ANTIHOLINERGIKI

LIJEKOVI
 Antiholinergiki lijekovi (holinergiki blokatori) blokiraju
holinergike receptore, a time i sva dejstva acetilholina
Dijele se u 3 grupe:
1. Antimuskarinski lijekovi
2. Ganglijski blokatori
3. Relaksanti
 Antimuskarinski lijekovi blokiraju muskarinske
holinergike receptore pa prema tome i sva dejstva koja
nastaju usljed aktivacije ovih receptora
Tipini predstavnici su atropin i skopolamin
 Ganglijski blokatori blokiraju nikotinske holinergike
receptore u ganglijama i na taj nain iskljuuju prenoenje
nadraaja u autonomnim ganglijama
Predstavnici su heksametonijum i mekamilamin
 Relaksanti blokiraju nikotinske holinergike receptore u
skeletnim miiima
 ANTIMUSKARINSKI LIJEKOVI

U ovu grupu lijekova spadaju:

1. Prirodni alkaloidi atropin i skopolamin
2. Polusintetske i sintetske zamjene za atropin i skopolamin
ATROPIN I SKOPOLAMIN

Spadaju u najstarije lijekove koje medicina poznaje

Nalaze se u biljkama Atropa Belladonna, Hyoscyamus niger
i Datura stramonium
To su esteri organskih baza tropina i skopina sa tropa-
kiselinom
 Atropin i skopolamin se lako resorbuju iz digestivnog trakta,
kao i sa drugih sluznica
Mogue je i ukapavnje atropina u oko
Preko 85% primjenjene doze atropina izluuju se mokraom
u toku 24 sata poslije aplikacije
Mehanizam djelovanja
Kompetitivni su antagonisti acetilholina na muskarinskim
receptorima. Atropin blokira i muskarinska dejstva svih
estara holina i antiholinesteraznih supstanci
Vezivanje atropina za muskarinske receptore blokira
istovremeno sintezu ciklinog GMP-a, koju inae izazivaju svi
muskarinski agonisti
 Mnogo lake blokiraju efekte egzogeno aplikovanog acetilholina
i holinergikih supstanci nego efekte parasimpatike stimulacije.
Razlog je nepoznat.
Postoji vie podtipova muskarinskih receptora: M1, M2, M3
Atropin ne pravi razliku izmeu ovih receptora, na sve djeluje
podjednako
Nasuprot ovome, sintetisane su druge supstance koje pokazuju
izvjestan stepen selektivnosti za razne tipove receptora
 Tako npr. pirenzepin je specifini antagonist M1-receptora, galamin je
antagonist M2-receptora, dok se M3-receptori mogu blokirati heksahidrozil-
adifenidolom
M1-receptori su lokalizovani u nervnim strukturama, ukljuujui veliki mozak
M2-receptori se nalaze u srcu, glatim miiima i nekim nervnim strukturama
(cerebelum)
M3-receptori se nalaze u lijezdama, glatkim miiima i endotelu krvnih
sudova
 Atropin i skopolamin ne utiu na proces oslobaanja acetilholina
iz holinergikih zavretaka. Oni samo okupiraju muskarinski
receptor
U terapijskim dozama nemaju uticaj na nikotinske receptore u
ganglijama i skeletnim miiima
Centralni efekti ova dva alkaloida se razlikuju jer skopolamin
djeluje jae sedativno od atropina. U velikim dozama obje
supstance prouzrokuju simptome nadraaja CNS-a
Farmakoloka dejstva
Atropin i skopolamin ispoljavaju dejstva na glatkim miiima, srcu, lijezdama
i u CNS-u
Osjetljivost raznih tkiva i organa prema djelovanju ovih supstanci je razliita
Najosjetljivije prema njihovom dejstvu su pljuvane, bronhijalne i znojne
lijezde
Sekrecija HCl-a je najmanje osjetljiva
Osjetljivost srca je negdje na sredini; izmeu ova dva prethodna
Terapijske indikacije
Trovanje organofosfatima i trovanje gljivama
Spazmi u GIT-u
Kinetoze
Za izazivanje midrijaze i cikloplegije, te za poveanje intraokularnog pritiska
Morbus Parkinsoni
Preanestetika primjena
Kontraindikacije
Kod bolesnika sa hipertrofijom prostate, glaukomom i
postoperativnom retencijom mokrae
Neeljeni efekti
Suhoa usta, poremeaj vida, tahikardija, opstipacija i retencija
mokrae
Glavni simptomi trovanja su razdraenje i manino ponaanje,
halucinacije, suhoa i crvenilo koe, hipertermija, midrijaza,
tahikardija
Fizostigmin je antagonist atropinu
Sintetske zamjene za atropin i skopolamin
Mnogi sintetski i polu- derivati su spravljeni sa ciljem da se
dobiju midrijatici sa kraim djelovanjem; supstance sa
selektivnim spazmolitikim djelovanjem u GIT-u; supstance sa
antiparkinsonskim djelovanjem.
Izvjesni uspjesi su postignuti.
 Podjela antiholinergikih lijekova na midrijatike,
spazmolitike i antiparkinsonike je izvrena prema njihovoj
klinikoj primjeni
MIDRIJATICI

Homatropin
Po hemijskom sastavu i dejstvu slian je atropinu. Midrijatino
djelovanje traje samo 1 do 2 dana, pa je pogodniji za
primjenu. Koristi se u obliku 2%-tnog rastvora
Eukatropin (2-5%)
Prouzrokuje midrijazu koja traje oko 12 sati.
Homatropin
 Tropikamid (0.5-1%)
Prouzrokuje midrijazu i cikloplegiju koje traju svega 15 do 20
minuta.
Ciklopentolat
Sintetski je antiholinergik. Prouzrokuje snanu midrijazu i
cikloplegiju. U koncentraciji od 0.5% ukapava se u oko 2 puta u
razmaku od 10 minuta. Osobe sa tamnim oima su rezistentne na
njega.
Tropikamid
Ciklopentolat
ANTIHOLINERGIKI SPAZMOLITICI

Mogu se dobiti na 2 naina:

kvaternizovanjem azota u atropinu, skopolaminu i homatropinu (metil-
atropin, skopolamin-butilbromid, homatropin-metil-nitrat i ipratropium
bromid)
sintezom novih tercijarnih ili kvaternernih supstanci sa antiholinergikim
djelovanjem (propantelin, oksifenonijum, oksifenciklimin)
Indikacije za ove lijekove su uestala mokrenja.
Neeljeni efekti su suenje usta i opstipacija.
 Ipratropium-bromid
Koristi se u terapiji bronhijalne astme
Darifenacin i solifenacin
Sintetski antiholinergici. Primjenjuju se u terapiji simptoma
prekomjerno aktivne muskulature mokrane beike. Selektivni je
inhibitor M3 receptora. Solifenacin je antagonist muskarinskih
receptora.
 Solifenacin

Darifenacin
GANGLIJSKI BLOKATORI

Postoje 2 poznata mehanizma blokade ganglijskih elija:

1. Blokadom dejstva neurohumoralnog transmitera u
ganglijama acetilholina (heksametonijum,
pentolinijum, hlorizondamin, trimetafan,
mekamilamin)
2. Produenom depolarizacijom ganglijskih elija (nikotin)
Dejstva
Ganglijski blokatori kompetitivnim mehanizmom
onemoguavaju depolarizantno djelovanje acetilholina na
ganglijske elije, kako u simpatikim tako i u parasimpatikim
ganglijama. U praksi se koriste efekti blokade simpatikih
ganglija, dok se efekti blokade parasimpatikih smatraju
neeljenim.
Nain primjene
Veina ganglijskih blokatora su kvaternerne amonijumske
baze koje se ne resorbuju iz digestivnog trakta, pa se moraju
aplikovati parenteralno. Izuzetak je mekamilamin koji je
sekundarni amin po hemijskom sastavu i dobro se resorbuje
nakon oralne upotrebe.
Indikacije
Ganglijski blokatori se koriste za izazivanje posturalne
hipotenzije. To se koristi u hirurgiji za zaustavljanje krvarenja
za vrijeme hirurkih intervencija.
NIKOTIN

Alkaloid je iz duhana (Nicotiana tabacum). Djeluje na

ganglijske nervne elije na 2 naina: u prvoj fazi prouzrokuje
depolarizaciju i stimulaciju nerava; dok u drugoj fazi djeluje
depresivno i konano prourokuje blok ganglija. Nikotin nije
lijek, ali zbog rasprostranjenosti puenja ima prvorazredni
toksikoloki i socioloki znaaj.
OSTALI GANGLIJSKI STIMULANSI

Lobelin
Alkaloid indijskog duhana (Lobelia inflata). Slian je nikotinu
po farmakolokim dejstvima, ali ima jae dejstvo na
hemioreceptore. Stimulie disanje i koristi se za popravljanje
disanja kod novoroenadi roenih u apnoji. Terapijska doza
iznosi 2 do 10 mg. Koristi se i kod odvikavanja od puenja.
Lobelin
 DMPP i TMA
Dimteil-fenil-piperazinium i tetrametilamonijum su sintetskim
putem dobivene supstance. One stimuliu ganglije, ali ne
uzrokuju sekundarnu depresiju ganglija. Dejstvo ovih
supstanci na vegetativne ganglije moe se blokirati
heksametonijumom.
RADILE :

IRMA IVANKOVI
ADNA OSO

Ive