Vežba 1

Morfologija i anatomija Spongia (sunđera) i

Cnidaria (žarnjaka)
Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri
• Uglavnom mora; 5000 vrsta; kolonije, ređe
solitarni; najprimitivnije višećelijske životinje;
sesilni; nemaju tkiva, ni organske sisteme; pore i
oskulumi; endoderm (hoanocite) nastaje od
mikromera, a ektoderm (pinakocite) od
makromera blastule; ćelijska diferenciranost
slaba; velika regenerativna moć; asimetrični,
najjednostavniji radijalno simetrični; skelet od
CaCO3, SiO2 ili spongina; bespolno i polno
razmnožavanje; 3 organizaciona tipa: askon,
sikon i leukon
• 4 klase: Calcarea, Hexactinellida, Demospongia
i Sclerospongia
• Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri
Classis Calcarea
Ordo Heterocoela
Grantia sp.
Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri
• Oblik pehara; 1-3 cm; otvor osculum sa vencem
dugih i tankih spikula; dermalne pore,
interradijalni (dovodni) kanali, prozopile, radijalni
(odvodni) kanali, apopile, spongocel; pljosnate
ćelije pinakocite - ektoderm i spongocel;
mezogleja - ameboidne ćelije koje daju ostale
tipove ćelija (skleroblaste - skelet, hromocite -
boja, dezocite - rezervne materije i arheocite -
buduće polne ćelije); ćelije sa ogrlicom i bičem
(hoanocite) - endoderm, radijalni kanali (jajne
ćelije)
Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri
• Skelet: skleroblaste - kalkoblaste, silikoblaste i
spongoblaste
• Neorganski skelet (krečnjački i silicijumski) -
iglice spikule: mikro-, makro- i megasklere;
monaksone (jednoosne), triaksone (troosne),
tetraksone (četvoroosne), pentaksone
(petoosne), heksaksone (šestoosne), tj.
poliaksone (višeosne)
• Pasivna ishrana; varenje intracelularno;
razmnožavanje bespolno (pupljenje i gemule) i
polno
• Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri
Classis Calcarea
Ordo Heterocoela
Grantia sp.
Phylum Spongia (= Porifera) - sunđeri

• Gemule - unutrašnji pupoljci: amebocite i složen

dvostruki omotač; omotači spojeni
amfidiskusnim spikulama; otvor mikropila; kod
slatkovodnih i morskih
• Polno razmnožavanje: arheocite; zigot, blastula
sa blastocelom, amfiblastula, gastrula, olynthus
larva (askon), larva stereogastrula (sikon i
leukon); rhagon larva kod Demospongia
 Phylum Cnidaria - žarnjaci
• 9500 vrsta; morski; radijalno simetrični;
epidermis, mezogleja i gastrodermis; žarne
ćelije cnidae; metageneza; polip i meduza; larva
planula; epidermis: epitelo-mišićne, receptorne,
nervne, žarne i intersticijelne ćelije
• Žarne ćelije: kapsula, žarna nit i knidocil;
volventne, penetrantne i glutinantne
 Phylum Cnidaria - žarnjaci
• Gastroderm: gastrodermalno-mišićne ćelije,
enzimatsko-žlezdane ćelije, nervne i žarne ćelije
• Gastrovaskularna duplja; ekstra- i intracelularno
varenje; disanje i ekskrecija površinom tela;
nervni sistem difuzan; receptorni organi, ropalije,
statocisti i optička čula; razmnožavanje bespolno
(pupljenje) i polno (hermafroditi ili gonohoristi);
celoblastula, stereogastrula, larva planula;
kolonije - zoidi: hidrozoidi (ishrana) i gonozoidi
(razmnožavanje); regeneracija
• 3 klase: Hydrozoa, Scyphozoa i Anthozoa
• Phylum Cnidaria - žarnjaci
Classis Hydrozoa
Ordo Hydroidea
Obelia geniculata
 Phylum Cnidaria - žarnjaci
• Kosmopoliti; mora; do 20 cm veličine
• Polipoidna generacija: hidroriza i hidrokaulus,
zoidi; ektoderm, mezogleja i endoderm;
cenosark i perisark; anuli; hidranti: hidroteka,
tentakule sa knidama, hipostom sa usnim
otvorom; gonanti: gonoteka, operculum,
blastostil, mlade meduze
• Meduzoidna generacija: bez veluma; tentakule;
žarne ćelije; statocisti; eksumbrela i subumbrela;
manubrium sa usnim otvorom; kanal, centralna
šupljina, radijalni kanali, kružni kanal; gonade;
difuzan nervni sistem
• Phylum Cnidaria - žarnjaci
Classis Hydrozoa
Ordo Hydroidea
Obelia geniculata