-zachodniej i rodkowej
Azji. Wyrnia si okoo 20 gatunkw
pszenicy i okoo 10 mieszacw
midzygatunkowych. Oprcz
jczmienia jest najstarszym
uprawianym zboem. Zajmuje trzecie
(po kukurydzy i ryu) miejsce w
wiatowej produkcji zb.
 Pszenica
odyga: dbo o wysokoci do 150 cm o nieco szorstkich kolankach.

Licie: Dwurzdowo ustawione, naprzemianlege, pochwiaste,

rwnowskie, ykowanie rwnolege. W dotyku nieco szorstkie.

Kwiaty: Zebrane w czworoboczny kos skadajcy si z kilku nie

rozpadajcych si po dojrzeniu koskw. Koski s zazwyczaj 4-
kwiatowe, o mniej wicej takiej samej dugoci i szerokoci. Dolna
plewka, w zalenoci od odmiany, jest ocista, bezostna lub
zaostrzona i ma tak sam dugo, jak plewka grna. Kwiaty s
klejstogamiczne.

Owoce: Zaokrglony ziarniak dajcy si atwo wyuska z koska. Na

przedniej stronie posiada bruzd. Bielmo mczyste lub szkliste.
Pszenica
 Pszenica
Pszenic powinno si uprawia tylko na glebach dobrych i
bardzo dobrych, gdy tylko na tych glebach uzyskamy
podany efekt produkcyjny.
Gleby powinny posiada du zdolno do magazynowania
wody i nie mniejszy odczyn ni pH 6,2.
Wszystkie pszenice maj podobne, bardzo wysokie
wymagania uprawowe. Na pogorszenie stanowiska
reaguj duym spadkiem plonu. Najlepszymi
stanowiskami pod upraw pszenicy s stanowiska:
motylkowe, okopowe, strczkowe, rzepak i kukurydza.
Przy uprawie pszenicy po pszenicy naley wybra odmiany
odporne na choroby, zwaszcza choroby podstawy dba.
 Pszenica
Zastosowanie:
Jedno z podstawowych zb. Wytwarza si z
niego mk i kasz (mann i perow).

Jedna z podstawowych pasz w rolnictwie. W

hodowli zwierzt wykorzystuje si rwnie
som i otrby.

Skrobia jest wykorzystywana w medycynie, a

otrby w dietetyce.
Rzepa
 Rzepa
Kapusta waciwa typowa, rzepa
waciwa typowa, najczciej jednak
nazywana w skrcie rzep
podgatunek kapusty waciwej,
nalecy do rodziny kapustowatych.

Znana jest wycznie z uprawy, nie

ronie dziko.
 Rzepa
Pokrj: U rolin zasianych wczesn wiosn odyga, kwiaty i owoce
wytwarzaj si w tym samym roku (rolina jednoroczna). Zwykle jednak
rzepa uprawiana jest jako poplon cierniskowy. Wwczas pd kwiatowy
wytwarza si dopiero w drugim roku (rolina dwuletnia).

Korze : Zgrubiay, o ostrym smaku, bardzo podobnym do smaku

rzodkiewki. W dolnej czci zwykle jasny, w grnej czerwony,
ciemnoczerwony lub prawie czarny (u rnych odmian uprawnych).

odyga : Wzniesiona, wyprostowana, rozgaziajca si. Ma wysoko

60-120 cm.

Licie : Dolne lirowatego ksztatu i owosione, zielonego koloru, grne

jajowate, zbkowane, sine. Najwysze licie caobrzegie. Swoj nasad
obejmuj odyg.

Kwiaty : Drobne, zocistotego koloru o patkach dugoci 6-12 mm.

Kwiaty przewyszaj skupione na szczycie pdu pczki. Kwiaty sabo
przedsupne, samopylne.
Rzepa
 Rzepa
Najlepsze podoe do uprawy rzepy to
gleby piaszczysto-gliniaste lub
gliniasto-piaszczyste, yzne,
niezakwaszone, o dobrych
stosunkach wodno-powietrznych.
Rzepa nie lubi suchego podoa,
dlatego podczas wzrostu, gdy jest
mao opadw, rzep naley
podlewa.
 Rzepa
Zastosowanie:
Rolina uprawna: Rzepa uprawiana jest jako warzywo o jadalnej bulwie.
Odmiany o bulwach mniejszych, lecz delikatniejszych w smaku uprawiane s jako
ywno dla ludzi, natomiast wiksze, lecz o mniejszych walorach smakowych
uprawia si na pasz dla zwierzt hodowlanych. Rzepa jest czsto uprawiana w
Europie, zwaszcza w jej chodniejszych rejonach. Dobrze aklimatyzuje si nawet
w chodniejszym klimacie, a jej bulwy mog by przechowywane przez kilka
miesicy od ich zebrania.

Rolina pastewna uprawiana w midzyplonie cierniskowym. Cenne s licie,

ktre zawieraj wicej suchej masy i biaka ni korzenie.

Rolina kosmetyczna - wywar z lici suy jako odywka do przetuszczajcych

si wosw z upieem(wzmacnia wosy, zapobiega wypadaniu), ugotowana i
przetarta bulwa suy jako maseczka do twarzy przeciw trdzikowi i wypryskom.
Rzepa jest dobrym rdem witaminy PP, C, beta-karotenu i witamin z grupy B.
Pomaga leczy zakaenia ukadu moczowego. Dziaa moczopdnie,
bakteriobjczo i wzmacniajco.
Rzepa
Borwka
 Borwka
Rodzaj rolin z rodziny wrzosowatych .
Wedug niektrych uj taksonomicznych naley do
niego ok. 450 gatunkw wystpujcych gwnie na
pkuli pnocnej.
Krzewinki, krzewy, pncza lub mae drzewa o
zimozielonym lub sezonowym ulistnieniu.
Kwiaty niedue, dzwonkowate, w kolorze biaym,
bladorowym lub czerwonym.
Owocami s niebieskoczarne lub czerwone jagody
pozorne. Licie pojedyncze, czsto skrzaste,
caobrzegie lub zbkowane, za modu czsto
czerwone.
Borwka
 Borwka
Borwka lubi miejsca soneczne, zaciszne i ciepe.
Krzewy nie mog by zacienione, bo niekorzystnie
wpywa to na zawizywanie pkw kwiatowych i jako
dojrzewajcych owocw. Miejsca zacienione i wilgotne
sprzyjaj rwnie rozwojowi chorb grzybowych.
Najlepiej udaje si na glebach lekkich, piaszczystych, z
du zawartoci prchnicy, kwanych. Odpowiedni
odczyn gleby jest jednym z waniejszych warunkw
powodzenia uprawy.
Optymalne pH gleby dla borwki to 3,8-4,8.
Najlepiej ronie na glebach ciepych, nagrzewajcych si
w okresie wegetacji przynajmniej do 18-21C.
 Borwka
Jest kilka sposobw rozmnaania borwki:
Rozmnaanie przez sadzonki zdrewniae -
przygotowuje si je w marcu lub na pocztku kwietnia
Rozmnaanie przez sadzonki zielne i pzdrewniae -
najlepszym terminem dla tego rodzaju sadzonkowania
jest okres od drugiej poowy czerwca do poowy lipca
Mikrorozmnaanie - rozmnaanie z kultur tkankowych
(in vitro), prowadzone w specjalnych laboratoriach,
zwykle w miesicach zimowych
Rozmnaanie borwki w warunkach amatorskich udaje
si bardzo rzadko, lepiej jest kupi gotowe sadzonki
w sprawdzonej szkce lub centrum ogrodniczym.
Morela
 Morela
Morela pospolita, morela zwyczajna
gatunek roliny wieloletniej nalecy
do rodziny rowatych. Pochodzi z
Azji, rodzimy obszar jej
wystpowania obejmuje Kirgistan,
Chiny i Kore. Jako gatunek
introdukowany ronie dziko take w
Japonii. Jest uprawiany w wielu
krajach wiata, rwnie w Polsce.
 Morela
Pokrj:
Drzewo lub krzew o wysokoci do 8 m.
Licie:
Jajowate, o brzegach podwjnie pikowanych.
Kwiaty:
Rozwijaj si przed limi, s biae, rzadziej rowe. Maj 5-
patkow koron, 1 ty supek omszony w dolnej czci i
liczne prciki. Pki kwiatowe powstaj zarwno na
krtkopdach, jak i na dugopdach.
Owoce:
Kulisty i nieco spaszczony pestkowiec o skrce
pomaraczowej z niewielkim rumiecem i pomaraczowym
lub tym miszem. Ma mas 30-70 g.
Morela
 Morela
Wymaga duej iloci wiata i ciepa, le znosi
dugotrwae opady, owoce wwczas masowo
pkaj i gnij.
W zimie wytrzymuje mrozy do -30 C, jednak
rozwija si bardzo wczenie na wiosn i dlatego
w Polsce jej kwiaty czsto przemarzaj.
W okres owocowania wchodzi w 4-5 roku po
posadzeniu. Koron prowadzi si w formie
kulistej, lub szpalerowej, gdy morela uprawiana
jest przy cianie domu. Cicie ogranicza si
tylko do usuwania gazi chorych.
 Morela

Sztuka kulinarna: jadalne owoce spoywa si

zazwyczaj na surowo, ale rwnie suszone lub w
przetworach. Nadaj si na demy, marmolad i
kompoty. Zawieraj duo witaminy C szklanka
soku wystarczy na pokrycie dziennego
zapotrzebowania na t witamin. Zawieraj te
sporo elaza. Jadalne nasiona sodkie lub
gorzkie zastpuj migday.
Olej z nasion uywany jest w przemyle
farmaceutycznym i perfumeryjnym.
Serduszka
 Serduszka
Serduszka okazae (Lamprocapnos
spectabilis) gatunek byliny z rodziny
makowatych.
Przez dugi czas zaliczany by do rodzaju
serduszka i std wynika utrwalona nazwa
polska.
W stanie naturalnym wystpuje w Chinach i
Korei. Poza tym jest szeroko
rozpowszechniony w uprawie, sadzony
take w Polsce.
 Serduszka
Bylina. Kwitnie od maja do czerwca.

Rolina lekko trujca.

Caa rolina (a szczeglnie korzenie)
zawiera trujce substancje. Objawami
zatrucia mog by mdoci, wymioty i
biegunka, jak dotd nie opisano
jednak przypadkw zatru.
 Serduszka
Historia:
Do uprawy ogrodowej rolin wprowadzono w XIX w. Dawniej czsto
spotykane w ogrodach wiejskich.

Wymagania:
Nie jest bardzo wymagajca w stosunku do podoa, cho najlepiej
ronie na glebach przepuszczalnych, prchniczno-gliniastych na
stanowiskach pcienistych.

Rozmnaanie:
Roliny rozmnaa si przez wysiew nasion jesieni lub zim, poniewa
wymagaj okresu chodu do penego rozwoju. Mona take rozmnaa z
sadzonek korzeniowych sporzdzanych od grudnia do maja. Najmniej
wydajn metod jest podzia rolin przeprowadzany wczesn wiosn.
 Serduszka
Zastosowanie:
Rolina ozdobna. Serduszka stosuje si
do nasadze grupowych na
trawnikach lub na rabatach. Mona je
take sadzi jako soliter na
trawnikach. S take cenionym
kwiatem citym, take w uprawie
przyspieszonej pod osonami na
kwitnienie od marca.
Tygryswka
 Tygryswka
Tygryswka, tygryska (Tigridia Juss.) rodzaj
wieloletnich rolin nalecy do rodziny
kosacowatych. Naley do niego ok. 50
gatunkw rolin wystpujcych w Ameryce
rodkowej od Meksyku do Salwadoru i w
Ameryce Poudniowej od Peru do pnocnego
Chile. Nazwa pochodzi z aciskiego sowa
tigris (tj. tygrys), ze wzgldu na barw
kwiatw gatunku Tigridia pavonia, ktry jest
gatunkiem typowym tego rodzaju.
 Tygryswka
Atrakcyjno tej roliny nie wynika tylko z piknego
ubarwienia (pokryta ctkami), ale i ksztatu. Trzy
zewntrzne listki okwiatu s wiksze i lekko
odgite ku doowi w przeciwiestwie do
wewntrznych, mniejszych i wyprostowanych.
Wad kwiatw tygryswki jest to, e kwitn tylko
jeden dzie, rozwijajc si przed poudniem a
widnc ju pod wieczr.
Tygryswka rozwija si z cebulki, ktra wytwarza
od jednego do kilku pdw, na ktrych pojawia
si 2-5 pkw, ktre stopniowo si rozwijaj.
 Tygryswka
Licie:
Proste, paskie, rwnolegle unerwione.
Kwiaty:
Kwiaty hermafrodytyczne na rozgazionych
kwiatostanach, radialnie symetryczne, trzydzielne.
Okwiat w kolorze od biaego do rowego, plamisty;
tworzy rhipidium, skadajce si z 3 duych i 3 maych
patkw.
Owoce:
Torebka trjdzielna.
Cz podziemna:
Bulwy chronione tunik.
 Tygryswka
Tygryswki wymagaj stanowiska sonecznego, przewiewnego,
gleby przepuszczalnej i zasobnej w skadniki pokarmowe.
Nie naley jej sadzi po kosacach, cebulowych, jak rwnie na
miejscu, na ktrym rosa poprzednio.
W okresie intensywnego wzrostu, w razie suszy naley j
podlewa. Sadzimy ja do gruntu po 15 kwietnia, a
wykopujemy w padzierniku, jak zkn licie, jeszcze przed
silniejszymi mrozami. Wykopujemy ostronie, nie czyszczc
ich z ziemi, odcinajc licie kilka centymetrw nad cebulk.
Cebule razem z cebulkami potomnymi przechowujemy w torfie
w tem. okoo 5C, wysza tem. pobudza cebulki do szybszego
wzrostu a to moe si zakoczy ich gniciem. Cebule
potomne uprawia si rok-dwa, zanim zakwitn.
 Tygryswka
Zastosowanie:
Gatunek Tigridia pavonia
uprawiany jest jako rolina ozdobna.

Bulwy tego rodzaju s jadalne. Po

obrbce termicznej maj smak
sodkich ziemniakw; surowe s
nieprzyjemne i palce w smaku.
Szachownica
 Szachownica
Szachownica cesarska, cesarska korona
(Fritillaria imperialis L.) gatunek
roliny cebulowej nalecy do rodziny
liliowatych
Wystpuje w stanie dzikim w poudniowej
Azji od Wyyny Iraskiej po pnocne
Indie.

W Polsce uprawiana jako rolina ozdobna.

 Szachownica

odyga:
Wzniesiona, prosta, gruba, o wysokoci do 1m,
obficie ulistniona.
Licie:
Lancetowate, zaostrzone. Na szczycie odygi, nad
kwiatami pk lici.
Kwiaty:
Dzwonkowate na dugich szypukach, zwise,
zebrane pod szczytem odygi w okek. Okwiat
ciemnoceglasty, pomaraczowy lub ty.
 Szachownica
Szachownica cesarska wymaga gleby bardzo
yznej, niezbyt cikiej, przepuszczalnej,
wilgotnej i zasobnej w skadniki pokarmowe
(najlepiej o odczynie pH obojtnym).
Najlepszym miejscem s stanowiska
soneczne lub lekko zacienione. Jest wraliwa
na wiosenne przymrozki. Rozmnaana jest
przez cebulki przybyszowe oddzielane od
cebul matecznych i przechowywane w
wilgotnym torfie. Sadzone s we wrzeniu
 Szachownica

Rolina trujca. Wydziela brzydk wo

odstraszajc nornice i myszy, ktre
czsto eruj na cebulkach innych
rolin ozdobnych.
 Szachownica
Zastosowanie:
Rolina uprawna (w Europie od XVI
wieku)
Dawniej stosowana take jako rolina
lecznicza.
Uywana do sadzenia na rabatach z
bylinami a take w ogrodach
skalnych.
Dzikuj za uwag